การปฏิรูปการปกครองในสมัยรั
้ ได้ยุบกระทรวงแ
ชกาลที่ 5
การปฏิรูปการปกครองในสมัยรั
ชกาลที่ 5 แบ่งเป็ น 2 ระยะคือ
การปรบปรุงการปกครองป
ระเทศในตอนต้นรัชกาล
ทรงตัง้ สภาทีป
่ รึกษาราชการ
แผ่นดิน หรือเรียกว่า
“เคาน์ ซลิ ออฟ สเตท”
(Council of State)
และสภาทีป ่ รึกษาในพระอง
ค์ หรือเรียกว่า “ปรีวี
เคาน์ซลิ ” (Privy Council)
สภาทัง้ สองนี้มีหน้าทีใ่ นการ
ออกกฎหมายและยกเลิกกฎ
หมาย
รวมทัง้ ยกเลิกประเพณีโบรา
ณต่างๆ
ทีเ่ ห็นว่าไม่เหมาะสมกับสภา
พสังคมในสมัยนัน ้ ซึง่ ต่อมาเปลีย่ นไปใช้คาว่า
ปรากฏว่าสภาทัง้ 2
ดาเนินงานไปได้ไม่นาน
ก็ตอ ้ งหยุดชะงักเพราะเกิดเ
หตุการณ์ รา้ ยแรงทีเ่ รียกว่า“
วิกฤตการณ์ วงั หน้า”
(เป็ นความขัดแย้งระหว่างพ
ระบาทสมเด็จพระจุลจอมเก
ล้าเจ้าอยูห่ วั กับกรมพระราช
วังบวรวิชยั ชาญ
ซึง่ ดารงตาแหน่ งวังหน้า
อันเนื่องมาจากความหวาดร
ะแวงซึง่ กันและกันจนเกือบ
จะมีการประทะกันระหว่างกั ต่อจากนัน
้ ในปลาย พ.ศ.2417
น) ขึน ละปรับปรุงเปลีย่ นแปลงเสีย
แต่ก็สามารถยุตลิ งได้ ใหม่เหลือไว้เพียง 10
กระทรวง คือ
การปฏิรูปการปกครองในช่
วงหลัง รัชกาลที่ 5
ทรงตระหนักถึงภยันตรายจ
ากการแสวงหาอาณานิคมข
องประเทศมหาอานาจตะวัน
ตก
และทรงเห็นว่าลักษณะการ
ปกครองของไทยใช้มาแต่เดิ
1. กระทรวงมหาดไทย
มล้าสมัยไม่สอดคล้องกับคว
ามเจริญก้าวของบ้านเมือง 2. กระทรวงกลาโหม
ดังนัน ้ ใน พ.ศ.2430
3. กระทรวงการต่างประเทศ
ทรงเริม ่ การปฏิรูปการปกคร
องแผนใหม่ตามแบบตะวัน 4. กระทรวงวัง
ตก 5. กระทรวงเมือง (นครบาล)
โดยเฉพาะในส่วนกลางมีกา
รจัดแบ่งหน่ วยงานการปกค 6. กระทรวงเกษตราธิการ
รองออกเป็ น 12 กรม 7.
กระทรวงพระคลังมหาสมบั
“กระทรวง” ติ
แทนโดยประกาศสถาปนาก
8. กระทรวงยุตธ
ิ รรม
รมหรือกระทรวงต่างๆ
ในวันที่ 1 เมษายน 9. กระทรวงธรรมการ
พ.ศ.2435
10.กระทรวงโยธาธิการ
และยังได้ประกาศตัง้ เสนาบ
ดีเจ้ากระทรวงต่างๆ ขึน ้ 11.(กระทรวงยุทธนาธิการ)
ยุบตาแหน่ งอัครมหาเสนาบ ต่อมาไปอยูก ่ ระทรวงกลาโห
ดีและเสนาบดีจตุสดมภ์ทุก ม
ตาแหน่ ง เนื่องจากมีหน้าทีค
่ ล้ายคลึงกั
มีสท ิ ธิเท่าเทียมกันในทีป่ ระ น
ชุม

12.(กระทรวงมุรธาธิการ)
ต่อมาไปอยูก ่ ระทรวงวัง
เนื่องจากมีหน้าทีค
่ ล้ายคลึงกั
น
ส่วนภูมภ ิ าค
ได้ยกเลิกการจัดเมืองเป็ นชั้
นเอก โท ตรี จัตวา
เปลีย่ นเป็ นการปกครองแบ
บเทศาภิบาล คือ
รวมหัวเมืองหลายเมืองเข้าด้
วยกันเป็ นมณฑลๆ หนึ่ง
โดยมีขา้ หลวงเทศาภิบาล
เป็ นผูป้ กครองมณฑล
้ ตรงต่อกระทรวงมหาดไ
ขึน
ทย
การจัดตัง้ มณฑลเทศาภิบาล
นี้เป็ นการรวมอานาจการปก
ครองทัง้ ด้านการเมือง
และเศรษฐกิจเข้าสูส่ ว่ นกลา
ง ตก
ทาให้การปกครองหัวเมืองเ
ป็ นแบบเดียวกันและมีประสิ
ทธิภาพมากขึน ้
นอกจากนี้ยงั ได้มีการแบ่งเ
ขตการปกครองส่วนภูมภ ิ าค
ออกเป็ นเมือง(จังหวัด)
อาเภอ ตาบล และหมูบ ่ า้ น
ตามลา ดับ
แต่เนื่องจากระยะนี้บรรดาป
ระเทศมหาอานาจต่างกาลัง
แสวงหาอาณานิคม
ประเทศไทยก็ถูกฝรั่งเศสคุก
คามอย่างหนัก
จนทาให้การพัฒนาประเทศ
ในสมัยรัชกาลที่ 5
ดาเนินไปไม่ดเี ท่าทีค
่ วรและ
เกิดความล่าช้า
เนื่องจากพื้นฐานทางด้านกา การปฏิรูปการปกครอง
รศึกษา เศรษฐกิจ
และวัฒนธรรมของไทยขัด จัดทาโดย
ต่อการพัฒนาประเทศตามแ นางสาว วิลาวัณย์
บบแผนใหม่ กอบสันเทียะ
หรือตามแบบประเทศตะวัน
ชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5/6
เลขที่ 20
เสนอ
คุณครูฉต
ั รชัย สัตบุษ
วิชา ส๓๒๒๑0๔
ประวัตศ
ิ าสตร์
โรงเรียนอยุธยานุสรณ์
ปี การศึกษา ๒๕๖0