LIVOVI NA BAZI ŽELJEZA

25-26 čas

1
Temper liv
 Temper grafit
 Oblikom podsjeća na nodularni grafit
 Bijela polazna struktura (grafit u polaznoj
strukturi nepoželjan zbog termičke obrade koja je
sastavni dio procesa proizvodnje, prouzrokuje
rast, deformaciju i pucanje odlivaka)
 Grafit rezultat termičke obrade

2
Temper liv

Izgled polazne bijele strukture

perlit +eutektički karbidi

Ferit Perlit Martenzit

3
Izgled mikrostrukture nakon provedenog procesa temperovanja
Temper liv
 Prednosti temper liva
 Za tankostjene odlivke
 Visoka mašinska obradivost
 Otpornost na udar pri niskim temperaturama
 Otpornost na habanja (martenzitni temper liv)
 Upotreba za:
 Transportna,
 Građevinska i
 Elektro industrija
4
Temper liv

Odlivci od temper liva

5
Temper liv
 Podjela temper liva
 Bijeli temper liv (C=2,8-3,2%; Si=0,5-0,8%)
 Crni temper liv (C=2,2-2,8%; Si=0,8-1,4%)

6
Temper liv
 Bijeli temper liv
 Termička obrada polazne bijele strukture u
oksidacijskoj atmosferi
 Razugljeničenje tempernog grafita
 Bijela struktura (bez prisustva grafita)
 Siva struktura u centru debljih dijelova
odlivaka

7
Temper liv
 Termička obrada bijelog temper liva
 Zagrijavanje do temperature austenitizacije 20-30 h
(oksidaciona atmosfera)
 Austenitizacija na 950-1050C
 Držanje na toj temperaturi 40 – 80 h
 Parametri TO ovise o debljini stijenke i
karakteristikama oksidacijske atmosfere

8
Temper liv
 Razlaganje cementita
 Oksidacija nastalog ugljika
 Razugljeničavanje od površine ka centru
stjenke odlivka
 Hlađenje odlivka do temperature od 600 C
(brzina hlađenja 10-12 C/h)
 Brže hlađenje do sobne temperature
 Specijalne peći za temperovanje sa
kontrolisanim zagrijevnim zonama i
atmosferom uz mogućnost kaljenja na kraju
procesa u slučaju proizvodnje martenzitnog 9

temper liva
Temper liv

EN 1562:1997 10
 Temper liv
 Crni temper liv
 Zagrijavanje na temperaturu austenitizacije 20-30 h
(neutralna atmosfera)
 Držanje na temp. 870-950C (u trajanju od 20-40h)
 Brzo hlađenje do eutektoidne temperature (ili do ispod
eutektoidne temperature)
 Hlađenje do sobne temperature

11
Temper liv
 Martenzitni temper liv
 Zagrijavanje na temperaturu austenitizacije
 Držanje na temp. Austenitizacije (ovisno o
hemisjkom sastavu i debljini stijenke)
 Hlađenje do temp. 840 -870 i držanje 15 -30 min
 Gašenje u ulju
 Popuštanje na temp 600-700C da se dobije
popušteni martenzit i eventualno fini perlit (deblje
stijenke)

12
Temper liv

EN 1562:1997

13