μ- ΣΕΝΑΡΙΟ

Ασφάλεια στο διαδίκτυο - Προσωπικά δεδομένα

Παπακώστας Γιώργος – Θεοδωρής Μιχάλης

Ταυτότητα σεναρίου:
Μάθημα : Πληροφορική
Τίτλος Ενότητας: Ασφάλεια στο διαδίκτυο
Τάξη : Ε ’ και ΣΤ’ Δημοτικού
Έννοια της ενότητας: Προσωπικά δεδομένα

Γνωστική Περιοχή
Σύμφωνα με τον πληροφορικό γραμματισμό (ICT literacy) του Νέου Προγράμματος
Σπουδών για τις ΤΠΕ στο Δημοτικό Σχολείο (http://goo.gl/DxL1d9) και του ΑΠΣ
http://ebooks.edu.gr/info/cps/18deppsaps_Pliroforikis.pdf, Διδάσκονται εργαλεία
επικοινωνίας μέσω διαδικτύου. Συγκεκριμένα ο πληροφορικός γραμματισμός
«περιγράφει την ικανότητα των μαθητών να χρησιμοποιούν τις σύγχρονες
ψηφιακές τεχνολογίες, τα εργαλεία επικοινωνίας και τις δικτυακές υπηρεσίες με
ασφάλεια.

Βασική ιδέα
Οι μαθητές μέσα από την παρατήρηση video και στοχαζόμενοι πάνω στις εμπειρίες
τους και τις εμπειρίες συνομήλικών τους, κατανοούν την έννοια των προσωπικών
δεδομένων και συζητούν για τους τρόπους προστασίας τους.
Καινοτομίες
οι μαθητές μέσα από τα φύλλα εργασίας σκεπτόμενοι κριτικά και συνεργαζόμενοι,
ανακαλύπτουν σταδιακά τη γνώση και προτείνουν οι ίδιοι τρόπους προστασίας των
προσωπικών τους δεδομένων.
Προστιθέμενη αξία
Οι μαθητές συμμετέχοντας στην διδασκαλία μέσω της εργασίας σε ομάδες και της
συζήτησης, αναπτύσσουν δεξιότητες διαλόγου και συνεργασίας με τους
συμμαθητές τους. Ενισχύεται η ικανότητα έκφρασης απόψεων και γενικότερα η
αυτοπεποίθηση τους.

Προστιθέμενη αξία σε σχέση με τη μαθησιακή ετερότητα των μαθητών

Το σενάριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες στα
τμήματα ένταξης και στην παράλληλη στήριξη. Επίσης μπορεί να αποτελέσει
μαθησιακό εργαλείο στους μαθητές των ΕΕΕΕΚ αφού μπορεί να προσαρμοστεί στις
δικές τους μαθησιακές αλλά και χρηστικές ανάγκες.

Προστιθέμενη αξία σε σχέση με την χρησιμότητα στην ζωή τους

Βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ικανοτήτων αναστοχασμού.
Επίσης το σενάριο στοχεύει και στην ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων , ώστε
οι μαθητές στην πορεία να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους στην καθημερινότητα τους
λειτουργώντας υπεύθυνα και προστατεύοντας τα προσωπικά τους δεδομένα κατά
την επικοινωνία μέσω διαδικτύου .
Στοχοθεσία
Μετά το τέλος της διδακτικής ενότητας οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση
σε επίπεδο γνώσεων:
 Οι μαθητές μπορούν να διακρίνουν τα προσωπικά δεδομένα.
 Αναγνωρίζουν τους κινδύνους που εγκυμονεί η παρουσίαση προσωπικών
δεδομένων στο διαδίκτυο.
σε επίπεδο δεξιοτήτων:
 Οι μαθητές ελέγχουν την επικοινωνίας τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
ώστε να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα.

σε επίπεδο στάσεων :
 Αξιοποιούν την γνώση τους στην καθημερινή ζωή τηρώντας κριτική στάση σε
σχέση με την προστασίας των προσωπικών τους δεδομένων στην χρήση του
διαδικτύου.

Χώρος
 Ιδανικός είναι ο χώρος του εργαστηρίου Πληροφορικής, με διαθέσιμο έναν
υπολογιστή ανά ομάδα.
 Ένας βινεοπροβολέας , θα διευκόλυνε τον εκπαιδευτικό να παρουσιάσει τα
φύλλα εργασίας και τα βίντεο. Ακόμη καλύτερα αν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης
διαδραστικού πίνακα για να εμπλακούν οι μαθητές πιο ενεργητικά στη διαδικασία.

Εργαλεία
Απαιτείται
 η ύπαρξη κειμενογράφου
 σύνδεσης & πρόσβαση στο διαδίκτυο
 Λογισμικά που θα επιτρέπουν την προβολή βίντεο από το διαδίκτυο

Θεωρητικό πλαίσιο
Η διδασκαλία για τη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα βασίζεται στην
ομαδοσυνεργατική μέθοδο, σε συνδυασμό με στοιχεία βιωματικής διδασκαλίας.

Πλαίσιο εφαρμογής
Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της Ε΄- ΣΤ’ τάξης Δημοτικού και με
κατάλληλες προσθήκες ακόμη και σε μαθητές της Α΄ τάξης Γυμνασίου . Εκτιμάται
ότι απαιτούνται 2 διδακτικές ώρες για την εφαρμογή του και προτείνεται να
διεξαχθεί στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής.
Προαπαιτούμενες γνώσεις:
Να χειρίζονται στοιχειωδώς τον Η/Υ.

Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης – Τρόπος εφαρμογής σεναρίου

Ο καθηγητής χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες φροντίζοντας ώστε να είναι σχετικά
ισοδύναμες ως προς τη δυνατότητα χρήσης του υπολογιστή αλλά και ως προς την
εμπειρία τους σε σχέση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατά την διάρκεια του
μαθήματος, ο εκπαιδευτικός κινείται μεταξύ των ομάδων παρατηρεί και
παρεμβαίνει διακριτικά για να τους διευκολύνει.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί κατά την διαδικασία να ακολουθήσει τις παρακάτω
φάσεις:
1η Φάση: Ανάκληση της εμπειρίας των μαθητών
Ο εκπαιδευτικός μέσα από τη συζήτηση και την ομαδική εργασία οδηγεί τους
εκπαιδευόμενους στην ανάκληση και ανταλλαγή προηγούμενων εμπειριών σε
σχέση με τη χρήση κοινωνικών δικτύων. (φύλλο εργασίας 1)
2η Φάση: Στοχαστική παρατήρηση – αντανάκλαση
Οι εκπαιδευόμενοι μέσω στοχαστικής παρατήρησης, εργαζόμενοι σε ομάδες,
στοχάζονται πάνω στις δικές τους εμπειρίες και στην εμπειρία που περιγράφεται
στο βίντεο με την κοκκινοσκουφίτσα στο δάσος του διαδικτύου
https://www.youtube.com/watch?v=8__EYbxQV0k . Οι μαθητές καλούνται να
εντοπίσουν τα λάθη της κοκκινοσκουφίτσας στο βίντεο.
3η Φάση: Αφηρημένη ενοποίηση /ταξινόμηση
Ενοποιούνται και ταξινομούνται τα στοιχεία που συνθέτουν την έννοια των
προσωπικών δεδομένων, με άξονα τα βιώματα των εκπαιδευόμενων.
Χρησιμοποιείται η τεχνική του καταιγισμού ιδεών και ενθαρρύνεται η ελεύθερη
έκφραση των εκπαιδευμένων. Οι μαθητές σχεδιάζουν το λουλούδι των προσωπικών
δεδομένων. (Φύλλο εργασίας 2)
4η Φάση: Πειραματισμός/Επαλήθευση/Γενίκευση
Τα στοιχεία της έννοιας των προσωπικών δεδομένων δοκιμάζονται και
εφαρμόζονται σε νέες καταστάσεις και γενικεύονται. Οι εκπαιδευόμενοι εργάζονται
ομαδικά στο φύλλο εργασίας 3, όπου παρουσιάζεται και αξιολογείται μια
υποθετική συνομιλία μαθήτριας μέσω προγράμματος επικοινωνίας. Στη συνέχεια
γίνεται συζήτηση για τις πιθανές συνέπειες της συγκεκριμένης δράσης ώστε να
παραχθούν εμπειρίες και νέες παρορμήσεις.
5η Φάση: Ανακεφαλαίωση
Με εργαλείο τις ερωταποκρίσεις και τη συζήτηση γίνεται ανακεφαλαίωση της
ενότητας.

Αναμενόμενη διδακτική πορεία

Δεν αναμένεται να παρουσιαστούν προβλήματα πέρα από τον αναμενόμενο
διδακτικό θόρυβο που θα προκληθεί όταν οι μαθητές θα συζητούν σχετικά με τις
εμπειρίες τους στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπου ο καθηγητής θα
πρέπει να ενθαρρύνει την ελεύθερη έκφραση των μαθητών.

Προσαρμογή και Επεκτασιμότητα

Το σενάριο, όπως ήδη αναφέραμε, μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να
χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικές τάξεις του δημοτικού αλλά και του Γυμνασίου,
όπου κάθε φορά ανάλογα με τις εμπειρίες των μαθητών, μπορούμε να το
εξειδικεύσουμε σε σχέση με την ηλεκτρονική παραπλάνηση, την εξαπάτηση, την
προστασία των δικαιωμάτων και το bulling. Επίσης αν έχουμε στη διάθεσή μας
περισσότερο χρόνο, μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές να συνεργαστούν
μεταξύ τους ώστε να φτιάξουν τα δικά τους μηνύματα για τους κινδύνους της
κοινοποίησης των προσωπικών τους δεδομένων καθώς επίσης για τις ενέργειες και
τους τρόπους προστασίας από αυτούς τους κινδύνους. Επίσης, στόχος είναι να
αναδείξουν και να δημοσιοποιήσουν τα μηνύματά τους για την προστασία των
προσωπικών δεδομένων τόσο στο περιβάλλον του σχολείου τους όσο και της
τοπικής τους κοινωνίας διαμέσου της δημιουργίας μιας ψηφιακής αφίσας. Αυτή η
αφίσα μπορεί να υλοποιηθεί με την εφαρμογή του Web 2.0 «Gloster»
(http://edu.glogster.com/). Παράλληλα, στη φάση αυτή επιδιώκεται οι μαθητές να
αναπτύξουν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού μέσα από την αναγνώριση των
μηνυμάτων που προβάλλονται σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο.

Βιβλιογραφικές Αναφορές
Κόμης Β. (2005). Εισαγωγή στη Διδακτική της Πληροφορικής. Αθήνα: Εκδόσεις
Κλειδάριθμος.
Τζελέπη, Σ., & Κοντίνη, Ι. (2013). Ο εποικοδομητισμός ως μοντέλο διδασκαλίας της
πληροφορικής. Πρακτικά 5th Conference on Informatics in Education.
(2016). «Οδηγίες διδασκαλίας και διδακτέα ύλη Δημοτικού Σχολείου 2016-17 για το
διδακτικό μαθησιακό αντικείμενο Τεχνολογίες Πληροφορίας και
Επικοινωνιών» Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Φύλλο Ομαδικής εργασίας 1: Επικοινωνώ στο διαδίκτυο

Χρησιμοποιείτε το facebook ή άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Έχετε χρησιμοποιήσει προγράμματα όπως το Messenger για να επικοινωνήσετε
στο διαδίκτυο;
Τι πρέπει να προσέχουμε όταν χρησιμοποιούμε τα παραπάνω μέσα
επικοινωνίας
Φύλλο εργασίας 2 : Το λουλούδι των προσωπικών δεδομένων

Συμπληρώστε στα φύλλα του λουλουδιού τις λέξεις που αναφέρονται σε

προσωπικά δεδομένα!!!
Φύλλο Εργασίας 3: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω
Η Μαρία μιλά με έναν νέο φίλο που έκανε στο messenger
1. Διαβάστε το κείμενο, της ακόλουθης εικόνας και συζητήστε στην
ομάδα σας τη γνώμη σας για αυτό. Το έχει γράψει η Μαρία σωστά; Υπάρχουν
κάποια προσωπικά δεδομένα που θα αφαιρούσατε;

Γεια σου, με λένε Alex και θέλω να σε γνωρίσω!

Είμαι η Mary Παπανικολάου και μένω Αθήνα,

Ιπποκράτους 41, στον 5 όροφο. Οι γονείς μου λείπουν
μέχρι αργά το βράδυ και είμαι συνέχεια στο tablet!

Σε ποια τάξη πάς;

Πάω στην ΣΤ΄ Δημοτικού. Τώρα μετακόμισα στη

γειτονιά και δεν γνωρίζω ακόμη κανένα.

Έχεις phone?

6977234566. Πάρε με το βράδυ να μιλήσουμε.

τα λέμε και στο fb.

2. Γράψτε, στον ακόλουθο πίνακα, ποιες πληροφορίες θεωρείτε ότι αποτελούν

προσωπικά δεδομένα.
ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Φύλλο Εργασίας 4: Προστατεύομαι

Μελετήστε, στην ομάδα σας, το υλικό που υπάρχει στον ακόλουθο πίνακα σχετικά με
την ασφάλεια στο διαδίκτυο και στη συνέχεια ασχοληθείτε με τις δραστηριότητες που
ακολουθούν.

Βίντεο
 Συμμετέχω και προσέχω (https://www.youtube.com/watch?v=hwU-3h-Vvpg).
 Άγνωστοι στο Internet (https://www.youtube.com/watch?v=6Fi832ifpRI).
 Προσωπικά στοιχεία (https://www.youtube.com/watch?v=_zQzb5AqG0Q).
 Email από αγνώστους (https://www.youtube.com/watch?v=yfLNFlwg3Hg).

Ιστοσελίδες

 Ασφάλεια στο Διαδίκτυο, Ενημερωτικός Κόμβος Πανελλήνιου Σχολικού

Δικτύου (http://internet-safety.sch.gr).
 Cyberkid, Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης –
Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας - Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
(www.cyberkid.gr).
 Safeinternet (http://www.saferinternet.gr/index.php).

Παιχνίδια
 Το Απέραντο Δάσος (http://internet-safety.sch.gr/IS/loputon_metsa.html).
 Safeinternet (http://www.saferinternet.gr/index.php?parentobjId=Page4).

1. Γράψτε το τι σημαίνει η φράση «προσωπικά δεδομένα» και ποια είναι αυτά:

Προσωπικά δεδομένα …

Τα προσωπικά δεδομένα είναι:…

2. Γράψτε ένα σύντομο κείμενο για τους μαθητές του σχολείου σας, στο οποίο θα
αναφέρετε τρόπους προφύλαξης των προσωπικών δεδομένων όταν αυτοί
επικοινωνούν με άλλα άτομα σε δωμάτια ανοιχτής επικοινωνίας και στο Facebook.

Τρόποι προφύλαξης των προσωπικών δεδομένων όταν επικοινωνούμε στο

διαδίκτυο:

3. Γράψτε ένα σύντομο κείμενο για τους μαθητές του σχολείου σας, στο οποίο θα
αναφέρετε σε ποια πρόσωπα και σε ποιους φορείς/οργανισμούς αυτοί μπορούν να
απευθυνθούν όταν αντιληφθούν ότι κάποιος τους έχει ζητήσει ή έχει πάρει τα
προσωπικά τους δεδομένα στο διαδίκτυο

Πρόσωπα, φορείς/οργανισμοί:

4. Δημιουργείστε τη δική σας ψηφιακή αφίσα τους για την προστασία των προσωπικών
δεδομένων και στη συνέχεια δημοσιοποιήστε την. Αυτή η αφίσα μπορεί να υλοποιηθεί με
την εφαρμογή του Web 2.0 «Gloster» (http://edu.glogster.com)