Technisch tekenen

Week 1:
Basis van het tekenen

• Doel van de tekening

• Methoden van tekenen en verwerking
door productieafdeling
• Normalisatie
• Lijntypen en gebruik ervan
• Projectiemethoden
• Voorbeelden van tekeningen

1.0.1 Onderwerpen in deze les

1
Technisch tekenen

1.1 Doel van de tekening

• Een beschrijving van een te maken onderdeel

• Een beschrijving van de montage
• Archivering voor toekomstige referentie
• Bibliotheekfunctie voor onderdelenverzameling
• Een juridisch document in geval van geschil

1.1.1 Doel van de tekening

2
Technisch tekenen

1.2 Methoden van tekenen

en verwerking door
productieafdeling

• Handmatig (tekenbord, schets)

• AutoCAD of ander 2D-tekenpakket
• 3D lijntekenpakket
• Solid Modelling met 2D-verwerking achteraf

1.2.1 Methoden van tekenen

3
Het product wordt volledig handmatig verwerkt
door een mens die al dan niet gebruik maakt
van bewerkingsmachines.

De tekening moet volledig bemaat zijn en

eventueel voorzien van opmerkingen om dit
mogelijk te maken.

Contouren hoeven niet exact te zijn getekend

(niet op schaal), omdat de bewerker alleen van
maatgegevens op de tekening uit mag gaan en
niets uit de tekening mag opmeten.

1.2.2 Klassieke productiemethoden

Het product wordt volledig automatisch verwerkt

door een machine.

De machine gaat uit van contourbeschrijvingen

in de tekening. Deze contourbeschrijvingen
moeten exact zijn en bij voorkeur in een aparte
laag worden ondergebracht.

Aanwijzingen m.b.t. tolerantie en ruwheid moeten

eventueel handmatig in de machine worden
ingevoerd.

Deze methode kan nog zelden worden toegepast.

1.2.3 Automatische productiemethoden

4
Delen van het product worden automatisch
geproduceerd.

Dit kunnen complete onderdelen zijn of het

ruwwerk van handmatig na te bewerken
onderdelen.

1.2.4 gedeeltelijk automatische productiemethoden

Draaien en frezen (numeriek)

Lasersnijden en vlamsnijden (numeriek)

Zagen van profielen (op lengte)

Stempels voor extrusieprofielen
Verloren was gieten (Cire Perdue)
Meervoudig gekromde vlakken

1.2.5 Voorbeelden van automatische productie

5
1.2.6 Draaien, frezen en snijden

De stempel kan met een

numerieke freesbank
makkelijk worden gemaakt,
waarna profielen van
willekeurige lengte worden
gemaakt.

1.2.7 Extrusie van profielen

6
 Bij een complexe constructie,
waarbij de constructie bestaat
uit veel profielen van hetzelfde
soort, kan eenvoudig een lijst
van zaaggegevens gemaakt
worden.

1.2.8 Zagen van profielen op lengte

Bij een moderne vorm van verloren was,

wordt een Solid Modelling tekening direct
in verloren was uitgeprint op een 3D-printer.

1.2.9 Verloren was

7
Een 3D-printer bouwt een product op uit lagen, op een vergelijkbare manier
dat bovenstaand product is opgebouwd.
Hier zijn een aantal deelproducten gefreesd uit platen MDF en vervolgens
op elkaar gelijmd. Ieder deelproduct moet lossend zijn, maar het totaal hoeft
dat niet.

1.2.10 Verloren was

Een 3D-printer maakt het

mogelijk om producten te
vervaardigen die normaal
niet mogelijk zijn i.v.m.
lossing van het model of
bereikbaarheid met de
beitel.
1.2.11 Verloren was

8
 Om het wasmodel dat uit de
printer komt, wordt een
deklaag en een aantal lagen
zand gespoten, totdat er een
redelijk compacte en
vormvaste massa ontstaat.

Daarna wordt de was met

stoom uit de vorm
verwijderd.

1.2.12 Verloren was

De producten worden verkregen door het

materiaal (metaal) in de vorm te gieten (vorm
eerst voorverwarmen).

Na afkoelen wordt het zand verwijderd en is het

gietstuk klaar.

In de meeste gevallen worden meerdere

gietstukken tegelijk gegoten in één vorm om
materiaal en tijd te besparen. Naast de producten
vind je ook gietkanalen die later verwijderd moeten
worden (zagen en slijpen).

1.2.13 Verloren was

9
 1.2.14 Verloren was

Gekromde vlakken die geen deel van een cirkel

of ellips zijn, zijn in 2D niet of moeilijk te tekenen.
Je moet dan terugvallen op cirkel-, ellipsdelen
of splines omdat deze in AutoCAD makkelijk zijn
te genereren

Met Solid Modelling is dat probleem voor een groot

deel opgeheven en via Rapid Prototyping (via
een variant op 3D-printtechniek) kunnen deze
producten redelijk eenvoudig gemaakt worden.

1.2.15 Gekromde vlakken

10
Een technische tekening kunnen we op twee manieren afdrukken/tekenen:

Monosysteem Alle onderdelen (en de samenstelling)

op een eigen vel.

Combinatietekening Alle onderdelen en de samenstelling

zoveel nogelijk op één vel.

Voordeel combinatietekening boven monysysteem:

Aanzichten zijn makkelijk over te nemen via het tekenbord.

Onderdelen staan bij elkaar, daardoor minder kans op vergissingen.

Het voornaamste nadeel is het grote papierformaat dat nodig is. In een
werkplaats wordt een formaat groter dan A3 niet echt op prijs gesteld.

1.2.16 Uitvoeringsvormen van tekeningen

1.2.17 Papierformaten

11
 Bij een isometrische projectie worden de
drie assen onder een hoek van 120º ten
opzichte van elkaar getekend en is de
schaal van de assen in iedere richting
gelijk.

In AutoCAD is een dergelijke tekening

makkelijk te maken door een grid in te
stellen en dan “Isometric Snap” aan te
zetten.

Een isometrische tekening in AutoCAD

is GEEN 3D-tekening.

1.2.18 Isometrische projectie

1.2.19 Indeling van een samenstellingstekening

12
1.2.20 Incorrect ingedeelde tekening

1.2.21 Correct ingedeelde tekening

13
Technisch tekenen

1.3 Normalisatie

Normalisatie heeft tot doel de afspraken over de

tekenwijze vast te leggen, zodat geen misverstand
ontstaat over de gebruikte terminologie en
tekenmethode.
Binnen de Europese Unie/Nederland onderscheiden we
de volgende normsoorten:

NEN Alleen Nederland

NEN-ISO Een ISO-norm, vertaald voor
het nederlands taalgebied
NEN-EN-ISO Een ISO-norm die overgenomen
is als europese norm.
NEN-EN Europese norm zonder
ISO-variant.
ISO De bronnorm van het ISO

1.3.1 Soorten normgroepen

14
Normen worden beheerd door normalisatiecommissies.
Dit is een commissie die samengesteld is uit
vrijwilligers uit verschillende geledingen van de
industrie, overheid en onderwijs.

De commissie bepaalt de inhoud van de norm en

zorgt dat deze aan de stand van de techniek wordt
aangepast.

Leden uit nederlandse normcommissies hebben

ook stemrecht voor de ISO-normen, waarvan de onder
hun vallende lokale normen zijn afgeleid.

1.3.2 Beheer van van normen

Normen hebben elk een eigen nummer, maar nummers

kunnen wel gelijk zijn tussen NEN-ISO en NEN-normen.

Een NEN-ISO norm heeft een ISO norm met een gelijk
nummer, maar een NEN-norm kan een gelijk nummer
hebben als een ISO-norm, terwijl het niet dezelfde norm
betreft.

Voorbeeld:

NEN 1302 Dikte van spiegelglas

NEN-EN 1302 Drinkwater
ISO 1302 Technical drawings: Surface texture
NEN-ISO 1302 GPS: Oppervlaktegesteldheid
NEN-EN-ISO 1302 GPS: Oppervlaktegesteldheid

1.3.3 Normnummers

15
Documentnummer
NEN-EN-ISO 1302:2002 en
Mutatiecode
Onveranderd
Titel (nl)
Geometrische productspecificatie (GPS) - Aanduiding van oppervlaktegesteldheid in technische productdocu mentatie
Title (en)
Geometrical Product Specification (GPS) - Indication of surface texture in technical product documentation
Publicatiedatum
2002-03-01
Pagina's
46
Prijs excl. BTW
EUR 100.45
Vervangt
NEN-EN-ISO 1302:1999 Ontw.
Internationale relatie
ISO 1302:2002,IDT * EN ISO 1302:2002,IDT
Verwijzingen
NEN 2058:1989 * ISO 1456:1988 * NEN -EN-ISO 3274:1997 * ISO/IEC 11714-1:1996 * NEN -ISO 4287:1998 *
NEN-EN-ISO 4288:1998 * NEN -EN-ISO 8785:1999 * NEN -ISO 1101:1987 * NEN -ISO 10135:1995 * ISO
10209-1:1992 * NEN -EN-ISO 11562:1998 * NEN -EN-ISO 12085:1998 * NEN -EN-ISO 13565-1:1998 * NEN -EN-ISO
13565-2:1998 * NEN -EN-ISO 13565-3:2000 * NEN -EN-ISO 14253-1:1998 * NEN -EN-ISO 14660-1
ICS
01.100.20*17.040.20
Taal
en
Commissienummer
341091
…….

1.3.4 Catalogusvoorbeeld

1.3.5 Normgebruik binnen een tekening

16
Technisch tekenen

1.4 Projecties

Boek: Hoofdstuk 3: P23 t/m 26

lijn evenwijdig aan projectievlak

1.4.1 Projectie van een lijn op een vlak

17
 lijn niet evenwijdig aan projectievlak

1.4.2 Projectie van een lijn op een vlak

lijn loodrecht op het projectievlak

1.4.3 Projectie van een lijn op een vlak

18
 Voorwerp wordt in een glazen kubus gedacht en de aanzichten
worden op de buitenwanden getekend, zoals we het aanzicht van
buiten de kubus zien.

1.4.4 Amerikaanse Projectie (basis)

1.4.5 Amerikaanse Projectie

19
1.4.6 Amerikaanse Projectie

Voorwerp wordt in de “hand” gehouden voor een muur en we

tekenen de aanzichten op de muur ACHTER het voorwerp.

1.4.7 Europese Projectie

20
 Beide projectiemethoden komen in de praktijk voor, maar de
Amerikaanse het meest.
Het is belangrijk om in de rechteronderhoek van de tekening
te kijken naar de gebruikte projectie om misverstanden te
voorkomen.

Bovenstaande rechteronderhoek geeft de Amerikaanse Projectiemethode aan

1.4.8 Amerikaanse/Europese Projectie

Van naaststaand voorwerp willen

we drie aanzichten tekenen. het
onderdeel is gemaakt uit een blok van
100x100x150 mm.

We willen drie aanzichten tekenen:

• bovenaanzicht
• vooraanzicht
• rechter zijaanzicht

1.4.9 Uitvoering van een projectie

21
1.4.10 Teken van deze figuur alle aanzichten

1.4.11 Uitwerking

22
 1.4.12 Teken deze figuur in een aantal aanzichten

We gaan eerst alle bekende

gegevens uit de driedimensionale
tekening (of het model) in de
aanzichten plaatsen. het gaat in
dit geval hoofdzakelijk om de
vertikale en horizontale bemaatte
lijnen, maar het kunnen ook
andere bepaalde lijnen zijn.

1.4.13 Uitvoering van een projectie

23
Vervolgens plaatsen we alle
schuine lijnen uit het model op de
overeenkomstige hoekpunten van
het gemaakte ruwontwerp. We
leggen hiermee de onbepaalde
lijnen door middel van bepaalde
(bemaatte) lijnen vast.

1.4.14 Uitvoering van een projectie

De 2D-aanzichten zijn echter nog

niet compleet. Het is altijd nog
mogelijk om een ander figuur bij
deze drie aanzichten te bedenken.
De lijnen die hier het verschil
maken zijn verborgen achter de
voorlijnen van de aanzichten.

1.4.15 Uitvoering van een projectie

24
Indien mogelijk en nodig kunnen we
lijnen die niet zichtbaar zijn, weergeven
door middel van stippellijnen.
Stippellijnen gebruiken we als ze de
tekening duidelijker maken en we er
een aanzicht mee kunnen besparen.

1.4.16 Uitvoering van een projectie

Met ons oorspronkelijke figuur kan

het gebruik van stippellijnen niet,
omdat de verborgen lijnen strak
achter zichtbare lijnen liggen. We
moeten hier dus een extra aanzicht
gebruiken. We zouden wel kunnen
afzien van het rechterzijaanzicht.

1.4.17 Uitvoering van een projectie

25
1.2.18 Isometrische leidingtekening

Technisch tekenen

1.5 Lijntypen en gebruik ervan

26
 1.5.1 Verschillende lijntypen

Een lijn heeft een dikte en een vorm.

We onderscheiden twee lijndikten:

1. Een dikke lijn

2. Een dunne lijn (dunne lijn = ½.dikte dikke lijn

Een set lijnen heet een lijngroep en is genoemd

naar de dikte van de dikke lijn.

We kiezen de lijngroep aan de hand van de toepassing

In de werktuigbouwkunde is dit meestal lijngroep 0.5

1.5.2 Opbouw van lijntypen

27
Doorgetrokken lijn
streeplijn (stippellijn)
streep stip-lijn
streep stip stip-lijn
alle contouren en “virtuele”
contouren.
verborgen lijnen (Lijnen
die niet zichtbaar zijn in
een bepaald aanzicht).
hartlijnen
Aanduiding van een
onderdeel dat op deze
tekening niet voorkomt,
maar elders is getekend.

1.5.3 Enkele lijnvormen

Lijndikte: Dik
Lijntype: Ononderbroken
Acadnaam: Continuous

Alle lijnen die een bestaande vormverandering weergeven.

(buitenomtrekken, gaten, ruggen)

1.5.4 Contourlijnen

28
Lijndikte: Dun
Lijntype: Regelmatig onderbroken
Acadnaam: Hidden

Alle lijnen die niet vanuit het vlak van

aanzicht te zien zijn

1.5.5 Verborgen lijnen

Lijndikte: Dun
Lijntype: Streep stip
Acadnaam: ACAD_ISO10W100

Lijnen die een symmetrie aangeven

en steekcirkel

1.5.6 Hartlijnen en steekcirkels

29
Lijndikte: Dun
Lijntype: Streep stip
Acadnaam: ACAD_ISO10W100

1.5.7 Hartlijnen in leidingsysteem

Lijndikte: Dun
Lijntype: Streep stip
Acadnaam: ACAD_ISO10W100

1.5.8 Baan van de hefboom

30
Lijndikte: Dun
Lijntype: Streep stip stip
Acadnaam: ACAD_ISO05W100

1.5.9 Virtuele delen

Lijndikte: Dun
Lijntype: Ononderbroken
Acadnaam: Continuous

1.5.10 Arceringen

31
Lijndikte: Dun
Lijntype: Ononderbroken
Acadnaam: Continuous

1.5.11 Maatlijnen

Lijndikte: Dun
Lijntype: Ononderbroken
Acadnaam: Continuous

1.5.12 Virtuele overgangen

32
Lijndikte: Dik
Lijntype: Streep stip
Acadnaam: Acad_ISO10W100

1.5.13 Doorsnede-aanduidingen

Lijndikte: Dik
Lijntype: Streep stip
Acadnaam: Acad_ISO10W100

1.5.14 Oppervlaktebewerking

33
34