HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

>>>TARĠH DERS NOTLARI<<<

NOTLAR SORU ÇÖZÜMLERĠNE YARDIMCI OLACAK ġEKĠLDE

TABLOLAR HALĠNDE HAZIRLANMIġTIR

>>TARĠH SORU BANKASI KPSS SORU BANKASI

HAZIRLANMAKTADIR<<<

HAZIRLANINCA SĠTEDEN YAYINLANACAKTIR

KAYNAK GÖSTERĠLMEK ġARTIYLA YAYINLANMASI

SERBESTTĠR.

http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
TÜRK ĠSLAM DEVLETLERĠ
ĠLK TÜRK DEVLETLERĠ
BĠLĠM ADAMLARI-EDEBĠYATÇILAR
HÜK. ĠlteberhakanĢanyuhan KiĢi Eseri Özellikleri
Yusuf has *Kutadgu bilig *Islam edebiyatının ilk
ÜNVAN idikutyabgutanhukağan
hacip yazılı örneği
erkin *karahanhılar
HÜK. Otağ(çadır)örgin(taht)davul *mutluluk veren bilgi
SEMBOL kotuz(sorguç)tuğ(sancakyay kaĢgarlı *Divan-ı lügatıit türk: *ilk türk dünyası haritası
Mahmut *karahanlılar
Bayrakparakale,saray
*Araplara
SOSYAL OğuĢ(aile)budun(sülale)boy *Türkçeyi öğretmek
HAYAT budun(millet)il(devlet) edip Ahmet *Atabetül hokayık: *uygur alfabesi
S Buyrukbakan Savatasözü *karahanlılar dönemi
Ahmet *Divanı hikmet: *karahanlılar
Ö Tamgaçdamgacı Yarmakmadeni
yesevi
Z AygucibaĢbakan para firdevsi *ġahname *gazneli mahmuta
TekinĢehzade Urugsülale *gazneliler
L
Yargucu,yarganyargıç Tiginprens nizamül mülk *Siyasetname *farsça
Ü *Selçuklu
Toy,kengeĢkurultay Kamdubez para
K ömer hayam * Rübailer *b . selçuldu
ġaman,kamdin adamı Bedizciressam
enveri *Kaside *b . selçuklu
Yuğcenaze töreni Ayukihükümet Muhammed *kanglı lügatı *Sözlük
Balbalmezar taĢı Kurganmezar bin kays *harzemĢahlar
Saguağıt KoĢuk Ģiir Farabi *el medinettül fazıla *aristoyu açıklamıĢtır
*el mania al akıl, *ikinci öğretmen
Ġnal,çar,ataman, Ağılığhazine gör.
*füsus ül hikem, *felsefe matematik, astonomi,
külüğyönetici asker Bağayönetici *ihsaül ulum(bilimlerin siyaset,fizik
Apasivil yönetici ġadüst düz. sınıf landırılması) *bileĢ miĢ milletleri ileri
Uçmağcennet Yönet sürdü
Orgunkutsal hayvan Tamucehennem Ġbni sina :*el kanun fit-tıp *avicenna
*Ġslam filozoflarının
Yada taĢıkutsal taĢ Ġdil yersuruh reisi
D Alp er tungaiskit *medikal
E Oğuz kağanhun Psikolog
*tıp, astronomi ,fizik
S TüreyiĢ
felsefe
T ,yaradılıĢ,göç,karabalasgunuygur ibni rüĢt *aristoyu batıya tanıftı
A Ergenekongöktürk *averreos
N Manaskırgız *aklı dinden üstün tutar
Dede korkutoğuzlar *mutezile akımını temsil eder
Gazali :*ihyaül_ulumjddjn :* * *Islam felsefesi
TAK 12 Hayvanlı miladi *din her Ģeyden üstündür
VĠM türk takvimi rumi Biruni *kitabı tarih *dünyanın güneĢ
*,asasül bakiye, etrafında bir yılda döndüğünü
hicri celali
*kitabüs saydele fittıp söylemiĢtir
*serbest düĢünce
ALFA Orhun,Uygur,soğd,Kiril,arap,
Buhari *cami sahih
BELER Ġbrani,latin *küt i sifte
DĠNLER Göktanrı,Budizm,mani,ZerdüĢtlük Elrazi *kimyager
Hristiyanlık,Musevilik,islamiyet Ġbnı Yusuf *sarkacı buldu
S Uygurlardan önce: Uluğ bey *ilk rasatane
*astronomi
A Dokuma,maden,resim,oymacılık,müzik,
Utbi *tarihi yemin
N HeykeltıraĢ, Harezmi *kitabul cebr *matematikçi
A Uygurlardan sonra: + mimari,fresko, Ġbni türk *necmeddin Kübra saf iyüddin,
T Minyatür * Fahr‟eftin razi,

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
KiĢi Eseri ANADOLU SELÇUKLU ANADOLU SELÇUKLU
Mevlana :*mesnevi ,divanı kebir, KÜMBET-TÜRBE SARAYLARI
*fihi mafih, 1 .Sitte melik 1. BeyĢehir kubadabad
*mektubat sarayı
Yunuz emre *divan, 2 .Emir saltuk 2. Kayseri kubadiye sarayı
*risaleftün nushiyye 3.Melik daniĢment gazi ANADOLU SELÇUKLU
Hoca dehhani *Selçuklu Ģahnamesi KÖġKLER
Germiyanlı *divan iskendername *cemĢid-ü 4. Mama hatun. 1.Konya alaaddin köĢkü
ahmedi huĢid 5. Ahlat ulu 2.Kayseri Haydar bey
Muhyiddin Arabi *Ģeyhi ekber köĢkü
*vahdeti vücut 6.Kayseri döner ANADOLU SELÇUKLU
Hacı bektaĢı *makalat BĠMARHANE
veli ANADOLU SELÇUKLU 1.Gevher nesibe
Ravendi *rahatüssüdur KERVANSARAY
Kerimuddin *müsamerettülahbar 1.Alay han 2. DaruĢĢifa
aksarayi 2.Evdir han 3 .Gıyasiye
Eflaki *menakibül 3.Alara han. 4.Ttorumtay
afirin *tarihi meyyafarikin 4.Ģarapsa han. 5.Turan melek
Ġbnurrezzak 5 Sultan han YUKSELME-KLASĠK
Yazıcızade ali *tevarihiali Selçuk DÖNEM
Ali kuĢçu *matematik ve astronomi 6.Karotay 1. Fatih Camii ve Kulliyesi
Ali Ģir nevai *muhakemeftül lügatteyn 7.Ağızkara. 2. Rum Mehmet Pasa Camii
8.Hekim han. 3. Atik Ali Pasa Camii
MĠMAR SĠNANIN 4. Beyazıd Kulliyesi
DANIġMENTLĠLER MENGÜCEKLĠLER ESERLERĠ
1. Nikar Ulu Camii 1. Divriği Kucukkale Ca 1. Ġstanbul Sehzade Camii- 5. rumeli hisarı
2. Kayseri Ulu Camii 2. Divriği Ulu Camii 2. Ġstanbul Suleymaniye DAĞILMA-GEÇ DÖNEM-
3. Kayseri Kokluk Camii 3. Turan Melik Sifahanesi Camii-Kalfalık 18.YY
4. Yağıbasan Medresesi ARTUKLULAR 3. Edirne Selimiye Camii- 1. Nuri Osmanıye Camii
5. Tokat Niksar Medr. 1. Diyarbakır Ulu Camii Ustalık
ANADOLU SELÇUKLU 2. Mardin ulu Cami 19.YY ESERLERĠ 2. Laleli Camii
CAMĠĠ 1. Beylerbeyi Sarayı 3. Uskudar Valide Camii
1. Konya Alaaddin 3. Mardin Medresesi 2. Dolmabahce sarayı 4. Beylerbeyi Camii
2. Niğde Alaaddin ANADOLU SELÇUKLU 3. Cırağan Saray 5. Aynalı Kayak Kasrı
MEDRESELERĠ 4. Yıldız Sarayı 6. Ġshak Pasa Sarayı
3. Malatya ulu 1. Konya Karatay OSMANLILAR 7. Sadabat Kasrı
4. Kayseri Hond HatunKül. 2. Konya Ġnce Minareli KURULUġ-ERKENDÖNEM
5. Hacı Kılıc 3. Konya Sırcalı Medrese 1. Ġznik hacı Ozbek Camii 8. 111. Ahmet Cesmesi
6. Amasya bunmalı 4. Sivas Gok 2. Ġznik Yesil Camii
gökmed 3. Nilufer Hatun Ġmareti
7. Sinop Ulu 5. Sivas Cifteminareli 4. Bursa Hudavendigar
8. Beysehir Esrefoğlu 6. Kayseri cifte Medrese Camii
9. Ankara Arslanhane 7. Afyon Kubbeli 5. Bursa Ulu Camii
10. Afyon Ulu 8. Kırsehir Kocabey 6. Bursa Yıldırım Camii
11.biyarbakır ului 9. Tokat Gok Medrese 7. Bursa Yesil Camii
12. Kızıltepe 10. Erzurum Cifte 8. Bursa Muradiye Camii
Minerali 9. Edirne Eski Camii
ANADOLU SELÇUKLU 11 .Sivas Buruciye 10. Edirne Muradiye Camii
MESCĠTLER
11. Edirne Ucserefeli Camii
1. Konya TaĢ mescit
12. Anadolu camii
2. Harput Arap Baba
3.Konya Sırçalı mescid
4 AkĢehir Güdük minare mescidi

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT
OSMAN BEY DÖNEMĠ
▪Ġlk olarak Karacahisar’ı arkasından Bilecik, Yarhisar, Ġnegöl,
Köprühisar ve YeniĢehir‟i aldı.
▪Osmanlı ilerleyiĢini durdurmak isteyen Bizans ile Koyunhisar
SavaĢı’nı yaptı (1302). Bu savaĢ Osmanlı ile Bizans arasındaki ilk
savaĢtır.
Not 1: Ġlk para Osman Bey döneminde basılmıĢtır. Osmanlı
Beyliği bu dönemde bir devlet haline gelmiĢtir.
2. Osman Bey‟in, ġeyh Edebali’nin kızını alması din adamları ve
halkın Osmanlıya olan desteğini artırmıĢtır.
ORHAN BEY DÖNEMĠ
▪Bursa‟yı alarak baĢkent yapmıĢtır.
▪Orhan Bey‟in Ġznik‟i kuĢatması Bizans ile Palekenon (Maltepe)
SavaĢı’na neden olmuĢtur. Orhan Bey bu zafer ile Ġznik ve
Ġzmit‟i almıĢtır. Böylece Bizans‟ın Anadolu‟daki tüm toprakları
Osmanlılara geçmiĢtir.
▪Orhan Bey, Karesi Beyliği’ne son verdi. Böylece Anadolu‟da
Türk birliği kurma çalıĢmaları ilk kez bu dönemde baĢlamıĢ oldu.
Karesi donanması Osmanlılara geçmiĢtir. Bu donanma ile de
Osmanlılar Rumeli‟ye geçmiĢtir.
▪Orhan Bey, Bizans tahtını ele geçirmek isteyen Kantakuzen‟e,
oğlu Süleyman PaĢa komutasında ordu göndererek, onun
imparator olmasını sağladı. Buna karĢılık Bizans‟tan Çimpe
Kalesini aldı. Çimpe Kalesi Osmanlıların Rumeli’de aldığı ilk
topraktır.
▪Süleyman PaĢa Rumeli‟de fetih hareketlerine devam ederek
Marmara kıyılarını ele geçirdi.
Süleyman PaĢa Ankara’yı aldı.
Not :
1. Yaya ve müsellem adında ilk düzenli ve sürekli ordu kuruldu.
2. Fethedilen yerlere Kadı ve subaĢılar atandı.
3. Ġznik‟te ilk Osmanlı Medresesi açıldı.
4. Osmanlı‟da ilk divan teĢkilatı bu dönemde kuruldu.
5. Osmanlı‟da ilk kez vezirlik teĢkilatı bu dönemde kurulmuĢ ve
Alaaddin paĢa ilk Osmanlı veziri olmuĢtur.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
I. MURAT DÖNEMĠ (Hüdavendigar)
▪Orhan Bey‟in ölümü ile Ahiler‟in eline geçen Ankara‟yı geri
aldı.
▪Hamitoğulları Beyliğinden AkĢehir ve BeyĢehir satın aldı.
▪Germiyan Beyinin kızı ile oğlu Yıldırım‟ı evlendirerek Kütahya-
TavĢanlı gibi yerleri çeyiz olarak aldı.
▪Karamanoğulları‟na ilk kez sefer yaptı.
▪Rumeli‟de Rum ve Bulgar kuvvetlerini Sazlıdere SavaĢında
yenerek Edirne‟yi ele geçirdi (1363).
▪Türklerin Edirne‟yi almaları üzerine Sırplar, Bulgarlar,
Macarlar, Eflaklılar birleĢerek, Osmanlılar ile Sırpsındığı
SavaĢını yaptılar (1364). Bu savaĢ Osmanlı Devleti‟nin Haçlılar
ile yaptığı ilk savaĢ ve ilk zaferdir. Bu zafer sonucunda
Bulgar Krallığı Osmanlı‟ya vergi vermeyi kabul etti.
▪Osmanlının Balkanlarda ilerlemeye devam etmesi üzerine,
Balkan Devletleri yeniden birleĢerek Osmanlı ile Çirmen
SavaĢını yaptı (1371). Bu savaĢı da Osmanlı kazandı.
▪Osmanlının PloĢnik’te yenildi (Ġlk yenildi). Bu yenilgiden
cesaret alan Haçlılar Osmanlı ile I. Kosava SavaĢını yaptı
(1389). Osmanlı devleti bu savaĢı kazandı. I. Murat savaĢ
meydanında gezerken bir Sırp askeri tarafından Ģehit edildi.
Not :
1. Ġlk kez Yeniçeri Ocağı kuruldu.
2.Ġlk kez Tımar Sistemi uygulanmaya baĢlandı.
3. Topçu Ocağı kuruldu.
4.Rumeli Beylerbeyliği kuruldu ve yönetime Lala Ģahin PaĢa
getirildi.
5.Osmanlılar ilk kez topu, I. Kosava SavaĢında düĢmanı
korkutmak için kullandılar.
6.Osmanlı devleti tam teĢkilatlı hale gelmiĢtir.
7. Vezir-i azamlık, kazaskerlik ve defterdarlık kuruldu.
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
YAVUZ SULTAN SELĠM DÖNEMĠ
Babası ve kardeĢlerine karĢı mücadele eden Yavuz bu
II. BAYEZĠD DÖNEMĠ mücadeleyi kazanarak tahta geçmiĢtir.
Fatih‟in ölümü üzerine Amasya Valisi olan oğlu Bayezid Ġstanbul‟a 1-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri
gelerek tahta geçti. KardeĢleri ile yaptığı mücadeleyi kazanan Yavuz, büyük tehlike
Bayezid‟in zayıf karakterli olması, bu dönemde ortaya çıkan Cem olarak gördüğü Ģah Ġsmail‟in üzerine yürümüĢtür.
Sultan Olayı ve taht kavgaları bu dönemin sönük geçmesine neden Nedenleri:
olmuĢtur. ☺Yavuz‟un padiĢahlığını ġah Ġsmail‟in tebrik etmemesi
1-Cem Sultan Olayı ☺ġah Ġsmail‟in Anadolu da ayaklanmalar çıkartması
Cem Sultan II. Bayezid‟e karĢı Memlükler‟in de kıĢkırtması ile Bu nedenlerden dolayı Yavuz, ġah Ġsmail ile Çaldıran SavaĢını
birkaç kez taht mücadelesine giriĢmiĢ ise de mağlup olarak Rodos yaptı (1514).
Ģovalyelerine sığınmıĢ ve onlar tarafından papaya götürülmüĢtür. Sonuçları:
Böylece sorun uluslar arası bir sorun haline gelmiĢtir. ☻Doğuda en büyük tehlike olan, Safevi Devleti tehlikesi uzunca bir
Cem Sultan Olayının Osmanlıya Etkileri : süre etkisiz hale getirildi.
a- Batıdaki seferler duraklamıĢ ☻Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri Osmanlı topraklarına
b- Endülüs Emevilerine gerekli yardım götürülememiĢ katıldı.
c- Safevi tehlikesi önlenememiĢ ☻SavaĢ dönüĢü birçok sanatçı, bilgin ve Ģair Ġstanbul‟a getirildi.
d- II. Bayezid döneminin sönük geçmesine neden olmuĢ ☻SavaĢ dönüĢünde Dulkadiroğulları Beyliği ile yapılan Turnadağ
e- Papa ve Avrupa tarafından baskı unsuru olarak SavaĢı (1515) ile Dulkadiroğulları Beyliği Osmanlı Devletine katıldı.
kullanılmıĢtır. Not: Dulkadiroğulları Beyliğinin alınması ile Anadolu Türk birliği
2-Karamanoğullarının Yıkılması (1483) kesin olarak sağlanmıĢtır.
Karamanoğulları II. Bayezid tarafından kesin olarak yıkılıĢtır.
2-Osmanlı – Memlük ĠliĢkileri
3-Boğdan Fethinin Tamamlanması: Nedenleri:
Kili ve Akkerman alınarak Boğdan‟ın fethi tamamlanmıĢtır. Böylece ◘ ġah Ġsmail ve Memlüklerin Osmanlıya karĢı ittifak
Kırım ile kara bağlantısı sağlanmıĢ ve Lehistan ile ilk iliĢkiler kurması
baĢlamıĢtır. ◘ Dulkadiroğulların Osmanlıya katılmasına Memlüklerin
itirazı
4-Osmanlı-Memlük ĠliĢkileri ◘ Fatih döneminde baĢlayan iki devlet arasındaki
Fatih zamanında bozulan iliĢkiler bu dönemde savaĢ haline anlaĢmazlıklar
dönüĢmüĢtür. ◘ Yavuz‟un Müslümanları bir bayrak altında toplayarak
Nedenleri: Ġslam birliğini gerçekleĢtirmek istemesi
a-Memlüklerin Cem Sultan‟ı kıĢkırtmaları ve korumaları ◘ Yavuz‟un baharat yolunu eline geçirmek istemesi
b-Karamanoğullarını desteklemeleri Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri ile Mercidabık SavaĢını yaparak
c-Fatih döneminden beri devam eden Hicaz u yolları sorunu (1516) Suriye, Filistin bölgesini ele geçirdi. SavaĢ sırasında Kansu
d-Dulkadiroğulları Beyliği‟nin Memlüklere karĢı Osmanlıdan yardım Gavri öldü.
istemesi Yavuz, Memlük hükümdarı Tomanbay ile Ridaniye SavaĢını
Bu savaĢlar sırasında her iki tarafta bir sonuç elde edememiĢtir. yaparak Memlükleri yıkmıĢtır (1517).
Sonuçları:
5-Osmanlı-Venedik SavaĢları: ♠ Memlük Devleti ortadan kaldırılmıĢtır.
Venediklilerden Modon, Koron, Ġnebahtı kaleleri ve Navarin limanı ♠ Mısır Osmanlı devletine katıldı.
alınmıĢtır. ♠ SavaĢılmadan Hicaz Osmanlı devletine katılmıĢtır.
Otranto seferinden sonra, elimizden çıkan Ayamavra ve Kefalonya ♠ Baharat yolu Osmanlının eline geçmiĢtir.
kaleleri geri alınmıĢtır. ♠ Mukaddes emanetler Ġstanbul‟a getirildi.
♠ Halifelik Osmanlı Devletine geçti.
6-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri ♠ Osmanlı hazinesi ağzına kadar dolmuĢtur.
ġah Ġsmail, Akkoyunlu Devletini yıkarak yerine Safevi Devletini ♠ Venedikliler Kıbrıs adası için Memlüklere ödedikleri
kurdu.ġah Ġsmail Anadolu‟yu ele geçirmek amacı ile Anadolu da ġii vergiyi Osmanlı Devletine ödemeye baĢladılar.
propagandası yaparak, ġahkulu Ġsyanının çıkmasına neden oldu.
ġahkulu yakalanarak idam edildi. Not: Yavuz Sultan Selim döneminde bütün mücadeleler doğulu
II. Bayezid‟in ġii faaliyetlerine karĢı pasif davranması üzerine devletler ile yapılmıĢ, batılı devletler ile herhangi bir mücadele
Trabzon Valisi Selim babasına karĢı isyan etmiĢ ise de baĢarısız olmamıĢtır. Bu dönem batılı devletler ile mücadelenin olmadığı tek
olmuĢtur. Daha sonra yeniçeri ve ordunun desteği ile baĢa geçmiĢtir. dönemdir.

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

c- Köprülü Mehmet PaĢa

Merkez isyanları 17.yüzyıl Valide Turhan Sultan‟ın teklifi üzerine, Köprülü Mehmet
II. Osman (Genç Osman) PaĢa bazı Ģartlar karĢılığında sadrazam olmayı kabul etmiĢtir.
Böylece Ģart koĢarak sadrazam olan ilk kiĢi olmuĢtur.
17. yüzyılda ıslahat yolunda ilk ciddi adımı Genç Osman atmıĢtır. Genç
Faaliyetleri:
Osman‟ın ıslahatları Ģunlardır:
1- Ġlk iĢ olarak ilmiye sınıfı ile uğraĢtı. Ulemaya n
ġeyhülislam‟ın fetva vermek dıĢındaki yetkilerini elinden aldı.
asihatlarda bulundu.
Böylece ilmiye sınıfının devlet iĢlerine karıĢmasını önlemiĢtir.
2- Devletten haksız yere alınan
2- Maliyeye önem verdi. Din adamlarına ve askerlere fazladan verilen
paraları kesti.
paraları kesti.
3- Erdel‟deki isyanı bastırdı.
3- Genç Osman, saray dıĢı evlilik yaparak sarayı halka açmaya çalıĢmıĢtır.
4- SavaĢtan kaçan yeniçerileri
Genç Osman bu yönü ile sosyal alanda ıslahat yapan ilk padiĢahtır.
cezalandırdı.
4- Ġlk kez Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düĢünmüĢtür. Bunu haber alan
5- Devletin gelir ve giderlerini dengeleyerek maliyeyi düzenledi.
yeniçeriler Genç Osman‟ı öldürmüĢlerdir.
6- Devlet kadrolarına iĢin ehli olan kiĢileri atadı.
IV. Murat
7-Çanakkale Boğazındaki Venedik ablukasını kaldırdı.
1- Ġçki, tütün, gece sokağa çıkma yasağı getirmiĢtir.
8-Venedikliler tarafından iĢgal edilen Ġmroz, Limni‟yi geri aldı
2- Koçi Bey‟e duraklamanın nedenleri ve çareleri ile ilgili Koç
d- Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa
Bey Risalesi‟ni hazırlattı.
Babası Köprülü Mehmet PaĢa‟dan sonra sadrazam oldu.
3- Kuvvet ve Ģiddet yoluyla devlet otoritesini yeniden
1- Maliyeye önem vererek bütçe açığını kapattı.
sağlamıĢtır.
2- Orduyu disiplin altına aldı.
4- Yeniçeri ve sipahi zorbalarını ortadan kaldırdı. Bu durum
3- Venediklilerden Girit adasını aldı.
Ġstanbul‟da asayiĢ ve güvenliğin yeniden kurulmasını sağladı.
4- Avusturya‟dan Uyvar kalesini alıp, Vasvar AntlaĢmasını imzaladı.
5- Ġran üzerine iki sefer düzenledi. Bu seferler sırasında
5- IV. Mehmet ile Lehistan seferine çıkarak BucaĢ AntlaĢmasını
Anadolu‟daki Celaliler ortadan kaldırılmıĢ, emniyet ve güvenlik
imzaladı.
sağlanmıĢtır.
17. yüzyılda köprülüler ailesinden sadrazamlık makamına getirilen
6- Tımarlar eskiden olduğu gibi savaĢlarda yararlılık
diğer devlet adamları Ģunlardır:
gösterenlere verilmiĢtir.
e- Merzifonlu Kara Mustafa PĢ.
a-Kuyucu Murat PaĢa
II. Viyana kuĢatmasındaki baĢarısızlığı yüzünden idam edildi.
I. Ahmet devrinde sadrazam olmuĢtur. Celali isyanlarına karĢı
f- Köprülü Fazıl Mustafa PaĢa
sert tedbirler aldı. Bunun için bir çok isyancıyı idam ettirdi.
ğ- Amcazade Hüseyin PaĢa
b-Tarhuncu Ahmet PaĢa
Kutsal Ġttifak savaĢlarına son vererek Karlofça ve Ġstanbul
IV. Mehmet zamanındasadrazam oldu. Tarhuncu Ahmet
AntlaĢmalarını imzaladı.
PaĢa‟nın ıslahatları Ģunlardır:
Islahatların Özellikleri
1- Hazineye borcu olan kiĢilerden bu borçları tahsil etti.
1- Bu dönem ıslahatları geliĢme aĢaması bulamamıĢ
2- Bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve lüzumsuz
DüĢünce aĢamasında kalmıĢtır.
harcamalardan kaynaklandığını görerek bunları azaltmaya çalıĢtı.
2- Kuvvet ve Ģiddet yolu ile ülkede asayiĢin sağlanması
3- Osmanlıda ilk defa resmi devlet bütçesini hazırladı.
yoluna gidilmiĢtir.
4- Divan üyeleri ve bazı yöneticilerden hazineye para aktardı.
3- Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıĢtır.
Çıkarı elden giden kimselerin faaliyetleri sonucunda,
4- Yeniçeri, ulema ve halkın tepkisi ile karĢılaĢmıĢtır.
Tarhuncu Ahmet PaĢa idam edilmiĢtir.
5- Yönetim, hukuk ve teknik alanlarda ıslahat yapılmamıĢtır.
6- Duraklamaya çözüm olmadı.
7- Islahatların ağırlık noktasını ordu ve ekonomi oluĢturur.
8- Islahatların öncülüğünü padiĢah ve devlet adamları
yapmıĢ ve ıslahatlar Ģahıslara bağlı kalmıĢtır.

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT
18.YÜZYIL
LALE DEVRĠ
1718 Pasarofça AntlaĢması ile baĢlayıp,
1730 Patrona Halil Ġsyanı ile sona eren devire Lale Devri denir.
Devrin PadiĢahı III. Ahmet, sadrazamı ise NevĢehirli Damat
Ġbrahim PaĢa‟dır.
Lale Devri Islahatları:
●Avrupa‟ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.
●Sait Efendi ve Ġbrahim Müteferrika ilk kez Türk matbaasını
kurdu (1727).
●Yalova‟da bir kağıt fabrikası kuruldu.
●Tulumbacılar Bölüğü adı ile ilk kez bir itfaiye bölüğü kuruldu.
●Ġstanbul‟da bir kumaĢ fabrikası ve çini atölyesi kuruldu.
●Ġlk kez çiçek aĢısı uygulandı.
●Ġstanbul‟un çeĢitli yerlerinde pek çok kütüphane açıldı.
●Pek çok doğu klasiği Türkçe‟ye çevrildi.
Not 1: Lale Devri Osmanlı Devleti‟nde, batının üstünlüğünün
kabul edildiği ve batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı ilk
dönemdir.
Not 2: Lale Devri, bu dönemde devam eden Osmanlı-Ġran
SavaĢları hariç genelde barıĢçı bir politikanın benimsendiği
devir olmuĢtur.
I. Mahmut’un Islahatları
III. Ahmet‟ten sonra tahta geçen I. Mahmut ilk iĢ olarak
Ġstanbul‟un asayiĢini yeniden sağladı. Patrona Halil ve
arkadaĢları yakalanarak idam edildi.
Islahatları:
● Aslen bir Fransız olan Humbaracı Ahmet PaĢa,
Topçu ve Humbaracı ocaklarını modern usullere göre
yeniden bir düzene soktu.
● Humbaracı Ahmet PaĢa orduda bölük, alay, tabur
sistemini kurdu.
● Avrupai tarzda subay yetiĢtirmek amacı ile “Kara
Mühendishanesi” kuruldu.
● Maliyeyi düzeltmek amacı ile çalıĢmalar yapıldı.
III. Mustafa’nın Islahatları
●Fransız Baron dö Tott topçu ve istihkam askerlerini
düzenlemeye çalıĢtı. Hafif ve hızlı toplar döküldü.
● “Sürat topçuları Ocağı” kuruldu.
●Haliç‟te “Hendeshane” adıyla denizcilik ve topçuluk öğretimi
yapılan yeni bir okul açıldı.
●Deniz subayı yetiĢtirmek amacıyla “Deniz Mühendishanesi”
kuruldu.
●Maliye alanında da çalıĢmalar yapıldı. III. Mustafa devri
18. yüzyılda maliyenin en iyi durumda olduğu devirdir.
Bu dönemde maliye açık vermemiĢtir.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
I. Abdülhamit’in Islahatları
●SüratLale Devri Ocağını
Topçuları Islahatları
geliĢtirdi. (1718-1730)
●Karadeniz ve Eğe kıyılarında yeni tersaneler kuruldu.
●Ordunun subay ihtiyacını karĢılamak için “Ġstihkam Okulu”
açıldı.
●Askerlikle ilgili batı dillerindeki eserler Türkçe‟ye çevrildi.
●Mali alanda da çalıĢmalar yapıldı. Temelde iç borçlanma
esasına dayana “Esham Sistemi” kuruldu.
3. selim
● Avrupai tarzda “Nizam-ı Cedit Ocağı” adı ile bir ordu
kurdu.
●III. Selim Nizam-ı Cedit Ocağı‟nın ihtiyacını
karĢılamak için “Ġrad-ı Cedit” adıyla ayrı bir hazine
kurdurdu.
●Kara ve Deniz Mühendishanesi geliĢtirlerek,
Mühendishane-i Berr-i Hümayun ve Mühendishane-i
Bahr-ı Hümayun adı verildi.
●Batıdaki bilim, teknik ve siyasi alandaki geliĢmeleri
takip edebilmek amacıyla Londra-Paris-Viyana-Berlin
gibi merkezlerde daimi elçilikler kuruldu.
●Fransızca okullarda ilk kez yabancı dil olarak
okutulmaya baĢlandı.
●Yerli malı kullanımı için çaba harcandı.
●Ġlk devlet matbaası kuruldu.
1806-1812 Osmanlı Rus SavaĢı‟nın devam
ettiği bir sırada, Nizam-ı Cedit Ordusunun Ġstanbul‟da
olmamasını fırsat bilen bazı yeniçeriler, ıslahatların
önemini kavrayamayan halk kitlesini de yanlarına
alarak Kabakçı Mustafa önderliğinde ayaklandılar.
Ġsyancılar Nizam-ı Cedit kıĢlalarına basarak ocağı dağıttılar.
III. Selim‟i tahttan indirerek yerine IV. Mustafa‟yı padiĢah ilan
ettiler.
18. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri
●17.yüzyıl ıslahatlarından farklı olarak Avrupa örnek alınmıĢtır.
● 18. yüzyıl ıslahatları 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha
köklüdür.
●Askeri alanda ağırlıklıdır.
●Islahatlar, yapan kiĢilerin döneminde geçerli olmuĢ bir devlet
politikası haline gelememiĢtir.
● Islahatlar, yeniçerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle
karĢılaĢmıĢtır.
●Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıĢtır.
● 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha baĢarılıdır ama devletin
çöküĢü önlenememiĢtir.
●Devlet adamları tarafından yapılmıĢtır
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
Sırp ve Yunan Ġsyanları
Mısır ve Boğazlar Sorunu
A- Sırp Ġsyanı
II. Mahmut, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet PaĢa‟ya Mora isyanını
Nedenleri:
bastırsa Mora ve Girit valiliklerini vaat etmiĢti. Ancak Yunanistan‟ın
1-Gerileme ve dağılma döneminde Avrupa‟ya yapılan seferlerde Sırp
Edirne AntlaĢması ile bağımsız olması üzerine, Mora valiliği Mehmet
topraklarının savaĢ alanı haline dönmesi
Ali PaĢa‟ya verilememiĢtir. Bunun üzerine Mehmet Ali PaĢa, II.
2-Osmanlı Devleti‟nin merkezi idaresinin zayıflaması
Mahmut‟tan Mora valiliğine karĢılık Suriye valiliğini istemiĢtir. II.
3-Fransız Ġhtilali‟nin yaydığı milliyetçilik ve bağımsızlık ilkelerinin
Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine Mehmet Ali PaĢa isyan
etkisi,
etmiĢtir.
4-Avusturya ve Rusya‟nın Balkanları kontrol altına almak için buradaki
Mehmet Ali PaĢa‟nın oğlu Ġbrahim PaĢa komutasındaki Mısır
azınlıkları Osmanlı‟ya karĢı kıĢkırtması
Ordusu, Suriye‟yi ele geçirmiĢ ve Kütahya‟ya kadar ilerlemiĢtir.
5-Sırbistan‟da görev yapan yeniçerilerin halka kötü davranması,
Zor durumda kalan II. Mahmut, Rusya‟dan yardım istemek
Bunların sonucunda 1804‟te Kara Yorgi öncülüğünde ilk isyan
zorunda kalmıĢtır. Rus ordu ve donanması Ġstanbul önlerine gelince,
çıkmıĢtır.
bu durumdan Ġngiltere ve Fransa rahatsız olmuĢtur. Bunun üzerine
Sonuçları:
Ġngiltere ve Fransa harekete geçerek, II. Mahmut ile Mehmet Ali
1-Sırplar Edirne AntlaĢması ile iç iĢlerinde serbest, dıĢ iĢlerinde
PaĢa arasında Kütahya AntlaĢması‟nın imzalanmasını sağlamıĢlardır.
Osmanlıya bağımlı oldular (1829).
Kütahya AntlaĢması (1833)
2-Berlin AntlaĢması ile Sırbistan tam bağımsızlığını kazandı (1878).
Bu antlaĢmayla, Mehmet Ali PaĢa‟ya Suriye ve Girit valiliği, oğlu
Not: Osmanlı Devleti‟nde milliyetçilik akımlarından etkilenerek
Ġbrahim PaĢa‟ya da Adana valiliği, ek olarak verilmiĢtir.
bağımsızlık için ilk isyan eden ilk toplum Sırplardır.
AntlaĢmaya rağmen Mehmet Ali PaĢa‟ya güvenemeyen II.
Mahmut, Rusya‟nın desteğini sağlamak için Rusya ile Hünkar
B-Yunan Ġsyanı
Ġskelesi AntlaĢması‟nı yaptı (1833).
Nedenleri:
Hünkar Ġskelesi AntlaĢması’nın Maddeleri:
1-Milliyetçilik akımının etkisi
1-Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa Rusya, asker yardımı
2-Etnik-i Eterya Cemiyeti‟nin kurulması (1814)
yapacak fakat masraflarını Osmanlı karĢılayacak
3-Rusya, Fransa ve Ġngiltere‟nin Rumları kıĢkırtması
2-Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlılar, Boğazlar‟ı kapatacak
4-Osmanlı Devleti‟nin zayıflamıĢ olması
3-AntlaĢma 8 yıl yürürlükte kalacak
Rusya‟nın desteğini alan Etnik‟i Eterya, Eflak ve Boğdan da isyanı
Not: Böylece ilk kez boğazlar sorunu ortaya çıkmıĢtır.
baĢlattı (1820). Osmanlı Devleti Mısır Valisi Mehmet Ali PaĢa‟nın
Rusya‟nın desteğini alan II. Mahmut, Mehmet Ali PaĢa‟ya haddini
yardımı ile isyanı bastırdı.
bildirmek için Mehmet PaĢa‟ya savaĢ açtı. Yapılan Nizip SavaĢı‟nı
Fransa, Ġngiltere, Rusya birleĢerek Yunanistan‟a bağımsızlık
(1839), Osmanlı ordusu kaybetti. Bu arada II. Mahmut ölmüĢ yerine
verilmesini istediler. II. Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine üç
oğlu Abdülmecit tahta geçmiĢtir.
devletin donanması, Navarin Limanı‟nda Osmanlı donanmasını yaktılar
Hünkar iskelesi AntlaĢması‟na göre Rusya‟nın yardım etmesinden
(Navarin Baskını 1827). Rusya‟nın da doğu ve batıda ilerlemesi üzerine
çekinen Ġngiltere, Mısır sorununu uluslar arası bir konferansa çekti.
zor durumda kalan Osmanlı Devleti Edirne AntlaĢması‟nı imzaladı
Fransa hariç Avrupa‟nın büyük devletlerinin katıldığı, Londra
(1829).
Protokolü imzalandı (1840).
Edirne AntlaĢmasının Maddeleri:
Londra Protokolü Maddeleri:
1-Osmanlı Devleti, Yunanistan‟ın bağımsızlığını tanıyacak
1-Suriye, Adana, Girit, Cidde, Osmanlı‟ya geri verilecek
2-Sırbistan iç iĢlerinde bağımsız, dıĢ iĢlerinde Osmanlıya bağlı olacak
2-Mısır Osmanlıya yıllık vergi verecek
Not:Rumlar Osmanlı Devletinden ayrılarak bağımsız olan ilk millet
3-Mısır hukuken Osmanlı Devleti‟nin olacak, yönetimi Mehmet Ali
olmuĢtur.
PaĢa‟ya verilecek
Not: Böylece Mısır Sorunu halledilmiĢ oldu.
Mısır Sorununu halleden Avrupalı Devletler tekrar bir araya
gelerek Londra Boğazlar SözleĢmesi‟ni (Londra antlaĢması 1841)
imzaladılar.
Londra Boğazlar SözleĢmesinin Önemi:
1-Boğazlar uluslar arası bir statü kazandı
2-Boğazlar sorunu çözüldü.
3-Boğazların savaĢ gemilerine kapatılması ile Rusya‟nın Akdeniz‟e
inmesi önlendi.
Not: Mısır Sorunu baĢlangıçta bir iç sorun iken sonraları dıĢ sorun
haline dönüĢtü.
Not: Osmanlı Devleti‟nin kendi valisi ile bile baĢa çıkamayacak
güçte olduğu ortaya çıktı

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

Kırım SavaĢı (1853-1856) 1877-78 Osmanlı-Rus SavaĢı (93 Harbi)

Nedenleri: Nedenleri:
1-Rusların, Ġstanbul ve Boğazlara yerleĢmek ve Balkanlarda 1-Almanya ve Ġtalya‟nın siyasi birliğini kurmasıyla Avrupa‟da
kendisine bağlı devletler kurmak istemesi meydana gelen geliĢmelerden Rusya‟nın faydalanmak istemesi
2-Rusların, kutsal yerlerde Ortodokslar lehine bazı haklar elde 2-Rusya‟nın Kırım SavaĢı‟yla kaybettiği hakları elde etmek
etmek istemesi istemesi
3-Rusya‟nın isteklerini Osmanlı Devleti‟ne kabul ettirebilmek için 3-Karadeniz kıyılarını silahlandırmak istemesi
Prens Menkiçof‟u olağanüstü yetkiler ile Ġstanbul‟a göndermesi 4-Rusya‟nın Balkan devletlerini kıĢkırtması. Bunun üzerine
Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesi ile savaĢ baĢladı. Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan‟da isyanlar çıktı.
Rus donanması, Sinop Limanına baskın yaparak Osmanlı Yeni bir Osmanlı-Rus SavaĢını istemeyen Avrupalı devletler
donanmasını Yaktı (Sinop Baskını 1853). Ġstanbul‟da bir konferans topladılar (Ġstanbul Konferansı
Rusya‟nın Boğazlar ve Akdeniz üzerinde oluĢturduğu tehdit, 1878). Bu konferansta Sırbistan ve Karadağ‟dan Osmanlı
Ġngiltere ve Fransa‟yı harekete geçirdi. Ġki devlet Osmanlının askerlerinin çekilmesini, Bosna Hersek ve Bulgaristan‟a da
yanında savaĢa katıldılar. özerklik verilmesini istediler. Osmanlı bu istekleri iç iĢlerine
Ġtalyan birliğini kurmak için Fransa‟nın desteğine ihtiyaç müdahale sayarak reddetti.
duyan Piyomento (Sardunya), Fransa‟nın yanında savaĢa girdi. Bunun üzerine Rusya Osmanlı Devleti‟ne savaĢ ilan etti.
Bu ittifak karĢısında, Rusya zor durumda kalarak Paris Ruslar Kafkaslarda Gazi Ahmet Muhtar PaĢa‟yı, Balkanlar‟da ise
AntlaĢması‟nı imzalamıĢtır. Gazi Osman PaĢa‟yı yenerek, Osmanlı Devleti ile Ayestefanos
Paris AntlaĢmasının Maddeleri: (YeĢilköy) AntlaĢmasını imzaladı.
1-Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak, toprak bütünlüğü Ayestefanos AntlaĢması (1878)
Avrupalı devletlerin garantisi altında olacak ve Avrupa devletleri Bu AntlaĢma ile Ruslar tarihi emellerine ulaĢma yolunda önemli
hukukundan yararlanacak bir adım atmıĢtır. Rusya‟nın büyümesini istemeyen Ġngiltere ve
2-Karadeniz tarafsız hale getirilecek sadece ticaret gemilerine Avusturya yanlarına Almanya‟yı da alarak savaĢa itiraz etmiĢtir.
açık tutulacak Rusya bu devletler ile savaĢı göze alamadığından Berlin
3-Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz‟de savaĢ gemisi ve tersane AntlaĢmasını hazırlamak zorunda kalmıĢtır (1878).
bulunduramayacaktır. Berlin AntlaĢmasının Maddeleri:
4-Rusya, Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmayacak, alınan 1-Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacak
topraklar taraflara geri verilecek 2-Batum, Kars, Ardahan ve Artvin Rusya‟da, Doğu Beyazıt ve
Paris AntlaĢmasının Önemi: EleĢkirt Osmanlıda kalacak
●Osmanlı Devleti, Avrupa Devleti sayıldı. 3-Bulgaristan üçe ayrılacak
●Osmanlı Devleti‟nin dağılma döneminde imzaladığı en karlı 4-Osmanlı Devleti Rusya‟ya savaĢ tazminatı ödeyecek
anlaĢma oldu. 5-Yunanistan‟a Teselya Bölgesi verilecek
●Osmanlı toprak bütünlüğünün Avrupalı devletlerinin garantisi 6-Ermeni ve Rum azınlıklara ayrıcalıklar verilecek
altında bulunması, Osmanlı Devleti‟nin kendi topraklarını koru- 7-Bosna-Hersek Osmanlıya ait olacak fakat yönetimi
yamayacak kadar güçsüz olduğunu gösterdi. Avusturya‟ya bırakılacak
●Osmanlı Devleti bu savaĢtan galip çıkmasına rağmen Berlin AntlaĢmasının Önemi:
“Karadeniz‟de donanma bulunduramayacak” maddesi ile yenik ●19. yüzyılda imzalanan en ağır antlaĢmadır.
devlet durumuna düĢmüĢtür. ●Ermeni meselesi ilk defa Berlin AntlaĢması ile gündeme
●Bu antlaĢma ile Ġngiltere ve Fransa Akdeniz‟de güvenliklerini gelmiĢtir.
sağlamıĢlardır. ●Bulgaristan‟ın parçalanması ile Rusların Akdeniz‟e inmesi
●Rusya‟nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri bir süre önlenmiĢtir.
engellenmiĢtir. ●Osmanlı Devleti‟nin Berlin antlaĢmasındaki en önemli karı Doğu
Not: Kırım savaĢı sırasında Osmanlı padiĢahı Abdülmecit, ilk kez Beyazıt‟ın geri alınmasıdır. Buna karĢılık Kıbrıs Ġngilizlere üs
Ġngiltere‟den borç para almıĢtır. olarak verildi.
Not: Osmanlı Devleti, yabancıların Paris AntlaĢmasında, iç Not: Ayestefanos AntlaĢması, Avrupalı devletlerin müdahalesi
iĢlerimize karıĢmasını engellemek için Islahat Fermanı‟nı ilan etti. ile uygulanamamıĢtır. Bu nedenle ölü doğmuĢ bir antlaĢmadır. Bu
yönü ile Sevr AntlaĢması‟na benzer.

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT
II. Mahmut Devrindeki Yenilikler
Bu dönemde askeri, yönetim, mali, kültürel ve eğitim alanında
ıslahatlar yapılmıĢtır.
A-Askeri Alandaki Islahatlar
1. Sekban-ı Cedit ve EĢkinci ocaklarını kurdu.
2. 1826 yılında Yeniçeri Ocağını kaldırdı (Vakay-ı Hayriye). Yerine
Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunu kurdu.
Not:Yeniçeri Ocağı‟nın kaldırılmasıyla padiĢahın otoritesi yeniden
sağlanmıĢtır. Ayrıca yapılacak olan ıslahatların önündeki en büyük
engel kaldırılmıĢtır.
B-Yönetim Alanındaki Ġnkılaplar
1. II.Mahmut ayanlar ile Sened-i Ġttifak‟ı imzaladı. Bu antlaĢmaya
göre ayanlar devlet otoritesini tanıyacak ve ıslahatları
benimseyecek buna karĢılık ayanlar bulundukları yerde vergi
toplama yetkisine sahip olacaklardı. Sened-i Ġttifak, padiĢahın
yetkilerini sınırlayan ilk belgedir. Ayrıca devlet ayanların varlığını
bu belgeyle resmen tanımıĢtır.
2. Divan teĢkilatı kaldırılarak nazırlıklar (bakanlık-
lar) kuruldu.
3. Dirlik sistemi kaldırıldı. Bunun yerine devlet memurlarına maaĢ
bağlandı.
4. Posta, polis ve karantina teĢkilatı kuruldu.
5. Müsadere usulü kaldırılarak özel mülkiyet ve miras hakkı
tanındı.
6. Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
7. Memurlara fes ve pantolon giyme zorunluluğu getirildi.
8. Memurlar iç iĢleri ve dıĢ iĢleri olmak üzere ikiye ayrıldı.
C- Eğitim ve Kültür Alanındaki Ġnkılaplar
1. Ġstanbul‟da ilköğretim‟in zorunlu olması kabul edildi. Fakat
uygulanamadı.
2. Yüksek okullara öğrenci yetiĢtirmek amacı ile rüĢtiye okulları
açıldı.
3. Enderun Mektebi kaldırılarak yerine devlet memurluğu için
Mekteb-i Maarif-i Adliye okulu kuruldu.
4. Orduya subay yetiĢtirmek için Harp Okulu açıldı.
5. Ġlk resmi gazete olan Takvim-i Vakayi çıkarıldı.
6. Ġlk kez Avrupa‟ya öğrenciler gönderildi.
7. Mekteb-i Tıbbıye ve Mızıkay-ı Hümayun gibi yüksek okullar
açıldı.
8. II.Mahmut resmini yaptırarak devlet dairelerine astırdı.
9. Yabancı müzik serbest bırakıldı.
D) Ekonomik Alandaki Islahatları
1. Ġngilizler ile Balta Limanı AntlaĢması imzalandı
2. Yerli malı kullanımı teĢvik edildi.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
Tanzimat Fermanı
Tanzimat Fermanı PadiĢah Abdülmecit zamanında, Hariciye
Nazırı (DıĢiĢleri Bakanı) Mustafa ReĢit PaĢa tarafından
hazırlandı.
Nedenleri:
1. Avrupalı devletlerin iç iĢlerimize karıĢması-
na engel olmak
2. Avrupalı devletlere yakınlık sağlamak
3. Mısır meselesinin halledilmesinde Avrupalı
devletlerinin yardımını sağlamak
Mustafa ReĢit PaĢa hazırladığı programı 3 Kasım 1839
tarihinde Gülhane Parkı‟nda halk huzurunda okudu. Bunun için
bu fermana “Gülhane Hattı Hümayunu” da denir.
Tanzimat Fermanı’nın Maddeleri:
1. Müslüman, Hıristiyan ve Musevi bütün halkın, can, mal ve
namus güvenliği sağlanacaktır.
2. Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak-
tır.
3. Askere alma ve terhis iĢlemleri belli kurallara bağlanacaktır.
4. Herkes kanun önünde eĢit olacak, her gücün üstünde kanun
gücünün olduğu kabul edilecek
5. Hiç kimse yargılanmadan haksız yere idam edilmeyecektir.
6. Herkes mal ve mülk sahibi olabilecek, isterse satabilecek
veya miras bırakabilecek.
Tanzimat Fermanı’nın Önemi:
● Osmanlı Devleti‟nde ilk kez kanun gücünün üstünlüğü kabul
edilmiĢtir.
● PadiĢah ilk kez kendi gücünün de üstünde kanun gücü
olduğunu kabul etti.
● Ömür boyu olan askerlik 5 yıla indirildi. Önce sadece
Müslümanların yaptığı askerlik tüm halka yaygınlaĢtırıldı.
● Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti‟nde Müslümanlar ve
gayrimüslimler kanun önünde eĢitlendi.
● Osmanlı tarihinde batılı hukuk kurallarına geçiĢin ilk
aĢamasını oluĢturur.
● Tanzimat Fermanı‟nın ilan edilmesinde Avrupalı devletlerinin
baskısı olmamıĢtır.
Not:Osmanlı tarihinde Tanzimat Fermanı ile baĢlayıp (1839),
I.MeĢrutiyet Dönemi‟ne (1876) kadar geçen döneme “Tanzimat
Dönemi” denir.
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
Islahat Fermanı II. MeĢrutiyet
Kırım SavaĢı sırasında Ġngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti‟ne yapmıĢ I. MeĢrutiyet‟in kapatılması üzerine harekete geçen Jön
oldukları yardım karĢılığında Hıristiyanlara bazı haklar verilmesini Türkler, Ġttihat ve Terakki Örgütü‟nü kurdular (1889). Örgüt,
istemiĢlerdi. Bunun üzerine Osmanlı padiĢahı Abdülmecit, Paris II. Abdülhamit‟e meĢrutiyeti tekrar ilan etmesi için baskı
AntlaĢması‟na Hıristiyanları koruyucu bir madde konulmasını engellemek yaptı. PadiĢah meĢrutiyeti ilan etmeyince, Ġttihat ve Terakki
için Islahat Fermanını ilan etmiĢtir. Örgütü‟ne bağlı bulunan Niyazi Bey ve Enver Bey birlikleriyle
Balkanlarda ayaklandı. Ayaklanmanın büyümesini istemeyen
Islahat Fermanı’nın Maddeleri: II.Abdülhamit, ikinci kez meĢrutiyeti ilan etmiĢtir (1908).
1- Herkes dil, din ve mezhep özgürlüğü- ne sahip olacak, Böylece II.MeĢrutiyet dönemi baĢlamıĢtır.
2-Karma mahkemeler oluĢturulacak herkes kendi dinine göre yemin 31 Mart Olayı (13 Nisan 1909)
edebilecek MeĢrutiyet karĢıtları Ġstanbul‟da bir isyan çıkarttılar. Bu
3-Azınlıklar il meclisine üye olabilecek isyana “31 Mart Olayı” denir.Ġsyanı Selanik‟ten yola çıkan,
4-Azınlıklara, hakaret ifade eden sözcükler kullanılmayacak kurmay baĢkanlığını Mustafa Kemal‟in yaptığı Hareket Ordusu
5-Azınlıklarda devlet memuru olabilecek ve istedikleri okula girebilecekler bastırmıĢtır.
6-Müslüman olmayanlardan alınan cizye vergisi kaldırılacak Sonuçları:
●1876 Anayasası tekrar yürürlüğe girdi.
Islahat Fermanı’nın Önemi: ●Anayasa değiĢikliği ile padiĢahın meclisi kapatması
●Bu ferman Tanzimat Fermanı‟nın geniĢletilmiĢ Ģeklidir. zorlaĢtırılmıĢtır.
●Avrupalı devletlerin baskısı sonucunda ilan edilmiĢtir. ●Ġttihat ve Terakki bu ayaklanmadan II.Abdülhamit‟i sorumlu
●Bu ferman ile azınlıklar, Müslüman halktan daha ayrıcalıklı hale geldiler. tutarak onu tahttan indirmiĢ, yerine V. Mehmet ReĢat padiĢah
●Avrupalı devletler Islahat Fermanı‟nın ilan edilmesine rağmen azınlık yapılmıĢtır.
haklarını bahane ederek Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmaya devam ●KarıĢıklıklardan yararlanmak isteyen Avrupalı devletler bazı
ettiler. yerleri iĢgal etti.
I. MeĢrutiyet -Yunanistan, Girit‟i iĢgal etti (1908)
Mithat PaĢa, Namık Kemal, Ziya PaĢa gibi bazı aydınlar devletin içine -Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek‟i
düĢtüğü kötü durumdan kurtulması için, MeĢrutiyet‟in ilan edilmesi iĢgal etti.
gerektiğini savunuyorlardı Bu aydınların bulunduğu bu gruba Genç -Bulgaristan, bağımsızlığını ilan etti.
Osmanlılar ( Yeni Osmanlı- ●Bu dönemde ülkeyi Ġttihat ve Terakki Cemiyeti yönetti.
lar) veya Jön Türkler deniyordu. Ġttihatçılar yönetimde Türkçülük fikrine önem verdiler.
Jön Türkler, meĢrutiyeti ilan etme yanlısı olmayan padiĢah Abdülaziz‟i ●Basına uygulanan sansür kaldırıldı.
tahttan indirerek yerine V. Murat‟ı çıkardılar. Jön Türkler, sağlığı bozuk
olan V.Murat üç ay sonra tahttan indirerek, meĢrutiyeti ilan edeceğine söz Not: “31 Mart Olayı” Osmanlı tarihinde rejime yönelik ilk isyan
veren II.Abdülhamit‟i tahta geçirdiler. hareketidir.
II. Abdülhamit, sözünü yerine getirmek için Mithat PaĢa‟yı sadrazamlığa
getirerek meĢrutiyeti ilan etti (23 Aralık 1876).
MeĢrutiyet‟in Ġlanının Önemi:
●MeĢrutiyet‟in ilanı ile ilk kez halk, padiĢahın yanında yönetime ortak
olmuĢtur.
●Halk ilk defa seçme-seçilme ve temsil hakkını kullanmıĢtır.
●Osmanlı Devleti‟nde Mutlakiyet olan yönetim Ģekli sona ermiĢ, MeĢrutiyet
yönetimi baĢlamıĢtır.
●Osmanlı tarihinin aynı zamanda Türk tarihinin ilk anayasası olan, Kanun-ı
Esasi ilan edilmiĢtir.
●Meclis-i Mebusan ve Meclis‟i Ayan olmak üzere iki meclis açıldı. Meclis-i
Mebusan‟ın üyelerini halk, Meclis-i Ayan‟ın üyelerini padiĢah seçti.
II. Abdülhamit, 1877-78 Osmanlı Rus SavaĢını (93 Harbi) bahane ederek
meclisi kapattı. Böylece meĢrutiyet sona erdi. Tekrar mutlakiyet baĢladı.

Mutlakiyet: Hükümdarın kayıtsız Ģartsız yönetimi elinde bulundurması.

MeĢrutiyet: MonarĢi ile yönetilen devletlerde hükümdarın baĢkanlığı
altındaki parlamento (meclis) yönetimi.

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

 HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
Havza Genelgesi 25 Mayıs 1919 Sivas Kongresi (-11 Eylül 1919)
Nedenleri Nedenleri
 Askerlerin dağılmasını önlemek. -Milli Mücadeleyi görüĢmek
 Milli Mücadeleyi baĢlatmak ve Halkı Bilinçlendirmek -Erzurum Kongresi kararlarını görüĢmek
Alınan Kararlar -Milli Mücadeleyi halka mal etmek
 Askerlerin terhisini önleyerek kendine bağlamak Alınan Kararlar
 Halktan miting ve gösteri yapmasını, iĢgalcilere protesto -Erzurum kongresi kararları kabul edildi.
telgraflarını çekmelerini -Misak-ı Milli esasları belirlendi.
istedi. -Manda ve himaye kesin olarak red edildi.
Özellikleri ve Sonuçları -Bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli mudafai hukuk cemiyeti adı
 Milli Mücadelenin baĢladığının bir göstergesidir. altında toplandı.
 Ġstanbul hükümeti Mustafa Kemal‟i geri çağırdı. Fakat, M. -Temsil heyeti kuruldu.
Kemal buna uymadı. -Ali Fuat Cebesoy batı cephesi komutanlığına atandı.
-Mebusan Meclisinin toplanması istendi.
Amasya Genelgesi 22 Haziran 1919 Özellikleri ve Sonuçları
Nedenleri -Ulusal bir kongredir.
Milli Mücadeleyi halka mal etmek -Mustafa Kemal‟in liderliği kabul edildi. Temsil Heyeti baĢkanlığına
Dağınık halde bulunan cemiyetleri birleĢtirmek getirildi. Temsil
heyeti oluĢturuldu.
Alınan Kararlar
-Bütün cemiyetler birleĢtirildi
 Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Mili
Not
mücadelenin
gerekçesi) Damat Ferit PaĢa, kongreyi dağıtmak için Ali Galip Bey‟i
 Milletin istiklalini milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem) görevlendirdi. Fakat o bunu
 Ġstanbul hükümeti sorumlulukları yerine getirememektedir. baĢaramayınca istifa etti. Milli Mücadelenin ilk siyasi baĢarısıdır.
 Milli bir kurulun varlığı gerekmektedir. (Temsil Heyeti fikri)
 Sivas ve Erzurum‟da bir kongre toplanacaktır Amasya GörüĢmesi (11 Eylül 1919)
Özellikleri ve Sonuçları Nedenleri
KurtuluĢ savaĢının amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez açıklandı. -Ali Rıza paĢa hükümetinin milli mücadeleye sıcak bakması
 Milli mücadelenin ilanının belgesidir. Türk milleti örgütlenmeye Sonuçları
çağrılmıĢtır. -Manda ve Himayenin ret edilmesi
Not -Vatanın bütünlüğü ve istiklalinin korunması
M. Kemal, Ġstanbul hükümeti tarafından 9.Ordu MüfettiĢi olarak -Mebusan Meclisini toplanması
Anadolu‟ya -Seçimlerin serbestçe yapılması
gönderilmiĢti. Havza genelgesinden sonra 3. Ordu MüfettiĢliğine -Anadolu hareketini aciz gösterici müdahalelerde bulunulmaması
dönüĢtürüldü. Amasya -Ġtilaf devletleriyle görüĢmelerde Temsil Heyetinin de fikrinin
genelgesi üzerine görevden alınınca M. Kemal askerlikten istifa etti. alınması
Erzurum Kongresi (3 Temmuz – 7 Ağustos 1919) Sonuçları
-Ġstanbul Hükümetinin Anadolu hareketini resmen tanıdığını
Nedenleri ortaya koydu.
 Doğu sorunlarını görüĢmek -Meclisi Mebusan toplandı
 Milli mücadeleyi örgütlemek BALIKESiR KONGRESi(26-30 Temmuz) 1919
Alınan Kararlar  Yunanlıların Balıkesir„e kadar gelmeleri üzerine vatanseverler
 Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez. tarafından toplanmıĢtır.
 Ġstanbul hükümeti iĢgallere kayıtsız kalması durumunda geçici bir Yunanlılara karĢı Kuvay-i Milliye birlikleri adlı çeteler
hükümet oluĢturulmuĢtur.
kurulacak. Amasya genelgesinin kararları görüĢülerek onaylanmıĢtır.
 Hükümeti milli meclis seçecek Bölgeseldir.
 Meclis kuruluncaya kadar bu görevi Temsil heyeti yapacak  Batı cephesi oluĢturulmuĢtur.
Manda ve Himaye kabul edilemez. PadiĢaha bağlılık kararı alınmıĢtır.
 Milli iradeyi hakim ve milli kuvvetleri üstün kılmak esastır. ALAġEHiR KONGRESi (15-25 Ağustos)1919
Özellikleri ve Sonuçları Balıkesir kongresinin kararlarını kabul etmiĢtir
 Manda ve himaye ilk kez red edildi.  Erzurum kongresinin kararlarına karĢı çıkmıĢtır
Bölgesel bir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar bakımından
Sivas kongresine pek olumlu bakılmamıĢtır.
ulusaldır.
 Gerekli olması halinde Yunan iĢgallerine karĢı itilaf
Mustafa Kemal‟in sivil olarak katıldığı ilk kongredir.
devletlerinden yardım istenmesi kararlaĢtırılmıĢtır.
 Mustafa Kemal‟in gücü artmıĢtır
Amasya genelgesi kararlarına uyulması kararı alınmıĢtır.
Not
 Bölgesel niteliklidir.
15. Kolordu komutanlığının merkezinin Erzurum‟da olması ve
Erzurum‟un Doğunun merkezinde olması nedeniyle tercih edildi.  Milli mücadele tarihimizde ―Batı Cepheleri‖ diye anılan bir çete
birliği kurulmuĢtur.
itilaf devletlerinden yardım alınabileceği kararı alındı.

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

 HASAN FIRAT TARİH NOTLARI
Diğer Bölgesel Kongreler
GÜNEY CEPHESi
o Edirne kongresi (9 Mayıs 1919)
1. Mondros ile birlikte ingiltere birlikleri Urfa-Antep-MaraĢ„ı iĢgal ettiler. Ancak
o Lüleburgaz kongresi (Nisan 1919) daha sonra bir protokolle ingiltere bu yerleri Fransa„ya bıraktı.
o Nazilli kongresi (7 Ağustos 1919) 2. Bu cephede Fransız ve Ermenilerle (Suriye„ye göç ettirilmiĢ Ermeniler-tehcir
o Afyon kongresi (2Ağustos 1920) kanunu) karĢı savaĢıldı.
o Pozantı kongresi (5 Ağustos 1920) M.Kemalin katıldığı son 3. ilk çatıĢma ve ilk direniĢ Hatay Dörtyol„a olmuĢtur.
kongredir. 4. Fransızlara karĢı Kuvay-i milliye birlikleri savaĢmıĢtır.
5. Burada(Hatay-Dörtyol) yapılan çetin savaĢlar sonucunda Fransa yenildi.
6. Bundan dolayı 1921„de Antep„e Gazi.1973 MaraĢ„a Kahraman,1984„de Urfa„ya
ġanlı ünvanı verildi
SavaĢlar 7. Bu cephede savaĢlar bitecek ancak antlaĢma Sakarya savaĢından sonra
1. Osmanlı„dan kalan düzenli ordu savaĢmıĢtır cephenin kesin kapanıĢı sağlanacak ve 20 Ekim 1921„de Ankara antlaĢması
2. Bu cephede Ermenilere ve Gürcülere karĢı savaĢıldı imzalanacaktır.

3. Doğu Anadolu„da bir Ermeni devletinin kurulmasını baĢlangıçta NOT

Rusya I. Dünya savaĢından sonra ingiltere ve ABD destekledi. Güney cephesini diğer cephelerden ayıran en önemli özellik bu
NOT: Harbord raporunun sonucu ABD„nin desteğini çekmesine cephede düzenli ordunun katkısı olmadan yöresel kuvvetler ile
sebep oldu. kurtarılmıĢ olmasıdır.( Sadece KUVAY-I MiLLiYE )
Ermeniler; NOT: Güney cephesi kapatılınca birlikler batıya kaydırılıyor.
Kars
Ardahan FORMÜL: KASIK BATI CEPHESi
SarıkamıĢ Gediz taarruzu (24 Ekim 1920)
Iğdır 1. Ali Fuat PaĢa emrindeki Kuvay-i milliye ile Çerkez Ethem emrindeki
Kulp Kuvay-i seyyare Yunanlılar üzerine taarruza geçtiler ancak baĢarılı
D iĢgal ettiler. Daha sonra buraya atanan 15. kolordu komutanı olamadılar.
O Kazım Karabekir 28 Eylül 1920 de Ermenilere karĢı taarruza geçti.
2. Bunun üzerine Çerkez Ethem, Ali Fuat PaĢa ile diğer komutanları
Türk kuvvetleri 30 Ekim Kars ı, 7 Kasım da Batum u geri aldı bu
Ğ suçladı onlar da Çerkez Ethem„i suçladı.
baĢarılar üzerine Ermeniler barıĢ istemek zorunda kaldı.
U 3. Bu olaylar üzerine M.Kemal, A. Fuat Cebesoy„u Moskova elçiliğine
GÜMRÜ ANTLAĢMASI (3 Aralık 1920)
atadı. Batı cephesi yeniden düzenlendi
1.Ermeniler iĢgal ettikleri Türk bölgelerinden geri çekilecektirler.
C Bilecik GörüĢmeleri (5 Aralık 1920)
2.Aras nehri ve Çıldır gölü sınır kabul edilecektir.
E 16 Mart 1920„de istanbul„un resmen iĢgal edilmesinden sonra Damat
3.Ermeniler Sevr AntlaĢmasını kabul etmeyecekler.
Ferit tekrar baĢbakan oldu. Ankara-istanbul iliĢkileri gerginleĢti.
P 4.Ermenistan TBMM hükümetine karĢı düĢmanca hareketlerde
istanbul hükümeti Kuvay-i milliye hareketini bastıramayınca Damat
H bulunmayacaktı.
Ferit istifa etti.Onun yerine Tevfik PaĢa geçti.Tevfik PaĢa Ankara
E 5.Ermenistan Türkiye` ye karĢı hiçbir Ģekilde düĢmanca tavır
hükümeti ile görüĢme talebinde bulundu.Bilecik istasyonunda
S ve davranıĢta bulunmayacağı, TBMM hükümetinin Ermenistan
gerçekleĢen görüĢmeler sırasında M.Kemal istanbul hükümetini
devleti istediği taktirde ona askeri ve siyasi yardımda
Ġ tanımadığını bildirdiği gibi onları (izzet PaĢa ve Salih PaĢa) gözaltına
bulunacağı kararlaĢtırılmıĢtır.
alarak Ankara„ya gönderdi.iki bakan istanbul„a döndüklerinde istifa
Önemi Ve Sonucu:
edeceklerinin sözünü verince serbest bırakıldılar.
1.TBMM„nin uluslar arası alanda kazandığı ilk siyasi ve askeri
Önemi: TBMM ilk defa istanbul hükümeti tarafından tanınmıĢtır.
baĢarısıdır.
Batı Cephesindeki Bütün SavaĢların Nedenleri:
2.TBMM’yi ve misak-ı milliyi tanıyan ilk devlet Ermenistan
1.Sevr antlaĢmasını yumuĢatıp kabul ettirmek.
olmuĢtur.
2.Ankara„ya ulaĢıp meclisi dağıtmak.
3.Sevr„in geçersizliğini ortaya koyan ilk antlaĢmadır.
3.KurtuluĢ savaĢına son vermek.
4.Sovyet Rusya ile TBMM iliĢkileri hızlanmıĢtır.
4.MEGALO iDEA’yı gerçekleĢtirmek(Büyük Yunanistan„ın kuruluĢu
5.Doğu cephesi kapandı.
Bizans„ın çanlandırılması)
NOT
I.inönü SavaĢı ( 6-10 Ocak 1921)- savunma
>5 Aralık 1920„de Sovyet Rusya„nın Ermenistan„ı iĢgal etmesi ile
Nedeni:
Gümrü AntlaĢması yürürlüğe giremedi. Bu antlaĢma Kars antlaĢması
1.Sevr„i Türklere kabul ettirmek.
ile kesinlik kazanacaktır.
2.TBMM„yi dağıtmak.
Doğu Sınırımızı Belirleyen AntlaĢmalar
3.KurtuluĢ savaĢına son vermek.
Gümrü AntlaĢması Ermenistan ile 03 Aralık 1920
4. Çerkez Ethem isyanından yararlanmak.
Moskova AntlaĢması Rusya ile 16 Mart 1921
Sonuçları:
Kars AntlaĢması Rusya ve Bağlı Kafkas Cumhuriyetleri 13
1. Yunanlılar yenildi.
Ekim 1921
2. Düzenli ordunun ilk askeri baĢarısıdır.
NOT
3. Çerkez Ethem isyanı bastırıldı.
>Doğu cephesinde Ermenilerin kaybetmesi ve doğu sınırının güvenliği
4. TBMM„ye olan güven arttı.
sağlandığı için kuvvetler Güney ve Batı cephelerine kaydırıldı.
>23 Ģubat 1921„de Gürcistan ile Batum antlaĢması yapıldı. Ardahan, 5. Düzenli orduya katılım arttı.
Atvin ve Batum Türkiye„de kalacaktır. Ancak Moskova antlaĢması ile 6. Yeni Türk Anayasası hazırlandı.(TeĢkilat-ı Esasiye 20 Ocak 1921)
Batum Rusya„ya bağlı Gürcistan„a bırakıldı. 7. istiklal MarĢı kabul edildi.(12 Mart 1921)
>Ankara’ ya ilk elçi gönderen devlet GÜRCiSTAN dır 8. kuvayı milliye sona ermiĢtir. Fakat kuvayı milliye ruhu sona
ermemiĢtir.

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com

HASAN FIRAT
I.inönü Zaferinin DıĢ Siyasetteki Sonuçları:
1.Londra konferansı
2.Afganistan ile dostluk antlaĢması
3.Moskova antlaĢması
FORMÜL: iLAM( inönü, Londra, Afganistan, Moskova)
NOT:22 Ģubat 1921„de Sovyet Rusya ile Türk-Sovyet görüĢmeleri
baĢladı.Bunun sonucu olarak 16 Mart 1921„de Sovyet Rusya ile TBMM
arasında Moskova AntlaĢması imzalandı.
NOT: 1 Mart 1921„de Afganistan ile dostluk antlaĢması
imzalandı,böylece Afganistan,TBMM hükümetini tanıyan ilk doğulu
Müslüman devlet oldu.
II.iNÖNÜ ZAFERi (23 Mart 1921)-SAVUNMA
Nedeni:
Londra konferansında isteklerini kabul ettiremeyen itilaf devletleri
Yunan ordusuna tekrar destek verdiler. Sevr antlaĢmasını zorla kabul
ettirmek isteyen Yunan ordusu taarruza geçti.
Sonuç:
1.Aslıhanlar savaĢında Yunanlılar geri püskürtüldü ancak Dumlupınar„dan
çıkarılmaları sağlanamadı.
2.Yunan ordusu yenildi. Ancak düzenli ordu taarruz gücüne ulaĢmadığından
dolayı daha fazla ilerleyemedi.
3.Ġtalyanlar Anadolu„dan çekilmeye baĢladılar.
4.Fransızlar Zonguldak„ı boĢalttı. TBMM ile barıĢ görüĢmelerine baĢladı.
5.ismet inönü generalliğe yükseldi.
6.Kuzey ve Güney birlikleri birleĢtirilip baĢlarına ismet inönü getirildi.(Batı
cephesi birleitirildi)
7. ingiltere ile esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.
NOT:1.inönü ve II. inönü zaferleri milli mücadele açısından önemleri düĢmanı
oyalayarak zaman kazandırmak olmuĢtur.
NOT: M.Kemal inönü„ye çektiği telgrafta ―siz orada yalnız düĢmanı değil
milletin makus talihini de yendiniz.‖demiĢtir.
Uyarı: italyanlar II. inönü„den sonra kuvvetlerini boĢaltma kararı almıĢlar
ancak boĢaltmayı Sakarya zaferinden sonra tamamlamıĢlardır.
NOT: KurtuluĢ savaĢı sırasında ingiltere ve italya ile sıcak savaĢlar
yapılmamıĢtır.
ASLIHANLAR DUMLUPINAR SAVAĢI 8-11 NiSAN 1921
Türk ordusu saldırıya geçecektir ancak önemlii bir sonuç elde
edilmeyecektir.
KÜTAHYA- ESKiĢEHiR SAVAĢLARI (10-24 Temmuz 1921)
savunma+saldırı
Nedeni:
o Türk ordusunun taarruz gücüne ulaĢmadığını anlayan Yunanlılar
ingiltere„den aldıkları silah ve malzeme yardımıyla saldırıya geçtiler.
o EskiĢehir-Afyon-Kütahya„yı iĢgal ettiler. M.Kemal ordu daha fazla
kayıp vermesin diye Sakarya nehrinin doğusuna çektiriyor. Bunun
üzerine M.Kemal çok eleĢtiriliyor.
Sonuçları:
1.M.Kemal„e yoğun muhalefet yaĢandı.
2.TBMM„ye duyulan güven sarsıldı.
3.Meclisin Kayseri veya Sivas„a taĢınması gündeme geldi.
4.Türk ordusu bu savaĢta yenilince italyanlar Anadolu„dan
çekilmeyi durdurdular.
5.Fransa ise görüĢme süresini uzattı.
6. Kuvay-ı Milliyenin kurulması gündeme geldi.
7.italya çekilme iĢlemini durdurdu.
NOT: KurtuluĢ savaĢındaki ilk ve tek yenilgimizdir
SAKARYA MEYDAN MUHAREBESi (23 Ağustos-12 Eylül 1921)
Nedenleri:
 Sevr„i yumuĢatıp kabul ettirmek.
TBMM„yi dağıtmak.
 KurtuluĢ savaĢına son vermek.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
GeliĢimi
Türkler için ölüm-kalım savaĢıdır.
 Parolası‖ Ya istiklal ya ölüm‖
 Mustafa Kemal ―Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır.O
satıh bütün vatandır.Vatanın her karıĢ toprağı Türk milletinin
kanı ile ıslanmadıkça vatan terk edilemez.‖demiĢtir.
NOT: KurtuluĢ savaĢında M.Kemal„in komuta ettiği ilk savaĢtır.
Sonuçları:
1.Kütahya-Afyon-EskiĢehir geri alındı.
2.Türk ordusunun son savunma savaĢıdır.
3.Türk ordusunda II. Viyana 1683 yenilgisinden sonra Avrupa
karĢısında devam eden gerileyiĢ sona erdi.
4.TBMM M.Kemal„e MareĢallik rütbesi ve Gazilik ünvanı verdi.
5.italyanlar Anadolu„dan tamamen çekildiler.
6.Rusya„ya bağlı Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars antlaĢması,
Fransızlar ile Ankara antlaĢması imzalandı.
7. itilaf devletleriyle Esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.( Malta„daki
Türk esirler serbest bırakılmıĢtır)
8.Yunan ordusu yenildi.
NOT: Ukrayna ile dostluk antlaĢması imzalandı.
NOT: Bütün bu baĢarılar sonucu itilaf devletleri savaĢa son vermek
için 22 Mart 1922„de anlaĢma için teklifte bulundular. Ancak bu
teklifler Sevr„in az değiĢtirilmiĢ hali olduğundan TBMM tarafından
Ģiddetle reddedildi. itilaf devletlerinin amacı: Yunan ordusuna zaman
kazandırmaktı.
NOT: M.Kemal„e mareĢallik Sakarya zaferinden sonra verildi.(19
Eylül 1921) Fevzi Çakmak„a Dumlupınar„dan sonra.
NOT: Sakarya savaĢında Genel Kurmay Fevzi Çakmak„tı.
BÜYÜK TAARRUZ
ilk Taarruz savaĢımızdır.
1. Amaç düĢmanı imha etmek, yani Anadolu„dan atmaktır.
2. Bir yıl boyunca hazırlık yapıldı.
3. Taarruz öncesi M.Kemal„in BaĢkomutanlığı 3 ay ve daha sonra
süresiz uzatıldı.
4. Gazi Mustafa Kemal bu savaĢı kendi yönettiği için bu ismi almıĢtır.
5. Hazırlık evresinde muhalefet çok sertleĢti bazıları ―neden
bekliyoruz düĢman güç toplayacak‖ bazıları ―barıĢ görüĢmelerini
kabul edelim‖ demekteydi. Ancak barıĢ görüĢmeleri Sakarya
sonrasında da Sevr„in görüĢülmesine dayanıyordu.
6. Meclisteki sert muhalefet M.Kemal„in BaĢkomutanlığını uzatmadı
bu sırada M.Kemal evinde hasta yatmaktaydı. Ertesi gün meclise
geldi gizli oturum istedi ve konuĢma yaptı. KonuĢmasında ―Ben
görevimin baĢındayım, bırakamam, bırakmayacağım.‖ Dedi. Bu
konuĢma M.Kemal„in kiĢiliğinin kararlılık yönünü ortaya koyar.
NOT: Tekâlif-i milliye emirlerinin en fazla etkisi Büyük Taarruzda
görüldü.
Sonuçları:
>SavaĢı Türk ordusu kazandı.
> M.Kemal ―Ordular ilk hedefiniz Akdeniz‖ sözünü bu savaĢta
söylemiĢtir.
> Türk ordusu; 9 Eylül„de izmir„e, 11 Eylül„de Bursa„ya, 18 Eylül„de
Çanakkale boğazına ulaĢarak Batı Anadolu„yu düĢman iĢgalinden
kurtardı.
> KurtuluĢ savaĢının askeri safhası sona erdi.
NOT: inebolu„nun önemi büyüktür. Çünkü konumu itibariyle
M.Kemal„in Anadolu„ya çıktığı yer olan Samsun„a yakınlığı, istanbul„dan
kaçırılan silahların Batı cephesine ulaĢtığı yerdir.
NOT: DüĢmanların kırılma noktası yani düĢmanın ana kuvvetlerinin
yok edildiği gün 30 Ağustos olduğundan 30 Ağustos„u Zafer bayramı
olarak kutluyoruz.
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT
Cumhuriyetçilik
TBMM‟nin açılması (23 Nisan 1920)
1921 ve 1924 anayasalarının hazırlanması
Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
Cumhuriyetin ilan edilmesi (29 Ekim 1923)
Siyasi partilerin kurulması
Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi (1934)
Ordunun siyasetten ayrılması (1924)
Milliyetçilik
Milli bir Türk Devletinin kurulması
TBMM‟nin açılması (1920)
Kabotaj Kanunu‟nun çıkarılması (1926)
Türk Tarih Kurumunun kurulması (1931)
Türk Dil Kurumunun kurulması (1932)
Kapitülasyonların kaldırılması
Bağımsız gümrük politikasının uygulanması
Yabancılara ait iktisadi kuruluĢların ulusallaĢtırması
Türk Parasını Koruma Kanunu‟nun çıkarılması
Okullarda derslerin Türkçe okutulması
Halkçılık
TBMM‟nin açılması (1920)
Cumhuriyetin ilanı (1923)
Soyadı Kanunun çıkarılması (1934)
Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1934)
Millet mektepleri ve Halkevlerinin açılması
Kılık Kıyafet Kanunu‟nun kabulü (1925)
AĢar vergisinin kaldırılması (1925)
Toplumda ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması (1934)
Devletçilik
Bazı özel Türk kuruluĢlarının devletleĢtirilmesi
Milli Korunma Kanunu
Yabancılara ait ekonomik kuruluĢların devletleĢtirilmesi
Kalkınma planlarının hazırlanması (I. ve II. beĢ yıllık sanayi
planlan)
Devlet Bankalarının kurulması (Sümerbank, Etibank)
Laiklik
Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922).
Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924).
3 Mart 1924′te ġer‟iyye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine Diyanet
iĢleri BaĢkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Kanunu) çıkartıldı (3 Mart
1924).
Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (30 Kasım 1925).
Medeni Kanun kabul edildi (17 ġubat 1926).
ġapka inkılâbı yapıldı (1925).
 “Devletin dini Ġslam‟dır.” maddesi anayasadan çıkartıldı (10 Nisan 1928).
Milletvekillerinin yemin Ģekli değiĢtirildi (10 Nisan 1928).
Altı Atatürk ilkesi anayasaya girdi (5 ġubat 1937).
Ġzmir iktisat kongresi kararları-1923
Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması,
Özel giriĢimcilerin desteklenmesi,
Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi,
Özel teĢebbüsün(Liberalizm) gücünün yetmediği durumlarda devletin
(devletçilik) öncülük etmesi,
Önemli kuruluĢların ulusallaĢtırılması,
Yerli malı kullanımı teĢvik edilecek,(milliyetçilik)
Yerli malların kara ve deniz taĢımacılığında ucuz tarife ile taĢınması
sağlanacak,(Yerli malının rekabet gücü artırılıyor.)
Gümrük vergileri yerli sanayiyi koruyacak Ģekilde düzenlenecek,
Demir yolu yapımı programa bağlanacak,
ĠĢçi hakları geniĢletilecek. Sendikal haklar verilecek,(KPSS 2010 cıktı.)
Teknik eleman yetiĢtirilmeye önem verilecek,
AĢar vergisi kaldırılacak.
HASAN FIRAT
TARİH NOTLARI
Siyasi alandaki devrimler
 Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
 Ankara'nın BaĢkent Olması (13 Ekim 1923)
 Cumhuriyetin Ġlanı (29 Ekim 1923)
 Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
 Çok Partili Rejim Denemeleri ( Terakkiperver
Cumhuriyet Fırkası, 1924, Serbest Cumhuriyet Fırkası,
1930)
 Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1930 Belediye - 1933
Muhtarlık - 1934 Milletvekili)
Toplumsal ve Sosyal alanda yapılan devrimler
 Kadınların Erkeklerle EĢit Haklara Sahip Olması(1934)
 ġapka ve Kıyafet Devrimi (ġapka Kanunu), (25 Kasım
1925)
 Lâkap ve Unvanların Kaldırılması (26 Kasım 1934)
 Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934)
 Laiklik (1928)
 Milletlerarası Takvim ve Saatin, Yeni Rakamların Kabulü
ve Ölçülerde DeğiĢiklik (26 Aralık 1925 - 26 Mart 1931)
 Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
Eğitim ve kültür alanındaki devrimler
 Millet Mekteplerinin Açılması (1928)
 Öğretimin BirleĢtirilmesi (3 Mart 1924)
 Medreselerin Kapatılması (1924)
 Maarif TeĢkilatı Hakkında Kanun (1926)
 Harf Devrimi (1 Kasım 1928)
 Güzel Sanatlarda Yenilikler(1928)
 Türk Tarih ve Dil Kurumlarının Kurulması (12 Nisan 1931,
12 Temmuz 1932)
 Dil Devrimi (1932)
 Üniversite Reformu (1933)
 Üniversite Öğreniminin Düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)
Hukuk alanındaki devrimler
 Mecellenin Kaldırılması (1924 - 1937)
 Türk Medeni Kanunu (1924 - 1937)
 Türk Ceza Kanunu (1926).
 Yeni Anayasanın Kabulü (1924)
 TeĢkilat-ı esasiye Kanunu (1921)
 ġer'iyye Mahkemelerinin Kapatılması (1924)
Ekonomi alanındaki devrimler
 Ġzmir Ġktisat Kongresi (1923)
 AĢar(ÖĢür) Vergisinin Kaldırılması (17 ġubat 1925)
 Çiftçinin Özendirilmesi(1925)
 Örnek Çiftliklerin Kurulması (1925)
 Tarım Kredi Kooperatifleri'nin Kurulması (1925)
 Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926)
 Sanayi TeĢvik Kanunu (28 Mayıs 1927)
 Toprak Reformu (1929)
 I. ve II. Kalkınma Planları (1933, 1937)
 Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün Kurulması (1933)
 Ticaret ve Sanayi Odalarının Kurulması (1935)
http://hasanfirat.wordpress.com
HASAN FIRAT TARİH NOTLARI

HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com