Parathënie

Fjalët e Mërkurit janë të ashpra pas këngëve të Apollonit.

Mërkuri është një ndër metalet më të njohura në (1) mjedis.

Është një element unik që, ndryshe nga shumë metale, nuk ka funksion biologjik.

Është i lëngëshm në temperaturë dhome dhe është 13.6 herë me i rëndë se uji. Kjo ndodh në të
gjitha (2) format e shfaqura të saj si organike dhe inorganike.

Është relativisht e pa zakontë në koren e tokës, nga e cila është çliruar nga proçeset natyrore si
erozioni dhe vullkanizim, si dhe nga minierat. Të gjitha përbërjet e mërkurit janë toksike për
njerzit dhe kafshët, por format organike, veçanerisht metilmërkuri dhe dimetil mërkuri, kanë
toksicitetin më të lartë. Metil mërkuri është forma e gjetur më gjerësisht në natyrë dhe (3)
bioakumulimi i tij në zinxhirin ushqimor. Ështe forma në të cilën ndodh ekspozimi më i madh
njerzor. Mërkuri ka efekte të fuqishme kompromentuese ndaj sistemi imunitar dhe gjithashtu
shoqërohet me shqetësime kronike të (4)Kandida, anemia, harresa, dridhje, depression,
përgjumje, pagjumësi, dhembje koke, humbje të energjisë etj. Konkretisht, toksititeci i tij
shkakton temperaturë të ulët të trupit, (5)gjakosje e mishërave të dhëmbëve, humbje të
dhëmbëve, tharje fyti, presion të lartë të gjakut, çrregullime urinare etj. Për të listuar vetëm disa
nga 4.2 (6) kushtet e indetifikuara. Helmimi i mërkurit është i përfshirë në 5 kategori patologjike:

1) Sëmundje neurologjike
2) Sëmundje kardiovuskulare
3) Sëmundje të kolagjenit
4) Sëmundje imunologjike
5) Alergji.

Shumë prej nesh kujtojmë efektet shkatërruese të burimit pikë të mërkurit (Hg)të ndotjes në
gjirin Minamat, në Japoni, të dokumentuara nga fotografi prekse të nënave që kujdesen për
fëmijët e tyre të prekur nga shformime të (7) gjymtyrëve.

Nga viti 1952 deri më 1968 mbetjet Hg nga prodhimi i acetaldehidit dhe klorurit vinil u
shkarkuan (200 – 600 t) në gjirin e Minamatës. Kjo rezultoi në (8) bioakumulimi Hg nga peshqit
detar dhe butak (midhje) (9) biomognifikimin në (10) zinxhirin ushqimor detar dhe gëlltitjen
pasuese nga njerzit. Edhe pse ky ishte ndoshta rasti më i rëndë në histori, proçset që përcaktojnë
fatin e Hg në mjedis janë të përbashkëta për të gjithëa ekosistemet ujore.

Katastrofa në Minamat zbuloi gjithashtu se efektet neuratoksi kolagjike në zhvillimin e

fetusit nga gratë shtatëzana që konsumojnë peshk të kontaminuar (ndotur) me Hg mund të jetë
veçanërisht e rëndë .

Ky zbulim, si dhe kërkimet e dekadave të mëvonshme mbi proçesin e (11) bioakumulimin Hg

dhe (12) biomoginifikimin në ekosistemet ujore dhe detare, ka çuar në paralajmërimet e sotme
nga shumë baza publike për mirëqënien e qytetit Idrija për pesë shekuj, ka shkaktuar një zgjerim
të kontaminimit (ndotjes) së qytetit dhe (13) rrethinave të tij duke çuar në nivele të larta të
ekspozimit të mërkurit të minatorëve dhe banorëve të tjerë. Miniera e mërkurit u mbyll në mes të
viteve 1980 për të shmangur lëshimet e mëtejshme të mërkurit në mjedis. Kërkimet e mërkurit në
Slloveni u filluan nga institute Jozef Stefan në fillim të vitetve 1960 si rezultat i shqetësimeve
mjedisore dhe shëndetësore të lidhura me veprimtarinë e minierës. Fillimisht, qëllimi kryesor i
institutit ishte përcaktimi i gjëndjes shëndetësore të minatorëve. Studimet efektive të mërkurit në
mjedis (14) të trajtuara kohët e fundit, dhe rezultatet janë botuar gjerësishtë në literaturën
shkencore. Në verën ë vitit 2006, u mbajt koferenca e tetë ndërkombëtare mbi Mërkurin “si
ndotës Clobal” në Madison, Lois Gonsin, në të cilën mbi 1000 shkencëtarë nga e gjithë bota
erdhën për të ndarë njohurite e tyre për fatin mjedisor të këtij kontaminuesi të përhapur. Natyra
globale e Hg është për shkak të një munëri faktorësh:

1) Përdoret gjerësisht nga impjantet me qymyr që po rritet në mbare botën.

2) Transportohet në atmosphere nga këto burime për depozitim në të gjitha sipërfaqet e
tokës dhe ujit.
3) Transportohet në ujrat përmesë konsumit të peshkut i cili nuk njeh kufij ndërkombëtar
ose social-ekonomik. Mërkuri në kombinim me 15) _______ ka një tendencë për të
prishur qelizat e bardha të gjakut, duke prcipituar reaktivet alergjik. Lidhja bëhet midis
Samolgamis (16) detare të merkurit dhe lodhjes kronike (sindromës së depresionit imun.
Merkuri kalon (barierën) plaçentale për të kontaminuar (ndotur) një fetus në zhvillim.
Ekspozimi i mërkurit nuk është diçka për tu injoruar (anashkaluar, ose mos u marrë
parsysh).