Professional Documents
Culture Documents
000 140 C210812
000 140 C210812
000 140 C210812
رشتۀ الكترونيک
گروه برق
شاخۀ فنی و حرفهای
پایۀ دهم دورۀ دوم متوسطه
1395
وزارت آموزش و پرورش
سازمان پژوهش و برنامهريزي آموزشي
نام کتاب :راهنمای هنرآموز عرضه تخصصي قطعات الكتريكي و الكترونيكي 210812 -
پدیدآورنده :سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
مدیریت برنامه ریزی درسی و تألیف :دفتر تأليف کتاب هاي درسي فنی و حرفه ای و کاردانش
سید محمود صموتی ،رسول ملک محمد ،شهرام نصیری سوادکوهی ،مهین ظریفیان جوالیی، شناسه افزوده برنامه ریزی وتألیف :
محمود شبانی ،سهیال ذوالفقاری (اعضای شورای برنامه ریزی)
شهرام نصیری سوادکوهی ،مهین ظریفیان جوالیی ،سید محمود صموتی ،سعیده توتونچیان
(اعضای گروه تألیف) ـ رسول ملک محمد (ویراستار فنی)
کل نظارت بر نشر و توزيع مواد آموزشی مدیریت آمادهسازی هنری :ادارۀ ّ
مجید ذاکری یونسی (مدیر هنری) ـ ایمان اوجیان (طراح یونیفورم) ـ طاهره حسن زاده (طراح شناسه افزوده آماده سازی :
جلد ) ـ مؤسسه فرهنگی و هنری طراحان ایماژ (صفحه آرا)
تهران :خيابان ايرانشهر شمالي ـ ساختمان شمارۀ 4آموزش و پرورش (شهيدموسوي) نشانی سازمان :
تلفن 9 :ـ ، 88831161دورنگار ، 88309266 :کدپستي 1584747359 :
وب گاه www.chap.sch.ir :و www.irtextbook.ir
ناشر :شرکت چاپ و نشرکتاب هاي درسي ايران :تهران ـ کيلومتر 17جادۀ مخصوص کرج ـ خيابان61
(دارو پخش) تلفن 5:ـ ،44985161دورنگار ،44985160 :صندوق پستي139 :ـ 37515
شرکت چاپ ونشر کتاب هاي درسي ايران « سهامي خاص» چاپخانه :
سال انتشار و نوبت چاپ :چاپ ا ّول 1395
کلیه حقوق مادی و معنوی این کتاب متعلق به سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
وزارت آموزش و پرورش است و هرگونه استفاده از کتاب و اجزای آن به صورت چاپی
و الکترونیکی و ارائه در پایگاه های مجازی ،نمایش ،اقتباس ،تلخیص ،تبدیل ،ترجمه،
عکس برداری ،نقاشی ،تهیه فیلم و تکثیر به هر شکل و نوع بدون کسب مجوز ممنوع
است و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند.
مقدمه
موضوع اولین هدف عملیاتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مربوط به پرورش
تربیت یافتگانی است که با درک مفاهیم اقتصادی در چارچوب نظام معیار اسالمی از
طریق کار و تالش و روحیه انقالبی و جهادی ،کارآفرینی ،قناعت و انضباط مالی ،مصرف
بهینه و دوری از اسراف و تبذیر و با رعایت وجدان ،عدالت و انصاف در روابط با دیگران در
فعالیت های اقتصادی در مقیاس خانوادگی ،ملی و جهانی مشارکت می نمایند .همچنین
سند برنامه ملی درسی جمهوری اسالمی ایران «حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری»
به قلمرو و سازماندهی محتوای این آموزش ها پرداخته است.
در برنامه های درسی فنی و حرفه ای عالوه بر اصول دین محوری ،تقویت هویت ملی،
اعتبار نقش یادگیرنده ،اعتبار نقش مرجعیت معلم ،اعتبار نقش پایه ای خانواده ،جامعیت،
توجه به تفاوت های فردی ،تعادل ،یادگیری مادام العمر ،جلب مشارکت و تعامل،
یکپارچگی و فراگیری ،اصول تنوع بخشی آموزش ها و انعطاف پذیری به آموزش بر اساس
نیاز بازار کار ،اخالق حرفه ای ،توسعۀ پایدار و کاهش فقر و تولید ثروت ،شکل گیری
تدریجی هویت حرفه ای توجه شده است.
مطالبات اسناد باالدستی ،تغییرات فناوری و نیاز بازار کار داخل کشور و تغییر در
استانداردها و همچنین توصیه های بین المللی ،موجب شد تا الگوی مناسب که
پاسخگوی شرایط مطرح شده باشد طراحی و برنامه های درسی بر اساس آن برنامه ریزی
و تدوین شوند .تعیین سطوح شایستگی و تغییر رویکرد از تحلیل شغل به تحلیل حرفه
و توجه به ویژگی های شغل و شاغل و توجه به نظام صالحیت حرفه ای ملی ،تلفیق
شایستگی های مشترک و غیرفنی در تدوین برنامه ها از ویژگی های الگوی مذکور و
برنامه های درسی است .بر اساس این الگو فرایند برنامه ریزی درسی آموزش های فنی و
حرفه ای و مهارتی در دو بخش دنیای کار و دنیای آموزش طراحی شد .بخش دنیای کار
شامل ده مرحله و بخش دنیای آموزش شامل پانزده مرحله است .نوع ارتباط و تعامل هر
مرحله با مراحل دیگر فرایند به صورت طولی و عرضی است ،با این توضیح که طراحی و
تدوین هر مرحله متأثر از اعمال موارد اصالحی مربوط به نتایج اعتباربخشی آن مرحله
یا مراحل دیگر می باشد.
توصیه سند تحول بنیادین و برنامۀ درسی ملی بر تدوین اجزای بستۀ آموزشی جهت
تسهیل و تعمیق فعالیت های یاددهی ـ یادگیری ،کارشناسان و مؤلفان را بر آن داشت
3
تا محتواهای آموزشی مورد نظر را در شبکه ای از اجزای یادگیری با تأکید بر برنامۀ
درسی رشته ،برنامه ریزی و تدوین نمایند .کتاب راهنمای هنرآموز از اجزای شاخص
بستۀ آموزشی است و هدف اصلی آن توجیه و تبیین برنامه های درسی تهیه شده با
توجه به چرخش های تحولی در آموزش فنی و حرفه ای و توصیه هایی برای اجرای
مطلوب آن می باشد.
کتاب راهنمای هنرآموز در دو بخش تدوین شده است.
بخش نخست مربوط به تبیین جهت گیری ها و رویکردهای کالن برنامه درسی است
که کلیات تبیین منطق برنامه درسی ،چگونگی انتخاب و سازماندهی محتوا ،مفاهیم
و مهارت های اساسی و چگونگی توسعه آن در دوره ،جدول مواد و منابع آموزشی را
شامل می شود.
بخش دوم مربوط به طراحی واحدهای یادگیری است و تبیین منطق واحد یادگیری،
پیامدهای یادگیری ،ایده های کلیدی ،طرح پرسش های اساسی ،سازماندهی محتوا و
تعیین تکالیف یادگیری و عملکردی با استفاده از راهبردهای مختلف و در آخر تعیین
روش های ارزشیابی را شامل می شود.
همچنین در قسمت های مختلف کتاب راهنمای هنرآموز با توجه به اهمیت آموزش
شایستگی های غیرفنی به آموزش مدیریت منابع ،ایمنی و بهداشت ،یادگیری مادام العمر
و مسئولیت پذیری تأکید شده است.
مسلماً اجرای مطلوب برنامه های درسی ،نیازمند مساعدت و توجه ویژه هنرآموزان
عزیز و بهره مندی از صالحیت ها و شایستگی های حرفه ای و تخصصی مناسب ایشان
می باشد.
4
كتاب راهنماي هنرآموز
اول
بخش ّ
كليات
5
تبيين جهتگيريها و رويكردهاي كالن برنامهٔ درسي
رشد فناوری و توسعه گسترده آن در جامعه جهانی سبب شده است تا آموزشهای فنی و حرفهای به
طور مستمر مورد بازبینی و پایش قرارگیرد .با توجه به بازخوردهای دریافتی از پیامدها و خروجیهای
حاصل از آموزش هنرجویان در رشتۀ الکترونیک در سالهای 1370تا 1391هجری خورشیدی ،و
تدوین سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمیجمهوری اسالمیایران مصوب در
شورای تخصصی رشتۀ الکترونیک در آذر ماه 1390و سند برنام ه درسی ملی مصوب ،1391سازمان
پژوهش و برنامهریزی آموزشی طرح پژوهشی تحول در آموزشهای فنی و حرفهای را در دو بازه دنیای
کار و دنیای آموزش به اجرا در آورد .در دنیای کار با استفاده از طرح پژوهشی جهانی دیکوم ()Dacum
نیازهای دنیای کار را طی ده مرحله مشخص و استاندارد شایستگی حرفه را براساس وظایف ( )Dutiesو
تکالیف کاری ( )Tasksدر جدول پژوهشی دیکوم تعیین نمود .اسناد مرتبط با دنیای کار مشتمل بر دو
جلد شامل استاندارد شایستگی حرفه و استاندارد ارزشیابی حرفه موجود و قابل دسترسی است .یادآور
می شود که در تنظیم اسناد دنیای کار از خبرگان شاغل در صنایع کوچک و بزرگ در جایگاههای کارگر
ماهر ،کمک تکنسین و تکنسین بهرهمند شدهایم .اسناد دنیای آموزش نیز در 15مرحله تدوین گردید
که در نهایت منجر به تولید سند پشتیبان دنیای آموزش ،راهنمای برنامهٔ درسی و برنامهٔ درسی رشتهٔ
الکترونیک گردید .در شوراهای تخصصی رشتهٔ الکترونیک نمایندگانی نیز از دنیای کار حضور داشتند که
انطباق محتواهای تدوین شده را با محتوای مورد نیاز با دنیای کار براساس استاندارد عملکرد و استاندارد
ارزشیابی مورد پایش قرار میدادند.
با توجه به استانداردهای آموزش در کشورهای مختلف در سطح دنیا و مطالعه تطبیقی انجام شده ،کتابها
به صورت درهم تنیده یعنی اجرای آموزشهای نظری و عملی به طور هم زمان و پیدرپی در محل کارگاه
و آزمایشگاه به اجرا در میآید .دورهٔ دوم متوسطه برای آموزش فنی و حرفهای به صورت سه ساله بوده
که دروس تخصصی تلفيقي نظري ـ عملي مربوط به رشته در پایه هاي دهم ،یازدهم و دوازدهم درهر
پايه دو روز در هفته جمعاً 16ساعت عالوه بر دروس کارگاهی در دوره سه ساله ،دروس دانش فنی پایه،
نقشه کشی و شبیه سازی رایانه ای ،الزامات محیط کار جمعاً به مدت 9ساعت در هفته و در پایه یازدهم
دروس کارگاه نوآوری و کارآفرینی ،فناوری تولید و اخالق حرفه ای به مدت 8ساعت و در پایهٔ دوازدهم
دروس کارآموزی به مدت 120ساعت در سال به صورت تراکمی و دانش فنی تخصصی به مدت 4ساعت
در هفته در نظر گرفته شده است.
الزم به یادآوری است که در رشتهٔ الکترونیک دروس کارگاهی پایه های یازدهم و دوازدهم به صورت نیمه
تجویزی بوده و محتوای آن با توجه به نیاز جامعه ،شرایط اقلیمیقابل تغییر و انتخاب است .در تمام مراحل و
فرایند برنامهریزی شایستگیهای پایه ،غیرفنی و فنی مورد توجه ویژه شده است.
تألیف کتابها براساس جدول 1-6که در آن اهداف توانمندساز و فعالیتهای ساختیافته در قالب ماکت
آموزشی و به صورت یکپارچه برای هر تکلیف کاری صورت گرفته است و در آن کتاب های درسی هنرجو،
همراه هنرجو ،راهنمای هنرآموز ،نرمافزار ،فیلم ،پوستر و سایر موارد وجود دارد .سعی کردهایم کتاب
درسی را به گونهای تدوین کنیم که هر هنرآموز تازهکار و جوان بتواند از عهده تدریس محتوا برآید.
مؤلفان
6
كتاب راهنماي هنرآموز
سخنی با همکاران
همکاران ارجمند ،کتابی که در اختیار شما قرار دارد ،کتاب راهنمای هنرآموز درس عرضه تخصصی
قطعات الکتریکی و الکترونیکی است که در راستای برنامهریزی درسی در نظام آموزشی 6-3-3بر مبنای
شایستگی تدوین شده است .همان طور که در مقدمه ذکر شد ،برای آموزش محتوای تدریس شده در هر
پایه آموزشی ،سه نوع کتاب درسی ،همراه هنرجو و راهنمای هنرآموز (معلم) تدوین شده است .مجموعه
این کتاب ها مکمل یکدیگر هستند .رمز موفقیت در آموزش تسلط کامل هنرآموز بر هر سه کتاب در
فرایند آموزش است.
در کتاب درسی هنرجو محتوای آموزش مورد نیاز برای پروژهها ،آزمایشها و کارهای عملی و دانش نظری
به صورت معینی بر فعالیت تعاملی آمده است .همچنین فیلمها و نرمافزارهای مورد نیاز و روش کاربردی
آنها نیز به صورت گام به گام توصیه شده است .در کتاب همراه هنرجو مواردی مانند استانداردها ،جداول،
پیشنیازها ،محتوای آموزش جهت یادآوری و اصطالحات فنی برای هنرجو درج میشود .به عبارت دیگر
کتاب همراه هنرجو یک دستینه ( )Hand Bookکوچک است که نیازهای هنرجو را برطرف میکند .از
کتاب همراه هنرجو ارزشیابی به عمل نمیآید.
در کتاب راهنمای هنرآموز مواردی مانند روش کلی تدریس ،ابزارها ،تجهیزات خاص ،نکات ایمنی و
بهداشتی ،فرایند اجرای آموزش ،فعالیتها و تمرینهای خاص ،رویکردها و روشهای ارزشیابی ،نکات
مبهم ،روشهای نمرهدهی و شرح فعالیتهای غیر کالسی آورده شده است .هنرآموز (معلم) با استفاده
از کتاب راهنمای هنرآموز (معلم) و کتاب درسی هنرجو و کتاب همراه هنرجو قادر خواهد بود ،اهداف
آموزشی که شایستگی محور است را محقق سازد .برای رسیدن به این هدف الزم است توصیههای اجرایی
ارائه شده برای کسب شایستگیها را به دقت مطالعه فرمائید و آنها را عم ً
ال به اجرا در آورید.
مؤلفان
7
توصیههایی در مورد چگونگی استفاده از کتاب:
هنرآموزان محترم توصیه میکنیم موارد مندرج در کتاب راهنمای هنرآموز را به دقت
مطالعه کرده و در فرایند تدریس به اجرا در آورند.
-1قبل از ورود به کالس کلیه اسناد مرتبط با آموزش مانند ،برنامه درسی ،راهنمای
برنامه درسی ،کتاب درسی هنرجو ،کتاب همراه هنرجو را به طور دقیق مورد مطالعه
قرار دهید.
-2تمام فیلمها را مشاهده کنید و در ارتباط با نکات مهم آن یادداشتبرداری نمایید.
-3کار با نرمافزارها را تمرین کنید .توجه داشته باشید که ضرورتی ندارد که شما
نرمافزارتوصیه شده را به اجرا در آورید ،بلکه میتوانید از سایر نرمافزارهای موجود
در بازار یا نرمافزارهایی که در اختیار دارید استفاده کنید و آن را جایگزین نرمافزار
توصیه شده نمایید.
-4تمام مراحل مربوط به کارهای عملی و آزمایشگاهی را حتماً حداقل یک بار اجرا کنید
تا در خالل آموزش دچار مشکل نشوید.
-5تجهیزات و امکانات هنرستانهای خود را مورد بازبینی قرار دهید و محتوی آموزشی
ال اگر در جایی مطرح شده است که مقاومت 10کیلو اهم را با آنها منطبق کنید .مث ً
و 5کیلو اهم را با هم سری کنید اگر در انبار مقامتهای دیگری وجود داشت آنها را
جایگزین و از آنها استفاده کنید.
-6برای فرایند اجرای آموزش حتماً طرح درس دقیق و زمانبندی شده تهیه کنید.
-7توجه داشته باشید که مواردی مانند فکر کنید ،بحث کنید ،کار گروهی ،بارش
فکری ،خالقیت ،ایمنی ،پژوهش و فعالیتهای خارج از هنرستان ،موارد حاشیهای
نیستند .بلکه در بسیاری از موارد ،اهمیت آن اگر بیشتر از مباحث فنی نباشد ،در همان
سطح قرار دارد.
-8الگوهای پرسش باید به صورت فعالیت خارج از کالس به هنرجو محول شود و اجرای
آن مورد پیگیری قرار گیرد.
-9در کتاب درسی مواردی به صورت باال انگاشت ستاره (٭) وجود دارد که این عالمت
برای شما مشخص میکند که در ارتباط با این موضوع مطلبی در کتاب راهنمای هنرآموز
بیان شده است.
-10محتوای دانشافزایی که در کتاب هنرآموز آمده است صرفاً برای پویایی و ارتقای
دانش ،توسعه زمینههای نوآوری و خالقیت و بهبود روش تدریس برای هنرآموز است و
تحت هیچ شرایطی این نوع محتواها مورد ارزشیابی قرار نمیگیرد.
-11در مباحث پژوهشی و موارد مشابه الزم است هنرجویان را به گونهای راهنمایی کنید
بهای درسی موجود که در سایت chap. sch. ir که بتوانند از منابع فعلی موجود (کتا
وجود دارد) استفاده کنند.
-12استفاده از اینترنت و سایتهای تخصصی مرتبط به خصوص سایت رشد مربوط
به سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزش www.roshd. irو سایر سایتهای تخصصی
داخلی توصیه میشود ولی الزم است نظارت و مدیریت شما و اولیاء بر هنرجویان حاکم
باشد.
8
كتاب راهنماي هنرآموز
-13باید همواره توجه داشته باشید که کتاب همراه هنرجو صرفاً یک منبع مرجع مانند کتاب وسترمان برای
الکترونیک است .محتوای این کتاب به هیچ وجه مورد ارزشیابی قرار نمیگیرد ولی هنرجویان باید برای چگونگی
ال مهارت الزم را کسب کنند .برای مثال ،استخراج شماره سیم از جداول ،یا توجه به استفاده از آن کتاب ،کام ً
ترجمه راهنمای کاربرد دستگاهها و موارد مشابه آن ضرورت دارد.
-14استفاده از سایر منابع که در اختیار دارید در راستای آموزش کتاب بالمانع بوده ،حتی میتوانید در صورت
دسترسی به منابع مناسبتر آن را از طریق رسانههای مختلف از جمله سایت دفتر تألیف کتابهای درسی فنی
و حرفهای و کاردانش به نشانی www. tvoccd. medu. irبه اشتراک بگذارید .همچنین کلیه اسناد مرتبط
مانند برنامه درسی ،جدول دروس ،راهنمای برنامه درسی ،اسناد دنیای کار و اسناد پشتیبان دنیای آموزش از
طریق این سایت قابل بارگیری است.
در پایان یادآور میشود که آموزش کتابها در محیط کارگاهی صورت میگیرد ،به عبارت دیگر الزم است در
فضای کارگاهی یک کالس درس نیز وجود داشته باشد .کارگاه باید مجهز به شبکه رایانه و اینترنت باشد ،تا پس
از تدریس هر مفهوم نظری ،بالفاصله مفهوم عملی آن نیز آموزش داده شود.
9
10
كتاب راهنماي هنرآموز
بخش دوم
طراحي واحدهاي يادگيري
11
تبيين منطق يادگيري
تمام بردهای الکترونیکی شامل قطعات الکترونیکی زیادی است ،که برای نصب ،راهاندازی،
تجزیه و تحلیل و تعمیر بردهای الکترونیکی نیاز به شناخت کافی از انواع قطعات ،کاربرد
و عملکرد آنها در مدارهای الکترونیکی داریم .در این درس باید به معرفی و عملکرد
قطعات پایه الکترونیکی پرداخته شود و پس از آموزش صحیح دستگاههای اندازهگیری
الکتریکی و الکترونیکی این توانایی در هنرجویان به وجود آید ،که بتوانند آنها را با دقت
قابل قبول و در زمان استاندارد تعریف شده اندازهگیری نمایند.
همچنین با توجه به گسترش فناوریهای نوین استفاده از نرمافزارهای تخصصی
الکترونیکی مرتبط با موضوع به منظور درک سریعتر و بهتر مفاهیم الکترونیکی امری
اجتنابناپذیر است .لذا استفاده از نرمافزارهای تخصصی کمک شایانی به تسریع و تعمیق
آموزش میکند و باعث صرفهجویی در زمان و هزینههای اجرای سختافزاری میشود .از
این رو در این درس مباحثی به نصب نرمافزارها و استفاده از آنها در بستن مدار ،ترسیم
نقشه مدار و موارد دیگر اختصاص داده شده است.
پس از پایان این درس از هنرجو انتظار میرود که با فراگیری هفت واحد یادگیری،
توانایی شناخت قطعات الکترونیکی پایه ،مانند مقاومت ،خازن ،سلف را پیدا کند و قادر
باشد با استفاده از برگه اطالعات ( ،)Data Sheetرمز عددی و حرفی قطعات و استفاده
از دستگاههای اندازهگیری ،مقدار کمیت قطعه و مشخصات آنها را بیابد .سالم یا ناسالم
بودن آنها را با آزمایش تشخیص دهد.
همچنین نرمافزارهای مختلف را نصب کند و با استفاده از آنها ،نقشههای فنی آنها را
ترسیم نماید و تعدادی از مدارهای ساده را ببندد.
لذا ایده کلیدی در این درس توانایی خواندن برگه اطالعات( ،)Data Sheetاندازهگیری
و خواندن کد قطعات ،نصب و استفاده از نرمافزار و ترسیم مدارهای ساده میباشد .این
توانایی اولیه باعث خواهد شد که هنرجو پس از آموزش سایر دروس ،هنگام کار با برد
الکترونیکی شناخته شده و پرکاربرد قادر به تشخیص قطعه معیوب شود و با جاگذاری
ال مشابه ،بردالکترونیکی را تعمیر نماید .برای عمق بخشیدن به این فراگیری قطعهای کام ً
الزم است هنرجو فیلمهای تهیه شده در بسته آموزشی و در صورت نیاز چندین بار با
دقت مشاهده کند وپس از تحلیل از مطالب مهم و کلیدی فیلم یادداشت برداري نماید.
استفاده از سایتهای شبکه رشد و سایر سایتهای اینترنتی علمی مرتبط نیز از دیگر
اهداف آموزش این درس است ،که در فرایند آموزش باید حتماً به آن توجه شود.
آموزش در این درس به صورت تعاملی بوده و هنرجو و هنرآموز به طور پیوسته
فعال است .الزم است هنرآموزان با توجه به موقعیتهای واقعی زندگی و لحاظ نمودن
تفاوتهای فردی آموزش را تداوم بخشند.
سازماندهی و هدایت
چگونه هنرآموز سازماندهی و هدایت کند؟
برای تأثیرگذاری و ایجاد انگیزه یادگیری الزم است هنرآموز در ابتدا با طرح چند
پرسش انگیزشی با توجه به رخدادهای روز ،شرایط اقلیمی و واقعیتهای زندگی ،توجه
هنرجویان را به محتوای آموزشی جلب نماید.
12
كتاب راهنماي هنرآموز
برای درک بهتر و به خاطرسپاری مفاهیم درسی ،عالوه بر آموزش کتاب درسی،
هنرآموز باید در هر مرحله از فیلمهای مرتبط با موضوع استفاده کرده و پس از نمایش
فیلم به تجزیه و تحلیل محتوای فیلم به صورت تعاملی با هنرجویان بپردازد .در پارهای
از موارد الزم است فیلم را به صورت مرحله به مرحله نمایش دهد تا تمام نکات مهم
آموزش داده شود .همچنین در مواردی که نرمافزار به آموزش کمک مي کند ،با استفاده
از نرمافزارهای معرفی شده در کتاب درسی يا هر نرم افزار مرتبط ديگري ،موضوع و
محتوای درس را به صورت شبیهسازی آموزش دهد .همچنين از هنرجویان بخواهد که
این آموزشها را در خارج از ساعات درسی تمرین کنند.
در ارتباط با برخی از موضوعهای درسی الزم است که هنرجویان در قالب پژوهش
با استفاده از کتابها و سایتهای مختلف تخصصی مطالبی را عالوه بر محتوای کتاب
درسی جمعآوری کنند .به طور مثال در رابطه با خواندن کد رنگی مقاومتها و انواع آن
پژوهش کند و نتیجه توسط هنرآموز در کالس به بحث و بررسی گذاشته شود.
هنرآموزان قبل از اجرای سختافزاری ،تجهیزات و دستگاههای آزمایشگاه را مورد
بازبینی قرار دهند و چنانچه اشکالی مشاهده شد درصدد رفع آن برآیند.
پژوهشهای عنوان شده در کتاب درسی هنرجو را به طور دقیق مطالعه کنند و خود
نیز اقدام به اجرای آن نمایند تا در خالل آموزش دچار مشکل نشوند .همچنین کتاب
همراه هنرجو نیز از جمله کتابهایی است که باید توسط هنرآموز مطالعه شود و بر
محتوای آن اشراف کامل داشته باشد.
از آنجا که محتوای آموزشی کتاب ،مرتبط با دنیای کار است و در دنیای کار براساس
استانداردعملکرد مورد ارزشیابی قرار میگیرد ،الزم است کلیه واحدهای یادگیری
براساس تکالیف عملکردی متصل به دنیای کار آموزش داده شود ،تا هنرجویان پس از
اتمام دوره بتوانند از عهده آزمونهای مرتبط با دنیای کار برآیند و بتوانند به عنوان یک
عنصر مفید اشتغال فعال داشته باشند .همچنین زمینههای خالقیت و نوآوری در آنان
شکوفا شود تا خود قادر به کارآفرینی شوند.
مالکهای سنجش سطوح عملکرد هنرجویان در نمونبرگهای 1-8و 1-9آمده است.
توصیه میکنیم راهنمای برنامه درسی رشته و برنامه درسی هر درس را از سایتهای
tvoccd.medu.irبارگیری و مطالعه کنید .در رشتۀ الکترونیک ،هر قدر به پایههای باالتر
و واحدهای یادگیری آن نزدیک میشویم نوع آموزش به صورت نیمهتجویزی خواهد شد.
این شرایط به ما این امکان را میدهد تا بتوانیم در شرایط اقلیمی مختلف و متناسب با
موقعیت مکانی برنامه را به اجرا درآوریم.
هنرمندی هنرآموزان در این است که بتوانند در هر زمانی موقعیت یادگیری مناسب
را متناسب با مخاطبان مهیا سازند و با توجه به تفاوتهای فردی و موقعیتهای یادگیری
مناطق مختلف اهداف آموزشی را محقق نمایند.
13
طرح درس
مي دانيم طرح درس و بودجه بندي زماني يكي از ابزارهای اصلي و مهم در آموزش
به شمار مي آيد .بنابراين الزم است براي بهبود كيفي و كمي آموزشي ،طرح درس روزانه و
ساالنه داشته باشيم .در ادامه نمونه هايي از طرح درس به صورت پيشنهادي ارائه مي شود.
سال تحصیلی95-96 : پایه :دهم عرضهٔ تخصصی قطعات الکتریکی و الکترونیکی
فعالیتهای تکمیلی هدف ویژه درس موضوع و عنوان درس فصل تاریخ جلسه
پژوهش درباره موضوع و آشنایی با اجسام از از مقاومت ،سلف و قطعهشناسی
نمایش فیلم نظر هدایت و جریان خازن تا پایان انواع ا ّول
الکتریکی جریان الکتریکی
پژوهش درباره موضوع و آشنایی با انواع مقاومت از روشهای تولید و ا ّول
نمایش فیلم مصرف الکتریسیته تا
دوم
ابتدای مدارهای سری
و موازی
استفاده از نرمافزارهای سری و موازی کردن از مدارهای سری ا ّول
الکترونیکی ـ نمایش مقاومت و موازی تا ابتدای
سوم
فیلم و پژوهش درباره روشهای خواندن
موضوع مقاومتها
استفاده از نرمافزارهای اندازهگیری مقاومت از روشهای خواندن ا ّول
الکترونیکی و دفترچه مقاومت تا اجرای کار
راهنمای مولتیمتر و عملی شماره 8 چهارم
برگه اطالعات مقاومتها
و نمایش فیلم
اجرای عملی قانون اهم پژوهش درباره موضوع و از منبع تغذیه تا انتهای ا ّول
و خواندن ظرفیت خازن نمایش فیلم و استفاده از واحد یادگیری اول
پنجم
نرمافزارهای الکترونیکی و ضریب خودالقایی
سیمپیچ
14
كتاب راهنماي هنرآموز
پژوهش درباره موضوع و آشنایی با ساختمان از واحد یادگیری 2 ا ّول
بوبین و عوامل مؤثر بر نمایش فیلم و استفاده سیمپیچ یا بوبین تا
از پویانمایی ضریب خودالقایی بوبین انتهای طبقهبندی ششم
سیمها با توجه به قطر و
سطح مقطع
پژوهش درباره موضوع محاسبه عملی یک از محاسبه شدت جریان ا ّول
نوع بوبین یک الیه با عبوری از سیمپیچ تا
هسته هوا انتهای محاسبه طول هفتم
بوبین با استفاده از
تعداد دور
کار با دستگاه بوبینپیچ نمایش فیلم و استفاده از از محاسبه بوبینهای ا ّول
نرمافزارهای الکترونیکی یک الیه با استفاده
هشتم
و اجرای کار عملی از نرمافزار تا پایان
کارعملی شماره 3
پژوهش درباره موضوع و تأثیر هسته بر ضریب از تأثیر هسته بر ضریب ا ّول
نمایش فیلم و استفاده خودالقایی خودالقایی بوبین تا
نهم
از پویانمایی انتهای فصل اول و
اجرای آزمون جامع
پژوهش درباره موضوع و کمیتهای اصلی یک از اندازهگیری ولتاژ و کمیتهای
نمایش فیلم موج سینوسی جریان DCتا ابتدای پایه دهم
طول موج الکتریکی
پژوهش درباره موضوع و کمیتهای اصلی یک از طول موج تا انتهای دوم
نمایش فیلم و استفاده موج سینوسی مقدار مؤثر موج یازدهم
از پویانمایی سینوسی
پژوهش درباره موضوع و منابع تولید الکتریسیته از اختالففاز بین دو دوم
نمایش فیلم موج سینوسی تا انتهای دوازدهم
سیگنالژنراتور
استفاده از نرمافزارهای اندازهگیری کمیتهای از کار با نرمافزار تا دوم
الکترونیکی موج انتهای کار عملی سیزدهم
شماره 4
اجرای کار عملی اندازهگیری کمیتهای از ابتدای کار عملی دوم
موج شماره 5تا انتهای واحد
چهاردهم
یادگیری 3و اجرای
آزمون جامع
15
از موج و کمیتهای آن ساختار انواع موجها و پژوهش درباره موضوع و موج و
تا ابتدای سیگنالژنراتور تبدیل موجها به یکدیگر نمایش فیلم و استفاده از کمیتهای پانزدهم
نرمافزارهای الکترونیکی صوتی آن
پژوهش درباره موضوع و کار با سیگنالژنراتور از سیگنالژنراتور صوتی سوم
نمایش فیلم و استفاده از صوتی در نرمافزار و تا انتهای کار عملی شانزدهم
نرمافزارهای الکترونیکی اجرای سختافزاری شماره 3
پژوهش درباره موضوع و کار با فرکانسمتر از ابتدای فرکانسمتر سوم
نمایش فیلم و استفاده از در نرمافزار و اجرای دیجیتالی تا انتهای کار هفدهم
نرمافزارهای الکترونیکی سختافزاری عملی شماره 5
پژوهش درباره موضوع و کار با دستگاه از ابتدای اسیلوسکوپ تا سوم
اسیلوسکوپ در نرمافزار نمایش فیلم و استفاده از انتهای حرکت اشعه در هجدهم
و اجرای سختافزاری نرمافزارهای الکترونیکی جهت افقی و عمودی
پژوهش درباره موضوع و کار با دستگاه از کار عملی شماره 6تا سوم
اسیلوسکوپ در نرمافزار نمایش فیلم و استفاده از انتهای ظاهر نمودن دو نوزدهم
و اجرای سختافزاری نرمافزارهای الکترونیکی موج روی صفحه نمایش
پژوهش درباره موضوع و کار با دستگاه از ابتدای کار عملی سوم
اسیلوسکوپ در نرمافزار نمایش فیلم و استفاده از شماره 7تا انتهای فصل
بیستم
و اجرای سختافزاری نرمافزارهای الکترونیکی سوم و اجرای آزمون
جامع
پژوهش درباره موضوع و مهارت در به کارگیری از توان و ضریب توان تا توان بیست و
نمایش فیلم و استفاده از روابط توان و کار با انتهای کار عملی شماره الکتریکی یکم
نرمافزارهای الکترونیکی نرمافزار یک
پژوهش درباره موضوع و محاسبه انواع توان در از اجرای کار عملی چهارم بیست و
نمایش فیلم و استفاده مدارهای اهمی ،سلفی شماره دو تا انتهای
دوم
از پویا نمایی و خازنی ضریب توان
پژوهش درباره موضوع و اجرای نرمافزاری و از اجرای کار عملی چهارم بیست و
نمایش فیلم و استفاده سختافزاری ضریب شماره 4تا پایان فصل و
سوم
از پویا نمایی توان و اصالح آن اجرای آزمون جامع
به کارگیری کلید و فیوز پژوهش درباره موضوع و از خواندن نقشههای نقشهخواني بیست و
نمایش فیلم و استفاده از الکترونیکی ساده تا با نرمافزار چهارم
نرمافزارهای الکترونیکی انتهای فیوز
16
كتاب راهنماي هنرآموز
پژوهش درباره موضوع و به کارگیری سی م و از سیمها و کابلها تا پنجم
نمایش فیلم و استفاده از کابلها ،کانکتورها، انتهای کار عملی 6 بیست و
نرمافزارهای الکترونیکی بلندگو ،بیزر و پنجم
میکروفون
پژوهش درباره موضوع و به کارگیری موتور ،رله، از ابتدای موتور پنجم
نمایش فیلم و استفاده از کریستال ،سنسورها، الکتریکی تا انتهای بیست و
نرمافزارهای الکترونیکی آیسیهای رگوالتور، اپتوکوپلر ششم
تایمر و اپتوکوپلر
پژوهش درباره موضوع و گیتهای منطقی پایه از گیتهای منطقی تا پنجم بیست و
نمایش فیلم و استفاده از و ترسیم نقشههای انتهای واحد یادگیری 6
هفتم
نرمافزارهای الکترونیکی الکترونیکی
پژوهش درباره موضوع و آشنایی و کار با از نصب نرمافزارهای پنجم
نمایش فیلم و استفاده از نرمافزارهای مختلف الکترونیکی تا بیست و
نرمافزارهای الکترونیکی الکترونیکی انتهای نرمافزار هشتم
PCB Wizard
پژوهش درباره موضوع و آشنایی و کار با از طبقهبندی نرمافزارها پنجم بیست و
نمایش فیلم و استفاده از نرمافزارهای مختلف تا انتهای نرمافزار
نهم
نرمافزارهای الکترونیکی الکترونیکی SMD Decypher
پژوهش درباره موضوع و آشنایی و کار با از ابتدای اصالحات و پنجم
نمایش فیلم و استفاده از نرمافزارهای مختلف عالئم تا انتهای فصل و سیام
نرمافزارهای الکترونیکی الکترونیکی اجرای آزمون جامع
* این برنامه پیشنهادی و تخمینی است و ممکن است با توجه به شرایط کالس و هنرجویان تغییر کند.
* در صورتی که دو روز در هفته اجرا شود 15هفته و در صورت اجرای یک روز در هفته 30هفته اجرا خواهد شد.
17
طرح درس پيشنهادي روزانه
18
كتاب راهنماي هنرآموز
مشابه الگوهای موجود در کتاب و تغییر آن با توجه به خالقیت نمونه سؤاالت ارزشیابی پایانی
هنرآموز و سطح دانش هنرجویان نظری
مشابه الگوهای موجود در کتاب و تغییر آن با توجه به خالقیت نمونه سؤاالت ارزشیابی پایانی
هنرآموز و سطح دانش هنرجویان عملی نرمافزاری
مشابه الگوهای موجود در کتاب و تغییر آن با توجه به خالقیت نمونه سؤاالت ارزشیابی پایانی
هنرآموز و سطح دانش هنرجویان عملی سختافزاری
19
نمونه دیگری از طرح درس پیشنهادی روزانه
اهداف کلی...............................................................:
اهداف جزئی.............................................................:
عرصهها
انتظارات از هنرجویان در این درس حیطهها و اهداف
خود دیگران خلقت(طبیعت) خدا
تعقل
(فکر کردن)
ایمان (باور)
علم
عمل
اخالق
روش تدریس
امکانات و
رسانههای
آموزشی
زمان
آمادهسازی
ارزشیابی آغازین
یا تشخیصی
20
كتاب راهنماي هنرآموز
21
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
22
كتاب راهنماي هنرآموز
23
-6محاسبه
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو از علوم پایه مانند ریاضی و علوم استفاده میکند؟
آیا نتایج حاصله را ثبت میکند؟
محاسبات مرتبط را به طور صحیح و دقیق انجام میدهد؟
متون مورد نیاز را به راحتی ترجمه میکند؟
-7ارتباط مؤثر
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو در فرایند آموزش به دقت گوش میدهد؟
روحیه پرسشگری و پاسخدهی دارد؟
با دیگران ارتباط دوستانه برقرار میکند؟
به طور فعال در مساعدت با دیگران تالش میکند؟
ارتباط کالمی و غیرکالمی مناسبی دارد؟
در مذاکرهها شرکت فعال میکند و نسبت به کسب نتیجه مطلوب و به موقع حساس
و نگران است؟
مشکالت و نقصهای موجود را به موقع و با گفتار مؤدبانه بیان میکند؟
-8کارتیمی
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
هنرجو در گروه کاری خود به عنوان یک عضو فعال تیم عمل میکند؟
آیا سایر اعضای گروه و کالس او را به عنوان فردی مثبت ،فعال ،قانونمند و داوطلب
برای انجام وظایف خاص و کمک به اعضای تیم میشناسند؟
آیا استانداردها را میشناسد؟ استانداردها را رعایت میکند؟
برای پذیرش مفاهیم جدید به دیگران کمک میکند؟
در موقعیتهای جدید خود را تطبیق میدهد؟
به حقوق دیگران احترام میگذارد و حقوق خود را طلب میکند؟
تفاوتها ،تبعیضها و نگرانیها را تشخیص میدهد؟ و موارد ديگري مانند آن
-9ویژگیهای شخصیتی و اخالقی
فرایندی پایانی ارزشیابی :تشخیصی
آیا هنرجو اخالق حرفهای و ارزشهای اجتماعی میشناسد؟ و به آنها پایبند است؟
در کار خود و وفادار است و با حسن نیت مسئولیتها را میپذیرد و اجرا میکند؟
حضور به موقع و فعال دارد و تمام قوانین و مراحل مرتبط با اجرای مسئولیتها را به
طور دقیق اجرا میکند؟
مسئولیتهای واگذار شده را بدون نظارت مافوق با دقت انجام میدهد؟
همواره با اشتیاق کار میکند و فعالیتهای خود را به نمایش میگذارد؟
پایبند به کسب روزی حالل و اجرای وظایف با توجه به آموزههای اخالقی ،اجتماعی
و دینی است؟
امانتدار است و از منابع و تجهیزات به خوبی نگهداری میکند؟ و موارد ديگري مانند آن.
24
كتاب راهنماي هنرآموز
-10مستندسازی
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو گزارشها و فعالیتهای خود را مستندسازی میکند؟
نمونبرگهای ارائه شده را به طور دقیق کامل میکند؟
آیا به کنترل کیفیت پایبند است و آن را مستند میکند؟ ( مث ً
ال به دست آوردن نتایج
صحیح و قابل قبول در کارهای عملی)
-11مدیریت منابع
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو کار خود را به موقع شروع میکند و در بازه زمانی تعیین شده اجرا مینماید؟
آیا به جداول زمانی مربوط به برنامههای ارشد و مامورین نظافت کارگاه پایبند است؟
تحویل و تحول تجهیزات را سریع و به موقع انجام میدهد؟
در صورتی که به عنوان ارشد کارگاه انتخاب شود ،در توزیع تجهیزات و تحویل و تحول
آن به طور دقیق عمل میکند؟
وظایف خود را به خوبی میشناسد و به آن عمل میکند؟ و موارد ديگري مانند آن.
-12مدیریت کار و کیفیت
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو نقاط قوت و ضعف فردی خود را میشناسد و نسبت به اصالح و ارتقای آن
تالش میکند؟
مسئولیتپذیر است و به آسانی مسئولیتها را میپذیرد؟
زمان انجام کار و رسیدن به نتیجه را میتواند تخمین بزند؟
به مسائل مدیریتی مانند مشتریمداری ،سلسله مراتب اداری ،کسب دانش و مهارت
در صورت نیاز ،برای داشتن یک نتیجه کیفی ،پایبند است؟
-13تفکر سیستمی
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو ،محیط هنرستان را به عنوان یک سیستم زنجیروار وابسته به هم میداند و
آن را به خوبی میشناسد؟
آیا به اجرای یک فعالیت آزمایشگاهی نگرش سیستمی دارد؟
آیا در فرایند اجرای کار در صورت رسیدن به مشکل قدرت تصمیمگیری دارد؟
آیا در بهبود و تداوم فعالیتها در محیط کالس ،کارگاه و هنرستان تالش میکند؟ و
موارد ديگري مانند آن.
-14تفکر انتقادی
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو در هنگام برخورد با یک مورد اشتباه اقدام به انتقاد صحیح میکند؟
آیا برای بهبود یک فرایند نظرات خود را خیلی صریح و بیپرده دنبال مینماید؟
آیا قدرت تشخیص در انتخاب بهترینها در میان فعالیتهای انجام شده را دارد؟
سعی دارد با نگاه نقادانه دانش خود را ارتقا دهد و فرایندها را اصالح نماید؟ و موارد
ديگري مانند آن
25
-15کارآفرینی
پایانی فرایندی تشخیصی ارزشیابی:
آیا هنرجو در فرایند اجرای کار نسبت به ایجاد یک زمینه شغلی مرتبط با کارهای
عملی و محتوای نظری خود فکر میکند و پیشنهادی ارائه میدهد؟
آیا آموختههای خود را با نیازهای بازار تطبیق میدهد و در راستای ایجاد شغل و
کارآفرینی پیشنهادهایی ارائه میدهد؟ و موارد ديگري مانند آن
26
كتاب راهنماي هنرآموز
شرح کار:
١ـ نصب مقاومت ها روی برد ،تنظیم مولتی متر عقربه ای یا دیجیتالی و اندازه گیری دقیق مقدار مقاومت
2ـ نصب خازن ها روی بردبرد ،تنظیم پل LCRمتر و اندازه گیری دقیق مقدار خازن
3ـ نصب سلف ها روی بردبرد ،تنظیم پل LCRمتر و اندازه گیری دقیق مقدار خازن
4ـ نصب برنامه Electronic Assistantیا مشابه آن روی رایانه و راه اندازی نرم افزار
5ـ خواندن مقادیر مقاومت ،سلف و خازن با استفاده از نرم افزار
استاندارد عملکرد:
اندازه گیری مقادیر مقاومت ،خازن و سلف با دقت براساس استانداردهای تعریف شده و خواندن برگه اطالعاتی
شاخص ها:
1ـ خواندن صحیح مقدار دو نمونه از هر یک از قطعات مقاومت ،خازن و سلف با استفاده از عالئم ظاهری و تولرانس 8( %5دقیقه)
2ـ اندازه گیری صحیح مقدار دو نمونه از هر یک از قطعات مقاومت ،خازن و سلف با استفاده از مولتی متر و پل LCRمتر ( 9دقیقه)
3ـ اندازه گیری کمیت ها در مدارهای سری و موازی شامل دو مقاومت با استفاده از مولتی متر ( 10دقیقه)
4ـ انطباق اطالعات مقاومت ،سلف و خازن با برگه اطالعات ( )DataSheetیا انتخاب یک قطعه با استفاده از برگه اطالعات ()DataSheet
( 9دقیقه)
5ـ اندازه گیری مقدار ظرفیت معادل دو خازن به صورت سری و موازی و ضریب خودالقایی دو سلف به صورت سری و موازی توسط LCR
متر (10دقیقه)
6ـ تشخیص 3قطعه معیوب مقاومت ،خازن و سلف از بین 9قطعه سالم و معیوب ( 20دقیقه)
7ـ آزمایش و اندازه گیری مقاومت متغیر خطی و غیرخطی با مولتی متر (دو نمونه) ( 6دقیقه)
8ـ نصب و راه اندازی و استفاده از نرم افزار ( 12دقیقه)
شرایط انجام کار و ابزار و تجهیزات :مکان انجام کار با کف عایق یا آنتی استاتیک ـ نور مناسب برای کارهای ظریف (مونتاژکاری) ـ ابعاد
حداقل 6متر مربع ـ دارای تهویه یا پنجره ـ دمای طبیعی (27° Cـ )18° Cو مجهز به وسایل اطفاء حریق ـ میزکار استاندارد با ابعاد × H80
L180 × D80مجهز به فیوز حفاظت جان ـ رایانه متصل به شبکه اینترنت ـ فرد با لباس کار ـ انجام کار در حال نشسته ـ نرم افزار خاص ـ
ذر ه بین با بزرگ نمایی 10
ابزار و تجهیزات :مقاومت های ساده ( THو )SMDـ مقاومت های متغیر ـ انواع خازن ـ انواع سلف ـ ابزار عمومی برق یا الکترونیک ـ
جداول استاندارد ـ LCRمتر ـ لوازم التحریر ـ سیم های رابط ـ فرهنگ (انگلیسی به فارسی) ـ ب ِردبُرد ـ رایانه
معیار شایستگی:
نمره هنرجو حداقل نمره قبولی از 3 مرحله کار ردیف
2 اندازه گیری مقاومت های ثابت 1
2 اندازه گیری مقاومت های متغیر 2
2 اندازه گیری ظرفیت خازن های ثابت 3
2 اندازه گیری ضریب خودالقایی سلف 4
2 استفاده از نرم افزارهای مرتبط برای بندهای 1تا 4 5
شایستگی های غیرفنی ،ایمنی ،بهداشت ،توجهات زیست محیطی و نگرش:
1ـ رعایت نکات ایمنی دستگاه ها
2 2ـ دقت و تمرکز در اجرای کار
3ـ شایستگی تفکر و یادگیری مادام العمر
4ـ اخالق حرفه ای
* میانگین نمرات
* حداقل میانگین نمرات هنرجو برای قبولی و کسب شایستگی 2 ،می باشد.
27
28
كتاب راهنماي هنرآموز
بخش سوم
چگونگي تدريس فصل هاي كتاب درسي
29
واحدیادگیری:1
نظر هاي هنر جويان به ويژه در هنگام اجراي در فرايند تدريس فصل هاي كتاب درسي
فعاليت بارش فكري و ارائه پژوهش ها ضروري بايد به نكات اساسي زير توجه ويژه داشته
بوده و موجب برقراري روحيه مودت ،دوستي باشيم.
و وحدت بين هنرجويان باهم و هنرجويان -كتاب درسي هنرجو با رويكرد هنرآموز
با هنرآموز مي شود .همچنين در اين فرايند فعال و هنرجو فعال نوشته شده است.
چگونگي برقراري ارتباط مؤثر آموزش داده -در فرايند آموزش و يادگيري با توجه به
مي شود و محيط آموزشي لذت بخشي را فعاليت هاي تعريف شده ،هريك از هنرجويان
فراهم مي آورد. و همه هنرجويان در همه فعاليت ها مشاركت
-چنانچه تك تك فعاليت هاي تعريف فعال دارند و در ساعات غير درسي نيز
ال به اجرا در آيد ،قطعاً خروجي هاشده عم ً فعاليت هايي براي آنان پيش بيني شده است.
( )outputsو پيامدهاي( )outcomesيادگيري -كتاب درسي هنرجو خود آموز نيست و
مطلوب حاصل شده و هنرجويان قادر خواهند به گونه اي تهيه شده است كه هنرجويان
بود جذب بازار كار شوند. را وادار به تفكر مي نمايد و عالقه آنان
براي تدريس فصول كتاب موارد زير و ساير برانگيخته شده و زمينه نوآوري و خالقيت
مواردي كه به نظر شما از اهميت ويژه اي در آنان شكوفا مي شود.
برخوردار است را اجرا نماييد. -داشتن صبر و حوصلهٔ كافي در شنيدن
فيلم مباني الكتريسيته قسمت ساختمان اتم و بارهاي الكتريكي را در خارج از ساعات فيلم
درسي ببينيد .سپس به منظور رفع ابهامهای هنرجویان ،آن را در كالس درس براي
هنرجويان به نمايش در آوريد و درباره آن بحث کنید .همچنين اگر فيلمهاي ديگري در
اين زمينه داريد ،آن را در اختيار هنرجويان قرار دهيد .در ضمن به هنرجویان تأکید کنید
که فیلمهای مرتبط را در ساعات غیردرسی ببینند و تکرار کنند تا محتوای آموختههای
قبلی خود را به طور کامل یادآوري کنند و بیاموزند.
پيش آزمون را قبل از شروع درس انجام دهيد و پس از ارزيابي كالس مبحث درس را پيش آزمون
شروع كنيد .در صورت نياز از هنرجویان بخواهيد تا مطالبي كه قب ً
ال آموختهاند يا در كتاب
همراه هنرجو آمده است را مرور كنند.
با توجه به اطالعات قبلي كه هنرجويان در دروس علوم و کار و فناوری پایههای هفتم تا بحث كنيد
نهم كسب كردهاند ،بحث مربوط به اتم و ملكول را هدايت كنيد.
30
كتاب راهنماي هنرآموز
جستوجو كنيد
با مراجعه به سایت دانشنامه رشد وزارت آموزش و پرورش «»http : // www.medu.roshd.ir
و فضاي مجازی اندرویدی و جستوجوی کلمات valance electron+ film,free electron+filmو
phetفیلمهایی را بارگیری کنید ( )downloadو پس از مشاهده ،آنها را به کالس بیاورید.
نتایج جستوجوی هنرجویان را بررسی کنید و بهترین فیلمها را انتخاب کنید و به هنرجویان
توصیه نمایيد .تعدادی از این فیلمها در لوح فشرده پیوست کتاب آمده است .این فعالیت را برای
نرمافزارها نیز انجام دهید و به هنرجویان نیز توصیه کنید.
هم زمان به نحو مقتضی ازاولیاءبخواهید بر این امر نظارت کنند همچنین هنرجویان را توجیه کنید
که این نوع نظارتها ضروری بوده و همواره به نفع آنان است.
دانش افزايي تعداد حداكثر الكترونهای روی هر مدار اتم از رابطه 2n2محاسبه میشود .در اين
رابطه nنشاندهنده شماره مدار است .مث ً
ال برای تعيين تعداد الكترون های مدار اول
( )Kمیتوان نوشت:
2n =2×1 =2
2 2
بنابراين در مدار اول حداكثر تعداد دو الكترون وجود دارد .به همين ترتيب تعداد
الكترونهای مدارهای ديگر قابل محاسبه است .شکل ویژگی های اتم و ذرات آن.
31
پژوهش انجام شده توسط هنرجویان دربارهٔ مفيد يا مضر بودن بارهاي الكتريكي ساكن (الكتريسيته پژوهش
ساكن) را بررسی و بهترین نمونه را در کالس به بحث بگذارید و نتيجهگیری كنيد.
فيلم تعاملي مباني الكتريسيته قسمت باردارشدن اجسام ،جذب و دفع بارهاي الكتريكي و فيلم
ميدانهاي الكتريكي و ميدانهاي مغناطيسي را براي هنرجويان به نمايش در آوريد و پس از اتمام
نمايش آن را به بحث بگذاريد .در فضاي مجازي انواع فيلمهاي تعاملي وجود دارد كه ميتوانيدآنها
را نيز به كار ببريد .استفاده از نرمافزار phetتوصيه ميشود .اشاره به بخش الكتريسيته در علوم
كتاب هشتم و يادآوري مطالب ضروري است .در صورت صالحديد فايل كتابهاي علوم و كار و
فناوري را در اختيار هنرجويان قرار دهيد.
از هنرجويان بخواهيد با استفاده از دو عدد مغناطيس و مقداري براده آهن ،ميدانهاي
مغناطيسي را عم ً
ال به نمايش در آورند و درباره آن بحث كنند.
یک کولن بار الکتريکی موجود در یک جسم برابر با 6/ 28 × 1018الكترون است دانش افزايي
1=6/28×1018=6280000000000000000کولن
با بهرهگيری از يك ضريب ثابت كه نشاندهنده كولن بر پايه انجام آزمايشهای زياد با
خاصيت محيط در برگيرنده اجسام باردار است اجسام باردار نتيجه گرفت كه نيروهای
میتوان رابطه قانون كولن را به صورت زیر جاذبه و دافعه ميان بارها از «قانون كولن»
نوشت: پيروی میكنند .نيروی بين دو بار الكتريكی
F=k
q1q2 با حاصل ضرب اندازه بارها نسبت مستقيم و
d2 با مجذور فاصله ميان بارها نسبت معكوس
براي حل تمرين و كسب اطالعات بيشتر دارد .ارتباط عوامل مؤثر با نيروی بين دو بار
ميتوانيد به منابع ذكر شده در انتهاي را با رابطه زير تعيين ميكنيم q q :
كتاب مراجعه كنيد. =F 1 2
d2
در ارتباط با انتقال بار و جريان الكتريكي و پاسخ به پرسش «تحت چه شرايطي انرژي پاسخ فكر كنيد
پتانسيل ذخيره شده دريك ذره با بار منفي به ذره ديگري كه داراي بار الكتريكي مثبت
است انتقال مييابد؟» ،هنرجويان را وادار به بحث و گفتوگو كنيد تا اين مفاهيم به طور
كامل و دقيقتر روشن شود .مطلب زير ميتواند مفيد باشد:
32
كتاب راهنماي هنرآموز
فيلم فيلمي که درباره پديده رعد وبرق ،پتانسيل صفر زمين و اختالف پتانسیل الکتریکی
است را ببینید و پس از نمایش برای هنرجویان درمورد آن بحث كنيد.
هدايت پژوهش
با توجه به محتواي زير و شكل هاي 2و 3پژوهش داده شده به هنرجويان را هدايت
كنيد .از فيلم براي ايجاد زمينه مناسب نيز استفاده كنيد.
33
باردار شدن اجسام
الگويپرسش :از هنرجويان بخواهيد الگوي پرسش را در خارج از ساعات كالسي بارش فكري
اجرا كنند .سپس در جلسهٔ بعد از طريق پرسش و پاسخ آن را به بحث بگذاريد.
فيلم مباني الكتريسيته قسمت طبقهبندي اجسام از نظرهدايت الكتريكي را ببينيد فيلم
و براي هنرجویان به نمایش درآورید و درباره آن بحث كنيد.
نتيجه پژوهش هنرجويان درباره نيمههاديها را مطرح و در مورد نيمههاديها بيشتر پژوهش
بحث كنيد.
هنرجويان را در گروههاي دونفره دستهبندي كنيد و از هر گروه بخواهيد دو مسئله در طراحی مسئله
ارتباط با محاسبه جريان الكتريكي با پاسخنامه طراحي كند و به كالس ارائه دهد.
سپس سؤاالت را بررسي كنيد و اشكال آنها را برطرف نماييد.
تبدیل واحدها را با بیان چند نمونه مثال و تمرین به هنرجویان آموزش دهید. تبديل واحدها
34
كتاب راهنماي هنرآموز
الكتريسيته حاصل از فشار مكانيكی: شكل 4انواع روش هاي توليد الكتريسيته
هنگامی كه به بعضی اجسام ضربه یا فشار را نشان مي دهد.
وارد كنيم ،الكترونهای واالنس آنها از مدار الكتريسيته حاصل از اصطكاك (مالش):
خارج میشوند .در نتيجه الكترونها يك هرگاه دو جسم مانند پارچه ابريشمی را
طرف جسم را ترك و در طرف ديگر آن با ميله شيشهای يا يك ميله كائوچويی را
جمع میشوند ،بنابراين در دو طرف جسم، به پارچه پشمی مالش دهيم ،بار الكتريكی
بارهای مثبت و منفی به وجود میآيد. توليد میشود .به اين بارها «الكتريسيته
در صورتی كه فشار یا ضربه قطع شود ساکن» میگويند .بر اثر مالش ،در اتمهای
الكترونها به مدار اوليه خود باز میگردند. سطح خارجی برای آزاد كردن الكترونها
به اثر فشار برای توليد الكتريسيته ،خاصیت انرژی حرارتی به وجود میآيد كه به آن
«پيزوالكتريك »pizoelectric -میگويند. اثر تريبوالكتريک ( )Tribo Electricنيز
پيزو يك كلمه يونانی به معنای فشار است. میگويند.
هرچه فشار اعمال شده بيشتر و زمان
كوتاهتر باشد ولتاژ به وجود آمده بيشتر الكتريسيته حاصل از فعل و انفعاالت
خواهد شد .از جمله زمينههای كاربردي اين شيميايی:
روش میتوان به كريستالهای پيزوالكتريك برخی مواد شيميايی با فلزات مخصوصی
كه در برخی ميكروفونها به كار میرود و يا تركيب میشوند و واكنشهای شيميايی را
فندکهای مورد استفاده در وسايل گازسوز ايجاد میكنند كه باعث انتقال الكترونها
امروزی اشاره كرد. و توليد بارهای الكتريكی میگردد .باتری
تر از جمله وسايلی است كه از اين راه
الكتريسيته توليد میكند .اين پديده
مبتنی بر قوانين الكتروشيمی است.
ﺷﻜﻞ 3
ﺷﻜﻞ 3
شكل ()4
35
3ﻞﻜﺷ
با جسمی برخورد میكنند ،انرژی خود را الكتريسيته حاصل از حرارت:
از دست میدهند .در بعضی اجسام انرژی همان طوری كه میدانيد در هنگام اتصال
فوتونها باعث آزادی الكترونها میشود. دو جسم غيرمشابه ،انتقال الكترون صورت
موادی مانند پتاسيم ،سديم ،ژرمانيم و میگيرد .فلزات فعال در درجه حرارت
سولفات سرب در مقابل نور الكترون از معمولی اتاق نيز میتوانند الكترون آزاد
دست میدهند. كنند .برای مثال اگر دو فلز مس و روی را
الكتريسيته حاصل از مغناطيس: به يكديگر متصل كنيم ،الكترونها از مس
همان طوری كه میدانيد دو آهن ربا در خارج شده و به اتم روی وارد میشوند .در
حالتی يكديگر را جذب و در شرايطی، نتيجه فلز روی ،الكترونهای اضافی كسب
يكديگر را دفع میكنند .علت اين امرآن كرده و دارای بار منفی میشود و بالعكس
است كه ميدانهای حاصل از آهن رباها مس كه الكترونهای خود را از دست داده
نيرويی دارند كه بر يكديگر اثر میكنند .با دارای بار مثبت میشود.
در نظر گرفتن اين مقدمه ،اگر يك سيم
مسی را در ميدان مغناطيسی حركت دهيم، الكتريسيته حاصل از نور:
الكترونهای داخل سيم آزاد میشوند و در نور نوعی انرژی است كه از ذرات حامل
يك جهت به حركت در میآيند . انرژی به نام فوتون به وجود میآيد.
هنگامی كه فوتونهای يك شعاع نوری
موضوع مقاومت الكتريكي ،هدايت الكتريكي ،مقاومت مخصوص و هدايت مخصوص بارش فكري
رابا توجه به شكل 5ازطريق بارش فكري به بحث بگذاريد و با استفاده از ابزارهاي
مرتبط مانند شكل ،مفاهيم را به طور دقيق و عميق به هنرجويان انتقال دهيد.
ب -سيم تنگستن در بين دو گيره سوسماري الف -سيم مسي در بين دو گيره سوسماري
شکل 5
در گروههاي دونفره ،هر گروه دو مسئله در ارتباط با محاسبه مقاومت الكتريكي طراحي مسئله
طراحي كند و با پاسخنامه به كالس ارائه دهد.
ابتدا فيلم مباني الكتريسيته قسمت ساختار،كاربرد و چگونگي نصب انواع مقاومتهاي فيلم
الکتریکی را ببينيد ،سپس آن را براي هنرجويان به نمايش در آوريد و درباره آن
بحث كنيد.
36
كتاب راهنماي هنرآموز
يادآوري در صورت نياز محتواي مربوط به واحد مقاومت و قانون اهم را كه در كتاب علوم پايه
هشتم مبحث الكتريسيته آمده است توضيح دهيد.
فيلم فيلم نكات ايمني ،بهداشتي و ارگونومي در رابطه با كار با رایانه را ببينيد و آن را براي
هنرجويان به نمايش درآوريد .همواره بر اجراي اين نكات تأكيد داشته باشيد و در
فرايند اجراي كار آن را مورد ارزشيابي قرار دهيد.
بررسيپژوهشها پژوهش هنرجويان درباره ساختمان و چگونگی خواندن مقادیر انواع مقاومتهاي ثابت
را در كالس بررسي و بحث كنيد.
نمايشقطعاتواقعي هنگام توضیح مقاومتهای ثابت ( THو )SMDو متغیر ،قطعات واقعی و برد مدار
چاپي را در اختیار هنرجویان قرار دهید تا آنها را لمس کنند و با مشخصات و شکل
فیزیکی آنها آشنا شوند .همچنین درباره کد رنگی ،کد عددی و نوشتههای روی
مقاومت ،از طریق پرسش کنجکاوی و انگیزه هنرجویان را تحریک و آنان رابه فکر
وادارید .سپس به آنان بگویید در مباحث بعدی به این موضوع خواهیم پرداخت.
پژوهش با مراجعه به منابع مختلف و اینترنت انواع قطعات SMDپایهدار ،بدون پایه « آرایه
چندتایی» ( )arrayو بدون استفاده از لحیمکاری مستقیم ( )solderlessرا شناسایی
و آرشیوی از تصاویرآنها به صورت فایل الکترونیکی تهیه کنید ،سپس با توجه به
پژوهشهای هنرجویان ،نتایج را به بحث بگذارید.
برگههاي اطالعات ( )Datasheetمربوط به مقاومتهاي الكتريكي را از اينترنت
بارگيري كنيد و بررسي كنيد چه اطالعاتي در اين برگهها داده ميشود؟ سپس نتيجه
پژوهش هنرجويان را در كالس به بحث بگذاريد.
حداقل دو مثال از قانون اهم حل كنيد و تعدادي تمرين برای اجرا در خارج از
ساعات درسي بدهيد.
پژوهش پژوهش هنرجويان درباره اتصال مشترك زمين در مدارهاي الكترونيكي را در كالس
به بحث بگذاريد.
37
اتصال مشترك يا زمين:
در برخی ﻣﻮارد ﺑﺮای ﺳــﺎدهﺗﺮ رﺳــﻢ ﮐﺮدن
ﻣﺪارﻫــﺎی الكتريكي ،یکی از ﻗﻄﺐﻫــﺎی
ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ مثبت ( )+ﯾﺎ منفي ( )-را به
صورت ﻣﺸــﺘﺮك در ﻧﻈﺮ میﮔﯿﺮﻧﺪ و آن
را زﻣﯿﻦ ( )groundميﻧﺎﻣﻨﺪ .از ﺳﯿﻢ
زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان یکی از ﺳﯿﻢﻫﺎی راﺑﻂ ﻣﺪار
ً
ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺳﺘﻔﺎده میﺷﻮد .در اين شرايط
ﯾﮏ ﻃﺮف ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ سيم
مشترك (زﻣﯿﻦ) وﺻﻞ میﺷــﻮد .در اﯾﻦ
ﺣﺎﻟﺖ عبور ﺟﺮﯾــﺎن از ﻃﺮﯾﻖ اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ
(سيمﻣﺸــﺘﺮك) ﺻﻮرت میﮔﯿــﺮد .ﺷﮑﻞ
( )6ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺪار و نماد اﺧﺘﺼــﺎری اتصال
زﻣﯿﻦ را ﻧﺸﺎن می دﻫﺪ .براي نماد اتصال
زمين از عالئم خاص با تعاريف مختلف
استفاده مي كنند كه نمونه اي از آن در
شكل ()6 شكل 6آمده است .به برد مدار چاپي توجه
كنيد.
با استفاده از عبارت ohm's law calculatorمحاسبهگرهاي مختلف را بيابيد و نرم افزار
محاسبات قانون اهم را با آن تمرين كنيد ،سپس هنرجويان را در اين زمينه راهنمايي
و هدايت كنيد.
نتايج پژوهش هنرجويان درباره سامانه سيمكشي منزل را بررسي و در كالس به بحث پژوهش
بگذاريد.
از طريق پرسش و پاسخ و بارش فكري براي تشريح مدارهاي سري ميتوانيد از
نكات مربوط به مدارهاي سري و موازي مثالهاي مختلف مانند اتصال حلقههاي
را بدون وارد شدن به مباحث نظري و زنجير شكل 7استفاده كنيد.
محاسباتي و با ذكر مثالهايي كه كاربرد
عمومي دارد براي هنرجويان مطرح
كنيد و آنان را به چالش وادار سازيد تا
آموزش عمق يابد.
از هنرجويان بخواهيد الگوي پرسش
را انجام دهند ،سپس از آنان آزمون
شفاهي يا كتبي بگيريد. شکل 7
38
كتاب راهنماي هنرآموز
پژوهش براي آموزش مدارهاي موازي ميتوانيد از تصاوير شكل 8استفاده كنيد.
شكل ()8
همچنین می توانید شکل های موردنیاز خود را ازكتابهاي مباني برق چاپ سال ،1393
مباني الكتريسيته چاپ سال 1394و الكترونيك پايه چاپ سال 1394استخراج كنيد.
اين كتابها از سايت http://chap.sch.irادارهٔ كل نظارت بر نشر و توزيع مواد آموزشي
وزارت آموزش و پرورش قابل بارگيري است.
ﺣﺎﻻت ﺧﺎص در ﻣﺪارﻫﺎی ﺳﺮی ﻣﻘﺎومتی:
ﻣﺜــﺎل :در ﺻﻮرﺗــی ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﻣﻨﻈــﻮر از ﺣــﺎﻻت ﺧﺎص ﻣﻮاردی اﺳــﺖ
33اهمی به صورت سری ﺑﻪ ﻫﻢ اﺗﺼﺎل ﮐﻪ ﺑــﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷــﺒﺎﻫﺖﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن
ﯾﺎﺑﻨﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻌﺎدل ﭼﻨﺪ اﻫﻢ میﺗﻮان رواﺑﻂ اصلی را در ﺷــﮑﻞ ﺳــﺎدهﺗﺮ
ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ بيشتري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده
ﺣﻞ :ﻣﺪار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮی اﺳﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎ ﻗﺮار داد .دو ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﺪه از ﺣﺎﻻت ﺧﺎص
ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺎوی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ: در ﻣﺪار ﺳــﺮی ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮاست.
RT= n.R =4×33 =133Ω
در صورتي كه nمقاومت مساوي Rاهمی
اﮔﺮ دو ﻣﻘﺎوﻣﺖ R1و R2ﺑﻪ ﺻﻮرت به صورت سري با هم قرار گيرند مقدار
ﺳﺮی ﺑﺴــﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ،ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ دو مقاومت معادل از رابطه RT= R×nقابل
ﺳـﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ را از رواﺑﻂ زﯾﺮ محاسبه است.
میﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد:
39
R1
ـــــــــ = V1=R1I → I
R1+ R2
RR11 R1
رابطهRR1اول==VV11
→ 1IIدر جايگزيني ==
مقدار→II ــــــــــــــ → V1=V
→با
R1+ R2
RR11++RR22
R2
ــــــــــــــ V2=Vﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ كنيم. ﺑﺮﻫﻤﯿﻦ اﺳــﺎس وﻟﺘــﺎژ V2را میﺗﻮاﻧﯿﻢ از رابطة
R1+ R2
ﻣﺜــﺎل :در ﺻﻮرتی ﮐﻪ دو ﻻﻣﭗ ﺑــﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ داخلی 4 Ωﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳــﺮی و ﺑﻪ ﺑﺎﺗﺮی
1/5وﻟﺖ اﺗﺼﺎل ﯾﺎبد اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ﺳﺮ ﻫﺮ ﻻﻣﭗ ﭼﻨﺪ وﻟﺖ اﺳﺖ؟
4 =0/75V
ــــــ ×R2 =1/5
ـــــــــ V1=V
R1+ R2 4+4
4 =0/75V
ـــــ ×R2 =1/5
ـــــــــ V2=V
R1+ R2 4+4
حداقل دو نمونه تمرین مدارهای سری را به هنرجویان ارائه کنید .روش طراحی را طراحي سؤال
برای آنان توضیح دهید و از آنان بخواهید حداقل سه نمونه تمرین طراحی کنند. براي تمرين
مرتبط ذکر شده در مباحث قبل مراجعه درباره اتصال موافق و مخالف پیلها
کنید. هنرجویان را راهنمایی و هدایت کنید.
برای کسب اطالعات بیشتر به منابع
چند مثال درباره مدارهاي موازی حل كنيد و تعدادي تمرين نيز به هنرجويان بدهيد فعاليت هنرآموز
تا در ساعات غير درسي حل كنند .نمونه مثالها را ميتوانيد از كتابهاي مباني برق
چاپ سال ،1392مباني الكتريسيته چاپ سال 1392و الكترونيك پايه چاپ سال
1392استخراج كنيد .اين كتابها از سايت http: //chap.sch.irادارهٔ كل نظارت
بر نشر و توزيع مواد آموزشي وزارت آموزش و پرورش قابل بارگيري است.
طراحي سؤال حداقل دو نمونه تمرین مدارهای موازي را به هنرجویان ارائه کنید .روش طراحی
براي تمرين را برای آنان توضیح دهید و از آنان بخواهید حداقل سه نمونه تمرین طراحی کنند.
فيلم با استفاده از نرمافزار ادیسون مدارهای آماده را براي هنرجويان به نمايش درآوريد و
چگونگي كار با نرمافزار را به آنان آموزش دهيد.
پژوهش ل مدارهای بسته شدهبا جستوجو در اینترنت ،نرمافزار ادیسون را دانلود کنید و مثا
در نرمافزار را در رابطه با قانون اهم ،مدارهای سری و موازی و ساير مباحثی را که
آموزش دادهاید براي هنرجويان به نمايش درآوريد و نتايج پژوهش هنرجويان را در
فرايند آموزش دخالت داده و ارزيابي كنيد.
شکل9
41
تحقيق مربوط به جدول 1-3و نرمافزارهاي استاندارد مقاومتها كه توسط هنرجويان پژوهش
تهيه شده است را دركالس بررسي و هنرجويان را در اين زمينه راهنمايي كنيد.
براي كسب اطالعات بيشتر به كتابهای آزمايشگاه اندازهگيري كد 359/94و مباني
الكتريسيته كد 604/7و الكترونيك پايه كد 609/17چاپ سال 1394مراجعه كنيد.
اين كتابها از سايت http://chap.sch.irقابل بارگيري است.
چگونگي محاسبه محدوده مقاومتها را با توجه به تولرانس آن به هنرجويان آموزش دهيد. پژوهش
فيلم مربوط به كاربرد مولتيمتر ديجيتالي را براي هنرجويان به نمايش در آوريد و فيلم
چگونگي استفاده از دفترچه راهنما و كار با آن را آموزش دهيد.
مشخصات فني دستگاه را روي راهنماي كاربرد مولتيمتر ديجيتالي موجود در
آزمايشگاه به بحث بگذاريد و بر استفاده از راهنماي كاربرد مولتيمتر تأكيد كنيد.
شکل 10
قبل از اجراي آزمايشها مدار را با تجهيزات موجود در آزمايشگاه ببنديد و نقاط ضعف
اجرايي را بيابيد.
چگونگي استفاده از دستگاههاي اندازهگيري با استفاده از دفترچه راهنما را در اولويت
قرار دهيد و بر آن تأكيد كنيد.
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
امتيازكسب امتياز
شاخصهاي امتيازدهي رديف
شده پيشنهادي
15 استفاده از دفترچه راهنماي دستگاهها 1
بر پوشيدن روپوش كار و رعايت نكات ايمني و بهداشتي اصرار داشته باشيد.
ارزشيابي آزمايشها و كارهاي عملي را به صورت فرايندي و با توجه به الگوي پيشنهادي
انجام دهيد.
43
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
46
كتاب راهنماي هنرآموز
47
كاربرگ ارزشيابي كلي واحد يادگيري
كار :آزمايش قطعات الکتریکی و الکترونیکی (مقاومت ،خازن و سلف)
تاریخ: کد کار0101 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
)2برخی از مواد در دمای ...................رفتار ویژهای دارند ،به طوری که دارای مقاومت صفر میشوند .به این
اجسام .................میگویند.
)3واحد مقاومت مخصوص( ) ρکدام است؟
m
ـــــــ Ωmm 2
Ωmm Ωm
ت) پ) ــــــــ ب)ــــــــ الف) 2ـــــ
Ωmm2 m m mm
)6پنج عدد مقاومت مساوی که مقدار هر مقاومت 100اهم است را یک بار به طور سری و بار دیگر به طور
موازی به هم وصل میکنیم .در هر حالت مقاومت معادل را محاسبه کنید.
)7مقدار مقاومت و تولرانس مقاومتی با کد عدد و حرف به شکل مقابل را بنویسید.
2KVJ
)8مقاومت معادل را از دو نقطه Aو Bمحاسبه کنید.
)9ظرفیت هر یک از خازنها را بر حسب فاراد و میکروفاراد بنویسید.
پ) 0/15 ب) 33 الف) 204
48
كتاب راهنماي هنرآموز
کد رنگی
اندازهگیری با اهممتر در صد تولرانس مقدار مقاومت ردیف
رنگ اول رنگ دوم رنگ سوم رنگ چهارم رنگ پنجم
1
2
)2دو عدد خازن در اختیار بگیرید و اطالعات نوشته شده روی آن را یادداشت کنید.
)3ظرفیت خازن و ولتاژ کار آن را بنویسید.
49
تدريس فصل اول :قطعه شناسي
واحدیادگیری:2
پیچیدن یک بوبین ساده در حد mHو µH
توسعه پایدار
از طريق پرسش و بارش فكري ،نظرتعدادي از هنرجويان را جوياشويد و روي تابلو بارش فكري
بنويسيد .از هنرجويان بخواهيد كه درباره توسعه پايدار توضيح دهند.
فیلمی ازتوسعه پايدار و تأثير آن بر محيط زيست به نمايش درآوريد و در مورد آن فيلم
بحث کنید.
نسلهای آینده در تأمین نیازهایشان را به از هنرجويان بخواهيد كه درباره توسعه
مخاطره اندازد ،فراهم میکند .کمیسیون پايدار توضيح دهند ،شما توضيحات آنان را با
جهانی محیط و توسعه که از سوی مجمع استفاده از متوني مانند متن زير تكميل كنيد.
عمومی سازمان ملل ایجاد شده ،توسعه « توسعه پایدار آن گونه توسعهای است که
پایدار را چنین تعریف کرده است: نیازهای زمان حال را بدون اینکه توانائی
50
كتاب راهنماي هنرآموز
میدهیم .یک نمونه راهحل تمرین در بيان مثالهايي از توليد زباله كم و
ادامه آورده شده است. دستهبندي انواع زبالهها ،بازيافت و
راهنمايي براي حل الگوي پرسش: استفاده چندباره از آنها ميتواند مفيد
اگر تعداد دور بوبين دو برابر ،قطر آن نصف باشد .براي اين منظور از فضاي مجازي
و طول آن چهار برابر شود ضريب خود كمك بگيريد.
القاي آن چند برابر ميشود؟ براي حل اصوالً پرسشهایی که در کتاب درسی
اين مسئله ابتدا براي هريك از مشخصهها مطرح میشود ،مرتبط با موضوع درسی
عددي فرضي در نظر ميگيريم سپس است و حل آن از پیچیدگی خاصی
L1را محاسبه ميكنيم .سپس L2را با برخوردار نیست .برخی از الگوهای
مشخصات داده شده در مسئله به دست پرسش و تمرینها ممکن است برای
ميآوريم .در نهايت نسبت L1به L2را همکارانی که تجربه کمتری در تدریس
تعيين ميكنيم. دارند ،دارای ابهاماتی باشد ،لذا برای
رفع ابهام راهحل اینگونه مسائل را ارائه
حل الگوي پرسش
با توجه به صورت مسئله داريم:
1 D1 , L2 = 4L1ــــ = N2 = 2N1 , D2
2
ابتدا يك بوبين با اعداد فرضي را در نظر ميگيريم و مقدار Lرا محاسبه ميكنيم:
D1 = 2cmدورN1 = 100 I1 = 6cm ؟? = L1
2 2
ــــــــــــــــ = 0/08×(2cm)2(100)2
ـــــــــــــــــــــ = 0/08D 1N 1
ــــــــــــــ = L1 ـــــ =0/08×4×10000
3200= 53/33μH
)3D1+9L1 (3×2cm)+9(6cm 6+54 60
ـــ =N2 = 2N1 = 2×100=200 D2 ــــ = 1 D2 = 1cm l =4L =4×6=24cm
1 2 1
2 2
? = L2
2 2
0/08×(1cm)2(200)2 = 0/08×1×40000
ــــــــــــــــــــــ = 0/08D 2 N 2
ـــــــــــــــ=L2 3200 =14/61μH
ــــــ = ــــــــــــــــ
3D2+9l2 )(3×1cm)+9(24cm 3+216 219
ــــــــ = L2
ـــــ ـــ ≅ 27
ـــــ = 24/61 = 0/27 1
L1 53/33 100 4
1
ضريب خودالقائي L2تقريباً L1ـــ ميشود.
طراحي سؤال :با توجه به 4
الگوي پرسش از هنرجويان بخواهيد سؤاالت ديگري را
طراحي و به كمك همكالسيهاي خود حل كنند.
نمونههاي واقعي انواع سيمها به كالس آورده شود و در خالل آموزش به نمايش درآيد.
51
دهید.
آموزشدهيد.
آنانآموزش
جداولرارابهبهآنان
جدول 1
کاربرد 1
چگونگیكاربرد
هنرجویانچگونگي
پژوهشهنرجويان
توجهبهبهپژوهش
باباتوجه
ها
سيمم
ها مشخصاتسی
جدول-11مشخصاتجدول
52
كتاب راهنماي هنرآموز
53
میگیرد ،محاسبه کنیم .با وجود اینکه پاسخ الگوی پرسش :در فضای
ستون سوم در سمت چپ سطح مقطع یک سانتیمترمربع حدوداً چند رشته
را داده است .این عدد را نمیتوانیم بکار سیم الکی با قطر 0/05میلیمتر جای
ببریم ،زیرا در اين قسمت قطر سیم بدون میگیرد ،محاسبه کنید.
روکش (الک) داده شده است .سطح 10mm
مقطع سیم را برای قطر سیم روکشدار
محاسبه میکنیم.
10mm
1 1
π(0/062)2 ≈ 0/003mm2ـــ = πDـــ = S = A
2
4 4
مثالهاي طراحي شده توسط هنرجويان را بررسي كنيد و مثالهاي مناسب را انتخاب بارش فكري
و حل نماييد.
Aسطح مقطع سيم بر حسب ميليمترمربع و dقطر سيم بر حسب ميليمتر است.
=I → A
ــــ =A d → d = 4A
ــــ = → d= √1/2738A → dــــ ـــ 1/13
I
j 4 √ π √ j خالقيت
الگوي پرسش :سؤاالت ديگري در ارتباط با محاسبه قطر سيم و جريان نامي مجاز سيم
طراحي كنيد و آن را به عنوان تكليف منزل به هنرجويان بدهيد.
يك نمونه ميكرومتر به كالس بياوريد و چگونگي كار با آن را تشريح كنيد.
فيلم كاربرد ميكرومتر را دقيقاً مشاهده كنيد و پس از درك دقيق و كامل نكتههاي فيلم
آموزشي ،آن را براي هنرجويان به نمايش در آوريد.
گزارش پژوهشهاي هنرجويان درباره ميكرومتر ديجيتالي را بررسي و آنها را مورد پژوهش
ارزشيابي قرار دهيد .بهترين گزارش را انتخاب و به كالس معرفي كنيد.
54
كتاب راهنماي هنرآموز
پس از تدریس این قسمت ،الزم است از شکل مربوط به میکرومتر در کتاب
هنرجویان ارزشیابی به عمل آید .نمونهای درسی را با ويديو پروژكتور به نمايش در
از جدول ارزشیابی به صورت پیشنهادی آوريد و چگونگي اندازهگيري با ميكرومتر
در اختیار شما قرار دارد ،با توجه به را با روش پرسش و پاسخ براي هنرجويان
این نمونه و فرایند ارائه شده در جدول توضيح دهيد.
ارزشیابی ،ارزشیابی صورت گیرد .بدیهی به شاخصها و معيارهاي ارزشيابي و
است با توجه به تنوع روشهای ارزشیابی امتيازدهي كه در كتاب همراه آمده است
شما میتوانید از الگوهای دیگر نیز استفاده توجه كنيد .اين معيارها تعيينكننده ميزان
کنید و نتایج را اشاعه دهید. شايستگی هنرجو در انجام كار است.
نمون برگ ارزشیابی شایستگی های غیرفنی ()NT
شاخصهاي امتيازدهي ايمني ،بهداشت و شايستگيهاي غير فني() NT
امتیاز کسب شده امتياز معيارهاي ارزشيابي رديف
20 بهداشت فردي شامل لباس كار تميز و داشتن اتيكت نام ا
20 مراقبت از انگشتان دست هنگام روكشبرداري (استفاده از دستكش) 2
15 مسئوليتپذيري در حفظ و مراقبت از ميكرومتر و ساير لوازم 3
15 كار ايمن با ميكرومتر با توجه به راهنماي كاربرد 4
15 مشاركت فعال در گروه جهت اجراي مراحل اندازهگيري 5
15 توجه به بازیافت مواد زائد دور ریز مانند سیم های مسی 6
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
امتيازكسب شده امتياز پيشنهادي شاخصهاي امتيازدهي رديف
هوا پژوهش كنيد و نتايج را با هنرجويان بهترين روش براي انتخاب طول بوبين و
به بحث بگذاريد. قطر سيم با توجه به فضاي محدودي كه
با استفاده از نتايجي كه هنرجویان در در اختيار داريم را بيابيد و در كالس به
ارتباط با يافتن بهترين روش براي بحث بگذاريد.
تعيين ابعاد سيمپيچ به دست آوردهاند، روابط مربوط به محاسبه بوبين را به
از طريق بارش فكري ،بهترين راه را صورت تعاملي ،مانند بارش فكري،
انتخاب و پيشنهاد دهيد. پرسش و پاسخ يا تفكر انتقادي آموزش
طراحي و حل چند تمرين :با استفاده دهيد .ضرورتي ندارد هنرجويان روابط
از تجربه كسب شده حداقل 4تمرين را به خاطر بسپارند .كافي است آنها به
براي محاسبه بوبين ارائه و حل كنيد. راحتي بتوانند از روابط استفاده كنند.
بررسي كارگروهي هنرجويان: اثبات روابط مورد نظر نيست ،ولي الزم
تمرينهاي طراحي شده توسط گروههاي است هنرجويان اين آگاهي را داشته
هنرجويي را با استفاده از خردجمعي باشندكه مرجع روابط علمي و عملي
مورد بررسي و ارزشيابي قراردهيد. ريشه علمي دارد و تصادفي نيست.
نصب نرمافزار :مراحل نصب نرمافزار را شما نيز مانند هنرجويان در ارتباط با
اجرا كنید و در صورت نياز به هنرجويان روشهاي ديگر محاسبه بوبين با هسته
آموزش دهيد.
به سايتهاي اينترنتي مراجعه كنيد .آيا نرمافزار ديگري براي محاسبه بوبين وجود پژوهش
دارد؟ نتيجه را با پژوهش هنرجويان مقايسه كنيد.
بهداشت داشته باشيد و در مواقع ضروري ساخت قرقره :هنرجويان بايد بتوانند
تذكر دهيد. با استفاده از آموختههاي قبلي خود در
ارزيابي كار ساخته شده را بر اساس درس كار و فناوري قرقره را طراحي كنند
محصول نهايي و از طريق مشاهده فرايند و بسازند.
و مشاهده محصول نهايي انجام دهيد. به منظور جلوگيري از اتالف وقت و
ارزشيابي را بر اساس نمون برگ تسلط در طراحي و ساخت قرقره ،يك
ارزشيابي انجام دهيد. نمونه قرقره بسازيد و بر اساس آن دستور
نتايج حاصل از بارش فكري هنرجويان را كار تهيه و در صورت نياز به هنرجويان
به بحث بگذاريد و نتايج حاصل شده را براي ارائه كنيد.
اصالح نمون برگ ارزشيابي به كار ببريد. همواره تأكيد بر رعايت نكات ايمني و
56
كتاب راهنماي هنرآموز
ابتكار و خالقيت درباره چگونگي ساخت دستگاههاي نشان داده شده توضيح دهيد و ذهن هنرجويان
را در ارتباط با ساخت اين دستگاهها فعال كنيد .نتايج گزارش هنرجويان را در كالس
به بحث بگذاريد.
مطالعه كنيد دفترچه راهنماي دستگاه بوبينپيچ موجود در كارگاه را در اختيار هنرجويان قرار
دهيد تا مطالعه كنند.
فيلم فيلم كاربرد دستگاه بوبينپيچ را نمايش دهيد .عملكرد نمونههاي واقعي دستگاه را
پس از نمايش فيلم به هنرجويان نشان دهيد.
پژوهش با مراجعه به اينترنت و ساير منابع درباره كاربرد انواع بوبينپيچها در زمينههاي
مختلف تحقيق كنيد سپس گزارش هنرجويان را به بحث بگذاريد.
ترجمه كنيد در ترجمه راهنماي كاربرد دستگاه بوبينپيچ از زبان انگليسي به فارسي به هنرجويان
كمك كنيد .قبل از ورود به كالس متن را ترجمه كنيد و به طوركامل ياد بگيريد.
توجه داشته باشيدكه هدف از ترجمه متن ،كاربرد دستگاه با استفاده از دفترچه
راهنما است .نمونههاي ديگري از راهنماي كاربرد را نيز ترجمه كنيد.
57
نمونه ديگري از ()Instruction manual
,
[How It s Made] Building a Speaker bobin
Start at: 2 : 24
a) the core is mounted on the winding machine. Manual is the
same (or better), only problem is speed. Since actual hand
wind- ing takes 1 or 2 minutes, no big deal.
b) You must pre-cut the strip which will be your VC form.
Then degrease it very well with some kind of solvent and never
ever again touch its surface. Best sounding and easiest to wind
and glue is paper, only problem is that it does not handle much
power.
قبل از هنرجويان فيلم مشخصات ابزار و نكات ايمني مربوط به آنها را مشاهده كنيد فيلم
و در هنگام نمايش در كالس از طريق پرسش و پاسخ آموزش را عمق دهيد.
هم زمان با آموزش ،قطعات را براي هنرجويان به نمايش در آوريد و روي راهنماي نمايش قطعات
كاربرد به زبان انگليسي تأكيد و تمرين كنيد.
58
كتاب راهنماي هنرآموز
lطول سيمپيچ برحسب سانتي مترe ، با معلوم بودن Dminو Dmaxقطر متوسط
عمق سيمپيچ برحسب سانتيمتر و N يعني Daveرا به دست ميآوريم.
تعداد دور بوبين است.
اگر فقط Dminمعلوم باشد بهصورت زير Dave = D + Dmin
ــــــــــــــ
max
عمل ميكنيم. 2
الف) محاسبه قطر سيم عيناً شبيه محاسبات براي به دست آوردن عمق سيم پيچ ( )eاز
قطرسيم در بوبين يك اليه است. رابطه زیر استفاده ميكنيم:
ب) تعداد دور در يك اليه از رابطه l
ـــ = n Dmax- Dmin
d
بهدست ميآيد. ــــــــــــــ = e
2
پ) اگر بوبين را يك اليه فرض كنيم با استفاده از رابطه:
از Dminميتوان تعداد دور يعني Nرا
L = 0/08D N2
2
ـــــــــــــــــ
ave
به دست آورد: 3Dave+9l+10e
L = 0/08D min N
2 2
ـــــــــــــــــ مقدار ضريب خودالقائي Lمحاسبه ميشود.
3Dmin+9l
كه در آن:
)L(3D+9l
Lضريب خودالقائي برحسب ميكرو هانري،
ـــــــــــــ = N Daveقطر متوسط برحسب سانتيمتر،
√ 0/08D2min
59
ث) عمق سيم پيچ برحسب سانتیمتر ت) بعد از محاسب ْه تعداد دور فرضي تعداد
e= n'×dاست. اليهها را بهدست ميآوريم:
ج) قطر متوسط از Dave=Dmin+eبهدست
N
ميآيد. ــــ = '= nتعداد اليهها
n
مثال :بوبيني با ضريب خودالقائي 10ميلي هانري را براي جريان 200ميليآمپر با دانش افزایی
قرقره اي به ابعاد Dmin =1/5 cmو l=2 cmطراحي و محاسبه كنيد.
ــــــــــــــــــــ = )L(3D+9l
ــــــــــــ = )104(3×1/5+9×2
دور22/5×104 = 1118
ـــــــــــــ = N
√ 0/08D 2
)√ 0/08(1/5 2
√ 0/18
ـــــــ = N
ج) تعداد اليه 1118 = 13/97 ≅ 14
ـــ = 'n
n 80
چ) محاسبة تعداد دور
]ــــــــــــــــــــ[ √ 10×104×(0/025)2 ±
ــــــــــــــــــــ 10×104×(0/025)2 2+ 0/32×10 4
)×(1/85)2(3×1/85+9×2
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
2 2 )0/16×(1/85 2
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = N
)0/16×(1/85 2
60
كتاب راهنماي هنرآموز
31/25 ± 508/81
ــــــــــــــــــــ = N دور 540 = 10000
ــــــ = N
0/54 0/54
و براي هنرجويان نيز به نمايش در آوريد. براي ارتقاء سطح علمي خود فصل
به هنرجويان چگونگي نصب نرمافزار و اول ماشينهاي الكتريكي DCبا عنوان
استفاده ازآن را آموزش دهيد و بر عملكرد الکترومغناطيس را مطالعه كنيد.
آنان نظارت دقيق داشته باشيد. فيلم تأثیر هسته ازجنس مواد مختلف در
ضریب خودالقایی بوبین را مشاهده كنيد
61
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
امتياز کسب شده امتياز پيشنهادي شاخصها رديف
فيلم تأثیر هسته ازجنس مواد مختلف در ضریب خودالقایی بوبین را مشاهده كنيد فيلم
و براي هنرجويان نيز به نمايش در آوريد.
مقايسه كنيد و براساس نمون برگ8-1 به هنرجويان چگونگي نصب نرمافزار و
( تحلیل استاندارد عملکرد کار) و نمون استفاده ازآن را آموزش دهيد و بر عملكرد
برگ ( 9-1ارزشيابي) فعاليت عملي آنان آنان نظارت دقيق داشته باشيد.
را ارزشيابي كنيد. نمونههايي از فيلمهاي آموزشي
گزارش كار هنرجويان را مشاهده كنيد و استفاده شده در اين تكليف كاري را به
بر اساس نمون برگ( 8-1تحلیل استاندارد نمايش در آوريد و از طريق پرسش و
عملکرد کار) و نمون برگ ( 9-1ارزشيابي) پاسخ هنرجويان را بر اساس نمون برگ
آن را ارزشيابي كنيد. ( 8-1تحلیل استاندارد عملکرد کار)
از محتواي نظري آموزش داده شده و نمون برگ ( 9-1ارزشيابي) مورد
انواع سؤالهايي مانند سؤالهاي تشريحي، ارزشيابي قرار دهيد.
كوتاه پاسخ ،چند گزينهاي ،صحيح – غلط، نمونههايي از نرمافزارآموزشي استفاده
پركردني و جوركردني طراحي كنيد و بر شده در اين تكليف كاري را به نمايش در
اساس نمون برگ( 8-1تحلیل استاندارد آوريد و از طريق پرسش و پاسخ و بر اساس
عملکرد کار) و نمون برگ ( 9-1ارزشيابی) نمون برگ ( 8-1تحلیل استاندارد عملکرد
آن را ارزشيابي كنيد. کار) و نمون برگ ( 9-1ارزشيابي) مورد
ارزشيابي قرار دهيد.
بوبينهاي ساخته شده توسط هنرجويان
را مشاهده كنيد و از آنان بخواهيد به
صورت انفرادي مقادير ضريب خودالقائي
را اندازه بگيرند ،مقادير اندازهگيري شده
را با مقادير ثبت شده در دفتر گزارش كار
62
كتاب راهنماي هنرآموز
ايمني براساس نمون برگ( 8-1تحلیل استاندارد عملکرد کار) و نمون برگ 9-1
(ارزشيابي) ،موارد ايمني را از طريق مشاهده و پرسش و پاسخ مورد ارزشيابي قرار
دهيد.
زيست محيطي براساس نمون برگ( 8-1تحلیل استاندارد عملکرد کار) و نمون برگ 9-1
(ارزشيابي) ،موارد زيست محيطي را از طريق مشاهده و پرسش و پاسخ مورد ارزشيابي
قرار دهيد.
63
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :تشريح ساختمان بوبين
كار:پيچيدن يك نمونه بوبين ساده در حد mHو μH
تاریخ: کد کار0107 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون20:نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
نادرست درست )1سلفهای با هسته هوا معموالً ابعادی بزرگ دارند.
ــــــ 4باشد .قطر سیم را برای عبور جریان 1آمپر محاسبه کنید.
)2اگر چگالی جریان برای یک سیم A
mm2
.............................................. )3
بارم آزمون---- : آزمون نرمافزاری--------- :
بارم آزمون 20 :نمره آزمون سختافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1میکرومتری را در اختیار بگیرید.
)2دو نمونه سیم الکی را در اختیار بگیرید.
…………= d1 =………… d2 )3قطر سیمهای الکی را با روکش اندازه بگیرید.
)4توسط سمباده نرم قسمت پوشش الکی سیم را بردارید.
…………= d1 =………… d2 )5قطر سیم الکی بدون روکش را اندازه بگیرید.
)6تفاوت قطر سیمها را (با روکش و بدون روکش) محاسبه کنید.
....................................................... )7
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
64
كتاب راهنماي هنرآموز
Lبرحسب µH
)3کدام جنس هسته فورانهای مغناطیسی را به خوبی از خود عبور میدهد و باعث افزایش ضریب خودالقایی
میشود؟
........................................... )4
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
66
كتاب راهنماي هنرآموز
67
تدريس فصل دوم:کمیتهای پایه الکتریکی
واحدیادگیری:3
اندازهگیری ولتاژ و جریان DCو AC
در فرايند تدريس فصل دوم نيز بايد به نكات اساسي ذكرشده در فصل اول توجه ويژه
داشته باشيم .
به هنرجویان توصیه کنید که پویا نمایی جریان ACو DCرا در ساعات غیردرسی
پويا نمايي
مشاهده کنند ،سپس آن را در کالس به نمایش در آورید و از هنرجویان بخواهید در
مورد آن بحث کنند.
از هنرجویان بخواهید فیلم تولید جریان ACرا در خارج از ساعات درسی مالحظه فيلم
کنند ،سپس فیلم را در کالس به نمایش در آورید و از هنرجویان بخواهید در مورد
آن بحث کنند.
از آنجا كه با مرور زمان سيكلها تداوم مييابد تا زمانيكه منبع روشن است ،تعداد فكر كنيد
سيكلها يا چرخهها ادامه دارد و بنابراين براي تعداد چرخهها نميتوان حدي قائل
شد ،مگر اين كه دستگاه خاموش شود.
-1تحقیق در مورد فرکانسکار میکروفر را مورد بررسی قرار دهید و بهترین تحقیق فعاليت هنرآموز
را به کالس ارائه دهید:
س کار میکروفر:معموالً 2450مگا هرتز است.
-2پاسخ پژوهش مربوط به فرکان
نتایج پژوهش هنرجویان در مورد فرکانس و طول موج چند ایستگاه رادیویی را مورد بررسيپژوهشها
بررسی قرار دهید و بهترین پژوهش را در کالس مطرح نمایید.
68
كتاب راهنماي هنرآموز
فيلم فیلم مربوط به شکافتن باتری را برای هنرجویان به نمایش درآورید ودر مورد رعایت
ایمنی و بهداشت به آنان تذکر دهید و از آنان بخواهید که هرگز این کار را انجام
ندهند.
بررسيپژوهشها -1نتایج تحقیق هنرجویان در مورد مشخصات چند نوع باتری را بررسی کنید و
بهترین تحقیقات را در کالس به بحث بگذارید.
- 2پژوهش هنرجویان در مورد باتری خورشیدی و ترموپیل را مورد بررسی قرار دهید
و تحقیقات مناسب را به کالس ارائه دهید.
-3كارگروهي در مورد آمپر ساعت را مورد بررسی قرار دهید و نتایج صحیح را
جمعبندی نمایید.
-4نتایج تحقیق هنرجویان در مورد نیروگاه زمین گرمایی را مورد بررسی قرار دهید
و بهترین تحقیقات رابه کالس ارائه دهید.
فعاليت هنرآموز
-1بر فعالیت گروهی هنرجویان در هنگام اوراق نمودن ترانسفورماتور مستعمل
نظارت کامل کنید و اطالعات کشف شده توسط هنرجویان را جمعبندی نمایید.
69
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :تشريح ولتاژهاي DCو AC
كار :اندازهگيري ولتاژها و جريان DCو AC
تاریخ: کد کار0103 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1جریان الکتریکی به سه دسته جریان .........و جریان .........و ..........تقسیمبندی میشوند.
DC )2اول کلمات انگیسی ................و ACاول کلمات انگلیسی ...........است.
)3زمان تناوب ،فرکانس و مقدار مؤثر موج مقابل را حساب کنیدV .
10ولت μsec
................ )4
بارم آزمون--------- : آزمون نرمافزاری------------- :
بارم آزمون 12 :نمره آزمون سختافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1ولتاژ DCناشی از یک باتری 9ولتی را در نمودار زیر رسم کنید.
)2یک سیکل از موج سینوسی با دامنه پیک 3ولت و زمان تناوب 25میکروثانیه را در نمودار با مقیاس
مناسب رسم کنید.
مقیاس هر خانه عمودی معادل 1ولت و هر خانه افقی معادل 10میکروثانیه است.
.................................................. )3
بارم آزمون 20:نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيهٔ پاسخدهي
1نمره )7روحيهٔ پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
70
كتاب راهنماي هنرآموز
)4به وسیله آمپرمتر و در زمانی بسیار کوتاه جریانی که هر باتری میدهد را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
I=.............. A I=.............. A I =.............. A
باتري ساعت باتري موبايل باتري قلمي
......................................)5
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
71
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :اندازهگيري ولتاژ و جريان DCو ACبه وسيله مولتيمتر و استفاده از نرمافزار
كار :اندازهگيري جريان و ولتاژ DCو AC
تاریخ: کد کار0103 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1ترانسفورماتور کاهنده مقدار ولتاژ را در ثانویه کاهش و جریان را افزایش میدهد.
نادرست درست
)2در یک ترانسفورماتور واقعی ،اگر توان دریافتی از شبکه برق شهر p1و توان ثانویه P2باشد کدام گزینه
صحیح است؟
ت) P1 =2 P2 پ)P1 P2 ب) P1 = P2 الف)P1 P2
٣ ١
٢
۴
.................................... )4
بارم آزمون 8 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار ادیسون یا هر نرمافزار مناسب دیگر را فعال کنید.
)2مداری مطابق شکل مقابل ببندید.
I= ……… mA )3جریان مدار را محاسبه کنید.
I= ……… mA )4کلید مدار را ببندید و جریان مدار را اندازه بگیرید.
)5ولتمتر را به دو سر مقاومت وصل کنید و ولتاژ دو سر مقاومت را اندازه بگیرید.
VR =...............V ...................................(6
72
كتاب راهنماي هنرآموز
)3کلید مدار را وصل کنید ولتاژ دو سر مقاومت را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
VR =...........................................V
)4به وسیله آمپرمتر ،جریان مدار را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
I= ……… mA
)5کلید مدار را باز کنید و سپس ولتمتر را به دو سر کلید وصل کنید و ولتاژ آن را اندازه بگیرید.
V=........................................... V
كليد باز
........................................... )6
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
73
كاربرگ ارزشيابي واحد یادگیری 3
كار :اندازهگيري ولتاژها و جريان DCو AC
تاریخ: کد کار0103 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1اگر مقدار مؤثر یک موج سینوسی 5ولت باشد ،مقدار پیک تا پیک آن کدام است؟
10
ت) ـــ الف) 5
پ) 10√2 ب) 5√2 ـــ
√ 2 √ 2
نادرست درست )2طول موج مسافتی است که موج در یک ثانیه طی میکند.
)3بین دو موج 1و 2در شکل زیر ............اختالف فاز وجود دارد و موج 1نسبت به موج ............ 2است.
.................. )4
بارم آزمون 8 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)3مشخصات فنی موتور را روی توان 3وات و ولتاژ کار 9ولت تنظیم کنید.
)4منبع تغذیه را به موتور وصل کنید و جریان موتور ولتاژ دو سر آن را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
.……………… )5
74
كتاب راهنماي هنرآموز
)3آمپرمتر را در مدار قرار دهید ،سپس کلید مدار را ببندید و جریان مدار را اندازه بگیرید.
75
تدريس فصل سوم :موج و کمیتهای آن
واحدیادگیری :4
مشاهده شکل موج و اندازهگیری کمیتهای آن
اگر به مشخصات موج مربعی و مثلثی توجه شود ،در ردیفی از جدول مشخصات دانش افزايي
سیکلوظیفه برحسب درصد نوشته شده است .اطالعات زیر صرفاً جهت دانشافزایی
است ونباید از هنرجویان پرسش شود.
مثال :چرخه کار را برای شکل 11محاسبه چرخهٔ کار ()Duty Cycle
کنید. در یک موج مربعی مطابق شکل 14نسبت
زمان وصل پالس (یا پهنای پالس یا )W
به زمان تناوب ( )Tرا چرخه کار یا سیکل
وظیفه (دیوتی سایکل )Duty Cycle
میگویند و آن را با حرف Dنشان میدهند.
شكل 15
پاسخ :زمان وصل پالس 2میلیثانیه و زمان وصل پالس
= Wــــــــــــــــــــ = D
ــــ
زمان تناوب 8میلیثانیه است لذا: زمان تناوب T
ــــ = W
ــــ = D ــــ = 2
1 = 0/25
T 8 4 مثال :چرخه کار را برای موج مربعی شکل
15محاسبه کنید.
ــــ = W
ــــ = D ــــ = 10
1 = 0/5
T 20 2
شكل 14
76
كتاب راهنماي هنرآموز
ارزشیابی :مراحل کارعملی باید ارزشیابی شود .می توانید از الگوی ارزشیابی زیر
استفاده کنید.
فعاليت هنرآموز نتایج پژوهش هنرجویان در مورد BNCرا مورد بررسی قراردهید و بهترین موارد را در
کالس مطرح کنید .مواردی که باید در پژوهش به آن برسند ،به این شرح است .درمورد
کلمه BNCبا مراجعه به منابع مختلف فرهنگ لغت بابیلون Webpedia،برای عالمت
اختصاری BNCاین موارد تعریف شدهاست.
77
BNC= British Naval Connector
اتصال الکترونیکی وابسته به نیروی دریایی انگلیس
BNC= Bayonet Neill Concelman
Carl Concelmanو Paul Neill نام دو دانشمند بهنام
BNC=Baseband Network Cable
اتصال کابل مخصوص شبکه
درصورتی که نمونه دستگاه سیگنالژنراتور در کارگاه و آزمایشگاه شما با نمونه تشریح فعاليت هنرآموز
شده تفاوت دارد ،دکمههای دستگاه را با آنچه در کتاب درسی آمده است انطباق دهید
و به هنرجویان بیاموزید که یادبگیرند چگونه از راهنمای کاربرد دستگاه استفاده کنند.
ترجمه هنرجویان در مورد سیگنالژنراتور دیجیتالی را مورد بررسی قرار دهید و بهترین
موارد را در کالس مطرحکنید و هنرجویان مجری را مورد تشویق قراردهید.
فیلم سیگنالژنراتور واقعی را مرحله به مرحله نمایش دهید و در هر مرحله از هنرجویان فيلم
سؤالکنید.
ترجمه هنرجویان در مورد سیگنالژنراتور دیجیتالی را ،مورد بررسی قرار دهید و بررسي ترجمه
بهترین موارد را در کالس مطرحکنید.
الگوی ارزشیابی :درفرایند اجرای کار نرمافزاری یا در پایان کار ،باید ارزشیابی ب ه عمل
آید .میتوانید از الگوی ارزشیابی زیراستفادهکنید.
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
امتياز پيشنهادي امتيازكسب شده شاخص هاي امتياز دهي رديف
الگوی ارزشیابی برای اجرای کار با دستگاه واقعی :در فرایند اجرای کار یا در
پایان کار با دستگاه واقعی ،باید ارزشیابی ب ه عمل آید .میتوانید از الگوی ارزشیابی
زیراستفاد ه کنید.
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
امتياز كسب شده امتياز پيشنهادي شاخص هاي امتياز دهي رديف
-3اسیلوسکوپ:
فيلم فیلم انواع اسیلوسکوپ (آنالوگ و دیجیتال ) و کاربرد کلی اسیلوسکوپ را به نمایش
درآورید.
فيلم فیلم در مورد ساختمان داخلی اسیلوسکوپ و صفحهنمایش ،CRTرا برای هنرجویان
به نمایش درآورید و د ر مورد قسمتهای کلی دستگاه (برد اصلی ،المپ اشعه
کاتدیک ،قسمتهای مختلف المپ و سایر موارد کلی) برای هنرجویان توضیح دهید.
در صورت امکان یک نمونه دستگاه مستعمل را باز کنید و ساختمان داخلی آنرا به
نمایش درآورید.
فعاليت هنرآموز
-1نتایج پژوهش هنرجویان درمورد صفحهنمایش CRT ،LCDو LEDرا مورد
بررسی قراردهید و بهترین تحقیق را در کالس مطرح کنید.
-2فیلم در مورد صفحهنمایش LCDو LEDرا برای هنرجویان بهنمایش درآورید.
-3پژوهش هنرجویان درمورد دستگاهها و وسایلی که در منزل با آنها سروکار دارند
و دارای صفحه نمایش هستند را مورد بررسی قراردهید و توجه هنرجویان را به این
نکته جلبکنید که در زندگی روزمره با صفحه نمایش سروکار دارند .بهترین تحقیقات
را در کالس مطرحکنید و هنرجویان ذی ربط را تشویقکنید.
79
نتایج فعالیتگروهی :در جمعبندی اندازه صفحه یا :Screen Sizeاندازه
فعالیت گروهی باید هنرجویان به نتایج صفحه نمایش معموالً به اینچ بیان میشود
ٔ
زیر برسند. صفحهنمایش است.
ٔ و در واقع اندازه قطر
اوالً نقطه نورانی زمانی که از یک نقطه به ال صفحه نمایش 4اینچ شکل 16دارای مث ً
نقطه مجاور حرکتمیکند ،اثر آن تا مدت قطر 10/16سانتیمتر است.
زمانی کوتاه در چشم باقی میماند ،ثانیاً
عمل جاروبکردن موج روی صفحهنمایش شکل 16
تکرارمیشود.
4 inch=4×2/54=10/16cm
پویانمایی در مورد رسم شکل موج سینوسی و مربعی روی صفحهنمایش را نشان فعاليت هنرآموز
دهید و نقش فرکانس را در ایجاد منحنی پیوسته برای هنرجویان تشریحکنید.
اگر به پاندول ساعت یک مداد وصلکنیم و زیر آن یک صفحه کاغذ طویل و باریک پاسخ دهيد
را بهصورت عمود بر حرکت پاندول و بهصورت یکنواخت به حرکت درآوریم ،موج
سینوسی رسم میشود .در صورت امکان این فرایند را برای هنرجویان نمایش دهید.
شكل 17
80
كتاب راهنماي هنرآموز
میدهند .با استفاده از این مواد میتوان مواد کریستالمایع شفاف هستند و نور
پتانسیل الکتریکی را برای تحریک سلولهای را از خود عبور میدهند.
کریستالمایع به سرتاسر سلول رساند بدون مواد کریستالمایع دارای دو ضریبشکست
آنکه در خروج نور از سلول دیگر ،اختاللی هستند.ضریب شکست این مواد در جهت
ایجاد شود. طولی و در جهت عرضی باهم متفاوت است.
برایجهتگیریاولیهمولکولهایکریستال لذا سرعت نور در عبور از این مواد در جهت
مایع ،روی صفحه شیشهای ،خراشهای ریز طولی و عرضی متفاوت است.
میکروسکوپی ایجاد میکنند .ب ه این ترتیب در مسیر نور صفحاتی قرار داده میشوند
ل مایع در جهت یکالیه مولکولی از کریستا که نور را در یک جهت (راستا) عبور داده و
این خراشها قرارمیگیرند .الیههای بعدی در راستای دیگر حذفکنند.
کریستال ،با الیههای اولی همجهت میشوند. برخی مواد هادی الکتریسیته وجود دارند
شکل 18این ساختار را نشان میدهد. که شفاف هستند و نور را ازخود عبور
بستهشدن ،میزان روشنایی خروجی را برای اعــمال پتانــسیل الکتریکی به
کنترل میکنند. کریستـــالمایع ،الکتـــرودهایی را روی
برای تولید تصویر روی صفحه نمایش از صفحات شیشهای قرارمیدهند .شکل 19
چرخش سلولهای کریستالمایع استفاده نشانمیدهد که چگونه پس از برقرار شدن
میکنند .میزان چرخش بهوسیله ولتاژ ولتاژ ،مولکولهای کریستالمایع چرخیده
اعمالی کنترل میشود و میزان روشنایی و در جهت میدان الکتریکی قرارگرفتهاند.
نقاط تصویر تنظیم میشود. مولکولهای کریستالمایع در واقع مانند
یک دریچه نوری عمل میکنند و با باز و
فیلم در مورد اسیلوسکوپ نرمافزار را مرحله به مرحله نمایش دهید و در هر مرحله از فعاليت هنرآموز
هنرجویان سؤالکنید سپس مرحله دیگری از کار دکمهها و سلکتورهای اسیلوسکوپ
را نشان دهید.
82
كتاب راهنماي هنرآموز
فعاليت هنرآموز قبل از اجرای آزمایش نرمافزاری در کالس ،در صورت نیاز ،این فعالیت (کار با اسیلوسکوپ
موجود در نرمافزار برای ظاهرنمودن موج مربعی کالیبره) را انجام دهید و پاسخهای
مرتبط با اجرای فعالیت نرمافزاری را از قبل آمادهکنید .یادآور میشود که الز م است فایل
نرمافزاری همواره آماده و دردسترس باشد.
83
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
امتيازكسب شده امتياز پيشنهادي شاخصهاي امتيازدهي رديف
الگوی ارزشیابی :درفرایند اجرای کار نرمافزاری یا در پایان کار ،باید ارزشیابی بهعمل
آید .میتوانید از الگوی ارزشیابی زیر استفاد ه کنید.
84
كتاب راهنماي هنرآموز
فيلم فیلم مربوط به عملکرد دکمهها و ولومهای اسیلوسکوپ واقعی را مرحله به مرحله
نمایش دهید و در هر مرحله از هنرجویان پرسشکنید .روی ظاهر نمودن موج مربعی
کالیبره و کاربرد این موج تأکیدداشتهباشید .
فیلم مربوط به اندازهگیری ولتاژ DCرا نمایش دهید و مراحل اجرای کار را از
هنرجویان سؤالکنید .
فیلم مربوط به ظاهرنمودن موج سینوسی و اندازهگیری کمیتهای آن را نمایش
دهید و مراحل اجرای کار را از هنرجویان سؤالکنید .
فیلم مربوط به ظاهرنمودن دو موج سینوسی و اندازهگیری کمیتهای آنها را
نمایش دهید و کار دکمهها و کلیدهای جدیدی را که در این مرحله مورداستفاده
قرارمیگیرند ،از هنرجویان سؤالکنید.
شكل 23
85
میشود .در این روش بهطور همزمان اگر فرکانس کم باشد (کمتر از ،)1KHZ
یک نقطه کوچک از سیگنال کانال 1و مشاهده دو شکل موج به طور همزمان با
یک نقطه کوچک از سیگنال کانال 2و استفاده از کلید در وضعیت ALTب ه خوبی
بههمینترتیب تا آخرترسیم میشود. امکانپذیر نیست ،زیرا اسیلوسکوپ وقتی
در لحظهای که سیگنال کانال 1ترسیم سیگنال کانال 1را نمایش میدهد به علت
میشود کانال 2قطع است .چون این نقاط فرکانس کم و زمان تناوب زیاد ،سیگنال
فوقالعاده کوچکاند ،ما آنها را کنار هم و کانال 2از دید محو میشود و دو موج
بهصورت پیوسته میبینیم. بهصورت چشمکزن یا متحرک در جهت
شکل 24دو شکلموج سینوسی همفرکانس افقی ،روی صفحه حساس ظاهر میشوند.
را به صورت ( Choppingبریده بریده) برای نمایش سیگنالهای با فرکانس کم ،از
نشانمیدهد. روش دیگری بهنام Choppingاستفاده
شكل 24
86
كتاب راهنماي هنرآموز
الگوی ارزشیابی :در فرایند اجرای کار یا در پایان کار ،باید ارزشیابی بهعمل آید .میتوانید
از الگوی ارزشیابی زیر استفادهکنید.
87
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :دستگاههاي مولد انواع موج
كار :تشریح و ترسیم انواع شکل موج
تاریخ: کد کار0105 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1فرکانس موج مقابل چند هرتز است؟ محاسبه کنید .دکمه تنظیم زمان بر روی 5میلی ثانیه قرار دارد.
)2زمان رفت موج دندانهارهای خیلی بیشتر از زمان برگشت موج است .درست نادرست
) 3برای تبدیل موج مربعی به دندانهارهای میتوان از مدار RCاستفاده نمود ،به این مدارها .........میگویند.
)4فرکانس موج مقابل کدام است؟
μsec
div
= ........................µ sec
time
88
كتاب راهنماي هنرآموز
89
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :دستگاه مولد انواع موج
كار :مشاهده شكل موج و اندازهگيري كميتهاي آن
تاریخ: کد کار0105 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
AF-SG )1اول کلمات انگلیسی ..............................و به معنی .........................است.
)2فانکشژنراتور همان سیگنالژنراتور است که عالوه بر موج مربعی و سینوسی قادر به تولید موج .......و ...............است.
)3کدام گزینه به معنی موج دندانهارهای است؟
ت) Sawtooth Wave ب) Triangle Waveپ) Square Wave الف) Sine Wave
)4کار دکمه Attenuatorرا در یک سیگنالژنراتور شرح دهید.
........................... )5
بارم آزمون10 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار مولتیسیم یا هر نرمافزار مرتبط دیگر را راهاندازی کنید.
)2فانکشنژنراتور را از منوی ابزار انتخاب و روی میز کار ظاهر کنید.
)3موجی سینوسی با دامنه 12ولت و فرکانس 4000هرتز را تنظیم کنید.
)4مولتیمتر را از منوی ابزار به روی صفحه کار آورده و مقدار ولتاژ مؤثر موج تولیدی توسط سیگنالژنراتور
ولت V= ………. را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
)5چه رابطهای بین مقدار اندازهگیری شده و دامنه پیک تا پیک موج وجود دارد؟
بارم آزمون 10 :نمره آزمون سختافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1سیگنالژنراتور را روی فرکانس 200هرتز و مقدار مؤثر 4ولت تنظیم کنید.
)2اعداد کلید سلکتور فرکانس و ضریب رنج فرکانس را یادداشت کنید.
ضریب رنج فرکانس = ............. عدد کلید سلکتور = .........
)3به وسیلهٔ ولتمتر ACولتاژ سیگنالژنراتور را اندازه بگیرید و یادداشت کنید .ولت V= ….
)4دکمه تضعیف سیگنالژنراتور را فعال کنید و ولتاژ خروجی را اندازه بگیرید.
ولت V= ……….تضیف شده
)5دامنه ولتاژ چند مرتبه تضعیف شده است؟
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
90
كتاب راهنماي هنرآموز
92
كتاب راهنماي هنرآموز
Volt/Div= …….
Time/Div =…..
93
بارم آزمون 12 :نمره آزمون سختافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1سیگنالژنراتور را روی موج مربعی با فرکانس 1000هرتز و دامنه پیک تا پیک 8ولت تنظیم کنید.
F = ……..Hz )2فرکانس موج را توسط فرکانسمتر اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
T =……… sec )3زمان تناوب موج را توسط فرکانسمتر اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
)4موج سیگنالژنراتور را به یک کانال اسیلوسکوپ وصل کنید و موج را روی صفحه نمایش پایدار نمایید.
)5موج روی صفحه نمایش را در نمودار زیر رسم کنید.
Volt/Div= …….
Time/Div =…..
94
تدريس فصل چهارم :توان الکتریکی
واحدیادگیری:5
اندازهگیری توان و ضریب توان
فيلم فیلم برچسب انرژی را نمایش دهید و در مورد آن بحث کنید .
نتايج پژوهش از هنرجویان بخواهید نتایج پژوهش در مورد برچسب انرژی را به کالس ارائه دهند.
فيلم فیلمی کوتاه حداکثر 2دقیقهای در مورد وسایل کموات و پر وات مانند دستگاههای
برقی و نیروگاه کوچک و بزرگ برای هنرجویان به نمایش درآورید.
نرم افزار از نرمافزار تعاملی مانند PHETبرای نشان دادن عوامل مؤثر بر توان استفاده شود و
چگونگی کاربرد آن به هنرجویان آموزش داده شود.
نتايج پژوهش از هنرجویان بخواهید نتایج پژوهش در مورد انرژی خورشیدی را به کالس ارائه دهند.
فعاليت هنرآموز با توجه به تقسیمبندی هنرجویان به گروههای کاری ،برچگونگی کار گروهها نظارت
کنید و نتایج کار آنها را بررسی و مشکالت آنان را حلکنید .یادآور میشود که ارشد
کارگاه نقش اساسی به عنوان همکار هنرآموز دارد.
ــــ = V
2
ــــ = R1 36 =6Ω
P 6
شكل -25مدار معادل 36 =6Ω
ــــ = V2
ــــ = R1
مدار معادل مانند شکل 25است. P 12
چون مدار سري است ،پس مقاومت كل
برابر 9اهم مي شود.
جريان عبوري از مدار برابر است با:
4 2 = 5/33W
)ـــ(×)PR2 =(3
3 ـــ = 12
ـــــ = I ــ = 12
4A
3+6 9 3
پساز وصل کلید ،چون از المپ 6وات
جريان 1/3آمپر عبور مي كند و در آن تواني بنابراين تواني كه به هر المپ مي رسد و بايد
برابر با 10/66وات مصرف مي شود لذا المپ مصرف كند برابر است با:
6واتي میسوزد ولی المپ 12وات آسیب 4 2 = 10/66 W
)ـــ(× )PR1 = (6
نمیبیند. 3
از هنرجویان بخواهید نتایج پژوهش در مورد ابررسانا را به کالس ارائه دهند . فعاليت هنرآموز
نظرات هنرجویان در مورد اطالعات خواستهشده در مورد کولرگازی را در تابلو
نوشته وسپس مطالب را جمعبندی نمایید.
کمتر قطع و وصل میشوند و دما قابل هدف از طرح این پرسش رعایت برخی
تنظیم است. ال در شایستگیهای غیرفنی است .مث ً
درضمن سیستم دارای اینورتر با تغییر دستگاههای تهویه هوا و خنککنندهها از
فرکانس برق ،باعث کاهش مصرف میشود. جمله کولر از گاز فرئون استفاده میشود.
جدول 2نمونهای از جدول مساحت اتاق فرئونها مهمترین عامل تخریب الیه اوزون
و ظرفیت کولر است .رعایت ایننکته سبب شناخته شدهاند .با تخریب این الیه تغییر
صرفهجویی در هزینه است .استفاده از کولر آب و هوایی در کرۀ زمین اجتنابناپذیر
آبی در مناطق گرم و خشک (کمرطوبت) ال گازاست .گاز کولرهای گازی جدید (مث ً
و کولر گازی در مناطق گرمسیر و شرجی فرئون )R410Aبا محیطزیست سازگارتر
(هوای با رطوبت زیاد) با ایمنی و بهداشت هستند.
و سالمتی ارتباط مستقی م دارد .میتوانید در مورد مصرف بهینه انرژی ،کولرهای
با مراجعه به منابع معتبر اطالعات بیشتری گازی جدید با استفاده از اینورتر هوشمند،
را کسبنمایید.
96
كتاب راهنماي هنرآموز
فعاليت هنرآموز در صورت نیاز ،به هنرجویان در مورد کاربرد نرمافزار ادیسون و تغییرات ولتاژ المپ
آموزش داده شود.
یک نمونه کارعملی خوب اجراشده توسط نرم افزار به وسیله هنرجویان را برای سایر
هنرجویان به نمایش درآورید و مجری فایل را مورد تشویق قرار دهید.
فعاليت هنرآموز تمام مراحل عملی توسط هنرآموز قبل از حضور در کالس بهاجرا درآید تا در خالل
انجام کار در ارتباط با کار با نرمافزار ابهامی ایجاد نشود.
فعاليت هنرآموز گزارشکار عملی 1و 2تهیهشده توسط هنرجویان را بررسی کنید و مورد ارزشیابی
قرار دهید.
کم وات LEDاین اطالعات نوشته شده ارزشیابی :برای ارزشیابی از مراحل انجام کار
است .توان مصرفی 12وات – ولتاژ ورودی میتوانید از الگوی ارزشیابی پیشنهادی
220-240ولت -جریان ورودی 100 ma ارائه شده استفاد ه کنید یا الگوهای دیگری
– فرکانس کار -50 - 60HZمحدوده دمای را به کار ببرید .در هر صورت باید در فرایند
کارکرد -20تا 40درجه سانتیگراد -طول آموزش شایستگیهای تعیین شده حاصل
عمر 25000ساعت ،البته المپ با وات شود.
متفاوت و تولید کارخانهای دیگرمشخصات
متفاوتی دارد. پاسخ سؤال :10روی جعبه یک نوع المپ
97
-2مدارهای جریان متناوب: دانش افزايي
Pe = Ve×Ie Cosϕ توجه :اطالعات مربوط به دانشافزایی صرفاً
جهت افزایش دانش هنرآموزان محترم است
e = R×Ie 2
=PeP
2
= R × Ie و به هیچ عنوان نباید در ارزشیابی از هنر
V22eR
ــــــPe =V جویان دخالت داده شود.
Pe = eRR
R -3انواع توان در جريان متناوب تكفاز:
مدارهاي جريان متناوب شامل عناصري
در این رابطه ،VeRولتاژ مؤثر دو سر مانند مقاومت ،سلف و خازن يا تركيبي
مقاومت و Ieجريان مؤثر عبوری از از اين عناصر است .گروهي از عناصر مانند
مقاومت φ ،اختالف فاز بين جريان و مقاومت ،فقط توان را بهصورت حرارت تلف
ولتاژ و Cosφضريب قدرت یا ضريب ميكنند .گروه ديگری از قطعات مانند
توان است .هرچه ضريب توان به عدد يك سلف (سيم پيچ) و خازن ذخیرهکننده
نزديك تر باشد ،اختالف فاز بين جريان و انرژی هستند .در شکل 26مدار معادل
ولتاژ ( )φبه صفر نزديكتر ميشود و توان یک دستگاه را مالحظه میکنید .در این
مؤثر افزايش مييابد .در مدار با مقاومت مدار هر سه قطعه مقاومت ،سلف و خازن
اهمی خالص φبرابر صفر و Cosφبرابر وجود دارد .بنابراین سه نوع توان در
1است. مدارهاي جريان متناوب وجود دارد که
ب -توان غيرحقيقي :توانی را که سلف مولد این سهنوع توان را تأمین میکند.
یا خازن از شبکه دریافت میکند ،توان
غيرحقيقي ،توان غيرمفيد ،توان راكتيو
( )Reactiveيا توان دِواته ميگويند .اين
توان در سلف و خازن ذخيره ميشود و
كار مفيد انجام نميدهد .توان غيرحقيقي
به صورت تناوبي بين سلف و خازن و
منبع رفت و برگشت ميكند .واحد توان
غيرمفيد ولت آمپر راكتيو (وار )VAR -
شکل -26مدار RوC
است .توان غيرمفيد (راكتيو) را با Pr ، Pd
يا Qنشان ميدهند. الف-توان حقيقي -توان حقيقي را
توان غیر مؤثر(دِواته یا راکتیو) از روابط زیر توان مفيد يا اكتيو( ،)Activeتوان واته
به دست ميآيد. يا توان مصرفي نیز میگويند و آن را با
عالمتهاي Pw ، Peيا Pنشان ميدهند.
اين توان در مصرفكنندههاي اهمي()R
Pd P=d =±±V e Sin ϕ
V ee×I×e ISinϕ
مورد استفاده قرار میگیرد و بهصورت انرژي
Pd P=d =±± XX×I×e I e2 حرارتي تلف ميشود .در سيستم SIواحد
2
پ -توان ظاهري
Psيا Sنشان مي دهند و از حاصل ضرب در بار واقعی که ترکیبی از مقاومت و
ولتاژ و جريان مؤثر مدار Ps = Ve ×Ie سلف و خازن است ،برايند دو توان حقيقي
به دست ميآيد .واحد توان ظاهري ولت و غيرحقيقي توانی را به وجود میآورد که
آمپر ( )V.Aاست. آن را توان ظاهری میگویند .اين توان را با
فيلم اصالح ضریب قدرت در مراکز تولید ،توزیع و مصرف را برای هنرجویان ب ه نمایش در آورید .
-4روابط برداري بين توانها:
است .در ضمن ضريب قدرت واته ()Cosφ توان ظاهري از جمع برداري توانهاي
Pe حقيقي و غيرحقيقي به دست مي آيد،
ــــــــ = Cosφو ضريب قدرت برابر است با
Ps يعني:
Pd
دِواته ( )sinφبرابر است با ــــــــ = Sinφ Ps=Pe+Pd
Ps
براي رسم دياگرام برداري توانها Pe ،را
درجهت مثبت محور xو Pdسلفي را
در جهت مثبت محور Yو Pdخازني را
در جهت منفي محور Yرسم ميكنيم.
شکلهای 20و 21مثلث توانها را برای
مدار RCو مدار RLنشان میدهد.
شکل -21مثلث شکل -20مثلث باتوجه به قضيه فيثاغورث
توانها برای مدار توانها درمد ار Ps2 =Pe2+Pd2يا PS = √Pe2+Pd2
RL RC
99
ازهنرجویان بخواهید نتایج تحقیق «اطالعاتی در مورد اصالح ضریب قدرت» را به نتايج پژوهش
کالس ارائه دهند.
مثال :در شکل 27مطلوب است محاسبه توانهای مؤثر ،غیر مؤثر سلف و خازن و توان
ظاهری مدار .جریان مؤثر مدار را 5آمپر در نظر بگیرید.
حل :
=Pe = R×I2 = 12×52=300Wتوان مؤثر
=PdL= XL×Ie2 = 20×52=500VARتوان غیرمؤثر سلف
=Pdc= -Xc×Ie2 = -4×52= -100VA
توان غیرمؤثر خازن
=Ps= Ve×Ie = 100×5 = 500VAتوان ظاهری
PdL+Pdc=(500)+(-100) =400VAR
درمورد عدم وجود واتمتر بهصورت سختافزاری و دلیل استفاده از نرمافزار به فعالیت هنرآموز
هنرجویان توضیح دهید ،شکل .27
درهنگام اجرای کار نرمافزاری ،به هنرجویان در نصب وراهاندازی نرمافزار کمک کنید.
100
كتاب راهنماي هنرآموز
از هنرجویان قویتر بخواهید که به هنرجویان ضعیفتر کمک کنند .با اجرای
اینعمل شایستگی غیر فنی کار تیمی تقویت میشود .
نرمافزارها از قبل روی سیستمهای کامپیوتری نصبشده باشند تا وقت هنرجویان
تلف نشود .
درصورتی که از نرمافزار دیگری مانند Labviewاستفاده میکنید به هنرجویان در
ارتباط با وجود انواع نرمافزارها و کاربرد آنها توضیح دهید .
درصورت نیاز ،از فیلم آموزشی نصب ،راهاندازی و کاربرد نرمافزار دوباره استفاده
کنید.
همواره از ارشدهای کارگاه و آزمایشگاه برای مدیریت و اجرای دقیق فرایند کار
کمک بگیرید تا روحیه مسئولیتپذیری و کمک به دیگران در آنها تقویت شود.
ارزشیابی :برای ارزشیابی از کار آزمايشگاهي ،میتوانید از الگوی ارزشیابی ارائه شده
استفادهکنید.
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
101
ارزشیابی :برای ارزشیابی از کار نرم افزاري ،میتوانید از الگوی ارزشیابی ارائه شده
استفادهکنید.
نمون برگ ارزشيابي شایستگی های فنی
102
كتاب راهنماي هنرآموز
شکل 28
103
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :تشريح مفاهيم توان و ضريب قدرت
كار :اندازهگيري توان و ضريب قدرت
تاریخ: کد کار0104 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1کدام گزینه واحد توان را بیان میکند؟
ت) ثانیه /وات پ) وات × ثانیه ب) ثانیه /ژول الف) ثانیه × ژول
9
)2نیروگاهی 5000مگاوات برق تولید میکند .توان تولیدی این نیروگاه 5 ×10وات است.
نادرست درست
)3روی یک هویه برقی نوشته شده است 220 :ولت 40 ،وات ،مقاومت المنت حرارتی این هویه را محاسبه کنید.
................. )4
بارم آزمون 8 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
104
كتاب راهنماي هنرآموز
105
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :اندازهگيري توان
كار :اندازهگيري توان و ضريب قدرت
تاریخ: کد کار0104 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال براساس الگوی پرسش
)1در یک مدار متناوب ،جریان مدار 90درجه نسبت به ولتاژ پس فاز است .این مدار سلفی خالص است.
نادرست درست
)2کدام گزینه ضریب قدرت cos φرا در یک مدار جریان متناوب نشان میدهد؟
Ps
Pe × Ps ت) Pe − Ps پ) Pe
ب) الف )
Ps Pe
)3دريك مدار RCاگر ولتاژ مؤثر مدار 5ولت و جریان مؤثر مدار 2آمپر ,و ضریب قدرت مدار 0/6باشد .توان
ظاهری و توان واقعی را محاسبه کنید.
............................... )4
بارم آزمون 8 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار مولتیسیم یا نرمافزار مشابه دیگری را فعال کنید.
)2مدار مقابل را ببندید.
)3آمپرمتر ACرا با مدار سری کنید .سپس کلید مدار را
ببندید و جریان مؤثر مدار را اندازه بگیرید.
107
كاربرگ ارزشيابي کلی واحد یادگیری 5
كار :اندازهگيري توان و ضريب قدرت
تاریخ: کد کار0104 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
2000 )1مگاوات برابر 2×10xوات است x .کدام است؟
ت) 9 پ)6 ب)4 الف) 3
)2در مدار متناوب ،اگر مدار شامل یک خازن خالص باشد ،اختالف فاز جریان و ولتاژ مدار ........درجه است
و ولتاژ نسبت به جریان ............دارد.
)3در یک مدار اهمی خالص اگر مقدار ولتاژ منبع نصف شود و سایر کمیتهای مدار تغییری نکند ،توان
نادرست درست مصرفی توسط مقاومت 1میشود.
ضریب قدرت را شرح دهید. 4
)4روشهای اصالح
........................................................................ )5
بارم آزمون 8 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار مولتیسیم را فعال کنید.
)2مدار مقابل را در نرمافزار ببندید.
)3جریان مؤثر مدار را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
)4توان مؤثر مدار را محاسبه کنید.
)5واتمتر نرمافزار را روی میز کار بیاورید و توان مؤثر مدار را اندازه بگیرید.
)6آیا توان محاسبه شده در مرحله 4با توان اندازهگیری شده در مرحله 5اختالف دارد؟ شرح دهید.
Ps =…. VA )7توان ظاهری مدار را محاسبه کنید.
cos φ =..... )8ضریب قدرت مدار را محاسبه کنید.
108
كتاب راهنماي هنرآموز
109
تدريس فصل پنجم :نقشه خوانی با نرم افزار
واحدیادگیری:6
شایستگی خواندن نقشه های الکترونیکی ساده
میشوند .رنگ فیوزهای خودرویی معموالً کمتری نسبت به فیوزهای کندکار داشته و
استاندارد بوده و نشاندهنده جریان به همین دلیل در مصارف روشنایی استفاده
آن میباشد .نارنجی یا کرم 5 :آمپر، میشوند.
خاکستری 7/5آمپر ،قرمز 10 :آمپر ،آبی: فیوزمینیاتوری :فیوزهای مینیاتوری و
15آمپر ،زرد 20 :آمپر ،بیرنگ 25 :آمپر و فشنگی معموالً در مصارف برق ،صنعتی
سبز 30:آمپر است. و خانگی کاربرد دارند و بقیه مدلها در
عملکرد فیوزها در مدل خیلی سریع (،)FF مدارهای الکترونیکی استفاده میشوند.
سریع ( ،)F:fastمتوسط ( )Mediumو فیوزهای مینیاتوری از نوع برگشتپذیر
تأخیر یا کند ( )Time lagمیباشد. هستند .فیوز فشنگی از چندین میلیآمپر
این اطالعات از برگه اطالعات Data Sheet تا چند ده آمپر ساخته میشوند.
فیوزها قابل استخراج است. فیوزهای خودرو معموالً در جریانهای
25 ،20 ،15 ،10 ،5و 30آمپر ساخته
کابل
دانش افزايي توضیحات اضافه درباره انواع کابل برای آشنایی با آنهاست و نباید در آزمونها مطرح
شود و هنرجویان فقط باید بتوانند کابلها را از هم تمیز دهند.
کابل است .شیلد کابلهای با قابلیت انعطاف تــمام کابــلها دارای قـــابلـیت انعــطاف
معموالً همیشه به صورت مسی بافته شده ی دارای قابلیت
( )Flexibleهستند .کابلها
و یک پارچه است .به دلیل عبور جریان از انعطاف دارای مغزی مفتولی و یا افشان
کابلها ،معموالً مقداری توان الکتریکی در آن هستند .همچنین آنها را با شمارههای
تلف میشود. استاندارد جهانی معرفی میکنند .از
بنابراین برای استفاده در فواصل طوالنی باید معروفترین کابلهای استاندارد میتوان سری
از کابلهای با افت ولتاژ و توان کم ()low loss X LMRXXX , RGXXX , XC-XVرا
مانند کابل RG213و LMR 500استفاده نام برد .با توجه به جدول( )3مشخصه کابل
کرد .جدول( )3مشخصات عمومی کابل با هر یک از این شمارهها معرف مواردی مانند
قابلیت انعطاف را نشان میدهد. جنس ،قطر ،نوع عایق ،نوع مغزی و رنگ بدنه
جدول -3مشخصات عمومی کابل با قابلیت انعطاف
111
در کابل تک رنگ ریبونی ،اولین سیم یک طرف ،به عنوان شاخص ،نوار رنگی میگیرد. فعالیت هنرآموز
سیم ،نوع روکش و دارا بودن شیلد است. برخی سازندهها مدلهای کام ً
ال نسوز کابل
این کابلها به صورت نوارهای مسی یا ریبونی را برای مصرف نظامی تولید میکنند.
بدون روکش قلع میباشد که بر روی یک پارامترهای مهم در کابل ریبونی ،تعداد
سطح تفلونی کنار هم چسبانده شدهاند. رشته ،تعداد رنگ ،کد سیم ،فاصله دو
فیلم کاربرد انواع سيمها و كابلها را برای هنرجویان نمایش دهید و در مورد آن فيلم
بحث کنید.
با مراجعه به منابع مختلف و سایتهای رایانهای از هنرجویان بخواهید پژوهشی در فعاليت هنرآموز
زمینة کاربرد انواع کابل کواکسیال تهیه کنند و آن را به کالس درس ارائه نمایند.
از هنرجویان بخواهید به الگوی پرسش پاسخ دهند ،سپس موضوع را در کالس به
بحث بگذارید.
از هنرجویان بخواهید به سؤاالت کتاب راهنمای هنرجو دربارهٔ کابلها پاسخ داده و
نتایج را در کالس به بحث بگذارند.
بزرگ دیگری نیز همکاری دارد .به طور مرتبط با الکترونیک ،الکتریک و فناوری
مثال قرارداد همکاری با انجمن مهندسان منتشر کرد .استانداردهای IECدر عنوان
برق و الکترونیک ( )IEEEدر سال ۲۰۰۲ و نام خود دارای اعدادی در بین ۶۰۰۰۰
برقرار کرده است. تا ۷۹۹۹۹هستند به طور مثال استاندارد
هنگام تدریس این مبحث از تابلو انواع 60417 IECمربوط به عالئم گرافیکی
سوکتها و کانکتورها و اتصالدهندهها و است که در تجهیزات استفاده میشود.
دوشاخهها استفاده کنید. شمار ه استانداردهای IECقدیمی از سال
۱۹۹۷با اضافه کردن عدد ۶۰۰۰۰به عدد
قطعات را در کالس نمایش دهید. قبلی اصالح شد به طور مثال IEC 27
به IEC 60027تبدیل شد IEC .با
سازمانهای بینالمللی استانداردسازی
( )ISOو اتحادیه بینالمللی مخابرات
( )ITUهمکاری نزدیکی دارد .به عالوه
IECبا سازمانهای توسع ه استاندارد
114
كتاب راهنماي هنرآموز
ولتاژ به آنها ،یک یا چند صدا با فرکانس بلندگو :مشخصههای مهم جهت انتخاب
ثابت را تولید میکنند .عمومیترین کاربرد بلندگو ،شامل :ابعاد (قطر یا طول در
آنها آژیرهای دزدگیر خودرو میباشند .در عرض) ،ضخامت ،امپدانس ،فرکانس کار،
شکل 33انواع آژیر را مشاهده میکنید. توان خروجی ،دمای کار ،ضد آب بودن و
شدت صدای خروجی است.
بیزر :جهت کاربردهای نظامی در دمای
-40و ضدآب نیز ساخته میشود .ولتاژ
کار آنها محدوده وسیعی دارد و عموماً از
2یا 5ولت در حد پایین شروع شده و تا
25یا 30ولت DCقابل دسترسی است.
میکروفون :میکروفونها را از نظر کاربرد
به طور کلی به دستهبندیهای زیر تقسیم
میکنند:
دریافت صدا از 1) Omni directional
تمام جهات
دریافت صدا 2) Uni – directional
مستقیماً از روبه روی میکروفون
3) Noise Canceling حذف نویز
شکل -33انواع آژیر خودرو Omni – directionalقابل ساخت به
صورت آببندی میباشد ولی گروه
موتور الکتریکی :موتور الكتریكی Uni - directionalبه دلیل وجود
در بسیاری از وسایل و دستگاهها مثل سوراخهای پشت میکروفون برای هدایت
پخش ،CDضبط صوت ماشین ،ماشین صدا در یک جهت ،قابل آببندی
لباسشویی ،كولر و ...استفاده میشود. نمیباشد.گروه Noise – Canceling
ل 34
عملكرد موتور را میتوان بهكمك شک معموالً برای صحبت با فاصله بسیار نزدیک
درک کرد. (چسبیده) با میکروفون میباشد که این
در شكل ،34جریان باتری از طریق مدل صداهای اضافی اطراف (نویز) را
نیم استوانه فلزی سمت چپ وارد سیم حذف میکند.
پیچ شده ،از آن عبور نموده و سپس از پارامترهای مهم جهت انتخاب صحیح
طریق نیم حلقه فلزی سمت راست خارج میکروفون ،جهت صوت ،حساسیت ورودی،
میشود .بنا به قانون دست راست ،میتوان فرکانس کار و ابعاد آن است.
جهت نیروی وارد بر دو سیم واقع در مولد صدای زنگ :با اعمال ولتاژ به آن با
طرفین حلقه را تعیین نمود. فرکانس ثابت ،تولید صدای زنگ میکنند.
این قطعات معموالً در تلفنها استفاده
میشوند و کاربرد آنها با توجه به پیشرفته
شدن نیمههادیها محدود شده است.
صداساز :قطعاتی هستند که با اعمال
115
طبق قانون دست چپ که برای تعیین جهت جریان الکتریکی به کار میرود ،اگر کف فعاليت هنرآموز
دست خود را طوری نگه داریم که خطوط میدان مغناطیسی به کف دست ما وارد
شود انگشتان باز شده جهت جریان الکتریکی و شست جهت حرکت هادی را نشان
میدهد .این مرحله در شكل 34انجام شده و گشتاور حاصل از این دو نیرو باعث
چرخش حلقه میشود.
نمایش فیلم کاربرد و عملکرد رله و بحث درباره چگونگی استفاده در مدارهای الکترونیکی. فیلم
بعد از وصل آن سه پایه ،سه پایه دیگر را سنسور :میخواهیم یک سنسور عالی
به این ترتیب وصل کنید :پایه وسط را به با یک قابلیت عالی را برای روباتهای
زمین و دوپایه دیگر را به خروجی اتصال امدادگر معرفی کنیم .این سنسور که در
دهید. بازار به سنسور گاز ( )TGS813معروف
برای اینکه بتوانید از این سنسور استفاده است دارای حساسیت باالیی در شناسایی
کنید به خروجی سنسور مقاومتی 1/5 گازهای قابل اشتعال از جمله بوتان ،متان
کیلو اهم وصل کنید .این مقاومت همیشه و پنتان است .این سنسور دارای شش پایه
با سنسور و مدار بعدی که برای پردازش است شما برای استفاده از این سنسور باید
سنسور میباشد به صورت موازی است سه پایه سمت چپ یا راست خود را به
(یک پایه مقاومت به خروجی مدار و پایه مثبت پنج ولت وصل کنید .هیچ فرقی
دیگر به زمین متصل است). نمیکند که کدام سه پایه را وصل میکنید
یک فیلم کوتاه از مدارهای مجتمع و کاربرد آن شامل آیسیهای آنالوگ و دیجیتال فيلم
را برای هنرجویان به نمایش درآورید و درباره قابلیتهای این آیسیها توضیح دهید.
انواع رگوالتور را به هنرجویان نشان دهید و دلیل استفاده از آنها را شرح دهید.
یک فیلم کوتاه از انواع تایمر با استفاده از لوحفشرده ( )CDهمراه کتاب درسی ،را
مشاهده کنید و نکات الزم را در کالس درس توضیح دهید.
از هنرجویان بخواهید به سؤاالت کتاب همراه هنرجو درباره انواع رگوالتورها و تایمر
پاسخ داده و نتایج را در کالس به بحث بگذارید.
118
كتاب راهنماي هنرآموز
فعاليت هنرآموز با توجه به جدول ،4اگر فرد فقط یکی از شرایط را داشته باشد استخدام میشود و
اگر هر دو شرط را نیز دارا باشد استخدام خواهد شد .در نتیجه و با توجه به جدول
فقط خانم Aشرایط و شانس استخدام را ندارد ،و بقیه افراد برای استخدام شرایط
الزم را دارند.
فعاليت هنرآموز مدارهای هنرجویان را که با استفاده از منبع تغذیه ،کلید و المپ طراحی کردهاند ،را
بررسی کنید.
مدار منطقی گیت ANDبا استفاده از دو دیود به صورت شکل 37است .در صورت
داشتن وقت اضافه مدار را ببندید و درستی جدول صحت را بررسی کنید.
دیوداز دیود
استفاده ANDبا
استفاده از منطقی
ANDبا گیتمنطقی
مدار گیت شکل 37ـ
شکل -37مدار
119
ورودی دوم نیز صفر است .در نتیجه این مثال :شرکتی میخواهد فردی را استخدام
فرد استخدام نمیشود بنابراین خروجی کند ،از شرایط استخدام ،داشتن دیپلم
نیز صفر است. و گواهینامه مهارت در کار با کامپیوتر
جدول -5جدول درستی گیت منطقی AND است .بدین ترتیب فردی میتواند از دروازه
شرکت عبور کند و به استخدام درآید که
دیپلم و گواهی مهارت در کار با کامپیوتر
داشته باشد ،اگر هر کدام از شرایط را
نداشته باشد استخدام نمیشود.
با توجه به جدول 5در مورد آقای Bکه
دیپلم دارد پس یکی از ورودیها یک است
اما گواهینامه کار با کامپیوتر را ندارد پس
است که پایه 7به زمین اتصال دارد به طراحی مداری با استفاده از کلید والمپ
پایه 14تغذیه 5ولتی را وصل میکنند. معادل عملکرد گیت منطقی X_ORرا از
در شکل 38نمای ظاهری و مدار داخلی هنرجویان بخواهید.
آیسی 7486را مشاهده میکنید. در آیسی ،7486چهار گیت منطقی
XORقرار دارد .این آیسی دارای 8پایه
121
ببندید .با قطع و وصل کلیدهای مدار، کار عملی:
درستی جدول صحت این گیت را بررسی مدار گیت منطقی X_ORرا مطابق
کنید و نتیجه را توضیح دهید. شکل 39با استفاده از آیسی 7486
مداری با استفاده از کلید ،المپ و دیود طراحی کنید تا معادل عملکرد گیت منطقی فعاليت هنرآموز
X_ORعمل کند.
را در کالس به کمک نرمافزار ببندید و از با استفاده از کتاب آزمایشگاه مجازی جلد
هنرجویان بخواهید جدول صحت هر مدار دوم در رشته الکترونیک هنرستان ،در
را تکمیل کنند. بخش مبانی دیجیتال مدارهای فصل اول
122
كتاب راهنماي هنرآموز
123
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :قطعات مجتمع ساده
كار :خواندن نقشههاي الكترونيكي ساده
تاریخ: کد کار0301 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1روی آیسی رگوالتوری نوشته شده است ،7805 :ولتاژ خروجی این آیسی ...........ولت است.
)2در اپتوکوپلر فرستنده معموالً یک الئیدی و گیرنده ترانزیستور معمولی است.
نادرست درست
)3کدام گزینه گیتی را نشان میدهد که اگر حداقل یک ورودی آن ( )1باشد ،خروجی آن همواره ( )1است.
پ) ب) الف)
)4با مراجعه به منابع مختلف عالئم انواع مقاومت ها را استخراج كنيد ودر يك جدول تنظيم كنيد .
............................................. )5
بارم آزمون10 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار ادیسون یا مولتیسیم را فعال کنید.
)2مدار مقابل را در نرمافزار ببندید.
)3با بستن هر کلید ،وضعیت المپ را از نظر روشن و خاموش بودن بررسی کنید و نتایج را در جدول یادداشت
نمایید.
)4مدار معادل چه گیتی عمل میکند؟
124
كتاب راهنماي هنرآموز
125
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :تشريح بخشهاي مختلف نقشه( به صورت بلوك دياگرام) و خواندن عالئم اختصاصي نقشه
كار :خواندن نقشههاي الكترونيكي ساده
تاریخ: کد کار0301 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1هر یک از عالئم اختصاری زیر را شرح دهید.
پ) ب) الف)
)2چهار مورد از نکات مهم که باید در ترسیم نقشههای الکترونیکی رعایت کرد ،را بنویسید.
)3چند نوع سنسور را نام ببرید و عملکرد آنها را شرح دهید.
........................................... )4
بارم آزمون20 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار مولتیسیم را فعال کنید.
)2نقشه مدار مقابل را در نرمافزار ببندید.
ولتVR1 =……….. )3ولتاژ دو سر مقاومت R1را با ولتمتر اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
ولتVR2 =……….. )4ولتاژ دو سر مقاومت R2را با ولتمتر اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
)5ولتاژ خروجی را اندازه بگیرید و یادداشت کنید.
)6آیا Vout=VR1+VR2است؟
بارم آزمون-------: آزمون سختافزاری--------:
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
126
كتاب راهنماي هنرآموز
127
-نقشههای الکترونیکی
با استفاده از نقشههای الکترونیکی که در اختیار دارید ،یا با جستوجو در اینترنت، فعاليت هنرآموز
مداری را به عنوان پروژه برای هنرجویان تعیین نمایید تا بلوک دیاگرام آن را رسم کنند.
مدارهای هنرجویان را برای تسلط بیشتر آنان بر موضوع به بحث و بررسی بگذارید.
استفاده شده است .در این قسمت هدف پاسخ سؤال : 10بلوک دیاگرام آزمون
اصلی آشنایی هنرجویان با بلوک دیاگرام، جامع ،مربوط به مدار کاربردی تقویتکننده
منبع تغذیه و قطعات به کار رفته مانند پوشپول با مدار راهانداز است .در این
میکروفون و بلندگو است. بلوک دیاگرام یک نمونه تقویتکننده
اولیه صوتی ( )Audio Pre Amplifireو
تقویتکننده قدرت ()Power Amplifire
عالمت
شرح وظایف نام استاندارد یا مؤسسه
اختصاری
ایزو ـ سازمان
یــک فدراســیون بین المللــی ،تشــکیل شــده از
بین المللی استاندارد
نهادهــای ملــی اســتاندارد اســت .وظیفــۀ ایــزو ارتقــای
ISO (Intemational
توســعۀ اســتاندارد ســازی و فعالیت هــای مربــوط بــه
standard
آن در دنیــا اســت.
(organization
مؤسسه ملی استاندارد کار اصلــی ایــن مؤسســه ایــن اســت کــه اعتبــار
ANSI ANSI Americanاســتانداردهای تولید شــده به وســیله نمایندگان مؤسســات
استانداردســازی ،گروه هــای مصرف کننــده خدمــات، National
Standards Instuteشــرکت های تولیــدی ،و کارمنــدان را تأییــد می کنــد.
128
واحدیادگیری:7
شایستگی نصب نرمافزارهای الکترونیکی
كتاب راهنماي هنرآموز
فعاليت هنرآموز درباره نرمافزار Hspiceو متلب( )matlabو تواناییهای این دو نرمافزار برای هنرجویان
توضیح دهید و موارد مشابه این نرمافزارها را با نرمافزار PSpiceبررسی کنید.
آموزشی در رابطه با نرمافزار PSpice برای آشنایی بیشتر با این نرمافزار میتوانید
استفاده نمایید. با جستجو در فضاي مجازي اطالعات كافي
در مورد اين نرم افزار بيابيد و از فیلمهای
پژوهش نتایج پژوهش هنرجویان درباره نرمافزار پروتل و قابلیتهای آن را بررسی و جمعبندی
کنید.
فعاليت هنرآموز چگونگی بارگیری (دانلود) نرمافزارهای تخصصی شبیهسازی و مدار چاپی را برای
هنرجویان توضیح دهید .به طور مثال برای استفاده از هر نرمافزاری کافی است که در
کادر باز شده در گوگل نام نرمافزار مورد نظر را نوشته و کلمه دانلود را نیز اضافه کنید.
سپس با توجه به لیست باز شده ،هرکدام را که مناسب میدانید باز کنید .معموالً اولین
آدرس باز شده پربینندهترین و معروفترینهاست.
نحوهٔ کار انواع نرمافزار الکترونیکی را نمایش دهید و در مورد آن بحث کنید.
131
نرمافزارهایی که در جدول 7-1قابلیتهای نرمافزاری و سختافزاری آنها مشخص فعاليت هنرآموز
نشده است را به عنوان کار پژوهشی برای هنرجویان تعیین کنید و نتیجه تحقیق را
در کالس مورد بحث و بررسی قرار دهید.
نرمافزار ElectroDriod
ویژگیها و بخشهای مختلف برنامه اندروید ElectroDroidبه شرح زیر است:
محاسبه مقدار مقاومت بر اساس رنگ مقاومت
کد مقاومتهای SMD
قوانین اهم
محاسبه راکتانس و رزونانس
تقسیم ولتاژ
محاسبه مقاومتها (سری -موازی)
محاسبه شارژ خازن
تقویتکنندههای عملیاتی
محاسبه مقاومت دیودهای LED
رگوالتور قابل تنظیم
محاسبه عمر باتری
محاسبه افت ولتاژ
مبدل ولتاژ
طراحی مدار و اجرای آن با استفاده از کتابخانه کامل شامل قطعات الکترونیکی
کتابخانه کامل شامل میکروکنترلرهای AVRو PIC
محاسبات مربوط به آیسی 555
محاسبات مربوط به مدارهای تغذیه و قدرت مبدل دسیبل
مبدل آنالوگ به دیجیتال
انواع مختلف پین و معرفی پایههای مربوط به هر کدام شامل USB, :
Serial, Parallel, Ethernet, RJ, DVI Cables, SD card
و کلی امکانات دیگر که بهتر است خودتان آنها را امتحان کنید.
نتیجه پژوهشها و تحقیقات هنرجویان را در رابطه با مدارهای قابل اجرا با استفاده از فعاليت هنرآموز
نرمافزار ElectroDriodبررسی و جمعبندی نمایید.
نرمافزار SMD Decypher
از ویژگیهای این نرمافزار میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
حاوی مشخصات قطعات بالغ بر ۱۵۰۰۰۰قطعه
قطعاتی مانند دیود ،ترانزیستور ومدارات مجتمع()IC
جستجو بر اساس شماره قطعه یا کد SMD
نمایش کارخانه سازنده قطعه
نمایش نام نوع بستهبندی قطعه
نمایش گرافیکی بستهبندی ( )Packageقطعه
نمایش مشخصات پایههای قطعه
قابلیت اتصال به سایتهای معروف Data Sheetبرای جستجوی برگه اطالعاتی
132
كتاب راهنماي هنرآموز
133
كاربرگ ارزشيابي مراحل كار
مرحله كار :انتخاب نرمافزار مناسب ،نصب و راهاندازي نرمافزار
كار :نصب نرمافزارهاي الكترونيكي
تاریخ: کد کار0303 : نام و نام خانوادگی هنرجو:
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نظری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1چه ویژگیهایی برای انتخاب یک نرمافزار تخصصی باید در نظر گرفته شود؟
)2اگر در آزمایش خود نیاز به دریافت پاسخ کمیتهایی مانند ولتاژ یا جریان داریم کدام نرمافزار مناسبتر
است؟
ت) Multi Sim پ) Electronic Assistant ب) Porotel الف) Phet
)3نرمافزار Electric Toolkitبرای مراحل مختلف سیمکشی و کارهای برقی خانگی کاربرد دارد.
نادرست درست
)4معنی لغات زیر را بنویسید Instrument ،Virtual .و Basic Component
................................ )5
بارم آزمون 20 :نمره آزمون نرمافزاری :سؤال بر اساس الگوی پرسش
)1نرمافزار مولتیسیم را فعال کنید.
)2مدار شارژ و دشارژ خازن را ببندید.
)3با استفاده از دستگاه آنالیزگر Transientمنحنی شارژ و دشارژ خازن را نمایش دهید.
بارم آزمون------- : آزمون سختافزاری---------- :
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
134
كتاب راهنماي هنرآموز
)3با روشن کردن نرمافزار عملکرد مدار را بررسی کنید و شرح دهید.
........................................ )4
بارم آزمون----- : آزمون سختافزاری------:
بارم آزمون 20 :نمره شایستگیهای غیر فنی:
6نمره )1رعایت نکات ایمنی دستگاهها (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
4نمره )2دقت و تمرکز در اجرای کار (از طريق مشاهده)
4نمره )3رعایت ارگونومی هنگام کار (از طريق مشاهده و پرسش شفاهي)
2نمره )4مسئوليتپذيري در هنگام ارشد بودن در كارگاه
2نمره )5مشاركت در كار گروهي هنگام كار با همگروهي خود و ساير گروهها
1نمره )6روحيه پاسخدهي
1نمره )7روحيه پرسشگري
کلیه آزمونها بر اساس استاندارد عملکرد نمونبرگ 1-8انجام میشود.
135
منابع
1ـ اصــول الکترونیــک ،گــروپ ،ترجمــه احمــد ریاضــی ،ســید محمــود صموتــی،
محمــود همتایــی ،دانشــکده شــهید شمســی پور
2ـ فلویــد تومــاس ،اصــول و مبانــی مدارهــای الکتریکی ،مترجــم مهــرداد عابــدی،
انتشــارات جهــاد دانشــگاهی ،دانشــگاه امیرکبیــر
3ـ اندرســن چارلــز ،دوره جامــع بــرق و الکترونیــک ،مترجــم محمدرضــا محمدی فــر،
انتشــارات سپهر
Electronic devices and circuit theory by Robert Boylestad Louis Nashilskyـ٤
Transistor Fundamental by Robert J Briteـ5
Transistor circuit action by Henry C.Floydـ6
Electronic devices electron flow version Floydـ7
8ـ مبانــی بــرق ،کــد 358/18مؤلفــان فریــدون قیطرانــی ،عیــن الــه احمدی ،حســین
مظفــری ،محمــود همتایــی ،مســعود تجلی پــور ،انتشــارات شــرکت چــاپ و نشــر
کتاب هــای درســی ایــران.1394 ،
9ـ مبانــی الکتریســته ،کــد ،604/7مؤلــف شــهرام خــدادادی ،شــرکت چــاپ و نشــر
کتاب هــای درســی ایــران.1394 ،
10ـ الکترونیــک عمومــی ،1مؤلفــان ابوالقاســم جاریانــی ،فتــح الــه نظریــان ،محمــود
همتایــی ،ســید محمــود صموتــی ،شــهرام نصیــری ســوادکوهی ،شــرکت چــاپ و
نشــر کتاب هــای درســی ایــران.١٣٩٤ ،
11ـ آزمایشــگاه مجــازی ،1کــد ،358/3مؤلفــان مهیــن ظریفیــان جوالیــی ،ســید
محمــود صموتــی ،محمــود شــبانی ،ســید علــی صموتــی ،شــرکت چــاپ و نشــر
کتاب هــای درســی ایــران.١٣٩٤ ،
12ـ آزماشــگاه مجــازی ،2کــد ،466/6مؤلفــان مهیــن ظریفیــان جوالیــی ،ســید
محمــود صموتــی ،محمــود شــبانی ،شــرکت چــاپ و نشــر کتاب هــای درســی
ایــران.١٣٩٤ ،
13ـ الکترونیــک پایــه ،کــد ،609/17مؤلفــان فتــح الــه نظریــان ،ســید محمــود
صموتــی ،شــهرام نصیــری ســوادکوهی ،فرشــته داوودی لعل آبــادی ،ســهیال
ذوالفقــاری ،شــرکت چــاپ و نشــر کتاب هــای درســی ایــران.١٣٩٤ ،
14ـ الکترونیــک عمومــی ،2کــد ،490/5مؤلفــان ســید محمــود صموتــی ،شــهرام
نصیــری ســوادکوهی ،یدالــه رضــازاده ،غالمحســین نصــری ،فتح الــه نظریــان،
شــرکت چــاپ و نشــر کتاب هــای درســی ایــران .١٣٩٤ ،
136
138