Bożena Winczewska

Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja

Bhp w szkole
Polecamy nasze pozostałe publikacje:

obowiązki
odpowiedzialność
dokumentacja

Dostępne pod adresem: http://fabrykawiedzy.com

ISBN 978-83-269-3594-7 PROFESJONALNE PUBLIKACJE DLA SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH

UOO46

Cena 89,oo zł
Bhp
w szkole
Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja
 Bhp w szkole

Autor:
Bożena Winczewska
Redakcja:
Katarzyna Giruć
Kierownik grupy wydawniczej:
Julita Lewandowska-Tomasiuk
Menedżer produktu:
Paulina Krzyżanowska
Projekt graficzny okładki:
Piotr Fedorczyk
Korekta
Zespół
Koordynator produkcji
Magdalena Huta
Druk
MDruk
Skład i łamanie
Raster studio, Norbert Bogajczyk

ISBN 978-83-269-3594-7
Wydanie III
Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2015
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa,
tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl
NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 – Sąd rejonowy dla m.st. Warszawy
w Warszawie,
XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego,
Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł.
Publikacja „Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja” została przygotowana z zachowa-
niem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twór-
ców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie
w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwią-
zania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z
powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowa-
nie zawartych w publikacji „Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja” wskazówek, przy-
kładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
WSTĘP

Książka „Bhp w szkole. Obowiązki, odpowiedzialność, dokumentacja” to

zbiór praktycznych wskazówek niezbędnych do zapewnienia właściwego
stanu bhp w szkole.

Dyrektor szkoły odpowiada za bezpieczeństwo uczniów i pracowników

przebywających na jej terenie. Aby uniknąć wypadków albo konsekwencji,
gdy już do nich dojdzie, szkoła musi spełniać wszystkie wymogi bezpie-
czeństwa i higieny pracy. Realizacja tych obowiązków podlega regularnym
kontrolom zarówno zewnętrznym (kontrola budowlana, sanepid, PIP,
straż pożarna, kuratorium), jak i wewnętrznym.

W niniejszej książce dyrektor szkoły znajdzie nie tylko aktualne wytyczne

wynikające z przepisów prawa, ale również praktyczne wskazówki eksper-
tów, którzy na co dzień dokonują kontroli warunków bhp, jak również
przykłady z życia szkół.

Materiał obejmuje m.in. następujące zagadnienia: wytyczne bhp w bu-

dynku szkolnym, wytyczne bhp na terenie wokół szkoły, dyrektor jako
pracodawca – obowiązki bhp, przegląd obiektów należących do szkoły,
dokumentacja bhp w szkole, wypadki uczniów, ochrona przeciwpożarowa
w szkole.
 Bhp w szkole

Spis treści

ROZDZIAŁ 1. BHP W BUDYNKU SZKOLNYM ......................................................... 9

1.1.. Wejście, korytarz, klatka schodowa .............................................................. 11
1.2.. Stołówka i kuchnia ........................................................................................ 13
1.3.. Sale lekcyjne ................................................................................................. 15
1.4.. Warsztaty, stanowiska praktycznej nauki zawodu ........................................ 18
1.5.. Pracownia chemiczna ................................................................................... 21
1.6.. Sala gimnastyczna ......................................................................................... 24
1.7.. Pracownia komputerowa .............................................................................. 26
1.8.. Pomieszczenia sanitarnohigieniczne ............................................................. 28
1.9.. Inne pomieszczenia ....................................................................................... 29

ROZDZIAŁ 2. BHP WOKÓŁ SZKOŁY ...................................................................... 31

2.1.. Ogrodzenie terenu wokół szkoły ................................................................... 33
2.2.. Oświetlenie terenu wokół szkoły .................................................................. 34
2.3.. Drogi, przejścia na terenie szkoły .................................................................. 36
2.4.. Prace porządkowe w otoczeniu szkoły .......................................................... 39
2.5.. Boiska sportowe ........................................................................................... 39
2.6.. Zajęcia sportowe poza budynkiem szkoły ..................................................... 40
2.7.. Bezpieczeństwo sprzętu sportowego ............................................................ 41
2.8.. Bezpieczeństwo placu zabaw ........................................................................ 41
2.9.. Zapewnienie dostępu do bieżącej wody w szkole ......................................... 43
2.10.. Monitorowanie terenu wokół szkoły ............................................................. 43

ROZDZIAŁ 3. DYREKTOR JAKO PRACODAWCA

– OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BHP PRACOWNIKÓW OŚWIATY .................... 45
3.1.. Odpowiedzialność dyrektora szkoły .............................................................. 47
3.1.1. Zadania dyrektora w zakresie ochrony zdrowia
i życia pracowników .......................................................................... 47
3.1.2 Obowiązki w zakresie informowania pracowników .......................... 49
3.1.3. Zakres obowiązkowych konsultacji z pracownikami ......................... 50
3.1.4. Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów bhp .............................. 50

4
 Spis treści

3.2.. Szkolenie pracowników w zakresie bhp ........................................................ 51

3.2.1. Formy szkoleń ................................................................................... 52
3.2.3. Cele szkoleń ....................................................................................... 52
3.2.4. Rodzaje szkoleń ................................................................................. 53
3.2.4.1. Szkolenie wstępne .............................................................. 53
3.2.4.2. Szkolenie okresowe ............................................................ 57

3.3.. Ochrona kobiet w ciąży ................................................................................. 59

3.3.1. Rozwiązanie umowy w okresie ciąży ................................................. 59
3.3.2. Ciąża a warunki pracy ....................................................................... 60
3.4.. Ocena i dokumentacja ryzyka zawodowego pracowników szkoły ................ 62
3.4.1. Definicja ryzyka zawodowego i jego ocena ....................................... 63
3.4.2. Obowiązki pracodawcy związane z oceną
ryzyka zawodowego .......................................................................... 63
3.4.2.1. Środki ochrony indywidualnej ............................................ 64
3.4.3. Ocena ryzyka zawodowego w szkole ................................................ 64
3.4.3.1. Częstotliwość dokonywania oceny ryzyka zawodowego .... 67
3.5.. Pierwsza pomoc w szkole .............................................................................. 68
3.5.1. Obowiązki dyrektora szkoły w zakresie
udzielania pierwszej pomocy ............................................................ 68
3.5.2. Zapoznanie z zasadami udzielania pierwszej pomocy ....................... 70
3.5.3. Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za udzielanie
pierwszej pomocy w szkole ............................................................... 70
3.5.4. Punkty pierwszej pomocy w szkole ................................................... 71
3.5.5. Kara za nieudzielenie pomocy ............................................................ 71
3.6.. Choroby zawodowe ...................................................................................... 72
3.6.1. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej .................................... 72
3.6.2. Wszczęcie postępowania .................................................................. 73
3.6.3. Wydanie orzeczenia o chorobie zawodowej ..................................... 73
3.6.4. Odwołanie od orzeczenia .................................................................. 74
3.6.5. Stwierdzenie choroby zawodowej .................................................... 74
3.6.6. Zapobieganie chorobom zawodowym .............................................. 75
3.6.7. Stres szkolny ...................................................................................... 77
3.7.. Badania lekarskie pracowników szkoły ......................................................... 77
3.7.1. Wstępne badania lekarskie ............................................................... 78

5
 Bhp w szkole

3.7.2. Okresowe badania lekarskie ............................................................. 79

3.7.3. Kontrolne badania lekarskie .............................................................. 79
3.7.4. Skierowanie na badania..................................................................... 80
3.7.5. Badania w godzinach pracy ............................................................... 80
3.7.6. Orzeczenie lekarskie .......................................................................... 81
3.7.7. Orzeczenie niezdolności do pracy ..................................................... 81
3.7.8. Odwołanie od orzeczenia .................................................................. 82
3.7.9. Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych ............................. 82
3.8.. Służba bhp w szkole ...................................................................................... 83
3.8.1. Powołanie służby bhp ....................................................................... 83
3.8.2. Zakres działań służby bhp ................................................................. 84
3.8.3. Uprawnienia pracowników służby bhp ............................................. 85
3.8.4. Wymagania kwalifikacyjne pracowników służby bhp ....................... 87
3.9.. Warunki higienicznosanitarne ...................................................................... 88
3.10.. Wypadek przy pracy ...................................................................................... 89
3.10.1. Postępowanie po wypadku pracownika ........................................... 89
3.10.2. Wypadek pracownika w warunkach szkolnych ................................. 90
3.10.3. Skład zespołu powypadkowego ........................................................ 91
3.10.4. Postępowanie zespołu powypadkowego .......................................... 92
3.10.5. Protokół powypadkowy .................................................................... 93
3.10.6. Rejestr wypadków przy pracy ........................................................... 95
3.10.7. Wypadek nauczyciela oddelegowanego do pracy w innej szkole ..... 96

ROZDZIAŁ 4. PRZEGLĄD OBIEKTÓW NALEŻĄCYCH DO SZKOŁY ...................... 99

4.1.. Termin i częstotliwość przeglądu bhp ......................................................... 101
4.1.1. Obowiązki i odpowiedzialność dyrektora szkoły ............................. 101
4.2.. Skład komisji biorącej udział w przeglądzie bhp ......................................... 102
4.3.. Wezwanie z urlopu do dokonania przeglądu .............................................. 103
4.3.1. Odwołanie z urlopu pracownika
niepedagogicznego ......................................................................... 103
4.3.2. Odwołanie z urlopu nauczyciela ..................................................... 103
4.4.. Konsekwencje niewywiązania się
z obowiązku kontroli bhp ............................................................................ 104
4.5.. Zakres przeglądu obiektów należących do szkoły ....................................... 104

6
 Spis treści

4.6.. Dokumentowanie przeglądu bhp ................................................................ 111

4.6.1. Lista kontrolna ................................................................................ 111
4.6.2. Protokół z ustaleń komisji ............................................................... 111

ROZDZIAŁ 5. DOKUMENTACJA BHP W SZKOLE ............................................... 113

5.1.. Statut szkoły – zapisy dotyczące bhp .......................................................... 115
5.2.. Dokumentacja szkolna związana z bhp ....................................................... 115

ZAŁĄCZNIKI DO ROZDZIAŁU 5
Załącznik nr 1. Regulamin bhp ........................................................................... 118
Załącznik nr 2. Protokół z kontroli stanu bhp ..................................................... 121
Załącznik nr 3. Sprawozdanie z przeprowadzonej próbnej
ewakuacji ................................................................................... 125
Załącznik nr 4. Wniosek do organu prowadzącego o wykonanie
barierek zabezpieczających ........................................................ 126
Załącznik nr 5. Rejestr zachorowań na choroby zawodowe
i podejrzeń o takie choroby ....................................................... 127
Załącznik nr 6. Rejestr wydanych zaświadczeń o odbyciu szkolenia
w zakresie bhp ........................................................................... 129
Załącznik nr 7. Protokół kontroli obiektów należących do szkoły
pod kątem zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków korzystania
z tych obiektów .......................................................................... 131
Załącznik nr 8. Lista kontrolna przeglądu obiektów należących
do szkoły pod kątem zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków korzystania
z tych obiektów .......................................................................... 133
Załącznik nr 9. Regulamin bezpiecznego użytkowania
urządzeń i sprzętu sportowego .................................................. 136
Załącznik nr 10. Regulamin boiska szkolnego ...................................................... 138
Załącznik nr 11. Regulamin korzystania ze stołówki ............................................. 140
Załącznik nr 12. Zasady postępowania
w razie zaistnienia wypadku w szkole ........................................ 141
Załącznik nr 13. Regulamin pracowni chemicznej ................................................ 147

7
 Bhp w szkole

Załącznik nr 14. Regulamin sali gimnastycznej .................................................... 150

Załącznik nr 15. Protokół powypadkowy ............................................................. 152
Załącznik nr 16. Rejestr wypadków ...................................................................... 155
Załącznik nr 17. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego ..................................... 156
Załącznik nr 18. Informacja o zagrożeniach podczas pracy
dla bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników firm zewnętrznych ............................................... 159

ROZDZIAŁ 6. WYPADKI UCZNIÓW ..................................................................... 161

6.1.. Zasady postępowania w razie wypadku osoby pozostającej
pod opieką szkoły ........................................................................................ 163
6.1.1. Pierwsze czynności po wypadku ..................................................... 163
6.1.2. Powołanie zespołu powypadkowego .............................................. 164
6.1.3. Skład zespołu powypadkowego ...................................................... 164
6.1.4. Protokół powypadkowy i rejestr wypadków ................................... 165

ROZDZIAŁ 7. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA W SZKOLE ............................. 167

7.1.. Obowiązki właściciela, zarządcy lub użytkownika obiektu ......................... 169
7.1.1. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego .......................................... 171
7.1.2. Ewakuacja ze szkoły ........................................................................ 172
7.1.3. Podręczny sprzęt gaśniczy ............................................................... 174
7.1.4. Hydranty .......................................................................................... 175
7.2.. Oznakowanie obiektu i impregnacje ogniochronne .................................... 176
7.3.. Kontrola spełniania wymogów przepisów prawa w zakresie ochrony
przeciwpożarowej ....................................................................................... 176
7.4.. Przyczyny powstawania pożarów ................................................................ 178
7.5.. Kształtowanie bezpiecznych nawyków i zachowań uczniów ....................... 180

BHP W SZKOLE – SPRAWDZIAN WIEDZY .......................................................... 181

8
ROZDZIAŁ 1.
BHP W BUDYNKU SZKOLNYM

Dyrektor szkoły odpowiada za bezpieczne i higieniczne warunki na-

uki i pracy w pomieszczeniach szkolnych. Poniższy rozdział dotyczy
warunków, jakie należy zapewnić, aby uczniowie i pracownicy szkoły
byli bezpieczni od momentu wejścia do szkoły, do czasu, gdy opuszczą
jej mury.

W rozdziale m.in. w ytyczne bhp dotyczące:

¯¯ wejścia, korytarza, klatki schodowej,

¯¯ stołówki i kuchni,

¯¯ sal lekcyjnych,

¯¯ pracowni praktycznej nauki zawodu,

¯¯ pracowni chemicznej,

¯¯ sali gimnastycznej,

¯¯ pracowni komputerowej,

¯¯ poddasza, strychu, piwnicy, kotłowni,

¯¯ pomieszczeń sanitarnohigienicznych.
 Rozdział 1. Bhp w budynku szkolnym

1.1. Wejście, korytarz, klatka schodowa

Poniżej wymagania, jakie powinny spełniać: stan zewnętrzny budynku,

wejście do szkoły, korytarz i klatka schodowa.
1. Elewacja budynku nie powinna mieć ubytków i pęknięć. Należy rów-
nież sprawdzić stolarkę drzwiową i okienną oraz stan pokrycia dachu
i kominów. Pokrycie dachowe powinno być nieuszkodzone i nie mieć
przecieków. Stan gzymsów, balkonów i rynien nie może stwarzać
zagrożenia oberwania się.
2. Wejście do budynku powinno być łatwe do zlokalizowania. Jeśli jest
kilka wejść, główne powinno być oznakowane. Jeżeli w szkole jest
osobne wejście dla uczniów, w tym miejscu powinna znajdować się por-
tiernia, a nauczyciele powinni pełnić dyżury. Dyrektor musi sprawo-
wać kontrolę nad uczniami wchodzącymi i wychodzącymi ze szkoły.
3. Drzwi wejściowe do szkoły muszą spełniać wymagania techniczne
dla budynków, otwierać się na zewnątrz budynku. Wejścia z zewnątrz
do budynku przewidziane do stałego użytkowania, należy chronić
przed nadmiernym dopływem chłodnego powietrza. W tym celu
należy zastosować rozwiązania nieutrudniające ruch.
4. Jeśli drzwi są szklane, tafle szklane muszą być wykonane z nietłukącego
się szkła lub innego trwałego materiału. W przypadku przezroczystych
tafli szklanych należy je oznakować białymi poprzecznymi pasami.
5. W wejściu do szkoły nie powinny znajdować się wycieraczki przemiesz-
czające się w wyniku stąpnięcia na nie butami.
6. Obiekt szkolny powinien być jak najlepiej dostosowany dla osób nie-
pełnosprawnych (szerokość wejść, podjazdy na schodach, ergonomicz-
ne stanowiska pracy).
7. Jeśli w szkole występują miejsca niebezpieczne, powinny być ozna-
kowane i zabezpieczone. Również pomieszczenia, do których zabra-
nia się wstępu osobom nieupoważnionym, powinny być oznakowane
i zabezpieczone.
8. Wszystkie miejsca w szkole powinny być oznakowane widocznymi
znakami lub barwami bezpieczeństwa. Głównym zadaniem znaków
i barw bezpieczeństwa jest informowanie pracowników i uczniów

11
 Bhp w szkole

o zagrożeniach. Dyrektor szkoły rozmieszcza tablice ostrzegawcze,

a inspektor bhp kontroluje jakość ich wykonania. Aby prawidłowo roz-
mieścić tablice:
zz przed zastosowaniem znaków i barw bezpieczeństwa w konkret-
nym miejscu należy dokonać analizy oceny ryzyka zawodowego
i zastosować wszelkie możliwe środki eliminujące to ryzyko. Tam,
gdzie nie można zlikwidować zagrożenia, stosuje się znaki bez-
pieczeństwa – tymczasowe lub stałe,
zz liczba i umiejscowienie znaków bezpieczeństwa powinna być uza-
leżniona od wielkości terenu, na którym są zastosowane, oraz od
rodzaju i poziomu występujących zagrożeń,
zz znaki zakazu, nakazu, ostrzegawcze, ewakuacyjne i informacyjne
powinny być stosowane jako znaki stałe,
zz wszystkie stosowane znaki i sygnały bezpieczeństwa muszą być
czytelne, widoczne i słyszalne (jeżeli w szkole stosuje się sygnały
dźwiękowe). Żeby to osiągnąć:
 nie umieszcza się zbyt wielu znaków obok siebie,
 nie stosuje się jednocześnie obok siebie 2 podobnych znaków
lub sygnałów, ponieważ łatwo je pomylić,
 stosuje się odpowiednie wzory znaków,
 należy dbać o właściwy stan techniczny znaków i sygnałów,
 dostosowuje się wielkość znaków do możliwości percepcyjnych
pracowników i uczniów.

Dyrektor szkoły, realizując polecenie inspektora pra-

cy, umieścił instrukcje, wymalowane na blachach,
tuż nad maszynami. Pracownicy stale kaleczyli o te
blachy głowę. Należy zatem pamiętać, by nie umieszczać
instrukcji w miejscach, które będą zwiększały zagrożenia.
Do tworzenia instrukcji dyrektor szkoły może zobowiązać
specjalistę ds. bhp zatrudnionego w szkole lub zatrudnić
specjalistę z zewnątrz.

12