Tanımlayıcı

İSTATİSTİK
İstatistikler

Doç. Dr. Adem AKPINAR Doç. Dr. Adem AKPINAR

Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Değişim Aralığı (Range):

o Seriyi oluşturan en büyük değer ile en küçük değer

arasındaki fark olarak tanımlanır. Değişim aralığı
kısaca D.A. ile gösterilir.

Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Değişim Aralığı (Range):
Değişim Aralığı (Range):

o Örnek: Fırat nehri üzerinde Keban istasyonunda
ölçülen akım verileri (hm3):

o D.A. (R)= 30800-10100=20700 hm3

INS2001 İstatistik 1
 Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Ortalama sapma (Mean of deviation):
Varyans (Variance):

o Değişkenlerin, aritmetik ortalamadan sapmalarının o Değişken değerlerinin ortalamadan farklarının

(farklarının) mutlak değerlerinin toplamının veri kareleri toplamının veri sayısına oranıdır.

sayısına oranına ortalama sapma adı verilir

O.S . = ∑ x − x / N

o Örneğin, 3, 6, 4 ve 7 sayılarının ortalama sapması;

O.S . = [ 3 − 5 + 6 − 5 + 4 − 5 + 7 − 5 ]/ 4 = (2 + 1 + 1 + 2) / 4 = 1.5

Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Varyans (Variance):
Standart sapma (Standard deviation):

o Varyansın karekökü olan standart sapma değeri;

Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Standart sapma (Standard deviation):
Varyans ve Standart sapma:

INS2001 İstatistik 2
 Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Varyans ve Standart sapma:
Varyans ve Standart sapma:

855.56 855.56
203.06 609.18
68.06 272.25
3.06 15.31 = 51+3*66+4*72+5*82+7*94
189.06 1323.43 = 80,25
=20
161,9
=3075
12,7

Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Değişkenlik Ölçüleri)

Değişim katsayısı (coefficient of variation):
Değişim katsayısı (coefficient of variation):

o Standart sapmayı ortalamanın bir yüzdesi olarak Örnek: Kuruyemiş satan bir dükkanda bir haftalık sürede
satılan leblebi, fıstık ve bademlerin ortalamaları ve standart
ifade eden ve iki veya daha fazla popülasyondaki
sapmaları aşağıda verilmiştir. Buna göre kuruyemişleri
değişkenliği karşılaştırmada kullanılan ölçüye değişkenlikleri açısından karşılaştırınız
değişkenlik katsayısı denir.
o Değişim katsayısı, standart sapmanın aritmetik
ortalamaya oranıdır. Genellikle değişkenlik
katsayısı %30’un üzerinde olan araştırma
neticelerine güvenilmez.

o En küçük standart sapma değeri bademde olmasına rağmen en fazla

değişkenliğin bademde olduğu görülmektedir.

Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri)

Çarpıklık katsayısı:
o Popülasyonları birbirinden ayırmak için her zaman
yalnızca yer ve değişkenlik ölçüleri yeterli olmayabilir.
Aşağıda iki farklı popülasyondan alınmış örnekler için
oluşturulan histogramlar verilmiştir.

INS2001 İstatistik 3
 Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri)

Çarpıklık katsayısı:
Çarpıklık katsayısı:

o Şekilden görüleceği üzere A ve B örneklerinin aynı
ortalamaya ve yaklaşık olarak aynı değişkenliğe sahip
olmalarına rağmen bu iki örneğin açıkça aynı
popülasyondan gelmediği söylenir.
o Asimetri (çarpıklık) ifadesi simetrik olmayan anlamını
taşımaktadır.

o Şekillere bakıldığında frekansların A’da daha çok sol

tarafta (küçük xi değerlerinde), B’de ise daha çok sağ
tarafta (büyük xi değerlerinde), toplandığı
görülmektedir.

Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri)

Çarpıklık katsayısı:
Çarpıklık katsayısı:
MOMENT ÇARPIKLIK KATSAYISI

o Moment Çarpıklık Katsayısı

Üçüncü derece moment Csx = 0 ise simetrik dağılım

Csx > 0 ise sağa çarpık
Csx < 0 ise sola çarpık
Csx değeri 0’a ne kadar yakınsa
dağılım o kadar simetriktir.

Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Çarpıklık Ölçüleri)

Çarpıklık katsayısı:
Çarpıklık katsayısı:

INS2001 İstatistik 4
 Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik (Basıklık Ölçüleri)

Basıklık (sivrilik, kurtosis) katsayısı:

Tanımlayıcı İstatistik (Basıklık Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Basıklık Ölçüleri)

Moment Kavramı:
Moment Kavramı:

o Bir rastgele değişkenin dağılım biçimini, yani o o Aritmetik ortalama μ ( ) etrafındaki birinci momenti
değişkenin olasılık dağılımının yada olasılık sıfır ve ikinci momenti ise varyansı ( ) verir.
yoğunluğunun çizimindeki biçimi betimlediklerinden
dolayı momentler istatistikte önemlidir.

Tanımlayıcı İstatistik (Basıklık Ölçüleri) Tanımlayıcı İstatistik (Basıklık Ölçüleri)

Moment Kavramı:
Moment Kavramı:

INS2001 İstatistik 5
 Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik

Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:
Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:

f*(x-xort)^2
1479.68
324
409.6
1344.8
1393.92
4952
Mod=en çok tekrarlanan değer=20

Medyan= ortanca değer = 20

Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik

Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:
Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:

α3 = Csx = 0

α3 = Csx > 0 α3 = Csx < 0

Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik

Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:
Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:

α4 = kx > 0 α4 = kx = 0

α4 = kx < 0

INS2001 İstatistik 6
 Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik

Ödev 1: Fırat nehri üzerinde Keban istasyonunda Ödev 1:

ölçülen akım verileri (hm3) aşağıda verilmiştir. a) Tabloda verilen gözlem değerlerini sınıflandırarak gözlem sayısına karşı
histogramını, yıllık akımların frekans histogramını ve eklenik frekans
dağılım grafiklerini çiziniz?

b) Aritmetik ortalama, geometrik ortalama, kareli ortalama, harmonik

ortalama, medyan, mod, değişim aralığı, ortalama sapma, Varyans,
standart sapma, değişkenlik (değişim) katsayısı, Pearson ve moment
çarpıklık katsayıları ve moment basıklık katsayısını hesaplayınız?

Tanımlayıcı İstatistik Tanımlayıcı İstatistik

Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:
Çarpıklık ve Basıklık Kavramları:

Yararlanılan Kaynaklar
• Biyoistatistik Ders Notları, Ankara Ü., Sibel A. Kemaloğlu, Esin K Babacan

• İstatistik Ders Notları, Dokuz Eylül Ü.

• İstatistik Ders Notları, Celal Bayar Ü., Emre Yalamaç

• Olasılık ve İstatistik Ders Notları, İstanbul Teknik Ü., Mehmet Özger

• İstatistik Ders Notları, Balıkesir Ü., Banu Yağcı

• Mühendislikte İstatistik Yöntemler Ders Notları, Erciyes Ü., Murat Çobaner

• İstatistik Ders Notları, Karadeniz Teknik Ü., Murat İhsan Kömürcü, Ömer Yüksek,
Murat Kankal

INS2001 İstatistik 7