2.

Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ

1. Με τα μάτια ενός αυτόπτη μάρτυρα:

«Αυτόν το χρόνο άρχισε ο ασεβής Λέων να κάνει λόγο για την καθαίρεση κατά των αγίων και ιερών εικόνων.
Και, όταν το έμαθε αυτό ο Γρηγόριος, ο πάπας της Ρώμης, εμπόδισε τους φόρους της Ιταλίας και Ρώμης,
γράφοντας προς τον Λέοντα επιστολή, υπερασπιζόμενος το εκκλησιαστικό δόγμα, ότι δεν έχει δικαίωμα ο
βασιλιάς να μιλάει για την πίστη και ότι δεν πρέπει να ασχολείται με τα αρχαία δόγματα της εκκλησίας, που
είχαν καθιερωθεί από τους αγίους πατέρες…
Ο λαός στην βασιλεύουσα πόλη, επειδή λυπόταν πολύ για τις νέες και απροσδόκητες διδασκαλίες,
προσπάθησε να επιτεθεί και να σκοτώσει τους στρατιώτες του αυτοκράτορα που καθαίρεσαν την εικόνα του
Κυρίου στη μεγάλη Χαλκή Πύλη…»

«Στις 18 Απριλίου 727, τα ελλαδικά πλοία κατέπλευσαν προ της Κωνσταντινούπολης. Το υγρό πυρ του
αυτοκρατορικού στόλου κατέκαυσε τα ελλαδικά και κυκλαδικά σκάφη. Τα διασωθέντα πληρώματα
παραδόθηκαν στον αυτοκράτορα, ενώ ο Αγαλλιανός, φορώντας την πανοπλία του, βούτηξε στη θάλασσα.»
(Θεοφάνης, Χρονογραφία)
α) Ποια είναι η 1η πράξη του Λέοντα Γ’ και με ποιον τρόπο απαντούν Ανατολή και Δύση;
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

β) Η αντίδραση του πάπα προοικονομεί μία από τις σημαντικότερες συνέπειες (-) της εικονομαχίας για
την εξωτερική πολιτική του Βυζαντίου. Ποια είναι αυτή ; Πού πιστεύεις θα στραφεί αργότερα η παπική
εκκλησία;
(Για την απάντησή σου θα σε βοηθήσει και ο χάρτης με τις αραβικές κατακτήσεις…)
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

γ) Στις 2 αυτές πηγές γίνεται αναφορά σε μία από τις βασικότερες αιτίες της ήττας του εικονομαχικού
κινήματος. Μπορείς να την εντοπίσεις και να την αξιολογήσεις;
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

2) Ερευνώντας τα πρακτικά της αυτοκρατορικής συνόδου!

Είσαι γραμματέας της αυτοκρατορικής συνόδου επί της βασιλείας του Λέοντα Γ’ και καταγράφεις τα
γεγονότα της α’ φάσης της εικονομαχίας! Παρακάτω παρατίθενται αποσπάσματα από τα πρακτικά σου:

1ο απόσπασμα:
Διάλογος αυτοκράτορα Λέοντα - πατριάρχη Γερμανού για το ζήτημα των εικόνων! Πρώτος μιλά ο Λέων
Γ’ αναφερόμενος στους παράγοντες που, κατά τη γνώμη του, καθιστούν αναγκαία τη λήψη δραστικών
μέτρων:

- Λέων Γ’: «Ξέρεις πόσο σε σέβομαι! Η κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό της
αυτοκρατορίας μας με οδηγεί στην πεποίθηση ότι πρέπει να απαγορεύσουμε τις εικόνες. Θα ήθελα, λοιπόν, να
έχω τη συγκατάθεσή σου γι’ αυτήν μου την απόφαση.»

- Πατριάρχης Γερμανός: « Η καθαίρεση των εικόνων που θέλεις, θα γίνει, αλλά με άλλον
αυτοκράτορα!».

- Λέων Γ’: «Όλοι όσοι είναι σε ενεργό υπηρεσία, αυλικοί, κρατικοί λειτουργοί και, φυσικά, η βασιλική μου
σύνοδος καλούνται την 7η του Ιανουαρίου του έτους 728 σε σιλέντιο (μικρό συμβούλιο, άτυπη σύσκεψη)! Η
παρουσία σου σε αυτό πατριάρχη είναι απαραίτητη και τιμητική για εμένα.»

- Πατριάρχης Γερμανός: « Θα έρθω, αλλά αρνούμαι να υπογράψω ένα αυτοκρατορικό διάταγμα κατά των
εικόνων!»
2ο απόσπασμα:

Μπροστά στην αντίσταση του πατριάρχη Γερμανού στην εικονοκλασία, ο αυτοκράτορας Λέων 3ος ο Ίσαυρος
παρεμβαίνει προσωπικά και, σήμερα…, το έτος _______ (μ.Χ.), εκδίδει ένα
_____________________________ (:επίσημο δόγμα κράτους), σύμφωνα με το οποίο
_______________________________________________________________.

3ο απόσπασμα:
- Λέων Γ’: «Είσαι πρόθυμος τώρα να επικυρώσεις την απόφασή μου, υπογράφοντας;»

- Πατριάρχης Γερμανός: «Παραιτούμαι!» .

Και, βγάζοντας το ωμοφόριό του, δηλώνει:
«Χωρίς την απόφαση μιας συνόδου, δεν μπορείς, Βασιλέα, να αλλάξεις τίποτε στην πίστη.»

4ο απόσπασμα:
Η μεταρρύθμιση συνεχίζεται απ' το γιο του Λέοντα, τον_______________, με περισσότερη τόλμη και
αποφασιστικότητα! Ενώ ο πατέρας του είχε διατάξει οι εικόνες να αναρτηθούν πολύ ψηλά στις εκκλησίες,
ώστε να μην είναι δυνατή η προσκύνηση και η λατρεία τους, αυτός προχωρεί στην ολοκληρωτική κατάργηση
των εικόνων από τις εκκλησίες! Επίσης πήρε μέτρα ενάντια
_______________________________________________________.

5ο απόσπασμα:
Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος

Φορέας σύγκλησης: ____________________

Χρόνος: _________ μ.Χ.
Τόπος: Νίκαια, ναός της Αγίας Σοφίας
Μέλη: Πατριάρχης Ταράσιος, 350 Επίσκοποι και Μητροπολίτες,
2 εκπρόσωποι του Πάπα, ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί και
μοναχοί.
Απόφαση:
«Δεν λατρεύουμε τις εικόνες・ η λατρεία ανήκει μόνο στον Θεό. Προσκυνούμε τιμητικά τις
εικόνες και κάθε φορά η τιμή και η σκέψη μας πάει στο εικονιζόμενο ιερό πρόσωπο, όπως το
λέγει ο Μέγας Βασίλειος ・"η τιμή της εικόνος επί το πρωτότυπον διαβαίνει".»
(Οικουμενικό Πατριαρχείο, http://www.ec-patr.gr/gr/saints/m02-25.htm)

3. Αξιολογώντας τα ιστορικά γεγονότα…

α) Για ποιο λόγο η πρώτη Κυριακή της Τεσσαρακοστής (Σαρακοστής) πήρε την ονομασία
"Κυριακή της Ορθοδοξίας";
β) Ποια αποτελέσματα της ήττας των εικονοκλαστών δικαιολογούν την γιορτή;
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
 Για να δω τι θυμάμαι...

Α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σ ή Λ:

1. Το 730 μ. Χ. ο Λέων ο Γ΄ο Ίσαυρος με διάταγμα επιβάλλει την αναστήλωση των εικόνων.
____
2. Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα συγκάλεσε τη Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο. _____
3. Μεγάλος υπερασπιστής της Ορθοδοξίας την περίοδο της εικονομαχίας αναδεικνύεται ο
Ιωάννης Δαμασκηνός. _____
4. Η Σύνοδος στην Ιέρεια έλυσε οριστικά το θέμα. _____

Β. Να κατατάξετε τα πιο κάτω ονόματα σε 2 στήλες:

(Θεόδωρος Στουδίτης – Ειρήνη Αθηναία – Πατριάρχης Γερμανός – Πάπας Γρηγόριος Γ΄ -

Θεοδώρα – Θεόφιλος – Λέων Γ’ Ίσαυρος – Λέων Ε΄ Αρμένιος – Κωνσταντίνος Ε’ – Ιωάννης
Δαμασκηνός)

ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ ΕΙΚΟΝΟΦΙΛΟΙ

Γ. Συμπλήρωσε τα κενά:

Οριστική λύση στην έριδα έδωσε η ___ Οικ. Σύνοδος.

Τόπος: __________________________ Χρόνος: _______

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Συνόδου οι εικόνες προσκυνούνται ______________ και η

τιμή αναφέρεται στο _________________ ______________ και όχι στα ____________
της εικόνας. Σύμφωνα με τον Αγ. Ιωάννη το Δαμασκηνό, όταν βρισκόμαστε μπροστά από μια
εικόνα, η _____________ ανήκει στο Θεό. Η ενανθρώπησή Του, μας επιτρέπει την
_____________________ Του.
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/1036