περιεχομενα αρθρα

4 Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΑ ΜΥΡΜΗΓΚΙΑ Edward Ο. Wilson

10 ΟΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ Solas Boncompagni

16 Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟ Antonio Pitassi

20 ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ Pierre Espagne

25 ΘΑΛΑΣΣΟΦΑΝΤΑΣΙΑ Peter Kolosimo

28 Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ LUC. Gianfranceschi

35 ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ Εφη Καρποδίνη

38 Η ΣΕΛΗΝΗ Δρ. Πέτρος Ροβίθης

44 ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΥΡΙΟ Arthour Clark

46 ΛΕΜΟΥΡΙΑ Mara Calabri

53 ΑΘΑΝΑΣΙΑ Katerina Serafin

58 ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ Διαμαντής Φλωράκης

60 ΤΑ ΦΥΤΑ ΚΑΟΣΜΙΚΗ ΚΕΡΑΙΑ Ellen Sutton

1 ΦΙΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
2 ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ
19
63
Παρακαλούμε όσους άποστέ-
λουν συνεργασίες στο περιοδικό
να είναι δακτυλογραφημένες.
Χειρόγραφα δέν επιστρέφονται.
Οι απόψεις του περιοδικού δέν
ταυτίζονται αναγκαστικά μέ τις
απόψεις πού εκφράζονται από
τους συνεργάτες του.
τμηματα
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΙΕΘΝΗΣ
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ" μηνιαίο περιοδικό. Ετος
ιδρύσεως 1975. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: Εκδόσεις "ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ" (Γ.Σω-
τηρόπουλος—Σπ. Άλεβιζόπουλος) Ο.Ε.—Χρήστος Δ. Λάζος. ΓΡΑ-
ΦΕΙΑ: Πανεπιστημίου 56, 3ος όροφος ΤΗΛ. 600059. ΕΚΔΟΤΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Σπύρος Άλεβιζόπουλος, Βούλγαρη 72, Πειραιεύς.
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Χρήστος Δ. Λάζος, Δημητρακοπούλου
65-67 Κουκάκι, 'Αθήνα, τηλ. γραφείου 603198. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΛ-
ΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ: Δανάη Άρνέλλου-Λάζου. ΓΛΩΣΣΙ-
ΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μάνια Φιλιππίδου, Συνεσίου Κυρήνης 5-7 'Αθή-
να, τηλ. 6464845. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ:
Ντίνος Γαρουφαλιάς, Γ Σεπτεμβρίου 151, τηλ. 874611. ΑΝΑΠΑΡΑ-
ΓΩΓΗ: 'Εξωφύλλου 'Ηλίας Καραμπατσάκης Ε.Ε "ILMAK", Ασκλη-
πιού 36, Τηλ. 632984. 'Εσωτερικών: Μιχάλης Σπανός, Βουγλαροκτό-
νου 26-28, Τηλ. 6433197. ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ:
ΜιχάληςΜακέδος, Βουλγαροκτόνου 26-28, Τηλ. 6433197. ΜΟΝΤΑΖ
—ΕΚΤΥΠΩΣΗ: "GRAMAK" Ε.Π.Ε. Βουλγαροκτόνου 26-28, Τηλ.
6433197.

Ανθρωπος στή Σελήνη. Τό πανάρχαιο όνειρο
του ανθρώπου γίνεται πραγματικότητα. Ενας
ν έ ο ς κόσμος μάς περιμένει: το διάστημα πού
ίσως και να είναι ή πραγματική μας κοιτίδα.
Μέ χαρά μας διαπιστώνουμε ότι ο αγώνας πού
διεξήγε το περιοδικό σχετικά μέ τήν Δημοτική
γλώσσα δικαιώθηκε. Όπως και να το κάνουμε
είναι ή γλώσσα πού μιλάμε. Αρχίσαμε συντο-
νισμένες προσπάθειες για τήν έγκαιρη λήψη του
περιοδικού στις εκτός Αθηνών περιοχές μέ τήν
δημιουργία τοπικών κέντρων διαθέσεως του. (σχε-
τικά στην στήλη "Διάθεση Περιοδικού")
Εντύπωση προκάλεσε το τεύχος Φεβρουαρίου
μέ τήν ποικιλλία και τήν σωστή παρουσίαση θε-
μάτων άγνωστων στο κοινό (εγκέφαλος—Φυτά—
το Επτά). Δέν θά σταματήσουμε εκεί όμως. Στό
παρόν τεύχος παρουσιάζουμε μιά έντονα ενδιαφέ-
ρουσα σειρά άρθρων μέ γενικό τίτλο: "ΤΟ ΜΥ-
ΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΚΟΣΜΩΝ" αρχίζον-
τας από τήν Λεμουρία. Τό έθιμο τής δουλείας στα
Μυρμήγκια θά ξαφνιάσει ακόμα και τους ειδικούς
ή δέ Μετενσάρκωση θά δημιουργήσει και πάλι
θόρυβο και άντεγκλίσεις. Μέ χαρά μας παρουσιά-
ζουμε ένα διήγημα του (γνωστού από σχετική κρι-
τική μας) κ. Διαμαντή Φλωράκη, συγγραφέα μυ-
θιστορημάτων και διηγημάτων επιστημονικής
φαντασίας. Καθιερώνουμε μέ τήν ευκαιρία αυτή
και τον διαγωνισμό διηγήματος επιστημονικής
φαντασίας. Επίσης άναγγέλουμε τήν καθιέρωση
ειδικού τμήματος για "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑ-
ΓΝΩΣΤΩΝ" (Βλέπετε σε ανακοίνωση).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ρόλος των ναρκω-
τικών στους πολιτισμούς τής Κεντρικής Αμερι-
κής (Χημικά κλειδιά υποσυνείδητου) ή Αθανα-
σία ή Θαλασσοφαντασία και όλα τα άλλα. Ειδι-
κά επισημαίνουμε το πανάρχαιο έθιμο του Καρνα-
βαλιού τής Σκύρου, ένα εξαιρετικό θέμα πού πα-
ρουσιάζεται από τήν ειδική συνεργάτιδα μας Δίδα
Έφη Καρποδίνη. Στό τεύχος αυτό τελειώνει ή
έρευνα για τήν Σελήνη. Ό αστρονόμος κ. Π. Ρο-
βίθης θά παρουσιάσει στην συνέχεια τής εργασίας
του μιά ενδιαφέρουσα έρευνα για τον Ζωοδότη
Ήλιο.
Οι νέες θεωρίες για τήν ύλη πού παρουσιάζον-
ται νομίζουμε ότι είναι μιά ωραία απάντηση στους
σκεπτικιστές και συντηρητικούς αναγνώστες πού
δύσκολα πείθονται για τήν ανάγκη τής ενόρασης!
του μέλλοντος. Ίσως το άρθρο του Κλάρκ να
τους πείσει ότι το μέλλον φτιάχνεται τώρα από
εμάς. Και τώρα είναι πού χρειάζεται να ενώσουμε
τήν γόνιμη φαντασία μέ τήν αποδοτική επιστημο-
νική έρευνα.
Σχετικά δέ μέ τον άνθρωπο πειραματόζωο το
αφήνουμε στην κρίση σας.
Κον ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Δυστυχώς ή
ποιητική διασκευή πού κάνατε στο γνωστό
ποίημα του "Παγκοσμίου" Καβάφη, δέν
μπορεί να δημοσιευθεί. Ή μεταφορά πού
σεις ονομάζετε "παρωδία" μάλλον δέν έπρε-
πε να γίνει. Πάντως, το περιοδικό δέν μπο-
ρεί να το δημοσιεύσει λόγω του ότι ξεφεύγει
τής δικαιοδοσίας του. 'Ισως μπορούσε να
δημοσιευτεί σε κάποιο από τα τόσα λογο-
τεχνικά περιοδικά πού κυκλοφορούν.
Αγαπητοί Kύριοι,
Πριν από 4 μέρες κυκλοφόρησε στην
Θεσ/κη το τεύχος του Δεκεμβρίου. Λοιπόν,
δέν είναι κατάσταση αυτή. Πολύ πίσω έχει
μείνει ή επαρχία, δέν νομίζετε; Αλλά δέν
σάς γράφω γι' αυτό. Υπάρχουν άλλοι λόγοι
και συγκεκριμένα τρεις.
1 Υπάρχει μιά φοβερή ασυμφωνία και
άντίφασις εις δύο άρθρα πού αναφέρονται
στα UFO εις τα τεύχη 3 και 7. Στό 3ο τεύχος
αναφέρει ο κ. Σιμόπουλος στή σελίδα 19
στην τελευταία παράγραφο τα εξής. "Τό
1965 εις τήν περιοχή του Μίτσιγκαν ενεφα-
νίσθη ένα UFO το όποιο κατόπιν εξετάσεως
απεδείχθη ότι ήταν αέρια βάλτων" δίχως να
αναφέρει λεπτομερή στοιχεία. Στό 7ο τεύ-
χος ο κ. Μπαλάνος αναφέρει τήν ίδια περί-
πτωση σάν μιά από τις σημαντικώτερες πε-
ριπτώσεις των εμφανίσεων UFO. Και σάς
ερωτώ: Ό απλός ερευνητής τι θά πει: Ποιον
να πιστέψει. Αν ο κ. Σιμόπουλος σφάλλει
σ' αυτό το σημείο ποιος μού εγγυάται ότι δέν
σφάλλει και στα υπόλοιπα. Αλλά, για να
μή φανώ μονομερής το ίδιο δύναμαι να πώ
και για τον κ. Μπαλάνο. Αλλά, και ποία ή
θέσις του περιοδικού. Ένα άρθρο αποδει-
κνύεται εσφαλμένο. Νομίζω όμως ότι πρέπει
να δίδεται κάποια προσοχή στα άρθρα και
παρακαλώ ύπευθύνως να δοθή μία λύσις στις
απορίες μου. Αλλά αρκετά μ' αυτό το θέμα.
2. Θά ήθελα να πώ ορισμένα στοχεία για
τους Μάγους (7ο τεύχος). Σύμφωνα μέ τήν
παράδοση, τα λείψανα των τριών Μάγων
ευρίσκονται στην Κολωνία εις τον καθεδρι-
κό ναό. Υπάρχει μιά χρυσή λειψανοθήκη
πίσω από τήν Αγία Τράπεζα μέ τα οστά
τους. Ένα χρυσό αστέρι πάνω από το θόλο
του νάρθηκα συμβολίζει το άστρο τής Βηθ-
λεέμ. Ή παράδοση λέει ότι ή Αγία Ελένη
βρήκε τα λείψανα και τα μετέφερε στή
Κων/πολη. Μετά από αιώνες μετεφέρθησαν
στην εκκλησία του Α.Εύστοργίου στο Μι-
λάνο. Αργότερα ο Ραϋνάνδος φόν Ντάσελ
μετέφερε τα λείψανα στην Κολωνία όπου
μένουν ως σήμερα.
3. Και λίγα λόγια για το περίφημο άστρο,
"ήταν τελικά άστρο ή κομήτης ή ο,τιδήπο-
τε. Τι θέλω να πώ. Ιδού. Στίς 12.2.1884, ο
αστρονόμος Νίτσεν, παρατηρεί ένα φωτεινό
αντικείμενο κοντά στην Αφροδίτη. Στίς 18
και 20.4.1889 ένα φωτεινό ακίνητο σημείο
εμφανίζεται στους δακτυλίους του Κρόνου.
Στίς 22.5.1823 ο Γουέμπ παρατηρεί άγνωστα
σώματα κοντά στην Αφροδίτη. Και τώρα
στο ψητό. Τόν 'Οκτώβριο του 1850 ο Φέρ-
γκυσον παρατηρεί ένα UFO έπί 4 συνεχείς
νύχτες. Στίς 22.5.1854 ένα αντικείμενο δια-
στάσεων πλανήτου εμφανίζεται κοντά στον
Ερμή. Στίς 12.9.1857 ο Όρτ, παρατηρεί
ένα UFO μέ τις διαστάσεις του Ερμή. Στίς
26.3.1859 ο Λεσκαρμπώ ανακοινώνει εμφά-
νιση ουρανίου σώματος διαστάσεως πλανή-
του. Ο Λέ Βερριέ υποθέτει ότι είναι ο
πλανήτης Βουλκάν και προβλέπει εμφάνιση
ξανά στίς 22.3.1877. Ακόμα περιμένει. Στίς
29.1.1860 παρατηρείται αντικείμενο διαστά-
σεων πλανήτου. Στίς 30.5.1867 ο Μπέρν
παρατηρεί μέ το τηλεσκόπιο σώματα φαινο-
μενικής διαμέτρου διπλασίας αυτής τής
Αφροδίτης. Περιττό να πώ ότι αυτά θά φαί-
νονταν και μέ γυμνό μάτι. Αρκετά όμως
γιατί δέν θά τελειώσουμε ποτέ. Μετά από
όλα αυτά, γιατί το άστρο τής Βηθλεέμ να
είναι πλανήτης. Νομίζω ότι δέν πρέπει να
απορρίψουμε τήν περίπτωση ότι το άστρο
πιθανόν να μήν είναι άστρο. Σάς ευχαριστώ
και συγγνώμη για τήν φλυαρία μου. Οι πε-
ριπτώσεις των "πλανητών" αναφέρονται
στο βιβλίο Εισβολείς στο 15ο κεφάλαιο.
Μετά τιμής, Καρατζάς Όμηρος.
Αγαπητέ αναγνώστη, το γράμμα σας είναι
πολύ ενδιαφέρον. Κατ' αρχήν ή αγανάκτη-
ση σας είναι δικαιολογημένη, αλλά σάς
πληροφορούμε ότι δέν φταίμε εμείς. Η δια-
νομή γίνεται από το πρακτορείο το οποίο
και καθυστερεί. Γιά να ξεπεράσουμε το πρό-
βλημα αυτό έχουμε αρχίσει να δημιουργού-
με στίς μεγαλύτερες πόλεις τοπικά υποπρα-
κτορεία, στα όποια θά μπορείτε να προμη-
θεύεστε τα τεύχη, τους τόμους και κάθε βι-
βλίο τής "Χρυσής Τομής" σύντομα. Στό
τεύχος αυτό, αναγράφουμε τα πρώτα υπο-
πρακτορεία Πειραιώς και Θεσ/κης. Ή α-
συμφωνία όπως λέτε των δύο άρθρων για το
ίδιο συμβάν οφείλεται στην διαφορά από-
ψεων των συνεργατών μας. Τό άρθρο δέν
είναι εσφαλμένο, απλώς ερμηνεύεται διαφο-
ρετικά ή δέ θέση του περιοδικού είναι ξεκά-
θαρη και αφήνει να παρουσιαστούν όλες οι
ερμηνείες. Μόνον έτσι θά λάμψει ή αλήθεια.
Αυτά πού άναφέρερε για τα οστά των Μάγων
μάς είναι άγνωστα, και μάς κάνουν ν' απο-
ρούμε, γιατί ένώ μετά από 2.000 χρόνια αμ-
φισβητείται ή ημερομηνία γεννήσεως του
Χριστού, είναι περίεργο να υπάρχουν τα
οστά των Μάγων, πρόσωπα πού παραμένουν
τελείως μυστηριώδη.
Όσον αφορά δέ το άστρο τής Βηθλεέμ
ήδη δύο αστρονόμοι ήρθαν σε αντίθεση
μεταξύ τους. Ό κ. Αλέξανδρος Λαγκαδάς,
υποστήριξε ότι δέν υπήρξε ποτέ. Τώρα σχε-
τικά μέ τα υπονοούμενα. Ό τ ι πιθανόν να
ήταν το άστρο κάποιος ιπτάμενος δίσκος, ή
υπόθεση πηγαίνει μακριά. Γιά ποιο λόγο οι
εξωγήινοι να δείχνανε ενδιαφέρον για κά-
ποιο άνθρωπο πού γεννήθηκε στην Βηθλεέμ:
Έκτός κι άν ο ίδιος ο Χριστός ήταν εξω-
γήινος...Όλα αυτά πρέπει να ελέγχονται
άμεσα και σχολαστικά. Τό θέμα είναι τερά-
στιο και πολλά έχουν να ειπωθούν ακόμα.
Ευχαριστούμε για όλα.
Δίδα ΠΕΛΛΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: Τό γράμμα σας
αναφέρεται σε θέσεις πούχουν αναπτύξει κι
άλλοι αναγνώστες (Απαντήσεις αλληλο-
γραφίας μηνός Φεβρουαρίου)
Αγαπητό Περιοδικό.
Τό ότι είμαι αναγνώστης των Αινιγμάτων
είναι αρκετό για να μή μπλέξω μέ προλό-
γους, όπως μπράβο, συγχαρητήρια και άλλα
πολλά πού αντιπαθώ. Τό να προσπαθήσω να
σάς πείσω να άφιερώσετε περισσότερες
σελίδες σε θέματα πού προσωπικά μ' ενδια-
φέρουν (εξωγήινες υπάρξεις, παραψυχολο-
γία) το β ρ ί σ κ ω λίγο εγωιστικό και δέν σάς
προσθέτω αυτό τον πονοκέφαλο, χωρίς
όμως να παύω να ελπίζω στο μέλλον. Θά
ήθελα όμως να ασχοληθείτε μέ ένα γεγονός
πού συνέβη στην 'Ελλάδα πριν από λίγα
χρόνια και πού πιθανώς σε τελευταία ανάλυ-
ση να μήν παρουσιάζει τίποτα το εξαιρετι-
κό. Τό γεγονός όμως ότι οι αρχές του τόπου
έτρεξαν βιαστικά να το καλύψουν (μάλλον
να το εξαφανίσουν) μού έχει γεννήσει μερι-
κά ερωτηματικά (και σε πολλούς άλλους
υποθέτω). Πρόκειται συγκεκριμένα για το
δυστύχημα πού συνέβη στή λεωφόρο Βου-
λιαγμένης στο ύψος του εργοστασίου Δαρ-
ζέντα όπου ή σκιά ενός σκοτωμένου αποτυ-
πώθηκε στην άσφαλτο και οι διάφορες ερ-
μηνείες πού διατυπώθηκαν έμπλεξαν τα
πράγματα αντί να τα διαλευκάνουν. Έτυχε
να δώ το θέαμα από κοντά, και αργά έστω
περιμένω μιά υπεύθυνη απάντηση. Τι λέτε,
αξίζει τον κόπο;
Νίκος Σκευάκης, Γενναδίου 30, Ήλιούπο-
λις, 'Αθήναι.
'Αγαπητέ αναγνώστη, ομολογουμένως, το
φαινόμενο είναι άξιοπαρατήρητο. Δυστυχώς
όμως, εκτός από τήν αναφορά του, καμιά
επίσημη ανακοίνωση δέν έγινε. Γιά τον
λόγο αυτό, μιά υπεύθυνη απάντηση θά κα-
θυστερήσει. Ίσως σύντομα γίνουν γνωστά
στοιχεία πού θά μάς εκπλήξουν.
— Αξιότιμοι Κύριοι,
Τυχαία τις προάλλες στή βιτρίνα ενός βι-
βλιοπωλείου είδα το τεύχος 5 του περιοδι-
κού σας. Τό ρούφηξα κυριολεκτικά και τήν
άλλη βδομάδα πήρα και το τεύχος 6. Τέτοιο
περιοδικό έλειπε από τήν Ελλάδα. Όλα
του τα άρθρα είναι συναρπαστικά και ενδια-
φέρουν κάθε άνθρωπο πού διερωτάται για τα
μυστήρια πού τον περιβάλλουν. Τό επιτε-
λείο των συνεργατών σας είναι άριστο. Μέ
χαρά μου είδα στο τεύχος 6 και τον αγαπη-
μένο μου συγγραφέα επιστημονικής φαντα-
σίας Ισαάκ Ασήμωφ. Έχω διαβάσει σχε-
δόν όλα τα μυθιστορήματα στα αγγλικά.
Πάνω σ' αυτό ήθελα να σάς προτείνω να
βάλετε σε κάθε τεύχος κι ένα διήγημα επι-
στημονικής φαντασίας. Τούτο απευθύνεται
ειδικά στον κ. Λάζο πού κάνει κριτική βι-
βλίων S.F στο τεύχος 6. Τό είδος αυτό τής
λογοτεχνίας είναι σχεδόν άγνωστο στην
Ελλάδα, αντίθετα μέ άλλες χώρες. Πολλοί
συγγραφείς χρησιμοποιούν αυτό το λογο-
τεχνικό είδος ως "εργαλείο" για να εκφρά-
σουν διάφορες προσωπικές τους απόψεις για
θέματα κοινωνιολογικά, ψυχολογικά, τεχνο-
κρατικά, ανθρωπιστικά κλπ.
Ευχαριστώ, Γ. Μάντης-Καβάλα
Αγαπητέ αναγνώστη, σχετικά μέ τήν πρα-
κτόρευση αναφέρουμε σε προηγούμενη επι-
στολή σ' αυτή τη σελίδα. Γιά άμεση εξυπη-
ρέτηση γραφτείτε συνδρομητής. Οί απόψεις
σας σχετικά μέ τήν επιστημονική φαντασία
μάς βρίσκει τελείως σύμφωνους. Δυστυχώς
εκδοτικοί οίκοι κυκλοφορούν βιβλία επι-
στημονικής φαντασίας, αλλά δέν μάς τα
στέλνουν για κριτική παρουσίαση. Θά προ-
ωθήσουμε το θέμα όσο μπορούμε.
Αξιότιμοι Κύριοι.
Δεχθήτε κατ' αρχάς τα συγχαρητήρια μου
για τήν προσπάθεια να κάμετε το περιοδικό
σας σε κάθε τεύχος καλύτερο.
Τό περιοδικό σας έλειπε πολύ μέχρι σήμε-
ρα. Βλέπω ότι ή αποστολή του, είναι να κα-
λύψει το μεγάλο κενό μεταξύ των ειδικευμέ-
νων και ασχολουμένων επιστημόνων και του
κοινού. Διαβάζω όλα τα άρθρα του περιοδι-
κού σας, τα όποια συμβάλλουν πολύ στην
πνευματική ανάπτυξη αλλά και πού τέρπουν
εγκυκλοπαιδικά. Παρατήρησα όμως ότι όλα
τα τεύχη σας ασχολούνται μέ όλα τα θέματα
και γενικά μέ τήν εξωγήινη έρευνα, τήν Αγαπητέ αναγνώστη, ευχαριστούμε θερμά
αρχαιολογία, τήν τηλεπάθεια, τήν παλαι- για τα καλά σας λόγια. Όπως και άλλοτε
οντολογία κλπ. όμως δέν ασχολούνται για γράψαμε, ή δημοσιευομένη ύλη σχετίζεται
τις πτήσεις των διαφόρων διαστημοπλοίων μέ τις προτιμήσεις των αναγνωστών μας.
και για τους πλανήτες. Δηλαδή νομίζω ότι Θέματα Αστροναυτικής και κυρίως τα απο-
για τους τελευταίους "Απόλλων 14-15-16- τελέσματα των σχετικών προσπαθειών δί-
17" και το Σκάϋλαμπ δέν μπόρεσε να πληρο- δονται η μέσα στα άρθρα του κ. Π. Ροβίθη ή
φορηθεί καλά το κοινό. Ύστερα, για τις στή στήλη "ενημέρωση". Βέβαια, θά δημο-
πτήσεις των διαφόρων "Σογιούζ" των Σά- σιευτούν και ανεξάρτητα άρθρα για τα μεγά-
λιουτ κλπ. οι εφημερίδες δέν ανέφεραν κα- λα διαστημικά προγράμματα. Μερικά είναι
θόλου. Επίσης το περιοδικό σας εκτός για ήδη έτοιμα και περιμένουν τη σειρά τους για
τον πλανήτη " Ά ρ η " του κ. Πέτρου Ροβίθη, δημοσίευση. Όσον αφορά το άρθρο σας,
δέν ασχολήθηκε μέ κανέναν άλλο πλανήτη δέν μπορεί να δημοσιευτεί γιατί τα σχετικά
του Ηλιακού συστήματος και άν υπάρχει μέ τήν εξερεύνηση των πλανητών θά δημο-
ζωή σε αυτούς, μάλιστα σε κανένα ύστερα σιευτούν σ' ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο πού
από τον Κρόνο. Μέ το κείμενο πού σάς είναι έτοιμο αυτόν τον καιρό. Πέραν αυτού
δίνω, νομίζω ότι κάνω τήν αρχή για τα όμως, θέλουμε να εκφράσουμε τη λύπη μας,
θέματα αυτά. Γιά τον πλανήτη Αφροδίτη, γιατί το άρθρο σας χρειάζεται αρκετή επε-
παρουσιάζω τις συνθήκες πού επικρατούν ξεργασία ακόμα για να μπορέσει να φτάσει
στην επιφάνεια του και αναφέρω τον τρόπο στο τυπογραφείο. Λυπούμεθα επίσης, γιατί
άποικοποιήσης τής Αφροδίτης αλλά και τα εκτός από το όνομα σας, δέν έχουμε κανένα
διαστημόπλοια τα όποια οδήγησαν τους επι- άλλο στοιχείο για να έλθουμε σε επαφή μαζί
στήμονες να καταλήφουν στα συμπεράσμα- σας.
τα γνωριμίας μέ τον πλανήτη. Στό μέλλον θά
σάς παρουσιάσω και άλλα κείμενα, σχετικά
μέ τους πλανήτες "Ερμής και Δίας και τήν
αποστολή του Απόλλων 11 και 14. Φυσικά
νομίζω ότι δέν είμαι αστρονόμος για να σάς
φέρω φωτογραφίες περί Αφροδίτης αλλά
ούτε και γλωσσολόγος για να σάς φέρω ένα
κείμενο γραμμένο στην δημοτική γλώσσα
πού δέν γνώρισα κατά τις σπουδές μου έπί
τής τυρρανικής επταετίας. Περιμένω από
σάς να διορθώσετε τα τυχόν λάθη πού θά
συναντήσετε και άν μπορέσετε να προσθέ-
σετε μερικές φωτογραφίες από το αρχείο
σας. Σέ περίπτωση πού δέν δημοσιευτεί ζη-
τώ διά μέσου του περιοδικού σας να μού
γράψετε τους λόγους πού δέν εκδόθηκε. Σάς
παρακαλώ όμως να δημοσιεύσετε το όνομα
μου στην περίπτωση πού το κείμενο δημο-
σιευτεί.
Μέ μεγάλη εκτίμηση, Γεώργιος Σκούρτας.
 η δουλεια
στα μυρμηγκια
Η ερευνητική ματιά πού ρίχνει ο άνθρωπος
EDWARD Ο. WILSON στην φύση παρουσιάζει εκπλήξεις αξεπέραστες.
' Ο κόσμος των μυρμηγκιών είναι μιά μοναδική
στο είδος της περίπτωση. ' Η δουλεία στην κοι-
νωνία των μυρμηγκιών δέν παραλάζει απ' αυτή
Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς των ανθρώπων ούτε στις χαρακτηριστικές της
εκδηλώσεις ούτε και στα αποτελέσματα.

Ο
θεσμός τής δουλείας δέν μο. Οί δαγκάνες τους, πού έχουν μάζουν μιαν επιδρομή, αλλάζουν
βρίσκεται αποκλειστικά μορφή μικροσκοπικών σπαθιών, εί- εντελώς. Όρμούν έξω άπ' τη φω-
στις ανθρώπινες κοινωνίες. ναι ιδανικές για να τρυπούν τα σώ- λιά σε πυκνές φάλαγγες και προχω-
Υπάρχουν 35 είδη μυρμηγκιών πού ματα των άλλων μυρμηγκιών, αλλά ρούν ακάθεκτα προς μιά φωλιά
ανήκουν σε έξι διαφορετικές ομά- ακατάλληλες για τις καθημερινές μυρμηγκιών του είδους των σκλά-
δες και πού εξαρτώνται, τουλάχι- εργασίες των συνηθισμένων μυρ- βων. Εξοντώνουν τους φύλακες
στον κατά ενα μέρος, από τη δου- μηγκιών. Πράγματι, όταν οι Πο- πού αμύνονται, τρυπώντας τους τα
λειά σκλάβων. Ή τεχνική πού λύεργοι βρίσκονται στή φωλιά τους σώματα, και μετά συλλαμβάνουν
έχουν αναπτύξει στις επιδρομές σε ή μοναδική τους ασχολία είναι να και μεταφέρουν τα κουκούλια μέ
ξένες φωλιές,για να παίρνουν σκλά- παρακαλούν τους σκλάβους τους τα έμβρυα των εργατών.
βους, είναι ολόκληρο σύστημα να τους ταΐσουν και να τους καθα- Οταν τα νεογνά ξεπεταχτούν άπ'
στρατηγικής, από τα πιό περίπλοκα ρίσουν ή όπως είπε ο εντομολόγος τα κουκούλια δέχονται σάν αδελ-
στον κόσμο των εντόμων. Τα πε- Ούίλλιαμ Μόρτον Ούήλερ, «να φούς τα μυρμήγκια πού τα αιχμαλώ-
ρισσότερα από τα είδη επιδρομέων τους γυαλίζουν τήν πανοπλία τους». τισαν. Δέν κάνουν καμιά διάκριση
μυρμηγκιών έχουν συνηθίσει τόσο Όταν όμως οι Πολύεργοι ετοι- ανάμεσα στους αληθινούς γονείς
πολύ, ώστε πεθαίνουν κυριολεκτι-
κά από τήν πείνα, αν τους λείψουν
οι σκλάβοι τους. Είναι δηλαδή
ένα φαινόμενο αντίστροφης εξέ-
λιξης, πού αρχίζει μέ συμπτωματι-
κές μάχες και επιδρομές ορισμένων
μυρμηγκιών, τα όποια, ένώ αρχικά
ήσαν κανονικά,γίνονται μόνιμοι πο-
λεμιστές, και καταλήγει σε τέτοιο
εκφυλισμό, ώστε τα μέλη της φω-
λιάς δέν μπορούν ούτε επιδρομές
να κατευθύνουν.
Ή δουλεία στα μυρμήγκια πα-
ρουσιάζει μιά σημαντική διαφορά
άπ' τη δουλεία στις ανθρώπινες
κοινωνίες: τα σκλαβωμένα μυρμήγ-
κια ανήκουν πάντα σε άλλο είδος
μυρμηγκιών πού κανονικά ζουν ε-
λεύθερα και δέν παίρνουν σκλά-
βους. Άπ' αυτήν τήν άποψη, τα
σκλαβωμένα μυρμήγκια θυμίζουν
περισσότερο οικιακά ζώα, μέ τη
διαφορά ότι οι σκλάβοι δέν έχουν
δικαίωμα αναπαραγωγής και δτι
βρίσκονται στο ίδιο ή σε ανώτερο
επίπεδο κοινωνικής οργάνωσης από
τους αφέντες τους.
Τα περίφημα άμαζόνια μυρμήγ- ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΑΜΑΖΟΝΙΩΝ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ Σχηματι-
κή αναπαράσταση επιδρομής αμαζονιων μυρμηγ-
κια του είδους «Πολύεργος» είναι κιών του είδους "Πολυέργκους Ρουφέσκενς" (α-
εξαιρετικά δείγματα εξελιγμένων νοιχτού χρώματος) εναντίον κοινότητας του εδους
επιδρομέων. Τα μέλη της φωλιάς των σκλάβων "Φόρμικα Φούσκα" (σκούρου χρώμα-
είναι πολύ ειδικευμένα στον πόλε- τος). Τα μυρμήγκια "Φούσκα" κάνουν τη φωληά
4
τους και τους Πολύεργους. Οι εργά-
τες ρίχνονται στη δουλειά για τήν
οποία τα έχει προορίσει ή φύση,
ενώ οι αφέντες επωφελούνται από
τήν κατάσταση. Άφού οι σκλάβοι
είναι μέλη της εργατικής τάξης δεν
έχουν δικαίωμα αναπαραγωγής. Για
να διατηρηθεί ο απαραίτητος αρι-
θμός εργατών, τα μυρμήγκια του
είδους των επιδρομέων διοργανώ-
νουν περιοδικά συμπληρωματικές
επιδρομές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδη
των επιδρομέων ζουν μόνο σε ψυ-
χρά κλίματα. Παρά το γεγονός ότι
ή μεγάλη πλειοψηφία των μυρμηγ-
κιών βρίσκεται στους τροπικούς
και στις εύκρατες ζώνες, κανένα
από τα είδη πού ζουν σ' αυτές τις
περιοχές δέν έχει σχέση μέ τη δου-
λεία. Αντίθετα, στα μυρμήγκια πού
ζουν σε ψυχρότερα κλίματα, αυτή
ή μορφή παρασιτισμού είναι πολύ
συχνό φαινόμενο. Οί φωλιές των
μυρμηγκιών επιδρομέων αφθονούν
στα δάση των βορείων περιοχών
των Η.Π.Α., αλλά τέτοιες επιδρο-
μές μπορούν να παρατηρηθούν ακό-
μα και σε μέρη απίθανα, σάν τήν
Πανεπιστημιούπολη του Χάρβαρντ.
Οί επιδρομείς υπόκεινται σ' ένα
νόμο πού συνήθως λέγεται Νόμος
του Έμερυ. Τό 1909, ο Κάρλο
Έμερυ, ένας Ιταλός εντομολόγος,
ειδικευμένος στή μελέτη των μυρ-
μηγκιών, παρατήρησε ότι τα είδη
των παρασιτικών μυρμηγκιών είναι,
από γενετική άποψη, σχετικά συγ-
γενή προς τα είδη πού αιχμαλωτί-
ζουν. Αυτή ή σχέση μεταξύ των
επιδρομέων και των σκλάβων είναι
πολύ χρήσιμη για τη μελέτη της
προέλευσης του φαινομένου. Ό
Δαρβίνος, πού είχε γοητευτεί από
το φαινόμενο τής δουλείας των
μυρμηγκιών, υπέθεσε ότι το πρώτο
βήμα ήταν απλή ληστεία: τα αρχέ-
γονα είδη άρχιζαν τις επιδρομές
σε ξένες φωλιές για να βρουν τρο-
φή, παίρνοντας δηλαδή μαζί τους
τα κουκούλια για να μπορούν να τα
καταβροχθίσουν μέ τήν ησυχία τους
στή φωλιά τους. Αν μερικά νεο-
γνά γλύτωναν αυτήν τήν τύχη για
άρκετόν καιρό, κατέληγαν να γί-
νουν μέλη τής εργατικής τάξης.
Σέ περιπτώσεις πού οι αιχμάλωτοι
αυτοί αποδείχνονταν πιο χρήσιμοι
σάν εργάτες παρά σάν τροφή, οι
επιδρομείς κατέληγαν να άφιερω-
θούν αποκλειστικά στή σύλληψη
σκλάβων.
Αν και ή υπόθεση του Δαρβίνου
είναι ενδιαφέρουσα, βρήκα τελευ-
ταία αποδείξεις ότι ή άμυνα τής
φωλιάς και όχι ή ανάγκη τροφής
ήταν ή αρχική αιτία στην εξέλιξη
αυτών των ειδών. Στό Μουσείο
Συγκριτικής Ζωολογίας του Χάρ-
βαρντ, έβαλα μαζί διαφορετικά εί-
δη μυρμηγκιών τής οικογενείας των
«Λεπτοθωράκων» πού κανονικά δέν
εξαρτώνται από σκλάβους. Όταν
τοποθέτησα τις φωλιές τους πιό
κοντά άπ' ότι βρίσκονται κανονικά
στή φύση, τα μέλη τής μεγαλύτερης
φωλιάς έκαναν επίθεση στή μικρό-
τερη και έπαιρναν μαζί τους ή σκό-
τωναν τις βασίλισσες και τους
εργάτες. Οί επιδρομείς αιχμαλώτι-
ζαν κουκούλια και τα πήγαιναν
κι αυτά στή φωλιά τους. Τότε, τα
νεογνά μπορούσαν να γίνουν δεκτά
και να εξελιχθούν σε εργάτες. Στίς
περιπτώσεις πού αυτοί οι νέοι εργά-
τες ανήκαν στο ίδιο είδος, τους
επέτρεπαν να γίνουν ενεργά μέλη
τής φωλιάς. Αν όμως ανήκαν σε
διαφορετικά είδος του γένους των
«Λεπτοθωράκων», τότε ή εκτέλεση
τους ήταν θέμα ωρών. Μ' αυτό το
δεδομένο είναι εύκολο να φαντα-
στούμε τήν προέλευση του φαινο-
μένου τής δουλείας, αν παραδε-
χτούμε ότι το επόμενο βήμα τους
θά ήταν να ανέχονται σάν εργάτες,
αιχμαλώτους συγγενικών ειδών, αν-
τί να τους σκοτώνουν. Οσο πιο
στενή είναι ή συγγενική σχέση ανά-
μεσα στους επιδρομείς και τους
αιχμαλώτους τόσο πιο εύκολα συμ-
βιβάζονται. Έξ άλλου, ένα τέτοιο

τους σε στεγνό χώμα κάτω από μία πέτρα. Τα ' Αμα-
ζόνια πού κάνουν τήν επίθεση σκοτώνουν όσα
"Φούσκα" αντιστέκονται τρυπώντας τα μέ τις δαγ-
κάνες τους πού μοιάζουν μέ σπαθιά. Τα περισσότε-
ρα Αμαζόνια μυρμήγκια κουβαλάνε κουκούλια
πού περιέχουν τις νύμφες "Φούσκα" για να πάνε
στή φωληά τους. Οταν τα μικρά ξεπεταχθούν άπ'
τα κουκούλια γίνονται σκλάβοι. Δύο μυρμήγκια
"Φούσκα" πού αντιστάθηκαν είναι νεκρά, ένώ άλλα
δύο άποτραβήχτηκαν στο βράχο πού είναι πάνω
άπ' τη φωληά τους.
αποτέλεσμα συμβαδίζει καν με το
Νόμο του Έμερυ.
Ένα είδος πού φαίνεται ότι τε-
λευταία μόνο κατέληξε να συλλαμ-
βάνει αιχμαλώτους για να τους
κάνει σκλάβους, είναι ο «Λεπτοθώ-
ραξ ο Δουλωτικός», ενα σπάνιο
μυρμήγκι πού βρίσκεται μόνο σε
ορισμένες περιοχές των Πολιτειών
Όχάϊο, Μίτσιγκαν και Οντάριο.
Ή ανατομία του είδους αυτού είναι
πολύ λίγο αλλαγμένη ώστε να αντα-
ποκρίνεται στις ανάγκες των επι-
δρομών, πράγμα πού σημαίνει ότι
στην εξέλιξη του, το είδος αυτό
μόνο τελευταία αφιερώθηκε σ' αυ-
τόν τον τρόπο παρασιτικής ζωής.
Σέ πειράματα πού έκανα με μυρ-
μήγκια, στο εργαστήριο, αντιλή-
φθηκα μέχρι ποιου σημείου έχει
φτάσει ο εκφυλισμός στή συμπερι-
φορά του «Λεπτοθώρακα του Δου-
λωτικού». Οπως και τα άμαζόνια
μυρμήγκια, οι «Δουλωτικοί» είναι
πολύ εξελιγμένοι στις επιδρομές και
τον πόλεμο. Οταν έβαζα φωλιές
διαφορετικών «Λεπτοθωράκων»
κοντά σε φωλιά «Δουλωτικών», οι
τελευταίοι διοργάνωναν εντατικές
εξορμήσεις μέχρι να αιχμαλωτί-
σουν όλα τα κουκούλια του άλλου
είδους.
Στή δική τους φωλιά, οι «Δουλω-
τικοί» τεμπέλιαζαν, αφήνοντας σχε-
δόν όλη τη συνηθισμένη δουλειά
στους αιχμαλώτους. Όταν απομά-
κρυνα για λίγο τους σκλάβους, οι
Δουλωτικοί έδειχναν ενα δραματικό
ζήλο για εργασία, εκτελώντας σχε-

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΦΩΛΗΑΣ ΑΜΑΖΟΝΙΩΝ Σχηματική ανα-
παράσταση κοινότητας Αμαζονίων όπου οι σκλά-
βοι "Φόρμικα Φούσκα" (σκούρο χρώμα) εκτελούν
όλες τις δουλειές "του σπιτιού". Στό κέντρο πάνω,
ένας σκλάβος φέρνει ένα φτερό μύγας στή φωληά
για τροφή. Άλλοι σκλάβοι ασχολούνται μέ τα αυ-
γά, τα κουκούλια και τις νύμφες των αφεντικών
τους. Τήν εποχή των επιδρομών άν μερικές νύμφες
είναι των εργατών "Φούσκα", τα αφεντικά (ανοιχτό
χρώμα) δέν έχουν άλλη λύση παρά να τα περιποιη-
θούν (πάνω αριστερά). Τα αμαζόνια μυρμήγκια, για
να φάνε, είναι υποχρεωμένα να παρακαλάνε τους
σκλάβους τους να τα ταίσουν στόμα μέ στόμα (κά-
τω αριστερά). Αυτά τα είδη μυρμηγκιών βρίσκονται
στην Ευρώπη.
δον όλες τις δουλειές πού προηγου-
μένως έκαναν οι σκλάβοι. Ετσι, οι
Δουλωτικοί διατηρούν σε λανθά-
νουσα κατάσταση μιαν ικανότητα
για εργασία, μιαν ικανότητα πού
έχει εξαφανιστεί εντελώς σε πιό
προηγμένα είδη επιδρομέων.
Πάντως, οι Δουλωτικοί πού εί-
χαν μείνει χωρίς σκλάβους δέν έκα-
ναν πολύ σωστά τις δουλειές. Δέν
τάιζαν τα μικρά τους σε κανονικά
διαστήματα, δέν τα περιποιόντου-
σαν όπως έπρεπε, κουβαλούσαν
άσκοπα εδώ κι εκεί διάφορα υλικά
της φωλιάς χωρίς να τα τοποθετούν
στή σωστή τους θέση και έχαναν
πάρα πολύ καιρό μαζεύοντας και
μοιράζοντας μέλι. Τό πιό σημαν-
τικό είναι ότι τα μυρμήγκια πού εί-
χαν μείνει χωρίς σκλάβους, δέν εί-
χαν ενα βασικό χαρακτηριστικό των
συνηθισμένων μυρμηγκιών: Δέν μά-
ζευαν νεκρά έντομα ή άλλη στε-
ρεή τροφή. Αγνοούσαν μέχρι και
τις τροφές πού βρίσκονταν μές στα
πόδια τους. Οταν ή φωλιά άρχισε
να παρουσιάζει δείγματα λιμοκτο-
νίας και φθοράς τους επέστρεψα
μερικούς σκλάβους του είδους «Λε-
πτοθώραξ Κουρβισπινόσους» (Cur-
vispinosus). Οι εργατικοί σκλάβοι
τακτοποίησαν γρήγορα τη φωλιά,
ενώ οι επιδρομείς σχεδόν αμέσως
ξανάπεσαν στή συνηθισμένη τους
τεμπελιά.
Ο ΑΔΕΝΑΣ "ΝΤΥΦΟΥΡ" πού παράγει ορισμένες ουσίες και τις
Δέν είναι όλα τα είδη των επι- οποίες χρησιμοποιούν τα μυρμήγκια σάν μέσο επικοινωνίας
δρομέων πού χρησιμοποιούν βία "δια τής οσμής", είναι πολύ μεγαλύτερος στο είδος επιδρο-
για να κατακτήσουν τα θύματα μέως "Φόρμικα Σουμπίντεγκρα" (πάνω) παρά στο είδος έπι-
τους. Σχεδόν κατά σύμπτωση ο δρομέως "Φόρμικα Σουμπσερίσεα" (κάτω). Τα "Σουμπσερί-
σεα" εκτοξεύουν τα οξέα τους για να προειδοποιήσουν τους
Φρέντ Ε. Ρέγκνιερ του Πανεπιστη- συντρόφους τους ότι ύπάρχει κάποιος κίνδυνος.
μίου Περντιού και εγώ, ανακαλύ-
ψαμε ότι μερικά γένη έχουν πιό μυρμήγκια αυτού του είδους εκεί «Μύρμηξ ο Αίματόχρους» (Formi-
εκλεπτυσμένη στρατηγική. Ένώ πού ξεσπάει ο πόλεμος. Συγχρό- ca Sanguinea). Ό Ύμπέρ είχε πα-
εξετάζαμε τις χημικές ουσίες πού νως, τα οξέα πού εκτοξεύτηκαν πα- ρατηρήσει ότι όταν μιά φωλιά έπε-
χρησιμοποιούν τα μυρμήγκια για νικοβάλλουν τα μυρμήγκια πού φτε θύμα επιδρομής, τα επιζώντα
να σημάνουν συναγερμό και να αντιστέκονται. Πράγματι,, αυτά τα μέλη της απέφευγαν να παραμεί-
προστατέψουν τις φωλιές τους, ανα- οξέα είναι ισχυρά και ανθεκτικά νουν στην ίδια περιοχή, ακόμα
καλύψαμε δύο είδη επιδρομέων πού υποκατάστατα ουσιών συναγερμού, κι αν δέν υπήρχαν άλλες κατάλλη-
χρησιμοποιούν ουσίες εντελώς δια- διότι μιμούνται τις ουσίες και τα λες φωλιές. Ό Ύμπέρ σημείωσε
φορετικές από τα άλλα μυρμήγκια χημικά οξέα πού βρίσκονται σε ότι «τα μυρμήγκια ποτέ δέν επι-
πού είχαμε εξετάσει ως τότε. Αυτά γένη σκλάβων του είδους «Φόρμι- στρέφουν στην κυριευμένη πρωτεύ-
τα μυρμήγκια, ή «Φόρμικα Σουμπίν- κα» και πού τα εκτοξεύουν για να ουσα τους, ακόμα κι' αν οι κατα-
τεγκρα» (Formica Subintegra) και σημάνουν συναγερμό όταν κινδυ- κτητές έχουν πιά αποτραβηχτεί στή
ή «Φόρμικα Περγκαντέι» (Formi- νεύει ή φωλιά τους. Έν τούτοις, δική τους φωλιά, ίσως διότι αντι-
ca Pergandei) παράγουν εντυπωσια- τα οξέα των επιδρομέων είναι τόσο λαμβάνονται ότι ποτέ δέν θά είναι
κές ποσότητες δεκυλικού, δωδεκυ- πιό ισχυρά, ώστε ή αποτελεσματι- ασφαλή εκεί, άφόσον πάντα θά
λικού και τετραδεκυλικού άσετά- κότητα τους είναι διαρκείας. Γι' υπόκεινται στις επιθέσεις των μι-
του (όξικού άλατος). Μιά έρευνα αυτόν το λόγο, ο Ρέγκνιερ και σητών επισκεπτών τους».
πιό λεπτομερής τής «Φόρμικα Σου- εγώ τα ονομάσαμε «προπαγανδι- Ό Ρέγκνιερ και εγώ μπορέσαμε
μπίντεγκρα» αποκάλυψε ότι εκτο- στικά οξέα». έτσι να βρούμε ενα σημαντικό
ξεύουν αυτές τις ουσίες σε γένη Πιστεύουμε ότι εξηγήσαμε ένα στοιχείο, σχετικά μέ τήν αρχική
μυρμηγκιών πού αντιστέκονται στις παράξενο γεγονός, πού πρώτος το οργάνωση των επιδρομέων. Είχα-
επιδρομές για να μή γίνουν σκλά- παρατήρησε ο Πιέρ Ύμπέρ έδώ με κάνει μιαν υπόθεση, βασιζόμε-
βοι. Τα οξέα προσελκύουν κι άλ- και 165 χρόνια στην πρωτοποριακή νοι στην τεχνική άλλων μυρμηγ-
λους επιδρομείς, δηλαδή χρησι- του μελέτη ενός ευρωπαϊκού μυρ- κιών. Υπάρχουν μυρμήγκια-άνι-
μεύουν στο να συγκεντρώνονται μηγκιού - επιδρομέα του είδους χνευτές πού κατευθύνουν τους συν-
 Στά 1909, ο Ιταλός μυρμηκολόγος Κάρλο Εμερυ
είχε παρατηρήσει τη συγγένεια μεταξύ των επιδρο-
μέων και των σκλάβων.Σέ κάθε ζευγάρι μυρμηγκιών
τής εικόνας, ο επιδρομέας είναι αριστερά και ο
σκλάβος δεξιά. Αυτά τα είδη είναι: α) Πολυέρ-
γκους Ρουφέσκενς και Φόρμικά Φούσκα, β) Ροσ-
σομύρμηξ Προφορμικάρουμ και Προφόρμικα Να-
σούτουμ, γ) Αρπαγόξενος ο Αμερικανός και Λε-
πτοθώραξ Κουρβισπινόσους, δ) Λεπτοθώραξ ο
Δουλωτικός και Λεπτοθώραξ Κουρβισπινόσους,
ε) Στρογγυλόγναθος Άλπίνους και Τετραμόριουμ
Καίσπιτουμ και στ) Φόρμικα Σουμπίντεγκρα και
Φόρμικα Σουμπσερίσεα.

τροφούς- τους σε φωλιές μυρμηγ-
κιών - σκλάβων, αφήνοντας μιά
«γραμμή οσμής» απ' το στόχο ως
τη φωλιά. Για να εξετάσουμε αυτή
την υπόθεση φτιάξαμε ένα εκχύλι-
σμα από σώματα των «Φόρμικα
Σουμπίντεγκρα» και «Φόρμικα
Ρουμπικούντα» (Formica Rubicun-
da: Μύρμηξ ο Ξανθόχρους), ενα
άλλο είδος μυρμηγκιού που συχνά
ετοιμάζει καλά οργανωμένες επι-
δρομές κατά τη διάρκεια του καλο-
καιριού. Μετά, την ώρα που συνή-
θως γίνονται οι επιδρομές, τοπο-
θετήσαμε τεχνητές γραμμές οσμής
χρησιμοποιώντας ενα λεπτό πινέλο
που βουτούσαμε στο εκχύλισμα που
είχαμε φτιάξει. Τις γραμμές οσμής
τις τοποθετήσαμε ξεκινώντας από
την είσοδο τής φωλιάς, σε σημεία
που διαλέξαμε στην τύχη, ενα ή
δυό μέτρα πιο πέρα.
Τα αποτελέσματα ήσαν δραματικά.
Πολλοί από τους επιδρομείς όρμη-
σαν έξω, έτρεξαν κατά μήκος τής
γραμμής και στο τέλος σταμάτη-
σαν στριφογυρίζοντας εδώ κι εκεί
παραξενεμένοι. Όταν τοποθετήσα-
με μικρές κοινότητες του είδους
των σκλάβων «Φόρμικα Σουμπσε-
ρίσεα» (Formica Subsericea) στο
τέλος των γραμμών, οι επιδρομείς
διοργάνωσαν την επίθεση με τέ-
τοιο τρόπο, που σε πολλά σημεία
έμοιαζε με τις επιθέσεις που ετοί-
μαζαν όταν ακολουθούσαν τις γραμ-
μές που τοποθετούσαν οι ανιχνευ-
τές τους. Ή Μαίρη Τάλμποτ και
οι συνάδελφοι της, στο Λίντεν-
γουντ Κόλλετζ, μελέτησαν τα είδη
των έπιδρομέων «Πολυέργκους Λού-
σιντους» (Polyergus Lucidus: Πο-
λύεργος ο Διαυγής) και «Άρπαγ-
κόξενους Αμερικάνους» (Harpago-
xenus Americanus: Αρπαγόξενος
ο Αμερικανός) και κατέληξαν στο
ίδιο συμπέρασμα: οι επιδρομές διορ-
γανώνονται με βάση τις γραμμές
οσμής που τοποθετούν οι ανιχνευ-
τές από τις φωλιές τους μέχρι τις
φωλιές που θά γίνουν στόχος τής
επιδρομής. Είναι δηλαδή πιθανό,
αυτός ο τρόπος επικοινωνίας να
είναι πολύ διαδεδομένος ανάμεσα
στα είδη μυρμηγκιών που κάνουν
επιδρομές για να συλλάβουν σκλά-
βους.
Ή ανάπτυξη του κοινωνικού πα-
ρασιτισμού στα μυρμήγκια λειτουρ-
γεί σάν τα γρανάζια μιας μηχανής,
δηλαδή, τα σπρώχνει όλο και πιό
χαμηλά στην παρασιτική τους εξάρ-
τηση απ' τους σκλάβους τους, χω-
ρίς να τους επιτρέπει να ξαναγυρί-
σουν στην πρωταρχική ελεύθερη
και ανεξάρτητη ζωή τους. Ένα
παράδειγμα, όπου ή συμπεριφορά
των μυρμηγκιών σ' αυτόν τον τομέα
έχει εκφυλιστεί σχεδόν εντελώς
βρίσκεται σ' ένα είδος του γένους
«Στρογγυλόγναθος» (Strongylogna-
thus), που ζει στην Ασία και την
Ευρώπη. Τα περισσότερα είδη αύ-
του του γένους διοργανώνουν βί-
αιες επιδρομές με το σκοπό να
βρουν σκλάβους. Έχουν χαρακτη-
ριστικές δαγκάνες που μοιάζουν
με σπαθιά, για να σκοτώνουν τα
άλλα μυρμήγκια. Έν τούτοις, το
είδος «Στρογγυλόγναθος ο Τεστα-
καϊος» (Strongylognathus Testa-
ceus), έχει χάσει τις πολεμικές του
συνήθειες. Αν και διατηρεί ακόμα
τις χαρακτηριστικές δαγκάνες του
γένους του, δέν διοργανώνει επι-
δρομές για την ανεύρεση σκλάβων.
Αντί γι' αυτό, μία βασίλισσα «Τε-
στακαίος» μετακομίζει στή φωλιά
ενός είδους σκλάβων και ζει με
τη βασίλισσα αυτού του είδους.
Και οι δύο βασίλισσες γεννούν
αυγά, αλλά όσα μυρμήγκια γεν-
νιούνται απ' τη βασίλισσα «Τεστα-
καίος» δέν εργάζονται. Τα μυρμήγ-
κια του είδους των σκλάβων τα
ταΐζουν. Δέν ξέρουμε πώς πραγμα-
τοποιείται κατ' αρχήν η ένωση
δύο βασιλισσών, αλλά το πιό πι-
θανό είναι ότι ή παρασιτική βα-
σίλισσα απλώς καταφέρνει να υιο-
θετηθεί απ' τη νέα κοινότητα αμέ-
σως μετά την απόδραση της από
τη μητρική της φωλιά.
Έτσι, ο Στρογγυλόγναθος ο Τε-
στακαίος δέν είναι πιά πραγματικός
επιδρομέας, αφού έχει γίνει ένα
πολύ προηγμένο κοινωνικό παρά-
σιτο που εγκαθίσταται σε ξένες φω-
λιές. Υπάρχουν, για παράδειγμα,
πολλά είδη μυρμηγκιών που φιλο-
ξενούν παράσιτα, όπως σκαθάρια,
σφήκες και μύγες, προσφέροντας
τους στέγη και τροφή.
Μήπως ή δουλεία στα μυρμήγ-
κια προσφέρει κανένα μάθημα στο
ανθρώπινο είδος; Μάλλον όχι. Ή
δουλεία στους ανθρώπους είναι
ΜΙΚΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ ΣΕ
ΓΥΑΛΙΝΟ ΘΑΛΑΜΟ. Αποτελείται από
το σπάνιο είδος Λεπτοθώραξ ο Δουλωτι-
κός και το είδος σκλάβων Λεπτοθώραξ
Κουρβισπινόσους. Ο Δουλωτικος που
βρίσκεται στό Οχάιο Μίτσιγκαν και Ον-
τάριο μόνο πρόσφατα αφιερώθηκε στή
"σκλαβοθηρία". Ενας Δουλωτικος φαί-
νεται καθαρά στό κέντρο τής φωτογρα-
φίας. Από κάτω του φαίνονται τρεις
σκλάβοι. Τα λευκά αντικείμενα είναι προ-
νύμφες και των δυο ειδών. Αν αφαιρε-
θούν απ' την κοινότητα οι σκλάβοι, οι
Δουλωτικοί προσπαθούν να εκτελέσουν
τις απαραίτητες εργασίες τής φωληάς,
αλλά δέν τα καταφέρνουν.
ένας ασταθής κοινωνικός θεσμός,
πολύ ενάντιος προς τα ηθικά συ-
στήματα που έχουν αναπτύξει οι
περισσότερες ανθρώπινες κοινω-
νίες. Ή δουλεία στα μυρμήγκια
είναι μιά γενετική προσαρμογή ορι-
σμένων ειδών και δέν μπορούμε να
πούμε ότι έχει περισσότερη ή λι-
γότερη επιτυχία από την προσαρ-
μογή των ειδών του αντίθετου στρα-
τοπέδου. Τα μυρμήγκια που συλ-
λαμβάνουν σκλάβους αποτελούν
ένα ενδιαφέρον και σαφέστατο πα-
ράδειγμα εξέλιξης συμπεριφοράς,
αλλά οι αναλογίες που παρουσιά-
ζουν με την ανθρώπινη συμπεριφο-
ρά είναι τόσο ελάχιστες που δέν
μας επιτρέπουν να τις χρησιμο-
ποιήσουμε για ηθικά ή πολιτικά
διδάγματα.
Edward Ο. Wilson

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Λόγω τής μεγάλης συροής συνεργασιών προς το περιοδικό από αναγνώστες, αποφασί-
σαμε την καθιέρωση ειδικού τμήματος με τίτλο "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ". Στίς
σελίδες που θά διατεθούν για το τμήμα αυτό θά παρουσιάζονται κάθε μήνα οι καλ-
λίτερες συνεργασίες που θά φτάνουν στα γραφεία. Οι συνεργασίες αυτές θά αποστέλ-
λονται σε δύο αντίγραφα δακτυλογραφημένα, το δέ μέγεθος τους δέν πρέπει σε καμία
περίπτωση να ξεπερνά τις 8-10 σελ. δακτυλογραφημένες. Εάν τα κείμενα είναι
εύκολο να πλαισιωθούν από φωτογραφίες πρέπει αυτές να αποστέλλονται ή να γρά-
φονται οι πηγές άπ' όπου μπορούν να ληφθούν. Απαραίτητη είναι ή αναγραφή των
βιβλιογραφικών σημειώσεων. Κείμενα ανυπόγραφα δέν δημοσιεύοντα, όπως επίσης
και κείμενα που δέν έκπληρούν τους παραπάνω όρους.
Ή διεύθυνση του περιοδικού πιστεύει ότι έτσι συμβάλει θετικά στην δημιουργία
ενός κοινού πόλου έλξης των αναγνωστών δίνοντας τους παράλληλα την δυνατότητα
να εκφραστούν. Οι συνεργασίες θά ελέγχονται από την Σύνταξη και τους ειδικούς
συνεργάτες του περιοδικού. Οσοι από τους αναγνώστες αποστέλλουν συνεργασίες θά
πρέπει στον φάκελλο αποστολής να γράφουν εκτός των άλλων και το εξής: "Γιά την
στήλη "Συνεργασιές αναγνωστών" ώστε να μήν μπλέκονται φάκελλοι με την υπόλοι-
πη αλληλογραφία. Όσα δέ από τα κείμενα αυτά μπορούν να πλαισιωθούν από το
περιοδικό με φωτογραφικό υλικό αυτό θά γίνεται. Τα κείμενα θα έχουν σχέση μόνο με
τα θέματα που ερευνά το περιοδικό. Καλλιτεχνικού, λογοτεχνικού, πολιτικού ή οποιασ-
δήποτε άλλης μορφής κείμενα δέν θά παρουσιάζεται.
Τα κείμενα είτε παρουσιαστούν είτε όχι δέν επιστρέφονται. Θά αναφέρουμε τους
λόγους για τους όποιους κάποιο κείμενο θά θεωρείται ακατάλληλο για δημοσίευση. Η
στήλη "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ" θά αρχίσει από το τεύχος Απριλίου 1976 Ν.11
 ΚΛΕΙΠΕΟΛΟΓΙΑ

οι μυστηριωδεις γραφες
της σαχαρας
Μιά μεγάλη έρημος και ένα τεράστιο ερωτηματικό.
Χαμένες πολιτισμικές κοιτίδες που φανερώνουν
την έκταση του ανθρωπίνου πολιτισμού σ' ένα κό-
σμο που σήμερα καλύπτεται από κινούμενη άμμο.
Τό ανεξιχνίαστο πρόσωπο τής Σαχάρας δέν άφίνε-
ται εύκολα για εξερεύνηση.

SOLAS BONCOMPAGNI Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

Α
υτή η τεράστια, και μά-
λιστα ερημωμένη, έκταση
που πάει από τον Νείλο
στο Ρίο ντε Ορο και από το Μα-
ρόκο στη Λίμνη Τσάδ, ίσως να εί-
ναι ακόμα πολύ πλούσια σε κρυμ-
μένους θησαυρούς, που ή ανακά-
λυψη τους θα μπορούσε να επιφέ-
ρει επανάσταση στις γνώσεις που
έχομε για τους αρχαίους αφρικα-
νικούς, ασιατικούς και ευρωπαϊκούς
πολιτισμούς.
Πράγματι, πολύ λίγα έχουν ανα-
καλυφθεί και πολύ περισσότερα μέ-
νουν ν' ανακαλυφθούν κατά μήκος
των αρχαίων ποταμών με τις έπο-
Σκηνή κυνηγιού με τοξότες που έχουν ουρά.
10
λιθωμένες κοίτες (ου ί ν τ ι α ν )
και τα κοχύλια, στα τραπεζοειδή
οροπέδια ( χ α μ μ ά ν τ α ) , στα
βουνά ( γ κ έ μ π ε λ ) , άπ' τίς αμ-
μώδεις εκτάσεις (έ ρ γ κ ) μέχρι
τις βραχώδεις περιοχές (ρ έ γ κ).
Τό αφιλόξενο κλίμα με την ανυ-
πόφορη ζέστη και ή ξηρασία του
εδάφους, είναι οι σπουδαιότεροι
λόγοι για τους οποίους καθυστέ-
ρησαν οι έρευνες, αν και, άπ' όσα
ξέρουμε μέχρι τώρα, μπορούμε να
βεβαιώσουμε με σιγουριά ότι, στην
προϊστορία, ή Σαχάρα είχε μεγά-
λο πληθυσμό, διότι άπ' την παλαιο-
λιθική εποχή στην νεολιθική, πα-
ρουσιάστηκε μιά προοδευτική απο-
ξήρανση, που ξεκίνησε με τη λεγό-
μενη «φάση των βροχών» για να
φτάσει στη «φάση της ξηρασίας».
Ετσι εξηγείται γιατί στην πρώτη
φάση το κλίμα ήταν εντελώς δια-
φορετικό άπ' το σημερινό και γιατί
στη βόρεια Αφρική δημιουργή-
θηκαν στα πανάρχαια χρόνια οι κα-
λύτερες προϋποθέσεις για την εγ-
κατάσταση λαών που ερχόντουσαν
από άλλες, εντελώς ακατάλληλες
για ζωή, περιοχές. Αυτές οι περιο-
χές πρέπει να βρισκόντουσαν πιο
νότια. Ά π ό εκεί οι ξηρασίες θά πρέ-
πει να έδιωξαν τους λαούς εκείνους
που κατοικούσαν στή ζώνη των με-
γάλων λιμνών της ανατολικής Α-
φρικής και αυτοί, κατεβαίνον-
τας τον Ανω Νείλο, κατευθύνθηκαν
στην τότε γόνιμη περιοχή τής Σα-
χάρας (Αιθιοπικό-Σαχαριανή με-
τανάστευση). Ισως βέβαια να προ-
ερχόντουσαν και από το βορρά,
δηλαδή άπ' την Ευρώπη, διότι οί
περίοδοι των βροχών
τής Αφρικής έχουν
μιαν αντιστοιχία με
τους διαφόρους ευρω-
παϊκούς παγετώνες, οι
οποίοι σκέπαζαν ολόκληρη την
Ευρώπη από το Βόρειο Πόλο μέ-
χρι και την Δορδόνη στή Γαλλία.
Είναι λοιπόν φανερό ότι αστά-
θμητοι κλιματολογικοί παράγον-
τες επηρέασαν εκείνη την μακρό-
χρονη περίοδο, που ξεκινάει άπ'
την παλαιολιθική εποχή και φτά-
νει μέχρι τη νεολιθική, προκαλών-
τας μετακινήσεις, εγκαταστά-
σεις, επαφές μεταξύ ετερογενών
λαών, για τις όποιες σήμερα, είναι
 πολύ δύσκολο ν' ανακαλύψουμε
στοιχεία, και ίχνη που να μας βοη-
θοϋν στο να εξακριβώσουμε λε-
πτομερώς την προέλευση τους. Εν-
τούτοις, είναι δυνατόν, χάρη στους
παραλληλισμούς που μπορούν να
γίνουν με βάση τις συνεχείς ανα-
καλύψεις προϊστορικών υπολειμ-
μάτων, να γίνει μιά επαλήθευση
αυτών των υποθέσεων. «Οι βορειο-
αφρικανικές βραχογραφίες», λόγου
χάρη, «έχουν στενή σχέση με τις
σπηλαιογραφίες της νότιας Γαλ-
λίας και της βόρειας Ισπανίας».
Αυτές οι βραχογραφίες που
με πολύ κόπο ανακαλύφθηκαν στα
βάθη των σπηλαίων αποκαλύπτουν
το υψηλό επίπεδο τέχνης όπου εί-
χαν φτάσει οι προϊστορικοί καλ-
λιτέχνες, και με πόση μαεστρία χρη-
σιμοποιούσαν τα λίγα χρώματα που
γνώριζαν. Αποκαλύπτουν πώς ο
άνθρωπος είχε, άπ' την αρχή, έν-
τονη φαντασία, πώς εκείνοι οι λαοί Βάρκα σε υγρή επιφάνεια. Ντύσιμο, χτένισμα και στολί-
βρέθηκαν στην ανάγκη να αναπτύ- δια θυμίζουν τις αρχαίες αιγυπτιακές συνήθειες.
ξουν μιά κοινωνικότητα, οχι μόνο
από την κοινή ανάγκη της επιβίω-
σης, αλλά και χάρη σ' ένα συμβο-
λισμό άμεσα συνδεδεμένο με ορι-
σμένες τελετουργίες και παραδό-
σεις. Με λίγα λόγια, όλο εκείνο το
παράξενο «φολκλόρ» που μας άφη-
σαν σαν μήνυμα με την πρωτόγο-
νη τέχνη τους. Ή προοδευτική
αποξήρανση που σίγουρα έγινε στη
διάρκεια της νεολιθικής εποχής,
καθώς αποδεικνύει ή απολιθω-
μένη χλωρίδα της Σαχάρας για
την οποία ή μέθοδος του ραδιοάν-
θρακα δίνει τις χρονολογίες 3.450
- 2.800 π.Χ., προκάλεσε οπωσδή-
ποτε νέα μεταναστευτικά κύματα
προς την κεντρική Αφρική, την
Ευρώπη και την Αίγυπτο. Αυ-
τό θα εξηγούσε και τη στενή σχέ-
ση της σαχαριανής τέχνης της βρα-
χογραφίας με τους πολιτισμούς της
Αιγύπτου, των Μυκηνών, κλπ. κα έχουν αρκετά λεπτομερή περι-
Για την αποξήρανση της αρχαίας γραφή». Θά μαθαίναμε με σι- Η φυλή των προγόνων των Φούλμε
γουριά αν ή υπόθεση του γεωμέ- (άνω). Σημερινό γυναικείο χτένισμα
λεκάνης της Σαχάρας, εκτός από Φούλμε στή Γουϊνέα (κάτω).
τις αλλαγές, του κλίματος, μπορεί τρη Λεόν Μαγιού ότι «το μυστικό
να είχε σημαντική επιρροή και του Νείλου είναι κλεισμένο μέσα
μιά πιθανή παρέκκλιση του Νείλου στή Μεγάλη Πυραμίδα» έχει
και του Νίγηρα. Αν βέβαια, πρέ- κάποια ιστορική βάση, ή, τότε, αν
πει να υποθέσουμε μιά παρέκκλιση ο Νείλος, έστω και τεχνητά, άλλα-
εντελώς φυσική, οι αμφιβολίες πα- ξε ή επέκτεινε την κοίτη του αργά,
ραμένουν. Θά μπορούσαμε να μά- με το πέρασμα των αιώνων, ώσπου
θουμε ολόκληρη την ιστορία της να δημιουργήσει το τεράστιο ση-
Αιγύπτου, μόνον άν βρίσκαμε ο- μερινό του Δέλτα - που δεν υπήρχε
λόκληρο το ιστορικό έργο του Μα- πρώτα - αρδεύοντας και γονιμο-
νέθωνα. «Οί εντελώς άγνωστες ή ποιώντας έτσι την αιγυπτιακή γη.
σχεδόν άγνωστες περίοδοι αντι- Ό Ηρόδοτος έγραψε : «Μου διη-
προσωπεύουν τα δύο τρίτα της γόντουσαν οι (Αιγύπτιοι) ιερείς ότι
ιστορίας της Αιγύπτου : από τις ο π ο τ α μ ό ς (Νείλος) έ τ ρ ε -
30, τουλάχιστον, δυναστείες που χε τότε πολύ κοντά στις
αναφέρει ο Μανέθωνας, μόνο έντε- αμμώδεις περιοχές των

11
 Κοπάδι σε κίνηση του οποίου ή προοπτι-
κή σε βάθος θυμίζει τις βραχογραφίες
της Αλταμίρα.
χαν κ α θ ό λ ο υ γ ή . Πρά-
γματι, το Δέλτα, όπως
βεβαιώνουν οι ίδιοι,
δέν ε ί ν α ι π α ρ ά τό προϊ-
όν των προσχώσεων
του π ο τ α μ ο ύ : σάν ν α
λέμε, γή πρόσφατης
εμφάνισης». Και λοιπόν ;
Καταλαβαίνουμε περίφημα ότι ή
έλλειψη των υδάτων του Νείλου
από τη «θάλασσα της Σαχάρας»,
στή νεολιθίκή εποχή, επιτάχυνε
σημαντικά την διαδικασία «άγο-
νοποίησης» που είχε κιόλας αρ-
χίσει στην περιοχή. Γι' αυτό και
οι αρχές· του αιγυπτιακού πολιτι-
σμού έχουν στενή σχέση με τη
σειρά αυτών των γεγονότων, τα
οποία, αν θέλουμε, αποτέλεσαν, κα-
λόφων προς τη Λιβύη: έφυγε από τις Θήβες και, πηγαί- θώς λέει ο Φράνκφορτ, τ ο δ υ-
αλλά ο Μένης, εκατό νοντας προς την Αιθιοπία, έφτασε ν α μ ι κ ό των αρχαίων αφρικα-
περίπου σ τ ά δ ι α πιό πά- σ ε μια « ό α σ η π ο υ α π έ χ ε ι νικών πολιτισμών. Γι' αυτό κατα-
ν ω από τη Μ έ μ φ ι δ α , έ- α π ό τ ι ς Θ ή β ε ς ε π τ ά μέ- λαβαίνουμε ακόμα γιατί «ο Τ ο υ ν-
φραξε το νότιο παρα- ρες πορεία μέσα από μπη θεωρεί την κά-
κλάδι του ποταμού και, την έρημο και το όνομα θοδο των προϊστορι-
αφού α π ο ξ ή ρ α ν ε την αυτής της π ε ρ ο χ ή ς εί- κών Αιγυπτίων στην
παλιά του κ ο ί τ η , έβα- ν α ι , σ τ α ε λ λ η ν ι κ ά , Νή- έλώδη κοιλάδα του
λε να σ κ ά ψ ο υ ν ενα κ α - σ ο ς τ ω ν Μ α κ ά ρ ω ν». Νείλου σάν α ν τ ί δ ρ α σ η
νάλι και έτσι ο ποτα- Πράγματι στή «θάλασσα τής Σ α - στην αποξήρανση της
μός άρχισε να τρέχει χάρας» θα έπρεπε να υπάρχουν βόρειας Αφρικής».
ανάμεσα στις δύο ορο- πολλά νησιά, κέντρα πολιτισμού Ισως ακόμα και ο Νίγηρας, με
σειρές». Σύμφωνα λοιπόν μ ε με μεγάλο ενδιαφέρον (τα τ ο π ω - την προοδευτική υπαναχώρηση των
αυτή τη μαρτυρία, ή παρέκκλιση νύμια, όπως θα δούνε παρακάτω, έλωδών υδάτων της εσωτερικής
φαίνεται ότι έγινε τεχνητά. Ενα είναι πολύ χρήσιμα γι' αυτές τις θάλασσας, να χρειάστηκε να βρει
άλλο στοιχείο που επιβεβαιώνει ιστορικές μελέτες). Ό ίδιος ο Η- άλλη διέξοδο προς τον κόλπο της
την ύπαρξη θάλασσας στή Σαχάρα ρόδοτος, τέλος, μας δίνει τη βε- Γουϊνέας. Έν τούτοις, μέχρι σή-
μέχρι την Ανω Αίγυπτο και το βαίωση ότι το Δέλτα του Νείλου μερα, δέν έχουμε καμιά ιστορική
Σουδάν είναι ότι όταν ο Καμβύσης είχε δημιουργηθεί πρόσφατα : «Υ- μαρτυρία που να επιβεβαιώνει μιά
έστειλε έ ν α σ τ ρ α τ ό ενάντια πήρξε μιά εποχή όπου τέτοια υπόθεση.
στους Αμμωνες, αυτός ο στρατός οι Αιγύπτιοι δέν εί- Ή τεράστια «θάλασσα της Σα-
χάρας» θα έπρεπε να είναι το «κα-
τάλοιπο» ενός απέραντου αφρικά-
νικου κόλπου που ανοιγόταν στον
Ατλαντικό Ωκεανό και που, ξε-
κινώντας από την οροσειρά του
Ατλαντα, έφτανε μέχρι τη σημε-
ρινή Αίγυπτο, το Σουδάν, το Τσαντ,
και μετά έστριβε δυτικά, όπου οι
αρχαίες ακτές θα έπρεπε να
φτάνουν μέχρι τους σημερινούς
λόφους του Φούτα Τζαλόν, συνε-
χίζοντας και μέχρι το Νίμπα. Μπρο-
στά σ' αυτόν τον τεράστιο κόλπο
θα βρισκόταν ή μυστηριώδης νή-
σος «Ποσειδωνίς», μέρος μιας πιο
μεγάλης γήινης έκτασης, της λε-
γόμενης Άτλαντίδας, που, μετά

Σκηνή κυνηγιού. Αξιοσημείωτες οι

λεπτομέρειες του κυνηγού και τής
καμηλοπάδραλης.

12
 Αναπαράσταση της τελευταίας πε-
ριόδου, τής λεγομένης "ιππικής"
τον θρυλικό καταποντισμό της, πε-
ριορίστηκε σε λίγα νησιά : Πρά-
σινο Ακρωτήριο, Κανάριες και
Αζόρες. Ό μυθικός καταπον-
τισμός τής Άτλαντίδας θα βοή-
θησε σίγουρα - χάρη σε κάποιο
παιγνίδι γεωλογικών μετατρο-
πών - στην ανύψωση εκείνης της
αφρικανικής ακτής που, σήμερα,
ενώνει το Φοϋτα Τζαλόν με το
Μαρόκο, περιορίζοντας έτσι τον
κόλπο τής Σαχάρας σε μια μεγάλη
εσωτερική θάλασσα με πολλά νη-
σιά σαν το Χόγκαρ, το Τιμπέστι
και το Γκέμπελ Άουνάτ. Είναι
δύσκολο να πούμε αν υπήρξαν άρ-
χαίες επαφές ανάμεσα στους επι-
ζήσαντες τής τρομερής ατλαντι-
κής τραγωδίας και στους άρχαιοα-
φρικανικούς πολιτισμούς, διότι δεν
μπορούμε να μάθουμε περισσότερα
για έναν πολιτισμό που κυριολε-
κτικά τον κατάπιε- ή θάλασσα και
να βεβαιωθούμε αν ορισμένες τε-
λετές ή ορισμένες παραδόσεις που
τελικά μεταδόθηκαν στους μεσα-
νατολικούς πολιτισμούς έχουν κά-
ποια σχέση ή κάτι κοινό μ' εκεί-
νους. Πάντως ή βραχογραφική τέ-
χνη τής Σαχάρας παρουσιάζει
συχνά τόση τελειότητα που μας
κάνει να αμφιβάλλουμε και ν' αρ-
χίσουμε να πιστεύουμε ότι έφτα-
σε σε κείνο το σημείο χάρη σε
κάποια επαφή με ξένους, σίγουρα
πολύ πιο προοδευμένους από τους
λαούς που είχαν εγκατασταθεί νω-
ρίτερα εκεί.
Ό αρχαιολόγος Φαμπρίτσιο
Μόρι ανακάλυψε πάρα πολλές βρα-
χογραφίες στο Άκακο και στο
Τασσίλι και αυτές οι ανακαλύψεις
του μας επέτρεψαν να γνωρίσουμε
έναν ολόκληρο άγνωστο κόσμο
στενά συνδεδεμένο με τους «με-
σογειακούς» και, φυσικά, με τον
αιγυπτιακό. Ηδη από την «προ-
ποιμενική» περίοδο, μερικές βρα-
χογραφίες έχουν, αν και πρωτό-
γονες, μιά δύναμη εκφραστικό-
τητας στην αναπαράσταση ζώων,
μιά πανίδα πλούσια σε σκηνές κυ-
νηγιού, όπου οι τοξότες έχουν μιά
ουρά κολλημένη στη μέση τους,
όπως συνήθιζε να κάνει ο μυθικός
Μένης, Ιδρυτής τής πρώτης αιγυ-
πτιακής δυναστείας, και όπως φαί-
νεται και στην αναπαράσταση του
Νάρμερ (εικόνα 1). Καί ακόμα και
αυτή ή «βάρκα μαγικοθρησκευτικού
χαρακτήρα», που εμφανίζεται πά-
νω σε μιά «υγρή επιφάνεια», θυ-
μίζει, όχι μόνον τη υπόθεση ότι
υπάρχει ή «Θάλασσα τής Σαχά-
ρας», αλλά και τον στενό δεσμό που
συνδέει αυτούς τους σαχαριανούς
λαούς με τον αιγυπτιακό. Αρκεί
να παρατηρήσουμε το ντύσιμο, το
αιγυπτιακό στυλ χτενίσματος, ο-
ρισμένα διακοσμητικά (όπως το
φτερό), και να τα συγκρίνουμε δ-
λα αυτά με «μερικές προδυναστικές
αιγυπτιακές ζωγραφικές αναπαρα-
στάσεις σε κεραμικό» (εικόνα 2).
Ανθρωποειδές ον ντυμένο ολόκλη-
ρο με παράξενη διαστημική στολή
και κράνος. Βράχοι του Σεφαρ (Σα-
Χάρα).
13
Είναι επίσης αξιοσημείωτο το πώς και, όπως φαίνεται και άπ' τη βρα-
ορισμένες μαγικοθρησκευτικές τε- χογραφία, ήταν ήδη ενωμένοι σε
λετές, ίσως μάλιστα πένθιμες, ξα- φυλή (εικόνα 3). Ή παρουσία βο-
ναβρίσκονται στις συνήθειες των σκών βαμμένων με πράσινο χρώ-
μελλοντικών πολιτισμών της ανα- μα θυμίζει τη σπάνια συνήθεια της
τολής, και πώς οι σαχαριανοί ή- χρησιμοποίησης χρωμάτων που
ξεραν από τότε τη διαδικασία μου- γινόταν στις προδυναστικές και
μιοποίησης καθώς αποδεικνύει έ- πρωτοδυναστικές αιγυπτιακές πε-
να εύρημα που ανάγεται στα 5.400 ριόδους. Έξ άλλου ή παρουσία του
χρόνια από σήμερα, και τέλος, το συνηθισμένου ήλιου ανάμεσα στα Μια από τις εκπληκτικές βροχογρα
πώς ή χρησιμοποίηση προσωπίδων κέρατα ορισμένων βοοειδών στη το άρμα συρόμενο από άλογα (ει-
με αναπαράσταση ζώων θυμίζει, «βόρειο» περίοδο και ή χρησιμο- κόνα 7). Ε ί ν α ι ε π ί σ η ς α-
λόγου χάρη, την αιγυπτιακή συ- ποίηση του «ουραίου» στή «ποι- ξ ι ο σ η μ ε ί ω τ ο το π ώ ς ο-
νήθεια της μάσκας του Άνούβι. μενική» περίοδο αποτελούν μέρος ρ ι σ μ έ ν ε ς συνήθειες, προ-
Σέ μερικές βραχογραφίες εμφανί- χαρακτηριστικών αιγυπτιακών συ- λήψεις, γραφές και έ-
ζονται λαοί «όχι μαύροι», που χα- νηθειών (εικόνα 4). Για ν' αντι- νας απόκρυφος συμ-
ρακτηρίζονται από ένα καθαρο- ληφθούμε το βαθμό καλλιτεχνι- βολισμός των λεγομέ-
γραμμένο προφίλ, με μαλλιά μα- κής τελειότητας που είχαν επι- μένων δεισιδαιμόνων
κριά και ίσια, και βαμμένα ανοι- τύχει αυτοί οι αρχαίοι λαοί της φυλών σάν τους Φούλ-
χτόχρωμα, που πολλές φορές θυ- Σαχάρας, άρκεϊ να παρατηρή- μπε, τους Ντάουντα,
μίζουν ένα τέλειο χρώμα ρόζ, σί- σουμε την τέλεια τεχνοτροπία τους, τους Τ έ μ π ο υ , τούς Γκα-
γουρα "μεσογειακού" τύπου, ένώ που παρουσιάζουν ορισμένες σκη- ρ α μ ά ν τ ι κ α ι ε ι δ ι κ ά αυ-
το ίδιο χτένισμα χρησιμοποιούν νές κυνηγίου (εικόνα 5) και την τών των τελευταίων,
και σήμερα οι Φούλμπε, φυλή «όχι αντιστοιχία μιας κίνησης ολο- που θεωρούνται δισέγ--
μαύρη» και των οποίων το όνομα κλήρου κοπαδιού σε προοπτική με γονα των α ρ χ α ί ω ν Του-
Π έ λ ς σημαίνει άκριβώς κόκκι- τα σχέδια και τις βραχογρα- αρέγκι, χάνονται στα
νο. Νά 'ναι αλήθεια οι μυστη- φίες που φαίνονται ακόμα στην βάθη του παρελθόντος,
ριώδεις Φούλμπε απόγονοι κά- Αλταμίρα (εικόνα 6) και μας κάνουν να υπο-
ποιας αρχαίας έπιμειξίας ; Νά Ή αποξήρανση της Σαχά- θέτουμε μιά αρχέγονη
'ναι αυτοί οι πρωταγωνιστές της ρας προκάλεσε την αργή παρα- επαφή με υποτιθέμε-
αρχαίας αιθιοπικο - σαχαριανής με- κμή της τέχνης στις βραχογρα- νες ι ε ρ α τ ι κ έ ς τ ά ξ ε ι ς, που
τανάστευσης ή μήπως έφτασαν φίες της μεταποιμενικής περιό- θα έπρεπε να αποτελούνται από
απ' το βορρά ; Χρησιμοποιούσαν δου, οπόταν εμφανίστηκε για τους σοφούς των « α τ λ ά ν τ ω ν »
λεπτά σκερπάνια, το «μπούμεραγκ» πρώτη φορά και εντελώς ξαφνικά και των «Α ι θ ι ό π ω ν ». Τό

14
φίες του Τασσίλι που έδωσε το όνομα της λεγομένης "αρειανης
σύμβολο της σβάστικας υπάρχουν στις αρχαίες γενείς γυναίκες (εικόνα 8), το δέ
που συχνά εμφανίζε- κελτικές φυλές. Αλλά έ - σύνολο φαίνεται να είναι αφιερω-
ται ζωγραφισμένο στο κείνο που αφορά την κ λ ε ι π ε ο- μένο σε κάποια παλιά τελετή
στήθος των Τ ο υ α ρ έ γ κ , λογική έρευναείναικάτι γονιμότητας. Αλλά μιά βρα-
κ α ι τ ο «λ ί τ ζ α μ » (βέλο πά- πλούσια ίχνογραφικά χογραφία δ ε ί χ ν ε ι ακό-
νω στο πρόσωπο) με διαφορετικά σχέδια που ανακαλύ- μα π ι ο κ α θ α ρ ά ένα όν
χρώματα (άσπρο για τους σκλά- φθηκαν π ρ ό σ φ α τ α στο Τασ- ντυμένο ολόκληρο με
βους και μαύρο για τους ευγενείς) σίλι και αναπαριστά- μιά παράξενη διαστη-
θα μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν ά είναι νουν παράξενα ανθρώ- μική στολή που τελει-
π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α . Πάντα σχε- π ι ν α ό ν τ α , ή πολύ μικρά ή ώνει σ' ένα αλλόκοτο
τικά μ' αυτή τη φυλή των νομάδων με γιγάντιο ανάστημα, με κεφάλια κράνος. Οι γνώμες των
αξίζει να θυμηθούμε την π α ρ ά - τόσο στρογγυλά που, σήμερα, μας ερευνητών είναι διχασμένες, αλλά
ξενη συνήθεια ( π ο υ λέ- κάνουν να σκεφτόμαστε διαστη- οι λεπτομέρειες τής βραχογραφίας
γ ε τ α ι «Ά χ ά λ») να συγκεν- μικά κράνη και κατά συνέπεια είναι τόσο καθαρές που μας αφή-
τρώνονται το βράδυ αμέσως μετά κάποια αρχαία αποικία ανθρωπο- νουν κατάπληκτους, προ πάντων
τη δύση, για να εκλέξουν κάθε φο- ειδών από το Σύμπαν. Σέ μιά με- αν σκεφτούμε ότι βρίσκεται εκεί,
ρά κι από μία σουλτάνα (βασίλισσα) γάλη ζωγραφιά αυτής τής περιό- στους βράχους του Σεφάρ (Σαχά-
κάτω από τη διεύθυνση της οποίας δου, που έμεινε να λέγεται «άρεια- ρα), κάπου εφτά χιλιάδες χρόνια
γιορτάζουν με τραγούδια και χο- νή», εμφανίζεται μιά μεγάλη φι- και ότι μας είναι γνωστό μόνο από
ρούς μέχρι αργά τη νύχτα. Α υ τ ό γούρα απρόσωπη, πάνω από τρία το 1965, δηλαδή, τότε που το ανα-
θυμίζει π α ν ά ρ χ α ι ε ς νυ- μέτρα ψηλή, μπροστά στην οποία κάλυψε ο Γάλλος Άνρί Λότ (εικ.9).
χτερινές συνήθειες που υποκλίνονται, σηκώνοντας τα χέ-
παρατηρήθηκαν σε «σ ε λ η ν ι α- ρια σε παράκληση κατά την αι-
ν ι α κ έ ς τ ε λ ε τ έ ς » κ α ι π ού γυπτιακή συνήθεια, μερικές ιθα- Solds Boncomhagni
15
 ο ανθρωπος
πειραματοζωο
ANTONIO PITASSI Μεταφρ. Κλειώ Κοασίν

Αν υπάρχουν πράγματι οι εξω-
γήινοι και μάς παρακολουθούν
τότε θαυμάσια θα μπορούσαν να
μάς χρησιμοποιούν και για πει-
ραματόζωα. Οι συντηρητικοί θα
μάς κοροϊδεύουν ενώ οι οπαδοί
των εξωγήινων πιθανόν να ζη-
λεύουν τον ήρωα τής ιστορίας αυ-
τής.
νας Τζερέο, σε μικρή απόσταση από
τα σύνορα τής πολιτείας του Σάν
Πάολο. Εχω δυο αδελφούς και
τρεις αδελφές και είμαι ο προτε-
λευταίος των αδελφών. Συνήθως ε-
γώ εργάζομαι τη νύχτα. Είμαι ανύ-
παντρος και ύγειής. Τή νύχτα τής
15ης Οκτωβρίου 1954 εργαζόμουν
μόνος μου με το τρακτέρ μου. Ε-
κανε κρύο και ο ουρανός ήταν κα-
θαρός και γεμάτος άστρα. Κατά
τη μία, είδα ξαφνικά στον ουρανό
ένα άστρο κόκκινο που έλαμπε τό-
σο, ώστε να φαίνεται μεγαλύτερο
μένα γιατί δέν ήξερα τι να κάνω.
Σκέφτηκα να πηδήξω απ' τη μη-
χανή μου και να φύγω τρέχοντας,
όμως ή φρεσκοσκαμμένη γη θα ή-
ταν μεγάλο εμπόδιο στην μετακί-
νηση μου. Εμεινα λοιπόν σ' αυτή
την αγωνία ένα ή δύο λεπτά, ένώ
εν τω μεταξύ το φωτεινό αντικεί-
μενο, κατεβαίνοντας σιγά σιγά, βρι-
σκόταν τώρα γύρω στα 15 μέτρα
μπροστά μου. Ηταν ένα παράξενο
αντικείμενο, σχήματος στρόγγυ-
λου, τυλιγμένο σ' ένα μώβ φώς με
ένα μεγάλο προβολέα με κόκκινο

Η
περίπτωση αυτή, στάθηκε α- από τα άλλα. Ό μ ω ς δέν ήταν άστρο, φώς μπροστά του. Εμοιαζε με
φορμή μιας μακράς και επι- γιατί σε λίγο άρχισε να μεγαλώνει ένα αυγό σε πολύ μακρύ σχήμα, με
μελημένης επισκόπησης, από πολύ γρήγορα, κατευθυνόμενο προς τρία μεταλλικά ανοίγματα στην πλώ-
το δόκτορα Ορλάντο Φόντες, που το μέρος που βρισκόμουν. Κατέ- ρη που έβγαζαν ένα λαμπρό φώς.
είναι ένας από τους σοβαρότερους βηκε ταχύτατα και, στα 50 σχεδόν Στό επάνω μέρος του ήταν ένα είδος
ερευνητές των φαινομένων των ι- μέτρα, σταμάτησε πάνω άπ' το κε- θόλου που γύριζε με μεγάλη ταχύ-
πταμένων δίσκων, και διατέλεσε φάλι μου, φωτίζοντας το γύρω έ- τητα, βγάζοντας ένα λαμπρό μώβ
και εκπρόσωπος τής Βραζιλίας για δαφος σάν να ήταν μέρα, με ένα φώς. Αυτό το φώς πήρε ένα χρώμα
ένα διάστημα στην APRO, τον ορ- φώς άσπρο, τόσο δυνατό ώστε εκ- πράσινο όταν το αντικείμενο προσ-
γανισμό έρεύνης για τα διαστημικά μηδενιζόταν το φώς των προβο- γειώθηκε και ελάττωσε την περι-
φαινόμενα, στις ΗΠΑ, και στην υ- λέων του τρακτέρ μου. Τα είχα χα- στροφική του κίνηση.
ψηλή στρατιωτική διοίκηση τής Βρα-
ζιλίας. Ό πρωταγωνιστής τής ιστο-
ρίας μας ρωτήθηκε πολλές φορές
και με σύγχρονες μεθόδους, και δέν
περιέπεσε σε καμιά αντίφαση. Αν-
τιστάθηκε σε όλες τις δελεαστικές
παγίδες που του στήθηκαν για να
επισημανθεί αν ο άνθρωπος μας
ενδιαφερόταν μόνο να γίνει διάση-
μος ή ν' αποκτήσει χρήματα μ' αυ-
τόν τον τρόπο. Υποβλήθηκε σε πλή-
ρη ιατρική εξέταση, σωματική και
ψυχική, και επέδειξε τέλεια ισορ-
ροπία. Είχε τη φήμη τίμιου και
σοβαρού εργαζομένου άνθρωπου. Ό-
μως το αποτέλεσμα τής κλινικής
εξέτασης του ήταν το σπουδαιότερο
σημείο για την αληθοφάνεια τής ι-
στορίας του, και αυτό ήταν που έ-
δωσε ένα τέλος στην περίπτωση
του. Ιδού πώς διηγείται ο ίδιος
τα γεγονότα :
Ονομάζομαι Άντόνιο Βίλλας
Μπόας και είμαι ηλικίας 23 ετών.
Ζω με την οικογένεια μου σ' ένα Ο δημοσιογράφος Τζαο Μαρίνς που πρώτος
αγρόκτημα που έχουμε κοντά στο έφερε στο φώς τής δημοσιότητας την παράξενη
Σάν Φρανσίσκο ντί Σάλες, στο Μί- εμπειρία του Αντώνιο Βιλλας Μπόας.
16

Πρόσωπο με πρόσωπο μ' ένα πα-
ράξενο διαστημικό άνθρωπο.
Με το τρακτέρ δεν μπόρεσα να
απομακρυνθώ παρά ελάχιστα μέ-
τρα. Τό μοτέρ έσβησε και οι προ-
βολείς χαμήλωσαν. Προσπάθησα να
ξαναβάλω σε κίνηση τη μηχανή, άλ-
λα μάταια. Πήδησα τότε κάτω και
άρχισα να τρέχω. Ομως ήδη είχα
χάσει πολύτιμα δευτερόλεπτα. Είχα
κάνει λίγα βήματα, όταν ένα χέρι
με σταμάτησε πιάνοντας το μπρά-
τσο μου. Ό διώκτης μου ήταν κον-
του αναστήματος. Εφτανε μόλις
στον ώμο μου. Φορούσε ένα είδος
στολής και είχε το κεφάλι εντελώς
σκεπασμένο με διαστημικό σκάφαν-
δρο. Γύρισα απότομα και ένα σπρώ-
ξιμο με έκανε να πέσω στο έδαφος
με το πλευρό, σε απόσταση δύο με-
τρων περίπου. Στό σημείο αυτό
ήρθαν δίπλα στον πρώτο άλλοι τρεις
παρόμοιοι τύποι και μου έπιτέ-
θηκαν από το πλάι και από μπρο-
στά. Μ' έπιασαν άπ' τα χέρια και
τα πόδια και με σήκωσαν. Τό όχη-
μα βρισκόταν σε απόσταση 1 ή 2
μέτρων άπ' τη γη, στηριζόμενο
πάνω σ' ένα τρίποδα. Είχε μιά
μισάνοιχτη πόρτα και μιά σκάλα
από το ίδιο ασημένιο υλικό που
ήταν φτιαγμένο όλο το σκάφος.
Μεταφέρθηκα μέσα, κι αυτό δεν
ήταν καθόλου εύκολο. Άφού μπή-
καμε μέσα, βρεθήκαμε σε μιά μικρή
τετράγωνη αίθουσα, φωτισμένη έν-
τονα από πολλές φωσφορίζουσες
λάμπες, μικρές και τετράγωνες, που
ήταν τοποθετημένες στην οροφή. Ή
αίθουσα εσωτερικά ήταν εντελώς
άδεια. Έν ολω ήταν 5 άτομα και
αυτοί με μετέφεραν σ' έναν άλλο
χώρο σχήματος οβάλ και πολύ με-
γαλύτερο του πρώτου. Εκεί μέσα
αισθάνθηκα πολύ καλύτερα ίσως
γιατί ή εξωτερική πόρτα είχε κλεί-
σει και δέν είχα πλέον καμιά ελπί-
δα να διαφύγω. Αυτή ή αίθουσα
είχε μιαν ασημένια φωτεινή επέν-
δυση, ενώ ένας κύλινδρος βρισκόταν
στη μέση άπ' την οροφή ώς το πά-
τωμα, χονδρύτερος στα δύο άκρα
και λεπτότερος στη μέση σε σχήμα
πολύ παράξενο. Κατάλαβα αμέσως
οτι έπρεπε να ήταν ο άξονας του
οχήματος. Σέ μιαν άκρη υπήρχε
ένα τραπέζι με πολλές περιστρεφό-
μενες καρέκλες, όλα μεταλλικά. Ε-
μεινα όρθιος αρκετά λεπτά, συγ-
κρατούμενος άπ' τα μπράτσα από
δύο άτομα, που έν τω μεταξύ άρ-
χισαν να συνομιλούν μεταξύ τους.
Είπα συνομιλία, μά στην πραγμα-
τικότητα ήταν ένας ιδιωματισμός
γλώσσας που δέν είχα ποτέ ξανα-
κούσει. Ή τ α ν ένας μακρόσυρτος
ήχος σαν το θρήνο τών σκυλιών.
Δέν ξέρω τίποτα άλλο που να άπο-
δίνει καλύτερα αυτόν τον παρά-
ξενο τρόπο συνομιλίας. Οι ήχοι τους
ήταν μακρόσυρτοι σιγανοί, σε εναλ-
λασσόμενη "μουσική" κλίμακα και
συγχρόνως συνεχώς τρεμουλιαστοί.
Οταν τα γρυλίσματα τελείωσαν,
φαίνεται ότι συνεννοήθηκαν τί να
κάνουν με μένα και άρχισαν και οι
πέντε να μου βγάζουν δια της βίας
τα ρούχα μου. Αντιστάθηκα, αλλά
αυτοί επέμειναν περισσότερο, χρη-
σιμοποιώντας βίαιες χειρονομίες, αλ-
λά προσπαθώντας να μή μου κάνουν
κακό.
Στό εσωτερικό του διαστημόπλοιου
το αίμα τρέχει χωρίς πόνο.
Βρέθηκα εντελώς γυμνός και γε-
μάτος φόβο ακόμα. Ενας άπ' τους
πέντε με πλησίασε και με ένα είδος
σφουγγαριού άρχισε να περνά ένα
υγρό πάνω σ' όλο το σώμα μου.
Ηταν ένα υγρό ανοιχτόχρωμο αλλά
πηχτό και άοσμο, που στέγνωνε
πολύ γρήγορα. Οδηγήθηκα στή
συνέχεια από τους άλλους τρεις προς
μιά πόρτα που ήταν απέναντι από
την πόρτα που μπήκαμε, και που
άνοιγε προς το εσωτερικό. Παρα-
τήρησα αμέσως μιά φωτεινή επι-
γραφή στο πάνω μέρος της με ψη-
φία εντελώς διαφορετικά άπ' τα δικά
μας. Ή αίθουσα που μπήκαμε ήταν
μικρή και τετράγωνη.
Καθώς κοίταζα, ή πόρτα ξανά-
κλεισε και δέν φαινόταν κάν ότι
στο χώρισμα υπήρχε πόρτα. Τό
άνοιγμα άπ' το όποιο μπήκα εξα-
φανίστηκε και ή επιφάνεια φαινό-
ταν εντελώς μονοκόμματη. Μετά άνοι-
ξε πάλι και μπήκανε δύο άτομα,
κρατώντας δύο σωλήνες από λά-
στιχο ή κάτι τέτοιο, κόκκινου χρώ-
ματος, μάλλον χονδρούς και μα-
κριούς περίπου ένα μέτρο. Ή άκρη
του ενός σωλήνα τοποθετήθηκε μέ-
σα σ' ένα δοχείο διαφανές με λεπτό
στήριγμα ενώ την άλλη άκρη, που
είχε μιά μυτερή προεξοχή σάν βεν-
τούζα, την κολλήσανε στο πηγούνι
μου. Είδα τότε το αίμα μου να
μεταγγίζεται στο δοχείο, που γέ-
μισε το μισό. Δέν αισθάνθηκα κα-
νένα πόνο, άλλα είχα την εντύπωση
ότι μου στεγνώνανε το δέρμα. Κά-
νανε το ίδιο και με το δεύτερο σω-
λήνα παίρνοντας αίμα από ένα άλλο
σημείο του πηγουνιού μου, αλλά
αυτή τη φορά το δοχείο γέμισε μέ-
χρι πάνω. Άφού έγινε αυτό, οι διώ-
κτες μου, αποχώρησαν, αφήνοντας
με μόνο, δέν ξέρω για πόση ώρα.
Στή μέση του δωματίου είδα ένα
μικρό ντιβάνι σκεπασμένο μ' ένα
χνουδωτό ύφασμα και όχι τόσο
άνετο για να μπορέσει να ξαπλωθεί
κανείς. Γιατί δέν ήταν ούτε μακρύ,
ούτε κοντό. Κουρασμένος από την
πάλη που έκανα και τη συγκίνηση,
αισθάνθηκα μιά παράξενη μυρωδιά
που μου έφερε ναυτία. Ήταν σάν να
άνέπνεα έναν αέρα που μύριζε καμέ-
νο ύφασμα. Εξετάζοντας τους τοί-
χους με προσοχή, είδα μερικούς
μεταλλικούς σωλήνες, τρυπητούς, άπ'
όπου έβγαινε ένας γκριζωπός κα-
πνός που διαλυόταν στον αέρα. Ο-
ταν ή ναυτία μου μεγάλωσε, πήγα
σε μιά γωνιά και έκανα εμετό. Μέ-
χρι τότε πολύ λίγα πράγματα είχα
καταλάβει για τα όντα που με είχαν
αιχμαλωτίσει γιατί όλοι φορούσαν
στολές γκρίζες και σκάφανδρα βα-
ρύτερα άπ' την πίσω μεριά του κε-
φαλιού τους και με μιά μεταλλική
μικρή προεξοχή μπροστά, τρίγωνη,
που έφτανε ώς τη μύτη τους. Αυτή
ή προεξοχή είχε δύο στρογγυλά
γυάλινα ανοίγματα, πίσω άπ' τα
οποία είδα δύο μάτια πολύ μικρό-
τερα άπ' τα δικά μας, ίσως λόγω των
φακών. Πάνω άπ' τα ανοίγματα
των ματιών τα σκάφανδρα φάρδαι-
ναν τόσο ώστε να σκεφτεί κανείς
ότι τα κεφάλια τους ήταν πολύ με-
γαλύτερα άπ' όσο ενός φυσιολογικού
ανθρώπου. Απ' τά σκάφανδρα έξέρ-
χονταν τρεις σωλήνες που φτάνανε
μέχρι τη μέση της στολής τους,
όπου και μπαίνανε μέσα στην στο-
λή. Τα μανίκια τελειώνανε σε γάν-
τια γκρίζου χρώματος με πέντε
δάχτυλα. Τα παντελόνια και τα
παπούτσια φαίνονταν ενωμένα σάν
να σχηματίζανε ένα μονοκόμματο
σύνολο. Τα παπούτσια ήταν πολύ
μεγάλα και με χονδρές σόλες. Οί
στολές δέν είχανε τσέπες, ούτε
κουμπιά, αλλά στο ύψος του στή-
θους ήταν ένα είδος κόκκινης ασπί-
δας που έδινε φωτεινές ανταύγειες.
Ά π ' την ασπίδα ξεκινούσε μιά λω-
ρίδα μεταλλικού υφάσματος, ή με-
τάλλου και ενωνόταν με μιά φαρ-
διά ζώνη, χωρίς κανένα συνδετήρα
ή κόμπο. Εκτός άπ' τον πρώτο
εξωγήινο που με είχε πιάσει και με
είχε ρίξει κάτω, όλοι οι άλλοι ήταν
σχεδόν στο ύψος μου και, αν εξαι-
ρέσουμε το σκάφανδρο και τίς χον-
δρές σόλες, πρέπει να ήταν ψηλοί ώς
1,57 μ.
17

"Ερως δια της βίας.
Μετά από πολλήν ώρα ή πόρτα
άνοιξε πάλι. Οι εκπλήξεις για μένα
δέν είχαν τελειώσει. Μπήκε μια
γυναίκα χωρίς στολή και χωρίς
σκάφανδρο. Ηταν εντελώς γυμνή.
Τα μαλλιά της ήταν σχεδόν άσπρα,
ίσια και λιγοστά. Κοντού αναστή-
ματος, γύρω στο 1.35 μ., με μάτια
γαλανά, ίσια μύτη, τα χαρακτηρι-
στικά του προσώπου της πολύ έντο-
να, μυτερό πηγούνι και χείλη λεπτά,
σχεδόν αδιόρατα. Έν σχέσει με το
ύψος της ήταν πολύ καλοφτιαγμένη
και οι προθέσεις έγιναν αμέσως αντι-
ληπτές. Ηθελε να κάνει έρωτα μα-
ζί μου. Οσο κι αν προσπαθούσα
να σκεφτώ άλλα πράγματα εκείνη
τη στιγμή αναγκάστηκα να υπο-
ταχτώ στή σαγήνη αυτού του πλά-
σματος και ενώθηκα μαζί της. Μετά
άπ' αυτό μου έδωσαν τα ρούχα μου
και με κατέβασαν άπ' το διαστημό-
πλοιο.
Απομακρύνθηκα γρήγορα.
Έ δ ώ τελειώνει ή αφήγηση του
Βίλλας Μπόας και αρχίζει μιά σει-
ρά ερωτηματικών : Αυτή ή γυναί-
κα ανήκε στην ίδια φυλή με τους
άλλους που φορούσαν στολή; Και
στην περίπτωση αυτή το αέριο που
ανέπνευσε ο Βίλλας Μπόας ήταν
ένα μίγμα για να μπορέσει ν' ανα-
πνεύσει και αυτή μαζί τ ο υ ; Η
αυτή ήταν το αποτέλεσμα μιας δια-
σταύρωσης γήινου με εξωγήινους, ή
τέλος ένα πειραματόζωο που δη-
μιουργήθηκε για ένα πείραμα ανα-
παραγωγής άπ' τον πλανήτη μας.
Κατά τον πρωταγωνιστή της α-
πίθανης ιστορίας αυτή ή γυναίκα
γρύλλιζε τρεμουλιαστά, ακριβώς ό-
μοια όπως και οι σύντροφοι της.
Στήν αφήγηση του Βίλλας Μπόας
έξ άλλου υπάρχουν πολλές περίερ-
γες λεπτομέρειες πάνω στο σχήμα
και την κατασκευή του διαστημό-
πλοιου. Ά π ό αυτές, για να μήν πά-
ρουμε πολύ χρόνο, θα σας παρα-
θέσουμε μόνο μερικές.
Κατά την απογείωση, το σκάφος
υπερυψώθηκε άπ' τη γη μερικά μέ-
τρα, τράβηξε τα τρία στηρίγματα
που του χρησίμευσαν για βάσεις,
μέχρι που εξαφανίστηκαν. Υψώ-
θηκε καμιά πενηνταριά μέτρα και
σταμάτησε για λίγο, υπέρλαμπρο
ακόμα. Ό θόλος άρχισε να γυρίζει
ιλιγγιωδώς, το χρώμα, μετά από
πολλές αποχρώσεις πήρε ένα ζωηρό
κόκκινο και χωρίς κανένα βίαιο
κραδασμό με μιά μικρή κλίση έφυ-
γε σαν βλήμα προς τα δυτικά. Σέ
λίγες στιγμές έγινε σαν ένα φωτει-
νό άστρο στον ουρανό. Συνολικά ο
Άντόνιο Βίλλας Μπόας έμεινε στο
διαστημόπλοιο γύρω στις τέσσε-
ρεις ώρες.
Δέν είναι μιά απλή αφήγηση.
Μέχρι έδώ αυτή ή ιστορία είναι
πολύ διαφορετική από πολλές ιστο-
ρίες που μιλάνε για ιπτάμενους δί-
σκους, προσγειώσεις, συναντήσεις
με εξωγήινους κ.λ.π. Ομως είναι
πάντα μιά ιστορία χωρίς αποδεί-
ξεις που θα την επικυρώσουν. Το
μόνο πιστευτό σημείο είναι ο αυ-
στηρός ιατρικός έλεγχος που έγινε
στον Βίλλας Μπόας και οι επιστη-
μονικού επιπέδου ερωτήσεις που
του έγιναν έν σχέσει με αυτό που
του συνέβη.
Και άπ' τη μιά πλευρά και άπ'
την άλλη, απεδείχθη ότι ο άνθρω-
πος αυτός βρέθηκε εκτεθειμένος σε
ακτινοβολίες όχι βέβαια θανατη-
φόρες, αρκετές όμως ώστε να του
προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές για
πολλούς μήνες. Αϋπνία, κούραση,
πόνους σ' όλο του το σώμα, κεφα-
λαλγίες, ανορεξία, κάψιμο στα μά-
τια και συνεχή δάκρυα. Δερματι-
Συνέχεια στή σελίδα 64

'Ο δόκτωρ 'Ορλάντο Φόντες

ενώ εξετάζει τον πρωταγωνι-
στή τής ιστορίας. Ή εξέταση
έγινε μεγάλη προσοχή και το
αποτέλεσμα υπήρξε εκπληκτι-
κό. Πλήρης αυθεντικότητα
του περιστατικού. Ανω- Ο
αγρότης Αντώνιο Βίλλας
Μπάας. Δεξιά- Αναπαράστα-
ση ενός εξωγήινου σύμφωνα
με τα λεγόμενα του Βίλλας
Μπόας. Αριστερά-Σχέδιο
ενός μυστηριώδους και αγνώ-
στου αλφαβήτου ίσως, που ο
Αντώνιο είδε ατό εσωτερικό
του διαστημοπλοίου.
18
 Διεθνής Βιβλιοπαρουσίαση
Γιά να ευχαριστήσουμε το πλήθος των
αναγνωστών μας αρχίζουμε από αυτό
το τεύχος κάθε μήνα να παρουσιάζου-
με την διεθνή βιβλιοπαρουσίαση. Ενα
απάνθισμα από τα βιβλία που εκδίδον-
ται διεθνώς και είναι συναφή με τα
θέματα του περιοδικού μας.
Κάτε Νίσσεν: ENTHULLUNGEN EINER HEL-
LSEHERIN, 224 σελ. 10 είκ. 25 έλβ. φρ. (
Αποκαλύψεις ενός μέντιουμ: εμπειρίες
του παρελθόντος, οράματα του μέλλον-
τος). Ή διάσημη Γερμανίδα μέντιουμ,
γνωστή από τον τύπο και την τηλεόρα-
ση, μιλάει για τη ζωή της και τς εμπει-
ρίες της. Είχε προβλέψει τον β Παγκό-
σμιο Πόλεμο και τώρα π.χ. προβλέπει
συνταρακτικά γεγονότα που έχουν άμε-
ση σχέση με τους ανθρώπους τής σημε-
ρινής εποχής.
Εκδοτικός οίκος ROUTLEDGE AND KEGAN,
Λονδίνο, (Αγγλικά)
Δρ Ουέν Κουάν Τσού/W.Α.Σέρριλλ: ΤΗΕ AST-
ROLOGY OF I CHING, 550 σελ. περίπου
8 λίρες, ύπό έκδοσιν (Ή 'Αστρολογία
τόυ Ί Τσίνγκ).- Μιά άποψη για την εξέ-
λιξη τής γής —σε χρόνο και μέγεθος—
βασισμένη στις αλλαγές των 64 έξαγραμ-
μάτων του Ι Τσίνγκ παρουσιάζεται σ'
αυτή τη μελέτη των αστρολογικών σχέ-
σεων του Ί Τσίνγκ.
'Εκδοτικός οίκος ARISTON VERLAG, Γενεύη,
(Γερμανικά)
Δρ. Μίλαν Ρύζλ: ASW TRAINING.240 σελίδες, 28
ελβετικά φράγκα, (Μέθοδος "Ψ" για την
ενεργοποίηση τής Έκτης Αίσθήσεως)—
Μιά ενδιαφέρουσα εισαγωγή στο θέμα
των Υπερφυσικών Ικανοτήτων και
και τής Ψυχοκινησίας μαζί με ένα συστη-
ματικό πρόγραμμα ασκήσεων για την
ανάπτυξη του ψυχικού δυναμικού. Δια-
τίθενται επίσης: 3 Κασσέτες λόγκ-πλαίη
με ομιλίες του συγγραφέα, 48 ελβετικά
φράγκα.)
Δρ Μίλαν Ρύζλ: JESUS - GROSSTEST
MEDIUM ALLER ZEITEN, 228 σελ. 10 ει-
κόνες, 28 ελβετικά φράγκα, (Ιησούς, το
μεγαλύτερο μέντιουμ όλων των επο-
χών: τα θαύματα τής βίβλου σάν παρα-
ψυχολογικά φαινόμενα). Έρευνα με με-
θόδους υπερφυσικών ικανοτήτων για
τη ζωή και το έργο του Ιησού, του
Ηλία, του Μωϋσή και του Ά γ . Ι ω ά ν -
νου του Βαπτιστή, που δίνει μιά εντυ-
πωσιακή άπόδειξη για τις χρήσεις των
υπερφυσικών ικανοτήτων στην έρευνα
και αποκαλύπτει νέες πλευρές των βι-
βλικών αναφορών.
Φ.Αανιέρ Γκράχαμ: THE RAINBOW BOOK, 225
σελ. πολλές εικόνες, 4,50 λίρες, ύπό έκ-
δοσιν. (Τό ουράνιο τόξο). - Τό ουράνιο
τόξο έχει μαγευτική ομορφιά, με βάση
τη σημασία του χρώματος από φυσικής
και μεταφυσικής πλευράς, αυτό το βι-
βλίο ερευνά την έννοια του ουράνιου τό-
ξου για αρχαίους και σύγχρονους ζω-
γράφους, ποιητές, επιστήμονες και θεο-
λόγους. εγκυκλοπαίδεια του ουρά-
νιου τόξου: μύθος και παράδοση, φυσι-
κή και μεταφυσική.
Εκδοτικός οίκος ULRICH HUTER, Μόναχο,
(Γερμανικά).
Τσάρλς Μπέρλιτζ: DAS BERMYDA DRIECK,
225 σελ. 53 είκ. 25 γερμ. μάρκα. (Τό τρί-
γωνο των Βερμούδων!.- Στό τρίγωνο
που σχηματίζουν ή Φλόριντα το Πόρτο
Ρίκο και οι βερμούδες, πλοία και αερο-
πλάνα γίνονται άφαντα, εξαφανίζονται
από προσώπου γής Από το 1945 πάνω
από χίλια άτομα χάθηκαν σ' αυτή την
περιοχή ένώ 100 πλοία και αεροπλάνα
εξαφανίστηκαν χωρίς ν' αφήσουν ίχνη.
'Ο συγγραφέας ερευνά δεδομένα, ω-
κεανογραφικά στοιχεία, θεωρίες για
"κενά χρόνου" και μυθολογικές εξιστο-
ρήσεις.
Πάπους (Δρ. Γ.Ανκώς): DIE KABBALA, 336 σελ.
23 είκ. 12 πίνακες 2 χάρτες, 34,80 γερμ.
μάρκα, (Η Κάββαλα).- Επανέκδοση
του περίφημου έργου για τον παραδο-
σιακό εβραϊκό αποκρυφισμό του σχεδόν
μυθικού Γάλλου άποκρυφιστού Πάπους
Περιέχει την ιστορία τής Κάββαλας, σκο-
πό, μέθοδο, θεωρία και πρακτική εφαρ-
μογή ανάλυση μυστικιστικών απόψεων,
χαρίσματα και ελαττώματα των "72 δια-
νοιών" και μαγικές συνταγές για τον
εξορκισμό τους. Πλούσια βιβλιογραφία.
Ζάν Μπαπτίστ Ντελακούρ: WEICHE SATAN,
225 σελ. 12 εικόνες, 31 ελβετικά φράγκα,
(Ύπαγε οπίσω μου Σατανά).- Μία επι-
τομή πρακτικών εξορκισμών του Διαβό-
λου από τους ιστορικούς χρόνους μέχρι
σήμερα με αντικαταβολή του γερμανι-
κού κειμένου και του πρωτότυπου λατι-
νικού "RITUALE RAMANUM" (Ρωμαϊκό
Τελετουργικό) με βάση το πρωτότυπο
των τελετών εξορκισμού του βατικα-
νού.
Άλφρεντ Χέρρινγκ-Άρλμπαχ: ATLANTIS
GING UNTER-EUROPA,DU AUCH 268
σελ. 25 έλβ. φρ. (Ή Ατλαντίδα χάθηκε-
θα χαθεί κι ή Ευρώπη;).- Πού, πότε και
γιατί καταποντίστηκε ή Ατλαντίδα, άν
και πώς μπορεί να σωθεί ή Ευρώπη από
μιά παρόμοια καταστροφή.
 ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ
Τα οράματα τής ζούγκλας του Γιουκά-
ταν, κατά την γνώμη του συγγραφέα
αυτού του άρθρου, πιθανόν να οφείλ
ται στην χρήση ναρκωτικών. Ίσως να
αληθεύει αλλά μάς φαίνεται λίγο ακα-
τανόητο ο λαμπρός πολιτισμός των
προκολομβιανών αυτών λαών να δη-
μιουργήθηκε άπο παραισθησιογόνα.

Μ
όλις τώρα αρχίζουμε μέσα στα εργαστήρια μας
να διεισδύουμε στην περίεργη κατάκτηση των
παραισθήσεων που είναι μάρτυρες επίφοβοι ή
επιζητούμενοι της βαθιάς ψυχολογίας. Ό συγγραφέας
του άρθρου αυτού ετοιμάζει ένα βιβλίο για το πώς
επεξεργάζονται και μεταβάλλονται ορισμένοι Άμε-
ρικανοϊνδιάνικοι μύθοι. Ξέρει κανείς το ρόλο που παί-
ζει ο σαμανισμός (θρησκεία παλιά της ανατολικής
Σιβηρίας) και τις τεχνικές του εκστάσεις, καθώς και
το ρόλο των παραισθησιογόνων μυκήτων στις θρη-
σκείες της προκολομβιανής Αμερικής. Γι' αυτό ο
συγγραφέας πειραματίστηκε στον εαυτό του με μερι-
κά παραισθησιογόνα και αυτά τα πειράματα του επέ-
τρεψαν να κατανοήσει καλύτερα το βασικό ρόλο που
παίζει το υποσυνείδητο στη δημιουργία κοινών μύθων
στο σύνολο της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για μιά περιπέτεια, λιγότερο θεαμα-
τική από την κατάκτηση της σελήνης από τον άν-
θρωπο, αλλά που, στο μέλλον, μπορεί ν' ανατρέψει
την ανθρωπότητα. Είναι ή συστηματική εξερεύνηση
του σύμπαντος της παραφροσύνης που επιχείρησαν
μερικοί σκαπανείς· τα πρώτα αποτελέσματα αυτών
των θορυβωδών ταξιδιών αρχίζουν να γίνονται γνω-
στά, και, ήδη, ή ψυχιατρική επωφελείται από αυτές
τις έρευνες.
Πρό καιρού μερικοί σκέφτηκαν να μεταβάλλουν
τη συμπεριφορά, την ψυχική διάθεση και την ευφυΐα,
ακόμα, του ανθρώπου, χρησιμοποιώντας φαρμακευ-
τικά παρασκευάσματα. Αυτό έγινε μόνον όταν ή επι-
στημονική έρευνα αντικατέστησε τον εμπειρισμό του
παρελθόντος. Αυτό που χθες ακόμα ήταν προσπάθεια
των ποιητών ή των περιέργων, να ανακαλύψουν δηλα-
δή «άλλες αιτίες», εσωτερικές, έγινε τώρα ή ψυχο-
φαρμακολογία, με άπειρα μέσα, αν και λίγο γνωστά.
Μεταξύ των τρόπων εξερεύνησης διανοητικών
ασθενειών, ή ανάλυση τών ονείρων που πρότεινε ο
Ιωάννης Ντελέ, έπαιρνε κατά τη διάρκεια των
τελευταίων ετών μιά σημαντική θέση. Μέ τον κινη-
ματογράφο, την τηλεόραση, τον τύπο, το κοινό άρ-
χίζει να ακούει να μιλούν για τη μεσκαλίνη, την
ψιλοκυβίνη, το LSD 25 ή λυσσεργικόν οξύ. Αυτά τα

ΤΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΛΕΙΔΙΑ
χημικά στοιχεία βρίσκονται στή βάση της όνειρο-
άνάλυσης. Πρόκειται για φάρμακα που μεταβάλλουν
την εγκεφαλική δραστηριότητα, βυθίζοντας το άτομο
που τα παίρνει μέσα στο χώρο του φανταστικού. Ά π ό

ΤΟΥ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ
πρώτη όψη το ψυχοθεραπευτικό ενδιαφέρον τέτοιων
στοιχείων ίσως να φανεί μικρό. Εντούτοις, φαί-
νεται ότι βρίσκεται κανείς μπρος σε αληθινά αντί-
δοτα δηλητηρίων που εξυπηρετούν πολύ τους ψυχιά-
PIERRE ESPAGNE τρους. Αν χρησιμοποιούμε τον όρο «αντίδοτο δηλη-
τηρίου», είναι γιατί όλο και περισσότερο φαίνεται
ότι ή δραστηριότητα του εγκεφάλου είναι συνδεδε-
μένη με σημαντικά χημικά φαινόμενα στην επιφά-
Μετάφρ. Μαρία Μανέττα νεια των νευρικών κυττάρων και ότι οι χημικές δια-
ταραχές είναι υπεύθυνες για ένα μεγάλο αριθμό παρα-
φροσύνης.

20
 Είναι σπουδαίο, πριν να εξετάσουμε το παρελθόν
και το μέλλον των παραισθησιογόνων φαρμάκων, να
εξηγήσουμε σύντομα πώς τα χημικά φαινόμενα παρεμ-
βαίνουν μέσα στο μηχανισμό της σκέψης.
Κανείς δεν αγνοεί σήμερα ότι ή εγκεφαλική δρα-
στηριότητα είναι κυρίως ηλεκτρική. Σιγά - σιγά ανα-
καλύπτουν τί είναι ο σύνθετος εγκεφαλικός μεταβο-
λισμός. Ξέρουν με βεβαιότητα ότι ο ενεργητικός
μεταβολισμός του εγκεφάλου είναι έργο των υδαταν-
θράκων. Για να χρησιμοποιήσει ο εγκέφαλος όσο το
δυνατόν καλύτερα τη γλυκόζη που του φέρνει το αίμα,
πρέπει ή οξυγόνωση του εγκεφαλικού ιστού να είναι
σημαντική και κανονική. Ή ενέργεια που αποδίδει
ή μεταφορά υδατανθράκων στον εγκέφαλο, χρησιμο-
ποιείται για τη γενική λειτουργία του εγκεφάλου,
δηλαδή για να εξασφαλιστεί ή συνοπτική μετάδοση
και για να γίνονται μερικοί μεταβολισμοί στο εσωτε-
ρική του νευρικού κυττάρου, μεταβολισμοί που ίσως
να σταματήσουν ή να μεταβληθούν μέτή μεταφορά
χημικών ουσιών από το αίμα. Φαίνεται ότι μερικά
χημικά σώματα, καταλύτες των μηχανισμών του
μεταβολισμού ή ψυχοτρόπα, δέν διασχίζουν αυτό που
ονομάζουμε αίματο-έγκεφαλεκό διάφραγμα, ψυχο-
λογικό διάφραγμα μεταξύ των αιμοφόρων αγγείων
που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο και το νευρικό ιστό.
Φαίνεται μερικές φορές ότι αυτό το διάφραγμα
παύει να είναι αδιαπέραστο. Τότε, ουσίες ξένες προς
τον κανονικό εγκέφαλο, διαπερνούν το νευρικό ιστό
και, με μεταβολή του μεταβολισμού του νευρικού
ίστού, προκαλούν διαταραχές λίγο ή πολύ σοβα-
ρές. Δέν πρόκειται εδώ παρά μόνο για υπόθεση,αλλά
ή πείρα απέδειξε ότι ή εισαγωγή μέσα στο φλεβικό
σύστημα ορισμένων χημικών ουσιών, προκαλεί, μετά
από λίγα λεπτά, μιά σημαντική αλλαγή των εγκεφα-
λικών ρευμάτων, καθώς δείχνει το σχεδιάγραμμα του
έγκεφαλοδιαγράμματος.
Δέν έχουμε σκοπό να μελετήσουμε εδώ όλα τα
χημικά σύνθετα που παρεμβαίνουν στή λειτουργία
του εγκεφάλου. Αυτό που χρειάζεται να συγκρατή-
σουμε, είναι ότι μπορεί κανείς να ενεργήσει επί του
εγκεφάλου χρησιμοποιώντας χημικά προϊόντα, εισα-
γόμενα ή λαμβανόμενα από το στόμα. Οταν το
αίματο - εγκεφαλικό διάφραγμα διασχίζεται άπ' αυ-
τές τις ουσίες, παρευρίσκεται κανείς σε μιά βαθιά
αλλαγή ή σε μιά μεταβολή των εγκεφαλικών λει-
τουργιών. Συναθροίζουν, υπό το όνομα των «ψυχο-
τρόπων», τα φάρμακα που επενεργούν στή λειτουργία
του εγκεφάλου. Τα πρώτα ψυχοτρόπα που ανακαλύ-
φθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην ψυχοθεραπευτική,
υπήρξαν τα ψυχοληπτικά, δηλαδή τα υπνωτικά -
βαρβιτουρικά όπως το φενομπαρμπιτάλ, ή μή βαρ-
Φυλλάδιο φαρμακευτικού κώδικα της Δρέσδης,
βιτουρικά όπως το χλοράλ, τα ηρεμιστικά όπως τα χειρόγραφο μαντικό, των Μάγια, έπί χάρτου
άντιϊσταμικά, τα άντισπασμωδικά, τα χαλαρωτικά άμαρυλλίδος, 4ος αιών μ. Χ. Σέ κάθε μέρα και
και τα νευροληπτικά. Τα ψυχοληπτικά χρησιμοποι- μήνα αυτού του ημερολογίου αντιστοιχεί ένας
ούνται ευρέως από τους πρακτικούς, τόσο για να κατα- πολιούχος θεός.
πολεμήσουν τις ψυχοσωματικές διαταραχές όσο και
για τη μακρά θεραπεία νευρώσεων, για να μήν ανα-
φέρουμε παρά μόνο αυτές τις δύο περιπτώσεις.
Πρό ολίγου, τα μέσα για τη θεραπεία των εγκε-
φαλικών διαταραχών πλουτίστηκαν μ' έναν άλλο τύπο
ψυχοτροπικών φαρμάκων και φαρμάκων κατά της ληπτικά είναι αποτελεσματικά για την καταπολέ-
κατάπτωσης. Τα ψυχοτονικά αυξάνουν τη διανοητική μηση των καταστάσεων κατάπτωσης, τα ψυχοτονω-
απόδοση, και την προσοχή του ατόμου. Τα θυμό - άνα- τικά αυξάνουν την κατάσταση άγχους, όταν βρίσκε-
ληπτικά, ή τα φάρμακα κατά της κατάπτο)σης, ένερ- ται σε λανθάνουσα μορφή στο άτομο. Τέλος υπάρχει
γούν αντίστροφα από τα ψυχοτονωτικά, δηλαδή ελατ- μιά τρίτη κατηγορία ψυχοτρόπων, τα ψυχοδυσλη-
τώνουν τη διανοητική απόδοση. Αν τα θυμό - άνα- πτικά. Είναι εκείνα που ονομάζουν «παραισθησιο-

21

Τα πρόσωπα των θεών Μάγια
ξεφεύγουν από το ανθρώπινο.
Απατηλές υπάρξεις, που φαί-
νονται άτι έχουν ξεφύγει από
την "νοερή νύχτα" και που έν
τούτοις πλουτίζουν ένα συνα-
φές Πάνθεο, και είναι τα κλει-
διά του ορατού και αοράτου
Σύμπαντος.
22
γόνα». Γνωστά, εμπειρικά, από πολλούς λαούς στην
αρχαιότητα, δέν είναι παρά λίγος καιρός που σοφοί,
όπως ο Ρότζερ Χέιμ και ο Ιωάννης Ντελέ, για να
αναφέρουμε μόνο τους Γάλλους, επιχείρησαν, συστη-
ματικά, σημαντικές έρευνες με αυτούς τους «δημιουρ-
γούς παροξυσμών».
Ηδη μερικά απ' αυτά τα φάρμακα πρόσφεραν
σημαντικές υπηρεσίες στους ψυχοπαθείς, όχι μόνο
στή διάγνωση αλλά και στη θεραπεία μερικών ασθε-
νειών, όταν οι ασθενείς εϊχαν χάσει κάθε επαφή με το
περιβάλλον τους. Πριν να κάνουμε ένα σύντομο γύρο
στον κόσμο των παραισθησιογόνων, ας δούμε ποια είναι
τα πιο σπουδαία άπ' αυτά. Ή μεσκαλίνη είναι ένα
άλκαλοειδές, που περιέχεται μέσα στο Πεγιότλ, κάκτο
της κεντρικής Αμερικής. Ή λήψη του Πεγιότλ, ή του
άλκαλοειδούς του, προκαλεί μιαν ευφορία που συνο-
δεύεται από διαταραχές της αντίληψης, ενώ συγχρό-
νως δημιουργούνται και παραισθήσεις στην δράση, έγ-
χρωμες, που δέν σταματούν να εκτυλίσσονται μπρος
στο άτομο. Ενα από τα πιό παράξενα από τα οφει-
λόμενα στή μεσκαλίνη φαινόμενα είναι ή μεταβολή
των αντιληπτών ήχων σε έγχρωμα οράματα. Φαί-
νεται ότι ή μεσκαλίνη επιτρέπει την απελευθέρωση,
σε άτομα που έχουν προσβληθεί από ψυχασθένεια,
σά να είχαν χαμηλώσει τα διαφράγματα τα ανορ-
θωμένα από το υποσυνείδητο και ο άρρωστος μπορεί
τότε να εκφράσει ελεύθερα εκείνο που, μέχρι τη στι-
γμή που πήρε το φάρμακο, ήταν κρυμμένο στο πιό
βαθύ μέρος του έαυτοϋ του. Ή ψιλοκυβίνη είναι ένα
άλκαλοειδές, προερχόμενο από έναν τροπικό μύκητα.
Αυτό το φάρμακο φαίνεται ότι «συντρίβει τα διαφρά-
γματα», μ' έναν έντονο ερεθισμό των ψυχικών εντυ-
πώσεων. Ψυχικές συγκρούσεις, περασμένες και κρυμ-
μένες στο πιό βαθύ μέρος της μνήμης, «επανέρχονται
στην επιφάνεια». Και το άτομο ξαναζεί και εκφράζει
τα πιό συγκεχυμένα συναισθήματα, χωρίς να υπάρ-
χει σύγκρουση ανάμεσα στή συνείδηση και το υπο-
συνείδητο. Συγχρόνως, το άτομο ελευθερώνεται και
μπορεί ν' αρχίσει, απελευθερωμένο από τα συμπλέ-
γματά του, ένα διάλογο με τον ψυχίατρο.
To LSD 25, σύνθετο του λυσσεργικού οξέος, άλ-
καλοειδές εκχύλισμα του μύκητα της σίκαλης, μύκητα
παρασιτικού των σιτηρών, όταν ληφθεί, προξενεί
ευφορία ή κατάπτωση, ανάλογα με την προδιάθεση
του ατόμου, αλλά ή λήψη του προξενεί επίσης σημαν-
τικές διαταραχές στην αντίληψη και παραισθήσεις,
ιδίως αν καταναλίσκεται σε δόσεις πολύ μικρές. Τό
αποτέλεσμα διαρκεί αρκετές ώρες, κατά τη διάρκεια
των οποίων το άτομο αισθάνεται το σώμα του σε
άσχημη κατάσταση. To LSD 25 φαίνεται αποτελε-
σματικό στή θεραπεία σοβαρών ψυχασθενειών και
νευρικών ενοχλήσεων. Πριν πολλούς αιώνες ήδη, τα
παραισθησιογόνα είναι γνωστά στους ανθρώπους.
Πρέπει ν' ανατρέξουμε μακριά μές στο χρόνο, να
διατρέξουμε απέραντες εκτάσεις, για να ακολουθή-
σουμε τα ίχνη ιερών μυκήτων με εξαιρετικές δυνά-
μεις. Πρώτοι ίσως, οι κυνηγοί της παλαιολιθικής
ανωτέρας εποχής, κατανάλωσαν μύκητες «δηλητη-
ριώδεις». Ενας άπ' αυτούς φυτρώνει παντού στην
Εύρασία, είναι ο περίφημος άμανίτης, και περιέχει
άλκαλοειδή, συγγενή της ψιλοσίνης. Οι Σιβηρικοί
λαοί, τον καταναλίσκουν. Δέν είναι απίθανο, ο άμανί-
της να είναι υπεύθυνος για τη σιβηρική θρησκεία, το
σαμανισμό. Ή καταληψία στην οποία ένα άτομο
περιέρχεται στο σαμανισμό, καθώς περιγράφεται
από πολλούς συγγραφείς, φαίνεται πράγματι σαν ένα
φαινόμενο που οφείλεται στη λήψη άλκαλοειδών.
Ό Σαμάνος της σιβηρικής αυτής θρησκείας, μέσα
σε πραγματικό παροξυσμό, χορεύει, ουρλιάζει και
τραγουδά, περνά από κρίσεις γέλιου ή θυμού και
κατόπιν βυθίζεται απότομα σε ένα βαθύ λήθαργο,
άπ' τον όποιο εξέρχεται αρκετές ώρες αργότερα. Διη-
γείται τότε ένα μυθικό ταξίδι, κατά τη διάρκεια του
οποίου χρειάστηκε να παλαίψει εναντίον δαιμόνων,
μάχες τρομακτικές που συνοδεύονται πάντα από το
διαμελισμό του σαμάνου, μέλος προς μέλος, μέχρι τη
στιγμή που ο ταξιδιώτης θριαμβεύει επί τέλους εναν-
τίον των τεράτων που τον πολιορκούν και επανέρ-
χεται μεταξύ των ανθρώπων, κάτοχος μυστικών, τα
όποια του παρέδοσαν οι ηττημένοι δαίμονες.
Είναι ή πλήρης περιγραφή της κρίσης που προ-
καλείται από το μύκητα άμανίτη. Αλλά ας ακολου-
θήσουμε προσεκτικά την όδό που διέτρεξαν οι Σιβη-
ρικοί λαοί κατά την 8η χιλιετία πριν τον αιώνα μας.
Κυνηγοί κατέβηκαν προς τη Νοτιανατολική Ασία,
ένώ άλλοι διασχίζοντας το Βερίγγειο πορθμό, πήγαν
να κατοικήσουν στην Αμερική. Πρόσφατα, ανακα-
λύφθηκε ότι οι φυλές της Νέας Γουϊνέας, κατανά-
λωναν κατά τη διάρκεια εορτών ένα μύκητα, που ονό-
μαζαν «χόντα» και που προκαλεί βίαιες κρίσεις με
οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις. Πιθανόν, κατά
το ταξίδι τους διά μέσου της αμερικανικής ηπείρου, οι
ταξιδιώτες της παλαιολιθικής εποχής να αναζήτησαν
και να βρήκαν μύκητες με ιδιότητες δμοιες με κείνες
του άμανίτη τής Σιβηρίας. Ό προκολομβιανός κό-
σμος μας παραδίνει σιγά - σιγά τα μυστικά του.
Ανακάλυψαν μέσα στα όρη τής Γουατεμάλας είδωλα
σκαλισμένα στην πέτρα, που παριστάνουν, χωρίς να
υπάρχει πιθανή σύγχυση μύκητες. Οί πιο παλιοί
χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα π.Χ. Έκεΐ βρί-
σκεται ή απόδειξη τής αρχαιότητας τών τελετών, κατά
τη διάρκεια των οποίων οι Αμερικανοί κατανάλωναν
μύκητες. Οί χρονογράφοι, την επομένη τής κατά-
κτησης, και μεταξύ άλλων και ο Μπερναντίνο ντέ
Σαχαγκέν, περιέγραψαν τις τελετές αυτές. Στίς μέρες
μας ακόμα, στο Μεξικό και στην Γουατεμάλα, οι
Ινδιάνοι χρησιμοποιούν τις παραισθησιογόνες ψιλο-
κυβίνες. Πρόκειται για μιά σύνθετη τελετή έκτελου-
μένη από τους «Κουραντέρος» τους κυρίως εκτελε-
στές του τυπικοϋ τής τελετής, αλλά και οι συμμετέ-
χοντες καταναλίσκουν το ναρκωτικό.
Οί λαοί που μιλούν τη διάλεκτο «ναχουάτλ» ονό-
μαζαν την ψιλοκυβίνη «τεονανακάτ» δηλαδή «σάρκα
του Θεού». Φαίνεται ότι οι αναπαραστάσεις των Θεών
τής αρχαίας Αμερικής, των Μάγιας, των Μιξτέκων,
ή Άζτέκων, μέσα στα χειρόγραφα τους, όσα διασώ-
θηκαν από τους βανδαλισμούς των κατακτητών
Ισπανών, είχαν σχεδιαστεί από ανθρώπους που δια-
τηρούσαν την ανάμνηση μυθικών όντων που τους
είχαν παρουσιαστεί, κατά τη διάρκεια των παραι-
σθήσεων τους. Οί ψυχικές διαταραχές, τις όποιες Η εικονογράφηση των Μάγια
προκαλεί ή ψιλοκυβίνη, ίσως είναι βέβαια δημιουρ- είναι ασφαλώς από όλες τις
προσπάθειες που έκανε ο άν-
γοί ευφορίας και παράγουν μιά θαυμάσια κατάσταση θρωπος για να άναπαραστήσι
ηδονής και μάλιστα μιαν εκπληκτική ικανοποίηση, τους θεούς του, εκείνη όπου
του να έχει κανείς ολοκληρωτικά αποσπαστεί από την διαφαίνεται με την πιό μεγάλη
πραγματικότητα, ένώ συγχρόνως το. μοναδικό «έγώ» βιαιότητα, ο βασικός ρόλος
εμφανίζεται σημαντικό. Αλλά συχνά οι διαταραχές του υποσυνειδήτου μέσα στον
προξενούν δυσφορία. Υπάρχει γέννηση ενός φαινο- ψυχικό βίο.
μένου διπλής προσωπικότητας. «Είναι δύο» προσω-
πικότητες, τελείως χωριστές και κάθε μία φαίνεται και διαβολικές, πλανιώνται στο διάστημα, μιλούν,
ότι ενεργεί τελείως ανεξάρτητα. Συγκεχυμένες εικό- άπαντούν σε ερωτήσεις που τους γίνονται. Φαίνεται
νες εμφανίζονται, τρομακτικές υπάρξεις, εφιαλτικές ότι «κάτι» ελευθερώνεται με τη χρήση των παραι-
23
Δεξιά, δυο μύκητες, πολύ σπουδαίοι τής Κεντρι-
κής Αμερικής, ισχυρά παραισθησιογόνοι. Αρι-
στεράν ψιλόκυβος ο Μεξικάνος. Δεξιά, φιλοκυ-
βος ζαποτέκα.

σθησιογόνων φαρμάκων. Οί μυθικές υπάρξεις, τα

παράλογα κατασκευάσματα που γεμίζουν το διάστη-
μα γύρω από το «άτομο που έφαγε μύκητες ιερούς»,
δέν είναι παρά μόνο δημιουργήματα του εγκεφάλου
που προβάλλονται προς τα έξω, και γίνονται αισθητά
σαν ανεξάρτητα. Ό χρόνος δέν είναι πιά αντιληπτός
μέσα στην πραγματικότητα του, αλλά, σαν το άμεσο
περιβάλλον, σαν το σώμα του πειραματιστή, υφίστα-
ται βαθιές αλλαγές.
Ό κανονικός άνθρωπος υπό την επίδραση του
παραισθησιογόνου εξερευνά ένα περιβάλλον εγκεφα- φεται εν μέρει σ' αυτήν την επιθυμία. Αυτός ή αυτοί
λικό, συγγενές με αυτό της παραφροσύνης, αν όχι που επανήλθαν από ένα παρόμοιο ταξίδι έγιναν θεοί,
όμοιο. Αντίθετα, στους ψυχοπαθείς που έχουν τεθεί ήρωες, έκπολιτιστές, δοξασμένοι από το μύθο. Καθη-
υπό την ενέργεια παραισθησιογόνων, θα δημιουργηθεί μερινά Σαμάνοι τής Σιβηρίας ή τής Αμερικής, Κου-
διάσπαση τών επιφυλάξεων. Βίαιη επάνοδος ανα- ραντέρος του Μεξικό, διασχίζουν τα σύνορα του υπο-
μνήσεων που καιρό εμπόδιζαν τον εαυτό τους να ανα- συνείδητου. Οί σοφοί, με τη σειρά τους, ζουν την
καλέσει στη μνήμη τους. Οι αποστερήσεις, οι ζηλο- περιπέτεια. Ό ανθρώπινος εγκέφαλος δέν παρέδωσε
τυπίες, ή ενοχή, τους αποκαλύπτονται καθαρά μέσα ακόμα όλα τα μυστικά του, «πρέπει να δούμε τί υπάρ-
σε μια πνευματική και οξεία συνειδητοποίηση της χει στο βάθος, πίσω από τα φαινόμενα». Τα παραι-
κατάστασης τους. Αυτό μπορεί να επιφέρει μιαν από- σθησιογόνα, επιτρέπουν την εξερεύνηση του βάθους,
τομη επιθυμία να ξαναβρούν την ισορροπία. Ή Ιστο- ένώ συγχρόνως είναι και θεραπευτικοί παράγοντες»
ρία της Δύσης είναι γεμάτη από διηγήσεις συλλογι- ικανοί να φέρουν προς εμάς μερικούς ανθρώπους
κής παραφροσύνης που οφείλεται στο μύκητα της «αποκλεισμένους μέσα στο σκοτάδι τους».
σίκαλης. Pierre Esbague
Στό Μεσαίωνα ύπηρξε το κακό των φ λ ο γ ε ρ ώ ν Αναπαράσταση ενός σαμάνου κατά την διάρκεια
η φωτιά του Αγίου Αντωνίου. Υπήρξαν επιδημίες που έχει καταληφθεί από τον ιερό φόβο, γλυπτική
ασθενειών οφειλομένων στο μύκητα της σίκαλης, μέ- τσιμσκιανή σε ξύλο, βορειοδυτική ακτή τής Βο-
χρι τον 19ο αιώνα. Οί επιστημονικές έρευνες που άρ- ρείου Αμερικής, χρονολογείται από τον 19ον αιώ-
να (Μουσείον του Ανθρώπου).
χισαν στα μέσα του περασμένου αιώνα δέν κατέλη-
ξαν σε αποτελέσματα, παρά μόνο το 1935, όταν ο
Μπάλ Χόφμαν και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν επι-
τέλους τα πολυάριθμα άλκαλοειδή, τα περιεχόμενα
μέσα σ' αυτό το φοβερό παράσιτο των σιτηρών. Τό
1943 ο Χόφμαν, συνδυάζοντας το λυσσεργικό όξύ,
εκχύλισμα του μύκητα της σίκαλης, με την διεθυλα-
μίνη, κατασκεύασε το περίφημο LSD 25, με τα θεα-
ματικά αποτελέσματα : παραισθήσεις, αόριστες αλλά
λαμπρά έγχρωμες, τρομακτική επιτάχυνση των κινή-
σεων, εμφάνιση και μεταβολή φαντασμάτων, που
δημιουργούνται με μια ταχύτητα τόσο μεγάλη ώστε
είναι αδύνατο να τα προσδιορίσουμε, αντικείμενα αντι-
ληπτά που προκαλούν απατηλές αναπαραστάσεις,
φανταστική αίσθηση των αποστάσεων, που επιμη-
κύνονται ή έπιβραχύνονται, και όλα αυτά συνοδεύονται
από μια λαμπρή ευφορία, από μιαν ιλαρότητα ακατά-
σχετη, από ένα συναίσθημα ατέλειωτης ισχύος. Αλλά,
σε όλη τη διάρκεια τής κρίσης που προκαλείται, ή
μνήμη, καθώς και ή διαύγεια πνεύματος, παραμέ-
νουν. Μόνο ή έννοια χρόνου και τόπου ταράσσονται.
Ό κόσμος παραμορφώνεται, φεύγοντας, ενώ ή συνεί-
δηση παραμένει ακέραιη και παρατηρεί την κρίση.
Οταν το LSD 25 φαίνεται ότι προκαλεί τη δημιουρ-
γία μιας γελοιογραφίας του ατόμου, σαν τα στοιχεία
που αποτελούν την προσωπικότητα να είχαν υπέρ-
μετρα μεγεθυνθεί, μπορεί σχεδόν κανείς να θεωρήσει
το «ταξίδι με το LSU 25» σά μιά εξερεύνηση τής
σχιζοφρένειας. Ά π ό πολλούς αιώνες, οι άνθρωποι
προσπαθούν να κατέβουν στον Αδη και να φέρουν,
εκτός από τη γνώση, και τη δική τους σωτηρία.
Δέν υπάρχει ούτε μιά θρησκεία που να μήν στρέ-

24
θαλασσοφαντασια
Η κατάκτηση των βυθών έχει πάψει προ πολ-
λού να είναι ένα όνειρο για τον άνθρωπο. Εχει
γίνει αδυσώπητη ανάγκη. Ο γοητευτικός όσο
PETER KOLOSIMO
και άγνωστος κατά 90% αυτός κόσμος μάς γεμί-
ζει με δέος. Θαλασσοφαντασία μελοντική για
την κατάκτηση ενός νέου κόσμου. Μετάφρ. Κλειώ Κοασίν

Η
ταν μιά φορά (ή μπορεί να απλοϊκό, ή ηλίθιο. Ένώ οι επιστή- σαύρες φτερωτές, προορισμένες να
είναι αύριο) ένα τέρας που μονες και οι στρατιωτικοί έξαν- ζήσουν και σάν ιπτάμενα όντα στον
το λέγανε Γκάππα και που τλούν κάθε θεμιτό μέσο για να ανοιχτό αέρα, αλλά και στα βάθη
απειλούσε τη Γη. Αυτός είναι ο τί- εξοντώσουν τους δύο ανεπιθύμητους του γλυκού ή του άλμυρού νερού.
τλος ενός γιαπωνέζικου φίλμ, που προϊστορικούς επισκέπτες τους, δυο Παρουσιάζοντας τα έτσι ο σεναριο-
πέρασε σχεδόν απαρατήρητο στην παιδιά προτείνουν μιά λύση πολύ γράφος, υπαινίσσεται — είναι φανε-
Ευρώπη το 1971. λογική. Νά εξομαλύνουν το θυμό ρό — μιαν υπόθεση της εξέλιξης
Στήν πραγματικότητα τα τέρατα των δυό γονιών, ξαναδίνοντας τους και αναφέρεται συνάμα, σε στοιχεία
ήταν τρία. Ό μπαμπάς, ή μαμά και πίσω το «παιδί» τους. μυθολογικά και αρχαιολογικά, που
το μικρό, που από χρόνια βρίσκονταν είναι κοινά σε πολλούς λαούς του
σε χειμερεία νάρκη μέσα σ' ένα αυ- Φτερά για όλες τις αβύσσους πλανήτη μας, βασισμένα πάνω σε
γό, σε μιά σπηλιά ενός νησιού στον μιά προσέγγιση ανάμεσα γης - θά-
Ειρηνικό Ωκεανό, μέχρις ότου, ή Δέν θέλουμε εδώ να κατακρίνου- λασσας - ούρανού, φαινομενικά ε-
έκρηξη ενός ηφαιστείου σπάει το με τον «Γκάππα» από καλλιτεχνι- ξηγήσιμα αλλά στήν πραγματικό-
κέλυφος του αύγού του και το έμ- κή ή θεματική άποψη. Τό αναφέ- τητα με τέτοια έννοια ώστε να αφή-
βρυο αντικρίζει έτσι το φως του ραμε απλώς σάν παράδειγμα, και νουν ανικανοποίητους και διστακτι-
ήλιου. Ομως το φως αυτό, το βλέ- σάν ένα από το πιο αγαπητό θέματα κούς και τους σύγχρονους μελετη-
πει μέσα άπ' τις σιδερένιες μπάρες της «επιστημονικής φαντασίας» στή τές. Ή παραδοσιακή εξήγηση βέ-
ενός κλουβιού, όπου το είχαν κλεί- θάλασσα, αυτό των κοιμισμένων βαια είναι ή πιο βολική. Αν είναι
σει το καϋμένο τα μέλη μιας επι- για χιλιετίες τεράτων στους υγρούς όμως μόνον αυτή ή σωστή, αυτά
στημονικής αποστολής, που το βρή- αβύσσους, που ξυπνούν ύστερα ξα- είναι συζητήσιμο. Τί θα λέγαμε
καν και το μετέφεραν έτσι στο Τό- φνικά και σε στιγμές απροσδόκητες, π.χ. για τα φαεινά σχέδια της κατα-
κιο. για να απειλήσουν την ανθρωπότη- σκευής μιας υποβρύχιας πόλης ;
Ομως ή Ενέργεια τους αυτή ήταν τα. Επιστημονική φαντασία, θα πούμε
πολύ κακή, γιατί οι γονείς εξα- Τα πλάσματα του γιαπωνέζικου οπωσδήποτε. Δέν σκεφθήκαμε ποτέ
γριωμένοι κινούν για την ανεύρεση φίλμ, δέν είναι αποκλειστικά του όμως ότι ίσως και οι προγονοί μας
του παιδιού τους, οδηγημένοι από ωκεανού. Πρόκειται για γιγάντιες «έκαναν επιστημονική φαντασία»,
κάτι παράξενα τηλεπαθητικά κύ- όταν μας περιέγραψαν τους θρυλι-
ματα (που θα μας εξηγήσει ο συγ- κούς θεούς των ωκεανών. Δέν θέ-
γραφέας), σπέρνοντας τον τρόμο και λουμε να υποστηρίξουμε μ' αυτό,
φοβερές καταστροφές. Ή φυσική ότι οι αρχαίες περιγραφές πρέπει να
διάπλαση και ή αντοχή και των δύο λαμβάνονται υπόψη κατά γράμμα.
τεράτων είναι τέτοιες, που και ο Επιθυμούμε μόνο να υπογραμμί-
θρυλικός Κίνγκ Κόνγκ μοιάζει σάν σουμε πώς τα φανταστικά διηγή-
νιανιαρούδι μπροστά τους. Μέ ένα ματα έπικαλούνται (τις περισσό-
μικρό τους σπρώξιμο, πέφτουν ου- τερες φορές χωρίς να έχουν καμιά
ρανοξύστες, θωρακισμένα, δεξαμε- πρόθεση) θέματα παλαιότατων μύ-
νές λυγίζουν σάν χάρτινες, και πε- θων και για μας είναι πολύ δύσκολο
λώριες εγκαταστάσεις εργοστασίων να συλλάβουμε τον πυρήνα των τε-
ανατινάζονται και χάνονται μέσα λευταίων.
στή φωτιά της Αποκάλυψης. Αν ψάξουμε στο παρελθόν για
Ομως ο κύριος Γκάππα με την τους προγόνους του δικού μας
κυρία του μένουν εντελώς αδιάφο- «Γκάππα», δέν θα δυσκολευτούμε
ροι. Εξελισσόμενος έτσι ο μίτος να τους βρούμε. Ιδού μιά αναπα-
της συνωμοσίας, φαίνεται πολύ ράσταση σ' ένα ανάγλυφο του 9ου
απλός. Φαίνεται ; Είναι πράγματι, π.Χ. αιώνα που ανακαλύφτηκε στο
και αυτό δέν αφαιρεί άπ' το φιλμ τη Νιμρούντ (πρώην πρωτεύουσα τής
γοητεία του, μιά γοητεία επιστη- Οί Γκάππα των προγόνων μας: τέσσαρα Άσσυρίας Κάλχου) : Είναι ένα όν
μονικής φαντασίας, με ένα ηθικό θαλάσσια τέρατα όπως τα ζωγράφισαν με σώμα ανθρώπινο αλλά, από το
δίδαγμα που δέν είναι καθόλου καλλιτέχνες του Μεσαίωνα. λαιμό και πάνω, είναι κάτι μεταξύ
 πτηνού και ερπετού, με ένα είδος
"χαίτης" που μοιάζει με την όστεώ-
δη χαίτη ορισμένων σαυρών που έ-
χουν πλέον εξαφανιστεί, φτερωτό
αλλά και δεμένο με το νερό, με το
οποίο ραντίζει το ιερό δένδρο, «το
δένδρο της ζωής», διαδεδομένο σ'
όλο τον κόσμο της αρχαιότητας,
της Ασίας, της Ευρώπης, της
Αφρικής, της Ωκεανίας, της Α-
μερικής.
Τα τρία μάτια του τέρατος
Στήν Ινδία και στην Ινδονησία,
συναντάμε τον Γκαρούντα, τον
«θεό - πτηνό» που τον ιππεύει ο
Βισνού, ή θεότητα που στη βεδική
Οι έλαμόσαυροι έχουν εντελώς εξαφανι-
σθεί, για την "επίσημη επιστήμη". Υ-
πάρχουν εν τούτοις μερικοί που ισχυρί-
ζονται ότι μερικοί απόγονοι τους ζουν
ακόμα.
θρησκεία «μετράει το κοσμικό διά-
στημα με τρία βήματα». Και αυτή
ή θεότητα έχει ένα ράμφος με μυτε-
ρά δόντια, μέλη αετού, φτερούγες
και στήν αναπαράσταση του μοιά-
ζει πάρα πολύ με το τέρας του Νιμ-
ρούντ. Τα ίδια χαρακτηριστικά έχει
και ο «Φοίνιξ της Σιμπαμπούε», της
θρυλικής νοτιοροδεσιανής νεκρού-
πολης, το «άλογο» της περίφημης
χρυσής πόρπης, που κατασκευά-
στηκε πολύ πιθανόν τον 5ο π.Χ.
αιώνα στο Παντικάπιο τής Μαύ-
ρης Θάλασσας, οι γρίφοι τής
Κρήτης, που συνοδεύουν τις σαρ-
κοφάγους, τα δελφίνια, τα χταπό-
δια, οι ηλιακοί δίσκοι ιδού και έδώ
το ίδιο σύμπλεγμα στενά δεμένο :
γή, θάλασσα και ουρανός. Οί πα-
ραλληλισμοί γίνονται στ' αλήθεια
φανταστικοί —επιστημονική φαν-
τασία—, όταν σε μιά τοιχογραφία
26
τής Τύρινθας, βλέπουμε τέσσερεις
αετολέοντες που προσφέρουν ισά-
ριθμες υδρίες - στάμνες σε μιά θεά
άγνωστη, που έχει έναν γύπα στήν
πλάτη της, σε μιά σκηνή όπου κυ-
ριαρχούν τα σύμβολα του Ηλιου
και τής Σελήνης. Ή Συριακή θεό-
τητα Άφλάντ ή Άπαλάντ συναγω-
νίζεται τον θεό Βισνού, και μετα-
φέρεται πάνω σε δύο αετολέοντες,,
που είναι και τα θρυλικά ζώα των
Έτρούσκων επίσης, κάτω από δια-
φορετικές συχνά συνθήκες, αλλά
σχεδόν πάντα ανάλογες. Πολύ εντυ-
πωσιακές είναι επίσης μεταξύ των
άλλων και οι σηκωμένες κεφαλές
τους πάνω σε μιά υδρία του Κιούζι.
Ολα αυτά είναι αποκυήματα
φαντασίας και μόνο ; Θά μας επι-
τρέψετε να αμφιβάλλουμε τη στι-
γμή κατά την οποία τέτοιες ανα-
παραστάσεις ανήκουν σε μύθους που
οι ρίζες τους φθάνουν πέρα άπ' την
Προϊστορία.
Οσο παράξενο κι αν φαίνεται,.
μπορούμε να βρούμε μιαν «από-
δειξη» ακόμα και στις μέρες μας
σε μιά μεγάλη σαύρα, μισού μέ-
τρου περίπου, που επιβίωσε και
υπάρχει σε πολύ μικρό αριθμό, σε
κάποια νησιά στο στενό του Κούκ
τής Νέας Ζηλανδίας. Αυτή ή σαύ-
ρα «συγκατοικεί» μαζί με ένα θα-
λάσσιο πτηνό και γεννά αυγά με
σκληρότατο κέλυφος, τα όποια
χρειάζονται 13 μήνες εκκόλαψης.
Νά, λοιπόν, ένας συγγενής του
«Γκάππα», με ένα έπί πλέον πε-
ρίεργο, που θα ξαφνιάσει πολύ τους
ουτοπιστικούς συγγραφείς. Είναι
το μόνο ερπετό που όπως και οι προ-
γονοί του, έχει τρία μάτια !. ..
Οσο για τα χταπόδια, άπ' τα
οποία θέλουν να παρουσιάσουν ότι
«γεννήθηκε» ο μύθος για τις γορ-
γόνες, τα βλέπουμε εκτός άπ' την
Κρήτη και στη Ρώμη επίσης. Στήν
«ταβέρνα των ψαράδων» στήν 0-
στια, υπάρχει ένα μωσαϊκό, όπου
το χταπόδι, σύμβολο τής ατυχίας,
καρφώνεται από έναν ξιφία. Ομως
τα χταπόδια τής αρχαιότητας έχουν
διαστάσεις πολύ ανησυχητικές. Αυ-
τό για το οποίο μας μιλάει ο Πλί-
νιος, ζυγίζει περισσότερο από 700
λίβρες.
Ώκεανική κατοικία
Είμαστε ακόμα στα πρώτα βή-
ματα τής εξερεύνησης των άβύσ-
σων. Τί μας επιφυλάσσει το μέλ-
λον; Γιά μιαν ακόμα φορά θα πε-
τύχουν το κέντρο του στόχου οι
«Ιππότες της ουτοπίας» ; Αυτοί
μας μίλησαν για την ανακάλυψη
των ερειπίων των μεγάλων βυθι-
σμένων πολιτισμών, κι αν είναι
έτσι πράγματι, αυτό θα βοηθήσει
βέβαια πολύ στήν αναδιάρθρωση
των ιστορικών σελίδων του πλανή-
τη μας, που στο πλαίσιο των σημε-
ρινών μας γνώσεων εκείνες τις
θεωρούμε πιά χαμένες.
Μας περιγράφουν εν συνεχεία
την κατασκευή υποβρυχίων μητρο-
πόλεων προοριζομένων να φιλοξε-
νήσουν ένα μέρος τής ανθρωπότη-
τας που δεν θα έβρισκε πλέον θέση
στον ανοιχτό αέρα και που θα δια-
τρεφόταν μαζεύοντας ψάρια και
πλαγκτόν, και με τις πηγές αυτές
θα πλούτιζαν βέβαια, άφού πάνω
στή γή θα ήταν πολύ δύσκολο το
θέμα τής διατροφής. «Υπολογίζε-
ται ότι οι θάλασσες μπορούν να μας
δώσουν 10 εκατομμύρια τόννους
άλατος» μας λέγει ο Γάλλος ερευ-
νητής Φιλίπ Κουνώ, «περισσότερο
από 10 δισεκατομμύρια τόννους
χρυσού, νίκελ, σιδήρου, ποτασίου,
υπό μορφήν σβώλων ή σε κομμά-
τια μεγέθους πατάτας». Αυτοί οι
σβώλοι μπορεί να περιέχουν το
20% μαγνησίου, 15% σιδήρου και
0,5% νίκελ, κοβαλτίου και χαλκού.
Τό πεδίον δράσης του ανθρώπου θα
επεκτείνεται κατ' αρχή σ' ένα μέ-
ρος τής θάλασσας που θα ονομάζε-
ται «ηπειρωτική πλατφόρμα» και
που θα βρίσκεται σε απόσταση έως
50 χιλιομέτρων από την ακτή και
που θα έχει βάθος 100 μέτρα περί-
που. Αυτή ή ζώνη, πλατιά όσο ή
Αφρική, θα περιλαμβάνει αφάντα-
στους θησαυρούς. Πετρέλαιο, (ή
Γαλλία άρχισε ήδη την άντληση
στ' ανοιχτά του Μπορντώ), σίδηρο,
διαμάντια, ορυκτά, μέταλλα κάθε
είδους. Αλλα είδη ζωικής και φυ-
τικής ζωής δέχονται ακόμα το
ζωογόνο φως του ήλιου, που τους
εξασφαλίζει μιά θαυμάσια ανάπτυ-
ξη. Σέ λιγότερα από 20 χρόνια,
αυτή ή καινούρια ήπειρος θα γνω-
ρίσει και την πρώτη υποβρύχια
αποικία ανθρώπων. Πόλεις, εργα-
στήρια, ιχθυοτροφεία, δρόμους κά-
τω από τη θάλασσα, τουριστικούς
και αθλητικούς σταθμούς. «Κάθε
μέρα που περνάει, μπορούμε να
πούμε ότι μας προσφέρονται και-
νούριες πηγές από τη θάλασσα. Ή
Άλγίνη που ανακαλύφτηκε πρό δέ-
κα μόλις ετών, είναι σήμερα ένας
χημικός θησαυρός για την εποχή
μας. Οί σοβιετικοί επιστήμονες,
βρήκαν ένα θαυματουργό φάρμακο
για τα έντερα, από θαλάσσια πηγή
εννοείται, και οι Αμερικανοί το
έλαβαν ως βάση για ένα άλλο φάρ-
μακο για τη θεραπεία του γαστρι-
κού έλκους, ενώ στή Γαλλία ο κα-
θηγητής Γκοσσέ, το χρησιμοποίη-
σε για την παρασκευή ενός ισχυρό-
τατου αιμοστατικού, ίκανού να στα-
ματήσει οποιαδήποτε απώλεια αί-
ματος. Και χρησιμοποιείται ακόμα
για τη λεύκανση της ζάχαρης, της
μπίρας, των κρασιών, για τις διά-
φορες κόλλες και επίσης για τον
χαρτοπολτό στην κατασκευή του
χαρτιού, σάν κολλητικό και στα-
θεροποιητικό του χρώματος των
δερμάτων, για την ασφαλτόστρωση
των δρόμων, στην κατασκευή των
κινηματογραφικών φίλμς και για
μια κόλλα εξαιρετικά δυνατή. Ή
εκμετάλλευση της θάλασσας, θα
επιφέρει αλλαγές στα υλικά, στην
τεχνική, στην ίδια τη ζωή των αν-
θρώπων. Θά μας δώσει γλυκό νερό,
που χρειαζόμαστε ολοένα και πε-
ρισσότερο. Το γαλλικό εργοστάσιο
«Maremotore» είναι το πρώτο στον
κόσμο που εκμεταλλεύεται τις πα-
λίρροιες για την παραγωγή ηλε-
κτρισμού. Και δέν είναι μόνον αυ-
τά : από την "ηπειρωτική πλατ-
φόρμα" ο άνθρωπος θα κατεβεί
στις αβύσσους. Ενα από αυτά τα
μελλοντικά σχέδια φέρει το πρακτι-
κό όνομα «BOTTOM FIX». Κατα-
σκευαστές είναι μερικοί μηχανικοί
της Τζένεραλ Έλέκτρικ των ΗΠΑ
που συνεργάζονται με τους ειδικούς
του Αμερικάνικου ναυτικού. Το
πλάνο της κατασκευής μιας πρα-
γματικής πόλης (της οποίας τα
διάφορα κομμάτια μπορούν να ενώ- Ή μεγαλύτερη θαλάσσια χελώνα που βρέθηκε ποτέ.
νονται μεταξύ τους με μεγάλη ευ-
κολία, όπως σ' ένα παιδικό παι-
γνίδι) προβλέπει σάν βάθος για την
εγκατάσταση τους τα 4.000 μέτρα.
Πότε όμως θα πραγματοποιηθεί;
Όλλανδό γιατρό δρ Κλύστρα, που σουν τα μεγαλύτερα δυνατά όρια,
Κατά το 197 »
έχει ήδη στο ενεργητικό του μεγά- χωρίς κανένα απρόοπτο. Μέ το ση-
λες επιτυχίες με τα πειράματα που μερινό σύστημα χρειάζονται 12 ώ-
Ομο Άκουάτικους (Ό Θαλασσάν- έκανε σε μαστοφόρα στο Πανεπι- ρες για να ξανανεβεί ένας δύτης
θρωπος). στήμιο Ντιούκ των Ηνωμένων Πο- στην επιφάνεια αφού έχει παρα-
λιτειών. Ό γιατρός αυτός κατά- μείνει επί 2 ώρες σε βάθος 100 μέ-
Θα μπορέσει άραγε ο άνθρωπος φερε να διατηρήσει στή ζωή για τρων, για να αποφύγει τα κυκλο-
να εξοικειωθεί στή θαλάσσια ζωή ; μισή ώρα,, ποντικούς που βύθιζε σε φοριακά επεισόδια, που τις περισ-
Ή επιστημονική φαντασία, βιάζε- νερό ύπεροξυγονωμένο, (όπου κανο- σότερες φορές είναι θανατηφόρα.
ται πολύ και μας δίνει απάντηση νικά έπρεπε να πνίγουν μέσα σε Αυτό το πείραμα ανοίγει ευρείες
καταφατική. "Ομως και με την μισό λεπτό). Εφτασε σε ανάλογα προοπτικές για την υποβρύχια έ-
ίδια την επιστήμη δέν συμβαίνει αποτελέσματα και με σκύλους, για ρευνα».
το ίδιο ; Μας λέγει, ουσιαστικά, χρονικό διάστημα 45 λεπτών, και Χωρίς αμφιβολία, ή υπόθεση των
ότι θα μπορέσουμε, κάποτε, ν' ανα- συνεχίζει τώρα τις έρευνές του με φιαλών Κλύστρα, είναι πιο συμπα-
πνέουμε κάτω από το νερό όπως τα ένα συνθετικό υγρό, το «φλουορο- θητική, από εκείνο το σχέδιο (επι-
ψάρια, να κατεβαίνουμε σε μεγάλα καρμόν», που σε φυσική κατάσταση στημονικής φαντασίας μέχρι προ
βάθη, και να ξανανεβαίνουμε πολύ μοιάζει με το νερό, όμως μπορεί ν' λίγων χρόνων, και επιστημονικό
γρήγορα, χωρίς να φοβόμαστε κα- αποθηκεύσει μιά ποσότητα οξυγό- καθαρά σήμερα) που τείνει να κάνει
νένα άπ' τα καρδιακά ατυχήματα νου 30 φορές περισσότερη άπ' ότι τους ανθρώπους πραγματικούς
που συνοδεύουν συνήθως μιά πολύ το κοινό νερό. «Μέ λίγα λόγια» γυιούς της θάλασσας οι οποίοι για
γρήγορη άποσυμπίεση : φτάνει να αναφέρει ένας παρατηρητής, «οι να ξαναγυρίσουν στην ξηρά, θα
μπορούμε να καταναλίσκουμε, αντί υποβρύχιοι κολυμβητές, χάρη σε πρέπει να είναι κλεισμένοι μέσα σε
καθαρό αέρα, αέρα «συμπυκνωμέ- φιάλες που θα είναι γεμισμένες οχι ειδικά, γεμάτα νερό, δοχεία. . .
νο» με οξυγόνο. Ή εντυπωσιακή πλέον με αέριο, αλλά μ' αυτό το
αυτή ανακάλυψη οφείλεται στον υγρό, θα μπορούν ν' αντιμετωπί- Peter Kolosimo

27
Η
ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ
LUC. GIANFRANCESCHI

Στήν κατ' εξοχή επιστήμη του Αγνώστου όπως

είναι ή Παραψυχολογία ότι δέν μπορεί να εξη-
γήση ή φυσική το αναλαμβάνει ή μεταφυσική.
Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς
Η μετενσάρκωση είναι ένα φαινόμενο που ή
επιστήμη δέν έχει μπορέσει ακόμα να εξερευ-
νήσει. Υφίσταται όμως κατά τα λεγόμενα του
συγγραφέα του άρθρου. Τό μέλλον θα δείξει το
σωστό δρόμο στον αμφισβητούμενο αυτό το-
μέα.

Σ
έ ποιόν δέν έτυχε, ενώ βρί-
σκεται κάπου για πρώτη
φορά, να μείνει με την εν-
τύπωση ότι έχει ξαναβρεθεί εκεί ;
Ολοι μας ύποκείμεθα σ' αυτό που
λέγεται «λανθάνουσα μνήμη» και,
ιδιαίτερα, στήν παιδική και εφη-
βική ηλικία.
Σύμφωνα με τη φιλοσοφία γιό-
γκα, αυτό το φαινόμενο δέν θα έ-
πρεπε να εγκαταλειφθεί στήν τύ-
χη του, αλλά να μελετηθεί με ενδια-
φέρον και, προ πάντων, να αποκρυ-
πτογραφηθεί το αντίστοιχο συμβο-
λικό σύστημα.
Ά φ ο ύ εξασκηθούμε στο να σκε-
φτόμαστε σύμφωνα με τη μέθοδο
της πρώτης παιδικής μας ηλικίας
(σκέψεις που προέρχονται από ορά-
ματα και ίσως και από λέξεις) θα
αρκούσε να ηρεμήσουμε σωματικά
και πνευματικά, αφήνοντας τη σκέ-
ψη μας να περιπλανηθεί μέχρι τα
σύνορα αύτού του συστήματος : Δέν
θα μας έμενε παρά να εκπλαγούμε
βλέποντας τις παράξενες σκηνές που
θα μας παρουσιαζόντουσαν σε ε-
πεισόδια, σάν σε κινηματογραφικές
ταινίες και που αναντίρρητα θα α-
ναγνωρίζαμε σάν να τις είχαμε ζή-
σει έστω κι αν δέν πρόκειται για

Η μεταμόρφωση τής μετενσάρκωσης

(Κλ. Ζιρωντόν)

28
 Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο.... (Ι. Β.
Σπάρκς)

την τωρινή ζωή : Ε ί ν α ι οι

αναμνήσεις από τις
προηγούμενες υπάρξεις.
Δεν πρέπει να συγχέουμε ορι-
σμένες κοινές άλλα ατομικές μας
εντυπώσεις με άλλα αντικειμενικά
φαινόμενα που δεν χρειάζονται τη
δική μας παρουσία για να εξωτερι-
κευτούν, διότι ανήκουν σε άλλο κε-
φάλαιο και λέγονται « α σ τ ρ ι κ έ ς
εικόνες».
Στό αστρικό πεδίο, ο κόσμος έχει
μιά μνήμη που μοιάζει με τη δική
μας και ή οποία καταγράφει όλα
όσα συμβαίνουν, σημαντικά ή α-
σήμαντα. Μέ βάση αυτά τα δεδο-
μένα, παρουσιάζονται σκηνές που,
χάρη στην υπερβολική συγκινη-
σιακή υπερένταση των πρωταγω-
νιστών τους, είναι πολύ πιο έντο-
νες από τις συνηθισμένες και, με
τέτοιες συνηθήκες, μπορούμε, να
τις αντιλαμβανόμαστε, πάντα, όχι
μόνο με τη συνηθισμένη αίσθηση
της δράσης αλλά μέχρι και με την
αφή. Είναι τα φαντάσματα που
κατοικούν στα μέρη όπου συνέβη-
σαν τραγικά γεγονότα, εμφανίσεις Ή θεωρία της μετενσάρκωσης Σύμφωνα με τη θεωρία του κα-
(που λένε πώς προκαλούνται άπ' δέν είναι αποδεκτή από την Κα- θηγητή Άνισέτο Ντέλ Μάσσα, γνω-
το φόβο) και ακολουθούν πάντα τον θολική Εκκλησία : το 1911 ή Α- στού φλωρεντινού δημοσιογρά-
ίδιο δρόμο, κάνουν πάντα τις ίδιες γία Εδρα καταφέρθηκε εναντίον φου και μελετητή των απόκρυφων
χειρονομίες, προφέρουν πάντα τις της, κρίνοντας την ασυμβίβαστη επιστημών, ή ψυχή μόλις μπορέσει
ίδιες λέξεις. Αυτά τα «φαντάσματα» με τα θεοσοφικά και άνθρωποσο- (όχι πριν από 1.000 χρόνια από το
δέν ανήκουν σ' αυτόν που τα βλέ- φικά δόγματα (τα λάθη της Εκ- θάνατο !) μετενσαρκώνεται, αλλά-
πει, αλλά είναι φαινόμενα που έ- κλησίας στο πέρασμα των αιώνων
χουν άμεση σχέση με την τοποθε- είναι και μεγάλα και γνωστά, αλλά Αριστερά, το αστρικό σώμα σε
σία όπου εκτυλίσσονται, και κάνουν δέν θα επεκταθούμε σ' αυτά). Ή κατάσταση αγρυπνίας και δεξιά,
προβολή μιας εικόνας ή ενός ήχου Εκκλησία μετά από επτακόσια το υλικό σώμα σε κατάσταση
στο αστρικό πεδίο. χρόνια, σκέφτεται ακόμα σήμερα ό- ύπνου.
Άς προχωρήσουμε λοιπόν στην πως σκεφτόταν τότε ο Αγιος Θω-
ανάλυση αυτού του τόσο συναρπα- μάς και, μεταποιώντας την μετα-
στικού αλλά και αγνώστου θέμα- φυσική - ψυχολογική αρχή, αρ-
τος που λέγεται μετενσάρκωση, με- νείται την πιθανότητα της μετεν-
τεμψύχωση, ενσωμάτωση, μετεν- σάρκωσης : κάθε ψυχή - άν και α-
σωμάτωση, παλιγγενεσία. παράλλαχτη από τις άλλες - είναι
Άν έχουμε ξαναζήσει προηγου- αποκλειστικά αφιερωμένη στο σώ-
μένως, θέλουμε να μάθουμε πού, μα το όποιο κατοικεί και του ο-
πώς και πότε. Καί έτσι εμφανίζε- ποίου αποτελεί ουσιώδες μέρος.
ται πάλι ή πρωταρχική και πιό Αντιθέτως, οι παλαιότερες αν-
συνταρακτική ερώτηση που έγινε τιλήψεις περί ψυχής συμφωνούν
στην ανθρωπότητα ; Ποιοί είμα- και την θεωρούν - όσον άφορα στην
στε ; Που π ά μ ε ; Ά π ό που ερχό- ύπαρξή της - ανεξάρτητη από το
μαστε ; σώμα. Ά π ό αυτή την άποψη ξε-
Δέν έχουμε την απαίτηση να κινάει και ή θεωρία οτι ή ψυχή μπο-
λύσουμε το αίνιγμα που εδώ και ρεί να εγκαταλείψει προσωρινά το
6.000 χρόνια παιδεύει το ανθρώπι- σώμα στή διάρκεια του ύπνου και
νο γένος, άλλα τουλάχιστον να πρα- οριστικά μετά το θάνατο του. Με-
γματοποιήσουμε μιά μελέτη γι' αυ- τά το θάνατο, ή ψυχή μπορεί να
τά τα φαινόμενα και τις εμπειρίες. συνεχίσει την ΰπαρξή της χωρίς σώ-
μα ή μπορεί να ενσαρκωθεί σε κά-
Ό συγγραφέας Πώλ Μερύ και ο ποιο άλλο σώμα : ζώου, φυτού ή
ζωγράφος Παλάβι. ακόμα και ανόργανης ύλης.
 σοβαρότητα καθώς και ή αρμοδιότη-
τα του δικηγόρου Λουκίνι είναι αρ-
κετές και δέν πρόκειται για συνταρα-
κτικές ή σκανδαλοθηρικές αποκα-
λύψεις διότι, ο ίδιος, κάθε άλλο
παρά απογοητευμένος, συνεχίζει
τη μελέτη του φαινομένου, σίγου-
ρος ότι μερικά πράματα, ή τα πι-
στεύει κανείς, ή . . . δέν χάνει την
ώρα του προσπαθώντας να πεί-
σει τους άπιστους.

Έζησε μια εβδομάδα περισσότερο

απ' το πτώμα του

Γυρνώντας τώρα στις λαϊκές αντι-

λήψεις για τη μετενσάρκωση, βλέ-
πουμε ότι οι αρχαίες θρησκείες και
φιλοσοφίες την χρησιμοποίησαν
για να εξηγήσουν (ή να δικαιολο-
γήσουν) άφ' ενός τη σωματική υ-
Σύννεφα στο Ραντικοφάνι - ελαιογραφία - (Παλάβι) πόσταση του ανθρώπου και την
προέλευση του, και άφ' ετέρου την
ζοντας περίβλημα (ζωϊκό, φυτικό σε σε κώμα, μουρμουρίζοντας :«. . ηθική του υπόσταση και τον προο-
η ορυκτό) μέχρι να συμπληρώσει το ηφαίστειο, το μαύρο και σιδη- ρισμό του. Στό μεταξύ, ή ψυχή, με-
έναν κύκλο. Αλλά αυτός ο μελετη- ρούχο χωριό Ραντικοφάνι... Το τά το θάνατο, περνάει συνεχώς άπ'
τητής δεν έξηγεί αν ο κύκλος αυ- Ραντικοφάνι κλαίει μέσα στα σύ- το ένα σώμα στο άλλο, ώσπου να
τός αρχίζει ή τελειώνει με την «αν- νεφα...» Σ' αυτό το χωριό δέν γίνει ανεξάρτητη και να έλευθε-
θρώπινη ζωή», και ποιο στάδιο είχε πάει ποτέ του, άλλα πολλά χρό- ρωθεί οριστικά από τη ύλη.
του, όλου φαινομένου αντιπροσω- νια αργότερα, πήγε ο Παλάβι που, Αυτή ή θεωρία πρωτοεμφανίστη-
πεύουμε εμείς. χωρίς να ξέρει τίποτε άπ' όλα αυτά, κε στην Ινδία και βασίστηκε στο
Αντιθέτως, ο δικηγόρος και συγ- ζωγράφισε τα «Σύνεφα στο Ραντι- αξίωμα ότι τα καλά και τα κακά
γραφέας Αλμπέρτο Λουκίνι από κοφάνι», σύμφωνα με την περιγρα- που γίνονται στή ζωή ανταμείβον-
την Σιέννα της Τοσκάνης, προχω- φή. .. του Πώλ Μερύ. ται ή τιμωρούνται αυτομάτως με
ρώντας, από διαφορετικούς δρό- Ας φανταστούμε λοιπόν την τις πράξεις του καθενός. Ή αλυσί-
μους, αναφέρεται σε ένα γεγονός έκπληξη του δικηγόρου Λουκίνι δα, μπορεί να διαρκέσει έναν αό-
που θεωρείται "πιθανή περίπτω- όταν, πηγαίνοντας να δει μια ατο- ριστο αριθμό υπάρξεων, και από
ση" μετενσάρκωσης. Ο ζωντανός μική έκθεση του Παλάβι στή Φλω- αυτήν βγαίνει κανείς αν αποκτήσει
πρωταγωνιστής είναι ο ζωγράφος ρεντία (ήμασταν παρόντες όταν όλες τις αναγκαίες γνώσεις για την
Γουλιέλμο Παλαβισίνι, γνωστός με συνέβη), ανακάλυψε το κοινό ση- εύθραυστη φύση που τον περιβάλ-
το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Πα- μείο των δύο καλλιτεχνών. λει, ή με το Γιόγκα, που είναι
λάβι - ο ζωγράφος της ύπνωσης - Ή είδηση είναι από πρώτο ένας συνδυασμός αυστηρών πνευμα-
και ο όποιος φαίνεται ότι είχε χέρι, ανέκδοτη και άποκλειστοκή: ή τικών και σωματικών ασκήσεων.
ζήσει προηγουμένως σαν Πώλ Με- Τό Γιόγκα τελειοποιεί τις ύ-
ρύ, ο γνωστός Γάλλος λογοτέχνης, περαισθητικές ικανότητες αντίλη-
λιμπρετίστας του Ροσίνι (στην ψης : διορατικότητα στο χρόνο, τη-
παρισινή του περίοδο) και του Βέρ- λεπάθεια, και μεταβίβαση σκέψης,
ντι όταν παίχτηκε στην Οπερα, το δισυποστασία ή προέκταση του «άλ-
1867, ο «Δόν Κάρλος». λου έγώ» έξω και σε απόσταση από
Οι υπερφυσικές μεταφυσικές ι- το υλικό σώμα, τηλεκινησία, υλο-
διότητες του Πώλ Μερύ είναι γνω- ποιήσεις και άλλα επιτεύγματα των
στές και τις αναφέρει ακόμα και «μεσαζόντων».
ο αστρονόμος Φλαμμαριόν που υ- Ολα αυτά τα φαινόμενα σήμερα
πήρξε αυτόπτης μάρτυς ενός κα- αποτελούν αντικείμενα σοβαρής με-
ταπληκτικού γεγονότος : Ό Πώλ λέτης στις έδρες Παραψυχολογίας
Μερύ μόλις μπήκε σ' ένα παπικό των Πανεπιστημίων όλου του κό-
μέγαρο της Ρώμης, άρχισε να μι- σμου, και γίνονται περισσότερο κα-
λάει τέλεια κλασικά λατινικά, ένώ ταληπτά αν λάβουμε υπόψη μας τη
δέν τα είχε μάθει ποτέ του ! μεταφυσική σύνθεση του ατόμου
Ό κρίκος που συνδέει τον Πα- που, κατά το γιόγκα, αποτελείται
λάβι με τον Πώλ Μερύ - που ανα- από σώμα, ψυχή και θείο πνεύμα.
καλύφθηκε από τον δικηγόρο συγ- Ή ψυχή είναι ένα διπλότυπο του
γραφέα - είναι ένα χωριό της Το- σώματος, ένας «σωσίας» που διεισ-
σκάνης : Το Ραντικοφάνι, στην ε- δύει στο σώμα και ακτινοβολεί
παρχία της Σιέννα. Ό Πώλ Μερύ, Ο μεταφυσικός άνθρωπος γιόγ- γύρω γύρω περί τα 30 εκατοστά,
πηγαίνοντας στο Ραντικοφάνι, επε- κα: "οχήματα" και ζωτικά κέντρα δημιουργώντας έτσι το λεγόμενο

30
Τό μυστήριο της ανθρώπινης
γνώσης (Ρ. Φλάντ).

«φωτοστέφανο» η «περισωματι-
κό φως». Ό «σωσίας» με τη σειρά
του αποτελείται άπο πολλούς «σω-
σίες», σχεδόν αυλούς, που διεισ-
δύει ο ένας στον άλλον, πάλλονται
συνεχώς, αλλάζουν χρωματισμό α-
νάλογα με τις σκέψεις και συγκι-
νήσεις που υπερισχύουν και είναι
ζωτικής, ψυχικής και πνευματικής
φύσης.
Στή διάρκεια του ύπνου, ο «σω-
σίας» αποχωρίζεται από το υλικό
σώμα άλλα διατηρεί μια μαγνητι-
κή επαφή μαζί του. Μπορεί να
απομακρυνθεί περισσότερο ή λι-
γότερο ανάλογα με το βαθμό εξέ-
λιξης του ατόμου. Τα όνειρα είναι
διάφορα στρώματα αυτομάτων ε-
γκεφαλικών αναπαραστάσεων, α-
ναμνήσεων τωρινών ή παλιών, πα-
ραμορφωμένων εντυπώσεων, και
ψυχικών άναδιπλασιασμών στην
τέταρτη διάσταση.
Αντιθέτως, ο θάνατος αντιπρο-
σωπεύει το μεγαλύτερο πρόβλημα
της ανθρωπότητας. Τι θα γίνουμε
μ ε τ ά , τί θα γίνει το σκεπτόμενο
και βουλητικό Ε γ ώ μας ;
Σύμφωνα πάντα με τη φιλοσο-
φία γιόγκα, ο θάνατος είναι ένα
περίπλοκο φαινόμενο. Κάτι που,
επιφανειακά, μοιάζει να είναι ένα
και μοναδικό άτομο, είναι στην
πραγματικότητα - αλλά σ' ένα αό-
ρατο πεδίο - μία συμβίωση παράλ-
ληλων οντοτήτων : ή βασική προ-
σωπικότητα που αντιστοιχεί στο
Ε γ ώ και οι δευτερεύουσες προ-
σωπικότητες. Δεν πεθαίνουν όλες
μαζί και μάλιστα, συνήθως, μία
από τις δευτερεύουσες προσωπικό-
τητες ζωογονεί το σώμα στις τε-
λευταίες του στιγμές όταν πλέον ή
βασική προσωπικότητα δεν υπάρ- δείγμα άλλα και για το αξιοπερίερ- μπροστά σ' ένα πτώμα.
γο του πράγματος, αξίζει τον κόπο Τήν ημέρα που πέθανε, 13 Ια-
χει. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώ-
σεις ή βασική προσωπικότητα πα- να θυμηθούμε τί συνέβη στον Έ- νουαρίου 1940, το σώμα του είχε
ουχένιο Γκαρσόν, πρώην πρεσβευτή την εμφάνιση ενός πτώματος θαμ-
ραμένει για λίγο στο υλικό σώμα και
μ' ένα ορισμένο σκοπό. Σάν παρά- τής Ουρουγουάης στο Παρίσι, μένου πριν μιά βδομάδα.
συγγραφέα και φιλόσοφο. Τό γε- Οί γιατροί που αναφέραμε πιο
γονός, που ακόμα συζητιέται στους πάνω είπαν ότι επρόκειτο για «ε-
Ο ζωογόνος θάνατος (Β. Βα- διεθνείς επιστημονικούς κύκλους, συ- ξαιρετική» περίπτωση που μπο-
λεντίν) νέβη τον Ιανουάριο του 1940. ρούσε να εξηγηθεί, εν μέρει, μόνο
Δέκα χρόνια νωρίτερα, όταν ο με τη δύναμη τής θέλησης του Έ-
γιατρός του τον είχε κλινικώς κα- ουχένιο Γκαρσόν «ν ά μ ή ν π ε -
ταδικασμένο, ο Γκαρσόν του είπε : θ ά ν ε ι » . Πέντε λεπτά μόνο πριν
Θά πεθάνω όταν το θελήσω εγώ. εκπνεύσει είπε : Τώρα πεθαίνω !
Ε φ τ ά μέρες πριν το θάνατο του, Ηταν 97 χρονών.
από τη μυρωδιά που εξέπεμπε το
σώμα του, από την πληθώρα των Ή θεωρία τής μετενσάρκωσης
μικροβίων και την όλη του εμφά- Είδαμε ότι ή ψυχή που δέν κα-
νιση, οι καθηγητές Μάριο Σάενς ταφέρνει - μετά από τις διαδοχικές
και Ροδρίγκεζ Ραμόνς κοντο- γήινες υπάρξεις, ή την πρακτική
στάθηκαν σάν να βρισκόντουσαν του γιόγκα - να ανεξαρτητοποιηθεί
31
από την ύλη και να τελειοποιηθεί, σε μιά περίοδο 1.000 ετών, άφού «θεωρία» τής μετενσάρκωσης έχει
είναι υποχρεωμένη, να μετενσαρ- προηγουμένως έπιναν από τα νερά να παρουσιάσει αποδείξεις ; Ας
κωθεί σε μια μορφή ζωής πάνω τής Λήθης και ξεχνούσαν τις προ- δούμε λοιπόν μερικές.
στη γη. Αυτή ή διδασκαλία τελειο- ηγούμενες υπάρξεις τους, για να Τό 1895 το παρισινό περιοδικό
ποιήθηκε από τον Βούδα, ο όποιος συμπληρώσουν την κύκλο των εν- «Les Annales des Sciences Psy-
σαν μέσο απολύτρωσης από τον σαρκώσεων πάνω στή γη. chiques» (Τα Χρονικά των Ψυχι-
πόνο είχε το απόλυτο σβήσιμο της Ά π ό την αρχαία Ελλάδα, ή θεω- κών Επιστημών) δημοσίευσε ενα
δίψας για απολαύσεις. Οσο για ρία τής μετενσάρκωσης πέρασε και ενδιαφέρον τεστ σχετικά με την
την ψυχή, αρνιόταν την αέναη ύ- σε άλλες θρησκείες, αλλά είχε απή- "επιστροφή τής μνήμης" που πρα-
παρξή της για κάθε μεμονωμένο χηση μόνο σε ορισμένους συγγρα- γματοποίησε διά μαγνητισμού ο
άτομο, παραδεχόμενος μιαν αλλη- φείς ή σε περιορισμένους κύκλους Άλμπέρ ντέ Ροσά σε μιά κάποια
λουχία υπάρξεων, μιαν αλυσιδωτή διανοουμένων : Στόν Ιουδαϊσμό, ο Ευγενία από την Γκρενόμπλ, χήρα,.
διαδικασία νέων μορφών ύπαρξης, Φίλωνας και οι Καββαλιστές, στόν 35 ετών, με δυο παιδιά, και με
σε τρόπο που οι διαδοχικές ζωές Ισλαμισμό, οι Δερβίσες και άλλες την παρουσία του Δρος Μπορνιέ,
είναι άλλες τόσες φλόγες που ή αιρέσεις, στο Χριστιανισμό, οι Γνω- διευθυντού της Ιατρικής και Θερα-
καθεμιά τους ανάβει από την προη- στικιστές, οι Μανιχεϊστές και στο πευτικής Σχολής της Γκρενόμπλ.
γούμενη. Μεσαίωνα, οι «Καθαροί». Πιστεύουμε ότι αξίζει τον κόπο
Γιά τη μετενσάρκωση, σήμερα, να αναδημοσιεύσουμε το γεγονός
μιλάνε ευνοϊκά οι πνευματιστές και όπως παρουσιάστηκε τότε :
οι μυστηριακές διδασκαλίες, ακο- «Μετά από μερικούς οριζόντιους
λουθώντας μάλλον τις ανατολικές μαγνητισμούς, ή γυναίκα κοιμάται.
αντιλήψεις παρά τις δυτικές. Η δ η την έχω οδηγήσει μερικά
Ό φιλόσοφος Μαρκοϋζε κάνοντας χρόνια πίσω. Δέν μιλάει παρά μόνο
μιά ψυχανάλυση του πατέρα τής όταν τη ρωτάω.
ψυχανάλυσης λέει : «Στίς 6 Μαΐου «Συνεχίζω τους οριζόντιους μα-
1856 γεννήθηκε ο Σίγκμουντ Φρόυντ. γνητισμούς και βλέπω ένα δάκρυ
Στίς 17 Φεβρουαρίου είχε πεθάνει στα μάτια τής γυναίκας : Λέει ότι
ο Χάινριχ Χάινε. Λές και ο ποιητής, είναι είκοσι χρονών και ότι πριν
τρεις μήνες μετά τον θάνατο του λίγο καιρό έχασε ένα παιδί.
ξαναγεννιόταν. . .» «Συνεχίζοντας τις φάσεις μού έρ-
Αλλά, χωρίς να πιστεύει πρα- χεται ή ιδέα να δώ τί επίδραση
γματικά σε μιά περίπτωση μετεν- μπορεί να έχει πάνω της το ένστι-
σάρκωσης, ο Μαρκούζε ήθελε να κτο τής ντροπής. Ο τ α ν τής ανα-
υπενθυμίσει ειρωνικά ότι ο Φρόυντ, σήκωνα λίγο το φουστάνι, ή γυ-
Γραφικός χαρακτήρας μιας γυ- σε μιά σημαντική συνέντευξη που ναίκα το κατέβαζε ζωηρά, λέγον-
ναίκας 35 ετών στή διάρκεια έδωσε το 1927 στόν Γερμανοαμε- τας : «Μή, όχι τώρα, δέν κάνει στο
ρικανό δημοσιογράφο Γ.Σ. Βιέρεκ, φώς τής ημέρας». Ή Ευγενία με
ενός πειράματος "επιστροφής
είχε παραδεχτεί ότι δέν είχε καμιά είχε πάρει για τον άντρα της: Τώρα
τής μνήμης".
θρησκευτική πίστη και ότι αδια- βρισκόταν στήν ηλικία των 17 έτών,
Στό δυτικό κόσμο, βρίσκουμε τη φορούσε για το άν υπήρχε μετά παντρεμένη πριν λίγους μήνες.
θεωρία τής μετενσάρκωσης (διότι θάνατον ζωή. »Συνεχίζω τη φάση: Τώρα είναι
δέν έχει αποδειχτεί ότι προέρχεται Πάντα σύμφωνα με τον Φρόυντ, δεκατεσσάρων ετών. Ανασηκώνω
από την Ανατολή) στα ορφικά μυ- ο Θεός δέν είναι παρά ή προβολή πάλι το φουστάνι της και ή Ευγενία
στήρια, άπ' όπου πέρασε αργότερα τής ανθρώπινης φιλοδοξίας στόν ου- αμύνεται σφίγγοντας τα γόνατα.
στην ελληνική Φιλοσοφία με τον ρανό, ενώ ο Άιντστάιν πίστευε στόν Τήν ρωτάω γιατί φοβάται και
Πυθαγόρα, τον Εμπεδοκλή, τον Θεό που αποκαλύπτεται με την απαντάει ότι το μόνο που ξέρει
Πλάτωνα και τους νεοπλατωνικούς, αρμονία τής δημιουργίας και όχι είναι πώς δέν είναι σωστά αυτά τα
με τη διαφορά ότι αντί να ολοκλη- σ' ένα Θεό που ασχολείται με την πράματα με τους νεαρούς.
ρώνεται ο κύκλος - όπως στο βου- τύχη ή τις πράξεις των ανθρώπων. . »Τώρα είναι έντεκα χρονών: Πάει
δισμό - με τον εκμηδενισμό τής Και οι δύο απαρνήθηκαν τη θρη- στήν εκκλησία να κοινωνήσει Οι
ανθρώπινης υπόστασης, τελειώνει σκεία διότι θεώρησαν ότι δέν ήταν σπουδαιότερες αμαρτίες της είναι
με τον απόλυτο θρίαμβο του πνεύ- σε θέση να τους λύσει τα προβλή- ότι ίσως δέν υπάκουσε στή γιαγιά
ματος (που θεωρείται αιώνιο) πάνω ματα που τους άπασχολούσαν. της και προ πάντων ότι έκλεψε ένα
στην ύλη όπου ήταν φυλακισμένο νόμισμα από την τσέπη του μπα-
και άπ' όπου καταφέρνει τελικά Επιστροφή τής μνήμης. μπά της. Ο τ α ν την ρώτησα αν θα
να απελευθερωθεί. Μετά τις ιστορικές διενέξεις ανά- προτιμούσε να πεθάνει παρά να
Αυτές οι θεωρίες είχαν μιά κά- μεσα στόν κλήρο και την επιστήμη απαρνηθεί τη θρησκεία της, ή Ευ-
ποια απήχηση στή γλώσσα του αρχικά, και ανάμεσα στους θεολό- γενία δέν απάντησε, αλλά ή έκφρα-
λαοϋ και ειδικότερα στους ποιητές γους και αστρονόμους αργότερα, ση του προσώπου της έδειχνε κα-
Πίνδαρο και Βιργίλιο, σύμφωνα παρακολουθούμε σήμερα την πολυ- θαρά ότι δέν είχε καμιά όρεξη να
με τους οποίους, οι ψυχές μετά το συζητημένη συμφωνία απόψεων των υποστεί βασανιστήρια !
θάνατο δέν αποκτούν μιά μόνιμη ανθρώπων του Θεού και των ψυχο- »Τώρα είναι εννέα χρονών και
θέση ευδαιμονίας στα Ηλύσια Πε- λόγων. Ιερείς και ψυχίατροι έχουν σταματάει, να πηγαίνει σχολείο :
δία, παρά μόνον αν ή ζωή τους υπήρ- τον ίδιο στόχο. Ποιόν ; Μήπως να έχει μάθει πια να διαβάζει, να γρά-
ξε ακηλίδωτη. Στήν αντίθετη πε- αρνηθούν —για διάφορους λόγους— φει και να μετράει. Τήν βάζω να
ρίπτωση, έπρεπε να επιστρέψουν ότι αυτό που μέχρι τώρα λέγαμε γράψει. Μετά τής ξανασηκώνω το
32
φουστάνι. Ή Ευγενία μου δίνει ένα
χαστούκι λέγοντας : «Αλήτη, πα-
ράτα με πιά !»
»Τώρα είναι έξι χρονών, πάει
σχολείο και μόλις έχει μάθει να
γράφει. Τή βάζω να γράψει.
»Νά την τώρα τεσσάρων χρονών.
Ξέρει να "κλείνει το ματάκι" και
να γράφει μερικά φωνήεντα : α, ε,
ι, ο, υ. Δέν αντιδρά καθόλου όταν
της ανασηκώνω το φόρεμα : Τό
ένστικτο της ντροπής δέν έχει ακό-
μα ξυπνήσει.
«Τώρα είναι πολύ πιο μικρή, δέν
ξέρει πόσων χρονών είναι, ακόμα
δέν μιλάει παρά μόνο ψευδίζει
«μπαμπά», «μαμά».
» Εμβαθύνοντας ακόμα παραπάνω
τον ύπνο της, αντιλαμβάνομαι μιαν
αλλαγή προσωπικότητας : Τώρα δέν
είναι πιά ζωντανή, αιωρείται σ' ένα
μισοσκόταδο, δέν έχει σκέψεις, ούτε
ανάγκες, ούτε επικοινωνεί με κα-
νέναν.
»Αφού προχωρούμε ακόμα πιο
πίσω, βλέπω μια νέα περίοδο : Ή
Ευγενία βρίσκεται σε μιά πολύ
φτωχική κούνια και την λένε Νινί. Το αμφιθέατρο τής αιώνιας σοφίας με την πύλη τής γνώσης.
Πεθαίνει από βαρύ πυρετό και γύ-
ρω της είναι οι γονείς της κλαί- άρχισε να ενδιαφέρεται με πολλή ρά ότι ή μικρή Σαντι δέν μπορούσε
γοντας. Τό γεγονός μου το επιβε- σοβαρότητα για κάποιον φαντα- να ξέρει ψυχολογικές και φυσιολο-
βαιώνει ή ίδια διότι της πιέζω το στικό σύζυγο και τα παιδιά του. γικές λεπτομέρειες ενός δύσκολου.
μετωπικό σημείο της ένύπνιας μνή- Επειδή όσο περνούσαν οι μήνες τοκετού. Στά επόμενα τέσσερα χρό-
μης που φέρνει στην επιφάνεια τις αυτή ή έμμονη ιδέα δέν της έφευγε νια, οι γονείς πήγαιναν τη μικρή
πιο μακρινές αναμνήσεις. και επειδή ή μικρή δέν ενδιαφερό- άπ' τον ένα γιατρό στον άλλο :
»Λίγο πιο πίσω ακόμα στο χρόνο ταν για πράγματα σχετικά με την Ολοι θεώρησαν το φαινόμενο κατα-
και πάλι αιωρείται στο διάστημα. ηλικία της, οι γονείς της άρχισαν να πληκτικό, άλλα αρνήθηκαν να δώ-
»Σ' αυτό το σημείο, το πείραμα ανησυχούν. Μιά μέρα, μεταξύ σο- σουν σάν εξήγηση την πιο λογική
τελειώνει και γώ αρχίζω να την βαρού και αστείου, την ρώτησαν : άπ' όλες.
ξυπνάω με κάθετους μαγνητισμούς. «Και ποιος είναι αυτός ο σύζυγος Τέλος, όταν ήταν οκτώ χρονών,
Ά π ' αυτό το σημείο της διαδικα- που αναφέρεις πάντα ;» ένας αδελφός του παππού της,· ο
σίας και μετά, περνάει σε αντίθετη Ή μικρή Σάντι δεν δίστασε να καθηγητής Κίσεν Τσαντ, την πρό-
κατεύθυνση όλες τις προηγούμενες απαντήσει αμέσως : «Λέγεται Κε- σεξε περισσότερο διότι έβλεπε την
φάσεις, προσθέτοντας, κάθε φορά ντερνάθ και μένει στην Μούττρα, επιμονή της μικρής και αποφάσισε
που της το ζητάω, καινούριες λε- σ' ένα κίτρινο σπίτι με μεγάλες να μάθει αν ζούσε στή Μούττρα κά-
πτομέρειες. αψιδωτές πόρτες και καγκελλωτά ποιος Κεντερνάθ που να είχε χάσει
παράθυρα, στή μέση μιας αυλής γε- τη γυναίκα του που λεγόταν Λού-
Μία γνωστή περίπτωση μετενσάρ- μάτης γιασεμιά. Μαζί του μένουν τζι. Ό άνθρωπος αυτός υπήρχε,
κωσης. τα παιδιά μας». αλλά δέν πίστεψε ούτε λέξη άπ'
Ή πρώτη εντύπωση υπήρξε ότι όλη την ιστορία και επειδή δέν μπο-
Σ' αυτό το σημείο για όσους δέν ή μικρή ήταν τρελή, ώστε αποφά- ρούσε να συναντήσει ο ίδιος τη μι-
πιστεύουν στην μετενσάρκωση πα- σισαν να την πάνε στον οικογενεια- κρή λόγω της μεγάλης απόστασης,
ραθέτουμε μιαν άλλη περίπτωση, κό τους γιατρό τον Δρ Ρέντυ. Ό ειδοποίησε έναν ξάδελφο του, τον
διαφορετική διότι εδώ το γεγονός γιατρός θεώρησε τη μικρή φαντα- Λάλ, που έμενε στο Δελχί, να πάει
είναι αναμφισβήτητο, σύγχρονο και σιόπληκτη και την ιστορία της πα- να γνωρίσει τη μικρούλα Σάντι
ή πρωταγωνίστρια του, που ε ί ν α ι ραμύθι. Αλλά όταν την ρώτησαν, ή και μάλιστα να τη ρωτήσει λεπτο-
α κ ό μ α ζ ω ν τ α ν ή , «θυμάται» μικρή είχε ακριβείς απαντήσεις : μέρειες από τη ζωή της Λούτζι.
σαφώς ότι έχει ξαναζήσει. — Λεγόμουνα Λούτζι και πέθα- Ο τ α ν τον είδε ή μικρή, τον
Ή Σάντι Ντέβι, γεννήθηκε το να εδώ και μερικά χρόνια, στή γέν- αναγνώρισε και τον χαιρέτησε σάν
1926 στο Δελχί, στην Ινδία, από να του τελευταίου μου παιδιού. Ή ξάδελφο του συζύγου της, ρωτών-
εύπορη οικογένεια. Τα πρώτα δύο εγκυμοσύνη ήταν δύσκολη άπ' την τας τον αν είχε νέα από τον Κεντερ-
χρόνια της ζωής της φαινόταν ένα αρχή, και όταν έφτασε ή στιγμή του νάθ και τα παιδιά. Ή συζήτηση
κοριτσάκι σάν όλα τα άλλα, ζωηρό τοκετού, το μωρό παρουσιάστηκε που ακολούθησε σχετικά με τη Λού-
και σκανταλιάρικο. Αλλά όταν έγι- με τα πόδια αντί με το κεφάλι. τζι έδιωξε και τις τελευταίες αμφι-
νε τριών χρονών, δηλαδή μόλις Εκείνο σώθηκε άλλα εγώ πέθανα. βολίες και αποφασίστηκε να καλέ-
μπόρεσε να μιλήσει και να σκεφτεί Σ' αυτό το σημείο φάνηκε καθα- σουν τον Κεντερνάθ και ένα από τα

33
 παιδιά στο Δελχί, στο σπίτι τής
Σάντι.
Μόλις έφτασε ο γυιός του Κε-
ντερνάθ παρά λίγο να πέσει κάτω
άπα τον ενθουσιασμό της κοπελί-
τσας που, ενώ ήταν πιο μικρή του,
προσπαθούσε να τον πάρει αγκα-
λιά, τον γέμιζε φιλιά, φωνάζοντας
τον με χαϊδευτικά παρατσούκλια
που ο νεαρός είχε σχεδόν ξεχάσει.
Ο σ ο για τον. . . σύζυγο, ή Σάντι
του φέρθηκε με τον σεβασμό που
ταιριάζει σε μιά υποταγμένη σύ-
ζυγο όταν είναι παρόντες ξένοι,
αλλά πάντως τον φώναζε με χαϊ-
δευτικά ονόματα που μόνο αυτός
και ή Λούτζι ήξεραν.
Ε ν ώ ο Κεντερνάθ και ο γυιός του
γυρνούσαν σπίτι τους καταφανώς
παραξενεμένοι, ή είδηση για το μο-
ναδικό αυτό γεγονός, έφτασε στα
αυτιά του Ντές Μπαντού Γκούπτα,
προέδρου του πανινδικού δημοσιο-
γραφικού συλλόγου και μέλους της
ινδικής Βουλής, ο όποιος συζήτησε
την περίπτωση με άλλους δημοσιο-
γράφους, και πολλούς επιστήμονες
σε υψηλό επίπεδο, και όλοι μαζί
κατέληξαν στην απόφαση ότι το
γεγονός έπρεπε να γνωστοποιηθεί
στην κοινή γνώμη. Αν ή τ α ν
απάτη θα ξεσκεπαζόταν
κ α ι αν, α ν τ ι θ έ τ ω ς , ή μ ι -
κρή Σ ά ν τ ι ήταν α λ ή θ ε ι α
ή μετενσάρκωση της
Λ ο ύ τ ζ ι , —ή αν είχε κάποια κρυ-
φή ικανότητα να μαθαίνει τόσο
ιδιωτικές λεπτομέρειες— ή Ί ν-
δία θα βρισκόταν μπρος
σ' έ ν α από τα π ι ο σ υ ν-
ταρακτικά φαινόμενα
όλων των εποχών.
Στό μεταξύ αποφασίστηκε να
βάλουν τη μικρή Σάντι να πάει να
βρει μόνη της, χωρίς υπόδειξη, το
σπίτι όπου έλεγε ότι είχε ζήσει και
είχε πεθάνει. Μαζί της πήγαν αϊ
γονείς της, ο δημοσιογράφος Γκού-
πτα, ο δικηγόρος Τάρα Μαθούρ,
γνωστοί μελετητές, επιστήμονες και
δημοσιογράφοι που είχαν ενδιαφερ-
θεί για την υπόθεση.
Ή Σάντι, μόλις έφτασε, άρχισε
να μιλάει τη διάλεκτο της Μούττρα
—και οχι τα ινδουστανικά— και
αναγνώρισε αμέσως τη μητέρα και
τα αδέλφια του Κεντερνάθ ανάμεσα
στο πλήθος. Δέν χρειάζεται να ποϋ-
με ότι αναγνώρισε το σπίτι παρ'
όλο που ή πρόσοψη του είχε ξανα-
βαφτεί άσπρη !
Ο τ α ν μπήκε στο σπίτι του συ-
ζύγου ή Σάντι φώναξε με τα ονό-
ματα τους τα δύο μεγαλύτερα παι-
διά αλλά δέν αναγνώρισε το μικρότερο
ή γέννηση του οποίου είχε κοστίσει
34
Οι ιππότες της Αποκαλυψεως (ανέκδοτη αναπαράσταση
του Ουμπερτο Περόττο). Η τ α ν ο ένας μετενσάρκωση
του άλλου, και όμως ζούσαν συγχρόνως!"
τη ζωή της Λούτζι. Μετά, πήγε
στο σπίτι της μητέρας τής Λούτζι,
μιας ηλικιωμένης κυρίας, υπερβο-
λικά συγκινημένης άλλα και τρομο-
κρατημένης, που δέν μπορούσε να
καταλάβει πώς μιά μικρούλα ήξερε
τόσα πράγματα που μόνο ή νεκρή
κόρη της μπορούσε να ξέρει.
Ή υπόθεση μπορούσε να θεω-
ρηθεί τελειωμένη με επιτυχία, άφού
μάλιστα ο παγκόσμιος τύπος αφιέ-
ρωνε στήλες ολόκληρες.
Μόνο για τη μικρή Σάντι, ή λύ-
ση τής υπόθεσης δέν είχε κανένα
όφελος : δέν μπορούσε ν' αναλάβει
την ευθύνη μιας μητέρας. . . τριών
παιδιών, μεγαλύτερων άπ' αυτήν,
και ο λατρευτός της Κεντερνάθ
την έβλεπε μάλλον με φόβο παρά
με αγάπη. Κατάλαβε λοιπόν ότι το
παρελθόν, όσο αγαπητό και να τής
ήταν, δέν ήταν δυνατόν να συνεχι- το 1926, άλλα που ξέρει ιδιωτικές
στεί στο παρόν. Μέ πολλή πίκρα λεπτομέρειες από τη ζωή τής γυ-
προσπάθησε να βγάλει άπ' την καρ- ναίκας που έζησε αρκετά χιλιόμε-
διά της την οικογένεια τής Μούττρα τρα μακριά και πέθανε το 1925.
και να φτιάξει μιά καινούρια ζωή. Οπωσδήποτε, τα συμπεράσματα
Τό 1958, ένας δημοσιογράφος τα αφήνουμε για τους αναγνώστες
ξανάφερε την υπόθεση στο προσκή- μας. Έμείς αναφέραμε θεωρίες και
νιο και βρήκε την Σάντι δημόσιο συμβάντα και θα ήμασταν ευχαρι-
υπάλληλο στο Νέο Δελχί. Ό τύπος στημένοι άν ξέραμε ότι τουλάχιστον
όλου του κόσμου ξανάγραψε τήν σπείραμε την ελπίδα πώς κάτι από
είδηση, αλλά αυτή τη φορά ή Σάντι μας παραμένει μετά την καταστρο-
αρνήθηκε να ανοίξει ένα κεφάλαιο φή τής σάρκας, πράγμα που θα
τής ζωής της που θεωρούσε κλει- μπορούσε να αποτελέσει την πρώτη
σμένο. απόδειξη μιας κάποιας αθανασίας
Ό καθηγητής Ινδρα Σέν, τής χωρίς την οποία, ή γήινη ζωή μας
αίρεσης Ώρομπίντο του Ποντισερύ, θα έμενε για πάντα ένα άχρηστο
έχει στην κατοχή του όλα τα ντο- μα και απάνθρωπο αίνιγμα.
κουμέντα για την ανεξήγητη περί-
πτωση μιας μικρής που γεννήθηκε Luciano Gianfranceschi
 ά 'θελα να σας μεταφέρω σ'
έναν κόσμο, που διαιωνίζει
στη σημερινή στεγνή, ύλι-
στική εποχή μας, μέσα από τους
θησαυρούς των παραδόσεων του
λαϊκού μας πολιτισμού, σκιρτήματα
ονείρου, γνήσιας και άχάλαστης
δημιουργικής πνοής. Σ' έναν κόσ-
μο αυθεντικό πρότυπο τής τρυφερής
και καθάριας Ελλάδας, όπου λες
πως κάποια στιγμή σταμάτησε ή
διαμάχη του έξω και του μέσα
κόσμου και καταλύεται ή μοναξιά
κι όλα μπορούν να 'ναι σωστά και
«η ζωή μέγα καλό και πρώτο».
Είναι ο κόσμος της αποκριάς σ'
ένα νησί των Σποράδων, τη Σκύρο.
Οι βόρειες Σποράδες, οι Μαγνη-
τών νήσοι των αρχαίων, είναι
σπαρμένες ανάμεσα στην Εύβοια
και την Πηλιορίτικη χερσόνησο.
Αποτελούν μιά νησοσυστάδα, με
πρώτο σε μέγεθος, αλλά και σε
ενδιαφέρον, νησί τη Σκύρο, που
χαρακτηρίζεται από τεκτονική και
γεωλογική ιδιομορφία. Στό βόρειο
τμήμα του νησιού βρίσκεται ή
πόλις τής Σκύρου. Απλώνεται α-
κτινωτά κάτω από το Κάστρο, σ'
ενα πλέγμα δρόμων, που καταλή-
γουν σε πλατώματα κι αυλές. Οι
δρόμοι είναι στενοί, πετροστρω-
μένοι. Τα σπίτια κάτασπρα από τον
ασβέστη, σάν οπτασίες, αναδύονται
λυτρωμένα μέσα στο αιγιοπελαγίτι-
κο φώς, τέλεια εναρμονισμένα στο
φυσικό περιβάλλον, ενα περιβάλ-
λον που έπιδρα με την ιδιοσυστα-
σία του και συμβάλλει στην ψυχική
και πνευματική κατάσταση των
ανθρώπων. Ή ευαισθησία, ενδεικτι-
κή τής λαϊκής σοφίας, κυριαρχεί
παντού.
Στά γραφικά ανηφορικά δρομά-
κια, από την αρχή του Τριωδίου
με έξαρση στις εβδομάδες τής
Κρεοφάγου και τής Τυρινής, οι
Σκυριανοί γιορτάζουν το Καρνα-
βάλι τους, που τραβά το ενδιαφέ-
ρον, όχι μόνον για την ζωντάνια
του και την δημιουργική πνοή
35
αλλά και για τον μυστηριακό του
τόνο που ενισχύεται απ' την μυστη-
ριώδη μεταμφίεση των εορταστών.
Το θέαμα που παρουσιάζεται στους
δρόμους σε κάνει να νομίζεις ότι
βρίσκεσαι σ' έναν τόπο κάποιου
αλλόκοτου κόσμου και μετεωρί-
ζεσαι ανάμεσα στ' όνειρο και την
πραγματικότητα. Ό λαός παρου-
σιάζει μιά εμμονή στις παραδόσεις
τις πανάρχαιες των προγόνων του,
από τις όποιες προσπαθεί να μήν
αποκολληθεί. Πριν όμως μιλήσου-
με για το γιόρτασμα της αποκριάς
στη Σκύρο θα 'θελα να σταθοϋμε
για λίγο σε μερικές εκδηλώσεις
της αποκριάς, που το επίσημο
και βυζαντινό όνομά της είναι
α π ό κ ρ ε ω . Ή λέξη σημαίνει
την αποχή από το κρέας, που ήταν
και ή αρχική σημασία τής γιορτής.
Ή έννοια φαίνεται και στή λέξη
ά π ο κ ρ ι ώ ν ω που σημαίνει
παύω να χρησιμοποιώ, να τρώγω
κάτι. (Τα σημερινά αστικά καρνα-
βάλια έχουν ιταλική προέλευση,
carnavale). Τό βασικό στοιχείο
της αποκριάς είναι οι μεταμφιέσεις
και οι έντονες εκδηλώσεις των
ανθρώπων. Τα είδη των μεταμφιέ-
σεων δείχνουν και οι ονομασίες
των μεταμφιεσμένων που συναν-
τάμε σ' όλη την Ελλάδα: Κουδου-
νάτοι, Γιαννίτσαροι, Κουκουγέροι,
Ρογκατσάρια κ.λπ. Τό στοιχείο
της μεταμφίεσης είναι πολύ παλιό.
Τό χρησιμοποίησαν οι οργανωτές
των πρωτόγονων τελετών μαζί με
το βάψιμο με κάπνα ή κιμωλία
και τη μάσκα, που επέζησαν ώς τα
χρόνια μας στα καρναβάλια. Τό
συναντάμε ακόμη στα χρόνια πριν
απ' τη γέννηση του Χρίστου στα
Ανθεστήρια, στα κατ' αγρούς Διο-
νύσια, τίς γιορτές δηλαδή των αρ-
χαίων Ελλήνων που ήταν αφιε-
ρωμένες στο θεό Διόνυσο. Τα αν-
θεστήρια γιορτάζονταν την ίδια
εποχή, τέλη Φεβρουαρίου-άρχές
Μαρτίου που γιορτάζουμε και μεις
τίς απόκριες. Ή γιορτή αυτή άπ'
τη μιά ήταν γιορτή της χαράς και
του γλεντιού για το ξαναγέννημα
της φύσης με το πρωτάνθισμα των
δένδρων, κι άπ' την άλλη ήταν
γιορτή των νεκρών και των ψυχών.
Διαρκούσαν 3 μέρες. Πολλοί τότε,
θέλοντας να παραστήσουν τίς ψυ-
χές που σ' αυτές τίς μέρες κυκλο-
φορούσαν ανάμεσα στους ζων-
τανούς, μεταμφιέζονταν, συμπερι-
φέρονταν με έξαλλο τρόπο πηδών-
τας και χορεύοντας περίεργους
χορούς. Συγχρόνως μιά και γι' αυ-
τές τίς 3 μέρες όλοι θεωρούνταν
ίσοι και οι κοινωνικές διαφορές
36
είχαν καταργηθεί, έκαναν χοντρά και τον θεό Διόνυσο, πριν οι γιορ-
αστεία και πειράγματα με τα πλή- τές του πάρουν επίσημο χαρακτή-
θη, τα περίφημα «έξ αμάξης», που ρα. Οί μασκαρεμένοι προχωρούν
αρχικά δέν είχαν κοινωνικό περιε- με ρυθμικούς βηματισμούς, σά να
χόμενο, αλλά αργότερα απόχτησαν χορεύουν, κάνοντας μιμικές κι-
τέτοιο όταν ή σύγκρουση φτωχών νήσεις. Τα πρόσωπα που κυριαρ-
αγροτών και μεγαλοχτηματιών εν- χούν στους μεταμφιεσμένους ομί-
τάθηκε. λους είναι ο «Γέρος» και ή «Κο-
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στή ρέλα». Ό «Γέρος» είναι ο κορυ-
Σκύρο. Τίς μέρες λοιπόν τίς απο- φαίος του ομίλου. Στό πρόσωπο
κριάς οι άνθρωποι, χωρισμένοι σε του φορά την μάσκα, που αναφέ-
ομίλους από 5 ή 6 πρόσωπα (στοι- ραμε. Στό πάνω μέρος είναι ντυ-
χείο απόηχος άπ' τους Διονυσια- μένος με την μαύρη κάπα που μοιά-
κούς θιάσους) μεταμφιέζονται σε ζει με προβιά τράγου, στή μέση
τραγόμορφους κωδωνοφόρους, γυ- έχει περασμένα 50-80 κουδούνια,
ρίζουν στους δρόμους και τραγου- ενώ στο κάτω μέρος είναι ντυμένος
δούν διονυσιακά τραγούδια. Φο- με το τσοπάνικο πανοβράκι, τίς
ράνε δηλαδή στο πρόσωπο τους τροχαδόκαλτσες και τα τροχάδια.
μάσκες από προβιά τράγου, που Κρατάει το τσοπάνικο στραβο-
έχουν 3 τρύπες για τα μάτια και το ράβδι και προχωράει, κουνώντας
στόμα ενώ το μισό τους κορμί είναι έτσι τη μέση του που τα κουδούνια
κι αυτό σκεπασμένο με μαλλιαρή να βγάζουν ήχους δυνατούς, εναλ-
μαύρη κάπα, ίδια με προβιά τρά- λασσόμενους, που ακολουθούν το
γου (όμοιες παρέες μασκαρεμένες ρυθμό των κινήσεων του. Κατά
τριγύριζαν και στην αρχαία Αθήνα διαστήματα στέκεται και τραγου-
στα κατ' αγρούς Διονύσια). Γύρω δά ενα ξεχωριστό αποκριάτικο
από τη μέση τους κρεμούν πολλά σκοπό (της Κορέλας) χωρίς όμως
κουδούνια του κοπαδιού, που κά- να σταματήσει και το κούνημα του
νουν φοβερό θόρυβο καθώς οι κορμιού του, που τώρα είναι δια-
μασκαρεμένοι προχωρούν. Φορούν φορετικό. Τα κουδούνια βγάζουν
τα παραδοσιακά παπούτσια των τότε κι αυτά διαφορετικό ήχο.
σκυριανών χωρικών, τα τροχάδια Τό «Γέρο» συνοδεύει ή «Κορέλα»,
και τίς τροχαδόκαλτσες, στοι- ένας άλλος νέος δηλαδή ντυμένος
χεία που δείχνουν πώς το γιόρτασ- με σκυριανή γυναικεία φορεσιά.
μα αυτής της μορφής ξεκίνησε άπ' Τό πρόσωπο του είναι καλυμμένο
τους αγρότες και τους χωρικούς, με την ϊδια μάσκα, φοράει τροχά-
τους ίδιους δηλαδή που γιόρταζαν δια και τροχαδόκαλτσες. Στό χέρι
Η χώρα τής Σκύρου από παλιά γκραβούρα. Διακρίνεται
ψηλά το κάστρο με την οχύρωση του και τα σπίτια που
απλώνονται στην πλαγιά. Στό κάστρο βρίσκεται και το
μοναστήρι του άη-Γιωργη που κτίστηκε στή βυζαντική
περίοδο. Πιθανότατα η εκκλησία του άγιου χτίστηκε
πάνω στα ερείπια ναού του θεού Βάκχου, όπως μαρτυ-
ράει και το έθιμο να προσφέρεται κρασί σαν αγιασμός
την ήμερα που γιορτάζει ο άγιος.
Λεπτομέρια τής εμφάνισης του "Γερου" του
κορυφαίου δηλαδή του αποκριάτικου ομίλου.
Φοράει μάσκα από προβιά τράγου με τρία
ανοίγματα για τα μάτια και το στάμα, κρατάει
το τσοπάνικο στραβοραβδι, έχει κρεμασμένα
στή μέση του 50-80 κουδούνια του κοπαδιού
που βγάζουν ήχους φοβερούς όταν ο "Γέ-
ρος" περπατά, χορεύει ή στέκεται κουνώντας
το κορμί του, στο επάνω δέ μέρος φοράει
μαλλιαρή μαύρη κάπα που μοιάζει με προβιά.
κρατάει ενα μαντίλι και το κουνά,
χορεύοντας γύρω από το «Γέρο»
συνέχεια. Τα καμώματα τους κά-
νουν τον κόσμο να ξεκαρδίζεται
στα γέλια.
Τό τρίτο πρόσωπο του ομίλου,
ο «Φράγκος», είναι πρόσωπο κω-
μικό και πρέπει να προστέθηκε
στον όμιλο αργότερα. Φοράει μά-
σκα τυχαία, παντελόνι ευρωπαϊκό,
έχει ενα μεγάλο κουδούνι στο πίσω
μέρος τής μέσης του και κρατώντας
ενα μεγάλο κοχύλι στο χέρι κι-
νείται ασταμάτητα, το φυσά και
πειράζει αυτούς που στέκονται
στους δρόμους παρακολουθώντας
το θέαμα. Τα τρία κύρια πρόσωπα Μεταμφιεσμένοι στο κεντρικό δρόμο τής χώρας. Εδώ
ακολουθούν άλλοι νέοι, οι «Νυφά- φαίνεται καθαρά ή περίεργη μυστηριακή εμφάνιση των
εορταστών ή μάσκα, ή κάπα, το τσοπάνικο πανοθράκι, τα
δες ή Νεφάδες» με πρωτοπαλλήκα- τροχάδια τα παραδοσιακά δηλαδή παπούτσια των σκυ-
ρο και προστάτη τους τον «Γιαν- ριανών χωρικών, οι τροχαδόκαλτσες και τέλος το πλήθος
νίτσαρη». Κρατοϋν πιστόλια και τα κουδούνια. Η σύγκριση με το χωρικά που φορά την
σπαθί και κάνουν πρωτότυπες, πατροπαράδοτη σκυριανή φορεσιά δίνει όλα τα στοιχεία
σπαρταριστές, θορυβώδεις μάχες για τη στενή σχέση που υπάρχει με την παράδοση και
στα σοκάκια του νησιού. Ένας τονίζει το γεγονός πώς αυτό το γιόρτασμα τής απο-
κριάς ξεκίνησε άπ' τους αγρότες και τους βοσκούς.
κόσμος ολοζώντανος που πάλ-
λεται ολόκληρος κι εκφράζεται με
χίλιους τρόπους, ένας κόσμος γε-
μάτος ευαισθησία, πηγαίο αίσθημα
καλλιτεχνικό, αυθορμητισμό και
δημιουργική έμπνευση. Χαρακτη-
ριστικά που τα βλέπουμε και στα
παιδιά που συμμετέχουν στον εορ-
τασμό, μεταμφιεζόμενα με το δικό
τους κι αυτά ξεχωριστό τρόπο.
Ό Μ. Φαλτάιτς γράφει στο βιβλίο
του για τη Σκύρο πώς «υπάρχει
παράδοση αρκετών δεκαετιών τώρα,
κάθε χρόνο, την περίοδο των από-
κρεω να δίνονται ξεχωριστές παρα-
στάσεις, απαγγελίες σατυρικών ποι-
ημάτων ή πεζών κειμένων. Μ' αυτά
παρουσιάζονται από την εύθυμη
τούς πλευρά, τα σημαντικά γεγο-
νότα τής χρονιάς, που αφορούν
τον κόσμο, την Ελλάδα και κυ-
ρίως τη Σκύρο, αλλά και τις ξεχω-
ριστές ομάδες του νησιού, οικογέ-
νειες ή και μεμονωμένα άτομα.
Οί οργανωτές των λαϊκών αυτών
παραστάσεων, προετοιμάζονται 6-
λο το χρόνο, συγκεντρώνοντας
το σχετικό υλικό που το επεξεργά-
ζονται με πολύ κέφι και ικανότητα»
Τα κείμενα αυτά όπως και το όλο
γιόρτασμα τής αποκριάς άποτελούν
αναντικατάστατες πηγές πληροφό-
ρησης, για το λαϊκό μας πολιτισμό
και την εθνική μας αυτογνωσία.
Συνέχεια στή σελ. 64

37
38

Μέ το τελευταίο αυτό άρθρο για την
Σελήνη δίνεται μιά ολοκληρωμένη ει-
κόνα της συντρόφου μας. Η κατάκτη-
ση της αποτέλεσε για τον άνθρωπο το
πρώτο βήμα για την διερεύνηση του
ηλιακού μας συστήματος. Ή περιπέ-
τεια όμως τής σελήνης δεν τελείωσε
ακόμα....
Σ
τά δύο προηγούμενα δημοσιεύματα άνα-
φερθήκαμε στα χαρακτηριστικά τής σελη-
νιακής επιφανείας, όπως μελετήθηκαν με
μετρήσεις και φωτογραφίες που πήραμε από
τη γή, και σε μερικά συμπεράσματα τής μεγάλης
προσπάθειας μελέτης του δορυφόρου μας με
αυτόματα διαστημόπλοια και επιτόπια έρευνα.
Συνεχίζουμε τώρα, για να ολοκληρώσουμε το
θέμα μας στα σημαντικότερα σημεία του, βέ-
βαια και όσο μας επιτρέπουν οι σκοποί του πε-
ριοδικού που μάς φιλοξενεί.
Η χημική σύσταση τής Σελήνης αποτέλεσε
ένα παλιό πρόβλημα για την Αστρονομία, γιατί
συνδέεται άμεσα με τις θεωρίες περί τής δημι-
ουργίας της. Κατά μιά άποψη ή Σελήνη δημι-
ουργήθηκε από τη συσσώρευση υλικών στε-
ρεών σε γειτνίαση με τη γή. Αυτό όμως περι-
πλέκει την κατάσταση άν λάβουμε υπόψη ότι ή
μέν γή αποτελείται κατά μάζα από 30% σίδηρο
(κατά μέσον όρο) ένώ ή σελήνη μόνο κατά
10-15%. Η διαφορά περιεκτικότητας σε σίδηρο
των δύο γειτονικών σωμάτων είναι αρκετά με-
γάλη ώστε να μήν επιτρέπει μιά εύκολη ερμη-
νεία του φαινομένου. Γιατί άραγε, ο σίδηρος
συσσωρεύτηκε στή γή σε τριπλάσιο περίπου
ποσοστό από όσο στή Σελήνη;
Τα εξωτερικά στρώματα τής σελήνης μελετή-
θησαν ήδη από τον περασμένο αιώνα,με φυσι-
κές μεθόδους όπου χρησιμοποιήθηκαν παρατη-
ρήσεις από τη γή. Ο μ ω ς οι τρόποι αυτοί έδω-
σαν κάποιες πληροφορίες μόνο για συγκρίσεις
ορισμένων φυσικών ιδιοτήτων των πετρωμά-
των τής σελήνης με τις αντίστοιχες ιδιότητες
των γήινων στρωμάτων. Μέ τα δεδομένα που
είχαμε μέχρι πρό δέκα ετών, το πιθανότερο
φαινόταν να αποτελείται το επιφανειακό στρώ-
μα από κιμωλία, άργιλο και άργιλική μάργη σε
πορώδη κατάσταση. Πιστευόταν ακόμα, ότι και
το εσωτερικό της αποτελείτο από τα ίδια υλικά,
έφ' όσον ή μέση πυκνότητα τής σελήνης είναι
ίση με την πυκνότητα των επιφανειακών στρω-
μάτων τής γής και μόνο στο κέντρο του δορυ-
φόρου μας περιμέναμε να υπάρχει ή ποσότητα
σιδήρου που προαναφέραμε. Μέ τη νέα εποχή
των διαστημικών εγχειρημάτων, οι αστρονόμοι
άρχισαν να ενδιαφέρονται όχι μόνο για τη χημι-
κή σύσταση των σεληνιακών πετρωμάτων αλλά
και για την αντοχή τους. Και τούτο, γιατί γρήγο-
ρα έγινε φανερό ότι ήταν ανάγκη να πάνε εκεί
Τό εσωτερικό του κρατήρα του Τσιολκόφ-
σκυ. Εντύπωση προκαλεί το κεντρικό
βουνό του κρατήρα που μοιάζει σαν νησί
όπως υψώνεται στή μαύρη λάβα τής γύρω
περιοχής. Φωτογραφία του Άπόλλων-15.
άνθρωποι να εκτελέσουν έπί τόπου παρατηρή-
σεις και να φέρουν δείγματα πετρωμάτων στή
γή, άν βέβαια ήθελαν να λύσουν μερικά από τα
προβλήματα που εμπόδιζαν την επιστήμη να
προχωρήσει. Τα δείγματα του σεληνιακού εδά-
φους έπρεπε να μεταφερθούν στή γή γιατί είναι
αδύνατο να λυθούν έπί τόπου τα προβλήματα
τής χρονολόγησης τους, τής ακριβούς χημικής
σύνθεσης και των φυσικών τους ιδιοτήτων.
Μέ τη χημική σύσταση πρέπει να συνδέσουμε
και μερικά άλλα προβλήματα που αφορούν την
αντοχή, άν είναι πράγματι ή όχι πορώδη, το πά-
χος των επιφανειακών στρωμάτων, τι υπάρχει
κάτω άπ' αυτά, άν αντέχουν να σηκώσουν το
βάρος των ανθρώπων και των μηχανημάτων
που θα έφθαναν εκεί κ.ά. Γιά να δοθεί απάντη-
ση σ' όλα αυτά τα ερωτηματικά έπρεπε να γί-
νουν ορισμένες προκαταρκτικές έρευνες από
αυτόματα διαστημόπλοια. Έτσι, το 1966 πρώτη
ή ΕΣΣΔ πέτυχε την ομαλή προσελήνωση του
"Luna-9., ενός οχήματος βάρους 99 κιλών. Οί
πρώτες φωτογραφίες που μετέδωσε στή γή ο
Luna—9 επέτρεψαν στους επιστήμονες να
συμπεράνουν ότι έφ' όσον το όχημα δέν είχε
τρυπήσει το σεληνιακό έδαφος, θα πρέπει να
βρήκε αρκετά ανθεκτικό τόπο που κατά τους
τότε υπολογισμούς θα μπορούσε να κρατήσει
και τα διαστημόπλοια και τους ανθρώπους,
που αργά ή γρήγορα θα έφθαναν στην Σελήνη.
Μετα από λίγο, ο Αμερικανικός "SERVAYOR
- 1 , ένα βαρύτερο όχημα 270 κιλών με τρία
πόδια, απέδειξε πέρα από κάθε αμφιβολία ότι
οι μέλλοντες εξερευνητές θα εύρισκαν ένα α-
σφαλές μέρος για να προσεδαφίσουν το διαστη-
μόπλοιο τους στή σεληνιακή επιφάνεια.
'Ο Servayor-1 κατόρθωσε να κατέβει πολύ
ομαλά σε μιά από τις μεγαλύτερες πεδινές εκτά-
σεις τής Σελήνης, τη γνωστή σάν "Ωκεανός
των Καταιγίδων". Μιά εξαιρετικά ευέλικτη τη-
λεοπτική μηχανή λήψεως, ικανή να στραφεί
προς οποιαδήποτε κατεύθυνση κατόπιν έντο-
λής από το κέντρο παρακολούθησης,έξείχε από
το όχημα σε ύψος περίπου 1,70 μέτρων από το
έδαφος.
Η συγκομιδή του ήταν 11.ΟΟΟ περίπου φω-
τογραφίες που παρουσίαζαν ένα τοπίο απόλυ-
τα έρημο. Ανώμαλοι βράχοι και ογκόλιθοι βρί-
σκονταν σκορπισμένοι πάνω στή σχεδόν έπίπε-
δη επιφάνεια τής Σελήνης. Κρατήρες διαφόρων
διαμέτρων έχασκαν προς τον ουρανό. Στό βά-
θος του ορίζοντα, στο κατάμαυρο φόντο του
ουρανού φάνταζαν, σάν παράδοξα πλάσματα,
οι άσπρες βουνοκορυφές και τα ανώμαλα κυ-
κλικά όρη ενός κρατήρα.
Ο όγκος των σκορπισμίνων έδώ κι εκεί βρά-
χων, αποτέλεσε μιά κάποια έκπληξη και άρχισε
μιά καινούρια προσπάθεια γιά τήν ερμηνεία του
νέου σχηματισμού. Εκείνο που προκάλεσε μιά
ευχάριστη διαπίστωση, είναι το γεγονός ότι ή
σκόνη τής σεληνιακής επιφάνειας δέν φαινόταν
να έχει τόσο πάχος ώστε να προκαλέσει προ-
βλήματα στους μελλοντικούς ταξιδιώτες. Οι φω-
τογραφίες του σημείου προσεδάφισης έδειξαν
ένα αμμώδες υλικό που έδινε την εντύπωση
ενός φρεσκοσκαμμένου χωραφιού. Τό υλικό
αυτό και ή δομή του επέτρεψαν να συμπερά-
νουμε ότι είναι ικανό να κρατήσει ένα διαστημό-
πλοιο και τους αστροναύτες χωρίς τον κίνδυνο
να τους χάσουμε από υποχώρηση του έδα-
φους.
Τό 1967 προσεληνώθηκε μ' επιτυχία το δεύτε-
ρο αμερικανικό όχημα, το Servayor-3 που έστει-
λε στή γή 3Ο.ΟΟΟ φωτογραφίες,που επιβεβαί-
ωσαν τις προηγούμενες διαπιστώσεις για τη
σεληνιακή επιφάνεια. Τό κυριότερο έργο του
Βραχώδης περιοχή στή Σελήνη. Οι αστρο-
ναύτες του Απόλλων-14 τους φωτογραφί-
ζουν και μετά θα κόψουν κομάτια για να τα
μεταφέρουν στή γή.
Ενας αστροναύτης, ο Γιάγκ, του Απόλ-
λων-16, ερευνά ένα ογκόλιθο, διαμέτρου
8-10 μέτρων.
ήταν ή προσπάθεια να σκάψει στή σεληνιακή
επιφάνεια μ' ένα ειδικό φτυάρι, ένώ ή όλη εργα-
σία φωτογραφήθηκε. Αυτά τα πειράματα, έδει-
ξαν, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι το έδαφος,
τουλάχιστον στο σημείο εκείνο, είναι ικανό να
κρατήσει τα σεληνιακά οχήματα των έπηνδρω-
μένων πτήσεων που θα γίνονταν μετά από λίγο.
Τα έτη 1967 και 1968 προσεδαφίστηκαν ομαλά
στή Σελήνη αρκετά διαστημόπλοια τύπου Ser-
vayor. Α π ό αυτά, τα ύπ' αριθμ. 5, 6 και 7 ήσαν
εφοδιασμένα με το λεγόμενο "χρυσό κουτί", μιά
συσκευή που είχε την ικανότητα να κάνει χημι-
κή ανάλυση των πετρωμάτων και να στέλνει τα
αποτελέσματα στή γή. Οι μέσοι όροι των απο-
τελεσμάτων, δίνονται στον ακόλουθο πίνακα.
Άνθραξ 2% Άργίλιο 7%
Οξυγόνο 57% Πυρίτιο 20%
Νάρτιο 2% Ασβέστιο 6%
Μαγνήσιο 3% Λοιπά στοιχεία 3%
Δηλαδή ή σύσταση του σεληνιακού εδάφους,
στις περιοχές που έγιναν αναλύσεις, μοιάζει με
τη σύσταση του γήινου, σε περιοχές με άργιλο-
αμμώδη σύσταση. Μεταξύ των άλλων πειραμά-
των που έκανε το διαστημόπλοιο Servayor-3
έκανε και δύο άλματα 10 και 4 μέτρων από την
αρχική του θέση, για να ελεγχθεί άφ' ενός μέν ή
ικανότητα μετακίνησης, άφ' ετέρου δέ το βάθος
που θα είχαν τα ίχνη του πέλματος του στή
σεληνιακή σκόνη.
Πέρα από το πρόγραμμα Servayor, από Αμε-
ρικανικής πλευράς άρχισε το πρόγραμμα Lunar
Orbiter, δηλαδή μιά σειρά διαστημοπλοίων που
αφού έγιναν δορυφόροι τής Σελήνης, φωτογρά-
φησαν λεπτομερώς την επιφάνεια της. Παράλ-
ληλα, οι Σοβιετικοί έστειλαν για παρόμοια εργα-
σία τα Luna 10 και 12. Μέ τις φωτογραφίες
αυτές, καθώς και εκείνες που έφεραν οι αστρο-
ναύτες του προγράμματος "Απόλλων" κατα-
σκευάστηκε ο καλύτερος και λεπτομερέστερος
χάρτης τής σεληνιακής επιφάνειας. Σήμερα,
μπορούμε να πούμε ότι ή επιφάνεια του δορυ-
φόρου μας είναι καλύτερα και λεπτομερέστερα
γνωστή από την ίδια την επιφάνεια τής γής. Τό
φόρου μας είναι καλύτερα και λεπτομερέστερα
γνωστή από την ίδια την επιφάνεια τής γής. Τό
σοβιετικό διαστημόπλοιο Luna-9 είχε μαζί του
μιά συσκευή που θα μπορούσε να μετρά ακτί-
νες Γ. Οι Σοβιετικοί ερευνητές, που μελέτησαν
τις ενδείξεις του οργάνου αυτού, συμπεραίνουν
ότι ή ακτινοβολία Γάμμα τής σεληνιακής επιφά-
νειας είναι σάν εκείνη που στέλνουν οι βασάλτες
τής γής. Αυτό επιβεβαίωσε για πρώτη φορά τις
μέχρι τότε υποθέσεις που αναφέραμε στο προ-
ηγούμενο άρθρο, ότι μεγάλες ποσότητες λάβας
καλύπτουν την επιφάνεια τής σελήνης στις πε-
ριοχές των θαλασσών της. Στό ίδιο συμπέρα-
σμα οδήγησαν αργότερα και οι επιτόπιες έρευ-
νες που έγιναν με το πρόγραμμα "Απόλλων".
Τό αποτέλεσμα αυτό, άν και επιβεβαιώνει μερι-
κές υποθέσεις, είναι αρκετά απογοητευτικό,
γιατί σημαίνει ότι μεγάλο μέρος τής σεληνιακής
επιφάνειας, καλύπτεται από νεότερη λάβα και Ο επιστημονικός σταθμός που εγκατα-
επομένως αποκρύπτονται τα πρώτα "ιστορικά στάθηκε από το πλήρωμα του Αττολ-
λων-14. Διακρίνονται ένα σεισμόμετρο
γεγονότα" του ηλιακού μας συστήματος. Από
και ένας μετρητής ακτινοβολιών.
τον τρόπο με τον όποιο προσεληνώθηκε ο Ser-
vayor-1 διαπιστώθηκε για μιά ακόμη φορά, ότι
δέν είναι δυνατόν να υπάρχει ατμόσφαιρα στή
σελήνη. Τό γεγονός αυτό ήταν γνωστό με βεβαι-
ότητα πολύ πρό των διαστημικών πτήσεων. Οι
Γάλλοι αστρονόμοι Lyit και Dollfies στα 1948 και
Τα ανθρώπινα πόδια αφίνουν τα πρώτα
195Ο έκαναν λεπτομερή έρευνα του προβλήμα- ίχνη πάνω στή σκόνη τής Σελήνης. ' Η κα-
τος τής ατμοσφαίρας τής Σελήνης, βρήκαν ότι τάκτηση του δορυφόρου μας είναι γεγο-
υπάρχει μιά αφάνταστα αραιή ατμόσφαιρα, α- νός.
ραιότερη από το κενό που δημιουργούμε στα
εργαστήρια. Εκτείνεται μέχρι ύψους 3.000 μέ-
τρων από την επιφάνεια των θαλασσών και
είναι ένα δισεκατομμύριο φορές αραιότερη από
τη γήινη ατμόσφαιρα. Απλούστερα, μπορούμε
να πούμε ότι δέν υπάρχει ατμόσφαιρα εκεί
Υπάρχουν πολλές αποδείξεις που μάς πείθουν
γι' αυτό. Δέν θα αναφερθούμε σε καμιά απ' αυ-
τές, άλλ' απλώς θα τονίσουμε ότι ή μάζα τής
Σελήνης είναι τόσο μικρή ώστε δέν μπορεί να
κρατήσει ατμόσφαιρα. Τό όνειρο εκείνο πώς θα
μπορούσαμε να στείλουμε τα απαραίτητα υλι-
κά εκεί ώστε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα
θα μείνει μόνο όνειρο. Η Σελήνη δέν μπορεί να
συγκρατήσει οποιοδήποτε αέριο και οποιοδή-
ποτε αέριο ελευθερωθεί στην επιφάνεια της
διαχέεται στον διαστημικό χώρο.
Σέ παλιότερο βιβλίο διατυπώνεται ή γνώμη,
ότι ίσως να υπάρχει νερό ύπό μορφή πάγου
στο υπέδαφος του δορυφόρου μας. Κι αυτό
όμως, πρέπει να αποκλειστεί άν και θα ήταν
πολύ επιθυμητό για μελλοντικές εγκαταστάσεις
μακροχρόνιας διαβίωσης στή Σελήνη.
Τό μεγαλύτερο μέχρι σήμερα άλμα στο διά-
στημα είναι το εγχείρημα "Απόλλων". Αυτό
προέβλεπε την εκτόξευση έντεκα διαστημο-
πλοίων στή Σελήνη. Ά π ' αυτά τα δύο θα ήσαν
δοκιμαστικά και δέν ξέφυγαν από την περιοχή
τής γής. θα ήσαν δηλαδή τεχνητοί δορυφόροι
με σκοπό τον έλεγχο των διαστημοπλοίων, των
συστημάτων που θα χρησιμοποιούντο και τής
αντοχής των πληρωμάτων. Δύο άλλα, δοκιμα-
στικά επίσης, έκαναν το ταξίδι μέχρι τη Σελήνη,

Από το βοηθητικό σκάφος "Κολούμπια"
του Απόλλων-11 που πετούσε σε τροχιά
γύρω από τή Σελήνη ο Κόλλινς πήρε τή φω
τογραφία αυτή με τη σεληνάκατο "Αε-
τός" να προβάλεται στή σεληνιακή επιφά-
νεια και τη Γή στο μαύρο φόντο του ουρα-
νού.
και μ ε τ ά θα γύριζαν πίσω, χωρίς να την κατα-
κτήσουν. Τα έξι προσεδαφίστηκαν ομαλά στή
σεληνιακή ε π ι φ ά ν ε ι α και αποβίβασαν δύο ά-
σ τ ρ ο ν α ύ τ ε ε ς το καθ' ένα, οι όποιοι μετά την διε-
ξ α γ ω γ ή π ε ι ρ α μ ά τ ω ν και παρατηρήσεων, τ η
φ ω τ ο γ ρ ά φ η σ η τ ή ς περιοχής, τ η ν ε γ κ α τ ά σ τ α σ η
δ ι α φ ό ρ ω ν συσκευών, και την συλλογή δειγμά-
τ ω ν σεληνιακών π ε τ ρ ω μ ά τ ω ν ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν στή
γ ή . Τέλος, το εγχείρημα Απόλλων-13 μ α τ α ι ώ -
θηκε γ ι α τ ί κ α τ ά την διάρκεια του ταξιδιού πα-
ρουσίασε σοβαρές βλάβες. Οι αστροναύτες σώ-
θηκαν και ε π έ σ τ ρ ε ψ α ν στή γ ή . 'Η αποστολή
τ ω ν διαστημοπλοίων " Α π ό λ λ ω ν " στή Σελήνη
και ή ε π ι τ ό π ι α έρευνα κρίθηκε α π α ρ α ί τ η τ η για
πολλούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί τα αυτόμα-
τα και τ η λ ε κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν α μηχανήματα δέν
μπορούν να ανταποκριθούν στις έ κ τ α κ τ ε ς ανά-
γκες που π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο ν τ α ι κατά τη διάρκεια αυ-
τ ώ ν των ε γ χ ε ι ρ η μ ά τ ω ν . Π ρ α γ μ α τ ι κ ά , οι συ-
σκευές με τις όποιες είναι εφοδιασμένοι οι τεχ-
νητοί δ ο ρ υ φ ό ρ ο ι και τα α υ τ ό μ α τ α διαστημό-
πλοια κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν μόνο τις πληροφορίες εκεί-
νες για τις όποιες είναι κατασκευασμένες. Δέν
έχουν τη δ υ ν α τ ό τ η τ α να διαπιστώσουν και να
αντιδράσουν στο απρόβλεπτο ή στο απροσδό-
κ η τ ο που θα συναντήσουν.
Τό π ρ ώ τ ο διαστημόπλοιο τ ύ π ο υ Α π ό λ λ ω ν
που έ φ τ α σ ε και προσεδαφίστηκε ομαλά στή Σε-
λήνη είναι το " Α π ό λ λ ω ν " 11. Μ' αυτό μ ε τ α φ έ ρ -
θηκαν εκεί οι π ρ ώ τ ο ι αστροναύτες που έ φ θ α -
σαν στή Σελήνη. Τα ξ η μ ε ρ ώ μ α τ α τής 21ης Ι ο υ -
λίου 1969 για π ρ ώ τ η φ ο ρ ά ο άνθρωπος πατού-
σε το πόδι τ ο υ σ' ένα άλλο ουράνιο σώμα. Τό γε-
γονός α υ τ ό α ν α μ φ ι σ β ή τ η τ α είναι ένα από τα
σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ α β ή μ α τ α τής Ι σ τ ο ρ ί α ς , άν και
τη σημασία τ ο υ δύσκολα καταλαβαίνουμε. Τό
π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ α μ ε όλοι με δέος και θαυμασμό.
Η σ ε λ η ν ά κ α τ ο ς " Α ε τ ό ς " με πλήρωμα τους
42
Ά ρ μ σ τ ρ ο γ κ και ' Ωλντριν έ φ τ α σ ε προσεκτικά
σε μιά ομαλή περιοχή τής θάλασσας τής Γαλή-
νης, ένώ το βοηθητικό σκάφος "Κολούμπια" με
ε π ι β ά τ η τον Κόλλινς συνέχιζε να κινείται γ ύ ρ ω
από τη Σελήνη σε ύ ψ ο ς μόλις 15 χιλιομέτρων.
Οταν έγιναν όλες οι απαιτούμενες ετοιμασίες ο
Ά ρ μ σ τ ρ ο ν γ κ κατέβηκε τη σκάλα και με προ-
σοχή μεγάλη πάτησε στή Σελήνη κι έκανε τα
π ρ ώ τ α β ή μ α τ α . Μ ε τ α φ έ ρ ω τ α πρώτα λόγια
τ ο υ α π ό τ η Σελήνη. " Ά ύ τ ό είναι ένα μικρό
βήμα για τον ά ν θ ρ ω π ο , αλλά ένα γιγάντιο πή-
δημα για την α ν θ ρ ω π ό τ η τ α . 'Η επιφάνεια είναι
σκεπασμένη από χ ώ μ α λεπτό σάν πούδρα...Τό
τ ο π ί ο έχει μιά σκληρή ο μ ο ρ φ ι ά εντελώς δική
του...Είναι πολύ ό μ ο ρ φ ο . . . "
Τό γεγονός τής κ α τ ά κ τ η σ η ς τής Σελήνης πα-
ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν περισσότεροι από 500 ε κ α τ ο μ -
μύρια ά ν θ ρ ω π ο ι από όλο τον Κόσμο. Α σ φ α -
λώς ήταν το πολυπληθέστερο κοινό που παρα-
κολούθησε ποτέ ένα γεγονός τ α υ τ ό χ ρ ο ν α .
Στό τ α ξ ί δ ι τ ο υ ς α υ τ ό , οι Α μ ε ρ ι κ α ν ο ί αστρο-
ν α ύ τ ε ς μ ε τ έ φ ε ρ α ν στή Σελήνη όργανα που προ-
ο ρ ί ζ ο ν τ α ν για επιστημονικούς σκοπούς. Μ ε τ ά
από μιά σύντομη και λιτή τ ε λ ε τ ή ύ ψ ω σ α ν την
Α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή σημαία. Κατόπιν άπλωσαν ένα ει-
δικό φύλλο αλουμινίου που στηριζόταν σε δύο
πασσάλους. Στό φύλλο α υ τ ό επιδρούσαν οι κο-
σμικές ακτινοβολίες και τα σ ώ μ α τ α του ηλιακού
α ν έ μ ο υ μέχρις ό τ ο υ το τοποθέτησαν σε μιά
α ε ρ ο σ τ ε γ ή θήκη και το πήραν μαζί τους για με-
λ έ τ η στα γήινα ε ρ γ α σ τ ή ρ ι α . Δύο άλλα όργανα
ε γ κ α τ έ σ τ η σ α ν στή σεληνιακή ε π ι φ ά ν ε ι α και τα
ά φ η σ α ν εκεί φ ε ύ γ ο ν τ α ς . Τό ένα είναι σεισμο-
γ ρ ά φ ο ς υ π ε ρ ε υ α ί σ θ η τ ο ς που επισημαίνει και
μ ε τ α δ ί δ ε ι στή γή δονήσεις που προέρχονται είτε
από μ ε τ ε ω ρ ί τ ε ς είτε από άλλα αίτια ενδογενή
του δ ο ρ υ φ ό ρ ο υ μας. Τό άλλο ήταν μιά σειρά
από κ α θ ρ έ π τ ε ς άκτίνων λέηζερ, για ν' ανα-
κλούν δέσμες φ ω τ ό ς που τις έστελναν από τη
γ ή . Σκοπός α υ τ ο ύ του οργάνου είναι να μελετη-
θεί λ ε π τ ο μ ε ρ έ σ τ ε ρ α ή κίνηση τής Σελήνης. Στό
π ρ ώ τ ο τ α ξ ί δ ι τ ο υ ς , ο ι αστροναύτες ασχολήθη-
καν με τη φ ω τ ο γ ρ ά φ η σ η του σεληνιακού το-
πίου και τη συλλογή δειγμάτων σεληνιακών πε-
τ ρ ω μ ά τ ω ν . Η συγκομιδή τους έ φ τ α σ ε τα 23
κιλά δ ε ί γ μ α τ α από χ ώ μ α , σκόνη και βράχους,
που μ ε τ α φ έ ρ θ η κ α ν στα γήινα εργαστήρια και
άρχισε ή μελέτη τ ο υ ς . Τα π ρ ώ τ α αποτελέσματα
των χημικών αναλύσεων συμφωνούν μ' εκείνα
που έστειλαν τα SERVAYOR και αναφέρουμε
στον πίνακα. ' Ο τ α ν τέλειωσαν την αποστολή
τ ο υ ς , ή βάση τής σεληνακάτου χρησίμευσε σάν
ε ξ έ δ ρ α ε κ τ ο ξ ε ύ σ ε ω ς για την ίδια τη σεληνάκατο
π ο υ π έ τ α ξ ε ε ύ κ ο λ α , σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ο πρόγραμ-
μα και συναντήθηκε με το βοηθητικό σκάφος.
Ο! τ ρ ε ι ς α σ τ ρ ο ν α ύ τ ε ς έκαναν ακόμα μερικές
π ε ρ ι φ ο ρ έ ς γ ύ ρ ω από τη Σελήνη και πήραν
α ρ κ ε τ έ ς φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς και α π έ ρ ρ ι ψ α ν τή σελη-
ν ά κ α τ ο στή σεληνιακή ε π ι φ ά ν ε ι α . Μετά πήραν
το δρόμο του γυρισμού στή γ ή . Η πρόσκρουση
τής σ ε λ η ν α κ ά τ ο υ στή σελήνη κ α τ α γ ρ ά φ τ η κ ε
πολύ ά ν ε τ α από το σεισμογράφο και τα σήματα
ε σ τ ά λ η σ α ν αμέσως στή γ ή . Οί ειδικοί που περί-
μεναν στο κτίριο λ ή ψ η ς των σημάτων δοκίμα-
 σαν μεγάλη έκπληξη όταν εΪδαν ότι το κτύπημα
εκείνο επέδρασε ατή σελήνη σάν σε καμπάνα.
Οι δονήσεις συνεχίστηκαν να κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ι
πάνω από 20 λ ε π τ ά . Αυτό είναι μιά πολύ σοβα-
ρή ένδειξη ότι ολόκληρη ή Σελήνη είναι στερεό
σ ώ μ α , χωρίς ε κ τ ε τ α μ έ ν ε ς περιοχές (στό έσωτε-
ρικό της) λιωμένης λάβας.
Μ ε τ ά το ιστορικό ταξίδι του Α π ό λ λ ω ν 11
α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν τα 12,14,15,16, και 17. Τό Ά π ό λ -
λων-13 παρουσίασε σοβαρές βλάβες στο βοηθη-
τ ι κ ό σ κ ά φ ο ς τ ο υ και ξαναγύρισε στή γή χωρίς
να π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ε ι το σκοπό τ ο υ . Τα τελευ-
τ α ί α ε γ χ ε ι ρ ή μ α τ α ε ί χ α ν σάν βασικό σκοπό τους
τη γ ε ω λ ο γ ι κ ή ε ξ έ τ α σ η των περιοχών προσεδά-
φισης. Τό Άπόλλων-17 χρησιμοποίησε το ειδικό
ηλεκτρικό α υ τ ο κ ί ν η τ ο και έτσι μπόρεσε το πλή-
ρ ω μ α τ ο υ να διατρέξει α ρ κ ε τ ά χιλιόμετρα και
να εξερευνήσει μακρινούς κρατήρες,λόφους και
ρ ω γ μ έ ς . Α ξ ί ζ ε ι να α ν α φ έ ρ ο υ μ ε επίσης το κα-
τ ό ρ θ ω μ α του Α π ό λ λ ω ν - 12 που μπόρεσε να
π ρ ο σ ε δ α φ ι σ τ ε ί σε απόσταση μόλις 200 μέτρων
από το παλιό α υ τ ό μ α τ ο διαστημόπλοιο "SER-
VAYOR-3.Oi α σ τ ρ ο ν α ύ τ ε ς πήραν μαζί τους με-
ρ ι κ ά ε ξ α ρ τ ή μ α τ α και ε ξ έ τ α σ α ν έπί τ ό π ο υ τις
φ θ ο ρ έ ς που π ρ ο ε κ ά λ ε ο ε στά μέταλλα τ ο υ ή
έ ν τ ο ν η ακτινοβολία του κοσμικού διαστήματος.
Η α κ ρ ί β ε ι α τ ή ς προσεδάφισης πρέπει να χαρα-
κ τ η ρ ι σ τ ε ί τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν σάν άθλος.
Η συνολική π ο σ ό τ η τ α σεληνιακών πετρωμά-
τ ω ν π ο υ έ φ ε ρ α ν στή γ ή τ α διαστημόπλοια " Α -
π ό λ λ ω ν " ξεπερνά τα 500 κιλά, ένώ οι φω-
τ ο γ ρ α φ ί ε ς και οι παρατηρήσεις χρειάζονται α-
κόμα α ρ κ ε τ ά χρόνια για να μελετηθούν. 'Η
ε ξ έ τ α σ η και χρονολόγηση των σεληνιακών πε-
τ ρ ω μ ά τ ω ν έχουν την εκπληκτική ηλικία των 4,5
δ ι σ ε κ α τ ο μ μ υ ρ ί ω ν ετών. Αυτό σημαίνει ότι είναι
πολύ π α λ ι ό τ ε ρ α από τα α ρ χ α ι ό τ ε ρ α γήινα πε-
τ ρ ώ μ α τ α που α ν α κ α λ ύ φ τ η κ α ν μέχρι σήμερα.
Αν και π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι μιά σημαντική δ ι α φ ο ρ ά
στους χρόνους α υ τ ο ύ ς , το όλο γεγονός συμφω-
νεί με τις μέχρι τ ώ ρ α θεωρίες. Πάντως, κατά
τους π ρ ώ τ ο υ ς χρόνους τής ζωής του ηλιακού
σ υ σ τ ή μ α τ ο ς , όταν δημιουργήθηκαν οι άλλοι
πλανήτες και ή γή μαζί, τ ό τ ε θα πρέπει να δη-
μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ ε και ή σελήνη, με τη διαφορά ότι
πέρασε τα π ρ ώ τ α στάδια τής εξέλιξης της.
Κλείνοντας τα ά ρ θ ρ α για τη Σελήνη, που δη-
μ ο σ ι ε ύ τ η κ α ν στα τ ρ ί α τ ε λ ε υ τ α ί α τεύχη του "Αι-
ν ί γ μ α τ α του Σύμπαντος" θα ήθελα να διατυπώ-
σω μερικές σ κ έ ψ ε ι ς , που δέν είναι όλες δικές
μου.
Μέ άμεσο στόχο την εξερεύνηση τής Σελήνης,
ή Α σ τ ρ ο ν α υ τ ι κ ή , έκανε α ρ κ ε τ ά εντυπωσιακά
β ή μ α τ α , ώστε σε σύντομο χρόνο να " α ν δ ρ ω θ ε ί "
και να μπορεί τ ώ ρ α πιά, ήρεμα να συνεχίζει τη
δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α τ η ς . Αν και δέν λύσαμε όλα τα
π ρ ο β λ ή μ α τ α τής Σελήνης, επιβεβαιώσαμε κατά
τ ρ ό π ο α ν α ν τ ί ρ ρ η τ ο τις μέχρι τ ώ ρ α γνώσεις μας
κι α π ο δ ε ί ξ α μ ε για μιά φ ο ρ ά ακόμα τη σοβαρό-
τ η τ α τ ω ν φυσικών μεθόδων ερεύνης. Α κ ό μ α
π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο , μάθαμε τόσα πολλά για τον δορυ-
φ ό ρ ο μας, ώστε να μπορούμε να ισχυριζόμαστε
ότι ξέρουμε περισσότερα γ ι ' αυτόν παρά για την
ίδια τη γή μας.
Άν ή Σελήνη έπαιξε σοβαρό ρόλο στην εμφάνι-
ση τής ζωής στίς ηπείρους τής Γής πρίν από
3.000.000.000 χρόνια, στίς μέρες μας έπαιξε άλλο
ένα ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου και του
πολιτισμού. Γιατί όταν γίνονταν τα διάφορα τα-
ξίδια στή Σελήνη, δέν σημειώνονταν μόνο ένας
Συνέχεια στή σελίδα 64
Μιά αρκετά ομαλή περιοχή με μικρούς
κρατήρες και ρωγμές. Φωτογραφία του
Απόλλων-11.
43
 περα απο το αυριο
ARTHUR CLARK
Πριν από 3.000 εκατομμύρια χρόνια, ή Σελήνη,
με την ελκτική της δύναμη, υπήρξε ή αιτία της εμφά-
νισης της πρώτης μορφής ζωής πάνω στον πλανήτη
Γή. Ο π ω ς είναι γνωστό, ή πρώτη μορφή της ζωής
πρωτοπαρουσιάστηκε στη θάλασσα. Ή ελκτική δύ-
ναμη τής Σελήνης προκάλεσε, όπως ξέρουμε, τις-
άμπώτιδες και τις παλίρροιες οι όποιες, με τη σειρά
τους, μετακίνησαν τις τεράστιες υδάτινες μάζες των
ωκεανών και τις σκόρπισαν πάνω στις απέραντες
εκτάσεις τής ξηράς τής τότε παρθένου και έρημης
Γης. Σέ πολλά σημεία τής υδρογείου, ή μετακίνηση
των υδατίνων μαζών άφησε ακάλυπτα μεγάλα τμή-
ματα του βυθού των ωκεανών, μέσα στους όποιους
υπήρχε θαλασσόβια μορφή ζωής. Με την έλλειψη του
υγρού στοιχείου και με την παρουσία του ήλιου και
των ανέμων, τα περισσότερα από τα υδρόβια εκείνα
δντα εξαφανίστηκαν μερικά όμως άπ' αυτά κατώρ-
θωσαν να προσαρμοστούν στο νέο, εχθρικό τους περι-
βάλλον. Μέ τον τρόπον αυτόν άρχιζε ή κατάκτηση
τής ξηράς.
Το πότε ακριβώς συνέβη αυτό, είναι κάτι που ποτέ
δέν θα μάθουμε. Δέν υπήρχαν τότε ανθρώπινα μάτια
η φωτογραφικές μηχανές για να καταγράψουν ένα
τόσο αόριστο και ασήμαντο γεγονός. Τώρα, ή Σελήνη
βρίσκεται για μιά ακόμη φορά στο προσκήνιο. Κι
αυτή τη φορά ή ζωή απάντησε μ' ένα τόσο βροντώδη
τρόπο που συντάραξε γή και ουρανό.
Ο τ α ν ένας πύραυλος τύπου «Κρόνος-5» ξεκινά
με κατεύθυνση το Διάστημα και με ώστική δύναμη
4.000 τόννων, αυτό σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο
από ένα θρίαμβο τής τεχνολογίας. Ενα τέτοιο γεγο-
νός ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία τής εξέλι-
ξης. Κι αυτός είναι ο λόγος που ή κάθε εκτόξευση
προκαλεί τόση συγκίνηση σ' ολόκληρο τον κόσμο. Ό
πύραυλος που εκτοξεύεται απηχεί σε ένστικτα πολύ
πιο παλιά από τη λογική, το κενό που προορίζεται να
γεφυρώσει δέν είναι μόνον αυτό που χωρίζει τον ένα
κόσμο από τον άλλον, άλλα και την καρδιά από το
μυαλό.
Τα όνειρα και ο μόχθος ενός και πλέον εκατομμυ-
ρίου ανθρώπων έστειλαν τους πρώτους αστροναύτες
στην επιφάνεια τής Σελήνης. Πίσω από τις στρατιές
των μηχανικών και άλλων επιστημόνων που εργά-
στηκαν στο Ακρωτήριο Κέννεντυ, στο Μπαϊκονούρ
και στο Πήνεμουντε, βρίσκονται οι γίγαντες του πα-
ρελθόντος : ο Νεύτων, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Α ρ -
χιμήδης Τα ονόματα τους, όπως και άλλων
ακόμη σάν τον Γκόνταρντ, τον Τσιαλκόβσκυ, τον
Άμούδσεν, τον Σκόττ, τον Μπέρντ, βρίσκονται χα-
ραγμένα πάνω στους χάρτες τής Σελήνης. Εχουν
δοθεί στα βουνά και στους κρατήρες που θα αποτε-
λέσουν τα σημεία εκκίνησης για τους εξερευνητές
του μέλλοντος.
Εχοντας εξασφαλίσει ένα προγεφύρωμα πάνω
στον μόνο φυσικό δορυφόρο μας, σ' ένα κόσμο μεγά-
44
λο σαν την Αφρική, με άγνωστους αλλά ασφαλώς
τεράστιους πόρους, κάποια μέρα θα εγκαταστήσουμε
μόνιμες βάσεις εκεί. Στήν αρχή, ο σκοπός των βά-
σεων αυτών θα είναι αποκλειστικά επιστημονικός
όπως αυτός των βάσεων τής Ανταρκτικής, όμως με
την πάροδο του χρόνου είναι δυνατόν οι βάσεις αυτές
να διαμορφωθούν σε κοινότητες.
Ο μ ω ς , για τους ανθρώπους, ή μεγαλύτερη αξία
τής Σελήνης είναι πώς κάποτε αυτή πιθανόν να απο-
τελέσει το σημείο εκκίνησης για πιο μακρινούς κό-
σμους. Έ δ ώ , κοντά στή Μητέρα Γή, θα τελειοποιή-
σουμε τις μεθόδους και τα μέσα που χρειάζονται για
την κατάκτηση του Αρη και του Ερμή, καθώς και
των πολλών δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά
γύρω από τον γίγαντα Δία και τον δακτυλιωτό Κρό-
νο. Ολοι όσοι εργάστηκαν για το πρόγραμμα "Απόλ-
λων" ονειρεύονται όλες αυτές τις μελλοντικές κατα-
κτήσεις. Ή εργασία όλων αυτών των ανθρώπων που
σήμερα μοχθούν, θα αξιοποιηθεί στους αιώνες που
θά'ρθουν όταν τα ονόματα τους θ' αναγραφούν σε
χάρτες, που ακόμη δέν έχουν διατυπωθεί, αγνώστων
και ανεξερεύνητων κόσμων.
Κι άν ακόμη ή Σελήνη δέν υπήρχε, το πρόγραμμα
«Απόλλων» θα μας ήταν απαραίτητο για την εγκα-
τάσταση των επανδρωμένων "διαστημικών σταθμών"
μέσα στήν δεκαετία 1970 - 1980. Οι τηλεπικοινω-
νιακοί και μετεωρολογιακοί δορυφόροι έχουν απο-
δείξει πώς πολλά γήινα προβλήματα μπορούν να
βρουν τη λύση τους στο Διάστημα. Α π ό χιλιάδες
μίλια ψηλά, ηλεκτρονικά μάτια που περιστρέφονται
γύρω από την υδρόγειο έχουν ήδη ανακαλύψει νέους
πόρους στήν ξηρά και στην θάλασσα. Τήν ύπαρξη
αυτών των νέων πόρων δέν θα μπορούσαμε ποτέ να
εντοπίσουμε με παρατηρήσεις από τη Γή.
Ο μ ω ς δέν θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε ολό-
κληρη την χρησιμότητα του Διαστήματος αν δέν
κατορθώσουμε να ζήσουμε και να εργασθούμε μέσα σ'
αυτό. Τεχνητοί δορυφόροι αξίας 50 εκατομμυρίων
δολλαρίων πήγαν χαμένοι γιατί ένα μικρό εξάρτημα
τους δέν λειτούργησε καλά. Αυτό μας δίδαξε το πολύ
ακριβό μάθημα πώς είναι απαραίτητη στο Διάστημα
ή παρουσία πληρωμάτων που έργο τους θα είναι ή
επισκευή και ή συντήρηση των τεχνητών δορυφόρων.
Γιά να το επιτύχουμε αυτό έχουμε ανάγκη φθηνών δια-
στημοπλοίων που, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με
τους σημερινούς πυραύλους, θα είναι δυνατόν να εκ-
τοξεύονται πολλές φορές και κατά βούληση. Τέτοιου
είδους διαστημικά οχήματα (πιθανόν με την μορφή
διαστημοπλοίων με πτέρυγες, όπως των αεροπλάνων,
που θα μπορούν να προσγειώνονται σε κανονικά
αεροδρόμια), βρίσκονται ήδη ύπό μελέτη. Αυτά τα
οχήματα θα αντιπροσωπεύσουν τις πρώτες «Ντα-
κότες» στήν πρώτη περίοδο τής Διαστημικής Ε π ο -
χής. Κι αυτό, γιατί θα αντιπροσωπεύσουν την απαρχή
των διαπλανητικών ταξιδιών..
 ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ
Αυτό το σχέδιο ενός οικισμού στη
Σελήνη, του Ροϋ Σκάρφο, ανταπο-
κρίνεται σε πραγματικά επιστημονι-
κά δεδομένα. Οπως δείχνει ή τομή,
οι κάτοικοι τής Σελήνης θα ζουν
κυρίως κάτω από τα έδαφος—σε γή-
ινη ατμόσφαιρα—μακρυά από τις ά-
κρες θερμοκρασίες και την επικίν-
δυνη κοσμική ακτινοβολία.
1. Πυρηνικός ενεργειακός σταθμός
2. Ορυχεία και λατομεία
3. Βιομηχανικό συγκρότημα επε-
ξεργασίας πετρωμάτων και παραγω-
γής υγρού οξυγόνου και μεταλλευ-
μάτων.
4. Διαστημικός σταθμός σε σελη-
νιακή τροχιά για την μεταφορά αν-
θρώπων από τη Γή στή Σελήνη και
αντίθετα.
5. Λιμάνι στή Σελήνη. Χώρος προσ-
σεληνώσεως κατασκευασμένος από
τριμμένα σεληνιακά πετρώματα και
συνθετική ύλη.
6. Κινούμενα πεζοδρόμια για την
μεταφορά των κατοίκων από το ένα
στο άλλο με ταχύτητα πέντε, δέκα
και δέκα πέντε μιλίων την ώρα.
7. Καταλύματα και περιοχή ψυχα-
γωγίας.
8. Πανεπιστήμιο.
9. Κεραία ραδιοφώνου για την με-
λέτη του γαλαξία.
10. Κέντρο επιστημονικών και τεχ-
νολογικών ερευνών.
11. Χώρος για την καλλιέργεια
φρούτων, λαχανικών και άλλων τρο-
φών σε απόλυτα ελεγχόμενο περι-
βάλλον
12. Μεταφορά με πτέρυγες, που κα-
θίσταται δυνατή λόγω μικρότερου
βαθμού βαρύτητος.
13. Καλλιτεχνική πινακοθήκη που
μοιάζει με πάρκο.
14. 'Υπόγεια φώτα.
15. Αστεροσκοπείο με απόλυτη
πάντοτε ορατότητα.
16. Οχήματα για την μεταφορά αν-
θρώπων και μηχανικού εξοπλισμού
για έρευνες στην επιφάνεια τής Σε-
λήνης.
45

o 1904, στή διάρκεια μιας
T συγκέντρωσης της Βρε-
ταννικής Ακαδημίας Επι-
στημών, ο Ισίδωρος Τζόφφρεϋ
Σαϊντ Ίλαίρ υπογράμμισε ότι, αν
θέλαμε να καταχωρήσουμε κάπου
τη νήσο Μαδαγασκάρη βασιζόμε-
νοι μόνο σε στοιχεία τής Ζωολο-
γίας, χωρίς να λάβουμε υπόψη τη
γεωγραφική της τοποθεσία, θα
μπορούσαμε ν' αποδείξουμε ότι
αυτή ή γη δέν ανήκει ούτε στην
Αφρική ούτε στην Ασία, άλλά
ότι είναι εντελώς διαφορετική από
τις δύο. Θά μπορούσαμε σχεδόν
να πούμε ότι αποτελούσε μέρος
μιας άλλης ηπείρου : τής Λεμου-
ρίας.
Πολύ πρίν άπό τήνΑτλαντίδα, που
καταποντίστηκε στα μεγάλα κύ-
ματα του Ατλαντικού, και πριν
ακόμα κι από την Μού που δια-
λύθηκε από τις χιλιάδες ηφαίστεια
46
Αρχίζουμε το πρώτο άρθρο
μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας
σειράς που αναφέρεται στους
χαμένους κόσμους που υπήρχαν
παλιά. Μύθοι, παραδόσεις, φαν-
τασία, μυστήριο, επιστημονικές
έρευνες, μπλέκονται σε μιά θαυ-
μάσια αναζήτηση των πρώτων
που κατοίκησαν την γή και μετέ-
δωσαν τα φώτα του πολιτισμού.
Λεμουρία, Μού, Γκοντβάνα, Ατ-
λαντίδα, Νησί του Πάσχα κλπ.
είναι πανάρχαιες κοιτίδες γεμά-
τες γοητεία και μυστήριο. Ξανα-
ζωντανεύουμε για τους αναγνώ-
στες μας τα μεγάλα αινίγματα
του παρελθόντος.
Σύμφωνα με τον Αγγλο Σέλα-
τερ, ή επιφάνεια που σήμερα κα-
λύπτεται από τις Νότιες Θάλασσες
αποτελούσε μέρος μιας μακριάς
λωρίδας γής στην οποία ανήκαν
και τα νησιά Ζόντα και που έφτανε
μέχρι τις ανατολικές ακτές τής
Αφρικής. Ό Α.Ρ. Ούάλλας, προ-
τείνει αυτή τη θεωρία, βασιζό-
μενος μόνο στην πανίδα και την
χλωρίδα που είναι ακριβώς οι
ίδιες, σε χώρες που, σήμερα, βρί-
σκονται τόσο απομακρυσμένες με-
ταξύ τους, χωρίς να υπολογίζει
κάν ότι ή σύνθεση των γρανιτικών
βράχων είναι ή ίδια παρ' όλη την
επιφάνεια ύδατος που τους χωρίζει.
της περιοχής του Ειρηνικού, αυτή Δημιουργεί, έτσι, μιά δικιά του
ή απέραντη ήπειρος είχε φιλοξε- θεωρία και, στο δεύτερο τόμο του
νήσει τους πρώτους ανθρώπους. έργου του «Γεωγραφική διανομή
Και ίσως δέν κάνουν λάθος οι των ζώων» που εκδόθηκε στο Λον-
μελετητές και γεωλόγοι διεθνούς δίνο το 1876, δηλώνει ξεκάθαρα
φήμης σάν τον Χαίκελ, όταν βε- ότι «στο νότιο ημισφαίριο υπήρ-
βαιώνουν ότι ή Λεμουρία υπήρξε ξαν τρεις μεγάλες μάζες γής που,
το αληθινό λίκνο του ανθρώπου. αν και ομοιόμορφες, διατήρησαν
Αν υπήρξε δύσκολο να ξανα- πάντα δικά τους χαρακτηριστικά».
νέβουμε το ρεύμα του χρόνου για Ή αργή εξέλιξη του πλανήτη μας
να εξιχνιάσουμε την ιστορία και στή συνεχή περιστροφή του, ή κί-
τα κατάλοιπα τής Ατλαντίδος και νηση του, ή κίνηση των θαλασσών
τής Μου, ακόμα πιό επίπονο μπο- και των παγετώνων, οι εκρήξεις
ρεί να φανεί το έργο μας, αν θελή- των ηφαιστείων, χερσαίων και υπο-
σουμε ν' ανασηκώσουμε το μεγά- βρυχίων, τις έσπρωξαν αργά προς
λο πέπλο μυστηρίου που βρίσκεται το Βορρά, και κάθε μία άπ' αυτές
ανάμεσα ανάμεσα σε μας και τα έδωσε ζωή στις ηπείρους που,
πρώτα χρόνια τής γης. σήμερα, λέγονται Νότιος Αφρική,
Ή ίδια ή σημερινή διαμόρφω- Αυστραλία και Νότιος "Αμερική,
ση του πλανήτη μας, μας απομα- Μέ τη σειρά του, ο καθηγητής
κρύνει από την εικόνα που θα πα- Χ.Φ. Μπλήντφορντ, σε μιά ανα-
ρουσίαζε ή γήινη σφαίρα εδώ και φορά του στή Γεωλογική Εται-
25.000 χρόνια. ρεία του Λονδίνου, αναφερόμενος
 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΚΟΣΜΩΝ

Η ΓΗ ΤΩΝ ΓΙΓΑΝΤΩΝ
MARA CALABRI
Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς

στη σχέση που έχουν τα ζωικά του ανθρώπου»: τα νησιά του Είναι ένας μικρός πίθηκος, πολύ
και φυτικά απολιθώματα που βρέ- Ειρηνικού και του Ίνδικού Ωκεα- ζωηρός, σκεπασμένος από πυκνό
θηκαν στην Αφρική και στην νού, οι ακτές της Κίνας και της και μακρύ τρίχωμα, και θεωρείται
Ινδία, προτείνει τη θεωρία ότι, Ιαπωνίας, ή Αυστραλία, ή Μαδα- ότι είναι από τα πρώτα θηλαστικά
εκεί όπου σήμερα βρίσκονται τα γασκάρη. τής γής.
νερά του Ίνδικού Ώκεανοϋ, υπήρ- Ακριβώς στή Μαδαγασκάρη ζει Στά «αρχαία» μάτια του υπάρχει
χε μιά γη που ένωνε απ' ευθείας ακόμα ένας μικρός πίθηκος με το ίσως ακόμα ή ανάμνηση δασών
την Αφρική, τη νότια Ινδία και παράξενο όνομα «Λεμούριος» (ο από γιγάντιες φτέρες, ή ανάμνηση
τη χερσόνησο της Μαλάκκας. Χω- αίλουροειδής της οικογενείας των τεράστιων δεινοσαύρων και βρον-
ρίς να υπολογίσουμε ότι, αν εξε- Λεμουριδών). τόσαυρων τρομακτικών διαστάσε-
τάσουμε τη γεωγραφική μορφολο-
γία των νησιωτικών συμπλεγμάτων
Αντλας, Λακκαδίβες και Μαλ-
δίβες, μπορούμε εύκολα να παρα-
δεχτούμε οτι αυτά τα κοραλλιο-
γενή νησιά αποτελούσαν μέρος
μιας αλυσιδωτής οροσειράς που
καταποντίστηκε.

Τό «λίκνο του άνθρωπου».

Συγκρίνοντας τους δύο χάρτες

της Λεμουρίας που ανακάλυψε
ο Σκόττ - Ελλιοτ κοντά σε μιά
κοινότητα Θιβετιανών μοναχών,
που διατηρεί πολλά κατάλοιπα
προϊστορικών πολιτισμών, μπορού-
με να παρατηρήσουμε πιό εύκολα
την αργή διαδικασία πάνω στην
ήπειρο: κομμάτια γής που, σιγά
σιγά, καταποντίστηκαν στή θάλασ-
σα ή διαλύθηκαν από εκρήξεις
ήφαιστίων.
Σήμερα, ελάχιστα ίχνη έχουν
απομείνει από το πανάρχαιο «λίκνο

Ο Ατλας, ένας από τους Τιτάνες, που

επειδή επαναστάτησε κατά του Δία κατα-
δικάστηκε να κουβαλεί στους ώμους την
υδρόγειο σφαίρα.
Η περιοχή του Ινδικού Ωκεανού όπου
υποτίθεται ότι υπήρχε ή Λεμουρια. (πλάι)

Επεισόδιο απο την Τιτανομαχία. Ανάγλυφο από τη
βάση του ιερού της Περγάμου. Ο Δίας νικάει τρεις Γί-
γαντες. Ο Θεός, ανασηκωμένος, με το στήθος γυμνό,
εξαπολύει έναν κεραυνό στον εχθρό που έχει δεξιά του
και άλλο δύο γίγαντες είναι πεσμένοι χάμω πληγωμένοι.
Αλλο επεισόδιο της Τιτανομαχίας. Η Αθηνά κρατάει
άπ' τα μαλλιά τον Αλκυονέα, έναν ωραίο φτερωτό γί-
γαντα, ενω ο όφις Εριχθόνιος, πιστός σύντροφος τής
θεάς, του δαγκώνει άγρια το στήθος. Η Γαία, πονεμένη
από τον θάνατο των παιδιών της, των Γιγάντων, παρακα-
λεί μάταια την Αθηνά που ετοιμάζεται να δεχθεί ενα
στεφάνι από την Θεά Νίκη. Τό ιερό τής Περγάμου χτίστη-
κε από το βασιληά Εύμένη τον Β (180 π.Χ.) Τό 1930 μετα-
φέρθηκε στο Μουσείο Περγάμου του Βερολίνου.
48
ων. Σ' αυτό τον κόσμο όπου ύπερ-
τερουσαν τα μεγάλα ζώα, ο μικρός
πίθηκος γνώρισε τον άνθρωπο:
ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε
σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό
του περιβάλλον, ήταν ο κυρίαρχος
εκείνης τής γής, ήταν το μοναδικό
λογικό πλάσμα, ήταν ένας Γίγαν-
τας.
Δεν πρόκειται για φαντασία:
αρχαιολογικές ανακαλύψεις με όλα
τα στοιχεία τής σοβαρότητας, με-
λετητές διεθνούς φήμης, επιβεβαι-
ώνουν την ύπαρξη μιας γιγαντιαίας
ανθρώπινης φυλής που κατοίκησε
τη γη εδώ και 50.000 χρόνια περί-
που. Ενας γνωστός Κινέζος πα-
λαιοντολόγος, ο Πει Ούέντ Τσούν-
γκ, ανακάλυψε στο Γκαργκατζάν,
στις Φιλιππίνες, έναν ανθρώπινο
σκελετό ύψους πέντε μέτρων, στην
Κίνα, άλλους σκελετούς τριάμισυ
μέτρων, και έβεβαίωσε ότι ή ηλικία
τους ανέρχεται στις 35.000 χρόνια
π.Χ.
Έξ άλλου, ένας άλλος ερευνητής,
ο Γάλλος Λαφενεσέρ, κατά τη
διάρκεια ανασκαφών που έκανε
στο Μαρόκο, ανακάλυψε εργαλεία
και όπλα κυνηγίου πραγματικά
τρομακτικών διαστάσεων: ένα δί-
κοπο τσεκούρι που ζύγιζε οκτώ
κιλά. Γιά να χουφτιάσει κάποιος
την τεράστια λαβή, θα χρειαζόταν
ενα χέρι. που να αντιστοιχούσε σε
έναν άνθρωπο με ανάστημα του-
λάχιστον 4 μέτρα!
Άλλα ίχνη γιγαντιαίων ανθρώ-
πων ανακαλύφθηκαν στή Συρία,
στο Πακιστάν, στην Κεϋλάνη και
στην Ίάβα.
Έξ άλλου και από ιστορικής
πλευράς, δέν υπάρχει αρχαίος λαός
του οποίου ή ιερή ή βέβηλη μυθο-
λογία να μήν αναφέρει κάποιο
λαό γιγάντων.
Γιγαντιαία όντα.
Στή Βίβλο βρίσκουμε πάμπολλα
τέτοια όντα και μάλιστα δέν ανα-
φέρονται σάν να αποτελούν κάποια
εξαίρεση, αλλά απλώς σάν μιά
διαφορετική φυλή, με ένα ιδιαίτερο,
δικό της χαρακτηριστικό που, σ'
αυτήν την περίπτωση, αντιπροσω-
πεύεται από το τεράστιο ανάστημα.
Στό Κεφάλαιο 6 τής Γένεσης δια-
βάζουμε : «Κατ' έκείνας τάς ημέρας
ήσαν οι γίγαντες επί τής γής»,
ενώ άπ' το Βιβλίο 13 των Αριθμών
μαθαίνουμε ότι στή Χαναάν ζούσε
ένας ολόκληρος πληθυσμός γιγάν-
των τους οποίους ανακάλυψαν οι
κατάσκοποι του Μωϋσή: «Και
είδομεν εκεί τους γίγαντας, τους

Η δωδεκάγωνη λαξεμένη πέτρα του
Κούζκο. Είναι ενα πασίγνωστο δωδεκα-
γωvo οικοδόμημα απο τεραστίους λαξε-
μένους ογκολίθους συναρμολογημέ-
νους περίφημα μεταξύ τους χωρίς κανέ-
να συνδετικό υλικό (πάνω)
Υπέροχη κεφαλή απο μαρμαροκονια
που βρέθηκε σ έναν τάφο στο Παλένκε.
Ισως είναι αναπαράσταση προσώπου
ενός νέου που αποκεφαλίστηκε στη
διάρκεια ανθρωποθυσίας προς τιμήν του
νεκρού, (κάτω)
υίούς Άνάκ, του έκ των γιγάντων
και εβλέπομεν εαυτούς ώς ακρίδας,
και τοιούτους έβλεπον ημάς αυτοί».
Και μετά είναι οι Άνακείμ και οι
Έμμαίοι τής χώρας του Μωάβ,
τους οποίους κατανίκησε ο Ίωσουέ,
υπήκοοι του Ωγ, βασιλιά της Βασάν,
του οποίου «ή σιδηρά κλίνη σώ-
ζεται έν Ταββα των υίών Άμμών
εννέα πήχαι (4,7 μ.) το μήκος αυτής
και τέσσαρες πήχαι (2 μ.) το πλά-
τος αυτής». (Δευτερονόμιο, Κεφ.
3). Γιά να μη μιλήσουμε τέλος για
τον Γολιάθ, που ούτε αυτός αποτε-
λεί φαινόμενο απομονωμένο αλλά
ανήκει στο λαό των Φιλισταίων.
Με τη Βίβλο μπορούμε να παραλ-
ληλίσουμε τις αρχαίες παραδόσεις
Τολτέκας που αναφέρονται στο
λαό των «Κιναμετζίν», μιας φυ-
λής πανύψηλων ανθρώπων που
κατοικούσαν στη γη τους και οι
οποίοι σιγά σιγά εξαφανίστηκαν
από τις τρομερές και βάρβαρες
μάχες, πρώτα μεταξύ τους και αργό-
τερα με τους άλλους ανθρώπους.
Ό Ξέουλα και τα έξι αδέλφια του
είναι οι γίγαντες των οποίων την
ιστορία μας διηγείται ή μεξικανική
μυθολογία. Οί επτά αδελφοί, αφού
γλύτωσαν σάν από θαύμα σε
έναν άπ' τους τρομερούς κατακλυ-
σμούς που επρόκειτο να προκαλέ-
σουν το τέλος τής Λεμουρίας, θέ-
λησαν να ευχαριστήσουν τον δι-
κό τους Θεό των Υδάτων, τον
Τλάλος, αφιερώνοντας του το βου-
νό πάνω στο οποίο είχαν καταφύγει.
Προς τιμήν του έχτισαν ένα «σα-
κάουλι», ενα οικοδόμημα από γρα-
νίτη σε σχήμα πυραμίδας που θα
άγγιζε τον ουρανό, αν οι άλλοι
Θεοί, που ζήλεψαν αλλά και θύ-
μωσαν για το θράσος τους, δέν
έριχναν μιά πύρινη βροχή στη
γή, προκαλώντας έτσι τον θάνατο
των οικοδόμων.
Πάντως, το κυκλώπειο κτίριο
δέν γκρεμίστηκε εντελώς: ή τε-
ράστια βάση του, ύψους 54 μέτρων,
μπορεί εύκολα να ταυτιστεί με
την τετράγωνη πυραμίδα που ανα-
καλύφθηκε στην μεξικάνικη πόλη
Τσολούα, 13 χιλιόμετρα από την
Πουέμπλα.
Κυκλώπεια μνημεία
Μόνο αν παραδεχτουμε την υπό-
θεση μιας πρωτόγονης φυλής με
γιγαντιαίο ανάστημα μπορούμε να
εξηγήσουμε το αίνιγμα που μέχρι
σήμερα παρουσιάζουν τα αρχαιό-
τερα μνημεία τής γής : τα μ ε ν ί ρ
(μακρουλές πέτρες), τα ν τ ό λ μ ε ν
(πέτρινα τραπέζια) και τα κ ρ ο μ-
λ ε χ (ψηλές πέτρες σε κυκλικό
σχήμα).
Τα μ ε ν ί ρ είναι ακατέργαστοι
μονόλιθοι φυτεμένοι κάθετα στη
γή, που για πολύν καιρό είχαν
θεωρηθεί σάν φαλλικά σύμβολα.
Αντιθέτως, τα ν τ ό λ μ ε ν άποτε-
λούνται από μιά τεράστια πέτρα
που είναι τοποθετημένη πάνω σε
άλλες πέτρες όρθιες μέσα στη γή,
49
 Ή "Πόρτα των Σαρακηνών" στο Σένι, παράξενη αλλά και επιβλητική,
με την χαρακτηριστική λοξή κόψη των πλαγίων ογκολίθων και τον
τεράστιο μονόλιθο από πάνω.
Ε ν α "μενιρ" τής Σαρδηνίας με γλυπτές αναπαραστάσεις όπλων.

σε τρόπο που να παρουσιάζουν έμαθαν πολλά πράματα. Ό βασι-

ένα γιγάντιο πρωτόγονο τραπέζι, λιάς τους λεγόταν Ταγκάρο και
ενώ τα κ ρ ό μ λ ε χ είναι ένα είχε κατέβει άπ' τον ουρανό. Αλλά
σύμπλεγμα από μ ε ν ί ρ που έχουν αργότερα ήρθαν κακοί Γίγαντες
τοποθετηθεί σε κυκλικό σχήμα. ανθρωποφάγοι, με αρχηγό τον Σού-
Σύμφωνα με τον διάσημο διαστη- κε, που ζητούσαν ανθρωποθυσίες
μολόγο Σωρά, τα μενίρ πρέπει και έτσι χρειάστηκε να φτιάξουν
να είναι πρωτόγονα αγάλματα των πέτρινα τραπέζια μπροστά στα
πρώτων κατοίκων τής γής, τα ντόλ- αγάλματα τους.
μεν είναι τα τραπέζια τους και τα Ό Ταγκάρο προσπάθησε να στα-
κρόμλεχ πρέπει να αντιπροσωπεύ- ματήσει τις ωμότητες τους, αλλά
ουν την κατοικία των θεών, τον ο Σούκε αντιτάχθηκε προκαλώντας
ναό, το ιερό τους. έτσι μιά τρομακτική αιματοχυσία.
Έξ άλλου, δέν είναι καθόλου Οί Γίγαντες εξαφανίστηκαν, αλλά
απίθανο το ότι τα ντόλμεν μπορεί οι άνθρωποι, που φοβόντουσαν
να είχαν και μιαν άλλη χρήση, το θυμό τους και την επιστροφή
πιό μακάβρια, δηλαδή, να χρησι- τους, συνέχισαν να στήνουν αγάλ-
μοποιόντουσαν για αιμοσταγείς αν- ματα και να προσφέρουν θυσίες.
θρωποθυσίες. Πράγματι, στή Νέα
Γουϊνέα ανακαλύφθηκαν μεγαλι- Ή «Πέτρα Πιντάδα»
θικά συμπλέγματα, όπου μπροστά
σε κάθε μενίρ υπάρχει ενα ντόλμεν, Φαίνεται καθαρά ότι οι κάτοικοι
υποδηλώνοντας σχεδόν μιά θεό- τής Λεμουρίας δέν είχαν κανένα
τητα με το ίερό της. λαμπρό πολιτισμό σάν τους γυιούς
Μιά γνωστή παράδοση των Ιθα- τής Ατλαντίδος και τής Μού,
γενών, φαίνεται ότι το επιβεβαιώνει αλλά ότι μάλλον είχαν μεγάλη
διότι λέει ότι, στή Γή, υπήρχαν τάση για ωμότητες διότι, όπως
στην αρχή καλοί Γίγαντες που είδαμε, δέν υπάρχει μύθος ή ίστο-
βοήθησαν τους ανθρώπους και τους ρική αναφορά που να μήν ύπο-
50
 γραμμίζει τις αίμοχαρείς βιαιοπρα-
γίες τους. Επίσης, παρατηρείται
πάντα μια προοδευτική παρακμή
τής φυλής, λές και ή ίδια ή άγρια
φύση τους να είχε υπάρξει το πρω-
ταρχικό αίτιο για την εξαφάνιση
τους.
Τό άλυτο μυστήριο της «Πέδρα
Πιντάδα» (Πέτρα ζωγραφισμένη)
μπορεί, περισσότερο άπ' οτιδήπο-
τε άλλο, να δώσει μιαν εικόνα
των φρικιαστικών τελετών τους.
Στήν Άμαζονία, μέσα σ' ενα
τεράστιο μεγαλιθικό σύμπλεγμα,
υπάρχει στημένος ένας εντυπωσια-
κός πέτρινος όγκος, σχήματος αύ-
γού, στο κέντρο ενός οροπεδίου,
σε μικρή απόσταση από το Ταρά-
με. Πρόκειται για ένα τεράστιο
πέτρινο μνημείο με 100 μ. μήκος,
80 μ. πλάτος και 30 μ. ύψος. Σύμ-
φωνα με μιαν ινδιάνικη παράδοση
είναι ή ταφόπετρα ενός ξανθού
γίγαντα, βασιλιά ενός λαού που
είχε ζήσει στα πανάρχαια χρόνια.
Πάνω στήν πέτρα είναι ζωγραφι-
σμένα χιλιάδες σημάδια και γράμ-
ματα που θυμίζουν τη γραφή της
αρχαίας Αιγύπτου, τη σημιτική
και την εβραϊκή. Υπάρχουν επί-
σης άλογα, καρρότσες και ρόδες,
όλα ζωγραφισμένα «προφίλ» σύμ-
φωνα με την αιγυπτιακή τεχνοτρο-
πία. Αυτό και μόνο το γεγονός
είναι τρομερά παράξενο γιατί οι
Ινδιάνοι, όταν πρωτοέφτασαν οι
λευκοί κονκισταδόρες, δεν ήξεραν
ούτε από κάρρα ούτε από ρόδες.
Στήν μπροστινή πρόσοψη του
μνημείου υπάρχουν τέσσερεις σπη-
λιές λαξεμένες στήν πέτρα και,
σχεδόν στήν κορυφή τους, ανοί-
γεται μιά στοά, που, σήμερα πιά,
είναι απροσπέλαστη, ένώ κάτω
άπ' τον βράχο υπάρχει ένα πέρασμα
που, σίγουρα, θα οδηγούσε σε κά-
ποιον υπόγειο χώρο. Καί αυτός από τη φρικιαστική γοητεία του.
ο διάδρομος είναι βατός μόνο σε «Άντηχούσαν τα μπρούτζινα
απόσταση 30 μέτρων: στο τέλος γκόνγκ, συνοδεύοντας ένα μεγάλο
είναι εντελώς κλεισμένος από πέ- πλήθος που προχωρούσε. Χιλιά-
τρες και χώματα. δες άντρες, γυναίκες και παιδιά
Ο Γερμανός καθηγητής Χόμετ, ντυμένοι στ' άσπρα, πλησίαζαν
που αφιέρωσε όλη του τη ζωή αργά, μεγαλόπρεπα, στήν Πέδρα
ερευνώντας και αναζητώντας κα- Πιντάδα, για να σταματήσουν κον-
τάλοιπα των γιγάντων και προσπα- τά στήν κεντρική είσοδο. Μιά
θώντας να τους εντοπίσει ακριβώς φωνή από ψηλά, αντήχησε άπ' τον
μέσα στο χρόνο, θέλησε να λύσει ουρανό, κάνοντας πέντε εξι φορές
το μυστήριο της Πέτρα Πιντάδα το γύρο του πλήθους των πιστών,
κάνοντας λεπτομερείς μελέτες και οι όποιοι γονάτισαν ευλαβικά.
έρευνες. Πανύψηλοι άντρες, ντυμένοι επί-
Ανακάλυψε ότι πίσω από τις σημα, ξεχώρισαν άπ' το πλήθος
πέτρες και τα χώματα που βρισκόν- και πλησίασαν το γιγαντιαίο πέ-
τουσαν στις τέσσερεις σπηλιές, τρινο μνημείο. Ένας απ' αυτούς
υπήρχαν ανθρώπινα κόκκαλα, πρά- στάθηκε μπροστά στο πεντάγωνο
μα που τον έκανε να σκεφτεί ότι ντόλμεν τής κεντρικής εισόδου.
οι σπηλιές χρησιμοποιόντουσαν Ένας άλλος, με την ακολουθία
σάν πρωτόγονοι «κοινοί τάφοι». των βοηθών του, ανέβηκε στή
Αλλά όσο προχωρουσε στο εσωτε- δεύτερη πλατφόρμα, λίγο πιό ψηλά,
ρικό τους, άρχισε να ακούει μιαν από την οποία οι παρόντες έβλεπαν
εντυπωσιακή ήχώ από φωνές και μόνο τις εισόδους των τεσσάρων
ήχους μακρινούς. Ένας παράλογος νεκρικών θαλάμων. Ένας τρίτος,
και μυστηριώδης εφιάλτης φαι- με εμφάνιση ακόμα πιό επιβλη-
νόταν να ξαναζωντανεύει με ξεκά- τική, κι αυτός με τη συνοδεία τής
θαρη φαντασμαγορία ενα άγνωστο ακολουθίας του, ανέβηκε το μακρύ
παρελθόν. μονοπάτι, λαξεμένο πάνω στο βρά-
χο κι εξαφανίστηκε από τα βλέμ-
Τρομακτικά οράματα ματα των πιστών που είχαν γονα-
τίσει στήν πεδιάδα.
Ό ίδιος ο Χόμετ, στο βιβλίο του »Άνέβηκαν λοιπόν αργά πάνω
«DIE SUHNE DER SONNE» στις δύο πλατφόρμες, χωρίς αλυ-
που εκδόθηκε το 1958, παραδέχεται σίδες και φρουρούς, τους υποβά-
ότι βρισκόταν σχεδόν σε κατάστα- σταζαν μόνο δύο «υπηρέτες του
ση υπερδιέγερσης και ότι είδε θανάτου», δύο άντρες γυμνοί. Τα
το τρομακτικό δράμα, που αναφέ- πρόσωπα τους είχαν την έκφραση
ρουμε ακριβώς όπως το περιέγραψε ανθρώπων υπνωτισμένων. Ξάπλω-
ο ίδιος, για να μήν χαθεί τίποτα σαν πάνω στήν κορυφή του ντόλ-
Τό "Τραπέζι των " Εμπόρων", δείγμα ενός ντόλμεν στα
περίχωρα του Καρνάκ, αποτελεί μαρτυρία ενός πολιτι-
σμού που άνθησε πριν από 5.000 χρόνια. Αλλά ποιος
μετέφερε και έστησε αυτούς τους τεράστιους ογκόλι-
θους που, γεωλογικά, δέν ανήκουν σ' αυτή την περιοχή;
51
μεν του οποίου το κόκκινο χρώμα
άντανακλούσε τις ακτίνες του ανα-
τέλλοντος ηλίου. Γιά άλλη μιά
φορά αντήχησαν επαναληπτικά οι
μυστηριώδεις φωνές από ψηλά και
οι ιερείς σήκωσαν τα τελετουργικά
πέτρινα μαχαίρια, που μόλις είχαν
ακονίσει, τα βύθισαν στα στήθια
των θυμάτων, ξερίζωσαν τις καρ-
διές τους και τις άνοιξαν. Μετά,
αφού πέταξαν τα κομμάτια στα τέσ-
σερα σημεία του ορίζοντα, ανήγ-
γειλαν στους πιστούς τη μοίρα
που τους περίμενε τον επόμενο
χρόνο».
Αύτη ή περιγραφή του οράματος,
γραμμένη από έναν επιστήμονα,
με όλη την καλή πίστη και με μιά
μόρφωση πολύ ανώτερη του συνη-
θισμένου, μας κάνει να παραδε-
χτούμε σχεδόν την ύπαρξη της
«ψυχομετρίας», μιας ιδιότητας που
ανακάλυψε και απέδειξε ο Καθη-
γητής Μπρουκάναν το 1841. Αυτή
ή ιδιότητα δίνει σε ορισμένους
ανθρώπους, ιδιαίτερα ευαίσθητους,
τη δυνατότητα να όραματιστούν,
με βάση ενα οποιοδήποτε αντι-
κείμενο - ακόμα και μιά πέτρα-
τις παρωχημένες εποχές και το
περιβάλλον του αντικειμένου αύ-
του.
Ομως αυτή ή Πέδρα Πιντάδα,
τόσο πνιγμένη στο αίμα των ανθρω-
ποθυσιών και των ολοκαυτωμάτων,
μπορεί ακόμα και τώρα να μας
μεταδώσει το μύνημα με τηλεπά-
θεια ;
Είναι δυνατόν αυτή ή φυλή
Γιγάντων να υπήρξε τόσο βίαιη,
τόσο βάρβαρη, ώστε ν' αφήσει πί-
σω της τόσο έντονη την ήχώ του
τρόμου και της φρίκης ;
Ας μήν ξεχνάμε τη φυλή των
Τιτάνων, που βρίσκουμε στην ελ-
ληνική μυθολογία, της οποίας ο
αρχηγός, ο Κρόνος, είχε αναφαί-
ρετο δικαίωμα να καταβροχθίζει
τα ίδια του τα παιδιά. Ας μήν
Αναπαράσταση του Στόουνχεντζ (Αγγλία). Το οικοδόμημα άπε-
τελείτο από ένα εξωτερικό περιστύλιο με διάμετρο περίπου 30
μέτρα, που είχε 30 μεγάλους μονόλιθους όρθιους και τεράστιες
οριζόντιες πέτρες πάνω τους. Στό εσωτερικό υπήρχε ένα ομό-
κεντρο περιστύλιο από 40 μικρές "ξένες πέτρες" ή "γαλάζιες πέ-
τρες" και στο κέντρο, άλλο ένα, ελλειπτικό σε σχήμα πετάλου με
πέντε μόνο ζευγάρια μονόλιθων γιγαντιαίων διαστάσεων μαζί με
τις οριζόντιες πέτρες τους. Στό κέντρο, ένα άλλο πέταλο από 19
"ξένες πέτρες" μαζί με μιά πλαγιαστή πέτρα δημιουργούσε το
ιερό. (Γιά το Στόουνχεντζ θα γραφτεί άρθρο σε μελλοντικό
τεύχος).
ξεχνάμε τη φυλή των Κυκλώπων, φυλής, ενάντια στα στοιχεία τής
στην οποία ανήκε ο Πολύφημος, φύσης, ή οποία, αν και τους είχε
και τον όποιο ο Ομηρος περιγρά- προικίσει με ανάστημα και δυνάμεις
φει μ' όλες τις φρικιαστικές του γιγάντιες, τους απομάκρυνε και
λεπτομέρειες. τους αποξένωνε όλο και περισσό-
Ομως δέν είναι δυνατόν να πι- τερο, δίνοντας τους την εντύπωση
στέψουμε ότι μια φυλή «γεννιέται» ότι είναι δέντρα χωρίς ρίζα, φυτά,
βάρβαρη : εμείς προτιμούμε να υποχρεωμένα να ζουν σε έδαφος
νομίζουμε ότι κατέληξε να γίνει, ακατάλληλο, σχεδόν εχθρικό.
μόνο άφού οι γεωλογικές μετατρο- Αυτά τα μ ε ν ί ρ, που εμείς
πές του πλανήτη μας είχαν αρχίσει επισκεπτόμαστε τώρα γεμάτοι από
να διαλύουν την Λεμουρία, υπο- ένα αδιόρατο και ασαφές συναί-
χρεώνοντας τους γίγαντες να εγκα- σθημα αγωνίας και που εκείνοι
ταλείψουν την πατρίδα τους και να έστησαν στις διάφορες χώρες όπου
μεταναστεύσουν - για να επιζήσουν υποχρεώθηκαν να ζήσουν, υπήρξαν
- σε άλλες χώρες που τους ήταν ίσως ένα μέσον, ένας τρόπος να
άγνωστες, να έρθουν σε επαφή με αισθάνονται λιγότερη μοναξιά, να
άλλες φυλές διαφορετικές, τόσο φαντάζονται ότι εκείνος ο πέτρινος
στην εμφάνιση όσο και στην κουλ- λαός μπορούσε να ξαναγίνει, χάρη
τούρα και τις συνήθειες. στή θεία πρόνοια, ο ισχυρός και
Τό πιο πιθανό είναι ότι χρειά- ενωμένος λαός μιας Λεμουρίας
στηκαν να αγωνιστούν ενάντια που είχε χαθεί πια για πάντα.
στην παρακμή τής ίδιας τους τής Mara Calabri

ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
Αγαπητοί αναγνώστες, το περιοδικό στην
προσπάθεια του να εξυπηρέτηση καλλίτερα
τους αναγνώστες τους εκτός Αθηνών προτί-
θεται να δημιουργήσει σε κάθε πόλη τής χώ-
ρας ένα κεντρικό παράρτημα (κάποιο βιβλιο-
πωλείο) όπου οι αναγνώστες θα μπορούν άμε-
σα να προμηθεύονται τα τεύχη, τους τόμους,
καθώς και τα βιβλία του εκδοτικού οίκου
"ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ".
Στήν στήλη αυτή θα δημοσιεύουμε κάθε μή-
να τις νέες διευθύνσεις που θα προσθέτονται
για τις αντίστοιχες πόλεις. Ετσι οι άναγνώ-
52
στες μας θα μπορούν να προμηθεύονται τα
τεύχη τους από τα εξής βιβλιοπωλεία:
ΠΕΙΡΑΙΑ: Γ. Σωτηρόπουλος "Φωλιά του βι-
βλίου". Κολοκοτρώνη 90, Τηλ.425377
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ε. Γ. Μπαρμπουνάκης, Αρι-
στοτέλους 4, Τηλ. 228682
Οσοι ενδιαφέρονται να αναλάβουν την διά-
θεση του περιοδικού άς επικοινωνήσουν με τα
γραφεία του (με γράμμα ή τηλεφώνημα) στήν
Αθήνα, Πανεπιστημίου 56, 3ος όροφ. 19 γρ.
ΤΗΛ. 600059
 αθανασια
KATERINA SERAFIN
Μετάφρ. Κλειώ Κοασίν
Σ τά βάθη της ατέλειωτης
βραζιλιανής ζούγκλας,
όπου ένας ποταμός που για
μάς δέν έχει όνομα και που
έκβάλλει στον Αμαζόνιο πο-
ταμό, σε μιά φαναστική πόλη
με θαυμάσια παλάτια, ναούς
σε σχήμα πυραμίδας, με υπέ-
ροχους κήπους, ζει ένας λαός
που δέν ξέρει τι θα πει γήρας.
Οι άνδρες είναι σε απόλυτη
μειοψηφία, γεννιούνται ολι-
γάριθμοι. Ισως πρόκειται για
ένα φυσικό νόμο, ίσως το νε-
ρό, ή γή, το κλίμα, ή διατρο-
φή, φέρνουν αυτό το αποτέλε-
σμα, ίσως και αυτές οι ίδιες
ουσίες να κρατούν νέα και
αγέραστα τα μέλη τής ευτυχι-
σμένης αυτής κοινωνίας.
Οι γυναίκες είναι όλες ό-
μορφες, με δέρμα άσπρο, μαλ-
λιά λίγο κατσαρά, ξανθά
μαύρα: ή ράτσα τους δέν έχει
τίποτε το κοινό με τους Ι ν -
δούς, που τις φοβούνται πε-
ρισσότερο κι άπ' τα αγρίμια
και από τα πιό δηλητηριώδη
ερπετά, άποδίδοντας ιερές α-
ρετές στις σαγηνευτικές αμα-
ζόνες. Όμως υπάρχουν και
μερικοί που σκέπτονται δια-
φορετικά. Άλλοι βλέπουν σ'
αυτές τις τελευταίες απογό-
νους των Ίνκας που κατέφυ-
γαν σ' αυτή την απρόσιτη πε-
ριοχή, πριν το αρχαίο τους
βασίλειο πέσει στην αφάνεια
και την ερήμωση. Τα άρσενι-
κα μέλη τής φυλής δέν ζουν
σε κατάσταση σκλαβιάς, αλ-
λά χρησιμεύουν απλά και
πρακτικά στην διαιώνιση του
λαού τους. Λογικά, θα πρέπει
να σκεφτούμε ότι με τέτιοα
έλλειψη αντιπροσώπων "του
ισχυρού φύλου" θα παρατη-
ρείται και κάποιο κουραστικό
Τό άπιαστο όνειρο του ανθρώ-
που, αλλά για πόσο καιρό ακόμα;
Η σύντομη ζωή μας θα παρατα-
θεί. Υπάρχουν άνθρωποι 200
χρόνων που φαίνονται πολύ νεώ-
τεροι. Πού οφείλεται; Ενα βιο-
λογικό Αίνιγμα και μιά ελπίδα για
μας.
κυνηγητό του άνδρα άπ' το
άλλο φύλλο βέβαια. Όμως
όχι, τα πράγματα δέν είναι
από τους ταξιδιώτες για τις
αμαζόνες τής Ν. Αμερικής ή
να πάρουμε αυτές τις ιστορίες
ακριβώς έτσι: οι υπέροχες α- σάν ορόσημο: χωρίς αμφιβο-
μαζόνες δέν σκοτίζονται και λία υπάρχουν κοινωνίες μη-
πολύ για τους συντρόφους τριαρχικού χαρακτήρα στα ά-
τους. Μόνον όταν φτάσουν σε δυτα τής βραζιλιανής ζούκ-
ηλικία που πλησιάζει τα έξ-
ηντα, μερικές άπ' αυτές εν- Η "γή των αμαζόνων" σε αεροπορική
δείκνυνται για ζευγάρωμα και φωτογραφία, παρμένη άπ' τον καθηγητή
τεκνοποίηση. Μαρσέλ Ό μ έ τ .
Αμαζόνες στην Βραζιλία.
Γίνονται μητέρες στα εξήν-
τα τους;
Ακριβώς. Οι λευκές κόρες
τής ζούκλας, είναι σε θέση να
τεκνοποιήσουν μέχρι το τέ-
λος τής ζωής τους. Και μέχρι
αυτό το τέλος, έχουν το πα-
ρουσιαστικό που έχει ή δική
μας Εύα στα 30 ή 40 χρόνια
της. Δέν είναι μόνο ότι ή ύ-
παρξη τους είναι πολύχρονη.
Αλλά δέν γνωρίζει και γή-
ρας!
Γιά μάς το φαινόμενο αυτό
είναι μοναδικά εξωφρενικό...
Όμως δέν υπάρχουν πάρα
πολλά είδη ζώων που διατη-
ρούν το παρουσιαστικό που
είχαν στην πρώτη πληρότητα
τής ωρίμανσης τους, άν όχι
την νεανική τους όψη, μέχρι
το θάνατο τους;
Βιολογικά, άλλωστε, ή εμ-
μηνόπαυση είναι ένα φαινό-
μενο μοναδικόστό είδος του,
γιατί άν περιοριστούμε να πα-
ρατηρήσουμε τα μαστοφόρα
του ζωικού βασιλείου, θα δού-
με ότι όλα τα θηλυκά είναι σε
θέση να τεκνοποιούν σε όλη
τους τη ζωή.
Δέ θέλουμε βέβαια μ' αυτό
να επικυρώσουμε όλα όσα α-
ναφέρθηκαν ή αναφέρονται
53

Στά 160 χρόνια του ο σοβιετικός
Μισλίμωφ ιππεύει ακόμα.
λας, φυλές λευκές, απομεινά-
ρια πολιτισμού που ο χρόνος
τους δέν μετριέται.
Μπορεί, κάλλιστα, ένα ή
περισσότερα περιστατικά να
έδωσαν λαβή σε σχόλια και
να γεννήθηκε έτσι ή περαι-
τέρω παράδοση όπως θα έτυχε
και για άλλες ιστορίες και
θρύλους. Οι μαρτυρίες που έ-
χουμε τώρα οφείλονται απλώς
και μόνο σε τυχοδιώκτες (ή
επιστημονική αποστολή Μάκ
Ντόναλντ π.χ. προσπάθησε
να βρει τα ίχνη "τής πόλης
των γυναικών" χωρίς όμως να
το πετύχει). Μερικοί επιστή-
μονες, δέχονται υποθετικά
την ιστορία και ζητούν γι'
αυτήν μιαν εξήγηση. Τις πε-
ρισσότερες φορές σκεπτόμα-
στε ότι πρόκειται για υπερ-
βολή ή για φαντασιοπληξία.
Όμως είναι βέβαιο ότι υπάρ-
χουν ομάδες ανθρώπων που
υπερέχουν των άλλων, εξ αί-
τιας μιας παράξενης "μακρο-
ζωίας" και μιας ξεχωριστής
"νεότητας", και σε άλλα μέρη
του κόσμου.
Άς προσπαθήσουμε καλύ-
τερα να δούμε, να άνακαλύ-
54
ψουμε πρώτα άπ' όλα, τι μπο-
ρεί να είναι αυτό στο όποιο
οφείλεται όλη ή διαδικασία
του γήρατος. Κατά τα τέλη
του περασμένου αιώνα, ο
Γάλλοε Άνρύ Καζαλίε, έθε-
σε επί τάπητος όλα τα στοι-
χεία, μηχανικά, χημικά, νευ-
ρικά τής μολύνσεως, που
βλάπτουν στο διάβα των χρό-
νων τα αιμοφόρα αγγεία μας.
Ά π ' τη πλευρά του ο Ρώσος
Ι. Μεχνίκωφ (Βραβείο
Νόμπελ 1908, για την Ιατρι-
κή) υποστηρίζει ότι "το φυσι-
κό γήρας είναι μιά αρμονική
μείωση όλων των φυσικών ε-
νεργειών, μετά τα 100 χρό-
νια" και ότι "το πρόωρο γή-
ρας οφείλεται αντίθετα σε μιά
δηλητηρίαση του οργανισμού
εσωτερικά και μερικώς εξωτε-
ρικά από βλαβερές ουσίες".
Κατ' άλλους ειδικούς σοβιε-
τικούς επιστήμονες, αντίθετα,
ο μηχανισμός του γήρατος ο-
φείλεται "στή φθορά των συν-
δετικών ιστών που τρέφουν
τον οργανισμό" (Ι,Μπογκο-
μόλετς), "στην αύξηση τής
χοληστερόλης, αύξηση που
προκαλεί την εξασθένηση
των αιμοφόρων αγγείων" (Ν.
Άνίκωφ), "στο κεντρικό νευ-
ρικό σύστημα" (Ι.Παυλώφ),
για τον όποιο το λαϊκό ρητό
"ή στεναχώρια γερνάει" πη-
γαίνει περίφημα.
Ενας άλλος έπιστήμωνας
τής Σοβιετικής Ένωσης ο
Άλεξέι Βερετενίκοφ, γράφει:
Η μακροζωία εξαρτάται επί-
σης και από την κληρονομι-
κότητα και σχετικά μπορούμε
να δώσουμε πολλά παραδείγ-
ματα. Πόσο μπορεί να ζήσει
ένας άνθρωπος φυσιολογικά;
Ή επιστήμη δέν είναι ακόμα
σε θέση να απαντήσει και να
εξηγήσει γιατί μερικά είδη,
είτε στο ζωικό κόσμο, είτε
στο φυτικό, ζουν περισσότε-
ρο. Τα μεξικάνικα κυπαρίσια
ζούνε 10 χιλιάδες χρόνια, τα
σκουλήκια 3-4 μέρες, οι βά-
τραχοι 16 χρόνια και οι χελώ-
νες 300. Οι ελέφαντες πεθαί-
νουν μετά από 120 χρόνια και
οι φάλαινες στα 400. Γιατί;
Και ή λύση αυτού του προ-
βλήματος θα δώσει και την
απάντηση στο ερώτημα. "Τι
είναι το γήρας;" Ό Τρετζα-
κώφ, ο γνωστός βιολόγος έλε-
γε: "Γιά το άνθρωπο είναι
οπωσδήποτε δυσάρεστο το
ότι ο Μότσαρτ και ο Ραφαήλ
πέθαναν πριν φτάσουν την η-
λικία τής χελώνας".
Και οι δυτικοί ειδικοί; Ο-
ρισμένοι πιστεύουν ότι το
φαινόμενο οφείλεται στο γε-
γονός ότι τα νευρικά κύτταρα
δέν μπορούν ν' ανανεωθούν.
Άλλοι το εξαρτούν άπ' την
διαδικασία τής ανταλλαγής
τής ύλης του πρωτοπλάσμα-
τος, άλλοι στην προοδευτική
εξασθένηση των αδένων εσω-
τερικής εκκρίσεως και ιδιαί-
τερα στην υπόφυση. Ό καθη-
γητής Χάνς Σέλυε, του Πανε-
πιστημίου του Μόντρεαλ, δή-
λωσε ότι ή μετανάστευση του
ασβεστίου άπ' τα οστά στους
μαλακούς ιστούς, δέν είναι -
όπως πιστευόταν - μιά συνέ-
πεια του γήρατος, αλλά μιά
αίτια. Απόδειξε δέ και το βα-
σικό τής θεωρίας του, προκα-
λώντας άσβεστοποιήσεις στα
ζωά του εργαστηρίου και ανα-
φέροντας στή συνέχεια ότι
έφ' όσον είναι δυνατόν να
προκαλέσουμε έτσι ένα τεχ-
νητό γήρας, δέν πρέπει να εί-
ναι πολύ δύσκολο και το αντί-
θετο, δηλαδή, ή αργοπορία
του φαινομένου, χρησιμοποι-
ώντας χημικές ουσίες.
Ο Μισλίμωφ (που πέθανε πριν
λίγα χρόνια) ήταν σε θέση να
δίνει μαθήματα στον δισέγγο-
να του.
Πράγματι, ο Καναδός έπι-
στήμωνας πέτυχε στον τομέα
αυτό λαμπρά αποτελέσματα.
Είναι αμφίβολο όμως άν έφ-
τασε σε μιαν αποφασιστική
φάση. Η επιστήμη προσανα-
τολίζεται μάλλον προς μιά θε-
ωρία που υποστηρίζεται από
μιά ομάδα Αμερικανών βιο-
λόγων, που πιστεύουν ότι το
γήρας εξαρτάται από πολλούς
Oi ύπεραιωνόβιοι τής σοβιετικής
Αμπχαζία.
παράγοντες, καθένας από
τους όποιους μπορεί να ενερ-
γήσει κατά διαφορετικό τρό-
πο από άνθρωπο σε άνθρωπο,
όπως ακριβώς συμβαίνει
μιά γραφομηχανή. Είναι αύ
τός που χτυπά πολύ δυνατά με
αποτέλεσμα να φθείρει τα
πλήκτρα, άλλος αντίθετα χα-
λάειτό μηχα νισμόολόκληρο
τής συσκευής, άλλος το ρου-
λώ, και υπάρχει τέλος και αυ-
τός που δέν προσέχει και πο-
λύ την καθαριότητα με αποτέ-
λεσμα να υποστεί βλάβη το
εσωτερικό μέρος τής μηχα-
νής. Πρέπει επίσης να σημει-
ώσουμε ότι ή κατάπτωση δέν
αρχίζει στην ίδια για όλους
ηλικία και με τα ίδια ακριβώς
συμπτώματα.
Από τον Γιλγαμές έως τον
Μαθουσάλα.
Πολύ πριν αρχίσουν να ε-
ρευνούν οι άνθρωποι τις αί-
τιες του γήρατος, υπήρχε και
κυριαρχούσε το όνειρο τής
αιώνιας νεότητας. Γραμμένες
με κωνοειδείς χαρακτήρες,
δώδεκα πινακίδες που βρέθη-
καν ανάμεσα στα ερείπια τής
βαβυλωνιακής πόλης τής Ού-
ρούκ, διηγούνται την επο-
ποιία του Γιλγαμές, που έτει-
νε στή μακροζωία. Ενα θαυ-
ματουργό φυτό που βρισκό-
ταν στο βυθό τής θάλασσας
έδινε στον ήρωα όλη την δύ-
ναμη και το σφρίγος των ά-
γουρων χρόνων, αλλά... ένα
καταραμένο φίδι, καταβροχ-
θίζει μιά μέρα το θαυματουρ-
γό δενδρύλιο και ο Γιλγαμές,
αναγκαστικά, ακολούθησε τη
μοίρα των όμοιων του... άν και
υπάρχουν και μερικοί που
επιμένουν ακόμα στο αντίθε-
το....
Πιό τυχερός πρέπει να στάθη-
κε ο Μαθουσάλας που κατά
το θρύλο έζησε 969 χρόνια,
φτάνοντας έτσι ένα ρεκόρ μα-
κροζωίας που ξεπεράστηκε
μόνο στον κόσμο τής μυθολο-
γίας. Όταν ή ιστορία γίνεται
λιγότερο συνεφιασμένη, οι α-
ριθμοί πέφτουν. Όμως σήμε-
ρα συναντάμε διάφορους αν-
θρώπους που άν και δέν μπο-
ρούν να υπερηφανευτούν ότι
έφτασαν τα χρόνια του παροι-
μιώδους πατριάρχη, έν τού-
τοις αισθάνονται ακόμα αρκε-
τά καλά μ' έναν αιώνα πάνω
στις πλάτες τους.
Ό Βεσπασιανός (9-79 μ.Χ.)
ήταν τόσο περίεργος από ορι-
σμένες φήμες, ώστε διέταξε
μιαν απογραφή των ύπεραι-
ωνόβιων μεταξύ του ποταμού
Πό και των Άππεννίνων ο-
ρέων, αλλά απογοητεύτηκε
πολύ όταν ανακαλύφτηκαν
μόνο 127. Είναι όμως και αυ-
θεντικοί; Εμείς δέν μπορού-
με να βάλουμε το χέρι στή
φωτιά, πρό πάντων ένθυμού-
μενοι αυτό που συνέβη στην
Βουλγαρία, όπου το 1926, κά-
που 1756 πρόσωπα δήλωσαν
ότι είχαν ξεπεράσει το όριο
του αιώνα. Τό ποσοστό σ' ένα
λαό 5 εκατομμυρίων ψυχών
ήταν εκπληκτικό, τόσο ώστε
να δικαιολογεί πλήρως τη χα-
ρά για τις στατιστικές τής Σό-
φιας, των διεθνών παραγωγών
γιαούρτης, ενός από τα πρώτα
προϊόντα τής διατροφής των
ύπεραιωνόβιων βουλγάρων
αγροτών και βοσκών. Ενας
προσεκτικότερος έλεχγος
όμως, επέτρεψε να διευκρινι-
στεί ότι οι πραγματικοί ύπερ-
αιωνόβιοι ήταν μόνο 51. Αυτό
δέ λιγοστεύει τις θαυματουρ-
γές ιδιότητες τής γιαούρτης,
(που χάρη στην ενέργεια του
λακτοβακίλλου βουλγάρι-
κους, δυναμώνει την κινητι-
κότητα του εντέρου και αυξά-
νει αισθητά την απορροφητι-
κότητα του βλεννογόνου του),
όμως μου υπαγορεύει να δέχο-
μαι με επιφύλαξη τις εντυπω-
σιακές ειδήσεις που κάθε το-
σο δίνονται στην δημοσιότη-
τα.
Οι γηραιότεροι κάτοικοι
τής Γής των οποίων ή ηλικία
πραγματικά αποδείχτηκε,
ήταν μεταξύ του 1930 και του
40. Ό Νοτιοαμερικανός Έ-
ξάου Μάρμαν, που πέθανε το
1935 σε ηλικία 118 ετών και
ο καναδός Πιέρ Ζουμπέρ, που
πέρασε στην άλλη ζωή μετά
το 113ο γενέθλιο του. Και
όσο και άν αυτό δυσαρεστή-
σει τους νοσταλγούς "τής πα-
λιός καλής εποχής", είναι πο-
λύ πιό εύκολο να συναντήσει
αυθεντικούς έκατοντάχρο-
νους στην εποχή μας και όχι
στις παλιές. Ό έλεγχος έξ
άλλου πολυάριθμων απολιθω-
μάτων, απέδειξε ότι ο μέσος
όρος ζωής του προϊστορικού
ανθρώπου, κυμαινόταν μεταξύ
20-25 χρόνων.
Κατά τον 17ο αιώνα, το πο-
σοστό για την Ευρώπη ήταν
στα 25-26 χρόνια, στον 18ο
αιώνα, το όριο ήταν ακόμα
τρομερά χαμηλό, στα 35 χρό-
νια, αλλά ήδη τον 19ο αιώνα
ξεπερνούσε τα 42 χρόνια.
Σήμερα ένα νεογέννητο έ-
χει την πιθανότητα να χαρεί-
μιά ζωή 70,3 χρόνων άν είναι
αγόρι, 75,2 άν είναι κορίτσι.
Τό "ασθενές φύλο" όχι μόνο
κυριαρχεί στον αγώνα τής μα-
κροβιότητας, αλλά τείνει και
μιά χείρα βοηθείας στο "ισ-
χυρό φύλο" βοηθώντας το να
καλυτερεύσει τους όρους
ζωής, όπου το καταδικάζει ή
πρόοδος. Τίποτε καλύτερο,
ενάντια στή φθορά τής μον-
τέρνας ζωής από έναν θαυμα-
τουργό χρυσό κρίκο στον πα-
ράμεσο δάκτυλο: οι στατιστι-
κές όλου του κόσμου πράγμα-
55

Η γηραιότερη μουσική μπάντα, του κό-
σμου. Εργάζεται ακόμα στην Γεωργία
(Σοβ. Ένωση) και όλοι οι μουσικοί μαζί
που είναι εδώ στήην φωτογραφία μετρά-
νε τουλάχιστον 600 χρόνια.
τι συμφωνούν και μάς λένε ότι
ο ουρανός περιμένει πολύ αρ-
γότερα τους παντρεμένους άπ'
τους εργένηδες.
Ξαναμικραίνει στα 160 χρό-
νια.
"Μια γυναίκα 160 χρονών
στην κούνια! Όταν διάβασα
την απίστευτη αυτή είδηση
έμεινα κατάπληκτος. Αν
ήταν αληθινή, τότε αυτή ή γυ-
ναίκα έπρεπε να ήταν ή γη-
ραιότερη ζωντανή κάτοικος
του Νταγκεστάν..."
Έτσι έγραφε ο επιστήμων
Αλεξάντερ Γκρας, στο σοβι-
ετικό περιοδικό "Νταγκε-
στάνκαγια Πράβδα" και μάς
διηγείται πώς στή συνέχεια
τής αποστολής που έγινε άπ'
τον γεροντολόγο Ραμαζάν -
Άλίκισι, ταξίδεψε διασχί-
ζοντας το Νταγκεστάν, (που
είναι ή αυτόνομη δημοκρατία
μεταξύ Κάσιου και Καυκά-
σου), αναζητώντας τούς "αιώ-
νιους νέους" που φαίνεται να
είναι πολλοί σ' αυτή την περι-
οχή. "Αρχίσαμε άπ' τον
Άμπουταλίμπ Γκαφούρωβ",
μας λέγει ο Γκρας, "ένα γνω-
στό ποιητή, ύπερεβδομηντά-
ρη, στο Μάκ-Νάχ-Κάλα, την
πρωτεύουσα, όμως δέν τον
βρήκαμε: ή γυναίκα του μάς
είπε ότι είχε πάει να πιει μιά
μπύρα στην άλλη άκρη τής
πόλης και ότι όλο και κάπου
πήγαινε πάντα. Φθάσαμε ύ-
στερα στο σπίτι του Κάρα
Καράγιεφ, που μάς τον περι-
έγραφαν σάν ένα νεαρό 77
56
χρόνων, όμως δέν τον βρήκα-
με ούτε αυτόν. Είχε πάει να
κάνει λίγο κολύμπι στην Κα-
σπία!
Φτάσαμε έν συνεχεία σ' ένα
χωριό, το Λεβασί. Δύο άν-
θρωποι που κάθισαν δίπλα
μου κούνησαν στενοχωρημέ-
νοι το κεφάλι τους γιατί ο
Χαμπίμπ, ένας ταχυδρόμος 93
ετών, δέν θα μπορούσε να πά-
ρει μέρος σ' ένα διαγωνισμό
του χωριού, του όποιου πέρυ-
σι ήταν ο νικητής, γιατί βρι-
σκόταν στο ταξίδι του μέλι-
τος!
Απ' το Λεβασί, πήγαμε στο
Κάκα-Μαχί, όπου μιά παρά-
δοση λέγει ότι οι θεοί αφαίρε-
σαν το ένα τρίτο τής ζωής σε
μιά γυναίκα, γιατί με μέσα
απατηλά προσεπάθησε να σα-
γηνεύσει έναν άνδρα. Όμως
φαίνεται ότι ή τιμωρία αυτή
ήταν μόνο μία, γιατί στο Κά-
κα-Μαχί συναντήσαμε πάρα
πολλές γυναίκες που άγγιζαν
τον αιώνα και τον ξεπερνού-
σαν. Μερικές μέρες αργότερα
πήγαμε στο χωριό που έγραφε
ή εφημερίδα όπου θα συναν-
τούσαμε την έκατονταεξηντά-
χρονη μέσα στην κούνια της.
Και την είδαμε πράγματι έτσι,
πάνω σ' ένα στρωματάκι και
είχε ύψος 91 πόντους και μι-
σό. Δέν είδαμε κανένα σύμ-
πτωμα πόνου μέσα στα μάτια
της: οπωσδήποτε ήξερε ότι ε-
πρόκειτο να πεθάνει, όμως
δέν αισθανόταν κανένα φόβο.
Μερικοί γέροι μάς είπαν ότι
όταν ή Τσούρμπα έφτασε τα
140 χρόνια, άρχισε να μικραί-
νει σωματικά, όμως κανένας
δέν την άκουσε να παραπο-
νιέται για την υγεία της, α-
πλώς είχε αρχίσει να στεγνώ-
νει και να ξεραίνεται όπως
ένα γέρικο δένδρο.
"Κατά την άποψη του κα-
θηγητή Ραμαζάν Αλίκισι, ή
ηλικία αυτής τής γυναίκας εί-
ναι ή αυθεντική φυσιολογική
ηλικία του τελευταίου στα-
δίου τής ζωής του άνθρωπου.
Τό γήρας έρχεται, για τούς υγι-
είς ανθρώπους, σιγά, ανώδυ-
να, ο οργανισμός παύει στα-
διακά να λειτουργεί και συγ-
χρόνως το ένστικτο τής αυτο-
συντήρησης εξασθενεί. Τέ-
λος έρχεται ο θάνατος καλο-
δεχούμενος όπως ο ύπνος."
Χωρίς αμφιβολία, ή διήγη-
ση του καθηγητή Γκρας,
προσκρούει σ' ένα όριο απί-
στευτο, αλλά εκτός του ότι
αυτό αναφέρθηκε τον Αύγου-
στο του 1968, άπ' το μηνιαίο
σοβιετικό περιοδικό "Σπούτ-
νικ", μιά πολύ σοβαρή δημο-
σίευση που δόθηκε σ' όλο τον
κόσμο, δίνει το παγκόσμιο
ρεκόρ στην Σοβιετική Ένω-
ση για τους 21.700 αιωνό-
βιους και ύπεραιωνόθιους.
Αυτοί οι άνθρωποι, παρα-
τηρεί ο καθηγητής Βερετενί-
κωφ, "ζουν και είναι πολύ ε-
νεργητικοί τύποι, σε διάφο-
ρες κλιματικές ζώνες, στα
βουνά και στις στέππες, στις
πόλεις και τα χωριά. Στά Ου-
ράλια όρη, στή Γιακουτία,
στή Σιβηρία, στην χερσόνη-
σο του Τσιοντισί, στις ζώνες
κοντά στον ισημερινό τής
Ρωσίας, ζουν πολλοί μακρό-
βιοι άνθρωποι.
Ίσως όμως οι περισσότε-
ροι να βρίσκονται στον Καύ-
κασο, στο Αζερμπαϊτζάν,
στή Γεωργία και την Αρμε-
νία και πρό πάντων στις επαρ-
χίες όπου ζουν περίπου 5.800
άνθρωποι των όποιων ή ηλι-
κία είναι γύρω στα 100 χρόνια
και κάτι περισσότερο".
Σέ τι να οφείλεται ή μακρο-
βιότητα αυτών των ανθρώ-
πων; Πώς θα μπορούσε άραγε
να δοθεί ή συνταγή σ' ολό-
κληρη την ανθρωπότητα. Αυ-
τά είναι τα ερωτήματα που
απασχολούν τους επιστήμο-
νες και τους προτρέπουν σε
κοπιαστικές έρευνες. Και όχι
μόνο σήμερα, αλλά από πάν-
τοτε.
Τό έλιξήριο των βρυκολάκων
Ά π ό του πάπυρους ανακα-
λύπτουμε τα ίχνη των πιό πα-
λιών ερευνών του ίδιου πάν-
τοτε σκοπού, που ζητούσαν
και τότε να παρατείνουν τη
ζωή "αντικαθιστώντας το πα-
λιό αίμα, με αίμα νέο..."
Αργότερα, ο Όβίδιος μάς
αναφέρει μιαν ανάλογη μυ-
στηριώδη θεραπεία, στην ό-
ποια ή Μήδεια είχε υποβάλει
τον πατέρα του ελευθερωτή
και συζύγου της Ιάσωνα.
 Και ταυτόχρονα οι Κινέζοι
προσπαθούν να διατηρήσουν
την νεότητα τους πίνοντας αί-
μα τίγρεων, ένώ οι Αιγύπτιοι
έπιναν το αίμα μικρών αγο-
ριών και κοριτσιών.
Στό Μεσαίωνα ή συμβου-
λή ήταν "να πιουν αίμα ζώων
που δέν είχαν γεννηθεί ακό-
μα" και ήταν γνωστές και άλ-
λες διάφορες μέθοδοι θερα-
πείας με αίμα, όμως όλα αυτά
θα περάσουν έν τέλει στην
ιστορία σάν πρόδρομοι, σάν
τα πρώτα άτολμα βήματα τής
ιατρικής, προς τον δρόμο των
πολύτιμων μεταγγίσεων.
Και άλλοι δρόμοι όμως, δυ-
στυχώς όχι ευχάριστοι, θ' α-
νοίξουν σε πολλές ευρωπαϊ-
κές περιοχές. Και ο φοβερό-
τερος όλων είναι αυτός που
μάς οδηγεί στους βρυκόλακες
(βαμπίρ).
Ή δ η πριν δύο χιλιάδες
χρόνια, κυκλοφορούσε ή
ιστορία ενός νέου, του Μένιπ-
που που είχε ερωτευθεί μιά
ωραιότατη νέα άπ' τη χώρα
των Φοινίκων, ή όποια τον
είχε φέρει στο χείλος του τά-
φου πριν ξεσκεπαστεί ή δρα-
στηριότητα της και έκδιωχθεί
άπ' την Κόρινθο. Ή νέα αυ-
τή παραδέχτηκε ότι ήταν βρυ-
κόλακας, γράφει ο Φιλό-
στρατος, "και ότι προτιμούσε
τα νέα και ωραία κορμιά γιατί
το αίμα τους ήταν καθαρό και
δυνατό".
Στήν Ελλάδα τα βαμπίρ ο-
νομάζονταν βρυκόλακες,
στήν Πορτογαλία Μπρούξσα,
στή Ρουμανία Νορφεράτ, στή
Γερμανία και την Αυστρία
Άλπε, στήν Πολωνία Ούπίρ.
Ομως αυτά παροουσιάζονται
και σ' άλλες περιοχές, ενω-
μένα άπ' τον ίδιο πόθο, να ζή-
σουν, να ζήσουν με κάθε ευ-
καιρία.
Αλλά πιό φοβερή αντι-
πρόσωπος αυτής τής ορδής
των τεράτων, πρέπει να ήταν
ή Ούγγαρέζα κόμησα Έλισ-
σάβετ Μπάθορυ, τής όποιας ή
τρέλλα κόστισε τη ζωή 600
ατόμων. Ή οικογένεια Μπά-
θορυ μετρούσε στα μέλη της
πολλούς τρελλούς, αλλά ή γυ-
ναίκα για την όποια μιλάμε
τους ξεπέρασε όλους.
Όταν ο άνδρας της, Φερε-
νέζ Ναντάσντυ, σκοτώθηκε σε επιστημονικό επίπεδο τις
σε μιά μάχη, ή Ελισάβετ προσπάθειες για την παράτα-
βρέθηκε μόνη στον πύργο του ση και διατήρηση τής ανθρω-
Ξέθε, μαζί με τον υπηρέτη πινής ύπαρξης, όσο περισσό-
Γιοχάνες Ούζβάρυ και την τερο γινόταν: Τό χρόνο αυτό,
γκουβερνάντα Ιλόνα Ούό. ο καθηγητής Μπράουν Σέ-
Τότε την κυρίευσε ο φόβος καρντ άρχισε θεραπείες με
των γηρατειών και τής απώ- ενέσεις σεξουαλικής ορμό-
λειας τής ομορφιάς της για νης. Τό πείραμα του στήν αρ-
την όποια φημιζόταν. Και έ- χή στέφθηκε από μεγάλη επι-
κανε πολλά για να διατηρηθεί τυχία, αλλά γρήγορα απο-
πίνοντας αίμα νέων ή παίρνο- δείχτηκε μιά μεγάλη αποτυ-
ντας το λουτρό της μέσα σε χία, γιατί μετά από ένα εντυ-
αίμα, ελπίζοντας ότι με τον πωσιακό ξανάνιωμα και μιά
τρόπο αυτό, θα κέρδιζε άν όχι επιστροφή τής δύναμης, ακο-
την αθανασία, τουλάχιστον λουθούσε μιά μεγάλη κατά-
μιά μακρά νεότητα. πτωση.
Στά γύρω του πύργου του Λίγα χρόνια αργότερα πολ-
Ζέθε, άρχισαν να εξαφανί- λοί επιστήμονες ξανάρχισαν
ζονται οι νέες κοπέλες. Τις πάλι τα πειράματα του
απήγαγε ο Ούζβάρυ ή τις τρα- Μπράουν Σέκαρντ, με αποτε-
βούσε σε διαβολικές παγίδες λέσματα όμως εντελώς αρνη-
ή Ούό και τις δυστυχισμένες τικά. Μεταξύ των δύο παγκο-
αυτές κοπέλες τις έπνιγε ή τις σμίων πολέμων βγαίνει στο
σκότωνε ή ίδια ή Ελισάβετ προσκήνιο ο Γάλλο ρώσος
Μπάθορυ. Όταν ανακαλύ- επιστήμων Σέργιος Βορονώφ,
φτηκε τέλος ή δράση τής δο- πρόδρομος τής θεωρίας κατά
λοφόνου, το 1610, οι φύλακες την όποια τα μοσχεύματα αδέ-
του βασιλιά βρήκαν μέσα νων πιθήκων στον άνθρωπο
στον πύργο 22 κοπέλλες δεμέ- μπορούσαν να καταπολεμή-
νες με άλυσσίδες αλλά ζωντα- σουν με επιτυχία τα γηρατειά.
νές ακόμα, και άλλων 8 βρέ-
θηκαν τα πτώματα. Ή κό-
μησσα είχε αποφασίσει να ε-
τοιμάσει ένα μεγάλο λουτρό
αίματος όπου θα έμπαινε ολό- Η θαλάσσια χελώνα θεωρείται ένα από
κληρη. τα πιό ύπεραιωνόβια ζώα. Ηταν γνωστή
Ό θρυλικός ρουμάνος κόμης σαν το "Φίδι του Ωκεανού".
Νοσφεράτους (που θεωρείται
και ο αρχηγός όλης αυτής τής
κατηγορίας) φαίνεται ότι ξε-
περάσε την ωραία κυρία.
Αφού προηγουμένως είχε
σκοτώσει εκατοντάδες αν-
θρώπους και αίσθανόμενος,
παρά τη "μεγάλη θεραπεία",
στα πρόθυρα του θανάτου, ζή-
τησε και τον έθαψαν στο υπό-
γειο του πύργου του, όπου έ-
μενε κρυμμένος κατά τη διάρ-
κεια τής ημέρας, σάν κανο-
νικός πεθαμένος και άπ' όπου
έβγαινε τη νύχτα, για να πα-
ραστεί σε δεξιώσεις που διορ-
γάνωσε ο ίδιος και για να δαγ-
κώνει, για θεραπευτικούς
σκοπούς, κατά τη διάρκεια
των συμπαθητικών εορτών
του δύο ή τρεις από τις ωραι-
ότερες και πιό ελκυστικές κυ-
ρίες.
Πρέπει να περιμένουμε ώς
το 1889 για να δούμε βαλμένες
57
 ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ
Διαμαντής Φλωράκης
Μέ χαρά παρουσιάζουμε ένα διήγημα
του ήδη γνωστού από τις στήλες των
ΔΙΗΓΗΜΑ
"ΑΙΝΙΓΜΑΤΩΝ" κ. Διαμαντή Φλωράκη.
Πιστεύουμε ότι έτσι δίνουμε την δυνα-
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ
τότητα για μιά μελλοντική εξέλιξη στο
διήγημα επιστημονικής φαντασίας.
ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ
(Βλέπετε και σε προκήρυξη διαγωνι-
σμού).
'Ημουνα ακόμα κάτω από την ευχάριστη επίδραση του ονείρου, Ήταν δυνατό να είχα κάνει έγκλημα χωρίς να το ξέρω; Είχαν
σαν χτύπησε μαλακά ή πόρτα. Σφυρίζοντας και με βήμα γρήγορο κάνει λάθος. Χαμογέλασα.
πήγα να την ανοίξω. "Είμαι ο 2801/3/2, σεναριογράφος ονείρων" φώναξα.
Ε ί σ τ ε ο 2801/3/2;" με ρώτησε το ρομπότ έχοντας πρόσωπο ανέκ- 'Τό ξέρω. Έχεις ακόμα 1 λεπτό" είπε ο ηλεκτρονικός υπολο-
φραστο. γιστής.
Ε ί μ α ι " του είπα. Παρατήρησα ότι αυτή τη φορά μού είχε μιλήσει στον ενικό.
"Σάς συλλαμβάνω. Πρέπει να μ' ακολουθήσετε" μού είπε το ίδιο Πάγωσα. Τα πράγματα ήταν σοβαρά. Μού έμεναν λίγα δευτερό-
ανέκφραστα. λεπτα για να θυμηθώ κάτι που δεν είχα κάνει. Αρχισα να φέρνω
"Γιά ποιο λόγο;" ρώτησα, με τη μισή ευθυμία μου χαμένη. σκόρπιες εικόνες του παρελθόντος μου, όσο μπορούσα πιό γρήγο-
"Θά σάς εξηγήσουν στ' ανακριτικό γραφείο". ρα, στο μυαλό μου. Τίποτα. 'Οτι θυμόμουν ήταν ασήμαντες καθη-
Δεν μού είχε συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο, γι' αυτό το πράγμα δεν το μερινές ενέργειες.
ζύγισα σωστά. Ό χρόνος έτρεξε, μέχρι που εξάντλησε την προθεσμία που
Τό ανακριτικό γραφείο, ήταν ένα δωμάτιο 3 χ 4 μ'ωραία χρώμα- είχα.
τα στούς τοίχους και με μιά άσπρη πολυθρόνα στο μέσο του. " Σ ' ακούω" τρύπησε τ' αυτιά μου ή φωνή.
"Καθήστε" μού είπε το ρομπότ. "Δέν μπόρεσα να θυμηθώ κάτι" είπα ξεψυχισμένα.
Κάθισα. Ό μηχανικός ανακριτής, υπέθεσα, ότι θα πρέπει να "Λές ψέμματα"
ήταν ακριβώς απέναντι μου. Είχα διακρίνει ένα μικρό μεταλλικό " Ό χ ι . 'Οχι" ψέλλισα.
αντικείμενο, εκεί. "Λές" έπανέθαλε κατηγορηματικά.
Τήν μισή από την ευθυμία μου την είχα κρατήσει. Αλλωστε "Παρακαλώ, βοηθείστε με να θυμηθώ. Μήπως σε κάποιο από τα
σενάρια των ονείρων που έγραφα, παρά την θέληση μου, διέπραξα
δεν είχε περάσει πιό πολύ από 1/2 ώρα από την στιγμή που είχα
ξυπνήσει. το σοβαρό αδίκημα;"
" Ό χ ι . Ξέρεις καλά ότι ή προδοσία σου έγινε μ' άλλο τρόπο".
Ή φωνή βγήκε από το μεταλλικό αντικείμενο του τοίχου.
"Δέν ξέρω. Δέν θυμάμαι. Πρέπει να με πιστέψετε" φώναξα όλος
Ρωτούσε:
οργή.
"Αριθμός μητρώου;"
Ή φωνή σταμάτησε. Τα μεγέθους μορίου τρανζίστορς του
"2801/3/2" απάντησα ένώ σηκωνόμουν.
ηλεκτρονικού ανακριτή, πρέπει να σκεφτόντουσαν.
'Τόπος διαμονής;" συνέχισε ή φωνή.
Αρχισα να νιώθω αισιοδοξία. Ισως είχε επισημάνει το λάθος
Πολιτεία: 8. Περιφέρεια: 3. Τομέας: 2.
που με είχε φέρει στή θέση του κατηγορουμένου. Αυτές οι μηχα-
'Τόπος γεννήσεως;"
νές δέν έκαναν ποτέ ανεπανόρθωτα λάθη. Σέ λίγο θα ήμουνα
Πλανήτης: 1. Πολιτεία: 17.
ελεύθερος.
"Χρόνων;"
Θυμήθηκα το σενάριο που είχα αρχίσει. Μού έμεναν μόνο 3
"38"
μέρες για να το τελειώσω. Χρόνος λίγος. Σάν γύριζα πίσω, θα
Ειδικότητα;
έπρεπε να βιαστώ. Μέ περίμενε πολύ δουλειά.
"Σεναριογράφος ονείρων"
Κύταξα ανυπόμονα προς την μεριά του ανακριτή μου. Αργού-
Ή μηχανή σταμάτησε τις ερωτήσεις. Ένας ανεπαίσθητος θό-
σε. Οι παλάμες των χεριών μου, είχαν αρχίσει να ιδρώνουν. Άπό
ρυβος που άκουγα, μαρτυρούσε ότι επεξεργαζόταν τα στοιχεία.
στγμή σε στιγμή, θα μού έλεγε πώς ήμουνα ελεύθερος. Όμως
"Μπορείτε να καθήσετε" ξαναμίλησε αργότερα.
αργούσε.
Ή φωνή του ηλεκτρονικού ανακριτή, μού φάνηκε σάν να
Ό χρόνος έμοιαζε σά να προσπαθούσε να διασχίσει ένα βάλτο,
έκρυβε μιά αόριστη απειλή.
που τελικά τον άκινοτοποίησε. Νόμιζα ότι το ανακριτικό γραφείο
Κάθισα. 'Η ευθυμία τής επήρειας του ονείρου, είχε τώρα
κι' έγώ, είμαστε το περιεχόμενο κάποιου ζωγραφικού πίνακα.
τελείως χαθεί. Πάντως φόβο δεν ένοιωθα. Μόνο απορία. Έπρεπε
Απότομα κατάλαβα ότι ο χώρος είχε γεμίσει από το γκρίζο
να είχε γίνει κάποιο λάθος.
χρώμα του σούρουπου. Ανατρίχιασα. Ή νύχτα ήταν κοντά. Ό
"Ξέρετε το λόγο τής σύλληψης σας;" ρώτησε πάλι ή φωνή.
χρόνος του νέου ονείρου, πλησίαζε. Κι έγώ ήμουνα χτισμένος σε
' Ο χ ι " απάντησα σταθερά.
μιά ανακριτική πολυθρόνα με μιά βαρεία κατηγορία που μού πίεζε
"Κατηγορείστε για παράβαση του άθρου 42.1117"
το στήθος.
"Τού 42.117;" ψέλλισα και για πρώτη φορά με πλησίασε ο
Θά ήταν φοβερό να περνούσα τη νύχτα κλεισμένος εδώ, χωρίς
φόβος.
την όνειροσυσκευή μου. Έκτος αν στο μεταξύ ή μηχανή μ'
"Ναι, του άθρου 42.117. Και σύμφωνα με το δίκαιο των Ενω-
ελευθέρωνε. Ή, στην χειρότερη περίπτωση, έδινε εντολή να μού
μένων Πλανητών του Γαλαξία μας, πρέπει ν' αφηγηθείτε το περι-
φέρουν εδώ μιά όνειροσυσκευή.
στατικό που πάνω του στηρίζεται ή κατηγορία."
Ή "κόπωση της ύπαρξης" μ' είχε σφίξει. Σκοτείνιαζε. Ό
"Μά.. μά δεν θυμάμαι κανένα τέτοιο περιστατικό" απάντησα με
αυτόματος φωτοδότης θ' άναβε σε λίγο. Άναψε.
την ανάσα του φόβου πιό κοντά μου.
Ό ηλεκτρονικός ανακριτής σιωπούσε ακόμη.
"Θά περιμένω 3' λεπτά" απείλησε ο ανακριτής.
Αναρωτήθηκα: "Πόσες νύχτες μπορεί ν' αντέξει ένας άνθρω-
Ειλικρινά δεν θυμόμουν τίποτα. Ούτε μιά ασήμαντη παράβαση
πος χωρίς την όνειροσυσκευή του, την κόπωση τής ύπαρξης; 18;
των νόμων του Γαλαξία. Και ή μηχανή μού ζητούσε ν' αφηγηθώ
20 μέρες;"
μιά πράξη μου που είχε παραβεί το άθρο 42117. Τό πιό σημαντικό
Ξαφνικά ακούω την μεταλλική φωνή:
άθρο δηλαδή.
'7801/3/2..."

58
 'Μάλιστα" λέω όλος σιγουριά πώς το μαρτύριο μου τέλειωνε.
"Εξακριβώθηκε ότι..."
" Ό τ ι είμαι αθώος. Τό περίμενα." βιάστηκα να πώ.
"Επιβαρύνεις τή θέση σου μέ τό νά μέ διακόπτεις. Επαναλαμ-
βάνω. "Εξακριβώθηκε ότι πράγματι δέν θυμάσαι το έγκλημα σου.
Τό έβγαλε από το συνειδητό σου, ή ενοχή που γέννησε ή πράξη
σου. Προσπάθησε να το επαναφέρεις στή μνήμη σου. Μέχρι τότε
θα μείνεις έδώ."
"Χωρίς όνειροσυσκευή;" ρώτησα έντρομος.
" Αν και ή στέρηση τής συσκευής θα σε βοηθούσε να θυμηθείς
το έγκλημα σου, θα έχεις γρήγορα ότι ζήτησες"
"Ευχαριστώ" είπα όλος ευγνωμοσύνη.
Πλησίασα το σημείο "παροχής τροφής" του δωματίου. Θά
έπερνα σταγόνες αστακού. "Ενοιωθα πείνα. Σάν τέλειωσα άνοιξε
ή πόρτα και μπήκε ένα ρομπότ, που κρατούσε μιά όνειροσυσκευή.
Μού την έδωσε.
Δίνω στην πολυθρόνα σχήμα και θέση κρεβατιού και ξαπλώνω.
Ή κόπωση τής ύπαρξης, με κάνει να αισθάνομαι σά να φοράω
στολή από μολύβι. Περνάω στο κεφάλι μου τη συσκευή. Σ' ένα
λεπτό, μαζί με δισεκατομμύρια όντα του Γαλαξία θα έβλεπα το
ίδιο 12ωρο ηδονικό όνειρο, παίρνοντας δύναμη για το επόμενο.
Τό "όνειροπρόγραμμα", θυμόμουν καλά, ότι για σήμερα, είχε
αναφέρει την μετάδοση του ονείρου που είχε γράψει ο συνάδελ-
φος 2907/4/7. Φοβερό ταλέντο. Τόσο φοβερό, που κάποτε του
είχαν χαρίσει την ποινή για παράβαση του άρθρου 42117.
Τ' όνειρο άρχιζε. Πήδησα μέσα του.
Ξυπνάω την καθορισμένη ώρα (12 ώρες πριν το νέο όνειρο). Πα-
ραξενεύομαι από το περιβάλλον, μέχρι που θυμάμαι. Τό υπόλοιπο
τής ευεξίας του ονείρου, κατασπαράζεται από την συνειδητοποί-
ηση τής κατηγορίας που με βαραίνει. Δέν είμαι πιά σίγουρος ότι
θα ανακαλύψουν το λάθος τους. Δέν πιστεύω κάν ότι έχουν κάνει
λάθος. Ό τ ι είπε ή μηχανή πρέπει να είναι αλήθεια. Κι άς μή
θυμάμαι τίποτα. Σίγουρα έχω κάνει κάποιο έγκλημα. Φυσικά δέν
νοιάζομαι για το έγκλημα. Μόνο την ποινή που θα μού επιβάλ-
λουν λογαριάζω.
Πρέπει να θυμηθώ. Αν αυτό δέν γίνει, τότε ή ποινή μου θα
είναι αυστηρότερη.
Πηγαίνω στο σημείο παροχής τροφής. Πίνω λίγες σταγόνες
διπλά συμπυκνομένου καφέ. Μετά αρχίζω να ψάχνω στο παρελθόν
μου. Ψάχνω άτσαλα, χωρίς σύστημα. Γρήγορα καταλαβαίνω ότι
έτσι μόνο τυχαία θα έβρισκα κάτι. Σταματώ. Αποφασίζω να
ψάχνω με κάποιο σύστημα. Ν' αρχίζω δηλαδή από την στιγμή τής
σύλληψης μου και να πηγαίνω, χτενίζοντας την περιοχή του
παρελθόντος μου, προς τα πίσω.
Αρχίζω. Ψάχνω μέχρι εκεί που οι μέρες έχουν συγκεκριμένη
υπόσταση ημερομηνίας. Μετά ακολουθώ αντίστροφη φορά: από
το τότε στο τώρα. Δέν ανακαλύπτω κάτι. Ούτε μιά απλή παράβα-
ση.
Δέν υπάρχει έγκλημα; Υπάρχει, αλλά δέν μπορώ να το θυμηθώ.
Ή μηχανή έχει δίκηο. Είμαι σίγουρος.
Αν και δέν πιστεύω ότι το έγκλημα μου έγινε πριν καιρό,
ψάχνω όσο μπορώ πιό παλιά. Και πάλι τίποτα. Στό τέλος συμπε-
ραίνω ότι ή παράβαση του άρθρου 42.117, πρέπει να έγινε σ' ένα
κενό τής μνήμης μου.
Αρχίζω. Ψάχνω μέχρι εκεί που οι μέρες έχουν συγκεκριμένη
υπόσταση ημερομηνίας. Μετά ακολουθώ αντίστροφη φορά: από
το τότε στο τώρα. Δέν ανακαλύπτω κάτι. Ούτε μιά απλή παράβα-
ση.
Δέν υπάρχει έγκλημα; Υπάρχει, αλλά δέν μπορώ νά τό θυμηθώ.
Ή μηχανή έχει δίκηο. Είμαι σίγουρος.
Άν και δέν πιστεύω ότι το έγκλημα μου έγινε πριν καιρό,
ψάχνω όσο μπορώ πιό παλιά. Και πάλι τίποτα. Στό τέλος συμπε-
ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
διηγήματος επιστημονικής φαντασίας. Γιά μιά ουσιαστική προσέγγιση του Ελλ.
αναγνωστικού κοινού με το διήγημα επιστημονικής φαντασίας θα δεχόμαστε και
θα παρουσιάζουμε κάθε μήνα το καλίτερο από τα διηγήματα που θα μάς στέλνουν
οι αναγνώστες μας. Περισσότερες λεπτομέρειες για τους όρους του διαγωνισμού
θα αναφέρουμε στο επόμενο τεύχος.
ραίνω ότι ή παράβαση του άρθρου 42.117, πρέπει να έγινε σ' ένα
κενό τής μνήμης μου.
Σταματώ την αναζήτηση. Κρίμα που δέν είμαι ένας πολύ καλός
σεναριογράφος ονείρων. Άν είμουν θα γλύτωνα την ποινή.
Μέ πιάνει τρέμουλο φόβου. Τα χέρια μου χοροπηδάνε χωρίς να
μπορώ νά τά σταματήσω. Θά μού στερήσουν την όνειροσυσκευή .
Και τότε πώς θα σηκώνω το βάρος τής ύπαρξης μου; Πώς;
Θά έπρεπε όσες μέρες κρατούσε ή ποινή μου, να στέκω αντίκρυ
από την έσχατη ουσία, την αλήθεια των πραγμάτων, την σκοπιμό-
τητα τής ύπαρξης. Φοβερό! Ακατανόητο! Αδύνατο!
Θ' αυτοκτονούσα! Θά το έκανα αυτό κι άς έχανα όλα τα
επόμενα όνειρα, μετά το τέλος τής ποινής μου.
Απόγευμα ήταν σάν μίλησε ξανά ή μηχανή:
" 2801, θυμήθηκες λοιπόν;"
" Ό χ ι " κατόρθωσα να πώ.
"Κρίμα" μού είπε.
"Κρίμα" συμφώνησα με το κεφάλι κατεβασμένο.
Περίμενα το χτύπημα από στιγμή σε στιγμή.
"Ή προθεσμία που είχες να θυμηθείς, τέλειωσε. Αυτό σημαίνει
ότι ή ποινή σου θα είναι διπλάσια εκείνης που θα σού επιβαλ-
λόταν, άν είχες θυμηθεί"
"Διπλάσια" είπα μουρμουριστά, όμοια σά να έλεγα άπειροΧ2
"Και τώρα άς βοηθήσουμε τη μνήμη σου", λέει ή μεταλλική
φωνή.
"Θά γίνει ή προβολή του γεγονότος", συμπληρώνει.
Από τον τοίχο παρουσιάζεται μιά μικρή οθόνη στερεοσκοπι-
κής τηλεόρασης. Ή προβολή αρχίζει: Βλέπω τον εαυτό μου.
Είμαι καθισμένος σ' ένα βράχο κοντά στή θάλασσα.Τό τοπίο και
ή σκηνή μού είναι γνώριμες. Πρέπει να ήμουνα εκεί πριν 3-4
μέρες. Ή οθόνη προβάλλει τώρα σε φυσικά χρώματα, το δίσκο
του ήλιου που βυθίζεται στή θάλασσα. Μοιάζει με διάπυρη
σφαίρα που σβήνει σ' ένα πρασσινογάλαζο υδάτινο τοπίο. Κάτι
θαλασσοπούλια που δέν φένονται άνακατέβουν τη φωνή τους με
την υπόκρουση των μικρών κυμάτων που σκάνε ρυθμικά στο
βράχο, πετυχαίνοντας ένα μουσικό συνδιασμό που μ' άρεσε.
Τό έγκλημα μου πρέπει να έγινε λίγο μετά από την στιγμή
εκείνη, υποθέτω.
Ή οθόνη δείχνει τώρα σε γκρό-πλάν τα μάτια μου. Απίστευτο:
είναι δακρυσμένα! Ακατανόητο: έχουν λάμψη καλωσύνης!!
Τό τερατούργημα των ενεργειών μου ολοκληρώθηκε έτσι: έσκυ-
ψα, έκοψα ένα αγριολούλουδο που υπήρχε σε μιά σχισμή του
βράχου, το μύρισα και μετά ξέσπασα σε λυγμούς!!!
Σέ μιά στιγμή άσύνειδη είχα διαπράξει ένα έγκλημα που θα μού
κόστιζε την στέρηση τής όνειροσυοχευής μου. Σίγουρα ήμουνα
πολύ άτυχος. Ό πιό άτυχος σ' όλο το Γαλαξία.
"2801. Από τη συναισθηματική κατάσταση που βρέθηκες,
μέχρι το έσχατο έγκλημα: την αγάπη, δέν μένουν παρά λίγα
χιλιοστά. Αν αυτά τα χιλιοστά καλυφθούν τότε Ενώ όλοι
ξέρουμε ποια είναι ή βαθύτερη ουσία τής ύπαρξης, έσύ παρου-
σίασες μιά συναισθηματική κατάσταση απαράδεκτη. Καταδικάζε-
σαι σε 30 μερών στέρηση τής όνειροσυσκευής σου".
"30 μέρες; Έλεος!" φώναξα.
Ή φωνή σταμάτησε.
Σέ λίγες ώρες θα περνούσα την πρώτη μου νύχτα χωρίς τα
όνειρα ευτυχίας. Χωρίς τη δυνατότητα να υπάρχω μέχρι το
επόμενο όνειρο. Μ' όλη την κόπωση τής ύπαρξης ριγμένη πάνω
μου. Μέ τα μάτια μου ορθάνοιχτα απέναντι στή φοβερή αλήθεια
τής δημιουργίας.
Αδύνατο να διασχίσω το "πραγματικό" ώς τ' άλλο όνειρο.
Άπό την παροχή τροφής, θα έπαιρνα και πάλι ένα ωραίο
δείπνο σταγόνων αστακού. Μέ δηλητήριο αυτή τη φορά.
59
 ο ΜΥΣΤΙΚΌΣ
ΚΟΣΜΟΣ
ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ
τα φυτα
κοσμικη
κεραια
Ellen Sutton
Μετάφρ. Ντίνος Γαρουφαλιάς
Πεδία ισχύος και Φωτοστέφανο
Οι μηχανικοί, αντίθετα από τους άλλους επιστή-
μονες, ενδιαφέρονται λιγότερο για την αιτία και τον
τρόπο λειτουργίας ενός πράγματος και περισσότερο
για το άν πράγματι λειτουργεί. Ό Τζόζεφ Μολίτο-
ριτς ήταν ένας, Ούγγρος πρόσφυγας, μηχανικός, που
σκέφτηκε να εφαρμόσει ηλεκτρικά πεδία ισχύος σε
γεωργικά προβλήματα. Διοχέτευσε ρεύμα σ' ένα χω-
ράφι εσπεριδοειδών και έτσι επιτάχυνε την ανάπτυξη
τους, αύξησε το χυμό τους και έκανε τα δέντρα,
να ρίχνουν τα ώριμα φρούτα τους χωρίς την ανάγκη
ανθρώπινης εργασίας. Κάποιος Δρ Ουάιτ ανακά-
λυψε ότι όταν κρεμούσε άπ' τα δέντρα γυαλιστερά
κομμάτια μετάλλου, σαν το σίδερο και τον τσίγκο,
διευκόλυνε την ανάπτυξη τους και τα φρούτα ωρί-
μαζαν γρηγορότερα. Οι σοβιετικοί υποβάλλουν σπό-
ρους σε ηλεκτρική ενέργεια και οι συγκομιδές ανεβαί-
νουν κατά 10 - 20%. Οι επιστημονικές έρευνες στή
Βρεταννία, Ρωσία, Καναδά και Η.Π.Α. έδειξαν ότι
τα φυτά είναι ευαίσθητα στα μαγνητικά πεδία. Οί
ντομάτες ωριμάζουν γρηγορότερα, κοντά στο νότιο-
πόλο ενός μαγνήτη παρά στο βόρειο. Οι ρίζες των
σπόρων ακολουθούν μια γραμμή από βορρά προς νότο
παράλληλα με την οριζόντια ισχύ του γήινου μαγνη-
τικού πεδίου. Γιατί;
Τό «φωτοστέφανο» που υπάρχει γύρω από κάθε
ζωντανό οργανισμό (που μόνο λίγοι άνθρωποι με ορι-
σμένα ψυχικά χαρίσματα μπορούν να δουν και που
ο Ρώσος Σ. Ντ. Κίρλιαν με τη γυναίκα του μπό-
ρεσε να φωτογραφήσει το 1950) είναι ένα άλλο πε-
δίο ισχύος. Ο τ α ν έδωσαν στο ζεύγος Κίρλιαν δύο
— φαινομενικά — ίδια φύλλα για να τα φωτογραφή-
σουν, αλλά στο ένα από τα δύο δέν μπόρεσαν να
εμφανίσουν ένα καθαρό φωτοστέφανο, τους είπαν
ότι το φύλλο ήταν από ένα άρρωστο φυτό. Ή ασθέ-
νεια ενυπήρχε στο ενεργειακό πεδίο του φυτού προ-
του εμφανιστεί στον φυσικό οργανισμό του.
Οί φωτογραφίες του Κίρλιαν δείχνουν άσπρες,
μπλε, κόκκινες και κίτρινες λάμψεις να βγαίνουν από
60
Παρουσιάζουμε το τελευταίο μέρος για τα φυ-
τά. Στό μέλλον ή συνεργάτιδα μας θα αναφερ-
θεί σε έξ ίσου σημαντικά θέματα αναλύοντας τα
καλύτερα βιβλία που έχουν σχέση με τον αινιγ-
ματικό μας κόσμο.
τα φύλλα. Ακτίνες ενεργείας και πύρινοι στρόβιλοι
φωτός φαίνεται να εκτοξεύονται από τα φυτά στο
διάστημα. Αυτό το φωτοστέφανο υπάρχει σε κάθε
είδους ύλη. Ακόμα κι ένα νόμισμα δύο καπικιών
έδειξε ένα δακτύλιο από αδύναμο φώς, αλλά ένα ανθρώ-
πινο δάκτυλο δείχνει μιαν έντονη ενέργεια να εκτο-
ξεύεται άπ' την περίμετρο του σάν ηφαίστειο σε μι-
νιατούρα.
Οί Ανατολικές και Θεοσοφικές Διδασκαλίες πι-
στεύουν στην ύπαρξη ενός «άστρικού σώματος» που
είναι πιστό αντίγραφο του φυσικοϋ σώματος. Πι-
στεύεται ότι πρόκειται για μιά μαγνητική περιοχή,
ένα κανάλι απ' όπου διοχετεύονται οι κοσμικές δυνά-
μεις και επικοινωνούν με το φυσικό σώμα. Εδώ και
πολλές δεκαετίες, οι επιστήμονες προσπάθησαν να κά-
νουν ορατό αυτό το «αστρικό» ή «αιθέριο σώμα» ή
βιόπλασμα. Οί σοβιετικοί επιστήμονες λένε ότι το
βιόπλασμα είναι συγκεντρωμένο σε εκατοντάδες ση-
μεία, του ανθρωπίνου σώματος, τα οποία άντιστοι-
χούν ακριβώς στα σημεία που χρησιμοποιεί ή άρχαία
κινέζικη μέθοδος της βελονοθεραπείας.
Αν και ξέρουμε πολύ λίγα γι' αυτό το βιόπλασμα,
ένας Ρώσος επιστήμονας απέδειξε ότι αντιδρά α ύ-
τ ο σ τ ι γ μ ε ί στις αλλαγές που συμβαίνουν στον
ήλιο, παρ' όλον ότι οι κοσμικές ακτίνες φωτός που
εκπέμπει ο ήλιος χρειάζονται δύο μέρες για να φτά-
σουν στή γη.
Οί παραψυχολόγοι βλέπουν τον άνθρωπο σάν μέρος
αναπόσπαστο της ζωής στο σύμπαν, που συνδέεται
μαζί του με το βιοπλασματικό του σώμα. Παρουσιά-
ζει εσωτερικές αντιδράσεις στίς αλλαγές που προ-
ξενούνται στους πλανήτες καθώς και στην ψυχική, διά-
θεση ή στίς ασθένειες των άλλων, στή σκέψη, στο φώς,
στο χρώμα, στίς παλίρροιες, στον καιρό και στό θόρυβο,
που επηρεάζουν την ενέργεια του και κατ' επέκταση
και το φυσικό του σώμα. Πιστεύουν ότι, αφού όλα
τα ζωντανά πλάσματα έχουν κάποια σχέση μεταξύ
τους, ο άνθρωπος, με το βιοπλασματιχό του σώμα
μπορεί να έχει κατ' ευθείαν επαφή με ένα ζωντανό
φυτό.
Ό Έλληνοαμερικανός Δρ Πιερράκος ανέφερε στό
Δεύτερο Συνέδριο Κίρλιαν στή Νέα Υόρκη, το 1973,
ότι βλέπει τα φωτοστέφανα γύρω άπ' τα φυτά, τα
ζώα και τους ανθρώπους και δήλωοε. δημοσία, ότι
αυτό τον βοηθά να κάνει τις διαγνώσεις του. Βλέπει
τρία στρώματα γύρω άπ' το σώμα των περισσότε-
ρων ασθενών του, ένα στενό σκούρο στρώμα κοντά
στην επιδερμίδα, ένα φαρδύτερο σκούρο μπλε, σε
ωοειδές σχήμα, γύρω άπ' το σώμα και ένα γαλά-
ζιο φωτοστέφανο, σάν να ακτινοβολεί ενέργεια,
που εκτείνεται σε μερικά μέτρα άπ' το σώμα του
ανθρώπου, άν είναι υγιής.
Τα φυτά έχουν παρεμφερή πεδία ισχύος τα όποία
επηρεάζονται άπ' την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ό
Δρ Πιερράκος παρατήρησε ένα χρυσάνθεμο να απο-
τραβιέται μέσα στο φωτοστέφανο του και να αλλάζει
χρώμα τη στιγμή που ένας διανοητικά ανάπηρος του
φώναζε ένάμισυ μέτρο μακριά. Έάν βάλουμε φυτά
σε ένα μέτρο απόσταση από ασθενείς που φωνάζουν,
 περισσότερο από δύο ώρες την ήμερα, τα κάτω φύλλα
τους θ' αρχίσουν να πέφτουν και το φυτό θα μαραθεί
και θα πεθάνει σε 72 ώρες.
Ό Δρ Πιερράκος ανέφερε επίσης ότι οι παλμικές
δονήσεις του πεδίου ισχύος είναι λιγότερες στους
ηλικιωμένους παρά στα παιδιά, λιγότερες στον ύπνο
παρά στο ξύπνιο και ότι ή κατεύθυνση της ροής
είναι δύο διασταυρούμενες ορθές γωνίες, που είναι
το σύμβολο της «σβάστικας», μιας σανσκριτικής
λέξης που θα πει «ευημερία».
Στίς αρχές του αιώνα μας, ο Αμερικανός Δρ
Αλμπερτ Αμπραμς, που είχε σπουδάσει ιατρική
στή Χαϊδελβέργη, μετά από πολλά πειράματα, αντε-
λήφθη ότι οι ακτινοβολίες των μορίων της κινίνης
ακύρωναν α κ ρ ι β ώ ς τις ακτινοβολίες των μορίων
που προξενούν τον έλώδη πυρετό, και ότι τα απο-
τελέσματα της κινίνης επί της ελονοσίας οφείλονταν
σε κάποιον άγνωστο νόμο του ηλεκτρισμού που άξιζε
να μελετηθεί. Ο τ α ν πέθανε ο Αμπραμς το 1924, οι
επιστήμονες ιατροί στην Αμερική και την Αγγλία
ήσαν ακόμα εναντίον του: Μισόν αιώνα αργότερα, ο
Σ . Π . Απτον, πολιτικός μηχανικός στο Πρίνσετον,
έφτασε στίς βαμβακοφυτείες της Αριζόνας μ' ένα
φίλο του και ξεφόρτωσε διάφορα μηχανήματα και
ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Μιά αεροφωτογραφία της
φυτείας τοποθετήθηκε πάνω στο συλλέκτη, στή βάση
ενός ραδιενεργού άντηχητήρα μαζί με τη διάλυση
που θα σκότωνε τα έντομα της βαμβακοφυτείας. Άφού
ετοιμάστηκαν όλα, ή φωτογραφία και ή διάλυση υπο-
βλήθηκαν στην ακτινοβολία.
Ή θεωρία στην οποία βασιζόταν το πείραμα ήταν
ότι ή πυρηνική επένδυση της φωτογραφίας θα «άντη-
χούσε» στην ίδια συχνότητα με τα αντικείμενα που
έδειχνε ή φωτογραφία. Ό σκοπός τους ήταν να κα-
θαρίσουν τη φυτεία από τα έντομα χωρίς να χρησι-
μοποιήσουν χημικά εντομοκτόνα. Ό Άπτον και ο
Κνούθ επανέλαβαν την διαδικασία με τις φωτογρα-
φίες για τα 1.620 στρέμματα που διέθετε ή Ε τ α ι -
ρία Κορτάρο, γνωρίζοντας ότι αν ή τρελή αυτή μέθο-
δος έδινε αποτελέσματα θα γλύτωναν 30.000 δολά-
ρια το χρόνο από τα εντομοκτόνα. Τό φθινόπωρο,
ή συγκομιδή τους ήταν 25% μεγαλύτερη από τον
μέσον δρο της Πολιτείας, ένώ το βαμβάκι έμοιαζε
να έχει 20% περισσότερους σπόρους.
Ενας φίλος του Απτον, ο Αρμστρονγκ, δοκίμασε
τη μέθοδο στην Πενσυλβανία σ' ένα σιτοβολώνα για
να εξολοθρέψει τα σκαθάρια. Πήρε μιά αεροφωτο-
γραφία και τοποθέτησε μία γωνία της μαζί με το
δηλητήριο για τα σκαθάρια πάνω στο συλλέκτη ενός
άπ' τα μηχανήματα του Απτον. Υστερα από αρκε-
τές «θεραπείες» των 5 - 1 0 λεπτών, κατά τις όποιες
ή φωτογραφία υποβαλλόταν στην ακτινοβολία, μιά
προσεκτική καταμέτρηση στο σιτοβολώνα απέδειξε
ότι 80 - 90% των σκαθαριών είχαν πεθάνει στην πε-
ριοχή, της οποίας ή φωτογραφία είχε άκτινοβοληθεϊ.
Η υπόλοιπη περιοχή του σιτοβολώνα ήταν γεμάτη
σκαθάρια.
Ό Απτον, ο Κνούθ και ο Αρμστρονγκ έκαναν
μιαν εταιρία, την Ukaco, προσφέροντας συμβόλαια
στους αγρότες μόνο αν θα είχαν επιτυχία. Τελικά,
όλοι οι αγρότες τους πλήρωσαν το ένα δολάριο για κά-
θε 4 στρέμματα που είχαν ζητήσει και που είναι
κλάσμα της κανονικής τιμής που πληρώνεται για
την εξολόθρευση των εντόμων. Ή επιτυχία της
Ukaco δημιούργησε προβλήματα στους παραγω-
γούς των εντομοκτόνων, που τους κατάγγειλαν για
απάτη. Τό γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν καλώδια
υψηλής τάσης, ραντάρ, μετασχηματιστές κ.ά., που
θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνα ή να φέρουν αρνη-
τικά αποτελέσματα, υποστηρίχθηκε στην καταγγε-
λία και ή αίτηση που έκαναν για δίπλωμα ευρεσιτε-
χνίας απορρίφθηκε. Ή Ukaco αναγκάστηκε να κλείσει.
Ακτίνες θανάτου, βοήθεια ζωής
Ή ιδέα της εργασίας αύτης συνέχιζε να γοητεύει,
άλλους ερευνητές, ώσπου ο ραδιομηχανικός Τ.Γ. Ίερό-
νυμους κατοχύρωσε την εφεύρεση ενός μηχανήματος
για την «Ανακάλυψη Αναθυμιάσεων Υλικών και
Μέτρηση των Ο γ κ ω ν τους». Μέ τον ραδιοηχητικό
πομπό του υπέβαλε σε δοκιμασία τρία κοτσάνια στα-
ριού, στο καθένα από τα όποια υπήρχε ένα σκουλήκι,
έπί 10 λεπτά την ώρα. Μετά από τρεις μέρες, δύο
από τα σκουλήκια και την τέταρτη μέρα και το τρίτο
σκουλήκι, είχαν μεταβληθεί σε σταγόνες υγρασίας πά-
νω στο σιτάρι. Ό φόβος που τον έπιασε όταν είδε
την τρομερή δύναμη του μηχανήματος του έκανε τον
Ίερόνυμους να ορκιστεί ότι δέν θα απεκάλυπτε τον
τρόπο κατασκευής ή λειτουργίας του, ώστε να μη
χρησιμοποιηθεί ποτέ για άλλους σκοπούς.
Ό Ίερόνυμους δέν χρησιμοποίησε τον «μετρητή
άπωλεσθείσης ενεργείας» μόνο για να εξετάσει τις
φυσιολογικές ανάγκες των αστροναυτών στο ταξίδι
τους γύρω άπ' τη σελήνη, αλλά έκανε και πειρά-
ματα με φυτά σάν να επρόκειτο για ανθρώπινα όντα.
Ανακάλυψε ότι τρία δέντρα — ένα μάνγκο, μιά ιτιά
κι ένα πεύκο — είχαν όργανα που αντιστοιχούσαν σε
πνεύμονες, θυμοειδείς και μυξώδεις αδένες, άδρεναλο-
ειδείς και θυρεοειδείς αδένες, στομάχια, κώλα, ωοθή-
κες και νευρικά συστήματα. Τροφοδοτώντας το μηχά-
νημα του με στοιχεία του Πλανήτη Αφροδίτη ανα-
κάλυψε ότι έχουν μία δομή παρεμφερή με αυτήν που
έχουν τα φυτά της γης, με τη διαφορά ότι τα της
Αφροδίτης έχουν διπλή ζωτικότητα από τα φυτά
της γης. Ισως μάλιστα, τα φυτά της Αφροδίτης
να υπάρχουν μόνο με την έννοια του άστρικού ή βιο-
πλασματικού σώματος.
Ό Ίερόνυμους ακόμα φοβάται να μοιραστεί την
εφεύρεση του με άλλους, αλλά «αν μιά ομάδα υπεύθυ-
νων ανθρώπων μας βοηθήσει να προχωρήσουμε σε
Ο Κλήβ Μπάξτερ κάνει μιά τομή στο χέρι
του με το νυστέρι: το φυτό συμετέχει στον
φυσικό πόνο του που καταγράφεται στον
ανιχνευτή τής αλήθειας.
61
μια σωστή και σε μεγάλη κλίμακα έρευνα σχετικά
με την απώλεια της ενεργείας, για το καλό της ανθρω-
πότητας, μετά χαράς θα συνεργαστώ μαζί τους και
θα τους ανακοινώσω όσα ξέρω».
Μεταβίβαση σκέψης για τροφή
Ανεξάρτητα και έν άγνοια των εργασιών της Ukaco,
ο άγγλος οστεολόγος Ντέ Λα Ουάρρ και ή γυναίκα
του κατασκεύασαν θαλάμους ακτινοβολίας, με τους
οποίους θεράπευσαν αρρωστημένα ή υποανάπτυκτα
φυτά κατευθύνοντας την ακτινοβολία πάνω τους. Ανα-
κάλυψαν έτσι ότι υπάρχει μιά σχέση ανάμεσα σε
ένα φυτό και σ' ένα φύλλο που κόπηκε άπ' αυτό ή
ακόμα και σε μιά σταγόνα χυμού του φυτού. Κάθε
μόριο φαίνεται ικανό να παράγει ένα χαρακτηριστικό
απειροελάχιστο ηλεκτρικό ρεύμα. Μιά συλλογή ολό-
κληρη από τέτοια μόρια δημιουργεί μιά γενική εικό-
να του αντικειμένου που φωτογραφίζεται και μπορεί
έτσι να χρησιμοποιηθεί σαν μεσάζων. Δηλαδή, με μιά
φωτογραφία του φυτού μέσα στο κύκλωμα της ακτι-
νοβολίας του μηχανήματος, είναι δυνατό να επη-
ρεαστεί το αληθινό φυτό από απόσταση.
Τα αποτελέσματα τής έρευνας των Ντέ Λα Ούάρρ
ήσαν εκπληκτικά. Υποβάλλοντας σε δοκιμασία τα λα-
χανικά του κήπου τους (μπιζέλια και μπρόκολα) ή
παραγωγή τους ήταν 8 1 % περισσότερη από τα λαχα-
νικά που δέν υποβλήθηκαν στη δοκιμασία. Μετά, δο-
κίμασαν να προσθέσουν στο χώμα ένα είδος άδρα-
νούς πυριτικού άλατος που υπέβαλαν στην ακτινοβο-
λία για να δουν άν επηρέαζε την ανάπτυξη των φυτών.
Το αποτέλεσμα ήταν 270% αύξηση!
Οί επιτυχίες τους τράβηξαν την προσοχή μιας με-
γάλης επιχείρησης, που ειδικευόταν στα φυτά αλλά
που ή παραγωγή της δέν αυξανόταν καθόλου. Οί
Ντέ Λα Ούάρρ ζήτησαν να τους επισκεφθούν. Είπαν
στους βοηθούς τους ποια λουλούδια έπρεπε να δεχθούν
το πυριτικό άλας αλλά δέν τους είπαν ότι δέν το
είχαν υποβάλλει στην ακτινοβολία. Έν τούτοις, τα
φυτά τα όποια οι βοηθοί ν ό μ ι ζ α ν ότι είχαν δε-
χτεί πυριτικό άλας με ακτινοβολία, μεγάλωσαν γρη-
γορότερα από τα άλλα. Ή ανθρώπινη σκέψη λει-
τουργούσε σάν τροφή, διότι οι βοηθοί είχαν την εντύ-
πωση ότι τα φυτά αυτά είχαν διατραφεί με πυριτικό
άλας που υποβλήθηκε σε ακτινοβολία ένώ δέν ήταν
αλήθεια. Οι Ντέ Λά Ούάρρ βρέθηκαν αντιμέτωποι
με μιά καινούρια πραγματικότητα: Ό ανθρώπινος
νους επηρέαζε την δημιουργία κυττάρων.
συγκέντρωση και ταύτιση του εαυτού της με το αντι-
κείμενο που την ενδιαφέρει. Πραγματική περίπτωση
όπου το πνεύμα υπερνικά την ύλη!
Τέλος, υπάρχει ο νεαρός Ισραηλινός Γιούρι Γκέλ-
λερ ο όποιος με όλες τις συνθήκες αυστηρής επιτήρη-
σης, μπορεί να βρει ποιο από δέκα πανομοιότυπα
μεταλλικά κουτιά, σφραγισμένα, περιέχει μιά σιδερέ-
νια μπάλα ή νερό, χωρίς κάν ν' αγγίξει τα κουτιά.
Μπορεί να μετακινήσει στερεά αντικείμενα από από-
σταση χωρίς να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε ενέρ-
γεια γνωστή σε επιστήμονες, μπορεί να λυγίσει σκλη-
ρά μετάλλινα αντικείμενα από απόσταση, όπως εκεί-
νο το μεξικάνικο νόμισμα από καθαρό ασήμι, σάν
να ήταν από πλαστικό μές στα χέρια του. Μπορεί
να επισκευάσει χαλασμένα ρολόγια και να τα κάνει
να δουλεύουν χωρίς κάν να τα ανοίξει. Μπορεί να
θρυμματίσει ολόκληρη συλλογή από κατσαβίδια ρολο-
γάδων που είναι κατασκευασμένα από ειδικό ατσάλι.
Μπορεί να κάνει αντικείμενα να εξαφανιστούν από
τη θέση τους και να εμφανιστούν αλλού και μπορεί,
όποτε θέλει, να επηρεάσει μαγνητοφωνημένες ή μα-
γνητοσκοπημένες ταινίες σάν αυτές που χρησιμο-
ποιούνται στην τηλεόραση.
Μπορεί επίσης, σάν θαυματοποιός, να επηρεάσει
τον ζωντανό κόσμο. Εβαλε τα χέρια του πάνω σε
ένα μπουμπούκι, για λίγο παραπάνω από 15 δευτε-
ρόλεπτα. Ο τ α ν άνοιξε τα χέρια του, το τριαντάφυλλο
είχε φτάσει στην πλήρη άνθιση του.
Καθώς έγραψε ο Σέρβος εφευρέτης Νικόλα Τέσλα:
«Τήν ήμερα που ή επιστήμη θ' αρχίσει να μελετάει
τα μή φυσικά φαινόμενα, θα παρουσιάσει, σε μιά δε-
καετία, περισσότερη πρόοδο άπ' όση έδειξε σ' όλους
τους αιώνες της ύπαρξής της».
Ισως να έφτασε αυτή ή δεκαετία.
Ellen Suttou

Πνεύμα εναντίον Υλης

Τό επιστημονικό κατεστημένο γέλασε μαζί τους

και ή Εκκλησία τους περιφρόνησε. Αλλοι, με λιγό-
τερους περιορισμούς αντιλήφθηκαν ότι ολόκληρο το
ηλεκτρικό μηχάνημα δέν ήταν παρά ένας εκπρόσω-
πος της αληθινής σχέσης και ότι, στην πραγματικό-
τητα, δέν χρειαζόταν για να έπιτευχθούν τα ίδια απο-
τελέσματα. Μία Τσεχοσλοβάκα ιατρός, ή Φράνσες
Φάρελλυ, κάνει τη διάγνωση της άρρώστειας των
πελατών της χωρίς καμιά εξωτερική βοήθεια, χω-
ρίς εργαλεία, χωρίς φωτογραφίες, χωρίς δείγματα,
χωρίς μιά σταγόνα αίμα. Βρίσκει αντικείμενα χαμένα
σε περιοχές που της είναι άγνωστες. Βρίσκει την
προέλευση και την ηλικία μιας πέτρας που δέν έχει
ξαναδεί ποτέ (επρόκειτο για έναν μετεωρίτη ηλικίας
3.200.000 ετών). Και ολα αυτά με μιαν απλή αύτο-

62

Ή αμείλικτη λογική
των υπολογιστών
Τό αμερικανικό περiοδικό ELECTRONICS
WEEKLY δημοσίεψε τελευταία την εξής ιστορία:
Ένας βιομήχανος, ειδικευμένος στην ηλεκτρονι-
κή φοβάται τα αεροπορικά ταξίδια. Πόσες φο-
ρές δέν συμβαίνει ένας επιβάτης να βάζει μιά
μπόμπα μέσα στο αεροσκάφος; Ό βιομήχανος
θέλει να μάθει ακριβώς τι κινδύνους διατρέχει
και κάνει την ερώτηση σ' έναν ηλεκτρονικό υπο-
λογιστή: Μία πιθανότητα στο εκατομμύριο.
"Και πώς μπορούμε να ελαττώσουμε ακόμα
αυτή την πιθανότητα;" ρωτάει ο βιομήχανος.
Ή μηχανή υπολογίζει ότι οι πιθανότητες θα
ελαττωθούν σε μιά στα χίλια δισεκατομμύρια άν
υποθέσουμε ότι δύο επιβάτες βάζουν από μιά
μπόμπα ο καθένας. Τότε, ο βιομήχανος που
πιστεύει τυφλά στους υπολογιστές λέει;
" Α φ ο ύ είναι έτσι, είναι απλό! θα κουβαλάω
πάντα μιά μπόμπα μαζί μου!"
Ή "σκοπιά" του
διαστήματος
Ό Έξπλόρερ 23 επέτρεψε να υπολογισθούν
με περισσότερη ακρίβεια οι κίνδυνοι σύγκρου-
σης με μικρομετεωρίτες έξω άπ' τη γήινη ατμό-
σφαιρα: μιά ατσάλινη πλάκα με πάχος ένα τεσ-
σαρακοστό του χιλιοστού και επιφάνεια ένα
τετραγωνικό μέτρο μπορεί να τρυπηθεί κατά
μέσον όρο, μιά φορά το χρόνο. Άν σκεφτούμε
ότι τα τοιχώματα των διαστημοπλοίων έχουν
πολύ μεγαλύτερο πάχος, οι κίνδυνοι είναι σχε-
δόν ανύπαρκτοι. Αλλά για τον αστροναύτη
που βγαίνει από την καμπίνα του, αυτοί οι κίν-
δυνοι είναι πραγματικοί: μιά απειροελάχιστη
τρυπούλα στο σκάφανδρο σημαίνει σίγουρο θά-
νατο, ένα θάνατο που κανένα ανθρώπινο όν δέν
γνώρισε ακόμα, αλλά που θα είναι το αποτέλε-
σμα ενός ατυχήματος στο διάστημα: θάνατος
με την έκρηξη ολόκληρου του σώματος στο
κενό. Μέ βάση τις πιθανότητες που δίνει ή
ΝΑΣΑ, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι, ένας
αστροναύτης που κάνει το γύρο τής Γής σε
εκατό λεπτά και του όποιου το σώμα παρου-
σιάζει μιαν επιφάνεια ενός περίπου τετραγωνι-
κού μέτρου, έχει μία πιθανότητα στις 52.000 να
πέση θύμα "τροχαίου" δυστυχήματος.
Γιά τους ανθρώπους λοιπόν που θα εργάζον-
ται αρκετές ώρες έξω από το διαστημόπλοιο, οι
Αμερικανοί μελετούν μιά κάψουλα, έλαφρή
αλλά στερεή, δηλαδή, ένα κύλινδρο ανοιχτό από
τη μιά μεριά, μέσα στον όποιο θα προστατεύ-
εται ο αστροναύτης βγάζοντας μόνο τα χέρια
του. Έξ άλλου, αυτός ο κύλινδρος θα έχει κι
άλλο σκοπό: θα χρησιμεύει για "βαλιτσάκι" του
εργάτη του διαστήματος. Διότι, άν ζητήσουμε
άπ' τον αστροναύτη να κάνει μιά περίπλοκη
δουλειά, δέν μπορούμε να τον φορτώσουμε με
όλα τα εργαλεία που θα του χρειαστούν και με
τους πυραύλους αερίου που του χρησιμεύουν
για τις μετακινήσεις του. Ό λ α αυτά, εργαλεία
και πύραυλοι, θα βρίσκονται μέσα στον κύλιν-
δρο που, έτσι, γίνεται αυτόνομος.
Μήκος 2,60 μ., διάμετρος 1 μέτρο, βάρος 250
κιλά, αυτονομία 300 μ., αυτά είναι τα χαρακτη-
ριστικά αυτής τής "σκοπιάς" του διαστήματος.
Μιά αντλία παράγει
δική της ενέργεια
Η χρησιμοποίηση υγρού μετάλλου (σόδιο ή
μίγμα σοδίου-ποτασίου) σάν υγρό θερμαγωγό
στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, παρουσιάζει
πολλά προβλήματα. Και ειδικότερα για τις αν-
τλίες που πρέπει να εξασφαλίσουν την κυκλο-
φορία ενός υγρού "όχι σάν τα άλλα".
Ή North Amerikcan Aviation (βορειοαμερικανι-
κή Αεροπορία) που έχει πάνω από 10 χρόνια
πείρα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, δοκί-
μασε στο Κέντρο της Atomics International, κοντά
στο Λός Άντζελες, μιαν αντλία εντελώς επανα-
στατική.
Πράγματι αυτή ή αντλία παράγει το ρεύμα
που χρειάζεται για να λειτουργήσει! Άς ξεδυ-
αλυνουμε αμέσως το μυστήριο: Πρόκειται για
μιά πάρα πολύ έξυπνη χρησιμοποίηση και ε-
φαρμογή τής αρχής τής μετατροπής τής θερμό-
τητας σε ηλεκτρισμό. Επειδή το υγροποιημένο
μέταλλο είναι πολύ ζεστό (όχι διότι βρίσκεται σε
υγρή κατάσταση, αφού το σόδιο υγροποιείται
στους 97 βαθμούς, αλλά διότι έχει απορροφήσει
θερμίδες από την πυρηνική μάζα) μπορούμε να
αποκτήσουμε ηλεκτρικό ρεύμα άπ' αυτή τη
θερμότητα.
63
 ο ανθρωπος
πειραματοζωο
όλα αυτά ή ιστορία του, άπ' όλες
αυτές που μιλάνε για άμεση επαφή
με εξωγήινους, φαίνεται ή πιο πιθα-
αθανασια
νή. Γιά πολλούς δεν θα είναι καθό-
λου πιστευτή. Ο μ ω ς που τελειώνει
ή φαντασία και που αρχίζει ή αλή- Πολλοί αναγνώστες μας θα
κές κακώσεις, λόγω μικρών χτυ- πρέπει να θυμούνται το θόρυ-
πημάτων, κίτρινους λεκέδες που θεια ;
βο που έγινε γύρω από τον
εξαφανίστηκαν μετά είκοσι μέρες.
Τα τραύματα που έμειναν για με-
ρικούς μήνες είχαν την εμφάνιση
μικρών κόκκινων και σκληρών σβώ-
το Βορονώφ, παρουσιαζόμενο
πολλές φορές και ώς ευεργέτη
τής ανθρωπότητας, έναν κα-
λων, οδυνηρότατων στο άγγιγμα, με
μια μικρή τρυπίτσα στο κέντρο άπ'
καρναβαλι θηγητή επιστημονικής φαν-
τασίας (άν και τότε ο όρος αυ-
όπου έτρεχε ενα κίτρινο υγρό. Με-
γάλες επιφάνειες του δέρματος του
παρουσίαζαν ενα χρώμα μώβ, επί
της σκυρου τός δέν είχε γίνει ακόμα γνω-
στός) ή ένα τσαρλατάνο. Στήν
πραγματικότητα όμως ο Βο-
Οί αποκριές τελειώνουν την Κα- ρονώφ δέν άξιζε ούτε τον ένα
πλέον για πολλούς μήνες ήταν ορα- θαρή Δευτέρα. Οί ομάδες των μεταμ-
τές δύο μικρές έγχρωμες κηλίδες, ούτε τον άλλο τίτλο. Ήταν
φιεσμένων θ' ανέβουν στο μοναστή-
μια σε κάθε πλευρά του πηγουνιού ρι του Αη - Γιώργη (προστάτη απλώς ένας ερευνητής του
του και σχήματος σχεδόν στρόγγυ- του νησιού), θα προσκυνήσουν οποίου το πείραμα έδωσε απο-
λου. Το δέρμα του πηγουνιού φαι- την εικόνα, θα χτυπήσουν την κα- τελέσματα αβέβαια και αντι-
νόταν σάν καινούριο ή σάν ατρο- μπάνα πανηγυρικά κι έπειτα θα φατικά. Μετά τον Βορονώφ,
φικό. γυρίσουν σπίτι τους, θα βγάλουν ήρθε ή σειρά του Βιρχώφ και
Αληθινό ή όχι, καθένας ας βγά- τα ρούχα του μασκαρέματος και τής επαναστατικής θεωρίας
λει τα συμπεράσματα του. θα καθίσουν στο οικογενειακό τρα- του: αυτός πρότεινε μιά θερα-
πέζι. Το ξεφάντωμα τελειώνει. Οί πεία που αφορούσε τους νέους
Ο σ ο κι αν υποθέσουμε ότι ο
Άντόνιο Βίλλας Μπόας επινόησε άνθρωποι εγκαταλείπουν τον κόσμο Ή θεραπεία συνίστατο στον
μιά όμως διόλου εξωφρενική ιστο- τής χαράς για να ξαναγυρίσουν εμβολιασμό των νέων ανθρώ-
ρία, όμως άντεξε σε όλες τις σκλη- στο σήμερα και στην αβεβαιότητα πων, που, με τον τρόπο αυτό,
ρές ή επιστημονικές ερωτήσεις και του αύριο. Μέσα όμως άπ' αυτή θα αποκτούσαν ανοσία στο
σε όλα τα είδη καταπίεσης (εκτός την μορφή τής παράδοσης, που γήρας και θα προστατεύονταν
της βίας) για να ομολογήσει. Πρέπει διασώζουν τροφοδοτώντας την συ- επίσης από πολλές ασθένειες.
να υποτεθεί επίσης ότι είχε προ- νεχώς, και όπου χρειάζεται ανα- Ή παγκόσμια κοινή γνώμη
παρασκευαστεί για να απαντήσει σε πλάθοντας την, κατορθώνουν να όμως, ταράχτηκε πολύ περισ-
ερωτήσεις επιστημονικού περιεχο- διατηρήσουν την συμφιλίωση με σότερο άπ' τις έρευνες του με-
μένου, ώστε να είναι σε πλήρη αρ- τον εαυτό τους και με το περιβάλ- γάλου Γάλλου Αλέξη Καρ-
μονία με την εικόνα που ήθελε να λον τους. ρέλ (Βραβείο Νόμπελ, εφευ-
παρουσιάσει και ότι είχε βρει μιά ρέτης τής τεχνικής καρδιάς)
μέθοδο αυτοτραυματισμού του. Παρ' που πέθανε πριν οι έρευνες
του- φτάσουν σε τελικά απο-
τελέσματα.
Υπενθυμίζουμε ότι είχε κα-
ΣΕΛΗΝΗ τορθώσει να διατηρήσει στή
ζωή έπί 27 χρόνια ένα μέρος
θρίαμβος τής επιστήμης και τής τεχνικής, αλλά τής καρδιάς ενός κοτόπου-
άνοιγε καινούργιο κεφάλαιο, τής ιστορίας. Τό λου. Καί το όργανο αυτό θα
νέο βήμα του ανθρώπου είναι αρκετά δυναμικό, εξακολουθούσε να χτυπά ακό-
γιατί για να γίνει αυτό το βήμα τέθηκαν σε επι- μα μέχρι σήμερα, άν ένας
φυλακή πολλές γνώσεις και πολλοί τομείς τής βοηθός τής επιστήμονα δέν
τεχνικής. είχε ξεχάσει να τροφοδοτήσει
Τό όνειρο για αποικισμό τής Σελήνης δέν μπο- την καρδιά με την απαραίτη-
ρεί βέβαια να πραγματοποιηθεί, γιατί ή εκεί τη θρεπτική ουσία. Στά άχνά-
ζωή, άν κάποτε ανθίσει, δέν μπορεί να είναι ρια του Καρρέλ εργάστηκε
ελεύθερη στή σεληνιακή επιφάνεια αλλά πε- και αυτός που σήμερα θεωρεί-
ριορισμένη σε χώρους κατάλληλα διασκευασμέ- ται ο μεγαλύτερος "διανεμη-
νους και οπωσδήποτε υπόγειους. Τέτοιες βά- τής νεότητας" ο καθηγητής
σεις θα πρέπει να γίνουν στα επόμενα χρόνια, Πώλ Νίχανς, ο πατέρας τής
με σκοπό την προετοιμασία των ταξιδιών για "κυτταρικής θεραπείας". Καί
τον Αρη, τον Ερμή και ίσως προς τους δορυ- όπως θα δούμε, έκανε θαύμα-
φόρους του Δία και του Κρόνου. τα.
Άς ελπίσουμε ότι όλη αυτή ή τεράστια ανά-
πτυξη θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για ει- Τό δεύτερο μέρος στο επό-
ρηνικούς σκοπούς. μενο.

64