//, / 4?. - - ്l.

BACHIARII
M O N A C H I
O P U S C U L A
DE FIDE ET DE REPARATIONE LAPSI,
Add Codices Bibliotbecae Ambrofianae ,
mecmom ad priores editiones ca/?igavit »
Dj/ìrtationibus &* motis auxit
FRÄNCISCUS FLORIUS CANONICUS THEOLOGUS
Sanétæ Patriarchalis Ecclefiæ Aquilejenfis.

RoMAE, Typis ANTONII DE RUBEis in via Seminarii Romani

-- - propè Rotundain .
.S Zy P E R I O R J M P E R AM I S S 2: . *
- -------
 Eminentiffimo & Reverendiffimo
P R IN C 1 p 1
D. J O A C H I M O
S.R.E.Tit. S. Caeciliae Presbytero Cardinal;
PORTOCARRERO
Regnorum Hiijania Protećtori

FRANciscus FloRius FE 11c1TArEM.

tua fretu$ , in confpeéfum tuum pro

dit Bachiarius, PRINCEPS EMINENTis
SIME , vultu quidem ad modeffiam
-
compQfito , qualis füpplicem decet ;
*
4f
 at gravis,/imul, & decori plemus ,
tut Philo/ophum facile pq//is agm0
ftere. Non tamen illorum fèéfae cui
quam eft addiétus , qui neque quid
verum effèt , fêire, meque bonum
honeflumque , quod matura duce mo
verant, confianter ac/crio/equipo
tuerumt ; fèd (quo nomine tibi exi
mia religionis Principi acceptio
rem certo /tio) Chriftianam Phi
lofòphiam prqfitetur , illam , im
quam , fapientiam , quæ ab omni
jaótatione & fuco abhorrens, fim
plex & quieta , amat , ut quidamt
mQftrorum dixit , non magna loqui,
fèd vivere. Hunc igiturTim Hifpa
ftia tua matum educatumque , ad
Britanniæ primum , dein ad Hi
berniae bras , nẹ/tio qua te7npg/la
te , delatum , gentes illæ , mom ttt
hqfpitem modo , fèd civem veluti
fuum, ultro cxceperunt : quibus mu
per
per ereptus ad te confugere confii
tuit , PRINCEPS EMINENTISSIME , ut fè
licibus aufpiciis tuis, pqfi varios ca
fus errore/que, faciles ad veterem
patriam aditus reperiat. Neque »
vero timendum efl , quemquam fù
turum , qui Bachiarium , ceu pe
regrimum, aut obfèuro loco matum
repellat , ß quæ prafèrt certæ pu
riorifque originis fuæ argumenta •
tibi probentur CARDINALIS AMPLISSIME.
Incredibili enim memtis fòlertia li
terarum prag/idio, & longo ufu ex
culta , tum amimo (quod maximi
momenti efi ) præjudiciis vacuo ,
eam tibi re&fe judicamdi facultatem
peperifii , ut opinione omnium fa
pientiffimus habearis. Auéforita
te//z vero fummam tibi conciliant ,
& ſplendidiffimum genus, & res
maximæ atque difficillimæ, cum »
pro variarum gentium incolumita
- - - l'f 2
 te , tum præfèrtim pro Hierofòly
mitani Ordinis tui, quem unice
diligis, ornamento, prudenter ac
fortiter geftae: maxime vero præ
clarum illud judicium BENEDI
CTI P. O. M. qui Te inter ſacra
tiffimos Patres a fé dele&os primum
pronunciavit. Hæc, inquam , om
nia , aliaque immumera, quæ in »
medium proferre epiftolæ modus mom
patitur, tantam nomimi tuo addunt
au&oritatem, ut Bachiarius, dum
modo acqua ſè poſtere Tibi perſua
eat , meminem , medum fibi adver
fantem, fed me paullo quidem dif
ficiliorem experiri metuat. Quis igi
tur ejus fòrtem non invideat, cui
is patromus , fèu potius judex obti
gerit, qualem profeéfo caufa pQfée
re videtur denfis haéfemus tenebris
obvoluta ? Quis non fauffa illi om
mia omimetur? Nemo profeĉťo. 41i
b;
hi vero , qui ejus ad Te tamquam
manudučtorem gero , /pes eo cértior
inje&a eft , abs Te quam libemtiffi
^me exceptum iri, quod ejufàlem Ba
chiarii rationibus, afficiorum etiam
meorum ratio mirifice cohæret. Nam
quænam grati atque obfèquentis
amimi declaratio a me ulla im Te
aptior atque opportumior poffet exi
% quam ut Bachiarium , jam
luculentiffime tuum , ac /pomte ad
Te properantem ipſe propellerem,
meque cum illo im Tui patrocinium
propemodum raperem ? Id vero eff,
CARDINALIS AMPLISSIME, quod Tibi ma
xime probatum velim. Vale.
Roma die Nativitati Virgi
mis Deiparæ facra, anno Rep. Sal.
MDCCXLVIII.

IM
 IM PR 1M A TUR , . . . .. . . .
Si videbitur Reverendiſs. P.Mag.Sac.Pal. Apoſt,
F. M. De Rubeis Arabiep. Tarfi Vite/gerens .
* > , J -
‫سے‬-‫ساس‬- ‫سے‬-- - - - - ‫سس۔ ۔اس سے‬ -

- А Р Р к о в А т н о.
Uffu Reverendiffimi Patris Fr. Nicolai Ridolfi
J cbiarii
Sacri Palatii Apoftolici Magiftri legi : Ba
Monacbi Opufcula J'c. a Cl. V. Franci.
fco Comite Florio Canonico Theologo Pa
triarchalis Ecclefiæ Aquilejenfis, Differtatio
nibus fucco plenis, notifque uberrimis illu
ftrata ; in quibus cum nihil repererim , quod
Fidei Catholicæ , aut bonis moribus adverfe
tur, dignifima cenfeo , ut Roma imprimi
poffint , ad infigne Gentis Hifpanæ decus ,
atque ad majus Sanétorum Patrum Bibliothe
CCS OľIla ITCI) TU II) .

Romæ ex Ædibus Vallicellanis die 2o. Augufti

Anno Domini 1748.
47
jofeph Blanchinus Veronenis ,
Prefbyter Congregationis Oratorii Romani .

IM P R 1 M A TU R.
Fr. Nicolaus Ridolfi Ord. Praed.Sac. Pal. Apoft.
Magifter.
BA
BACHIARIUS ILLUSTRATUS,
･ 2 ィ - S I V E . . . .
, - --

DE PRISCILLIANA HERESI
D is s E R T A T 1 o.
I. Bachiarius » mon Britammus , aut Hibermur , /ed matione
• Hj/pamus , Pri/ci/jami/mi/u/pe£ius fuit. II. Illius Fj
si des opponitur quibu/lam adversùs Symbolum Apoßoli
, cum Pri/?illiami erroribut. An Rufini Aquilejen/ Apo
logiam expilaverit ? III. Bla/pbemia Prj/£illiami de ami
· · ma- /ub/?amtia .. Aliu de anima qua/?io żn Hi/þania agi
* * tata. IV. Diabolus ex Pri/&illiami /entemtia mumguam
* bomi &• mali capax fuit. Illicitus Matrimonii a/us. Fa
talis indubia necetas. V. Praccipua eju/dem haere/.
** mota apocryphis uti , ac perfidiam mendacio occultare ».
VI. An libello Fidei Bachiarias /atisfecerit Romano Pon
* tifici ? VII. Am Epi/copali dignitate fuerit jm/gnitus ?
t

లిప్లొ Achiarium illuftrare aggredior , ve

terem Ecclefiae fcriptorem , de cujus
patria , ætate , gradu , fcriptifque
incerta ha tenus, ne dicam falſa, tra
$| dita funt. « Ingenium ejus facris lite
ris excultum prodit Epittola jampri
- dem vulgata , quæ infcribitur , De
reparatione lap/ adºjanuarium, cujus meminerunt Ano
nymus Mellicenfis Cap. liii. de Script. Eccl. & Fulbertus
Carnotenfis Epifcopus Epift. lxxx. & fequenti, Toiii. xviii.
Max. Bibl. PP. Lugdun. Alterum longe praeclarius Bachiarii
opufculum recenfet Gennadius Cap. xxiv. & ex Gennadio ,
ut videtur, Honorius lib.II. cap. 24. librum fcilicet de Fjde,
- - quem
II

quem prolegomenis & annotationibus exornavit , atque

Anecdotorum Tomo II. edidit Eudowicus Antonius Mura
torius » Italiæ decus » ac literario orbi notiffimus. De Scri
ptore hoc , maxime vero de hujufce libelli argumento , &
fcopo dióturus • laudato viro acceptum refero , quod tenc
bris tandem illius cura erepto fummi pretii monumento,
nec paucis aliorum , qui de Bachiario fcripferunt , errori
bus deteétis; viam mihi , aliifque inftruxerit, veritate m
affequi » aut faltem eani propius attingere cupientibus. .
, Atque » ut a prino ordiamur , Bachiarium natione
Hibermum unus aut alter , Britannum recentiores plerique
pronunciant , uno , quod fciam , hærente Cl. Muratorio ,
qui certiffmum peme habens auétorem hunc Britanniæ eri
piendum cffc , at fimul dubitans, cuinam patriæ reftitui
debeat 5 optimam tamen præfcribit rationem » qua felicius
in rei fàtis obfcurae inquifitione progrediamur. Cum enim
veterum , qui Bachiarium laudant , nobis hac in re defit au
&toritas, nec juniorum diéta argumentis deftituta fidem im
petrare jure poffint ; reliquum cft, ut conjeéturæ in fub
fidium adhibeantur. Statuendum igitur nobis eft » natale
Bachiarii folum cujufdam hærefeos veneno imbutum adeo
extitiffe , ut illius haufti fufpicio facilc caderet in omnes
fere ejufdem regionis incolas. Si quam ergo hac invidia ,
laborantem invenire datum erit , ftatim tenebimus patriam
Bachiarii » qui illam turpitudinis notam indigenis fuis in
uflamfuiffe, cum faepius, tum fub ipfum libelli exordium
quæritur in hunc modum. » Sufpeétos nos , quantum vi
» deo , facit , non fermo , fed Regio; & qui de fide non
s» erubefcimus , de Provincia confundimur. Sicut Sama
» ritanis , fic nobis non creditur a Judæis , eo quod cujuf
» dam hære{is macula folum noftrum originale peeftrinxe
»» rit: ſic Præſidentum quorumdam ſententia judicamur 2
» quafi liberi effe ab erroris dcceptione nequeamus.» Hæc
praefatus , nonnulla c fàcris litteris , atque hiftoria Ecclefiae
- pro
 Iir

promit exempla , ut evincat pro unius culpa immerito da

mnari nationem integram » nec fingulorum fidem ex patria,
ſed ex confeſſione aeſtimandam eſſe. - - -

Jam vero , fi regiones fingulas Occidentis perluftre;

mus » nullam invenire eft, qae tanta olim infamia labora
verit , quantam Chriftianæ Ecclefiae Sæculo IV. & V. Hi
fpania fubiit. Prifcillianum hæc edidit feétæ turpiffimae
conditorem , quem virus fuum eo fucceflu illic fparfiffe fa
ma erat , ut vix ullus indigena purus criminis haberetur .
Itaque nali originem defcribens Sulpitius Severus lib. II.
iHift.facr. cap. 46. ita fcribit: Paullatim perfidia j/ijus ta
bes pleraque Hj/paniae perva/erat , atque , ut idem tefta
tur cap. 5 1. Pri/žilliamo occi/% nom/lam non repre/2 g/
barre/é » quae illo autiore proruperat » /ed confirmata » la
tius propagata e/?. Hanc idcirco fanétus Hieronymus Hi
ffamam appellat a , innuens peculiarein Hifpaniæ fuiffe ,
ac veluti propriaim 5 quanquam ejus contagio ad proximio
rem Galliæ partem pervenerit. Idem enim fanétus Doétor
in libro contra Vigilantium cap. 7. guia » inquit , ad radi
ces Pyrenaci habitas, dicina/gue es Iberiae, Ba/lidis anti
qui/mi hacretici, ó imperitae /cientiae incredibilia por
tenta pro/equeris: nempe , ut idem explicat • Vigilantius
adoptavit portenta ac deliria Prifciliiani , quem b Gnofti
cae » feu , quod idem eft , Bafilidis hærefeos accufatum ,
fuiffe conftat ; unde & illius gregales paffim Gmgffjci audie
bant. Plurima afferri poffent fanéìorum Patriim teftimo
nia , qui hac falfi nominis fcientia depravatas Hifpanias,
queruntur ; fed cum in re certa , quæ attulimus fàtis fint »
explicare præftat diligentius , quî in caufâ Prifcillianifmi,
facilis pateret fufpicionibus aditus. Ithacium Suffubenfem,
feu potius Offobonenfem in Lufitaniâ Epifcopum, ac ve
hemens illius nec manfuetudine facerdotali dignum ftu
A 2 dium,
2 _*
V. Epift-cxxvi. num. 1. edit. Veron. -- - - -

b
V. S. Hier. de Vir.Iil. cap. cxxi • c* Sulpit. lib.II. Hiß. fac. cap.4o.& 47.
 Ivr -

dium , quo in expugnandis hujus fectae principibus abre

ptus fuit , aetatis illius fcriptores a reprehendunt. Idem ,
ftultitiæ eoufque procefferat , ut omnes etiam fanétos viros
(quo nomine fortaffis Afcetas Sulpitius appellat) , quibus
: aut ftudium inerat leétionis , aut propofitum erat certare
jejuniis , tanquam Prifcilliani focios, in crimen arceffe
ret. Cumque Maximus Imperator Ithacianis confiliis de
pravatus , addente, ut videtur , ei ftimulos avaritia ad
huc inope, decreviffet Tribunos fumma poteftate armatos
ad Hifpanias mittere, qui hæreticos inquirerent » depre
henfis vitam , & bona âdimerent ; haud dubium fuiffe re*
fert Sulpitius Dialogo III. cap. x 1. quin Sanétorum etiam
maxìmam turbam tempeftas illa depópulata effet , nifi pia
interceffiffet Martini Turonenfis follicitudo. Etenim , ait ,
tum /olis oculis judicabatur , cum quis pallore potius aut
ze/fe , quam fide hæreticus aeßimaretur. Haud aliter Ro
miæ etiam, tunc terhporis, virgines quædam falfae , ge
nioque liberiori indulgentes, fi quam fui ordinis videbant
pallentem , atque trjffem , vocare aufæ funt miferam &
Manichaeam b. Sed frequentior ex jejunio anſa arripieba
tur ejufdem haerefeos (cujus furculüm fuiffe Prifcillianif
mum nemo nefcit) accuandi pios ac religioiores Hipa
niae viros , ut colligimus ex epiftola Hieronymiana ad Lu
cinium ; cujus patriam, præter alia argumenta , alibi in
digitat Maximüs Do&or , dum illum nuper defunétum cu
mulat fummis laudibus, quod /purciffma per Hi/panias.
Ba/ilidis haere/%/evirmte , & jm/arpeffis ae morbi totas im
tra Pyremæum &• Oceamum vaffamteprovincias , fidei eccle
/a/ìicae temuit puritatem. -

Ne quis tamen exiftimet, ob unam feveriore jejunio

contraétam maciem palloremque , objeétam tunc fiಾ, 1pa
--

a P. Pacatum in Panegyr, tapp 24. *** ** *9 tr Sulpit 1. c. . .

b P. San£fum Hierom.Tepiff. xxi. num. * 3. epiff. lxxi. mum, 6, e* epif
1xxv, num. 3. editº Veron, -
 - v «

fpaniæ incolis foedam notám Prifcillianifmi. Hocfuit unius

forte Ithacii confilium , qui ventri , ut proditum eft , gu
læque plurimum impertiens , fobrietatem oderat. Caete
rum plerifque Ecclefiæ Catholicæ Epifcopis , qui ferpen
tem late errorem jufto ac fàniore zelo aggrefsi funt » alia ,
præfto erant atgumenta , caufæque graviores » cur fufpe
&tos haberent plurimos vel ex iis , qui humilitatis & re
ligionis fpeciem , ore atque habitu, præferebant . Nec
enim immerito fama periclitati funt , qui Prifcillianum ,
defendebant non ita fenfiffe, uti arguebatur a : nec qui
viventem euin , ut fanétum honorabant ; mortuum cole
bant ut martyrem , infontes a cautis judicibus haberi po
terant. Atque utinam hanc veterum hæreticorum callidi
tatem.» & exitiabilem ſuperſtitionem ætas noſtra ignoraſ
fet. Hinc eft, quod fufpe&ri quidam aut rei non prius Ec
clefiae paci redditi leguntur a Patribus Concilii Toletani à
quam datis Fidei proféffonibus , quæ condemnationem er
roris cum ip/ò au5fore continerent , fefe purgaffent: hinc
aliis perinde , qui facro coetui non interfuerunt , juffa fuit
conceptæ fòrmae/ub/èriptio. Ita enim Patres illi definiunt;
» Si autem fubfcriptioncm formæ, quam mifimus, non ,
» dederint , Ecclefias quas detinent , non retineant;
3» neque his communicent qui reverfi de Synodo datis
» profefsionibus ad fuas Ecclefias reverterunt. » Corru
pta quidem vifà funt Quefnello, & Baluzio, hujusSynodi
a&ta3 fed quin leves ab utroque allatas conje&uras mòre
mur , Idaciani Chroniciteſtimonium accedat , in quo le
gitur c » fe&tatores Prifcililani in Toletana Synodo , qua ,
de agimus , hærefim blafphemif$imam cum adfertore eo
dem profefonis /ua /ub/criptione damna/ . Periculo
fis nimirum temporibus Patres fànétifsimii adverfùs hae
- ; : - - i, , Te

a Idem de Vir. Ill cap. cxx 1. er Sulpic. Hiſt. ſacr. cap. ultimo, º

. b V. Colleâ. Concil. Hi/p. a Garfia Loaifa elucubrat. AMadriti 1 5 93. pag.

*- 47. 69'c.
c Y. Max. Bibl, PP, Lugd, Zºom, w 1 1. pag. 125 3. . . .
VI

reticorum dolos ſaluberrimum hoc conſilium iniverunt.

Cum igitur arduum effet lupos in veftimentis ovium
latentes agnoſcere, nec pauci odioſo Priſcillianiſmi nomi
ne traducerentur 5 cditis apologeticis Fidei libris objeéta
purgare Hifpani coa&i funt. Ut enim praeteream Tiberia
num Bæticum, cujus meminit inter Viros Illuftres fan&us
Hieronymus 5 laudat Gennadius cap. lxxvi. libellum Pa
ftoris Epifcopi im modum Symboli » in qao jmter caeteras
diffènfiomum pravitates , quas prætermjffi auëiorum voca
bulls amathematizat , Pri/ìilliamor cum ip/è auäoris momime
damnat. Laudat etiain cap. Lxv. opus quoddam Syagrii de
Fide, atque ita circumfcribit , ut idem auétor non alias
quam Prifcilliani adverfus Trinitatis myfterium blafphe
nias execrari videatur . Utrumque Scriptorem libenter
Hifpaniae adfcripferim 5 narrat enim Idacius in Chronico ,
a Paftorem & Syagrium in conventu Lucenfi » nequicquam
renuente Agreftio hujufmet urbis Antiftite » ordinatos fuif
fe Epifcopos. Ambo igitur ejufdem erroris accufàti , ut
conjicere licet , priufquam confecrarentur , fidem fuam ,
profeffi funt : Quo exemplo magis confirmatur id quod di
ximus , non raro fcilicet Hifpaniæ incolis per ea tempora ,
hæfiffe notam Prifcillianifmi , quam vix apologeticis libel
lis, Fideique profeffionibus eluebant. In fimilem prorfus
fufpicionem adduétus Bachiarius , Jibrum edere coaétus fhit,
eique , ut ferebat confuetudo, titulum de Fide fecit. » Hoc
» (inquit num. 3.) fcutum Fidei noftrae »i quoiobtre&tan
„ tium verborum & venenata fufpicionum fpicula repelli*
» mus ac vitamus, ne aliquod in nobis patens membrum »
„ & de prote&ione Fidei nudum , fermo inimici qui ad
» feriendum deftinatur , inveniat. » Quare non in Bri
tannia » aut Hibernia , uti conmunis haétemus:opinio tu*.
lit , fed ortum in Hifpania habuiffe probabile eft ; quin ,
aut ego egregie fallor, intra Gallæciæ fines. In hac fane •
* - - : - 'Pro
a Ibidem pag. 1234. -
 VII

Provincia natum ferunt a turpiffimi gregis ducem : Abilae »

quæ tunc in Gallæcia cenfebatur , Epifcopum fuiffe confti
tùtum , praeter Hieronymum in catalogo Scriptorum Ec
clefiæ, refert Profper Aquitanus in Chronico ad annum ,
CCCLXXXII. Eodem occifo, præ aliis quatuor » in quas
tributa erat Hifpania Provincias, hanc maxime infecit pe
ftiferi morbi contagio ; ut non alio , quan Gallicioram b
nomine fanétus Pontifex Innocentius illos innuat » qui Pri
fcillianam hærefim.in Toletana Synodo ejuraverant. Pro
vinciam itaque poculiarem, ac proprie diétam intellexiffe
videtur Bachiarius , dum frequenter repetit : » Qui de Fi
• de non erubefcimus, de Provincia confundimur, Jam in
» Chrifto renatis terrenæ Provinciae error adfcribitur. Si
5» pro culpa unius , totius Provincia* anathemanda genera
» tio eft. Ne » quaefo Beatiffime Frater, maJe, de Pro
» vimcia fentiatur. Ut quid » rogo , quæritur'Provincia L
» mea? » Eodem enim loco Gallæcos habebant Hifpani
cæteri, quo Samaritani olim a Judæis habiti funt 5 quare
meritô mofter querebatur: ficut Samaritanis » /ά mobis mom
creditur a judarh . Hos vero adeo morofos in contribules
füos fufpicor Carthaginenfes fuiffe præfertim & Bæticos ,
qui c » cum iniquo fuperboque animo tuliffent receptos
cum honoribus in Toletano Conventu Symphofium , Di
&innium , aliofque deteftabilis hærefeos fufpeétos aut
reos; a mitiorum Præfulum communione defciverant. Quo
fenfu interpretari mihi liceat Provinciæ vocabulum , »
quod ufurpat fanétus Auguftinus in epiftola ad Maximam ,
nunc CCLXIV. num. 1. » Quantum » ait » nos tuum ftudium
» fanétum lætificat , tantum rurfus contriftat , quod erro
» res: noxios & perniciofiffimos Provinciam veftram ni
» mium periclitari fignificas. » De Prifcillianorum certe
cr

a V. AMiraam in fcbol. apud Fabric. Bibl. Eccl. pag. z 1 i.

b Epiff. III, cap.. 1. in Colle47: Coufant pag, 764 • *
e V. laudatam fanáti Innoc, epif1.ibidem. •
VIII -

erroribus Auguftinum loqui , monent Patres Benedi&ini :

quod etiam luculenter evincitur ex eadem epiftola num. 3.
ubi fanétus Doétor mulierem laudat » quod totam maturam
noftram à Filio Dei fufceptam fuiffe crederet , id e/?, ami
mam rationalem » &• carnem mortalem / ne peccato: rogat
proinde , ut ad fe mittat , fi quæ haberet fcripta hoc dog
ma negantium. Id porro inficiari auſos Priſcillianiſtas, te
ftatur fànétus Leo Magnus a bis verbis: Chrj/fum Dominum
in vera hominis matura matum fui/è mom credunt ; atque in
ter anathematifmos a PP. quatuor Provinciarum tranfmiß
fos ad Balconium Gallæciæ Epifcopum , ordine quintus ita
conceptus eft : Si quis dixerit » vel crediderit , carnem •
tantum /ine amima a Filio Dei fùi/é/ù/èeptam , amathema
/ά. Foemina igitur illa ab Auguftino laudata » perinde ac
Bachiarius $ Gallarciamincoluerunt , in qua pra-fertim Pri
fcilliana peftis graffabatur. . . . . . . . . .. .
Sed aliquid tentandum fupereft, atque detegenda »
fi fieri poteft, origo erroris, quo abrepti quamplures Ba
chiarium inter Britanniae fcriptores enumerant. Haud pau
ea nedii ævi monumenta urbem in Gallæcia ftatuunt » quae
Britoma , Britomia , Britimia , (eu tandem Britamia appel
labatur. Altum de hac urbe filentium apud veteres Geogra
phos: quod forte in caufà fuit , ut in Orbe antiquo Cella
rii locum non invenerit. Sed vir , fi quis alius , de facris
Hifpaniæ antiquitatibus præclare meritus (Garfiam Loai
fam intelligo) quafdam, ut dici folent , notitias in lucem ,
emifit , quæ b Bracarenfi Ecclefiæ (prima hæc fedes crat in
provincia Gallæciæ , atque Metropolis) fubditam inter re
liquas Epifcopales urbes Britaniam exhibent , quam nunc
c pagum ferunt cffe » vulgo Bretagna nuncupatum. Paruit
- -

*
hæc

a Epiß. xv. cap. 4. poffrema edit.

Ь И. Colle& Conc. НiJр. pag. ) 3 2• 1 38. 140. 143- 144.
a Schele strat. Antiquit. Tom II. pag. 665. e Carol. a ſan Ho Paulo Geo
graph.facr pag.. i so ex receny, Holfenii • -
 IX

hæc aliquandiu Ecclefiae Lucenfi a: qua fub Theodomiro

Suevorum Principe ad Metropoliticam dignitatem eveéta ,
tota Gallæciæ regio in duas Synodos » Bracarenfem nimi
rum & Lucenfem , divifa fuit : unde Maylacus Britonem/%
Concilio Bracarenfi II. coaéto æra DCX. fubfcripfit inter
Epifcopos, qui illuc convenerant ex Synodo Lucem/?. Ve
rum extin&to Suevorum imperio, divifio hæc fublata fuit ;
omnefque rurfus Gallæciæ Epifcopi antiquam matrem, Bra
carenfem Ecclefiam agnoverunt. Itaque Concilio in hac
urbe colle&to æra DCCXIII. , quod tertium audit , b unus
præfuit Metropolita Leodecifius » cognomento Julianus;
Íubfcribuntque Bela Britanien/õ » & Reĥřogener Lucem/ä ,
quin ulla in Reétogene appareat honoris prærogativa. Bri
tanienfium Præfulum nomina alia fuperfunt in Conciliis, ex
univerfa Hifpania c Toleti congregatis: Quarto nimirum ,
Metropius ; feptimo Soma interfuit » aliter Somamus; cujus
demum vices geffit in o&tavo Matericus Presbyter. Huic
Epifcopatuijampridem fuppreffo Mindonienfeñi fuceeffiffe
putat Labbeus; ſed diligentiſſimus Martinierius d non le
vibus conjeéturis du&us » Oveti potius fedem illi fuffe&tam
exiftimat. Habemus ex his omnibus in Gallæciæ provincia
urbem Britomiam » feu reétius , Britaniam , Epifcopali
bus infulis olim illuftratam. An hæc fuerit Bachiarii pátria,
viris eruditis decernendum relinquimus. A vero equidem
non abludit , haud temere , licet falfo , cenfum magnæ
Britanniæ fcriptorum locupletatum fuiffe nomine Bachiarii,
veteris fcilicet codicis auétoritate hoc forte titulo infigni
ti : Bachiarii Britanien/st. Quales enim , & quantas hu
jufmodi erroribus occafiones dederit nominum affinitas, ac
fimilitudo , norunt doétis indoétique 5 ac fi opus foret ,
pluribus demonftrare poffem » quin ultra patriæ hiftoriæ
- Ᏼ fines
P. Conc, Hip, pag. 1 8, 165. 17 1.
Ibidem, pag. 579. num. 4. t9 7.
: Ibid pag. 363. num. 5o pag. 4o9- num **, e” pag. 441, num, 4.
Le grand Dictionaire Geograph, v Bretagna, . . . . . **
X
fines egrederer : Quidni igitur menti illorum, qui Bachia
rium ita cognominari ex antiquo , ut credere par eft , mo
numento didicerant , una obverfata fuerit nobilis illa &
ampliffima , totoque Orbe divifà Britanniæ infula; com
munis vero aut fimilis, nomenclaturæ urbem in Gallæcia
fitam , vix immo ne vix quidem agnoverint ? Cur autem.
Miraco placuerit Hibernia. Bachiarium adjudicare, quarrere.
non vacat. Simili prorſus errore Claudium Taurinenſem
ex Hibernia oriundum fuiffe , creditum eft vel a do&iori
bus: quem tamen ex Hifpania exortum » tefte Jona Aure
lianenfi , docuit Mabillonius a. -

II. Nobis, quanquam difertus teftis non fuppetat ,

qui Bachiarium Hifpaniæ reddat 5 integer tamen præfto eft
libellus Fidei , quo veluti clypeo venenata , ut ejufdem_,
verbis.abutar , fufpicionum.jacula repellens », non alia fer
me , quam e regione oppofita Hifpanæ tunc haerefi dogma
ta profitetur. Hoc argumenti genere , ut eum Britanniae
eriperet, ufus eft Cl. Muratorius. Cum enim hanc Infu
lam Pelagianus morbus, inficeret ea ætate , qua nofter flo
ruiffe vulgo creditur 5 atque unam. Pelagianifmi crimina
tionem ex patriæ præjudicio Britannus fubire potuerit; mi
rum fane videtur ». quî » produ&tis Fidei fuæ documentis,
in id præfertim non incubuerit Bachiarius , ut fe a füperbo
dogmate, alienum: proderet. Integer (verba funt laudati
viri in Prolegomenis) ejufdem libellus legatur; mullumgue
de huju/ce haere/í qua/tione verbum occurret. Optime, id
quidem. Sed progrediendum nobis eft, videndumque cu
jufham potiffìmum, feétæ placita execretur. Hujus itaque
Fidei do&trinam conferas, velim cum Prifcilliani deliriis;
tum quos magis errores. oderit ». accuratius obferves: una
profe&ò ipfum invenies Prifcillianifmi fufpicione laboraf
fe. Quod ne gratis aſſerere videar, ſumma doćtrina ca
pita referre placet.
-
Tri
a Peter, Annal, pag sa, now, edit, Parif. 17 x 3 .
 XI
Trinitatem folo verbo a Prifcilliano affertam , vete
remque ab eo Noeti , & Sabellii ewaaapär fuiffe impie reíłi
tutam a , maxime certum eft. Diftinéte igitur » & aperto
Trinitatem in fubfiftentibus perfonis Bachiarius profitetur;
totufque in eo videtur effe , ut Sabellii » & Prifcilliani bla
fphemias fe ferre haud poffe fignificet . Hacc » ait » trjparti
.ta conjuměřio , &• conjunčła divi/® » óº in per/önis excludit
unionem , &• im per/ömarum di/}imííione obtinet unitatem.
Sed præftat eruditi leétoris oculis fubjicere locum integrum,
ubi fuam au&or fidem explicaturus de Trinitate individua,
fimulque de Incarnationis Dominicæ veritate , exfcripfit
partem Apologiæ , quam Rufinus Aquilejenfis pro fe mifit
b ad fànótum fümmumque Pontificem Anaftafium.
R U F 1 N Us BACHIARIUS num 4.
Cap. II. de Trinitate ita , Sicque credimus Beatiffi
credimus , quod unius natu nam Trinitatem quod unius
ræ fit , unius Deitatis » unius naturæ fit » unius Deitatis,
ejufdemque virtutis atque unius ejufdemque virtutis
fubftantiae; nec inter Patrem atque fubftantiae; ne inter
& Filium & Spiritum San Patrem & Filium & Spiri
&tum fit prorfus ulla diver tum Sanétum fit ulla diver
fitas, nifi quod ille Pater cft, fitas, nifi quod ille Pater cft,
& hic Filius, & ille Spiritus & hic Filius , & ille Spiri
San&us ; Trinitas in fubfi tus Sanétus, Trinitas in fub
ftentibus perfonis , Unitas fiftentibus perfonis , Unitas
in natura atque fubftantia. in natura atque fubftantia.
Cap. III. Filium quoque Filium quoque credimus in
Dei in noviffimis diebus na noviffimis diebus natum effe
tum effe confitemur ex Vir de Virgine & Spiritu San
gine & Spiritu Sanéto: Car ćto » carnem natura: huma
nem - В 2 ↑Ꮑâc

a V. 0ro/i Commonit. mam. z. Auguffin. comtra Prifcili. cap. iv. & Haref*
1xx. ieonem M. Epißola xv. cap. 1. &c. "
b P. epiff. Rom. Pontify pag. 7 1 3. ur fandi Hieronymi opera 7am, II, pag.
573 • edit• Veron.
XII
nem natura: humana atque næ & animam fufcepiffe. In
animam fufcepiffe 5 in qua & qua carne & paſſum & ſe
paffus eft & fepultus , & re pultum reſurrexiffe a mor
furrexit a mortuis: in eadem tuis credimus & fatemur » &
ipfâ carne refurgens » quæ in eadem ipfa carne » in qua
depofita fuerat in fepulcro; jacuit in fepulcro » poft re
cum qua carne fimul atque ſurreótionem aſcendiſſe in ,
anima poft refurre&ionem , calum , unde venturum ex
adfcendit in calos , unde & peĉtamus ad judicium vivo
venturus expe&tatur ad judi rum & mortuorum .
cium vivorum & mortuo
I ԱՈ] •
Optimo confilio Chriftum vere natum fuiffe , carne
fcilicet humana , atque anima fufceptis , cæteraque fin
gillatim profeffus eft Bachiarius ; haec enim omnia a hæ
retici per illas regiones fparfi » temere negabant. Sed
conferendus præterea cum Rufini Apologetico alter Fidej
locus de carnis refurre&ione.
R U F 1 N us BA ch i A R 1 us
Cap.IV. Sed &carnis no Carnem b quoque noflrae
ſtræ reſurreétionem fatemur reſurreótionis fatemur inte
integre atq; perfeéte futurâ, gram atque perfeétam , hu
hujus ipfius carnis noftræ, in jus , in qua vivimus in præ
qua nunc vivimus. Non , ut fenti fæculo. Neque enim ,
quidam calumniantur , alte ut quidam abfurdiffime » ,
ram pro hac refurrecturam aliam pro hac refurreétu
dicimus » fed hanc ipfam , » ram dicimus » fed hanc ip
nullo omnino ejus (al. ei); fam , nullo omnino ei vel
imenmbro amputato , vel ali membro amputato , vel ali
qua corporis parte defe5ta. qua corporis parte deferta
Hæc nobis de refurreétione (lege , defeéta). Hic eft no
tradita funt ab his, a quibus ftræ fidei thefàurus , quem
ſan figna
a V ſuperius dieta cap. 1.
b Mendum corrige ope Rufinj •
 ExIII

fanátum baptifma in Aqui- fignatum Ecclefiaftico Sym

lejenfi Ecclefia confecuti fu- bolo, quod in baptifmo ac
IlՆԱՏ - - - cepimus, cuftodimus.
Cur adeo accuratum de carnis refurreétione fermo
nem Rufinus inftituerit , nemo nefcit. Bachiarium autem
quod attinet , Prifcillianorum feéta in caufà fuit , ut Ru
finum imitaretur. Nam de his fcribens fanétus Philaftrius
Brixienfis in lihro de Hærefibus cap. li. hunc errorem iif
dem tribuit : Re/urreífionem megamter , ... ut latromes /ub
figura confèffomii Cbrißiama multorum animas mendacio ac
pecudiali turpitudine non deſinunt captivare; qui & in 2
Hj/pamia &• quimque provincijs latere dicuntur » multo/jue
hac quotidie fallacia captivare. Forte legendum , im Hi/
pania quimque provinciis. De Prifcillianis loqui Brixien
fem Epifcopum certum eft: licet enim hujus capitis infcri
ptio nomen præferat Manichæorum ; non alii tamen intel
liguntur , quam Prifcillianiftae , de quibus Maximus Impe
rator ad fanétum Siricium referens, quid , inquit a » ad
huc proxime proditum /ά MANICH/£OS /celeris admitte
re, mom argumentis meqae /u/picionibus dubijs vel incertis,
/ed ip/orum confeffone inter judicia prolatis , malo quod ex
geſtis pſii tua Santitas, quam ex noſtro ore cogno/cat. Re
&te igitur verba Philaftrii accipienda effe de Prifcillianis
hæreticis, qui in Hifpania Manetis pleraque commenta ,
intaurabant, eodemque infuper Ab/linentium & Apocry
phorum titulis defignari, Jo. Albertus Fabricius b obfer
vat. Id unum, ut quod fentio proferam » minus arridet ,
quod verba Philaftrii fuperius allata , /ub figura confèffo
mis Chrißiamæ , idem explicet in hunc modum : Tamquam
comf/ìres &• martyres , quibus /éilicet jam mom liceat pa
Jam ac tuto dogmata /uaproférre » /éd tantum clam &* im
íᏑ4

a V. Baron, ad ann. CCCLXXXVII, ty Coutant epiſf. Rom. Pant. pag.

64 1.
b V. Colled. Vet. PP. Brixien pag. 45.
XIV

tra privator parieter. Nihil magis abeft a fànéti Patris men

te , quàm ut feétæ gregales conferre velit cum Confeffori
bus , qui aliàs Martyres dicebantur. Fatendum quidem ,
Prifcillianos docuiffe in latebris cubiculorum & montium;
feu , quod ipfis non liceret virus fuum publicis in concio
nibus fpargere : feu , quod ita pofceret digna latibulis te
nebrifque difciplina , quam profitebantur; fed nihil hinc
fubfidii petitur Fabricii commentario. Genuinum verbo
rum ſenſum afſequemur » dummodo animadvertere veli
mus ab antiquis Ecclefiae Patribus hæreticos in Chriftiano^
rum cenfu habitos non effe. Licet enim Juftinus Martyr a
referat heterodoxos fua atate a Chrifto denominari con
fueviffe , quemadmodum Ethnicis, tametfi, varias fe&tas
profiterentur » commune nihilominus Philoſophorum no
men inditun erat ; idem tamen de Simone & Menandro
palam afferit , quod Chriftianorum nomen fibi furtim vin
dicaverint » atque ob illorum flagitia expofitam dolet gen
tium ludibrio odioque noftræ religionis ſanétitatem 2 ſci
licet διά το κακείνες ψάδας μεν, ομονύμως δε καλάθα Χριτιανές και uti
de Montaniftis loquitur Cyrillus Hierofolymitanus cathe
chefi xv 1. num.8. quem præterea confulas velim cathechefi
v 1. num. 12. una cum Lactantio, qui lib. Iv. Divin. In
ftit. cap. 3. ait falfo & imnmerito haereticos , & olim ab
Ethnicis fuiffe cum Ecclefiæ filiis permixtos , & ipfos fe_»
potiffimum jaétare Chriftianos, qui Chrj/ii momime ami/ò,
jhumana &• exterma vocabula jmdueramt.THinc Lucifer Ca
laritanus b ita loqui folet : Noli e/è hæreticus , /ed effo
Chriftianus ..... Si te Chri/tianum füerit conf/lur » 6- e/ë
Ariamum megaveris. Quem pariter fervat charaéterem Hel
ladius Luciferi fe&tator apud Hieronymum , qui illum pri
mo quærentem inducit, utrum Ariani Chriftiani fint ಖ್ವ
- ImOI] *

a Apud Eufeb. lib. iv. H. E. cap. xi. ©r lib. III. cap. xxv r.
b Lib. I. pro fanéfo dtbanafio pag. 19o. a. Lib. II. pag. ιοο. c. Tom. iv.
Max'. Bibl. PP. Lugd.
 XV

non ? cumque Orthodoxus » quocum difceptábat , plus

aliquid ei concedere videretur » omnes nimirum hæreticos
e Chriſtianorum numeromerito ſubduci; veluticauſe jam
viétor: Luciferianus fibi plaudit his verbis: 42aod jmter
rogatio mea cogere volebat , expre/àm g/?, hæreticos Chri
ßianos non e/é. Tandem , ne diutius evagemur , aptif
ììmum in Prifcillianos occurrit Sulpiciiteftimonium Dia
logo III. cap.x i. ubi caritatem eximiam Turonenfis epi
£copi: erga hæreticos illos» quorum fanguini & opibus
Maxùnus inhiabat, ita defcribit: Pi& erat/òllicitudo Mar
timi » *at' non /olum Cbrißianos , qui /ub illa eramt occa
/άnes vexandi » /ed jp/òt etiam hæreticos liberaret. Idem
itaque intelligit Philâftrius, dum ait Prifcillianam turpi
tudinem latuiffe /ub figura confi/omit Cbrjffiamae , quod
Leo Magnus, de iifdem fcribens epift. xv. càp. 16./í/í ve
lamine mominis Chrjfiani. Hac locutione nulla apud fan&os
Patres frequentior'» ubi de hæreticis ferino fit. Abfurda
Valentini, connnenta Cyrillus a ait obduétà fuiffé exhaar,
xpwrianrui , /pecie Chri/¿ianj/ini : Perinde queritur Bafi
lius Magnus £ ab Ario vel Eunomio per Chrißiamj/m, /.
mulationem Filii Divinitati bcllum indici: i¥ rogār, £,.
τιανισμα την άμησιν της ενότητες σε μονογα, παρεισάγu. Siricius de
mum epift.v 1 1. num. 3. fimili prorfüs modo loquitur de
Joviniano & ejus fociis. » Hi funt (inquit) videlicet,
» qui fubtiliter Chriftianos fefe ja&ant , ut fub velamem.
» to pii mominis gradientes » domum oratiónis ingrefm ,
„ fermonem ferpentinæ difputationis effùndant. „ Quid
mirum igitur, fi tanto nomine indigni hábiti fint Priîêi]
lianiffae » qui fàcrilego fenfü , ut ait Leo Magnus o , fe_,
Cbrißum comfteri ',/iwulabant :. & præfcrentes fpeciem
. . . .. - ' - - - pie
- - i.

a Cathecb. v. 1, num. 17. .

b. Lib. I adv. Hunom. num. 1. edit. Garnier Zºom. I. pag. 2o7. P. cle.
ment. Alex.lib. III. Strom. pag. 4»7. C• D. Origen. lib. v. contra celf.
m 61° S lib. V1. m. 18. Epiphan. Hær. xxv 11. cap. 3. es' 4.
c: Epifj. xv, cap. 17.
XVI

pietates , dogma illud evertere conabantur, cui Chriftia

næ vitæ cardo maxime innititur » & quo potiffimum fecer
nimur a Gentibus , quæ fpem non habent ?
Refurreétioncm carnis intelligo , quam ea de caufa
inficiati funt , quod a corporis concretio , quam figmen
tum Diaboli dicébant , dignitati animæ parüm congruere
videretur. Blafphemiam hanc vehementer exagitat San
&tus Leo in illa qua fæpius utimur epiftola; unde & ma
gni Pontificis juffu coaéti Tarraconem/er, Carthaginemfer ,
Lu/ìami , &• Bætici Epifcopi regulam Fidei ad Gallicior
tranfmittendam ediderunt » qua inter cætera profitentur
b futuram humanæ carnis refurreétionem , fecufque fen
tientibus anathemate perculfis , ne cui dubium fuperef
fet quofnam petere vellent , ita concludunt : / guis in
his erroribus Prj/èilliami /éífam /equitur vel profitetur ,
amathema /ά. Hæc fatis evincunt » commodum contigif
fe Bachiario , ut reétam de hoc Apoftolici Symboli capite
fidem explicaturus » incideret in fcripta Rufini , cui er
ror idem tributus fuerat. Neque enim , uter ex alio pro
fecerit , ambigendum puto. Atque exploratum quidem
eſſet Bachiarii plagium , ſi firmioribus conſtaret argumen
tis libellum Fidei ab illo confcriptum fuiffe circa annum,
ccccxl , ut Leoni Magno fatisfaceret ; quæ plerifque vel
emun&ioris naris Criticis c infedit opinio. Sed hanc
epocham in dubium revocat Muratorius, nullaque initi
ratione arguit ex illis auétoris verbis num. 2. „ fi pro cul
» pa unius totius provinciæ anathemanda generatio eft ,
„ damnetur & illa beatiffima difcipula , hoc eft , Roma ,
» de qua munc non una » fed duae , vel tres, aut eo am
» plius hærefes pullularunt ; & tamen nulla earuni cathe
» dram Petri » hoc eft • Sedem Fidei aut tenere potuit ,
aut
a lbid. cap. 8.
b Amath. x. & xv 1 1 1. apud L•aifam pag. 43. & 46.
c P. Cave Script. Eccl. HiM. Liter, pag s4... edit. Genev, 1898. Pokwm
Lib. III, de Mathefi cap. 63• -
 XVII

» aut novere. » Quod cum Leoninæ ætati minus con

veniat, retrahendam putat vir doétiffimus a libelli edi
tionem ad finena fæculi quarti » quo Helvidius & Jovi
nianus ,.Romæ virus fpargere conati funt 5 vel ad fæcu
li quinti initium, priufquain Chrifti gratiam aggredi coe
ဂ္ယီါီ Pelagius. Conjeéturæ huic pondus addere videtur
ordo ille, quo auétorem noftrum Gennarius recenfet , cu
jus catalogus, utjobfervant : Benediétini clariffimi b , ad
caput ufque ixxxv 1 1 1. illos duntaxat continet fcriptores
Ecclefiae , qui faeculo i v. vel morte intercepti funt, vel
animum faltem « ad fcribendum appulerunt. Quæ fi vera
fùnt ( qua de re fuo loco dicemus ) fynchroni fuerint
opus eft Bachiarius a Gennadio relatus cap. xxiv. & Ru
finus , cujus ætatem aliunde compertam habemus; neque
hinc decernere facile erit , Fidei libellum ex Apologia áu
&tum , & locupletatum fuiffe. . .
His tamen minime obftantibus » uter plagii reus fit ,
me nihil ambigere faffus fum 5. faciliufque mihi eft dicere,
quam , aut Porphyrio de præclaris oratoribus Demofthene
& Hyperide , aut Henrico Valefio de Socrate & Sozome
no , uter ab altero (cum iifdem temporibus ambo vixe
rint) mutuatus non pauca feu potiùs furatus fit. Nam ,
ut aliis conjeéturis parcam » iquis ftatim non videat profef
fionem refurreétionis in hac ip/a mom jm altera carme, fcri
ptori in Aquilejenfi Ecclefia iánutrito non convenire mo
do , fed ejus effe propriam quodammodo & originalem , ?
Cum enim omnes per orbem diffufae Ecclefiae ita Sacramen
tum fymboli traderent » ut poft remiffonem peccatorum
credenda carmis re/urreííio proponerefur ; Májores noftri
dogma idem uberius explicantes , HUJUS carnis refurre
&ionem profitebantur. Hinc etiam libellus ille, qüi re
fertur in Codice canonum Ecclefiæ Romanae cap. xxx ix.
Ο dum

a P. Prolegom, tº not. ad b.l.

b Hiſtoire Literaire de la France Tom. I. par, Il. psg. 134.
XVIII

a dum afferit fufcitandos hos fore », in HIS corporibus &

» in eadem carne » qua nunc funus » ficut & ipfe (Jefus
,, Chriftus ) in eadem carne , qua natus & paffus & mor
» tuus » furrexit 5 & animas cum HAC carne ab eo, aut
» vitam æternam » praeinium boni meriti.5 aut fententiam
» pro peccatis æterni fupplicii recepturas : » hic , in
quam , Fidei libellus folemni Ecclefiae Aquilejenfis formu
la conceptus , Rufino reddendus videtur » non quidem.
ut interpreti San&i GregoriiNazianzeni, cui falfò tribui
tur ; fed veluti priniigenio au&ori , aut alicui fàltem , qui
poft Origenianas controverfias» Expilatis ( ut conferenti
clarum fiet ) Rufini fententiis lib. i. Inve&t, num. 3. & 4.
& Apolog. num. 4» refurreétionis veritatem enu cleatius
exponendam fufceperit. Ncfcius haud fum breviorem ,
Hunc libellum una cum alio Traétatu adverfus Arianos ,
a Quefnello Differt. x 1 v. cap. v 1 1. vindicari Gregorio
Bætico Eliberitano Epifcopo 5 atque nuperrime a Clarifs.
auétoribus Hi/¡oria literaria: Galliarum b adfcribi fanéto
Phoebadio Agennenfi 5 fed de his non eft hujus loci di(
ferere. At neque objicere juvat » illud pronominis addi
tamentum , ex quo reéte colligere mihi videor , Rufini
apologiam a Bachiario expilatam fuiffe , ut refurreétionis
veritatem quam Prifcilliani inficiabantur, clarius profi
teretur ; additamentum » inquam » illud non a Rufino mo
do ufurpari , fèd aliis etiam placuiffe Origeniana caufa ,
antiquioribus , fcilicet Clementi in altera ad Corinthios
epiftola num 9. & Cyrillo Cathech. iv. num. 3o. Hæc
enim aliaque Patrum teftimonia non obftant , quominus
proprium fuerit Rufini inftitutum repetere ad fàtietatem ,
pene dixerim , H UJ US carnis refurre&ionem ; quod
proculdubio non ab exteris , fed ab Aquilejenfibus, fuis,
qui Symbolum ei tradiderant , fé didiciffe affirmat.
-
畿 3C

a P. Sanâi Leoni, opera Tom. 11. pag. 73.

b Tom. 1. Part. II, S. Pbaebade p. 9&. n. 3•
 *- - XIX:

hac aliifve additionibus, quas ante Rufiniaetatem Aqui

lejenfis Ecclefia majoris claritatis gratia contra hæretico
rüm novitates in Apoftolicum Symbolum invexit , con
fulendus præ cæteris Cl. Pater Bernardus Maria de Rubeis
Ord. Przd. (quem honoris & amicitiæ caufâ nonmino )
in Monumentis Eccleſ.c Aguilejenſſs ſumma diligentia cri
ticæque fànioris laude illuftratis cap. v 1 1. num. 1 1 1. &
feqq. Cum igitur ovum ovofimilius non fit » quam fupc
rius collata Apologiæ & Fidei loca; neceffario confequi
tur, hunc a Bachiario libellum elucubratum fuiffe poftan
num a Chrifti nativitate quadringentefimum: quo circi
ter a Rufinus Apologiam cdidit » illuftre fidei fuæ & erga
Apoftolicam Sedem obfequii argumentum.
III. Alter in libello Fidei locus extat , unde cer
tiora produntur indicia , ut auétorem Prifcillianifmi po
ftulatum fuiffe , fuamque hanc defenfionem poft Rufinia
nam procudiffe exiftimemus. » Hic eft (inquit) bacu
» lus defenfionis noftrae » quo murmurantium ádverfus
» nos ora feriamus; qui nos per viam hujus faeculi tran
» feuntes jugo confuetudinis , non ftudio rationis obla
» trant. ». Haec nemo expreffa negaverit ex Apologia
Rufini num. 1. ubi confeffionis fuae baculum Anaftafio Pón
tifici offert , & oblatrantium aemulorum meminit. Ve
rum haec obiter: Bachiarium audianus. » Jam vero , fi
» etiam illud a nobis quæritur » qualiter de anima fentia
» mus, fa&am effe credimus. -Si autem quæritur, unde
» fit faéta, nefcire me fateor. -Nec partem dicimus Dei
» animam , ficut quidam afferunt , quia Deus imparti
» bilis & indivifus & impaffibilis eft : anima vero di
» verfis paffionibus mancipata » ficut quotidianus rerum
» exitus probat. Nec de creatura aliqua faétam dicimus ,
» ne eam faciamus viliorem reliquis creaturis , quibus
» domina, ſi bene egerit , conſtituta eſt; ſed ex Dei
C 2 tatn

a P, FPA. Rom. Pont, pag. 7 14. er 7 13.

XX
„ tantum voluntate formari , cujus potentiæ non necef
» faria eft materia » ex qua quod voluerit » operetur 5
» fed ipfa voluntas ejus: ( eft ) materia eorum, quæ fie
, ri aut eſſe mandaverit. » Dua nimirum ſaeculo Ec
clefiae quinto non admoduni adulto in Hifpania agitaban
tur controverfiæ, quarum una erat de animæ fubftantia ,
altera de ipfius ex nihilo creatione. A quibufnam prima
excitata fuerit , indicant magna fanétitatis & do&rinae lu
mina , Hieronymus & Auguftinus. Ille enim epiftola ,
cxxvi. num. 1. de animae ftatu quaefitus, a propria , in
quit, eam effe Dei /ub/îantia , Stoici » Manichaeus , et
Hj/pama Prj/.illiami hære/ά /u/picantur: Hic autem in
libro de Hærefibus cap.lxx. eumdem inter alios Prifcillia
niftarum errores enumerat. Idem praeterea , tum cap. x.
Regulae Fidei , tum iifdem omnino verbis profcriptus le
gitur cap.XI. i comtra omnes ba?re/er Auguftini nomine
infcripti a , quem adverfus hanc unam 5 de qua fermo eft,
Prifcilliani fe&tam exaratum fuiffe , graviffimis rationum
momentis evincit Quefnellus Differt. x 1 v. cap. v 1 1 1. Ad
huc tamen dici poteft , ejufmodi titulum » fcilicet , contra
omnes haere/és » non injuria a laudato libello praeferri , licet
unum oppugnet Prifcillianifmum 5 in hunc enim, velut in
fentinam quamdam, omnes ferme hæreticorum fordes hor
ribili confufione confluxerant. Hanc præfertim de ani
ma natura blaſphemiam e coenoſo Manetis gurgite prodi
re , præter Hieronymum colligimus ex celebri difputatio
ne Archelai b; ubi magiftri olim fui infanda dogmata ,
Turbo referens, hæc inter caetera habet : De /ub/lantia_,
autem bomi Patris omnem amimam... partem trahere com
firmat. Quibus verbis Manichæi, & qui horum difcipuli
habentur Prifcilliani » non intelligebant nihil fe aliud di
- * a " CՇTC

a P. Codic. Canom. Eccl. Rom. cap. XL. Tom. II. San&i Leoni, Magni
pag- 74.
b Сар. J^III. V, S.Hippoliti opera 79m). II, pag- 148.
 "XXI

cere quam Deum effe mutabilem , ac perpeti quidquid

humanæ naturæ inferri poteft. Argumentum hoc Bachia
rius , opinor , mutuatus fuit ex libro comtra Mendacium
ad Confentium cap. iv, ubi Sanétus Auguftinus exgravif
ſimo Priſcillianorum de anima errore conſequi pronunciat,
at Dei natura captivetur, decipiatur, fallatur, contur
betur atque turpetur » damnetur atque erucetur. Con
fulendus præterea Traćtatus de Trinitate, aliàs in Symbo
Jam Apoßolorum , olim adfcriptus Sanéto Ambrofio a ;
illius enim auétor cap. xv 1 1 1. Auguftini verba mox allata
tantum non ex(cribit. Et fenel quidem admiffo unam ,
eamdemque effe Dei & animae fubftantiam, alterum ex his
fequeretur , aut Deum fcilicet ad ima deprimi, aut ani
mam perturbationibus vacuam & in bono prorfus immobi
lem illum attingere perfe&ionis gradum , ut ne cogitatio
ne quidem & ignorantia peccare poffit. Neque vero tan
tam Hifpaniæ hæreticis fuperbiam temere affingimus ; cum
illos certum fit ex epiftola Hieronymiana cxxxiii. num. 3.
verbum perféífionis et /éientiae fibi vindicaffe ; atque ex
Turribio apud Sanétumi Leonem infignire confueviffe ,
Perféíforum titulo quofdam gregis fui primores, quibus
unis patebant libri apocryphi. Hinc Orofius in Àpolo
epico de arbitrij libertate b , revixiffe dolebat Pfif&il
កែ in Pelagio & Coeleftio , qui abfurdam illam grã$ua,
jaétabant: hinc quoque Bachiarius, non errorem modo Pri
fcilliani » fed utrumque fimul confèétarium a fe removet;
ac Deum quidem impaffbilem » nulli fcilicet perturbatio
ni obnoxium prædicat , animam autem » quod gementes
experimur , diver/% paffomibus mancipatam. Confer hæc,
fi lubet , cum Auguftini epiftolis clvi. nu. 3. & ccv. nu. 1 9.
neque enim plura res pofcit. Hinc potius occafionem mihi
liceat arripere vindicandæ cujufdam leétionis apud La&an
t1ulm»
a V. S. Ambroſii Opera Tom. II. edit. Ben. in Append. pag. 334.
b Max· Bibl• PP Lugd, Tom. VI. pag. 449. V. S. Hieron. in Prologo Dia
legi contra Pelag,
XXII

tium , quam perperani follicitat Chriftoforus Auguftus

Heumannus. In libro pulcherrimo de Ira Dei a fententia
haec legitur: Una e/? ratio cunííis affeífibus , una commo
tio , quae in Deum cadere mom pote/#. Ad quæ verba Heu
mannus fequentem notam appofuit. » Ne contradice
» re fibi cogatur Laétantius » qui paulo ante dixit 5 haud
» carere Deum affeétibus , vel ita refcribe: quae jm Deum
» mom cadere mom pote/?5 vel » quod malim » verba pro
» gloſſemate alienar manus habe.» Perperam , diki»
corre&ione indigere locum hunc putat vir do&us & præ
clare alioqui de Lactantio meritus; nec enim Chriftianus
Philofophus fuam heic proponit fententiam , ut caven
dum fit, ne fecum ipfe pugnet ; fed loquitur in perfona
Epicuri » quem , ut providentiam omnem e medio tolle
ret , hac induétione ufum refert. „ Prima enim (illius)
» fententia fuit , iram Deo non convenire. Quod cum
», illi verum & inexpugnabile videretur, non poterat con
» fequentia refecare: quia uno affeétu amputato » etiam ,
„ cæteros affeétus adimere Deo neceffitas ipfà cogebat.
» Ita qui non irafcitur » utique nec gratia movetur » quod
» eft iræ contrarium. Jam fi non ira in eo nec gratia eft ,
x, utique nec metus 3 nec latitia , nec moeror , nec mifc
, ricordia. Una eſt enim ratio cuctis affectibus, una
» commotio » quæ in Deum cadere non poteft. Quod fi
» nullus affe&us in Deo eft , quia quicquid afficitur im
» becillum eft 5 ergo nec cura ullius rei, nec providen
» tia eft in eo, Hucufque pervenit fàpientis hominis
» difputatio. » Clarius non poterat Lactantius prodere
loqui fe ex Epicuri fententia , ubi ait affe&uum commo
tionem in Deum cadere non poffe. Secus locus integer.,
quem retulimus , pro gloffcniate habendus effet , fi unam
effe rationem cun&is affe&ibus , commotionem unam ,
Laétantius admitteret. Sed illorum naturam ipfe ita di
ſtin
a Cap. 1 v. m. 1 1, Gotting«e 17 36.
 XXIIf

ftinguit cap. xvi. 7. ut alios quidem Deo tribuat, alios

vero fumni ac perfeétiffimi numinis majeftate cenfeat in
dignos. ,, Quiâ ( inquit ) funt aliqui affeétus » qui non
» cadunt in Deum » ut libido » timor , avaritia , moeror,
» invidia , omni prorfusaffeétu eum (Epicurei ) vacare
» dixerunt. His enim vacat » quia vitiorum affeétus funt;
» eos autem , qui funt virtutis , id eft» ira in malos »
»: caritas in bonos » miferatio in affliétos, quoniam divi-,
»s , na poteftate funt digna , proprios & juftos & veros ha
» bet, is, En ut eos» qui virtutis funt , diftinguat affe
&us ab iis , qui funt vitiorum. Nullimode igitur potuit
Laétantius unam eamdemque illit rationem adfcribere; po
tuit: vero Epicurus , qui ex una quam affeétibus tribuit
natura » iram pietatemque perinde indignas Deo putat ,
ut omnem providentiam cvertat. Non itáque fibi contra
dicit fcriptor elegantiffimus 5 nec verba illa ad gloffema
ta rejici debent , fèd pro thefi Epicuri habenda funt. Quo
vero fenfu a La&antio admittantur in Deo virtutis affe
&us , alii quærant :. certum interim nobis & firmiffimum
fit , nulla Deum poffe perturbatione commoveri , five ,
ut Bachiarius ait , impaffibilem effe : homines autem va
riis affeétibus fus deque agitari 5 quod fatis eft ad arguen
dam Priſcillianorum amentiam, qui, cum dicerent ho
minis animam divina eſſe ſubſtantiae, de ſupremo numi
ne impie admodum » de infirmis noftræ naturæ viribus fu
perbeſentiebant . . . ... * -

Alteram quod attinet de anima controverfian, quæ,

ut dicebamus , Hifpanos olim exercuit , refert Orofius in
Commonitorio a duos cives füos $ quorum utriqué, Avit®
nomen erat » pcregre unum Hierofolymami , Romam al
terum petiffe . In patriam uterque reverfus » Origenis
merces ùnus intulit, alter Viétorini. , Cum tamen obfcu
rius , quin ferme ignotum provincialium auribus effet
- ᏙᎥ
a Inter Opera Santi Augu/Mini Tom, v1 1 1. edit. Bened. pag. 6o7, 9 feat.
xxiv

Vi&orini nomen , hujus fe&ator Origenis famæ fortunæ

que ceffit. Junéto itaque foedere coeperunt ambo magni
fice proferre placita Origeniana , quibus vera admifce
bant , quo facilius errores obtruderent. Palam ( quod
notandum eſt ) execrati Priſcillianum, ſanam propone
bant do&rinam de Trinitate: creata omnia fatebantur a ,
Deo faéta effe , eaque bona valde , tum fatfa de mihilo;
fcripturarum denique folutiones fatis fobrias afferebant.
„ Omnia hæc (fubdit Orofius ) a fapientibus fufcepta ,
„ funt. Remanfit fola offenfâ de mibilo. Credere enim
„ perfuafum erat faêtam effe animam: non tamen per
„ fuaderi poterat , faétam effe de nihilo 5 argumentan
„ tes, quiâ voluntas de nihilo effe non poffit. '» Legen
dum videtur , quia volumtar Dei, mihi/ e/é mom Pºſt -
Quæftionem fibi ab amico viro propofitam , licet ad ar
guendam Priſcilliani ſacrilegam vanitatem non pertine
ret, prorfus intaétam haud reliquit Sanétus Auguftinus;
fed cap. 1 1. & 1 1 1. libri contra Prifcillianiftas & Origeni
ſtas, acute probat luculenterque ex eo quod anima dica
tur ex nihilo fa&ta , minime confequi » voluntatem Dei ,
qua fa&a eft , nihil effe. Pauca hæc illius verba feligimus:
,, Cui dicitur , /ubeff tibi , cum volet , po/e ( Sapient.
., x 1 1. 18. ) , five adfit unde fiat » five non adfit , fatis
„ eft voluntas , ubi fumma eft poteftas. Quomodo ergo
„ in eo , ' quod de nihilo creatur » volumtas creamtjs mi
„ hil e/é perhibetur ; cum propterea de nihilo creari ali
3.2quid poffit , quia voluntas creantis etiam fine materia
„ fibi fufficit ? S, His affinia funt , quæ loco fuperius al
lato habet Bachiarius. Faffus enim fe nefcire unde anima.
fa&a fit , nihil anceps concludit ex Dei tamtum volumtate
formaris cujus potemtiæ mom mece/aria e/? materia, ex qua
quod voluerit » operetur ; /ed voluntas ejus materia (èft)
£orum , quae fieri aut e/é mandaverit. Num ex laudato Hip
ponenſis Doctoris opere adverſus Origenis & Priſcilliani
diſci
 -

XXV

difcipulos rationem hanc mutuatus fit Bachiuarius, do

&iores judicent. Id mihi quidem fatis probabile eft: adeo
que epocham libelli hujus de Fide libenter ftatuerem ,
poft annum Chrifti ccccxv. in quem circiter monent illu
ftres Congregationis Sanéti Mauri Afcetae a confultatio
nem Orofii & fapientifimum Auguftini refponfüm incide
re. Illud interim certum eft , Fidei auétorem non obfcu
ris verbis alludere ad quæftionem de anima in Hifpania L
difcuffam 5 nec quemquam conjeéturæ poenitebit , fi libel
lum de quo agimus , Orofii Commonitorio , & refponfo
Auguftini fupparem exiftimaverit . De Avitis autem , ,
quorum hoc loco meminit Orofius » varia eft eruditorum
b fententia. Celebrior eft ille , qui librum de Inventio
ne corporis San&i Stephani latinitate donavit. Ex Hie
rofolyma redux , fpretis , ut videtur » Hieronymi con
filiis , placita Origenis in patriam intulit , quam Braca
ram effe Nicolaus Antonius probat luculentiffime: cui ta
men fubfcribere nequeo, ubi addit , tantum abeffe ut Au
guftinus Avitum cum Origene fuo heic damnaverit , ut
potius excufare quodammodo videatur. Neque enim id ,
quod excufat feu verius laudat Sanétus Doétor in utroque
Avito , erat dogma Origenianum; alioquin Eufebius Cæ
farienfis , quem fatis conftat magnum fuiffe Adamantii ad
miratorem » nunquam in oppofitam fententiam conceffif
fet. Locus extat lib. 1v. Demon/i. Evang, cap. 1. quem,
afferre non gravabor , ut quæftióni huic in Hifpania agi
tatae de creatione animarum ex mjhjlo , lux aliqua accedat.
Supremi Dei ac rerum omnium conditoris potentiam de
fcribens Caefàrienfis Epifcopus , nihil quicquam affirmat
ex non extantibus faétum , fed univerfà Dei voluntate ,
produéta effe . » Sic ( inquit) tanquam materiam &
D ſub

a P. Retra&. cap. XLIV. bir operibui praefixum 7'om. v 1 1 r.

b * /. Mariam. lib. 1 v. de Rebu, Hifp. cap. xo. Tamayum Martyr. H;fp.
Tom. I 11. ad diem 27. Jun. Nic, Ant. Bibl, Vet. Hiſp. l. 1 1 1.c, i.es i 1.
xxVI
„ fubftantiam effeétionis & conftitutionis omnium rerum
,, confilium fuum & poteftatem producens: adeo ut nul
„ la ratione dici queat , ex mom extantibus effe quicquam
„ eorum , quæ extant. Neque enim de mibilo aliquid effe
» poffit. Nam quomodo id quod non eft , alteri , ut fit,
» caufâ effe poterit ? Verum omne quicquid eft , ex uno
» exiftente & præexiftente , qui & illud dixit : Fgo/um
» qui/um ; ut effet , accepit. » Verba hæc doli plena ,
vifà funt Dionyfio Petavio a : nemo enim , ut vir fum
mus obfervat , aliter ufurpare folet illud ex nihjlo , five
ex mom extamtjbur , quàm ut materiam excludat , quæ nul
la creationi fubeffe debet. Aft Eufebio placuit ifta refer
re ad caufám efficientem feu principium , ut in alienum
ſenſum detorqueret anathema ab Eccleſia prolatum adver
fus Arianos, qui Filium Dei i5 cùwärra, prodiiffe delira
bant. Fidenter itaque alibi negat Filium ex non extanti
bus effe produ&um , fed ea dumtaxat ratione, quod ne
aliud quidem corun omnium , quæ creata funt , poffit ef
fe ex non extantibus » fcilicet abfque ulla caufâ vel princi
pio; nihil enim » nifi ab exiftente jam caufa producitur.
Ex his Caefarienfis Epifcopi ambagibus , quas Petavius
folerter extricat » colligimus » Avitum utrumque , dum
dicerent creata omnia a Deo faéta de mihjlo , verbum hoc
legitimo fenfu accepiffe; fapientes vero, quos teftatur
Orofius hac phrafi offenfos » Eufèbiano more arguebant ,
creata omnia Dei voluntate prodire: ergo non ex nihilo 3
cum voluntas Dei nihil effe non poffit. Confecutionem ,
hanc negat -Sanétus Auguftinus , cujus verba nuper allata
funt. Ha&enus duo illi Orofii cives re&e docuiffe refe
runtur ; nec quæftio hæc ad caufàm fpe&tat Origenianam.
Sed alia in Commonitorio leguntur iiden Aviti cx libris
Origenis non re&ta tradidiffe , quæ Auguftinus nedum non
excuſat, ſed ſumma vi refellit. Ad Bachiarium redeamus.
Quid
a Thco!og. Dogmat. Lib. I. de 7'rinitat, cap. xi 1.
 'xxvtt
Quid eft autem » quod nulla tergiverfatione idem ,
mox refpuat illorum fententiam » qui dicunt animas ex
transf/%me generari ? Si cnim poft Pelagianas turbas fi
demìlfe fuam profeffus effet , nunquam fibi minus proba
ri dixiffet , uti facris litteris contrariam , opinionem dc
traduce animarum , qua catholicum dogma de peccato
originali explicari poffè facilius atque defendi, fanétiffimi '
Patres exiftimant duce Auguftino. Hæc ferme ad hunc
locum Clariffimus libelli editor obfervat. Sed , ut præ
teream vix intra Palaeftinæ fines audiri coepiffe Pelagianas
adverfus peccatum originale novitates paullo poft annum
Chrifti ccccxv. , quo tempore libellum Fidei prodiiffè
fufpicatus fun; Patres illi hanc de origene animæ quæftio
nem nunquam neceflariam cenfuerunt ad vindicandum,
peccati traducem 5 fed profunditatem illius difputationis
iibi imperfcrutabilem rati , nullam voluerunt hujus rei
definitam proferre fententiam. Videfis Auguftinum lib. III.
ad Bonifac. cap. 8. Fulgentium epift. xv. num. 1o. & l. iii. .
de Prædeft. & Gratia cap. 8. Neque mirari fubit Bachiario
dogma illud difplicere, quod aliis eâdem ætate , licet vi
ribus auéto Pelagianifmo , ninime arrifit. Quin falfum
effet ac rejiciendum , vix dubitabat Optatus Epifcopus
Afer » cui a circa ann. CCCCxx. hæc refcripfit Auguftinus:
,, Improbari abs te eos , qui affirmant omnes animas ho
» minum ex illa una , quæ protoplafto data eft , per ge
» nerationum fucceffionem propagari atque traduci , {uf
„ ficienter in noftram notitiam protulifti. » Eofdem »
fed durioribus verbis exagitat auétor anonymus libri de
Trinitate adverfus Prifcillianos b ; cum ex æquo impium ,
pronunciare audeat cap. xv 1 1 1. amjmam homimis de/ub
f?amtia Dej , vel amjmam ex amjma dici: Quibus verbis
D 2 tran/3
a Epift. CXLIp. inter Hieronymianar edit. Verem. num. 9.
b V append, ad Sandi Ambroái opera 7øm. i 1. fag 334 er Noarrii me
例1/W)· -
xxvIII

transfuſionem damnari colligimus ex ſimili Hieronymi di

&to epift. cxxvi. num. 1. ubi Tertullianum , Apollinarem,
& maximam Occidentalium partem , qui traducis patroni
habentur > ita fenfiffe putat , ut quomodo corpus ex corpo
re , /. amima ma/éatur ex anima. Hinc igitur nulla oriri
poteft difficultas adverfus epocham » quam ftatuimus. Mi
nus negotii fàceffit Gennadii catalogus , recenfens Bachia
rium ante Auguftinum & Orofium. Quorfum enim præ
ponit Helvidio Bachiarium , licet hic junior fit , cum Hel
vidiamj erroris in Fidei libello diferte meminerit ? Hæc fi
quidem hæretis Romæ eruperat non ita pridem , ( fic a
enim particulam, munc, qua is utitur, explicandam cenfeo)
quin tamen Petri Cathedram » ad quam perfidia nunquam
habet acceffum , concutere poffet . Accurate igitur ex
Gennadio conjicere non licet » quo tempore nofter florue
rit; fedaliunde argumenta petenda funt.
IV. Ad alia doétrinæ capita , quæ libello Fidei con
tinentur, nobis accedentibus , ftatim fefe offert inftitutus a
Bachiario fèrmo de Diaboli natura , quem » allatis utriuf
quc foederis tcftimoniis , docet num.5. non ita fà&um , ut
Diabolus nafceretur : agnomen hoc meritum dediffe non
Deum, quia Deus malum non facit 3 fed boni malique
capacem a conditore naturam accepiffe. Ratio cur ita dif
ferat, in promptu eft: Diabolum enim b nunquam bonum
fuiffe , nec naturam ejus effe Dei opificium , a Manichæis
didicerant Prifcilliani. Eumdem vero igni perpetuo depu
tatum » perennis effe poenae , non immortalis vitae , haud
alio fane confilio addendum cenfuit Bachiarius , quàm ut
Aviti utriufque & Bafilii cujufdam Graeci ( quem longe •
diverfum a celeberrimo Doétore , qui Magni titulum me
ruit , mihi certum eft ) Origenianum dogma refelleret ,
tuՈC

a P. Henrici Palefii ammot. in lib. iv. H. E. Eufeb. cap. v 1 1 1 •

b P*. sanáum Leonem epiff. xv. cap. 6. & Concil. Bracar. fub Lucreti•
сат. v I. ариа Gar/iат Раg 17.
 KXIX:

tunc temporis in Hifpania docentium , ignem illum , cui

' addicendos impios legimus Matth. xxv. 41. juxta græcam
ethymologiam non effe perpetuum 5 Diabolum idcirco in
priftinam fortem , poenâ âliquando ceffate » reftitutum
iri. Hæc de illis Orofius a ; cujus confultationi refpon
dens Epiſcopus Hipponenſis, ſolide probat zº wie zº alarin
fruftra accipi pro diuturno , ut Novatores illi diétitabant;
re&teque a prifcis interpretibus redditum fuiffe , ignem ,
aetermum , ut (quemadmodum juftos nunquam interitura
vita manct) perenne illud, quod fubeundum eft impiis cum
Diabolo fupplicium » innueretur. -

Subdit Bachiarius : » Credimus omnem creaturam

» Dei, quæ ad ufus ciborum a conditore conceffà eft,
» bonam effe : .... fed ab his ad tempus abftinere , non
» pro fuperftitione religionis , neque abominatione crea
» turæ Dei , fed pro continentia carnis , utile effe fenti
» mus. » Duo ( quod obfervatione dignum puto) di
ſtinguit in jejunio vitanda 3 ſuperſtitionem religionis 3 &
ciborum abominationem » quos Deus creavit , ut iis cum
gratiarum aétione uteremur. In utrumque ex his fcopulis
offenderunt Priſcilliani: primo ſiguidem in eo peccabant,
quod Dominicum diem » quem nobis Salvatoris refurre
&tio confècravit , exigerent in moerore jejúnii , fimiles
Manichaeis b , qui ad jejunandum hunc conftituerunt audi
toribus fuis tanquam legitimum diem. Quare Cæfaraugu
ftani Patres coaéti anno ccclxxxi. adverfus recentiores
Hifpaniæ Manichæos vetant can. 1 1. me quis jejunet die
Domimica , cau/a temporis » aut per/ua/omis » aut/uper
/?jtionis . Cur hæc illos prava religio incefferit , aperte
docet Concilium I. Bracarenfè can. iv. „ Si quis (in
» quiunt Patres illi ) Natalem Chrifti fecundum carnem
» non bene honorat, ſed honorare ſe ſimulat, jejunans in
ՇO

a Commons cap· 3 • v. 3. Auguff. lib. contra Prife. tºr Orig, cap. v, v 1.v 1 1 .
b V. Sanóii Auguff, epi/?. xxxvi, cap. x11, num. 17.
 ΧΧΧ

„ eodem die , & in Dominico , quia Chriftum in vera ho

» minis natura natum effe non credit , ficut Cerdon ,
» Marcion , Manichaeus» & Priſcillianus 2 anathema ,
» fit . » Non ejufmodi erant Bachiarii jejunia , qui tan
tum aberat a fuperftitione , quantum Ecclefiæ inftitutis
mordicus hærebat. » Jejunia attentiora (ait num.7.) fecun
» dum ecclefiafticam regulam difciplinamque fervamus,ut
» tribus temporibus anni mafculinum noftrum » hoc eft ,
» opus virtutis , quod caetero operi præcellat » appareat. »
Procul » inquam jejunia haec , quæ colebat Bachiarius , li
cet attentiora dicantur, a triſti Priſcillianorum ſuperſti
tione aberant ; nemo cnim eccle/ia/iicam regulam fuperfti
tioni favere dixerit: nemo Deum non reéte coli ab iis , qui
fumma fide fàn&iorem Eccleliæ matris dj/£jplimam fe
quuntur.
. Sed forte dubitare quis pofit, num fupertitionem
oleant hæc tribus anni temporibus obfervata jejunia ? An
non enim difciplina hæc , quam eccle/ia/?jcam nofter ap- .
pellat , illi prorfus affinis eft , quæ a Montaniftis pridem
inve&a fuerat ? His fiquidem opponens Doétor Maximus
a Catholicæ Ecclefiæ confuetudinem , ita fcribit : „ Nos
» unam Quadragefimam fecundum traditionem Apoftolo
» rum , toto nobis orbe congruo » jejunamus: Illi tres
» in anno faciunt Quadragefimas » quafi tres paffi fint Sal
» vatores. » Aut ergo fàlfum eft » totum orbem Catho
licum (ita enim locum reftituit Cl. Vallarfius) in unius
Quadragefimæ jejunio confenfiffe : aut hac in re nofter ad
rigidiorem Cataphrygum abftinentiam accedit. Equidem
non unius Quadragefimæ morem olim aqud Hifpanos in
valuiffe fufpicabar, hæc Bachiarii verba conferens cum
canone Caefàrauguftani Concilii, quo jubentur » Qua
» dragefimarum dicbus ab Ecclefia non deeffe , qui in ,
» his fufpicionibus perfèverant. » Sed cum fecus legit
Gar
a Epiff. XLI, ad Marcell, mum. 5.
 - - XXXI

Garfias Loaifà , nempe a g'ugdragefimae diebus » tum

priori etiam le&tione retenta 5 Morinus adnotat b apud
fàcros & ecclefiafticos fcriptores non raro cafum patrium
cum re&to compofitum vices gerere adjeétivi : quo fit , ut
diet gugdrage/ímarum non aliud quàm Quadragefimales
dies inTlaudato canone fignificent . Neque Burchardum
moror aut Ivonem , canonem c afferentes fub nomine Eli
beritani Concilii , quo conjugatis indicitur continentia ,
in tribui g4adrage/îmis anmi : Hæc enim lex ad fequio
rem ætatemTejicitür ; qua , cum nullum jam fubeffet ex
Montaniftis periculum, fcriptores Ecclefiae duo illa jeju
nia , qua: præter antepafchale obfervari folebant circa fe
ftum Sanéìi Joannis , & ante folemnem Chrifti Nativita
tis diem » g2aadrage/ìmarum nomine diftinguere cœpe
runt. Atque ita loqui Amalarium Fortunatum » Rabanum
Maurum , Durandum Mimatenfem , notiffimum eft. Ve
teres autem de tribus hifce Quradragefimis alte filent: ac
præfertim Maximus Do&or , licet tam opportuna fefe illi
offerret occafio de tribus Quadragefimis differendi, ne
Catholicos cum Montaniftis confundere videretur 5 ni
hil tamen de hujufmodi more indicans , totüm orbem ,
una dempta Montani feéta , femel dumtaxat , annis fingu
lis » xl. dierum numerum jejunio confecrare palam afferit.
Quam igitur eccle/afficam regulam jaétare licuit Bachia
rio , quae tria anni tenpora feveriori abftinentiae deputa
verit ? Nodum hunc folvit Muratorius d , Concilii Tu
ronenfis II. canonem referens ordine xxv 1. his verbis
expreffum : De jejuniis vero amtiqua a Momachis im /j
tuta /ervemtur , ut po/? 22jmguage/ìmam ( videlicet ,
Pentecoften ) tota hebdomada ex a/} jejunem;, ac rurfus ^
ん

Colle?. Concil Hºfp, pag. 3 v.

Lib. v. 1. de Paenit. cap. x 1 1 1.
: Ibidem, pag. 2o.
Difquifit. de iv, 7'emporum %'ejunii, cap. wltimo. 7'om. II. 4ne dot.
fag. 266.
xXXII
Decembri u/jue ad Natale Domini. His fi antepafchale
addatur , tria invenire crit jejunia 3 quæ fucceffu tempo
ris auéta , vel etiam pauciorum fortaffe quam xl. dierum
fpatio conclufâ, g2uadrage/imarum nihilominus nomen ob
tinuerunt. Inftitutum hoc antiquum erat jam inde ab an
no DLxvii. quo celebratum fuit Turonenfe Concilium .
Igitur non admodum a veri fimilitudine abhorret , ad
hæc tria , utpote præcipua jejunia refpexiffe Bachiarium.
Sed Viri Clariffimi explicationi aliam fubdere mihi liceat.
ex Hifpaniæ moribus facrifque legibus petitam. Tres apud
veteres Chriftianos fuiffe jejunorum fpecies a prænotan
dum cenfeo. Primum erat jejunium quartæ & fextæ fe
riæ , quod folvebatur hora diei nona poft finem ſtationis;
unde & /latio dicitur ab Herma lib. 1 1 1./£mil. v. & fæpius
a Tertulliano. Secunda fpecies fuit jejunium Quadragefi
male ad vefperam ufque produétum: quem ritum alioqui
fatis notum unius Bafilii M. teftimonio confirmare placet.
Egregias illius in Hexameron Homilias tempore Quadra
gefimæ ad populum habitas fuiffe,obfervat Monachus Cla
riſs. Julianus Garnier, cui praclaram & Baſilio dignam edi
tionem b debet Refpublica literaria. Itaque Sanétus Do
étor hom. vi I. num 6, auditores fuos dimifurus, optare
fe ait , ut inter fumendos cibos illa fecum colloquerentur,
quæ matutima ac ve/?ertima oratione haétenus explicave
rât. Et alibi c dicendo finem facit , indi&to fibi , ut ele
ganter ait , a ve/pertima hora filentio , quæ folem jam ad
occidentem demitteret. Tempus fcilicet advenerat dimit
tendi fidelem populum , ut cibum legitima hora fumere ,
fraétafque diurn6 jejunio vires inftaurare poffet. Tertia l
demum jejunii fpecics omnium ftri&iffima fuit: ad ufque
enim
a V. Henric. Pale/îi annot. in lib. v. H. E. Eufeb. cap. 4. Beveresiun
Cod. Can lib 11 1. cap. 1 o & c.
b V. Tom. I. pag. 69. Er 88. Pariſ. 1721.
c Homil. 1x num. 6. V. eju/dem Orat. I de %ejunio num, 1o. Tom, I 1.
Pag, 9. Sané7um Paulin, Nolan, epiff, xv. nam. 4. pag, 86. Gre.
 - xxxtIi
enim primæ lucis exortum , vel etiam ad dies aliquot ,
quin & ad integræ (die Dominica 蠶 hebdoma
dæ curfum producebatur; quod feverioris abftinentiæ ge
nus a Græcis ùrip$eru dicitur, a Latinis autem /uperpo/ítio.
Hifce jejuniis in antepafchali præfertim hebdomadâ , ut
Epiphanius teftatur in Expo/î. Fidei num. 22. illi certa
bant, quibus præ cæteris pietatis ftudium inerat. » Qui
„ ftudiofi funt ( inquit) biduum » triduum & quatri
» duum /uperponunt: quidam & totam hebdomadem uf
» que ad fequentis Dominica galliciniuum. 3, Alia practe
reo veterum Patrum , Dionyfii Alexandrini , & Irenæi
diéta, de quibus aliquando, fi Deus bene juverit , nobis
fermo erit. Diftriéta hæc plurium dierum abftinentia per
omnia anni tempora ab antiquis Afcetis colebatur , quos
defcribit Sanétus Auguftinus cap. xxx 1 1 1. de Morjbur Ec
clefie. » Jejunia (ait ) etiam prorfus incredibilia mul
„ tos exercere didici , non quotidie femel fub no&em re
» ficiendo €orpus » quod eft ufquequaque ufitatiffimum;
„ fed continuum triduum vel amplius » faepiffime fine •
„ cibo ac potu ducere: neque hoc in viris tantum , fed
» etiam in foeminis. » Nobile , atque admiratione pla
ne dignum in debiliori fexu hujufmodi ûrisirw exemplum
præbuit Afella Romana Virgo, fanétitate & Hieronymi
laudibus celebris. Hæc enim , ut idem refert a , cum ,
per omnem ammum jugi jejunio pa/ceretur » biduo tri
äuoque /. permanens (abfque ullo cibo vel potu, quod
a S. Methodio alicubi dicitur , naprifs* *uauirer , & a Juftino
Martyre in Dialogo cum Tryphone nu. Io7. roguirer ri mirez.)
tum vero img2uadrage/íma mavigii/ui velapamdebat, omnes
pene hebdomadas vultu lactamte conjungens. Pium hoc in
ftitutum a prioris ævi Chriftianis didiccrant Virgines &
Monachi, quos Auguftinus » Hieronymus, aliique admi
Tatl

a V. epif, xxiv. num 4.

xxxIV º

rati funt. Quin laus hæc fortiffimæ abftinentiæ non ita il

lorum propria fuit , ut in ejus focietatem Clerici Ecclefiis
addi&ti venire neglexerint. Cui rei illuftrandæ optime •
infervit locus Hiftoriæ Eufebianæ , uti a Rufino redditus
eſt. Allaturus ſiquidem Epiſcopus Caeſarienſis celebre il
lud Philonis excerptum de Therapeutis ( quos Chriftiani
ſmo donavit) ita prafatur lib. 1 I. cap. 17. Ma è il clo
ή' παρ' ημίν ασκή' ως ένι μάλιτα εκριζέτατα ιτεράν, ο τ. λ. qua.
Rufinus meus confueta quidem fibi libertate, re&iffime •
tamen ita interpretatur : » Sed & abftinentium vitas ,
„ eorum dumtaxat , qui nunc in Ecclefiis , vel Monafte
» riis degunt, (Philo) deſcribit ad liquidum. », At
qui, Judao Alexandrino tete, inter reliqua exercitia ,
pietatis » quibus vacabant Therapeutae » hoc unum fuit ,
quod nonnulli toto triduo s quidam duplo diutius famem
perferrent » cibumque vel exiguum capere omitterent.
Clericis igitur perinde atque Monachis ætate Rufini/a
perpo/ìio illa familiaris fuit » quam fub ipfà Chriftianæ re
1igionis exordia Therapeutæ a Philone accurate defcripti
exercebant. Hæc de tribus jejunii fpeciebus diéta fint:
quarum poftremam » ni fällor » indicare voluit Bachia
rius, dum dixit fè tribus aani temporibus obfervare at
temtiora jejunia. Hoc enim nomine commode intelligi
poteft ftri&tior illa jcjunandi forma tunc temporis non in
frequens , atquc Hifpanienfis præfertiam Ecclefiæ Canone
munita. » Jejuniorum/àperp0%iones (verba funt Cano
„ nis xx 1 1 i. Illiberitafii ) per fingulos omen(es placuit ce
» Hebrari » exceptis diebus duorum menfium , Julii &
„ Augufti , ob quorumdam infirmitatem. » Hanc effe
vix dubito eccle/%fficam regulam , ó* di/éiplinam , quam
Bachiarius laudat. Neque fubfcribere póffüm Ferdinando
Mendozae» qui lib. i 1. de Confirm. Concil. Illiber. c. 48,
& 49. canonem hunc de jejunio fimpliciter accepit , quod
omnino prohiberi cenfuit menfibus Julii & Augufti. Se
գսա
 Xxxv

quutus eft vir eruditus pravam le&ionem interpolatoris ,

qui haud intellecta ſuperpoſitionis voce, priora Canonis
verba ita efformavit : jejumia /eu aÆ/fimentias per /j/
gulos mem/ès celebrare placuit. Haec Mendozae explicatio
placuit Natali Alexandro Hift. Eccl. faec. 1 1 1. Diß. xx 1.
Artic. 1 1. licet alioqui genuinam le&tionem amplexus fit,
At folemnis hæc vox/ perffitiomjs , fi quid video , pro
bat invićte » non de jejunio generatim fumpto heic agi •
fed de peculiari fpecie , quæ a Græcis jrifSurw di&ta fuit ,
quemadmodum fufius explicavimus. Z%jvis igitur mcn
fibus Julii » & Augufti exceptis » tria anni tempora » au
tummus , hiems » ver fupererant , quibus pro fuo quif
que arbitrio diftrićtiori /iperpo/#iomum abftinentia: vela.
panderet : atque haec fuiffe videntur attentiora jejunia ,
quae Bachiarius obfervabat , gratiffinum tribus temporibus
amwj offerens Deo munus ex Ecclefiæ fuæ præfcripto ac
difciplina , a qua procul aberat omnis fuperftitio Prifcillia
norum jejuniis admixta. , , -

Altcrum in feétæ illius jejuniis vitium erat, ut fupe

rius innui , abominatio creaturæ Dei. Abffimemtiam enim
nominc eofdcm notans Philaftrius cap. Lxxxiv, Hoc » ait,
ideo faciunt , ut e/eas paulatim/Âermentes , dicant eas mom
e/é bomas ; &• ita mom a Deo bominiàui g/ka cau/à fuj/?
Eomce/ât , /ed a Diabolo faífat ut a/érant ita '!
Idcni teftátur Sanétus Auguftinus Hær. Lxx. & Regula Fj
-

dei can. xv 1 1. Hunc itaque errorem s quo conterranei fui

imbuti erant , prudenter Bachiarius declinat; omnemque
creaturam Dei » quæ ad ufus ciborum a Conditore concef
fa eft, bonam effe libentiffime agnofcit . Obfervare hoc
loco lubct omnes fere fe&tas , quæ fuperftitiofàm a cibis
quibufdam abftinentiam amplexæ funt, eafdem hoftili ani
mo infurrexiffe adverfum magnum in Chrifto & Ecclefia
matrimonii fàcramentum . Encratitae , duce Tatiano a ,
- - E 2
- coe
a & Ireneum lib, I tap. 30. -
xxxVI

coelibatum docuerunt, non quidem perfeétionis ftudio ,

fed reprobantes primitivum illud Dei opificium , ac ta
cite Deum arguentes , qui mafculum & foeminam condidit
ad propagationem generis humani. Quod autem abftinen
dum fibi ducerent ab efu eorum , quæ animata vocabant ,
fàtis vel ex nomine fèétæ indito clarum eft. Haud fecus de
Montano refert Apollonius vir difertiffimus apud Eufe
bium : Hic e/? (inquit a) qui nuptiarum diffdia docuit,
qui jejunorum leges impo/uit. Utrumque errorem alteri
fe&tae , quæcumque illa fuerit » adfcribit auétor Conftitu
tionum Apoftolicarum lib. v 1. cap. x. cui addendus eft Ca
non xl. 1 1 1. (aliis l. 1.) inter illos , qui Apoftolorum no
mine circumferuntur , anathema intorquens in eos , qui
a muptiis &* carme ó- vino » mom propter exercitationem ,
verum propter dete/?ationem ab/limuerimt. Quid niirum
igitur,fi vanam fuperbamque abftinentiam a cibis, ac fimul
infenfum odium adverfas facras conjugii leges poft Mani
chaeos adoptaverit Hiſpana Priſcilliani ha reſis, cui ſole
mne fuife confiat b /parare per/ha/tonibus conjugia ho
mimum , viros fcilicet a nolentibus foeminis , foeminas a
nolentibus viris disjungere. Itaque Tiberianus Bæticus fi
lian , devotam Chrifto virginem , matrimonio copulavit
non alio » ut videtur » confilio » quam ut animum proderet
ab hac feéta alienum 5 cujus pridem conviétus » in Syli
nam infulam deportatus fuerat. Obfcurum Sanéti Hiero
nymi locum » qui rem narrat cap. cxxiii. de Viris Illu
ribus, acute in hunc modum explicat Tillemontius c mo
vum Prifcilliani focio errorem adfcribens , ac e regionc
illi oppofitum , quo prius tenebatur. Qui enim matrimo
nium damnaverat olim , hoc deinde ( fi optimi Critici
conjeéturæ fidendum eft ) ipfi virginitati Deo confecratæ
quo~
3. Lib. v. Hj?. Eccl. cap. 18.
b P.
Z. Sandſ. Pbilaſºr, cap. LXXXIV. & Sandſ. Auguſt. Her. LXX.
c V. Memoires . Z'om. v 1 1 1, Part. 11• Les Priſcillian, Article 1x
 xxxVII

quodammodo præferre aufus eft. Rećtius fefe geffit Ba

ehiarius nofter , qui licet Prifcillianifimi fufpe&us , intra
certos tamen Catholicæ doêtrinæ fines, quos ultra citra
que nequit confitere rectum, fe continuit. » Conjugia
» (inquit) probamus » quae Deo auétore conceffa funt.
» Continentiam in ipfis prædicamus. Virginitatens , ut
» pote egregium germen, & ex effoeta trunci radice pro
» cedens , extollimus & miramur. » Haud fecus Maxi
mus Do&tor Joviniano , qui nuptias prædicabat , ut virgi
nitati detraheret 2 caute reponit lib. I. cap. 3. » Ita nu
„ ptias recipimus » ut virginitatem , quæ de nuptiis na
„ fcitur , præferamus. » Neque fecus ante Hieronymum
Siricius fcripfit epift. v 1 1. nnm. 3. » Nos fànc nuptiarum
» vota non afpernantes accipimus , quibus velamine inter
„ fumus : fed virgines , quas nuptiæ creant , Dco devo
o tas majore honorificentia muneramus. » Tandem utriuf
que tatus laudes eleganter complectitur fanctus Zeno Ve
ronenfis a brevi hac & mox allatis prorfus fimili fenten
tia : „ Felicia exultate conjugia : meliores ornatui (fa
» cræ turris ) gemmas fculpitis » quam vos eftis. »
Sublato in hunc modum conjugii pudore , adeo infa
' mes- evaferunt Hifpaniæ Gnoftici » ut ceu divini humani
que juris violatores fæculari gladio proftrati fuerint. Turpi
comitatu Romam petiiffe referuntur, ut apud Damafum,
qui tum forte præerât Ecclefiae , objeéta purgarént: eorum
que princeps coram datis a Maximo judicibus conviStus legi
tur, no&urnos turpium foeminarum egiffe conventus. Hæc
vero aéta dum mitteret idem Inmperator adSiricium Damafi
fuccefforem , ait fè b buju/modi mom modo faäa turpia ,
verum etiam fæda diífu , proloqui/ne rubore mompo/£.Sed
infanda nebulonum , qui Curios fimulabant , flagitia dete
gere veriti non funt Scriptores alii , nimirum Sulpicius
- - lib. I I,

a Vグ, epif,
b
lib. 1.Rømø,
Trad. xiv. num. v. edit. nºvifº, veren,
Pont, թ48- 642, * - - *** *** * S *
xxxVIII

lib. 1 1. Hift. Sacrae , & Hieronymus lib. xv 1 1. Commenta

riorum in Ifaiam cap. lx 1 v. Eadem fatis perfpeéìa fuiffe
reor Patribus Caefàrauguftanis,cum jubeant Can. 1. ut mulie
res omnes Eccle/ e Catholicae , &• Fidelet a virorum alie
morum leífione &• cætibai /eparentur. Ita debiliori fè
xui (quod plerifque hæreticis folemne fuit ) venenum fuum
libentius propinabant Prifcillianiftæ . Ut autem facilius
omnem excuterent verecundiam , fatali neceffitati homi
nem fubdi docuerunt. Patrum hac de re teftimonia con
gerere piget: unum Glere nequeo Olimpium Epifcopum na
tione Hifpanum , quem Gennadius refert capite xx 1 1 1.
de Viris Illußribus , fcripfiffe librum Fidei adver/us eor ,
qui maturam , &• mom arbitrium in culpam vocam; 3 in.,
eos fcilicet a hæterodoxos , de quibus nobis fermo eft ,
fcripfit Olympius : quod præter libri argumentum ac titu
lum , indicat regio ipfa » in qua magnæ gloriæ vir Epifco
patum adminiftrabat . Nullam idcirco relinquere debuit
auétor » quem illuftramus , huic fufpicioni anfam 5 verum
apertiffime » ut fecit » profiteri » juftorum peccatorumque
, diſtantiam, non ex conditione Creatoris, ſed arbitrio ac
» cedere voluntatis . » Hoc unum fatis eft » ne temere
adjudicemus Scriptori noftro opus quoddam de Prognoßicis
1\ativitatum , cujus caufâ in fufpicionem eumdem vêniffe
fomniantur nonnulli. Veteres enim, qui deliria hæc feéta
bantur,& Mathematici feu Genethliaci vulgo diéti, ex pecu
dibus& Zodiaci fignis nafcentium hominum mores effinge
bant;virtutifque aut vitii, quorum libera nobis facultas ineſt,
caufas coeleftibus illigabant. Similem prorfus amentiam »
ſeu verius impietatem Priſcillianis placuiſſe teſtatur San
&tus Auguftinus. Adftruunt (inquit Hær. ixx.) fatalibus
ffellis homines tolligatos » ip/ùmque corpus noßram /ecun
dum daodecim ßgnacæli e/écompoÅum , /%ut bj, qui Ma
the

a P. Nicolai animii Biii, Hifpan, lió, ii top, vii, nun ¡ºs.

 xXxIx

thematici vulgo appellamtur. Idem ferme repetunt a Hi

fpani Epifcopi in Regula Fidei Can. xv. & in concilio Bra
carenſi ſub Lucretio Can.x. Bgchiarium hoc errore implici
tum nemo dixerit: fecus non de Provinciae dumtaxat cogna
tione , fed ob focietatem criminis pravamque do&rinam
ſcriptis propagatam dediſſet criminationi locum; nec pur
gare fe , ſed potius palinodiam canere debuiſſet.
Poft affertam arbitrii libertatem Bachiarius fàtetur
num. 5. pænitentiam peccatorum plemjffma /? fide /ù/éipe
re 5 quod etiam diétum reor in Prifcillianos, qui fcelerum
confcientia omnem fàlutis fpem abjeciffe videntur. Poe
nitere enim nonnifi in rebus iis, quæ noftra voluntate con
filioque fata funt , proprie dicitut: nec, fi fatali necef
fitate adftringimur , aut fceleris admiffi causâ intimo fenfu
dolere , aut animum confirmare poffunus ad re&ius viven
dum , aut demum cavere diligentius, ne rurfus in eofdem
laqueos incidamus. Utrumque fane errorem profe(fi funt
recentiores Italiæ Gnoftici ac Manichæi , ut fidem faciunt
monumenta nuper allata a Cl. Muratorio b Confule præ
terea , quod veteres Manichæos attinet , Sanétum Johan
nem Chryfoftomum Hom. Lxxv 1 1. ad populum Antio
chenum , & do&tiffimum Sanéti Mauri alumnum in notis
ad Cyrilli Hierofolymitani Catechefin 1 1. num 5.
V. Hæc atque alia ut affererent Prifcilliani opinio
num monflra , novum iis prorfus confilium inire placuit,
Cum enim Manichaei» Lege & Prophetis reje&is , ex no
vo tantum foedere libros elegiffent , quos fufciperent ,
alios ad veteris cenfum ablegaffent ; verfutiores hîc nihil
canonicarum Scripturarum aperte reſpuere auſi ſunt ; ſed
ampleóti fe eafdem ac wenerari fimulantes , quaecumgue
dog
a P. Cotle?. Laaife pag. 46.9 1 1 8.
b V. Antiquit. Ital. Diſi. LX Tom, v. pag. 95. C.
c V. Sandum Auguff. Her LXX er epiff. CCXXXVII, num. 3. Sanéium .
I.eonem AMagnum epif. xv. mum. 13• 16. Concil Bracar. can. 7. apud
Loai am pag. 118.
XL

dogmati fuo advcrfabantur , aut callida aut ridicula expj

fitione detorquere atque eludere folebant. Sicubi vero pa
rum illis præfidii afferret allegprica » cui indulgebant, in
terpretatioloci alicujus e fàcris libris decerpti; vitiatis co
dicibus utebantur: quam fraudem atque adulterimam emen
dationem feétæ antefignano adfcribere videntur Leo Ma
gnus , & Epifcopi Concilii Bracarenfis. Attamen heic non
ftetit pravum ingenium Prifcillianorum ; fed canoni Scri
pturarum ab Ecclefia recepto libros apocryphos addide
runt, fub nomine Patriarcharum » Prophetarum , Apo
ftolorum confiétos 5 cujufmodi erant a Aífus Andreae ,
°johammjs , Thomae » omniumque blafphemiffimus liber, cui
fitulus, AMemoria Apo/lolorum » laudatus a Prifcilliano in
quadam epiftola , cujus fragmentum extat apud Orofium
Commomitorii capite fecundo. Quamquam » fan&i Thomæ
a&tus quod attinet » dubitare poffumus , num Prifcilliana
hærefis illos venditaverit » uti ab ejufdem nominis Apo
ftolo elucubratos. Unius fiquidem ex tribus Manetis audi
toribus ( Thomas dicebatur ) foetum eſſe Evangelium
apocryphum /ecumdum Thomam » teftatur Cyrillus Hiero
folymitanus Cattechefi v 1. num. 3 1. cui Photius fubfcri
bit a Millefio laudatus in notis ad Catechefin 1 v. num. 36.
Si autem ab hoc Evangelio non differunt A&tus Thomæ ,
quibus Prifcilliani ufi funt 5 confequi videtur, eofdem
pfeudepigraphos non effe , neque fub nomine fàn&iffimi
Apoftoli confiétos, quemadmodum veteres Patres Hifpa
nicæ feétæ vitiovertunt. Hæc» inquam, Prifcillianos fal
tem ab hoc crimine liberare videntur. Sed Cyrillo fyn
chronus » Photio antiquior , utrique eruditionis laude
merito comparandus Euſebius Caeſarienſis lib. 1 1 1. Hiſt.
Eccl. cap. 25. apocryphum Thomæ Evangelium fcriptis il
lis accenfet , quæ hæretici/ub Apo//o/orum nomine evulga
Ve

a P. San&i 7'urribii epiffolam ad Idas, cap, 3 , €9* 5. Sam&fuw Leonem M.

t9 Cencil, Bracar, l. c.
 - - XLI

verant. Quid-ni ergo a Manetis quidem difcipulo , qui

Thomas vocitabatur , opus hoc tenebris dignum prodierit :
a Manichæis vero five Prifcillianittis per fummam audaciam
fuerit adfcriptum Chrifti Apoftolo , ut tanto nomine fim
plicioribus fücum facerent?Quare liber hiceo primum fen
fu apocryphus, tum quod minime canonicus eſſet , tum
etiaim quod falfàm contineret noxiamque do&trinam » ter
tiam démum apocryphorum notam fubiit , ut nimirum ha
beretur opus falfi tituli & ementiti nominis. Ita » ni fal
lor , componi poffunt fecum pugnantes antiquorum de
Thomæ Evangelio fententiæ. Cum autem Patres Toletani
'a intelligerent fummam populis fibi creditis perniciem in
ferri a libris hujus furfuris , quos Prifcilliana hærefis in ,
deliciis habebat ; cenfuerunt enixe excubandum , me quis
communione depul/ut colleífiones faciat per mulierum do
mos , &• apocrypba , quæ damnata /umt » legam;. Idem
cavetur cán. xii, Regalæ Fidei » quam tamen haud fpc
&tare ad laudatum Concilium reéte fufpicatus eft Magnus
Annalium Conditor Cæfar Cardinalis Baronius b , ut eru
diti norunt. His præhabitis nemo mirabitur Bachiarium ,
hæc libello fuo inferenda duxiffe : » Omnem Scriptu
„ ram (inquit num. 6.) » quae Ecclefiaftico Canoni non
„ congruit neque confentit » non folum non fufcipimus »
„ verüm etiam velut alienam a fidei veritate damnamus. »
Hoc fcilicet præcipuum erat fundamentum , quo male_»
compaếta Prifcillianiſmi machina innitebatur.
Sed quæ Scriptori noftro mens fuerit , quæ caufà ,
edendi libelli, ex loco ftatim afferendo , quanquam & vi
deatur obfcurior , & medica alicubi manu indigeat » me
ridiana luce clarius dignofci poterit: Peregrinis » ( ibi
„ dem ait ) atque ignotis fabulis de fcripturarum conti
- IlՇ[l

a V. Definit. Jentemr. apud Loaifam pag. 5o. & 5 i.

b ad ann. 447. num, 16, W. Pagium adamn. 4of , nam, 16.
XLII,

» nentia non facile commodamus affenfum ; noquo cito

» nova doctrina aurium no(trarum intrat cavernas ; quia
» legimus virginem novam aliam in fecreto: quam ru
„ dem vel fecretam fufpicamur effe do&rinam , quæ ob
„ hoc prohibetur infpici, ne hominum corda , commenti
„ tia » fub fpecie veritatis » fermonum pulchritudine ,
„ fuavitateque decipiat. Virgo eft illa doétrina , quæ
„ nulli viro Ecclefiaftico vel Catholico cognita eft 5 fed
», inter mulieres femper adolevit » id eft , animas , quæ
», ſemper diſcentes omni ſpiritu deceptionis credula ſe fa
» cilitate commifcent » non curæ habentes unde conci
» piant 5 cum Dominus in lege mandaverit , ne nonnifi
» de tribu fua in conjugio copuletur , id eft , illi Fidei
» intelleétus (leg. intelleétui ) , qui ex Patrum femine,
» hoc eft » do$trina defcendit » & Abrahæ , qui primus
» in præputio credidit , profapia nobilitatur & genere.
» Virgo cft illa doétrina , quæ tanto (leg. tantum ) in
„ fècreto fibi placet, & in publicum erubefcit exire. Hanc
„ talem non folum fugimus; verum etiam publica voce da
» mnamus,ftultum docentes (fòrte ducentes) hoc credere,
» quod , aut ipfi defendere non poffumus , aut ad aures
» publicas non debeat pervenire. » Hifce coloribus fa
ciem exprimit Prifcillianæ doétrinæ, & proprios quodam
modo illius charaéteres indigitat 5 feétatm enim innuit ,
quæ novam do&trinam fequatur 3 quæ peregrinis referta ,
fit atque ignotis fabulis 5 quæ profundiffimo demum ar
camo fe protegat. Ac primo quidem mirum non eft , quod
eidem objeétet novitatem. Tametfi enim antiquos Mane
tis & Bafilidis errores Prifcillianus recudiffet ; ejus libros
tamen Patres Toletani licitum fibi duxerunt move/éiemtia
nomine & cenfura adfpergere ; cui merito Bachiarius præ
ferebat antiquam Patrum & Ecclefiæ fidem. Alteram ,
quod attinet notam Prifcillianifmi » certum eft impoftores
Vá
 XLIII

vaferrimos non aliter illufiffe nobilibus Hifpaniæ foeminis,

quam a mj/€emtet fabulis voluptatem » ac អ៊ួ
di
gnaque rifü occentantes Barbeli , Ba!/ami , Let/ borae
magis portenta quam nomina. Quandoquidem vero de »
abfurdis impiifque fe&tae Hifpanicæ commentis verba »
facimus , non abs re videtur , fi pro modulo noftro il
luftremus locum quemdam Cyrilli Hierofolymitani , qui
de Manichæis, hæc refert Catechefi v 1. num. 34. Bperrâ &
Θεός , ο πάντες ηρέμομον , κακενοι βλασφημούσιν . ατράπτει ο Θεός και ο
πάντες εις γην επικλινoμoν, κακώνα περί ουρανών δυσφήμες έχοσι γλώωσαν,
fcilicet: Tonat Deut; et contremi/timas omnes; i/li au
tem in bla/phemas voces erumpunt. Fulgurat Deus, om
nefjue moi in terram procamámus 5 illi autem de cælis
cónvicia jaéîamt. Ad quæ Cyrilli verba obfervat Benedi
&inus Clariffimus alium nullum fibi notum effe , qui me
moret hujuſmodi inter tonitrua & fulgura Manichæorum
blafphemias. Sed priufquam vir doétus hæc fcriberet, ex
Ambroſiano codice, Muratorii nunquam ſatis laudati cu
ra & ftudio b , prodierat vetuftiffimum fragmentum contra
hærefim Manichæorum , ubi hoc inter cætera anathema
tifmo feriuntur. » Si quis dixerit pluvias , coru/catio
» mes , fulmina » mubes » gramdines » non Dei nutu fieri,
„ vel moveri , anathema fit. » Quod Muratorio quoque
fingulare adeo vifum eft,ut opinionem hanc in Manichæo
rum fe&a nunquam aut memoratam a Patribus , aut refu
tatam fe legiffe fateátur. Si quis tamen Cyrillum conferat
cum au&ore Muratoriano » facile perfpiciet , eamdem ,
utrumque execrari infàniam Manetis » detrahentis fummæ
majeftati,quam in fulgure præfertim actonitru Deum often
dere , auétores fàcri`paffim teftantur. Quae igitur inter.
tonitrua:ac fulgura Manichæi, in cælum dicteria jeciffe rc
feruntur » hæc funt 3 quod illa nimirum, non 醬 juffս ,
F 2 ſed
a P. San&um %eronym. in cap. LXIV. Ifai« lib. contra Vigilant.cap.v 1 1.
er epiſ. ad Theodoram LXXV. nuw. 3.
$ J”. Anecdota . 7"om. I 1. Pag- I I he
KLIV

fed potius eorum » quos fingcbant ; Primcipum variis cafi

bus contingere blaterarent. Utrique fcriptori explicando
m.xime infervit locus Sanéti Epiphanii Hærefi Lxvi. quae
cft Manichæorum num 2 1. » Jam vero ( inquit) quis bla
» fphemum illum tolerare poffit ? Nam fi parentes illos,
» a quibus corpus accepimus » ab aliquo vituperatos audi
» re non poffumus , quanto id minus ferre debemus , cum
» ab moleftiffimo illo Manichaeo Deum univerforum do
>> minum, appeti malediétis ( éxarenuwuwer ) audienmus ?
» Etenim, cum a Deo pro infinita fua naifericordia ac bo
» nitate imbres e caelo mittuntur, maledicus ite (acro e
» £xaoonuò) non veretur a Deo imbres illos effe negare »
» fed ex Principum afferit profluvio manaffe. » & num.
22. » Nefcio quem bajulum (*•* unum e fcenicis,
» Principibus ) effe fingit , qui terram omnem fuis hu
» meris fuftentet , ac trigefimo quoque anno , laboran
» te altero humero » onus in alterum transferat , unde
» terræ motus exiftant. » Huc etiam fpeétat turpis illa
atque ineptiffìma fabula de virgine quadam elegantiffima,
quam omnes, quidem Firmamenti Principes depereunt ,
præfertim vero inter illos maximus , cui mebulæ ac pluviae
tribuuntur 5 uti fufius legere eft apud Archelaum in Abfit
1)j/putationis cum Manete cap. vi 1 1. His demum juvat
addere Celfi Philofophi a diétum in Chriftianos , quo
rum caufàm do&rinamque, temere aut mala fide » cum
Judæis non raro ac hæreticis confundit. » Saepe enim ,
„ (ait) & alios Angelos veniffe praedicant (Chriftia
» ni ) fiempe fexaginta fimul aut feptuaginta , qui cum
„ faéti fuiffent mali , vinculis fub terra conftriéli fuorum
„ criminum poenas luunt , et ex eorum lacrymis calidos
„ fimtes exoriri. » Singula excutit Origcnes , ac præcipue
abfurdam hanc atque ætatis noftræ Philofophis ignotam de
fontium origine opinionem , Celfum haufiffe refert ex li
bro
a V. Origen, lib. vº contra Celuvº ตนซ, 52. ;4. 55. （5′ notar Spenceri •
 XLV

bro Enochi: que rey , ait , mec le5ía unguam in Eccle/?r

Dei , mec audita e/?. Plurium igitur teftimonio » quod
Manichæi auli fint pluvias 2 tonitrua, fulgura, terræ mo
tus , quæcumque demum admirabili Dei difpenfatione •
contingunt, adfcribere Principibus fuis, fatis liquet . Pro
fanum dogma » bla/ρhemiæ nomine merito notatum a Cy
rillo & Epiphanio, more fuo inftauravit Prifcillianus:
quod Lucretius aliique Epifcopi Bracarenfes illi expro
brant can. v 1 1 1. » Si quis (inquiunt) credit , quia ali
» quantas in mundo creaturas Diabolus feceritº & toni
» trua , & fulgura , & tempeftates , & ficcitates ipfe Dia
„ bolus fua auétoritate faciat , ficut Prifcillianus dixit »
„ anathema fit. » Hæ funt igitur hifque affines , quibus au
res non præbuit Bachiarius, peregrinae fabulae , feu Iberae
maemiae, quemadmodum eas appellat Sanétus Hieronymus,
cujus Præfationem in Genefim a ac eruditiffimi Vallarfii
notam confulas velim.
Arcana demum fuit , atque in fecreto fibi placens do
&rina Prifcilliani ; unde & virginem appellat Bachiarius ,
refpiciens proculdubio ad Hebraicam vocem Alma , quæ
b virgo /ecreta redditur & ab/condita. Itaque aptiffime a
Sulpició Prifcilliana harrefis definitur , /ùper/litio exitia
bilis , arcamis occultata/ecretis. Morem hunc verfipelles
adftruebant fortaffis auétoritate librorum , quibus uteban
tur: Chriftus enim in libro illo , quem infcriptum fuiffe
diximus, Memoria Apoßolorum , c /ecreto quæfitus de
fenfu cujufdam parabolæ, verbis illam longe obfcurioribus
expofuiffe legebatur. Hymnus præterea feétae facer fo
lemnifque , cujus fragmentum refert Auguftinus epift.
ccxxxv 1 1. hunc titulum prætulit , » Hymnus Domini »
» queiu dixit/ecrete Sanétis Apoftolis fuis. » Qui igitur
- - aſ Cal

a 7. Tom. 1x edit. Peron.. pag. 5.

b V. Sanéguin Hieronymum lib. 1. adv, juvinian. cap. 36. er comm, in -
Ifai， cap. v i r I. -

е И. Оro/iит Соттоп. сар. 11.

XLVI - -

arcanas Apoftolis ac Difcipulis fcientias a Chrifto traditas

mentiebantur , nil mirum » fi digna tenebris venditare
confueverint a im moífurmis cætjbus , atque im latibulis ca
biculorum ó- momtium. Sed » nagis mirum eft , fanam
interim fimulare potuiffe Ecclefiae fidem cum Catholicis »
quos alioqui contemnebant veluti carnales , nec fecundum
fpiritum fentientes. Itaque turpitudines fuas perverfaque
dogmata ut occultarent , jurisjurandi religionem paffim
violabant , vel faltem hoc fibi licere celebri adagio b pro
diderunt • :
*jura , perjura ,/ècretum prodere moli.
Fuerat quidem olim (ut affirmat Agrippa Caftor, Scriptor
Ecclefiæ nobiliffimus apud Eufebium l. 1 v. Hift.Eccl.c.v 1 1.)
Bafilidis principis Gnoticorum intitutum, indiceregre
galibus fuis Pythagoricum quinquennii filentium 5 eidem
que prorfus indifferens vifum eft fidem ejurare. Verita
tem enim » Epiphanio tefte Haer. xx 1 v. cap. v. ajebat pro
fitendam effe coram hominibus , fcilicet coram fimmyftis
fuis, quos unos hoc dignos nomine , cæteros vero fuum ca
numque numero habuit. Quo & illud fpeétat ad fuos moni
tum: Date operam,ut vos ommia mo/eatis, at memo vos mo/èat.
Conftat etiam huic fimilem fùiffe Manetis aftum: qua de re
confuli poffunt anathematifmi , quos Manichæi ab hærefi
re[ilientes offerre Ecclefiæ tenebantur » , apud Cotele
rium in notis ad lib. v. Recognitjomum cap. 27. Cyrillus
Catechef v I. num. 36. cum fubjeótis Benedictini annota
tionibus , aliique 5 fufpe&am enim illorum refipifcentiam
reddebant mendacia, perjuria » & profeffiones ambiguæ.
Verum in hac arte adeo eccelluerunt Hifpaniæ Gnoftici &
Manichæi, ut San&i Auguftini ætate c vel/%li , vel cer
te maxime ip/èperfidiam fuam mendacio protegentes » do
cerent » in corde retimemdum e/? quod verum e/? : ore au
Æčጸ/2
a Concil. Cæfarauguff. can. 1 1.
b apud Sanéìum» Augußin. Haer. LXX. ur epißola CCXXXVII.
c V. lib. contra AMendacium ad C onfent. cap. 1 1.
 XLVII

tem ad alienos proferre fal/um, nullum e/ºpeccatum. Er

roris hujus patrocinium a fufcepit Dictinius Epifcopus,
edito opere, qui Libra inſcribebatur; Diétiniique in err
rore focius Herenas cum perjurio mentitus; Toletani Con
cilii fententia Presbyteri gradu dcjeétus fuit. Hinc » li
cct fidem fuam uberrime explicaffet Bachiarius » omnia
que ac ſingula ferme Priſcilliana doctrina capita damnaſ
fet, anxium fetamen & follicitum proditnum. 7. his ver
bis : ». Ille , qui nos crediderit aliud labiis loqui » aliud
„ corde tenere , (ad relata Auguftini verba videtur allu
„ dere ) cor noftrum Deus poteft infpicere : ipfi obtuli
„ mus lábia ad confeffionem: de quibus poffunt homines
„ judicare, fatisfecimus; ac fic duobus teftibus ftabit ver
» bum noftrum , ideft Deo , cujus judicium in nos , fi fal
» limus , invocamus 5 & hominibus » quorum fufpicio
» nes noftra confeffione corrigimus » ne amplius in nobis
„ velint male fentiendo peccare. » Timet nimirum , ne
fibi fides adhibeatur a morofis cenforibus » quafi eos fallere
veluti alienos » fecus in animo fentiens » externa profeffio
ne vellet, feu more Prifcillianorum perfidiam perfidia occu
Iere , ut cap. iv, epiftolæ fuæ ad Idacium & Coeponium ,
aptiffime loquitur Sanétus Turribius. Itaque non alium ,
præclaro hoc fidei fuæ documento emiffo , Bachiarius fibi
fcopum propofuit » nifi ut fefe purgaret ab impaéta accu
fàtione Prifcillianifmi , Hifpaniæ proinde reddendus vi
detur , ex qua jamdiu exul » atque e Britanniæ Hiberniae
que oris » ad quas forte delatus fuerat , nuper ejeétus » cer
tam nullibi fedem haétenus invenit,
VI, Quæ a nobis fufius difputata funt , luculenter
oftendunt Gennadium Maffilienfem minime affecutum fuif
fe libelli hujus argumentum. » Unum ( ait ) de Fide li
„ brum legi , in quo fatisfacit Pontifici urbis adverfus
» querulos , & iufamatores peregrinationis fuæ , indicans
fe
a y Sentent, Definit. Concil, Tolet, in Collei, Isaife pag. 5o.
XLVIII

» fe non timore hominum , fèd Dei caufâ peregrinatio

» nem fufcepiffe. » Toto cælo abcrrat Scriptor hic a Ba
chiarii confilio. Neque enim ex iis verbis , quibus auétor
terram fuam cognationemque fe reliquiffe gloriatur ut
Abrahæ hæres fieret , conjicere poffumus , aut peregrina
tionem aliquam ab illo fufceptam , aut ob id querulorum
invidiam fubiiffe. Regio , quam incolebat , turpiffima
hærefeos macula infamis evaferat , ut fuperius diétüm eft.
Cum ergo maxime infenfos experiretur nonnullos , qui
eum depatrio errore accufàbant , terrenam omnem patriam
fe in Bäptifmo abdicaffe pronunciat. Sed illius verba Chri
ftiano viro digniffima audire operæ pretium erit. » Quif --

,, quis eft (inquit num. 2.) qui me de Provinciæ conta

„ gione æftimat infidelem » ipfè fe infidelem effe noverit ;
„ quia aut oblitus eft » aut lubricum putat , quod in Ba
„ ptifmo confeffum effe cognofcit : fine dubio enim non
» relinquit terrenam cognationem » qui me de patrio er
» rore confutat. Certe fecundun inftitutionem aétus hu
„ mani Pater Patriam facit. Qualiter mihi Patria effe di
„ citur , cui ex præcepto cælefti Patriam ( lege Patrem)
„ in terra vocare » aut habere non finitur. » Alludit aper
tiffime ad Chrifti verba Matthæi xx 1 1 1. 9. nec non ad lo
ca alia novi Teftamenti , quibus monemur a advenas nos
effe in hac terra & peregrinos , in cælis vero effe juô tê aes
airwue, mo/lrum fcilicet , ut Tertullianus reddit » mumj
cipatum. Unde Juftinus Martyr , feu potius ignotus au
tör ,Juftino tamen antiquior , in epiftolaad Diognetum de
Chriftianis elegantiffime ajebat : ċwi »ās ~7øćww, ºw iv
•υμνά α•^rrt/orta. Eleganter etiam Paulinus Nolanus Car
mine x. ad Aufonium cecinit :
Nec mihi mumc patrii e/? ( ut vis ) oblivio C.cli ,
g2ui /ummum /u/pe£io Patrem.
Huic vero patriæ nos ádfcribi in Baptifmo reéte fenfit Ba
chia
a I. Petri Cap. 1 1. v. 1 1. Philip. cap. 1 1 1, v,2o. V. Calwet ibidem.
 XLIX

chiarius, nam facris undis mox abluendi » vel recens ablu

ti ( pro varia Ecclefiarum & temporum difciplina a ) re
citabant olim , & adhuc tecitant Orationem Dominicam 5
in qua cum caeleffem Patrem invocemus , veram etiam ibi
dejî nobis effe patriam agnofcinus. Hinc forte Catechu
.menos alloquens Clemens Alexandrinus » » O beata in
» quit b, inſtitutionis alumni. Impleamus pulcram ec
» clefiæ perfonam , & ad bonam matrem infantes accur
» rarmus ; ac fi auditores verbi evaferimus, beatam glo
» rificemus difpenfationem » per quam hono inftituitur,
,, ac tanquam Dei filius fanétificatur 5 & cælos quidem ,
„ patriam habet (aesaris/rra eis in wfanis ) e terra inftru
» étus, Patrem autem illic fumit » quem difcit in terra. »
Igitur commentitia eft illa , quam nobis obtrudit Genna
dius , Bachiarii peregrinatio. Hunc præterea libellum fe
ofcitanter legiffe prodit , dum ait Bachiarium Urbis Pon
tifici fatisfeciffe; fi hoc nomine Romanum Pontificem ,
intellexit, ut nemini ha&enus dubium fuit. Illud autem
omni careré fundamento » nobis probandum fufcipimus ;
etque ex Fidei, leóìione aperte colligi contendimus, ne
que illum , cui liber infcribitur » Epifcopali dignitate in
fignitum fuiffe ( tantum abeft » ut Urbis Pontifex hic fue
rit ) neque libelli auétorem fe prodere Epifcopum , quam
quam hoc titulo eum augeat Gennadianus codex Veronen
fís apud Dominicum Vallarfium Virum Clariffimum To
mo ii. Operum Sanéti Hieronymi. - . . . . . . .

Equidem ut a primo capite ordiamur, Beatiffmum ,

& Beatiffmum Fratrem Bachiarius illum appellat , a quo
fidem füam fuerat requifitus: quæ una fortaffe caufà fuit ,
ut Gennadius putaverit libellum fuiffe oblatum Pontifici
Urbis , quem Leonem Magnum recentiores afferunt , uno
Ꮐ . fer

a V. Ceteler, ad lib. v 1 1. Conffit. Apo/?. cap. 44.

b. Lik. 1 1 1. Pedagog, cap. 12, pag. 265 , B. V. Bafil, M. Hom. v1. in He
+aemeros num. 1. & Hom. ux, mwm. 2. Hom. v 1 1. in Pfalm. mum.3. &c.
L

ferme excepto Muratorio. Sed aevo illo , quo Bachiarius

floruit » quin ampliffimohoc titulo ( præter Antiftites Apo
ftolicæ fedis , aliarumque Eccleliarum) Monachi quoque
infigniti fuerint » dubitari nequit. Hoc honoris argumen
tum defert Hieronymus Romano Pontifici Damafo epift.
xv. 2. xv 1. 2. xx. 6. xx 1. 1. Theophilo Alexandrino epift.
lxxii 1. 1. Lxxxviii. cxiv. 1. tandem magno Auguftino
epift. c 1 1. 1. cxL 1. &c. Certum id ac notiflimum eft. Alt
idem Hieronymus ita Florentium alloquitur epiftola. 1 v.
.g2uantus Beatitudimittua* rumor &c. » quin tamen Ponti
ficio gradu cmineret Florentius » fed una fànétitatis opi
nione; unde & in/gnem Momachum ( non tamen Aquile
jenfem , ut viro celcberrimo nuper excidit ) appellat Do
&tor maximus in Chronico ad annum CCCLxxx i. Nullum
mori huic illuftrando aptius tcftimonium afferri poteft alte- .
ro auctoris noſtri libello, ſeu epiſtola de Reparatione La
pß: qua fcilicet Januarium fociofque ejus,quifratrem fuum.
graviffimi criminis reum ad fe rcvocare » ac refipifcentem
ampleéti detrc£tabant , graviter monet »ine illum ab hofte
percuffum vulneratumque deferant abfque poenitentiæ re
medio , , Parænefin vero fuam Januarium compellans ita ,
exorditur : » Nifi vererer , Beatiffme Frater, ne inter
» fimulatos amicos Job mihi portio poneretur. &c. » Tum
fermone ad reliquos converfo » haec addit num. 2. obfer
vatione digna: » Nolitc effe fine formidine, Beatiffmi
», Fratres : fortiorem percuffit inimicus , ut clarior ( al.
» celerior) ei poftmodum fieret aditus ad reliquos. » Qui
bus verbis monachum exhibet , priufquam peccaret , fpe
&tatiffimæ virtutis , aliifque fortiorem , qui cum Dei au
xilio freti fteterint , lapfum fuperbe negligebant. Miferi
illius , Chrifti olim militis, fortitudinem refque praecla
regeftas pluribus explicare pergit num. 8. » Ego illum ,
» certe vidi in prælio conftitutum ; pugnabat cum fcuto
» jejunii adverfus illecebras gulæ : pugnabat cum tacitur
In 113*
 L!

„ nitatis lorica contra detraétionis jacula , & reliqua tela

„ malediéta ; fed in eo loco , in quo fecuriorem fe arbi
„ trabatur effe , percuffus eft. » Jejunia , filentiunu » loci
fecuritas produnt monaftico inftituto addiétos fuiffe , cum
lapfum fratrem , tum Januarium &focios » qui defertorem
fufcipere erubefcebant. Sed Januarium præfertim obtefta
tur Bachiarius , a ut exemplo Chrifti , piiífimi Samarita
ni»' colligat fratrem â Diabolo vulneratum » ad/gnetque
iſcopo, gai/?quid impemderit amplius » a Domino con
?quetur. Fufius hæc eräht deducenda 3 ut nemo non in
telligeret » Januarium hunc non fuiffe Epifcopum , ut
Margarinus Bignæus dubitat b , fed monafterio illi adfcri
ptum , ubi fe pridemlapfus omni virtutum genere exer
cuit. Diaconi dumtaxat, aut forte minori in Eccleſia mu
nere utrumque fiun&um effe innuere videtur is epiftolæ lo
cus num. 4. : et tu ex tribu Levi les , qui Eccle/la/lico/er
vis officio. . . Levita eff jffe , qui cecidit. At facerdotii
apicem non attigeratJafiuarius.* Quorfum enim illum mo
neret nofter, ut vulneratum fratremadfignare vellet Epi
fcopo?. Cujus quidem argumenti vim ftatim fentiunt periti
veteris difciplinae » quae ferebat , ut folus Epifcopus poe
nitentiæ remedia ægris adhibere , eofque reconciliare Ec
clefiae poffet . Id fàltem , inconfulto Epifcopo, nemini
licuiffe (nifi poenitentis neceffitas illo abfente fecus po
fceret ) innumeri canones evincunt ; atque eleganter, ut
folet 5 definit San&tus Leo Magnus cap. v 1. Epiftolae ad
Nicctam Aquilejenfem , quæ nunc eft cxxix.. » Ea eft
» (inquit) cuftodienda moderatio , qua in focietatem no
»» ſtram nonniſi per pænitentiæ remedium, & per impo
» fitionem epifcopalis manus » communionis recipiant
» unitatem , tempora poenitudinis tuo conftituente judi
» cio , prout converforum animos perfpexeris effe devo
G 2 tOS •

a Ibidem mum. 9.
• V.. Max. Bibi, PP, Luga, Tom, wi.pag. 1 174.
III -

„ tos. » Hoc judicium Januario non defert Bachiarius,

quem tamen non femel Beatiffmum Fratrem appellat.Nul
lum ergo perinde epifcopalis dignitatis argumentum præ
bet eadem nomenclatura , quâ virum nobis ignotum in al
tero hoc Fide} libello exornare voluit . . -. . . .. .
· Cum Romano fàne Pontifice fibi fermonem non effe ,
fàtis indicat verbis illis » quas licet fuperius attulerim , heic
repetere non gravabor. » fi pro culpa unius ». totius Pro
» vinciæ anathemanda generatio eft , damnetur & illa bea
» tiffima difcipula , hoc eft ». Roma yideiqua nunc, non
» una , fed duæ vel tres , aut eo amplius hærefes pullula
» runt 5 & tamen nulla earum Cathedram Petri » hoc eft ,
» Sedem Fidei aut tenere potuit aut movere. » Nonne
hoc loquendi miodo» fe non niinus 5 quàm illum quocum
loquitur , ab Urbe longe pofitum innuit ? Si enim cum Pe
tri fucceffore fermo ci eft $. cùr illam appellat urbem Ro
mam ? Accedit , quod vix , immo ne vix quidem , fui
hujus Beatiffmi Fratris ( quem tamen fummi Pontificatus
apicem tenuiffè volunt ) cenfuræ atque auétoritati fubdat
Bachiarius fidei fuæ: profeffionem 5 fed judicium omne
magnificis verbis deferat num. 7. Sacerdotibus , &• Doíío
ribus , qui /umt capita populi , et columnae Eccle/ìarum :
In horum fententiam , fi quid improbarent , impigre fe
conceffurum promittit 5 fratri vero illi tantum animos ad
dit , ut fe rurfus interroget. S? qua emim , ait , /unt »
quae , aut ßudio praeterij/è , aut te adhuc titillare videam
tur, SINE VERECUNDIA jmterrogare dignare , ut /ine
cunífatione re/pondeam , et , aut emender de errore , aut
confirmer im fide. Qui » amabo fufpicari potuit Bachiarius »
Romanum Pontificem vix petita venia, fibi proponere
aufurum novas quæftiones , ne morofus fortaffe , aut , fi
fuperis placet , importunus videretur ? Apage indignam
Apoftolicæ Sedis culmine verecundiam. Longe abfuit fu
perbia hæc, feu verius infania a Scriptoris noftri mente 5
qui
 \

LIII

qui dubitanti cuidam monacho , non autem Pontifici Ma

ximo pro auétoritate fua jubenti , hunc Fidei libellum ob
tuliffe dicendus eft. Neque enim ( quod forte opponi pof
fet ) ullum debitæ erga Petri Cathedram obfervantiæ fi
gnum præferunt illa verba » jmterrogare dignare 5 cum ,
idem prorfus fonent , ac » imterroga , feu , interrogare
ne verearis , ut innumeris propemodum exemplis oftende
re poffem. Auétor Epiftolæ ad Gallos a , quam Sirmon
düs & Labbeus Innocentio hujus nominis Primo » Siricio
vero Conftantius adfcribit , hæc habet num. 2. Samí}itudo
veflra ex Sedis Apoßolicae au5foritate /?j/&itari digmata e/?,
fèu legis /ciemtiam , /eu traditiones. Idem hoc effe certüm
eft , ac fi Pontifex dixiffet , /£j/èitata e/?, Phrafis eadem
maxime familiaris eft Lucifero Calaritano b : In libro de
Regibus Apo/}aticis ait de Salomone: idola digmatus e/? /?
qui. Et in libro de mon comveniendo cum hereticis: Paulus
Samo/àtemut , inquit » dignatus ( e/? ) dicere » hominem_,
tantum Dei Filium. Quid? quod idem Bacbiarius in Epi
ftola ad Januarium num. 1 1. fimiliter dicat de Pharaone ,
mequaquam pænitere dignatur £/? ; fèu , quod idem eft ,
non poenituit. : . . .

VII. Hinc eliditur vis omnis illius argumenti , quod

prius a Muratorio dubitantis fpecie propofitum , urget
Vallarfius in fuis ad Gennadium notis a : vix nimirum ,
fuaderi poffe » Bachiarium , nifi Epifcopali dignitate con
fpicuus fuiffet , a fummo Pontifice requirendum , ut fidei
ſua profeſſionem emitteret; cum in Eccleſia Dei abſque ,
hoc gradu infimi fubfellii, parvique momenti futurus fuif
fet. Omnis » inquam , hujus argumenti vis concidit » ut
pote innixi rei fàtis incertae. Cæterum , ebullientibus olim
fidei caufâ diffidiis , non Epifcopi modo , fed minoris gra
dus
a P. epi?, Rom. Pentif: pag. 687.
b V. Max Bibl. PP. Lugaun. Tom. 1v. pag. 2 15. E. pag. 2 º 3. H.tº alibi
paſſim .
c Tom. II. Sandi Hieron, pag. 963.
L1V

dus Clerici & Monachi , paris fibi conditionis hominibus

fàtisfacere , fidem fcilicet profiteri fuam coaéti funt. Cum
itaque in partes fciffa Antiochena Ecclefia , infurgerent
Monachi adverfus Hieronymum in illis tum locis degen
tem, hoc clypeo Maximus Do&or ufus eft. Nom mihi (quæ
ritur vir fànétiffimus epift. v 1 1. num. 3.) comceditur unus
angulus eremi. g2uotidie expo/eor fidem , qua/í/íne Fide
rematus /£m. Comff;eor , at volumt 5 mom placet. 盜
bo5 mom credumt. Quid ergo dicere vetat , idem fæpius
contigiffe in caufa Prifcilliànifimi fufpicionum plena , ?
Accufatores profe&o Monachos fuiffe , innuere videntur
hæc verba num. 2. Hi , qui tot ammorum Domimi/etfatores.
fumt » prius judicamt » quam id , unde judicant » audiant,
atque cogno/camt. Quantum vero diftaret Bachiarius ab
Antiftitis gradu, teftis idem eft , ubi Epifcoporum » Do
ctorumque judicio expoitionem Fidei fubjicit his ver
bis nu. 7. » Et cum hæc, Deo tefte , ita , ut fcribimus »
» fentiamus , tamen non fic nobis de veritate blandimur »
» ut fi forte Sacerdotes , five Do&ores, qui funt capita
» populi , & columnæ Ecclefiarum , quodlibet ex his »
» quæ profeffi fuimus , probantes , (leg. improbantes)
» reétius quid dixerint, pigri fimus in eorum fententiam
s, tranfire: pracceptumque meminimus fcriptum : inter
» rogate Patres veßros , et dicem, vobis. Neque enim ,
5, tam ftulti fumus, ut quibus capita pro fanétificatione
», fubmittimus , his corda noftra humiliare nolimus . Pa
» ftor eft : quo vocaverit , fequar :*quod dixerit , ru
» minabo; quia ipfe fcit fibi procuftodia mea reddendam
» effe rationem. S, Notiffimum eft , nomine Sacerdotum
Epifcopos faepius intelligi in veterum monumentis 5 nec
alio fenfu heic a Bachiario ufurpari colligimus ex altero
loco circa finem libelli , quem ait fe deponere amte pedes'
Epi/coporum, atque Doííorum. Quos itaque Dobiorum no
mine defignare velit » diligentius inquirendum eft. Ti
tu
 ᏞᎳ
fulo hoc Siricium nerito exornat Ambrofius cum aliis Ita
liæ Epifcopis epift. xl 1 v. num. 1 2. Zofimum fucceffor ejus
Caeleftinus epift. xx 1. num. 1o. Flavianum Antiochenum
Chryfoftomus apudJulianum Garnier Benedi&tinumClarif
fimum in Præfatione ad Tomum 1 1. San&i Bafilii num. io.
Quare laudatus Caeleftinus , cum ex relatione Profperi &
Hilarii didiciffet , nefcio quos in Galliis Presbyteros ec
clefias illas turbare novis atque indifciplinatis quæftioni
bus, id Epifcoporum negligentiæ vitio vertit his verbis,
» Veftrae a Dile&ioni juftius imputamus, quando illi fu
» pra vos habent copiam difputandi. Legimus fupra ma
,, giftrum non effe difcipulum , hoc eft , non fibi debere
» quemquam in injuriam Doóìorum vindicare doétrinam.
» Nam & hos ipfos a Deo noftro pofitos novimus ad do
» cendum 5 cum fit » dicente Apoftolo » eis tertius locus
» in Ecclefia deputandus. » Refpicit nimirum ad illud
Pauli I, Cor. x 1 1. 28. g2a2/âam quidem po/ùit jm Eccle/ia,
primum Apoßolor , /ecundo Prophetas , tertio Dobiores .
Quo loco videtur Pontifex celeberrimus , feclufis inferio
ri5us Ecclefiæ gradibus , Epifcopos dumtaxat infignire ,
DoÉforis munere : quod perinde fecit Ambrofius Expo/î.
im Lucam lib. v 1 1. num. 86. Fatendun tamen eft , Pref
byteros etiam , & Clericos illos , quibus ab Epifcopis fuis
demandata provincia fuit populum erudiendi , eadem ,
frequenter appellatione honeftari. Hermas antiquiffimus
Scriptor Pafforis lib. I. Vif. 1 1 1. cap. y. hoc ordine recen
fet gradus Ecclefiafticæ Hierarchiæ , ut fcilicet primo lo
co ponat Apo//olos & Epi/copos , deinde Doííores , poftre
mo Mimj/?ror. Quemadmodum autem Miniftrorumi nomi
ne Diaconos accipi conſtat; ita per Dobiores Hermam ,
compleéti voluiffe Presbyteros , recte Pearfonius conten
dit Vindiciarum, Parte II. cap. 13. allatis præfertim in rei
hujus teftimonium Aëtis Sanétæ Perpetuæ, & Cyprianica.
epi
A Epif, I. num, 2. ex recemf. Confiant. pag. 1186.
Y.VI

epiftola , ubi de Presbyteris Do5ioribus mentio habetur.

Clericos præterea , qui ſcientia & pierate praecellerent »
funétos olim fuiffe hoc munere » idem prodit Cyprianus »
qui Optatum Leétoris gradu auétum » in Carthaginenfi Ec
clefia Audientium Doíforem cofiftituit. Hoc vero nomen
illis præcipue inditum fuit , qui Catechumenos ad Baptif
muni comparabant: cujus moris antiquum & illuftre exem
plum petere liceat ex Aquilejenfi Ecclefia , a Rufino alla
tum libro I. Inveíí. num. 3. » Ego (inquit ) ante annos
»» fere triginta in monafterio jam pofitus » per gratiam ,
» baptifmi regeneratus, fignaculum fidei confecutus fum
» per fanétos viros Chromatium, Jovinum , & Eufebium,
» opinatiſſimos & probatiſſimos in Eccleſia Dei Epiſcopos;
» quorum alter tunc Presbyter beatæ memoriæ Valeriani,
» alter Archidiaconus , alius Diaconus , fimulque Pater
» mihi & Do&tor fymboli ac fidei fuit. » Eu/ebium ita
que tunctemporis Diaconum , dein Epifcopum ( forte ,
Bononienfis Ecclefiae ) Patrem fibi fàcris Baptifmi myfte
riis initiando , atque Doííorem extitiffe Rufinus gloriatur.
Atque eumdem fenfum tribui malim Di&tinii verbis in Sy
nodo Toletana , ubi ait : /equor a /emtemtiam Domini
mei , et Patris mei , et Gemitoris , et Doíforis mei Sympho
fíì. Hic forte olim adhuc Presbyter vel Diaconus , fym
bolum Diétinio Catechumeno expofuerat 5 atque hac de •
caufa ab eo Doétor ac Genitor , feu Pater appellatur , ni
mirum propter doëìrinam , et regenerationem /ecundum ,
fpiritum , uti de Apoftolo Corinthios filiorüm loco ha
bente explicat Cyrillus Hierolymitanus Catechefi v 1 1.
num. 9. Celfus quoque apud Origenem lib. v i. num. 27.
teftatur » Patrem apud noftros vocari illum , qui fignacu
lum, ſeu ſigillum tradat, qui vero accipiat, Filii nomi
ne cenferi. ως του με τίω τεραγίδα περιτιθέντες καλυμένα πατρος,
τυ 5 τεραγιζομένο, λεγομέν νευ ο ψύ. Ubi mirum forte videri

a P. Colle?.. Loafe pag- 48.

 f,VII

poteft , Celfum hæc referentem ab Origene argui , ceu

ineptias fingeret ne inani quidem rumore fultas. Sed duo
heic a Celfo allata diftingui debent. Sigillum traditum
acceptumque in Ecclefia , atque illum qui traderet , Pa
trem di&tum paffim fuiffe : qui vero acciperet , Filium ,
haud negare potuit Origenes; fed hoc unum negat , quod
Fidelis nimirum, ftatim ac figillum accepiffet , hæc verba
proferret: umtfus/ium umguento albo ex ligno vitae : quod
(fubdit Alexandrinus Doétor) me ab hæreticis quidein ,
audjv? umquam doceri: Quamquam , ut obiter moneam ,
haec Celfus forte didicerit ex apocrypho aliquo libro Ebio
nitis familiari ; hanc enim difciplinam videtur innuere
vetus auétor Recognitiomum lib. 1. cap. xlv. ubi hæc le
guntur: Hunc ( Chriftum )primum Pater oleo perunxit ,
quod ex lignovitae fuerat/ùmptum. Cæterum Patris & Do
&toris nomina frequenter eo quo diximus fenfu ufurpan
tur a Scriptoribus Ecclefiae. Indigitare fàtis erit Clemen
tem Alexandrinum lib. v. Stromatum pag. 552. c. atque
alibi: Bafilium Magnum in Pfàlinum xxx 1 1 1. num. 8. Cy
rillum Hierofolymitanum Procatech. num. I 2. Catech. iv.
num. 2o. x 1 1. 5.& 16. xv. 7.xvii. 2o. & 32. Sanétiffimum
autem Ecclefiæ morem, quo non alii Do5fores habebantur ,
nifi illi, quibus Epifcopus facultatem Symboli auditoribus
exponendi feciſſet 2 violare auſ ſunt Priſcilliani, quite
nere fibi Dofforum momen imponebant , uti Caefàraugu
* flanæ Synodi Patres teftantur can. v 1 1. Quî igitur Epifco
pus fuerit Bachiarius , qui non Epifcopis modo , fed Pref
byteris etiam , e quorum ordine fuiffe Doétores hucuf
que latius probatum eft » immo fortaffe minoris gradus
Clericis caput fuum fubmittebat ? ... "

• Nemo id ambiget nos reéte colligere, modo in me

moriam fibi revocare velit peculiare illud honoris genus ,
quod vetufta ætas Epifcopis deferre confuevit ; ut nimi
rum quifque , etiamfi Imperator effet , caput illi fuppo
- 1)C
I.VIII

neret , benediétionem accepturus . Idem a de /ecumdjs

Sacerdotibus , vel etiam Levitis » quibus omnis terra ca
put imclimat , affirmant Honorius & Valentinianus Augu
fti. Hac vero obfequii fignificatione Epifcopi numquam
profequebantur alios fibi gradu impares, nifi id eximia ,
viri alicujus fànétitas poftularet. Itaque Poftumianus apud
Sulpicium Dialogo I. cap. 2o. referens Epifcopos contingi
fe atque benedici a fanéto quodam Orientis Monacho hu
militer popofciffe , aperte fignificat , hoc ab illis geftum
contra confuetudinem » ac veluti Sacerdotali dignitate de
po/ìa. Atqui Bachiarius , nedum Epifcopis, fed Doéto
ribus, feu leétis ex Ecclefiae Senatu viris , caput fubmit
tere pro benediétione obtinenda in more habuit: gui
Jus capita , inquit , pro/àmífificatione /ùbmittimur. Vo
ce autem /àmffificatoimis benedictionem intelligi , tum
pcr fe clarum , tum Bafilius auétor eft epift. 1 i. ad Am
philochium can. 27. ubi ait: waoyia yàp àyazus) urrà foris irr
Nedum ergo Epifcopus( fàltem quo tempore libellum Fi
dej edidit ) Bachiarius non fuit 5 fcd Presbyteris ipfis Cle
ricifque fubjeétus. Quare inter oves , quæ Paftoris vo-.
cem fequi debent , ftatim feipfum recenfet; nec aliorum
cuftodiam fibi vindicat , fed Epifcopo fuam ultro defert.
Pa/or e/?: quo vocaverit • /?quar: . . . quia jp/?/£ir/
bj pro cu/lodia mea reddemdam e/é rationem.
Verba hæc congruere Epifcopi perfonae , nemo dixe
rit: congruunt vero monachi vitam agenti. Quod enim
folerent hujus inftituti homines Epifcopis caputTfubmit
tere , luculentiffimum tcftem habemus Sanétum Hiero
nymum , qui epift. Lxx 1 1. num. 3. laudans dignam plane
quam Præfules omnium ætatum imitentur , Theophili Ale
xandrini humanitatem , moderatumque imperium , quod
in illos exercebat , ita loquitur: Nom quaeris Monachor tibi
e/é/ubjeífor ; ideo magis/ubjeífos habes. Tu offèrt o/?ulum :
állí
a apud 1'alef. annot. ad lib. iv. Hiff. Eccl. 7'heodoriti cap. y.
 LIX

illi colla /äbmittumt. Idem S. Do&or cpift. x 1 v. nu. 8. hoc

maxime inter monachos & clericos difcrimen affert: Clerici
pa/éumt oves: egopa/£or. Huic demum conjeéturæ momen
tum addit infcriptio epiftolæ ad Januarium his verbis
concepta in codice Ambrofiano a : Incipit liber Samífi
Bacharii Monachi ad januariam de reparatione lap/f.
Quin & ejufdem Epiftolæ feu libri contextus indicium præ
bet non leve , moñaftica: profefíioni au&orem fuiffe ad
diétum. Poftquam enim Januario fociifque fàtis , ut fibi
videbatur » commendaverat lapfi fratris caufam 5 ad hunc
etiam fermonem convertens , ad poenitentiam eumdem
hortatur; utque emendare poffit culpam defertoris & refu
gi num. 15. monet illi adeundam effe urbem » Bofor citra
» Jordanem in folitudine , quæ interpretatur anguffias id.
» eft » cellulam monafterii parvam vel modicam. » Obi
ter obfervo , pro citra forte reponendum ultra » ut ha
betur Jofue cap.xx 1.v. 36. necnon apud Eufebium & Hiero
nymum in libro b de Situ et Nomjmibus Locorum Hebraj
corum. Itaque lapfo redeundum erat , ut alibi £ ait » ad
mona/ferii/ui carcerem; ibique caro edomanda jejuniis &
cilicio , quod abjecerat. Sed ne lapfus caufaretur forfitan
graviora ſibi onera imponi; ultro ſpondet Bachiarius ſe ,
initurum cum eo focietatem laboris. » Confortium meum,
» inquit » cupidus fàlutis tuæ, non folum ingero » fed
» etiam offero. Ac fi forte tu ad me venire confunderis ,
» manda , & ego ad adducendum te fine dilatione prope
» rabo. » Non alio fcilicet adduéìurus erat tranfugam ,
fratrem , quam ad coenobium , ubi cum Januario fociif
que paullo durioribus lapfus fefe olim laude dignum præ
buerat. Idem ergo vitæ genus feétabatur Bachiarius » quam
quam tunc temporis alibi fortaffe degeret.
H 2 Sed

a P. Muratorii Prolegom. & Difqnifit. dc rv. Temporum jejun. cap. ult.

b 2"om. 1 1 1- Oper, Sané?i Hieronymi pag. 169. 17o, Edit, Veron.
с мит, 16,
1_X

Sed do&tiffimus Vallarfius a opponit codicem Vero

nenfis Ecclefiæ » cui paucos invenire eft , ut idem cenfet ,
antiquitate & emendatione pares. Continet hic Gennadii
catalogum » & quod rem noftram attinet , Bachiarium
exornat Epi/copi titulo. Et vero (fubdit Vallarfius) mibi!
dubita/et Cl Muratorius,Epiſcopigradufundium e/e Bachi
arjum »/£noflrum hunc codicem im/pexi/ét. Hujus nos anti
quitatem veneramur; fed emendatiorem,hoc fàltem in loco,
non immerito defideramus. Sola enim libri vetuftate non
dirimi quæftiones de genuina leétione alicujus loci , omnes
facile fentient 5 cum non defint vel inter vetuftiffimos vi
tiofiffimi » atque interpolatorum gloffis adfperfi. Hinc tu
tius videtur illam plerumque fcripturam feétari, quam plu
res libri exhibent. Veronenfis autem additamentum in nul
lo reperitur ex codicibus, qui haćřenus innotuerunt: id
fàltem animadverti non video ab accuratiffimis viris, criti
ticefque peritiffimis » b Mabillonio , Martiana:o , Mont
fauconio, qui Corbejenfem , Neapolitanum , aliofque in
fignes Gennadii codices a fe infpeétos laudant. Hoc præ
terea gloffemate caruit liber ille , quo utebatur Honorius
'Auguftodunenfis: caruit alter , quem Pezii Anonymus præ
manibus habebat 5 nulla enim gradus Epifcopalis mentione
faéta , hoc Scriptori noftro texit elogium : Bachjarius ,
vir optimi ingenii , /cribit ad jamuarium de reparatione
lap/£. Operis hujus fingillatim non meminerat Gennadius:
Anonymus itaque illum fupplere videtur 5 nam & Cæfa
rii , Gelafii , Leonis Magni fcripta nonnulla , quae Maffi
lienfis. aut præterit omnino » aut obfcure indigitat capp.
Lxxxvi. xciv. Lxx. » diligentiori cura ab Anonymo recen
fentur capp. xxx ix. 1 1. v 1 1. ut conferenti planum fiet . .
Sed ne omnibus Gennadii codicibus unum præferam
Ꮩe

a Tom. 1 1. Oper. San&i H'eronymi , P. admonit. in lib. de Vir. Illuffr.

& notam ad cap. xx 1 v. Gennadii •
b P'. Fabric, Bibl. Eccl, in Gennad. pag. s. 9 Diar. Ital. cap.xx t.
 - LXI

Veronenfem , duæ præfertim rationes vetant ex ipfo elo

gii contextu petitæ. Primo fiquidem Bachiarius dicitur vir
Chrißianae Philo/ophiæ : quæ laus maxime convenit foli
tariam vitam agentibus. Quanquam enim monafticum in
ftitutum cum paftorali follicitudine quidam olim junxerint,
uti Nazianzenus affirmat a de Magno Athanafio , cujus
et ſacerdotium erat Philoſophicum, è istoria triestis; atta
men hoc nomen illis proprie congruere vifum eft , qui uni
afceticæ vacabant ab omni regendæ Ecclefiae cura expedi
ti. Plura ex ejufdem Nazianzeni fcriptis b teftimonia ,
promere poffemus; fed nobile exemplum apud Eufebium ,
lib. v 1. Hift. Eccl. cap. 9. fefe nobis offert in Narcifo Hie
rofolymorum Epifcopo , qui plebe reliéta , in folitudine ac
deviis agris diu latuit. Ut hoc confilii caperet vir fànétif
fimus » duæ res impulerunt. Secefferat enim » cum de
clinandi caufâ fceleratorum quorumdam calumnias » tum
maxime , quod alioqui Philo/ophicae vitae jamdudum amore
έσηerefar. ο άλλως εκ μακρού τον Φιλόσοφον ασπαζόμενος βίον. Con
fule ejufdem libri cap. io. necnon lib. 1 1 1. cap. 37. & lib..
v 1. cap.3. Simili locutione utitur vetus au&or Conßitutio
mum A/eeticarum inter opera Bafilii Magni c in Prooemio,
& cap. v. : fimili tandem Rufinus nofter, cujus locus nunc
in promptu non eft. Alia ratio » cur fidendum non fit hac
in re Veronenfi libro , ex eo petitur, quod Chriftianis
Philofophis maxime conveniant peregrinationes pietatis
caufà fufceptæ, quas inepte Gennadius tribueret Epifcopo;
frequentes vero fuiffe inter monachos , illius ævi mohu
menta teftantur. Confuli hac de re poffunt Sanéti Hiero
nymi epiftolae , fcilicet x I v. 7. Lxv 1 1 t. 4. Lxxx 1 1. 1 1. ac
præfertim cxxv. 2o. ubi Rufticum monachum , dein illu
ftrem Narbonæ Epifcopum , hortatur his verbis: / perfè
$#a

a 7'om. 1. Orat. xx1. pag. 384. D. Edit. Pariſ. 16o».

b P. Oras: 1. pag. 4. Orat. 1 1 1. pag. 77. 78.79 orat, 1x, pag.. i so.sys.
e Tom • 1 1 • pag. 5 3 3. G pag• 5 í o. Hdit. Ben.
LXII

bfa de/ leras, exi cum Abraham de patria et cogmatione tua,

et perge quo me/cis. Haud aliam vifus eft Maffilienfi vitæ
ஃ: fècutus fuiffe Bachiarius , qui » nudus & ex
, peditus vacare Deo difponens , etiam peregrinationem
» pro confervanda PRopositi integritate elegit » . . . ut
» exiens de terra vel cognatione fua » cohæres fieret Abra
» hae Patriarchæ. » Monachum hæc verba nobis exhibent
non Epifcopum. An vero poft editum utrumque libellum,
gradu hoc auétus & honeftatus fuerit ; atque , ut hanc illi
fufceptam aliquando dignitatem afferamus , fatif-ne fit ve
tuftiffimi codicis auétoritas , decernere nolim , nec pluri
bus vacat inquirere. Sed ha&tenus di&a in pauca contra
hens, cenfeo Bachiarium natione Hifpanum, & profeffio
ne Monachum , fæculo Ecclefiae quinto nondum adulto » ut
objećtam purgaret infamiam Prifcillianifmi, cuidam forte
paris inſtituti virolibellum de Fide obtuliſſe.

1DE
 LXIII

DE BACHIARII SCRIPTIS
в т р о ст в і м А
D I s s E R T A TI O A L T E R A.
I. Gemwima Bachiarii Opu/cula , liber de Fide » et epiffola
de Reparatione lap/£: g2uid prae/litum in mova hac edi
ziome? II. Detegitur verus auíior objurgationis in Eva
grium olim ad/èriptæ Sanfio Hieronymo : III. De/cri
Ätis Bacbiarió/uppo/îis. IV. De eju/dem doóirin1—•.
V. g2gg illius /* ſententia de ſacraram Virginu n—»
conjugio? -

Uperior noftra Differtatio plura ,

$i, compleétitur , quæ lucem afferre
poffunt fcriptis Bachiarii. Cum ea
tamen in præfens colligere, atque
emendatiora in lucetn proferre no
bis propofitum fit;nihil,quod fpeétet
ad idem argumentum , negligen
- dum cenfuimus, Quin plures olim
Scriptoris noftri lucubrationes per manus hominnm cir
cumferrentur , vix dubitare finit illud Gennadii teftimo
nium : edidi/e dicitur grata opu/cula. Sed ex his parvæ
quidem molis , haud tamen fimilis pretii libris , unum
de Fide recenfet Presbyter Maffilienfis; quem etiam fe •
legiffe ait » fcriptumque refert a Bachiario, ut occurre
ret amulis, qui peregrinationem , non religionis cauſa,
fed hominum timore fufceptam ab illo fuifle calumniaban
tur. Infignem hunc , cui plerique fubfcribunt , Genna
dii errorem fufius explofum inveniet eruditus leétor citatæ
Ꭰ1Ꮭ.
LXIV

Differtationis cap.v 1. Scilicet Bachiarius ex Patriæ præjudi

cio in fufpicionem venerat Prifcillianifmi alte ebibiti: quo
crimine ut fe purgaret , præclaram hanc fidei profeffionem
emifit , qua cum fuæ ætatis » tum recentium novatorum
profana dogmata execratur. Monumentum hoc, quod in
genium æque ac pietatem auétoris nobis exhibet , tamlon
ga noćte 醬 » ut etiam a interiiffe putaretur.
Verum Mägnus ille Federicus Borromæus S. R. E. Car
dinalis mori vetuit , translato in Ambrofianam Bibliothe
cam antiquiſſimo codice monaſterii Bobienſis, e quo de
mum Bachiarii Fidem eduxit Clariffimus Muratorius anno
MDcxcv 1 1 1. edendamque curavit typis Mediolanenfibus
Tomo 1 1. Anecdotorum. Nondum tamen perfpeétum ,
erat , quænam lubentioribus animis natio munus hoc exci
pere deberet ; cum mihi vifum eft fuo veluti jure Hifpa
nos illud fibi tribuere. Studium igitur curamque omnem
contuli , ut poft diuturnum tredecim faeculorum exilium,in
Patriam reducem ample&ti poffent civem non ignobilem ,
fimulque gemellos ejus filios » qui mores optimi parentis
& ingenium referunt. Atque utinam , librum de Fide quod
attinet, præfto fuiffet codex aliquis præter Ambrófia
num, quem uti fufpicor alicubi mulétatum effe , ita maculis
uibufdam adfpergi certum eft. Sed accuratiffimus Mont
醬b hunc unum laudat » quem & pergamenum , &
v 1 1 1. faeculo (criptum ait. Quod igitur reliquum erat »
quodve ut a Clarifs.ViroJofepho Antonio Saxio Ambrofia
næ Bibliothecæ Præfeéto facile impetrarem , fumma illius
humanitas fecit » ad hoc rurfus exemplum diligenter reco
gnitus atque emendatus libellus prodit. Quibus igitur in
locis noftra hæc editio differt a Mediolanenfi , ea omnia L
immutata funt ad fidem laudati codicis , quem conftanter
fèqui placuit , fi unum aut alterum locum excipias , quem
* - ta

a Cave Hi 7. Liter, pag. 242, Edit. Geneven, 1693.

b Biblioth. Billiothecarum AMS, pag- $ 3o.
 LXV

tamen , uti in Codice legitur , in notis fubjicere non ,

prætermifimus. Alia quæ fupererant menda , partim Ru
fino noftro au&tore » partim conjeétura » nunquam tamen
taciti , expungimus; ncve in re hac aleæ plcna nimiæ nos
licentiæ arguere quis poffet , vitiofa lectione plerumque
haud immutata , fatis fuit notis brevioribus illam indica
re , quæ nobis vifa eft melior ac genuina. Paulloliberius
verfati fumus in reftituenda vera interpunétione, fi prae
fertim de au&oris mente nullus fupereffet ambigendi lo
cus: cujus diligentiæ fpecimen heic fubdere liceat. In ipfo
libelli exordio ßententia Ecclefiaftis ita diftinguitur in pri
ma editione , ac fi diceretur » omne recens /ub/ò/e. Sed
nemo non videt Bachiarium verba illa afferre , ut evincat
nihil prorfus in Chriftiana Ecclefia novi contingere, cu
jus umbra & figura aliqua in facris libris haberi nequeat.
Hoc enim Salomonis adagium fecus accepit nofter, ac in
telligendum putet Ifaacus Voffius a , qui aufus eft carpere
Sanétum Hieronymum , ceu locum ita reddens, mjhi//ub
fòle novum , a feptuagintavirali interpretatione receffèrit.
Sed magni inter fuos nominis Criticus non vidit , quam
fæpe apud feniores veteris Foederis interpretes , atque •
apud Apoftolos » qui illorum lingua loquuntur , ov rä , feu
mom omne idem fonet ac mibi/. Quare fententia hæc ww ive
σαν ανεσφατο υπό τον ήλιον Ηelleniftica phrafi concepta » non
aliud latine fignificare poteft » quam mihil fub fole re
cens effc. Innumera pene excmpla congerere b facile ,
poffem ; fed brevitati confulens , afferam minus ob
via teftimonia veterum fcriptorum Ecclefiae , qui, ut no
tum cft » ftilum Græcorum Scripturæ interpretum magis
imitantur. Hoc igitur fenfu auétor Sibillini carminis ,
I CԱԱՆ

a V Reſponſ ad Objeata in calce Hiſt. Crit Vet. Teſtam. pag. 146. edit.
Amf?eu. 1 685 .
i» V. Gen. 1 1 1. 1. Deuter. 1 v. 16. AMatth. xx 1 v. * A. Romw. 1 1 1. ; c. 1.
Сиr. J - a?. Að. X, 14s
 ,”

ILXVI
cum Deum nemini vifibilem dicere vellet, adfpici mom_,
poſſe ait ab omni carne mortali.
Αυτό, δ' ου βλέπεται θνητή, υπό σαρκός ασάσης.
Juſtinus Martyr accedit in Dialogo cum Tryphone n.4.
ubi hanc fenis vel Angeli , qui fe fpc&tandum illi præbuit,
(ententiam refert. αλλά μην ουδε αποθνήσκειν φημι πάσας τας ψυ
xi, iy». Quæ fi contentiofe reddantur , ita fonant: Haud
tamem jmterjre ommer amimas dixerim; licet certum fit
hunc verbis iis fenfum fubeffe , nullas vidclicet animas ,
ne impiorum quidem aboleri poffe , uti luculenter a do
étiſſimo Aſceta Congregationis Sanéti Mauri non ita pri
dem a demonftratum ett. Rečte igitur Bachiarius in Ita
lica qua utebatur verfione , Salomonis verba Hicrony
miano fenfu accepit 5 nec dubitandum nobis fuit locum ,
ita diftinguere : Omne quod fuit » ip/ùm quod erit ; 6*
mom e/? omne recems /ub /ale. Alter locus maximo inter
punâionis vitio laborat circa libelli finem , ubi fcriptor
hæc habet. » Teftor omni legenti verba profeffionis hu
» jus » quoniam fi quis dempfèrit de bj/àem , &• Deus de
» libro vitæ partem ejufdem. » Quis timeat refcribere,
de his , demet Deus ? Has adjurationes poft Sanétum Jo
hannem cap. xx 1 1. Apoc. v. 18. & 19. nonnulli e veteri
bus cenfuerunt libris fuis apponendas 5 quos enumerare
non eft hujus loci. Fufius de altero Bachiarii libro diccn
dum eft.
Vulgo hic infcribitur , Epi/fola ad jamaarium de ,
recipiemdis lap/è. Primum , ni fallor , prodiit Bafileae
anno MDlx ix. inter Momumemta Samíforum Patrum Or
thodoxographa vol.I.Tom. I 1. pag. 485. curante Johan
ne Antonio Grynaeo, qui hæc de auétore noftro præfatus
eft. ,, Bacchiarius Augutini exporo 5 ad Januarium de
,» recipiendis lapfis » qui agebant poenitentiam , fcripfit.
» Videtur mihi & intempeftivam quorundam feveritatem
‫* כל‬CT
• P. Sandi Puffini opera pag mo?, Edit, Pari/...174,0: Praf
 LXVII

„ erga eos, qui præoccupati erant deliétis , reprehen

2, dere 3 & Novatianum dogma tacite perftringere. »
Hanc rurfus Epiftolam ex alio, ut apparet » codice edu
&am inferuit Margarinus Bignæus in Bibliotheca Patrum,
6. veterum auíforum Eccle/ia/licorum , quæ prodiit Pa
rifiis anno MDLxxxix. Vol. i 1 1. pag. 56o. Rurfus ibi
dem comparuit anno MDCxxiv. Vol. 1 1. Tom. 1 1 i.
pag. 1 2 1. ac demum in Maxima Bibliotheca Patrum Lug
duni anno MDCLxxv I 1. Tom. v I. pag. 1 I 74. Argumen
tum , quod Bignæus præfixit , fubjicimus. » Fratrum ,
„ quifpiam » monachus fcilicet , dæmonetentatus , mo
„ nialem virginem adulteraverat : & ob illud flagitium
», ita erat ab Ecclefia ejeétus , ut Januarius » five Presby
,, ter, five Epifcopus , nullo paéto vellet eum ne in poeni
„ tentium quidem ordinem recipere . Quin & alii qui
„ dam , non dubito quin Dæmone afflati, (uadebant illi,
„ ut de venia defperans » crimen illud nuptiis emenda
» ret. Conjugium enim religiofi nominis effe vocabu
„ lum , quoniam Deo auétore fit conceffum. Ridebant
„ interim, ut nunc fere fit , & laici & dæmones religiofi
» hominis lapfum » & perturbationem. Bachiarius itaque
» hac Epiftola primum graviffime admonet Januarium » ut
» lapfum illum poenitentem monachum recipiat: omne
» enim peccatum effe remiffibile , & Teftamenti veteris
» quemque præftantiffimum poenitentia fàlutem confecu
„ tum. Dcinde fratrem illum lapfum dulciffime hortatur
», ad poenitentiam , nec metuat Sanétos in hoc negotio
2, interceffores opportune, importune advocare: ingre
» di monafterii carcerem : cilicium , quod inceftu fordi
» daverat , rurfus affumat ; miffanique faciat virginem
» illam adulteratam , quæ femel nupta Chrifto cum ve
» laretur , alteri non poffit , æternum vivente fponfo
» fuo , nubere: caveat porro fedulo & poenitentiæ pro
» craftinationem , & defperationem. » His Editionibus,
- I 2 quas
LXVIII -

quas contuli diligenter , operae pretium arbitror fubnc

&tere indicem codicum , qui continent hoc idem opufcu
lum , extantque in variis Europæ Bibliothecis. Johannes
Pitfæus in fuo commentario de illußribus Britammiae Scri
ptoribus ætate v. ad ann. CDLx. hanc epiftolam laudat fub
hoc titulos de reparatione lap/, /u defraifu panitentia:
ad jamuarium , librum umum. Mox indicato libri exor
dio, ſubdit reperiri MS. Cantabrigia in Collegio Caji.
Alterum vidit celeberrimus Montfauconius a Neapoli in
monafterio Sanéti Severini : quem pertinere cenfet ad fæ
culum x 1 1. atque infcribi teftatur: Bacharij (fic) de »
reparatione lap/£ ad jamuarium. Hujus mentionem repc
tit in fua Bjbliotheca Bibliothecarum , ubi b & alios refett
accuratiffime » nimirum Vaticamum num. 3834. fcriptum
fæculo 1x. qui , ut ait , comtimet Bachiarij opera : Ottobo
miamum fub titulo de reparatione lap/f: Ambro/janum ,
quem jampridem laudaverat Muratorius: Lip/èm/em , ubi
epiftolæ præfigitur infcriptio de Pæmitemtia: Rothomagem
/èm , feu Monafterii San&i Audoeni, qui ita notatur : Lj
bellus Bacchiuri ad januarium de reparatione lap/f: tan
dem Parj/èm/em , qui extat in Bibliotheca San&i Viétoris
cum fingulari hac epigraphe: Bachiarius Epi/copus de Pœ
mitentja. Admodum probabile eft alios alibi reperiri. No
bis interim ex hoc indiculo plura colligere licet. 1. fcili
cet non uno modo referri nomen auétoris noftri : quod
obfervant etiam Poffevinus , Johannes Albertus Fabricius,
Vallarfius. 2. Diverfis quoque titulis infigniri hanc ad Ja
nuarium epiftolam 5 fed qui plurium teftimonio commen
datur , eft de reparatione lap/?: quo etiam nomine libel
lum hunc recenfet Anonymus Mellicenfis. Eo libentius
hunc titulum prætuli , quod veluti confecratum invene
rim in libello Orationum Gothico-Hj/pamo , quem primus
- lu
a Diar ltal. cap. rx1. pag. 319, 32o.
b ۶ . .gap 1 .7 i 33۰ a ‫ و‬o ، : 33.1 ‫روه‬۶۰ ‫ و‬۲۰ I a 33۰ : 3 ‫او که‬
-
 LXIX

luce digniffimum eduxit e Veronenfis Ecclefiae Bibliotheca,

illuftravitque luculentiffimo commentario Cl. Vir Jofephus
Blanchinus Romani Oratorii Presbyter , cui plurimum
me debere profiteor. In hoc itaque Hifpanienfis Ecclefiae
monumento preces legere eft Deo emiffas , ut a in RE
PARATioNE LAPSORUM clementem fefe ac pium præbeat;
quare folemnis in regionibus illis fuiffe hæc loquendi for
mula videtur. Quid ? quod idem Bachiarius non aliter
innuat libellum fuum infcripfiffe 5 haec enim habet num. 22.
INequaquam im te de/peratio inimica cre/éat , eo quod a/
/èrat ille infidelis , , . LAPSUM mom po/è REPARARI. 3.
Demum Viétorini codicis auétoritate (quod diffimulare ,
nolim ) non parum praeſidii accedit Gennadiano codici
Veronenfi , qui unus, ut fuo loco diétum eft , Epifcopa
li dignitate auget Bachiarium. Sed heic repetere liceat ,
quod ibidem profeffi fumus , nos fcilicet non invidere
auétori noftro fublimiorem gradum , quo forte aliquando
fuit infignitus 5 verum id unum contendere , eum duriori
atque humili monafticæ vitæ inftituto addiétum fuiffe, quo
tempore utrumque libellum in lucem emifit . Id inviétis ,
ni fallor, argumentis demonftratum eft Difs 1. cap. v 1 1.
Cæterum , ut mentem meam liberius proferam , errore
amanuenfis induétum fufpicor nomen Epi/copi , legendum
que » Bachiarii Epi/fola de Pæmitemtfa : quo titulo idem
libellus infcribitur in catalogo Bibliothecæ Paulinæ Aca
demiæ Lipfienfis. Sed de his fatis. -

Maxima , quæ ex his codicibus utilitas comparari

poffet , illam effe Criticæ arti periti facile agnofcent ,
quod accurata eorumdem collatione Bachiarii ópufculum
in prioribus editionibus male habitum , integritati fuæ
reddi poffet. Hac præfertim ope Scriptorem noftrum in
gigere ftatim fenfimus, ac nofter in Urbem adventus confi
1io huic exequendo opportunus videbatur; fed fpes , quam
- con
a yun. Cards 2 bomafi Opera Tom. 1. Pari, pag. 4.
I.XX
concepimus, Virorumque Illuftrium & amicorum officia ir•
rita fuerunt. Ne tamen animo conciderem,fecit idem,quem
fuperius laudavi » Jofephus Antonius Saxius » cujus do
&trinam an humanitatem magis fufpiciam , nefcio. Sum
mam certe utramque » cum pridem noveram , tum nu
per expertus fum , atque intimo animi fenfu colere ac
deprædicare nunquam definam. Is igitur vix rogatus a .
communi- amico, eodemque libris editis edendifque Cla-.
riffimo Bernardo Maria de Rubeis Ordinis Prædicatorum
Theologo 2 Epiſtolae de reparatione lap/, apographum ,
diligenter fumptum ad fidem codicis Ambroliani , me
cum ftatim communicavit. Ita in fatis erat ( fi profana
voce uti licet ) ut uni Ambrofianæ Bibliothecæ , ejuf
demdue Praefectis, Opuſcula Bachiarii, ſeu prima luce
donata, feu maculis deterfà deberet Literaria Refpublica.
Membranaceus eft codex ille in 4° , ac notas præfert
H. 61. Titulus vero rubeis apicibus defcriptus , quem
& Murarorius olim retulit , hic eft: Imcipit liber Samffi
Bacharii Momachi ad jamuarium de Reparatione Lap/£.
Maximo hic nobis fuit adjumento in reftituenda fæpius ve
ra le&tione » ut paffim in notis obfervavimus ; quam
quam & minuta quædam ejufdem ope taciti emendemus.
Cum fuis tamen non careat vitiis , temere nulloque habito
deleétu novas omnes leëtiones obtrudere veriti fumus:
quod infigniexemplo heic oftendere,utile fortaffe erit, nec
injucundum.In vulgatis editionibus inclyto Protomartyri
Stephano hoc elogium texitur: » Beatus ille unus ex QgA
» TUOR,Confefforum caput& Martyrum,cum ab infanopo
» pulo lapidibus urgeretur,in ipfo exitu Ifrael de Ægypto,
» id eft , animæ de corpore difcedentis, genu flexo, Pa
» tri pro peccatoribus exoravit. » Cur-nam » amabo »
Stephanus a Bachiario potuit appellari umur ex quatuor ?
Annoninter feptem , quos elegerunt Apoftoli Epifcopa
tus fui & Ecclefiæ miniftros , princeps ac celeberrimus cum
i.º. fidei
 -

- LXXI

fidei reliquarumque virtutum merito , tum gloria marty

rii , Stephanus fuit ? Haec mihi animo volventi , delibe
rantique , an mendum , ut paffim accidere folet , nume
ro fubeffet , obtulit fefe liber Ambrofianus , ubi diferte
fcriptum eft: Beatus ille umus ex /èptem. Vix igitur dubita*
tioni locus eſſe videbatur,utra lectio praeferenda eſſet. His
tamen minime obftantibus » adhuc mihi hærendum exi
ftimavi , fatis edo&tus inumeris veterum amanuenfium ,
exemplis, qui cum loca obfcuriora male intelligerent ,
propterea corrupta effe atque emendanda crediderunt ,
cum nulla tamen medicina indigerent. Itaque verendum
eft , ne amanuenfis Ambrofianus pro certo habens, Bachia
rium alludere ad numerum Diaconorum , veterem Scri
pturam immutaverit. Quid enim » fi longe aliud fcripto
ris noftri confilium fuit ? Faétum » fi quod unquam » ce
leberrimum prope Hierofolymam contigiffe faeculo Ec
cleliae quinto , inventionem fcilicet corporis Sanéti Ste
phani: fimulque haud procul a Protomartyris loculo de
te&tas fuiffe exuvias aliorum trium , Gamalielis , Abi
bonis , & Nicodemi » nemo nefcit. Hac de re Lucianus
Presbyter , quo divinitus admonito corpora illa reperta
funt , fcripfit Epiftolam , quæ fæpius edita , ac poftremo
a PP. Benediétinis a fubje&ta fuit Auguftinianó operi de
Cjvitate Dei. Id forte inducere potuit Bachiarium, ut
Stephanum appellaret unum ex 424atuor. Qui vero ad
illiüs aures prodigii fama perven>Tit » facile colligimus
ex Aviti Epiftola ad Palchonium Epifcopum , Clerumque
& plebem Bracarenfis Ecclefiae » quam per Orofium ad il
los tranſmiſſit una cum Beati Stephanii reliquiis, & cum
mox laudata Luciani Epiftola a fe latine reddita. „ Ut
„ autem (ait Avitus) nulla poffit effe dubitatio , ipfàm
,, ad vos fubditam fcriptis meis » Sancti Presbyteri , cui
„ hæc revelata funt , Epiftolam confcriptionemque tranf
mifi :
a V. Santi Auguſt Opera Tom vi I 1, Append, pag. 1 e ſeq4.
 -

LXXII

„ mifi: quam , me pro fide veritatis plenius cognofcendæ

,, rogante & expetente , diétavit græco primum ipfe fer
„ mone ; fed per me poftea in latinum verfà eft. » Ob
fervatio hæc noftra , ni fallor , haud levem vulgatæ le
&ioni fidem adftruit 5 idque etiam confirmat , quod fu
perioris Diſſertationis cap. 1. conjecimus, Bacharium ſci
Iicet indigenam fuiffe Provinciæ Gallæciæ. Sed præfer
tim Scriptoris ætatem , feu potius tempus defignat , quo
libellum hunc in lucem emifit 5 cum enim facer ille the
Maurus in Palæftina deteétus fuerit anno ccccxv. ftatimque
Stephani reliquias una cum geminis literis Orolius Braca
ram detulerit 5 fub hæc tempora , ut credere par eft » ma
num opellæ huic confcribendæ admovit Bachiarius , in qua
verbis fubobfcuris (quemadmodum in re omnibus nota ,
ac nuper gefta fieri folet) ad hiftoriam illam alludit. Ve
rum de his haétenus 5 nec enim fufpicionem noftram cui
guamobftare volumus, quominus fuojudiciofruatur. Nunc,
quod a neemine ha&tenusobfervatum novi, alias Editiones
proferam , quæ exhibent partem non contemnendam hujus,
de qua loquimur » Epiftolæ ad Januarium.
II. Olim,ut notum eft,in Epiftolarum S.Hieronymicen
fum irrepferat quædam im Evagrium objurgatio , quod Le
vitam lap/um mom con/élatus /%. Hanc primus, quod fciam »
inter aliena ac fuppofititia rejecit Defiderius Erafmus , quo
judice a nec ineloquens außfor e/º , nec indoffus ; non ta
men Hieronymus , /ed potius Paulimus » celeberrimus ni
mirum Nolæ Epifcopüs . Hac præmiffa Erafmi cenfura »
objurgationem in Evagrium , ut vocant , ad ementiti no
minis libros perinde amandatam » Martianæus b rurfus
edendam curavit , inconfultis tamen antiquis codicibus ;
nec enim fe idem ftudium atque operam in fubdititiis, ac
genuinis Hieronymi operibusemendandis impendiffe, in
ge
a P. Sandi Hieronymi Opera 2rom, iw, Parif. 1546. pag sa.
b 7 om. v. - " - Ren, թag. \$ጌ•
 LXXIII

genue faffus eft. Quas editiones adamuffim fecutus Vallar

fius a, monuit epiftolam hanc poftrema fui parte forfi
tan imminutameſſe, quippe cum debito fine careat. Re
&te id quidem. At neque Hieronymus , neque Paulinus
objurgationis hujus auétor eft »' fed Bachiarius , ut patet
ex collatione monumenti Pfeudo-Hieronymiani cum li
bello noftro a num. 1. ufque ad 6. -

Detesto legitimo parente Objurgationis in Eva

grium , ut divinationem de auétore cujufJam alterius
opufculi proferre mihi liceat » ab æquis hujufmodi rerum
aeflimatoribus facile impetrabo. Libri duo, qui infcri
buntur de Dei/ate &- Imcarmatione Verbi ad jamuarium ,
& magnum olim Auguftini nomen prætulerunt , omnium
nunc calculo obfcuriori loco nati habentur. „ Et fermo
„ nis durities ( ut jamdiu monuit Erafmus b ) & quæ
„ dam admixta » quod genus illud de Filio voluntate •
,, progenito , dcclarant opus non effe Auguftini , fed
„ ftudiofi cujufdam ftilum exercentis , qui tamen affe
, & arit videri Auguftinus , bis citans commentaria in ,
» Genefim . » Cenfuram hanc ferme exfcribunt edi
tores Lovanienſes c. Poſt Eraſmum & Lovanienſes
Huetius Abrincenfis Epifcopus lib. 1 1. Origemiam. cap. 1 1.
Quaeft. 1 1 1. num. 7. ac rurfus cap. 1 v. feét. 1. num. 24.
rem adnotavit fcitu dignam , hos videlicet libros Orige
nianis fere pannis confutos & confarcinatos effe. Tan
dem Aſcetæ Congregationis Sanćti Mauri d monuerunt
opus hoc collečtum effe ex libris Periarchon ex verfione
Pufini ; ac fingula loca indicant , quæ incertus auétor ex
Pufino,feu Origene decerpfit 5 ut nihil quicquam de fuo
addiderit praeter titulum , & forte præfationem ad Janua
rium » de qua dicemus. Quid » fi his veluti gradibus
- per
Tom.xi, pag. 19. edit, Peron.
Sandii Auguff. Opera 2roon. iv. Froben, pag 9:5.
: Tom. Iw.. pag. 49.
P, Tom, w 1 1 1. append. Pag $ 1.
 LXXIV

pervenire datum fit , quo contendimus? Hanc fáne Ori

genianæ doctrinæ fumimam opus non effe cujufdam impo
ftoris, qui Auguftini perfonam fumpferit , illud mihi ar
gumento eft , quod Erafmum movit » ut fraudem fufpica
retur, bis nimiruma collectore citata a Commentaria in
Genefim. Si quis enim id molitus fuit , ut fucum face
ret » prius experiri debuit , an Hipponenfis Epifcopus ,
quem mentiri volebat , gemina loca Genefeos Origenia
no fenfu expofuiffet. At colleétor ingenuus , qui Divi
nitatis & Incarnationis, Chrifti myfteria , non fuis, fed
Alexandrini Do&oris verbis explicanda fibi fumpfit , ni
hil prorfus inmutare voluit » exemplum , ut videtur ,
fecutus fanétiffimorum Patrum Bafilii Magni & Gregorii
Nazianzeni , qui Philocaliam ex variis Origenis commen
tariis colle&tam, fumma fidc b olim ediderant. Atque
utinam (fi tamen id optare licet ) fanétiffimum veteris
ætatis odium in errores Origenianos » peperciffet monu
mentis illis, quæ vel adfperfa hac labe vifà funt, vel au
$toris olim celeberrimit, laudes profequebantur. Verum ,
quod contigit monftris quibufdam Imperatorum , qui
Rempublicam peffime gefferant » id fere accidiffe nefho
nefcit patronis Origenis, ac præfertim Rufino, cujus no
mine e plerifque codicibus abrafo » eo etiam temeritatis
quidam devenerunt , ut non aliorum modo Ecclefiæ Pa
frum , fed ipfius etiam Hieronymi nomen infcriberent li
bris, quorum ille parens cft » vel interpres. Haud mitius
in excerptorem hunc Origenianae doétrinae egerunt homi
nes, quos pios dicerem » nifi pietati cum veritate æter
num foedus effet : nec enim fatis illis fuit pofteritati in
videre colleétoris nomen » fed Auguftino opellam capite
imminutam ſupponere auſ ſünt. Abruptum veroac mu
tilum effe initium libri primi ( quod Lovanienfes pri
IllԱՈl

а И. lib. т. сар. хи. 9 ap. xv I i i.

b P. cap x 1 1 1. pag. 4 1. ty cap. xxv: pag.oo, edit Cantabrig. 1638
 : LXXV

mum conjecerant) auétoritate Codici Vaticani affirmant

PP. Benediétini.Cum igitur de libro fermo fit conflato,uti
diximus , fragmentis Origenianis , atque illius præfertim
operis, cujus latina editio ingentes in Ecclefia turbas ex
citavit 5 gravis fufpicio oboritur » non hanc tempori in
juriam adfcribendam effe , fed potius, ne integer ad nos ,
colleétoris labor pervenerit , fàétum quorumdam confi
lio , ut fub clariffimi nominis titulo Alexandrinas mer
ces exponere poffent , quæ aliàs , velut peftilentes » ra
rum emptorem inveniffent. Itaque præfixam olim exifti
maverim (ut in more pofitum erat) brevem epiftolam
ad jamuarium , cujus ádhuc nomcn fupereft in fronte
operis. Sed cum auétor ibidem , rationem reddens labo
ris fui , confiliique, Origenis forte 5 vel Rufini laudes at
tingeret , male fibi, & caris capitibus confuluit. Quid ve
ro? an Origenis, & Rufina riomina ignota Bachiario, vel
invifa fuiffe putandum eft? Origenianac illum Scholae ,
non tamen erroribus » addiétum infra oftendenmus. Ce
lebrem vero Aquilejenſis Presbyteri Apologiam ad San
&tum Anaftafium illi infpeétam a teftatur libellus de Fide.
Quin etiam Rufinianam verfionem Periarchon manibus
verfaverit,vix mihi dubium eft:cum ex illa haufiffe videa
tur quæ de arbitrii libertate » de animarum origine, de
malis Angelis , de fublimiore fcripturarum fenfü , in li
bello laudato credere fe , aut dubitare faffus eft. Has no
bis ſuſpiciones in medium afferrelicuit: dočtiorum par
tes erunt decernere » an leviores illæ fint , quam ut du
biam fàltem rem efficiant. Sed his dimiffis , ordo poftu
lat , ut poftquam de genuinis Bachiarii fcriptis fätis di
&tum eft » de quibufdam perperam eidem fuppofitis dif
feramus. - -

IIL Antonius Poffevinus noftro adfcribit epifto

lam , quae non modo fuppofititia eft , fed præterea nun
K 2 quam
а И. Di[i. I. cap. I п. -
LXXVI

quam extitit. » Bacciarius (Viri præclariffimi a verba

» funt) qui Gennadio Bachiarius, edidit librum de Fi
» de adverfus (calumniantes ) fufceptam a fe peregri
» nationem pro integritate fervanda : epiftolam item ,
» uberenm de recipiendis Lap/è ad jamuarium , quæ ex
» tat in Bibliotheca San&orum Patrum ; & alteram de
» fine Salomomis » ut meminit Fulbertus Carnotenfis epi
33 ftola liv. » Poffevini veftigia premit Dupinius b»
nifi quod pro Fulberto alium Carnotenfis Ecclefiæ lumen,
Ivonem fcilicet » teftem afferat peculiaris fcripti , quo
Bachiarius de æterna Salomonis fàlute verba fecerit. E
gregie tamen utrumque falli conftat ex eodem Fulberto »
qui epiftolam hujus argumenti nullibi ait a Bachiario
confcriptam 5 fed illius dumtaxat , fimulque Bedæ , & Ra
bani fententias mifit ad amicum Epifcopum , Viro Prin
cipi exponendas , qui hac de re quæftionem moverat.
„ Quorum trium ( inquit Fulbertus c ) fententias heic
„ quoque fubnotare non piguit. Bachiarius ait :. Salo
„ mom ille mirabjljs , qui meruit a/frui Domimo , /a
,, piemtiae copulari 5 » & cætera , quæ fequuntur , toti
demque fere verbis legere eft in epiftola ad Januarium
num. 12. Alterâ igitur de ffme Salomomis prorfus commen
titia eft , addendaque ingenti illi claffi librorum , e qui
bus nihil unquam præter nudum titulum extitiffe , eo
dem , ni fallor, Poffevino duce , Simonius alicubi ob
fervat.
'Alium perinde libellum effingit, tribuitque Bachia
rio noftroJohannes Pitfeus in commentario de Illu/lribus
Erjtammiae Sariptoribus , Ætate V. ad annum CCCCLx.
„ Ad communem (inquit ) in terris omnium Chriftia
„ norum Patrem Romanum Pontificem Leonem I. ut ex
‫לל‬ -Gen
Appar. ſac. Tom. 1. pag. 165. Colon, Agrippina 16o8.
. Biblioth. der Auteurs Eccleſ. Tom. 1 1 1. p?g. 497. Pari 1686
c V. epiff. LXXX. & LXXXI, Tom. xv 1 1 1 . /Max. Bibl. Pafrw* *
Lugdun, pag 23.
 LXXVII

» Gennadio , Honorio , Johanne Capgravio & aliis col

» ligo , fcripfit fua, peregrinationis Apologiam librum
» unum: de reparatione lapſ?, ſtude frutiu panitentia:
» ad jamuarium , librum unum --: de Fide per/eve
» ramte , librum unum &c. » Singulos errores fuo loco
refutavimus. Quod nunc peculiari nota dignum videtur,
illud eft, quod librum de Fide per/everamte Pitfeus di
ftinguat ab apologia , feu libello de Fide. Corruptum
hujus opufculi titulum exfcripfit e fimili Commentario »
quod concinnaverat Balæus Catholicæ religionis defer
tor » fcilicet e Scriptorum Brjtammiae cemturja I. num.
46.Hunc tamen eo nomine intellexiffe notiffimam Bachia
rii apologiam » conftat ex opufculorum indiculo, quem
ita digeffit. » Compofuit Vir eloquentiffimus ad Janua
» rium de reparatione lapſ?, alias de fruššu paenitentia: ,
,, librum unum --: de Fide per/èveramte , librum unum:
» Prognoffica mativitatum » librum unum. Cætera non
» funt a Gennadio , Honorio » aut Capgravio catalogis
„ infcripta. „ Librum igitur de Fide per/everamte Ba
leus eumdem prorfus cenfuit cum apologia , cujus, me
minerunt Gennadius , & Honorius 3 nec ab ea diftinguen
dum effe omnes ultro concedent.
Sed Balæus ipfe » aliique errant non leviter, dum ,
opus quoddam , ut mox vidimus » de Progmo/licis mativi
tatum Scriptori noftro adfcribere non verentur. Hanc ta
men injuriam fatis a fe repellit Bachiarius , Chaldaeos ar
guens,ceu a vernacula Ở naturaliquodammodo magicæ ar
tis impietate celebres. Quibus verbis infenfum fe prodit,
ac prorfus alienum a deliriis impoftorum , qui tunc tem
poris Mathematici , fèu Chaldæi vulgo audiebant ; atque
in eo potiffimum verfabantur » ut b nativitates hominüm
CX

a V. Librum de Fide rum. 1. & Difi. 1. cap. iv.

b V Origen, Hom.xx. in Hierem. num. *. 9" Hum , 1, in Ezech, u, 1•,
Tom. 1 1 1. edit, Ben, pag. 81, ty 359.
LXXVIII

explorarent, unde & Genethliaci diéti funt. Eleganter ,

ut folet, &ingeniofe Sanétus Zeno Veronenfis fuperftitio
fum & impium morem perftringit in quodam a Traétatu
fuo ad Neóphytos. » Fortaffe requiratis & a nobis , qua
» genitura , quove figno tam diverfos » tam plures » tam
, diſpares, una uno partu veſtra vos peperit mater. Si
» cut parvulis moremgeram; facrique horofcopi pandam
» tota brevitate fecreta. Igitur , fratres , Genefis talis
» eft veftra. » Reliqua prorfus digna funt , quæ legantur»
una cum eruditis adnotationibus, quibus hunc locum illu
ftrant Clariffimi Fratres Ballerinii. At nihil ejufmodi ten
tatum a Bachiario noftro fufpicari licet; fiquidem auétores
plerique hunc ab eo librum vulgatum referunt b»dum adhuc
adolefcens in Legionenfi gymnafio mathefi operam daret.
Somnia tamen hæc funt. Quis enim » nifi rudis fit , atque
expers totius eruditionis » adduci poffit , ut credat jam
inde ab ætate Bachiarii conditam Legionenfem Acade
miam , ac traditas ibidem fuiffe mathematicas difciplinas?
Sed negle&is his fabularum portentis , erroris fontem , fi
fieri poteft » detegamus. Re6te Ufferius c, & Alfordus d
ftatuerunt, longe diverfum effe Bachiarium a Macceo vate,
qui aliter Muíius » Mobia » Mobfeus » Mauíïeus , noftro ju
nior , & Sanéti Patricii difcipulus fuit. De Mocceo hoc
plura leguntur anilibus fabulis admixta » ut videre eft apud
Scriptores mox laudatos » quibus addi poffunt Bollandus
ad diem xx 1 v. Martii » & Tilleuiontius e . Quænam ,
Britannos ratio impulerit » ut Patricii affeclam cum Ba
chiario confunderent » prorfus nos latet ; nec enim ,
Capgravii , qui totius forte erroris auétor fuit , fcripta
confulere licuit. Vix tamen dubium fupereft , quin fimi
litu
P. San&i Zenonis opera lib. 1 1. Tra&. XLII. pag. 246. & Jeqq.
P. Balaeum ibidem. Poffum lib. 1 1 1. de AMatbefi cap. 63. Moreri &c.
: Britamn. Eccl. 4ntiquit. pag. 445. Londini 1687.
Ammal. Eccl. & Civil, Britamm. ad amn. Chr. 443. mum. 3. & ad ann.
4 бо, тит. 7.
Memoires &c., ſaint Patrice • Article 1.x. Tom, xv.1, p. 476, a Peniſe .
 1LXXIX
litudine nominis decepti » cum Mocceo Patriciano alium
quemdam cognominem » fed recentiorem , temere con
fuderint , qui mathematicis difciplinis pro temporum il
lorum conditione imbutus » vatus , feu divini titulum ade
ptus fit , quod futuras hominum fortes ex natalium fuppu
tatione dignoſcere fe poffe jaćtitaret. Indignus fane Pa
tricii auditore liber hic mihi ignotus de Prognoßicis mati
vitatum : indignus præterea Bachiario , qui » uti dixi
mus, vanam atque impiam artem execratur. Nullum ergo
haétenus novimus Scriptoris noftri fætum legitimum ac
genuinum, præter duos illos , quibus illuftrandis curam no
ftram fludiumque contulimus.
IV. Reftat , ut a nobis quædam proftremo loco ob
ferventur de Bachiarii doétrina: quo nomine cum ortho
doxæ fidei ac purioris difciplinæ capita intelligimus utro
que libello contenta, tum Scriptoris indolem , & inge
nium » fententiafque de rebus quibufdam adiaphoris. At
que illa quod attinet , ex his libris facile colligimus, quæ
nam tunc temporis , non Britamnorum ( ut ait Alfordus
proximo capite laudatus ) fed Hifpanienfis præfertim Ec
clefiæ fenfus, ac mores effent. Cavendum fiquidem illi ma
xime fuit , ne iniquiores æmulorum fufpiciones augeret ,
neve caufàm fuam proderet in funmmam invidiam addu
êtam: quod proculdubio feciffet , fi fuo potius quam matris
optimæ ac nobiliffimæ fermone locutus s & nova quædam
commentus effet , a quibus Provincialium aures abhor
rerent. Atque hinc eft,quod fe veterem ampleéti Patrum
do&rinam , & Epifcoporum judicia naxime revereri fa(
fus fit. Quæ igitur de Canone Scripturarum , quem Ec
cle/£ifficum non alia ratione potuit appellare , quam quod
ejufdem condendi auétoritas fit plenes Ecclefiam : quæ de
Pe:ri Cathedra, quam Sedem Fidei appellat, firmioremque
effè cenfuit , quam ut ulla unquam hæreti, non teneri mo
do , fed ne moveri quidem poffit: quæcumque demum ,
de
Ι.ΧΧΧ

de præſtantia Virginitatis» de Voti religione, de jeju

nii§ab Ecclefia indi&tis , de Poenitentiæ ritibus comple&ti
tur ; communem , antiquam » adeoque veram Ecclefiæ
fidem produnt , morefque caftiffimos 5 ut nobis merito
liceat hunc veluti clypeum illis objicere , qui, quod omnia
hæc, feu novitatis, feu duræ tyrannidis, feu aniiis fu
perftitionis nominibus traducant , atque contemnant » fa
pientes fe ac beatos arbitrantur.
Hanc Fidei laudem elegantia , & do&rina a cumulat
Bachiarius. Quod unum faftiftiofas aures offendere poffe
vereor , eft alIegoriarum ufus , ac myftica Hebraicorum
nominum explicatio liberius ufurpata » ut de noftro di
&tum videatur , quod Hieronymus b dixerat deOrigene:
Liberis allegoriae /patiis evagatur ; &* interpretatis mo
mimibus /íngulorum , ingemium /uum facit Eccle/ae /acra
memta. Sed cavendum nobis eft, neceleberrima aliorum
Ecclefiae Patrum nomina » quin & ipfum Hieronymum
feveriore judicio involvamus. Diftin&ione igitur opus
eft. Vel enim quis myftagogico genio ita fe tranfverfum ,
agi finit , ut literalem fenfum aboleat , & falfitatis accu
fet: vel figuratos fenfus ubique exquirit , quin tamen ,
hiftoricæ veritati quicquam detraétum velit . Priorem
Scriptura interpretanda ſeu verius evertenda metho
dum , ex Alexandrina Judæorum fchola accepit Orige
nes c , qui aliquando ita loquitur , ac fi libri facri » ve
teris præfertim Teftamenti , quædam continerent falfa,
abfurda , fecum pugnantia • impofîibilia » eo confilio a
Spiritu Sanéto diétata » ut fub allegoriarum velamine fu
blimiora myſteria » morumque inſtitutiones traderentur .
Mirum profeéto id videri debet : Sed quæ hac de re ,
congerit teftimonia poftrcmus editor Operum Origenia
InO

a V. Erafmi cenfur. iw Objurgat. Pfeudo-Hieronym. & Titlemont, AMes

moires Tom. xv 1. pag. 474. S. Patrice Article Ix.
b Praf in lib. v. Comment. in Ifaiam .
s P. Origemi, Opera, Edit, Bened. 2Tom. 1 1. Prafat, pag, w, e fegg.
 LXXXß

norum, adeo clara funt , ut benignam interpretationeni

ati nequeant. Ex hoc tamen numero , ut obiter moneam,
fubduci' mallem loca duo s quæ Vir Clarifs. ibidem, a at
tulit, ut confirmet pluribus in locis Doétorem Alexandri
num Hiftoricæ veritáti vim inferre » & facros libros falfi
tatis arguere. » Sæpe jam dixi (ait Origenes Hom. x. in
„ Genéfim) quod in his non hiftoriæ narrantur , fed my
» ſteria contexuntur. 2, Alter locus extat Hom. I. in ,
Éxodum, ubi hæc habet. » Non nobis haec ad hißoriam
„ fcripta funt , neque putandum eft libros divinos Ægy
„ ptiórum gefta narrare. Scd quae fcripta funt » ad nq
„ ftram doéìrinam fcripta funt. » Durius quidem loqui
tur, & obfcure ; fed haec aliaque hujufmodi » aut ego
egregie fallor, non hiftoriae yeritatem excludunt »ſed præ
cipuüm dumtaxat Spiritus rSan&i confilium , hoc fuiffe in
nüunt , ut myfteria »& vitæ documenta fub rerum gefta
rum imaginibus haberemus. Simili prorfus locutione uti
tur San&iffimus Mártyr Ignatius b 31: qui Diaconos mor »
cibi & potus, ſed Eccleſe Dei miniſtros eſſe aſſerit .
ου γερ cρωμάτων ο σατων εισιν διάκνω, αλλ' Εκκλησίας. Θώ υπηρίτα.
An hæc , amabo , eo fenfu accipi debent » (quafi Antio
cheni Epifcopi ætate » proxima adeo inftitutioni Diacono
rum , ädemptum iis fuerit pauperum » viduarumque alen
darum officium , ut fàcratiora dumtaxat minifteria obi
rent? Hanc Martyris celeberrimi mentetn effe , nemo di
xerit ; lìcet præcipuum Diaconorum munus, ita efferat»
ut alteram $ quæ iifdem incumbebat » menfàrum , & vi
duarum curam ad eos fpeétare quodammodo neget. Cele
berrimum eft Apoftoli diétum (ut alia præteream ) Rom.
ix. v. 16. Nam e/? valemtis » meqae curremtis » f. 4, mi/è
remtis Dei : nimirum » ut ait Nazianzenus Theologus Orat.
xxxi. » Non/olum volentis » neque currentis/olum $ fed
- - etiam

a V. Pref. Art. 1 v. 6. 4.
b Epift, ad Trallianos n. x1. Tom. II, PP, Apoſtolic, p. 22 Hd. Amſtel.
LXXXII

„ etiam miferentis Dei: » Cui doétrinae non refragatur

Angelicus Præceptor » aliis quidem verbis, fed eodem fe
re fenfu Pauli verba ita explicans: Plus aliquid eß in his
verbis intelligendum » at /cilicet PRiNCiPALiTAs Gratia
tribuatur. Non ea igitur utrique Origenis fententiæ vis
ineft , quam verba præfeferunt ; fed eo collimat Allego
ricus interpres , ut præ geftarum rerum narratione, auéto
ribus facris propolitum fpectatumque fuiffe oftendat ſpi
ritalem fenfum ac fublimiorem. Similia ferme invenias
apud Pbilonem » cum.alibi » tum libro de conſuetudine ,
cum humanioribut s/?a extermit diyep/init pag. 336. &
35 1. Sed de his fàtis: nec quemquam fufpicari velim pau
ca hæc alio confilio a me diéta , quatn ut minus obviæ locu
tioni lucem afferrem 5 nullimode vero » ut poft inutiles
veterum ac recentiorum quorumdam laborcs , poft a Chro
matii noftri, aliorumque füæ ætatis Antiftitumfynodale ju
dicium , præfertim vero poft Apoftolicæ Sedis oracula,
quæ liti finem jamdiu impofuerunt , Origenis: caufatí de
fendendam ſufciperein . • * : * ~ *.
Alteram ( quam mitioris Origenianifmi nomine ap
pellare licet ) rationem , ac methodum explicandi fàcras
literas, plerique veterum fecuti funt, in commentariis præ
fertim , & traétatibus ad populum habitis. Res nimirum,
uti geftae in fàcris codicibus defcribuntur , contigiffe affir
mant , aut faltem pro certo habent ; fedfimul putant, aliud
&fle , quod Scriptura geftum refert: aliud , quod Spiri
tus Sanëtus adumbrari voluerit. Horum interpretum ag
mini fe palam adjungit Bachiarius nofter integra fere Epi
ftola de reparatione lap/?ad Januárium 5 quidve hac in re
cayenduin fit » monet in libro de Fide n. 6. „ Nec evacuan
» tes (ait) Hiftoriae fidem,' credimus univerfâ gefta effe,
» quae legimus; fed juxta doétrinam Apoftolicam fenfuam
» in his fpiritualem » prout Dominus dederit , perfcru
taՈlԱI :

a V. S. Hieronymºw liö, u 1. in Rufin, nu, 2 m, To. i i. p. ; 1 y. Edit• Veron.

 ILXXXlII

„ tamur: qui tamen fenfus ad typum Chrifti , Ecclefiæ

», que pertineat ; aut in morumemendationem correćtio
„, fiemque proficiat. » Apertiffime , ut nemo non videt »
Origenianum errorem execratur , ac fartam te&tam (erva
ri vult Hiftoriae veritatem. An autem ( quod videtur in
nuere ) univer/à , quæ in facris libris leguntur» præter
literalem fenfüm , alium admittant fublimiorem ac myfti
cum , altera quæftio eft , quae noftra rurfus ætate magna »
ingeniorum animorumque contentione agitata eft . Apo
ftolis quidem certum fuit exploratumque , nonnulla in ve
teri Foedere loca effe , quibus myfticus fubeft fenfus ; at
que hunc illi , tum Deo afflati, tum antiqua Judaicæ Eccle
fiae Traditione edo&i nobis edifferunt ; fed nihil prorfus
in Lege ac Prophetis extare , quod figuris careat » minus
probabile eft. Confulas velim laudati Benediétini Præfa
tionem , & Gallicum: Anonymi Traétatum de Re/igione.
Nonnulla , quæ allegorico huic genio indulgens ,
Bachiarius minus reéte in Epiftola ad Januarium exponit »
{uo loco obfervavimus 5 cujufmodi eft illud de occulta ,
poenitentia Salomonis, » ac de Annone , quem veniam
quidem a Patre obtinuiffe , a fratre vero interemptum
afferit , quod agnita culpa , cito criminis laqueos difru
perit. Ex eodem fonte prodiit forte»quod contingere poffe
putaverit » ut lapfus frater contraëtum dedecus repararet
Martyrii laude. Si domaverit tibi purpuram ( ita ille cir
ca Epiftolae finem num. 23.) Et ut pro momime ejus/uccum
tui cruarii fundas , forta/epoterii by/am ca/litaii, imi
tari. Quae , uti jam monuit accuratiffimus Tillemontius
ex iis lucem accipiunt , quæ fuperius dixerat num. 6. Ecce
in/eculi fine com/%imus : in/iamt pro Chri/li momine prae
lia paffonum : 24id mirum » Ae ille , qùem fórmicaíionis
bg/fa percuffa , in pgffonis congreffome/ùperaúerit ? guid,
7 viéfor fuerit in Martyrio , quem vicerat imcomtime7itia,
et libido ? Occafionem fcilicet eluendi fànguine fuo turpis
L 2 flagi
I.XXXIV

flagitii maculas fefe oblaturam fufpicatus eft , quod orbis

interitus » & quæ huic præludere debet perfccutio San
&horum » haud procul diftare videretur. Sufpicio haec ,
tum-a-tate Apoſtolica » tum ſapius deinceps , cum nimi
rum affliétæ res Ecclefiae , vel Imperii effent , maxime _,
vero initio faeculi v. hominum mentes follicitas tenuit ,
Itaque Lucianus Presbyter, de quo fuperius diétum eft,
tunc temporis fcribere a non dubitavit : Inffat emim tem
pus » ut hic mundus jmtereat prae multitudine iniquitatum
fuarum , quas quotidie faciünt ; five ut altera editio le
git : Periclitatur enim/eculum hoc ex multis ca/ibus , qui
fiant im eo quotidie. Ut autem opinemur , fententiæ huic,
feu verius conjeétaræ de proximo mundi fine quamdam ef
fe affinitatem cum allegorica fàcros libros explicandi ra
tione , maxime movet San&i Hieronymi auétoritas b qui
celebrem locum Ezechielis cap. 1 v. v. 5. & 6. ita a nonnul
lis explicatum refert. » Quidam , inquit , trecentos no
„ nagintaannos Ifraelis , & quadraginta Judæ jungentes »
„ faciunt annos quadringentos triginta , & volunt eos im
, pleri abaptimate Salvatoris ufque ad confummationem
„ mundi. „ Plura huic rei illuftrandæ addi poffent. Sed
magis præftat cum Auguftino c animadvertere , cautam
in hujufmodi quæftionibus ignorantiam falfae fcientiæ præ
ferendam effe , atque alterum Chrifti adventum , feu pro
pe , feu longe fit , finceritate fidei , firmitate fpei » ar
dore caritatis præftolari oportere; neque ex morum cor
ruptela , feu populorum cladibus ftatim arguendum , quod
fuprema orbi dies immineat ; cum hujufmodi mala , quin
etiam multo graviora , in veterum temporum hiftoria con
tigiffe referantur . "
V. Pro Differtationis hujus coronide (quoniam nota
ΥΙΙΙΥΥ

a Ep:/?. nu.m. z. 7ºom. v 1 1 1. S. Auguff in Appendice •

b Comment, in Ezech. lib. 1. cap. 1 v. Tom. v. pag. 41 - Edition Vero
menſit.
c Epiff. CXCVII, tº ſeda. Tom, 11, Ben, Edit, pag,737.
 ‫میر‬ LXXXV

rum anguftiae id minime patiuntur ) operæ pretium arbi

tror expendere , quænam Bachiario mens fuerit, atque fen
tentia de fàcris virginibus , quæ propofiti ac folemnis con
fecrationis oblitar , terrenas nuptias appeterent ? Vetë
rem enim hac de re difciplinam ab ea , quae nunc obtinet »
longe diferre cenfent eruditi nonnulli: quibus fi fidem ,
habere velimus , qui monachos & virgines primæ ætatis ex
hodiernis moribus aeftimant , tota errant via. Unum ex
his feligere placet Zegerüm Bernardum Van-Efpen , qui
primuum quidem a dubitare videtur » num conjugia vir
ginum, quae caſtitatis voto ſe pridem obſtrinxerant, non
illicita modo , verum & nullius roboris olim haberentur 3
fed mox affirmat liberius, contenditque, hujufmodi nu
ptias primis Ecclefiae faeculis minime irritas fuiffe: quod
ſatis dilucide indicari putatab Innocentio Primo in celebri
ad Vi&ricium Epiftola , ubi lapfàs virgines recipiendas
negat ad poenitentiam , nifi poft viri obitum 5 idque im
dubie (fubdit laudatus Canonici Juris interpres ) me pœ
nitentia cedat in matrimonii initi injuriam . Sed glofam
hanc aperte rejicit Innocentius, cujus integram fenten
tiam referre non gravabor , ut quæftio hæc in bono lumine
collocetur. » Item ( inquit Pontifex Sanétiffimus b )
„ quæ Chrifto fpiritaliter nupferunt , & velari a Sacerdo
„ te meruerunt , fi poftea vel publice nupferint » vel fe
, clanculo corruperint, non eas admittendas eſſe adagen
„ datm poenitentiam , nifi is , cui fe junxerant , de fæcu
„ lo recefferit. Si enim de omnibus hæc ratio cuftoditur ,
., ut quæcumque , vivente viro, alteri nupferit , habeatur
» adultera , nec ei agenda poenitentia: licentia conceda
„ tur , nifi unus ex eis defunétus fuerit : quanto magis de
», illa tenenda eft , quæ ante immortali fe fponfo conjun
» xerat » & poftea ad humanas nuptias tranfmigravit. »
- - Omnino
a %ari, Eccl. vniver/fpar. i i. 7'r. x 1 1 1. cap. i v. mum. z. & feqq.
b Epiſt. I 1 cap. z i 1. num. 15. apad Couffant pag. 754.755.
1.XXXVI

Omnino comparat Innocentius virgines, quæ nedum pro

pofito , fed confecratione ac velamine fufcepto, Deo ob
ftriétæ , ad humanas nuptias convolant , cum muliere »
quæ fuperftite adhuc viro fuo , alteri nupferit. Quin ,
etiam plus roboris ineffe ratus facratiffimo foederi, quod
illæ cum immortali fponfo pepigerunt, quam conjugali vin
culo infit , nihil afperius in ipfàs ftatui declarat, fi adul
terii poenâ pleétantur. Atqui laudatus Pontifex, tum lapfis
virginibus denegat poenitentiæ agendæ facultatem , nifi
poft obitum viri » quocum impiam focietatem iniverint:
tum mulieri adulteræ » priufquam virorum alter fupremum
diem clauderet : mj/?, inquit s umus ex eis de/umbius e/ét.
Perperam igitur Van-Efpen tempus illud , ac conditionem
affignari putat ab Innocentio , ne poenitentia cederet in
matrimonii initi injuriam 5 tantumque abeft , ut imdubium
hoc fit , ut certum imo , exploratumque videatur , nullam
ex Pontificis laudati fententia habendam effe rationem
conjugii initi a virgine , quæ velamen accepiffet. Refpon
fum hoc Innocentii maxime illuflratur ex iis , quæ , vel
idem Innocentius » vel Siricius a refcripfit ad Gallos Epi
fcopos. » Si virgo velata jam Chrifto ( ait auétor cap. 1.
» num. 3. ) quæ integritatem publico teftimonio profef
, ſa, a Sacerdote prece fuſa benedictionis velamen acce
» pit , ſive inceſtum commiſerit furtim, ſeu volens cri
» men protegere » adultero mariti momen impo/uit , tol
» lens membra Chrifti » faciens membra meretricis 3 ut
‫ לכ‬quar ſponſa Chriſti fuerit » conjux homimjs :raterecid in
» hujufmodi muliere quot funt caufae , tot reatus 5 inte
23 gritatisಶ್ಗ mutatum , velamen amiffum, fides
», prima depravata, atque in irritum devocata. Quali
» heic ac quanta fàtisfaétione opus eft ? Quam magna poe
» nitentia ejus , quæ interitum carnis incurrit ? Non eft
» parva culpa reliquiffe Deum , & iviffe poft hominem.
Un
a P. Cou/fant, Epiff, Rom. Pontif: pag. 688.
 - LXXXVII

» Unde annis quamplurimis deflendum ei eft , quo dignæ

» fruëtu poenitentiae faéto poffit aliquando ad veniam per
» venire &c. » Clariora haec funt » quam ut commenta
rio indigeant. Qui cum virgine confecrata nuptias contra
hit , adulter eft , non maritus: nudum hic nomen mari
ti habet , non jura : illa vero dici quidem poterit homi
nis conjux , at nunquam erit , quippe quæ Chrifto fole
mni ritu jam defponfata . An poterat » amabo , auétor
Epiftolæ , elegantius fimul ac clarius edicere , hujufmodi
conjugium umbratile effe , ac nomine tenus ita appellari ,
quod verum adulterium eft ? Ne igitur dicere cogamur
(quod prorfus incredibile eft» & abfurdum ) Innocentium
vel fibi non conftare , vel a Siricii Prædecefforis fui fen
tentia recedere ; rejicienda nobis eft illorum opinio, qui
contubernia haec ab eodem Pontifice in laudata epiftola ad
Vi&ricium improbari quidem , fed non folvi putant .
His præhabitis , nihil mirum videri debet , fi Ba
chiarius illos arguat , qui Monacho lapfo cum criminis fo
cia ( quam virginem fuiffe conftat Deo confecratam) nu
ptias ſuadebant , haſque nullimode legitimas ac ratas eſſe
poffe cenfeat. » Veniat ille, qui dicit a » crimen hoc
» emendandum nuptiis » & de fceleris tanti nomine con
, jugium eſſe vocandum. -- Ecce honeſtis conjugiis cla
» mat Apoftolus , habemtet » tamquam mom babentes. Et
» quis dicit , adulter habeat , utatur » exerceat ? Sed vi
' » deo ad quid fe pro fui dcfenfione convertat ; fcriptum
» eft enim » inquit » melias e/? mubere » quam uri. Hoc
» de Virgine diétum eft , vel vidua. Ifta jam virgo non
» eft » -- quia corrupta eft. Vidua non eft , quia vir ejus
» vivit in æternum. -- Tunc , credo » ei in conjugium
» copulata eft , quando fecundum exemplum Rebeccæ ad
» Ifàac de Mefopotamia venientis , pallium , quo vela
» retur caput » accepit. » Itaque concludit, fèrmone ,
ad lapfum fratrem converfo : » Qualiter vivente viro ac
- % præ
a De Reparat. Lapânu» . zo, tv ! I, -
[LXXXVIII
„ præfente fimul , & Rege , quod his majuseft , immor
„ tali atque perpetuo , concubitum tibi adulteræ vindica
„ bis ? » Puriorem Ecclefiæ fuæ difciplinam nobis exhi
bet Bachiarius » dum in hujufmodi conjugiorum larvas in
vehitur. Siquidem a Toletani Concilii Patribus anno qua
dringentefimo cautum fuerat can. 1. , ne DevotA ( quo
nomine velatam virginem intelligi mihi certum eft) ii fiu
pferit , ad poenitentiam acciperetur , mj/£ adhuc vivemte ,
ipfo viro ca/fe vivere caperit» aut po/quam ip/è dece/erit.
(juomodo autem (re&te obfervat Petrus Coiiftantiùs) ca
ftè vivere, nifi ab adultero fecedens , probari potüerit ?
Quod fi jam inde ab illa ætate id mQris in Hifpänia obti
nuit , ubi timendum erat » ne Prifcilliani a anfam arri
perent difcindendi legitima nuptiarum foedera ; vix dubi
tationi locus relinquitur , num fecus fenferint præclari vir
ginitatis & continentiæ vindices Siricius,atque Innocentius.
An autem perinde irrita haberi velint conjugia virginum,
quæ nondum facro velamine accepto , integritatis propo
fitum violarent , non aufim decernere. Certe cum lauda
ti Pontifices, tum San£tus Leo Magnus b propo/ìtum feu
votum diftinguunt a folemni confecratione , fmitiorefque
fe præbent erga illas , quæ poft fufceptum virginitatis pro
pofitum , prius quam velarentur , nuptias elegiffent. His
è aliquamto tempore agendam poenitentiam jubet Inno
centiùs ; earumque pollicitationem comparáre videtur
cum fponfalibus , ut ajunt » de futuro: quibus impedien
di quidem , non autem dirimendi matrimonii vim effe no
tiffimum eft. Sed quoniam » non Lovanienfem Doétorem
refellere , fed Bachiarium illuftrare inftitui , finem alteri
huic Differtationi imponam » maxime dubitans, ne do
&i viri in me jaciant illud Hieronymianum: dum aliemor
errores motat , prodit /uos. -

F I N I S.
а И. Dif, 1. cap. I v.
b Epiß. 1 , ad Rufficum Narbon. Inqui, xv.
Aº V. Epif. ad Visiric. l. c. num. 16, e "Aufer. Epif. ad Gallºu º 1.
፳!ጻነ/ፖ• 4•
 LXXXIX
M O NI I T U M

Onnulla addere praeſtat de Codice Vaticano 3834.

cujus vifendi jamdiu defiderio tenebar. Quam
quam voti compos faétus poft fere abfolutam opu
fculorum impreffionem , fedulo nihilominus expen
di , num illius ope mederi poffem quibufdam löcis,
quæ adhuc mendofa videntur. Unum offendi , quem
heic preterire nullo modo poſſum. Pag. 91. l. 6, cum
Vulgatis edidi : Timet in te vitulumtuum Moyes & c.
Ambr. habet. Limiet. Sed in Vaticano diferte fcri
ptum eft: LIMET» fo. atterat, comminuat 2 uti legen
dum effe conjeceram in notis ad h. l. atque hanc ge
nuinam lectionem eſſe nemo negaverit. Varian
tes alias , ut quæ minoris funt momenti , fubdere
inutile vifum eft. Quod tamen ex accurata colla
tione didici » libro hoc plerumque confirmantur le
&iones , quas induxi auétoritate Codicis Ambrofia
ni. Dolendum tamen , integrum folium intercidiffe;
quare defiderantur quæcumque extant in editione ,
noftra a pag. 73. l. 9. ufque ad pag. 82. l. 15. Cæte
rum liber fatis elegans eft, & antiquus. Hunc Mont
fauconius , ut fuo loco retuli » pertinere cenfuit ad
fæculum IX. Judicio tamen viri peritiffimi » qui illum
olim infpexit , ad XI. rejici facile poteft. Titulus
breviffimus eft , his nimirum verbis conceptus: Epi
fula Bacbarii ad jamuarium. Has vero notitias ex
præclaro Codice ut haurire poffem , faétum eft eximia
benignitate celeberrimi Praefulis Johannis Bottarii ,
cui , ne plane ingratus videar , hac faltem accepti
beneficii commemoratione fatisfaétum velim.

M
-

----
|-|
|
… * * ----
|
… *|
|-----
|
|

-
|
·----
----
----
|
- -
|
----
|-·
|-* ，·
| - -
| |
-
|
|
·
|-|
|-|
|-|
|
|
|
----· * - -|
-

-
" --
|

---
|
|
|----- |-|-•,
|-----
|-| |
- ----
|
|
·
----|
|
----»
·
----- ----
|
-
|
- -
|
----
|
- -----
·
- -
| ·
… •
· -
|-|-|
| ----|
|
|-| - - --
----
----
|
- -
|
- -
----
|-·
----|
----
·
·
----
----
|
- --

- -
|
·
|
|
|
|
|
----
|
 BACHIARII (1) FIDES.

- Alne , quod ,fuit 'ಸಿ

ipfum , quod erit;
ﾘ

ɧJN & non éff omne »

recens fub fòle. Et
- iterum Apoftolus:
Omnia hæc in figuram móftri com- ;cr.io.
tigerunt : quod praefèntis rei pro
batur effeétu ; [cum gefta ölim
evangelici Sacramenta myſterii,
iterum ætatis noftræ temporibus
renovata (*) celebrentur. Ecce
nunc, quantum intelligimus,Chri
ftus a Samaritana aquam poftulat,
cum Beatitudo tua Fidem a nobis
requirit. Sufpectos nos, quantum
video, facit, non fèrmo, fèd re
- : à gio;
- .
* * * ---
-
-

(1) Codex Ambrofianus ita in- titulo infightum : Liber de •

ſcribitur: Bachiori incipit Fi- Fide. .

des . Gennadius vero idem , (2) Ita Ambr, At Muratorii edi
opufculum legiffè videtur hoc . tio habet, ce/ebrantur , ,
 2.

gio; & qui de Fide non erubeſci

mus, de Provincia (O confundi
mur. Sed abfit, Beatiffime,ut apud
viros fànétos macula nos terrenæ
nativitatis inficiat. Nos Patriam
etfi fècundum carnem novirnus,
fed nunc jam non novimus ; &
defiderantes Abrahæ filii fieri, ter
..„.,,. ram noftram , cognationemgue
reliquimus. Hoc autem ideo dici
mus, quia ficut Samaritanis , fic
nobis non creditur a Judæis, eo
quod cujufdam hærefis macula fò
lum noftrum originale perftrinxe
rit : fiç pra fidentum quorumdam
ſententia judicamur, quaſi liberi
effe ab erroris deceptione neque
amus. Dictum eft fimiliter quon
7 b. 1. s. dam ab incredulis : A Nazareth
poteft aliquid boni effe ? & tamen
inde Chriftus proceffit. Numquid,
(1) Editionem Mediol. fequi- fit, confundamur. r
mur, licet in codice ſcriptum
 - 3
rogo, Apoftolorum merita unius
perfidia, avaritiaque mutavit, qui,
non dicam de eadem regione, fèd
eorum proceffit e latere ? Num
quid Patriarcharum vitam fratrum
culpa © turpavit ? Numquid Pro
phétarum oracula, Pfeudöprophe
tarum commenta falfàrunt? Core
illo Levitico (*) in hærefim decli
nante, Ilumquid reliqua cognatio
ex hac ftirpe defcendens, macu
lam ex propinquitate contraxit ?
Pontificis filiis ignem offèrentibus
alienum, germani eorum fàcerdo
tali funguntur officio, & inculpa
tos fè acrimine fratrum miniftèrii
fui honore teftantur. Nicolao Dia
cono in haerefim declinante, glo
riofà colleétorum fratrum in vir
tutibus Dei opera refulſerunt. Cri
a 2 ImCf
(1) Codex Ambr. & Med edi- meros num. 1. Core figuram_>
tio mendofe , ut puto , tur- tenet eorum , qui contra Ecc/e
bavit. fiafficam fidem , & doärinam
(*) Origenes Homil. rx.inNu- veritatis infùrgunt ,
 4. -

men nobis regionis intenditur.

Quifquis hoc dicit, legatChriftum
job.
48.
8,
Samaritanum : in qua Provincia ,
non ſolum ha reſis, ſed Idololatriae
criminibus fèrvierunt. In domO
Cº profani & fceleratifimi Achab
Abdias fèrvus Domini inventus
eft , qui corporibus Prophetarum
meruit copulari. In (*) Sarepta Si
doniæ, inter Chananæoruui fùele
ftiffimum genus, Vidua fidelis re
peritur, & Prophetarum hofpita
eligitur. Magifter Idololatriæ, &
caput hærefis Balaam , ut Chri
ſtum prædicaret, admiſſus eſt. Job
G2 ex Efàu profani & infidelis ftir
- pe

Gr) Edit:Mediol.in domo 4chab. Hebr. in Genefim , quidam »

(2) Eadem habet , Fereptu, cu
jus loco reponendum eſſe, Sa
repta monuit Cl. Murat. In
Ambr. libro legitur, Serepta .
(3) Confule additamentum,quod
legitur ad calcem libri Job ju
xtà verfionem qiw LXX.& In
terpretes . A/a/e , inquit fàn
&tus Hieronymus in Quæft.
aeffimamt %ob de genere effe
E/üu: fiyuidem quod in fine /i
br; ipfius hubetur , eo quod de
fermone Syro translatus eft ,
& quartus fit ab Efàu , & re
ligua, 7uc ibi continentur , is
Hebrais voluminibus non ha
benttur.
 5
pe defcendit. Ruth cognata ို
ris Chriſti, Moabitis eſſe deſcribi
tur, cujus origo (P in æternum ab
Ecclefie foribus abdicatur. Abra
ham caput fidei de Chaldæorum
ftirpe defcendit, quibus vernacu
la & naturalis magicæ artis impie
tas eft. Magis Chriftum adoran
tibus , vetera errorum non impu
tantur opprobria. Moyſi Ægyp
tiorum ârtibus erudito propheta
lis fpiritus gratia condonatur. Jam
in Chrifto renatis terrenæ Provin
ciæ error adſcribitur?
2. Si (*) agnofcimus Patriam,
erubefcamus & culpam;mihi enim
civitas,cui renovatüs füm, regio ef
fe&ta vel Patria eft. Nihil mihi de
terrenis affinitatibus adfcribatur ,
qui
C1) è in eternum deeſt in edit. ſcimus & c. Quam conjećtu
Mediol. ram confirmant quæ ftatim-,
(2) Murat. legit : ſ agn. Pat. fubdit. Sed & ſuperius dixe
erubefëimus at cuJpam. Sed le- rat, ſe Patriam non agnoſcere.
gendum videtur : fi non agno
 6
quibus renunciaffè memini.Qujf
quis eſt, qui me de Provinciae co
gnatione æſtimat infidelem, ipſe
infidelem fe effe noverit ; quia aut
oblitus eft, aut lubricum putat,
quod in Baptifmo confeffum effe
cognofèit ; fine dubio enim non
relinquit terrenam cognationem,
qui me de patrio errore confutat.
Certe fecundum inftitutionem ac
tus humani Pater Patriam facit.
Qualiter mihi Patria in terra effe
dicitur , cui ex præcepto cælefti
JMatth.
$3. 9s
CD Patrem in terra vocare, aut ha
bere non finitur. Vis enim, ut evi
dentibus tibi per me hoc probe
tur exemplis, qui Patriæ culpas er
rorem ? Nonne (*) Novatiani hoc
ge
(1) Cod. Ambr. Patrium. Sed tim a ſančto Auguſtino de ,
veritus non fum tam apertum Hærefibus cap. lx 1 x. ubi hæc
fphalma emendare . habet : Donatjam; in baerefim
C 2 ) An Donutiamj ? Ita non , /. hi/ma verterunt , tamquam •
raro appellantur a veteribus Ecclefia propter crimina Cac
Schifmatici Afri , ac praefer ciliani , feu vera fu falfa pe
ነ`! č
genere a Catholicis diſſidentes . v :

probroſæ hæreſis lepram judicio

contraxere perverfo , eo quod an
teaétam culparum fèriem credide
runt etiam pofteris adfcribendam,
& non tam hærefim odere, quam
plebem ? Si pro culpa unius, to
tius Provincia anathemanda ge
neratio eft, damnetur & illa bea
tiffima ® difcipula , hoc eft, Ro
ma, de qua nunc non una, ſed
duæ vel tres , aut eo amplius hæ
refès pullularunt ; & tamen nulla
earum Cathedram Petri, hoc eft,
Sedem Fidei, aut tenere potuit,
aut movere. Damnentur poftre
mo & omnes Provinciæ , de qui
* - bus
rjerie . Horum itaque pro odere quam plebem; ac pro ode
prium fuit adfcribere pofteris re fcribendum, di/exere , ve!
culpas a majoribus admiffas. quid fimile.
Sed & p/ebis mentio , qua ni {1) Aliquid deeft . Urbem Ro
hil frequentius in caufà Do mam fanĉtus Leo Magnus ap
natiftarum , pondus addit non pellat dj/èipulum veritutis, for
leve fufpicioni huic noftræ. te Petri diſcipulam dixit Ba
Caeterum grave mendum latet chiarius.
in his verbis: non tam baerefm
 8. -

bus diverſierroris rivuli manave

4ểf, *O• 9. re. Ille vas eleëtionis, & Gentium

Doétor, lapfo Eutycho de tertio

te&to, credö, aliquid de Trinitate
erranti, reftituit calorem fidei, &
vitam reddidit, hoc eft, veniam,
relaxavit. Nos fortaffe adhuc in
feneftra, id eft, in lucis via, & fi
dei ſplendore reſidentes, ſeveri
nimium judices , non ex difcuffio
ne, fed ex ſuſpectione condem
AMattb.
diff . judica
-
nefcien,tes,
nant: verint
-
quiabitur
judica
- - - de cis;o
quo judici
-

º's 22,
Ibid. & qui fratriſuo dixcrit Racha »,
reus erit gehemmae ignis. Racha
enim , vacuus interpretatur. Et
quis eft vacuus, nifi cujus interio
ra carent fidei veritate, & eft ve
1. Cor.
13, 12
lut æramentum finans, aut gym
balum tinniens ? Ille, qui una tan
tum no&te Chriftum viderat, ait
job,
5 In
7,
contribulis füis : Numquid lex no
fira
 - -> ... 9
ftra judicat hominem , mjfi prius
audiat, quæ agit ? Et hi, qui tot
annorum Domini fèótatores funt,
prius judicant, quam id, unde ju
dicant , audiant , atque cogno
fcant? Si ante cognitionem pro
menda eſt fententia, cur Legisla Lev. 14.
36. Յ f:
tor præcepit, ne antequam intro 44

eat Sacerdos , & videat domum,

quæ cariofæ vel tinnientis lepra
hærefis feindatur, immunda jüdi
cetur? Ne, quæſo Beatiſlime Fra
ter , male de Provincia fentiatur.
Non latet enim perfpicaciam tu res. Te

am, quia cum in adventu arcæ do $•4• juxta

ILXX.
minicæ Dagonis caput in centum
partes cum utrifque pedibus com
hminutum fit,fpina ejus integra fù
perfuiffè deföribitur. Nos enim
Dagonis caput, five pedes, mem
bra mundi, id eft, Orientem , &
Occiduum effe fèntimus, in qui
b bus
 ΙΟ

bus partibus füb præfentia legis ®

omnis errorum contrita perverfi
tas eft. Tuum fit enim judicare ,
quæ fit medietas fpinæ, in qua ad
huc nodorum compago diffoluta
perdurat. Ut quid, rogo , quæri
pai, ,,, tur Provincia mea? Peregrinus ego
** fum ,ficut omnes Patres mei. Ve
rumtamen fi magnopere quæri
tur, ubi natus fim, accipiatur con
feffio mea, quam in Bàptifmi na
tivitate refpondi ; non enim mihi
„. Patria #Å. ſed confeſſio
**** Patriam dedit; quia credidi, & ac
cepi. Necme offiſcet Samaritana
conditio , quia Chriftum interro
gatus ad puteum credidi, & pur
gatus a lepra infidelitatis agnovi.
Verumtamen ® quia Apoftolicæ
,';,*" eruditionis inftituta nos commo
vent, ut omnibus pofeentibus no
(1) Ita Cod. Ambr, At Murat. (2) Deet, guia in Cod.&
omifj?tum . Murat.
號
 - I I

bis rationem de Fide & Spe, quæ

in nobis eft, proferamus; non mo
remur Fidei noftræ regulam Bea
titudini tuæ, qui artifex es ipfius
(!) ædificii demonftrare.
3. Sed ne forte hoc ipſum ſu
ſpicionem infidelitatis incutiat ,
quod tardius ad interrogata re
ſpondeo ; credimus Deum eſſe:
quod fuit, ° erat; quod erat, erit,
numquam aliud , fèmper idem :
Pater Deus, Filius Deus, Spiritus
fànétus Deus: unus (3) Deus , &
unus Filius de Patre , Spiritus fàn
&tus Patris & Filii. Unius Trinita
tis ifta fübftantia, & tria ifta unam
habentia voluntatem. Nec com
municans major , nec accipiens
b 2 mi

(1) Edit. Med. artificii. e/? , quod fuit : erat , quod

(2) Vix mihi temperare potui , erat : erit numquam aliud, /èm
quin fcriberem, quod fuit, £//; . per idem . -

juod eß, erit. Amicus do- (3) Legendum fufpicor , unus

&if$. nihil mutat , fed locum PATER Deus: vel, unus Aater,
ita diftinguit. Credimus Deum & unus Fi/ius de Aatre.
 I2

minor: nec eft fècundus a primo,

nec tertius de fècundo; quia fic
nos prophetica inftituta docue
iº runtº dicendo: Non aſcendes per
gradus ad altare meum. Altare
enim velut quamdam bafem Fi
dei fùfpicamur , unde vitalis cibi
participantur alimenta; quia al
?are ex proprietate nominis füi,
nonnifi füblimium rerum alta co
gnitio eft. Divifùm enim per fyl
labas nomen altaris, inchoatum
ue de fine, res alta ſignificatur
& fonat. Ad hanc Fidem per gra
dus afcendere non debemus, ne
inæqualiter fentiendo , de infe
riore ad ſuperiorem tranſitum fa
ciamus; fed aequali gradu noftri
cordis intrare, ut unius fubftan
tlaº,

(1) Prioris editionis interpun- funt, ceu Spiritus fàn&tus ef

&tionem corrigimus. Refellit fet inferior Filio, hic Patre,
Au&tor vetercs quofdam , ac quem folum idcirco vocab ant
præfertim Arianos , qui gru- πόν υπέρ πάντα Θεόν.
dus 'in Trinitate commenti
 I3
tiæ, unius poteftatis, unius virtu
tis, & Patrem, & Filium, & Spi
ritum, fànótum fentiamus. Pater
enim principale nomen divinita
tis perfè, quod creditur, & quod
dicitur Pater Deus. Filius Deus ex
Patre, non ex fè , (!) fèd Patris. Pa
ter Deus, & Filius Deus : fèd non
idem Pater, ® qui Filius; fed idem
effe creditur Pater, quod Filius.
Et Spiritus fànétus non Pater in
genitus, fed Spiritus ingeniti Pa
tris. Filius genitus, non Spiritus
Filius, 3) fèd ipfè Filius, fuper
quem a Patre miffus eft Spiritus.
Itaque, cum ingenitus Pater fit,
cujus eft Spiritus, incaute Spiritus
{ànétus dicitur ingenitus, ne duo
1Ոտ

1 ) Verba hæc, fed Patrìs , Filius, non ip/è , qui Pater

abundant . e/f , creditur ; dum tamen •
2) In libello Orationum Go- ipfut e/? , quod Pater eff , fù
thico-Hifpano , quem edidit teatur , pag. 18.
Jofeph Blanchinus V. Cl. ta- (3) Vix dubito , quin Bachia
cite notantur antiqui illarum rius fcripferit , fed /piritus Fi
regionum Unitarii his verbis: lii.
 I4. - -

ingeniti, aut duo Patres ® ab in

fidelibus æftimentur. Filius Patris
ante fæcula genitus a Patre, non
oteft alium genitum habere con
醬 ut credatur unigenitus, &c
duo geniti non dicantur. Pater
enim unus ingenitus, Filius unus
eft genitus, Spiritus fanétus a Pa
tre procedens, Patri & Filio coæ
ternus ; quoniam unum opus, &
una in Patre & Filio & Spiritu
fànélo voluntatis operatio eft. Pa
ter ingenitus, Filiüs genitus, Spi
ritus fànétus a Patre procedens,
Patri & Filio coæternus ; fèd ille
nafcitur , hic procedit , ficut in
Evangelio Beati Johannis legitur:
9ob. 13 ,
26.09° 16,Spiritus, qui a Patre procedit ,
13 *
ipfè vobis ammumciabit omnia. Ita
que Spiritus fànétus, nec Pater ef
fe ingenitus , nec Filius genitus
æſti
(1) Ita Ambr. Minus re&te prior edit. in infidelbus.
 I5
æftimetur ; fèd Spiritus fànétus,
qui a Patre procedit. Sed non eft
aliud, quod procedit, quam quod
(!? unde procedit. Si perfona quæ
ritur, ® Deus eft. Hæc per hoc
tripertita conjunctio, & conjun
ćta diviſio, & in perfonis excludit
unionem,& in perfonarum diftin
&tione obtinet unitatem. Sicque
(3) credimus Beatiffimam Trinita
tem , quod unius naturæ ® eft ,
unius Deitatis, unius ejufdemque
virtutis atque fubftantiæ ; nec in
ter Patrem & Filium & Spiritum
ſan

(1) Ambroſ: ind: ; ſed retinere cepsHieronymus lib.xi.Com

placuit fcripturam editionis ment in Iſaiam cap.4o.& 42.
Mediolanenfis , feu re&tam_, . ' lib. v 1. in Hierem. cap. 3o.
Muratorii emendationem . & alibi.
(2) Defunt nonnulla. Dixerat (3) Hæc & plura deinceps toti
fortaffe Bachiarius: fi perfòna dem fere verbis fumpta funt
quæritur , Spiritus ; ff hutura ex Apologia Rufini ad Ana
- quaeritur , Deus
rato ejuf3em vociseff.intra
Ex pau-
; ite-_ _ftafium
г.
.. Videfis , Diff. I. cap.
i

cas lineas occurfü faepe contin- . (4) Rufinus , fit. Mox, nec in
gere , ut quæ media funt , feu ter , cum Rufini , tum Am
interpofita , ab amánuenfibus brofiani libri au$toritate fcri
omittantur , jamdiu obferva- bere non dubitavimus. Editio
vit Criticorum veterum prin- ClaMuratorii , ne .
I6
fànétum fit ulla diverfitas , nifi
quod ille Pater fit, & hic Filius,
& ille Spiritus fànétus, Trinitas
in fùbfiftentibus perfònis, Unitas
in natura atque fübftantia. Filium
醬 credimus in noviffimis
iebüs natum effe de Virgine, &
Spiritu fànéto, carnem naturæ hu
manæ & animam fùfcepiffe. In
qua carne & paſſum & ſepultum,
refurrexiffè a mortuis credimus
& fatemur ; & in eadem ipfà
carne, in qua jacuit in ſepulcro,
poſt reſurrectionem aſcendiſſe in
calum, unde venturum expecta
mus ad judicium vivorum , &
mortuorum : Virginem quoque,
de qua natum fcimus , & virgi
nem ante partum , & virginem
poft partum, ne confortes Elvidia
ni erroris habeamur. Carnem ®
quo
(1) Rufinus habet carnis noffrae gendam puto le&ionemTCod.
re/urreéìionem ; atque ita corri- Ambr.quam fequitur Murator.
quoque noftræ reſurrečtionis fate
mur integram atque perfeétam,
hujus,in qua vivimus in præfènti
fæculo, aut bonis artibus guber
namur, aut malis operibus fùbja
cemus ; ut poffimus in ipfà, aut
體 malis poenarum tormenta ſu
inere , aut pro bonis bonorum
præmia adquirere: neque, ut qui
dam abfürdiffime, aliam pro hac
refurreéturam dicimus, fèd hanc
ipfàm , nullo omnino ei vel mem
bro amputato, vel aliqua Ý.
ris parte ® defèéta. Hic eft noftræ
Fidei thefàurus, quem fignatum
Ecclefiaftico Symbolo, quod in
Baptifmo accepimus, cuftodimus.
Sic coram Deo corde credimus :
fic coram hominibus labiis confi
temur ; ut & hominibus cognitio
fua fidem faciat, & Deo imago
C fua
(1) Male in Ambriatgue cditis, deſtria . Ex Rufinº mani
18
fua teftimonium reddat. Hic eft
© baculus defenfionis noftræ, quo
murmurantium adverfus nos ora
feriamus, qui nos per viam hujus
faeculi tranfeuntes, jugo confuetu
dinis, non ftudio rationis obla
trant. Hoc fcutum fidei noftræ ,
quo obtreétantium verborum, &
venenata fùfpicionum fpicula re
pellimus, ac vitamus, ne aliquod
in nobis patens membrum , & de
proteétione Fidei nudum, fèrmo
inimici, qui ad feriendum defti
natur, inveniat. Sed fileamus de
his, quia nobis nunc, non reper
cutiendi , fèd vitandi tantum ho
ſtis cura fufcepta eſt. -

4. Jam vero , fi etiam illud a

nobis quæritur, qualiter de anima
.. . . . . . .
(*) Presbyter Aquilejenfis mam.
1 , profeffionem Fidei , quam
ad Anaftafium mifit, bacu/um
perinde appellat : vt aemu/is ,
#9 #tit » adven/um me/or*c vớ-
- ſen
jitransibus baculum quemds*
tibi confé/ivn;s meae ,7uo abj
.gerentur , (frrem . V. fan
&tum Hieronymum lib. 1 1. in
Ruf, n. 2.
ſentiamus, faëtam credimus eſſe,
ficut legimus in Hieremia Pro
pheta per Regem Sedeciam di Hier. 38.
centem : Vivit Dominus, qui fecit I6.

fmobis amimam íftam . Si autem

quaeritur, unde fit facta , nefcire
me fateor , quia nec ufquam legif
fè cognofco: & ideo nec de im
peritia erubefco , quia leétione
non doceor ; neque periculum
formido, quia quæ non lego, non
præfumo , pe tranfgreffor pro
pheticorum inveniar præcepto
rum, qui mandat ſanguinem non
manducari , adjiciens , quia ® Lev. 18.
omnis carmis fanguis anima eft. 14

Quid enim eft fànguinem mandu

care, nifi de anima difputare ? Et
ideo carnem, quæ nobis in Adam
(1) Monet ſanélus Auguſtinus
zontra adimautum cap. xi 1.
nunquam fcriptum effe, quod
anima humanafànguisfit:idem
C 2 fun"
Legis & Prophet. cap v1 Le
gefidus praeterea Bafilius Ma
gnus Hom. w 1 1 1. in Hexame
TOn IlllIIl. 2.

repetit lib. 1 1 , contra Adverf:

 |
|

2. Ο

fundata eft , poffumus dicere ex

mundi qualitatibus ® fubftantiæ
Deo artifice & auétore compa
&tam ; fànguinem enim ad bafem
(*) fundamus altaris, id eft, ut ipfi
qui creavit, fcire unde creaverit,
relinquamus . Bafis enim altaris ,
velut quædam radix profunditatis
eft , cujus fecreto etiam rationem
animae jungamus , de qua difpu
tare non poffumus. Et ideo hec
partem dicimus Dei animam , fic
üt quidam afferunt , quia Deus
impartibilis, & indiviſüs, & im
paffibilis eſt: anima vero diverſis
paffionibus mancipata , ficut quo
tidianus rerum exitus probat. Nec
de creatura aliqua fàétám dicimus,
º ՈՇ

(1) Optime amicus meus locum nit; aliquid de bac quaeßione ,

ita reftituit , fubßantiaque , mom teneo ; /ed Peo relinquo
Deo artifice &c. - fcire , quid fit im vero ... prae
(2) Fundimus reponendum eſſe ter hoc , quod munifèffe tradit
facile crediderim . Rufinus Eccleſia, Deum e/e animarum
Apologia num. 6. Z)/gue ad ό- corporum creatorem .
præféns , ait , certi €” defi
 2I

ne eam faciamus viliorem reli

quis creaturis, quibus domina, fi
bene egerit, conftituta eft; fèd ex
Deitantum voluntate formari, cu
jus potentiæ non neceffaria eft ma
teria, ex qua quod voluerit ope
retur , fèd ipfâ voluntas ejus ma
teria © eorum, quæ fieri aut effe
mandaverit. Sed nec illi affertio
ni tradimus manus, qua quidam
fùperfluo deleétantur, ut credant
animas ex transfufione generari ;
quia contradicit huic füfpicioni
beatus David dicendo: Scitote », Pſ 99. 3.
అ* 3 2 15 -

quoniam Dominus ipfè eft Deus :

ipfè fecit mos , & non ipfi mos. Et
alibi : Qui finxit fingillatim cor
da eorum. Ubi heic transfufio in
veniet locum, ubi aut fingillatim
corda finguntur, aut dicitur: ipfè
fecit mos, & non ipfi mos? Quj er
go
Č1) Subauditur e/?.
22. \

go ex transfufione dicunt animas

generari , id afferere dicuntur,
quia ipfi nos faciamus. Sed hoc
® præfcientia prophetalis objur
gat dicendo : Ipfè fecit mos , &
nom ipfi nos. Abfque fòla igitur
Trinitate, omne quod in cælis,
five in terris, & mari potentatur,
agitur , movetur, creaturam effe
credimus & fatemur.
5. Diabolum non ita faétum
fentimus, ut Diabolus (*) eft, nec
proprium habuiffe naturæ fuæ ge
nus, ut Diabolus nafceretur , &
hoc cognomen meritum dediffe ,
non Deum : nec ingenitum effe,
quia Deus non eft; nec faétum ef
{è Diabolum, quia Deus malum
non ® fecit, fèd Angelum bonum
fa
(1) Med. edit. ſt?entia, recla- tronos) sci ENTIA propbetalis
mante autographo , cujus fcri- objurgat -
pturam in textum inferre pla- (2) Magis placet , e/.t.
cuit , licet forte legi debeat : (3) Murator. facit.
/ed Hos (nimirum traducis pa
 23
faétum , ficut Scriptura demon
ftrat: Per bonum operatum eff mi- *****
hi omnem concupifçemtiam. Ma
lum enim Angelum fuiffè fìc cre
do , ut Apoftolus dicit: Datus eft;er
zmihi,fiimulus carnis meæ, Ange
lus Satanae, qui me colaphizet .
Et alibi: Njfi öemerit Refuga , & ;;**
difèeffo. Ergo qui nunc Refuga
eft, fuit aliquando in intuitu Crea
toris, & in illa gradus fublimitate
6° quæ féripta a Prophetis, cum
dicitur: Et tu eras congfignatio fi- f*****
militudinis, & corona decoris, &
reliqua; & alibi: Quomodo de cæ- q ......
lo cecidit Lucifer, qui mame orie
batur? ° Hunc boni & mali ca
pacem dicimus accepiffe ex Fa
Ctore naturam, immortalitatis glo
ria & honore circumdatum ; ac
cepilfe etiam fèientiæ dignitatem,
(1) Fore » defcripta , vel , quac (2) Errore , ut videtur,
/cripta e . graphi Med. edit, nunc.
 2
斜qui elatus in fùperbiam , fùum
* credidit effe , quod non erat; quo
niam qui eum fecerat ® Domi
**'* num non videbat. Ego fum, in
quit, & non eft alius præter me.
Inde terra deputatus eft & cineri,
£;is ut fcriptum eft : Quid fuperbis ter
" ra & cinis ; &, Initium peccatio
mis fuperbia. Qui tartaro & igni
perpetuo deputatus * . perennis eft
poenae , non immortalis vitae, Cre
dimus omnem creaturam Dei,quæ
ad ufus ciborum a Conditore con
ceffa eft , bonum effè , ficut & 3)
c...,.,. faétum eft : Et vidit Deus, quia
"'" bona funt valde. Sed ab his ad
tempus abftinere, non pro ſuper
ftitione religionis , neque abòmi
natione creaturæ Dei , fed pro
con
(1) Lege fodes , & meo pericu- C3) Scribendum videtur, d;£fum
* 7lò , guu . eß: & fuífum eß ita . Et vidie
(3} Vox Dominum deeft in pri- Peus , quia bona fùnt valde.
ma editione.
 25
continentia carnis, utile eſſe ſen
timus fecundum Apoftoli confi
lium, qui dicit: Bonum eft mom » Rom. I4.
*I •

^manducare carnem , meque bibere

vinum ; atque cum libuerit , uti,
& cum delectaverit, abſtinere, in
hominis poteftate confiftere.Con
jugia probamus, quæ Deo auéto
re conceſla funt: continentiam in
ipfis prædicamus ; virginitatem ,
iitpote egregium germen , & ex
醬 trunci radice procedens ,
extollimus & miramur. Juftorum
Peccatorumque diſtantiam, non
ex conditione Creatoris, fed ar
bitrio credimus accedere volunta
tis: Poenitentiam peccatorum ple
niffima fide fùfcipimus, ac veluti
fecundam gratiam fufpicamur,fic
ut Apoftolus ad Corinthios dicit:
Volui per vos venire , ut fècundam II. Cor. 1 .
I5-

gratiam habeatis. . . -

- d | Ve
 26 -

6. Vetus & novum Teftamen

tum æquali fidei lance fùfcipimus,
ac veluti currentis per figna pon
deris libra , fic teftimoniorum ge
ſta mobili meditatione penſamus.
Nec C 2 evacuantes hiſtoriae fi
dem, credimus univerſå geſta eſ
fè , quæ legimus ; fèd juxta do
Čtrinam Apoſtolicam ſènſum in
his ſpiritualem, prout Dominus
dederit, perfcrutamur: qui tamen
fènfùs ad typum ChriftiEcclefiæ.
que pertineat , aut in morum
emendationem correétionemque
roficiat. Et hoc ipfum juxta il
;° Iud, quod Apoftolus ait : Omnia
hæc in figuram nQftri contigerunt.
m. p., Et alibi beatus Petrus: Omnis fér
” mo interpretatione indiget. Om
-
ՈՇՈՂ

... ( 1 ) Notiffimus eft hac de re , hannem Hierofolymit.num.7.

Origenis error, quem Doctor Conſule , ſi lubet, Diſſ. II.
Maximus ſæpe notat » præſer- сар. , V.
tim vero in libro contra Jo
 2

nem fcripturam, quae Eccleſiaſſ

co canoni non congruit, neque
conſentit, non ſolum non ſuſci
pimus, verum etiam velut alie
nam a Fidei veritate damnamus.
Peregrinis atque ignotis fabulis
de ſcripturarum continentia, non
facile âccommodamus affènfüm ;
neque cito nova do&rina aurium
noftrarum intrat cavernas, quia
legimusVirginem ® novam aliam
in fecreto, quam rudem vel fècre
tam ſuſpicamur eſſe doctrinam,
quæ ob hoc prohibetur infpici, ne
hominum corda , commèntitia ,
fub fpecie veritatis, fermonum
pulcritudine , fuavitateque deci
- d 2 piat.
(i) Locus , fi quis alius, cor- virgo, fèd cum irwniaw , vir
fuptiffimus. Libenter ita re go abscondira dicitur vel se
ftituerem : 9u;u /egimus /^jr creta , quæ numquum viro
ginem nominari 4lma , boc eff, rum patuerit afbeftibus. In–
in fecreto , vel fecretum . Ad Hebraicis nominibus fæpe lu
eundus fànéìus Hieronymus in dit Bachiarius , ut obfervavi
cap. v 1 1. Ifaiae v. 1 4. ubi in mus Diff. II. & cuique obfer
ter cætera hæc habet : Ergo vare licet in altero libello de
alMA mom fo/um pueJJu , vc} A’eparatione /a/ſ -
 28
piat. Virgo eft illa doétrina , quæ
1nulli viro Ecclefiaftico vel Catho
lico cognita eft ; fèd inter mulie
res fëmper adolevit, id eft, ani
mas, que fêmper difcentes, omni
fpiritui deceptionis credula fè fa
cilitate commiſcenti, non cura
habentes unde concipiant ; cum
Dominus in Lege mandaverit, ne
nonnifi de Tribu fua in conjugio
copuletur , id eft, illi Fidei ©in
telleétus , qui ex Patrum fèmine,
hoc eſt, doctrina deſcendit , &
Abrahæ, qui primus in præputio
credidit , profàpia nobilitatur &
genere. Virgo eft illa doétrina,
quæ (*) tantum in fècreto fibi pla
cet , & in publicum erubefcit'ex
ire.

(1) Lege, intellefiui No* vocant corum non fervant , & roùr
Philo Judæus , & Philonis fe- reddunt , mentem , femininam
étator Origenes , quorum—, VOCem .

uterque innumeris in locis al- (2) Corrupte editio Med. cui

legorica illius conjugia expli- tamen favet autographum-» »
cat. Sed Interpretes fæpius de- մ071:0 •
 29
ire. Hanc talem , non fòlum fu
gimus, verum etiam publica vo
ce damnamus, ſtultum º docen
tes hoc credere , quod aut ipfi de
fendere non poffümus, aut ad au
res publicas non debeat perve
nIr€. -- , - -

- 7. Jejunia attentiora ſecun

dum Ecclefiafticam regulam di
fciplinamque fèrvamus, ut tribus ft***
-temporibus anni mafèulinum m0
ftrum, hoc eft, opus virtutis, quod
cætero operi præcellat, appareat:
ac fi quando jejunia indi&ta Eccle
fiæ, tunc nos cupimus , non fò
lum de ufu confuetudinari, verum
etiam a converfàtione , fabulis,
fàlutationibus, quæ fabulas inter
fèrunt, jejunare. Et (*) cum hæc,
te

(1) Mallem , ducentes. conjećturam viri do8ti , qui

(2) Ita edidit Muratorius . Sed ita locum emendat : Et quam
Codex Ambr. hæc habet : E; quam bacc , teffe Deo , etiam ,
quoniam baec teffe Deo etiam • tuti fèribimus , /entiamus.
fcribimus. Re&tiffimam puto
 Ο -

ી. Deo,ita, ut fèribimus, fèn

tiamus, tamen non fic nobis de
veritate blandimur, ut fi forte Sa
cerdotes, ſive Doctores, qui ſunt
capita populi , & columnæ Eccle
fiarum, quodlibet ex his , quæ
profeffi fùmus, ® probantes, (ali
quid) reëtius quid dixerint, pi
gri fimus in eorum fententiam
tranfire ; præceptumque memini
„„.,„ mus fcriptum: Interrogate Patres.
* veftros, & dicent vobis. Neque
enim tam ftulti fumus, ut quibus
capita pro fànétificatione fummit
timus , his corda noftra humiliare
nolimus . Paftor eft : quo voca
verit , fèquar: quod dixerit, ru
- Ոl1

(1) Lege , improbantes , reËíiu; νj/. rv. num. 2. Solitudinem,

quid dixerint. *ö aliquid varia
le&tio eft ab Antiquario in_.
margine prioris exemplaris ad
notata pro quod/;bet. Exfcri
ptor utraque le&tione intrufâ,
fenfum turbavit. Simile fere
mendum adhuc fupereft in ve
tuftifïimo libro A'aßoris lib. x.
& /o//icitudinem tuam . Prior
vox auda&ter expungenda eft.
Statim repetit Hermas abfque
glofſemate: Immittite ſöllic
tudines veßras fuper Dvminum.
Et J^i/. 1 1 1. num. x 1. AVon .
projeciffis u vobis fòllicitudjnes
ve/?rus in Dominum .
 3I
minabo ; quia ipfè fcit fibi pro
cuftodia mea reddendam effe ra
tionem. Hæc ® fint, de quibus
interim vobis ad præfèns occur
rere potui ; fi qua enim funt, quæ
aut ſtudio praeteriiſſe, aut te ad
huc titillare videantur , fine vere
cundia interrogare dignare, ut fi
ne cunétatione reſpondeam, &
aut emender de errore, aut con
firmer in Fide ... Teſtor omni le
génti verba profeffionis hujus , Apoc, 22,
19.
quoniam fi qüis dempfèrit de °
his, demet Deus de libra vitæ par
tem ejufdem. Etenim ille, qui nos
crediderit aliud labiis loqui, aliud
corde tenere ; ficut fuperius dixi,
cor noftrum Deus poteft infpice
re. Ipfi obtulimus 醬 ad con
feffionem: de quibus poffunt ho- ੋਂ
mines judicare , fàtisfecimus ; ac
! - - - - fic
(1) Ita Ambrof. Prior autem , (2) Male in edit, de hºſlem, O'
editio , h«ec funt @uæ · · · · « Deus . Videfis J)iff. II. cap. 1 .
 32
{ic duobus teftibus ftabit omne
verbum noftrum , id eft , Deo ,
cujus judicium in nos, fi fallimus,
invocamus; & hominibus, quo
rum fùfpiciones noftra ီ|ိုး
ne corrigimus, ne amplius in no
bis velint male ſèntiendo peccare.
Si quis his auditis in incredulitate
perftiterit, ut non nobis fidei af
íènfum tradat, non dubito,® quin
in die judicii partem aut inter in
credulum populum, aut inter fal
, fos teftes habiturus fit, & fecun
„Deut. 19.
19, dum judiciumi legis Moyfi.iniqui
tatem, quam in fratre füo medi
tatur, fit recepturus. 3 rofes:
jxi8. Nos enim , etfi peccatores
fùmus, tamen ® propter illa tre
III. Reg.
14, 27. centa aurea ftuta, quæ Salomon
• * - - -- : fa * * * or - -
- -
- - - - - \ « --
º

- a 2 - - - - - 4 CÍ í ; i ‘. . . . . . . . . . . . . , i. 3.
*. - ºr - - -
-

- ". f : . .. . . . ... }
{ • - ... "... - - , ,
(1) Sæpius laudatam Rufiniapo. Ở diffenſiones, Ở fandala »
logiam imitatur,qui ait num.8. fratribus propter invidiam fò
A'eddent uutem in die %udicii Дит generатt C. livorст -
rarionrt” ki , ?ới 2/?ndica/a > (2) Legendum pr2pterca -
 33
fabricavit, aerea facere non debe
mus. Scutum enim Fidei forma
eſt ſecundum Apoſtolum, qui di
ei Et Ερb, 6. ι 6. e

cit : Accipientes ſtutum F,#

ille pro aureis ærea facit, qui (')
fubtraéta Fidei veritate, fölum de
genere reddit ex confeſſione tin
nitum ; & cum devotus videatur
in numero, tamen reus invenitur
ex voto, id quod non credit, con
fitendo. De quibus quidem dixif
fè beatus Apoftolus fùfpicandus
eft: Habemtes /peciem pietatis,& II.Tim.3.
virtutem ejus abnegantes. Nonne
videtur tibi virtus in auro, & fpe
cies in ere poffe fentiri? Sed opta
mus affertiónem propheticam cu
С fto
(r) Edit. fubffantia. Textum ad argentum igne probatum , elo
Codicis fidem emendamus . quia examinata ßgnificet. Iffa
, Similem ferme allegoriam ex crgo , qture dicuntur aerea , in
hibet Homilia 1 x.Origenis in fòho tantum vocis conßßunt ,
Numcros: vbi , ait, vera • nom in virtute Spiritus,©- fùnt,
fides eff , & integra verbi prae ßcut ápoßolus dicit , ut aera
dicatio , aut argcmtea dictum meatum fònans , aut cymbaluv,
tur , aut aurea : ut fulgor au zimmiens .
ri dec/arct fi fej puritatem , &
 34 •
ftodire, ut ante pedes equorum
Regis, qui nifi Epifcopi, aut Do
&tores funt, quorum pedes velo
ces ſunt ſuper montes, evangeli
zantes pacem, Fidei noftræ féuta
ponamus. Trecenta enim aurea
Hçuta , five Beatæ Trinitatis Fides,
five omnium creaturarum fàtio ,
cæli, terræ , & maris: curfores ©
enim , qui ante pedes equorum
ponunt ea, illi credendi fùnt, qui
£r- potuerunt dicere: Curfum confum
jmavi : qua inftituti lege ® hucuf
que ad finem fèrvare poffimus, ne
£3* illa ® Suracim Rex /Egypti, hoc
" eft , Diabolus , a templo noftri
COfº

(1) An , autem ? te fuam verfionem libri Para

(2) Scribendum, baec u/7we ad
ጸÇ፻}} •
(3) Med. edit. juračin. In ,
verfione aöv lxx. dicitur Σwa
«ìM. In Vulgata mii. Reg. x 1.
& xiv. nec non ui. Paralipo
mcnon x 1 1. Rex hic Ægyp
tius appellatur Se/ac. Obfer
vavit tan&tus Hieronymus,an
lipomenon nomina in Graecis
. & Latinis codicibus ita vitiata
fuiffe, ut non tam Hebræa ,
quam barbara quaedam & Sar
matica nomina congefta videri
poſſent . Hæc ferme ſanctus
Do&tor Domnioni & Roga
tiano in Prooemio Tom.x.pag.
43 I •
 *

cordis abripiat. Excubent fùffra

gia orationum tuarum ad Jefùm
Chriftum Dominum noftrum, cui
gloria in fàecula fæculorum $'?
ՁIIՈՇՈ • -

- - -

* l
- - - -

е 2 - BA
(1) In Ambr. cod. Finit , .£mem. `
36 -

B A C H I A R I, I
- LIBER AD JANUARIUM
De () Reparatione Lapfi. -

Benedi&o in Chriflo Fratri, omni

^mihi fide & dile&ione venera
bili, Januario Bachiarius pec
cator falutem.
* >
---, * ,
* *- -

fă|Ifi vererer, beatif

INÜ£É|. fime Frater, ne in
º ter fimulatos ami
cos Job mihi por
tio poneretur, qui
videntes plagam ejus, veluti qui
non (*) haberet confolationem,ju
gifilentio quieverunt; prope fue
rat, ut & ego füperpofita manu
ori,
(1) In editis inſcribitur, De re- fcriptum tranfmifit Cl,Saxius,
„cipiemdjs lapfis . Videfis Diff.. genuinam le&tionem reftitui
**Hř#cap. r. * ° mus. Erafmus legit, baberent.
(2) Ambrofiani codicis ope,cu- Editiones aliæ , haberct /o/a
jus apographum accurate de- tium . - . . . .3
 - 37
ori, & (9 obturata fiftula linguæ,
januas labiorum meorum tacitur
nitate concluderem. Sed abſit hoc
a fide mea, ut aliquam dicam pla
gam effe , quæ non habeat con
fòlationem ; cum mihi Propheta
proclamet: Numquid medicüs mom Hier. 8.
2 2s

eft in Galaad, aut rgfima mom ef?

illic ? Galaad enim interpretatur
(*) acervus teftis: & hunc acervum
teftem , totum Canonem divino
rum Librorum effe fèntimus; ubi
indiffolubilium cumulus teftimo
niorum , ut quidam congeftus eft
lapidum: in quo cumulo medicus
verus , (3) nofter Dominus Jefus
Chriftus, fi quæfitus fuerit, inve
nitur. Refina autem quid eft, nifi
- , COIls

(1) Ita Ambr.& Eraf.fed Gryn. . hoc argumento. Alia tamen

, & Margar. , obturato linguae - Lexica & Commentaria con
fibilo. - fuluit , quibus vis illarum vo
(z) Interpretationes nominum cum tropologice explicatur .
locorumque Hebraicorum • C 3 ) Erafmus , medicus verus ,
plerumque confentiunt cum Deus meus Ye/us Chriftus .
fànéti Hieronymi libris de ,
 8 -

*nie virtus, quæ diffoluta

conjungit, & ſciſſa conglutinat ?
Quöd nos fcientes, non dubita
mus ad confòlationem ipfius pla
gæ, quæ contigit, oris noftri la
menta mifcere. Audivimus enim
horrendæ cladis excidium : audi
vimus © exultantem de ruina mi
litis Chriſti Satanam ; &jubilatio
vocis, quam in triumpho fuo dia
bolicus dedit exercitus, ad aures
noftras ufque pervenit : & teftem
Deum invoco fùper animam me
am, quia ® funt mota vifcera mea,
& ita commoverunt fè offa mea,
ut omnem partem corporis mei
{èntirem eadem plaga torqueri.
- Neque enim abfque damno meo
hoc
(1) Pene* Ambr. Gryn. Bign. mat Bachiarius num. 1o. ubi
ita legitur • In editionibus ve- ait , bomines faccali exbilarari,
ro Plèudo-Hieronymianar Ob- cum audiunt ruinam miJitis
jurgationis : exultantes de rui- Chriſti.
ma Chrìffi miJites Satum. Du- (2) Eraiinus , ita commota funt
rius id, fi non impie, dićtum. v. m. ©* contremuerunt o. m.
Germanam lečtionem confir
 39
hoc accidiffè dixerim malum ,
ubi membrum corporis mei dia
bolica fagitta percufiit; cum Apo I. Cor. 12.
ftolus dicat : Si patitur unum 26.

membrum , compatiuntur omnia

membra . . . -

2. Sed non admittitur in to

tum animus meus lamentationi
vacare vel fletui , quia adverfùs
vos mihi locus eft irafcendi, Ecce
GD in communes inimicos proceſ
fit frater nobifcum in prælio, &
fubito proftratus eft cäfü : hunc
vos nec ſepulturæ dignum hono
re judicaftis, fed reliquiftis eum
feris & alitibus devorandum. Ubi
eft mifericordia Chriftianae reli
gionis, quam Magifter nofter fà AMattb. 9.
I3•
crificio docuit effe meliorem ? Ec
cejacet frater ab hofte percuffus:
adhuc forfitan palpitat; & vos,
qula
(1) Ita Ambr. in editis, Ecce enim contra &c.
 4.O
quia fine vulnere ® revertimini,
ne confolationem quidem plagæ
ipfius deferri tentaftis. Nolite ef
i fë fine formidine , beatifimi Cº)
Fratres : fortiorem percuffit ini
micus, ut celerior poſtmodum ei
fieret aditus ad reliquos. Ut quid,
' rogo, fpernitis vulneratum , aut
fic (3) putatis effe mortuum? Me
lior füit concubina Saulis (4) filia
II. Reg.
3. I • I Dº
Refpha , quæ corpora defunéto
rum , quos David pro Gabaonita
rum ultione percufferat, eo ufque
accinéta fàcco , hoc eft , cilicio
cuftodivit, donec eis roraret aqua
de cælo, id eft, donec pro venia
cO

(1) Optima le&tio, quam præfert (3) Magis placet , quamvis mii
Erafmus. Reverti dicuntur ,
e prælio nimirum , ad quod
una cum lapſo proceſſerant.
Ambr. Sine vulnere converti-
mini. Bigna us, fue vulnere
effis, convertimini.
• (2) Ambr. Autres . Mox pro
clarior , quod extat in cdit.
Bign. ex Gryn. & Ambr. in
tulimus ce/erior .
tila fit editio Erafmi , aut fic
ut putatis & mortuum.
(4) Erafimus , illu Re/pha con
cubiua Saulis. Retinemus vul
gatam lectionem, cui non
mcdetur eodex Ambrofianus.
Legendum putarem,filia Aie,
expun&to nomine Re/pba , ,
quod e margine forte in tex
tum irrepfit.
 4 I.
eorum mifèricordiæ cæleftis ftilla
deflueret. Melior ille Jůdas Ma-##"
chabæus, qui etiam pro mortuis
fratribus orationem credidit effe
faciendarn, quos furata de ®Jam
nia civitate idolorum dona pro
ftraverant. - - - - -
3. Ut quid , rogo, medicus
nofter inter librorum fuorum lo
culos tot conftituit genera pig
mentorum , fi nihil eft ex orhni
bus emplaftris ejus , quo fànari
poffit vülnus, quod inflixit inimi
êus ? Itane'fuit, quod1ateret ® Ar
chiatrum , cui nequaquam artis '
ſua peritia provideret? @Etſi pla
cet, aperiamus ſcholam medici
noftri; & a principio Canonis vul
nerum & medicaminum
- º f
fpecies
per
C1) Ambr, corrupte , 7rimnia , Ambr. Uberius Erafmus , jta
Gryn. Lamyria · Bign. La- me fieret aliqua plaga , quae
myrni - ſcientium noſtri lateret Archia
(2) Peſſime in editis, Archite- tr; . -

íium . Locum emendat cod. (3) Legendum cenfeo, Aet.

 42 . -

perquiramus. Ecce in ipfius in

troitu fcholæ occurrunt illi duo
auétores feminis carnalis (0, qui
venenato ſerpentis dente percuſſi,
non ftatim C*? perpetuæ poenæ
mortis addiĉti fünt ; fed dejeĉti
de paradiſi deliciis, id eſt, de Ec
clefiæ libertate , & de fàcri com
munione myfterii , ideo tempo
rarie ſub typo moeroris tribulatio
nifque damnati fünt, ut malag
mate poenitentiæ fànarentur ; &
eo ufque de ligno , vitæ, id eft ,
Gen. 3.24°
Chrifti participio exules fierent,
donec ad eum per romphæam
flammeam , id eí, ignitam mar
tyrii paffionem, aut per Cheru
bim Domini , qui interpretatur
fmultitudo fèientiæ, remearent: de
- qui

( r ) Gryn. & Bign. addunt , (2} • perpetse, quod Gryn. &

Adam Č Eva ; fed glofema Bign. non agnofçunt, extat in
deeft in Ambr.& Erafini edi- Ambr. codice, è Hierony
tione. mianis editionibus .
 quibus nunc per fingula non eft
temporis loqui.Qujd vero ille fra
tricida, cui ob hoc fignum Domi- ore...*.
nus mandat imponi, ne ab aliquo • * *

Ezech. 13,
poffit occidi? Non vult emim mor 3ն•

tem peccatoris, fèd ut converta

tur, & vivat. Nec longe ab his
diftat ille princeps patrum, qui
primus credidit, & reputatum eft Gen. If-6.
ei ad jtgftitiam ; qui captum ab
hoftili (P1egione filium fratris, af
fumpta vernaculorum turba , für
ripuit: quem poftmodum de So
domæ plaga, id eft, de judicio
gehennæ , habito cum divina ma
jeftate colloquio, hoc eft, oratio
nis ſuæ meritis liberavit. Et tu er
go afiume vernaculorum turbam
º, id eſt, opere tuo non alieno,
fratri auxilium præfta captivo, Lo
f 2 que

(i)Mendofe in Ambr. fcriptum le in editis, pro iffo , jd eff ,

eſt, regione - opere tuo . Melius Eraf., tur
(2) Ambr, addit propriam. Ma- bam, ideſi, proprio ºpere tuº,
 44. - e -

quere cum Domino, hoc eft, ora

ád Chriftum, ne eum futuri judi
cii ignis exurat. . .

.£;;;. 4. Imitare Patriarcharum opus,

qui ſtuprum ſororis ſua in alieni
genarum manus incidentis , non
fòlum (P horruerunt , fed etiam
vindicaverunt. Require tamen ,
qui ultores fuere peccati. Nonne
Symeon , atque Levi? Et tu ex
tribu Levi es, qui ecclefiaftico
fèrvis officio. Symeon autem ob
auditio interpretatur. Et tu ergo,
qui obediens fuifti Deo, inobe
dientem animam liberare aut vin
dicare cur ceffas? Anima autem
fratris tui, foror tua eft ; quam fi
paffus fueris inter alienigenas fer- .
vire, peccabis. Sed dicis fortaffe,
Levita eft ifte , qui cecidit: non
ei remedii poteſt medicina con
fer

(1) Ambr. eruerumt .

 45
ferri. Erras frater: recurre ad fcho
lam medici. Ecce in ſecundo lo Exod.3 z. ʼ
1.9 ſeqq.
co, id eft, Exodi libro , ubi to
tius plaga populi vulnufque de
fcribitur, etiam Levitæ peccaffè
referuntur ; qui priores ad corre
ptionem Legislatoris emendati ef
fè perhibentur ; & non tam in eis
့ႏို crimen arguitur, quam ve
ox converſio in poenitentiae ce
leritate laudatur. Cujus rei etiam
in Ezechiele meminit Dominus
nofter, cum dicit de Levitis: Qui Exec. 44

primi exierunt a me, cum

Ifrael. Ipfè quoque Pontifex ad
వ్ల 1 Q,

függeftiónem populi idolum fà

bricavit: pro quò orationem fe
cit Moyfès, hoc eft, fraterno li
beratus eft auxilio. Sed dicis for-
taffe Beatiffime: Adhuc nec Levi
tæ fànótificati erant, nec Pontifex
conſècratus, cum iſtius mali cri
- ՈՂcՈ
 6
.ே admiffum eft. Non contra
dico perfpicaciæ tuæ , quam ex
Scripturarum voluminibus conce
pifti. Tamen_fic & !? poſlem re
fpondere tibi fècundum Apoſtoli
Hebr. 7.9. cam fèntentiam , qua loquitur ad
1 Oе
Hebræos ; quia in Abrahæ lumbis
latens Levi decimas (*) Melchifè
dech dedit, & accepit. Aut ipfi
Aaron quid tibi minus videtur
fuiffe de pontificali honore vel
gradu, cum Ægyptum fignis per
cuffit horrendis, & egrediens no
&te cum populo , * fančtum cele
bra
C 1 ) Erafmum fequi placuit. v} , qui decimas accepit , dec}
Amb. atque editi , tamen re matus e/?. ddhuc enim jn /um
fpondiffem tibi , ß po/èm re bjs patris erat , quando vbvia
ſpondere - vit ej Melchiftdech. Locum =
{2) Ita Ambr. editi vero , dec; igitur Bachiarii in hunc mo
mas a Me/cbi/edecb accepit, Ö* dum reftituerem : In „£brahae
dedit. Ex libro Genefeos cap. Jumbis Jatems Levi decímus AMe/- .
x1v. V. 2o. non ſatis aperte , chifedecb , quas accepit, & de
colligimus , quinam decimas dit .
acceperit , Abraham ne ex (3) Bign. /umfio. Hunc Bachia
Melchifedech , vel e contra rii locum affert Antonius Au
rio. Sed Apoſtoli aučtoritas guſtinus Touttée Benedicti
cogit , ut fentiamus Abraham nus Clariff. in notis ad fan&i
dediſſe: Per Abraham, 6 Le Cyrilli Hierofol. Catech. II.
11U IV.
 47
bravit Pafcha? Scimus autem quia
fine Sacerdote Pafcha non póte
rat celebrari . º

5. Sed intermiſſis his , inter

rogare te volo: Quid erat Aaron,
cum adverfüs Moyfèn invidiae li-***** 1 * **

vore percuffus, junéta fibi Maria,

murmuravit ? At dicas fortafe,
minus eft invidia quam fornica
tio. Lege ergo beatum Apofto
lum, qui dicit: Neque formicarii, ;**
neque invidi, neque maledici , me
que avari, meque detractores re
gnum Dei confèquentur . Vides
ubi velut æqualia fibi fimiliaque
junguntur , quæ ad cælorum re
gna non fùbeunt ? Adverte cujus
poenæ fententiam mereatur invi
dia,
num. ro , ubi per anticipatio- facile eß etiam Ambrofium ,
nem, Sacerdotis nomine Aa- epift. lxv 1, num. 3. & 4po
ron exornatur. AMoyfès, inquit Jog. Pavid cap. rv, num. 17;
Cyrillus, pro /άmmo Sacerdo- Bachiarius autem vix excufari
te peccante fupplicans Deum a poteft .
flexit . Hoc enfu explicare-s
 8 . -

fWum. I 2.
но
கீ , prophetiſſa Maria
per quam

1 v. Reg.
lepra percutitur? cujus etiam ava
5 - 27. ritia, pro qua Giezi Elifæi mini
ſter ſimili ſorte damnatur? Tu ve
ro, º qui avarum non deteſtaris,
qui invidum non refugis, qui de
tractorem raptoremdue non devi
tas, fornicatorem ad tempus fra
trem revertentem, aeternae mor
tis poena condemnas? Nec ideo
hoc dicimus, ut peccandi frena
laxemus. Advertât quifquis hoc
legerit, quia non viventibus lo
qui

(1) Peffime Bignæus: cur ava- chiarius , ut fratri Lapfo ne

rum Ö'c. Gryn. Er. Ambr. 7ui.
Apud Antiquos, ut notant Pe
tavius, Morinus, aliique, pec
cata in tres claffes diftingue
'bantur: quarum primam con
ftituebant Idololatria , Moe
chia > Homicidium » eorum
que manifeftae fpecies, quibus
eluendis durior poenitentia in
di&ta fuit. Hac diftin&ione ,
(quam Hifpanicæ Ecclefiae no
tam fuiffe , docet Paciani li
bellus de Pæmit. &* Confe//.
pag. 1 84.edit. Manut.) ii abu
tebantur,quos heic refellit Ba
garent poenitentiae remedium.
Sed longe aliud eft defperatio
veniae , aliud rigor difciplinæ.
Nofter recipiendum quidem
ad poenitentiam lapfum putat,
licet graviffimi criminis reum;
non tamen , priufquam labo
riofum ac diuturnum illius
curfum emenfus fuerit, com
munionis participem fieri pof
fe cenfet. Id cum ex integro
libello colligitur , tum maxi
me ex iis, quæ leguntur num.
4. & 1 5.
 -> - 49
quimur , fèd mortuum confola
mur. Denique refùrgat; & ® vi
debis, quod ftatim ei trademus
baculufüm
tua, &fiæver
Pfälmi s tuus, ipſaș:meVirga
dicenti con- „ •4.

./blata funt. Accipiet virgam corą

reptionis, & baculum, qui ſuſten
tare poffit infirmum. Ita autem in
telligamus Apoftoli di&tum, quod , .
neque invidi, neque fornicatóres,
neque aliena appetentes, regnum
Dei poffidebunt, id eft, fi quem
in hòc vitio tempus ® accerfionis
invenerit ; quia alibi Dominus di
cit: Unumquemque in viis fitisju- taasi.
dicabo . Et ipfè Apoftolus âit : î....
Quales aliquando fuerint, nihil
^miea intereft. In epiftola fua bea- £3., ,.
tus Johannes 9 orare mandat pro 16,

" .. . . .
- -T - *: * - - . . ... . . -

(1) Ita Er. & Ambr. Minus re- - vet Ambrofianus liber, quem
&te in editis,videbit...tradimus. - merito praferendum duxi.
(2) Gryn. arcefionis. Er recef. (3) Ambr. bortari .
fionis , Bignæanæ editioni fa- . '
 50
fratre, qui non habet peccatum
ufque ad mortem , id eft, non uf
que ad extremum vitæ fuæ finem :
eccatorum füorum mala fuerit
Éècutus. Nam de Levitis quod fù
perius dixeras, non eos fuiffè fàn
čtificatos, cum peccatis fuere pol
luti: quid tibi videtur illud, quod
,„ fcriptum eft in beati Efdræ libris,
ubi (" reverfi de captivitate Babi
loniæ, & reftruétis nuper templi
Dominici fundamentis, non fò
lum plebs vulgi, verum etiam fà
miliâ fàcerdotalis, & illius Jefù ma
gni, invenitur in mulieribus alie
nigenis, hoc eft, Syris & Idumæis
& Moabitis & Ammonitis eſſe
…
per
(1) Expunĉtis gloffematis, lo tius : quod minime mirare
cum fanitati reddit cod.Ambr. mur, cum folemne fuerit PP.
Hiftoria hæc legitur cum in_. Græcis Latinifque ex eodem
Canonico Eſdrae libro, tum teftimonia afferre , uti pecu
IlI. cap. 1 x. quem in apocry liari de hoc libro Differt. do.
phorum claíiem rejecit Eccle cuit Calmetus Tom-III, Ven.
fia. Hunc laudari a Bachiario, edit, pag. 162
renfent Bignaeus, & Tillemon
 5I
permixta? Qui tamen omnes pec
cato eodem , accipientes cónfi
lium Eſdræ, & recedentes a mu
lierum alienigenarum confortio,
caruerunt ? Unde vides, quod fic
ut peccati contagione macula
mur , ita expülfione ejus ablui
mur ("2. º --

6. Ne, quæſo Beatiſſime, fra

trem noftrum in profundo putei
fùb iniqui principis poteftate de
merfüm , Iapidibus defperationis
obruamus.Imitemurillum Æthio
em, qui ſanctum Hieremiaminiº.
ੇ ab iniquo Rege demerfum,"
affumptis triginta hominum auxi
liis, & demiffis ad eum pannis ac
funibus (*) liberavit. Ecce frater
in lacu eft : affumamus triginta
g 2 ho

(1) Ha&enus Pfeudo-Hierony- (2) Bign. addit, veteribus. Le

miana Obyurgatio in Eva- gere mallem, veteribus pammis,
grium , de qua plura Diff.II. ac funibus veteribus . LXX.
сар III. Παλαιά ράκι και η παλαιά σλόοινία,
 [2. -

്is , id eſt, five Beatae au

xilium Trinitatis, five cum labore
© animi, carnifque , & fpiritus,
demerfum in profundo putei libe
remus. Mittamus ei pannos ve
teres: reducamus in memoriam
ejus exempla antiquorum , qui
per peccatum collapſi, poſtmo
dum de profundis malorum per
poenitentiam ad fùperna relati
íünt ; quæ cum ei ante Oculos po
fita fuerint, defperàre non póte
rit. Solet percuffus miles in pri
• mo certamine , in fecundo fortius
- dimicare, & contra º percuffo
rem fùum magis iratus ififurgere.
Ecce in (3) fæculi fine confiftimus:
T inftant pro Chrifti nomine prælia
( 1 ) Paffim veteres diftinguunt ad fòlius carw;; interitum , .
animam a fpiritu. Sanétus Pa- Epift. III. ad Sympronian.
cianus , Hifpaniæ lumen , ait pag. 2o7. edit. Rom. 1 y 64.
Corinthium a Paulo Apoftolo (2) Ambr. perfecutorem.
traditum fuiffe Satanae in in- ( 3 ) Videfis noftram Diff. II.
teritum carnis, non tamen ami- Сар. I V.
mac , nvm etiam /?iritus , /ed
 - 53
paffionum. Quid mirum , fi ille,
quem fornicationis hafta percuf
ſit, in paſſionis congreſſione ſu
peraverit? Qgid fi yictor fuerit in
martyrio, quem vicerat inconti
nentia & libido ? Nonne fic fecit
Żusic,
ille Nazaræus ex repromiffione
natus, quem cum in perniciem ,
fui mulieris blandimenta vicif>
fènt ; poftmodum in fine obitus
fui, füb º martyrii pafione, ma
jorem inimicorum exercitum pro
ftraviffe , quam ante quando Na
zaracus, hoc eft, immaculatus fue
rat, reperitur ? Sicut enim illa fà- £**. ,.
cerdotalis familia de Heli cogna-"
tione deſcendens, cui juraverat
Dominus, ut nullus de ipfis ante
faciem ejus affifteret , eo quod
gra
º 1) Id feciſſe Samſonem, non buit Bachiarius , innixus for
humaniter deceptum, ſed di- taffe Paulinæ epiftolæ ad He
vinitus juſſum , ſententia eſt bræos, ubi inter eos laudatur,
Magni Auguftini , aliorum- . qui teßimonio Fidei probuti
que. Martyrii laudem i\\i tri- funt . Cap. xi. V. 32. 39.
 ੋvi bus peccatis Dominum pro
Vocaffèt non omn cog
: ne is illa na
nia..,, tio pro Davide a Saule refèrtur
' occiîà ? Et quid eft hoc, nifi for
ma martyrii, ut quos grave pec
cati crimen involverat, mors pro
Chrifto illata liberaret ? Hæc funt
beatorum voluminum fàcra my
£**** fteria. Sic vafa © füa nequaquam
figulus patitur interire, qui etiam
ea confraéta, & in lapidibus illifà
redintegrare poffe fè dicit.
7. Ne ſpernas , quæſo ; fra
::£3* trem defunëtum : filius eft Suna
mitis fterilis, id eft , Ecclefiæ : ex
repromiffione natus eft ifte, qui
mortuus eft. Quondam enim na
ет 22 е е

###tivitatem ejus (*) fècundo Abrahæ

(1) Ex Ambr. addimus, fua.
(2) Ambr. fünffo. Sed mutare ,
noui, quod certum fit ab Au-
, &tore innui verba Genefeos :
Vocavit autem dngelus Do-
+mini Aebrabam sEcuNDo de cae-
Do
Jo dicens &c. Similem varieta
tem in codicibus mís.Matthaei
VillaniiobjecitMuratoriusju
fto Fontanino Archiepifcopo
Ancyrano, qui in comment.
De Corona ferrea cap.vii. pag.
57.
Dominus in Ifàac fèmine (pop်
dit atque pollicitus eft ; cüjus ca
put in meffe calore percuffüm eft,
id eft, principale mentis ejus in
ter ipfàm CD fpei libidinis flam
mam concaluit . Currat ad Eli
fèufii mater ejus; id eft , fòllicite
langat Ecclefia : Refùrget enim,
fi fideliter hoc fperaverimus , a
Chrifto. Et tu, Beatiffime, in de
funéto fratre opus imitare Elifèi :
manus manibus, pedes pedibus,
os Qri compone. Primum, ut com
patiaris ei, qui mortuus jacet; ne
que elatus integritatis tua trium
pho , fuperexcrefcas eum , aut.
fuperextendas te ei, quem re
pêntina mors rapuit; fèd imitare
Apoftolum, qui dicit : Timeo, bu
* -º
me?” *
-- *

;7. Hiftorici illius teftimo- (1) In voce /?ej mendum cnba

nium protulerat. Confule To- re puto. An turpis ? lnfra_»*
mum ×iv. Rer. Italic. pag.264. num. 18. per flammam turpis
not. 86. ſèd præſertim Præfat. concupiſtentiac
Collectoris pag. 2 & ſeq
:6
imilia me Dominus Deus meus
apud vos , & lugeam multos ex
eis , qui ante peccaverumt . Ap
pone præterea oculos tuos Qculis
ipfius, ne in perditionem fui ul
terius evagentur : os (!) illius, ne
confabuletur iniqua: manus illius,
ne operentur adverfä: pedes il
lius, ne vagentur in turpibus. Et
fic, cum procutodia fui mem
bris illius membra tua fuerint co
pulata, non ſolum peccandi ulte
fius fpatium non hâbebit, verum
etiam fpem capiet refùrgendi; ut
qui peccati frigore mortuus eft ,
confòlationis tepore revocetur ad
vitam. Memento autem, ut omnes
a confpectu ejus ejicias : nullus
videat, nullus in medio fit, nec
quifquam fibi vifionem ejus de
propinquitate præfumat. Quid di
CO

(1) Sc. os tuum ori ilJius &c.


co propinquum ? fi €0 mater illa
carnalisfit, nec ei aditus detur in
'trandi. Sic enim Elifèum in Su- ,.,.,.,.
namitis filio, fic Dominum no-%„.,.
ftrum in Principis filia, fic bea- %,...
tum Petrum in Dorca
(1) Vulg. edit. fe mater illa car-
malis : mec Č“c. Aureis apici
bus defcribenda forent quæ de
hoc argumento nuperrime pro
tulit San&iffimusPontifex BE
Nedictus. XIV. lib. v 1 1 . de
Synodo Diæce/ama cap. lvii.
Inviti plura omittimus ; fèd
praeclaram regulam , quam »
ibidem præfcribit Epifcopis , •
præterire nefas effet: %uam- *
obrem ( ita re&te ille fàpien
terque num. 4.). licet in /)ia:
ceſi contingat, turpe inceſtui
ffagitium , /ème] , aut iterum,
ub umo , aut a/tero Clerico
*rum perpetrari, non idcirco fùs
erit Epifcopo a communi re
gula recedere » Ö" non fine po
puli admiratione , ac /condalo,
quafi omnes haberentur ejuf
deum emormis criminis , aut rei,
atft fùfpe£ti , ßatim edicere , ,
ne u//us in pofferum C/ericorum
c&m nepte , amita » forore ,
aut matre cobabitet , fèd fî
quemyuam reperjut dubiae fa
nae , cujus ctim confùnguinea
comtubernium , etiam apud pro
bos , & prudentes viros , male
oleat , i/ij , cui certe congruit
57
vidua fecif
* -
---
h fe
* -- regula limitatio , fºparatio-
nem injungat » ca tamen adhi
bita circum/pefłione , Ö” cuu
tela » quum rerum circumffun
-
tiæ expo/cunt , me de/itjum •
quod lutet » patrfiat. Chro
matius Aquilejehfis Ecclefiae
Presbyter , & Eufebius illius
frater Diaconi munere infigni
tus , domi verabantur una
cum matre vidua , & fòrori
bus: , quæ virginitatem pro
feffæ fuerant . Uterque Hie
ronymi ac Rufini libris con
fecratus , ac pietatis & do
čtrina merito epiſcopalem di
gnitatem adeptus eft : prior
nimirum Valeriano noſtro ſuc
ceffit ; alter vero incerti no
minis Ecclefiam ( nifi Bono
nienfis fuerit ) fàn&iffime re
xit . Sed quod inculpatis con
ceſſerunt canones ſpiritu Dei
conditi , ufurpare non licebat
lapfis, aut poenitentibus, quo
rum flagitia publica fuerant .
Porro Hifpanus Afceta , non
civitaten modo , in qua de
gerat, fed univerfum pene_.
orbem fàcrilegii fui fama com
pleverat , ut ait nofter n. 1 o.
 58
{è cognofcis. Valde enim debet
fècretus & fòlitarius locus mortuo
in peccatis homini præparari, ubi
nihil capiatur amplius, quam me
dicus, & cadaver. ' '
8. Ne, quæfò Beatiffime, 9
percuffum frátrem , & aliquando
inobis placitum relinquamus,iner
sº..….mem quem invenitinimicus. De
£3* fuit eilorica juftitiæ, galea fpei ac
fàlutis, & gladius fpiritus , qui
bus armantur milites Chrifti. Cu
retur, rogo, quia adhuc palpitat;
& revertatur ad pugnam. Nonne
1*4**. ille egregius & fortis David , qui
*" in adoleſcentia ſua gigantem mi
rat magnitudinis , poftea醬
mulieris inepta nuditate füperatur?
® Qui mox ut Prophetæ vocibus,
quod
(1) Gryn. impercu/um , eodem gueas, f?imulus , non lagueos,
tamen fenfu. Retinet hæc edi- ffimu/os , uti editio Marg. &
tio nonnulla antiquitatis infi- Ambr. -

gnia. Nam ex. gr. habet, lg- (2) Addunt qui Ambr. & Gryn.
 59.
--
-
quod peccaffet, agnovit , ftatim
ad pœnitentiæ , malagma confu
giens, cicatrices criminum con
feſſionis ſatisfactione ſanavit. Sed
nec fic quoque eum impugnare ,
deftitit inimicus: Nam &poftea £ *£
eum, populum numerando, pec- * Is 16, 17,

care perfüaſit; & pene telo Gi

gantis occidit, nifi eum ® Abifâi
frater Joab principis militiæ inter
5ofita auxilii füitüitione liberaffèt.
醬 etiam, credo, ipfè in Pfal
mo Lxx. dicit: AMei autem pene mo
ti funt pedes. Et alibi: Sæpe ex- tras...
pugnaverunt me a juventute mea.
Sed (*) qui dicis, Non fiat ejus me
moria, quia turpi peccato ſeip
fum jugulavit ; require primum,
frater , utrum ifte qui cecidit in ,
- h 2 , , ºy， Pu

(1) Male in editis , niß eum , &c.

7oab princeps. Hæc veræ le- (2) Ita Ambr. melius quam edi
&tionis veftigia fèrvat Ambr. ti libri , qui habent,/èd quid
ab 7/aj /ratre %vub principfs dicis ?
 6Ο
pugna inventus,an in domo fuerit
vulneratus: quia plus quidem mi
fèricordiam meretur, quem in cer
tamine hoftis percuffit, quam il
le, quem dormientem latro con
foderit. Ego illum certe in prælio
vidi conftitutum: pugnabat cum
feuto jejunii adverfüs illecebras
gulæ: pugnabat cum taciturnita
tis lorica contra detractionis jacu
la , & reliqua tela malediéta; fèd
in illo loco, in quo fecuriorem fe
arbitrabatur eſſe, percuſſijs eſt. Si
!;?* cut enim Afàel frater ille Joab
principis militiæ David, qui <'2
velox ficut cervus a Scriptura ef
fè perhibetur, ob hoc credo, quod
incoinquinati corporis puritas do
***** num ei velocitatis indulfèrat (Cor
pus enim , quod corrumpitur, ag
gra

(1) In Vulgata noftra dicitur ,* rantur in fi}vfs.Apud LXX. fi

7.ua/i unui de capreii , guar mo- militer ώς μια δορκα, εν αγρώ.
 6I
gravat amimam) ® ab eo, quem
perfequitur, Abner , de cuípide.
lanceae inrenibus refertur eſſeper
cuſſus. In quo loco membri, vi
tium fornicationis poni, nullum
puto effe , qui dubitet. Sicut etiam
ipfè Abner a Joab fratre ejus poft- , •..,.
modum in inguine percüffus effe *
perhibetur; quia forfiicationis for
ma non alibi quam in inguine me
rebatur interfici. Numquid autem
Afâel confòlationem fratrum non
meminit, quem ita totus Davidis
planxit exercitus? aut de libro vi
tae deletus eft, id eft, de memoria
dominicæ leòtionis ? Sic Scriptura
non oblivifëitur, ut etiam veloci
tatis ejus, quam ante mortem ha
bebat, (*) faciat mentionem, cum
- . ,,
* -
, di

(1) Gryn. 1/um perfèquitur Aeb- interferit Bignæus, expungi

vcr. Ambr. Iffe dum perfequi- mus ope ms. & primæ editio
*ur Abner . nis .
(2) Negantem particulam, quam
 62 -

dicit : Velox erat ficut cervus , id

eſt, qui non ſolum perſpicacia
mentis, inimici laqueos evitabat,
verum etiam fèrpefitium , hoc eft,
adverfàriarum virtutum interfe
ćtor extitit.
9. Memento, frater, quod ca
ro fumus: mare illud (hoc eft ,
forma baptifimi) quod beatus Jo
ft“ hannes in Apocalypfi vidiffe fe
dicit, vitreum fuiffè defcripfit ; &
ideo in nobis cito periclitatur , aut
frangitur. Lubrica eft via fæculi
hujus, glaciali iniquitate conftri
&ta: quam cum © modice concu
piſcentiæ calor folverit, facilis eft
ad lapfùm, ruinamque mifèrorum.
£;i. 1. Porrige manum tuam jacenti fra
tri, qui confuſis pudore peccati,
nec erigere fè , nec oculos audet
attollere. Comple legem Moyfi :
JᏛi
(1) Iidem libri ernendant Mar- imm9djcae .
garini editiones, quæ legunt
 63
Si ceciderit qfimus (P fratris tui e.a..,. 5

:fub pondere, hoc eft , caro vi&ta

peccato, acclina te, & humilia
te, & fùbleva de ruina. Quid eru
befcis conjungi homini peccatori?
Refpice illum , qui dicit: Noli mi Eccle, 7 .
17

mium eſſejuſtus. Magiſter noſter Luc.

30.
1 o.

a latronibus vulneratum, non fò

lum cura dignum judicat, verum
etiam ad ftabulum fùum, & ovile
reftituit ; ac datis ftabulario duo
bus denariis, hoc eft , utrifque ,
divini Canonis Teftamentis , ma
jus ei praemium pollicetur, fi dili
gentia fua percuffum hominem
ad ftatum priftinum reduxerit. Et
' tu ergo collige fratrern, quem Dia
bolus latro cum ſatellitum ſuorum
turba percuffit : adfigna ftabula
rio, hoc eſt, º B. Epiſcopo, qui
, fi quid
(1) LXX. Too exSpoõ ou Vulg. fus num 17. laudat Beuti/i
odientis te • mum Avmtificem : de hoc hono
C z ) Literam hanc initialem , ris titulo egimus Diff. I. cap.
n on agnofçit cod. Ambr.Rur- v1.
 64
fi quid in eo impenderit, amplius
a Domino confèquetur. Sed dicis
forte : Ille vulneratus erat ; hic
mortuus eft. Et tu ergo fi mor
1 v. Reg. tuum dicis, vel juxta Elifèi illum
1 s- 2 I
offa conftitue. Nolo, ut eum lon
ge fegreges a Chrifti membris;
quia ipfè confortio meliorum eru
befcef, & refurget ad vitam. Non
® emendationis parvum putes ef
fè tormentum, fi peccator’adfèifci
tur in confortium beatorum ; quia
illorum praemia, ſua ſentit eſſetor
menta. Si quis laudatur, erube
fcit: fi quis vituperatur, agnofcit.
Inter hæc verborum flagella con
ftitutus, fàtisfaétioni, emendatio
nique ſemper adproximat .
Io. Jam vero illud quale eſt,
quod a quibufdam audivimus di
ci: ut illa vel ille, qui criminis
- pec
(1) Ita re&te Ambr. ; fenfus ta- tum legamus, momentüm.
men poftulat » ut pro tarmen
 65
peccatique confortes fünt, veluti
1n matrimonio, conjugloque Jun
gantur. Abſit hoc a 9 chriſtiani
oris eloquio. Serpentis eft ifta füg
geftio, ut illius quem occidit, et
iam cadaver adfümat. Nonne fi
mile eft, fi quis percuffus gravi
ter, extremo anhelet in fine ; &
hunc terrenus medicus, fi forte
vifitaverit, quia non poffè vivere
fufpicetur, hortetur occidi ? Simi
le éft fine dubio quod dicitur. In
ventus eft frater , aut foror, con
cupiſcentiae telo graviter vulnera
tus: huic cum ºfceleris fui nu
ptiæ fuadentur, quid aliud dicitur
Inifi occidatur , quia vivere aut
evadere non poterit de hac plaga?
Nefcis fortaffe, quæ poena mianeat
defperantem ? Ille nuncius Saulis ££;
! TrlOr

(1) Edit. Chri/i. Melius Ambr. fius nuptiae. Gryn, cum /.ele
quem fequimur. ris ipſius •
(2) Ita Ambr. At Bign. cum ip
 66 -

mortis, cum ad David veniffet, &

referret ei; inimicum fùum eflè
profitratum; David caufänm mortis
inquirens, audivit ab eo , quod
ipfè nuncius illum fùo gladio pe
ў, Io, remit; addens, & dicens: Quia
videbam, quod i&u illati in fé vul
neris non crat vitturus: quem Da
vid ſtatim morte damnavit ; cum
percüfüm ab hoftibus defperaffèt
effe viélurum, & eum fublata fpei
fiducia jugulaſſet. Quinimoimore
Davidico ſcindantur íveftimenta
cordis, & peétoris: flebilis vox
tollatur in planétum: doceatur la
mentum Ifraeliticus populus, id
eft plebs ecclefiafticâ, & dicat:
{;'** ® Subleva lapides tuos fuper alti
tudines tuas, & cogita de interfè
' êfis tuis , quomodo ceciderunt p0
tentes in pralio. Non nuncietur
boe
' 1) LXX. r\avor , quod figni- pum erige.
ficat : titulum infèribe , cip
 - 67
boc in Geth, meque prædicetur in
viis.Affalonis, ne fortálætentur
filiæ alienigenarum , &; exhila
rentur filii incircumciförüm;& re*
liqua , quæ continentur ® lamenti
ipfius ediéto; i&idicatgauti loqua
tura ecce prohibetur, ne ish tër
rhinis Geth, neque in finibus A
fcalonis ; hoc eft;ininotitiam {à
culàriufn , five hominumi munda.
norum, cafus fratris vel fuina fè
minetur: & nos paffifùmus, nqn
fòlum ipfàm quam incolit civita
tem;, fèd etiam totum orbem fà
mæ ipfius defperatione compleri ?
Nonne huic præcepto cohæret et.
iam ille Evangelicus fèrmo, qui
dicit: Si peccaverit in te frater gemas
tuus, corripe eum fòlus ; quòd fi te "
audierit,;lucratus es eum: fi au
tem non te audierit, adhibe tecum
. . . . i 2 - duoυ,
(1). Ambr. comtiw£# /awem/j ip/fus editio •
 68 --

• duos, vel tres teftes, & reliqua,

quæ continet fèrmo præcepti.Vi
des ergo quid dicit: Ne exhila
remtur filii incircumcífórum. Me
miferum, qui ifta cognofco. Filii
enim Iincircumcifòrum qui funt
nifi homines hujus fæculi, in pec
cati fui errore (!) & gentilitate vi
ventes ? Hi ergo exhilarantur,
cum audiunt ruinam militis Chri
fti , vel ex illius fè confòlantur
opere dicentes: Ecce qui nobis®
exprobratur a cæteris: ad cujus
exemplum cogebamur vivere; qui
cum hoftro emerfiffet e corpore,
tamen ad , confufionem noftram
vita ejus dicebatur effe diffimilis:
Numquid non melius erat nec in
choare quod bonum eft , quam
tam turpiter cadere , aut non pof
(1) Pro & in Ambr. ex Syncro- ait, |ள் /ா
nus aučtor Epiftolae ud AMo- a %udaeis Č“ Gentilibus res
macbum Lapfum xlv.inter Ba- noſtra in ſcenam deducuntur -
filianas num 2. Captivorum, (2) Forte, exprobrabatur .
 бо
fè complere quod coeperis ? N:.
fcientes, quod judició Dei majo
rem forfitan excufàtionem 醬
tura fit anima, quæ bonum vo
luiffè & ab infidiatore füpplantata
effe nofcitur, quam ea quæ rebel
lis Deo, ex fervilis defperatione
formidinis magis elegerit jugo ca
ptivitatis addici, quam periculum
certaminis experiri. Nónne apud
Regem fuum © miles excufàtur
propriis vulneribus, & plerumque
ftrenuum bellatorem cicatricum ,
fuarum plaga commendat?
11. Sed praetermiſſis his, plan
gatur defunctus, fepeliatur mor
tuus ; ideft, partim noftro labo
re, partim verecundiæ fuæ confu
fione peccatum ejus celetur , &
auferatur e medio i. Nos autem ,
confolationis linteamina, & cæle
- ſtis
( 1) Gryn: & Ambr. confen- edit. fuum excuf: propr. vuln.
tiunt - Minus rečte in Bign. Ö miles. -
 Ο
盔 fpei pigmenta tribuamus: ip
fé aütem intra fèpulcrum fècreti
fui, confufus peccati pudore con
tineat fè ; ibi confcientiæ fuæ ver
me laceretur, qui º totas in eo
putredines peccâtorum confumat,
donec nullüm ex fè fœtorem fa
3:#;*. ma: 盟 emittat Nonne fic bea
tus Tobias veniam rnifèricordiæ
cæleftis emeruit; mortuis in capti
vitate fratribus tribuens fèpultu
ram ? credo, lapfis fùb mufidialis
器 ncipis dominatioiie füadens in
inuanfque poenitentiami. Et nos
ergo, fècundum quod meretur ,
corpus illius® contegamus. Ecce
exiit Propheta de Jerufàlerh, hoc
„.,. eft , de domio Domini adverfùs
}.” Bethel, quae formicabatura Do
mino, ideft, mundiiftius civita
-
- - - - - - * - *- - - - - !
-- , ,, ,, , "tº a 2 tem;
‫ و دیلمه‬: - - -

(*) Edit. totus. reftituimus ex vetuftiore

(2) Bign, contingamus. Ele- Grynaei editione ex codice
gantem ac veram le&tionem_, Ambrofiano.
 - 71
tem ;.. cui præceperat Dominus,
ne de cibo ejus guftaret, aut 體
tu. Sed qui per Pſeudo prophe
tam, id eft , per fpiritum fórni
cationis, deceptus eft ab iniquo,
cecidit in poteftatem Leonis, ac
º ſortem , qui rugiens circuit, 1. Petr. 4•

quærens quem devoret. Qui tamen

juxta cadaver ejus affiftit, ut nifi
fuerit ad Ecclefiae finum , & fèpul
crum portatum , in cibum ei ef.
camque proficeret. Sed nos vel
Pfèudoprophetæ , imitemur offi
cium ; & eüm quem percuffit Dia
bolus, (*) debito omnibus honore
tumulemus. Solet Chriftus de tali
fèpulcro mortuos fùfcitare : tan
tum ne cadaver ejus devorandum
feris aut alitibus, id eft, vitiis fi
VC

(1) Quid ? ſi Bachiarius ſcrip- que adſtipulatur codex Am

{erit7jrtem : quo nomine Leo .brof.
innuitur in Samſonis anigma- (2) Ambr. omni debito tumule
te Judic. x1 v. 14. Vulgata– 仍/5 ●

tamen le&tio ferri potcft , ei

 2
褒 hominibus fæculi relinquamus.
Qualiter, rogo , de mifèricordia
Domini poffumus defperare, qui
etiam Pharaonem arguit, quare
nequaquam poenitere dignatüs fit,
dicens in prophetia Pharaonis :
ra,. Brachia Regis AEgypti contrivi;
** & non eft deprecatus, ut daretur
in co ſanitas , & redderetur ei
virtus ad comprehendendum gla
dium. -

12. Salomon (0 ille mirabilis,

ser- • • qui meruit adßfirici Dei, hoc eft,
fàpientiæ copulari, in alienigena
TUIITA

C 1 ) Ad oram libri Ambr. ru- Bachiarium tribuere librum ,

beis literis fcriptum eft SaJo
monis nomen, ut Le&tores for
te monerentur extare hoc loco
præclaram fententiam, & ob
fervatione dignam . Illam ex
cerpfit Fulbertus, quem lau
davimus Differt. II. cap. 1 1 1.
Male ibidem legitur , affrui
IDeo,/ ipientiae cvpulari.Aper
te Bachiarius alludit ad illam
orationem Sap. 1 x. 4. Da mi
hi /edium tuarum affricem »
fapientiam . Ex quo difcimus,
hunc Salomoni , cujus nomi
ne infcribitur. Idem placuit `
Rufino noſtro, qui interpre
tem agens Hom. x 1 1.in Prov.
{àn&i Bafilii num. 1. verba
haec σράς πά πάσας έγνωμον
«ραγματείας του σοφωπότυ σολο
parvos , ita reddit : 7res iffos
Jibros movimus PRINCIPALITER
fàpientiffmi Salomonis , Pro
verbiorum , & Ecclefiaffem ,
ó que dicuntur Cantica Can
ticorum 7om. II. p. 73o.
 73
rum mulierum incurrit amplexus;
& vinculo libidinis illaqueatus,
etiam fàcrilegii errore fè polluit,
quando fimulacrum Chamos Mo: ##
abitico idolo fabricavit. Sed qui
per ® Prophetam culpam erroris
àgnovit , numquid ° mifèricor
diæ cæleftis extorris eft ? At for
fitan dicas : Nufquam eum in:ca
nonelego pocnituiffe, neque mi
fèricordiam confècutum. 9 Audi
ergo, frater. Poenitentiam ejus,
quiæ non fèribitur publicis !egi
bus, fortaflè ideò acceptabilem ,
aliqui dicant, quia non ad faciem
:' . . . k. . . . . | po
(1) 'Apid Fulbertum reais, * . moni, ia fibri: Canank: non
tut videtur, perpropbetium .. : referri , cumveteres, qui Sa
&*蠶 medicina cæleſtis .. * lomonis ſaluti favent, maxi
(3) Fulbertus locum refert in , , me innitantur verbis illis Pro- • •
hunc modüm.: AVon ambigas, verb... xxi v. 2. 1. ubi ex ver<
-fitter, dearenitentiagui, gue . . fione EXX: Interpretum Sa
non in/iribitur publicis /kgi- * piens de fe teftatur: Wovj/f
' Αὐ}, {Et fórta//? idco d€¢£pr£- ;, me ego egi pæniteatiam . Cae
bilior judicatur, qua non ad terum publica poenitentia Sa
* jiciem &c. Mirum videtur , lomoni fubeunda erat , ut po
qui Bachiarius ultro concedat . puli offeuſioni mederetur.
adverſariis poenitentiam Salo
 74 ‫ہے‬. -- *

populi, fèd in fècreto confcien

tiæ, Deo tefte, poenituit. Veniam
autem ex hoc cónfècutum effe co
' gnofcimus, quia cum fòlutus fuif
fèt a corpore, fèpultum illum in
ter Regum Ifraelitarum corpora ,
Scriptura commemorat: quod ta
meri alibi peccatoribus Regibus
abnegaturn eſſe çognoſcimus, qui
ufque in finem vitæ fuæ in propo
fiti pervertitate manferunt; &id
eo quia inter Reges juftos meruit
fèpeliri, non fuit alienus a venia:
veniam autem ipfàm fine pœni
tentia non potuit promereri. Sy
nagoga illa Core, cum pro aufus
fui temeritate terra: hiatu, viva ,
Nu##, I 6,
fuiffet abforpta ; (') arulæ tamen
37. eorum, in quibus ignem fuccen
debant alienum , a Domino cir
cumdari inbentur altario, ob hoc
. . quia
( 1 ) Am" eolae. Vulgatus · la . Rufinus, bacł/l; Tom. lI.
Scr? ..uterpres, thuribu- Oper. Origen. edit, Ben.
 *Z5
quia fàn&ificatæ fuiffè dicuntur:
quas nos animas eorum effe fenti
mus, in quibus adulterinæ flam
mæ calorem praefùmpta libertate
fufĉeperant ; & ideo vivi deglu
tiuntur; arulæ vero eorum perire
prohibentur ; ficut etiam Apofto
lus dicit: Dedi huju/modi homi Г. Сor. 5.
nem Satana in interitum carnis,
ut/piritus falvus fit 99 in die Do
mini noſtri Jeſu Chriſti. Conſide
ra ergo frater, quam paucis tribui
tur , ut de ប្លុ mundi
iftius, ubi cum feris, hoc eft, cum
vitiis depugnatur, immaculati a
eccati morfü membra liberent
füa. Quod expertus ille dicebat: Pſ,75-19
Ne tradas beftiis animas confiten
tes tibi. Sed quia jamdudum eft,
quod tecum fèrmocinamur , ca
vendum eft nobis, ne offèndat te
k 2 IlO

(1) Ita Ambr. fcd Bignxfiat in diem. -

 *76
noftra verbofitas. Unde etiam ad
te, cujus caufâ hæc diximus, fti
lum vertimus. - . . .

13. Qujd me refugis, frater?

Quid te magis confortio mundia
lium hominum credis? Illi fortaf
fè © rideant culpam tuam ; ego
plango, & fi commori neceſſe
erit, optabo. Quid erubefëis præ
fèntiam noftram ? Similis nobis
caufà eft, quia & ego in tuo ne
gotio pudore confundor. (*? Ra
- fit,
( 1 ) Gryń. wideant . Bign. wi
dent, Et ad libri oram rejecit,
rident .
(2) Legendum, Annon . San
&tus Eucherius in libros Re
: gum lib. II. pag. 197. eadem
allegoria utitur. Sicut 4nnom,
inqiiit, rex Aemmom fèrvos Da
vid ad /ę mì//os deturpavir, at
que Judibriter fædatos ad eum
dem David remiſt; ita Ở Dia
bo/us , princeps hujus mundi ,
pleroſgue religioſo, per ſubri
pientia vitia detur pare confuc
vit . ®ui dum eorum latentia •
mala in aperta , &- ffagitiofà,
perpetrataque luxuria detegit,
-
quaß eorum indumentis t/7ae
ad nates ab/c/s, nudos º digni
tate caffitatis relinguit: Ö"dum
prißinam eorum fòrtitudinem •
eripit : , velut barbam rudit :
quvs tamen verus Duvid , D0
minus ſtilicer, Ó Salvator no
fer, clementire/pefiú o prni
tentiae indulgentia non excluſiti
guos &- im %*ericbo , boc eß ,
ſub anatbemate paenitentiae re
ßdere jubet , donec fàcramenta
/piritalia , &- fortitudinem_»
mentis , quae peccando perdide
runt » fatisfaciendo recipiunt »
& ßc demum in con/pe&u ejus
ßare valeant. Utrique, ut vi
detur , idem fons patuit.
 クグ
fit, uti video , Ammonitius, rex '
militibus David,:hoc eft, mini
ſtris Chrifti, dimidium barbæ 5 & it. Reg.

tunicas eorum ufque adinguina , ä*"

præcidit: id eft, fuftulit ab eisin di
midietate barbæ virilënſpeciem,
& effeminari eos per ម្ល៉េះ
vitiorum novaculam feciffè mon
ftratur. Dimidia autem barba tibi
rafa eft, quia uno vitio , fi quid
boni in Dei virtutibus gefferas,
erdideris: dimidia & tu rafus es
- quia fi volueris reliquo vi
tæ tuæ tempore quod tibi füpereft
laborare, concrefcet. Præcidit ve
rotunicas ufque adinguina, cum
turpia fàéta , quស ipſe perſuaſerat,
in oculis hominum revelavit. Sed
& fùper hoc fpes, Sedeamus in
Jericho , donec, crefëant : barbæ
noftræ : id eft, fimus opprobriurn
& ignominia meliorumi, & efficia
- * **
-
* * .. ՈՂԱT
78
imur anathema omnium , ficut in
Jericho j Ifraeliticò populo' fuit ,
donec barbarum fpecies nobis ,
hoc eft, virtutum incrementa na
fcantur. Crede mihi, quia Regi
noſtro dolebitiinjuria, ulciſcetur
nos milités fuos, quibus in deho
neftatione fùa fecit ifta inimicus.
Abfuit páulifper a conipeétu no
ftro rex nofter David; & ideo vi
&i ab inimicis, ® partern agri ple
nam lenticula rubicunda, quæ eft
verecundiæ noſtræ & delicatæ ca
ftitatis forma, confregimus. Sed
jam ubi recordationem peccáti
Fex nofter. oculis noftri cordis
aperiiitj fternus, ut vel illud quod
refiduum eft, id eft, reliquum vi
tæ noftrae tempus defendatur, ut
fàlvum fit. Ne, quæſo, te perſua
: " ºt', 'º * ﾘ . . ... :: | deat
(1) п. #sº 1. **. Meis' , £? An hoc nomine intelligit
...ºº ºyeºv * iens ººº. Sed qui vas, ſeu teſteam lagunculam?
* pártem agri ait confra&tam ef
 Ż9
deat quifquis ille dicat tibi, ut fce
lus hoc in conjugium vertas, ae
de crimine matrimonium voces.
º Nolo offenſam Dei provoces,
atque miultiplices. Si enimi id vo
catur, in culpam; quod furtive ac
cuin,ftimorèzperfúàfit tibijínimi
cus; quomoddimGrebitur yeniam,
quodívéluti infultans Deo & ejus
jadiciogjqublitetibidçoeperis vip
dicáre áffmitare illumi Amnon .ே
vidis filium 31 qüi cum in fororisi;;;**
fuæ ftuprùm iiifcita flamma caluif
fët, pöftmbdumjteam magisexo
fus eft , fquam. ramaverat; &
pro 醬 iIsi ;ïafratre,
quia ° aguita culpa çrroris nona, - - *** ...!

-:
-
：: :::: :: :lມqiⓛ: man ... ．
(1) Integra hæc pericope deeft di , ut illi parceret , patrius
in Ambr. errore amanuenfis. animus ; Abfaloniautem , ut
(2) Hæc funt meræ nugæ , quas & fæviret in fratrem, :impotens
fâcer. textus refellit.jQgem-* -* iræ cupiditas fuaferit.Sed Al.
-.admodum incertum eft, ian- •' - legoriftis donandæ funt hujuf
-foediffimi icriminis Amnonem * modi argutiæ 5 * nec paucis of
poe nituerit ; ita nemini du- **. fendimur maculis. • .
- bium effe poteft, quin Davi- •
 86.
mahfit in crimine , fèd materiam
ipfius peccati vehementer exofus
eft. Unde etiam fùfpicamur, Da
videmiei non fuiſſe commotum ,
quia cito vidit eum pœnitentiam
recepiffe;& id, €9rper, quod unius
horæ, fpatio deceptus cft , ftatim
eum inípatiéntia ôdiffè , & virtute
pcenitefitiæ diffupiffé ejus laqueos.
Nui vero captuseſti in rete vitio,
. ***
rum ; & påtientär inimicis-filis,
* ..."
-

hoc eft , venatoribus acquiefiity

v *.

dónec etiam reclüditurin cavea;

& ibi: Iongo temporis fpatiofàgi
netur-ad- pompam,i tumpmáxime
(2) principalibüs feculi, cum ос

11. Reg. cifüs fuerit; placiturus eft. Doriec

13, 18.
(s) muftipulam fornicationis eva
fe
( v ) Corruptiffim*. eft Am- . hoc koco mul&tata , nihil præ
* bro{iani codicis fcriptura: Et •, fidii affert . . : : ... +
• jd pro caufà ejus qui unius bo- (2). Forte , principatibus.
- rae deceptus eff /ugaeo C*fa- (3). lta: Ambr.In cdit. Bign. de
tfm in patientiu boc eff virtute r mea etiamfi . Videtur legen
pænitenti« dirupit. Et eju$ gui - dum • 2enigue , etiamf &c.
cuptus e/? &c. Grynæi cditio ,
 8I
fêris, non te ebrietatis laqueis cre
das, per quos (') animos irati Ab
fàlonis incurras ; quia luxuria at
que ebrietas, quaedam fibi in vi
tiorum nativitate germanitas eft.
14. Attolle ergo animos fra
ter , erige oculos , quos confèien
tiae pudor inclinavit; nec te ini
mica deſperatio confringat. Ecce Ibłā. 14.
23.
Abfâlon , qui fratrem occiderat,
per amicorum fùffragia Regis ve
niam promeretur ; 1ta ut etiam ,
ofculum pacis, & præfèntiam vul
tus Chrifti non deperet expoce
re. Et tu ergo quos amicos Davi
dis effe nofti, qui quondam pater
tuus, quando non peccaveras, fuit,
humilis efto & acclinis, ut quod
a te non potes, per illorum füffra
gia & merearis. Acfi forte duri
. . .: 1 fue
(1) Reponendum tipkor, in & codice noſtro, nihil muto.
mamus ; fèd invitis editionibus (2) Inter officia poenitentis Ter
tul
 82
fuerint in audiendo, opportune ,
importune non definas fùpplica
re; quia Abfalon per injuriam me
ruit, quod per amicitiam impetra
re noh potüit ; & quod 9 pro me
ritis nofi meruit, per injuriam ob
tinuit. Vis fëire quod plerumque
per occafionem injuriae fànĉti pro
. peccatoribus deprecantur? Beatus
, ille unus ex (*) Quatuor , Confef
fòrum caput & Martyrum , cum
ab infàno populo lapidibus urge
„,„. retur, in ipfò exitu lfrael de Aegy
"”pto, id eft animæ de corpore di
föedentis, genu flexo, Patri pro
peccatoribus fupplicavit : Màgi
ftri noftri fècutus exemplum, qui
perfèquenti femetipfum popülo
* . . . . - - - º VC

tullianus cap. 1x. * Pænir. (1) Gryn & Ambr. Anº

commenorat , omnibus fra- Bignaeum sö pro meritjs defide
tribus legationes deprecatiom/s ratur .

fue injungere. Et libro ejuf- (2) Ita editi. Ambrofianus, ex

dem tituii Pacianus, multorum fèptem : qua de re fufius Dif
precibus adjuvari , fert. II. cap. 1 .
 83
veniam poftulabat. Ecce vides,
ubi occafio precum nafèitur ex in
juria & poena fanctorum. Nechoc
ideo dicimus, ut tu per contume
liam beatorum fuffragia merearis;
fed confilium damus , ut fi pro .
magnitudine fceleris tui fupplica
re non auf fünt, % importunitatis
tuæ injuriain patientes, facilius
pro eo, a quq laefi fünt, audian
tur. Incende hordeum finitimum II. Reg.
14, 30.
tibi, quod eft in agro ; quia lin
gua ignis eft (*), ager autem eft
hic mundus. Sic quandocumque
coeperis vitae bonae fručtibus de
rogare, & dicere: ecce quales funt
fànéti, qui pro peccatoribus non
audent rogare: ubi eft quotidiana
merces operis? tunc
:. . | 2
incenfà
- *
per
, · . ·. lin
-

(1) Peſſime Bign, in opportuni- f?it jm membris. Paullo aliter

Êő¥č ሆ{¡ ዐ፲ሃል • Gryn. Et mundus iniquitatis
(2) Ambr. addit: Et manus ini- £/?. Per linguam conffat in_.
guiratis fepe per Jinguam inff- membržs .
 84
linguam tuam fànótorum fpes in
citabitur ad fiduciam deprecandi ;
quia cognofcent te ad hánc necef
fitatem, utilitatis tuæ caufà , non
vitio detractionis impaćtum: fic
ut Abfalon , non ob hoc fègetem
Joab incendit, quod nocere vellet
ei tanquam inimico; fèd, ut vel
{ic ad detrahentem fibi refpiceret,
quem non audierat blandientem ;
& ita ejus præfèntiam mereretur,
qui Chrifti erat proximus vel ami
cus. Fruétus enim fanëtorum qui
fecundum homines eft , in hor
qeo non incongruenter accipitur:
Qui vero fècundum Deum, in tri
tico poterit æftimari; quia non du
bium eft, fànétos utrumque fèmi
R6 m, 12,
17.
nare fècundum Apoftolum , pro
videntes bona non fòlum coram •
Deo , fèd etiam coram hominibus.
Et ideo Abfalon hordeum finiti
In UMYm
 85
mum ſibi, id eſt, converſationem
quæ inter homines agebatur, in
cendit : ad illud vero quod coram
Deo eft , pervenire non potuit,
quia illud fòlus Pater agnovit.
15. Sed forfitan dicas : Per
fùafio tua quietum requirit homi
nem vel fècurum; me autem ne
ceſſe eſt quotidie perſècutorem
ſaeculiformidare, qui in me dede
cus (º proximæ ſuæ optat ulcifċi.
Si ergo tale aliquid pertimefcis,
ecce fèx refugii civitates, quas, %ss.
fi placet, ingredere. Ac fi forte""
pro confcientia peccatorum, illas
quæ funt in terra repromifIionis ,
hoc eft, in Ecclefia , intrare non
audeas; eft Boför 2 ultra Jorda
ՈCՈՈ

(1) Bign. proxime fuum. Scri- corrupta , ut parentis iram_,

ptura Ambrofiani , quam fe- emolliret .
quimur , confirmare videtur (2) Bign. citra . Ambr. contra.
conje&turam Tillemontii,fuif- Cur neutrum fequamur , di
fe nimirum, qui monacho nu- ximus Diff I. cap w 1 1. pag.
ptias fuaderent cum virgine_» 1. I xs
 86
nem in folitudine, quae interpre
tatur angųfiia; id eft, cellula mo
nafterii parva vel modica; & opti
Gen. 49,4• me tibi
conveniet, quia de forte,
Ruben eft, & ipfè torum patris
maculavit illicite. Eſt & Ramoth
de forte Gad, quæ interpretatur
excelfa mors, vel vjfio mortis. Ve
re enim excelfà {P mors, poeni
tentia dicenda eſt, cum mortifi
catis membris deducatur homo ad
excelfà cælorum unde fuerat ante
dilapfus : five juxta iftam humi
lem mortem , quæ gene raliter o
mni carni imminet,illa ad compa
rationem ejus rationabiliter excel
fâ nominatur; quia multo nobilius
eft per poenitentiam mori , quam
communi hac morte diffolvi. Si
au

(1) Hoc fcnfu veteres accipiunt eminet fànéìus Zephyrinus,

verba Apoftoli de Corinthio, in quem fruftra debacchatur
quem fe dediffe ait Satanae in Tertullianus de Pudicitia-,
inter itum carnis - Inter hos сар. x ! ! т.
 - 8
autem vifionem mortis fèntire *
limus , ita poteft intelligi , quia ,
cum fùmus in poenitentia confti
tuti, & ante oculosi nobis poni
mus gehennæ infernique tormen
ta, videmus ipſam fpeciem mor
tis, de qua póenitentiæ beneficio
liberamur ('). Tantum memineris
te in ancillæ filii civitate agere ,
poenitentiam 3. quia Omnis qui Iob, 8. 34.
-

peccat , fèrvus eft peccati ; ® &

formam fèrvi accipiens, neceffe
eft humilies te ipfüm ufque ad
mortem. Eft Gaulon.in finibus
Manaffe, quæ interpretatur volu
tatio , ut tü memineris tibi in ci
licio & cinere eſſevolutandum: &
hoc in finibus Manafle, qui inter
pretatur oblivio, ut oblivifcens ea
quæ ante geffifti , in priora te ex
*- : * ~ : : : : : : : : : ten-* º

(1) Bign. Donec memineris. Me- (2) Haec , quæ non extant in
lior vifà eft fcriptura codicis Ambr. libenter expungerem .
noſtri.
 88
tendas. Heic ergo inhabita, ut
per anguftias, mortem & voluta
tionem , iram perfècutoris evadas,
& fpem fàlutis invenias. Tum de
inde in his ſiquid utiliter geſſeris,
etiam ad Cades in terra repromif
fionis, quæ eft in Galilæa, pote
ris pervenire: quæ interpretatur
famâfa ; ut cum in tribulatione ,
opus corruptionis abjeceris, etiam
ad fanëtam tibi Ecclefiam tribua
tur acceffus , & in fortem Neph
a..., talim, quæ dicitur vitis remiffa ,
£&£* ut de fàcramento Dominici fàn
guinis participare merearis. Sed
nec Hebron aditus tibi claudatur,
quæ interpretatur conjun&io , five
conjugium. Revertatur enim ani
ma tua ad virum fùum, id eft, ad
fpiritum Dei, a quo pro, tempore
peccaminum fuerat ® viduata ,.
Sic
(1) Veran le&tionem reftitui- mus ope codicis Ambr. fimili
uti
 89
Sicque etiam fèxtam civitatem Si
chem, quam Jofèph nofter in hæ
reditatem confequitur, ® propter
quod ibi fèpultus eft, valebis in
trare : quæ interpretatur humerus,
five labor ; ut oftendas te per la
borem pœnitentiæ , ab errore ,
tuo Chriſti humeris reportatum, Luc. I 5.4.
& adjunétum nonagintanovem
ovibus effeétumque centefimum,
quia ipfà Sichem ab alienigenis Gen, 3 3 .
I 2.

centum agnis fcribitur comparata.

16. Sed cur , frater , adhuc
jacentem te torpor delećtat ? Sur
ge , quia medicus advenit, qui di
cit ſecandas eſſe putredines pec
catorum , & poft hæc curandam
- - *.. .m . . . ' pla
.. utitur allegoria Philo Judæus num Gothico-Hipano pag.24
in libro, ®Jod det, pot. inß Virgini Marie preces defe
• foleat pag. IX, 1. Veteres edi runtur , ut a Deo nobis obti
tiones habent , judicata.. Obi neat peccuminum remiſſionem,
ter obfervo vocem peccaminum (2) Male Gryn. pater quod &-c.
placere Hifpanis fcriptoribus: Eodem Joco (ait fan&tus Hiero
fæpius a Prudentio ufurpatur ; nymus 32uæf, Hebr. in Gem.)
eamdemque nofter infra repe fepultus eſ? 7o/pb, Ở maufo
. tit num. 2 1. In libello Oratio /cam ejus ibi hodieque cernitur.
90 -

plagam ipfius cicatricis. Quid ex

pavefcis ? Quid refugis curam ?
Qui haftam (0 Zabulicam , quæ
{excentorum ficlorum pondere ,
prægravatur, nequaquam veritus
es, cur fubterfugis cultellos evan
gelici ferramenti? Quiignemini
mici flammafgue perpeffuses, cur
ignem Domini, hunc quem ve
nit mittere in terram, qüi confù
met foenum & ſtipulam & ligna,
formidas ? Abſcinde a te (2 pu
trem confùetudinis voluntatem »:
ure renes tuos & cor tuum; dam
na inimicam tuam corporis fpe
ciem , per quam aut |ိန်
decepifti. Horreant
es , aut alios
(3) exinanita membra jejunio , &
* - º cili
(1) Ambr. ita legit: Vulgati li- - ram ſequimur. Amb. non ma
bri Zaboliticam. V. not. 2. le, putridae .
Rofweidi in fanƐti Paulini (3) San&stus Ambrofius de La
epift. ad Severum , aliofque pſuvlrginis contecratæ cap.1x.
paſſim - • num. 4o. Aetas ultro carcerem,
(*) Optimam Grynæi fcriptu- obffringas catenis vifcera , ani
... • . . . ፻፲}Óክ}
 9I
cilicium quod fòrdida ratione pol
lueras, pro tegmine habere con
fuefèas; ut cum attaétu ejus at
que aperitate compungeris, fem
per peccatorum tuorum ſtimulos
recorderis. CD Timet in te vitu- #"
' lum tuum Moyfès , per quem lu
xuriatus es in eremo; id eft, car
nem tuam legis ac jejunii difcipli
na conficiat, ut ad nihilum reda
6ta tenuetur. Legiſti, credo: Ira- º º
ftmmimi , & molite peccare. Ita &
tu irafcere peccatis tuis, ut ultra
non pecces. Præveni ultricis ge
henna ſaeva tormenta, & ipſeti
bi tortor exifles uticum venerit,
nihil inveniat, (*) quod in te poſ.
fit punire inimicus . Si verierit
paffionis occafio, memento qua
--- ... " : liter
ºf -::İY.\ .'2, 7 . . . . « : > · r.
mam tuam gemitibus , jejuni/ nem retihemus, Ambrof. l
que crucies, ſûnttorum petas au- niet - Lege comminuat , te-
xilium , jucea ſub pedibus ele- nuut Čic.
fiorum . Hac poenitentis offi- (2). Ambr. 7uod in te prevenire
cia fufius explicat Bachiarius. va/eat inim?ctus .
(1) Corruptam Bign. lectio
 92
liter tibi ſub registui praeſentia di
micandum fit , ut culpam emen
dare poſſis deſertoris & refugi. Si
vero forſitan defuerit hujus felici
->
tatis occafio, ipfè tibimet ipfi tuus
poteris effe perfècutor, uf, ficut
Apoftolus dixit , ® per omnem ,
mortem conftituas te Deo. Ingre
dere monafterii tui carcerem; &
tenebras fòlitudinis , quibus ad
lucem perditam revoceris, exqui
re. Sittibi fames pro° gula, fitif:
que pro flamma, ut manu carni
ficis voluntatis , per abftinentiae
poenam, coftarum compago nu
âata vifèeribus fit ; & pro füppli
- - CIO

(1) Sententiam hanc verbis ex- laboribus , in vigiliis, in je

preffis apud Apoftolum non_, . . juniis &c. Enlomne genus
reperi. Sed in altera ad Co- mortis , laborio[ä fcilicet poe
rinthios cap. v1. v. 4: haec le- nitentia , qua lapfus fui crimi
guntur: Exhibeomus nosmet- nis maculas eluere debebat.
ipfòs , /icut Dei minißros , in (z) Vitio huic facile medemur,
multa patientiu , in tribuJa- fi progula reponamus gladio •
rionibus , in nece/itaribus, in Poenitentia martyrii vices fii
anguffiis , in plagis , in car- beat.
eerbus» in /?ditionibus» in
cio ignisinternasofium medullas
dura fitis depafcat incendium , .
Sit tibi vigilia velut officiorum cu
ftodia publicorum; ac ficut cate
na rigentis ferri, ſic duriori con
fuetudine , & lege conftričtus füb
imagine martyrii veniam mifèri
cordiæ cæleſtis expećta. Eja, eja Gen. 28.
quid dubitas? Scalam illam Jacob 1 նe

unde lapfus es, dum velis afcen

dere, ádhuc pofita nondumque
fubtraéta eft : & licet in ruina tua
omnia membra colliferis, tamen
iterum conare afcendere ; & do
nec venias ad illum gradum , un
de cecidifti, fortiter te ferva at
ue cuftodi, quia licet lubricus
器 omnis afcenfüs , tamen ille ,
cito vergit, ac dejicit in profun
dum.
Matt. 23 •
17. Sed fortaffè dicas , quia , 4.

more Pharifæorum imponam gra via

 94 -

via onera fùper humeros homi

num, & ipfe digito meo nolim.
contingere ea. Ecce frater, quia
?* * nobis @jurandi licentia prohibe
tur , fi quid infelicitati meæ cre
dis, fpondeo fecundum @ miferi
cordiam Domini, hujus me labo
ris quem fùadeo , velle effe parti
' , cipem: confortium vero tuüm_»,
cüpidus fàlutis tuæ non folüm in
gero, fed etiam offero: ac fitu
ad: nos fortaffe, venire confün
deris, manda; & ego adducen
dum te fine dilatione properabo.
Horreat confortium tüumi, velut
Ruth de agro Moabitico , hoc eft,
- -
* * -
- -

~ : * ~ * : ". . . .
-

. . . . . . . . . . . .. . - ani
(*) Plures Veterum ita loquun- . mini. Antiquus au&tor Epi
tur. San&tus Chromatius no- - ftolae ad Monachum lapfum ,
-fter de o&o Beatitudinibns: : , quae inter Bafilianas eft xl 1 v.
@nde jurare hos pror/ius non-s num. 2. habet fere fimilia_,.
convenit. Qujd enim unicui AVe cuntieris ad me venire , .
que uorum jurare nece/? e , Ego enim receptum mortuum
cum kábis mentiri omnino non … meum Jugebo , ego curabo .
Jiceat ? Videfis quæ fequun - Excipient te omnes , omnes
tur Tom. 1 1. pag. 168. Bibl, /? fibi laborum. /acios adjun
PP, Parif. 1 624. gent .
(2). Ambr. /ècundum nomen Do
 - 95
(1) animæ de ebrietate & fornica
tione venientis , qui fua tantum
體器 , & mifèricordiæ nefëius,
e Ifraelitica fibi folum ftirpe glo- „ .
riatur. Ego vero licet Booz fimi- Éii.
lis non fim , tamen animam tuam ,
mihi cupio fòciari; nec ® arguat
me quiſquam efſe praeſumptionis,
quialicitum eft mihi fèmefi de fra
frisidefunétividua fufcitare, nela p........
perdam calceâmenta pafčhalia , & ***
exhaeres Chriſti paſſionis efficiar; sº
ac pro verbo fponfi velut cæcus
efféctus , fàlivam (3), jejuni , oris
quæin terram projicitur&concul
catur, neaccipiam, donec effufo :
• 3 y : . . က္ဆိ ု ့ ് . 1::::::: y, : fe
-

-- : . -
- -- í -
… . *. . . . . . --. . . . .
-
- * *
(1) Haec compares velim cum , ad eum coram fenioribus, &
editis : menda expunximus - toller calceamentum de pede »
ope codicis noftri , - ejus , fpuetque in faciem il
(*) Legis ysrba, ad qux alli- . jiu*, & dicti: Sic fiet homini,
dit Bachiariùs, lucem affe- qui non ædificat domum frá
; ;rent huic lqco, qui obfçurior ; tris fui ... i' ; . . * * * * i
gít , ae prętereà corruptus. (3) Ita editi. Ambrofianus ve
** Siu autem mo/uerit accipere u- ro, falivan i unioris . Legen
* xore/w fratris ßùí , quæ ei Jege dum videtur fimpliciter , fu
debctur, . . . . accede; muſicr livam oris • -
 96.
fèmine ad viduam animam defun
&ti fratris , ideft mortui per depe
rationem, introeam; fèd quæfita
multitudine feminis, aggregata de
Scripturis copiofitate verborum,
huic viduæ cónjungar© ac proxi
mem, ut auditis his , poffit fine ,
difficultate concipere", & falutis
fpiritum parturire. Memini enim
, Apoftolici verba præcepti, ubi di
£#*/*. cit: Quoflam qüidem eripite de
?***• igne, dubios vero confòlamini, &
alibi: Qui revocaverit peccatorem
ab errore viæ fuæ , fàlvabit ani
mam fuam de morte.. Non eft mi
f;" * nimum, fi ® extremam aut fùm
mam auriculam de leonis faucibus
extrahamus: tametfi Beatiffimum
Pontificem , qui in iifdem locis
cum fàcerdotibus füis divino affi
ftit altario, non aliud reor quam
Da
(1) Edit, conjugar proxime. auriculae ? LXX. »egöv aktív
(z) An , extremum aut fumm*m • Vulgata confèntit . .
 - 97
Davidicum opus imitari , ut quan
do de grege leo aut urfus ovem ,
rapuerit, infürgat adverfùs eum,
& præſtrangulatis faucibus præ
dam ex gutture eripiat; aut velut
paſtor bonus, vagantem revocet,
alligetQue attritam, errantemque
CO11VCTtat • -

18. Tu tamen , frater , nequa

quam fèelerato acquiefcas impu
dicoque conjugio: non º inſul
tes ei, cujus iram fùftentare non
oteris. Quin imo & illa, quam
tibi fecit fceleris culpa confortem,
revertatur ad virum fùum. Num- .
quid Patriarcharum foror , poft
quam peccavit, ® nupfiffè perhi
Levir, aos
betur ? Legislator præcepit , ut Ι Οο

qui uxorem alterius macularet ,

cum ipfâ lapidaretur pariter ; &
ideo non permittit conjugium, fèd
IᏁ ſub
(1) Reĉte Ambrofianus; Gryn. iram ở c.
in/u/re. Bign. conjugio » cujus (2) Ambr. nubi/?.
 8
ម៉ៃ nomine lapidum dura fenten
tia emendat corrigitque peccatum.
»..,.,. Afpice Prophetam, quidicit: Et
dixi pQftquám meretricata es , ad
me revertere. Licet dominici tem
pli vafa rex captaverit Affirius ;
£. v. tamen revertantur ad templum •,
ne ea in perpetuum Babylon im
munda poffideat. Licet per flam
mam turpis concupiſcentiæ incen
derit templum Domini princeps
cocorum, qui domino ſuo, ideſt,
principi mundiali efcas noftrorum
parat peccatorum ; tamen veniat
Zorobabel, hoc eft , fpiritus fà
pientiæ, qui jam intellexit mulie
rum potentiam malis hominibus
' © principari , & totus in veritate
COIl
(1) Miror verbum hoc Johanni alioqui verſatum in ſcriptis
- Launojo Epiſtol.Parte Iv epiſt. ecclefiafticis. Antiquus Scri
1. adeo difplicere , ut Cardi pturæ interpres apud La&tan
na!cm Cajetanum ideo arguat, tium lib. 1 v. 2}v. In/?. cap.
barbara Ô opicac locutionis . xi 11. Vulgatæ au&tor Marci x.
Nimius maledicendi pruritus 42. Sanétus Auguſtinus lib 1.
tranfverfum egit hominem-» de AVapr. G. Сонсир сар. 1 x.
Illl1n,
confidit: Veniat Efdras, BBវើ
theca Legis , & memoria lectio
nis: veniat (') Naaman Syrus, vir
tus confidentiae, contemptorque
formidinis; qui pro reftructione
patriæ principis potentiam non • .
veretur , ac difpofitis per fingula
Jerufàlem loca , id eft, ' membra
Eſdr.
corporis Angelicis Patriarcharum II.
4, 16. 17.

que virtutibus, ut collapfà ® re

ſtruantur, & reſtructa cuſtodiat,
una manu ferviat fabricæ, alia ve
Gen, 2 , i 5
ro cuftodiæ; quia Adam pofitus
eft in paradifo operari, & cuíto
dire. Rea:dificentur ergo per tro
pologias nominum clauftrà porta II. Efdr.
rum. Reftruatur in principiis porta 3. I • juxta LXX.
.. .. n 2 TPro

num' 1 o. San&tus Hieronymus editionis non emendat codex

in verfione Hom. 1 v. & vir 1 1. Ambr. Editiones Bign. non ,
in Jerem. præter Bachiarium, habent hanc pericopen: /^em.
I* hi , inquam omnes , quos bar- AWu. Sy vir conf: cont. for.
bare, aut opice loqui nemo Nemo non videt legi debere,
dixerit , aliique plurimi idem AVchemias .
verbum ufurpant. (2) Ambr. ut collapfù reffituam
(1) Foedum errorem vetuftioris #dr •
 ΙΟΟ

Probatica, quam nos effe fùfpica

mur auditum , per quem, utrum
bona fint aut mala, quæ extrinfè
- cus ad nos introeunt, comproba
Rom. Io. mus ; quia fides ex auditu eft. Fa
I 7.
II. Corin. ciamus, quod Apoftolus dicit: Si
I 3• 5 •

II. Eſdr.
eſtis infide, ipſi vos probate , Re
3° 3. ftruatur porta Pifèatoria , id eft,
vifuum noftrorum vaga fėmper
natura, ac per fèmitas maris, hoc
eft, vias mundiiftius oculorum ,
velox ac fugitivus afpe&tus ; quia
ipfè vifùs pro fàgenâ poterit æfti
mari: ಕ್ಡ afpexerit , ftatim
capit; & captum , ad cordis cella
ria interiora tranfmittit. Reftrua
Ibid. τ' ό,
tur porta ® in Anathoth , quæ in
terpretatur refpondens /ignum » :
quòd fùfpicamur effè frontis pati
bulum, ubi fignum fàlutis nóftræ
(1) Vulgatus Scripturæ inter- Nullam portæ in Anathoth.
pres II. Eſdr.' I 11.6. appellat mentionem reperio. Vitiatus
portam veterem . LXX. T)v itaque Verfionis Italicæ liber
πύλην ίασανα al. πυ ασανά Bachiarium fefellit .
 IOI

& dominicæ fànétitatis ® accepi

mus : quod eft aurea lamina, übi
Pontifex nomen Domini fcriptum
mandatur accipere tetragramma
ton. Vis fcire, quia non incon
grue portam in Anathoth, quæ
interpretatur refpondens/ignum »,
ro patibulo frontis accipimus ?
ੈ। Propheta huic portâ (*) um Ibid, τ', 8.

guentariorum loca, quæ per tro

pologias nominum ab aliis virtu
tibusdicuntur effe reftruéta. Un
guentariorum autem loca quæ
funt, nifi illa , quæ Chrifhmatis
fànétificatione tanguntur ? Sequi Ibid. ፒፆፀም«

tur poft hæc $ºporta Frugis, quam 13.

nos fufpicamur effe oris ac fàporis

officium, per quam omnium fè
.1m1s

(1) Ambr. accipímus. • • . : tam vallis vocant Seniores in

(2) Haud procul a porta veteri
ædes excitaffe fertur Ananias
σιιίdam ύος που βωκείμ , feu
52x* • Idem in Vulgata dici-
tur fi/'us p?gmentarij .
(3) Την πύλην της φάραγγος, Ρor
terpretes. Ex Graeco forte_,
vocabulo efformatum fuit no
men Frugis , quod in Italica
Verfione, aut in aliquo Com
mentario Bachiarius invcnit.
 ΙΟ 2,

minum, hoc eft , verborum Dei

fruétus egreditur . Reftruatur &
tia, vir porta Stercorea, quam nos füfpi
camur effe narium, ſive odoratus
introitum, per quem nos turpis
rig.. decepit illecebra, & æſtimavimus
lucra effè , quæ erant ftercora ,.
£,£* Reftruatur & ® Fortis porta, quam
credo manuum noftrarum five ta
&tus officium effe ; quia non for
{* * titer tenuimus quod tenebamus ,
& alter tulit coronam noftram §.
zjar.iii. Reftruantur & muri Natatoriæ,
"" id eft, forma Baptifimi noftri ,
& myftici fontis difrupta muni
menta , quæ fünt caftitatis infi
gnia; quia fòluto per luxuriam ,
continentiæ pariete , velut abru
ptis obicibus facri laticis, fontis
ündam effudimus, atque perdidi
* . . . . . . - - . ImuS -

Kr) Corrupto hoc in loco Scri- Ay qās whyňs ; ac perinde in •

pturæ Codice utebatur Ba- Vulgata noftra legimus por
chiarius. LXX. vocant Tijv τό- fum fùntjs ,
 IO3
mus. Cujus muri propterea dicun
tur reftrui, ut cógnofcamus tan

tam effe mifèricordiam Domini ,

ut etiam interruptæ caftitatis tem
pora poffint reftručta ad priorem
fimilitudinem, continentiæ virtu
te revocari. Sic & tu per vocabu
la nominum, ac tropologias loco
rum, hæc quæ dicuntur reftrui,
officia intelligas effe membrorum,
1 9. Donec ® ne opus Babylo- „„,„.
nis Regis imiteris, ut in phialis ***
templi dominici vinum pérditio
nis potare debere te credas , &
hoc coram Diis tuis , Venere , ,
Marte , atque Mercurio, id eft ,
fornicatione, vel avaritia, vel fu
rore ; quia fcriptum eft °: Furor ,, „.
hominis incomtimems eft , & alibi: ;;#” * LXX.

ー。 . . .; Ava
-

(1) Ita Ambrof. Gryn. Donec Jobi , nec fàtis emendatus •

mec . Bign. peffime , Donec Græca Seniorum verfio ita ,
opus. Lege, Deni7ue me opus. habet : Θυμός γαρ οργής ακατά
(2) Mutilus refertur hic locus χετος , το μιάναμ ανδρός γuυάικα -
 IO4.
p. ;.;. Avaritia,quod eft idololatria.Non
enim poteftis fòlam in pecunia ,
avaritiam computare ; quia. vel
maxime avaritia in libidine effe ,
fèntitur, cui nunquam finis impo
nitur. Quia verò phialæ in tem
plo Domini virgines nuncupen
tur , Propheta nos docet dicendo:
岔當 Triticum juvemibus, & vìmum >
ix£Tfuave olens virginibus ; ac fi cui
vini liquor infünditur , quid nifi
phiala nuncupetur ? Velim fiqui
dem a peritioribus edoceri , ex
qua Scripturarum auêtoritate, nu
bere corrupta fuadetur; cum bea
º tus David nec concubinas fuas,
quas filius turpi coitu macula
vit, poftea nubere aut viros habe- •
re permifèrit. Nonne viduas eas,
præftans illis fübftantiam, ufque
in finem fèrvavit? Non vult Da
vid, hoc eft, Dominus Chriftus,
Ult
 - IO 5
ut in confpeétu ejus ab alio viro
habeatur uxor ejus. Denique il-££;'*
lam filiam Saul, quam ad tempus
in perſecutione perdiderat, poſt
modum fibi popofcit reddi, atque
reftitui; & licet fuiffet etiam alte
ri copulata , tamen eiaufertur , &
illi, cujus prius erat, deftinatur.
Polluifti uxorem David: ne ulte
rius hoc praefumas; fèd ficut ille
fecit, qui*eam acceperat, flens
ac lugens redde, atque reftitue.
2o. Ac forfitan függeffèrat tibi ****
ille fàpientior, omnibus beftiis, &
confiliator antiquus , quia poffis
iftam poenitentiam , quam fuade
mus tibi, in feneëtute tua agere;
& nunc famem defiderii tui fub
conjugii nomine fàtiare. Sed tu /ー

ne extinguas evangelicam fcintil

lam humore vitiorum , quæ de il
lo totius libri igne procedit, ubi
- O . . . . . alt :
 I O6
Luc. 12.
ait: Stulte, bac mo&e expofletur
amima tua a te. Si enim apud
quos honefta conjugia fùnt, diu
turna effe non poffünt; apud te,
ubi cum crimine copulantur, qua
liter permanebunt ? Veniat ille,
qui dicit, crimen hoc emendan
dum nuptiis , & de (Pfceleris tan
ti nomine conjugium effè vocan
dum. Cdnjugium enim religiofi
nominis vocabulum eft, quoniam
Deo auêlore conceffüm eft. Ecce
' honeftis conjugiis clamat Apofto
I. Cor» 7.
29. lus: Habemtes , tamquam non ha
bentes. Et quis dicit, (*) Adulter
habeat , utatur , exerceat ? Sed
video ad quid fè pro füi defenfio
ne convertat; fèriptum eft enim,
Ibid., v.9, inquit,® /Melius éft mubere, quam
- . , , , , uri .
v

(1) Edit. Lngdmn, d:/ėefere • (2) Ambrof: adulterdm .{ { .. :

tanti nominis. Conjugium Peo (3) Ambrofius de Lapfu /^irgi
wuffore conce//um e/? , iifâem mis confecr. v.21. Dicet aliquis;
verbis profitetur in libro de , AMelius :/? nubert , guam uri •
Fide num, 3. Ηώρ
 ←Ꭵ O
uri. Hoc de virgine diétum 證
!r vel vidua. Ifta jam virgo non eft.
Tunc urebatur, & nupfit: nunc ,
jam (P refrigeretur, & vivat. Vir
go non eft, quia corrupta eft: Vi
dua non eft, quia vir ejus vivit in
æternum. Ut quid ergò ei nuptias
fùadetis ? Vis fcire quæ fit Apofto
lica fententia de hoc errore? Ait
in Epiftola fua: Ommimo auditur tcr* i.
inter vos fornicatio, & talis for
micatio , qualis mec inter Gentes
quidem, ita ut uxorem Patris fui
quis ® babeat. Ecce quiddam fa
&tum fimile. Uxor Patris erat hæc
juvencula, quæ deliquit, illius Pa
tris, qui nos, genuit in verbo ve
- О 2“, “ rita
Hoc diífum ad mom poJJicitam Videfis Piffere. II. Cap. V. &
pertinet , ad momdum velatam. au&torem libri de /^jrginitate
Ceterum quæ fé fpoponditChri olim Bafilio M. adfcripti num.
fo , Ć” fünftum velamen acce 39. ad calcem Tom. II. Ben.
; pit, jam mupſit, jum immor edit.
tuli junia eſi viro . Et jum ſ (1) Ambr. ſequimur ; editi ,
voluerit nubere cvmmuni /ege , refrigeratur.
conjugii » adulterium perpe (2) Ambr, habuerit .
trat , ancilla mortis efficitur -
 IO8
ritatis. Tunc, credo , ei in con
jugium copulata eft ,. quañdo fè
Gen. 24.
cundum exemplum Rebeccæ ad
Ifáac de Mefopotamia venientis ,
pallium, 鷺 velaretur caput, ac
cepit. De hoc faéto Apoftolus di
cit: Dedi huju/modi hominem Sa
tamæ in imteritum carmis, ut /pi
ritus ſalvus fiat: º Numquid di
* xit , Juffi , ut ei quam corrupe
rat, nubat? Sed, dedi eum Sata
mae in interitum carmis. Satanas
enim interpretatur contrarius; per
quod,' credo, fignificat, ut qüid
quid contrarium deliciis , quid
quid contrarium voluntati eft, to
tum caro fèntiat , quæ deliquit,
ut fpiritus falvus fiat in diem Do
mini naſiri Jeſu Chriſti.
2 1. Sed & tu frater, quifquis
'tibi
(*) His jungit Ambr. reliqua- nis, omiíí penitus interme
Paulinæ fententiæ verba, quæ dia explicatione Bachiarii.
leguntur in fine hujus fe&tio
 IO9
tibi hoc fuafèrit , execrare. Af- Oe.a.,,
alibi.

pice enim, quia nunquam in fà

crificiis pecora fenio Confečta ju
gulantur, fèd ubique, aut agnus,
aut vitulus, ® aut hircus, aut hæ
dus immolatur, id eſt, tenera ,
adhuc & parva, vel modica pec
cata. In uno tamen loco Eliam III. Reg.
18, 33.
i. legimus bovem obtuliffe, fèd hoc
femel tantum. Hoc uni licuit Sal
vatori, qui inveterata totius po
puli peccata jugulavit. Sed nectu
putes adhuc hædum tenerum ,
tuum effe peccatum. Mihi crede,
hircus eft. Ecce per quot terra
rum traétus foetoris tui, hoc eft,
famæ turpis opinio peragravit.
Qualiter ergo quod ita fœtet, non
hircus effè dicitur? Propheta bea ‫وه‬.136/F
, tum

(1) Invito Bachiario ſuſpicor Elium legimus bovem obtu/i/?.

irrepfiffe , aut bjrcus. Qujn Qujbus expun&tis ita legerem
& gloffam redolent quæ ftatim .... peccata. Sed boc feme/ tam
fequuntur: In uno tamen Joco tum hoc tumj licuit Sa/vatori •
 ΙΙΟ

tum dicit effe eum, qui tenet par

vulos Babylonis, alliditque ad pe
tram. Et tu expećtas, donec gi
gas tuus inimicüs efficiatur? Sed
fi vis féire , jam gigas eft. Mox
Gen. 6. 4. enim ut cupierunt filii Dei filias
hominum, nati fùnt inde (P. gi
gantes ; quod enormis nimium ,
& ultra ſtaturam peccaminum re
liquorum gigantis forma eft. Ac
fi quis eft fortaffe , qui dicat, quia
,£'.;* David eam quam adulteravit ,
etiam in conjugium füae focietatis
adfciverit ; non eft caufà confimi
lis: hæc enim conjux regis, illa ,
autem uxor militis fuit. Ille utpo
te homo terrenus, potuit faétióne
fubdolae artis interfici: Rex autem ,
ifte cæleftis eft, cujus uxor corru
pta eft , atque violata . Nequa
quam
(1) Bign nati ſunt inter gigan- gia: Mati ſunt in terra gigan
tes O petram . Retinent haec , tes , & Kephaim .
ni fallor,verae Scriptura vefti
 II.I

quam ei paffio mortis adproximat,

qui non eft temporalis, fèd æter
nus. Et tamen David, non præ
fènte Uria Hethæo , quamvis mi
lite fùo , quamquam homine ter
reno, præſumpſit fibiconcubitum
Berfabeæ. Nónne, non folum in
gerere ei, fed etiam extorquere ,
conatuseft, ut poft cibum potum-***'*
que, quem 'ိရှိ arte largius
jufferat miniftrari , domi füae to
roque cubitaret ? Tu qualiter vi
vente viro ac praefènte fimul , &
Rege , quod his majus eft, im
mortali atque perpetuo, concubi
tum tibi adulteræ vindicabis ? Sed
fortafe dicas: Agnita flupri caufa,
vir ejus eam dejecit ac repulit. Fal
lis te, frater, quia per Prophetam
ipfe proclamat: Qüis liber repudii j. ,•, ,.
matris veftrae, quo eam dimjfi ? Et
alibi: Numquid qui cadit, mom »?;?*
. የፀ•
 II 2.

refurget ? aut avertens mom conver

tetur? Quare non pænitet populus
meus a malitiis filis, & detenti
in propoſitioneſia maligna, molue
runt reverti ad me? Ecce Prophe
Of. 1.a. e5 tal CX
feqq. præcepto Domini meretri
cem duxit uxorem; & tu dicis ani
mam ad perditionem a Deo effe ,
projectam ? Sed nec ego contra
dico huic conjugio, fi potes ta
lem fruétum ex hoc matrimonio
procreare, qualis proceffit de Ber
fabee , atque David, quem Do
minus 韃 Prophetam @ Diri
II. Reg.
1 ն: ն ջ •

giam? oc eft, in verbo Domimi,

5

Inuncupavit , qui inter homines

dictus eſt Salomon ,
{1 ) Ita edit. In Ambr. Dirigam.
Minus corrupte Eucherius in
- III. lib. Reg. aliique , Idi
dam. Sed neque nomen hoc *,
fignificat , in verbo Domini,
fèd di/eífum Domini. Thco
dotionis verfionem Bachiarius
fequitur , quæ ita habet : «
hoc eft, Pa
cifi
κάλεσε το όνομα αυτού Ιδιδiα εν
ονόματι κυρίου. Ει φocuφit no
men ejus jfedjdia ( dile&tum ,
Domini ) im verbo Domimi.
, Vide Origenis Hexapla a ,
Montfauconio collecta Tom.
I • paš• 333
 N_ I 13
cificus; & univerfi orbis, id eft ,
totius hoministenuit principatum.
'Talis filius nafcitür ex pœnitentia: ,
talem parturiunt gemitus & la
menta plangentium, Denique ipfè
III. Reg.
beatus David, cum in adolefcen I.1. tr/e
~

: rià fua cum adultera deprehenfùs

fit, in feneélute cum virgine in
44

venitur; ut intelligamus , quia ,

poft peccatum Iqnga caftitas imi
ſ!
tatrix et virginitatis. Sed , & tu
imitare Davidem, ut quam habui
ſti in corruptela vitio collegam,
habeas in pcenitentiæ labore con
fòrtem : non ut conjunéti poeni
niteatis , fèd ut fèparati ab alteru
trum , unum opus agendo junga
mini; quia fumantem adhuc de ,
incendio titionem , cito vorax
flamma comprehendit. o
~* 22. Ante omnia igitur, frater,
nequaquam in te deſperatio
Ք
ini [m1•
 I I4.
mica crefcat, eo quod afferat ille
infidelis, lapſum non poſſè repa
am.,, rari ; cum Dominus dicat : Quia
'" omnia peccata , & blafphemiæ re
mittentur hominibus; qui autem •
peccaverit in Spiritum, mom remit
tetur ei , Ego autem dico, hoc ip
ſum deſperare de Domino, in Spi
ritum effe peccare, quia Dominus
Spiritus eft ; & ideo non remit
titur ei, quia non crediderit Do
minum reddere fibi poffè quæ per
didit. Quid eft enim, quod `no
bis obfiftet de venia ? Dominus
nofter omnipotens eft. Numquid
omnipotenti impoffibile eft dele
re peccatum? Dominus nofter bo
„„ nus eft; quia nemo bonus, mifi umus
* Deus. Numquid in ® illa præci
pua bonitate & perfeéta poteft
hoc
(1) Legere ne dubites : in iJJam tant apud La&tantium , vel
praecipuam bonitatem , & per- alium Bachiario antiquiorcm .
feífam Ö'c. Haec, ni fallor, ex
 II 5
hoc vitium cadere, ut non audiat
deprecantem? Age ergo, amice,
conſurge; & perdita interfluctus
fæculi mercede atque fùbftantia,
velut naufragus ® ad unam tabu- ,..,,.
lam, hoc eft, ad fcientiam te di- '*
vini canonistene , qua te adducat
ad litus, ubi ait: Si dereliquerimt pfss , i.
filii ejus legem meam , & imjudi
ciis meis non ambulaverint:fi ju
finficatiomes meas profanaverint,
& mandata mea mom cuftodierint:
viſitabo in virga iniquitates co
rum, & in verberibus peccata eo
rum ; mifèricordiam autem meam.
mom difpergam ab eis, meque noce
bo im veritate mea. De cujus hoc
filiis dicitur ? Nonne Domini no
ftri Jefu Chrifti, quos Ecclefiafti
ci fontis uterus, & fecreti ac per
р 2 - ple
-(1) Edit. Bign. AWaufragus imam jmam. Nos unam ad fidem ,
tabulam , hoc e/? , /êientium • Ambrofiani exemplaris refti
divini &c. Gryn. naufragiis ad tuimus.
 116
plexi vulva myfterii parturivit;
quos natos Crucis cuna fufcepit,
Evangelii mamilla laétavit ? Vis &
fêire, quia baptizati, non Cate
chumeni, filii appellantur ? Afpi
ce , quod ipfè Apoftolis fùis dixit:
».,.,,.Jam non dicam vos fèrvos , fèd fi
I 5 , ami
C04 •
lios. Et tu ergo, fi filium fuiffe te
nofti , hoc eft, fi Apoftolicum in
te aliquid habuifti, nec fic deſpe
rare permitteris . Si vero fèrvi,
hoc éft, peccatoris ufùs és fèmper
officio, major tibi detur ad cón
fùrgendum audacia; quia ejus, qui
de humili labitur, levior eft ruina;
& minoris iracundiæ pondere præ
gravatur is, qui ſemper in errore
verfàtus, ad rectam aliquando fè
convertat vitam , quam is , qui
poft fanétos aétus turpiter vixerit,
Mar, 2.2 1
& veterem pannum rudi adſuerit
veftimento. Quid vero illud, quod
di
 I 17
dicit ad Ecclefias fuas in Apoca
lypfi , quæ inter fidelium nume
rum fèptiformibus candelabris fub
cutodia Angelica º comparan
fſ•
tur ? AMemento , unde cecidcris , 85 al.....
age pænitentiam , & priora opera
tua fac : alioquim venio tibi cito,
& amovebo candelabrum tuum. Et
inpriore parte libri innumerum »
populum vidiffe fè dicit, qui in ,
tribulatione laverunt ftolas fuas, **".7. 1 a

& candidas eas fecerunt in fàn

guine Agni ; quos dicit quia ,
Agnus Dei deducat ad vitæ fon
tes. Quem tamen nos numerum
pcenitentium effe fentimus, quia
nonniſi per tribulationem plan
čtumque falvati funt.
23. Et tu ergo lava ftolam ,
tuam in fonte lacrymarum: (*) for
taf
(1) Ambr. ornabatur. tumque in veteribus editioni
(2) Locum depravatum, luxa- bus únitati rcddimus auétori:
- ta
 II 8
taffė poteris byffum caftitatis imi
tari. Quid fi donaverit tibi pur
puram , & ut pro nomine ejus fùc
cum tui cruoris effundas ? CoC
cum autem abundare tibi poterit ,
fi erubueris in iis, quæ antea gef
fifti. Nec deerit tibi Hyacinthus,
ſi livore º obcalueris corpus tu
1 » Cor, 9,

*"" um, & in fervitutem redegeris.

Ac fic cum his coloribus fortaffe
poteris in tabernaculum Domini
mifçeri guandoque . Hoc , dile
&tiffime frater, tui amore & dolo
re compulfùs, etiam fupra vires
meas póffibilitatemque tentavi.Tu
habebis in die judicii, duplicem
poenam, fi velut afpides furdæ,
incantationis noftræ verba refpue
ris; (*) aut fpernendum credide
T1S2
tate codicis Ambrofiami. My- ginitas 5 cocco, conf/ionis glo
fticam quod attinet colorum , ria ; purpuræ, caritatis fulgor;
explicationem , parum nofter hyacintbo, /pes regni caclorum.
recedit ab Origene, qui Hom. (1) Ambr. obvolverjs.
1 x. in Exod. num. 3. hæc ha- (2) Lege , &.
bet: By/o (conferri poteft) vir
 II 9
ris, aut rogantis verbum, aut mo
nentis confilium , aut dolentis af
feétum. Jefus Chriftus Filius Dei
fublata tibi per invidiam Diaboli,
in duplum tüa bona reftituat; fic
que.reconcilieris Domino , ut et
iam pro nobis qui amici tui fü
mus , intervenire merearis in Do
mino noftro Jefu Chrifto. Amen.

F I N I S.

ᎪᎠ•
12o
| AD DEN DA, ET EMENDANDA. -
*- * - - -

Pag. xxxviii. Olympium -

Lxiii. Superior noftra differtatio , quæ ante quin

-
* quennium prodiit inter opufcula colleétionis
-
Calogeranæ » &c. - -

Lxv. Sibyllini. : . -

- Lxxviii. Maccco (vatem aliqui.appellant.) . .

* -
--------- -- - - - - *- - -- - -- - - - -
-
 LUDOVICI ANTONII MURATORII
V. C. L. - .

|
PRO LEG OM ENA
IN B Ac H IARIUM. * , a * í ,
-

ºn

Ecundum Anecdotorum , librum aperit

' pretiofum Bachiarii Philofophi Chriftia
mi Opufculum , cui hucufque cum blat
tis, ac pulvere fecretiffimum bellum.
fuit. Quæ de illo Gennadius Maffilien
N

纵
‫تع‬ fis Presbyter attulerit, primum videa
mus. Bacbiarias , inquit ille , vjr Phi
4|| Iofopbiæ Chriftiamæ mudus , é expedi
- fui, vacare Deo difpomems, etiam pere
grimatiomem pro comfervam da propofita imtegritate elegit. Edi
âiffe dicitur grata opufcola ; Sed & ego ex illis umam de Fide
Jibrum legi, Tim qu6 fatisfacit Pomtifici ?Jrbis adverfum que
rulos , cò+ infamatores peregrinationis fua , indicans fe nom ti
more homimùm , fed Dei cáufa peregrimatiomem fufcepiffe, ut
exiems de terra fua , <&• cogmatiome fua cobaeres fieret Abrahae
patriarcbae. Quid fibi Gennadius velit, quum Bachiarium.
(a) Pbilofophia TChriftiamae mudum , &• expeditum appellat,
non ita facile explicatu eft ; ea enim verba ignarum potius
Philofophiæ , quam peritum teftantur , quod nihilominus ex
ejus fcriptis omnino falfum probatur. Itaque meadum in .
Gennadii librum irrepfiffe crediderim , & pro mudus legen
dum mitjdus arbitrarer , ut Bachiarius de Chriftiana PhiIofo
phia nitide, atque expedite loqui fignificetur. Certe Hono
rium Auguftodunenfem antiquum Auétorem, nempe qui An
no Chrifti 1 13o.'claruit, in lib. de Luminar. Ecclefiæ, quem
ex Hieronymo , Gennadio , aliifque expreffit , hac voce ,
ufum animadvertii; etenim hæc adfert verba hon aliunde
' : ‫كرم‬ fa
a Legendum : vir Chrifljamae Philofopbiae, mudus &• ex
peditus vacare &c.
 fane, quam a Gennadio mutuatus: Bacbarius vir Cbriftia
hæ Philofophiæ mitidus , &• expeditus edidit grata opufcula •
de Fide. Quin & ipfe Gennadius alibi vocabulum hoc ufur
pavit, quippe Gennadium Conftantinopolitanum Antiftitem
¥irum limgüa, mitidum , & imgemio acrem vocat. Bachiarius
igitur, uti nuper didicinius, peregrinatione inftituta fefe Pa
triæ fuæ eripuit, ut do&tior exinde, facræque Religioni ad
dićtior evaderet. Vertimindn ſine quorumdam obtre Statione
confilium ejus exceptum fuit, & calumniatores eo ufque per
rexere, ut ad Romanum Pontificem querimonias in illum de
ferrent. Quapropter publica fidei profeffione per Pontificem
Sümmum expetitâ , elegantifiìmum Opufculum Bachiarius pa
ravit, tum fuæ Religionis, teftem, tum futuris feculis præ
clariffimum, de Fide documentum. Antonius Poffevinus e_»
S. I. in Appar. Sac. de Bachiario, ita inquit : Quod vero Gem
madii Catálogys, habet eam fcripfiffe adverfas querulos , Co
dex Viridisívallis legit adverfùs Corellos. Sed nullius mo
menti le&ionem hujufmodi cenfeo ; quinam enim , & cujus
1oci fuere ifti Cerelli? Deinde queruli voce hoc eft obtreéfato
zjs alibi ufus eft Gennadius ; ait enim in laudato Catalogo :
Orofius Presbyter Hi/pami geueris vir eloquems , &• Hißoria
rumi comditor ,.fcripfit adverfùm querulos Chrifliami momimis.
Itaque retinenda & alio in loc9 vox querulos. Quod vero ait
idein Gennadius , Bachiarium indicare fe mom timore homimum,
fed Dei Caafa peregrimationem faßepiffe , ut exiems de terra
faa, & cognatione fua coheres fieret Abrahae Patriarcbae,
opufculo, quod nunc proferimus , integram conciliat fidem,
qüum heic ita loquatur Bachiarius : A'os Patriam etfi fecum
dam carmem movimus , fed mumc jam mom movimus , δ* άeffde
ramitesi-Abrahac filii fieri terram mofhram , cogmatiomemqtie re
pulimus t Nemo igitur dubitaverit, quin libelli hujufce cer
tus fit Auctor Bachiarius. -

*
-
-
.
- --
. De Patria Bachiarii. º;
rt - - *: - - t - -

Oannes Baleus inter Heterodoxos Scriptor peftilentiffimus

in Cent. 1. de fcriptor Britanniae num. 46. Bachiarium na
tione Brittannum pronunciat. Neque ab eo diffentit Joan
- ՈՇՏ
nes Pitſeus tomo 1. de Illuſtr. Britanniae ſcriptor ad Annum.
Chriftum 46o. Miræus vero in Auétârio ad Au&ores Eccief.
Hiberniam ipfius cunabulis illuftratam affirmat, in quorum.
fententiam nunc omnes pedibus eunt. Ego rem altiori inda
gine dignam examini fubjiciam , & quicquid in hujufmodi
quæftione fidei reliquit Bachiarius, in medium adducam. In
quit ille primis Opufculi lineis ad Romanum Pontificem : Su
fpettos mos , quamtum vides , facit mom fermo, fed regio , &•
qui de Fide non erubeſcimus, de Provincia confundimur. Per
git infra : Sicut Samaritamis , fic mobis mom creditur , eo quod
cujufdama haereffs macula folum mofhrum origimale perjirimxerit,
fic *Præſidentum quorumdam femtentia judicamar, quaſi libe
ri efTe ab erroris deceptiome mequeamus. Tum variis exemplis
eruditiſſime oſtendit, ſe à Patriae ſuae erroribus purum : at
ue ab improborum contagio immunem ſervaſſe - Addit :
င္ဆို႔ im Chriffo rematis
terremæ Provímciae error adfcribitur ?
Si agnofcimus Patriam , erabefcimus at culpam . Itaque con
ftat Bachiarii Patriam hærefis cujufdam febri correptam, quin
& eo ufque pervafiffe morbum , ut in ejufdem fufpicionem.
omnis indigena traheretur. Hæc ibi fatis aperte expreffa. An
vero eadem de Britannia dici commode poffint , dubitare ve
hementer cogor. Certum eft, ab ipfis Fidei Chriftianæ incu
nabulis eam in Infulam veræ Religionis femina inve&a fuiffe.
Nullae deinde tyrannorum minæ, nulla Ethnicorum immani
tas Chrifti legibus Britanniam eripere potuit, innumerique ,
ibi Martyrii palma augeri, quam Chriftum ejurare, glorio
fius, feliciufque cenfuere. Pluribus hæc tradunt Jac. Ufferius
Armach. in Britann. Ecclef. antiquitatibus, & Harpsfeldius
in Hift. Anglic. Ecclefiæ. Diutius de tanta felicitate gloriata ,
effet Britannia, ni fuo malo fæcunda Pelagium ipfa in lucem
protuliffet, famofæ hærefis poftea auétorem. Quamquam,
ut verum fateamur, non ab eodem Pelagio illuc illata peftis,
fed ab Agricola quodam, cui Severianus Epifcopus Pelagia
nus Pater erat. In S. Lupi Trecenfis Vita apud Surium die 29.
Julii legitur: totam fere Britammiam Pelagiamam baereffm, oc
cupaviffe. Id autem Anno Chrifti 429. Florentio, ac Diony
fio Cofs. contigit ; ad eum fiquidem Annum Profper in Chro
nico ait : Agricola Pelagiamus Ecclefias Britammiiae dogmatis
fui imfimuatiome corrupit . Idem teftantur Beda lib. 1. Hiftor.
e-á 2 Ec
Ecclef. cap. 17. Conftantius in Vita S. Germani apud Surium_,
3 1. Julii lib. i. cap. 23. Baronius Anno 429. §. i6. Em. Nori
fius cap.5. lib.2.Hift.Pelag. & Ufferius cap. 1 1. de Brit. Ecclef.
Primordiis. Quibus animadverfis jam quis fufpicetur Bachia
rium Pelagianæ hærefis fufpicione laboraffe, ac propterea in
Britanniis primam lucem vidiffe ? Nulla alia profe&to hærefis
feculo, quo is in vivis egiffe creditur, Provincias illas oc
cuparat. Sed fi diligentius adnotata perpendamus, quæ aliis
e Britannia Bachiarium prodiiffe fuadere poffunt, ea mihi
eumdem alibi ortum probare omnino videntur. Etenim , fi
in Pelagianorum cenfum conjeétus Bachiarius fuiffet, cur à fe
tantam ille calumniam amovere conatus non effet, produétif
que fuæ Fidei documentis cur a Pelagii fententia fe longe abi
re non oftendiffet ? Integer ejufdem ìibellus legatur , nul
lumque de hnjufce hærefis quæftione verbum occurret. To
tus ille eft in Trinitatis facratiffimæ dogmatibus exponendis,
totus in Apoftolorum Symbolo explicando ; in originem ani
ma inquirit, de diſciplina Eccleſiaſtica diſſerit ; adjicitque:
Hie efl bacalus defemfiomjs moffræ, quo murmuramtium adver
fas nos ora feriamus óc. Hoc featum Fidei mo/tra, que obtre
Étamtium verborum , &• vememata fufpiciomum fpicula ~epelli
mur, ac vitamus. Enim vero, fi maie Bachiarius audiiffet, fibi.
que Pelagianae labis communionem objici enfiffet, neque ali
quid in ejus confutationem protuliffet, adeo confidenter fibi
paratum effe contra calumniatores fuos clypeum diéturus non
èrat. Quin minus proprie hærefis Pelagiaha a Britahnorum
finibus fluxiffe , ejufque regionis error peculiaris diceretur,
nempe quæ Pelagium quidem Britannum Auétorem habuerit,
:fed extra Britanniam ab eodem promulgata alias Provincias
altius quam iftam gravi contagione infecerit. Reliquum igi
tur eft, ut Britannis fcriptoribus Bachiarium eripiámus, in
quorum alb6 incautiffime hucufque confignatus vixit . At
quamnam , inquies, Patriam eidem affignabis? Ego Britan
niam non fuiffe certiffimum pene habeo ; videant modo alii ;
cujufham illum Patriæ civem faciant, illos enim non moror,
neque mihi heic diutius immorari vacat.

De
 De tempore, quo Bacbiarius vixit.
Uod ad ætatem, tempufque, quo Bachiarius vix it ,
una eft Scriptorum fententia, fed nullis freta teftimo
niis , folifque nixa conjecturis . Baleus Cent. I. n. 46.
hæc ait : Bachiarias Macceus Divi %°atricii Difci
pulus matiome Britammus poft varia bomarum artium im Legio
Memf Gymmaffo fladia Mathematicis 'Difciplimis ætate juvemili
fe totum impemdit &c. Edito tamdem libello Romamæ ?Jrbis
Pomtifici Leómi, at fertur, fatisfecit &c. Claruit femex Am
mo Virginei partus 46o. Pitfeus de Illuftr. Britan. fcript. ad A.
C. 46o. num.37. iifdem fere verbis hæc repetit : Et quomiam •
apud fmgulos fe excufare mom potuit, ad commumem jm terris
ommium Chrifliamorum Patrem Romamum Pomtificem Leomem
Primum fcripfit &-c. Claruit femex •Ammo poff mam dum à Cbri
?o redemptum 46o. regmamte im Britamia Vortigermo. Horum
opinioni ſubſcripſere Poſſevinus in Appar. Sacro, Oudinus
in fupplemento ad Labbeum pag.. oo. Morer. in diétion. Hift.
' aliique non pauci. Verum conje&turis nimium indulfere lau
dati Scriptores, & quamquam vehementer doleam nulla hu
jufce rei expreffa documenta nobis a Bachiario reliéta , nihi
lominus ad iftorum fententiam accedere nequeo. Si enim ad
Leonem Magnum fcripfiffet Bachiarius, cur Neftorianæ, ac
Eutychianæ hærefeon riullam mentionem injeciffet ? Ferve
bant eo tempore de horum pravis opinionibus quæftiones ,
totufque pefie Chriftianus orbis acri contentione divifus Ne
ftorium , & Eutychem , aut fovebat, aut damnabat. Gemi
na iccirco (Ecumenica Concilia ad Fidem reftituendam coaéta,
omnibufque neceffitas impofita hos hæreticos publica Fidei
profeffione ejurandi, ut fe quifque Catholicum proderet.
Nemo igitur fibi facile fuadere poterit, fub Leone Bachiarium
hanc pro Fide fua Apologiam procudiffe, quum adeo famo
fas, gravefque hærefes omnino non confutaverit. Ut autem
hac de re & ego opinionem meam proferam , cenfeo ad feculi
à Chrifto nato quarti finem initiumve fequentis cum Opufculo
iſto Bachiarii aetatem eſſe referendam . Quandoquidem, ſi
bene animadvertamus, eas tantum hærefes Bachiarius ftylo
' configit, quæ à Chrifti morte ad illud ufque tempus erupe
rant ;
rant ; eas vero, quæ feculum quintum refpiciunt... nullo
prorſus telo confodit. Arium, Macedonium , Helvidium • ,
àliofque damnat ; de reliquis hærefibus recentioribus ne ver:
bum 'quidem. At cur hoc filentio ufus fuiffet Bachiarius , fi
poft hærefes exortas fcripfiffet ? Verum audire juvat, quid
habeat ille, quo opinioni noftræ robur addatur. Si, inquit,
ro cuJpa umitis Próvimciae amathemamda gemeratio eft » dam g£
tur & illa Beatiffima difcipula , hoc eft Roma , de qua AVZ NC
mom ama, fed dìae, vél tres , aut eò amplius hærefes pullula
rumt , &• tamem mulla earum Cathedram Petri, boc eft S edem
Fidei,aut temere potuit, aut movere. lis igitur temporibus, qui
bus fcribebat Baéhiarius,non unam tantùm vides,fed duas tref
ve hærefes ex Urbe prodiiffe, quæ tamen Cathedram Petri la
befaétare nulla ex parte potuerant. Id autem procul dubio
Leonis Magni ævo non evenit, fub quo Romæ nullus hæreti
cus primum erupit. Contra hæc adfeculi quarti finem aptif
fime referenda videntur. Etenim tunc Helvidius, ac Jovinia
nus venenum fuum Romanis Civibus propinare cœperunt, il
lofque diu ibidem conftitiffe certiffimum eft. Præter Auéto
rem Libri, qui Prædeffimatus appellatur , unus Hieronymus
fententiæ huic confirmandæ fat erit. Inquit S. Do&or lib. con
tra Helvidium : Comfecutus es quod volebas , mobilis fa€tus es
im fcelere. Ego ipfe , qui comtra te fcribo , cum im eadem te
cum ZJrbe committam , albus , ut ajumt , aterve ffs mefcio &c.
Eodem ergo tempore, quo Hieronymus fcribebât, Helvidius
& ipfe hærefim fuam fpargebat ; uterque autem Romæ com
morabatur. Jovinianus quoque non alibi merces fuas vænum
expofuit; licet enim diu in quodam Monafterio ( Mediola
nenfe hoc non erat, uti contra Baronium probat erudite Pu
ricellus cap. 38. num. 7. Difs. Nazar.) vir fiagitiofus delitue
rit, ibi tamen perniciofum dogma proferre aufus non fuit.
Quamobrem in publicum Romæ prodiens, ac tum primum
perſonam exuens impiis vocibus virginitatis vota, meritum
que jejuniorum aggredi cœpit. Hieronymus adverfus illum in
arenam defcendens duos elucubravit libros, quorum primum
ita exorditur : Pauci admodum dies fumt , qaód Samtii ex z'r
be Roma fratres cujufdam mihi fovimiaimi commemtariolos
tramfmiferumt &c. alterum vero librum fermone ad Romam
converfo ita concludit: ZJrbs potems , urbs Orbis Domima , urbs
«Иро
 Apoftoli voce laudata, fmterpretare vocabulum tuam &c. vir
, tus te excelam facit, voluptas bumilem 6-c. cave foviniani no
' mem , quod de Idolo derivatam eft &-c. Epiftola quoque 5 1. ad
Domnionem de Joviniano loquens, inquit : Imter mulierculas
fciolus fibi , &• eloquems videtur. 'Poflquam Romam mea Opu
fcula pervemerumt, quafi æmulum exhorruit. Auguftinus etiam
in libro de Hærefibus ad Quodvultdeum num. 82. de Jovinia
no paria habet : Virgimitatem, ait, Sam£iimomialiam , &• com
timemtiam fexus virilis im Samttis eligentibus cælibem vitam •
comjugioram caftorum , atque fidelium meritis adæquabat, ita
ut quædam Virgimes facræ proveátæ jam ætatis ia Z)rbe Ryma ,
tubi hæc docebat , eò audito mupfiffe dicamtur. Itaque Helvi
dius, acJovinianus blafphemias fuas primum Romæ propo
fuere , atque iccirco tunc dicere Bachiarius potuit non unam,
fed duas, plurefque ex Urbe pullulaffe hærefes . Hinc ille ,
acerrimo ម្ល៉េះ , enixeque iftorum hæreticorum dogmata fe
deteftari fatetur, quafi aperte magis eorum anguium nondum
extinétorum protervia confodi oporteret. Virgimem , inquit,
de qua matum fcimus Cbri/lum , &• Virgimem amte partam fa
temur , &• Virgimem poff partum , me comfortes Helvidiami er
roris habeamur. Infra : Comtimemtiam prædicamus, virgimi
:atem utpote egregiam germem , &• ex effœta tramci radice pro
cedem* extollimaar, &• miramur. Igitur circiter annum Chrifti
39o. & quod excurrit, Bachiarium hanc fibi paraffe Apolo
giam crediderim -

De /criptis , ac dignitatibus Bacbiarii.

: Orro quæ de Bachiario præter Gennadii auétoritatem.
refert Baleus , omnino commentitia , & fine tabulis af
firmata mihi videntnr. Bacbiarius, inquit ille, D. Pa
tricii difcipulus , aatione Britammus ( alii Macceum vatem •
appellamt ) pofl varia bomarum artium im Legiomemfi gymmafio
ftadia Matbematicis difciplimis ætate juvemili fe totam impem
dit. %°ervemiems demum ad ammos prove£tiores per Pbilofo
phiam Cbrifliamam mudus , &• expeditus Deo vacáre difpomems
fo/ugam peregrimatiomem pro comcepta imtegritate canfervamda
fufcepit. Imaudita emim illis diebus tyrammide (atjm Hijio
riis docent Gildo, Gualfridus, & Beda ) Hummi, Pitti 's ‫منع‬
- £0
Scot; Britammos per Maximum Regem attemuatos opprime
bant , & ob id aufugiſſe Bachiarium ex Patria fu/picabantar
quiaam &c. Compofuit vir eloquemtiffimus ad famuariama de
reparatione 燃 i, álias de fructu Paemitemtiæ lib. 1. de Fide •
pèrfeveramte lib. 1. Progmojiica mativitatum lib. 1. &c. Hugc
Alij Bacbiarium , alii Bacbiamum vocamt. Hujus verba , feu
malis fomnia, ferme exfcripferunt Pitfeus de rébus Anglic. ad
An. C. 46o. Æt. 5. Oudinus de Script. Ecclef. Nicolaus Harp
sfeld. Guilielmus Cane in Hift. liter. de Script. Ecclef. & alii •
Sed, ut modo præfabar, quum hæc fine ullo tefte proferan
tur, fidem nullam impetrabunt. His accedit quod Ufferius
vir magni nominis cap. 17. de Britann. Ecclef. Primord. ani
madvertit, fcilicet perperam ab iftis cum Bachiario confundi
Macceum vatem , feu Motibeum, qui revera S. Patricii difci
pulus fuit, & ab Annalibus Ultonienfibus Anno Chrifti 535.
vel 537. e vivis exceffiffe dicitur. Quod autem ad libros fpe
&tat de Fide perfeveramte , & de Progmofiicis mativitatum-» ,
quum neque Gennadius, neque Honorius Auguftodunenfis ,
aliive antiqui eorum meminerint, Bachiario male infcribi ar
bitror. Epiftola vero de Reparatione lapfi ad jamuarium- ,
quæ in Bibliotheca Patrum ültimæ editióhis extat, ab omni
bus Scriptoribus Bachiario noftro tribuitur , qua tamen in re
me in dubitationem adduxit Codex Ms. Bibliothecæ noftræ,
ubi hæc eadem Epiftola legitur , & fic infcribitur imcipit liber .
Santti Bachiarii Monachi ad fanuarium de reparatione lapſi.
Ita porro exorditur : Bemeditio im Chrißo fratri ommi mibì fi
de, & dilectione venerabili fanuario Bacharius peccator ſa
lutem &-c. Utique a Bachiarii nomine , atque inftituto Epifto
læ hujus Scriptor differre videtur, hic enim Bacharius, &
Monachus , & Sanétus appellatur , ille vero nequaquam .
Quare hæc mihi inje&ta erat dubitatio , fatifhe vere ad noftrum
referenda hæc Epiftola foret. Quum tamen utrumque Opu
fculum fimul contulerim , unum eumdemque eorum ႏိုင္တူ
rem continuo agnovi ; ipfamet enim fcribendi ratio, ipfæ
pene di&tiones, ac phrafes ita utrobique legenti occurrunt,
ut ovum ovo fimilius non fit. Qugd ad Bachiarii dignitates
attinet, eum fortaffis Monachorum inftituta fecutum fuiffe ex
Epiftolæ nuper latadatæ infcriptione cognofcere poffumus ; &
in hanc rem quædam ejus verba prorfus expendenda fuper
funt
funt. Uti vidimus Apologiam hanc ille ad Romanum Pontifi
cem fcripfit ; quid autem eft , quod ille Epifcoporum Maxi
mum Fratrem Beatiffmum vocat ? Rem altius quæramus.
Fratris nomen prioribus Ecclefiæ fæculis ab Epifcopis invi
cem fcribentibus ufurpatum fuit, ita ut quicumque Epifcopus
vel ad ipfum Urbis Pontificem literas daret, hoc eodem fere
femper titulo uteretur. Quod ad Epifcopos inter fe agentes,
res extra omnem dubitationis aleami pofita eft, neque exem
plis, quæ paffim occurrunt, roboranda. Illud noftra etiam
tempeftate in ufu eft, Summufque ipfe Pontifex ad Epifcopos
fcribens eos, Fratris , reliquos vero Filij appellatione diftin
guit. Eumdem, vero ; Romanum Antiftitem, quoties ad eum
Epifcopi fcribebant, Fratrem appellare confueverunt. Cypria
nus Carthaginienfis Epifcopus plures ad S. Cornelium Urbis
Epifcopum Epiftolas confcripfit, eumque femper Fratrem_,
auhcupat. S. Ambrofius una cum Patribus Mediolani contra
Jovinianum coa£lis ita Epiftolam ad Siricium Papam infcribit :
Dómimo dile£tiffimo Fratri Siricio Papæ #: Fpifcopus,
Baffamat , &' ceteri Epifcopi &c. Patres Concilii &{:
nienſis de actis adverſus Pelagium, & Caeleſtium ad Inno
centium Summum Pontificem fcribentes hunc titulum Epiftolæ
infcribunt: Domimo beatiffimo , &**homoratiffimo Fratri Samtio
Immocemtio Papæ &Aurelius , Mumdius &e. Patres quoque Sy
nodiArelatenfis I. ad S. Silveftrum ita fcribunt: Domimo Sam
íiiffimo Fratri Silveflro Marimus, vel cætus Epifcoporum , qa#
adumati fuerumt. jm Oppido </frelatemf. Plura cofigerere fio-
lo. Ita tamen hoc nomine erga Romanum Pontificem femper
ufi non funt Epifcopi reliqui, ut etiam reverentiæ ergo,
quam quifque maximam erga Petri Sedem profitebatur, Pa
tris vocabulo quandoque non 'exornarent. Ceretius, Salo
nius, & Veranus Galliarum Epifcopi Epiftolam, ad Leonem
Magnum ita exordiuntur : Domimo Sam£to , Beatiffimo Patri,
e Apoſtolica Sede digniſſimo Papa Leoni & c. Tom. 1. Conc.
Gali, pag. 42. colleft. Sirmond. S. Cyrillus Alexandrinus Epi
fcopus in Epiftola ad Cæleftinum Romanum Epifcopum fic lo
quitur : Samétiffimo, Deoque amamtiffimo Patri Cáleflimo Cy
rillus falutem. Tom. 1. cap. 29. Concilii Ephefini. Pluribus
ក្តុង្គ exemplis,atque hoc adnotare mihi fat eft, à multis fæcu
is ita uni Romano Pontifici ?apae, ac Patris nomina adhæ
- ſiſſe,
 fiffe, ut ab omnibus Epifcopis illa femper obtinuerit. Qua
de re confule etiam V. C. Joannem Mabillonium lib. 2. cap.7.
de re Diplomat. Quum vero dignitate inferiores ad Róma
num , aliofque Antiftites fcriberent, Patris vocabulo ute.
bantur. Paulinus nondum Nolanus Epifcopus ad Augufti
num, ad Delphinum Burdegalenfem , ad Vi&ricium, aliof.
que Præfules fcribens Patres ubique appellat. Paulus quo
que Orofius Hifpanus Presbyter S. Auguftino Hiftoriarum li -
bros infcribens hoc eodem utitur ftylo, ac S. Hieronymus
Auguftinum Samtiam, ac bomoratiffimum Papam, hoc eft,
Patrem fæpe vocaffe cognofcitur. Hæc igitür quum ita fe
habeant, quid de Bachiario dicemus, qui Romanum Pontifi
cem, hoc eft Epifcoporunt Maximum Fratrem beatiffimum ap
pellat ?' An Epifcopales & ipfe infulas gerebat? Egó fufpicor,
at affirmare non aufim . Profeéto, ni tanta ille dignitatè con
fpicuus fuiffet, vix fuadere mihi poffum, ab illo per Urbis
Epifcopum Fidei profeffionem exigenda in fuiffe , quum in Ec
cíefia Dei abfque hoc gradu infimi fubfellii, parvique , ut ita
dicam, momenti Bachiarius futurus fuiffet. PIura, tamen .
funt, quæ me ab hujufmodi fèntentia abducunt. Gennadii quis
dem, áliorumque veterum de hac dignitate filentium praeter
eo, quippe illis non magis, quam mihi perfpe&tae res Ba
chiarii fúére ; fed alia fe offerunt, quæ mé validius deter
reant. Ipfemet Au&tof fiket, quin ab Epifcopis diverfufn , il
lifque fubje&um fe facit, dum Epifcoporum , Patrumque de
cretis fe ómnino fubfcripturum affirmat, ac addit: Neque.
emjm tam ßalti fumus , ut qaibas capita pro fam£iificatiome
fubmittimàs, bif corda moflra humiliare molimu$. Itaque quod
Έratris nomine erga Summum Urbis Pontificem Báchiärius
utatur, ea ratione id ab illo ufurpatum arbitror, qua omnes
abfque ulla conditionis differentia in Chrifto Fratres fumus.
La&antius lib.5. cap.23. Divin.Inftit. juftus, inquit, ac fapiems
fcit cum£tos ab eodem Deo , &* eadem comiditiome gemeratoi jure
fratermitatis effe comjumtio s. Ita invicem à primitiva ufque_,
Ecclefia vocabantur Chriftiani, quam rem pluribus illuftra
tam comperies à Claudio Eſpencaeo in Comment. ad Epiſt. 2.
Pauli ad Timoth. cap. 4. Sentiant igitur heic quod lubet eru
diti : ego Epiſcopos conſtituere ex conjećtura non audeo, &
fortaffis errore Librarii fa&um , ut Fratris nomen pro Patris
hot
 hoc in loco legatur. Ceterum Opufculum hoc mihi deprom
tum eft ex antiquiffimo Ambrofianæ Bibliothecæ Codice »,
quem ante annos minimum mille confcriptum charaéterum
forma non dubitanter teftatur. Fuit autem olim celebris Mo
nafterii Bobienfis ,. &. ex illo, in Ambrofianam translatus à
Magno Card. Federico Borromæo, cujus nomini perpetuam
debent bonarum literarum cultores æternitatem precari.

в Jos o в м
^lotæ in Bacbiarii Fidem, feu Apologiam.
Pag.2.l.8. Ffideramter. Gennadius de Script.Ecclef. hæc

- -
- Ꭰ-
e Bachiarii Apologia refert: Satisfacit Pon
riffci ºrbis adverſum queralos, & infamato
res peregrimationis fuae jmdicam* fe mom timore bomimùm , fed
Dei caufa peregrimationem fafcepiffe , ut exiems de terra fua,
* &• cogmatiome fua coberet fieret Abrabae Patriarchæ. Quibus
oftremis verbis ad hoc loci refpexit Gennadius. Quamquam
醬 difficile hinc poffe cognofci, peregrinationem ullam.
a Bachiario fufceptam fuiffe. -

. Pag.2.1.2 1, A'umquid rogo. Appofite in hanc rem S. Cy- '

prianus fcribit lib. de Unitate Ecclefiæ : ?/t judam imter Apó
jiolos Domimus elegit,& tamea Domimum íudat poftmodum pro
Jidit. Nom tamen idcirco Apoftolorum Fides , &• firmitaî ce
vidit, quia proditor judas ab eorum focietate defecit. San
£tus Hieronymus quoque Epift. 22. ad Euftoch. Weque, ait,
umdecim Apojloli 'fudæ proditiome fumt fra£ii. Et contra Vigi
lantium : ಶಿ;: feriem #udæ醬 non deſtruxit.
Pag.3.l.j7. Nicolao Diacomo. Hic ille eft NicoIaus, qui
Apoftolorum temporibus in Diaconorum cenfum cooptatus
Nicolaitarum hærefi originem dedit, cujufque mentio éft inl
Att. Apoft. cap. 6. num. 5. S. Irenatus lib. 1. cap. 27, adverf.
Hærefes hæc de illo habet: Nicolaitæ autem magijìrum quidem
babemt /Vicolaum umum ex feptem , qui primi ad Diacömium ,
ab •4poffolis ordimati famt , qai imdifcrete vivamt. Clemens
Alexandrinus lib. 3. Strom., Theodoritus lib.3. haeret, fabul.
Eufebius Cæfarienfis , Auguftinus , aliique meminere.
B 2 Pag. 4.
 Pag. 4. l. 3. Chriflam Samaritamum . Duplici ratione…
heic explicari Bachiarius poteft. Aut enim Chriftum Samari
tanum appellat, quippe qui non raro in Samariæ urbibus
verfatus fuerit, aut quod illum Judæi convicii ergo Samarita
num vocarent. S. Joan. in Evang. cap. 8. num 48. Nomme~ ,
ajebant, beme dicimus mos, quia Samaritamus es, & Dæ
momiam habes? Animadvertit autem Auguftinus cum in Enarr.
in Pſalmum 3o. tum in Expoſ. in Evang. Joan. tract. 43. Chri
ftum minime fe negaffe Samaritanum. Sunt ejus verba : Ho
rum duorum fibi obje£torum umum megavit, alterum mom mega
vit, refpomdit emim , &• ait : Ego Dæmomium mom habeo. Nom
dixit Sämaritamus mom fum &c.Tum filentii rationem a Sama
ritani vocabulo petit.
1. 4. Haereffì . Utique ab Hæbreorum do&rinis, ac in
ftitutis quum ölim Samaritani defciverint, iccirco hæretici
funt appellati. Philaftrius Epifcopus Brixienfis lib. de Hæref.
cap. 7. perverfa eorum dogmata refert. Nicetas Choniates in
Thefauro lib. 1. cap. 34. hanc gentem ita hæreticis accenfet,
nt tamen idololatria non carere affirmet. &agmwis, ait, ido
lolatræ revera fmt , fumma tamem illis, meTtales videamtur,
cautio efl . Dilucide fupra omnes S. Epiphanius rem prodit
lib. 1. adv. haereſ. ad Samaritanorum ha-reſim ; enarrata enim
eorum a Judæis difceffione addit : και ἐντὸ ἀiptris &Seriora uù
νεκρών ανάτασιν, αποθεμένη δε ειδωλολατρείαν , εν ευτή Jε ειδωλολατρίνα
κατ' άγνοιαν διά το αποκεκρύφθαι τα έδωλα των τεσσάρων εθνών εν τω
3re, &c. Ita vertit Petavius vir magnus : Sed illud buic hæreß
comtigit , ut dum mortuorum refurre£tiomem improbat, Idolola
triamque refpuit , jm eam imprudems jmciderit, quod matio
mum quatuor fimulacra im momte quodam occultata fumt &c.
A lege autem Judæorum ita diffentiebant Samaritani, ut in ,
alienigenarum numero ab illis notarentur. Propterea cap. 17.
num. 17. Luc. ipfe Jefus de Samaritano illo , qui ex decem le
profis mundatis unus , ut gratias ageret , rediit, fic loqui
tur : Nomme decem mumdati fumt ? &• movem , ubi famt ? Nom
erat aliur , qui daret gloriam Deo , mifi aliemigema iffe .
1. 9. Im Ferepta. Emendandus eft locus, & pro Ferepta
fcribendum eft Sarepta . Urbs hæc in Phœnicia apud Sidonem
fìta olim fuit noftrifque etiam temporibus durat, ni nos re
centes Geographi fallunt. Plinius lib. 5. cap. 19. Imde 繁 ፖ4 »
dra, Sarepta, &• Ormithom Oppida, &• Sidom &c. Viduæ me
moratæ hiftoria defumpta eft ex Evangelio Lucæ cap. 4. ubi
ita legitur: Multae Viduæ eramt jm diebus Eliæ im j...}.quan
do claufum eft Caelum ammis tribus , &• memfibus fex, cum fa£ta
effet fames magma im ommi terra , &• ad mullam ìllarum miffus
eft Elias, mifiin Sarepta Sidonia ad mulierem viduam. Ube
-rius autem res defcribitur lib. 3. Reg. cap. 17. AEvo quoque_»
-Hieronymi tum hoc Oppidum, tum Eliæ domicilium extabat ;
inquit énim S. Do&or Epift.27. ad Euftoch. in Epitaph. Paulæ:
8eryto Romama Colomia , &• amtiqua Zyrbe Sidome dereliëta ,
im Sareptæ litore Eliae eft imgreffa turriculam .
l. io. Chamamæorâm . TSarepta, uti di&um fuperius, in
ter Phoeniciæ Urbes numerabatur. Phoenices autem Chana
næi quoque promifcue appellabantur. Sic Saul modo filius
*is &om-'•*ne , hoc eft mulieris Pbaemiciæ modo vis xavavira^os ,
nempe Chamamitidis in Sacris Bibliis dicitur. Mulier quoque
illa Chamamaea , quam memoratS. Matthæus cap. 15. 22. , a ,
S. Marco cap. 7. 26. Syropbaemiffa nuncupatur. Hanc rem illu
ftravit erudit. Bochartus lib. 5. cap. 34. Geogr. Sacræ n. 2.
Pag. 6. l. 18. Novatiami. A Novatiano potiffimum Hæ
retici ifti originem duxere, cui Novatus Afer in errore pro
mulgando fuppetias tulit. Eorum autem perverfum dogmaL
fuit, nullos, qui in Idololatriæ crimen lapfi forent, licet
pœnitentes in Ecclefiam admittendos. S. Cyprianus, cujus
temporibus hæc peftis erupit, quique fupra omnes in illam.
dimicavit, hujufce rei teftis habetur in Epift. 52. ad Antonia
num. S. Epiphanius in Hærefi 59. quæ eft Catharorum, No
vatianos : affirmat Pœnitentiæ virtutem omnino : infirmaffe_» ,
φuum dicerent μετά τι λετρον μηχέτι διόαθαι ελεύθα παραπεστώδοτα,
-ei, qui pofl Baptifmum delimqueret, mullam adbiberi poffe mife
ricordiam. Idem tradunt Philaftrius cap. 34. de Hæref. aliique
non pauci. Huc igitur refpexiffe Bachiarium crediderim his
verbis, in queis tamen aliquem librariorum ferrorem latere
mihi facile fuadeo. . . . ſ. -

Pag. 7. l. 8. Anathemare. Hoc eſt excommunicatione ,

percellere. Ita ſeriptum in Codice noſtro. Vox melioribus
quidem ignota, fed Bachiarii tempore ufurpata. Siquidem
obfervavit Salmafius ad Tertullianum de Pallio in Ms. Com
monitorii S. Auguſtini ad Fauſtum Anathemare bis legi. Pro
ÇO
eo amatbematizare pofuerant veteres Typographi, fed Cla
riffimiPP. Benedi&tini in poftrema Aug. editione Amathemare
fcribunt. Fauftus quoque Regienfis pag. 18. & 19. editionis
1586. & Concilium Toletanum primum contra Prifcillianiftas
hanc vocem nequaquam fugerunt. Vide Clariffimum Virum.
du Frefnium in Glofs. mediæ , & infimæ Latinitatis.
1. 9. Beatiffima Roma . Hunc locum in Prolegomenis fa
tis mihi videor explicuiffe, quippe qui dilucide nimis Bachia
rii tempora prodit.
1. 15. Sedem Fidei. Et hoc Romanæ Sedis præconium •
animadvertiffe prætereundo juvat. Scilicet Petri Catbedra
Fidei Sedes , & inviolatum Religionis tribunal, ac San&tua
rium nuncupatur. Hærefes quidem vel ex ipfa Urbe erupe
runt, nulla vero Ecclefiæ Catholicæ caput, ac firmamentum
appetere valuit, hoc enim Petro luculente Chriftus fpopon
derat. Adderem aliqua , imo omnium Antiquorum, in hanc
rem fimillima verba, ni plurium Scriptorum calamos hic la
bor occupaffet , & flumina quam rivulos petere præftet .
Eminentiffimi Bellarminus , Baronius, & Sfondratus heic po
tiffimum confulendi.
Pag. 8. l. 3. Lapfo Eutico. Rem narrat S. Lucas in A£tis
Apoft. cap. 2o. 9. Sedemt quidam adolefcems momime Euticus
fuper femeflram cum mergeretur fommo gravi, difputamte dig
%aulo , dz£fus fommto cecidit de tertio caemacalo # , ෆ්
fublatus eft mortuus. Tum addit eum a San&o Paülo vivis
reftitutum.
Pag. 9. 1. 22. In ប៊្រុ partibus. Heic quidem Concilia
.omnia funt intelligenda, quæ tum in Oriente, tum in Occi
dente adverfus Hæreticos celebrata fuerant. Potißimum ta
men his innui verbis arbitrarer Concilium Conftantinopolita
num primum, & Aquilejenfe, quæ Anno Chrifti 381., hoc
eft ante paucos, quam Bachiarius fcriberet annos, habita fue
re. Illud in Oriente, hoc in Occidente ; illud (Ecumenicum,
器 vero ex omnibus ferme Occidentis Provinciis coa&tum_,
ult . .. . . . - - -

Pag. 1o. l. io. Comfeffio mea. Ab ipfis Ecclefiæ incuna

bulis Chriftianis omnibus id moris fuit ( quod etiam nunc
perfeverat) ut ante baptifmum folemniter Fidei profeffio emit
teretur. De qua re videndi Tertullianus lib. de Pudic. cap.9.
& lib.
& lib. de Baptifmo cap. 6. Cyprianus Epift. 7o. ad Januarium,
& 76. ad Magnum, Gregorius Nazianzenus Orat. 4o. in San&t.
Lavacr. Cyrillus Hierofolymitanus Catech. 1. & 2. Myftag.
Epiphanius in Anchorato, & reliqui Patres. Luculentiffime ,
autem omnium rem pertra&avit Jofeph Vicecomes Ambro
fiani Collegii Do&or in erudito volumine de antiquis Ba
ptiſmi ritibus lib. 2. cap. 23. & ſequ. -

Pag. 1 1. 1. 4. ®ui artifex effe. Pofceret illuftre hoc Ba

chiarii teftimonium,Tut Romani Pontificis in rebus Fidei fta
tuendis au&oritatem ex antiquorum penu firmarem ; is enim
Petri fucceffor neque falli, néque fallere Chrifti ipfius teftimo
nio poteft. Sed ad äliorum in hanc rem tra&atus uberrimos di
mittere confultius duco, ne incongrue libellum parergis one
rem. Itaque confulantur Bellarminus de Romano Pontifice,
Bzovius eodem tra&atu cap. 17. Card. Sfondratus in Gallia ,
Vindicata, aliique innumeri. - - ~ *

1. 14. Spiritas Sam£tus Patris &• Filii. Spiritum San

&um a Patre Filioque procedere & hinc difcere poffumus. Si
enim Spiritus eft Patris, ac Filii, ideoque a Patre procedit,
quia Patris eft Spiritus, utique quum fit & Filii Spiritus, ab
ifto quoque procedere eft dicendus. Tantum autem roboris
hæc ratio habet ; ut S. Auguftinus tra&t. 99. in Johan. ita lo
quutus fuerit: Cur mom credamus , qaod etiam de Filio proce
dat Spiritus Sam£fus , cum Filii quoque ipfe fit Spiritus ? Idem
repetit lib. 1 5. cap. 17. de Trinit. Spiritum itidem Filii effe
nos docuit Cyrillús Alexandrinus in Epift. ad Reg. relata ,
tom. 1. cap. 6. Concilii Ephefini, cui adde Epiphanium in An
chorato, & quæ ego animadverti ad Nat. XI. S. Paulini tom.I.
Anecd. . . . .. . . .
Pag. 12. l. 4. Dicendo non aſcendes. Divinare mihi non
videar, fi propofita Bachiarii verba ad celebrem, difciplimam
arcani referenda eſſe pronunciem . Etenim heic ſecundum
antiquorum morem mirandum Euchariftiae Sacramentum pro
ponitur , fed fub verborum involucro , & nube . Ecquid fa
ne eft Altare , umde vitalis cibi participamtarfakmemta , nifi
Sacrofan&um Dominici Corporis, Sanguinifque Sacramen
tum ? Nempe confuevere Veteres dogmata quædam, ritufque
Eccleſiaſticos occultare, ne Infidelium ludibrio Sacra expo
nerentur , Chrifti mandatum fequuti : Vom effe damdam »
San
San£tum camibus, mec margaritas projiciemdas effe amte porcos .
Quin ipfis Catechumenis Ecclefiaftica quædam Myfteriâ occul
tabantur, ejufque rei fidem facit S. Aug. tra&t. 96. in Johan
nem : Catecbumeais , inquit, $acramemta Fideliam mom pro
dumtar. Præcipuum vero ex iis capitibus, quæ reticeban-
tur, fuit incruentum Sacrificium Altaris, utpote quod Ethni
corum, rudiumque in Fide hominum intelligentiam fuperet.
Poffem hoc fexcentis probare exemplis, nifi eruditis præfto
forent C. V. Emmanuelis a Schelftrate Vaticanæ olim Biblio
thecæ Præfeéti edita in hanc rem volumina, ubi difciplima •
arcami egregie proponitur, validiufque confirmatur . Illius
quidem laborem Vuilhelmus Tentzelius vir eruditus deprime
re editis libris conatus eft , at quali fucceffu jam do&tis eft ani
madverfum. Satis igitur Bachiario fuit tantum Sacramentum
dumtaxat defignare , illudque rerum fùblimium altam cogmi
tiomem appellare , ne publicus libellus in Ethnicorum manus
fortaße delapfus myfterio venerabili periculum pareret. Pro
pterea inferius de animæ origine loquens, altaris inje&ta ,
mentione hæc ait : Bafis altaris velut quaedam radix profamdi
tatis efl , cujus fecreto etiam ratiomem, amimae jamgamus. Vi- .
des ex noftro Au&tore tum animæ originem, tum Sacramenti
venerandi inftitutionem ad arcami difciplimam fpe&tare. Sed
hæc fatis fuperque & ex mera conje&tura.
Pag. 13. l. 17. Imcaute Sp. S. Tertiam Trinitatis perfo
nam incaute dici jmgemitam Bachiarius affirmat, ejufqué ratio
validiffima profe&to mihi videtur ; evitandum enimi eft, in
quit ille, me duo imgemiti , aut duo Patres ab Imfidelibus affi
memtar. In Symbolo tamen , quod S. Athanafio adfcribitür,
atque ab Eccléfia Catholica adoptatum fuit, hæc ita leguntur:
Spiritas Samííus á Patre , & Filio, mom fa£tus , mec creatus ,
mec gemitus , fed procedem s. Si mom gemitus eft Spiritus, ergo
imgemitus , ac idcirco ftat contra Bachiarium Ecclefia. Et re
vera unum Verbum vocari poffe gemitum tum à Johanne in ,
Evangelio cap. primo, ubi uuigemitum bis appellat, tum à
Symbolo Apoftolorum , & à plerifque Patribus docemur. Igi
tur Spiritus dici nequit gemitus , & contra imgemitus dici pote
rit. Verum re£te fenfiffe Bachiarium, ni mea me fallit opi
nio, evidenter oftendam. Itaque primum animadvertamus
oportet, imgemiti vocem ita Patris effe , ut tamquam ejus
proprietas perfonalis apud Scriptores antiquos haberetur . .
Eufebius Cæfarienfis cap. 19. lib. 2. A&tor. Concilii Nicæni a ,
Gelafio Cyziceno colle&torum hæc habet: $ic &yimns 3 esis ,
και Πατηρ. έι, ο o γεγενημένες εξ αυτό μονογενής υιός Θεός λόγος. Όη με
ingenitus Deus, & Pater. Zmus ex eo genitus unigenitus Fi
lius Deus Verbum. Addit: åavsp år sx års suveyèvrnros Tå et; ,
» IIarpi Gvis irspov , $tat åúò ovyytmu** . Sicut igitur mom eft
alter Deus cum Deo , &• Patre imgemitus , ita meque comgemi
tus &-c. Idem etiam animadvertit S. Thomas contra error.
Graec. Opufc. 1. cap. 8. Idcirco vetuftus Auétor Quæftionum,
quæ S. Athanafio tribuuntur, quæft. 5. imgemiti agnomen pro
prium unius Patris vocat : "Φιον το μεν Πατρός το αγέννητον, το 3
υιυ το γέννητων, του 3 αγίν πνέυματος το εκπορευτόν - Ρroprium Patris
efl imgemitum effe , Filii vero gemitum, at Spiritus Samtti pro
cedere. Neque aliter loquuntur S. Athanafius in Epift. ad Se
rapionem. Nazianzenus in Orat. 22. in laudem Heron. prope
finem, Ifidorus lib. 7. Etymol. cap. 4. §. 1. Anfelmus in Monb.
log. cap. 54, a med. aliique Patres, inter quos Auguſtinus
lib. 1 5. de Trin. cap. 26. ait: Pater folus mom eft de alio, ideo
fòlus appellatur iugemitus, quod alibi repetit. Reétiffime igi
tur anirhadvertit Bachiarius Spiritum San&tum incaute ingeni
tum vocari ; illud enim vocabulum proprium amplius nón fo
ret Patris. Aliud autem eft Spiritum dicere mom gemitam,
aliud. ingemitum appellare. Primum Ecclefia ipfa ufurpat,
alterum vix patitur, ne duo imgemiti , duoque idcirco Pâtres
effe videantur. Hæc eft Bachiarii ratio, eademque eft, quam
S. Auguſtinus ſequitur Serm. 58. de temp. qui eſt 3. infra Oct.
Epiph. Spiritus Samttus , ait ille , mec imgemitus, mec gemitus
alicubi dicitur, me f imgemitas diceretur, ficut Pater, duo
Patres im Sam£ta Trimitate jmtelligeremtur ; aut fi genitus di
ceretur, ficut Filius , duo itidem Filii im eadem æſtimarentar
effe Samíta 7'rimitate. Auétor quoque Anonymüs libri de ,
Trinit. & Unitate Dei cap. 1. tomo 4. Operum S. Auguftini ait:
Spiritam Samëtum meque ingemitum , meque gemitum Fides re
ÉÉa declarat , quia fi dixerimus imgemitìam , duos Deor affir
mare videbimur &c. S. Gregorius Nazianzenus Orat. 5o. De
Fide Nicæna : Spiritum , inquit, Sam£tum Deum, moj, jmge
mitam , meqae gemitam , vemeramur. Et Orat. 26. col. 3. fa
ιείur : Πνεύμα εν εκ Θεού τίύ ύσειξιν έχα , παραχωρούν πατρί μεν
C αγεν
2ytmrias , Spiritum ex Deo fubffamtiam habemtem , boc fòlo mo.
mi, e Patri cedemtem , quod mom jngemitus fit. Idem repetit
aliis in locis laudatus DoCtor, & poft hos omnes Conciiium
Toletanum Undecimum in Profefs. Fidei ita Patrem ingemitum
profitetur , ut dicat Spiritas Samtius mec imgemitus,Tmec ge
mita s creditur , me aut ff imgemitum dixerimus , duos Patres
dicamus &c. Hinc eft quod Ruiz eruditiffimus vir e S. I. in ,
Comment. ad S. Thomam de Trinitate difp. 52. fe&. 3. & 8.
fentiat : Simpliciter loqueudo Spiritum San£ium mom effe imge
mitum . Hunc ibidem confule, & præterea Vafquez Ttom. 2.
in primam partem S. Thom. difp. i4o. patebitque quam pru
denter in hanc fententiam Bachiarius iverit. -

Pag. 14. /. 9. •4 Patre procedem s. Spiritum San&um a

Patre procedere, Bachiarius affirmat, & niihil de Filio habet.
Scilicet eo tempore nondum hærefes exortæ fuerant, quæ
Ecclefiam ad hanc definiendam quæftionem cgmpellerent, `uti
fequentibus fecnlis faétum • Synodus Conftantinopolitana_.
prima, ſeu (Ecumenica ſecunda in Symbolo vulgato Spiritum
à Patre procedentem yocarat , nil autem de Filio cogitavit.
Hoc Symbolum tota diu Ecclefia cuftodivit, quale a Conci
lio acceperat, Scriptorefque Catholici idcirco abfque nota .
proceffiónem Spiritus Sanéti a Fili9 reticebant tantum , non .
inficiabantur. Sequuta funt deinde tempora, quibus Occi
dentalis Ecclefia pàrticulam Filioque Symbolo addendam pru
dentiffime cenfuit. At de hac re infra mihi fermo recurret,
ubi de Symbolo ®gicumque agam. Vide etiam, quæ adnota
vi ad verfum 139. Nat. XI. S. Paulini tom. 1. Anecdot.
Pag. 16. 1. i7. Virgiuem quoque . Helvidii hærefis, ejuf
que impia in Mariæ Virginitatem dogmata cui nota non funt ?
Sub feculi quarti finem famofus hic nebulo vixit, quo eo
dem tempore Bachiarium noftrum fcripfiffe , in Prolegome
nis non fine ratione affirmavi. Illud etiam hinc probari ali
quantulum poteft; nullum enim alium hæreticum præter iftum
nofter commemorat, cujus rei caufam hanc unam fufpicor,
nempe quod hærefes propiores, magifque præfentes aper
tiori refutatione indigere , quam longe ante damnatas is ar
bitraretur.Ceterum Helvidianas blafphemias pracclariffimo li
bello Hieronymus excepit, ubi perpetuam virgimitatem B. Ma
riæ illuftribus argumentis tuetur. In hanc eandem arenam.
de
-
defcendit Epiphanius hærefim Antidico Marianitarum recen
fens,. quin prolixam in eofdem hæreticos Epiftolam fcripfit,
quam ibidem legere eft. -

l. 2 1. Carmem quoque . Hæc quidem verba in Origenem

prolata effe videntur ; hic enim pluribus in locis , & præci
“pue lib. 4. de Reſurr. & in Expoſitione primi Pſalmi, & in .
Stromatibus propriam carnem , qua homines in vita funt ufi,
extremo Judicii die non refurre&turam affirmavit. Mihi tamen
propiora Bachiario tempora heic fignificari creduntur ; fiqui
demi fub feculi quarti finem Joannes Hierofolymitanus Epifco
pus eofdem Origenis errores recoquens , caufam SS. Epipha
hio , ac Hieronymo præbuit pro Catholica veritate fcriben
di. Egregia admodum hanc in rem videnda eft ejufdem Hie
ronymi Epiftola 61. ad Pammachium adverfus errores 3oam
mis Hierofolym. Hunc vero Epifcopum infra tacito nomine de
fignari arbitror , quum Bachiarius ait : Neqae , ut quidam
abfurdiffime, aliam carmem pro bac refurre£turam dicimus .
Pag. 19. /. 5. Si aatem, qaaeritur. Eminentiffimus, &
Clariffimius Card. Norifius in Vindic. Auguft. cap. 4.§.3. quæ
ftionem hanc ita occupavit, ut alia addi omnino nequeant.
Pauca ex eodem libabimus. Certum eft per plura fecula vel
Patrum præftantiffimos in origine animæ affignanda ancipites
hæfiffe. Et fane divini Scriptores Auguftinus, ac Hierony
mus, hac per Epiftolas varias quæftione agitata, nihil certi
ftatuere potuerunt. Confulantur hujus Epiftola ad Marcelli
num, & Apologia contra Rufinum ; illius vero Epiftoae ad
Hieronymum, & ad Optatum, librique quatuor de origime ,
amimarum , in quibus tamen rem dubiam utrique fatentur.
S. Eucherius in cap. 3. Genefis , Pomerius in lib. de anima,
Africani Patres fec. VI. in Epift. Synod. ex Sardinia Byzantium
miffa , S. Fulgentius lib. 3. de verit. prædeft. & gratiæ, ad
eundem fcopulum hæfere ; & poftremus ifte cap. 18. Augufti
-num, quod ea de re dubitarit, maximis effert laudibus, &
caput vigefimum his claudit verbis : @aamto ergo melius ab
bujus qùafiiomis certamime temperamus Tim qua`mos imam iter
laborare cogmofcimus , praefertim quia quod a Sam£iis viris ma
joribus moflris videmus mimime defmitum, oportet mos tamto
cautius , atqae temperamtius quaerere, quamto ad ejus fimem
illos præclaros viros cermimus mimime pervemiffe. Caffiodorus
C 2 quo
quoque lib. de anima cap. 14. Gregorius Magnus lib. 7. Epift.
53. in eadem fuere dubitatione , quin S. Ifidorus Hifp. Epifc.
lib. 2. de Offic. Ecclef. cap. 23. inter alias fententias, quas de
fide tenendas proponit, hanc inferuit : @2od imcerta fit ami
mae origo . . Alios Au£tores etiam ævi fequioris congerit lau
datus Cardinalis Norifius in præclariffimo Opere fuperius
memorato. Nemo igitur mirabitur adeo dubium in hac fen
tentia ſtetiſſe Bachiarium .
Pag. 2 1. l. 9. Sed mec illi &c. Animas a Deo in fingulo
rum hominum conceptione creari, veteres, Patres fenfere ; ea
demque fententia, ut docet Eminentiffimus Cardinalis Nori
fius in Vindiciis Auguftin. cap:-4. S. 3. ufque ad Pelagianae
hærefis tempora potiorem auétoritatem obtinuit. Quum ve
ro exinde illud argumentum hæretici promoverent, nempe ,
animas, fi a Deo creentur, non poſſe cum peccato produci ;
tum S. Auguftino, tum præftantiffimis Patrihns aliafententia
placuit, qua animæ ex anima parcntis traduci, ac propagari
cenfebantur. Tantum autem roboris Auguftini verba fibi con.
ciliarunt, ut pluribus poft illum feculis Scriptores fan6tiffimi
de origine animæ dubitarint, donec Scholafticorum opinione
praevalente; & animarum traduce antiquato , earundem crea
tio in Ecclefia communis evafit.Id ex pluribus Auguftini locis
patet,& præfertim lib. io. de Gen. cap. 23.Epift.28.ad Hieron.
ac Epift. 147. &c. Igitur hinc etiam tempus, quo Bachiarius
fcripfit, eruere nobis aliquantulum licet : fi enim iis tempo
ribus, quibus ille hanc Apologiam confcripfit , Pelagii deli
ramenta Chriftianam Rempublicam occupaffent, utique fen
tentiam illam , qua animas ex traduce in nos devenire cen
fuerunt viri doétiffimi , quamque Catholicis dogmatibus ,
Auguftino præeunte , altius favere crediderunt, fibi minus
probari non dixiſſet. -

Pag. 22. l. 1 I. Diabolum non ita . Heic inſanum Mani

chæorum dogma refelli patet . Siquidem hi inter cetera deli
ramenta, quibus perniciofiffimam hærefim in Orientem inve
xere , hoc quoque pronunciarunt , nempe Diabolum ab ori
gime mahum meqaaquam fuiffe. Audiatur S. Epiphanius Hæref.
66. quæ eft de Manich. num. 16. ubi hanc eorum opinionem.
refutans, ait : Αμα δε ο σερί Διαβολε ούτος διαλυπτέον, ουκ από
κτίσεως φυσικώς κακού κεκτισμένου, αλά εαυτώ μετα χρόνων το ποιέν κα
307
μ* ipsusauivsv. De T)iabolo quoque fic babemdum eff , eum mimi
me ab origime ipfa meque comditiome malum extitiffe : ali
quamto poflea tempore malum , quod faceret excogitaffe . Hoc
idem infra num. 62. pluribus probat. Neque folis Manichæis
infana hæc opinio placuit, verum etiam Prifcillianiftis , qui
omnium hærefum contagia in unum coegere . Leo Magnus
Epift. 93. ad Turibium Afturicenfem Epifcopum cap. 6. horum
errorem ita defignat : Sexta ammotatio jmdicat eos dicere » ,
quod TOiabolus mumquam fuerit bomus , mec matura ejus opi
ficiam Dei fit , fed eùm ex Chao, &• temebris emerfiffe , qüia
fcilicet mullum fui habeat au£ìorem, fed ommis mali ipfe fit
primcipiam, atque fubffamtia , cum Fides vera , quæ efl Ca
tbolica , ommium creaturarum five fpiritualium , five corpora
lium bomam comfiteatar fubflamtiam , &• mali mullam 鄒 fZIZ

turam, quia Deus , qui umjverf efl comditor, mibil mom bomum
fecit &c. Videndus hac etiam de re S. Cyrillus Hierofolymi
tanus Cathec. 2. & Coccius lib. 4. artic. 5. Tom. 2. Damnatus
autem hic error antiquitus fuit in vetuftiffimis Capitulis con
tra Manichæos, quæ poft Bachiarii opera fubjeci, ibi enim ,
fic legitur : Si quis bujus mumdi primcipem , boc efl Diabolum,
&• temebrarum globum afferit procreditum , &• mom a 'Deo bo
mum Angelum fa£ium, & propria poßremum perverfitate mu
tatum, anathema ſit .
• Pag. 24. 1. 16. Sed ab bis ad tempus &c. San&um jeju
nii ufum Jovinianus, cujus tempore Bachiarium vixiffe credi
derim, improbare eft aufus , eique fe Catholica ftatim орро
fuit Ecclefia. Hieronymus vir fanétiffimus, cui omnium pri
mo hanc hærefim jugulare contigit, hæretici errores duobus
libris excepit, in quorum altero pluribus de jejunii utilitate
agit, ubi etiam erudite probat ommem creaturam Dei, quae ad
afus ciborum a Comditore comceffa eft , bomam effe , uti Bachia
rius ait, quod tamen infcite Jovinianus negabat. S. Augufti
nus ad Quodvultdeum lib. de Haeref. num. 82. de Jovi
niano loquens, ait : Hic ommia peccata , ficut Stoici Philofo
phi, paria eſſe dicebat, nec ºpeccare homimem lavacro re
gemeratiomjs accepto , mec aliqaid prodeffe jejumia , vel a cibis
aliqzibus abflimemtiam . Vide S. Ambrofium in Epift. 82. ad
Vercell. Gennadium in Fidei profefs. &c.
?ag. 25. l. 7. Comjugia . Altera hæc fuit Joviniani hære
C 3 fis,
fis, nempe conjugia facro Virginitatis voto æquare. S. Augu
ſtinus loco ſupra citato addit: Virginitatem Sanctimonialium,
&• comtimemtiam fexus virilis im Sam£iis eligemtibus caelibem vi
tam, comjagiorum caftorum, atque fideliam, meritis adæqua
bat, ita ut quædam Virgimes facræ prove£tae jam ætatis im ?Jrbe
Roma , ubi hæc docebat, eo audito mupfiffe dicantur. S. Hie
ronymus quoque lib. 1. contra Joviniánum hanc ejufdem pro
ponit hærefim : Dicit virgimer , viduas , &• maritatas, quæ
emel im Cbriflo lotæ fumt , fi mom difcrepamt ceteris operibus ,
ejufdem effe meriti. Gennadius Maffil. in profefs. Fidei , quæ
in Append. ad Tom. 3. S. Auguftini edita eft, num. 68. fimilia
habet : Sacratæ Deo Virginitati muptias coæquare , aut pro
amore cafligamdi corporis abflimemtibus a vimo, vel carmibus ,
mil credere meriti acereſcere, non hoc Chriſtiani, ſed fovi
niami e/f.
Pag. 29. 1. 8. ffejamia .. Egregiam Difquifitionem deve
terum Chriftianorum Jejuniis vide apud C. V. Cabaffutium in
Notit. fec. 2. Jejunii autem vera ratio non in eo folum fita.
erat, ut a cibis , & commeffationibus Chriftiana gens abftine
ret, verum etiam , ut fe reliquis voluptatibus fubduceret.
Qui pius mos apud veteres Patres non raro defcriptus repe
ritur , & præcipue apud Sanétum Maximum ; S. LeonemL ,
aliofque veteres Patres. De Jejuniis elegantiffimum Tra&a
&tum edidit Clariffimus P. Thomaffinus. Vide vero Difquifi
tionem meam, de jejumiis trium , &• quatuor 7'emporum •,
quam ut hunc locum illuftrarem in hoc libro invenies.

F I W 1 S.

INDEX
 I N D E X
A Llegoriſtarum duæ claf Continentia conjugalis . 25.
fes . lxxx. -
** icó.
Anima. Quæftiones de anima Continentia ſcripturarum 27.
in HifpaEia agitatæ. xx. 18. S. Confuetudinari. 29.
Cyrilli Hierofolymitani lo
Arbitrium voluntatis. 25.
Aquilejenfis Ecclefiæ fymbo cus illuſtratus . xlIII.
lum . XvIII.
s, Auguſtini locusemendatus Iabolus culpa hoc co
xxï. conje&ura de au£to gnomen adeptus. 22.
. re libri oiim eidem adfcri 'Digmari quid figuificet ? LIII.
pti. lxxiii. Doćtores. Lv. 3o. 34.
Achiarius natione Hipa E Pifcopis honoris genus
olim delatum. LvII.
nus. 111. forte ex provin
ciaGallæciæ vi. Monachus,
Idei libelli in caufa Pri
non Epifcopus. £ III. -

Baptizati , non Cathecumeni, fcillanifmi . v1.

filii appellantur • 3 16. Formæ ſubſcriptio juſſa a PP.
Toletanis. v.
Beatiffihus, Beatitudo ; xlix.
BENEDICTI XIV. P. M. præ
clara fententia . 57. Gºis
| J VIIIe
provincia . v1.
Eritania urbs Epifcopalis in
provincia Gallæciæ. vIII. Gennadii catalogus minus ac
curatus . xxvIII. xLvII.
Gradus in Trinitate reiicien
Aput pro famiiificatioue
Cಘಿ; livivin. 30.
Cathedra Petri, Sedes Fidei 7.
di . 12.

Chriſmatis ſanctificatio. Io I. Æreticis non convenit

Chriftianorum patria. XLvili. Chriftianorum nomen ,
6. 1о. -
XIV, - -

Civitates refugii adeundæ pec Hermæ locus emendatus. 3o.

catori .. 85. - not. I. -

Conjugium Deo auétore con-, S. Hieronymus locum Eccle•

ceffum. 25. io&. fiaftis rećite interpretatur .
Confolatio pro remedio. 36. - Lxv. verus auétor objurga
3 8. 4O4 tionis in Evagrium . LXXII.
Je
 Ejuniorum fpecies. xxx11. Origeniftarum libri olim im
utilitas . 24, jejunia at minuti . lxxiv,
!ßčነ᎓žÆ0ፖ¡Ó • 29.
S. Innocentii Primi ſententia Atres ſymboli Lv1.
de Virginum facrarum con Peccatâ in tres claffes o
jugio. lxxxv. lim tributa 48. peccatum.
ufque ad mortem. 5o. pec
TAಣ್ಣ XXII.
locus explicatur cati recordationem Deus
-

oculis cordis noftri aperit.

S. Leonis Magni Epiftola ad 78. peccatum in Spiritum.
Nicetam Aquilejenfem . LI. ſanétum. I 14, -

Epiftola adverfus Prifcillia. Peccamima . 88. i ie.

nos vi11. & alibi paffim . S.Philaftriii locus explicatur,
Job ex Exau ftirpe defcendit. XIII.
4. Pœnitentia peccatorum . 25.
mortis genus. 86. martyrii
Acceus San&i Patricii vices ſubit. 92.
Difcipulus male confu Pœnitens procul ab omni--.um
fus cum Macceo vate , & vel proximiorum confpe
cum Bachiario . lxxvIII. õtu flatuendus . 56. adfi
Monachi diéti olim Chriftiani gnandus Epiſcopo. 63. Dei
Philofophi Lxi. Monacho amicos precibus fatigare_»
rum peregrinationes. LXI. debet. 8 1.
„Mundi interitus . LxxxIII. Principari. 98.
JMumdialis princeps 7o. & Priſcillianiſmi characteres xL1
alibi.
“Progmo/łica mativitatum , li
ber Bachiario ſuppoſitus.
Ihil. Quæftio de mibilo, XXXVIII. LXXVII.
apud Hifpanos . xxiv. ?ropbetia Pbaraomis. 72,
Mom omime, idem ac mibil. lv.
LV I « - Oººººº- . XXXI•

lympius celeberrimus"
O Hifpaniæ Epifcopus •! RRefur
: lapfi . LXIx.
2XxXVIII. . . . ..
re&tio hujus carnis.
Orationum libellus, Gothico -“хм. xvм. 17.
Hifpanus. LxvIII. Rufini Apologiam expilavit
*. .

Origenis errores de fenfu al Bachiarius .. xI.

legorico . LXXX·
Sa
 Alomon. Epiftola de fine
Salomonis perperam Ba
chiario adfcripta . LxxvI.
Poenitentia & falus. 72. fa
pientiæ liber. Ibid.
Samaritani haeretici & Idolo
latræ . 4. - Virginitatis laudes. 25.
Saxius CJofephus Antonius )
V. Cl. de Bachiario praccla
I C IIlCI'1tllS , LXIV , LXX.
Syagrius & Paſtor Hiſpaniæ
Epifcopi . v1.
Heophili Alexandrini mi
te imperium in mona
chos . LvIII.
Thomæ Evangelium apocry
phum . XL.
De Trinitate doćtrina. I 1. &
feqq.
Transfufio animarum difpli
cet Bachiario. 21. aliiſque
illius ætatis. xxvII.
V Eniam ſine poenitentia ,
promereri non poſſu
mus. 74.
Virginum facrarum conjugia
an olim irrita? Lxxxv. con
jugium cum his impudicum,
& ſceleratum . 97. ſcelus ,
non conjugium . 1oo. Vir
go in conjugium copulata,
cum velamen accepit. io8.
viro immortali jun&ta. 1o7.
not. I I I.
An£ti Zenonis Veronenfis
laus Virginitatis xxxvII.
horofcopum texit Neophy
tis fuis. LxxvIII,
ாடு