ΚΚΕΕΦ

ΦΑ ΑΛ
ΛΑΑΙΙΟ
Ο1 1
Η
ΗΛΛΕΕΚ
ΚΤΤΡ
ΡΟΟΝ
ΝΙΙΑ
ΑΚΚΗΗΔ ΔΟ
ΟΜ ΜΗΗ ΤΤΩ
ΩΝΝΑΑΤΤΟ
ΟΜΜΩΩΝ
ΝΚΚΑ
ΑΙΙ
Ο
ΟΠΠΕΕΡΡΙΙΟ
ΟΔΔΙΙΚ
ΚΟΟΣΣ Π ΝΑ
ΠΙΙΝ ΑΚ
ΚΑΑΣΣ

ΣΚΟΠΟΣ

Σκοπός στο κεφάλαιο αυτό είναι να παρουσιασθούν οι «σύγχρονες» αντιλήψεις για την σύσταση και την
ηλεκτρονιακή δομή του ατόμου (κανόνες - αρχές με τις οποίες τοποθετούνται τα ηλεκτρόνια γύρω από τον
πυρήνα) καθώς και να δοθεί η περιγραφή του σύμφωνα με το ατομικό πρότυπο του Bohr και το
κβαντομηχανικό πρότυπο.
Με βάση το κβαντομηχανικό πρότυπο θα περιγραφούν θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ατόμου, όπως η
ατομική ακτίνα («μέγεθος» των ατόμων) και η ενέργεια ιοντισμού, και θα εξηγηθεί η μεταβολή σε αυτά τα
χαρακτηριστικά από άτομο σε άτομο.
Ένας άλλος σκοπός στο κεφάλαιο αυτό είναι να εξηγηθεί πώς η ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων καθορίζει
την χημική δραστικότητά τους (πώς αντιδρούν μεταξύ τους) και τελικά το είδος των δεσμών με τους οποίους
ενώνονται.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1

Κ
Κεεφ
φάάλλα
Κεφάλαιοαιιο
ο11–
1 –H
– Hλλεεκκττρ
ροοννιια
Hλεκτρονιακή ακκή
ήδδο
ομμή
δομήή τττων
ω
ωνν α
αττό
όμμω
ατόμωνωνν κκα
αιι ο
και οππεερ
ριιο
οδδιικκό
περιοδικός όςς π
π ίίννα
ακκα
πίνακας αςς 1
Σκοπός 1
Ενότητες Κεφαλαίου 1 1

1.1 Ατομικά πρότυπα, σύσταση και ηλεκτρονιακή δομή του ατόμου 4

1.1.1 Σύσταση του ατόμου 4

Σκοπός 4
Προσδοκώμενα αποτελέσματα 4
Λέξεις – Κλειδιά 4
Ερωτήσεις ενότητας 1.1.1 4

1.1.2 Ατομικά πρότυπα 7

Σκοπός 7
Προσδοκώμενα αποτελέσματα 7
Λέξεις - Kλειδιά 8
Ερωτήσεις ενότητας 1.1.2 8
Ενθετο 1: Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και κυματική φύση του φωτός 9
Aτομική Θεωρία του Δημόκριτου 12
Aτομικό Πρότυπο του Dalton 13
Aτομικό Πρότυπο του Τhomson 13
Aτομικό Πρότυπο του Rutherford 15
Aτομικό Πρότυπο του Βohr 16
Ενθετο 2: Αλληλεπίδραση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας(φωτός)και ατόμων 17
Μεθοδολογία #1: Ασκήσεις σχετικές με το ατομικό πρότυπο του Bohr 25
Kυματική Θεωρία της Υλης του De Broglie 29
Aρχή της Αβεβαιότητας (απροσδιοριστίας) του Heisenberg 34
Kβαντομηχανικό Πρότυπο του Ατόμου – Kυματική Εξίσωση του Schrodinger 35
KΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

1.1.3 Αρχές δόμησης πολυηλεκτρονικών ατόμων – Aρχή του Pauli 45

Σκοπός 45
Προσδοκώμενα αποτελέσματα 45
Λέξεις - Κλειδιά 45
Ερωτήσεις ενότητας 1.1.3 45
Ενθετο 3: Πειραματική απόδειξη του spin του ηλεκτρονίου 48
Μεθοδολογία #2: Γραφή της ηλεκτρον. δομής των ατόμων (Aufbau διάγραμμα) 50

1.1.4 Ενέργεια τροχιακών σε πολυηλεκτρονικά και μονοηλεκτρονικά άτομα

Σκοπός 62
Προσδοκώμενα αποτελέσματα 62
Λέξεις - Κλειδιά 62
Ερωτήσεις ενότητας 1.1.4 62

1.2 Περιοδικός πίνακας – Περιοδική τάση των στοιχείων 67

Σκοπός 67
Προσδοκώμενα αποτελέσματα 67
Λέξεις - Κλειδιά 67

1.2.1 Ιστορική αναδρομή στην διαμόρφωση του περιοδικού πίνακα 68

1.2.2 Σύγχρονη μορφή του περιοδικού πίνακα 70

1.2.3 Δομή του περιοδ. πίνακα σε σχέση με την ηλεκτρον. δόμηση των ατόμων 70

1.2.4 Περιοδικός πίνακας – Tομείς του περιοδικού πίνακα -Περιοδικότητα 73

Μεθοδολογία #3: Προσδιορισμός της θέσης στοιχείου στον περιοδικό πίνακα (π.π.) από την
ηλεκτρονιακή δομή και το αντίστροφο 75

1.2.5 Περιοδικός πίνακας – Mέταλλα, αμέταλλα και μεταλλοειδή 79

1.2.6 Περιοδικός πίνακας – Στοιχεία μετάπτωσης 82

1.2.7 Περιοδικός πίνακας και ατομική ακτίνα των στοιχείων 87

Mεταβολή της Ατομικής Ακτίνας κατά Μήκος μίας Περιόδου του περιοδ. πίνακα 91
Mεταβολή της Ατομικής Ακτίνας στα Στοιχεία Μετάπτωσης 94
Μεθοδολογία #4: Σύγκριση και ταξινόμηση στοιχείων ως προς την ατομική τους ακτίνα 97

1.2.8 Περιοδικός πίνακας (π.π.) και ενέργεια ιοντισμού 103

Mεταβολή της Ενέργειας Ιοντισμού κατά Μήκος μίας Ομάδας του (π.π.) 105
Mεταβολή της Ενέργειας Ιοντισμού κατά Μήκος μίας Περιόδου του (π.π.) 106
Mεταβολή της Ενέργειας Ιοντισμού στα Στοιχεία Μετάπτωσης 107
Μεθοδολογία #5: Ταξινόμηση στοιχείων ως προς την ενέργεια ιοντισμού 109

1.3 Ηλεκτρονιακοί τύποι και χημικοί δεσμοί 115

Σκοπός 115
Προσδοκώμενα αποτελέσματα 115
Λέξεις – Κλειδιά 116

1.3.1 Χημικοί δεσμοί και ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων 116

1.3.2 Ηλεκτρον. θεωρία του σθένους – Ηλεκτρον. τύποι του Lewis 117
2
 Ενότητες κεφαλαίου 1

Ηλεκτρονιακοί τύποι του Lewis και χημικοί δεσμοί 117

Kανόνες για την Γραφή των Ηλεκτρονιακών Τύπων του Lewis 125
Μεθοδολογία #6: Γραφή ηλεκτρονιακών τύπων του Lewis 126

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 138

Ασκήσεις πολλαπλών επιλογών 138
Ασκήσεις τύπου Σωστό – Λάθος 141
Ασκήσεις τύπου συμπλήρωσης όρων 144
Ασκήσεις αντιστοίχισης 149
Ασκήσεις – Προβλήματα 151
Συμπληρωματικές Ασκήσεις 179

Απαντήσεις στις ερωτήσεις και ασκήσεις του Κεφαλαίου 1 192

Απαντήσεις στις ερωτήσεις αντιστοίχισης των ενοτήτων του Κεφαλαίου 1 192
Απαντήσεις στις ασκήσεις πολλαπλών επιλογών του Κεφαλαίου 1 192
Απαντήσεις στις ασκήσεις Σωστό – Λάθος του Κεφαλαίου 1 196
Απαντήσεις στις ασκήσεις συμπλήρωσης όρων του Κεφαλαίου 1 199
Απαντήσεις στις ασκήσεις αντιστοίχισης του Κεφαλαίου 1 202