Final TFB Ligjerata - 2016-2017 Final

Tregjet financiare bashkëkohore COPYRIGHT Safet Merovci
TREGJET FINANCIARE BASHKËKOHORE
LIGJËRATA SHTESË_2016-2017_FINAL
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
SYLLABUSI - Planprogrami i ligjëratave 2016-2017
Java e parë:
 Hyrje_Përmbajtja e leksioneve
Java e dytë:
 Kriza ekonomike dhe financiare globale [(Irlanda: Nga lulëzimi, në rrënim;

Greqia – Mësimet greke për ekonominë botërore (Greek Lessons for the
World Economy); Italia, Spanja, Portugalia;...)]
 Avokimi dhe arsimimi i investitorëve dhe formësimi i kapitalit (Investor

Education and Advocacy and Capital formation);
Java e tretë: …vazhdim!
Java e katërt: vazhdim!
Java e petë:
 Shtetet, a mund të falimentojë? (Can Countries Go Bankrupt?).
 Eurozona nuk është Europa. Eurozona mund të mbijetojë, por ... (The eurozone isn't
Europe. A eurozone may survive, … )
Java e gjashtë: vazhdim
Java e shtatë:
 A është Evropa në prag të një krize të likuiditetit (Is Europe on the Verge of a Liquidity
Crisis?)
1
 Leksionet e Greqisë për ekonominë botërore _ Trilema politike e ekonomisë botërore

(Greek Lessons for the World Economy - The political trilemma of the world
economy).
Java e tetë: vazhdim
Java e nëntë:
 Qëndrueshmëria e Borxhit shtetëror dhe “korniza” për shtim të balancuar

(Sustainability of the Sovereign debt and "framework" for balanced growth).
 Gurthemeli i G 20: “Hekurosja” e përçarjeve në mes të vendeve me eksporte të

pasura dhe vendeve të ngarkuara me borxhe për konsum” (Ironing out rifts between
export-rich countries and debt-laden consumer nations has become the G20's
cornerstone).
 G20 all talk, no action on growth.
 Vendet në zhvillim dhe kriza globale (Developing Countries and the Global Crisis).
Java e dhjetë: vazhdim
Java e njëmbëdhjetë: vazhdim
Java e dymbëdhjetë:
 Receta për Recesion (The Recipe for a Recession)
 Ekonomiksi i tregjeve financiare:
 Politika ekonomike (Economic Policy);
 Politika monetare (Monetary policy);
 Politika fiskale (Fiscal policy)
 Tregjet financiare: të rastësishme; ciklike apo të dyja? (Financial Markets: Random,

Cyclical or Both?)
2
Java e trembëdhjetë: vazhdim
Java e katërmbëdhjetë:
 Ambienti ekonomik dhe monetar në Eurozonë (Economic and Financial Structure

of the European Area).
Java e pesëmbëdhjetë:
 Debat rreth tezave për temë të Masterit
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
LITERATURA BAZË:
 Safet Merovci, Tregjet financiare, Prishtinë, Botimi i dytë, 2008.
 Ligjërata shtesë në Master - 2016/2017 (të përkthyera në shqip; të tjerat në

anglisht).
 Anders Grath, The Handbook of International Trade and Finance, Kogan Page
Limited, 2008.
 Roy E. Bailey, The Economics of Financial Markets, Cambridge University Press,

2005.
 Frederic S. Mishkin, The Economics of Money, Banking, and Financial Markets,

Columbia University, Seventh Edition, 2004.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
3
ROBERT J. SHILLER, Creativity, Corporatism, and Crowds, NOV 18, 2014

Robert J. Shiller, a 2013 Nobel laureate in economics, is Professor of Economics at Yale
University
Economic growth, as we learned long ago from the works of economists like MIT’s Robert
M. Solow, is largely driven by learning and innovation, not just saving and the accumulation
of capital. Ultimately, economic progress depends on creativity. That is why fear of “secular
stagnation” in today’s advanced economies has many wondering how creativity can be
spurred. One prominent argument lately has been that what is needed most is Keynesian
economic stimulus – for example, deficit spending. After all, people are most creative when
they are active, not when they are unemployed.
Rritja ekonomike, siç kemi mësuar kohë më parë nga veprat e ekonomistëve sic është Robert
M. Solow nga MIT-i, është nxitur kryesisht nga të mësuarit dhe inovacionet, e jo vetëm nga
kursimi dhe akumulimi i kapitalit. Në fund të fundit, progresi ekonomik varet nga
kreativiteti. Kjo është arsyeja pse frika nga "stagnimi laik (secular stagnation)" në ekonomitë
e zhvilluara të sotme ka shumë pikëpyetje se si kreativiteti mund të jetë i nxitur. Një
argument i spikatur kohët e fundit ka qenë se çfarë është e nevojshme më shumë e ajo është
stimulimi ekonomik Keynesian - për shembull, shpenzimet deficitare (deficit spending). Në
fund të fundit, njerëzit janë më krijues kur ata janë aktivë, jo kur ata janë të papunë.
Others see no connection between stimulus and renewed economic dynamism. As German
Chancellor Angela Merkel recently put it, Europe needs “political courage and creativity
rather than billions of euros.” In fact, we need both. If we are to encourage dynamism, we
need Keynesian stimulus and other policies that encourage creativity – particularly policies
that promote solid financial institutions and social innovation.
… stimulimi ekonomik Keynesian - për shembull, shpenzimet deficitare (deficit spending).
Të tjerët nuk shohin asnjë ndërlidhje midis stimulimit dhe dinamizmit të ripërtërirë
ekonomik. Sic ka thënë, kohët e fundit, Kancelarja gjermane Angela Merkel, Europa ka
nevojë më shumë për "guxim politik dhe kreativitet se sa për miliarda euro.“
Në fakt, ne kemi nevojë për të dyja. Nëse ne duam të inkurajojmë dinamizmin, ne kemi
nevojë për stimulin Keynesian dhe për politika të tjera që e nxisin kreativitetin - veçanërisht
4
për politika që promovojnë institucione të forta financiare dhe inovacionin social (pershtatje
kreative).
….
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Jeffrey D. Sachs, Investment for Sustainable Growth, OCT 31, 2016
Zhgënjim i madh në ekonominë botërore sot është shkalla e ulët e investimeve. Në vitet që
e sollën krizën financiare të vitit 2008, në vendet me të ardhura të larta, rritja ekonomike
ishte si rezultat i shpenzimeve në strehim dhe në konsumin privat. Kur kriza goditi me forcë,
të dyja llojet e shpenzimeve kanë rënë, ndërsa investimet që duhet të ishin bërë, nuk u
materializuan kurrë. Kjo duhet të ndryshojë.
Pas krizës, bankat qendrore më të mëdha në botë u përpoqën për të ringjallur shpenzimet
dhe punësimin, duke i ulur normat e interesit. Në njëfarë mase, strategjia ka pasë efekt.
Nga përmbytja e tregjeve të kapitalit me likuiditet dhe mbajta e normave të ulta të interesit
në treg, politikëbërësit i inkurajuan investitorët për të ofetuar me çmime më të larta të
aksioneve dhe të obligacioneve. Kjo ka krijuar pasuri financiare përmes fitimeve kapitale,
duke nxitur konsumin dhe - përmes ofertave fillestare publike - duke nxitur disa investime.
Por kjo politikë i ka arritur kufijtë e saj – duke imponuar kosto të pamohueshme. Me normat
e interesit në apo edhe nën zero, investitorët marrin hua për qëllime shumë spekulative. Si
rezultat i kësaj, cilësia e përgjithshme e investimeve ka rënë, ndërkohë që kapitali i
kompanisë i siguruar me borxh, ne raport me kapitalin e kompanisë të siguruar me aksione,
është rritur. Përfundimisht, kur bankat qendrore e shtrënguan kreditin, ekzistonte një rrezik
i vërtetë i rënies së konsiderueshme të çmimeve të aseteve.
Meqenëse politika monetare është shtyrë në kufijtë e saj, ajo që u humb ishte rritja e
investime afatgjata në hekurudhë me shpejtësi të lartë, rrugë, porte, energji me karbon të
ulët, ujë dhe kanalizime të sigurta, si dhe në shëndetësi dhe arsim. Me masa shtrënguese
buxhetore kufizohen investimet publike, ndërsa pasiguritë e mëdha në lidhje me politikat
publike dhe tatimet ndërkombëtare e vështirësojnë biznesin privat.
5
Ekzistojnë tri sfida me të cilat përballet një strategji e tillë: Identifikimi i projekteve të
duhura; Zhvillimi i planeve komplekse që përfshijnë të dy sektorët, publik dhe privat (dhe,
shpeshherë më shumë se një vend të caktuar); dhe Strukturimi i financimit.
Për të patur sukses, qeveritë duhet të jenë në gjendje të bëjnë planifikimin efektiv afatgjatë,
buxhetimin dhe zbatimin e projektit. Kina ka demonstruar këto aftësi në 20 vitet e fundit
(edhe pse me dështime të mëdha mjedisore), ndërsa SHBA-ja dhe Evropa kanë qenë të
penguara në këtë. Vendeve më të varfra, ndërkohë, shpesh u është thënë, nga Fondi Monetar
Ndërkombëtar dhe të tjerët, as mos të provojnë.
Zhvillimi i qëndrueshëm nuk është vetëm një dëshirë dhe një slogan; ajo ofron të vetmen
rrugë realiste për rritjen globale dhe punësim të lartë. Është koha për t’i dhënë vëmendje -
dhe investime – ai e meriton.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
ANDREW SHENG, XIAO GENG, American-Made Financial RepressioN, OCT

24, 2014.
A generation of development economists owe Ronald McKinnon, who died earlier this
month, a huge intellectual debt for his insight – introduced in his 1973 book Money and
Capital in Economic Development – that governments that engage in financial repression
(channeling funds toward themselves to reduce their debt) hamper financial development.
Indeed, McKinnon provided the key to understanding why emerging economies’ financial
sectors were underdeveloped.
At the end of his life, McKinnon was working on a related – also potentially groundbreaking
– concept: a dollar-renminbi standard. In his view, such a system would alleviate the
financial repression and fragmentation that is undermining global financial stability and
growth. The question is whether the powers that be – particularly in the United States, which
has long benefited from the dollar’s global domination – would ever agree to such a
cooperative system.
The notion that the dollar’s global dominance is contributing to financial repression
represents a significant historical shift. As McKinnon pointed out, the dollar became a
6
dominant international currency after World War II because it helped to reduce financial
repression and fragmentation in Europe and Asia, where high inflation, negative real
interest rates, and excessive regulation prevailed. By using the dollar to anchor prices and
the Federal Reserve’s interest rate as the benchmark for the cost of capital, invoicing,
payments, clearing, liquidity, and central-bank reserves all became more stable and reliable.
Një gjeneratë e ekonomistëve të zhvillimit i kanë borxh Ronald McKinnon, i cili vdiq në fillim
të këtij muaji, një borxh të madh intelektual për mprehtësinë e tij – të paraqitur në librin e
tij, ‘Paraja dhe Kapitali në Zhvillimin Ekonomik’, 1973, - se qeveritë që angazhohen në
represionin financiar (kanalizimin e fondeve drejt tyre për të reduktuar borxhin e vet) e
pengojnë zhvillimin financiar. Në të vërtetë, McKinnon sjellë çelësin për të kuptuar se pse
sektori financiar i ekonomive në zhvillim ishte i pazhvilluar.
Në fund të jetës së tij, McKinnon ishte duke punuar në një koncept të ngjashëm -
potencialisht inovator: standardi dollar - renminbi. Sipas mendimit të tij, një sistem i tillë
do të lehtësonte represionin financiar dhe fragmentimin që po dëmton stabilitetin financiar
global dhe rritjen ekonomike. Pyetja është nëse fuqitë ekzistuese - veçanërisht në Shtetet e
Bashkuara, të cilat kanë përfituar gjatë nga dominimi global i dollarit – a do të bien dakord
ndonjëherë për një sistem të tillë të bashkëpunimit?
Nocioni se dominimi global i dollarit është duke kontribuar në represionin financiar

përfaqëson një ndryshim të rëndësishëm historik. Siç vuri në dukje McKinnon, dollari u bë
monedhë dominuese ndërkombëtare pas Luftës së Dytë Botërore, për shkak se ajo ka
ndihmuar për të reduktuar represionin financiar ((kanalizimin e fondeve drejt tyre për të
reduktuar borxhin e vet) dhe fragmentimin në Evropë dhe Azi, ku inflacioni ishte i lartë,
normat reale negative të interesit dhe mbizotërimi i rregullimit te tepruar. Duke përdorur
dollarin për të ankoruar (përcaktuar) çmimet dhe normën e interesit të Rezervës Federale si
pikë referimi për koston e kapitalit, faturimin, pagesat, sheshimin (kliringun), likuiditetin
dhe rezervat e bankes qendrore, që të gjitha, u bënë më të qëndrueshme dhe të besueshme.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
7
Dani Rodrik, The Mirage*of Structural Reform, OCT 8, 2015.
Dani Rodrik is Professor of International Political Economy at Harvard University’s John F.

Kennedy School of Government.
Any serious assessment of the actual results produced by structural reforms around the
world – particularly in Latin America and Eastern Europe since 1990 – would have poured
cold water on such expectations. Privatization, deregulation, and liberalization typically
produce growth in the longer term at best, with short-run effects that are often negative. The
theory behind structural reforms is simple: opening the economy to competition will
increase the efficiency with which resources are allocated; Open up regulated professions –
pharmacies, notaries, and taxicabs, for example – and inefficient suppliers will be driven out
by more productive firms; Privatize state enterprises, and the new management will
rationalize production (and shed all the excess workers who owe their jobs to political
patronage.
Çdo vlerësim serioz i rezultateve aktuale të prodhuara nga reformat strukturore në mbarë
botën - veçanërisht në Evropën Lindore dhe Amerikën Latine, që nga viti 1990 - do të kishte
derdhur ujë të ftohtë mbi pritjet e tilla. Privatizimi, derregullimi, dhe liberalizimi, në
variantin më të mirë, në mënyrë tipike prodhojnë rritje në afat më të gjatë, me efekte
afatshkurtëra, që janë shpesh negative.
Teoria pas reformave strukturore është e thjeshtë: Hapja e ekonomisë ndaj konkurrencës do
të rrisë efikasitetin me të cilën janë alokuar burimet. Hapja e qasjes në profesionet e
rregulluara - për shembul, farmacitë, noterët dhe taxi-të, kështu, furnizuesit joefikasë do të
hidhen jashtë lojës nga firmat më produktive. Privatizimi i ndërmarrjeve shtetërore dhe
menaxhmenti i ri do të racionalizojnë prodhimin (dhe do të pastrojë të gjithë punëtorët e
tepërtë që vendet e tyre të punës i kanë dhuratë nga patronazhi politik).
These changes do not directly induce economic growth, but they increase the economy’s
potential – or long-run – income. Growth itself occurs as the economy begins to converge
to this higher level of long-run income. Conventional structural reform tends to be biased
toward “best practices” – policy remedies that are supposedly universally valid. But, as
successful countries around the world have discovered, a best-practice mindset does not
8
help much in promoting new exports. Lacking its own currency, the Greek government will
have to be especially creative and imaginative.
Këto ndryshime nuk do të shkaktojnë drejtpërdrejt rritjen ekonomike, por ato rrisin
potencialin e ekonomisë - apo në afatgjatë - të ardhurat. Vetë rritja ndodh kur ekonomia
fillon të konvergojë me këtë nivel të lartë të të ardhurave në afat më të gjatë.
Reforma strukturore konvencionale ka tendencë të jetë e njëanshme drejt "praktikave më të

mira"– politikat ilaç që, me gjasë, janë përgjithësisht të vlefshme. Por, ashtu siç kanë zbuluar
vendet e suksesshme, në mbarë botën, një mendim - praktikë më e mirë nuk ndihmon
shumë në nxitjen e eksporteve të reja. …
Në mungesë të monedhës së vet, qeveria greke do të duhet të jetë veçanërisht kreative dhe
imagjinative.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Howard Davies, Central Bank Confidential, AUG 25, 2015

Howard Davies, incoming Chairman of the Royal Bank of Scotland, was the first chairman
of the United Kingdom’s Financial Services Authority (1997-2003). He was Director of the
London School of Economics (2003-11) and served as Deputy Governor of the Bank of
England and Director-General of the Confederation of British Industry.
LONDON – In 1993, the economists Alberto Alesina and Larry Summers published a
seminal paper that argued that central bank independence keeps inflation in check, with no
adverse consequences for economic performance. Since then, countries around the world
have made their central banks independent. None has reversed course, and any hint that
governments might reassert political control over interest rates, as happened recently in
India, are met with alarm in financial markets and outrage among economists.
Në vitin 1993, ekonomistët Alberto Alesina dhe Larry Summers, botuan një letër seminale
(fuqimisht ka ndikuar në zhvillimet e mëvonshme) që argumentoi se pavarësia e bankës
qendrore e mban nën kontroll inflacionin, pa pasoja të dëmshme për performancën
ekonomike. Që atëherë, (shumë) vende të botës, bankat e tyre qendrore i kanë bërë të
pavarura. Asnjë vend nuk e ka ndryshuar kursin, ndërsa çdo aluzion se qeveritë mund ta
9
rikthejnë kontrollin e tyre politik mbi normat e interesit, siç ndodhi kohët e fundit në Indi,
kanë hasur në alarm në tregjet financiare dhe zemërim në mesin e ekonomistëve.
In truth, however, there are many degrees of independence, and not all nominally
independent central banks operate in the same way. Some monetary authorities, like the
European Central Bank, set their own target. Others, like the Bank of England (BoE), have
full instrument independence – control over short-term interest rates – but must meet an
inflation target set by the government. There are differences, too, in how central banks are
organized to deliver their objectives. In New Zealand, the bank’s governor is the sole
decision-maker. At the US Federal Reserve, decisions are made by the Federal Open Market
Committee (FOMC), whose members – seven governors and five presidents of the Fed’s
regional reserve banks – enjoy varying degrees of independence.
The ECB does not publish voting records and seeks consensus at the meetings of its General
Council. By contrast, the BoE’s Monetary Policy Committee (MPC) has nine members, four
of whom are appointed from outside the bank, and all votes are individually recorded;
nobody is allowed to hide behind an institutional view (askush nuk është i lejuar për t’u
fshehur prapa një pikëpamje institucionale). The Fed does not keep a voting record, but
“dissents” (mospajtimet) from its major decisions are noted (these were almost unheard of
when Alan Greenspan was Chairman, but have since become more common).
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Kenneth Rogoff , The French Exception?, OCT 7, 2015.
Kenneth Rogoff, Professor of Economics and Public Policy at Harvard University and
recipient of the 2011 Deutsche Bank Prize in Financial Economics, was the chief economist
of the International Monetary Fund from 2001 to 2003.
PARIS – More than ever, the French economy is at the center of the global debate about how
far one can push the limits of state size and control in a capitalist democracy. To those on
the left, France’s generous benefits and strong trade unions provide a formula for a more
inclusive welfare state. To those on the right, France’s oversized and intrusive government
offers only a blueprint for secular decline. For the moment, the right looks right. Once nearly
the economic equal of Germany, France has fallen well behind over the past decade, with per
10
capita GDP now about 10% lower. France may punch above its weight politically, but it
punches far below its weight economically.
Më shumë se kurrë, ekonomia franceze është në qendër të një debati global rreth asaj se sa
larg ajo mund t’i shtyjë kufijtë e madhësisë shtetërore dhe kontrollit në një demokraci
kapitaliste. Për ata në të majtë, përfitimet bujare të Francës dhe sindikatat e forta tregtare e
sigurojnë formulën për një shtet më gjithëpërfshirës të mirëqenies. Për ata në të djathtë,
qeveria e tepërt dhe e bezdisshme e Francës ofron vetëm një plan për rënie sekulare
(paraqitje të ‘turpshme’ të qëndrimeve të saj). Për momentin, e drejta duket në të djathtë.
Dikur gati e barabartë ekonomikisht me Gjermaninë, Franca ka rënë poshtë gjatë dekadës
së fundit, tani me PBB për frymë rreth 10% më të ulët. Franca mund të shënoj rritjen e fuqisë
së saj politike, por ajo shënon një rënie të madhe në peshën e saj ekonomike.1
Whenever someone proposes turning the eurozone into a transfer union, as France’s
economy minister, Emmanuel Macron, recently did, the presumption is that Germany will
carry everyone else on its shoulders. But why should only Germany have that responsibility?
France’s economy is roughly three-quarters the size of Germany’s. Persuading the Germans
that the French are willing and able to pay their fair share could make room for a lot of
necessary compromises that until now have seemed impossible.
Kurdo që dikush propozon kthyerjen e eurozonës në një bashkim transferesh, sic e beri
kohët e fundit ministri i ekonomisë i Francës, Emmanuel Macron, supozimi është se
Gjermania do t’i marrë të gjitha përgjegjësitë e të tjerëve mbi supet e saj. Por pse duhet vetëm
Gjermania të ketë atë përgjegjësi? Ekonomia e Francës është afërsisht tre të katërtat e
madhësisë së Gjermanisë. Bindja e gjermanëve se francezët janë të gatshëm dhe në gjendje
të paguajnë pjesën e tyre që u takon, mund të bëjë vend për një mori kompromisesh të
nevojshme, që deri më tani janë dukur të pamundura.
Progressive economists love the French government for spending a staggering 57% of GDP,
compared to government expenditures of 44% of GDP for Germany. And it must be
1
[2013- France: 2.806 trillion USD; Germany 3.73 trillion USD; United Kingdom 2.678 trillion USD; USA 16.77
trillion USD; China 9.181 trillion USD; Japan 4,898 trillion USD]
11
acknowledged that the French government provides excellent value in some key areas.
France’s health service justly receives much better reviews than the United Kingdom’s.
French citizens might pay a lot of taxes and suffer a high degree of regulation, but at least
they get something in return.
Another obstacle to applying the French model elsewhere is that France enjoys certain
unique advantages that are arguably critical to its success. Elite French managers are widely
considered among the best in the world, and are frequently selected to head major
international corporations.
Elite Menaxherët franceze janë konsideruar gjerësisht ndër më të mirat në botë, dhe janë
zgjedhur shpesh për të kryesuar korporatat e mëdha ndërkombëtare.
Corruption is certainly a problem, but significantly less so than in most of the eurozone’s
south. (The Italian state is also large and intrusive (e bezdisshme), but it does not produce
the high-quality public services that the French government does.)
[Sigurisht, korrupsioni është një problem por, në mënyrë të konsiderueshme, më pak se në

shumicën e jugut të eurozonës]
Lastly, France arguably has one of the world’s most favorable natural environments, with
fertile soil and an exceptionally temperate climate.
[(Së fundi, Franca ndoshta ka një nga mjediset natyrale më të favorshme, me tokë pjellore
dhe me një klimë jashtëzakonisht të butë].
A healthy French economy would do wonders to help lift the eurozone out of its malaise. It
could also provide an example to countries everywhere of how inclusive capitalism can work.
[Një ekonomi franceze e shëndetshme do të bëjë mrekulli për të ndihmuar eurozonën për ta
hequr nga gjendja e saj e keqe. Ajo, gjithashtu, mund të ofrojë një shembull për vendet e
tjera se si kapitalizmi gjithëpërfshirës mund të funksionojë].
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
12
Robert Skidelsky, The Moral Economy of Debt, OCT 21, 2014.
Every economic collapse brings a demand for debt forgiveness. The incomes needed to repay
loans have evaporated, and assets posted as collateral have lost value. Creditors demand
their pound of flesh; debtors clamor for relief. Consider Strike Debt, an offshoot of the
Occupy movement, which calls itself “a nationwide movement of debt resisters fighting for
economic justice and democratic freedom.” Its Web site argues that “[w]ith stagnant wages,
systemic unemployment, and public service cuts” people are being forced into debt in order
to obtain the most basic necessities of life, leading them to “surrender [their] futures to the
banks.”
Çdo kolaps ekonomik sjell kërkesën për falje të borxhit. Të ardhurat e nevojshme për të
shlyer kreditë janë ‘avulluar’, ndërsa asetet e dërguara si kolateral kanë humbur vlerën.
Kreditorët kërkojnë ‘kilet e tyre të mishit’; debitorët bëjnë zhurmë për lehtësim.
E marrim parasysh Strike Debt, një degë e lëvizjes Occupy, e cila e quan veten "lëvizje
mbarëkombëtare e oponentëve të borxhit që luftojnë për drejtësi ekonomike dhe liri
demokratike." Web faqja e saj argumenton se “me paga të pandryshuara, papunësi sistemike
dhe shkurtime të shërbimit publik," njerëzit janë të detyruar në marrin borxh, në mënyrë që
të plotësojnë nevojat më elementare të jetës, duke i çuar ata që " të ardhmen e [e tyre] të
dorëzojnë në banka."
One of Strike Debt’s initiatives, “Rolling Jubilee,” crowd-sources funds to buy up and
extinguish debt, a process that it calls “collective refusal.” The group’s progress has been
impressive, raising more than $700,000 so far and extinguishing debt worth almost $18.6
million.
It is the existence of a secondary debt market that enables Rolling Jubilee to buy debt so
cheaply. Financial institutions that have come to doubt their borrowers’ ability to repay sell
the debt to third parties at knock-down prices, often for as little as five cents on the dollar.
Buyers then attempt to profit by recouping some or all of the debt from the borrowers. The
US student-loan provider Sallie Mae admitted that it sells repackaged debt for as little as 15
cents on the dollar.
13
To draw attention to the often-nefarious practices of debt collectors, Rolling Jubilee

recently canceled student debt for 2,761 students of Everest College, a for-profit school
whose parent company, Corinthian Colleges, is being sued by the US government for
predatory lending. Everest College’s loan portfolio was valued at almost $3.9 million.
Rolling Jubilee bought it for $106,709.48, or about three cents on the dollar.
But that is a drop in the ocean. In the US alone, students owe more than $1 trillion, or
around 6% of GDP. And the student population is just one of many social groups that lives
on debt.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Jeffrey D. Sachs, The Lost Generations, Oct. 24, 2012
A country’s economic success depends on the education, skills, and health of its population.
When its young people are healthy and well educated, they can find gainful employment,
achieve dignity, and succeed in adjusting to the fluctuations of the global labor market.
Businesses invest more, knowing that their workers will be productive. Yet many societies
around the world do not meet the challenge of ensuring basic health and a decent education
for each generation of children.
Suksesi ekonomik i një vendi varet nga arsimimi, shkathtësitë dhe shëndeti i popullsisë së
saj). Kur të rinjtë e një vendi janë të arsimuar mirë, ata mund të gjejnë: punësimin
fitimprurës (gainful employment), dinjitetin (dignity), dhe aftësinë për t’ju përshtatur tregut
të punës (the ability to adjust to the labor market), ndërsa bizneset mund të investojë më
shumë, duke e ditur se punëtorët e tyre do të jenë më produktivë. Shumë shoqëri ende nuk
përballen me sfidën për të siguruar një arsimim të mirë (të përshtatshëm) për çdo brez të
fëmijëve.
Why is the challenge of education unmet in so many countries? Some are simply too poor to
provide decent schools. Parents themselves may lack adequate education, leaving them
unable to help their own children beyond the first year or two of school, so that illiteracy and
innumeracy are transmitted from one generation to the next. The situation is most difficult
14
in large families (say, six or seven children), because parents invest little in the health,
nutrition, and education of each child.
Yet rich countries also fail. The United States, for example, cruelly allows its poorest children
to suffer. Poor people live in poor neighborhoods with poor schools. Parents are often
unemployed, ill, divorced, or even incarcerated. Children become trapped in a persistent
generational cycle of poverty, despite the society’s general affluence. Too often, children
growing up in poverty end up as poor adults.
….
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
ROBERT J. SHILLER, Creativity, Corporatism, and Crowds , NOV 18, 2014
Others see no connection between stimulus and renewed economic dynamism. As German
Chancellor Angela Merkel recently put it, Europe needs “political courage and creativity
rather than billions of euros.” In fact, we need both. If we are to encourage dynamism, we
need Keynesian stimulus and other policies that encourage creativity – particularly policies
that promote solid financial institutions and social innovation.
… stimulimi ekonomik Keynesian - për shembull, shpenzimet deficitare (deficit spending).

Në fund të fundit, njerëzit janë më krijues kur ata janë aktivë, jo kur ata janë të papunë.
Të tjerët nuk shohin asnjë ndërlidhje midis stimulimit dhe dinamizmit të ripërtërirë
ekonomik. Sic ka thënë, kohët e fundit, Kancelarja gjermane Angela Merkel, Europa ka
nevojë më shumë për "guxim politik dhe kreativitet se sa për miliarda euro.“
Në fakt, ne kemi nevojë për të dyja. Nëse ne duam të inkurajojmë dinamizmin, ne kemi
nevojë për stimulin Keynesian dhe për politika të tjera që e nxisin kreativitetin - veçanërisht
për politika që promovojnë institucione të forta financiare dhe inovacionin social (përshtatje
kreative).
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
15
Jeffrey D. Sachs “Finding the Keys to National Prosperity;” 26 September

2012
Jeffrey D. Sachs is a professor at Columbia University;
In many of history’s most successful economic reforms, clever countries have learned from
the policy successes of others, adapting them to local conditions. In the long history of
economic development, eighteenth-century Britain learned from Holland; early nineteenth-
century Prussia learned from Britain and France; mid-nineteenth-century Meiji Japan
learned from Germany; post-World War II Europe learned from the United States; and Deng
Xiaoping’s China learned from Japan.
Through a process of institutional borrowing and creative adaptation, successful economic

institutions and cutting-edge technologies spread around the world, and thereby boost
global growth. Today, too, there are some great opportunities for this kind of “policy
arbitrage,” if more countries would only take the time to learn from other countries’
successes.
Institucionet e suksesshme ekonomike dhe teknologjitë e avansuara, të përhapura nëpër

botë, përmes procesit të huamarrjes institucionale dhe përshtatjes kreative, rrjedhimisht, e
nxisin rritjen globale. Sot, gjithashtu, ekzistojnë mundësi të mëdha për këtë lloj të
"arbitrazhit të politikave", sepse shumë vende do të harxhonin pak kohë për të mësuar nga
sukseset e vendeve të tjera.
For example, while many countries are facing a jobs crisis, one part of the capitalist world is
doing just fine: northern Europe, including Germany, the Netherlands, and
Scandinavia. Germany’s unemployment rate this past summer was around 5.5%, and its
youth unemployment rate was around 8% – remarkably low compared with many other
high-income economies.
How do northern Europeans do it? All of them use active labor market policies, including
flex time, school-to-work apprenticeships (especially Germany), and extensive job training
and matching.
16
Likewise, in an age of chronic budget crises, Germany, Sweden, and Switzerland run near-
balanced budgets. All three rely on budget rules that call for cyclically adjusted budget
balance. And all three take a basic precaution to keep their entitlement spending under
control: a retirement age of at least 65. This keeps costs much lower than in France, and
Greece, for example, where the retirement age is 60 or below, and where pension outlays are
soaring as a result.
In an age of rising health-care costs, most high-income countries – Canada, the European
Union’s Western economies, and Japan – manage to keep their total health-care costs below
12% of GDP, with excellent health outcomes, while the US spends nearly 18% of GDP, yet
with decidedly mediocre health outcomes. And, America’s is the only for-profit health
system of the entire bunch. A new report by the US Institute of Medicine has found that
America’s for-profit system squanders around $750 billion, or 5% of GDP, on waste, fraud,
duplication, and bureaucracy.
In an age of soaring oil costs, a few countries have made a real difference in energy efficiency.
The OECD countries, on average, use 160 kilograms of oil-equivalent energy for every
$1,000 of GDP (measured at purchasing power parity). But, in energy-efficient Switzerland,
energy use is just 100 kg per $1,000 of GDP, and in Demark it is just 110 kg, compared with
190 kg in the US.
In an age of climate change, several countries are demonstrating how to move to a low-
carbon economy. On average, the rich countries emit 2.3 kg of CO2 for every kg of oil-
equivalent unit of energy. But France emits just 1.4 kg, owing to its enormous success in
deploying safe, low-cost nuclear energy.
Sweden, with its hydropower, is even lower, at 0.9 kg. And, while Germany is abandoning
domestic production of nuclear energy for political reasons, we can bet that it will
nonetheless continue to import electricity from France’s nuclear plants.
In an age of intense technological competition, countries that combine public and private
research and development (R&D) financing are outpacing the rest. The US continues to
excel, with huge recent breakthroughs in Mars exploration and genomics, though it is now
17
imperiling that excellence through budget cuts. Meanwhile, Sweden and South Korea are
now excelling economically on the basis ofR&D spending of around 3.5% of GDP, while
Israel’s R&D outlays stand at a remarkable 4.7% of GDP.
In an age of rising inequality, at least some countries have narrowed their wealth and income
gaps. Brazil is the recent pacesetter, markedly expanding public education and
systematically attacking remaining pockets of poverty through targeted transfer programs.
As a result, income inequality in Brazil is declining.
And, in an age of pervasive anxiety, Bhutan is asking deep questions about the meaning and
nature of happiness itself. In search of a more balanced society that combines economic
prosperity, social cohesion, and environmental sustainability, Bhutan famously
pursues Gross National Happiness rather than Gross National Product. Many other
countries – including the United Kingdom – are now following Bhutan’s lead in surveying
their citizenry about life satisfaction.
The countries highest on the ladder of life satisfaction are Denmark, Finland, and Norway.
Yet there is hope for those at lower latitudes as well. Tropical Costa Rica also ranks near the
top of the happiness league. What we can say is that all of the happiest countries emphasize
equality, solidarity, democratic accountability, environmental sustainability, and strong
public institutions.
Vendet me shkallën më të lartë të kënaqësisë në jetë, për vitin 2012, janë: Danimarka,
Finlanda dhe Norvegjia... Kosta Rika tropikale gjithashtu renditet pranë Ligës së Parë të
Lumturisë. Ajo që ne mund të themi është se të gjitha vendet e lumtura theksojnë këto cilësi:
Equality (barazia), Solidarity (solidariteti), democratic accountability (llogaridhënia
demokratike), environmental sustainability (qëndrueshmëria e mjedisit), and strong public
institutions (institucione të fuqishme publike).
So here is one model economy: German labor-market policies, Swedish pensions, French
low-carbon energy, Canadian health care, Swiss energy efficiency, American scientific
curiosity, Brazilian anti-poverty programs, and Costa Rican tropical happiness.
18
Kështu, këtu kemi një ‘ekonomi model’: politikat gjermane të tregut të punës, pensionet
suedeze, energjia franceze me shkallë të ulët të karbonit, kujdesi shëndetësor kanadez,
efikasiteti zviceran i energjisë, kuriozitetit shkencor amerikan, programet braziliane kundër
varfërisë, dhe lumturia tropikale e Kostarikës.
Of course, back in the real world, most countries will not achieve such bliss anytime soon.
But, by opening our eyes to policy successes abroad, we would surely speed the path to
national improvement in countries around the world.
Natyrisht, nëse e shiqojmë botën reale, shumica e vendeve nuk do të arrijnë një lumturi të
tillë në një kohë të shpejtë. Por, duke shikuar me sytë tanë politikat e suksesshme jashtë
vendit, ne me siguri do të përshpejtojmë rrugëtimin e përmirësimit kombëtar në vende të
ndyshme të botës.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Jeffrey Sachs: What if the ‘Ideal Economy’ Existed? September 27, 2012
What if you could create an ‘ideal’ or ‘model’ economy simply by copying and adapting the
best economic policies from around the world? Although no country in the world is likely to
ever come close to achieving this (in the near future at least), emulating policies that have
worked elsewhere and then reconfiguring them for local conditions can see greater
sustainable growth – and speed the path to national improvement at home.
Çështja: çfarë ndodh nëse ju mund të krijoni një ekonomi 'ideale' ose 'model‘, thjesht duke
kopjuar dhe përshtatur politikat më të mira ekonomike nga e gjithë bota?
Edhe pse nuk ka vend në botë që ka gjasa ndonjëherë që së paku t’i afrohet këtij modeli (në
të ardhmen e afërt, të paktën), politikat e valorizuara (të matshme), që kanë qenë të
suksesshme në vende të tjera dhe, pastaj rikonfigurimi i tyre në kushtet lokale, mund të sjellë
19
një rritje të qëndrueshme më të madhe - dhe të përshpejtojë rrugën e përmirësimit

(ekonomik) në nivel kombëtar.
Kështu, këtu kemi një ‘ekonomi model’:
Politikat gjermane të tregut të punës [How do northern Europeans do it? All of them use
active labour market policies, including flex time, school-to-work apprenticeships
(especially Germany), and extensive job training and matching];
Pensionet suedeze [In an age of chronic budget crises, Germany, Sweden, and Switzerland
run near-balanced budgets. All three rely on budget rules that call for cyclically adjusted
budget balance. And all three take a basic precaution to keep their entitlement spending
under control: a retirement age of at least 65. This keeps costs much lower than in France,
and Greece, for example, where the retirement age is 60 or below];
Energjia franceze me shkallë të ulët të karbonit [On average, the rich countries emit 2.3 kg
of CO2 for every kg of oil-equivalent unit of energy. But France emits just 1.4 kg, owing to its
enormous success in deploying safe, low-cost nuclear energy];
Kujdesi shëndetësor kanadez [Most high-income countries – Canada, the European Union’s
Western economies, and Japan – manage to keep their total health-care costs below 12
percent of GDP, with excellent health outcomes, while the US spends nearly 18 percent of
GDP, yet with decidedly mediocre health outcomes];
Efikasiteti zviceran i energjisë [In energy-efficient Switzerland, energy use is just 100 kg per
$1,000 of GDP, and in Demark it is just 110 kg, compared with 190 kg in the US];
Kuriozitetit shkencor amerikan [In an age of intense technological competition, countries

that combine public and private research and development (R&D) financing are outpacing
the rest. The US continues to excel, with huge recent breakthroughs in Mars exploration and
genomics, though it is now imperilling that excellence through budget cuts. Meanwhile,
Sweden and South Korea are now excelling economically on the basis of R&D spending of
20
around 3.5 percent of GDP, while Israel’s R&D outlays stand at a remarkable 4.7 percent of
GDP];
Programet braziliane kundër varfërisë [35 Million Brazilians Escaped Poverty Over Last
Decade], dhe
Lumturia tropikale e Kostarikës.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
WORLD HAPPINESS REPORT 2015
Edited by John Helliwell, Richard Layard and Jeffrey Sachs
Gjashtë faktorët kryesorë që përcaktojnë shkallën e kënaqësisë në jetë, sipas World

Happiness Report 2015, janë: BPB për kokë banori, vitet e shëndetshme gjatë jetës,
mbështetja sociale (siç matet duke pasur dikë që llogarisim në një kohë me telashe), besimi
(i matur nga mungesa e perceptuar e korrupsionit në qeveri dhe biznes), liria e perceptuar
në marrjen e vendimeve gjatë jetës, dhe bujaria (siç matet nga donacionet e fundit, e
përshtatur me dallimet në të ardhura).
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
… Zoe Williams, The future’s at stake: the left must show it could create an iPad,
23 November 2015
Për qëllime të debatit, gjithmonë na bjen në mendje iPad. Steve Jobs, një ndërmarrës privat,
që punojë në sektorin privat, ‘peshkoi’ një ide me mendjen e tij gjeniale private, ndërsa këtë
(ide) e përktheu në miliarda dollarë, …
E thënë fjalë për fjalë dhe filozofikisht, në një nivel më të imtësuar dhe më të gjerë, kjo është
e gabuar. Për të bërë iPad e dëshirueshëm, në radhë të parë, është dashur të ekzistojë
interneti, i cili nuk do të ishte (zhvillohej) pa universitetet britanike dhe ushtrinë amerikane,
që të dyja, të mbështetura fort nga buxheti publik. Jobs e mori idenë për përdorimin grafik
interaktiv (një pajisje apo program që mundëson një përdoruesi për të komunikuar me një
kompjuter) nga Xerox, i cili e la Jobsin ta vizitojë në vitin 1979, me mirëkuptimin e heshtur
21
se rrjetet bashkëpunuese ishin një mbështetje më e mirë për inovatorët se sa proteksionizmi

i ngurtë dhe hierarkik; individët ishin të humbur nga vetja e tyre.
Vetë Jobsi - për ironi, duke e ditur se sa shpesh ai është përdorur si mishërim i
individualizmit në drejtimin e progresit - magjepsej nga kjo. "Ne flasim një gjuhë të cilëm
njerëz të tjerë e kanë zhvilluar; ne përdorim matematikën të cilën njerëz të tjerë e zhvilluan
si dhe shpenzojmë ndërtimet e tyre jetësore. Unë them që ne vazhdimisht jemi duke i marrë
këto gjëra", tha Jobs, në një intervistë të vitit 1983. "Është një ndjenjë e mrekullueshme, e
mahnitshme për të krijuar diçka dhe për ta vënë atë në pellgun e përvojës dhe të njohurive
njerëzore."
Hawke* was basically right. A recent survey of US economists, quoted in the Wall Street
Journal, asked how the economy could most effectively be stimulated. Their answer was
"education and research". As the report on the internet stated, "nothing else came close".
ALP** science spokesperson Martyn Evans, quoting a study by the US Council of Economic
Advisers, concludes that half of all the growth in the US economy in the last forty years "has
been due to investments in research and development“…Innovation is not only the
foundation of whole new industries, it is also increasingly the key to competitiveness in
traditional fields.
Bob Hawke (Prime Minister Bob Hawke, Australia) realisht kishte të drejtë. Një studim i
fundit i ekonomistëve amerikanë, cituar në Wall Street Journal, (e ngriti) pyetjen se si më
me efektivitet mund të stimulohet ekonomia.
Përgjigja e tyre ishte “arsimimi dhe hulumtimi". Sic thotë raporti në internet, "asgjë tjetër
nuk është më afër". Zëdhënësi i Applied Lipid Polymorphism science (ALP), Martyn Evans,
duke cituar një studim nga Këshilli Amerikan i Këshilltarëve Ekonomikë, konkludon se
gjysma e gjithë rritjes së ekonomisë amerikane, në dyzet vitet e fundit," ka qenë për shkak
të investimeve në hulumtim dhe zhvillim."...
Inovacioni nuk është vetëm themeli i gjithë industrive të reja; ai është gjithashtu gjithnjë e
më shumë çelësi për konkurrencën në fushat tradicionale.
22
So what should we be doing? First of all, we need to be putting adequate resources into
developing our research capacity. Problems aren't necessarily solved by throwing money at
them, but they are even less likely to be solved by taking money away.
Secondly, there need to be considered policies to encourage industrial innovation.
Thirdly, there needs to be a conscious strategy of investing in our young researchers. Most
senior university staff are semi-permanent, but most lecturers in the lowest two grades are
on contracts. New academics need the security to plan long-term research programs if they
are to be free to challenge accepted orthodoxy. The use of short-term contracts for new
lecturers is false economy, as it systematically undermines the research capacity of
universities. New academics need better funding so they can challenge today's accepted
views and establish their research careers.
Pra, çfarë duhet ne të bëjmë? Para së gjithash, ne duhet t’i vëmë burimet adekuate në
zhvillimin e kapaciteteve tona kërkimore. Problemet nuk janë zgjidhur medoemos duke
hedhur para në to, por ata janë edhe me më pak gjasa të zgjidhen duke mos investuar paratë.
Së dyti, këtu duhet të mirren në konsideratë politikat për të nxitur inovacionet industriale.
Së treti, duhet të ketë një strategji të vecantë për të investuar në studiuesit tanë të rinj.
Shumica e stafit të lartë universitarë janë gjysëm të përhershëm, por shumica e ligjëruesve
në dy nivelet më të ulëta janë me kontrata. Akademikët e rinj kanë nevojë për siguri që të
planifikojnë programe kërkimore afatgjata, nëse duan të jenë të lirë për të sfiduar
ortodoksinë e pranuar. Përdorimi i kontratave afatshkurtëra për lektorët e rinj është
ekonomi false, pasi që ajo sistematikisht minon kapacitetin kërkimor të universiteteve.
Akademikët e rinj kanë nevojë për financim më të mirë në mënyrë që ata mund të sfidojnë
pikëpamjet e pranuara të sotme dhe për të krijuar karierën e tyre kërkimore.
We need to remember that the future is not pre-determined in any important sense. It is not
an unknown land into which we totter unsteadily one day at a time, but an extension of the
present that we shape by our decisions and our actions. …The alternative is a much more
attractive option. We could try seriously to become "the clever country" by investing in our
23
own future. As a relatively small economy, we will need to concentrate our efforts on areas
that are based on our natural advantages: our resources, our skills, our scientific expertise.
We could attract some of the best talent from around the world by our quality of life and our
vision of Australia's future. We could use the advantage we have gained from recent
migration, which gives us links into any major country with which we want to trade. We
could become one of the success stories of the twenty-first century, noted for our hybrid
vigour and our dynamism. The choice is ours.
Ne duhet të mos harrojmë se e ardhmja nuk është e parapërcaktuar në çfardo kuptimi të

rëndësishëm. Kjo nuk është një tokë e panjohur në të cilën ne lëkundemi të pasigurtë, një
ditë në një kohë, por është një zgjatim i të tashmes që ne e formësojmë nga vendimet dhe
veprimet tona. ...
Alternativa është një opsion shumë më tërheqës. Ne mund të përpiqemi seriozisht për t'u
bërë "shtet i zgjuar" duke investuar në të ardhmen tonë. Si një ekonomi relativisht të vogël,
ne do të duhet të përqëndrohemi në përpjekjet tona në fushat që janë të bazuara në
avantazhet tona natyrore: burimet tona, aftësitë tona, ekspertizën tonë shkencore. Ne mund
të tërheqim disa prej talenteve më të mirë nga e gjithë bota me cilësinë tonë të jetës dhe
vizionin tonë për të ardhmen …
Ne mund të përdorim avantazhin që kemi fituar nga migrimi i kohëve të fundit, i cili na lidhë
me çdo vend tjetër të madh me të cilin ne duam të bëjmë tregti. Ne mund të bëhemi një nga
storiet e sukseset të shekullit njëzet e një, vecmas në energjinë tonë hibride dhe në
dinamizmin tonë. Zgjedhja është e jona.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Kenneth Rogoff, Where Is the Inequality Problem? 08/05/2014
of the International Monetary Fund from 2001 to 2003.
24
Reading Thomas Piketty’s influential new book Capital in the Twenty-First Century, one
might conclude that the world has not been this unequal since the days of robber barons and
kings. That is odd, because one might conclude from reading another excellent new book,
Angus Deaton’s The Great Escape (which I recently reviewed), that the world is more equal
than ever. Which view is right? The answer depends on whether one looks only at countries
individually or at the world as a whole.
Ku qëndron problemi i pabarazisë?
Dule lexuar librin me ndikim të Thomas Piketty, “Kapitali në Shekullin 21” (Capital in the
Twenty-First Century), mund të arrijmë në përfundim se bota nuk ka qenë kaq e pabarabartë
që nga ditët e baronëve grabitës dhe të mbretërve. Nga leximi i një libri tjetër të ri, të
shkëlqyer, të Angus Deaton, “Arratisja e Madhe” (The Great Escape), dikush mund të
konkludojë se kjo është e rastësishme, sepse bota është më shumë se kurrë e barabartë. Cila
pikëpamje është e drejtë? Përgjigja varet nëse i shikon vendet vetëm individualisht, ose si
një botë të tërë.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Steven J. Klees, Pro-Growth is Not Pro-Poor, OCT 9, 2015.
Steven J. Klees, an economist, is Professor of International Education Policy at the

University of Maryland and a co-editor of The World Bank and Education: Critiques and
Alternatives.
The Nobel laureate economist Robert Lucas spoke for many when he dismissed the
importance of inequality: “Of the tendencies that are harmful to sound economics, the most
seductive, and in my opinion the most poisonous, is to focus on questions of [income]
distribution.” [Laureati i cmimit Nobel, ekonomisti Robert Lucas foli për shumë veta, kur ai
hodhi poshtë rëndësinë e pabarazisë: "Nga tendencat që janë të dëmshme për ekonomiksin
e shëndetshëm, më joshëse dhe, sipas mendimit tim, më helmuese është që të përqëndrohet
në çështjet e shpërndarjes (të të ardhurave)]
25
A new focus on inequality – most notably by Thomas Piketty – has helped stimulate a
resurgence (rigjallërim) of economic thinking like that advocated by Joseph
Stiglitz, Anthony Atkinson, Paul Krugman, and Robert Solow. Many are now arguing not
only that economic growth does not in itself reduce poverty and inequality, but also that pro-
equity policies and conditions lead to faster and better economic growth (politikat dhe
kushtet pro kapitalit të çojnë në rritjen më të shpejtë dhe më të mirë ekonomike].
Pulling out of this tailspin will not be easy. It will require strong national and international
governance. But, to borrow Thatcher’s old slogan, if we are serious about reducing poverty
and inequality, “There is no alternative.”
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Jill Treanor, Tuesday 13 October 2015, theguardian.
Inequality growing globally and in the UK, which has third most ‘ultra-high net worth
individuals’, household wealth study finds (research by Credit Suisse).
Global inequality is growing, with half the world’s wealth now in the hands of just 1% of the
population, according to a new report.
The middle classes have been squeezed at the expense of the very rich, according to research
by Credit Suisse, which also finds that for the first time, there are more individuals in
the middle classes in China – 109m – than the 92m in the US.
Pabarazia globalisht është në rritje, sic është edhe në Mbretërinë e Bashkuar, e cila është e
treta me ‘individë ultra të pasur’, thotë studimi për ekonomitë familjare (Credit Suisse).
Pabarazia globale po rritet, ndërsa gjysma e pasurisë së botës tani është në duart e vetëm 1%
të popullsisë, sipas një raporti të ri. Klasat e mesme janë tkurrur në kurriz të ‘shumë të
pasurve’, sipas një studimi nga Credit Suisse, e cila gjithashtu konstaton se për herë të parë,
ka më shumë individë në klasat e mesme në Kinë – 109 milionë – se sa në SHBA, rreth 92
milionë.
26
The report shows that a person needs only $3,210 (£2,100) to be in the wealthiest 50% of
world citizens. About $68,800 secures a place in the top 10%, while the top 1% have more
than $759,900. The report defines wealth as the value of assets including property and stock
market investments, but excludes debt. About 3.4 bn people – just over 70% of the global
adult population – have wealth of less than $10,000. A further 1bn – a fifth of the world’s
population – are in the $10,000-$100,000 range. Each of the remaining 383m adults – 8%
of the population – has wealth of more than $100,000. This number includes about 34m
US dollar millionaires. About 123,800 individuals of these have more than $50m, and nearly
45,000 have more than $100m. The UK has the third-highest number of these “ultra-high
net worth” individuals. The report said: “Wealth inequality has continued to increase since
2008, with the top percentile of wealth holders now owning 50.4% of all household wealth.”
The UK is fourth in the world for median wealth – which strips out the impact of those at
the highest and lowest end of the wealth league – at $126,500 (£83,000) per person, down
13% on a year earlier. The Credit Suisse survey calculates that there are now 2.4 million
dollar millionaires in the UK, up 68,000 on a year earlier. In the US the number of
millionaires is now more than 15m – up 903,000.
Mbretëria e Bashkuar është e katërta në botë për pasuri mesatare - e cila zhveshet nga
ndikimi i atyre me fund më të lartë dhe më të ulët të pasurisë - në $ 126,500 (£ 83,000) për
person, më poshtë për 13% nga një vit më parë. Sondazhi i Credit Suisse llogarit se në Britani
të Madhe, tani ka 2.4 milionë milionerë (n’dollarë), 68.000 më shumë se një vit më parë;
në SHBA, numri i milionerëve tani është më shumë se 15 milionë - 903,000 më shumë se
një vit më parë.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
JEFFREY D. SACHS, Sustainable Development Economics, NOV 25, 2014
Two schools of thought tend to dominate today’s economic debates. According to free-
market economists, governments should cut taxes, reduce regulations, reform labor laws,
and then get out of the way to let consumers consume and producers create jobs. According
to Keynesian economics, governments should boost total demand through quantitative
27
easing and fiscal stimulus. Yet neither approach is delivering good results. We need a new
Sustainable Development Economics, with governments promoting new types of
investments.
Dy shkolla të mendimit tentojnë të dominojnë debatet e sotme ekonomike: Sipas

ekonomistëve të tregut të lirë, qeveritë duhet t’i ulin taksat, të reduktojnë rregullacionin
(ligjor), të reformojnë ligjet e punës dhe, pastaj, të marrin rrugën për të lejuar konsumatorët
të konsumojnë, ndërsa prodhuesit të krijojnë vende pune. Sipas ekonomistëve Keynesian,
qeveritë duhet të rrisin kërkesën agregate nëpërmjet lehtësimit kuantitativ (injektimit të
parasë së lirë) dhe stimujve fiskalë. Megjithatë asnjëra qasje nuk është duke dhënë rezultate
të mira. Ne kemi nevojë për një ekonomiks të ri të qëndrueshëm të zhvillimit, me qeveri që
promovojnë lloje të reja të investimeve.
Free-market economics leads to great outcomes for the rich, but pretty miserable outcomes
for everyone else. Governments in the United States and parts of Europe are cutting back on
social spending, job creation, infrastructure investment, and job training because the rich
bosses who pay for politicians’ election campaigns are doing very well for themselves, even
as the societies around them are crumbling.
Yet Keynesian solutions – easy money and large budget deficits – have also fallen far short
of their promised results. Many governments tried stimulus spending after the 2008
financial crisis. After all, most politicians love to spend money they don’t have.
Ekonomia e tregut të lirë të çon në rezultate të mëdha për të pasurit, por goxha të
mjerueshme për të gjithë të tjerët. Qeveritë, në Shtetet e Bashkuara dhe në disa vende të
Evropës, përsëri janë duke shkurtuar shpenzimet sociale, shpenzimet në krijimin e vendeve
të punës, investimet në infrastrukturë, si dhe trajnimet në punë, sepse bosët e pasur që
paguajnë për fushatat zgjedhore të politikanëve janë duke bërë shumë mirë për veten e tyre,
edhe pse shoqëritë përreth tyre janë duke u shkatërruar. Deri tani, zgjidhjet Keynesiane -
paratë e lehta dhe deficitet e mëdha buxhetore - kanë rënë edhe më shumë në rezultatet e
tyre të premtuara. Shumë qeveri u përpoqën të rrisin shpenzimet pas krizës financiare të
vitit 2008. Pas të gjithave, shumica e politikanëve duan të shpenzojnë para të cilat ata nuk i
kanë.
28
Yet the short-term boost failed in two big ways.
First, governments’ debt soared and their credit ratings plummeted. Even the US lost its
AAA standing. Second, the private sector did not respond by increasing business investment
and hiring enough new workers. Instead, companies hoarded vast cash reserves, mainly in
tax-free offshore accounts.
Megjithatë, rritja afatshkurtër ka dështuar në dy mënyra të mëdha: Së pari, borxhi i qeverive

u rritë, ndërsa vlerësimet e tyre të kreditit kanë rënë. Madje SHBA ka humbur pozitën e saj
me tri AAA (S&P rating). Së dyti, sektori privat nuk përgjigjet duke rritur investimet e
biznesit dhe punësimin e mjaftueshëm të punëtorëve të rinj. Në vend të kësaj, kompanitë i
s’postojnë mënjanë rezerva të mëdha të parave, kryesisht në vende me taksa të ulëta.
The problem with both free-market and Keynesian economics is that they misunderstand
the nature of modern investment. Both schools believe that investment is led by the private
sector, either because taxes and regulations are low (in the free-market model) or because
aggregate demand is high (in the Keynesian model).
Yet private-sector investment today depends on investment by the public sector. Our age is
defined by this complementarity. Unless the public sector invests, and invests wisely, the
private sector will continue to hoard its funds or return them to shareholders in the forms
of dividends or buybacks.
Problemi me të dy ekonomiksëve, ekonomiksit të tregut të lirë dhe ekonomiksit Keynesian,

është se ata keqkuptojnë natyrën e investimeve moderne. Të dyja shkollat besojnë se
investimi është i udhëhequr nga sektori privat, ose për shkak se taksat dhe rregulloret janë
të pakta (në modelin e tregut të lirë), ose për shkak se kërkesa agregate është e lartë (në
modelin Keynesian).
Megjithatë, investimi në sektorin privat sot varet nga investimet nga sektori publik. Epoka
jonë është e përcaktuar nga ky komplementaritet. Veç nëse investon sektori publik, dhe atë
nëse investon me mençuri, sektori privat do të vazhdojë të krijojë rezervat (fondet) e saj, ose
t’ju kthejë aksionarëve në formë të dividentës ose riblerjes së borxhit!
29
The key is to reflect on six kinds of capital goods: business capital, infrastructure, human
capital, intellectual capital, natural capital, and social capital. All of these are productive, but
each has a distinctive role. Business capital includes private companies’ factories, machines,
transport equipment, and information systems. Infrastructure includes roads, railways,
power and water systems, fiber optics, pipelines, and airports and seaports. Human capital
is the education, skills, and health of the workforce. Intellectual capital includes society’s
core scientific and technological know-how. Natural capital is the ecosystems and primary
resources that support agriculture, health, and cities. And social capital is the communal
trust that makes efficient trade, finance, and governance possible.
Kryesorja është që të reflektojmë për gjashtë lloje të të mirave kapitale. Të gjitha këto janë
produktive, por secili lloj ka një rol të veçantë. Kapitali i biznesit përfshin fabrika të
kompanive private, makineri, pajisje të transportit dhe sisteme të informacionit.
Infrastruktura përfshin rrugët, hekurudhat, energjinë dhe sistemet e ujit, fiberët optikë,
tubacionet dhe portet e aeroportet. Kapital njerëzor është arsimi, shkathtësitë dhe shëndeti
i fuqisë punëtore. Kapitali intelektual përfshin bazën shkencore të shoqërisë dhe know-how
teknologjik. Kapitali natyror janë ekosistemet dhe burimet primare që mbështesin
bujqësinë, shëndetësinë dhe qytetet. Kapitali social është besimi i ndërsjelltë që i bënë
efikase tregtinë, financat dhe e bënë të mundshme qeverisjen.
These six forms of capital work in a complementary way. [Këto gjashtë forma të kapitalit
funksionojnë në mënyrë komplementare]. Business investment without infrastructure and
human capital cannot be profitable. Nor can financial markets work if social capital (trust)
is depleted. Without natural capital (including a safe climate, productive soils, available
water, and protection against flooding), the other kinds of capital are easily lost. And
without universal access to public investments in human capital, societies will succumb to
extreme inequalities of income and wealth.
Investment used to be a far simpler matter. The key to development was basic education, a
network of roads and power, a functioning port, and access to world markets. [Investime do
të duhej të jenë një çështje shumë më e thjeshtë. Çelësi i zhvillimit ishte arsimi bazë, një rrjet
i rrugëve dhe energjisë, një port funksional dhe qasja në tregjet botërore]. Today, however,
30
basic public education is no longer enough; workers need highly specialized skills that come
through vocational training, advanced degrees, and apprenticeship programs that combine
public and private funding. Transport must be smarter than mere government road
building; power grids must reflect the urgent need for low-carbon electricity; and
governments everywhere must invest in new kinds of intellectual capital to solve
unprecedented problems of public health, climate change, environmental degradation,
information systems management, and more.
Yet in most countries, governments are not leading, guiding, or even sharing in the
investment process. They are cutting back. Free-market ideologues claim that governments
are incapable of productive investment. Nor do Keynesians think through the kinds of public
investments that are needed; for them, spending is spending. The result is a public-sector
vacuum and a dearth of public investments, which in turn holds back necessary private-
sector investment.
Governments, in short, need long-term investment strategies and ways to pay for them.
[Qeveritë, me pak fjalë, kanë nevojë për strategji afatgjata të investimeve dhe për mënyrat si
t’i paguajnë ato]. They need to understand much better how to prioritize road, rail, power,
and port investments; how to make investments environmentally sustainable by moving to
a low-carbon energy system; how to train young workers for decent jobs, not only low-wage
service-sector employment; and how to build social capital, in an age when there is little
trust and considerable corruption.
In short, governments need to learn to think ahead. This, too, runs counter to the economic
mainstream. Free-market ideologues don’t want governments to think at all; and
Keynesians want governments to think only about the short run, because they take to an
extreme John Maynard Keynes’ famous quip, “In the long run we are all dead.”
Qeveritë kanë nevojë për strategji afatgjata të investimeve dhe për mënyrat si t’i paguajnë
ato. E thënë shkurt, qeveritë duhet të mësojnë të mendojnë për të ardhmen. Kjo, gjithashtu,
udhëhiqet në kundërshtim me rrjedhen kryesore ekonomike: Ideologët e tregut të lirë nuk
duan që qeveritë fare të mendojnë; Keynsianistët duan që qeveritë të mendojnë vetëm në
31
afat të shkurtër, për shkak se ata e marrin një epigramë (një vërejtje e mprehtë) të famshme
të John Maynard Keynesit: "Në afat të gjatë ne të gjithë jemi të vdekur."
Here’s a thought that is anathema in Washington, DC, but worthy of reflection. The world’s
fastest growing economy, China, relies on five-year plans for public investment, which is
managed by the National Development and Reform Commission. The US has no such
institution, or indeed any agency that looks systematically at public-investment strategies.
But all countries now need more than five-year plans; they need 20-year, generation-long
strategies to build the skills, infrastructure, and low-carbon economy of the twenty-first
century.
Ekziston një mendim që është anatemë në Uashington DC, por i denjë për reflektim.
Ekonomia me rritje më të shpejtë në botë, Kina, mbështetet në planet pesëvjeçare për
investime publike, të cilat menaxhohen nga Komisioni Kombëtar për Zhvillim dhe Reformë.
SHBA-të nuk kanë institucion të tillë, apo vërtetë ndonjë agjenci që sistematikisht kujdeset
për strategjitë e investimeve publike. Por, të gjitha vendet tani kanë nevojë për më shumë se
planet pesëvjeçare; ato kanë nevojë për strategji 20-vjeçare, strategji njëgjeneratëshe për të
ndërtuar shkathtësitë, infrastrukturën dhe ekonominë me sasi të ulët të karbonit të shekullit
njëzet e një.
The G-20 recently took a small step in the right direction, by placing new emphasis on
increased infrastructure investment as a shared responsibility of both the public and private
sectors. [G-20, kohët e fundit, mori një hap të vogël në drejtimin e duhur, duke e vendosur
rishtazi theksin në rritjen e investimeve në infrastrukturë, si një përgjegjësi e përbashkët e
të dy sektorëve, publik dhe privat]. We need much more of this kind of thinking in the year
ahead, as governments negotiate new global agreements on financing for sustainable
development (in Addis Ababa in July 2015); Sustainable Development Goals (at the United
Nations in September 2015), and climate change (in Paris in December 2015).
These agreements promise to shape humanity’s future for the better. If they are to succeed,
the new Age of Sustainable Development should give rise to a new Economics of Sustainable
Development as well.
32
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Mark Roe, Short-Term Talk, Long-Term Cost, OCT 20, 2015.
Mark Roe is a professor at Harvard Law School. He is the author of studies of the
impact of politics on corporate organization and corporate governance in the United States
and around the world.
The idea that financial markets are too focused on the short term is gaining ground in the
media and among academics. And now it is attracting political attention…Investors’
obsession with short-term returns, according to the new conventional wisdom, compels
corporate boards of directors and managers to seek impressive quarterly earnings at the
expense of strong long-term investments. Research and development suffers, as does long-
term investment in plant and equipment. Similarly, short-term thinking leads major
companies to buy back their stock, thereby sapping them of the cash they need for future
investments.
Ideja se tregjet financiare janë shumë të përqendruara në afat të shkurtër po fiton terren në
media dhe në mesin e akademikëve. Dhe tani ajo është duke tërhequr vëmendjen politike ...
Obsesioni i investitorëve për përfitime afatshkurtëra, sipas urtësisë së re konvencionale, i

detyron bordet e drejtorëve dhe menaxherëve të korporatave që të kërkojnë fitime
mbresëlënëse tremujore në kurriz të investimeve të forta afatgjata. Kërkimi dhe zhvillimi
vuan, ashtu siç vuan investimi afatgjatë në impiante dhe pajisje. Të menduarit afatshkurtër,
në mënyrë të ngjashme, kompanitë e mëdha i orienton për të blerë ‘mallin’ e tyre, duke
‘llogoruar’ ato në kesh që u duhen për investime në të ardhmen.
None of this is good news for the economy – at least, it wouldn’t be, if it were real. Upon
closer inspection, the supposed negative consequences of investor short-termism appear not
to be happening at all.While institutional investors do trade stock regularly, and sometimes
rapidly, financial firms like Fidelity Investments, Vanguard, and other mutual funds
have maintained 12-15-month holding periods for stocks for decades.
33
Asnjë nga këto nuk është një lajm i mirë për ekonominë - të paktën, kjo nuk do të ishte, nëse
do të ishte e vërtetë. Pas një shqyrtimi të kujdesshëm, të ngushtë, pasojat e supozuara
negative të investitorëve afatshkurtër duket se nuk duhet të ndodhin tek të gjitha
(investimet).
Ndërsa, investitorët institucionalë tregtojnë rregullisht aksione dhe, nganjëherë, me

shpejtësi, firmat financiare, si Fidelity Investimet, Vanguard dhe fonde të tjera të
përbashkëta, kanë mirëmbajtur periudha rezervë për aksione, 12 deri 15 muajshe, me
dekada të tëra.
In the US, neither R&D nor overall investment is declining. Indeed, many industries pursue
long-term investments, notwithstanding their short-term stockholders. For example,
pharmaceutical companies cannot develop new products on a quarterly basis; they must
operate with multi-year time horizons. The oil industry cannot open and close oil fields on
a quarterly basis; companies must spend a decade or more investing in developing new
fields. And remaining on the cutting edge of innovation demands that tech giants like Apple,
Intel, Amazon, and Google continue to play the long game. If these industries and companies
can take a long-term view, what is stopping other firms from doing so?
Në SHBA, R&D dhe as investimi i përgjithshëm nuk janë në rënie. Në të vërtetë, shumë
industri i ndjekin investimet afatgjata, pavarësisht pretendimeve afatshkurtëra të
aksionarëve.
Për shembull, kompanitë farmaceutike nuk mund të zhvillojnë produkte të reja në baza
tremujore; ato duhet të veprojnë me horizonte kohore shumëvjeçare. Industria e naftës nuk
mund të hapë dhe mbyllë fusha të naftës në baza tremujore; kompanitë duhet të kalojnë një
dekadë e më shumë duke investuar në zhvillimin e fushave të reja. Dhe, duke mbetur në hap
me kohën e inovacionit, kërkohet që gjigandët e teknologjisë, si Apple, Intel, Amazon dhe
Google, të vazhdojnë për të luajtur lojën në afat të gjatë. Nëse këto industri dhe kompani
mund të marrin një qëndrim afatgjatë, çka i ndalon firmat tjera për të vepruar në të njejtën
mënyrë?
34
It is probably not a coincidence that similar rhetoric has long been prominent in business
and political discourse in Western Europe, where incumbent employees and firms enjoy
greater protection than in the US. But it has now made its way into the US presidential
election campaign, with Democratic presidential hopeful Hillary Clinton attacking short-
termism in financial markets. This – together with expressions of concern about short-
termism from conservative pundits and regulators – suggests that the US could soon become
subject to stronger pressure to slow the pace of change in the corporate world. And that is
unlikely to be good for the economy in the long run.
Kjo ndoshta nuk është një rastësi që retorika e ngjashme ka qenë prej kohësh e shquar në
biznes dhe në diskursin politik në Evropën Perëndimore, ku punonjësit aktualë dhe firmat
gëzojnë mbrojtje më të madhe sesa në SHBA. Por kjo tashmë e ka bërë rrugëtimin e saj në
fushatën zgjedhore presidenciale në SHBA, me demokraten për president - me shpresë
Hillari Klinton, duke sulmuar termizmin afatshkurtër në tregjet financiare. Kjo - së bashku
me shprehjen e interesit për termizmin afatshkurtër nga ekspertët konservatorë dhe
rregullatorët - sugjeron se SHBA-ja, së shpejti, mund të bëhet subjekt i presionit më të fortë
për të ngadalësuar ritmin e ndryshimeve në botën e korporatave. Dhe kjo nuk ka gjasa të
jetë e mirë për ekonominë në afat të gjatë.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Martin Feldstein, A Weaker Euro for a Stronger Europe APR 30, 2014
Martin Feldstein, Professor of Economics at Harvard University and President

Emeritus of the National Bureau of Economic Research, chaired President Ronald Reagan’s
Council of Economic Advisers from 1982 to 1984. In 2006, he was appointed to President
Bush's Foreign Intelligence Advisory Board, and, in 2009, was appointed to President
Obama's Economic Recovery Advisory Board.
Despite the recent upturn in some of its member countries, the eurozone’s economy remains
in the doldrums, with the overall rate of annual GDP growth this year likely to be only
slightly higher than 1%. Even Germany’s growth rate is below 2%, while GDP is still declining
35
in France, Italy, and Spain. And this slow rate of growth has kept the eurozone’s
total unemployment rate at a painfully high 12%.
Pavarësisht nga prirja rritëse e kohëve të fundit në disa nga vendet anëtare të saj, ekonomia
në eurozonë mbetet në apati, me shkallën e përgjithshme të rritjes vjetore të GDP-së, për
këtë vit, që ka të ngjarë të jetë vetëm pak më e lartë se 1 %. Madje edhe në Gjermani, norma
e rritjes është nën 2%, ndërsa që GDP është ende në rënie në Francë, Itali dhe Spanjë. Dhe
kjo shkallë e ngadaltë e rritjes ka mbajtur normën e përgjithshme të papunësisë në eurozonë
në një shkallë të dhimbshme të lartë, 12%.
Slow growth and high unemployment are not the eurozone’s only problems. The annual
inflation rate, at just 0.5%, is now so close to zero that even a minor shock could push it into
negative territory and trigger a downward price spiral. Deflation would weaken aggregate
demand by raising the real (inflation-adjusted) value of household and corporate debt, and
by increasing real interest rates. Lower demand could, in turn, cause the fall in prices to
accelerate, sending prices into a dangerous tailspin (become out of control).
Rritja e ngadaltë dhe papunësia e lartë nuk janë probleme të vetme në eurozonë. Norma
vjetore e inflacionit, në vetëm 0.5%, tani është kaq afër zeros se edhe një shok i vogël mund
të shtyjë atë në negative dhe të shkaktojë një spirale në rënie të çmimeve. Deflacioni do të
dobësojë kërkesën agregate, duke ngritur vlerën reale (të përshtatur me shkallen e
inflacionit) të borxhit të ekonomive familjare dhe të borxhit të korporatave, si dhe duke
rritur normat reale të interesit. Kërkesa më e ulët, nga ana tjetër, mund të shkaktojë rënie të
përshpejtuar të çmimeve, duke dërguar çmimet në një vërtitje të rrezikshme (të dalë jashtë
kontrollit).
There are few if any panaceas in economics. But a sharp decline in the euro’s exchange rate
– say, by 15% – would remedy many of the eurozone’s current economic problems. A weaker
euro would raise the cost of imports and the potential prices of exports, thus pushing up the
eurozone’s overall inflation rate.
Ekzistojnë pak, nëse jo asnjë kurë universale në ekonomi. Por një rënie e mprehtë në kursin
e këmbimit të euros – le të themi, nja 15% - do të korrigjojë (shërojë) shumë nga problemet
36
aktuale ekonomike në eurozonë. Një euro më e dobët do të rrisë koston e importeve dhe do
të rrisë çmimet e mundshme të eksporteve, duke ngritë më lartë normën e përgjithshme të
inflacionit në eurozonë.
Devaluation would also boost average eurozone GDP growth by stimulating exports and
encouraging Europeans to substitute domestically produced goods and services for
imported items. Although competitiveness within the eurozone would be unaffected, a
weaker euro would significantly improve the external balance with the rest of the world,
which accounts for about half of eurozone trade.
Zhvlerësimi, gjithashtu, do të ngritë rritjen mesatare të GDP ne eurozonë, duke stimuluar

eksportet dhe inkurajuar evropianët të zëvendësojnë mallrat dhe shërbimet e prodhuara në
vend për ato të importuara. Kështu, konkurrenca brenda euro zonës do të ishte e paprekur,
ndërsa një euro e dobët do të përmirësojë ndjeshëm bilancin e jashtëm me pjesën tjetër të
botës, e cila përbën rreth gjysmën e tregtisë së eurozonës).
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Nouriel Roubini, a Financial Early-Warning System, AUG 27, 2015.
Nouriel Roubini, a professor at NYU’s Stern School of Business and Chairman of Roubini
Global Economics, was Senior Economist for International Affairs in the White House's
Council of Economic Advisers during the Clinton Administration. He has worked for the
International Monetary Fund, the US Federal Reserve, and the World Bank.
Recent market volatility – in emerging and developed economies alike – is showing once
again how badly ratings agencies and investors can err in assessing countries’ economic and
financial vulnerabilities. Ratings agencies wait too long to spot risks and downgrade
countries, while investors behave like herds, often ignoring the build-up of risk for too long,
before shifting gears abruptly and causing exaggerated market swings.
Paqëndrueshmëria e tregut e kohëve të fundit – njësoj, si në ekonomitë në zhvillim, poashtu

edhe ato të zhvilluara - po tregon edhe njëherë sesa agjencitë e vlerësimit dhe investitorët
mund të gabojnë keq në vlerësimin ekonomik dhe financiar të vendeve.
37
Agjencitë e vlerësimit (Ratings agencies) presin shumë gjatë të vlerësojnë (një raund të
vogël) vendet me rreziqe dhe çrregullime, ndërsa investitorët sillen si kopetë, shpesh duke
injoruar masat mbrojtese ndaj rrezikut për një kohë të gjatë, para se të zhvendosen befasisht
ingranazhet dhe shkaktojnë lëkundje të ekzagjeruara të tregut.
Given the nature of market turmoil, an early-warning system for financial tsunamis may be
difficult to create; but the world needs one today more than ever. Few people foresaw the
subprime crisis of 2008, the risk of default in the eurozone, or the current turbulence in
financial markets worldwide. Fingers have been pointed at politicians, banks, and
supranational institutions. But ratings agencies and analysts who misjudged the repayment
ability of debtors – including governments – have gotten off too lightly.
Duke pasur parasysh natyrën e turbulencave të tregut, një sistem i paralajmërimit të

hershëm për tsunami financiar mund të jetë i vështirë për t’u krijuar; por, bota sot ka nevojë
për një të tillë më shumë se kurrë. Pak njerëz parashikuan krizën e hipotekave të vitit 2008,
rrezikun e dështimit në eurozinë për të përmbushur detyrimet, veçanërisht për të shlyer
borxhet, apo turbullirat aktuale në tregjet financiare në mbarë botën. Gishtat janë drejtuar
në politikanë, banka dhe në institucionet multinacionale. Por agjencitë e vlerësimit dhe
analistët që llogarisin mirë aftësinë e shlyerjes së borxheve - duke përfshirë qeveritë - kanë
dalë jashtë (loje) shumë lehtë.
A comprehensive assessment of a country’s macro investment risk requires looking

systematically at the stocks and flows of the national account to capture all dangers,
including risk in the financial system and the real economy, as well as wider risk issues. As
we have seen in recent crises, private risk taking and debt are socialized when a crisis occurs.
So, even when public deficits and debt are low before a crisis, they can rise sharply after one
erupts. Governments that looked fiscally sound suddenly appear insolvent.
Using 200 quantitative variables and factors to score 174 countries on a quarterly basis, we
have identified a number of countries where investors are missing risks – and opportunities.
38
In the eurozone, shadow ratings already signaled red flags in the late 2000s in Greece and
the other countries of the periphery. More recently, Ireland and Spain may deserve to be
upgraded, following fiscal consolidation and reforms. Greece, however, remains a basket
case. Even with substantial reform to improve its growth potential, Greece will never be able
to repay its sovereign debt and needs substantial relief.
Duke përdorur 200 variabla sasiore dhe faktorë për të trajtuar 174 vende në bazë tremujore,
ne kemi identifikuar një numër të vendeve ku investitorët janë të humbur për shak të
rreziqeve - dhe mundësive.
Në eurozonë, vlerësimet nën hije tashmë kishin sinjalizuar flamujt e kuq, në fund të viteve
2000, në Greqi dhe në vende të tjera të periferisë. Kohët e fundit, Irlanda dhe Spanja mund
të dëshirojnë të përmirësohen, pas konsolidimit fiskal dhe reformave. Greqia, megjithatë,
mbetet një rast ‘vrimë”. Edhe me reformën substanciale për të përmirësuar potencialin e saj
të rritjes, Greqia nuk do të jetë në gjendje të paguajë borxhin e saj sovran dhe ka nevojë për
ndihmë të konsiderueshme.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Daniel Gros, The False Promise of a Eurozone Budget, 06 December 2012.
Daniel Gros is Director of the Brussels-based Center for European Policy Studies. He has
worked for the International Monetary Fund, and served as an economic adviser to the
European Commission, the European Parliament, and the French prime minister and
finance minister. He is the editor of Economie Internationale and International Finance.
A key question confronts the four presidents of Europe’s major institutions (the European
Commission, the European Council, the European Central Bank, and the Eurogroup) as they
prepare their report on how to reform the common currency: Does the eurozone need its
own budget? They are facing the argument that the United States’ monetary union works
much better because there is a large federal budget to smooth the impact of asymmetric
shocks – that is, shocks to individual states. The eurozone, it is claimed, should have its own
budget to provide similarly automatic insurance to its members.
39
Një pyetje kyçe i ballafaqon katër presidentët e institucioneve kryesore të Evropës

(Komisioni Evropian, Këshilli Evropian, Banka Qendrore Evropiane dhe Eurogroupi) kur
ata përgatisin raportin e tyre mbi atë se si duhet reformuar monedhën e përbashkët: A duhet
që Eurozona të ketë buxhetin e vetë? Ata janë përballur me argumentin se unioni monetar i
Shteteve të Bashkuara punon shumë më mirë, sepse ekziston një buxhet i madh federal për
të zbutur ndikimin e goditjeve asimetrike - që janë, goditje ndaj shteteve individuale. Është
pretenduar që Eurozona duhet të ketë buxhetin e saj për të ofruar siguri të ngjashme -
automatike për anëtarët e saj.
This argument, however, misreads the US experience.
True, in the US, as in most existing federal states, the federal budget redistributes income
across regions, thus offsetting at least part of the interregional differences in income. But,
while this has been repeatedly documented in many cases, the inference that redistribution
is equivalent to a shock absorber is wrong.
For example in the US, the federal budget offsets a substantial part (estimated at 30-40%)
of the differences in per capita income levels across states, because poorer states contribute
less income tax, on average, and receive higher transfer payments. But this does not imply
that these mechanisms also provide insurance against shocks (sudden changes in income
for individual states). Many of the transfers from the federal government, especially basic
social support like food stamps – vary little with the local business cycle.
On the revenue side, the degree to which federal taxation absorbs shocks at the state level
cannot be very large for the simple reason that the main source of federal revenues that does
react to the business cycle, the federal income tax, accounts for less than 10% of GDP.
The low sensitivity of both federal expenditure and federal revenues to local business-cycle
conditions explains why only a small fraction (estimated at about 10-15%) of any shock to
the GDP of any individual state is absorbed via automatic transfers to and from the US
federal budget.
40
The case of Spain illustrates another feature of European economies that makes it difficult
to argue for a federal unemployment scheme. Spanish unemployment is now close to 30%,
which a priori should be a good justification for some form of shock absorber. But Spanish
unemployment has typically been consistently higher than the eurozone average, and fell to
single-digit levels only as a result of an unsustainable building boom. Any common eurozone
unemployment scheme would thus risk financing the long-term unemployment created by
rigid national labor-market institutions, which for decades have proved impervious to
reforms.
This leads to a simple conclusion: The euro’s long-term stability depends far more on
completing plans for a European banking union than it does on creating some new budget
for the eurozone.
Kjo çon në një përfundim të thjeshtë: Stabiliteti afatgjatë i euros varet shumë më tepër nga
përfundimi i planeve për një union bankar evropian se sa që ajo bën në krijimin e një buxheti
të ri për eurozonën.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
DANIEL GROS, Europe’s German Ball and Chain, NOV 24, 2014
A storm-tossed ship near dangerous cliffs needs a strong anchor to avoid finishing on the
rocks. In 2012, when a financial storm engulfed the eurozone, it was Germany that kept the
European ship off the shoals of financial disaster. But now Europe’s anchor has become a
brake, hindering forward movement.
Of course, German Chancellor Angela Merkel acted in 2012 only when she could tell her
domestic constituency that there was no alternative. But in the end, Merkel agreed to a
permanent bailout fund for the eurozone. She also backed the formation of abanking union,
which remains incomplete but still represents a key step toward a financial system
supervised by the European Central Bank. Thanks to these measures, and ECB President
Mario Draghi’s vow, which Germany tacitly approved, to do“whatever it takes” to save the
euro, the financial storm abated.
41
But now the eurozone seems incapable of escaping near-deflation, with little economic
growth and prices barely moving upwards.
That was not supposed to happen. When the crisis struck, the economies of the eurozone
periphery were buffeted by the twin shocks of spiking risk premiums and a collapsing
housing market. At the same time, the German economy benefited from the return of capital
fleeing the periphery. Real (inflation-adjusted) interest rates in Germany became
substantially negative, triggering a housing boom. It was assumed that this would generate
strong domestic demand in Germany, helping the periphery to export more.
Instead, the German economy has barely grown; indeed, weaker world trade threatens to
put it in recession. The current-account surplus, which was supposed to decline sharply, has
actually increased, as savings have remained higher – and investment lower – than
expected.
Another problem, at least from the point of view of the rest of the eurozone, is that inflation
in Germany remains too low. With German prices rising at less than 1% annually, the
eurozone periphery needs falling prices in order to regain the competitiveness lost during
the pre-2008 boom years.
This lack of dynamism at the core of the eurozone has now become its key problem. With no
growth in Germany, the rest of the eurozone might not be able to reduce debt via external
surpluses. And there might be no solution short of a magic button to increase German
domestic demand.
Obviously, the German government is in charge of the country’s public finances. But fiscal
policy has been roughly neutral in recent years, and thus cannot be blamed for the German
economy’s lack of dynamism. This year, the public-sector budget might move from a small
deficit to what German officials call a “black zero” – a very small surplus. But this tightening
by a fraction of a percentage point of GDP implies no adverse effect on growth.
42
The root cause of Germany’s sluggish economic performance in recent years is the
continuing unwillingness of its households and enterprises to consume and invest. And it is
difficult to see what the government can do about this.
Indeed, investment has fallen despite financing conditions for enterprises that have never
been easier, both in terms of ultra-low interest rates and banks’ willingness to lend. Yet
Germany’s corporate sector remains reluctant to borrow and invest in the country, because
it sees little reason to expect long-term economic growth, given that the population is set to
decline and productivity gains remain anemic.
With investment unlikely to become a motor for the German economy, consumption holds
the key to stronger demand growth in Germany. Its weakness is somewhat surprising: real
incomes are up, and the coalition government that came to power last year has introduced
a series of generous welfare measures, including a large increase in the minimum wage, a
reduction of the retirement age, and a special top-up pension for women with children.
But even these measures, which foreign observers have largely overlooked, have failed to
boost consumer demand. So what more could the German government do to wean the
Germans off their abstemious habits?
Public investment is the one area where the government could act. But the growth fillip from
public-sector infrastructure spending can only be modest. Increasing infrastructure
spending by a quarter, which would represent a huge administrative effort, would lift GDP
growth by just 0.4 percentage points.
The main danger now is political. A weak German economy makes the necessary structural
adjustments in the eurozone periphery much more difficult. That, in turn, fuels the
perception that responsibility lies with the German government, which is seen as unwilling
to take the steps needed to strengthen domestic demand – even as it prohibits the periphery
governments from spending more themselves. Asunemployment remains stubbornly
high and incomes stagnate in much of the eurozone, the temptation to blame “the Germans”
is becoming ever stronger.
43
The German government, no surprise, does not even acknowledge that there is a problem.
With unemployment remaining near record lows, the lack of demand growth is simply
dismissed, and the absence of inflation is taken as a sign of success.
This is a mistake. Europe’s German anchor has become stuck, and the rising tide of anxiety
among Germany’s partners should not leave its government indifferent.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Yanis Varoufakis, a New Approach to Eurozone Sovereign Debt, AUG 17, 2015.
Greece’s public debt has been put back on Europe’s agenda. Indeed, this was perhaps the
Greek government’s main achievement during its agonizing five-month standoff with its
creditors. After years of “extend and pretend,” today almost everyone agrees that debt
restructuring is essential. Most important, this is true not just for Greece. In February, I
presented to the Eurogroup (which convenes the finance ministers of eurozone member
states) a menu of options, including GDP-indexed bonds, which Charles Goodhart recently
endorsed in the Financial Times, perpetual bonds to settle the legacy debt on the European
Central Bank’s books, and so forth. One hopes that the ground is now better prepared for
such proposals to take root, before Greece sinks further into the quicksand of insolvency.
Borxhi publik i Greqisë është vënë përsëri në agjendën e Evropës. Në të vërtetë, kjo ishte
ndoshta arritja kryesore e qeverisë greke gjatë ngecjes së saj pikëlluese pesë muajshe me
kreditorët e saj. Pas viteve të "extend and pretend," sot, pothuajse të gjithë janë dakord se
ristrukturimi i borxhit është thelbësor. Më e rëndësishmja, kjo është e vërtetë jo vetëm për
Greqinë. Në shkurt, Eurogrupit i kam paraqitur (që mbledh Ministrat e financave të vendeve
anëtare të euro zonës) një menu me opsione, duke përfshirë obligacione të indeksuara me
GDP*-në, të cilat Charles Goodhart e ka publikuar kohët e fundit në Financial Times,
obligacione të përhershme për të zgjidhur borxhin e trashëguar nga shënimet e Bankës
Qendrore Europiane, e kështu me radhë. Shpresoj se tereni tashmë është i përgatitur mirë
për propozime të tilla që të zënë rrënjë, përpara se Greqia të zhytet më tej në rërën thithëse
të falimentimit.
44
* GDP-linked bonds provide cash payments that vary positively with the level of GDP,
thereby helping to stabilise the debt-to-GDP ratio. But the more interesting question is what
all of this means for the eurozone as a whole. The prescient calls from Joseph Stiglitz, Jeffrey
Sachs, and many others for a different approach to sovereign debt in general need to be
modified to fit the particular characteristics of the eurozone’s crisis.
Obligacionet e indeksuara me GDP-në sigurojnë pagesat e parave që ndryshojnë pozitivisht

me nivelin e BPB-së, duke ndihmuar për të stabilizuar raportin e borxhit ndaj BPB-së. Por
çështja më interesante është ajo se e gjithë kjo cka do të thotë për eurozonën si të tërë?
Thirrjet parashikuese, nga Joseph Stiglitz, Jeffrey Sachs dhe shumë të tjerë, për një qasje të
ndryshme ndaj borxhit sovran në përgjithësi, duhet të ndryshohen për të përshtatur
karakteristikat e veçanta të krizës së eurozonës.
The eurozone is unique among currency areas: Its central bank lacks a state to support its
decisions, while its member states lack a central bank to support them in difficult times.
Europe’s leaders have tried to fill this institutional lacuna with complex, non-credible rules
that often fail to bind, and that, despite this failure, end up suffocating member states in
need.
Eurozona është unike në mesin e zonave monetare: banka e saj qendrore nuk ka një shtet
për të mbështetur vendimet e saj, ndërsa shtetet e saj anëtare nuk kanë një bankë qendrore
për të mbështetur ato në kohë të vështira. Liderët e Evropës janë përpjekur për të mbushur
këtë boshllëk institucional me rregullat jo të besueshme, komplekse, që shpesh dështojnë
për t’u mpiksur (ngurtësuar) dhe se, pavarësisht këtij dështimi, përfundojnë duke u zënë
frymën (mbytur) shtetet anëtare në nevojë.
One such rule is the Maastricht Treaty’s cap on member states’ public debt at 60% of GDP.
Another is the treaty’s “no bailout” clause. Most member states, including Germany, have
violated the first rule, surreptitiously or not, while for several the second rule has been
overwhelmed by expensive financing packages. The problem with debt restructuring in the
eurozone is that it is essential and, at the same time, inconsistent with the implicit
constitution underpinning the monetary union. When economics clashes with an
institution’s rules, policymakers must either find creative ways to amend the rules or watch
their creation collapse. Here, then, is an idea (part of A Modest Proposal for Resolving the
45
Euro Crisis, co-authored by Stuart Holland, and James K. Galbraith) aimed at re-calibrating
the rules, enhancing their spirit, and addressing the underlying economic problem.
In brief, the ECB could announce tomorrow morning that, henceforth, it will undertake a
debt-conversion program for any member state that wishes to participate. The ECB will
service (as opposed to purchase) a portion of every maturing government bond
corresponding to the percentage of the member state’s public debt that is allowed by the
Maastricht rules. Thus, in the case of member states with debt-to-GDP ratios of, say, 120%
and 90%, the ECB would service, respectively, 50% and 66.7% of every maturing
government bond.
To fund these redemptions on behalf of some member states, the ECB would issue bonds in
its own name, guaranteed solely by the ECB, but repaid, in full, by the member state. Upon
the issue of such an ECB bond, the ECB would simultaneously open a debit account for the
member state on whose behalf it issued the bond.
The member state would then be legally obliged to make deposits into that account to cover
the ECB bonds’ coupons and principal. Moreover, the member state’s liability to the ECB
would enjoy super-seniority status and be insured by the European Stability Mechanism
against the risk of a hard default. Such a debt-conversion program would offer five benefits.
For starters, unlike the ECB’s current quantitative easing, it would involve no debt
monetization. Thus, it would run no risk of inflating asset price bubbles.
Second, the program would cause a large drop in the eurozone’s aggregate interest
payments. The Maastricht-compliant part of its members’ sovereign debt would be
restructured with longer maturities (equal to the maturity of the ECB bonds) and at the
ultra-low interest rates that only the ECB can fetch in international capital markets.
Third, Germany’s long-term interest rates would be unaffected, because Germany would
neither be guaranteeing the debt-conversion scheme nor backing the ECB’s bond issues.
Fourth, the spirit of the Maastricht rule on public debt would be reinforced, and moral
hazard would be reduced. After all, the program would boost significantly the interest-rate
spread between Maastricht-compliant debt and the debt that remains in the member states’
hands (which they previously were not permitted to accumulate).
46
Finally, GDP-indexed bonds and other tools for dealing sensibly with unsustainable debt
could be applied exclusively to member states’ debt not covered by the program and in line
with international best practices for sovereign-debt management.
The obvious solution to the euro crisis would be a federal solution. But federation has been
made less, not more, likely by a crisis that tragically set one proud nation against another.
Indeed, any political union that the Eurogroup would endorse today would be disciplinarian
and ineffective. Meanwhile, the debt restructuring for which the eurozone – not just Greece
– is crying out is unlikely to be politically acceptable in the current climate. But there are
ways in which debt could be sensibly restructured without any cost to taxpayers and in a
manner that brings Europeans closer together. One such step is the debt-conversion
program proposed here. Taking it would help to heal Europe’s wounds and clear the ground
for the debate that the European Union needs about the kind of political union that
Europeans deserve.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
KEMAL DERVIŞ, Europe’s Franco-German Dream Team, NOV 14, 2014.
Kemal Derviş, former Minister of Economic Affairs of Turkey and former Administrator
for the United Nations Development Program (UNDP), is a vice president of the Brookings
Institution.
When the International Monetary Fund lowered its global growth forecast for 2014 and
2015 from 3.7% and 3.9%, respectively, to 3.3% and 3.8%, it cited the eurozone’s increasingly
gloomy prospects, including significantly slower growth in Germany, as a leading cause.
After all, the eurozone still accounts for about 13% of world output at market prices – about
the same as China.
Kur Fondi Monetar Ndërkombëtar uli parashikimin e saj të rritjes globale për 2014 dhe 2015
nga 3,7% dhe 3,9%, përkatësisht në 3,3% dhe 3,8%, ai (FMN) i pëmend perspektivat gjithnjë
e më të zymta të eurozonës, duke përfshirë edhe rritjen në mënyrë të konsiderueshme më të
ngadalshme në Gjermani, si një shkak kryesor. Në fund të fundit, eurozona ende përbën
rreth 13% të prodhimit botëror në çmimet e tregut - pothuajse i njëjtë si Kina.
47
Europe’s economic struggles are reflected in its political situation, with many European
electorates now mired in a sense of hopelessness and sliding toward ideological extremes.
But a forthcoming report by two highly respected economists – Jean Pisani-Ferry, the
French government’s Commissioner-General for Policy Planning, and Henrik Enderlein, a
key leader of a reformist group of German economists – will propose a way forward.
Luftat ekonomike të Evropës janë reflektuar në gjendjen e saj politike, me shumë elektorate
europiane tani të zhytur në kuptimin e mungesës së shpresës dhe në rrëshqitje drejt
ekstremeve ideologjike. Por një raport i ardhshëm nga dy ekonomistë shumë të respektuar
- Jean Pisani-Ferry, Komisioner i Përgjithshëm i qeverisë franceze për Planifikim të
Politikave dhe Henrik Enderlein, udhëheqës kyç i grupit reformist të ekonomistëve
gjermanë - do të propozojë një rrugë që ecën përpara.
The task facing Pisani-Ferry and Enderlein is to create a new reform strategy for Europe’s
two largest economies, focusing on structural reforms in France and increased investment
in Germany. The hope is that the report, which will be made public on December 1, will
provide a breakthrough that can revive, at long last, the eurozone’s growth engine.
Detyra me të cilën do të përballet Pisani-Ferry dhe Enderlein është që të krijojnë një strategji
të re të reformës për dy ekonomitë më të mëdha të Europës, duke u fokusuar në reformat
strukturore në Francë dhe në rritjen e investimeve në Gjermani. Shpresa është se Raporti, i
cili do të bëhet publik më 1 dhjetor, do të sigurojë një zbulim të madh që mund të ringjallë,
në kohën e fundit, motorin e rritjes në eurozonë.
Waning confidence is a eurozone-wide problem, but the Franco-German relationship lies at

its core. And, as experience has shown, Germany and France can have a major impact when
they work together. The power of that relationship is what the Pisani-Ferry/Enderlein
initiative represents – and what could, with sufficient political support, revitalize Europe.
Zbehja e besimit në eurozonë është një problem i gjerë, por marrëdhëniet Franko-Gjermane
qëndrojnë në thelbin e besimit në eurozonë. Dhe, siç ka treguar përvoja, Gjermania dhe
Franca mund të kenë një ndikim të madh kur ato punojnë së bashku. Fuqia e kësaj
marrëdhënie është ajo që përfaqëson iniciativa Pisani-Ferry/Enderlein – e cila, me
mbështetje të mjaftueshme politike, mund të rigjallërojë Evropën.
48
Assuming that can be done, the heavy lifting will only just have begun. One European
diplomat paraphrases the EU's Luxembourgish-French founding father, Robert Schuman:
"The size of the solution has to be in proportion to the problem we're solving." Twelve
months of bailouts, Greek riots, toppled governments and a market meltdown have been
alarming enough, but a crisis of sovereign debt could soon be replaced by a crisis of
democracy.
Duke supozuar se çka mund të bëhet, pesha e ngritjes vetëm sapo ka filluar. Një diplomat
evropian e parafrazoi themeluesin e BE-së, luksembourgo-francezin, Robert Schuman, të
ketë thënë: " Madhësia e zgjidhjes duhet të jetë në proporcion me problemin që ne jemi duke
e zgjidhur." Dymbëdhjetë muaj pas krizës financiare (bailouts), trazirave greke, qeveritë e
rrëzuara dhe rënja e tregjeve, kanë qenë mjaft alarmante, por një krizë e borxhit sovran së
shpejti do të mund të zëvendësohet me një krizë të demokracisë.
Jean-Claude Juncker, the prime minister of Luxembourg and current president of the Euro-
Group, once joked: "We all know what to do, but we don't know how to get re-elected once
we have done it.“ The constant refrain from Berlin is that the laggards at the back of the
eurozone class need to start doing their homework. In Rome, Madrid and elsewhere, the
sums relating to national debt, budget deficits and state spending need to start to add up.
The days when governments could go their own sweet way, ignoring treaty agreements and
responsible only to their electorates, have gone.
Jean-Claude Juncker, kryeministri i Luksemburgut dhe presidenti aktual i Euro- Grupit,

dikur me shaka ka thënë: "Ne të gjithë e dimë se çfarë duhet të bëjmë, por ne nuk e dimë se
si të rizgjidhemi edhe një herë nëse bëjmë atë që bëjmë.” Refreni i vazhdueshëm nga Berlini
është se të ngathët në periferi të eurozonës duhet të fillojnë të bëjnë detyrat e shtëpisë. Në
Romë, Madrid dhe gjetkë, shumat që lidhen me borxhin kombëtar, deficitet buxhetore dhe
shpenzimet shtetërore kanë nevojë për të filluar për t’u shtuar. Ditët kur qeveritë do të mund
të shkojnë në rrugën e tyre të ëmbël, duke injoruar marrëveshjet e traktatit, ndërsa janë të
përgjegjshme vetëm para elektoratit të tyre, tashmë kanë shkuar.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
49
The New York Times

Next Steps for Italy Uncertain After Departure of Euro Zone Power Broker
By STEPHEN CASTLE and JACK EWING
December 9, 2012
Prime Minister Mario Monti for the last year has quietly restored Italy’s weight in European
diplomacy while helping mend its battered credibility with the financial markets. So Mr.
Monti’s announcement over the weekend that he intends to stand down from his job running
the euro zone’s third-largest economy poses a worrying question: is Italy about to go back to
its bad old ways?
“This is the first test of the externally driven resilience of the Italian bond markets, because
they have been buttressed by the E.C.B.’s bond-buying program,” said Nicholas Spiro, the
managing director of Spiro Sovereign Strategy in London.
“He’s ushered in a turning point in Italian politics and has been a major influence in
Europe,” said Thomas Klau, head of the Paris office of the European Council on Foreign
Relations. “He has helped turn Italy into a serious country again, in the eyes of foreign
investors and also many of its own citizens.”["Ai e ndihmoi Italinë të kthehet përsëri në një
vend serioz, në sytë e investitorëve të huaj dhe gjithashtu në sytë e shumë prej qytetarëve të
vetë."]
… The technocratic and professorial Mr. Monti, who speaks fluent English and French, is a
natural on the Brussels circuit. And he has been committed to Germanic-style budgetary
rigor — making him, in Mr. Klau’s words “a very Prussian sort of Italian.” …“because he is a
competent interlocutor with real intellectual and moral authority in a small, informal
steering group in the club of leaders” [... me sjellje prej teknokrati dhe profesori, zoti Monti,
i cili flet rrjedhshëm anglisht dhe frëngjisht, është i natyrshëm në qarqet e Brukselit. Edhe
ai ka qenë i angazhuar për ashpërsinë buxhetore të stilit gjerman - duke e bërë atë, me fjalët
e zotit Klaus "një lloj të italianit shumë prusian." Megjithatë ... largimi i mundshëm i zotit
Monti është një pengesë për Evropën, e cila do të humbas një udhëheqës me peshë,…sepse
ai është një bashkëbisedues kompetent, me autoritet të vërtetë intelektual dhe moral në
grupin e vogël jozyrtar drejtues, në klubin e liderëve.“]
50
Barroso has taken to quoting the wisdom of another of the founding fathers of the EU, Jean
Monnet: "People are ready to change when they understand there is no alternative.”
[Njerëzit janë të gatshëm të ndryshojnë kur ata e kuptojnë se nuk ka alternativë tjetër.]
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Bloomberg
EU Bank Regulation Deal Marks Path to True Economic Union
By the Editors - Dec 14, 2012
European Union leaders had to work long after midnight to close the deal on a single bank
regulator. The agreement is pocked with compromises to smooth over a variety of concerns,
large and small. And the conflicting visions of what else the currency bloc must do to end
the debt crisis remain.
[Udhëheqësit e Bashkimit Evropian kanë për të punuar një kohë edhe pas mesnate për të
përmbyllur marrëveshjen për një Rregullator të vetëm të bankës.
Marrëveshja është bërë me kompromise për të qetësuar shqetësimet e shumëllojshme, të

mëdha dhe të vogla. Ndërsa vizionet konfliktuale se çfarë tjetër duhet të bëjë blloku i
euromonedhës për t'i dhënë fund krizës së borxheve ende mbesin.]
The leaders agreed to make the European Central Bank the hub of bank supervision by
March 2014 for the 17 countries using the euro. As many as 200 large banks -- those with at
least 30 billion euros in assets, or whose assets are greater than 20 percent of their country’s
gross domestic product -- will come under the ECB’s direct supervision. In a concession
to Germany, thousands of smaller banks will remain under the control of national
regulators.
[Udhëheqësit ranë dakord për ta bërë Bankën Qendrore Evropiane bucelën (nyjen) e
mbikëqyrjes bankare deri në mars 2014 për 17 vendet që përdorin euron. Deri në 200 banka
të mëdha - ata me të paktën 30 miliardë euro asete, ose asetet e të cilave janë më të mëdha
se 20 për qind e produktit të brendshëm bruto të vendit të tyre - do të vijnë nën mbikëqyrjen
e drejtpërdrejtë të BQE-së. Eshtë bërë një lëshim (për hatër) të Gjermanisë: mijëra banka
të vogla do të mbeten nën kontrollin e rregullatorëve kombëtarë.]
51
But to satisfy France, the ECB could step in any time, setting the important principle that
the ECB can overrule regulators who fall under the spell of local interests.
The arrangement also has the potential to eliminate one major driver of the debt crisis - the
unhealthy relationship between governments that issue too much debt and local banks that
buy too much of it. Another compromise involves the U.K. and other countries that aren’t
part of the euro area, and therefore lack a voice at the ECB. They will be able to challenge
central-bank supervisory decisions, especially when it comes to rules on cross-border
banking.
Por, për të kënaqur (edhe) Francën, Banka Qendrore Evropiane mund të ndërhyjë në çdo
kohë, me vendosjen e parimit të rëndësishëm që Banka Qendrore Evropiane mund t’i
anulojë (vendimet e) rregullatorët që bien nën ndikimin e interesave lokale.
Marrëveshja, gjithashtu, ka potencial për të eliminuar njërin nga shkaktarët e mëdhenj të

krizës së borxhit – marrëdhënien jo të shëndoshë midis qeverive që emitojnë shumë borxh
dhe bankave lokale që blejnë shuma të mëdha të këtij borxhi.
Një kompromis përfshinë edhe Mbretërinë e Bashkuar dhe vendet e tjera që nuk janë pjesë
e eurozonës dhe, për këtë arsye, nuk kanë një zë në BQE. Ata do të jenë në gjendje për t’i
kundërshtuar vendimet mbikëqyrëse të bankës qendrore, sidomos kur bëhet fjalë për
rregullat bankare ndërkufitare.
Once the banking union’s final shape is approved, the 500 billion-euro rescue fund, the
European Stability Mechanism, will be able to directly support sick banks. The fund
essentially pools European money to clean up mistakes made at the national level. Such aid
would allow banks to be recapitalized without adding yet more debt to the balance sheets of
struggling governments, including Ireland, Italy and Spain. More broadly, the euro area still
needs a permanent system for fiscal transfers to help vulnerable economies in the future.
Yet the fact that leaders could agree on a single banking authority shows there is a desire
and the political will to achieve a true economic union. It may take another five years to get
there, but the pathway has been marked.
Pas formësimit përfundimtar të bashkimit bankar, fondi i shpëtimit prej 500 miliardë
eurosh, Mekanizmi i Stabilitetit Evropian, do të jetë në gjendje për të mbështetur
52
drejtpërdrejt bankat e sëmura. Para së gjithash, Fondi Europian - që është në dispozicion

për përdorim kur është e nevojshme – shërben për të pastruar gabimet e bëra në nivel
kombëtar. Ndihma e tillë do t’i lejojë bankat për t’u rikapitalizuar, pa shtuar akoma më
shumë borxhin në bilancet e qeverive që janë duke luftuar me krizën finanicare, duke
përfshirë Irlandën, Italinë dhe Spanjën. Më gjerësisht, eurozona ende ka nevojë për një
sistem të përhershëm për transfertat fiskale për të ndihmuar ekonomitë me pika të dobëta
në të ardhmen. Megjithatë, fakti që udhëheqësit mund të bien dakord për një autoritet të
vetëm bankar, tregon se ka një dëshirë dhe vullnet politik për të arritur një bashkim të
vërtetë ekonomik. Ajo mund të marrë edhe pesë vjet për të arritur atje, por rruga është e
shënuar.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
One year of ECB Banking Supervision
Speech by Mario Draghi, President of the ECB, at the ECB Forum on Banking Supervision,
4 November 2015, Frankfurt.
Back in 2012, when it was decided to establish a single supervisory mechanism (SSM), many
a critic claimed that either it was impossible, or that it would take forever. And yet here we
are, marking the first anniversary of the SSM with this conference, reflecting no longer so
much on the structure of supervision, but on its content.
Që në vitin 2012, kur u vendos për të krijuar një mekanizëm të vetëm mbikëqyrës (a single
supervisory mechanism-SSM), shumë kritikë pohonin se ose ishte e pamundur, ose kjo punë
do të shkojë në pafundësi. E megjithatë ja ku jemi, duke shënuar përvjetorin e parë të SSM
me këtë konferencë, duke reflektuar jo më aq shumë në strukturën e mbikëqyrjes, por në
përmbajtjen e saj.
Let me put the SSM’s significance in a broader perspective:
In the early years of the euro, we lived under the illusion that we had established a full-
fledged monetary union. There can, however, only be a single money if there is a
single banking system. For money to be truly one, it has to be truly fungible independent of
its form and independent of its location. In particular, deposits, which are the most
53
widespread form of money, have to inspire the same level of confidence wherever they are
located. To ensure that deposits are truly as safe everywhere across the euro area, the
likelihood that a bank fails has to be independent of the jurisdiction where it is established.
Resolution has to follow the same process in the event that a bank fails. And, when push
comes to shove, depositors must be afforded similar protection wherever they are located.
Më lejoni të vënë rëndësinë SSM në një perspektivë më të gjerë:
Në vitet e para të euros, kemi jetuar nën iluzionin se ne kishim krijuar një bashkim monetar
me të drejta të plota. Kështu, megjithatë, mund të kemi vetëm një valutë të vetme nëse kemi
një sistem të vetëm bankar. Që valuta me të vërtetë të jetë e tillë, ajo duhet të jetë me të
vërtetë e pavarur nga forma e saj dhe e pavarur nga vendndodhja e saj. Në veçanti, depozitat,
të cilat janë forma më e përhapur e parave, duhet të frymëzojnë të njëjtin nivel të besimit
kudo që ata ndodhen. Për të siguruar që depozitat janë me të vërtetë të sigurta, kudo në të
gjithë eurozonën, mundesia që një bankë të dvshtojë duhet të jetë e pavarur nga juridiksioni
ku banka është e vendosur. Rezoluta (zgjidhja, shperberja) ka për të ndjekur të njëjtin proces
në rast se një bankë dështon. Dhe, kur vjen puna për t’u kryer, depozituesve duhet t'u jepet
mbrojtje e ngjashme kudo që ata ndodhen.
Fundamentally, this was and remains the agenda of Banking Union. And it is why Banking
Union was conceived with three pillars: a single supervisory mechanism, a single resolution
mechanism, and a uniform deposit insurance scheme, which remains to be specified. For
money to be truly one, we need all three. Supervision had to come first, not because it was
the easiest to establish, but because it was the necessary condition to proceed with the other
pillars of Banking Union.
Në thelb, kjo ishte dhe mbetet agjenda e Unionit Bankar. Dhe, kjo është arsyeja pse Bashkimi
Bankar është konceptuar me tri shtylla: një mekanizëm i vetëm mbikëqyrës, një mekanizëm
i vetëm i zgjidhjes (rezolutë), dhe një skemë uniforme e sigurimit të depozitave, e cila mbetet
për t'u përcaktuar. Për paraja të jetë me të vërtetë e unnjësuar (si e tillë), ne kemi nevojë për
të tri shtyllat. Mbikëqyrja duhej të vijë e para, jo sepse ishte më e lehtë për t’u krijuar, por
sepse ishte kusht i domosdoshëm për të vazhduar me shtyllat e tjera të Unionit Bankar.
54
If the SSM is of great importance to the singleness of money, it is also greatly important to
the singleness of the market. The single market is, as the euro, a central and irrevocable
creation of the European Union. But, as is the case for the euro, its irrevocability, to remain
unquestionable, needs being buttressed by appropriate and credible institutions. The SSM
is one such institution. And that is why it was – and remains – open to participation by
countries which are not in the euro area.
Nëse SSM është i një rëndësie të madhe për thjeshtësinë e parasë, ai është gjithashtu shumë
i rëndësishëm për thjeshtësinë e tregut. Tregu i vetëm është, si euroja, një krijim qendror
dhe i parevokueshëm i Bashkimit Evropian. Por, siç është rasti me euron, pakthyeshmëria e
saj, që të mbetet e padiskutueshme, ka nevojë që të mbështetet nga institucionet përkatëse
dhe të besueshme. SSM është një institucion i tillë. Dhe kjo është arsyeja pse ai ishte - dhe
mbetet - i hapur për pjesëmarrje nga vendet të cilat nuk janë në eurozonë.
Before the crisis, the free passporting of banking services across borders relied on the
principle of home supervision, host recognition. This principle, however, requires equal
standards of supervision across borders, and mutual trust in the quality of supervision. That
trust did not always stand the test of the crisis. The importance of the SSM to uphold the
single market serves as a reminder that the objective of having a robust supervisor is not just
to make banks safe.
Para krizës, lejekalimi (passporting) i lirë i shërbimeve bankare përtej kufijve mbështetej në
parimin e mbikëqyrjes së vendit mikpritës. Ky parim, megjithatë, kërkon standarde të
barabarta për mbikëqyrjen përtej kufijve dhe besimin e ndërsjellë në cilësinë e mbikëqyrjes.
Ky besim nuk ka kaluar gjithmonë në testin e krizës. Rëndësia e SSM që të mbështesë tregun
unik shërben si një kujtesë se objektivi i të paturit të një mbikëqyrjeje të fuqishme nuk është
vetëm për t’i bërë bankat të sigurta.
The objective is to make banks safe so that they can safely access resources and use them to
fund innovation, investment, and growth. Similarly, creating a single supervisor was not an
objective per se. But it was necessary so that the integrity of the single banking market is not
questioned. There is a simple solution to that: specify what we want to change, clarify the
calendar to do it, and then just do it. This is exactly how the SSM was established.
55
Objektivi është për t’i bërë bankat të sigurta në mënyrë që ato të sigurta mund të kenë qasje
në burimet dhe përdorimin e tyre për të financuar inovacionet, investimet dhe rritjen
ekonomike. Në mënyrë të ngjashme, duke krijuar një mbikëqyrës të vetëm nuk ishte një
objektiv në vetvete. Por kjo ishte e nevojshme në mënyrë që integriteti i një tregu të vetëm
bankar mos të vihet në dyshim. Ekziston një zgjidhje e thjeshtë për këtë: specifikojeni se
çfarë ne duam të ndryshojmë, sqarojeni kalendarin për të bërë atë dhe, pastaj, vetëm bëjë
atë. Kjo është pikërisht se si është themeluar SSM.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
… Speech by Danièle Nouy, Chair of the Supervisory Board of the Single

Supervisory Mechanism, at the ECB Forum on Banking Supervision,
Frankfurt, 4 November 2015
Precisely one year ago, on 4 November 2014, the big SSM (the Single Supervisory
Mechanism) adventure was just starting: we had just finalised the comprehensive
assessment; we were striving to finish the recruitment campaigns; and we were organising
the transfer of responsibilities from the national competent authorities (NCAs) to the ECB.
One year on, where do we stand? The amount of progress made in such a short period of
time is definitely impressive and I believe we have taken a giant leap towards ensuring
consistent supervision in the euro area. But we still have a lot to achieve. This is what I wish
to address in these introductory remarks.
Pikërisht një vit më parë, më 4 nëntor 2014, aventurë e madhe e SSM (Mekanizmi i vetem
mbikëqyrës - the Single Supervisory Mechanism) ishte vetëm fillimi: ne sapo kishim
përfunduar vlerësimin gjithëpërfshirës; ne ishim duke luftuar për të përfunduar fushatat e
rekrutimit; dhe ne e organizuam bartjen e përgjegjësive nga autoritetet kombëtare
kompetente (the national competent authorities - NCAs) tek BQE.
Një vit pas, ku jemi sot? Shuma e progresit të bërë, në një periudhë kaq të shkurtër kohe,
është padyshim mbresëlënëse dhe unë besoj se ne kemi marrë një hap gjigand drejt sigurimit
të mbikëqyrjes së qëndrueshme në eurozonë. Por ne ende kemi shumë për të bërë. Kjo është
ajo që unë dëshiroj për të trajtuar në këto fjalën hyrëse.]
56
First, we shaped the Single Supervisory Mechanism (SSM) as a new European institution
which was part of the ECB. The ECB was the natural home for meeting all of the challenges
involved in establishing the SSM. I would argue that no other institution could have offered
a sounder basis for the creation of the SSM and no other institution could have absorbed
these new functions and so many new staff as efficiently as the ECB. For a new European
supervisory authority starting its work, the ECB’s long-established services and its
credibility as an institution were invaluable assets. Our supervision also benefits from a link
with the central bank: in the SSM we ensure that microprudential supervision is
complemented by a macroprudential perspective. Our mandate includes both micro- and
macroprudential competences and this was an important lesson from the crisis.
Së pari, ne kemi formuar mekanizmin si të vetëm mbikëqyrës (the Single Supervisory

Mechanism-SSM) si një institucion i ri evropian i cili ishte pjesë e Bankës Qendrore
Evropiane. Banka Qendrore Evropiane ka qenë shtëpi e natyrshme për përmbushjen e të
gjitha sfidave të përfshira në themelimin e SSM. Unë do të argumentojë se asnjë institucion
tjetër nuk mund të ketë ofruar baza më të shëndosha për krijimin e SSM dhe asnjë
institucion tjetër nuk mund të ketë absorbuar këto funksione të reja dhe kaq shumë staf të
ri sic me efikasitet e ka bërë BQE.
Për një autoritet të ri mbikëqyrës evropian, duke filluar punën e saj, shërbimet afatgjata –të
vendosura nga BQE-ja dhe besueshmëria e saj si një institucion ishin pasuri të çmueshme.
Mbikëqyrja jonë gjithashtu përfiton nga një lidhje me bankën qendrore: në SSM ne kemi
siguruar që mbikqyrja microprudentiale (e kujdesshme) është plotësuar me një perspektivë
makroprudenciale. Mandati ynë përfshin kompetencat si mikro ashtu edhe
makroprudencen, ndersa kjo ishte një mësim i rëndësishëm nga kriza.
Being “under one roof” ensures that no relevant macro-level information gets lost between
the supervisory authority and the monetary policymaker. At the same time, the division of
competences and the separate responsibility of the ECB Banking Supervision are firmly
anchored in European law. To underline this, the ECB Banking Supervision is held
accountable in its own right and this is what has been happening since the first day: the
Supervisory Board submits an account of its meetings to the European Parliament, we
regularly report to the relevant European parliamentary committee – separately from
57
monetary policy activities – as well as to the Eurogroup, and we publish a separate annual
report on supervisory activities, which is presented to the European Parliament and the
Eurogroup.
Duke qenë "nën një çati", siguron që asnjë informatë relevante të nivelit makro te mos jete
humbur në mes të autoritetit mbikëqyrës dhe politikëbërësve monetarë. Në të njëjtën kohë,
ndarja e kompetencave dhe përgjegjësinë e veçantë e Mbikëqyrjes Bankare BQE janë
ankoruar vendosmërisht në të drejtën europiane. Për të theksuar këtë, Mbikëqyrja Bankare
e Bankës Qendrore Evropiane është përgjegjës në të drejtën e vet dhe kjo është ajo që ka
ndodhur që nga dita e parë: Bordi Mbikëqyrës dorëzon një llogari të mbledhjeve të
Parlamentit Evropian, ne raportojmë rregullisht në komisionin përkatës parlamentar
evropian - veçmas nga aktivitetet e politikës monetare - si dhe Eurogrupit, dhe ne të
publikojë një raport të veçantë vjetor mbi aktivitetet mbikëqyrëse, e cila është paraqitur në
Parlamentin Europian dhe Eurogrupit.
In the ten-month preparatory period, we also did the “sonogram” – the first health check of
the banks that were likely to fall under our direct supervision – through the comprehensive
assessment. We conducted a rigorous balance sheet review in combination with a macro-
level stress test, and this was done on an unprecedented scale with the close involvement of
the national supervisory authorities, the European Banking Authority and the private sector.
One of the major assets of the SSM is the capacity to compare banks’ situations across
countries through benchmarking, peer reviews and horizontal functions. We are devoted to
tough supervision and we strive to be fair and even-handed in our actions, while avoiding a
one-size-fits-all supervisory approach.
Në periudhën dhjetë-mujore përgatitore, ne gjithashtu bëri "sonogram" - kontrolli i parë

shëndetësor nga bankat që ishin të ngjarë të bjerë nën mbikëqyrjen tonë të drejtpërdrejtë -
përmes vlerësimit gjithëpërfshirës. Ne kemi bërë një shqyrtim rigoroz të bilancit të gjendjes
në kombinim me një test të stresit të nivelit makro, dhe kjo është bërë në një shkallë të
paparë me përfshirjen e ngushtë të autoriteteve mbikëqyrëse kombëtare, Autoriteti Bankar
Evropian dhe sektori privat.
58
Një nga pasuritë e mëdha të SSM është aftësia për të krahasuar situatat e bankave në të
gjithë shtetet përmes krahasimit, komenteve të kolegëve dhe funksioneve horizontale. Ne
jemi të përkushtuar për mbikëqyrje të ashpër dhe ne përpiqemi që të jetë i drejtë dhe i
paanshëm në veprimet tona, duke shmangur një one-size-fits-all qasje mbikëqyrës.
This is what the SSM is about, I believe: progressing towards more consistency, more
comparability and, eventually, more trust in the European banking system. In a lot of cases
we can from now on speak of options and discretions, and leave out the word “national”.
Kjo është ajo që SSM bën, unë besoj, rreth përparimit drejt: Qëndrueshmërisë më të shumtë;
Krahasueshmërisë më të shumtë dhe, eventualisht, Besimit më të shumtë në sistemin
bankar europian. Në shumë raste, që sot e tutje, ne mund të flasin për opsione dhe liri
veprimi (maturi, mençuri), dhe të largohemi nga fjala "kombëtar".
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
BARRY EICHENGREEN, the Euroless Union?, DEC 13, 2012.
Barry Eichengreen is Professor of Economics at the University of California, Berkeley; Pitt

Professor of American History and Institutions at the University of Cambridge; and a former
senior policy adviser at the International Monetary Fund. His latest book is Hall of Mirrors:
The Great Depression, the Great Recession, and the Uses – and Misuses – of History.
Would the European Union survive? The answer depends on what one means by the EU. If
one means its political organs – the European Commission, the European Parliament, and
the European Court of Justice, then the answer is yes. These institutions are now a half-
century old; they are not going away. As for the single market, the EU’s landmark
achievement, there is no question that a eurozone breakup would severely disrupt its
operation in the short run. Trucks would be halted at national borders. Banking and
financial systems would be balkanized. Workers would be prevented from moving. But what
would happen then? There has always been a debate about whether it is possible to have a
single market without a single currency. Critics of the euro have always asked: Why not?
Europe’s leaders were right about the pressure. Monetary union without banking union will
not work, and a workable banking union requires at least some elements of fiscal and
59
political union. But they were wrong about the irresistible part. There is no inevitability
about what comes next. Europe can either move forward, toward deeper integration, or it
can move backward, toward national sovereignty. Its leaders and, this time, its people need
to decide. It is on their decision alone that the future of both the euro and the EU depends.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ashoka Mody, “Greece’s Bogus Debt Deal”, December 23, 2012.
Ashoka Mody is a visiting professor of International Economic Policy at the Woodrow

Wilson School of Public and International Affairs, Princeton University.
12 December 2012
The process of official forgiveness of Greek debt has begun. Referred to as “official sector
involvement” (OSI), it includes several initiatives aimed at reducing Greece’s debt/GDP
ratio to 124% in 2020, from roughly 200% today.
The economist Larry Summers has invoked the analogy of the Vietnam War to describe
European decision-making. “At every juncture they made the minimum commitments
necessary to avoid imminent disaster – offering optimistic rhetoric, but never taking the
steps that even they believed could offer the prospect of decisive victory.”
[Procesi i faljes zyrtare të borxhit grek ka filluar. Referuar si "përfshirje e sektorit zyrtar"
(OSI), ajo përfshin disa nisma që synojnë reduktimin e shkalles se borxhit të Greqisë ne
124%/GDP në vitin 2020, nga afërsisht 200%/GDP sa është sot. Ekonomisti Larry Summers
ka ngritur analogjinë e luftës së Vietnamit për të përshkruar vendimmarrjen evropiane. "Në
çdo rrethanë, ata kanë bërë angazhime minimale, të nevojshme për të shmangur fatkeqësinë
e pashmangshme – Ofronin retorikë optimiste, por asnjëherë nuk ndërmerrnin hapa që,
edhe ata besonin, mund të ofrojnë perspektivën e fitores vendimtare."]
… http://intelligent-news.com/greece/newsroom/4524 Results
Four Greek banks show €14.4 bln capital shortfall
60
The ECB’s comprehensive assessment of the four significant Greek banks reveals a total
capital shortfall of €4.4 billion and €14.4 billion under the baseline and the adverse
scenarios respectively. Banks must submit capital plans to cover shortfall within one week.
Katër bankat (kryesore) greke tregojnë € 14.4 miliardë mungesë të kapitalit
Vlerësim gjithëpërfshirës i katër bankave të rëndësishme greke i BQE-së zbulon një mungesë
totale të kapitalit prej 4.4 miliardë €, respektivisht 14,4 miliardë € nën vijën bazë dhe
skenarët negativë. Bankat duhet të paraqesin planet kapitale për të mbuluar deficitin brenda
një jave.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Gael O'Brien, ‘I Swear I Will Be Ethical’: Why an Oath is Just a Start, September
11, 2015.
[“Betohem se do të jem etik“: Pse një Betim është vetëm një fillim?]
Gael O’Brien, a Business Ethics Magazine columnist, is a consultant, executive coach, and
presenter focused on building leadership, trust, and reputation. She publishes the The Week
in Ethics and is The Ethics Coach columnist for Entrepreneur Magazine
What should we expect of an ethics oath?
In the Netherlands, by requiring all 90,000 bankers to take an oath pledging integrity by
2016, the expectation is that doing so helps restore confidence to a profession whose ethical
conduct was pummeled in the financial meltdown. And according to critics, hasn’t much
improved. The rationale is understandable -- customers are likely to trust more easily those
acting with integrity who deliver services that benefit them. However, according to a
recent report 27 percent of financial service professionals in the U. S. and United Kingdom
(U.K.) surveyed don’t believe their industry puts clients’ best interests first.
Çfarë duhet të presim nga një betim etik?
Në Holandë, duke kërkuar të gjithë 90.000 bankierët për të marrë një betim ku zotoheshin
në integritet nga 2016, pritet që duke bërë kështu ndihmojnë të rikthyerit e besimit në një
profesion, sjellja etike e të cilit është prekur nga humbjet (shkrirjet) financiare. Dhe sipas
61
kritikëve, nuk është përmirësuar shumë. Arsyeja është e kuptueshme - konsumatorët ka të

ngjarë të besojnë më lehtë ata që veprojnë me integritet, që ofrojnë shërbime që përfitojnë
ata. Megjithatë, sipas një raporti të kohëve të fundit, 27 për qind të profesionistëve të
anketuar të shërbimeve financiare në SHBA dhe Mbretërinë e Bashkuar (UK) nuk besojnë
se industria e tyre interesat më të mira klientëve i vë në të të parë.
Ethics pledges are newer to the financial services industry but happen elsewhere. Last
month, Tata Motors held Ethics Week which includes the ethics pledge ceremony where
employees and management reaffirm their commitment to the code of conduct. Ceremonies
like that or others at Dutch banks reinforce personal accountability and take it public,
connecting to co-workers making the same pledge.
The approach in the Netherlands is a good start, but if the industry is serious about restoring
confidence in financial services, the focus must go beyond the individual to the culture of
financial institutions and the industry. The profession is straddling a dichotomy – wanting
customer trust and even having mission statements that reflect a customer-first attitude,
while still operating out of cultures historically shaped by maximizing profit and self-
interest.
Companies weathering crises generally have leaders adept at painting inspiring pictures of
changes to move the organization from trouble to transformation. Center stage is generally
an amped up focus on values and ethical behavior. However, the promises come up empty
without leaders, and their boards, making clear ethical behavior is a co-driver in growing
and sustaining the business. Guidelines need to be provided on how the company and
employees handle dilemmas that pit profit and ethics against each so that clients’ best
interests are honored.
When they do that, we can expect that ethics oaths will be in a position to have significant
impact on the organization’s capacity for ethical behavior and decision making.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
62
Christine Lagarde, The Role of Personal Accountability in Reforming Culture

and Behavior in the Financial Services Industry, November 5, 2015.
As President Dudley just noted, “banks are special” – trading on time, custodian of savings,
merchant of trust bound by fiduciary duty, and beneficiary of state implied guarantee makes
banks indeed very special. In today’s world, the financial industry wields immense power
over societies, economies and people. With this power comes the responsibility to uphold
the highest ethical standards.
One way of inducing such cultural change is by appealing to the“moral compass” of

individuals – by reinforcing the incentives for prudent risk-taking and a socially responsible
exercise of their fiduciary duties. How?
The Ethics Oath recently introduced by Dutch financial industry is a good example. Much
like the Hippocratic Oath for physicians or oath for lawyers, the Dutch industry is holding
its executives accountable to an oath and a set of integrity vows that include putting clients’
interest first.
Si Presidenti Dudley vetëm vuri në dukje: "Bankat janë të veçanta", - tregtojnë me kohë,
kujdestarojnë kursimet, tregtarë të besimit lidhur me detyrat në mirëbesim dhe përfitues të
garancioneve të shtetit bën qe bankat me të vërtetë të jenë shumë të veçantë. Në botën e
sotme, industria financiare ka pushtet të madh mbi shoqëritë, ekonomitë dhe njerëzit. Me
këtë pushtet vjen përgjegjësia për të përkrah standardet më të larta etike.
Një mënyrë për të inducing ndryshim të tillë kulturor është duke apeluar në "busull morale"
e individëve - duke përforcuar stimujt për të matur marrjen përsipër të rrezikut dhe një
ushtrim me përgjegjësi shoqërore detyrat e tyre fiduciare. Si?
Betimi Etika futur kohët e fundit nga industria financiare holandeze është një shembull i
mirë. Pjesa më e madhe si Betimit të Hipokratit për mjekët apo betim për avokatët, industria
holandez po e mban drejtuesit e saj përgjegjës për një betim dhe një sërë zotimeve
integritetit që përfshijnë vënë interesin e klientëve të parë.
63
So let me leave you with this thought, from Warren Buffett: “In looking for people to hire,
you look for three qualities: integrity, intelligence, and energy. And if they don't have the
first, the other two will kill you.“
Without individual integrity, even the best regulatory and governance structures can be
gamed.
Pra më lejoni të largohem nga ju me këtë mendim, nga Warren Buffett: "Në kërkim të
njerëzve për t’i punësuar, ju shikoni për tri cilësi: Integritetin, inteligjencën, dhe energjinë.
Dhe në qoftë se ata nuk e kanë të parën, dy të tjerat juve do t’ju vrasin".
Pa integritet individual, madje edhe me strukturat rregullatore dhe qeverisjes më të mira

mund të vihen në lojë (të etur dhe të gatshëm për të bërë diçka të re apo sfiduese)..
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
DANIEL GROS, The Cost of Overhyping Globalization, OCT 7, 2016
Kur elita financiare e botës takohet në Uashington, DC, për mbledhjet vjetore
të Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe të Bankës Botërore, ata nuk mund t’i
shmangen një thirrjeje të qartë për të ndryshuar pritjet e ekzagjeruara të
globalizmit. Tregtia e lëkundur, supozohet, duhet të jetë një trend negativ që
duhet të adresohet. Por supozimi është i thjeshtë, për të mirë.
Problemi qëndron në mungesën e të kuptuarit të asaj se çfarë ka ndikuar në

rritje të tregtisë gjatë disa dekadave të fundit. Për të qenë të sigurt, ka pasur
përpjekje për të kuptuar ngadalësimin aktual. Në Raportin e fundit të FMN-së
i kushton një kapitull i tërë kësaj problematike.
Por nuk janë identifikuar pengesa të reja të konsiderueshme për të tregtuar. Si

alternativë, FMN-ja deklaron se rreth tri të katërtat e ngadalësimit të rritjes së
tregtisë është rezultat i "dobësimit të përgjithshëm të aktivitetit ekonomik",
veçmas të investimeve. Fondi pohon gjithashtu se "ritmi i zbehur i liberalizimit
64
të tregtisë dhe rritja e fundit e proteksionizmit" kanë luajtur rol (të

rëndësishëm), edhe pse kjo nuk është e matshme.
Edhe pa krijimin e një kuptimi të qartë të asaj se çka i drejton trendet aktuale,
megjithatë, raporti i FMN-së bën thirrje për veprim për të ringjallur "ciklin
virtuoz (të virtytshëm) të tregtisë dhe rritjes ekonomike. "Është e qartë, besimi
në tregti është shumë i fortë. Por besimi është pjesë e problemit. Besimi i verbër
në globalizim ka bërë që të pritet shumë nga ai, duke krijuar pritshmëri të
pamundura për liberalizimin e tregtisë. Kur këto shpresa nuk janë plotësuar,
shumë njerëz ndjehen të mashtruar dhe e refuzojnë tregtinë e lirë.
Kur shpërtheu kriza financiare globale, në vitin 2008, duke shkatërruar vlerën
e shtëpive që punëtorët (deri në atë kohë) i kishte mbajtur ndjenja e njerëzve
të pasur, pesha e së vërtetës ra mbi punëtorët amerikanë. Kjo krijoi një shteg
për demagogët, siç është kandidati republikan për president, Donald Trump,
për të fituar mbështetje me premtimet e prosperitetit përmes proteksionizmit.
Duke keqkuptuar shkaqet e rritjes së jashtëzakonshme të tregtisë në dekadat e

fundit, elitat politike, globalizmin e kanë shitur me një çmim nën vlerën e tij të
vërtetë. Kur e konsideron hendekun mes premtimeve të tyre - të qarta dhe
ndryshe - dhe përvojës aktuale të shumë punëtorëve, reagimi i tanishëm
kundër hapjes së tregtisë nuk duhet të jetë befasi.
Por ka një lajm të mirë: në qoftë se rënia në vëllim e tregtisë është për shkak të
uljes së çmimeve të mallrave, që në masë të madhe do të përfitojnë punonjësit
e vendeve të përparuara. Ndoshta kjo do të jetë e mjaftueshme për të lehtësuar
kërkesat për barriera të reja të panevojshme tregtare.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
65
KENNETH ROGOFF, Is the Fed Playing Politics?, OCT 3, 2016
Kenneth Rogoff, Professor of Economics and Public Policy at Harvard

University and recipient of the 2011 Deutsche Bank Prize in Financial
Economics, was the chief economist of the International Monetary Fund from
2001 to 2003. The co-author of This Time is Different: Eight Centuries of
Financial Folly, his new book, The Curse of Cash, was released in August 2016.
Në debatin e tij të fundit me kundërshtarin e tij Hillary Clinton, kandidati

republikan për president, Donald Trump ka ngritur pretendimin e tij se
kryesuesja e Rezervës Federale të SHBA-së, Janet Yellen është e motivuar
politikisht. FED-i, pretendon Trump, është duke aplikuar mbidozë të stimulit
monetar, duke i hipnotizuar votuesit për të besuar se rimëkëmbja ekonomike
është në zhvillim e sipër.
Kjo nuk është një ide krejtësisht e çmendur, por unë thjesht nuk e shoh atë si
të tillë. Nëse zonja Yellen është aq e vendosur për të mbajtur normat e interesit
në një ‘ngrirje’ të thellë, pse ai (FED-i) ishte duke u përpjekur, gjatë muajve të
fundit, për të biseduar për norma afatgjata, duke insistuar që FED ka gjasa për
rritje më të shpejtë të normave të interesit sesa tregu aktualisht beson?
Bankierët qendrorë janë sigurisht të njohur për të ndihmuar funksionarët para

zgjedhjeve, duke e lejuar inflacionin që të rritet, për të mbajtur punësimin të
lartë. Gjatë fushatës për rizgjedhjen e presidentit amerikan, Nixon, 1972, ai e
qortonte ashpër shefin e FED-it, Arthur Burns, për nevojën për pompimin
paraprak të ekonomisë për ta ndihmuar atë që ta mposhtë sfidantin e tij
demokrat, George McGovern. Nixon fitoi me pompozë, por politikat e z. Burns
kanë ndihmuar për të shmangur inflacionin e jashtëm mbarëbotëror të viteve
66
1970, duke sjellë përpara shpërbërjen e sistemit të pasluftës të kurseve fikse të

këmbimit. Efektet afatgjata ishin katastrofike.
Vërtetë, disa njerëz ende insistojnë se nëse FED urgjentisht nuk i rritë normat
e interesit që të frenojë ofertën e parasë, ekonomia amerikane do të shkojë në
rrugën e Zimbabvesë (ku inflacioni ka tejkaluar 25.000%, në fund të 2008).
Por argumenti se zgjerimi i Bilancit të Pagesave të FED do të përkthehet në
inflacion të lartë ka qenë shumë i gabuar për gjashtë vitet e fundit. Inflacioni
në SHBA ka qenë vazhdimisht nën target dhe, edhe sot, të ardhurat nga
obligacionet reflektojnë skepticizëm të thellë në lidhje me atë nëse FED ka
vullnetin ose kapacitetet për të mbështetur rritjen e çmimeve në nivelin e
targetit zyrtar prej 2% në bazë të qëndrueshme.
Në të vërtetë, ato banka qendrore që kanë provuar për të rritur normat e

interesit në mënyrë të parakohshme, duke përfshirë Bankën Qendrore
Evropiane dhe Bankën Kombëtare të Suedisë, kanë qenë të detyruara që të
ndryshojnë orientimin, ndërsa FED dëshiron të shmangë atë fat. Ekonomia
amerikane është duke performuar më mirë këto ditë, ndërsa momenti për
ngritjen e normave të interest edhe më tej është i mundshëm jo shumë larg.
Për të qenë të drejtë, bankat qendrore nuk janë të imunizuara ndaj

manipulimit, ndërsa lufta kundër presioneve politike është një betejë e pafund.
Gjatë krizës financiare, autoriteteve monetare u është bërë thirrje që të marrin
përsipër kompetenca të përkohshme emergjente, duke përfshirë blerjen
masive të obligacioneve të qeverisë dhe të sektorit privat. Për shumicën, duke
përfshirë edhe FED, ende nuk kanë një dalje të qartë në sipërfaqe, ndërsa kjo e
ka bërë problemin e izolimit politik më të vështirë, me ose pa zgjedhje.
67
Ironikisht, mënyra më e mirë për t’i izoluar bankat qendrore nga presioni
politik do të jetë zgjerimi i grupit të mjeteve të tyre për të lejuar ushtrimin e
politikës efektive negative të normës së interesit (duke i ngarkuar me normë të
interesit bankat që kanë likuiditetit të tepërt, të mbajtur në bankën qendrore)
edhe pse kjo kërkon më shumë kohë. Në ndërkohë, FED dhe bankat e tjera
qendrore do të duhej për të mbajtur në këmbë një litar të tendosur që s’i lë ata
veçanërisht të pambrojtur ndaj presionit të jashtëm. Për fat të mirë, tash për
tash, FED ka një drejtues që është në gjendje dhe i gatshëm të qëndrojë karshi
presioneve.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Markets plunge worldwide as Trump surges to the White House,

By Ylan Q. Mui and Simon Denyer November 8, 2016.
Global financial markets convulsed (tronditen) Tuesday night as Donald

Trump was projected to claim victory in the race for the White House after a
polarizing campaign that investors had largely bet against.
On Wall Street, all three major stock indices were down 4 percent or more late
Tuesday evening in pre-market trading, with futures for the Dow Jones
industrial average sliding more than 700 points at one point before paring
those losses in the minutes before the results were clear. Futures trading was
temporarily halted for the Standard & Poor's 500-stock index amid a 5
percent loss.
The Mexican peso -- which has fallen as the Republican nominee rose in the
polls during his campaign -- nosedived to an eight-year low, according to
Bloomberg. The panic stretched all the way to Asia, where Japan’s Nikkei index
plunged more than 900 points, or 5.4 percent, early Wednesday morning. In a
68
flight to safety, gold charged higher. U.S. Treasuries and the yen also surged
(lëvizur papritur dhe fuqishëm poshtë ose lartë).
The sell-off recalled the volatility following Britain's decision this summer to
leave the European Union. Investors had largely dismissed the possibility of a
so-called "Brexit" but then quickly reversed course as the votes were counted.
That dynamic appeared to be playing out again, with Craig Erlam, senior
market analyst for foreign exchange firm Oanda, calling Tuesday's rout simply
"a bloodbath.“
[shitësit e aseteve, zakonisht me cmime më të ulëta, kujtojnë

paqëndrueshmërinë pas vendimit të Britanisë këtë verë për ta lënë Bashkimin
Evropian. Investitorët e kishin hedhur poshtë, në masë të madhe, mundësinë
e të ashtuquajturit "Brexit", por pastaj ky parashikim përmbyset shpejt kur u
numëruan votat. Kjo dinamikë duket të jetë duke u luajtur përsëri, thotë Craig
Erlam, analist i lartë i bursës në firmën Oanda, duke e quajtur shpartallimin e
së martës thjesht "një gjakderdhje“].
Among Trump's chief campaign promises has been to pull out of the North
American Free Trade Agreement and slap double-digit tariffs on goods from
Mexico and China, moves that experts fear could spark a trade war. He also has
proposed massive tax cuts for both individuals and corporations that could cost
as much as $6 trillion, according to the nonpartisan Tax Policy Center. Though
Trump’s message of isolationism has resonated with voters who feel left behind
by globalization, many experts have warned his proposals could wreck havoc
on the U.S. recovery.
69
Moody’s Analytics forecast Trump’s policies could lower employment by 3.5

million jobs and raise the unemployment rate to 7 percent by the end of his
term. The firm also predicted the nation would enter a recession in 2018.
“Trump has not held any public office before and lacks experience of making
currency and fiscal policies. He also has extreme views,” said Yang Delong,
chief economist at First Seafront Fund in Shenzhen. “All these will be viewed
by the investors as huge uncertainty. That’s why the markets are down and the
gold price is going up.”
However, the prospect of a Trump presidency was enough to

persuade Mexican leaders to meet last week to craft a “contingency plan” in the
event of an “adverse” election result. The head of Mexico’s central bank has
compared a President Trump to a “hurricane” that could damage the country’s
economy.
Meanwhile, the board of South Korea’s stock exchange called an emergency

meeting Wednesday morning to discuss the sharp fall in the financial markets.
“We haven’t taken any measures regarding the stock market reaction to the
U.S. election yet, but we are constantly monitoring the markets and the U.S.
elections,” said Kang Byung-mo, head of financial market analysis at Korea
Exchange.
Protocol normally calls for foreign leaders to maintain strict neutrality in the
internal affairs of their allies [Protokolli normalisht bën thirrje për udhëheqësit
e huaj për të ruajtur asnjanësinë në çështjet e brendshme të aleatëve të tyre].
But that didn’t stop President Francois Hollande from declaring that some of
Trump’s policy positions made him want “to retch [prej disa nga pozicionet
70
politike të Trump më vjen për të vjellë].” The British Parliament even debated
banning the New York billionaire from its shores [Parlamenti britanik edhe
debatoi për ndalimin e miliarderit nga New York të vjen në brigjet e saj].
The exception to the anti-Trump sentiment in Europe came from far-right

leaders and other anti-immigration populists. [Përjashtim nga ndjenjat anti-
Trump në Evropë bënë udhëheqësit e ekstremit të djathtë dhe populistëve të
tjerë anti-emigracion].
British Brexit campaigner Nigel Farage cheered Trump’s rise and appeared
alongside him at U.S. rallies, urging America to stand up to the establishment
in the way that he said the British public had with its E.U. referendum in June.
Hungarian Prime Minister Viktor Orban, who built a fence to block migrants
amidst the refugee crisis, was among the few governmental leaders in Europe
to back Trump.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
How Donald Trump broke the old rules of politics — and won the
White House
By Marc Fisher November 9, 2016
“Most of my friendships are business related because those are the only people
I meet,” ["Shumica e miqësive të mia janë të lidhura me biznesin, për shkak se
ata janë të vetmit njerëz që i kam takuar.”] Trump said in an interview this
spring. “I mean, I think I have a lot of friends, but they’re not friends like
perhaps other people have friends, where they’re together all the time and they
go out to dinner all the time. . . . I have good enemies, too, which is okay.”
Trump’s father, New York real estate developer Fred Trump, instructed his boy
71
from a young age to devote his life to becoming a very big something. There
was nothing worse, the father said, than being a “nothing.” Donald Trump took
his father’s total commitment to work, his mother’s love of showmanship, and
his mentor, New York lawyer Roy Cohn’s hyperaggressive approach to making
deals and settling scores, and combined them into a public persona that
celebrated money and ego.
Babai i Trump, Fred Trump - ndërmarrës i pasurive të patundshme në Nju

Jork, djalin e tij e udhëzoi nga mosha e re që t’i përkushtojë jetën e tij për të
bërë një gjë shumë të madhe. Nuk ka gjë më të keqe, i ati i tha, se të jesh një
"hiç". Donald Trump, nga babai i tij mori përkushtimin e plotë në punë,
dashurinë e nënës së tij për spektakël dhe nga mentori i tij, avokat në New York,
Roy Cohn, mori qasjen tepër agresive për të bërë marrëveshje dhe arritur
rezultate të dëshirueshme, duke i kombinuar ato në një personalitet publik të
dëgjuar për paratë dhe egon e tij.
Trump believed that through creative use of media, he could build an image
that would inspire ordinary people to want to be like him. He believed that if
he crafted that image well enough, he could become rich and powerful and
ultimately rise to the highest office in the land. On Tuesday, he reached that
final step in his half-century-long ascent.
Trump besonte se nëpërmjet përdorimit kreativ të mediave, ai mund të

ndërtojë një imazh që do të frymëzojë njerëzit e zakonshëm që duan të jenë si
ai. Ai besonte se në qoftë se ka hartuar atë imazh me sukses, ai mund të bëhet
i pasur dhe i fuqishëm dhe përfundimisht të arrijë në postin më të lartë në vend.
Të martën, ai arriti atë hapin e fundit në ngjitjen e tij të gjatë gjysëm shekulli.
72
What he will do with it, even he does not know. Asked earlier this year if he has
spent much time preparing to actually be president, Trump admitted that his
focus had been solely on the campaign. “I’m all about the hunt and the chase,”
he said. “When I get something I really wanted, I sometimes lose interest in it.”
"Unë jam tërësisht për gjueti dhe ndjekje," tha ai. "Kur kam marrë diçka që unë
me të vërtetë kam dashur, unë nganjëherë humbas interesin për të."
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
DANIEL GROS, Triangulating Brexit, NOV 7, 2016
More than 100 days after the United Kingdom voted narrowly to leave the
European Union, it remains far from clear what arrangement will regulate
cross-Channel trade after Brexit. Political discussions tend to revolve around
three key issues: immigration controls, access to the single market, and
passporting rights for financial services. Which balance should European
leaders strike? Many in Britain know exactly what they want: to impose
controls on the movement of workers from the rest of the EU, thereby
protecting the domestic labor market, but without losing access to the single
market or passporting rights, which allow British firms to sell their financial
services on the continent. That was, after all, the kind of deal many leaders of
the “Leave” campaign promised before the June referendum.
Më shumë se 100 ditë pasi Britania e Madhe votoi ngushtë për të lënë
Bashkimin Evropian, ajo mbetet më se e qartë se çfarë marrëveshje do të
rregullojë tregtinë ndër-Channel pas Brexit. Diskutimet politike priren të sillen
rreth tri çështjeve kyçe: kontrollet e emigracionit, qasjen në tregun unik dhe
mbrojtjen e të drejtave për shërbimet financiare. Cilin ekuilibër do ta gjejnë
liderët evropianë?
73
Shumë veta në Britani saktësisht janë në dijeni se çfarë duan: të vendosin

kontroll mbi lëvizjen e punëtorëve nga pjesa tjetër e BE-së, duke mbrojtur
tregun vendor të punës, por pa humbur qasje në tregun unik evropian ose në
të drejtat e mbrojtura të cilat firmat britanike u lejojnë për t’i shitur shërbimet
e tyre financiare në kontinent. Kjo është, në fund të fundit, një lloj marrëveshje
e shumë udhëheqësve të fushatës "Leave" që premtuan para referendumit
qershorit.
But the Brexiteers’ promise remains wishful thinking. As German Finance

Minister Wolfgang Schäuble has pointed out, access to the single market is
inextricably linked to the free movement of people. Indeed, he has even offered
to send Boris Johnson, the UK’s foreign secretary, a copy of the Treaty of
Lisbon, where that link is established. This may sound legalistic, and it
certainly reflects political motivations. But basic economic principles imply
that free movement is, indeed, at least as important as free trade.
Por premtimi i Brexiterëve mbetet mendim i dëshiruar. Siç ka vënë në dukje

ministri gjerman i financave, Wolfgang Schäuble, qasja në një treg të vetëm
(tregun unik evropian) është e lidhur pazgjidhshmërisht me lëvizjen e lirë të
njerëzve. Në të vërtetë, ai i ka ofruar për t’ja dërguar Boris Johnsonit, Sekretari
i Jashtëm i Mbretërisë së Bashkuar, një kopje të Traktatit të Lisbonës, ku ky
kusht është vendosur.
Kjo mund të tingëllojë paksa legaliste, por kjo sigurisht reflekton edhe motive
politike. Megjithatë, parimet themelore ekonomike nënkuptojnë se lëvizja e
lirë është, me të vërtetë, të paktën, po aq e rëndësishme sa edhe tregtia e lirë.
Trade usually benefits both sides. It is thus clear that it is in the common
interest of the UK and the EU to minimize the losses from the introduction of
74
new barriers through Brexit. From the point of view of European welfare, it is
the size of the trade barriers that matters, not which side is a net exporter or
importer. Low barriers typically have low costs, unless very large volumes of
trade are affected. But as barriers become higher, the negative impact on
welfare grows disproportionately. The good news for the UK is that it probably
wouldn’t face substantially higher trade barriers even if it did leave the single
market. After all, the EU has, in general, a liberal trade regime, with low
external tariffs. That is why so many studies do not consider the economic
benefits of tariff-free transatlantic trade as the primary reason for pursuing it.
Nga tregtia zakonisht përfititojnë të dyja palët. Është pra e qartë se kjo është
në interes të përbashkët të Mbretërisë së Bashkuar dhe të BE-së për të
minimizuar humbjet nga futja e barrierave të reja përmes Brexit. Nga
pikëpamja e mirëqenies europiane, madhësia e barrierave tregtare ka rëndësi,
jo nga cila anë është një eksportues ose importues neto. Barrierat e ulëta
zakonisht kanë kosto të ulët, nëse janë të prekura vëllimet shumë të mëdha të
tregtisë. Por, sa më të larta që të behen pengesat, ndikimi negativ në mirëqenie
rritet në mënyrë disproporcionale.
Lajm i mirë për Mbretërinë e Bashkuar është se ndoshta nuk do të përballet në

thelb me pengesa më të larta tregtare edhe nëse ajo ikë nga tregu unik. Në fund
të fundit, BE-ja, në përgjithësi, ka një regjim liberal tregtar, me tarifa të
jashtme të ulëta. Kjo është arsyeja pse aq shumë studime përfitimet ekonomike
nga tarifat e tregtisë së lirë transatlantike nuk i konsiderojnë si arsye kryesore
për t’i ndjekur atë.
Even if the UK faced some additional barriers – such as new customs

requirements and certificates of origin – their impact would most likely be
relatively small. The case of Switzerland – which is even more integrated into
75
EU production chains than the UK – shows that efficient customs

administrations on both sides are enough to keep such barriers to a minimum.
In any case, exports of goods to the EU generate only about 6% of the UK’s
GDP. Yet another reason why the introduction of some low trade barriers is
unlikely to produce large losses is that the differences in the cost of producing
goods in one market or the other are small. Producing a car in Britain, for
example, costs about the same as producing one in Germany.
Edhe në qoftë se Britania e Madhe u përball me disa pengesa shtesë - të tilla si

kërkesat e reja doganore dhe certifikatat e origjinës - ndikimi i tyre me shumë
gjasa do të mund të jetë relativisht i vogël. Rasti i Zvicrës - e cila është shumë
më e integruar në zinxhirët e prodhimit të BE-së sesa Britania - tregon se
administrata efikase doganore në të dy anët janë të mjaftueshme për të mbajtur
në minimum pengesat e tilla. Në çdo rast, eksportet në Bashkimin Evropian të
mallrave të Mbretërisë së Bashkuar gjenerojnë vetëm rreth 6% të GDP-së së
Mbretërisë së Bashkuar.
Megjithatë, një arsye tjetër pse futja e disa barrierave të ulëta tregtare nuk ka
gjasa që të prodhojnë humbje të mëdha është ajo se dallimet në koston e
mallrave të prodhuara në një treg apo në tjetrin janë të vogla. Prodhimi i një
makine në Britani, për shembull, kushton përafërsisht njëjtë siç prodhohet një
makinë në Gjermani.
Barriers to the free movement of labor are a different story. Productivity and
income per worker in the UK remains significantly higher than in, say, Poland.
A worker would get about €25 ($27.70) for an hour of work in the UK, but only
€8.50 in Poland. In other words, not allowing a Polish worker to work in the
UK would imply large economic costs for Europe. Moreover, if British Prime
Minister Theresa May follows through on her stated goal of reducing annual
76
net immigration to less than 100,000, the UK would have to implement drastic
– potentially costly – measures to close off the UK labor market.
Pengesat për lëvizjen e lirë të punës janë tjetër histori. Produktiviteti dhe të
ardhurat për punëtorë në Mbretërinë e Bashkuar mbeten dukshëm më të larta
sesa, le të themi, në Poloni. Një punëtor do të marrë rreth € 25 ($ 27,70) për
një orë pune në Mbretërinë e Bashkuar, por vetëm 8.50 € në Poloni. Me fjalë
të tjera, duke mos lejuar një punëtor polak për të punuar në Mbretërinë e
Bashkuar do të thotë shpenzime të mëdha ekonomike për Europën. Për më
tepër, në qoftë se kryeministri britanik Theresa May ndjek qëllimin e saj të
deklaruar të reduktimit të emigracionit vjetor në më pak se 100,000, Britania
e Madhe do të duhet të zbatojë masa drastike - potencialisht të kushtueshme -
për mbylljen e tregut të punës në Mbretërinë e Bashkuar.
This means that the barriers that EU negotiators are in a position to impose –
which largely affect trade in goods – are likely to have a much smaller impact
than the UK-imposed barriers, such as quotas on EU workers. But there is one
more issue that negotiators must consider: financial services. While overall
trade in services is unlikely to suffer enormously from Brexit – the internal
market for services never worked all that well, anyway – finance constitutes a
special case, largely because of the passporting arrangements for banks.
Kjo do të thotë se pengesat që negociatorët e BE-së janë në pozicion për t’i

imponuar – të cilat në masë të madhe ndikojnë në tregtinë e mallrave - ka të
ngjarë të ketë një ndikim shumë më të vogël se barrierat e vendosura të MB, të
tilla si kuotat për punëtorët e BE-së. Por ekziston edhe një çështje të cilën
negociatorët duhet ta marrin parasysh: shërbimet financiare.
77
Ndërsa tregtia e përgjithshme e shërbimeve nuk ka gjasa të vuajë shumë nga

Brexit - tregu i brendshëm për shërbimet kurrë nuk ka funksionuar siç duhet,
gjithsesi – financat e përbëjnë një rast të veçantë, kryesisht për shkak të
marrëveshjeve për mbrojtjen e bankave (the passporting arrangements for
banks).
Economists are often ambivalent about the benefits of financial integration,

not least because large flows of bank credit can have a serious impact on
macroeconomic stability. Whereas securitization, for example, can help to
reduce risk and increase the availability of credit for risky borrowers under the
right framework, the 2008 global financial crisis starkly demonstrated that it
can imply huge costs if it goes too far.
Ekonomistët shpesh janë të ndarë në dysh (ambivalent) rreth përfitimeve nga

integrimi financiar, jo më pak për shkak të flukseve të mëdha të kredisë
bankare që mund të kenë ndikim serioz në stabilitetin makroekonomik. Ndërsa
sekuritizimi (shëndërrimi i një aktivi, sidomos i një borxhi në letra me vlerë të
tregtueshme), për shembull, mund të ndihmojë për të zvogëluar rrezikun dhe
për të rritur disponueshmërinë e kredisë për huamarrësit e rrezikshëm nën një
sistem të duhur, kriza financiare globale e 2008 plotësisht ka treguar se ajo
mund të thotë shpenzime të mëdha në qoftë se shkon shumë larg.
From an economic standpoint, the priorities that should guide Brexit

negotiations are clear. Negotiators must focus on minimizing new barriers to
the free movement of labor; indeed, this should be an even higher priority than
maintaining the free movement of goods. And British financial services should
be welcomed in the EU, but only if they help it to move away from its bank-
centric system and complete the capital market union.
78
Nga pikëpamja ekonomike, prioritetet që duhet të udhëheqin negociatat e

Brexit janë të qarta. Negociatorët duhet të përqëndrohen në minimizimin e
pengesave të reja për lëvizjen e lirë të punës; në të vërtetë, kjo duhet të jetë një
prioritet edhe më i lartë sesa ruajtja e lëvizjes së lirë të mallrave. Ndërsa
shërbimet financiare britanikë duhet të jenë të mirëpritura në BE, por vetëm
nëse ato e ndihmojnë atë për të lëvizur tutje nga sistemi i saj banker i
koncentruar dhe të kompletojë unionin e tregut të kapitalit.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ylva Elvis Nilsson, Theresa May, here’s why other EU countries will
not give you an easy deal, Sunday 9 October 2016
Krijimi i një tregu të vetëm ishte një proces i dhimbshëm. Bërja bashkë e 28
vendeve për të rënë dakord për çdo gjë: nga standardet e sigurisë për tharëse
flokësh deri të nivelet e kapitalit të bankave, ishte proces i vështirë. Shumë
politikanë duhet të kthehen në shtëpi tek votuesit e tyre dhe të pranojnë se
gjërat do të duhet të ndryshojnë.
Lejimi i një vendi sot të diktojë kushtet e veta duke qenë pjesë e këtij tregu, me
siguri do të çojë në shpërbërjen e gjithë paketës së kompromiseve të fituara me
vështirësi. Dhe kjo nuk do të ndodhë. Kjo është ajo që Angela Merkel është duke
thënë, kur ajo thotë se Britania e Madhe nuk do të jetë pjesë e një tregu të vetëm
pa lëvizjen e lirë të njerëzve. Kjo është pikërisht ajo që kryeministri danez -
vetëm kohët e fundit aleati më i mirë për Mbretërinë e Bashkuar - do t’ia thotë
në Kopenhagen Tereza May.
Ed Miliband ka bashkuar forcat me Nick Clegg dhe deputetë pro-BE-së për të

kërkuar të drejtën për të bllokuar Brexit me një votim në Parlament, nëse kjo
do të thotë se duhet lënë Tregun Unik (Single Market). Z. Miliband, ish
79
drejtuesi i Partisë Laburiste, është duke planifikuar të paraqesë një pyetje

urgjente në Dhomën e Përfaqësuesve*, duke kërkuar që Theresa May të sqarojë
rolin e Parlamentit në Brexit(#).
Ai i ka bashkuar forcat me z. Clegg, deputet i parties Liberale-Demokrate dhe

ish-zëvendëskryeministër, si dhe me SNP (the Scottish National Party) dhe të
Gjelbërit (The Scottish Green Party).
Z. Miliband, për Observer tha: "Duke pretenduar atë që referendumi ishte për
kthimin e sovranitetit Britanisë, do të ishte një shkelje e plotë nëse zonja May
do të përcaktojë kushtet e Brexit, pa një mandat nga parlamenti. Nuk ekziston
asnjë mandat për Brexit të vështirë dhe unë nuk besoj se ka një shumicë në
parlament as për këtë. Duke pasur parasysh rëndësinë e këtyre vendimeve për
ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar ... kjo punë duhet të jetë një çështje për
të cilën duhet të vendosin deputetët”.
The House of Commons is the lower house of the Parliament of the United
Kingdom. Like the upper house, theHouse of Lords, it meets in the Palace of
Westminster. The House is an elected body consisting of 650 members known
as Members of Parliament (MPs).
Dhoma e Përfaqësuesve është dhoma e ulët e Parlamentit të Mbretërisë së

Bashkuar. Ashtu si dhoma e lartë, Dhoma e Lordëve, ajo takohet në Pallatin
Westminster. Dhoma e Përfaqësuesve është organ i zgjedhur, i përbërë nga 650
anëtarë të njohur si anëtarë të parlamentit (deputetë).
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Veçoritë specifike të sistemit financiar
Sistemi financiar është epiqendër e funksionimit të ekonomisë dhe jetës moderne. Çdo ditë
sistemi financiar bënë me miliona transaksione, duke përfshirë shpenzimet në dyqane dhe
80
në internet, pagesat e faturave, pagat, përfitimet dhe tërheqjet nga makinat e parave të
gatshme në gati çdo cep të rrugëve. Shembull: Shuma totale e parave që kalon nëpërmjet
sistemeve të pagesave në Mbretërinë e Bashkuar është e madhe, me një vlerë prej mbi 230
miliardë £, çdo ditë të vetme.
Kursimtarët dhe investitorët, sistemi financiar i bënë bashkë për t’i vënë paratë e tyre në
punë. Kursimet e një personi në një bankë mund të bëhen investim në një biznes që do të
krijojë vende të reja pune, ose një hipotekë për blerje shtëpie. Gjithashtu, kursimet mund të
investohen në aksione, me paratë e pensionit.
Bankat qendrore dhe rregullatorët punojnë për ta mbajtur sistemin financiar të

qëndrueshëm. Një sistem financiar i qëndrueshëm do të thotë që familjet dhe bizneset mund
të kenë besim se paratë e tyre janë të sigurta, të sigurohen nga rreziku dhe të mbështeten në
qasjen e lehtë në financa kur ata kanë nevojë për to - në kohë të mira dhe të këqija.
Me gjetjen e ekuilibrit të duhur, politikat e nxisin thellimin e qëndrueshmërisë financiare

për të përmbushur kërkesën në rritje për dije ndërdisiplinore dhe njohje të plotë të
qëndrueshmërisë së korporatave dhe parimeve financiare, duke përfshirë tregjet e mjedisit:
kontabilitetin e gjelbër* (green accounting) dhe kontabilitetin e karbonit** (carbon
accounting), financimin e projekteve, investimet e qëndrueshme dhe ndikimet e mjedisit,
çështjet sociale dhe çështjet e qeverisjes në tregjet e kapitalit.
_____________________
* Kontabilitetit gjelbër është një lloj i kontabilitetit që përpiqet të faktojë kostot mjedisore
në rezultatet financiare të aktiviteteve ekonomike.
** Kontabilitetit të karbonit i referohet, në përgjithësi, procesi i matjes së "masës" për

shumat ekuivalente të dioksidit të karbonit të emetuara nga një njësi ekonomike, e cila
tregtohet në tregjet e karbonit.
81
Pse është i rëndësishëm kapitali dhe likuiditeti në sistemin financiar

ndërkombëtar?
Tregjet financiare janë bërë gjithnjë e më të integruara në gjithë botën, ndërsa sistemi
financiar ndërkombëtar ka ndikim të jashtëzakonshëm në ekonomitë e brendshme, që ndre
disa pyetje:
 Si ndikon zgjedhja e politikës së kursit të këmbimit të një vendi në politikën e saj

monetare?
 Si ndikojnë kontrollet e kapitalit në sistemet financiare vendore dhe, kështu, edhe në
perfomancën e ekonomisë?
 Cili do të duhej të jetë roli i institucioneve financiare ndërkombëtare, siç është FMN?
Kapitali dhe likuiditeti janë blloqe ndërtimi të një sistemi të sigurt financiar, sepse në qoftë
se një numër i madh i depozituesve dhe investitorëve papritur përpiqen për t’i tërhequr
paratë e tyre nga bankat, bankat mund të kenë mungesë të parave të gatshme. Në kohë
normale, tërheqjet nga bankat janë mjaft të parashikueshme.
Sistemi financiar, si nënsistem i sistemit ekonomik dhe politik të çdo vendi, shquhet me
veçoritë e tij specifike, të cilat rezultojnë nga:
 Klima politike
 Karakteri i të drejtave të pronësisë
 Niveli i zhvillimit ekonomik
 Korniza legjislative e cila e favorizon ose jo krijimin e institucioneve të mirëfillta
të ekonomisë së tregut, etj.
Indekset e demokratizimit dhe besueshmërisë ekonomike
Rezultatet e anketës së Prillit 2016 tregojnë që:
 Indeksi i Demokratizimiti (ID) ka arritur vlerësimin më të lartë (1.12 pikë) që nga

Prilli i vitit 2014. Kjo do të thotë që më shumë qytetarë janë të kënaqur, ndër të tjera,
me shkallën e zgjedhjeve të lira dhe të drejta, performancën e Institucioneve
82
Qendrore, pavarësinë e sistemit gjyqësor, lirinë e shprehjes dhe të medieve, dhe

ekzistencën e shoqërisë civile “mbikëqyrëse” në Kosovë.
 Ngjashëm sikur Indeksi i Demokratizimit, edhe Indeksi i Besueshmërisë

Ekonomikeii (IBE), gjithashtu i matur në shkallën 0 – 3, është llogaritur për këtë
raport. Bazuar në të dhënat e fundit të Pulsit Publik, IBE-ja e përgjithshme e Kosovës
është 0.89 (krahasuar me 0.87 në Shtator të vitit 2015). Megjithatë, gjetjet tregojnë
që, në mesatare, kosovarët nuk kanë mendim favorizues për gjendjen aktuale të
ekonomisë së Kosovës.
Perceptimet për problemet më kryesore me të cilat përballet Kosova aktualisht
Më shumë se tre të katërtat e Kosovarëve (78%) mendojnë që problemet më të mëdha me të

cilat përballet Kosova aktualisht lidhen me kushtet socio-ekonomike në vend. Në të vërtetë,
të anketuarit kanë përzgjedhur papunësinë (57.1%), varfërinë (21.4%) dhe korrupsionin
(5.6%) si tri problemet më të mëdha të cilat ndikojnë në mirëqenien e tyre sociale. Këto
shifra mund të shpjegojnë pjesërisht rezultatin e ulët të Indeksit të Besueshmërisë
Ekonomike në këtë anketë. Për shembull, shumica dërmuese e të anketuarve mbesin
skeptikë lidhur me punësimin e bazuar në merita në sektorin publik, kur kemi parasysh që
sektori publik është punëdhënësi më i madh në Kosovë. Shumica e Kosovarëve (81%)
besojnë që lidhjet familjare, ryshfetet, lidhjet me parti dhe faktorët tjerë jo-meritorë janë
elementet që ndikojne në arritjen e punësimit në sektorin publik. Vetëm rreth 19% e të
anketuarve besojnë që arsimi, përvoja profesionale dhe trajnimi profesional ndihmojnë për
punësim në sektorin publik.
Perceptimet për meritokracinë në arritjen e punësimit në sektorin publik
Bindja që vendet e punës në sektorin publik janë të rezervuara për ata që mund të paguajnë
ryshfete apo që kanë lidhje familjare tregon që korrupsioni mbetet një prej problemeve
kryesore me të cilin ballafaqohen Kosovarët aktualisht. Në të vërtetë, një numër i madh i të
anketuarve mendojnë që korrupsioni në shkallë të madhe është i përhapur në shumë
institucione.
Ndër institucionet që perceptohen si më të korruptuarat përfshihen:
83
 Gjykatat e Kosovës (42%),

 Agjencia Kosovare e Privatizimit (39%),
 Ofruesit e shërbimeve shëndetësore (38%),
 Institucionet/Administrata Qendrore (37%),
 Doganat (32%), dhe
 Korporata Energjetike e Kosovës (31%).
Policia e Kosovës, organizatat ndërkombëtare dhe bankat perceptohen si institucionet më

së paku të korruptuara.
Aktualisht, 14% e Kosovarëve (krahasuar me 19% në Shtator të vitit 2015) besojnë që

korrupsioni në shkallë të madhe është i pranishëm në Policinë e Kosovës.
Përveç kësaj, 16% e Kosovarëve (krahasuar me 23% gjatë Shtatorit të vitit 2015) mendojnë
që institucionet ndërkombëtare janë të ndikuara nga korrupsioni i shkallës së lartë.
Perceptimet dhe reagimet e qytetarëve për zhvillimet e kohëve të fundit socio-

politike
Një prej temave kryesore të diskutuara gjatë raundit të fundit të bisedimeve ndërmjet
udhëheqësve Kosovarë dhe Serbë në Bruksel ishte krijimi i Asociacionit të komunave me
shumicë Serbe në Kosovë. Duke marrur parasysh rëndësinë që i është dhënë kësaj
marrëveshjeje, në anketën e fundit të Pulsit Publik Kosovarët janë pyetur për mendimet e
tyre për këtë çështje. Gjetjet nxjerrin në pah që shumica e Serbëve të Kosovës (69%)
fuqishëm apo deri diku fuqishëm përkrahin themelimin e këtij Asociacioni. Në anën tjetër,
shumica e Shqiptarëve të Kosovës (94%) dhe komuniteteve tjera në Kosovë (94%) kanë
deklaruar se e kundërshtojnë fuqishëm apo deri diku fuqishëm krijimin e Asociacionit.
Megjithatë, 6% e Shqiptarëve dhe komuniteteve tjera të Kosovës, ngjashëm sikur shumica e
Serbëve të Kosovës, përkrahin fuqishëm apo deri diku krijimin e këtij Asociacioni.
Anketa e Prillit të vitit 2016 nxjerrë në pah që pothuajse gjysma e qytetarëve të Kosovës
(49%) nuk e përkrahin procesin e zgjedhjes së Presidentit. Rreth 35% e të anketuarve
miratojnë fuqishëm apo deri diku fuqishëm procesin zgjedhor, ndërsa 16% e Kosovarë nuk
kishin përgjigje apo nuk kanë ditur si të përgjigjen në këtë pyetje.
84
... Marrëveshja e Stabilizim Asocimit (MSA) midis Bashkimit Evropian dhe

Kosovës hyn në fuqi më 1 prill 2016.
Johannes Hahn, Commissioner for European Neighbourhood Policy and Enlargement

Negotiations: "This agreement is opening a new phase in the EU-Kosovo relationship. It
represents an important contribution to stability and prosperity in Kosovo and the region at
large. I am looking forward to its coming into force. This agreement is a milestone for the
EU-Kosovo relationship. It will help Kosovo make much needed reforms and will create
trade and investment opportunities. It will put Kosovo on the path of a sustainable economic
growth and can lead to much needed jobs for its citizens, especially the young.“
Johannes Hahn, Komisioneri për Politikën e Fqinjësisë Evropiane dhe Negociatat për
Zgjerim: "Kjo marrëveshje ka hapur një fazë të re në marrëdhëniet e BE-së dhe Kosovës. Kjo
paraqet një kontribut të rëndësishëm në stabilitetin dhe prosperitetin në Kosovë dhe në
rajon në përgjithësi. E mirëpresim hyrjen e saj në fuqi. Kjo marrëveshje është një moment
historik për marrëdhëniet: BE-së - Kosovë. Kjo do të ndihmojë Kosovën të bëjë reformat aq
të nevojshme dhe do t’i krijojë mundësitë për tregti dhe investime. Kjo do ta vë Kosovën në
rrugën e rritjes së qëndrueshme ekonomike dhe mund të çojë në hapjen e vendeve të reja
të punës shumë të nevojshme për qytetarët e saj, e sidomos për të rinjtë.”
Once in force, the SAA will establish a contractual relationship that entails mutual rights
and obligations and covers a wide variety of sectors. The SAA focuses on respect for key
democratic principles and core elements that are at the heart of the EU's single market. The
SAA will establish an area that allows for free trade and the application of European
standards in other areas such as competition, state aid and intellectual property. It will also
help the implementation of reforms designed to achieve the adoption of European standards
by Kosovo. Other provisions cover political dialogue, cooperation in a wide variety of sectors
ranging from education and employment to energy, the environment and justice and home
affairs.
Pas hyrjes në fuqi, MSA-ja do të krijojë marrëdhënie kontraktuale që përfshijnë të drejtat

dhe detyrimet e ndërsjella dhe mbulon një shumëllojshmëri të gjerë të sektorëve.
85
 MSA-ja përqendrohet në respektimin e parimeve kryesore demokratike dhe elementet

kryesore që janë në zemër të tregut unik të BE-së.
 MSA-ja do të krijojë një zonë që lejon tregtinë e lirë dhe zbatimin e standardeve
evropiane në fusha të tjera si konkurrenca, ndihma e shtetit dhe prona intelektuale.
 Kjo, gjithashtu, do të ndihmojë në zbatimin e reformave për të arritur adoptimin e
standardeve evropiane nga ana e Kosovës. Dispozitat tjera mbulojnë dialogun politik,
bashkëpunimin në një shumëllojshmëri të gjerë të sektorëve, duke filluar nga arsimi
dhe punësimi deri te energjia, mjedisi, drejtësia dhe punët e brendshme.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Kenneth Rogoff , The French Exception?, OCT 7, 2015.
of the International Monetary Fund from 2001 to 2003
Karakteri i të drejtave të pronësisë: Kufijtë e madhësisë shtetërore dhe të

kontrollit në një demokraci kapitaliste
Më shumë se kurrë, ekonomia franceze është në qendër të një debati global rreth asaj se sa
larg ajo mund t’i shtyjë kufijtë e madhësisë shtetërore dhe kontrollit në një demokraci
kapitaliste.
Për ata në të majtë, përfitimet bujare të Francës dhe sindikatat e forta tregtare e sigurojnë
formulën për një shtet më gjithëpërfshirës të mirëqenies.
Për ata në të djathtë, qeveria e tepërt dhe e bezdisshme e Francës ofron vetëm një plan për
rënie të pritshme. Për momentin, e drejta duket në të djathtë.
Dikur gati e barabartë ekonomikisht me Gjermaninë, Franca ka rënë poshtë gjatë dekadës
së fundit, tani me BPB për frymë rreth 10% më të ulët. Franca mund të shënojë rritjen e
fuqisë së saj politike, por ajo shënon një rënie të madhe në peshën e saj ekonomike.
Ekonomia e Francës është afërsisht tre të katërtat e madhësisë së Gjermanisë*.
86
* [(The Gross Domestic Product (GDP) in France was worth 2.421.68 billion US dollars
in 2015; The Gross Domestic Product (GDP) in Germany was worth 3.355.77 billion US
dollars in 2015; The GDP in USA was worth 18.558 billion US dollars in Oct 1, 2015-
Sep 30 2016)].
Ekonomistët progresivë e duan qeverinë franceze, sepse për shpenzimet qeveritare ajo
harxhon 57% të BPB-së, krahasuar me shpenzimet qeveritare të Gjermanisë që janë 44% të
BPB-së.
Dhe, duhet pranuar se qeveria franceze ofron vlera të shkëlqyera në disa fusha kyçe.
Shërbimi shëndetësor i Francës me të drejtë merr vlerësim formal shumë më të mirë sesa
në Britani të Madhe. Qytetarët francezë mund të paguajnë më shumë tatime dhe të vuajnë
një shkallë më të lartë të rregullimit, por të paktën ata marrin diçka në kthim. Një pengesë
tjetër për të aplikuar modelin francez në vende të tjera është se Franca gëzon avantazhe të
caktuara unike që ndoshta janë vendimtare për suksesin e saj.
Menaxherët elitë francezë janë konsideruar gjerësisht ndër më të mirët në botë dhe janë
zgjedhur shpesh për të kryesuar korporatat e mëdha ndërkombëtare.
Sigurisht, korrupsioni (në Francë) është një problem, por në mënyrë të konsiderueshme më
pak sesa në shumicën (e vendeve) të jugut të Eurozonës.
Së fundi, Franca ndoshta ka një nga mjediset natyrale më të favorshme, me tokë pjellore dhe
me një klimë jashtëzakonisht të butë.
Një ekonomi franceze e shëndetshme do të bëjë mrekulli për të ndihmuar eurozonën për ta
hequr nga gjendja e saj e keqe. Ajo, gjithashtu, mund të ofrojë një shembull për vendet e
tjera se si kapitalizmi gjithëpërfshirës mund të funksionojë.
… Karakteri i të drejtave të pronësisë
Pikëpamje të ndryshme për privatizimin, zhvillimin e sektorit privat dhe reformat financiare
- Pikëpamjet mbështetëse
Pikëpamje të ndryshme - Mbështetëse për privatizimin
 Performanca (Performance)
87
 Efikasiteti i rritur (Increased efficiency)
 Specializimi (Specialisation)
 Përmirësimet (Improvements)
 Korrupsioni (Corruption)
 Llogaridhënia (Accountability)
 Shqetësimet e të drejtave civile (Civil-liberty concerns): (A company controlled

by the state may have access to information or assets which may be used against
dissidents or any individuals who disagree with their policies) (Një kompani e
kontrolluar nga shteti mund të ketë qasje në informacionin ose asetet të cilat mund
të përdoren kundër disidentëve, ose ndonjë individi të cilët nuk pajtohen me politikat
e tyre)
 Qëllimet (Goals) [(A political government tends to run an industry or company for
political goals rather than economic ones) [(Një qeveri politike tenton për të drejtuar
një industri apo kompani më shumë për qëllime politike e jo ato ekonomike]
 Kapitali (Capital)
 Siguria (Security) [(Governments have had the tendency to "bail out" poorly run
businesses, often due to the sensitivity of job losses, when economically, it may be
better to let the business fold) [(Qeveritë kanë pasur tendencë për të “shpëtuar"
bizneset që janë drejtuar keq, shpesh për shkak të ndjeshmërisë së humbjeve të
vendeve të punës, kur ekonomikisht, ajo mund të jetë më mirë për të ndaluar
aktivitetin e biznesit)]
 Mungesa e disiplinës së tregut (Lack of market discipline)
 Monopolet natyrore (Natural monopolies)
 Përqendrimi i pasurisë (Concentration of wealth)
 Ndikimi politik (Political influence)
88
 Fitimet (Profits)
 Të ardhurat nga puna (Job gains)
… Pikëpamje të ndryshme për privatizimin - Pikëpamje kundërshtuese
 Edhe pse kompanitë private do të sigurojnë produkte ose shërbime të

ngjashme me ato të kompanive publike, kundërshtarët e privatizimit janë
të kujdesshëm në lidhje me transferin e plotë të mallrave, shërbimeve
dhe aseteve publike në duar të privatëve për arsyet e mëposhtme:
 Performance. A democratically elected government is accountable to the people

through a legislature, Congress or Parliament, and is motivated to safeguarding the
assets of the nation. The profit motive may be subordinated to social objectives.
 Improvements. The government is motivated to performance improvements as

well run businesses contribute to the State's revenues.
 Corruption. Government ministers and civil servants are bound to uphold the
highest ethical standards, and standards of probity are guaranteed through codes
of conduct and declarations of interest. However, the selling process could lack
transparency, allowing the purchaser and civil servants controlling the sale to gain
personally.
 Accountability. The public has less control and oversight of private companies.
 Civil-liberty concerns. A democratically elected government is accountable to the

people through a parliament, and can intervene when civil liberties are threatened.
 Goals. The government may seek to use state companies as instruments to further
social goals for the benefit of the nation as a whole.
 Capital. Governments can raise money in the financial markets most cheaply to re-
lend to state-owned enterprises.
 Cuts in essential services. If a government-owned company providing an

essential service (such as the water supply) to all citizens is privatized, its new
89
owner(s) could lead to the abandoning of the social obligation to those who are less
able to pay, or to regions where this service is unprofitable.
 Natural monopolies. Privatization will not result in true competition if a natural

monopoly exists.
 Concentration of wealth. Profits from successful enterprises end up in private,

often foreign, hands instead of being available for the common good.
 Political influence. Governments may more easily exert pressure on state-owned

firms to help implementing government policy.
 Profit. Private companies do not have any goal other than to maximize profits. A
private company will serve the needs of those who are most willing (and able) to
pay, as opposed to the needs of the majority, and are thus anti-democratic. The
more necessary a good is, the lower the price elasticity of demand, as people will
attempt to buy it no matter the price. In the case of a price elasticity of demand of
zero (perfectly inelastic good), the demand part of supply and demand theories does
not work.
 Privatization and poverty. It is acknowledged by many studies that there are

winners and losers with privatization. The number of losers — which may add up to
the size and severity of poverty — can be unexpectedly large if the method and process
of privatization and how it is implemented are seriously flawed (e.g. lack of
transparency leading to state-owned assets being appropriated at minuscule amounts
by those with political connections, absence of regulatory institutions leading to
transfer of monopoly rents from public to private sector, improper design and
inadequate control of the privatization process leading to asset stripping).
 Job loss. Due to the additional financial burden placed on privatized companies to
succeed without any government help, unlike the public companies, jobs could be
lost to keep more money in the company.
 Reduced wages and benefits. A 2014 report by In the Public Interest, a resource
center on privatization, argues that "outsourcing public services sets off a downward
90
spiral in which reduced worker wages and benefits can hurt the local economy and
overall stability of middle and working class communities."
 Inferior quality products. Private, for-profit companies might cut corners on

providing quality goods and services in order to maximize profit.
… Zhvillimi ekonomik
Rritja ekonomike kundrejt zhvillimit ekonomik (Economic growth versus

economic development)
Zhvillimi ekonomik është rritje e standardit jetesësor të popullsisë së një vendi me rritje të
qëndrueshme nga një ekonomi e thjeshtë, me të ardhura të ulëta, në një ekonomi moderne,
me të ardhura të larta.
Zhvillimi ekonomik i referohet përparimit shoqëror dhe teknologjik. Kjo nënkupton

ndryshimin në mënyrën sesi mallrat dhe shërbimet janë të prodhuara, jo thjesht një rritje e
prodhimit që arrihet duke përdorur metodat e vjetra të prodhimit në një shkallë më të gjerë.
Rritja ekonomike nënkupton vetëm rritjen e outputeve në sasi; mund të përfshijë zhvillimin,
por edhe mund mos ta përfshijë atë.
Rritja ekonomike shpesh është matur nga shpejtësia e ndryshimit të produktit të brendshëm
bruto. BPB paraqet vlerën e shtuar të tregut (në total) nga veprimtaria ekonomike brenda
kufijve të një vendi.
… Korniza legjislative e cila e favorizon ose jo krijimin e institucioneve të

mirëfillta të ekonomisë së tregut
Sipas gjetjeve të Raportit të Progresit pët vitin 2016, rezulton që Kosova është në fazen e
hershme në zhvillimin e një ekonomie funksionale të tregut* dhe është duke u përballur me
presionet konkurruese dhe forcat e tregut brenda Unionit.**
Në të njëjtën kohë, nevojiten reforma dhe investime të konsiderueshme për t'i mundësuar
Kosovës që të përballojë presionin konkurrues dhe forcat e tregut. Në veçanti, Kosova duhet
të përmirësojë:
91
 mjedisin e saj afarist,
 mbështetjen e sektorit privat, dhe
 adresimin e dobësive strukturore në tregun e punës, në mënyrë që të zvogëlojë

nivelin e papunësisë.”
 Funksionimi i ekonomisë së tregut*
 Politikat e domosdoshme ekonomike
 Stabiliteti makroekonomik
 Ndërlidhja e forcave të tregut
 Hyrja në treg dhe dalja nga tregu
 Sistemi ligjor
 Zhvillimi i sektorit financiar
 Kapaciteti për t’u përballur me presionin e konkurrencës dhe forcave të

tregut**
 Ekzistenca e funksionimit të ekonomisë së tregut
 Kapitali njerëzor dhe fizik
 Struktura sektoriale dhe e ndërmarrësisë
 Ndikimi i shtetit/qeverisë mbi konkurrencën
 Integrimi ekonomik dhe përshtatja me atë të BE‐së
Institucionet financiare: të domosdoshme për mirëqenie kombëtare
Në vitet e fundit, qasjet tradicionale të matjes së prosperitetit të bazuara në treguesit

makroekonomikë, të tillë si Bruto Produkti i Brendshëm, të Hyrat Kombëtare ose Pariteti i
Fuqisë Blerëse për kokë banori, likuiditeti i shëndetshëm tregtar, janë rishikuar në thelb dhe
janë ripërkufizuar. Treguesit e shumtë që e vlerësojnë pabarazinë në të ardhura,
92
jetëgjatësinë mesatare, infrastrukturën e kapitalit social, nivelin e korrupsionit dhe shkallën

e arsimimit, kanë tendencë për të treguar një tablo më të plotë dhe më të mirë të të
shpjeguarit të elementeve të forcës kombëtare, duke shtuar tregues të tjerë plotësues të BPB
që e masin mirëqenien e qytetarëve të një vendi.
E thënë shkurt, mirëqenia është më shumë se vetëm akumulimi i pasurisë material;

mirëqenie është edhe gëzimi në jetën e përditshme dhe mundësia i të qenit në gjendje për të
ndërtuar një jetë më të mirë në të ardhmen.
Ajo që ne mund të themi është se të gjitha vendet e lumtura - kur e masin mirëqenien e
qytetarëve, theksojnë këto cilësi (Jeffrey D. Sachs, “Finding the Keys to National
Prosperity”, 2012):
 Equality (barazia)
 Solidarity (solidariteti)
 Democratic accountability (llogaridhënia demokratike)
 Environmental sustainability (qëndrueshmëria e mjedisit)
 Strong public institutions (institucione të fuqishme publike)
Equality (barazia)
Peter Dietsch, The market, competition, and equality, Université de Montréal,

Canada, http://ppe.sagepub.com
Sa ndikon pabarazia në ndërveprimin e tregut? Përgjigja në këtë pyetje pjesërisht varet nga
niveli i konkurrencës midis agjentëve ekonomikë, domethënë konsumatorët, punëtorët dhe
pronarët e kapitalit. Megjithatë, në analizat e tyre normative të tregut, teoritë e shpërndarjes
së drejtë fokusohen në karakteristikat individuale, të tilla si talenti, si përcaktues të të
ardhurave, ndërsa kanë tendencë të injorojnë karakteristikat strukturore, siç është
konkurrenca. Ekonomistët, nga ana tjetër, i sistemojnë mjetet e tyre konceptuale për të
vlerësuar ndikimin në shpërndarje të konkurrencës, zakonisht të kufizuar në efikasitetin e
alokimit të të ardhurave. Konsumatorët potencialisht fitojnë nga konkurrenca në formë të
çmimeve më të ulëta, por këto përfitime realizohen vetëm nëse konkurrenca nuk bën presion
mbi të ardhurat e tyre në të njëjtën kohë. Përveç nëse konkurrenca i shtrëngon në fitime
93
jashtëzakonisht të vështirëa, përndryshe pronarët e kapitalit kanë tendencë për të përfituar

nga konkurrenca.
Solidarity (solidariteti)
Marguerite Mendell and Rocío Nogales, SOLIDARITY FINANCE: AN

EVOLVING LANDSCAPE, 2013
https://www.ssc.wisc.edu
Numri në rritje i ndërmarrjeve shoqërore ekonomike (kolektive) dhe i ndërmarrjeve për

qëllime sociale (kryesisht jofitimprurëse, por edhe private) është diçka që i drejton
inovacionet në sektorin e financës. Politika publike është ajo e cila e shoqëron këtë
evolucion, sepse qeveritë e njohin nevojën për mekanizma rregullativë, politikë fiskale (pa i
ngarkuar tepër qytetarët dhe ekonominë), përmirësimin e kushteve të kredive (dhënien e
garancive) dhe kontribute të drejtpërdrejta financiare (subvencione dhe/apo investime).
Sikurse ky treg financiar vazhdon të rritet, ai paraqet shumë sfida, jo pak prej të cilave kanë
një kuptim të përbashkët që nënkuptohet me termin ombrellë "financë sociale" që përfshinë:
institucionet financiare, fondet e solidaritetit të punëtorëve, fondet institucionale (të
pensioneve) dhe ndërmjetësit ekonomikë financiarë të ekonomisë sociale (të tregut). Format
e investimeve të ofruara nga këta aktorë të ndryshëm shkojnë nga mikrokreditë deri të
kapitali: kreditë, aksionet e preferuara, obligacionet dhe obligacionet e pasiguruara.
Ky treg alternativ, ose tregu paralel i financave sociale është rritur ndjeshëm, duke plotësuar
historinë e gjatë e të përbashkët të kooperativave dhe unioneve të kreditit, si dhe historinë
më të fundit të inovacioneve financiare.
Democratic accountability (llogaridhënia demokratike)
Nicholas Dorn, Accountability and Regulatory Governance, Executive Politics

and Governance Series, 2015. Chapter: Financial Markets and Regulatory
Accountability: Between Technocratic Autonomy and Democratic Direction,
pg. 209.
94
Tregjet financiare dhe përgjegjshmëria demokratike kanë të bëjnë me tri të mira publike:
stabilitetin sistemik të tregjeve financiare, potencialin për diversitet në regjimet
rregullatore, si dhe drejtimin demokratik i këtij të fundit.
Kjo qasje është normativisht e qartë, ndërsa argumenti është se politizimi i fortë dhe
kontrolli demokratik i politikës së tregut financiar dhe të rregullacionit financiar – me futjen
e një diversiteti më të madh të qasjeve nëpër vende dhe rajone të ndryshme – i redukton
lëvizjet e tregut dhe problemet me kompanitë: “Shumë të mëdha për të dështuar” dhe
“Shumë të lidhura për të dështuar” (Too Big To Fail and Too Connected To Fail).
Environmental sustainability (qëndrueshmëria e mjedisit)
http://www.cipa.cornell.edu/academics/efii/
Shkaqet dhe efektet negative të ndryshimeve klimatike, si dhe qëllimet e proklamuara

kombëtare të sigurisë dhe të pavarësisë energjetike, janë kombinuar për të detyruar
komunitetin global për të kërkuar për të ulur emetimet e gazeve serë dhe hartimin dhe
zbatimin e mjeteve alternative të prodhimit të pastër dhe më të sigurt të energjisë. Natyra,
shkalla dhe shtrirja e këtyre sfidave dhe qëllimeve kërkojnë një ndryshim të tregut global
drejt një ekonomie të ulët të karbonit.
Ndjekja e këtij ndryshimi në një ekonomi të ulët të karbonit ka shkaktuar që qeveritë,

organizatat ndërkombëtare, OJQ-të, institucionet private dhe individët të shohim më larg,
duke i plotësuar politikat tradicionale mjedisore, të përqendruara në kontrollin e rregullimit
të një sërë politikash, një sërë mekanizmash të bazuara në tregje financiare dhe në nxitje të
tjera të cilat janë projektuar për të mobilizuar pjesëmarrjen e sektorit privat, për të përdorur
maksimalisht avantazhet e vendit konkurrues në treg, për të lehtësuar dhe përshpejtuar
përgjigjen e suksesshme ndaj ndryshimeve klimatike dhe arritjen e objektivave të sigurisë
dhe pavarësisë energjetike.
Strong public institutions (institucione të fuqishme publike)

IMF, CHAPTER III BUILDING INSTITUTIONS
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2005/02/pdf/chapter3.pdf
95
Institucionet ekonomike, sigurisht janë të lidhura ngushtë me institucionet politike.

Institucionet politike ndajnë stimuj për ekzekutivin politik dhe përcaktojnë shpërndarjen e
pushtetit politik, që përfshinë aftësinë për të formësuar institucionet ekonomike dhe
shpërndarjen e burimeve. Nga ana tjetër, institucionet ekonomike, duke përcaktuar pasuritë
relative të grupeve të ndryshme të shoqërisë, ndihmojnë gjithashtu formësimin e
institucioneve politike. Si grupe që u rritet pasuria, ato mund të përdorin fuqinë e tyre
ekonomike për të ndikuar në institucionet politike në favor të tyre. Kjo sugjeron dy
konkluzione të gjera:
 Institucionet e mira ekonomike kanë më shumë gjasa të lulëzojnë në një mjedis "pa qira",
në të cilën grupet e vogla nuk janë në gjendje të përfitojnë nga, për shembull, një pozicion
monopoli në një industri të veçantë apo në një aktivitet, apo qasje të privilegjuar në
burimet natyrore.
 Institucionet e mira ekonomike ka të ngjarë të jenë të shoqëruara nga institucione të mira
politike. Nëse pushteti politik ndahet gjerësisht dhe i nënshtrohet kontrollit dhe
balancimit, ka shumë më pak rrezik që ata me pushtet politik do të përfitojnë nga pozita
e tyre për t’i nxjerrë vetes përfitime.
Qëkur institucionet e një vendi janë rezultat i një ndërveprimi kompleks të faktorëve
ekonomikë dhe politikë, si dhe të historisë dhe kulturës së atij vendi, ato institucione kanë
të ngjarë të jenë mjaft të qëndrueshme.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Avokimi i investitorëve dhe rregullsitë ligjore financiare
Misioni i rregullimit ligjor dhe i formësimit të tregjeve financiare është: mbrojtja e

investitorëve, mirëmbajtja e ‘fair-play’-it, rregullit dhe efiçiencës së tregut, si dhe mbështetja
e formësimit të kapitalit (capital formation).
Aq më shumë, kur investitorët i drejtohen tregjeve për herë të parë që t’ju ndihmojnë që të
sigurojnë ardhmërinë e tyre, që të paguajnë për shtëpitë e tyre dhe që fëmijët e tyre t’i qojnë
në shkolla-kolegje (private), misioni i mbrojtjes së investitorëve është shumë më i
komplikuar se ndonjëherë më përpara.
96
Formësimi i kapitalit është një term i përdorur në statistikat e llogarive kombëtare dhe në
makroekonomi. Ajo i referohet kryesisht shtesave neto të aseteve (fizike) të kapitalit, në një
periudhë kontabël, ose, vlerës së rritjes së stoqeve të kapitalit; edhe pse, herë pas here, ky
mund t'i referohet edhe stokut të kapitalit të formësuar.
Kështu, në UNSNA, formësimi i kapitalit (capital formation2) është i barabartë me

investimet fikse kapitale, rritjen e vlerës së inventarëve të mbajtur, plus kreditimi (neto) i
vendeve të huaja, gjatë një periudhe kontabël.
Kapitali është thënë se do të jetë i "formësuar" kur kursimet janë të përdorura për qëllime
të investimeve, zakonisht për investime në prodhim.
Llojet e formësimit të kapitalit (Types of Capital Formation):
 Savings drives (transmisionet e kursimeve)
 Setting up financial institutions (ngritja e institucioneve financiare)
 Fiscal measures (masat fiskale)
 Public Borrowings (huatë publike)
 Development of capital market (zhvillimi i tregut të kapitalit)
 Privatization of financial institutions (privatizimi i institucioneve financiare)
 Development of secondary financial markets (zhvillimi i tregjeve financiare

sekondare)
Meqenëse kemi të bëjmë me globalizim të tregjeve financiare në përmasa botërore, ekziston

nevoja e domosdoshme e rregullimit të fuqishëm të tregjeve financiare.
Meqenëse interesi i përbashkët i të gjithë njerëzve është që të jetojnë në vende me ekonomi

të tregut të zhvilluar (ekonomi të letrave me vlerë), në ekonomi me shtim ekonomik: që
krijon vende pune, përmirëson standardin e jetesës, dhe mbron vlerën e kursimeve tona,
2
http://au.answers.yahoo.com/question/
97
atëherë kjo do të thotë se të gjitha veprimet e institucioneve rregullative në një vend duhet
të shkojnë në drejtim të formësimit të kapitalit (capital formation), sepse kjo është e
domosdoshme që të mbajë shtimin e qëndrueshëm ekonomik.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Frederic S. Mishkin, The Economics of Money, Banking, and Financial Markets,

Columbia University, Seventh Edition, 2004.
Një trend i rëndësishëm, në vitet e fundit, është ndërkombëtarizimi në rritje i tregjeve

financiare.
Euroobligacionet (Eurobonds), të cilat janë të shprehura në një valutë tjetër nga ajo e vendit
në të cilin ato janë të shitura, tani janë letrat me vlerë dominuese në tregun ndërkombëtar
të obligacioneve, ndërsa kanë tejkaluar obligacionet e korporatave amerikane, si një burim
i fondeve të reja.
Eurodollarët (Eurodollars), që janë dollarë amerikanë të depozituar në bankat e huaja, janë

një burim i rëndësishëm i fondeve për bankat amerikane.
Funksioni themelor i tregjeve financiare është kanalizimi i fondeve nga kursimtarët që kanë
tepricë të fondeve drejt shpenzuesve të cilët kanë mungesë të fondeve.
Tregjet financiare mund ta bëjnë këtë ose nëpërmjet financimit të drejtpërdrejtë, në të cilin
huamarrësit marrin fonde direkt nga huadhënësit, përmes shitjes atyre të letrave me vlerë,
ose me anë të financimit të tërthortë, i cili përfshin ndërmjetës financiarë të cilët qëndrojnë
në mes të kursimtarëve-huadhënës dhe huamarrësve-shpenzues, duke ndihmuar në
transferin e fondeve midis njëri-tjetrit.
Kjo bartje e fondeve përmirëson mirëqenien ekonomike të të gjithëve në shoqëri, sepse kjo
ua mundëson për t’i lëvizur fondet nga njerëz që nuk kanë mundësi të investimeve
produktive tek ata që kanë mundësi të tilla, duke kontribuar, kështu, në rritjen e efikasitetit
në ekonomi.
Përveç kësaj, nga drejtimi i fondeve, dobi të drejtpërdrejtë kanë konsumatorët, duke i lejuar
ata të bëjnë blerje, kur ata kanë nevojë më së shumti për to.
98
The government regulates financial markets and financial intermediaries for two main
reasons: to increase the information available to investors, and to ensure the soundness of
the financial system. Regulations include requiring disclosure of information to the public,
restrictions on who can set up a financial intermediary, restrictions on what assets financial
intermediaries can hold, the provision of deposit insurance, reserve requirements, and the
setting of maximum interest rates that can be paid on checking accounts and savings
deposits.
Tregjet financiare dhe ndërmjetësit financiarë, qeveria i rregullon për dy arsye kryesore:
 Për të rritur informacionin në dispozicion të investitorëve, dhe

 Për të siguruar qëndrueshmërinë e sistemit financiar.
Rregullacioni ligjor përfshinë:
 zbulimin e informacionit të kërkuar për publikun,

 kufizimet të cilët mund të ketë një ndërmjetës financiar,
 kufizimet e aseteve të cilat ndërmjetësit financiarë mund t’i mbajnë,
 premitë për sigurimin e depozitave,
 kërkesat e rezervës dhe vendosjen e normave maksimale të interesit që mund të
paguhen në llogaritë bankare dhe depozitat e kursimeve.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Irlanda: Nga lulëzimi, në rrënim , 23 nëntor 2010

http://www.bbc.co.uk/albanian/news/2010/
Irlanda, ky vend që dikur njihej si Tigri Kelt, brenda vetëm tre vjetëve, ka shkuar nga bumi,
tek pothuajse rrënimi. Dhe po, është e vërtetë se vetëm pak ditë më parë, qeveria e saj
deklaroi se mund t'ia dilte mbanë pa ndihmën e Be-së apo FMN-së.
Korrespondenti I BBC-së për Irlandën, Mark Simpson, beson se arsyeja pse qeveria ndërroi
mendim është ngaqë presioni mbi autoritetet u bë pothuajse i papërballueshëm.
99
"Ministrat e kabinetit irlandez, u përpoqën dëshpërimisht që të shmangnin poshtërimin

publik dhe atë ndërkombëtar të shkuarjes tek fqinjët evropianë për të marrë para borxh, por
statistikat ishin shumë negative.
Për çdo pesë miliardë dollarë që irlandezët po shpenzonin, u duhej të huazonin dy miliardë,
dhe në afat të gjatë, kjo ishte e papërballueshme," thotë ai.
Irlanda u fut në recesion pas krizës globale financiare të vitit 2008. Bumi në fushën e
ndërtimit mori hov nga huazimet masive nga bankat dhe kur ky sektor u rrënua ngaqë
huamarrësit nuk ishin në gjendje që të paguanin huatë, sistemi bankar irlandez u fut në
krizë. Ekonomia irlandeze u zhyt në një nga recesionet më të thella të eurozonës dhe u tkurr
me 10 përqind në vitin 2009. Në shtator të këtij viti llogaritej se rreth një e treta e ekonomisë
kishte shkuar për të mbështetur bankat. Irlanda borxhet më të mëdha ia ka kreditorëve të
huaj.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ireland Raised by S&P as Economy Strengthens, Banks Recover

By Joe Brennan - Dec 5, 2014
Ireland’s credit rating was raised one level by Standard & Poor’s as the nation’s economy
and its bailed-out banks recover from western Europe’s worst real-estate crash.
The rating was raised to A from A- with a stable outlook, S&P said in a statement today. That
still leaves it five levels below the top AAA rating.
“The upgrade reflects our view of Ireland’s solid economic growth prospects, which we
expect to underpin further improvements in the government’s budgetary position.,” S&P
said. It raised its forecast for 2014-2016 average expansion to 3.7 percent from 2.7 percent.
S&P was the first of the three main ratings companies to strip Ireland of its top grade in
2009 as the nation’s borrowing costs soared after the government guaranteed its ailing
banks. In June, it lifted the nation from BBB+ after it exited a three-year bailout program at
the end of 2013 and its largest banks returned to profit.
100
Since then, Ireland secured agreement from European Union member states to repay most
of its 22.5 billion-euro ($28 billion) in International Monetary Fund aid loans early to save
1.5 billion euros in interest costs. Some 9 billion euros of these loans, which carried an
effective rate of 4.99 percent as of the end of March, will be repaid this month with the help
of proceeds from bond sales this year.
Ireland’s benchmark 10-year bond yields have fallen to 1.38 percent from a record high of
14.2 percent in July 2011.
Banking Crisis
Ireland’s two largest surviving bailed-out banks, Allied Irish Banks Plc (ALBK) and Bank of
Ireland Plc, each returned to underlying profit this year for the first time since 2008. They
both passed European Central Bank stress tests in October.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
G20: PM proposes four principles for sound economic conduct

The Seoul G20 Summit; 12 Nov, 2010
India’s prime minister proposed four principles of sound economic conduct by the nations
of the world.
One, we must avoid, at all costs, competitive devaluation and a resurgence of protectionism
(zhvlerësim konkurrues dhe një rigjallërim të proteksionizmit).
Two, advanced deficit countries (the US, Britain, etc) must move on to fiscal consolidation,
to tackle the structural cause of their problem and ensure sustainability of their borrowing
(polite language for don’t frighten the bond markets), but, of course, at a pace that is
consistent with their national circumstances (it’s okay if the US postpones fiscal
consolidation for some more time).
Three, the process of structural reform that would rebalance global demand must begin now.
Advanced deficit countries must undertake reform to raise competitiveness and efficiency.
Surplus countries must expand internal demand. This rebalancing will take time but the
process must begin.
101
And four, countries must not manipulate their exchange rates, because flexible exchange
rates are needed for correcting excessive current account imbalances. “At the same time,
reserve currency countries have a special responsibility to ensure that their monetary
policies do not lead to destabilizing capital flows, which can put pressure on emerging
markets.
Following is a summary of what was decided:
1. GLOBAL IMBALANCES: Ironing out rifts between export-rich countries and debt-laden
consumer nations has become the G20's cornerstone (‘hekurosja’ e përçarjeve në mes të
vendeve me eksporte të pasura dhe vendeve të ngarkuara me borxhe për konsum është
bërë gurthemel i G20-tës).
Leaders had already agreed on a "framework" for balanced growth, and submitted medium-
term economic plans for IMF review to ensure they do not clash, and the final summit
communiqué did not go much further.
In Seoul, Washington had to give up on getting others to agree to numerical targets for
current account deficits and surpluses. Instead, G20 leaders instructed their finance
ministers to draw up a set of "indicative guidelines" to measure large current account
imbalances, in consultation with the IMF, but left the details to be discussed in the first half
of next year.
2. CURRENCIES: Foreign exchange rates are central to the imbalances debate. The United
States and others have cajoled China to allow its yuan currency to rise faster and accuse
Beijing of keeping it undervalued to gain a trade advantage
(Shtetet e Bashkuara dhe të tjerët kanë mikluar Kinën për të lejuar monedhën e saj Juan për
rritjen më të shpejtë dhe kanë akuzuar Pekinin per mbajtjen e saj të nënvleftësuar për të
fituar një avantazh të tregtisë).
But Washington faced a tougher time making that case when many of its allies view the Fed's
easy money as a means to weaken the dollar
102
(Por Uashingtoni u përball me një kohë më të ashpër duke e bërë këtë rast, kur shumë nga
aleatët e saj e panë emitimin e FED-it të “parave të lehta” e si një mjet për të dobësuar
dollarin).
3. FINANCIAL REGULATION: World leaders signed off on a "Basel III" agreement to raise
the quality and quantity of bank capital, the centerpiece of their reforms following the
financial crisis. They also be endorsed of the Financial Stability Board's proposals to
tighten supervision of the over-the-counter derivatives market and reduce reliance on
credit rating agencies. However, they did not significantly advance the rest of their
regulation agenda. The G20 endorsed a series of broad recommendations by the
Financial Stability Board to regulate banks judged "too big to fail" but, with disagreement
over issues such as whether such institutions should be subject to further capital
surcharges, said more work needed to be done on devising specific measures.
Udhëheqësit botërorë nënshkruan një marrëveshje "Basel III" për të rritur cilësinë dhe
sasinë e kapitalit të bankës, epiqendër e reformave të tyre, pas krizës financiare. Ata
gjithashtu do të miratojne propozimet e Bordit për Stabilitet Financiar për të forcuar
mbikëqyrjen e tregut te derivateve ne OTC dhe për të reduktuar varësinë nga agjencitë e
rangimit të kredisë.
Megjithatë, ata nuk kane ecur dukshëm përpara me pjesën tjetër të rendit të ditës rreth
rregulloreve.
G20 ka miratuar një sërë rekomandimesh të gjera nga Bordi i Stabilitetit Financiar për
rregullimin e gjykimit bankar "shumë të mëdha të dështojë", por, me mosmarrëveshje në
lidhje me çështjet e tilla si nëse institucionet e tilla duhet t'i nënshtrohen më tej shpenzimeve
te kapitalit, dhe se duhet për t'u bërë pune më e madhe në hartimin e masave specifike.
4. TRADE: Slow-growing advanced economies all want to export their way to economic
health, which is the root of the tensions over currencies and imbalances. Leaders made
broad pledges not to pursue protectionist policies and to work toward concluding the
long-stalled Doha round of trade liberalization talks.
103
In a blow for the hosts, South Korea and the United States failed to seal a long-stalled free
trade agreement, mainly due to disagreement over access for U.S. carmakers to the lucrative
South Korean automobile market.
Ekonomitë e avancuara, me rritje të ngadalshme, që të gjitha, duan ta eksportojnë ‘rrugën’

e tyre për një ekonomi të shëndetshme, e cila është themel (rrënjë) e tensioneve midis
valutave dhe disbalanceve (imbalances).
Udhëheqësit u zotuan që nuk do të ndjekin politika proteksioniste dhe do të punojnë në

drejtim të përfundimit të raundit të gjatë të bisedimeve në Doha për liberalizimin e tregtisë.
Ishte një goditje për mikpritësit, sepse Korea e Jugut dhe Shtetet e Bashkuara nuk arritën të
nënshkruajnë një marrëveshje afatgjatë të tregtisë së lirë, kryesisht për shkak të
mosmarrëveshjes lidhur me aksesin e prodhuesve amerikanë të automobilave në tregun
fitimprurës të Koresë së Jugut.
5. IMF - Leaders endorsed a package of reforms thrashed out by their finance ministers last
month to reform the International Monetary Fund to reflect a shift in the balance of
global economic power. Under the deal, more than 6 percent of voting shares at the Fund
will shift to dynamic developing countries such as China, which will become the third-
biggest member of the 187-strong Washington-based lender.
Udhëheqësit kanë miratuar një paketë të reformave të ndërrmarra nga ministrat e tyre të
financave, muajin e kaluar, për reformimin e Fondit Monetar Ndërkombëtar për të
pasqyruar ndryshimin në balancën e fuqisë ekonomike.
Sipas marrëveshjes, më shumë se 6 për qind të aksioneve votuese në Fond do të zhvendoset

në vendet me zhvillim dinamik, të tilla sic është Kina, e cila do të bëhet anëtarja e tretë
huadhënësja më e madhe nga 187 vendet me bazë në Uashington.
Basel II – sqarime shtesë
Basel II është bërë ligj i BE përmes Direktivës për Kërkesa për Kapital (the Capital
Requirements Directive - CRD), e cila vlen për të gjitha bankat evropiane.
104
Një sistem efikas dhe i qëndrueshëm bankar është një faktor shumë i rëndësishëm, duke
siguruar atë se ekonomia shkon normalisht dhe me efikasitet.
Bankat i kanalizojnë fondet nga kursimtarët tek huamarrësit, me mundësi më efikase dhe të
frytshme. Në ditët e sotme, bankat janë burimi më i rëndësishëm i fondeve të jashtme që
përdoren për financimin e biznesit. Për më tepër, bankat luajnë një rol kyç në sistemin e
pagesave dhe të përmbylljeve të tyre.
Për shkak të një rol të tillë të madh në ekonomi, problemet në sektorin bankar janë probleme
që transmetohen shpejt në sektorët e tjerë të ekonomisë dhe mund të çojnë në komplikime
(probleme) të rënda ekonomike.]
Integrimi në rritje i tregjeve financiare në të gjitha vendet, inovacionet e vazhdueshme

financiare dhe nevoja për krijimin e fushëveprimit të “lojës” bankare nga vende të ndryshme,
çuan në marrëveshjen e Bazelit I 1988 dhe më vonë në Marrëveshjen e re të Bazelit (Basel II
2006).
Qëllimi kryesor i Bazel II është forcimi I qëndrueshmërisë dhe stabilitetit të sistemit bankar
ndërkombëtar.
Basel II promovon adoptimin (zbatimin) e praktikave të forta të menaxhimit të rrezikut në

industrinë bankare, për shkak të paraqitjes së kërkesave për kapital të cilat janë më të
ndjeshme ndaj rrezikut.]
[Korniza e re bazohet në tri shtylla: kërkesat minimale për kapital, rishikimi mbikëqyrës dhe
disiplina e tregut.
Meqenëse bankat janë të ekspozuara kryesisht nga rreziku i kredive, një pjesë e madhe e
shtyllës së parë është e përkushtuar për të modeluar dhe matur rrezikun e kredisë.
Përveç rrezikut të kredisë, propozimi fokusohet edhe në përmirësimet në matjen e rrezikut

të tregut dhe rrezikut operacional]
[Një nga qëllimet kryesore të shtyllës së parë është që më saktë të lidhë kërkesat e kapitalit
me shumën e brendshme të rrezikut të kreditit me të cilën një bankë është e ekspozuar.
105
Basel II i lejon bankat që të bëjnë zgjedhje në mes të qasjes së standardizuar dhe qasjes së
rangimit të brendshëm (Internal Ratings-Based – IRB), e cila do të lejonte që bankat të
përdorin sistemin e tyre të brendshëm të rangimit.
Që të jetë e ligjshme një qasje e tillë (IRB), një bankë duhet të demonstrojë tek mbikëqyrësit
e saj se ajo i plotëson kërkesat e IRB-së në fillim dhe në baza të vazhdueshme.
Një nga tezat e kërkesave është ajo se një model apo një procedurë ka një fuqi të mirë
parashikuese. Probabiliteti i dështimit është një nga komponentët më të rëndësishme të çdo
sistemi të rrezikut.]
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Bank-Rule Deviations Earn EU the Worst Basel Grade Yet

By Jim Brunsden - Dec 5, 2014
Global banking regulators rebuked the European Union for failing to properly implement
capital rules, including some used to back swaps trading, that are intended to avert another
financial crisis. The Basel Committee on Banking Supervision said that EU legislation to
apply the international standards known as Basel III is “materially non-compliant,” the
lowest grade given by the group so far in its review process of member nations. The regulator
has no power to compel countries to follow its rules.
Rregullatorët globalë bankarë e qortuan Bashkimin Evropian për dështimin për të zbatuar
siç duhet rregullat e kapitalit, duke përfshirë disa të përdorura për të mbështetur këmbimet
tregtare, që kanë për qëllim për të shmangur një krizë financiare.
Komiteti i Bazelit për Mbikëqyrjen Bankare, tha se legjislacioni i BE-së për të zbatuar
standardet ndërkombëtare, të njohura si Basel III, është "materialisht jo në përputhje," klasa
më e ulët e dhënë nga grupi deri tani në procesin e saj të shqyrtimit të vendeve anëtare.
Rregullatori nuk ka fuqi për të detyruar vendet që të ndjekin rregullat e tij.
Deficiencies in EU rules include “the treatment of exposures to SMEs, corporates and

sovereigns,” as well as exemptions to part of Basel’s treatment of derivatives trades, the
group said in a report on its website today. The committee also published an assessment on
the U.S., judging it “largely compliant” with the standards.
106
Mangësitë në rregullat e BE-së përfshijnë "trajtimin e ekspozimeve të SME, korporatave dhe

të sovranëve", si dhe përjashtimet e pjesës se trajtimit të Bazelit të tregtimit te derivateve,
tha grupi në një raport në faqen e saj sot.
Komiteti gjithashtu botoi një vlerësim për SHBA, duke gjykuar atë "kryesisht në përputhje"
me standardet.
The latest Basel measures more than triple the minimum amount of core capital that
internationally active banks must have to at least 7 percent of their risk-weighted assets,
while also toughening rules on how banks should measure the possibility of losses on their
investments. The Basel group brings together regulators from about 30 nations including
the U.S., the U.K. and China to coordinate rule-making. It is carrying out a series of studies
into how well nations are implementing the Basel III rules, after patchy application of the
last round of global standards, known as Basel II.
Masat e fundit të Bazelit më shumë se trefishojë sasinë minimale të kapitalit bazë që bankat
ndërkombëtare aktive duhet të kenë të paktën 7 për qind të aseteve të tyre me rrezik, ndërsa
edhe kane forcuar rregullat se si bankat duhet të masin mundësinë e humbjes neto nga
investimet e tyre.
Grupi i Baselit bashkon rregullatorët nga rreth 30 vende, duke përfshirë SHBA, Britanine e
Madhe dhe Kinën për të koordinuar berjen e rregullit. Ajo është duke kryer një sërë
studimesh se shtetet sa mirë janë duke i zbatuar rregullat e Basel III, pas aplikimit
fragmentar të raundit të fundit të standardeve globale, të njohura si Basel II.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ben Bernanke Tells Small Business Lending Is “Normal”

By Andrew Zarowny; July 12th, 2010
At a small business conference in Washington DC today, Federal Reserve Chairman Ben

Bernanke had ‘encouraging words’ to attendees. Lending is back to “normal.” Actually,
banking lending to small businesses is down $40 Billion in the past two years. But what
Bernanke is implying that banks are now lending as they should have been all along, not as
in the reckless days.
107
The lack of credit is hurting small businesses. But even more so is just the lack of business!
To make matters worse, the Federal government under the Obama Administration is playing
the game of ‘crony capitalism’. Every minute of each day, the Federal government is
spending $1 Million dollars per minute on purchase contracts intended for small businesses
to large corporations. It’s enough to make one cry!
Në një konferencë të biznesit të vogël në Washington DC sot, kryetari i Rezervës Federale

Ben Bernanke kishte 'fjalë inkurajuese’ për të pranishmit. Kreditimi është kthyer në
"normale."
Në fakt, kreditimi bankar për bizneset e vogla është poshtë $ 40 miliard në dy vitet e fundit.
Por ajo që Bernanke ka lënë të kuptohet është ajo se bankat tani janë ne nivel të kreditimit
siç ka qenë me pare, jo si në ditët e pamatura (moskokecarese).
Mungesa e kredive po dëmton bizneset e vogla. Por, edhe më shumë i dëmshëm është vetë
mungesa e biznesit!
Për t'i bërë gjërat edhe më keq, Qeveria Federale në se administrata Obama është duke
luajtur lojën e 'kapitalizmit klientelist". Çdo minutë të çdo dite, qeveria federale po shpenzon
$ 1 milion dollarë për minutë në kontratat e blerjes të korporatave të mëdha, ndersa janë të
destinuara për bizneset e vogla. Është e mjaftueshme për të bërë një të qarë!
Small business is the engine that drives America. In past decades, over 95% of all new jobs
created have come from small companies with 50 or fewer employees. This is the heart and
brains of our economy.
Ben Bernanke can say what he wants to about getting banks to lend more to small
businesses. But the current political climate of uncertainty and threats of higher taxes,
mandates and regulations is scaring small business from expansion.
Biznesi i vogël është motori që drejton Amerikën. Në dekadat e fundit, mbi 95% e të gjitha
vendeve të reja të krijuara të punës kanë ardhur nga kompani të vogla me 50 ose më pak
punëtorë. Kjo është zemra dhe truri i ekonomisë sonë.
Ben Bernanke mund të thotë atë që ai dëshiron për të shtyrë bankat për të kredituar më
shumë bizneset e vogla.
108
Por klima aktuale politike e pasigurisë dhe e kërcënimeve nga taksat e larta, mandatet dhe
rregulloret e trembin biznesin e vogël nga zgjerimi.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Rregullsitë ligjore financiare
Rregullsitë financiare janë formë e rregullsisë, respektivisht e mbikëqyrjes ligjore të

institucioneve financiare, të cilat aspirojnë që të mirëmbajnë integritetin e sistemit
financiar. Kjo mund të kryhet nga organizatat qeveritare ose joqeveritare.
Qëllimet e rregullsisë ligjore të tregjeve financiare janë:
 Forcimi i zbatimit të ligjeve

 Ndjekja penale e rasteve të shkeljes së ligjeve, siç është ‘insider trading’
 Licencimi i ofruesve të shërbimeve financiare
 Mbrojtja e klientelës dhe investigimi i ankesave
 Mirëmbajtja e konfidencës (besimit) në sistemin financiar
Tregjet e instrumenteve financiare luajnë rol të rëndësishëm në shtimin ekonomik dhe në

stabilitetin financiar.
 Ato shërbejnë si mekanizëm i transformimit (shndërrimit) të kursimeve në financim

për sektorin real, duke ofruar alternativë për financimin bankar.
 Tregjet ofrojnë mekanizmin më të mirë – por jo edhe më perfekt – për përcaktimin e
çmimeve të aseteve (kapitale dhe financiare).
 Ato janë gjithashtu mjet për transferin e rrezikut dhe diversifikimin e ekspozimit
karshi rrezikut, duke ju mundësuar kompanive që ta shtojnë kapitalin për investime
të reja.
 Transferi i rrezikut dhe mekanizmi i çmimeve u mundësojnë institucioneve
financiare, si janë bankat dhe kompanitë e sigurimeve, që rrezikun ta menaxhojnë më
me efikasitet.
Tregjet mund të shërbejnë edhe si mbrojtje kundrejt përçarjes së sistemit bankar, ndërsa sa
më eficientë qe janë ato, më shumë i kontribuojnë shtimit ekonomik.
109
Ndërsa roli i tregjeve të kapitalit është më i theksuar në vendet e industrializuara, këto tregje
gjithashtu po bëhen burime te financimit për korporata më të mëdha në shumë tregje dhe
vende në zhvillim.
Veç kësaj, fondet publike dhe private të pensioneve dhe skemat kolektive të investimeve
(fondet e përbashkëta, ose truste fondesh të përbashkëta) janë bërë lojtarë shumë të
rëndësishëm në shumë tregje dhe vende në zhvillim dhe kërkesa e tyre për investime të
përshtatshme është forcë lëvizëse e zhvillimit.
Objektivat kryesore të rregullsisë ligjore të tregjeve financiare janë tri:
 Mbrojtja e investitorëve,
 Sigurimi se tregjet janë fer, efiçiente dhe transparente,
 Zvogëlimi i rrezikut sistemik.
Sipas Xhozef Shtigliq, qeveria, me mekanizmat e tij në rregullimin e tregjeve financiare,

tenton që të arrijë këto objektiva:
a) Mbrojtjen e pjesëmarrësve në treg. Ky qëllim realizohet në disa mënyra: sigurimin e

nivelit të duhur të likuiditetit të institucioneve financiare; sigurimin e depozitave
përmes garancive shtetërore; rregullimin dhe ndëshkimin e punëve të liga, siç është
tregtimi në bazë të informatave të besueshme (insider trading); Zakonisht, mashtrimi
është rezultat i informatave të pakta, prandaj nevojitet përfshirje më e madhe e
publikut.
b) Ruajtjen e stabilitetit makroekonomik.
c) Mbajtjen e nivelit të dëshiruar të konkurrencës.
Tregjet financiare, në parim, definohen si tregje me konkurrencë shumë të lartë të

tregtimit të instrumenteve financiare. Ky definim i tillë e lind pyetjen: çka i bën këto
tregje “tepër kompetitive”? Teoria elementare mikroekonomike na thotë se
konkurrenca aktive është rezultat i katër konditave të ndërlidhura:
1. Ekziston një numër i madh i pjesëmarrësve – tregtarëve në treg;

2. Asnjëri nga pjesëmarrësit nuk ka fuqi të madhe në treg;
110
3. Tregtarët (pjesëmarrësit) lirisht lidhin marrëveshje me njëri- tjetrin; kjo do të

thotë se ata nuk futen në konflikt me njëri- tjetrin;
4. Hyrja në treg është e lehtë.
d) Ruajtja e likuiditetit të disa institucioneve financiare, siç janë bankat; në këtë mënyrë
do të sigurohej stabiliteti i sistemit financiar dhe, njëkohësisht, edhe stabiliteti i
tregjeve financiare.
Kjo arrihet në disa mënyra:
 përmes mekanizmit të rezervave të detyrueshme,
 sigurimit të depozitave,
 aktiviteteve në tregun e hapur,
 me forma të ndryshme të rregullimit ligjor të kësaj sfere, etj..
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
HANS-WERNER SINN, Europe’s Secret Bailout, NOV 28, 2016
Hans-Werner Sinn, Professor of Economics and Public Finance at the University of

Munich, was President of the Ifo Institute for Economic Research and serves on the German
economy ministry’s Advisory Council.
Ndërsa bota shqetësohet për Donald Trump, Brexit dhe rrjedhën e refugjatëve nga Siria dhe
vende të tjera të shkatërruara nga lufta, Banka Qendrore Evropiane vazhdon të punojë me
këmbëngulje dhe jashtë radarit publik në planin e saj të ristrukturimit të borxhit - i njohur
gjithashtu si “Lehtësimi Sasior* (Quantitative Easing)” - për të lehtësuar barrën e vendeve
të eurozonës që janë me borxhe të mëdha.
Çfarë është “Lehtësimi sasior”?
Lehtësimi sasior është një politikë monetare e pazakontë më të cilën banka qendrore blen
letra me vlerë të qeverisë apo letra me vlerë të tjera në treg, për të ulur normat e interesit
dhe për të rritur ofertën e parasë. Lehtësimi sasior e rritë ofertën e parasë me furnizim plot
e përplot të institucioneve financiare me kapital, në një përpjekje për të nxitur huadhënien
në rritje dhe për të rritur likuiditetin. Lehtësimi sasior konsiderohet kur normat afatshkurtra
të interesit janë në ose i afrohen zeros dhe nuk përfshin shtypjen e kartëmonedhave të reja.
111
Nëse banka qendrore e rritë furnizimin me para shumë shpejt, ajo mund të shkaktojë
inflacion. Kjo ndodh kur ka një rritje të sasisë së parasë, por vetëm në një sasi të caktuar të
mallrave në dispozicion për shitje kur rritet oferta për para (Investopedia).
Banka qendrore është një organizatë e pavarur, përgjegjëse për politikën monetare, ndërsa
konsiderohet e pavarur nga qeveria. Kjo do të thotë se derisa banka qendrore mund të jap
fonde shtesë për bankat, ajo nuk mund të detyrojë bankat që këto para t’u japin hua
individëve dhe bizneseve. Nëse këto para nuk do të përfundojnë në duart e konsumatorëve,
kreditimi që u është bërë bankave (komerciale) nuk do të ndikojë në ofertën e parasë dhe,
për këtë arsye, do të jetë i paefektshëm në stimulimin e ekonomisë. Një pasojë tjetër,
potencialisht negative, është ajo se lehtësimi sasior, në përgjithësi, shkakton një zhvlerësim
të monedhës së vendit respektiv. Në varësi të vendit, kjo mund të jetë një gjë negative.
Ajo është e mirë për eksportet e një vendi, por e keqe për importet dhe mund të rezultojë
negativisht në banorët e vendit, sepse duhet të paguajnë më shumë para për mallrat e
importuara. Lehtësimi sasior është konsideruar si një politikë monetare e jashtëzakonshme,
por ajo është zbatuar shumë në kohët e fundit. Pas krizës globale financiare të viteve 2007-
2008, banka qendrore e SHBA, Rezerva Federale, ka zbatuar disa raunde të lehtësimit
sasior. Kohët e fundit, Banka e Japonisë dhe Banka Qendrore Evropiane kanë zbatuar
gjithashtu lehtësimin sasior - QE.
Sipas programit QE të BQE-së, i cili filloi në mars 2015 (dhe me gjasë do të zgjatet përtej
fundit të saj të planifikuar, në mars 2017), bankat qendrore të vendeve anëtare të eurozonës
do të blejnë letra me vlerë në tregun privat për € 1.74 trillion ($ 1.84 trillion), me më shumë
se € 1.4 trillion që do të përdoren për të blerë borxhin e qeverisë të vendet të tyre.
Programi QE duket të jetë simetrik, sepse çdo bankë qendrore riblen vetë borxhin e saj
qeveritar, në proporcion me madhësinë e vendit. Por kjo nuk do të ketë efekt simetrik, sepse
borxhi i qeverisë nga vendet e Evropës Jugore, ku kanë ndodhur edhe ‘qejfet’ e borxhit dhe
deficitet në Llogari korrente në të kaluarën, janë kryesisht borxhe që riblehen jashtë vendit.
Për shembull, Banco de España riblen obligacionet e qeverisë spanjolle nga e gjithë bota,
duke deleveruar (proces, ose praktikë e uljes së nivelit të borxhit të dikujt, duke shitur me
shpejtësi asetet e dikujt) vendin vis-à-vis kreditorëve privatë. Për këtë qëllim, ajo u kërkon
bankave të tjera qendrore, anëtare të eurozonës, veçanërisht Bundesbankës gjermane dhe,
112
në disa raste, bankës qendrore holandeze, të kreditojnë urdhërpagesat për shitësit gjermanë
dhe holandezë të obligacioneve (të qeverisë spanjolle). Shpesh, në qoftë se shitësit e
obligacioneve të qeverisë spanjolle janë jashtë eurozonës, ajo do të kërkojë nga BQE për të
kredituar urdhërpagesat për shitës të tillë (jashtë eurozonës).
Në rastin e fundit, kjo shpesh rezulton në transaksione trekëndësh, me shitës që bëjnë

transferimin e parave në Gjermani apo Holandë për t’i investuar ato në letra me vlerë me
normë fikse të interesit, në kompani, ose në aksione të kompanisë. Kështu, Bundesbanka
gjermane dhe banka qendrore holandeze duhet të kreditojnë jo vetëm urdhërat e
drejtpërdrejtë të pagesës nga Spanja, por edhe urdhrat indirekte që rrjedhin nga riblerjet e
‘Banca de España’ në vendet e treta.
Urdhërpagesat për pagesë kredish të dhëna nga Bundesbanka dhe banka qendrore
holandeze janë regjistruar si Target-kërkesa (pretendime të synuara) kundrejt eurosistemit.
Në fund të shtatorit, këto kërkesa (pretendime) arritën në 819.4 miliardë €, me ngarkesë të
Bundesbankës për 715.7 miliardë €, e cila ishte 46% e aseteve të jashtme neto të Gjermanisë
në gjysmën e vitit. Që nga fillimi i vitit, pretendimet e kombinuara të dy vendeve janë rritur
për 180.4 miliardë €, ose mesatarisht 20 miliardë € në muaj. Në anën tjetër, borxhi i synuar
(target) i vendeve të Evropës Jugore - Greqi, Itali, Portugali dhe Spanjë (GIPS) - arriti në
816.5 miliardë €.
Për vendet e GIPS (Greqi, Itali, Portugali dhe Spanjë), këto transaksione janë një
marrëveshje e shkëlqyer. Ato mund të shkëmbejnë borxhin e qeverisë me normë dhe afate
fikse të maturimit, të mbajtura nga investitorët privatë për llogari të arkëtueshme të
borxheve-target që janë (aktualisht) nuk bartin interes dhe asnjëherë s’janë të pagueshme
(non-interest-bearing and never-payable Target book debt) te bankat e tyre qendrore -
institucione këto që Traktati i Maastrichtit i definon si kompani me përgjegjësi të kufizuar,
sepse shtetet anëtare nuk duhet t’i rikapitalizojnë ato, kur ato janë të mbingarkuara me
borxh. Në qoftë se ndodh një goditje (financiare) dhe ato vende heqin dorë nga valuta euro,
atëherë bankat e tyre qendrore kombëtare ka të ngjarë të falimentojnë për shkak se pjesa më
e madhe e borxhit të tyre është i shprehur në euro, ndërsa kërkesat (pretendimet) e tyre ndaj
shteteve dhe bankave përkatëse do të konvertoheshin në valutën e re të nënvlerësuar.
113
Pretendimet e synuara (target claims) të sistemit të mbetur të eurozonës, pastaj do të shuhen

në hapësirën e mbetur bosh, ndërsa Bundesbank dhe banka qendrore holandeze, do të jenë
në gjendje vetëm të shpresojnë se bankat e tjera qendrore që kanë mbijetuar të marrin pjesë
në humbjet e tyre. Në atë kohë, shitësit gjermanë dhe holandezë të aseteve, që tani i mbajnë
paratë e bankës qendrore, do të vënë re se rezervat e tyre janë pretendime (kërkesa) ndaj
bankave të tyre qendrore që nuk janë të mbuluara më.
Nuk duhet të supozojmë se dikush në mënyrë aktive është duke luftuar për një goditje
(crush). Por, në funksion të negociatave - të përcaktuara për të filluar në vitin 2018 - një
Union Fiskal Evropian (duke nënkuptuar transferet sistematike nga veriu i BE-së në jug të
saj), ai nuk do të jetë i dëmshëm në qoftë se Gjermania dhe Holanda e dinin se çfarë do të
ndodhë në qoftë se ato nuk do ta nënshkruanin një marrëveshje të mundshme. Siç qëndron
tani puna, ato, me sa duket, do të bien dakord për një bashkim fiskal, nëse vetëm për shkak
se kjo marrëveshje atyre do t’ju mundësonte fshehjen e humbjeve të pritura (write-off losses)
në një bashkim evropian të transfertave, në vend se t’i njohin tani këto humbje.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Jim O'Neill, What Is the Pound Telling Us?, NOV 17, 2016
Jim O'Neill, a former chairman of Goldman Sachs Asset Management and former
Commercial Secretary to the UK Treasury, is Honorary Professor of Economics at
Manchester University and Chairman of the Review on Antimicrobial Resistance.
Çfarë është ajo qe na e thotë funta britanike?
Nga përvoja ime 32 vjeçare në sektorin e finances, e di atë se bota e pazakontë e tregjeve
valutore ndonjëherë mund të kundërshtojë aftësinë e të kuptuarit, dhe atë përpjekja për të
vlerësuar bazën e funtës britanike-vlerën e ekuilibruar, mund të jetë një përpjekje e kotë.
Në të vërtetë, në orën trullosëse, pasi që vendvotimet e referendumit për Brexit u mbyllën

më 23 qershor, funta britanike tregtohej fillimisht mbi normën prej £ 1.5/$ 1. Ky kurs i
këmbimit doli për të pasqyruar supozimin (tani qesharak) se pjesa “vazhdoj të mbetem"
kishte fituar. Funta që atëherë ka rënë për 20% nga pika fillestare, dhe ajo ka rënë në mënyrë
të ngjashme edhe kundrejt euros.
114
Përkundër këtyre mospërputhjeve, ne kemi mënyra për të vlerësuar mjaft mirë

performancën e funtës pas Brexit. Për fillestarë, ne mund të krahasojmë vlerën e saj sot me
vlerën e saj mesatare gjatë periudhës së fushatës së referendumit, nga shkurti deri në
qershor. E parë nga ky këndvështrim, funta ka rënë në vlerë me një përqindje ende të
konsiderueshme prej 13%, qëkur votuesit vendosën që Mbretëria e Bashkuar do të largohet
nga Bashkimi Evropian.
Duke parë përtej paritetit të fuqisë blerëse, ne gjithashtu kemi modele për vlerësimin e kursit
real të këmbimit, siç është modeli i identifikimit të kursit të këmbimit në të cilën një vend
mund të arrijë një ekuilibër të qëndrueshëm në Llogarinë rrjedhëse, ose të kursit të
këmbimit që do të lejonte një ekonomi për të arritur punësim të plotë.
Këto modele përfshijnë Goldman Sachs’s Dynamic Equilibrium Exchange Rate dhe the
Peterson Institute for International Economics’ Fundamental Equilibrium Exchange Rate.
Kursi aktual i ekuilibruar i këmbimit ekuilibrit GSDEER, është £ 1.44/$ 1.63, ndërsa kursi i
FEER është £ 0.88/€ 0.74, që do të thotë se tani funta është e nënvlerësuar - nga diku 14%
në 24% kundrejt dollarit dhe më shumë se 20% kundrejt euros - në krahasim me vlerën e
saj nominale (realisht të vlerësuar).
Këto mospërshtatje (misalignments) pjesërisht mund t’i atribuohen mbivlerësimit të

valutave të tjera. Por, le të supozojmë se këto vlerësime janë, të paktën, afërsisht të sakta
dhe se funta tani, në përgjithësi, është e nënvlerësuar në krahasim me valutat e partnerëve
të saj kryesorë tregtarë.
Një interpretim optimist është se, nëse të gjitha gjërat janë të barabarta, rënia e funtës
nënkupton përmirësimin e pozicionit në bilancin e pagesave në të ardhmen, si dhe atë se
ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar do të pësojë një ribalancimin shumë të nevojshëm.
Natyrisht, të gjitha gjërat nuk janë të barabarta, kështu që një tjetër interpretim është se
kurset aktuale të ekuilibruara të këmbimit valutor do të bien më tej, duke e reflektuar
pesimizmin e tregut nga pikëpamja e ofertës dhe e rritjes së produktivitetit në të ardhmen
në ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar. Shumë do të varet nga fakti nëse Mbretëria e
Bashkuar do të largohet nga BE-ja, dhe nëse e bën këtë, nga marrëveshjet tregtare dhe
politikat ekonomike post-Brexit të qeverisë.
115
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
MARRËDHËNIET NDËRMJET BURSAVE DHE EKONOMISË: EKSPERIENCA

NDËRKOMBËTARE NGA TREGJET FINANCIARE, Bank of Valletta Review, No.
36, Autumn 2007
Zhvillimi ekonomik është rritje e qëndrueshme e standardit jetësor të popullsisë së një

vendi. Ai i referohet përparimit shoqëror dhe teknologjik. Rritja ekonomike (e cila
nënkupton vetëm rritjen e outputeve në sasi; mund të përfshijë zhvillimin, por edhe mund
mos ta përfshijë atë) shpesh është matur nga shpejtësia e ndryshimit të Bruto Produktit të
Brendshëm (BPB), i cili paraqet vlerën e shtuar të tregut (në total) nga veprimtaria
ekonomike brenda kufijve të një vendi.
Sjellja e çmimeve agregate të aksioneve është subjekt i fortë i magjepsjes për investitorët,
politikëbërësit dhe ekonomistët. Shqyrtimi i kujdesshëm, i rastësishëm i çmimeve të tregut
të aksioneve dhe të GDP në ekonomitë me treg të zhvilluar tregon se këta (dy parametra)
priren të lëvizin së bashku. Vendet që kanë bërë punë të mirë, të shprehur me termat e GDP,
kanë tendencë të kenë përfitime në bursat vendore.
Dy nga periudhat më të gjata të krizës ekonomike që janë vërejtur në botën e industrializuar,

gjatë shekullit të njëzetë, domethënë Depresioni i Madh në SHBA dhe "dekada e humbur" e
viteve të 1990-ta në Japoni, janë identifikuar shpesh me dështimet (rënien) e çmimeve të
aseteve që i kanë paraprirë atyre krizave. Në të dyja rastet, rënia e shpejtë e çmimeve të
aseteve kapitale shënoi fillimin e periudhave të gjata, të dhimbshme të rënies së rritjes
ekonomike. Kjo mund të ketë qenë për shkak të arsyeve të ndryshme, sepse duke përfshirë
rastësinë e pastër dhe funksionimin e efektit të pasurisë, tregu i aksioneve vepron si një
parashikues i GDP-së, ose se tregu i aksioneve nuk lëviz vetvetiu, por mbetet në përputhje
me kushtet e prodhimit fizik.
Të shpjeguarit e një marrëdhënie të tillë involvon vlerësimin e shkakësisë: “A ndikon tregu

i aksioneve në GDP, apo është shkakësia në drejtimin e kundërt, që GDP shkakton luhatje
në tregun e aksioneve?”. Fokusi është në prirjet afatgjata.
116
A ekziston korrelacioni midis rritjes së Bruto Produktit të Brendshëm dhe

kthimeve (fitimeve) në tregjet e kapitalit?
Marrëdhënia reciproke (korrelacioni) ndërmjet rritjes ekonomike dhe kthimeve (fitimeve)

në tregun e aksioneve është një pyetje e përsëritur njësoj në mesin e analistëve dhe të
investitorëve. Shumë pretendojnë se 'teorikisht' dy shifrat do të duhej të jenë të njëjta,
ndërsa të tjerët besojnë se nuk ekziston korrelacion fare. Duhet thënë se kompleksiteti i kësaj
çështjeje është i lartë, ndërsa një qasje e thjeshtuar nuk mund të sigurojë plotësisht një
krahasim të përshtatshëm në mes të këtyre dy variablave.
Në një ambient teorik, rritjet e çmimeve të aksioneve do të përputheshin saktësisht me

rritjen reale të BPB. Rritja ekonomike e një vendi mund të barazohet me fitimet e
kompanisë, pra me fitimet për aksion (Earnigs per Share – EPS), e cila (rritja ekonomike)
përcakton përfundimisht çmimin e aksioneve të kompanisë.
Megjithatë, vlerësimet mbesin konstante se kjo funksionon kështu vetëm në qoftë se

ekonomia e një vendi është e mbyllur dhe nëse vetëm kompanitë vendore janë të listuara në
tregun e aksioneve të një vendi.
Siç e dimë, ekonomia botërore nuk është ekonomi 'teorike‘; ky shembull nuk mund të jetë
një krahasim i përshtatshëm, megjithatë të kuptuarit e parimeve bazë të fitimeve në tregun
e aksioneve është vendimtar për këtë temë (korrelacioni ndërmjet rritjes ekonomike dhe
kthimeve-fitimeve në tregun e aksioneve).
Të dhënat e trajtuara në afat të gjatë (në SHBA) tregojnë se, përgjithësisht, rritja e GDP-së
mund të konsiderohet të jetë një drejtues për bursat në SHBA. Megjithatë përvoja tregon se
tregu i aksioneve në SHBA ka tejkaluar rritjen e BPB në 10 vjetët e fundit.
Disa faktorë që i shkaktojnë këto mospërputhje përfshijnë, por nuk kufizohen

vetëm në këta faktorë:
 Vlerësimet janë të paqëndrueshme (Valuations are volatile); - Tregu përcakton vlerën e

një kompanisë, ndërsa komponente të ndryshme mund të ndikojnë në këto vlerësime,
psh ndjenjat, besimi, emocionet.
117
 Pritjet (Expectations); - Rritja e pritshme ekonomike tashmë mund të jetë inkorporuar

në çmime dhe, në këtë mënyrë, i redukton kthimet (fitimet) e realizuara në të ardhmen.
 Tëhollimi (Dilution); - Emisionet e reja të aksioneve i zvogëlojnë kthimet nga kapitali
aksionar për investitorët ekzistues, pra rritja e kapitalit mund të jetë më e ulët sesa rritja
e të ardhurave të korporatës.
 Dividendët (Dividends): Vlerësimet e tregut të kapitalit mund të ndikohen nga
gatishmëria e kompanisë për të paguar dividend. Mospagimi i dividendës mund të
rezultojë që aksionet të tregtohen me zbritje të 'vlerës neto" të tyre dhe anasjelltas.
 Globalizimi (Globalisation); - Në ditën e sotme dhe në këtë kohë është shumë më mire të
mendojmë në tregje globale, në vend se të mendojmë në tregje lokale. Një kompani mund
të prodhojë pjesë të saj të biznesit jashtë vendit ku ajo është e listuar në bursë dhe një
pjesë të fitimit të saj mund ta ketë të jashtëm, përmes shitjeve jashtë vendit. Pjesë të
procesit të prodhimit të një komapnie multinacionale nuk janë të pasqyruara në GDP e
vendit.
 Ndikimi i politikave të Bankës Qendrore (Impact of Central Banks Policies); - Kohët e
fundit, roli i bankave qendrore dhe politikave të tyre monetare kanë ndikuar në mënyrë
të konsiderueshme në kthimet e tregjeve të aksioneve. Shembulli më i fundit ishte
politika e "lehtësimit sasior (quantitative easing)" të Bankës së Rezervës Federale (FED).
 Përjashtimi i sektorit privat (Exclusion of Private Sector): Tregjet e aksioneve
regjistrojnë vetëm performancën e kompanive të listuara në bursë. Ndërsa këto kompani
janë zakonisht kompanitë më të mëdha të një vendi dhe kanë peshën më të fortë në
ekonomi, kompanitë të tjera private, ose sektorë të tjerë të cilët kontribuojnë në rritjen e
GDP-së së një vendi, janë të përjashtuara nga këto kthime (fitime).
 Aktivitetet e bashkimeve dhe përvetësimeve (M&A Activity ); - Bashkimet dhe
përvetësimet shpesh rezultojnë në kthime (fitime) të rëndësishme për aksionerët, ndërsa
ndikimi në ekonominë reale është shpesh më pak i rëndësishëm.
 Ndikimi i politikës dhe i mediave (Influence of Politics and Media); - Të dyja, politika
dhe media, mund të kenë një ndikim të rëndësishëm në vlerësimet e tregut të aksioneve
dhe ndjeshmërinë e tregut. Veçmas në vendet ku media është në pronësi të shtetit dhe
lajmet mund të mos jenë 'realisht korrekte', ne zakonisht priremi të shohin dallimet më
të mëdha se sa në tregjet me ndikim më të vogël të qeverisë.
118
… Korrelacioni midis treguesve ekonomikë dhe fitimeve në tregjet e kapitalit
Çfarë është treguesi ekonomik?
Treguesi ekonomik është pjesë e të dhënave ekonomike, zakonisht në nivel makroekonomik,

që është përdorur nga analistët për të interpretuar mundësitë aktuale ose të ardhshme të
investimit, ose për të gjykuar shëndetin e përgjithshëm të një ekonomie.
Treguesit ekonomikë mund të jenë të gjithë indikatorët që investitori i zgjedh, të cilët, si

pjesë të veçanta të të dhënave të publikuara nga organizatat qeveritare dhe ato joqeveritare
(jofitimprurëse), janë bërë gjerësisht të përdorshëm. Tregues të tillë përfshijnë, por nuk
kufizohen vetëm në:
Indeksin e çmimeve të konsumit (Consumer Price Index - CPI),
Bruto Prodhimin e Brendshëm (Gross Domestic Product),
Shifrat e papunësisë, dhe
Çmimin e naftës së papërpunuar.
Ndërsa treguesit mund të jenë të shumtë, ekzistojnë tri kategori të gjera të treguesve
ekonomikë:
o Treguesit kryesorë (leading indicators),

o Treguesit e rastësishëm (coincident indicators), dhe
o Treguesit e mëpastajshëm (lagging indicators).
Treguesit kryesorë (leading indicators), të tillë si: Mallrat e qëndrueshme të konsumit,

investimet kapitale neto të biznesit si dhe çmimet e aksioneve, janë përdorur për të
parashikuar lëvizjet e ardhshme të ekonomisë.
Treguesit e rastësishëm (coincident indicators), të cilët përfshijnë tregues të tillë si: Bruto
Prodhimi i Brendshëm (BPB), nivelet e punësimit dhe shitjet me pakicë, janë indikatorc kur
kemi aktivitete specifike ekonomike.
119
Së fundi, treguesit e mëpastajshëm (lagging indicators), siç janë: Bruto Prodhimi Kombëtar
(Gross National Product - GNP), Indeksi i Çmimeve të Konsumit (Consumer Price Index -
CPI), normat e papunësisë dhe normat e interesit, shihen vetëm pasi të ketë ndodhur një
aktivitet specifik ekonomik. Një shembull i treguesve ekonomikë
Treguesit ekonomikë shpesh janë të kombinuar për të prodhuar një pamje më të plotë të
performancës ekonomike. Për shembull, shteti i Floridës, më 11 korrik 2016, ka publikuar
një analizë të treguesve të saj ekonomikë për muajin maj 2016. Analiza përbëhej nga indeksi
i çmimeve të konsumit, nivelet e punësimit, sigurimi nga papunësia, shkalla e papunësisë,
pasuritë e patundshme dhe indeksi i çmimeve të banesave.
… Problemet me treguesit ekonomikë
Shumica e këtyre treguesve ekonomikë kanë një orar të veçantë për publikim, duke i lejuar
investitorët për t’u përgatitur dhe për të bërë plane për të parë një informacion të caktuar,
në kohë të caktuara të muajit dhe të vitit.
Një tregues ekonomik është i dobishëm vetëm nëse ai interpretohet saktë. Historia ka
treguar korrelacion të fortë midis rritjes ekonomike, siç matet me BPB, dhe rritjes së fitimit
të korporatave. Megjithatë, përcaktimi nëse një kompani e veçantë mund të rritë të ardhurat
e saj bazuar në një tregues të BPB-së është gati i pamundur.
Treguesit japin shenja përgjatë rrugës, por investitorët më të mirë i shfrytëzojnë shumë
indikatorë ekonomikë, duke i kombinuar ata, duke i mbledhë pak nga pak si njohuri në
kërkim të modeleve dhe të verifikimeve brenda grupeve të shumta të të dhënave.
Të dhënat statistikore makroekonomike, publikut i ofrojnë, të paktën, një njohje të rastit të

trendeve makroekonomike në vend.
Bruto Prodhimi i Brendshëm (BPB) është kumbarë i botës së treguesve. Si një masë totale e
prodhimit të përgjithshëm ekonomik për një vend, BPB përfaqëson vlerën e tregut të të
gjitha mallrave dhe shërbimeve të prodhuara nga ekonomia gjatë periudhës së matur, duke
përfshirë konsumin personal, blerjet qeveritare, inventaret private, kostot e paguara të
ndërtimit dhe bilancin e tregtisë së jashtme (eksportet minus importet). E paraqitur vetëm
cdo tre muaj, GDP-ja është paraqitur më shpesh në baza vjetore në përqindje.
120
Shumica e grupeve të të dhënave të veçanta do të jepen edhe në terma realë, që do të thotë

se të dhënat rregullohen sipas ndryshimit të çmimeve, kështu që, për këtë arsye, është e
pastër (neto) nga inflacioni.
GDP-ja reale është treguesi që thotë shumë në lidhje me shëndetin e ekonomisë, ndërsa
publikimi paraprakisht i këtij treguesi pothuajse gjithmonë do të vë tregjet në lëvizje.
Ky është larg treguesi nga më të ndjekurit, më të diskutuarit dhe më i ezauruari - i dobishëm

për ekonomistët, analistët, investitorët dhe politikëbërësit.
Lidhur me këtë tregues ekziston një konsensus i përgjithshëm që thotë se rritja reale e BPB
prej 2,5-3,5% në vit është një nivel i kënaqshëm i përfitimit të përgjithshëm, i mjaftueshëm
për të siguruar fitim për korporatat dhe rritje të vendeve të reja të punës, mjaftueshëm i
moderuar për të mos nxitur shqetësime të panevojshme inflacioniste.
Nëse ekonomia është dalë tashmë nga recesioni, është në rregull nëse shifra e BPB-së të
hedhë hapin e të shkojë, shkurt, në 6-8%, por investitorët do të shikojnë për normë afatgjatë
që të qëndrojë pranë nivelit 3%. Përkufizimi i përgjithshëm i një recesioni ekonomik është
dy tremujorë radhazi me rritje negative të PBB-së. Ndërsa vlera e eksportit dhe e importit
janë të përfshira në raportin e BPB-së, importet janë të zbritshme nga BPB i përgjithshëm,
që do të thotë se të gjitha blerjet të artikujve për konsum të importuara nuk konsiderohen si
kontribute ndaj BPB-së. Për shkak se SHBA kanë deficit në Llogarinë rrjedhëse, importon
shumë më tepër se sa që eksporton, shifrat e raportuara për BPB-në kanë një influencë të
lehtë në të. Të dhënat e tilla në raport, produkti i përgjithshëm kombëtar (gross national
product-GNP), shkon një hap më tej duke numëruar jo vetëm vlerën e mallrave dhe
shërbimeve të prodhuara nga puna dhe prona vetëm brenda Shteteve të Bashkuara.
Të dhënat për "fitimet e korporatave" dhe "inventarizimet" në raportin e BPB-së janë një
burim i madh informatash për investitorët në aksione, pasi që të dyja kategoritë tregojnë
rritjen totale gjatë një periudhe kohore; të dhënat për profitin e korporatave gjithashtu
tregojnë fitimet para tatimimit, flukset operative në kesh dhe dështimet për të gjithë sektorët
kryesorë të ekonomisë.
Dobësia më e madhe e këtyre të dhënave është mungesa e afateve kohore; investitorët

marrin vetëm një përditësim për çdo tremujor, ndërsa rishikimet mund të jenë mjaft të
121
mëdha për të ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme nivelin e përqindjes së BPB (GDP).

Byroja për Analiza Ekonomike (The Bureau of Economic Analysis-BEA) edhe pse analizën e
vet e freskon me të dhëna tremujore, duke prezantuar disa dokumente të dobishme që mund
të jenë masive deri në një madhësi të menaxhueshme dhe të lexueshme. Ato gjithashtu
ofrojnë një analizë vjetore të të dhënave që segmentohen deri në nivelin e industrisë - një
mjet shumë i dobishëm për të dy palët: investitorët në aksione dhe investitorët në
instrumente me të ardhura fikse, të cilët janë të interesuar për investime në industri të
veçanta që ndërlidhen me pronat e tyre.
U.S. Department of Commerce http://www.bea.gov/
Bureau of Economic Analysis [Zyra e Analizave Ekonomike]
Makrovlerësimet e të ardhurave dhe të shpenzimeve familjare masin totalin dhe mesataret

për kokë banori, por nuk japin asnjë informacion rreth shpërndarjes së të ardhurave, e cila
është e rëndësishme në matjen e mirëqenies ekonomike.
Mikrovlerësimet e të ardhurave dhe të shpenzimeve familjare japin informacione rreth

shpërndarjes së të ardhurave dhe shqetësimeve të tjera të ekonomive familjare (p.sh. rënies
së fuqisë financiare), ndërsa kufizohen në matjen e të ardhurave të gatshme dhe
shpenzimeve direkte familjare, por vuajnë nga problemet e mosraportimit
(mospërfaqësimit) të familjeve me të ardhura të larta.
Satellite accounts overview [Pasqyrë e llogarive satellite]
Llogaritë satelitore janë llogaritë plotësuese që zgjerojë kapacitetin analitik të llogarive

ekonomike dhe industrisë kombëtare, duke u përqëndruar në një aspekt të veçantë të
aktivitetit ekonomik.
Këto llogari janë të dizajnuara për të siguruar informata më të hollësishme brenda një kuadri
që është konceptualisht dhe statistikisht në përputhje me llogaritë kryesore ekonomike të
Zyrës për Analiza Ekonomike - BEA, duke mos ndërhyrë në llogaritë kryesore.
Llogaritë satelitore, gjithashtu, mund të ofrojnë një laborator për eksperimente dhe
zhvillimin e koncepteve dhe metodologjive që nuk janë gati për zbatim në llogaritë kryesore.
Për shembull, në vitin 1994 Zyra për Analiza Ekonomike – BEA, së pari, filloi të
122
eksperimentonte me konceptin e njohjes së shpenzimeve të kërkimit dhe të zhvillimit, si

përdorim i rëndësishëm i konceptit të Llogarisë satelitore. Nga paraqitja e parë e këtyre
vlerësimeve në këtë mënyrë, BEA ishte në gjendje të publikojë statistika, si "eksperimentale"
dhe ‘feetback’, të rëndësishem konceptual dhe praktik në lidhje me çështjet komplekse të
matjes. Bazuar në feetback-un e jashtëm dhe të brendshëm, metodologjia e përdorur për të
përgatitur këto statistika është përmirësuar me kalimin e kohës dhe këto statistika
përfundimisht janë zbatuar plotësisht në Llogaritë kryesore ekonomike në SHBA gjatë
rishikimit të plotë të fundit të llogarive.
Shembuj të tjerë ku BEA ka zhvilluar me sukses llogari satelitore përfshijnë transportin,

udhëtimin dhe turizmin.
Llogaria satelite e transportit, për herë të parë u zbatua nga BEA në vitin 1998, me vlerësimet
për vitin 1992, duke i kthyer përfundimisht Departamentit të Byrosë së Statistikave të
Transportit. Kjo llogari satelite ka dhënë detaje të rëndësishme sesi industritë e prodhojnë
dhe e konsumojnë këtë shërbim të rëndësishëm, duke përfshirë një vlerësim më të plotë të
të gjitha aktiviteteve të transportit, pavarësisht nga industria që e ofron atë.
Llogaria satelitore e udhëtimit dhe turizmit (The travel and tourism satellite account - TTSA)
u prezantua për herë të parë në vitin 1998 dhe ka evoluar në mënyrë të konsiderueshme që
prej atëherë. Fillimisht, vlerësimet e Llogarisë satelitore të udhëtimit dhe turizmit - TTSA
ishin vjetore dhe vetëm në dollar aktual, ndërsa nuk ishin të lidhura drejtpërdrejt me kohë-
serinë e pasqyrave vjetore I-O (dmth. jo plotësisht i integruara). Disa vite më vonë,
harmonitë ishin krijuar për t’u integruar plotësisht Llogaria satelitore e udhëtimit dhe
turizmit në Llogaritë vjetore të industrisë, në vend se për një pikë të vetme referimi-pasqyrë
një vjeçare I-O.
Së fundi, në përgjigje të sulmeve terroriste në Shtetet e Bashkuara më 11 shtator 2001 që

shkatërroi udhëtimet dhe turizmin, BEA ka zhvilluar vlerësime tremujore të Llogarisë
satelitore të udhëtimit dhe turizmit (The travel and tourism satellite account - TTSA), me
qëllim që të analizojë më mirë përmirësimin (shërimin). Këto statistika vazhdojnë të
prodhohen edhe sot.
Çfarë është Llogaria satelite e Turizmit?
123
Ka pasur interes në rritje në vitet e fundit rreth fushës së turizmit. Në përgjigje të kësaj
kërkese për informacion, Statistikat e Kanadasë kanë zhvilluar Llogarinë satelite të Turizmit
(Tourism Satellite Account-TSA), e cila ofron disa përgjigje në pyetjet të tilla sic vijon:
 Cilat industri e përbëjnë 'industrinë e turizmit’?

 Cka është Bruto Produkti i Brendshëm në këtë industri (BPB) dhe shkalla e punësimit?
 Dhe çfarë është shkalla e shpenzimeve të lidhura me turizmin?
Llogaria satelite (përkrahëse) e ekonomisë familjare:
Shumë prej nesh e di vlerën e punës sonë, sepse ne paguhemi për atë punë, por cka ndodh
me punën e papaguar që ne bëjmë – siç është gatimi, pastrimi, DIY (do it yourself – punët
në shtëpi për riparime dhe përmirësime) si dhe kujdesi për fëmijët? Llogaria satelite e
ekonomisë familjare matë dhe vlerëson outputet e papaguara, të prodhuara nga ekonomitë
familjare. Llogaritë satelite janë përdorur kryesisht për të dhënë një vlerësim të
përgjithshëm, në total, të kontributit të aktivitetit të turizmit në ekonomitë shtetërore dhe
kombëtare.
Llogaritaria kombëtare paraqet dy agregate kryesore:
 Bruto prodhimin vendor (BPV),

 Të hyrat kombëtare.
Bruto prodhimi vendor (BPV); [anglisht: Gross Domestic Product (GDP)] paraqet “vlerën e
tregut të të gjitha produkteve dhe shërbimeve të prodhuara gjatë një periudhe të caktuar
kohore.”
GDP është përdorur shpesh si një tregues i shëndetit ekonomik të një vendi, si edhe për të
vlerësuar standardin e jetesës të një vendi.
Kritikët e përdorimit të GDP-së si një masë ekonomike thonë se statistika nuk merr parasysh
ekonominë e nëndheshme - transaksionet që, për çfarëdo arsye, nuk janë raportuar te
qeveria.
Të tjerët thonë se GDP nuk ka për qëllim për të vlerësuar mirëqenien materiale, por shërben
si një masë e produktivitetit të një kombi, i cili është jo i lidhur.
124
Komponentet e BPB (GDP)janë:
 Shpenzimet private për konsum (private consumption expenditures);
 Bruto investimet private vendore (gross private domestic investment);
 Blerjet qeveritare të produkteve dhe shërbimeve (government purchases of goods and

services);
 Eksportet neto (net exports).
Të ardhurat kombëtare: “Shuma e të gjitha të ardhurave neto (neto e konsumit të

kapitalit fiks) të fituara në prodhimin aktual. Kjo është e barabartë me: (të ardhurat
kombëtare bruto) minus (konsumi i kapitalit fiks në prodhimin neto kombëtar) minus
(mospërputhjet statistikore dhe me të ardhurat neto vendore) plus (të ardhurat nga
pagesat e marrura nga pjesa tjetër e botës) minus (pagesat e të ardhurave për pjesën
tjetër të botës)”
Të ardhurat kombëtare përfshijnë:
 kompensimin e punonjësve,
 të ardhurat e pronarëve me rregullimin e vlerësimit të inventarit (inventory valuation

adjustment -IVA) dhe rregullimin e konsumit të kapitalit (capital consumption
adjustment -CCAdj),
 të ardhurat e qirasë të personave me CCAdj,
 fitimet e korporatave me IVA dhe CCAdj,
 interesi neto dhe pagesat e ndryshme për aktivet,
 taksat mbi prodhimin dhe importet, minus subvencionet, transferet e tanishme

(neto) dhe suficiti aktual i ndërmarrjeve qeveritare.
Të ardhurat kombëtare mund të referohet si "të ardhurat kombëtare neto."
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
125
 Modeli i qëndrueshëm ndërkombëtar i trajtimit të borxhit

shtetëror
 Kriza globale financiare dhe ekonomike
 Trilema politike e ekonimisë botërore
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Dani Rodrik, Good and Bad Inequality, DEC 11, 2014.
In the pantheon of economic theories, the tradeoff (a balance achieved between

two desirable but incompatible features) between equality and efficiency used to occupy an
exalted position. The American economist Arthur Okun, whose classic work on the topic is
called Equality and Efficiency: The Big Tradeoff*, believed that public policies revolved
around managing the tension between those two values. The belief that boosting equality
requires sacrificing economic efficiency is grounded in one of the most cherished ideas in
economics: incentives. Firms and individuals need the prospect of higher incomes to save,
invest, work hard, and innovate. If taxation of profitable firms and rich households blunts
those prospects, the result is reduced effort and lower economic growth.
Në panteonin e teorive ekonomike, tradeoff* (një ekuilibër i arritur mes dy karakteristikave

të dëshirueshme, por të papajtueshme) midis barazisë dhe efikasitetit zë një pozitë
qendrore.
Economisti amerikan Arthur Okun besonte se politikat publike silleshin rreth menaxhimit
të tensionit midis këtyre dy vlerave (barazisë dhe efikasitetit). Besimi se rritja e barazisë
kërkon sakrifikimin e efikasitetit ekonomik, është i bazuar në një nga idetë më të këndshme
në ekonomiks: në stimuj. Firmat dhe individët duan perspektivën e të ardhurave më të larta
për të kursyer, për të investuar, për të bërë punë më të madhe dhe për të bërë inovacione.
Nëse tatimimi i firmave fitimprurëse dhe i familjeve të pasura i topitë ato perspektiva,
rezultati është ky: përpjekje e zvogëluar dhe rritje më e ulët ekonomike.
In recent years, however, neither economic theory nor empirical evidence has been kind to
the presumed tradeoff. Economists have produced new arguments showing why good
126
economic performance is not only compatible with distributive fairness, but may even
demand it. For example, in high-inequality societies, where poor households are deprived
of economic and educational opportunities, economic growth is depressed. Then there are
the Scandinavian countries, where egalitarian policies evidently have not stood in the way
of economic prosperity.
Ekonomistët kanë prodhuar argumente të reja që tregojnë pse performanca e mirë

ekonomike nuk është kompatibile vetëm me drejtësinë distributive, por edhe mund ta
kërkojë atë. Për shembull, në shoqëritë me pabarazi të lartë, ku familjet e varfra janë të
privuara nga mundësitë ekonomike dhe arsimore, rritja ekonomike është e zymtë, ndërsa
ekzistojnë vendet skandinave, ku politikat egalitare dukshëm nuk kanë qëndruar në rrugën
e prosperitetit ekonomik. [Karl Bildt, Sweden in Crisis, 08 12 2014.)
Early this year, economists at the International Monetary Fund produced empirical
results that seemed to upend the old consensus. They found that greater equality is
associated with faster subsequent medium-term growth, both across and within countries.
It is good that economists no longer regard the equality-efficiency tradeoff as an iron law.
We should not invert the error and conclude that greater equality and better economic
performance always go together. After all, there really is only one universal truth in
economics: It depends.
Në fillim të këtij viti, ekonomistët në Fondin Monetar Ndërkombëtar gjetën rezultate

empirike që dukej se do të përmbysin konsensusin e vjetër. Ata gjetën se barazia më e madhe
është e lidhur me rritjen më të shpejtë, të mëvonshme, afatmesme, së bashku, jashtë dhe
brenda vendeve.
Kjo është e mirë, sepse ekonomistët më nuk po e shohin kompromisin midis barazisë dhe
efikasitetit si një ligj të hekurt (të pandryshueshëm). Ne nuk duhet të përmbysim gabimin
dhe të konkludojmë se barazia më e madhe dhe performanca më e mirë ekonomike
gjithmonë shkojnë së bashku. Në fund të fundit, realisht këtu është vetëm një e vërtetë
universale në ekonomi: Kjo varet.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
127
Mohamed A. El-Erian, A Year of Divergence, DEC 8, 2014.
In the coming year, “divergence” will be a major global economic theme, applying to
economic trends, policies, and performance. As the year progresses, these divergences will
become increasingly difficult to reconcile, leaving policymakers with a choice: overcome the
obstacles that have so far impeded effective action, or risk allowing their economies to be
destabilized.
Në vitin e ardhshëm, "divergjenca" do të jetë një temë e rëndësishme globale ekonomike,

duke adresuar: trendet ekonomike, politikat, dhe performancën. Si vit i përparimit, këto
divergjenca do të bëhen gjithnjë e më e vështirë për t’u pajtuar, duke lënë politikëbërësit me
një zgjedhje: të kapërcejnë pengesat që deri tani kanë penguar veprimin efektiv, ose të
rrezikojnë duke lejuar ekonomitë e tyre për t’u destabiluar.
The multi-speed global economy will be dominated by four groups of countries. The first,
led by the United States, will experience continued improvement in economic performance.
Their labor markets will become stronger, with job creation accompanied by wage recovery.
The benefits of economic growth will be less unequally distributed than in the past few years,
though they will still accrue disproportionately to those who are already better off.
Ekonomia globale, me shumë shpejtësi, do të dominohet nga katër grupe të vendeve.
Së pari, ato, të udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara, do të përjetojnë përmirësim të

vazhdueshëm në performancën ekonomike. Tregjet e tyre të punës do të bëhen më të forta,
me krijimin e vendeve të punës dhe të shoqëruar me rimëkëmbjen e pagave. Përfitimet e
rritjes ekonomike do të shpërndahen në mënyrë të pabarabartë, më pak se në vitet e fundit,
edhe pse ato ende do të rriten në mënyrë disproporcionale për ata që tashmë janë më mirë.
The second group, led by China, will stabilize at lower growth rates than recent historical
averages, while continuing to mature structurally. They will gradually reorient their growth
models to make them more sustainable – an effort that occasional bouts of global financial-
market instability will shake, but not derail. And they will work to deepen their internal
markets, improve regulatory frameworks, empower the private sector, and expand the scope
of market-based economic management.
128
Grupi i dytë, i udhëhequr nga Kina, do të stabilizohet me ritme më të ulëta të rritjes sesa
mesataret e kohëve të fundit, duke vazhduar për të maturuar strukturalisht. Ato gradualisht
do t’i riorientojnë modelet e tyre të rritjes për t'i bërë ato më të qëndrueshme - një përpjekje
që në periudhat e (shkurtra) të rastit të jostabilitetit global të tregjeve financiare të ‘dridhen’,
por jo të dalin nga binarët. Dhe, ato do të punojnë: për të thelluar tregjet e tyre të brendshme,
për të përmirësuar kuadrin rregullator, për të fuqizuar sektorin privat, dhe për të zgjeruar
fushën e menaxhmentit ekonomik të bazuar në ekonominë e tregut.
The third group, led by Europe, will struggle, as continued economic stagnation fuels social
and political disenchantment (heqje iluzionesh) in some countries and complicates regional
policy decisions. Anemic growth, deflationary forces, and pockets of excessive indebtedness
will hamper investment, tilting the balance of risk to the downside. In the most challenged
economies, unemployment, particularly among young people, will remain alarmingly high
and persistent.
Grupi i tretë, i udhëhequr nga Evropa, do të luftojë, si karburant i vazhdueshëm i stagnimit

ekonomik, zhgënjimin social dhe politik në disa vende, ndërsa i ndërlikon vendimet politike
rajonale. Rritja anemike, forcat deflacioniste dhe futja e vendeve në borxhe të tepruara do
të pengojë investimet, duke titulluar bilancin e rrezikut për aspektet negative (dobësitë). Në
ekonomitë më të sfiduara, papunësia, veçanërisht në mesin e të rinjve, do të mbetet
alarmuese, e lartë dhe e vazhdueshme.
The final group comprises the “wild card” countries, whose size and connectivity have
important systemic implications. The most notable example is Russia. Faced with a
deepening economic recession, a collapsing currency, capital flight, and shortages caused by
contracting imports, President Vladimir Putin will need to decide whether to change his
approach to Ukraine, re-engage with the West to allow for the lifting of sanctions, and build
a more sustainable, diversified economy.
Grupi i fundit përbëhet nga vendet e "kartës së egër“ (një person apo një gjë të cilës është e
vështirë t’ju parashikohet sjellja apo efekti), madhësia dhe lidhjet e të cilave kanë implikime
të rëndësishme sistemore. Shembulli më i dukshëm është Rusia. I ballafaquar me një
recesion të thellë ekonomik, me një monedhë të kolapsuar, ikje të kapitalit dhe mungesa të
shkaktuara nga importet kontraktuese, Presidenti Vladimir Putin do të duhet të vendosë
129
nëse do të ndryshojë qasjen e tij ndaj Ukrainës, riangazhimin me Perëndimin për të lejuar
heqjen e sanksioneve dhe për të ndërtuar një ekonomi më të qëndrueshme, të larmishme.
Of course, there is no theoretical limit on divergence. The problem is that exchange-rate

shifts now represent the only mechanism for reconciliation, and the divide between certain
market valuations and their fundamentals has become so large that prices are vulnerable to
bouts of volatility.
Sigurisht, nuk ka asnjë kufizim teorik në divergjencë. Problemi është se ndërrimi i kursit të
këmbimit tani përfaqëson mekanizmin e vetëm për bashkërendim (përsëri, fillimi i një
marrëdhënie të mirë), prandaj ndarja në mes të vlerësimeve të caktuara në treg dhe
(vlerësimeve) të tyre fundamentale është bërë aq e madhe sa që çmimet janë të
ndryshueshme (vunerabël) për periudha të shkurtra të luhatshmërisë.
For the US, the combination of a stronger economy and less accommodative monetary policy
will put additional upward pressure on the dollar’s exchange rate – which has already
appreciated significantly – against both the euro and the yen. With few other countries
willing to allow their currencies to strengthen, the dollar’s tendency toward appreciation will
remain strong and broad-based, potentially triggering domestic political opposition.
Moreover, as it becomes increasingly difficult for currency markets to perform the role of
orderly reconcilers, friction (grindje) may arise among countries. This could disturb the
unusual calm that lately has been comforting equity markets.
Fortunately, there are ways to ensure that 2015’s divergences do not lead to economic and
financial disruptions. Indeed, most governments – particularly in Europe, Japan, and the
US – have the tools they need to defuse the rising tensions and, in the process, unleash their
economies’ productive potential.
[Në të vërtetë, shumica e qeverive - veçanërisht në Evropë, Japoni dhe SHBA – i kanë mjetet
që u duhen për të shpërndarë tensionet në rritje dhe, në këtë proces, t’ju japin ekonomive të
tyre potencial produktiv]
Avoiding the disruptive potential of divergence is not a question of policy design; there is
already broad, albeit not universal, agreement among economists about the measures that
130
are needed at the national, regional, and global levels. Rather, it a question of
implementation – and getting that right requires significant and sustained political will.
[Shmangia e potencialit përçarës të divergjencave nuk është pyetje e hartimit të politikës;

ekziston tashmë një marrëveshje e gjerë, megjithëse jo universale, mes ekonomistëve për
masat që janë të nevojshme në nivel kombëtar, rajonal dhe global. Përkundrazi, kjo është
çështje e zbatimit – dhe duke marrë atë të drejtë, kjo kërkon vullnet të dukshëm dhe të
qëndrueshëm politik]
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Kriza globale financiare dhe ekonomike (The Global Financial and Economic
Crises)
Çfarë është kriza financiare? (What is a Financial Crisis?)
Financial crisis is a term that refers to the situation where by a financial institution or their
assets have lost their initial value. The situation results from factors such as recession and
crushing of the stock market (ask.com).
Kriza financiare është një nocion që i referohet situatës ku një institucion financiar ose asetet
e tyre e kanë humbur vlerën e tyre fillestare; situata rezulton nga faktorë të tillë siç është
recesioni dhe tronditja (turbulenca) në tregun e aksioneve (ask.com).
An economic recession or depression caused by a lack of necessary liquidity in financial

institutions. A financial crisis may be caused by natural disasters, negative economic news,
or some other event with a significant financial impact. Financial crises tend to
cause decreases in business activities, leading to a self-reinforcing intensification of the
crisis (investorwords.com).
Një recesion ekonomik ose depresion i shkaktuar nga mungesa e likuiditetit të nevojshëm
në institucionet financiare. Një krizë financiare mund të shkaktohet nga fatkeqësitë
natyrore, lajme negative ekonomike, apo ndonjë rast tjetër me një ndikim të rëndësishëm
financiar. Krizat financiare kanë tendencë të shkaktojnë ulje në aktivitetet e biznesit, duke
çuar në një vetëpërforcim të intensifikuar të krizës (investorwords.com).
131
A situation in which the value of financial institutions or assets drops rapidly. A financial
crisis is often associated with a panic or a run on the banks, in which investors sell off assets
or withdraw money from savings accounts with the expectation that the value of those assets
will drop if they remain at a financial institution (investopedia.com).
Një situatë në të cilën vlera e institucioneve financiare apo aseteve të tyre bie me shpejtësi.
Një krizë financiare është e lidhur shpesh me panikun dhe ngarendjen në banka, në të cilat
investitorët i shesin pasuritë apo i tërheqin paratë nga llogaritë e kursimeve, me shpresën se
vlera e këtyre aseteve do të bjerë në qoftë se ato mbeten në një institucion financiar
(investopedia.com ).
A financial crisis can come as a result of institutions or assets being overvalued, and can be
exacerbated by investor behavior. A rapid string of sell offs can further result in lower asset
prices or more savings withdrawals. If left unchecked, the crisis can cause the economy to
go into a recession or depression (investopedia.com)
Një krizë financiare mund të vijë si rezultat i institucioneve apo aseteve të mbivlerësuar,
ndërsa mund të përkeqësohet nga sjellja e investitorëve. Një mori e shitjeve të shpejta
(zakonisht me çmime të ulëta - sell offs) mund të rezultojë më tej në çmime më të ulëta,
respektivisht më shumë tërheqje të kursimeve. Nëse kriza mbetet e pakontrolluar, ajo mund
të shkaktojë që ekonomia të shkojë në recesion ose depresion (investopedia.com)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Çfarë është kriza ekonomike? (What is an Economic Crisis?)
A long term economic state characterized by unemployment and low prices and low levels
of trade and investment (dictionary.reference.com).
Një gjendje afatgjatë ekonomike që karakterizohet nga papunësia, çmimet e ulëta dhe nga
niveli i ulët i tregtisë dhe investimeve (dictionary.reference.com).
In any complex system, a crisis is a period of where the system functions very poorly,
warranting immediate corrective action. In an economy therefore, a crisis can be described
as that period of dismal economic performance. During this time, the value of institutions,
especially financial institutions, drops at unprecedented speeds and everything seems to be
132
valueless. Production is low and often fails to meet the level of demand
(whatiseconomics.org).
Në çdo sistem kompleks, kriza është një periudhë ku sistemi funksionon shumë dobët, që
justifikohen (arsyetohen) masa të menjëhershme korrigjuese. Për këtë arsye, në një
ekonomi, një krizë mund të përshkruhet si periudhë me perfomancë të zymtë ekonomike.
Gjatë kësaj kohe, vlera e institucioneve, sidomos e institucioneve financiare, bie me shpejtësi
të paparë dhe çdo gjë duket se është e pavlerë. Prodhimi është i ulët dhe shpesh nuk plotëson
nivelin e kërkesës (whatiseconomics.org).
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Suresh Goe, Crisis Management: Master the Skills to Prevent Disasters, 2009.
The term financial crisis is applied broadly to a variety of situations in which some financial
institutions or assets suddenly lose a large part of their value. In the 19th and early 20th
centuries, many financial crises were associated with banking panics, and many recessions
coincided with these panics. Other situations that are often called financial crises include
stock market crashes and the bursting of other financial bubbles, currency crises, and
sovereign defaults.
Termi krizë financiare është aplikuar gjerësisht në një sërë situatash, në të cilën disa
institucione financiare ose asete papritmas humbin një pjesë të madhe të vlerës së tyre. Në
shekullin e 19-të dhe fillimin e shekullit 20-të, shumë kriza financiare ishin të lidhura me
panikun bankar, ndërsa shumë recesione përkojnë me këtë panik. Situata të tjera që janë
quajtur shpesh kriza financiare përfshijnë kolapsin (një rënie e papritur, e fortë, e çmimeve
ose e vlerën së diçkaje) e tregjeve të aksioneve dhe shpërthimet e flluskave të tjera financiare,
krizat e valutave dhe mosplotësimin e zotimeve (borxheve) sovrane.
Financial crises directly result in a loss of paper wealth; they do not directly result in changes
in the real economy unless a recession or depression follows. Many economists have offered
theories about how financial crises develop and how they could be prevented. There is little
consensus, however, and financial crises are still a regular occurrence around the world.
133
Krizat financiare drejtpërdrejt rezultojnë me humbje të pasurisë në letër; ato nuk rezultojnë
drejtpërdrejt në ndryshime në ekonominë reale, përveç nëse e përcjellë një recesion apo
depresion. Shumë ekonomistë kanë ofruar teori për mënyrën se si zhvillohen krizat
financiare dhe si mund të parandalohen. Megjithatë, ekziston një konsensus i vogël që krizat
financiare janë ende një dukuri e rregullt në mbarë botën.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Shkaqet e krizës ekonomike (Causes of an economic crisis)
An economy is a very complex system, and for such a system to dysfunction, the conditions
have to be persistent over a long period of time. Here are some of the causes of an
economic crisis:
 Uncertainty (pasiguria, paqaresia)
When participants in a market are uncertain about issues such as the expected value of
stocks and securities, then they are unlikely to trade in the same manner that they used to.
Investors will shy away from the particular market, resulting in cash flow problems as well
as reduced trading. The reasons for uncertainty range quite widely, from political instability
to change in government policy. Uncertainty is presumed to be one of the most prolific
contributors to economic crises all over the world.
 Fraud (mashtrimi, hilja)
When the there is rampant mismanagement of funds, both in the public sector and in the
private sector, an economy loses a lot of money, leading to cash flow problems. Furthermore,
investors lose confidence in that economy because they are not assured of returns for their
investments. Investors therefore withdraw their investments and chose to invest elsewhere.
When this occurs, then an economic crisis is imminent.
 Related markets (tregjet e aferta)
When a country experiences recession, then the countries that it trades with will be affected
too. This is especially true about modern world economies, which are closely intertwined. A
good example is in Europe where the euro is a common currency for all countries in the
134
European Union. If the economy of one European country fails, it is inevitable that other
countries will carry the burden too. This is partly because the value of that common currency
will drop, leading to a drop in the value of assets and institutions in all the member countries.
 Mismatch between assets and liabilities (Mospërputhja midis aseteve dhe

detyrimeve)
Where banks and financial institutions are concerned, a possible cause of crisis would be a
mismatch between the assets and the liabilities of the bank. For example, modern banks
have accounts which allow customers to withdraw cash anytime they want. But the banks
are supposed to use the proceeds from these deposits to provide loans which are long term.
Chances are that at some point, there will not be enough cash for the bank because the
account holders will have withdrawn it all.
 Dealing with a crisis (Ballafaqimi me krizën)
Handling an economic crisis is quite a complicated affair, which depends largely on the
nature of the crisis itself. But it is always important when trying to avert a crisis, to think
long term, rather than looking for quick fixes.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Financial Crisis vs. Economic Crisis
The news over the last several weeks has been overwhelmed with headlines about our
current financial crisis. Many people have panicked and pulled their money out of the stock
market, opting to hold cash instead. Those people seem to be misunderstanding two things:
We’re having a financial crisis, not an economic crisis. When you buy a stock, you’re buying
a company’s future earnings. This is a Financial Crisis: It’s only the financial markets that
are in complete turmoil. Our economy (while not exactly flourishing) isn’t having any sort
of meltdown.
Lajmet gjatë disa javëve të fundit kanë qenë të përshkuara me tituj rreth krizës së tanishme
financiare. Shumë njerëz ishin në panik dhe tërhoqën paratë e tyre nga tregjet e aksioneve,
duke vendosur për të mbajtur paratë në kesh. Këta njerëz duket të kenë keqkuptuar dy gjëra:
Ne jemi të paturit e një krizë financiare, jo një krizë ekonomike; Kur ju blini një aksioneve,
135
ju jeni duke blerë fitimet e ardhshme të kompanisë. Kjo është krizë financiare: Është vetëm
kur tregjet financiare janë në crregullim të plotë. Ekonomia jonë (ndërsa jo tamam në
lulëzim), nuk është që ka pësuar ndonjë rënie.
According to the US Bureau of Economic Analysis, our inflation-adjusted GDP has still
shown positive growth so far this year. Our unemployment rate is just a hair over 6%. Our
average unemployment rate from 1948-2007 is 5.58%, according to the Bureau of Labor
Statistics. This is hardly the worst we’ve ever seen.
So why would this affect your investing strategy? Because You’re Buying Earnings, Not Price
Fluctuations. As Warren Buffett (probably the greatest Oblivious Investor) so often reminds
us, when you buy a stock, you’re buying a company’s future earnings. The long-term
profitability of an investment is determined by the long-term profitability of the company,
not by the short-term fluctuations in the company’s share price. So if you’re invested in index
funds (or other broadly diversified mutual funds), you’re banking on the long-term earnings
of our economy overall. Or, to put it differently, you’re making a bet that over the long run,
our country’s companies will continue to be profitable. And so far (with the exception of
what’s happened to a handful of companies in our financial sector), I’ve seen no evidence to
indicate that our economy’s overall profitability is likely to be any worse than it’s been in
prior decades.
Pra, pse do të ndikojë kjo në strategjinë tuaj të investimit? Sepse ju jeni duke blerë fitimet,
jo luhatjet e çmimeve. Sic aq shpesh na kujton Warren Buffett (ndoshta Investitori më i
madh harrestar), kur ju bleni një aksion, ju jeni duke blerë fitimet e ardhshme të kompanisë.
Profitabiliteti afatgjatë i një investimi përcaktohet nga profitabiliteti afatgjatë i kompanisë,
e jo nga luhatjet afatshkurtra në çmime të aksioneve të kompanisë...
The big takeaway: All this news is just noise. It will pass. The businesses of our country (and
other countries) will continue to earn profits. I’d like to have my share of those profits. What
about you?
Një faktor i madh kyç: Të gjitha këto lajme janë vetëm zhurmë. Ajo do të kalojë. Bizneset e
vendit tonë (dhe të vendeve të tjera), do të vazhdojnë për të fituar fitime. Do të doja që të
kem pjesën time të këtyre fitimeve. Po ju?
136
In the 66 years since World War II ended, virtually all centrally planned economies have
disappeared, largely as a result of inefficiency and low growth. Nowadays, markets, price
signals, decentralization, incentives, and return-driven investment characterize resource
allocation almost everywhere. This is not because markets are morally superior, though they
do require freedom of choice to function effectively.
[Në 66 vitet që nga Lufta e Dytë Botërore përfundoi, pothuajse të gjitha ekonomitë e
centralizuara janë zhdukur, kryesisht si rezultat i mosefikasitetit dhe rritjes së ulët. Në ditët
e sotme, tregjet, sinjalet e çmimeve, decentralizimi, stimujt dhe kthimi i investimeve e
karakterizojnë alokimin e resurseve pothuajse kudo. Kjo nuk është për shkak se tregjet janë
moralisht superiore, edhe pse ato kërkojnë lirinë e zgjedhjes për të funksionuar në mënyrë
efektive].
Markets are tools that, relative to the alternatives, happen to have great strengths with
respect to incentives, efficiency, and innovation. But they are not perfect; they underperform
in the presence of externalities (the un-priced consequences – for example, air pollution –
of individual actions), informational gaps and asymmetries, and coordination problems
when there are multiple equilibria, some superior to others (Michael Spence, 2012)
Tregjet janë ‘mjete’ që, në varësi nga alternativat, ndodh që të kenë pikat e forta, të mëdha,
në lidhje me stimujt, efikasitetin, dhe inovacionet. Por ato nuk janë të përsosura; ata mund
të mos jenë aq të suksesshme sa pritej në prani të faktorëve të jashtëm (pasojat e
mosvlerësimit - për shembull, ndotja e ajrit – të veprimeve individuale), boshllëqet dhe
asimetritë informative dhe problemet e koordinimit kur ekzistojnë ekuilibra të shumtë, disa
superiorë ndaj të tjerëve (Michael Spence, 2012).
Applied appropriately and with a healthy dose of common sense, economics would have
prepared us for the financial crisis and pointed us in the right direction to fix what caused
it. But the economics we need is of the “seminar room” variety, not the “rule-of-thumb” kind.
It is an economics that recognizes its limitations and knows that the right message depends
on the context (Dani Rodik, 2011).
Zbatimi i ekonomiksit të përshtatshëm dhe me një dozë të shëndoshë të sensit të përbashkët,

do të mund t’na përgatiste për krizën financiare dhe t’na postojë në drejtimin e duhur për të
137
fiksuar çfarë e shkakton atë. Por ekonomiksi që ne kemi nevojë është nga varietetet e
"dhomës së diskutimeve", e jo ndonjë formë të “shfletimit të ligjeve". Ky është ekonomiksi
që njeh kufizimet e tij dhe e di që mesazhi i duhur varet nga konteksti (Dani Rodik, 2011).
Great empires rarely succumb to outside attacks. But they often crumble under the weight
of internal dissent. This vulnerability seems to apply to the eurozone as well (Daniel Gros,
2012).
Perandoritë e mëdha rrallë dorëzohen nga sulmet e jashtme. Por ato shpesh shkërmoqen
nën peshën e mospajtimit të brendshëm. Kjo dobësi, gjithashtu, po duket se po aplikohet
edhe në eurozonë (Daniel Gros, 2012).
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Efektet e krizës financiare në ekonominë globale (Effects of financial crises

on the global economy)
Since the crisis began, many States have reported negative impacts, which vary by country,
region, level of development and severity, including the following:
[Që kur kriza filloi, shumë shtete kanë raportuar efektet negative, të cilat ndryshojnë
varesisht nga vendi, rajoni, niveli i zhvillimit dhe i ashpërsisë së paraqitjes së krizës, duke
përfshirë sic vijon]:
 Rapid increases in unemployment, poverty and hunger

 Deceleration of growth, economic contraction
 Negative effects on trade balances and balance of payments
 Dwindling levels of foreign direct investment
 Large and volatile movements in exchange rates
 Growing budget deficits, falling tax revenues and reduction of fiscal space
 Contraction of world trade
 Increased volatility and falling prices for primary commodities
 Declining remittances to developing countries
 Sharply reduced revenues from tourism
 Massive reversal of private capital inflows
138
 Reduced access to credit and trade financing

 Reduced public confidence in financial institutions
 Reduced ability to maintain social safety nets and provide other social services, such
as health and education
 Increased infant and maternal mortality
 Collapse of housing markets
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Harold James, Europe’s Time to Learn, 03 12 2010.
Crises are a chance to learn. For the past 200 years, with the exception of the Great
Depression, major financial crises originated in poor and unstable countries, which then
needed major policy adjustments. Today’s crisis started in rich industrial countries – not
only with sub-prime mortgages in the United States, but also with mismanagement of banks
and public debt in Europe. So what will Europe learn, and what relevance will those lessons
have for the rest of the world?
Krizat janë një shans për të mësuar. Për 200 vitet e fundit, me përjashtim të Depresionit të
Madh, krizat e mëdha financiare janë të krijuara në vendet e varfra dhe të paqëndrueshme,
të cilat pastaj kanë nevojë për ndryshime të mëdha politike.
Kriza e sotme ka filluar në vendet e pasura industriale - jo vetëm me hipotekat më kryesore

në Shtetet e Bashkuara, por edhe me keq-menaxhimin e bankave dhe të borxhit publik në
Evropë. Pra, çfarë do të mësojë Evropa dhe çfarë rëndësie do të kenë këto mësime për pjesën
tjetër të botës?
Europe’s contemporary problems offer striking parallels with previous problems on the
periphery of the world economy. In successive waves of painful crisis – in Latin America in
the 1980’s, and in East Asia after 1997 – countries learned a better approach to economic
policy and developed a more sustainable framework for managing public-sector debt. Today
it is Europe’s turn.
Problemet bashkëkohore të Evropës ofrojnë paralele të mrekullueshme me problemet e

mëparshme në periferi të ekonomisë botërore. Në valët e njëpasnjëshme të krizës së
139
dhimbshme - në Amerikën Latine në vitin 1980, dhe në Azinë Lindore pas 1997 - vendet
kanë mësuar një qasje më të mirë ndaj politikave ekonomike dhe kanë zhvilluar një kuadër
më të qëndrueshëm për menaxhimin e borxhit në sektorin publik. Sot kjo është faqja e
Evropës.
The European crisis is coming full circle. Initially a financial crisis, it morphed into a classic
public-debt crisis after governments stepped in to guarantee banks obligations. That, in
turn, has created a new set of worries for banks that are over-exposed to supposedly secure
government debt. Sovereign debt no longer looks stable.
Kriza Evropiane po vjen në një rreth të plotë. Fillimisht kriza financiare u shndërrua në një
krizë klasike të borxhit publik, pasi që qeveritë u pozicionuan për të garantuar detyrimet e
bankave. Kjo, nga ana tjetër, ka krijuar një seri të re të shqetësimeve për bankat që janë të
mbingarkuara për gjoja siguruar borxhin e qeverisë. Borxhi shtetëror nuk duket më i
qëndrueshëm.
If Europe could show – in the worst possible scenario of sovereign default – how such a
process might operate, uncertainty would be reduced and markets would be reassured. And,
in the longer term, we would have a viable international model of how to tackle severe
sovereign-debt problems.
Në qoftë se Evropa mund të tregojë - në rastin më të keq të mundshëm të dështimit shtetëror

(sovereign default) – se si një proces i tillë mund të reagojë (veprojë), pasiguria do të
reduktohet dhe tregjet do të risigurohen.
Dhe, në afat të gjatë, ne do të kemi një model të qëndrueshëm ndërkombëtar se si duhet

trajtuar problemet e rënda të borxhit shtetëror.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Stephen Simpson, Greece: The Worst-Case Scenario, May 7, 2010.
While there has been a great deal of attention paid over the last few months to the nascent
recovery in the United States, the ongoing Greek sovereign debt crisis in Europe is a
reminder that there are often long-tail effects to recessions and global economic shake-ups.
140
[Ndonëse ka patur një marrëveshje të madhe të vëmendjes gjatë disa muajve të fundit për
rimëkëmbjen që po lind në Shtetet e Bashkuara, kriza greke e borxhit publik që po vazhdon
në Evropë është një përkujtues se ekzistojnë shpeshherë efekte afatgjata të recesionit dhe
tronditjeve në rritje të ekonomisë globale].
How Did This Happen?
What has happened is the result of a long series of bad decisions. The establishment of the
euro effectively gave Greece access to a huge amount of relatively cheap debt, but Greek
officials did not put the proceeds of this debt to good use. Since the euro came into existence,
Greece's ratio of debt to GDP has stayed above 100% and the country ran persistent deficits
in excess of 10% of GDP. Ultimately, when investors (and, belatedly, the ratings agencies)
realized that the emperor had no clothes, rates on Greek debt began to creep up, and matters
culminated in the S&P downgrade of Greek debt to "junk" status on April 27 of 2010.
What will happen next will not be pretty. A bailout package will give Greece up to 110 billion
euros in total. That is intended to buy Greece time to get their house in order, but that means
a tremendous austerity program - including major cuts in public wages and pensions and a
host of new taxes.
Si ndodhi kjo?
Ajo që ka ndodhur është rezultat i një serie të gjatë të vendimeve të këqija. Establishmenti
vendimmarrës i eurozonës në mënyrë efektive i ka dhënë Greqisë qasje në shuma të mëdha
të borxhit relativisht të lirë, por zyrtarët grekë nuk i kanë vënë në përdorim të mirë të
ardhurat nga ky borxh. Që nga koha kur ekziston euro, raporti i borxhit të Greqisë ndaj BPB-
së ka qëndruar mbi 100%, ndërsa vendi u zhyt në deficite të vazhdueshme (buxhetore), më
shumë se 10% të BPB-së. Në fund të fundit, kur investitorët (dhe, me vonesë, agjencitë e
rangimit) e kuptuan se ‘perandori nuk kishte rroba’, normat në borxhin grek filluan të lëvizin
ngadalë lart, dhe çështjet e arritën kulmin në degradimin e S&P të borxhit grek në statusin
"junk" (të lodhur, me më pak vlerë), më 27 prill të vitit 2010.]
141
Çfarë do të ndodhë më pas nuk do të jetë goxha e lehtë. Një paketë shpëtimi do t’i japë
Greqisë deri në 110 miliardë euro gjithsej. Kjo ka për qëllim që Greqia ta blejë kohën deri sa
ta rregullojë shtëpinë e saj, por që do të thotë një program të madh të rreptë - duke përfshirë
shkurtime të mëdha në paga dhe pensione publike dhe një mori të tatimeve të reja.]
Can Countries Go Bankrupt?
Sovereign nations like Greece cannot go bankrupt. What happens instead is a process called
sovereign default whereby a nation renegotiates the terms of the debt (including the interest
rate, the length of the loan, the schedule of repayments, etc.) and/or replaces it with new
debt. This process generally leaves the original creditors with about 25-50% of the amount
they originally loaned.
Greece is not the first country to contemplate default; there were a reathtaking number of
sovereign defaults across the world in the 1980s. More recently, we saw Russia default on
its internal debt (GKOs) in 1998 and Argentina default on its external debt in 2002. In most
cases, the causes were similar - too much debt relative to GDP, debt spent on nonproductive
assets (or outright stolen through corruption) and persistently high deficits as a percentage
of GDP. (For more, see Government Bailouts Around The World.)
A ka mundësi të falimentimit të shteteve?
Shtetet sovrane, sic eshte Greqia, nuk mund të falimentojnë. Çfarë ndodh në vend
të kësaj është një proces i quajtur ‘sovereign default’ (mosplotësim i zotimeve të sovranit),
ku një shtet i rinegocion kushtet e borxhit (duke përfshirë normën e interesit, gjatësinë e
kredisë, orarin e pagesave, etj,) dhe/ose e zëvendëson atë me borxh të ri. Ky proces në
përgjithësi miratohet nga kreditorët me rreth 25-50% të shumës që ata fillimisht kanë
huazuar.
Greqia nuk është vendi i parë që është zhytur në vështirësi të tilla; ka pasur një numër që të
lë pa frymë i dështimeve në plotësimin e zotimeve të borxhit shtetëror në të gjithë botën, në
vitet 1980. Kohët e fundit, ne pamë mospagimin e borxhit të brendshëm të Rusinë, në 1998,
dhe mospagimin e borxhit të jashtëm të Argjentinës në vitin 2002. Në shumicën e rasteve,
142
shkaqet ishin të ngjashme - shumë borxh në raport me BPB, borxhi i shpenzuar në asete
joproduktive (ose i vjedhur nëpërmjet korrupsionit të hapur) dhe deficite vazhdimisht të
larta si përqindje në BPB.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
“Trilema politike e ekonomisë botërore“ (The political trilemma of the world

economy)
Dani Rodrik, Greek Lessons for the World Economy, May 11, 2010
Dani Rodrik, Professor of Political Economy at Harvard University’s John F. Kennedy

School of Government, is the first recipient of the Social Science Research Council’s Albert
O. Hirschman Prize. His latest book is One Economics, Many Recipes: Globalization,
Institutions, and Economic Growth.
CAMBRIDGE – The $140 billion support package that the Greek government has finally
received from its European Union partners and the International Monetary Fund gives it
the breathing space needed to undertake the difficult job of putting its finances in order. The
package may or may not prevent Spain and Portugal from becoming undone in a similar
fashion, or indeed even head off an eventual Greek default. Whatever the outcome, it is clear
that the Greek debacle has given the EU a black eye.
Deep down, the crisis is yet another manifestation of what I call “the political trilemma of
the world economy”: economic globalization, political democracy, and the nation-state are
mutually irreconcilable. We can have at most two at one time. Democracy is compatible with
national sovereignty only if we restrict globalization. If we push for globalization while
retaining the nation-state, we must jettison democracy. And if we want democracy along
with globalization, we must shove the nation-state aside and strive for greater international
governance.
The history of the world economy shows the trilemma at work. The first era of globalization,
which lasted until 1914, was a success as long as economic and monetary policies remained
insulated from domestic political pressures. These policies could then be entirely subjugated
143
to the demands of the gold standard and free capital mobility. But once the political
franchise was enlarged, the working class got organized, and mass politics became the norm,
domestic economic objectives began to compete with (and overwhelm) external rules and
constraints.
The classic case is Britain’s short-lived return to gold in the interwar period. The attempt to
reconstitute the pre-World War I model of globalization collapsed in 1931, when domestic
politics forced the British government to choose domestic reflation over the gold standard.
The architects of the Bretton Woods regime kept this lesson in mind when they redesigned
the world’s monetary system in 1944. They understood that democratic countries would
need the space to conduct independent monetary and fiscal policies. So they contemplated
only a “thin” globalization, with capital flows restricted largely to long-term lending and
borrowing. John Maynard Keynes, who wrote the rules along with Harry Dexter White,
viewed capital controls not as a temporary expedient but as a permanent feature of the global
economy.
The Bretton Woods regime collapsed in the 1970’s as a result of the inability or unwillingness
– it is not entirely clear which – of leading governments to manage the growing tide of
capital flows.
The third path identified by the trilemma is to do away with national sovereignty altogether.
In this case, economic integration can be married with democracy through political union
among states. The loss in national sovereignty is then compensated by the
“internationalization” of democratic politics. Think of this as a global version of federalism.
The United States, for example, created a unified national market once its federal
government wrested sufficient political control from individual states. This was far from a
smooth process, as the American Civil War amply demonstrates.
The EU’s difficulties stem from the fact that the global financial crisis caught Europe midway
through a similar process. European leaders always understood that economic union needs
to have a political leg to stand on. Even though some, such as the British, wished to give the
144
Union as little power as possible, the force of the argument was with those who pressed for
political integration alongside economic integration. Still, the European political project fell
far short of the economic one.
Greece benefited from a common currency, unified capital markets, and free trade with
other EU member states. But it does not have automatic access to a European lender of last
resort. Its citizens do not receive unemployment checks from Brussels the way that, say,
Californians do from Washington, DC, when California experiences a recession. Nor, given
linguistic and cultural barriers, can unemployed Greeks move just as easily across the border
to a more prosperous European state. And Greek banks and firms lose their creditworthiness
alongside their government if markets perceive the latter to be insolvent.
The German and French governments, for their part, have had little say over Greece’s budget
policies. They could not stop the Greek government from borrowing (indirectly) from the
European Central Bank (ECB) as long as credit rating agencies deemed Greek debt
creditworthy. If Greece chooses default, they cannot enforce their banks’ claims on Greek
borrowers or seize Greek assets. Nor can they prevent Greece from leaving the eurozone.
What all this means is that the financial crisis has turned out to be a lot deeper and its
resolution considerably messier than necessary. The French and German governments have
grudgingly come up with a major loan package, but only after considerable delay and with
the IMF standing at their side. The ECB has lowered the threshold of creditworthiness that
Greek government securities must meet in order to allow continued Greek borrowing.
The success of the rescue is far from assured, in view of the magnitude of belt-tightening
that it calls for and the hostility that it has aroused on the part of Greek workers. When push
comes to shove, domestic politics trumps foreign creditors.
The crisis has revealed how demanding globalization’s political prerequisites are. It shows
how much European institutions must still evolve to underpin a healthy single market. The
choice that the EU faces is the same in other parts of the world: either integrate politically,
or ease up on economic unification.
145
Before the crisis, Europe looked like the most likely candidate to make a successful transition
to the first equilibrium – greater political unification. Now its economic project lies in tatters
while the leadership needed to rekindle political integration is nowhere to be seen.
The best that can be said is that Europe will no longer be able to delay making the choice
that the Greek affair has laid bare. If you are an optimist, you might even conclude that
Europe will therefore ultimately emerge stronger.
Paketa mbështetëse $ 140 miliardëshe që qeveria greke ka marrë më në fund nga partnerët
e saj të Bashkimit Evropian dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar i jep hapësirë të marrë
frymë, e nevojshme për të ndërmarrë punën e vështirë të sjelljes në rregull të financave të
saj. Paketa mund ose jo të parandalojë Spanjën dhe Portugalinë të bëhet e ‘fikur’ në mënyrë
të ngjashme, apo me të vërtetë të kthehet për së mbari. Pavarësisht nga përfundimi, është e
qartë se përmbysja greke i ka dhënë BE-së një turp.
E shikuar më thellë, kriza është edhe një manifestim i asaj që unë e quaj "trilemma politike
e ekonomisë botërore“ (the political trilemma of the world economy ): globalizmi ekonomik,
demokracia politike dhe komb-e-shteti janë reciprokisht të papajtueshme.
Ne mund t’i kemi më së shumti dy (nga këto) në një kohë. Demokracia është në përputhje
me sovranitetin kombëtar vetëm në qoftë se ne kufizojnë globalizimin. Nëse do ta shtyjmë
përpara globalizimin, duke e mbajtur shtetin-komb, ne duhet hedhur demokracinë. Dhe, në
qoftë se ne duam demokraci, së bashku me globalizimin, ne duhet të lëmë mënjanë shtetin-
komb dhe të përpiqemi për një qeverisje më të madhe ndërkombëtare.
Historia e ekonomisë botërore tregon trilemn në vepër. Epoka e parë e globalizimit, e cila
zgjati deri në vitin 1914, ishte një sukses për sa kohë që politikat ekonomike dhe monetare
mbetën të izoluara nga presionet e brendshme politike. Këto politika mund të jenë vënë
tërësisht nën kontroll të kërkesave të standardit të arit dhe lëvizjes se lirë të kapitalit. Por,
sapo është zgjeruar ekskluziviteti politik, klasa punëtore u organizua, ndërsa politika e
masës u bë normë, objektivat ekonomike vendore filluan të konkurrojnë me (dhe t’I
trullosin) rregullat dhe kufizimet e jashtme.
146
Rasti klasik është kthimi jetëshkurtër i Britanisë në standardin e arit në periudhën e

luftërave. Përpjekjet për të rikonstruktuar (ripërtërirë) modelin e globalizimit para Luftës së
Parë Botërore u shembën në vitin 1931, kur politikat e brendshme e detyruan qeverinë
britanike për të zgjedhur reflacionin (rritje e sasisë së parasë në qarkullim në një ekonomi)
vendor kundrejt standardit të arit.
Arkitektët e regjimit të Bretton Woods-it e mbajtën këtë mësim në mendje kur ridizajnuan
sistemin monetar në botë në vitin 1944. Ata e kuptuan se vendet demokratike do të kenë
nevojë për hapësirë për të zhvilluar politika të pavarura monetare dhe fiskale. Pra, ata
parashikuan vetëm një globalizim të “hollë”, me flukse të kufizuara të kapitalit, kryesisht në
huadhënie dhe huamarrje afatgjatë. John Maynard Keynes, i cili shkroi rregullat, së bashku
me Harry Dexter White, kontrollet e kapitalit i shihte jo si një dobi të përkohshme, por si një
tipar i përhershëm i ekonomisë globale. Regjimi i Bretton Woods-it u shemb në vitin 1970
si rezultat i paaftësisë ose mosdashjes - kjo nuk është plotësisht e qartë - për të udhëhequr
qeveritë për të menaxhuar valën në rritje të fluksit të kapitalit.
Rruga e tretë e identifikuar nga trilema është të largojë krejt nga sovraniteti kombëtar. Në
këtë rast, integrimi ekonomik mund të jetë në bashkëshortësi me demokracinë nëpërmjet
bashkimit politik ndërmjet shteteve. Humbja në sovranitetin kombëtar është kompensuar
pastaj me "internacionalizimin" e politikës demokratike. Mendimi i tillë është një version
global i federalizmit.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Dani Rodrik, “The Truth About Sovereignty”, 08 October 2012.
In the French parliament’s recent debate on Europe’s new fiscal treaty, the country’s
Socialist government vehemently denied that ratification of the treaty would undermine
French sovereignty. It places “not one constraint on the level of public spending,” Jean-Marc
Ayrault, the prime minister, asserted. “Budget sovereignty remains in the parliament of the
French Republic.”
As Ayrault was trying to reassure his skeptical colleagues, including many members of his
own party, European Commissioner for Competition Joaquin Almunia was delivering a
147
similar message to his fellow social democrats in Brussels. To succeed, he argued, Europe
must prove wrong those who believe there is a conflict between globalization and
sovereignty. Nobody likes to give up national sovereignty, least of all, it seems, politicians
on the left.
The eurozone aspires to full economic integration, which entails the elimination of
transaction costs that impede cross-border commerce and finance. Obviously, it requires
that governments renounce direct restrictions on trade and capital flows. But it also requires
that they harmonize their domestic rules and regulations – such as product-safety standards
and bank regulations – with those of other member states in order to ensure they do not act
as indirect trade barriers. And governments must forswear changes in these policies, lest the
uncertainty itself act as a transaction cost.
The relationship between sovereignty and democracy is also misunderstood. Not all
restrictions on the exercise of sovereign power are undemocratic. Political scientists talk
about “democratic delegation” – the idea that a sovereign might want to tie its hands
(through international commitments or delegation to autonomous agencies) in order to
achieve better outcomes. The delegation of monetary policy to an independent central bank
is the archetypal example: in the service of price stability, daily management of monetary
policy is insulated from politics.
Even if selective limitations on sovereignty may enhance democratic performance, there is

no guarantee that all limitations implied by market integration would do so. In domestic
politics, delegation is carefully calibrated and restricted to a few areas where the issues tend
to be highly technical and partisan differences are not large.
A truly democracy-enhancing globalization would respect these boundaries. It would

impose only those limits that are consistent with democratic delegation, possibly along with
a limited number of procedural norms (such as transparency, accountability,
representativeness, use of scientific evidence, etc.) that enhance democratic deliberation at
home.
As the American example illustrates, it is possible to give up on sovereignty – as Florida,

Texas, California, and the other US states have done – without giving up on democracy. But
148
combining market integration with democracy requires the creation of supranational

political institutions that are representative and accountable. The conflict between
democracy and globalization becomes acute when globalization restricts the domestic
articulation of policy preferences without a compensating expansion of democratic space at
the regional/global level.
Europe is already on the wrong side of this boundary, as the political unrest in Spain and
Greece indicates. That is where my political trilemma begins to bite: We cannot have
globalization, democracy, and national sovereignty simultaneously. We must choose two
among the three. If European leaders want to maintain democracy, they must make a choice
between political union and economic disintegration. They must either explicitly renounce
economic sovereignty or actively put it to use for the benefit of their citizens.
The first would entail coming clean with their own electorates and building democratic space
above the level of the nation-state. The second would mean giving up on monetary union in
order to be able to deploy national monetary and fiscal policies in the service of longer-term
recovery. The longer this choice is postponed, the greater the economic and political cost
that ultimately will have to be paid.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
POLITIKA MONETARE DHE FISKALE DHE TREGJET FINANCIARE

(Monetary and Fiscal Policy and Financial Markets)
Receta për Recesion (The Recipe for a Recession);
Politika ekonomike (Economic Policy);
Politika monetare (Monetary policy);
Politika fiskale (Fiscal policy)
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
149
Philipp M. Hildebrand, Monetary policy and financial markets, 2006.

Philipp M. Hildebrand Member of the Governing Board Swiss National Bank, Zurich.
Monetary policy and financial markets are intrinsically linked. Central banks conduct
monetary policy by influencing financial market prices. Financial market prices reflect the
expectations of market participants about future economic and monetary developments.
Monetary policy works primarily through expectations. Transparency and credibility render
monetary policy more effective. However, they are no substitutes for action. If a credible
central bank uses words with the explicit aim of substituting them for action, it will risk
losing credibility. To avoid what has been described as “the dog chasing its tail” problem,
central banks must exercise caution in basing their monetary policy decisions on financial
market information. The information about expected future developments reflected in
market prices must be continuously cross-checked against economic and monetary
indicators in what amounts to a “checks and balances” approach to monetary policy.
Politika monetare dhe tregjet financiare janë të lidhura ngushtë, ndërsa bankat qendrore e
ushtrojnë politikën monetare duke ndikuar në çmimet në tregun financiar. Çmimet në
tregun financiar reflektojnë pritjet e pjesëmarrësve të tregut në lidhje me zhvillimet e
ardhshme ekonomike dhe monetare. Politika monetare funksionon kryesisht nëpërmjet
pritjeve. Transparenca dhe besueshmëria e bëjnë politikën monetare më efektive.
Megjithatë, ato (transparenca dhe besueshmëria) nuk janë zëvendësuese për veprimin
(efektiv ne treg). Në qoftë se një bankë qendrore e besueshme përdorë fjalë me qëllim të
qartë për të zëvendësuar veprimin, ajo do të rrezikojë të humbasë besueshmërinë. Për të
shmangur atë që është përshkruar si problem "përpjekja e qenit për ta kapur bishtin e tij",
bankat qendrore duhet të ushtrojnë kujdes në mbështetjen me informata nga tregu financiar
të vendimeve të saj të (ushtrimit) të politikës monetare. Informacioni në lidhje me zhvillimet
e pritura në të ardhmen, të reflektuara në çmimet e tregut, duhet të jetë vazhdimisht i
kontrolluar kundrejt treguesve ekonomikë dhe monetarë në atë që përbënë qasja “kontroll
dhe bilancim" të politikës monetare.
Monetary policy is aimed at preserving price stability. In some countries, central banks
operate under mandates that refer to additional objectives such as full employment,
maximum sustainable growth, stable interest rates or stable exchange rates. To meet their
150
objectives, central banks intervene in financial markets. It is through the financial markets
that monetary policy affects the real economy. In other words, financial markets are the
connecting link in the transmission mechanism between monetary policy and the real
economy.
Politika monetare synon ruajtjen e stabilitetit të çmimeve. Në disa vende, bankat qendrore
veprojnë nën mandatet që i referohen objektivave të tjera, të tilla si punësimi i plotë, rritja e
qëndrueshme maksimale, normat e qëndrueshme të interesit, ose kurse të qëndrueshme të
këmbimit. Për të përmbushur objektivat e tyre, bankat qendrore ndërhyjnë në tregjet
financiare. Ajo është kështu, sepse përmes tregjeve financiare, politika monetare ndikon në
ekonominë reale. Me fjalë të tjera, tregjet financiare janë hallka lidhëse në mekanizmin e
transmisionit midis politikës monetare dhe ekonomisë reale.
Monetary policy affects financial markets through various channels. However, the
transmission process from monetary policy to financial markets and finally to the real
economy has a single source: the monetary policy instrument. Typically, the monetary policy
instrument is a financial market price which is directly set or closely controlled by the central
bank. For most central banks with floating exchange rates today, the monetary policy
instrument is a short-term interest rate. Under fixed exchange rate regimes, a particular
exchange rate serves as the instrument. Under monetary targeting regimes, the instrument
is typically the quantity of central bank money in the banking system.*
Politika monetare ndikon në tregjet financiare përmes kanaleve të ndryshme. Megjithatë,

procesi i transmisionit nga politika monetare në tregjet financiare dhe, në fund, në
ekonominë reale ka një burim të vetëm: instrumentin e politikës monetare. Në mënyrë
tipike, instrumenti i politikës monetare është çmimi në tregun financiar i cili është e
vendosur drejtpërdrejt ose përafërsisht, duke qenë i kontrolluar nga banka qendrore. Për
shumicën e bankave qendrore me kursin fleksibël të këmbimit, instrumenti i politikës
monetare është norma afatshkurtër e interesit. Nën regjime të kursit fiks të këmbimit, si
instrument shërben një normë e veçantë e këmbimit. Nën regjimet e shënjestrimit (targetit)
monetar, si instrument zakonisht është sasia e parave të bankës qendrore në sistemin
bankar.
151
*Since the quantity of money is directly related to its price, using the quantity of money as
the instrument is fundamentally equivalent to using a short-term interest rate. [Qëkur sasia
e parasë është e lidhur direkt me çmimin e saj, përdorimi i sasinë së parasë si instrument
është, në thelb, ekuivalent me përdorimin e normës afatshkurtër të interesit.]
Çmimet e obligacioneve dhe kursi i këmbimit (Bond prices and the exchange
rate)
Short-term interest rates alone have only limited direct effects on the economy. Interest
rates which determine savings and investment decisions and therefore have a stronger
impact on the economy typically have longer maturities. In order to impact the economy,
monetary policy impulses must therefore first be transmitted from the money market to the
capital market. The money market and the capital market are linked by expectations.
Normat afatshkurtra të interesit, si të vetme, kanë vetëm efekte të kufizuara të drejtpërdrejta

në ekonomi. Normat e interesit të cilat përcaktojnë kursimet dhe vendimet për investime
dhe, për këtë arsye, kanë ndikim të fortë mbi ekonominë, në mënyrë tipike, kanë maturitet
më të gjatë. Në mënyrë që të ndikojë në ekonomi, impulset e politikës monetare duhet, pra,
së pari, të transmetohen nga tregu i parasë në tregun e kapitalit; tregu i parasë dhe tregu i
kapitalit janë të lidhura me pritjet.
The link between the monetary policy instrument and any one financial market price is
subtle and variable. Central banks would face an exceedingly difficult task if they had to rely
on a single price to transmit monetary policy impulses to the real economy. The fact that
monetary policy works simultaneously through several financial market prices reinforces
the precision and the impact of monetary policy. So far, I have tried to outline how monetary
policy impulses are transmitted to financial markets. The monetary policy instrument itself,
typically a short-term interest rate, has only a limited impact on the real economy. Monetary
policy works through its aggregate impact on financial markets. Monetary policy impacts
financial markets mainly through expectations.
Lidhja midis instrumentit të politikës monetare dhe të cilitdo çmim të tregut financiar është
delikate dhe e ndryshueshme. Bankat qendrore do të përballen me një detyrë
jashtëzakonisht të vështirë në qoftë se ato do të ishin mbështetur në një çmim të vetëm për
152
të transmetuar impulset e politikës monetare në ekonominë reale. Fakti se politika monetare

funksionon njëkohësisht përmes disa çmimeve të tregut financiar përforcon saktësinë dhe
ndikimin e politikës monetare. ...
Instrumenti i politikës monetare në vetvete, një normë tipike afatshkurtër e interesit, ka

vetëm një ndikim të kufizuar në ekonominë reale. Politika monetare funksionon nëpërmjet
ndikimit të saj të përgjithshëm në tregjet financiare. Ndikimet e politikës monetare në
tregjet financiare kryesisht bëhen nëpërmjet pritjeve.
Si mund të ndikojnë tregjet financiare në politikën monetare? (How do

financial markets affect monetary policy?)
As I mentioned at the outset, the link between monetary policy and financial markets is not
a one way street. Financial market prices reflect market expectations about future economic
developments, such as inflation, output, and the likely course of monetary policy.
Siç e përmenda në fillim, lidhja midis politikës monetare dhe tregjeve financiare nuk është
rrugë njëkahëshe. Çmimet në tregun financiar pasqyrojnë pritshmëritë e tregut rreth
zhvillimeve të ardhshme ekonomike, të tilla si inflacioni, prodhimi dhe kursi i mundshëm i
politikës monetare.
It is therefore natural and appropriate for central banks to evaluate closely the information
contained in market prices. In other words, market expectations can and should influence
the setting of monetary policy. However, central banks must exercise caution in using the
information extracted from market expectations as an input to formulating monetary policy.
Për këtë arsye është e natyrshme dhe e përshtatshme për bankat qendrore për të vlerësuar
nga afër informatat që gjinden në çmimet e tregut. Me fjalë të tjera, pritjet e tregut mund
dhe duhet të ndikojnë në kuadrin (vendimmarrjen) e politikës monetare. Megjithatë, bankat
qendrore duhet të kenë kujdes në përdorimin e informacionit të nxjerrë nga pritjet e tregut
si një input për formulimin e politikës monetare.
An example may illustrate the potential pitfalls of a central bank relying excessively on
market expectations in formulating policy. Consider a country with a liquid inflation-
indexed bond market. In principle, these bonds reflect what the market expects inflation to
153
be in, say, ten years time. Now, imagine a highly credible and transparent central bank with
an inflation target of 2%. If the credibility of this particular central bank is such that, no
matter what it does in the short run, market participants believe that inflation in the long
run will remain solidly anchored at 2%, then the 10-year inflation-indexed bond will always
reflect an expected inflation rate of 2% in ten years time.
… Një shembull mund të ilustrojë kurthet e mundshme të një banke qendrore nëse mbështet
së tepërmi në pritjet e tregut në formulimin e politikës. E marrim një vend me një treg likuid
të obligacioneve të indeksuar me inflacionin. Në parim, këto obligacione pasqyrojnë çfarë
tregu pret që inflacioni do të jetë në, le të themi, dhjetë vjet e ardhshme. Tani, imagjinoni
një bankë qendrore shumë të besueshme dhe transparente me objektiv të inflacionit prej
2%. Në qoftë se besueshmëria e kësaj banke të veçantë qendrore është e tillë që, pa marrë
parasysh se çfarë e bën atë në afat të shkurtër, pjesëmarrësit e tregut besojnë se inflacioni
në afat të gjatë do të mbeten I ankoruar, në mënyrë solide, te 2%, atëherë lidhja e inflacionit
të indeksuar 10-vjeçar, gjithmonë do të pasqyrojë një normë të pritur të inflacionit prej 2%
në dhjetë vjetët e ardhshme.
If the central bank takes excessive comfort from the fact that market expectations reflect
stable inflation expectations, it may over time deviate from the optimal policy path. At some
point, markets will detect the policy error. [Nëse banka qendrore ka rehati të tepruar nga
fakti se pritjet e tregut reflektojnë pritjet e stabilizuara inflacioniste, ajo, me kalimin e kohës,
mund të devijojë nga rruga optimale e politikës. Në disa pika, tregjet do të zbulojnë gabimin
e politikës.]
In such an admittedly extreme scenario, the likely reaction of the market place would be a
sudden adjustment of inflation expectations with a corresponding costly loss of credibility
for the central bank.
Apart from bonds and exchange rates, monetary policy also affects the stock market. The
relationship between monetary policy and stock prices is complex, because stocks are
influenced by monetary policy through several channels. First, if stocks are priced using the
dividend discount model, then monetary policy affects stock prices via the interest rate
which is used to discount future dividends. Interest rates may also affect the value of
domestic assets of a company, and the exchange rate affects the value of its foreign assets
154
and foreign profits. In addition, monetary policy influences the financing cost of a company
as well as the availability of loans. Moreover, the medium-term effects of monetary policy
on the real economy can influence a firm's profits.
Monetary policy can also affect commodity prices. Expansionary or restrictive monetary
policy supports or weakens real activity in the medium run and can thus influence the
demand and the price for commodities. Obviously, this dynamic can only occur in economies
large enough to impact the global demand for commodities. In addition, monetary policy
can affect some commodities to the extent that their prices may reflect a change in inflation
expectations.
Politika monetare mund të ndikojë edhe në çmimet e mallrave. Politika monetare

ekspansioniste ose shtrënguese mbështet ose e dobëson aktivitetin e vërtetë në një periudhë
afatmesme dhe, në këtë mënyrë, mund të ndikojë në kërkesën dhe çmimin për mallrat.
Natyrisht, kjo dinamikë mund të ndodhë vetëm në ekonomitë, mjaftueshëm të mëdha, që të
ndikojnë në kërkesën globale për mallrat. Përveç kësaj, politika monetare mund të ndikojë
në disa mallra në atë masë që çmimet e tyre mund të reflektojnë ndryshimin në pritjet e
inflacionit.
Last, but not least, monetary policy affects housing prices. In general, the transmission from
monetary policy to housing prices tends to be stickier than is the case for other financial
market prices. This is because real estate is not a standardised good which is traded on
organised markets. Nonetheless, at least in theory, the transmission from monetary policy
to housing prices is relatively straightforward: Real estate, like a longdated bond, has a very
long maturity, as the yield it returns, namely housing, will accumulate for several decades.
Monetary policy affects the discount rate which must be used to discount future yields. Apart
from that, the medium-term real effects of monetary policy may affect demand, rental prices
and thus house prices.
E fundit, por jo më pak e rëndësishme, politika monetare ndikon në çmimet e banimit

(strehimit). Në përgjithësi, transmetimi nga politika monetare në çmimet e shtëpive ka
tendencë të jetë më i pavendosur (stickier) se sa është rasti me çmimet e tjera të tregut
financiar. Kjo është për shkak se pasuria e patundshme nuk është një e mirë e standardizuar
e cila është tregtuar në tregjet e organizuara. Megjithatë, të paktën në teori, transmetimi nga
155
politika monetare në çmimet e banesave është relativisht i drejtpërdrejtë: Pasuaria e

patundshme, sic është obligacioni afatgjatë, ka një afat maturimi shumë të gjatë, sic kthehet
si e ardhur, të quajtura shtëpi banimi, do të grumbulluar për disa dekada. Politika monetare
ndikon në normën e diskontimit e cila duhet të përdoret për të skontuar rendimentet e
ardhshme. Përveç kësaj, efektet reale afatmesme të politikës monetare mund të ndikojnë në
kërkesën, në çmimet e qirasë dhe, kështu, në çmimet e shtëpive.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Achim Steiner, Susan Burns, Sovereign Environmental Risk, 27 October 2012
Until the global financial crisis erupted four years ago, sovereign bonds had traditionally
been viewed as reliable, virtually risk-free investments. Since then, they have looked far less
safe. And many observers within and outside the financial sector have begun to question the
models upon which credit-rating agencies, investment firms, and others rely to price the
risks tied to such securities. At the same time, it is increasingly obvious that any reform of
risk models must factor in environmental implications and natural-resource scarcity.
[Derisa kriza financiare globale shpërtheu katër vjet më parë, obligacionet sovrane
(sovereign bonds), tradicionalisht, kanë qenë të trajtuara si investime të besueshme,
praktikisht investime pa rrezik. Që atëherë, ato janë shikuar shumë më pak të sigurta]
[Dhe, shumë vëzhgues, brenda dhe jashtë sektorit financiar, kanë filluar të vënë në
pikëpyetje modelet mbi të cilat agjencitë e vlerësimit të kreditit, firmat investuese dhe të
tjerët mbështeten në përcaktimin e çmimit të rreziqeve të lidhura me letrat të tilla me vlerë.
Në të njëjtën kohë, është gjithnjë e më e qartë se çdo reformë e modeleve të rrezikut duhet
të merrë si rrethanë (faktor) në implikimet e mjedisit dhe në pamjaftueshmërinë e burimeve
natyrore]
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Joseph E. Stiglitz, Monetary Mystification, 04 October 2012.
Central banks on both sides of the Atlantic took extraordinary monetary-policy measures in
September: the long awaited “QE3” (the third dose of quantitative easing by the United
States Federal Reserve), and the European Central Bank’s announcement that it will
156
purchase unlimited volumes of troubled eurozone members’ government bonds. Markets

responded euphorically, with stock prices in the US, for example, reaching post-recession
highs. Others, especially on the political right, worried that the latest monetary measures
would fuel future inflation and encourage unbridled government spending.
+++++++++++++++++++++
Jeffrey D. Sachs, The Lost Generations, Oct. 24, 2012.
When a country's young people are well educated, they can find gainful employment,
dignity, and the ability to adjust to the labor market, while businesses invest more, knowing
that their workers will be productive. Yet many societies do not meet the challenge of
ensuring a decent education for each generation of children.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++
Andrew Sheng, Xiao Geng, Micro, Macro, Meso, and Meta Economics, 09
October 2012
Given the crisis weighing down the world economy and financial markets, it is not surprising
that a substantive reconsideration of the principles of modern economics is underway. The
profession’s dissident voices, it seems, are finally reaching a wider audience.
[Duke pasur parasysh krizën e cila po e tërheq poshtë ekonominë botërore dhe tregjet
financiare, nuk është e çuditshme që është duke u zhvilluar një rishqyrtim thelbësor i
parimeve të ekonomisë moderne. Zërat disidentë të profesionit, sic duket, më në fund, kanë
arritur një audiencë më të gjerë]
For example, the Nobel laureate Ronald H. Coase has complained that microeconomics is
filled with black-box models that fail to study the actual contractual relations between firms
and markets. He pointed out that when transaction costs are low and property rights are
well defined, innovative private contracts might solve collective-action problems such as
pollution; but policymakers rely largely on fiscal instruments, owing to economists’
obsession with simplistic price theory.
157
[Për shembull, laureati i çmimit Nobel, Ronald H. Coase është ankuar se Mikroekonomiksi
është i mbushur me modele të Kutisë së Zezë (black-box models) që dështojnë për të
studiuar marrëdhëniet aktuale kontraktuale midis firmave dhe tregjeve.
Ai vuri në dukje se kur kostot e transaksionit janë të ulëta, ndërsa të drejtat e pronës janë të
përcaktuara mirë, kontratat e reja private mund të zgjidhin problemet–veprimet kolektive,
të tilla siç është ndotja; por politikëbërësit mbështeten kryesisht mbi instrumentet fiskale,
për shkak të obsesionit të ekonomistëve me teori të thjeshtë të çmimeve]
Another Nobel laureate, Paul Krugman, has claimed that macroeconomics over the last
three decades has been useless at best and harmful at worst. He argues that economists
became blind to catastrophic macro failure because they mistook the beauty or elegance of
theoretical models for truth.
[Një tjetër laureat i çmimit Nobel, Paul Krugman, ka deklaruar se makroekonomiksi gjatë
tri dekadave të fundit ka qenë i padobishëm, në rastin më të mirë dhe i dëmshëm, në rastin
më të keq. Ai argumenton se ekonomistët u bënë të verbër për dështimin katastrofik
makroekonomik, sepse ata keqkuptuan bukurinë, apo elegancën e modeleve teorike për të
vërtetën]
The simplicity and elegance of micro and macro models make them useful in explaining the
price mechanism and the balance or imbalance of key aggregate economic variables. But
both models are unable to describe or analyze the actual behavior of key market participants.
[Thjeshtësia dhe eleganca e modeleve mikro dhe makro i bëjnë ato të dobishme në
shpjegimin e mekanizmit të çmimeve dhe të ekuilibrit, ose joekuilibrit të variablave agregate
kyçe ekonomike. Por, të dy modelet nuk janë në gjendje për të përshkruar apo analizuar
sjelljen aktuale të pjesëmarrësve kryesorë të tregut]
For example, the textbook theory of the firm does not examine the structure of corporate
contracts, and delegates the study of assets, liabilities, incomes, and expenditures to
“accounting.” How can firms be understood without examining the corporate contracts that
bring together their stakeholders – that is, their shareholders, bankers, suppliers,
customers, and employees – whose complex relationships are manifested in companies’
balance sheets and transaction flows? In concentrating on production and consumption
158
flows, national accounts aggregate or net out such data, thus neglecting the importance of
financing and balance-sheet leverage and fragilities.
[Për shembull, teoria shkollore e firmës nuk shqyrton strukturën e kontratave të korporatës,
ndërsa studimin e aseteve, detyrimeve, të ardhurave dhe shpenzimeve e delegon tek
"kontabiliteti". Si mund të kuptohen firmat pa i ekzaminuar kontratat e korporatave që i
sjellin së bashku palët e interesuara, që janë: aksionarët, bankierët, furnizuesit,
konsumatorët dhe punonjësit - marrëdhëniet komplekse të të cilëve janë manifestuar në
bilancet e suksesit të kompanive dhe rrjedhën e transaksioneve? Duke u përqendruar në
prodhim dhe flukset e konsumit, llogaritë kombëtare agregate, ose në neto të dala, të tilla
siç janë të dhënat, këto e kanë neglizhuar rëndësinë e financimit dhe leverazhin e bilancit të
suksesit dhe brishtësinë]
We believe that the framework of “micro-macro-meso-meta-economics” – what we call

“systemnomics” – is a more complete way to analyze human economies (putting humanity
and the environment before profit), understood as complex living systems evolving within
dynamically changing complex natural systems.
This is a particularly useful framework for analyzing the evolution of ancient but re-
emerging economies such as China and India, which are large enough to have a profound
impact on other economies and on our natural environment.
[Ne besojmë se kuadri i "mikro-makro-meso-meta-ekonomiksit" - ajo që ne e quajmë

"sistemnomiks" - është një mënyrë më e plotë për të analizuar ekonomiksin human (vënien
e humanitetit dhe mjedisit para fitimit), për të kuptuar sistemet komplekse jetësore që
zhvillohen brenda ndryshimeve dinamike të sistemeve komplekse natyrore]
[Kjo është një kornizë veçanërisht e dobishme për të analizuar evolucionin e ekonomive të
lashta por ri-zhvilluara, si Kina dhe India, të cilat janë mjaft të mëdha që të ketë një ndikim
të thellë në ekonomitë e tjera dhe në mjedisin tonë natyror]
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
159
Stephen Simpson, Macroeconomics
http://www.investopedia.com/university/macroeconomics/
In general, economics is the study of how agents (people, firms, nations) use scarce
resources to satisfy unlimited wants. Macroeconomics is the branch of economics that
concerns itself with market systems that operate on a large scale.
Where microeconomics is more focused on the choices made by individual actors in the
economy (individual consumers or firms, for instance), macroeconomics deals with the
performance, structure and behavior of the entire economy.
[Në përgjithësi, ekonomiksi është studimi se si agjentët (njerëzit, firmat, shtetet) i përdorin
burimet e pakta për të kënaqur nevojat e pakufizuara. Makroekonomiksi është degë e
ekonomiksit që ka të bëjë me sistemet e tregut që veprojnë në një shkallë të gjerë]
[Derisa mikroekonomiksi është më shumë i përqendruar në zgjedhjet e bëra nga akterët

individualë në ekonomi (për shembull, konsumatorët individualë, ose firmat),
makroekonomiksi merret me perfomancën, strukturën dhe sjelljen e tërë ekonomisë]
Some of the key questions addressed by macroeconomics include: What causes

unemployment? What causes inflation? What creates or stimulates economic growth?
Macroeconomics attempts to measure how well an economy is performing, understand how

it works, and how performance can improve.
[Disa nga pyetjet kryesore të adresuara nga makroekonomiksi përfshijnë: Çka e shkakton
papunësinë? Çka e shkakton inflacionin? Çfarë krijon apo stimulon rritjen ekonomike?
Makroekonomiksi përpiqet për të matur se sa një ekonomi është duke performuar mirë, për
të kuptuar se si funksionon dhe si mund të përmirësohet performanca.
Within the study of macroeconomics, there are certain basic goals for economic systems.
Generally speaking, desirable goals include economic growth, full employment, economic
efficiency (achieving the maximum output for the available resources), price stability, and
balanced trade.
160
Most economists would also include economic freedom (the right to freely choose to work,
invest and consume according to one's inclinations) as a key goal, and some would also point
to an equitable distribution of income as a worthwhile goal.
The division of economics into macroeconomics (the study of economic performance,

structure, behavior, and decision-making at the national, regional, or global level) and
microeconomics (the study of resource allocation by households and firms) is fundamentally
incomplete and misleading. But there are at least two other divisions in economics that have
been neglected: meso-economics and meta-economics.
[Ndarja e ekonomiksit në makroekonomiks (studimi i perfomancës ekonomike, strukturës,

sjelljes dhe vendimmarrjes në nivel kombëtar, rajonal, apo nivel global) dhe në
mikroekonomiks (studim i alokimit të burimeve nga ekonomitë familjare dhe firmat) është
krejtësisht jo i plotë dhe çorientues. Por ekzistojnë, të paktën, dy ndarje të tjera në
ekonomiks të cilat janë lënë pas dore: meso-ekonomiksi dhe meta-ekonomiksi.]
Meso-economics studies the institutional aspects of the economy that are not captured by
micro or macroeconomics. By presupposing perfect competition, complete information, and
zero transaction costs, neoclassical economics assumes away the need for institutions like
courts, parties, and religions to deal with the economic problems that people, firms, and
countries face. Meso-ekonomiksi studion aspektet institucionale të ekonomisë që nuk janë
të përfshira nga mikro, ose makroekonomiksi.
[Duke presupozuar konkurrencën e përsosur, informacion të plotë dhe kosto-zero të

transaksionit, ekonomiksi neoklasik e merrë si të nevojshme që institucionet, sic janë
gjykatat, partitë dhe religjonet, të merren me problemet ekonomike me të cilat përballen
njerëzit, firmat dhe vendet.]
Meta-economics goes still further, by studying deeper functional aspects of the economy,
understood as a complex, interactive, and holistic (having regard to the whole of sth rather
just to parts of it) living system. It asks questions like why an economy is more competitive
and sustainable than others, how and why institutions’ governance structures evolve, and
how China developed four global-scale supply chains in manufacturing, infrastructure,
finance, and government services within such a short period of time.
161
[Meta-ekonomiksi shkon akoma më tutje, duke studiuar aspektet më të thella funksionale

të ekonomisë, duke e kuptuar si një sistem kompleks, ndërveprues, dhe holistik të jetesës.
Ajo ngre pyetje si pse një ekonomi është më konkurruese dhe e qëndrueshme se të tjerat, si
evoluojnë dhe pse evoluojnë strukturat qeverisëse të institucioneve, dhe si i ka zhvilluar Kina
katër zinxhirët e furnizimit botëror në prodhim, infrastrukturë, financa, si dhe shërbimet e
qeverisë brenda një periudhe kaq të shkurtër kohe]
In order to study the deep hidden principles behind human behavior, meta-economics
requires us to adopt an open-minded, systemic, and evolutionary approach, and to recognize
the real economy as a complex living system within other systems. This is difficult, because
official statistics mismeasure – or simply miss – many of the real economy’s hidden rules
and practices. For example, measurements of GDP currently neglect the costs of natural-
resource replacement, pollution, and the destruction of biodiversity.
[Për të studiuar thellësinë e parimeve të fshehura prapa sjelljes njerëzore, meta-ekonomiksi

na kërkon të adoptojmë një qasje të mendjes së hapur, sistemike dhe evolucioniste, si dhe të
njohim ekonominë reale si një sistem të gjallë e kompleks brenda sistemeve të tjera. Kjo
është e vështirë, sepse statistikat zyrtare nuk i masin - ose thjesht i humbasin - shumë prej
rregullave dhe praktikave të fshehura të ekonomisë reale. Për shembull, matjet e BPB-së
aktualisht e lënë pas dore koston e zëvendësimit te burimeve natyrore, koston e ndotjes dhe
shkatërrimin e biodiversitetit]
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Financial Markets: Random, Cyclical Or Both?

Tregjet financiare: të rastësishme, ciklike apo të dyja?
By Paul Kosakowski
[Paul Kosakowski began investing in 1998 and analyzes the markets from a perspective
that includes both Cycles and Elliot Wave analysis combined with traditional technical
indicators, such as MACD and Stochastics.]
A mundet një investitor të fitojë një avantazh nga tregjet? Varet nga ajo çka ju kërkoni. Ka
një kohë të gjatë që diskutohet rreth asaj nëse lëvizjet në tregje a janë të rastit apo janë
ciklike. Secila palë thotë se ka të dhëna për të provuar se të tjerët janë të gabuar.
162
• Ithtarët e ecjes së rastësishme (random walk) besojnë se tregjet e ndjekin rrugën e

efektshme, ku nuk ka formë të analizës që mund të ofrojë një avantazh statistikor.
• Në anën tjetër, që të dy analizat, fundamentale dhe teknike, besojnë se ka një ritëm të
caktuar në tregje që një analizë e kujdesshme mund të ndihmojë për të zbuluar, duke
siguruar të paktën një avantazh të lehtë.
Teoria e tregut efiçient

Aspekti themelor i ithtarëve të ecjes së rastit është Hipoteza e tregut efiçient (efficient
market hypothesis-EMH). Ideja e hipotezës së tregut efiçient – HTE qëndron në atë se i
gjithë informacioni i njohur është tashmë i vlerësuar në strukturën e çmimit të letrave me
vlerë. Kështu që, asnjë informacion i njohur nuk mund t’i ndihmojë ndonjë investitori për
të fituar një avantazh mbi tregun.
Analiza themelore
Analiza themelore është një studim i gjendjes aktuale të kompanisë në lidhje me potencialin
e saj për qëndrueshmërinë dhe rritjen e ardhshme. Një analist kryesor mund të vendos të
blejë aksioneve, nëse ai ose ajo e sheh se kjo kompani ka një Bilanc me borxh të ulët dhe me
të ardhura mbi mesataren e rritjes së aksioneve.
Analiza teknike
Analiza teknike sillet rreth besimit se sjellja e investitorëve përsëritet me kalimin e kohës.
Nëse dikush mund t’i njohë këto modele, ai ose ajo do të mund të përfitojë prej tyre, duke i
përdorur ato për të parashikuar potencialisht lëvizjen e çmimeve në të ardhmen.
Debati në mes të atyre që besojnë në një treg efikas dhe atyre që besojnë se tregjet e ndjekin
një rrugë disi ciklike do të vazhdojë me gjasë për një kohë në të ardhmen. Ndoshta përgjigjja
qëndron diku në mes. Tregjet mund të jenë vërtetë ciklike me elemente që janë të
rastësishme gjatë rrugës.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++
The role of stock exchanges (Roli i Bursave)
1. Raising capital for businesses (rritje e kapitalit për biznese)
2. Mobilizing savings for investment (mobilizim i kursimeve për investime)
3. Facilitating company growth (lehtësim i rritjes së kompanisë)
4. Profit sharing (pjesëmarrje në fitim)
163
5. Corporate governance (qeverisje korporative)

6. Creating investment opportunities for small investors (krijim i mundësive
investive për investitorët e vegjël)
7. Government capital-raising for development projects (fonde kapitale
qeveritare për projekte zhvillimore)
8. Barometer of the economy (barometër i ekonomisë)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
David Owen, The eurozone isn't Europe. Let the IMF sort this debacle
Summits only expose politicians' impotence. Default will be decided by
markets, and won't mean a state has to quit the EU, guardian.co.uk, Monday
7 November 2011.
A eurozone may survive, but it will not be the present 17 member state eurozone. What will
emerge, if it is to survive, will be smaller and more focused around German financial and
monetary disciplines. There should no longer be dramatic EU summits with Nicolas
Sarkozy, accompanied by a reluctant Angela Merkel, creating an impression of progress soon
to be followed by the grim realisation that little has changed. For instance, the announced
50% haircut in Greek government bonds has not yet been voluntarily accepted. All too little
of the actual detail, whether participation ratios or other technicalities, has been agreed. As
always, political headlines have shown little understanding of market realities.
Even changes of government now in Greece, soon in Spain and probably in Italy, important
though they will be for domestic decision-making, will not be the determining factors. Global
market realism will from now on decide whether countries will default.
The era in which Europe was a synonym for prosperity is coming to an end. Governments
who could once tell their electorates that the European Union – although it might be
problematic in other ways – brought wealth and jobs, are now having to tell them the
opposite. It has become increasingly difficult for them to blame the continent's difficulties
on others or to pretend that it will soon emerge from its troubles.
Every country has a station on this cross. The Greeks, torn between self-pity and the
awareness that they have tipped the whole union into crisis, now face the grim prospect of
164
forming an administration that will have no story to tell its citizens except that they must
suffer for past sins. The Italians are miserably contemplating the price of their years of
dalliance with the irresponsible and opportunistic Silvio Berlusconi, a long-running show
on which the curtain is likely to crash down any time now. The French, who had aspired to
lead in this crisis, yesterday brought in an austerity plan which, although it has already been
criticised for lack of substance, was marked by a statement by the prime minister, Francois
Fillon, that bankruptcy was "no longer an abstract".
The real problem is not so much that Europe is bust, but rather that Europe's political
structures have not proved able to co-ordinate the deployment* of the financial power of the
continent's north on behalf of its south. With Mr Berlusconi still boasting** of Italy's
bustling restaurants, it is understandable enough if the hard-working citizens of Bremen
and Bonn are reluctant to write him a blank cheque.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Barry Eichengreen, “The Euroless Union?”, 13 December 2012.
Barry Eichengreen is Professor of Economics and Political Science at the University of
California, Berkeley, and a former senior policy adviser at the International Monetary
Fund. His most recent book is Exorbitant Privilege: The Rise and Fall of the Dollar and the
Future of the International Monetary System.
Europe’s crisis has entered a quiet phase, which is no accident. The current period of relative
calm coincides with the approach of Germany’s federal election in 2013, in which the
incumbent chancellor, Angela Merkel, will be running as the woman who saved the euro.
But the crisis will be back, if not before Germany’s upcoming election, then after. Southern
Europe has not done enough to enhance its competitiveness, while northern Europe has not
done enough to boost demand.
Debt burdens remain crushing, and Europe’s economy remains unable to grow. Across the
continent, political divisions are deepening. For all of these reasons, the specter of a
eurozone collapse has not been dispatched.
Would the European Union survive? The answer depends on what one means by the EU. If
one means its political organs – the European Commission, the European Parliament, and
165
the European Court of Justice, then the answer is yes. These institutions are now a half-
century old; they are not going away. As for the single market, the EU’s landmark
achievement, there is no question that a eurozone breakup would severely disrupt its
operation in the short run. Trucks would be halted at national borders. Banking and
financial systems would be balkanized. Workers would be prevented from moving.
But what would happen then? There has always been a debate about whether it is possible
to have a single market without a single currency. Critics of the euro have always asked: Why
not?
Europe’s leaders were right about the pressure. Monetary union without banking union will
not work, and a workable banking union requires at least some elements of fiscal and
political union. But they were wrong about the irresistible part. There is no inevitability
about what comes next. Europe can either move forward, toward deeper integration, or it
can move backward, toward national sovereignty. Its leaders and, this time, its people need
to decide. It is on their decision alone that the future of both the euro and the EU depends.
++++++++++++++++++++++++++++++++
George Monbiot, The 1% are the very best destroyers of wealth the world has
ever seen, guardian.co.uk, Monday 7 November 2011.
Our common treasury in the last 30 years has been captured by industrial psychopaths.
That's why we're nearly bankrupt. If wealth was the inevitable result of hard work and
enterprise, every woman in Africa would be a millionaire. The claims that the ultra-rich 1%
make for themselves – that they are possessed of unique intelligence or creativity or drive –
are examples of the self-attribution fallacy. This means crediting yourself with outcomes for
which you weren't responsible. Many of those who are rich today got there because they were
able to capture certain jobs. This capture owes less to talent and intelligence than to a
combination of the ruthless exploitation of others and accidents of birth, as such jobs are
taken disproportionately by people born in certain places and into certain classes.
In their book Snakes in Suits, Paul Babiak and Robert Hare point out that as the old
corporate bureaucracies have been replaced by flexible, ever-changing structures, and as
team players are deemed less valuable than competitive risk-takers, psychopathic traits are
166
more likely to be selected and rewarded. Reading their work, it seems to me that if you have
psychopathic tendencies and are born to a poor family, you're likely to go to prison. If you
have psychopathic tendencies and are born to a rich family, you're likely to go to business
school.
++++++++++++++++++++++++++++++
Robert J. Samuelson, Busting the budget myths, Published: November 7 2011,

The Washington Post
Let’s banish* the budget fictions of left and right. The conservatives’ fiction is: We
can reduce deficits and cut taxes by eliminating “wasteful spending.” The liberals’ fiction is:
We can subdue deficits and raise social spending by taxing “the rich” and shrinking the
bloated Pentagon. You will notice one similarity. Both suggest that reducing deficits involves
little real pain. No one, after all, favors “wasteful spending.” Similarly, taxing “the rich”
doesn’t threaten most people who aren’t rich. Liberals and conservatives alike can reconcile
(to find an acceptable way of dealing with two or more ideas, needs, etc. that seem to be
opposed to each other) all good things: fiscal rectitude** (for both), tax cuts (for
conservatives) and high social spending (for liberals). I wish it were so.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Martin Feldstein, Europe is Not the United States, 2011-11-29
Martin Feldstein, Professor of Economics at Harvard, was Chairman of President Ronald

Reagan's Council of Economic Advisers and is former President of the National Bureau for
Economic Research.
CAMBRIDGE – Europe is now struggling with the inevitable adverse consequences of

imposing a single currency on a very heterogeneous collection of countries. But the budget
crisis in Greece and the risk of insolvency in Italy and Spain are just part of the problem
caused by the single currency. The fragility of the major European banks, high
unemployment rates, and the large intra-European trade imbalance (Germany’s $200
billion current-account surplus versus the combined $300 billion current-account deficit in
the rest of the eurozone) also reflect the use of the euro.
167
European politicians who insisted on introducing the euro in 1999 ignored the warnings of
economists who predicted that a single currency for all of Europe would create serious
problems. The euro’s advocates were focused on the goal of European political integration,
and saw the single currency as part of the process of creating a sense of political community
in Europe. They rallied popular support with the slogan “One Market, One Money,” arguing
that the free-trade area created by the European Union would succeed only with a single
currency.
Neither history nor economic logic supported that view. Indeed, EU trade functions well,
despite the fact that only 17 of the Union’s 27 members use the euro.
But the key argument made by European officials and other defenders of the euro has been
that, because a single currency works well in the United States, it should also work well in
Europe. After all, both are large, continental, and diverse economies. But that argument
overlooks three important differences between the US and Europe.
First, the US is effectively a single labor market, with workers moving from
areas of high and rising unemployment to places where jobs are more plentiful.
In Europe, national labor markets are effectively separated by barriers of language, culture,
religion, union membership, and social-insurance systems.
To be sure, some workers in Europe do migrate. In the absence of the high degree of mobility
seen in the US, however, overall unemployment can be lowered only if high-unemployment
countries can ease monetary policy, an option precluded by the single currency.
A second important difference is that the US has a centralized fiscal system.

Individuals and businesses pay the majority of their taxes to the federal government in
Washington, rather than to their state (or local) authorities.
When a US state’s economic activity slows relative to the rest of the country, the taxes that
its individuals and businesses pay to the federal government decline, and the funds that it
receives from the federal government (for unemployment benefits and other transfer
programs) increase. Roughly speaking, each dollar of GDP decline in a state like
168
Massachusetts or Ohio triggers changes in taxes and transfers that offset about 40 cents of
that drop, providing a substantial fiscal stimulus.
There is no comparable offset in Europe, where taxes are almost exclusively paid to, and
transfers received from, national governments. The EU’s Maastricht Treaty specifically
reserves this tax-and-transfer authority to the member states, a reflection of Europeans’
unwillingness to transfer funds to other countries’ people in the way that Americans are
willing to do among people in different states.
The third important difference is that all US states are required by their
constitutions to balance their annual operating budgets. While “rainy day” funds
that accumulate in boom years are used to deal with temporary revenue shortfalls, the states’
“general obligation” borrowing is limited to capital projects like roads and schools. Even a
state like California, seen by many as a poster child for fiscal profligacy, now has an annual
budget deficit of just 1% of its GDP and a general obligation debt of just 4% of GDP.
These limits on state-level budget deficits are a logical implication of the fact that US states
cannot create money to fill fiscal gaps. These constitutional rules prevent the kind of deficit
and debt problems that have beset the eurozone, where capital markets ignored individual
countries’ lack of monetary independence.
None of these features of the US economy would develop in Europe even if the eurozone
evolved into a more explicitly political union. Although the form of political union advocated
by Germany and others remains vague, it would not involve centralized revenue collection,
as in the US, because that would place a greater burden on German taxpayers to finance
government programs in other countries. Nor would political union enhance labor mobility
within the eurozone, overcome the problems caused by imposing a common monetary policy
on countries with different cyclical conditions, or improve the trade performance of
countries that cannot devalue their exchange rates to regain competitiveness.
The most likely effect of strengthening political union in the eurozone would be to give
Germany the power to control the other members’ budgets and prescribe changes in their
169
taxes and spending. This formal transfer of sovereignty would only increase the tensions and
conflicts that already exist between Germany and other EU countries.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Kenneth Rogoff, Is Modern Capitalism Sustainable? 02-12-2011
CAMBRIDGE – I am often asked if the recent global financial crisis marks the beginning of
the end of modern capitalism. It is a curious question, because it seems to presume that
there is a viable replacement waiting in the wings. The truth of the matter is that, for now at
least, the only serious alternatives to today’s dominant Anglo-American paradigm are other
forms of capitalism.
Continental European capitalism, which combines generous health and social benefits
with reasonable working hours, long vacation periods, early retirement, and relatively equal
income distributions, would seem to have everything to recommend it – except
sustainability.
China’s Darwinian capitalism, with its fierce competition among export firms, a weak
social-safety net, and widespread government intervention, is widely touted as the inevitable
heir to Western capitalism, if only because of China’s huge size and consistent outsize growth
rate. Yet China’s economic system is continually evolving.
Indeed, it is far from clear how far China’s political, economic, and financial structures will
continue to transform themselves, and whether China will eventually morph into
capitalism’s new exemplar. In any case, China is still encumbered by the usual social,
economic, and financial vulnerabilities of a rapidly growing lower-income country.
Perhaps the real point is that, in the broad sweep of history, all current forms of capitalism
are ultimately transitional. Modern-day capitalism has had an extraordinary run since the
start of the Industrial Revolution two centuries ago, lifting billions of ordinary people out of
abject poverty. Marxism and heavy-handed socialism have disastrous records by
comparison. But, as industrialization and technological progress spread to Asia (and now to
170
Africa), someday the struggle for subsistence will no longer be a primary imperative, and
contemporary capitalism’s numerous flaws may loom larger.
First, even the leading capitalist economies have failed to price public goods such as clean
air and water effectively. The failure of efforts to conclude a new global climate-change
agreement is symptomatic of the paralysis.
Second, along with great wealth, capitalism has produced extraordinary levels of inequality.
The growing gap is partly a simple byproduct of innovation and entrepreneurship. People
do not complain about Steve Jobs’s success; his contributions are obvious. But this is not
always the case: great wealth enables groups and individuals to buy political power and
influence, which in turn helps to generate even more wealth. Only a few countries – Sweden,
for example – have been able to curtail this vicious circle without causing growth to collapse.
A third problem is the provision and distribution of medical care, a market that fails to
satisfy several of the basic requirements necessary for the price mechanism to produce
economic efficiency, beginning with the difficulty that consumers have in assessing the
quality of their treatment.
The problem will only get worse: health-care costs as a proportion of income are sure to rise
as societies get richer and older, possibly exceeding 30% of GDP within a few decades. In
health care, perhaps more than in any other market, many countries are struggling with the
moral dilemma of how to maintain incentives to produce and consume efficiently without
producing unacceptably large disparities in access to care.
It is ironic that modern capitalist societies engage in public campaigns to urge individuals
to be more attentive to their health, while fostering an economic ecosystem that seduces
many consumers into an extremely unhealthy diet. According to the United States Centers
for Disease Control, 34% of Americans are obese. Clearly, conventionally measured
economic growth – which implies higher consumption – cannot be an end in itself.
Fourth, today’s capitalist systems vastly undervalue the welfare of unborn generations. For
most of the era since the Industrial Revolution, this has not mattered, as the continuing boon
171
of technological advance has trumped short-sighted policies. By and large, each generation
has found itself significantly better off than the last. But, with the world’s population surging
above seven billion, and harbingers of resource constraints becoming ever more apparent,
there is no guarantee that this trajectory can be maintained.
Financial crises are of course a fifth problem, perhaps the one that has provoked the most
soul-searching of late. In the world of finance, continual technological innovation has not
conspicuously reduced risks, and might well have magnified them.
In principle, none of capitalism’s problems is insurmountable, and economists have offered

a variety of market-based solutions. A high global price for carbon would induce firms and
individuals to internalize the cost of their polluting activities. Tax systems can be designed
to provide a greater measure of redistribution of income without necessarily involving
crippling distortions, by minimizing non-transparent tax expenditures and keeping
marginal rates low. Effective pricing of health care, including the pricing of waiting times,
could encourage a better balance between equality and efficiency. Financial systems could
be better regulated, with stricter attention to excessive accumulations of debt.
Will capitalism be a victim of its own success in producing massive wealth? For now, as
fashionable as the topic of capitalism’s demise might be, the possibility seems remote.
Nevertheless, as pollution, financial instability, health problems, and inequality continue to
grow, and as political systems remain paralyzed, capitalism’s future might not seem so
secure in a few decades as it seems now.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
U.S. Economic Outlook for 2009

A Market ‘Mandala’*
By: Money Morning, November 22, 2008.
If there’s a proverb that captures the outlook for the U.S. economy in the New Year, it’s the
one that says: "It’s always darkest before the dawn."
172
Regardless of any formal announcement of whether or not the United States drops into an
actual recession, the ongoing credit crisis guarantees a contraction of the American economy
by virtually every measure we know. That period of darkness will be marked by a dramatic
slowdown in economic activity, as well as by rising unemployment, additional declines in
U.S. stock prices, and constant volatility. And it could last as long as 12-18 months.
But when the dawn does come, it will be one to remember. If U.S. President-elect Barack
Obama gets it right - and I have every reason to believe that he will - then investors will be
presented with the greatest investment opportunity of our generation. At that point, shares
of American companies will be at such low levels that wholesale buying by individuals,
mutual funds, pension funds, institutional money managers, and foreign-controlled
sovereign wealth funds, will generate gains that will not only make us whole, they will make
us rich once again.
A Market Mandela
Creating an analysis of the U.S. economy’s outlook for the New Year is akin to creating a
mandala, a geometric work of art whose pattern, symbolically or metaphysically, represents
a microcosm of the universe from the human perspective. In some Buddhist temples,
mandalas are made of tiny colored beads, painstakingly created by several monks as a form
of meditation. In celebration of the ever-changing nature of the universe, the mandala is
then joyously shaken by its creators, until it is once again nothing more than chaos embodied
in a box of colored beads.
Regardless of the big picture, analysis of a mandala - or the economy - always starts at the
center and emanates outward. With the U.S. economy, that centerpiece is credit. The credit
crisis has shaken the complex mandala that is our economy and transformed the United
States economy into chaos. It’s complex because this economic-forecast mandala derived its
form from thousands of individual pieces - in the case of the economy, from scores of data
points, many of which are currently dark and foreboding.
173
The credit crisis we are experiencing results from the contraction - or worse, the cessation -
of lending. Under normal circumstances, institutions and markets freely facilitate capital
movement between lenders and borrowers. But that’s not happening, now.
Because of a lack of transparency into the balance sheets of borrowers holding such complex
and illiquid securities as collateralized debt obligations, credit-default swaps, and non-
performing loans, and because of increasing recessionary fears affecting businesses and
households, lenders don’t want to increase their loan exposure. Banks are holding onto the
cash and liquid securities they control, using them as a cushion against their own potential
losses. The U.S. Treasury Department’s direct-to-bank capital injections do not alter these
banking realities. In fact, as a Money Morning investigative story recently demonstrated,
instead of using these taxpayer-provided infusions to increase their lending, these banks are
using the money to finance takeover deals.
[Pavarësisht nga ndonjë njoftim zyrtar nëse kanë rënë apo jo Shtetet e Bashkuara në
recesion aktual, kriza aktuale e kreditit garanton një tkurrje të ekonomisë amerikane nga
pothuajse çdo masë që ne e dimë. Kjo periudhë e errësirës do të shënohet me një ngadalësim
dramatik në aktivitetin ekonomik, si dhe nga rritja e papunësisë, rënie të tjera në çmimet e
aksioneve dhe paqëndrueshmërinë e vazhdueshme. Kjo mund të zgjasë diku 12-18 muaj.
Krijimi i një analize për perspektivën e ekonomisë së SHBA-ve për Vitin e Ri është e
ngjashme me krijimin e një 'Mandala', një vepër gjeometrike e artit, i cili model, simbolikisht
ose metafizikisht, paraqet një mikrokozmos të universit nga perspektiva e njeriut. Në disa
tempuj Budistë, mandalat janë bërë me rruaza të vockla me ngjyra, të krijuara tepër me
kujdes nga disa murgj, si një formë e të menduarit (persiatjes). Në festimin e natyrës së
universit, gjithnjë në ndryshim, 'Mandala' pastaj lëkundet me gëzim nga krijuesit e saj,
derisa ajo, edhe një herë, s’është asgjë më shumë se një kaos, i mishëruar në një kuti me
rruaza me ngjyra.
Pavarësisht nga pasqyrimi i madh, analiza e një ‘mandala’ - ose e ekonomisë - gjithmonë
fillon nga qendra dhe vazhdon tutje. Në ekonominë amerikane, qendra e saj është krediti.
Kriza e kredive ka tronditur (lëkundur) ‘Mandala’-n komplekse, që është ekonomia jonë,
ndërsa ekonominë e Shteteve të Bashkuara e ka transformuar në kaos. Është komplekse,
174
sepse ky ‘Mandala’ parashikim-ekonomik e derivon formën e tij nga mijëra pjesë të veçanta
- në rastin e ekonomisë, nga rezultatet e të dhënave, shumë prej të cilave janë aktualisht të
errëta dhe paralajmëruese. Kriza e kredive, që jemi duke e përjetuar, rezulton nga tkurrja -
ose më keq, nga ndërprerja - e kreditimit (huadhënies). Në rrethana normale, institucionet
dhe tregjet lirshëm ndihmojnë lëvizjen e kapitalit ndërmjet huadhënësve dhe huamarrësve.
Por kjo tani nuk po ndodhë.
Për shkak të mungesës së transparencës në bilancet e huamarrësve që mbajnë letra të tilla

me vlerë, komplekse dhe jolikuide, siç janë obligacionet kolaterale (collateralized debt
obligations), svopet e kredisë të papaguar (credit-default swaps), dhe kreditë me probleme
(non-performing loans), dhe për shkak të rritjes së frikës recesioniste që i prekë bizneset dhe
familjet, huadhënësit nuk duan ta rrisin ekspozimin e tyre të kredisë. Bankat po mbahen
mbi paratë e gatshme dhe mbi letrat me vlerë që ata kontrollojnë, duke përdorur ato si një
mbrojtje kundër humbjeve të tyre të mundshme....
Politikëbërësit në FED do të sigurojnë që kjo është bërë në kohën e duhur,…

"Megjithatë,"shtoi ai, “që është një çështje për të ardhmen; tani për tani, synimi i politikës
duhet të jetë mbështetja e tregjeve financiare dhe ekonomisë.“]
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Recession? Depression? What's the difference?
What's a recession? How do we know if we're in one?
There is an old joke among economists that states:
 A recession is when your neighbor loses his job. [Recesioni është kur i afërmi juaj e
humb punën e tij]
 A depression is when you lose your job. [Depresioni është kur ju e humbni punën
tuaj]
The difference between the two terms is not very well understood for one simple reason:
There is not a universally agreed upon definition. If you ask 100 different economists to
define the terms recession and depression, you would get at least 100 different answers. I
175
will try to summarize both terms and explain the differences between them in a way that
almost all economists could agree with.
There are two senses of the word "recession": a less precise sense, referring broadly to "a
period of reduced economic activity”, and the academic sense used most often in economics,
which is defined operationally, referring specifically to the contraction phase of a business
cycle, with two or more consecutive quarters of negative GDP growth.
If one analyses the event using the economics-academic definition of the word, the recession
ended in the U.S. in June or July 2009. However, in the broader, lay sense of the word, many
people use the term to refer to the ongoing hardship (in the same way that the term "Great
Depression" is also popularly used). In the U.S., for example, persistent high unemployment
remains, along with low consumer confidence, the continuing decline in home values and
increase in foreclosures and personal bankruptcies, an escalating federal debt crisis,
inflation, and rising petroleum and food prices. In fact, a 2011 poll found that more than half
of all Americans think the U.S. is still in recession or even depression, despite official data
that shows a historically modest recovery.
The standard newspaper definition of a recession is a decline in the Gross Domestic Product
(GDP) for two or more consecutive quarters. This definition is unpopular with most
economists for two main reasons. First, this definition does not take into consideration
changes in other variables. For example this definition ignores any changes in the
unemployment rate or consumer confidence*. Second, by using quarterly data this
definition makes it difficult to pinpoint** when a recession begins or ends. This means that
a recession that lasts ten months or less may go undetected.
http://www.bea.gov/
U.S. Department of Commerce
Bureau of Economic Analysis
… Gross Domestic Product (GDP) & Gross National Product (GNP)
176
GDP includes only goods and services produced within the geographic boundaries of the
U.S., regardless of the producer's nationality. GNP doesn't include goods and services
produced by foreign producers, but does include goods and services produced by U.S. firms
operating in foreign countries
[GDP përfshinë vetëm mallrat dhe shërbimet e prodhuara brenda kufijve gjeografik të
SHBA-ve, pa marrë parasysh kombësinë e prodhuesit. GNP nuk përfshinë mallrat dhe
shërbimet të prodhuar nga prodhuesit e huaj, por përfshinë mallrat dhe shërbimet e
prodhuara nga firma amerikane që veprojnë në vendet e huaja.]
The difference is that GDP defines its scope according to location, while GNP defines its
scope according to ownership.
• GDP is product produced within a country's borders;

• GNP is product produced by enterprises owned by a country's citizens.
Dallimi është se GDP përcakton fushëveprimin e tij sipas vendit, ndërsa GNP përcakton
qëllimin e saj në bazë të pronësisë.
• GDP është produkt i prodhuar brenda kufijve të një vendi;

• GNP është produkt i prodhuar nga ndërmarrjet në pronësi të qytetarëve të një vendi.
… GDP can be determined in three ways, all of which should in principle give the same result.
They are:
• the product (or output) approach,

• the income approach, and
• the expenditure approach.
The most direct of the three is the product approach, which sums the outputs of every class
of enterprise to arrive at the total. The expenditure approach works on the principle that all
of the product must be bought by somebody, therefore the value of the total product must
be equal to people's total expenditures in buying things. The income approach works on the
principle that the incomes of the productive factors ("producers,” colloquially*) must be
177
equal to the value of their product, and determines GDP by finding the sum of all producers'
incomes.
... BPB mund të përcaktohet në tri mënyra, të cilat, në parim, duhet të japin të njëjtin
rezultat. Ato janë:
• qasja e produktit (ose outputit),

• qasja e të ardhurave, dhe
• qasja e shpenzimeve.
Qasja më e drejtpërdrejtë, nga të trija, është qasja e produktit, e cila përmbledh rezultatet e
çdo klase të ndërmarrjes për të arritur në total.
Metoda e të ardhurave punon mbi parimin se të ardhurat e faktorëve produktivë

("prodhuesve“- popullorqe*) duhet të jetë e barabartë me vlerën e produktit të tyre, dhe
përcakton PBB duke gjetur shumën e të ardhurave të të gjithë prodhuesve.
Qasja e shpenzimeve punon mbi parimin se të gjitha produktet duhet të blihen nga dikush,
pra vlera e produktit total duhet të jetë e barabartë me shpenzimet e përgjithshme të
njerëzve në blerjen e gjërave.
… Qasja e shpenzimeve (vlera e produktit total duhet të jenë të barabartë me shpenzimet e

përgjithshme të njerëzve në blerjen e gjërave) është përdorur për të identifikuar mallrat dhe
shërbimet finale të blera nga personat, bizneset, qeveritë dhe të huajt.
Kjo arrihet me mbledhjen e komponentëve të shpenzimeve finale:
1. Shpenzimet e konsumit personal [Personal consumption expenditures]

2. Bruto investimet vendore private fikse [Gross private fixed investment],
3. Ndryshimi në inventarin privat [Change in private inventories],
4. Neto eksporti i mallrave dhe shërbimeve [Net exports of goods and services],
5. Shpenzimet qeveritare për konsum dhe investime bruto [Government
consumption expenditures and gross investment].
178
1. Shpenzimet e konsumit personal [Personal consumption expenditures] i cili matë vlerën

e mallrave dhe shërbimeve të blera nga persona që janë: individët, institucionet
jofitimprurëse që kryesisht u shërbejnë familjeve, fondet private të pasiguruara të
mirëqenies dhe fondet private të besimit.
2. Bruto investimet vendore private fikse [Gross private fixed investment], i cili matë
shtesat dhe zëvendësimet e stoqeve të aseteve fikse private, pa zbritje të amortizimit.
a. Investimet fikse jorezidente masin investimet e bizneseve dhe institucioneve
jofitimprurëse në strukturat jorezidente dhe në pajisje dhe software.
b. Investimet fikse rezidente masin investimet e bizneseve dhe familjeve në
strukturat dhe pajisjet rezidenciale, kryesisht ndërtimet e reja të familjeve të
vetme (single-family) ose familjeve më të mëdha (multifamily units).
3. Ndryshimi në inventarin privat [Change in private inventories], i cili matë ndryshimin
në vëllimin fizik të inventarit, në pronësi nga biznesi privat, i vlerësuar me çmimet
mesatare të periudhës.
4. Neto eksporti i mallrave dhe shërbimeve [Net exports of goods and services], i cili është
llogaritur si eksporte minus importe.
a. Eksportet përbëhen nga mallrat dhe shërbimet që janë të shitur ose
transferuar nga banorët (rezidentet) e SHBA tek banorët (rezidentet) e huaj.
b. Importet, të cilat janë zbritur në llogaritjen e GDP-së, përbëhet nga mallrat
dhe shërbimet që janë shitur ose transferuar nga banorë të huaj tek banorët e
SHBA-së.
5. Shpenzimet qeveritare për konsum dhe investime bruto [Government consumption

expenditures and gross investment], përbëhen nga dy komponentë:
a) Shpenzimet aktuale të konsumit përbëhen nga shpenzimet e qeverisjes së

përgjithshme, në mënyrë që të prodhojnë dhe të ofrojnë mallra dhe shërbime për
publikun;
b) Investimet bruto përbëhen nga shpenzimet e qeverisjes së përgjithshme dhe
qeverisjes së ndërmarrjeve (publike) për asetet fikse nga të cilat përfitojnë
publiku, ose që asistojnë agjencitë qeveritare në aktivitetet e tyre të prodhimit.*
179
 Pra, GDP-ja është e barabartë me:
• shpenzimet per konsum personal,

• plus bruto e investimeve private vendase fikse,
• plus ndryshimi ne inventarin privat,
• plus shpenzimet e konsumit të qeverisë dhe investimet bruto,
• plus eksportet,
• minus importet.
Importet janë të zbritura në këtë llogaritje, sepse ato janë të përfshira tashmë në
komponentë të tjera të shpenzimeve përfundimtare.
Për shembull, shpenzimet e konsumit personal përfshijnë shpenzimet për makinat e

importuara si dhe për makinat e prodhuara në vend. Kështu, në mënyrë që të matet
plotësisht prodhimtaria vendase, importet janë të zbritshme në llogaritjen e GDP-së.
D.m.th. GDP-ja është e barabartë me:
1. Shpenzimet private për konsum (private consumption expenditures);

2. Bruto investimet private vendore (gross private domestic investment);
3. Blerjet qeveritare të produkteve dhe shërbimeve (government purchases of goods and
services);
4. Eksportet neto (net exports).
Simon Kuznets in his very first report to the US Congress in 1934 said: 3...the welfare of a
nation can, therefore, scarcely be inferred from a measure of national income... [mirëqenia
e një kombi mund, pra, pothuaj të dëshmohet (nxjerrët) nga masa e të ardhurave
kombëtare]
180
In 1962, Kuznets stated4: … Distinctions must be kept in mind between quantity and quality
of growth, between costs and returns, and between the short and long run. Goals for more
growth should specify more growth of what and for what [Dallimet duhet të merren parasysh
në mes të sasisë dhe cilësisë së rritjes, midis shpenzimeve dhe kthimit dhe midis një ecjeje
(periudhe) të shkurtër dhe të gjatë. Objektivat për më shumë rritje duhet të specifikojnë
rritjen më të madhe të diçkaje dhe për çfarë]
Të ardhurat kombëtare (National Income) paraqesin shumën e të gjitha llojeve të

pagesave kryesore (factor payments), siç janë:
 Pagat javore dhe mujore (wages and salaries);

 Dividendët (dividends);
 Profitet e ndërmarrjeve jokorporative (profits of unincorporated enterprises);
 Interesi (interest);
 Renta (rent).
++++++++++++++++++++
Fiscal and monetary policies
The recession has renewed interest in Keynesian economic ideas on how to combat
recessionary conditions. Fiscal and monetary policies have been significantly eased to stem
the recession and financial risks. Economists advise that the stimulus should be withdrawn
as soon as the economies recover enough to "chart a path to sustainable growth".
Çka është recesioni ekonomik dhe cilat janë efektet përcjellëse të kësaj
gjendjeje të ekonomisë dhe të biznesit?
Recesioni ekonomik është kur rritja ekonomike ngadalësohet, zakonisht për shkak të rënies
së kërkesës së konsumatorëve. Kur shitjet kanë rënie, atëherë bizneset e ndalin zgjerimin.
Menjëherë pas kësaj, ato (bizneset) e ndalojnë punësimin e punëtorëve të rinj. Në këtë kohë,
4
Simon Kuznets. "How To Judge Quality". The New Republic, October 20, 1962.
181
recesioni është zakonisht në vijim e sipër. Megjithatë, kjo nuk ndikon te shumica e njerëzve
derisa të fillojë largimi (pushimi) nga puna. Meqë rritet papunësia, ndërsa blerjet e
konsumatorëve bien edhe më shumë, çmimet e shtëpive zakonisht kanë rënie.
Duke e përdorur këtë përkufizim, shumica e ekspertëve kanë rënë dakord që SHBA-ja ka
hyrë në recesionin më të fundit qysh në vitin 2007. Megjithatë, ndryshe nga recesionet më
të shumta, kërkesa për strehim është ngadalësuar e para.
Kjo është arsyeja pse shumica e ekspertëve kanë menduar se kjo ishte vetëm fundi i krizës
së strehimit (fijaskos së kthimit të kredive për shtëpitë e banimit), e jo fillimi i një recesioni
të ri. Ja faktet:
 GDP është ngadalësuar në tremujorin e katërt.

 Urdhërat (transaksionet) e biznesit kanë rënë.
 Punësimi ka rënë, ndërsa papunësia u rritë.
 Çmimet e shtëpive (banesave) ranë për 10%.
What is a Depression? Recessions vs. Depressions
Depressions are commonly defined as a 10% decline in real GDP or a recession lasting longer
than two years. These periods are characterized by a significant shortfall in the ability to
purchase goods relative to the amount that could be produced using available resources and
technology - or potential economic output.
The difference between recessions and depressions is largely a function of the length and
severity of a decline. Recessions tend to be short contractions that are expected alongside a
business cycle, while depressions are prolonged contractions that are atypical.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++
POLITIKA MONETARE & FISKALE

Politika ekonomike
Politika ekonomike ka të bëjë me veprimet që qeveritë ndërmarrin në fushën ekonomike.

Ajo mbulon sistemet për vendosjen e normave të interesit, buxhetit të qeverisë, tregun e
182
punës, pronësinë kombëtare, si dhe shumë fusha të tjera të ndërhyrjeve të qeverisë në

ekonomi.
Politikat e tilla janë të ndikuara shpesh nga institucionet ndërkombëtare si Fondi Monetar
Ndërkombëtar ose Banka Botërore si dhe besimet politike dhe politikat konsekuente të
partive.
Politika ekonomike është art praktik dhe dije - shkencë e funksionimit të ekonomisë.
Pothuajse çdo aspekt i qeverisjes ka një aspekt ekonomik. Ja disa shembuj që përfshijnë disa
lloje të politikave ekonomike:
 Politikat e stabilizimit makroekonomik përpiqen për të mbajtur ofertën e parasë në

rritje, por jo edhe aq të shpejtë që rezulton në inflacion të tepruar.
 Politika e tregtisë që i referohet tarifave, marrëveshjeve tregtare dhe institucioneve
ndërkombëtare që i qeverisin ato.
 Politikat e projektuara për të krijuar rritje ekonomike,
 Politikat që janë të lidhura me zhvillimin ekonomik,
 Rishpërndarja e të ardhurave, e pronës, ose pasurisë,
 Rregullacioni ligjor,
 Anti-trusti,
 Politika industriale.
Politka monetare është proces me të cilin qeveria, banka qendrore, ose autoriteti monetar i
vendit kontrollon ofertën për para (the supply of money), disponueshmërinë e parasë
(availability of money) dhe koston e parasë, ose normën e interesit (cost of money or rate of
interest), me qëllim që të arrijnë objektiva të caktuara, të drejtuara drejt rritjes (shtimit) dhe
stabilitetit ekonomik.
Politika monetare i referohet: Politikës ekspansioniste (expansionary policy) dhe Politikës

shtrënguese (contractionary policy), me ç’rast Politika ekspansioniste e rritë ofertën
agregate të parasë në ekonomi, ndërsa Politika shtrënguese e ulë ofertën agregate të parasë
(the total money supply).
183
Politika monetare ekspansioniste tradicionalisht është përdorur të luftojë papunësinë në

recesion, përmes uljes së normave të interesit, ndërsa politika monetare shtrënguese
përfshin rritjen e normave të interesit, me qëllim të luftojnë inflacionin.
Politika monetare dallohet nga politika fiskale e cila i referohet huamarrjes, shpenzimeve
dhe taksave shtetërore (qeveritare). Politika monetare mbështetet në marrëdhëniet
(ndërlidhjen) midis normës së interesit në ekonomi (që paraqet çmimin me të cilin paraja
mund të huamerret) dhe ofertës agregate të parasë.
Politika monetare përdor varietete të mjeteve që të kontrollojë njërën ose që të dyja nga këto
(normën e interesit dhe ofertën agregate të parasë) që të ndikojë në outpute, siç është shtimi
ekonomik, inflacioni, kursi i këmbimit me valuta të tjera dhe papunësia.
Autoritetet monetare kanë mundësi të ndryshojnë ofertën për para, ndërsa kjo influencon
normën e interesit (që të arrihen qëllimet e politikës monetare).
Mjeti kryesor i politikës monetare është operacionet në treg të hapur. Kjo e detyron
menaxhimin e kuantitetit të parasë në qarkullim përmes blerjes dhe shitjes të llojeve të
ndryshme të instrumenteve të borxhit (obligacioneve), për këmbim me valuta të forta (hard
currency). Të gjitha këto blerje ose shitje, më pak ose më shumë, ndikojnë në hyrjen dhe
daljen e valutës nga qarkullimi. Zakonisht, qëllimi afatshkurtër i operacioneve në treg të
hapur është arritja e normës afatshkurtër të interesit si qëllim specifik.
Gatishmëria e firmave individuale dhe e biznesit që të kenë asete në formë të parasë, në rend
të parë, varet nga përfitimet e mundshme që presin të kenë nga këto asete në para kostoja
oportune.
Gjatë përdorimit të parave, komponentë kryesore e posedimeve të parave është e njohur si

“bilanc transaktiv“, meqenëse ai reflekton transaksione që pronarët presin të bëjnë në një të
ardhme të afërt.
Më herët shtruam efektet e politikës monetare. Tani duhet të shtrojmë objektivat që

pretendojnë t’i përmbushin bankat qendrore përmes politikës monetare.
184
Në shumë vende, qëllimet e politikës monetare janë të pandryshueshme: shtimi ekonomik

joinflator, me një nivel të lartë të punësimit, ku duhet të merret parasysh gjithsesi bilanci i
pagesave.
Në këtë formulim të përgjithësuar të objektivave, ka vend për dallime në thekse, sepse disa
vende kanë prirje më shumë, konform me strukturën sektoriale të ekonomisë, për një nivel
më të ulët të inflacionit dhe të papunësisë se sa vendet e tjera.
Në Shtetet e Bashkuara, në Japoni dhe në disa vende të tjera industrialisht të zhvilluara,

shtimi ekonomik i arsyeshëm dhe niveli i tolerueshëm i papunësisë, përafërsisht mund të
mbahen në një nivel të caktuar (hiq mënjanë recesionin e butë të rastit) nëse norma reale e
interesit, në afat të gjatë, dhe norma e inflacionit, së bashku të jenë nën 5 %.
Kjo do të ishte, madje edhe më mirë nëse këto dy agregate janë më të ulëta, mirëpo bankat
qendrore nuk janë çdoherë aq ambicioze sa ta realizojnë një objektiv të tillë.
Politika fiskale (Fiscal policy)
Politika fiskale përfshin fushën e politikës buxhetore që i referohet politikës qeveritare e cila
tenton që të ndikojë në drejtimin e ekonomisë përmes ndryshimit të taksave qeveritare, ose
përmes disa shpenzimeve fiskale (zbritje fiskale). Dy instrumentet kryesore të politikës
fiskale janë: shpenzimet qeveritare dhe ngarkimi (vënia) e taksave.
Ndryshimet në nivelin dhe kompozicionin e taksave dhe të shpenzimeve qeveritare mund të

ndikojnë në variablat në ekonomi siç vijon:
 Kërkesa agregate dhe niveli i aktivitetit ekonomik

 Struktura e alokimit të resurseve
 Shpërndarja e të hyrave.
Politika fiskale i referohet efektit të përgjithshëm të shpenzimeve (të dalave) buxhetore në

aktivitetin ekonomik.
Ekzistojnë tri pozicione të politikës fiskale: neutrale, ekspansioniste dhe shtrënguese.
185
Pozicioni neutral i politikës fiskale përfshin buxhetin e balancuar ku G=T (shpenzimet

qeveritare=të hyrat nga taksat). Shpenzimet qeveritare janë të financuara plotësisht nga të
hyrat nga taksat, ndërsa të dalat e përgjithshme buxhetore kanë efekt neutral në nivelin e
aktivitetit ekonomik.
Pozicioni ekspanzionist i politikës fiskale përfshin shtimin neto të shpenzimet qeveritare

(G>T) përmes rritjes së shpenzimet qeveritare ose uljes (pakësimin) e të hyrave nga taksat,
ose kombinim i të dyjave. Kjo do të qojë deri te deficiti i madh buxhetor, ose te suficiti i vogël
buxhetor, që qeveria më heret mund ta kishte, ose deficit nëse qeveria më herët ka pasur
buxhet të balancuar. Politika fiskale ekspansioniste zakonisht shoqërohet me deficit
buxhetor.
Politika fiskale shtrënguese (G<T) ndodh kur shpenzimet neto të qeverisë reduktohen edhe
përmes të hyrave të larta nga taksat, ose shpenzimet e reduktuara qeveritare, ose kombinim
i të dyjave. Kjo do të shpie deri te një deficit i vogël buxhetor, ose suficit të madh që qeveria
e kishte më heret, ose suficit nëse qeveria më parë kishte buxhet të balancuar. Politika fiskale
shtrënguese zakonisht shoqëroeht me suficit.
Politika fiskale konsiston në aksionet përkatëse të qeverisë që të ndryshojë nivelin dhe

strukturën e shpenzimeve publike dhe të të hyrave nga tatimet dhe taksat.
Shumë ndryshime në shpenzime dhe të hyra, ato që do të ishin të shënuara si ndryshim, nuk
kanë të bëjnë asgjë me politikën fiskale, siç e definuam më parë. Të hyrat nga tatimet dhe
taksat, për shembull, do të rriten kur ekonomia gjendet në një kohë të shtimit ekonomik të
shpejtë (bumit ekonomik), edhe pse normat e taksave mbesin të njëjta. Vetëm ndryshimi i
normave të tatimeve dhe taksave përbën një shembull të politikës fiskale.
Roli i politikës fiskale në ekonomitë në zhvillim
Qëllimi kryesor i politikës fiskale në vendet në zhvillim është promovimi i normës më të lartë
të mundshme të shtimit të kapitalit. Ekonomitë e pazhvilluara janë në deficit konstant të
kapitalit në ekonomi, prandaj kërkohet që të kenë shtim të qëndrueshëm (nxitës) dhe të
balancuar të kapitalit. Për këtë arsye, politika fiskale duhet të dizajnohet në atë mënyrë që:
186
 Të shtojë nivelin agregat të kursimeve dhe të reduktojë konsumin aktual dhe

potencial të qytetarëve.
 Të ndërrojë drejtimin ekzistues të resurseve nga ato joproduktive në produktive
dhe më shumë të përdoruara për interesa shoqërore. Kështu që politika fiskale
duhet të përzihet me planifikimin e zhvillimit.
 Të krijojë shpërndarje të drejtë të të hyrave dhe mirëqenie në shoqëri;
 Të mbrojë ekonominë nga sëmundjet e inflacionit dhe konkurrencës jo të
shëndoshë nga vendet e jashtme;
 Të mirëmbajë stabilitet relativ të çmimeve përmes masave fiskale;
 Në projektet e planifikuara zhvillimore shpenzimet qeveritare duhet të rriten. Për
këto raste mund të përdoret edhe deficiti buxhetor;
 Huamarrja publike, huat nga vendet e jashtme, etj. mund të përdoren në
zhvillimin e resurseve për sektorin publik;
 Politika fiskale në ekonomitë në zhvillim duhet të veprojë brenda kornizës të
konditave sociale, kulturore dhe politike të cilat mund të frenojnë formësimin dhe
implementimin e politikave të mira ekonomike;
 Me qëllim që të reduktojë pabarazitë në mirëqenie dhe shpërndarje, taksimi duhet
të jetë progresiv, ndërsa shpenzimet qeveritare duhet të jenë të orientuara kah
mirëqenie e qytetarëve;
Pengesat në implementimin efektiv të politikës fiskale në vendet në zhvillim janë:
 shtigjet (frëngjitë) në ligjet për taksat,
 korrupsioni në administratën tatimore,
 shtimi i lartë i popullsisë,
 shpenzimi ekstravagant qeveritar në gjëra jozhvillimore, etj..
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
187
Ambienti ekonomik dhe monetar në Eurozonë

(Economic and financial structure of the European area)
 Strategjia Evropa 2020 (Europe 2020 Strategy)
 Institucionet financiare monetare (Monetary financial institutions - MFIs), dhe
 Ndërmjetësit tjerë financiarë (Other financial intermediaries - OFIs)
 Banka Qendrore Evropiane (European Central Bank-ECB), Sistemi Evropian i

Bankave Qendrore (European System of Central Banks-ESCB) dhe Eurosistemi
(Eurosystem)
 Safet Merovci, Tregjet financiare, Prishtinë, Botimi i dytë, 2008.

 Martin T. Bohlw, Pierre L. Siklosz and David Sondermannw, European Stock Markets
and the ECB’s Monetary Policy Surprises, International Finance 11:2, 2008: pp. 117–130.
 Philipp Hartmann, Angela Maddaloni and Simone Manganelli, The Euro Area Financial
System: Structure, Integration and Policy Initiatives, 2003.
 Jozef Makúch, The Financial Markets, Its regulation and Supervision; Development and
Trends in the EU, 2003.
 The transformation of the European financial system, Second ECB Central Banking
Conference, October 2002, Frankfurt, Germany.
 http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/index_en.htm
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ky kapitull paraqet strukturat kryesore ekonomike dhe financiare të ekonomisë së

eurozonës. Për detaje, shih kapitullin 2 të librit "Politika monetare e Bankës Qendrore
Evropiane" (https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/monetarypolicy2011en.pdf)
Compared with its individual member countries, the euro area is a large and much more
closed economy. In terms of its share of global GDP, it is the world’s third-largest economy,
after the United States and China. As in other highly developed economies, the service sector
has the largest share of total output, followed by the industrial sector, while the share of
188
agriculture, fishing and forestry is relatively small. The euro area is also one of the world’s
largest economies in terms of population, with almost 340 million people.
Krahasuar me ekonomitë individuale të vendeve anëtare të saj, eurozona është e madhe dhe,
aq më tepër, është ekomomi e mbyllur. Në aspektin e pjesëmarrjes së saj në GDP-në
botërore, eurozona është ekonomia e tretë në botë, pas Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.
Sikurse në ekomomitë shumë të zhvilluara, edhe në eurozonë, sektori i shërbimeve ështc
larg sektori më i rëndësishëm në BE, pastaj vjen sektori induastrial, ndërsa pjesëmarrja e
bujqësisë, peshkimit dhe pylltarisë është relativisht e ulët. Në aspektin e popullsisë,
ekonomia e eurozonës është një nga ekonomitë më të mëdha në botë, me gati 340 milion
njerëz.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
"World Economic Outlook". International Monetary Fund. International

Monetary Fund. Retrieved August 27, 2014.
The economy of the European Union generates a GDP (nominal) of about €14.303 trillion
(US$18.451 trillion in 2014) and a GDP (PPP)* of about €12.710 trillion (US$16.773 trillion
in 2014) according to International Monetary Fund, which makes it the largest and second
largest economy in the world respectively if treated as the economy of a single country.
The European Union (EU) economy consists of an internal market and the EU is
represented as a unified entity in the World Trade Organization (WTO).
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
… A solid financial sector as a basis for growth and investment/ Michel

Barnier, Member of the European Commission/
Over the last four years I have been committed to strengthening regulation and
supervision of the financial sector to provide an effective response to the
financial crisis and to ensure that it can play an effective part in our strategy
to put the EU back on the path of smart, sustainable and inclusive growth,
creating jobs and enhancing our competitiveness.
189
The crisis clearly revealed that in addition to reinforced rules for all actors in the
financial market, deeper integration is essential as regards banks in the euro area in
particular, where spill-over concerns from one country to another are even stronger.
We have worked constructively together to strike a balance between strengthening

prudential requirements to ensure financial stability and allowing the financial sector to
ensure a sustainable flow of credit to the economy, so as to support growth and
investment./Michel Barnier, Member of the European Commission in charge of Internal
Market and Services/
+++++++++++++++
… Daniel Harar, Causes of the eurozone crisis: a summary, 2014.
The reasons for the eurozone crisis are many and varied, with some general causes and some
country-specific factors. A summary of the key issues are provided in this short note. The
list is not exhaustive.
What’s happened
Over the past few years a number of countries in the eurozone – Greece in May 2010 and
February 2012, Ireland in November 2010, Portugal in May 2011, Spain in July 2012 for its
banks and Cyprus in May 2013 – have been forced into taking emergency loans from other
eurozone and EU governments and the IMF. These countries’ governments asked for these
loans when they became unable to fund their budget deficits at sustainable interest rates on
the financial markets and faced the prospect of defaulting on their debt.
In return for the loans, these countries signed up to implement economic reforms and public
sector austerity intended to reduce their budget deficits and make their economies more
competitive. So, inability to borrow money on the markets to fund deficits was the short-
term factor behind the crisis, but what were the underlying reasons behind it?
One-size-fits-all monetary policy (Një ‘format’ përshtat të gjithë politikën

monetare)
190
The single currency began in 1999 with 11 member countries. As a result, euro members gave
control of monetary policy to the European Central Bank (ECB) which sets interest rates for
the whole of the eurozone. Some large countries, notably Germany, had weak growth and
this led to the ECB setting a relatively low interest rate. However, this rate was too low for
some booming economies like Ireland and Spain and helped create large housing market
bubbles there. [… Disa vende të mëdha, veçanërisht Gjermania, ka pasur rritje të dobët dhe
kjo çoi në atë që BQE kishte vendosur një normë relativisht të ulët interesi. Megjithatë, kjo
normë ishte shumë e ulët për disa ekonomi që lulëzonin, si Irlanda dhe Spanja, ndërsa
ndihmoi në krijimin e flluskave të mëdha të tregut të strehimit.]
Also, by giving up an independent monetary policy and currency, countries with high debt
burdens were not able to use certain measures to respond to the crisis that countries outside
the euro (like the UK) could use. These include allowing higher inflation (to reduce the debt
burden), directly/indirectly depreciating your currency (to promote exports) and buying up
your own debt to avoid default (like in quantitative easing programmes).
Misplaced confidence and assessment of risks (Besimi i gabuar dhe vlerësimi i

rreziqeve)
Borrowing costs for all eurozone governments converged upon the euro’s creation, meaning
countries, like Greece, that previously had to offer a higher interest rate than, say, Germany
to attract investment were now able to borrow more cheaply. [… Kostot e huamarrjes për të
gjitha qeveritë e eurozonës konverguan me krijimin e euros, që do të thotë se vendet, si
Greqia, që më parë është dashur të ofrojnë një normë më të lartë të interesit sesa, të themi
Gjermania, për të tërhequr investime, tani ishin në gjendje për të marrë hua më lirë.]
Likewise, private sector borrowing costs in these countries also fell toward German levels.
This fuelled a build up of government debt in Greece and Portugal, as well as private sector
debt in Portugal, Ireland and Spain. The implication was that financial markets perceived
every country in the eurozone to have virtually the same risk of defaulting on their loans
(perhaps assuming all eurozone countries ‘were in it together’). Once the global financial
crisis began in 2008, investors thought again. Countries with high debt burdens and weak
economies, such as Greece, soon saw their borrowing costs rise.
191
Economic divergence and trade imbalances (Divergjenca ekonomike dhe

cekuilibri tregtar)
As mentioned above, different economies in the eurozone were growing at different speeds
in the 2000s. Many of the countries that ultimately needed bailouts also saw their economy’s
productivity levels and competitiveness decline (due to higher labour costs) relative to the
eurozone average (and especially Germany) during this period. So, countries like Greece,
Ireland and Spain, who were growing strongly and buying lots of imports, were also
becoming less competitive internationally. The result was that a large trade deficit had to be
funded by high levels of public and private borrowing (which had become cheaper).
Once the financial crisis hit and borrowing costs starting rising for these countries,
confidence in their ability to repay this debt was called into question, making financing it
more difficult and expensive. The single currency also meant that the easy way to regain
competitiveness (at least in the short-term) of devaluing your currency was not an option
for these countries. Meanwhile, Germany had accumulated large trade surpluses during this
time, partly as a result of lowering its labour costs (through restraint in wage
growth).[Ndërkohë, Gjermania kishte grumbulluar suficit të madh tregtar gjatë kësaj kohe,
pjesërisht si rezultat i uljes së shpenzimeve të saj të punës (përmes kufizimit në rritjen e
pagave).]
Response to the crisis (Përgjigjja ndaj krizës)
When the euro was created, no mechanism was set up to deal with debt crises such as those
seen since 2010. As a result, emergency rescue plans had to be drawn up and agreed on
the hoof. The long drawn-out affairs that became synonymous with these bailouts were
viewed unfavourably by many. It also created the impression that the larger eurozone
countries that were providing the bulk of the loans were split as to how best to resolve the
crisis. [Kur u krijua euro, nuk u ngrit një mekanizëm për t'u marrë me krizat e borxheve të
tilla si ato të para që prej vitit 2010. Si rezultat, duhej hartuar planet e shpëtimit të
urgjencës, ndërsa ranë dakord të ecin tutje me këtë.]
This lack of decisive action weakened confidence in international markets, prolonging the
crisis.
192
+++++++++++++++++++++++++++++++
The reasons leading up to the crisis were different for each country. Some of these factors
are summarised very briefly below:[Arsyet kryesore që quan deri te kriza ishin të
ndryshme për secilin vend. Disa nga këta faktorë janë përmbledhur shkurtimisht sic
vijon:]
• Greece (loans totalling €240bn) – high public sector debt, generous public sector benefits,
chronic tax evasion and weak competitiveness.
• Ireland (loans totalling €85 billion, including €17.5 billion from Irish Treasury and
National Pension Reserve Fund) – declining competitiveness and property bubble funded
by banks which went bust and were taken over and underwritten by the state, causing
government debt crisis.
• Portugal (loans totalling €78bn) – moderately high private and public sector debt, weak
competitiveness, and anaemic growth.
• Spain (loans totalling €41bn) – an ailing banking sector had lent heavily to construction
sector before the housing bubble burst.
• Cyprus (loans totalling €10bn) – collapse of the banking sector (massive relative to size
of economy), partly due to links to Greece.
The majority of the loans provided to the countries were funded by other eurozone
countries, with the IMF also contributing.
++++++++++++++++++++++++++++++
1.1.1. Labour market
The unemployment rate in the euro area reached very high levels in the 1980s and 1990s.
Having fallen back during the initial years of EMU, it has risen markedly since the recession
began. By December 2009, the unemployment rate was 9.9%, corresponding to
about 15.5 million unemployed persons across the euro area. Euro area labour
markets are also characterised by a relatively low labour force participation rate in
193
comparison with other countries. In particular, young and older Europeans as well as
women participate to a relatively low extent.
The euro area seasonally-adjusted unemployment rate was 12.1% in November

2013, stable since April. The EU unemployment rate was 10.9%, stable since May. In both
zones, the rates increased compared with November 2012, when they were 11.8% and 10.8%
respectively.
Among the Member States5, the lowest unemployment rates were recorded in Austria
(4.8%), Germany (5.2%) and Luxembourg (6.1%), and the highest in Greece (27.4% in
September 2013) and Spain (26.7%).
The Eurozone seasonally-adjusted unemployment rate was 11.5% in October 2014, stable
compared to September 2014, but down from 11.9% in October 2013. The EU 28
unemployment rate was 10.0% in October 2014, also stable compared with September 2014
and down from 10.7% in October 2013. The figures were published by the statistical office
of the European Union, Eurostat.
Eurostat estimated that 24.413 million men and women in the EU, of whom
18.395 million in the Eurozone, were unemployed in October 2014. Compared
with September 2014, the number of persons unemployed increased by 42.000 in the
EU and by 60.000 in the Eurozone. Compared with October 2013, unemployment fell by
1.549 million in the EU and by 547.000 in the Eurozone.
Among the member-states, the lowest unemployment rates were recorded in

Germany (4.9%) and Austria (5.1%), and the highest in Greece (25.9% in August
2014) and Spain (24.0%). Compared to a year ago, the unemployment rate in October
2014 fell in 22 members-tates, increased in 5 and remained stable in Luxembourg. The
largest decreases were registered in Hungary (10.0% to 7.3% between September 2013 and
September 2014), Portugal (15.6% to 13.4%), Spain (26.0% to 24.0%), Bulgaria (13.0% to
11.1%) and Greece (27.8% to 25.9% between August 2013 and August 2014), and the highest
increases were registered in Italy (12.3% to 13.2%) and Finland (8.3% to 8.9%).
5
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/3-08012014-BP/EN/3-08012014-BP-EN.PDF
194
1.1.2. Economic policy
Economic reforms
Economic reforms in the goods, capital and labour markets which remove barriers to
competition and increase market flexibility are key for the smooth functioning of the
Economic and Monetary Union (EMU). Such reforms are key to raise productivity and
employment in the euro area, thereby supporting the growth potential of the euro area in
the long run. At the same time, through enhancing competition and fostering innovation,
such reforms will contribute to lowering price pressure. By making the euro area markets
more flexible, such reforms also help countries to adapt faster and at lower cost to economic
shocks. The case for structural economic reforms is very strong in a monetary union, such
as the euro area, since there are no longer national monetary and exchange rate policies to
respond to country-specific shocks.
195
Lisbon Strategy for Growth and Jobs
Launch in March 2000: economic, social and environmental reforms
The economic reform agenda for Europe has been laid down in the so-called Lisbon Strategy
for Growth and Jobs. In this context, the EU Heads of State or Government (European
Council) launched a wide-ranging and ambitious programme of economic, social and
environmental reforms in March 2000 covering policies at both the national and the EU
level to enhance the standard of living of European citizens. To achieve this goal, the Lisbon
Strategy aimed to transform the European Union into a highly competitive and knowledge-
based economy while maintaining a high degree of social cohesion and environmental
sustainability.
The Lisbon strategy for growth and jobs (2000)
The Lisbon strategy for growth and jobs was launched in 2000 as a response to globalisation.
The idea is for the EU and its member countries to cooperate on reforms aimed at generating
growth and more and better jobs by investing in people's skills, the greening of the economy
and innovation.
Key areas
The strategy gives pointers for some key reforms in EU countries:
Investing in people – to adjust to globalisation, the EU’s fast-changing economy

requires a flexible and highly skilled workforce. Lifelong learning projects help people to
adapt to a changing job market.
More research, development and innovation – strengthening links between

research institutes, universities and businesses. At the same time, spending on
research and development in the EU should increase to match international competitors.
A more dynamic business environment – less red tape and easier access to
credit, especially for small and medium-sized businesses.
196
A greener economy – leading the fight against climate change, the EU aims to
reduce the environmental impact of economic growth by saving energy and promoting
new, environment-friendly technologies.
Relaunch in March 2005: refocused on four priorities

In March 2005, the EU Council, under the pressure of France and Germany, relaxed the
rules; the EC said it was to respond to criticisms of insufficient flexibility and to make the
pact more enforceable.6 The Ecofin agreed on a reform of the SGP (Stability and Growth
Pact). [Në mars të vitit 2005, Këshilli i BE-së, nën presionin e Francës dhe Gjermanisë, i
relaksoi rregullat; KE tha se ishte për t'iu përgjigjur kritikave të fleksibilitetit të
pamjaftueshem dhe për të bërë paktin më të zbatueshëm.]
The ceilings of 3% for budget deficit and 60% for public debt were maintained,
but the decision to declare a country in excessive deficit can now rely on certain
parameters:
 the behaviour of the cyclically adjusted budget,
 the level of debt,
 the duration of the slow growth period, and
 the possibility that the deficit is related to productivity-enhancing procedures.7
While acknowledging the continuing relevance of the social and environmental

pillars, the European Council streamlined the governance framework and
refocused the strategy on ‘growth and jobs’ by identifying four main priority
areas:[Duke pranuar rëndësinë e vazhdueshme të shtyllave sociale dhe mjedisore, Këshilli
Evropian trajektoi kuadrin e qeverisjes, ndersa e rifokusoi strategjinë për 'zhvillim dhe
vende pune' duke identifikuar katër fushat kryesore prioritare:]
 Promoting knowledge and innovation,

 Making the EU an attractive area to invest and work in,
 Fostering growth and employment based on social cohesion, and
6
"‘The reform of the Stability and Growth Pact’: Speech by José Manuel González-Páramo". European Central Bank.
13 October 2005.
7
Jump up^ Senior Nello, Susan (2009). The European Union: Economics, Policies and History (2nd ed.). New York:
McGraw-Hill. p. 250.
197
 Promoting sustainable development.
++++++++++++++++++++++++++++++++
Why do we need economic reforms?
To stay competitive with traditional trading partners like the US and Japan, and with
emerging economies like China and India, the EU needs to be more innovative. Ultimately,
economic reforms are about ensuring the sustainability of European welfare systems in
the future.[Në fund të fundit, reformat ekonomike janë për sigurimin e qëndrueshmërisë
së sistemeve europiane të mirëqenies në të ardhmen.]
Who does what?
As a “partnership for growth and jobs” between the EU and its member countries, the
Lisbon strategy sets out the general thrust for reforms and sets the objectives
and priorities for action.
Individual governments then set up national reform programmes that take

account of their specific situation.
Reforms cover areas such as:
 public finance,
 education,
 research and development,
 the business environment, and labour markets.
The EU monitors each country’s progress and makes further recommendations if

necessary.
EU countries receive €350 bn from the EU structural funds to help them

implement these reforms. A further €50 bn is channelled into research and
development projects.
Economic recovery
198
In 2008, the EU adopted a plan to stimulate recovery from the economic and
financial crisis.
 The plan injected €200 bn into the economy – €170 bn from national
budgets and €30bn from EU funds and the European Investment Bank.
 The aim is to stimulate demand and boost confidence in the short term while at the
same time making the EU economy greener and more innovative by
funding investments in skills, infrastructure, and environment-friendly
technologies.
The three-year EU economic policy cycle
In March 2008, a new policy cycle started. The general set-up is always the same: each cycle
begins with a strategic report by the Commission which puts forward the priorities of EU
economic policy for the ensuing three years. The report is accompanied by a proposal for a
set of Integrated Guidelines which is adopted by the Council.
On the basis of the Integrated Guidelines, each Member State puts forward a National
Reform Programme and gives account of its progress in autumn of each year in an
Implementation Report. The Commission assesses the Implementation Reports in its
Annual Progress Report in December. If deemed necessary, the country-specific
recommendations (including euro area specific recommendations), which are an essential
part of the Integrated Guidelines, may be adopted in the course of the annual review process.
At the end of the third year, the Integrated Guidelines, the National Reform Programmes
and the Community Lisbon programme are renewed, on the basis of an overall assessment
of progress during the cycle.
Looking to the future - The EU 2020 strategy
On 3 March 2010, the European Commission has launched the Europe 2020
Strategy to go out of the crisis and prepare EU economy for the next decade.
Europe 2020 is the EU's growth strategy for the coming decade. In a changing
world, we want the EU to become a smart, sustainable and inclusive economy.
199
These three mutually reinforcing priorities should help the EU and the Member States
deliver high levels of employment, productivity and social cohesion.
Concretely, the Union has set five ambitious objectives - on employment,

innovation, education, social inclusion and climate/energy - to be reached by
2020. Each Member State has adopted its own national targets in each of these areas.
Concrete actions at EU and national levels underpin (perforcojne) the strategy.
In May 2013, a new package of legislation (the 'two-pack') came into force with two
key objectives:
 to improve budgetary coordination by introducing a common budgetary

timeline for the euro area member states and the possibility for the European
Commission to assess national budgetary plans prior to their adoption
 to improve economic and financial surveillance in the euro area through a
system whereby a member state experiencing serious financial difficulties or financial
sector instability will be subject to enhanced surveillance by the European
Commission.
1.1.3. Fiscal policies
Fiscal policies have a significant impact on economic growth, macroeconomic stability and
inflation.
Key aspects in this respect are the level and composition of government expenditure
and revenue, budget deficits and government debt.
Fiscal discipline is a pivotal element of macroeconomic stability.
[Politikat fiskale kanë një ndikim të rëndësishëm në rritjen ekonomike, stabilitetin

makroekonomik dhe inflacionin.
Aspektet kyçe në këtë ceshtje janë niveli dhe përbërja e shpenzimeve qeveritare dhe të
ardhurave, deficitet buxhetore dhe borxhi qeveritar.
Disiplina fiskale është një element i rëndësishëm i stabilitetit makroekonomik.]
200
The need for fiscal discipline is even stronger in a monetary union, such as the
euro area, which is made of sovereign states that retain responsibility for their
fiscal policies.
There are no longer national monetary and exchange rate policies to respond to country-
specific shocks, and fiscal policies can better cushion such shocks if they start from a sound
position.
Institutional arrangements
A number of institutional arrangements for sound fiscal policies have been

agreed at the EU level, also with a view to limiting risks to price stability.
These include:
 the prohibition of monetary financing (Article 123 of the Treaty on the

Functioning of the European Union),
 the prohibition of privileged access to financial institutions (Article 124 of
the Treaty on the Functioning of the European Union),
 the no-bail-out clause (Article 125 of the Treaty on the Functioning of the European
Union),
 the fiscal provisions to avoid excessive government deficits (Article 126 of
the Treaty on the Functioning of the European Union, including the excessive deficit
procedure), and
 the Stability and Growth Pact (secondary legislation based on Articles 121 and
126 of the Treaty on the Functioning of the European Union).
Excessive deficit procedure
The basic rule of budgetary policy enshrined in the Treaty is that Member States shall
avoid excessive (jashtë mase) government deficits. Compliance with this rule is to be
examined on the basis of reference values for the general government deficit (3%) and gross
debt (60%) in relation to GDP, whereby a number of qualifications can be applied.
201
In particular, only an exceptional and temporary excess of the deficit over the reference
value can be exempt from being considered excessive, and then only if it remains close to
the reference value.
The decision as to whether a Member State is in a situation of excessive deficit lies with the
ECOFIN Council, acting upon a recommendation from the European Commission.
If the Council decides that a Member State is in a situation of excessive deficit, the excessive
deficit procedure provides for the necessary steps to be taken. These could ultimately lead
to imposing sanctions on the country concerned.
Stability and Growth Pact
The Stability and Growth Pact (SGP) is an agreement, among the 28 Member states of
the European Union, to facilitate and maintain the stability of the Economic and Monetary
Union (EMU). [Pakti i Stabilitetit dhe Rritjes (The Stability and Growth Pact - SGP) është
një marrëveshje, në mesin e 28 shteteve anëtare të Bashkimit Evropian, për të lehtësuar
dhe për të ruajtur stabilitetin e Bashkimit Ekonomik dhe Monetar (the Economic and
Monetary Union - EMU).]Based primarily on Articles 121 and 1268 of the Treaty on the
Functioning of the European Union, it consists of fiscal monitoring of members by
the European Commission and the Council of Ministers, and the issuing of a yearly
recommendation for policy actions to ensure a full compliance with the SGP
also in the medium-term.
The purpose of the pact was to ensure that fiscal discipline would be
maintained and enforced in the EMU.9 All EU member states are automatically
members of both the EMU and the SGP, as this is defined by paragraphs in the EU Treaty
itself. The fiscal discipline is ensured by the SGP by requiring each Member
State, to implement a fiscal policy aiming for the country to stay within the
limits on government deficit (3% of GDP) and debt (60% of GDP); and in case
8
Consolidated EU treaties
9
"What is the stability and growth pact?". The Guardian. UK. 27 November 2003. Retrieved 26 April 2011.
202
of having a debt level above 60% it should each year decline with a satisfactory
pace towards a level below.
1.1.4. External trade
The European Union is the largest exporter in the world10 and as of 2008 the largest
importer of goods and services.11
The euro area economy is relatively open, particularly when compared with other major
economies, such as the United States, China, or Japan. Its trade openness has noticeably
increased since 1998, primarily as a result of growing trade with new EU Member States and
China. In 2012, extra-euro area imports and exports of goods accounted for almost 39% of
euro area GDP, up from 25% in 1999. Yet, the euro area remains far less open than the
economies of individual euro area member states.
Trade in goods accounts for about three-quarters of total euro area external trade.
Comparing the sectoral composition of extra-euro area imports and exports, imports tend
to have a larger share of energy and raw materials, while exports appear more
heavily focused on processed goods.
The largest share is taken up by business services, followed by transportation and travel
services.
Geographical composition of euro area trade12
The non-euro area EU Member States and the top 10 trading partners outside
the EU together account for about three-quarters of euro area trade.
Among individual countries, the United Kingdom, the United States and China are the
area’s three main trading partners. Taken together, non-euro area EU Member States also
represent a significant share of external trade.
10
"Central Intelligence Agency". Cia.gov. Retrieved 26 April 2011.
11
"World trade report 2009". WTO information website.
12
https://www.ecb.europa.eu/mopo/eaec/trade/html/index.en.html
203
Export and import shares of the euro area's main trading partners (percentage points)
Source: ECB calculations are based on Eurostat trade data.
2003 - 2007 2008 - 2012
Exports Imports Exports Imports
Non-EU trading 38.14 42.41 39.57 43.56

partners
United States 14.78 9.90 11.82 8.50
Switzerland 5.75 4.79 6.04 4.68
China 3.67 9.58 5.77 12.34
Russia 3.65 6.24 4.49 7.48
Turkey 2.72 2.10 3.00 2.00
Japan 2.69 4.58 2.25 3.2
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
The Euro
http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/index_en.htm
The euro is the single currency shared by 19 of the European Union's Member States, which
together make up the euro area.
The introduction of the euro in 1999 was a major step in European integration. It has also
been one of its major successes: more than 337.5 million EU citizens now use it as their
currency and enjoy its benefits, which will spread even more widely as other EU countries
adopt the euro.
204
When the euro was launched on 1 January 1999, it became the new official currency of 11
Member States, replacing the old national currencies – such as the Deutschmark and the
French franc – in two stages.
First the euro was introduced as an accounting currency for cash-less payments
and accounting purposes, while the old currencies continued to be used for cash
payments.
Since 1 January 2002 the euro has been circulating in physical form, as banknotes and
coins. The euro is not the currency of all EU Member States. Two countries (Denmark and
the United Kingdom) have ‘opt-out’ clauses in the Treaty exempting them from
participation, while the remainder (several of the more recently acceded EU members plus
Sweden) have yet to meet the conditions for adopting the single currency.
Which countries have adopted the euro - and when?
Belgium, Germany,
Ireland, Spain, France,
1999 Italy, Luxembourg, the

Netherlands, Austria,
Portugal and Finland (11)
2001 Greece
Introduction of euro
2002 banknotes and coins
2007 Slovenia
2008 Cyprus, Malta
2009 Slovakia
205
2011 Estonia
2014 Latvia
2015 Lithuania
Effective exchange rates
 Nominal EER: a geometric weighted average of the bilateral exchange rates of

the euro against the currencies of a selection of trading partners.
 Real EER: takes into account developments in relative prices between the euro
area and its trading partners. They are calculated on the basis of consumer price
indices, producer price indices, GDP deflators and unit labour cost indices - the latter
for the total economy as well as for the manufacturing sector. It provides a measure
of international cost and price competitiveness of the euro area.
Nominal and real EER indices are currently computed against:
 a narrow group of 12 partner countries (EER-12),
 a group of 20 partner countries (EER-20), comprising the EER-12 plus
China and the seven non-euro area EU Member States not included in
the EER-12,
 a broad group of 39 partner countries (EER-39), encompassing the EER-
20 plus 19 additional relevant trading partners (see the table below for
the complete list).
The EERs are constructed using moving trade weights, computed on the basis
of shares in euro area external trade in manufactured goods. The scheme
combines information on imports and exports and accounts for so-called third-
market effects, i.e. competition faced by euro area exporters in a partner
country from exporters of a third country.
The weighting schemes for the EERs are computed on the basis of trade data from the
following periods: 1995-1997 for the series up to 1997; 1998-2000, 2001-2003, 2004-2006;
206
and 2007-2009 for the series from 2007 onwards (see Box 1 in the ECB Monthly Bulletin of
March 2012). Developments in the EER-20 set of indices are regularly commented in the
ECB Monthly Bulletin.
1.5. Financial structure
The financial system channels funds from those who are net savers (i.e. who spend less
than their income) to those who are net spenders (who spend more than their income).
The two main routes to channel funds from savers to borrowers are:
 direct or market-based finance via financial markets (see top route in the chart below),
and
 indirect or bank-based finance via financial intermediaries (see the bottom of the chart
below).
Functions of financial systems
207
1.6. Financial markets
Financial markets can be divided into money, debt, and equity markets.
Money market
 The money market consists of the unsecured and secured ‘cash’ segments and
derivatives segments. The money market in a broader sense also includes the market
for short-term debt securities.
Debt market
 The amount outstanding of euro-denominated short-term debt securities issued by euro

area residents totalled around 13% of GDP at the end of 2012, showing a decline
compared with the end of 2011. While the outstanding amount of short-term debt
securities issued by non-financial corporations in 2012 remained broadly stable, it
declined for MFIs. The outstanding amount of short-term debt issued by the public
sector decreased slightly in 2012 compared to the previous year.
 Long-term debt securities accounted for around 142% of GDP at the end of 2012. In this
market, the public sector is the most important issuer, followed by the MFI sector and
the other issuers of the private sector.
Equity market
 Turning to the equity market, a commonly used indicator of its importance is the market
capitalisation of stocks traded in terms of GDP. This indicator, albeit affected by
movements in stock prices, shows that the equity market is less important than the debt
securities market in the euro area.
1.1.7. Financial intermediaries – MFIs
There are two categories:
 monetary financial institutions (MFIs), and

 other financial intermediaries (OFIs).
208
MFIs
MFIs include:
 the Eurosystem (ECB and the NCBs of those countries that have adopted the
euro),
 credit institutions (the most important financial intermediaries in the euro area)
and
 non-credit institutions (mainly money market funds) whose business is to
receive deposits from entities other than MFIs and to grant credit and/or invest in
securities.
Consolidated balance sheet of MFI sector
 MFIs regularly report data on their assets and liabilities tthe ECB and the NCBs. These
data are used to compute the consolidated balance sheet of the MFI sector.
 The chart below shows the composition of the consolidated balance sheet of the euro area
MFI sector at the end of 2012. Deposits are the most important liability item,
while loans represent the largest share of total MFI assets.
 The consolidated MFI balance sheet represents the basis for the computation of some of
the key monetary and credit variables regularly monitored at the ECB. In particular,
this balance sheet is used to calculate the euro area monetary aggregates.
Other financial intermediaries - OFIs
OFIs form a broad category comprising insurance corporations, pension funds,

financial auxiliaries, mutual funds, securities and derivatives dealers and
financial corporations engaged in lending (see definition and sub-categories of OFIs).
A corporation or quasi-corporation other than an insurance corporation and pension fund

that is engaged mainly in financial intermediation by incurring liabilities in forms other than
currency, deposits and/or close substitutes for deposits from institutional entities other than
MFIs, in particular those engaged primarily in long-term financing, such as corporations
209
engaged in financial leasing, financial vehicle corporations created to be holders of

securitised assets, financial holding corporations, dealers in securities and derivatives (when
dealing for their own account), venture capital corporations and development capital
companies.
+++++++++++++++++++++++++
2. MONETARY POLICY IN THE EUROPEAN AREA

2. 1. Monetary policy
Inflation
Inflation refers to a general increase in consumer prices and is measured by an

index which has been harmonised across all EU Member States: Harmonised
Index of Consumer Prices (HICP). The HICP is the measure of inflation which the Governing
Council uses to define and assess price stability in the euro area as a whole in quantitative
terms.
2.1.1. Objective of monetary policy
The primary objective of the ECB’s monetary policy is to maintain price stability. The ECB
aims at inflation rates of below, but close to, 2% over the medium term.
To maintain price stability is the primary objective of the Eurosystem and of the single
monetary policy for which it is responsible. This is laid down in the Treaty on the
Functioning of the European Union, Article 127 (1).
"Without prejudice to the objective of price stability", the Eurosystem will also "support the
general economic policies in the Community with a view to contributing to the achievement
of the objectives of the Community". These include a "high level of employment" and
"sustainable and non-inflationary growth".
The Treaty establishes a clear hierarchy of objectives for the Eurosystem. It assigns
overriding importance to price stability. The Treaty makes clear that ensuring price stability
is the most important contribution that monetary policy can make to achieve a favourable
economic environment and a high level of employment.
210
These Treaty provisions reflect the broad consensus that:
 The benefits of price stability are substantial (see benefits of price stability).
Maintaining stable prices on a sustained basis is a crucial pre-condition for increasing
economic welfare and the growth potential of an economy.
 The natural role of monetary policy in the economy is to maintain price stability
(see scope of monetary policy). Monetary policy can affect real activity only in the
shorter term (see the transmission mechanism). But ultimately it can only influence
the price level in the economy.
The Treaty provisions also imply that, in the actual implementation of monetary policy
decisions aimed at maintaining price stability, the Eurosystem should also take into
account the broader economic goals of the Community. In particular, given that monetary
policy can affect real activity in the shorter term, the ECB typically should avoid generating
excessive fluctuations in output and employment if this is in line with the pursuit of its
primary objective.
2.1.2. Scope of monetary policy
The central bank is the sole issuer of banknotes and bank reserves. That means it is the
monopoly supplier of the monetary base. By virtue of this monopoly, it can set the conditions
at which banks borrow from the central bank. Therefore it can also influence the conditions
at which banks trade with each other in the money market.
In the short run, a change in money market interest rates induced by the central bank sets
in motion a number of mechanisms and actions by economic agents. Ultimately the change
will influence developments in economic variables such as output or prices. This process
– also known as the monetary policy transmission mechanism – is highly
complex. While its broad features are understood, there is no consensus on its detailed
functioning.
Long-run neutrality of money
It is widely agreed that in the long run – after all adjustments in the economy have worked
through – a change in the quantity of money in the economy will be reflected in a change in
211
the general level of prices. But it will not induce permanent changes in real variables such
as real output or unemployment.
This general principle, referred to as "the long-run neutrality of money", underlies all
standard macroeconomic thinking. Real income or the level of employment are, in the long
term, essentially determined by real factors, such as technology, population growth or the
preferences of economic agents.
Inflation – a monetary phenomenon
In the long run a central bank can only contribute to raising the growth potential of the
economy by maintaining an environment of stable prices. It cannot enhance economic
growth by expanding the money supply or keeping short-term interest rates at a level
inconsistent with price stability. It can only influence the general level of prices.
Ultimately, inflation is a monetary phenomenon. Prolonged periods of high inflation are

typically associated with high monetary growth. While other factors (such as variations in
aggregate demand, technological changes or commodity price shocks) can influence price
developments over shorter horizons, over time their effects can be offset by a change in
monetary policy.
2.1.3. Monetary policy instruments
Operational Framework
In order to achieve its primary objective, the Eurosystem uses a set of monetary policy
instruments and procedures. This set forms the operational framework to implement the
single monetary policy.
Monopoly supplier of monetary base
The Eurosystem is the sole issuer of banknotes and bank reserves in the euro area. This
makes it the monopoly supplier of the monetary base, which consists of
 currency (banknotes and coins) in circulation,
 the reserves held by counterparties with the Eurosystem, and
212
 recourse by credit institutions to the Eurosystem’s deposit facility.
These items are liabilities in the Eurosystem’s balance sheet. Reserves can be broken down
further into required and excess reserves.
In the Eurosystem’s minimum reserve system, counterparties are obliged to hold reserves
with the national central banks (NCBs). Beyond that, credit institutions usually hold only a
small amount of voluntary excess reserves with the Eurosystem.
By virtue of its monopoly, a central bank is able to manage the liquidity situation in the
money market and influence money market interest rates.
Signalling the monetary policy stance
In addition to steering interest rates by managing liquidity, the central bank can also signal
its monetary policy stance to the money market. This is usually done by changing the
conditions under which the central bank is willing to enter into transactions with credit
institutions.
Ensuring proper functioning of the money market
In its operations, the central bank also aims to ensure a proper functioning of the money
market and to help credit institutions meet their liquidity needs in a smooth manner. This
is achieved by providing both regular refinancing to credit institutions and facilities that
allow them to deal with end-of-day balances and to cushion transitory liquidity fluctuations.
Guiding principles
The operational framework of the Eurosystem is based on the principles laid down in the
Treaty on European Union. Article 127 of the Treaty on the Functioning of the European
Union states that in pursuing its objectives, the Eurosystem "(…) shall act in accordance with
the principle of an open market economy with free competition, favouring an efficient
allocation of resources (…)".
In addition to the principles set out in the Treaty on European Union, the operational
framework follows several guiding principles.
213
Operational efficiency
The most important principle is operational efficiency. It can be defined as the capacity of
the operational framework to enable monetary policy decisions to feed through as precisely
and as fast as possible to short-term money market rates. These in turn, through the
monetary policy transmission mechanism, affect the price level.
Equal treatment and harmonisation
Another principle is that credit institutions must be treated equally irrespective of their size
and location in the euro area. The harmonisation of rules and procedures helps to ensure
equal treatment by trying to provide identical conditions to all credit institutions in the euro
area in transactions with the Eurosystem.
Decentralised implementation
One principle specific to the Eurosystem is the decentralised implementation of monetary

policy. The ECB coordinates the operations and the national central banks (NCBs) carry out
the transactions.
Simplicity, transparency, continuity, safety and cost efficiency
Simplicity and transparency ensure that the intentions behind monetary policy operations
are correctly understood. The principle of continuity aims at avoiding major changes in
instruments and procedures, so that central banks and their counterparties can draw on
experience when participating in monetary policy operations. The principle of safety
requires that the Eurosystem’s financial and operational risks are kept to a minimum. Cost
efficiency means keeping low the operational costs to both the Eurosystem and its
counterparties arising from the operational framework.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
214
2. 2. ECB, ESCB and the Eurosystem
Since 1 January 1999 the European Central Bank (ECB) has been responsible for
conducting monetary policy for the euro area - the world’s largest economy after the United
States.
The euro area came into being when responsibility for monetary policy was transferred from
the national central banks of 11 EU Member States to the ECB in January 1999. Greece
joined in 2001, Slovenia in 2007, Cyprus and Malta in 2008, Slovakia in 2009. The creation
of the euro area and of a new supranational institution, the ECB, was a milestone in the long
and complex process of European integration.
19 out of 28 EU member states use the euro as official currency in a currency union. Five of
these 19 eurozone states struggle with adebt crisis after having joined the euro. The
remaining 9 states use their own currency with the possibility to join the euro later. The euro
is also the most widely used currency in the EU.
European Central Bank
The legal basis for the single monetary policy is the Treaty establishing the European
Community and the Statute of the European System of Central Banks and of the
European Central Bank. The Statute established both the ECB and the
European System of Central Banks (ESCB) as from 1 June 1998. The ECB was
established as the core of the Eurosystem and the ESCB. The ECB and the national central
banks together perform the tasks they have been entrusted with. The ECB has legal
personality under public international law.
European System of Central Banks
The ESCB comprises the ECB and the national central banks (NCBs) of all EU Member
States (Article 107.1 of the Treaty) whether they have adopted the euro or not. back to top
215
2.2.1. Eurosystem
The Eurosystem comprises the ECB and the NCBs of those countries that have adopted the
euro. The Eurosystem and the ESCB will co-exist as long as there are EU Member States
outside the euro area.
Basic tasks of the Eurosystem
The Treaty on the Functioning of the European Union entrusts the European System of
Central Banks (ESCB) with the task of performing the central bank function for the Union.
Since some EU Member States do not participate in Economic and Monetary Union, the
terms "ESCB" and "Union" are to be read as "Eurosystem" and "euro area", respectively.
Monetary policy
The Eurosystem is responsible for defining and implementing the monetary

policy of the euro area. This is a public policy function that is implemented mainly by
financial market operations. Important for this task is the full control of the Eurosystem
over the monetary base. As part of that, the ECB and the national central banks (NCBs) are
the only institutions that are entitled to actually issue legal tender banknotes in the euro
area. Given the dependence of the banking system on base money, the Eurosystem is thus
in a position to exert a dominant influence on money market conditions and money market
interest rates.
Foreign exchange operations
Foreign exchange operations influence exchange rates and domestic liquidity conditions;
both are important variables for monetary policy. Assigning this task to the Eurosystem is
therefore logical, also because central banks have the necessary operational facilities.
Secondly, if the central bank carries out this task, it ensures that the foreign exchange
operations remain consistent with the aims of the central bank's monetary policy.
Promote smooth operation of payment systems
Payment systems are a means to transfer money between credit and other monetary
institutions. This function places them at the heart of an economy's financial infrastructure.
216
Assigning the task of promoting their smooth operation to the Eurosystem acknowledges
the importance of having sound and efficient payment systems - not only for the conduct of
monetary policy but also for the stability of the financial system and as such for the economy
as a whole.
Hold and manage foreign reserves
One of the most important reasons for managing the foreign reserves portfolio is to ensure
that the ECB has sufficient liquidity to conduct its foreign exchange operations. The ECB's
foreign reserves are currently managed in a decentralised manner by the NCBs that opt to
take part in operational ECB foreign reserve management activities. These NCBs act on
behalf of the ECB in accordance with instructions received from the ECB. Although the NCBs
manage their own foreign reserves independently, their operations on the foreign exchange
market are, above a certain limit, subject to the approval of the ECB, in order to ensure
consistency with the exchange rate and monetary policy of the Eurosystem.
Euro area
The euro area consists of the EU countries that have adopted the euro.
The mission of the European Central Bank
The European Central Bank and the national central banks together constitute the
Eurosystem, the central banking system of the euro area. The main objective of the
Eurosystem is to maintain price stability: safeguarding the value of the euro.
We at the European Central Bank are committed to performing all central bank tasks
entrusted to us effectively. In so doing, we strive for the highest level of integrity,
competence, efficiency and transparency.
The mission of the Eurosystem
The Eurosystem, which comprises the European Central Bank and the national central
banks of the Member States whose currency is the euro, is the monetary authority of the
euro area. We in the Eurosystem have as our primary objective the maintenance of price
217
stability for the common good. Acting also as a leading financial authority, we aim to
safeguard financial stability and promote European financial integration.
In pursuing our objectives, we attach utmost importance to credibility, trust, transparency

and accountability. We aim for effective communication with the citizens of Europe and the
media. We are committed to conducting our relations with European and national
authorities in full accordance with the Treaty provisions and with due regard to the principle
of independence.
We jointly contribute, strategically and operationally, to attaining our common goals, with
due respect to the principle of decentralisation. We are committed to good governance and
to performing our tasks effectively and efficiently, in a spirit of cooperation and teamwork.
Drawing on the breadth and depth of our experiences as well as on the exchange of know-
how, we aim to strengthen our shared identity, speak with a single voice and exploit
synergies, within a framework of clearly defined roles and responsibilities for all members
of the Eurosystem.
The strategic intents of the Eurosystem
First strategic intent
Acknowledged authority in monetary and financial matters
Building on its solid constitutional basis, its independence and its internal cohesion, the
Eurosystem, the central banking system of the euro area, shall act as the monetary authority
of the euro area and as a leading financial authority, fully recognised inside and outside
Europe. In pursuing its primary objective, the maintenance of price stability, the
Eurosystem shall undertake the necessary economic and monetary analyses and adopt and
implement appropriate policies. It shall also properly and effectively respond to monetary
and financial developments.
218
Second strategic intent
Financial stability and European financial integration
The Eurosystem shall aim to safeguard financial stability and promote European financial
integration in cooperation with the established institutional structures. To this end, it shall
contribute to policies providing for a sound European and global architecture for financial
stability.
Third strategic intent
Accountability, credibility and trust. Closeness to the citizens of Europe
The Eurosystem attaches utmost importance to credibility, trust, transparency and

accountability. It aims for effective communication with the citizens of Europe and the
media. It is committed to conducting its relations with European and national authorities in
full accordance with the Treaty provisions and with due regard to the principle of
independence. To this end, the Eurosystem will keep abreast of the transformations
affecting money and financial markets and will be sensitive to the public interest and market
needs. back to top
Fourth strategic intent
Shared identity, clarity of roles and responsibilities and good governance
The Eurosystem shall aim to strengthen its shared identity within a framework of clearly
defined roles and responsibilities for all its participants. To this end, the Eurosystem will
build on the potential and deep involvement of all its members, as well as on their
commitment and willingness to work towards agreement. Furthermore, the Eurosystem is
committed to good governance and to applying effective and efficient organisational
structures and working methods.
In performing its activities, the Eurosystem shall be guided by a number of organisational

principles.
219
Organisational principles for the fulfilment of Eurosystem functions by all

members of the Eurosystem
With due respect to the principle of decentralisation which is at the root of the System:
1. Participation
All members of the Eurosystem shall contribute strategically and operationally to the goals
of the Eurosystem.
2. Cooperation
All Eurosystem functions shall be performed in a spirit of cooperation and teamwork by the
members of the Eurosystem.
3. Transparency and accountability
All members of the Eurosystem shall act transparently and be fully responsible and
accountable for the effectiveness of all Eurosystem functions.
4. Distinguishing Eurosystem activities
Eurosystem activities performed by national central banks shall be clearly identified and
distinguished – to the extent possible – from those pertaining to national responsibilities.
5. Cohesion and unity
While respecting the legal status of its members, the Eurosystem and its staff shall act and
appear as a cohesive and unified entity. In that spirit and working as a team, the
Eurosystem shall speak with a single voice and be close to the citizens of Europe.
6. Exchange of resources
The exchange of personnel, know-how and experience shall be promoted by and among all
members of the Eurosystem.
220
7. Effectiveness and efficiency in decision-making
All Eurosystem decision-making and deliberative processes need to pursue effectiveness and
efficiency. Decision-making shall focus on analysis and arguments as well as on expressing
views in their variety.
8. Cost efficiency, measurement and methodology
The Executive Board of the ECB and the Governors of the national central banks shall
manage all resources prudently and shall promote effective and cost-efficient solutions in
all parts of the Eurosystem.
The ECB and the NCBs shall develop control systems and performance indicators to
measure the fulfilment of Eurosystem functions and their alignment with the objectives of
the Eurosystem.
Comparable cost evaluation and cost-reporting methods should be elaborated.
9. Exploit synergies and avoid duplications
Potential synergies and economies of scale shall be identified and exploited to the extent
feasible.
Unnecessary duplication of work and resources at functional levels and over-extensive and
inefficient coordination shall be avoided. To this end, the Eurosystem shall energetically
pursue organisational options that ensure effectiveness, efficiency and prompt action, taking
advantage of the experience available both at the ECB and at the NCBs through intensified
use of existing resources.
The outsourcing of Eurosystem support functions and activities shall be considered against
the same criteria and shall take security aspects into account.
SMSMSMSMSMSMSM SMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSM
SMSMSMSMSMSMSM SMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSMSM
221

Final TFB Ligjerata - 2016-2017 Final

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Final TFB Ligjerata - 2016-2017 Final

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tregjet financiare bashkëkohore COPYRIGHT Safet Merovci

TREGJET FINANCIARE BASHKËKOHORE

SYLLABUSI - Planprogrami i ligjëratave 2016-2017

 Kriza ekonomike dhe financiare globale [(Irlanda: Nga lulëzimi, në rrënim;

 Avokimi dhe arsimimi i investitorëve dhe formësimi i kapitalit (Investor

Java e tretë: …vazhdim!

Java e katërt: vazhdim!

 Shtetet, a mund të falimentojë? (Can Countries Go Bankrupt?).

Java e gjashtë: vazhdim

 Leksionet e Greqisë për ekonominë botërore _ Trilema politike e ekonomisë botërore

Java e tetë: vazhdim

 Qëndrueshmëria e Borxhit shtetëror dhe “korniza” për shtim të balancuar

 Gurthemeli i G 20: “Hekurosja” e përçarjeve në mes të vendeve me eksporte të

 G20 all talk, no action on growth.

Java e dhjetë: vazhdim

Java e njëmbëdhjetë: vazhdim

 Receta për Recesion (The Recipe for a Recession)

 Ekonomiksi i tregjeve financiare:

 Politika ekonomike (Economic Policy);

 Politika monetare (Monetary policy);

 Politika fiskale (Fiscal policy)

 Tregjet financiare: të rastësishme; ciklike apo të dyja? (Financial Markets: Random,

Java e trembëdhjetë: vazhdim

 Ambienti ekonomik dhe monetar në Eurozonë (Economic and Financial Structure

 Debat rreth tezave për temë të Masterit

 Safet Merovci, Tregjet financiare, Prishtinë, Botimi i dytë, 2008.

 Ligjërata shtesë në Master - 2016/2017 (të përkthyera në shqip; të tjerat në

 Roy E. Bailey, The Economics of Financial Markets, Cambridge University Press,

 Frederic S. Mishkin, The Economics of Money, Banking, and Financial Markets,

ROBERT J. SHILLER, Creativity, Corporatism, and Crowds, NOV 18, 2014

… stimulimi ekonomik Keynesian - për shembull, shpenzimet deficitare (deficit spending).

Jeffrey D. Sachs, Investment for Sustainable Growth, OCT 31, 2016

ANDREW SHENG, XIAO GENG, American-Made Financial RepressioN, OCT

Nocioni se dominimi global i dollarit është duke kontribuar në represionin financiar

Dani Rodrik, The Mirage*of Structural Reform, OCT 8, 2015.

Dani Rodrik is Professor of International Political Economy at Harvard University’s John F.

Reforma strukturore konvencionale ka tendencë të jetë e njëanshme drejt "praktikave më të

Howard Davies, Central Bank Confidential, AUG 25, 2015

Kenneth Rogoff , The French Exception?, OCT 7, 2015.

[Sigurisht, korrupsioni është një problem por, në mënyrë të konsiderueshme, më pak se në

Robert Skidelsky, The Moral Economy of Debt, OCT 21, 2014.

To draw attention to the often-nefarious practices of debt collectors, Rolling Jubilee

Jeffrey D. Sachs, The Lost Generations, Oct. 24, 2012

ROBERT J. SHILLER, Creativity, Corporatism, and Crowds , NOV 18, 2014

… stimulimi ekonomik Keynesian - për shembull, shpenzimet deficitare (deficit spending).

Jeffrey D. Sachs “Finding the Keys to National Prosperity;” 26 September

Through a process of institutional borrowing and creative adaptation, successful economic

Institucionet e suksesshme ekonomike dhe teknologjitë e avansuara, të përhapura nëpër

një rritje të qëndrueshme më të madhe - dhe të përshpejtojë rrugën e përmirësimit

Kështu, këtu kemi një ‘ekonomi model’:

Kuriozitetit shkencor amerikan [In an age of intense technological competition, countries

Lumturia tropikale e Kostarikës.

WORLD HAPPINESS REPORT 2015

Edited by John Helliwell, Richard Layard and Jeffrey Sachs

Gjashtë faktorët kryesorë që përcaktojnë shkallën e kënaqësisë në jetë, sipas World

se rrjetet bashkëpunuese ishin një mbështetje më e mirë për inovatorët se sa proteksionizmi

Secondly, there need to be considered policies to encourage industrial innovation.

Ne duhet të mos harrojmë se e ardhmja nuk është e parapërcaktuar në çfardo kuptimi të

Kenneth Rogoff, Where Is the Inequality Problem? 08/05/2014

Ku qëndron problemi i pabarazisë?

Steven J. Klees, Pro-Growth is Not Pro-Poor, OCT 9, 2015.

Steven J. Klees, an economist, is Professor of International Education Policy at the

Jill Treanor, Tuesday 13 October 2015, theguardian.