Professional Documents
Culture Documents
Complete Quran Arabic With Saraiki Translation
Complete Quran Arabic With Saraiki Translation
com :� �� ��ا
501 ﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻮﻥ
23۔ ﺳﻮﺭة ٔ 118 4۔ ﺳﻮﺭة ﺍﻟﻨﺴ ٔﺎ
514 24۔ ﺳﻮﺭة ﺍﻟﻨﻮﺭ 156 5۔ ﺳﻮﺭة ﺍﻟﻤﺎÒﺪة
528 25۔ ﺳﻮﺭة ﺍﻟ�ﻗﺎﻥ 185 6۔ ﺳﻮﺭة ﺍﻷ�ﻌﺎﻡ
853 29ﺗﹷ�ٰ�ﹷکﹷ ﹷ
ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ْي 379 14۔ ﹹﺭﺑﹷ ﹷﻤﺎ
893 ﻋﹷﻢﹽ ﹷﻳ ﹷﺘ ﹷﺴ ٓﺎ ﹷءﻟﹹ ْﻮ ﹷﻥ
30ﹷ 409 ﹷ
ﺳﹹﺒْﺤﹷﺎﻥﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ْي 15
� ہ� ِار خ �� ی�ال ہ ��ئ خ �� ہ� ینن ب ����ہ ِ ���ئ ُ �م�ک ،ق �ق�م ی��� خ ّ
ظ � ِع� ب�� �
��� ��ئ �ن ا یئ�ک خدر �ی��ہ اِ � �ار خ �� ہ� ینن ،خر ب�� ج � خے �� � �ئ ��ا ��� �ئٔئ ب � �ن� د ی ��س اور ا پ �ب خ�ئ � خ م ب ُ �����ئ ��ئ م��درئ خر ب�� ج ب�
ا ��خ
ٔ
ظ
ے ت � ب�ل
� � � �
ان ے ت � ی�ام ��ا ،پ��� ��� ت� ن
اِ س � م� � � ی�ب ی� � ب � ن� ت�� �
� پ��� ن ���دار ُ ہ � ب ے ُد ن � ی�ا ے � � � ث ث � �ی ک � �ی ��� انن � � ے�� ��� ،ہ ��اد ��ی ع�����ب ب ���ی � � ت ا �ی ���ب و وق�ار اور ت �ق�� �
ت ت پ ت ت ت
�
� ظ
ان را ب���� ،ت ����� ،رس��ہ ،وا���� اور اِ �� ہ�ار ���ال ��ا در �ی��ہ ت ��نن �ج ��� ے در� ی�� ج ے ������ن � ے ���م پ��� ������م اور ی�� ہ�ان � ب ���ئ ع���ق�ا �ئٔئ ر��� �ئنن ع��� تق��ن �
� ی خ ِ خی ش ت ت خ ت خ ب خی
ب
�ن ��را ٔ � ی��ئ � ��ئ خر ب�� ج ان س� ر��� �خ��ن � � پب� ئ پ�� � � �پ� پب� پ� �ن س��د��ئ ����� ،پ���� ج � � س �
ان را ���� ے در� ی�� ج باب �ئ � � �با �بئ اور ج بب خ ب ان �ئ ����� �ئ ،خج�� ب�ر خ � ��� خ خ���ا �ئ � ش ت�� � � � ،ب ت �� ب��ہ خ��دھ �ئ خر ب�� ج خ
�
� ظ � � � ب�� � � �
��� ��ا ےخ � ے خ �� ت��� ہ�ہ� ٔ ان � ے خ �� ت�� خف پ �� ہ�� ٔ�ون اور ج ے۔ خر خ��د �ئ ب ب ��ئ م خ�د���رہ پج�ارون ��� �ب��ن �م ینن ا� ث�ر ���ون �م ینن �ب����ئ اور � �ئ ج�با �ئتئ � ہ �� َا ب ت ��ئ ب �
اءال�د ی �ن جن ذر��� ی��� �م� ت�ائ ؒ�ذئ � ن ہ� َ�� ع�
�� �ٔئ �ت�� ت ���ام � م و َا ب
���د ب �ن جن ق�ا��م ��ئ ی�� ہ�ان ٓام�د ہ � ئ � من ہ ب� ُ س� � م� �
�ب َب�� َہ� ُ
بب اِ س���م ب � جن � ی��ا اور ذ � ث دب ��ا � �ر م ذ�د � ِ ت ا � ت �ار ت ��ا � � �ببب �� ۹۳ئ � ی ن � ّ
ردان َاو ی ���ی ،ج�ا ظ�� ع� � م� پ� �
ب �ع�ی �
خظ م�دد � ی ،خ���ا ب��ہ ُ��راد � ،ب��دا َّ�� ّب ؒ خظ ب ���ال ا� � ش� ت� ؒی � ،خ ش�ی خع���م َ �� جن ش�� ہ� ی� ؒد �� ،ی�ر �ع�ی َ�� ج خان � خ���اہ،ج�ا ظ�� �ن جن ج� ج ے ے ��� شس�اہ � ی
� �
ے �� ی� ے وا��ئ خ �����ن � � ج� ق� ع� � اِ س �� ی� � ت��� ت� َاورخارئ خدرا ٔ ��ع اور وس�ا �ٔئل �م ی ّ��ر ��ہ � ت ��� �خ��ر و َاس�ا��ت �
� راہ ُخ ���ا �ئٔئ � � خر ی���دہ ت ��� ت � �ئ � �ئ خد خ� ی�رہ ��ع � ی��ا � ی��ا ت�����ہ ٓا خ � خ ے � ت ش ش
ب�
��ا ذذ ر �ی��ہ � � ذ
�۔
ے �م�� ب ��س
س� ت�ا � ہ
�
�وع اور ت �� ذّ ظ�ظ ِ �مل �
دب ��� �� ذ ذ � ذ�� ہ�� من یب� � � �
ُ پ�� َا ج�ن ذف��� �ی ���ا ث��رے � ی ن د � ذی تاف�دار ،م ذ�د � بی و ث�� ت�ا � ت ی روا ی�� ت
�ب اور ��ا ذب� ی� ت
اب و َا ب
� ی��
ان ��ا ب��� ت ��ئ
�وع �ت�� َدر ���خار ج � خ�ئ ��ا َدور َدورہ ہ��� ج�با ٔ
�
ے �ت�� وہ�ہ�ن اِ جن ���ام�ل ج�خاص ��ا �� خ خ ے � ت ی� خ�ئ ہ��� ج�با ٔ
�
ے َا� ج�ن ��ئ بج��ہ َ ب��د َا � ن
���ا ش��رے �م ی ن � تِ
��رب ج�ال ب
ِ
ے ������ن ،اور ��را ٔ �ب ی��ئ ِ ���ا �ب ی�اب و َا ب � � ُ ب�
تب �ئ�� شس�
دب ے س�ا ت �ھ ُاس و � ت خ ت �رب ج�ال ��را ٔ �ب ی��ئ خِ ّ
��� ،اس � ان �� جن ُ �
� تِ ے ،ی ���ہ ئ پ��� �� شی� ج ��ال ہ �
��ج�با ت��� � ہ ر ہ ���خا ��ئ �
ظ ّ
� ہ� ی� ؒد ��� ���خ� ج� ج
خان ش � �اب � ت
ان �
ے ٓا �خ��ی ���ا��ی � � �
�� خّ� خر �خ�م�� خ ��و �خ� ب �راج � ی��ا� ،م� ت� ج س�ھ شس�ا ہ ��ی َدور خ
�
ے ت�� ج �ن ��� ِ �
س� ج ان �
ے � ٓا �ئٔئ ��ببب ۱۸۱۸ء �م ینن � خ�رر �م ین ج ِن �م� ت� ج
��� � � ع�
ے � م و خ �� جن ��� ی ��� َ�ر تب��باہ ��� د ی��� � ص�
���ن ع�ام ��� د ی��� � ی��ا ��ہ َ �
��ا بج�د ��� ا � ب�ل �بب�خا د ی��� ج�با ٔ
ے اور � �ا �خ �ن ع � �� ی� � ہ ب ی� � � �
�پ �رے ج�خا �خ �ادے � ت
ب ت �� ِہ ت � خع �� د ی��� ی��ا اور ا ج ِ
ِّ � �
��
ے َا� ج�ن ��� ت�� ہ�ہ و ب����� ��� د ی��� اور ے ��را ٔ �ب ی��ئ خ ّ
��� � � � � �
ے خ��� خ خ���ار ������ن خ ُ� س���ن ،ہ���دوون اور ا � خ��� ُ� س�
ے۔ پ ��� � ی��ا ت ���ا �
� ے وا � ��ا ش � ت �ن � ،ٹ
�ب م��ر �� خ خ ٔ ج�با ٔ
��ف �
�ن ��ئ خ��د ی���ن ب �� ہ�ا دئ � ٔ� ینن �ت�� دو��رئ � خ ے خ �� ن ے وا���ن ��� �� ہ�ہ ت �ب ی� ��� � �
ے وا� ہ��ا خ��ہ � �ب ی�ار ��� خے س�ا ��ھ س�ا ��ھ ا پ �ب�ئ د��� �ئتئ اور اِ س�����ئ اف�دار � اس �
ت ِ غخ ت خ ت ت
� خج � ی � � ق� خ�� ت��� ت� ی�
ے ے ت � �ی � خُ��ن تب�ک ��� بج��� ��� ج�خا ��� ت�ر ��� ِد ی��� � ی��ا۔ یاب�ک ب���ر پ ��� ت���ر � ت�ا جن پ���ک� ی��ہ �� ٓ ��ی ِ ���ا خ �ب ی� �ایتی � ت ی� ت�ی َ �
��اد خ ��� خ � ���تبب ج�خا �خ��ن �م ینن خَ���در ِ �� ت�ا �ب��ن � ،ت
� ظ
��ا ت ���ا۔ ے س�ا ت ��ھ ُرو �ز��ا ہ �س پ�ن جن � � ��� ع�� ت � ت� ی�� � ج � ن �� ص �لب�بی ب �� ز���ن � ُاس ہ �
دوران م�� �زی �م ی ن � ��ا �ز��ن ے � ی م � ی و � ت ی ��ر ز�� � � ے � ��� ُد��ہرا ی��� � ی��ا ب��� �
ا��
�����زاک و � ت �
ُ ع� ب�
س��ھ س�ثا ہ ��ئ َدور م� ینن اِ س ��را ٔ �ب ی��ئ خِ ّ
��� ���
ِّ
�۔ اِ ��ئ ���ج � � ت ��� ے بج��� د �ب� ���
ے ت ���ام � �ئَ ،اد ئ�بئ اور ِ���ائ�خئ ٓا ث���ر و ���تبب ج�خا خ ����ا �خ��ن � تب ��ئ � �
� ��ٔ � ٔ ُاس و � ت
�
�۔ س ت���ال �� ی� ��
� ��ٔ ےا � � ت���ام ����
ب
ے �� ی� ے� � �راج � ی��ا � ی��ا ،اس ��ئ ث���ا��خب اور ِ���ائ�خئ ت � ث� ّ�
خص ��� ب�� ڑ�ار خ ا � ت� ی�س ) (۳۱ب���س تئ�ک ت�� ج
�
� � ت ت
�
�� ��� �
ے �
ے خ ِ���ال دئ۔ � ی��د ��اہ �م ینن �ت�� پ �ئن�ن خ � بب � پ��� پ �� ڑ�ھ�ا �ئٔئ ��ئ �ت�� ر ہ ��ئ �
��ہ ئ �� َ�ر ُا خ ���ہ �ن خ �� �
! ۱۸۴۹ء �م ینن ��ببب ا خ ���� ی�� خ�ون خ
ے اس خ � ّ � پ ���
�� � �
�ن �� ،تٰ�ئ ��ہ ہ ���ارئ ٓارزادئ ��� ب �
�ئ �� س�ال تئ�ک ب��د ی ���ئ �ج���ا �ز��ن ز
ے ہ ���ارے � پ �� ،زر ب�� ج
� �� ��� ��� ز� �در ب �ن جن � ی��ا۔ ت ���ت� � ب�� ًبا ا یئ�ک َ �
ان تب��باہ ہ � ے پ ��� �ب ��� ��
� �ت�� تق���ہ �م� ت� ج ���
� ��ٔ � ز�
���گ ��� ب�� ہ�او �� پ��ر و خ��رہ اس �
ے ���د و �خ��اج ش �
��ار
ب
خار ی�� ج ے ہ ��ئ م�� ت� ج
ان رہ�ہ� � ہ � ب ���� �
ے ��� ٔ ���ال ���ا۔ ت ���ام ��را ٔ �ب ی��ئ ع��� تق��ن ��ا ��ر��� ق�د ی ��م رم�� ��ہ �
ی خان � ،خ ی ے۔ ڈد ی��ہ ع� خ خ خ خ ت ی پ
یبب� � �
�� ���
�� � � � � �
ے ���وم و � خ ��م اور � ت ی م ہ � ے ب �����ہ ���ر پ��� ی��ہ خِ ّ
��� ا � �ب�خ � س تب ی��ن �
ے ��ی پ� ی�رہ د � ے � ت ���
�� ،ت�� ظ��ا��ہر � ہ ہ��� ت
�
� ِ ��ا خب� ی� ت
اب و َا ب
دب ے ��اے ے ��،ہ خرم�� خ
َرہ � ی��ا۔
�ب ب�� ہ�او �� پ��ر ب�� ق من � �� ذ� ظ�ط ت ���ا ��� پ ���� �م�� ج � � �
ذذایتی ���ر پ��� � �ج ���ا ��ہ ��� �ت�� ������ن ) ِ �ع��ی ����ا �ذ��ن( �� ب
س
ان ے �ذ �ا �ی ع��� ت ��ن � ی ن ت ��ا۔ � ذ�گ ،ی��� ر ی��� ت ت ی ے پ���س � ی ���ج ے چ � ی
ب ِع� ف� � م�نن �ذ��اب ص�ا�� ��ئ دذا �ئتئ �مِ�� ی�ب ��� اِ رد ���د �
ے ع��� تق��ن ��ئ �� ٔ� ب�ر ی��� �ی��ن م� ینن �� ذ� ظ�ظ ت ���ا۔ تئ� ین نن پح�ار َص�د �ی��ن � �� ����
� تئ�ک ��ا ی��ہ ت � �ئ ��را ٔ � ی��ئ � �ئ َاد ئ�بئ ��رم�� ی��ہ ّ ت ی بب ب ی
� � � ����ا �ذ��ن ��� ���در��ہ د یذب�ل � ب�
ے: ے ب����ہ یاب�ک ذرم�� ذ��ہ اِ س� ت��ذادہ ب ��ی ��� رہ�ہ� � ہ
�رف َ��� ب���د و �� ذ� ظ�ظ � ہ ے پ���س ذ��ہ � ذ ی ذ ب ے ب �� صذ
ان � ص�ع م�� ت� ج ٓا جج ��ی ذ �
�
بان �ع�م پ�� �� � � � ہ� ت�� � ی���ئ ض ���د ی��� ت ��� ی�
�ور اور دو��رون تئ�ک �� ی صض
ض�
َ َ ج ��
� �ا ص م � ے �ئ � ی ر ب ٔ �� س اِ ئ، �ر
ڈ ہ ہ
� و ع ص�
� � ل � �� ب ب� �
۱۔ َ ��ردار �� ض� �د ی�� �� ٔ� ب�ر ی��ئ �� ض �ع � ض �
�ہ
ے ���گ �ہہن�ن۔ پ �� � پ��ا ن
ے وا�
�
ب�� تق�� خ�� � من م�� � ب� ہ� � � ��ی ���رب �منن ��� ب���د ت ���ا ،ا��ی ���ج ق�د ی��� ٓا���د م��� ج ہ� �
اول و ب�
ے ۱۲۷۰ب ��ی � ی ن � ل ت �� ��ہ � ی��ا ی��ہ � ی � ی � خ �ہ �بب�خا � ب��ہ ّ �اب ن ان �ی ے ����� ن��� � ب��دا � تّ� ؒب ب ت ت ت ی
� من � � ہ � �� �
�ن ٓجن،
��رہ ٰ ی � ی
ۃ ۱۲۶۵ج ���ی � ی ن ے�
�ئ خ س� ی� ج � خ��
�ان �ت � � ؒ رب خ���ا ب��ہ ���د شس�اہ � ��� ت �ئ خج�� ی� خ�ہ خ � � خ�� � �
ے ���� ،خ��� ُد ّر � �د ص�ا �بب �ت � � ؒ ٓا �خ�� دو پ���رے �� ب�ع ب ��ئ ہ��� ٔ
ُ ب ب� ت�ا جن ���ک � � � ���رہ ا��� �� ٰ� جن��� ،رہ �ی��� خ�ف��� ،رہ �م�ک اور � �
ے ٓا �خ��ئ پ���رہ ��ا ��ئ ��را ٔ � ی��ئ ت ��� ب ���ہ � ی��ا ب ��� ��� ب ���دہ ���تبب ج�خا خ��ہ ��رہ ��ہ خف ے س�ا ت ��ھ س�ا ت ��ھ � ٓ ِ پ
ت ت ت ت
ے۔ س� ی�� فات� ی�ہ �ت�� ف���ہ ش��ر ی �� فف �م ینن ��� ج �
��د � ہ �
� � ا خ ���� ی��� س�ا ہ �� پ��رئ ر�� ج ��� �� ب���ہ ف�د ی ��م خ ����ہ پ���ائ�خئ ��را ٔ �ب ی��ئ ���
ے ا یئ�ک ��� س�ا��ہ � ے ���ا��ہ � ے ب �� ت��ل �خ��ار ��او شس � �ج� ی� ف�خا ٔ ��� ص�ا�� �
�ن � � � � ت خ ب خ ش � خ ُ ت خ ِ بب ت بب
ؔ
� � �
سب ٹ�ھ ت�ا جن پ���ک ب ��ئ تف�ا بئ�ل د ی��د � ہ
ے ب��� ��ہ ی �
ب
ے۔ اِ ��ئ ���ج ������ئ �� ف� ی ظ�ط ا��� � ٰ� جن ب�� ہ�او�� پ��رئ ��ا ��را ٔ � ی��ئ ت��� ب���ہ وا�� ب�� ٹ�ئ ت � ت�� ی�ع ��ا ��� ب���ہ �� ٓ � د ی ����ا � ی��ا � ہ� ت ���
ِ
ہ� ب م� � � س� � � ���دا��� ��� جن ص�ا �� �
۱۴۰۴ج ���ی ت�ا جن پ���ک ��ا � �ل ��را ٔ � ی��ئ ت ��� ب ���ہ � ی��ا ب ��� ے �� ٓ ان �م ینن دٹا� ٹ�ر ��� ہ� � ب��دا �� ت� �����رہ نے ،پ ��� �م� ت� ج ے ہ�ہ�ن د ی ����ا ج�با � ت�ا ہ بب ٰ ب
��� یں�ں۔
� � ت� من � ُ ب��
�س �� نن َ��رح��ہ: ��را �ٔ ی ئ َا ب
دب �ئ ت �� �ئ � ی ن خ � ش
ہ� � � � �� � خ��� ُ�
�ق اور ا پ �ب خ�ئ د��� �ئتئ اور
� ت
� و����
ے ،ش � ب� �ن اِ س خ � ّ �
� �� � ی بب �� � ی��ا �ت � �ببب ے ا یئ�ک �� � ٔ َ
ے�
ے ب���د پ ��ھ ٓارخادئ اور �
س� ج � پ��� ��� ت� ج
ان ب �ن جن ج�با خ
س � � � پب� ِ ہ�� � � � � ��اء ���ا��ئ ف�ا ب �ئل د��� ہ�ہنن اور َا ب�� ے َا� ِ َ ��� نن رص�ذا ���د ی���ئ ،اور د ی ���� ���ئ َا���اب �
ب و اِ ت���ا ت
�ب ���ہ َادا �� ے ا � ذ ئ � ّ ت ے ش ��ار ��گ ی��ہ �ذ� ی ذ ب � ئ ب ب ت ِ ِذ � ب ٔ ذ َ
ظ
��ا اِ �� ہ�ار ��� ر� ہ
ے ہ�ہں�ں۔
�ان � ہ
ے ب ٓاس ج ے ی��ہ ب �� ہ�
ہ ان ،ب �� ہ�او �� پ��ر �منن ب ��� ��را ٔ �ب ی��ئ �ب����ئ ��� ����ئ ج�با �ئتئ � ے ر���دہ ��� ��را ٔ �ب ی��ئ َاد � �ب ب��ن ��ا ت ��� ّ�� ا ز �� ہ�نن ع��� ت �ق�ن �منن �
ے ت ���ا۔ ز ��ئ زرم�� ز��ہ �م� ت� ج وا�
ت ی ی ی ی ت ز ی ت
� ہ� ے ��ہ ��را ٔ �ب ی��ئ � � �� ی��� �
�
ے م خ�د���رہ � ب ��ں �م یںں َاد ئ�بئ ��ام ��� ��خ�وغخ د ی��� ج�با ٔ
ے � �
رورب اِ س َا��ر �ئ ہ َ
ت � خ�� � ے ا خ �� ���ار ��ئ ب ��ئ ج�ام�ل � ہ
ے اِ س �� ی� ے ���ا��ہ � اور ت ��
�ن ��ئ ا ہ ��� ی�ب و َاف�ذاد �بیب ��ا اِ ���اس ��� � ب�
ب پ�� ذد ی��� �ہہن�ن ا ذ �� ہ� ینن ��ئ ا پ �ب ذ�ئ م��درئ ذر ب�� ن ب�� من س� ب � ب�� ��را ٔ �ب ی��ئ ���ا ب� ی�اب و َا ب � �
ے ّ ت ّ ت دب ے وا ب �� ت�ہ َا �ذ�اد � ئ ُد ذب� ی�ا َ � � � ی ن � � �ذ ت ذ ت
��
خص ب��� ُاردو� وا�� ��ہر وہ ث �� لب� ہ
ب �����ا۔ اِ س ��� ی ّ�ہ ��� ی���د �� � � � � خ � ب ���ئ �� خ� ی�د و � ج ب ے �� ی� � وا���ن � ����� ہ � ئ� �
�ان ُ �� ّ� ی�ہ � ثس �� رہ�ہ� ���ن ب��� �� � � � � خ
ب�� � ��
��را ٔ � ی ئ پ� ڑ� � � خ
��اون ث��� �ب ت � � ��ا ٓاس ج
ب ��� پب� ئ � س ہ� ب� ہ�
س�
� ��ا۔ اِ �ف� ش�اء ا� ! ب ب �جلد وہ � ی ج ت ��� فّ ظ�ظ �م ینن ��را ٔ � ی��ئ پ�� ڑ�ھ ِ ���ھ � � ی��� � � �با �بئ پ� ڑ�ھ �� ت�ا �� � ت
ب� س ب ّ ج��
�
�� ت
ے غاظ �ہہنن و ہ ��ئ ت ���ام �
ے ت ���ام ��را ٔ � ی��ئ �م ینن ��ئ اِ � ت���ال ہ � ظ
ب ا��� � ��وف ی��� ُ ��ر �� ب
� غ��د � غ
� � �ب ی��ہ � ہ
ے ��ہ ُاردو تف�اع�دے �م ینن � �� ت � غ تف�ا ب �ئ �
ل غ ��ر ب�� ت
ِ
ب ی�� � �� ب� � � ب� �
� ��ئ �ہہن�ن۔ ب ہ�
�� �ئتئ �ہہن�ن ب ��� ��ہ ��را ٔ � ئ ے � � ی � ے �� ی�
� چ�� خ�د خ��رورئ ب��� ت �ئ ینن �ت� ّ� ب��ہ �� ب � �ن ��ا �� ہ ب��ہ ا خ �ج ت� ی�ار ��� خ
ے�
� �ہہن�ن۔ �م�� ی��ہ ب ��ئ ی���د ر ہ
ے ��ہ ��ئ ��ئ خر ب�� ج
�ن ��� �����ی � ��ت � ��وف ا ��� � ��وف ُاردو وا�
ے ہ�ہنن اِ جن م�نن � ج�� � � �
ے تب زر ب�� ج ز
�و � ت� ہ�ہن�ن ب �� جن ��� پ�� ڑ� � �� �رف پ��� ز چ �ج � ز
ے� ز ی � �� ز‘‘ا� ز�ف’’ ے ے �� ‘‘ی’’ تب�ک � �� ت � ز
َ
� صخ� ے � � خ �ت پ ���
� ی��� ُاو پ��� یات�ک اِ ص�خا��خی خ�� ت��� ���ا ی��� جج�ا ت��� � ہ
ے) � ے ��ہ ُا جن �
��وف ��ی �خ� ش�ای�خی ی��ہ � ہ
�
ے ُا جن خ����ص � خ
� � �� � � س
ے اِ � ت���ال ��� خ��� ہ��� ت��� � ہ س�ا ت �ھ ُ � خ�ہ ِڈڈ � ی �� ��
�
��وف ی��ہ �ہہن�ن: �( ی��ہ ذ �� ت��� � ُ��دی ���ر پ��� ����ا جج�ا ت��� � ہ
ے۔ وہ م ذ�د���رہ � ذ ے �� ی�
�
� وا���ن ��ی ���د دہ�ہ� �یذی �
ی
� ��
پ� ڑ� � � ذ
�ن’’ ِج ��س � �
ے ُاو پ��� یات�ک اِ ض�ضا��ضی ‘‘ط’’ ِ ����ا جج�ا ت��� � ہ
ے وہ اِ س ���ج ݨ
‘‘ن’’ ی���د �ف � ہ
ے ‘‘ �ض� ج ‘‘ڳ’’ اور پ��� ض پ ���ان َ �� ض
ٻ ‘‘د’’ ۔
‘‘ج’’ ۔ ݙ ٻ
ڄ ‘‘ت’’ ۔
ٻ
��زا � ہ
ے ب�� ب��ہ اِ س اِ ض�زا ز ��ئ ‘‘ط’’ ے پ�� ڑ� � ے س�ا ��ھ � �� ّ ��� ��
� �ہہنن��� ��� ،م ر���ئ�زئ � ����وف ��� ب��� اِ ض�زا ز ��ئ ز � �� ت ���� ے ��ہ ُاو پ��� وا�
ے پج�ار � ز �ب ی��ہ � ہ ر �� ��� �
ز ز ب � ��ٔ � ت � � وا �ئ ب�� ت
�� ز
� ظ ّ
ے �� ز���ن م� ینن َ���ی�تی َا ث��� � ت� ی�دا ہ��� ت��� � ہ�او ݨن �ِ ،ت� ی� َ� ݨن’’ وا َ� ے� ،ج ��� پ َج��
وار م� ینن پ�� ڑ����زا � ہ � � � وا�
ے ‘‘ زُ�� ج �
ے۔ � ‘‘ � ݨنَ ،
روو ݨنَ � ، � �ن’’ �� زُ�� زّ�ہ �� ے ڑ
‘‘ر’’ �ی ٓا ز
ب� ُ �لب� ب�� � � � ��
ے ��ہ ) ہ���ہ(
�رورئ � ہ درج خد ی �ئل ب��� �ت��ن ��ا ��ئ خ �� ی�ال ر ����خا خ �
ے ب ���د پ �� خ�د ��ر ی��د ج�� � لب�
� ��� ی���د �� � � � � خ
ے ��� �
� اِ �ئ � بئ �ب ی�ادئ � � � � ٔ �ی
��
َ ��را ٔ � ی ئ ت ��� ی�� پ� ڑ� � � خ
خ خ
ِ� ب� ��� اب ہ� ببب � ی�
��ی ‘‘ � � چ ج’’۔
ے � ف ‘‘ء چج’’ ی��� ‘‘اِ چج’’ دو �ف��ن ��ا � ف ٰی ی �ک �ی � ت�ا ہ � ث� ً�� ِ
ے � ے ���ر پ��� ِ ����ا ج�با ت��� � ہ ث ے ہ ��ی َ �
�� �یتی َا ��� � ‘‘ء’’ ا��ف �
ف
ب� ے ٓا �خ�� �م ینن پُ���را ‘‘� ہ �����
‘‘ھ’’ ِ ��ئ ���ھ د ی��� ج�با ت��� � ہ��� ٔ
�
ے ِ�� خ لب� � � � � ��ئ ب��با ٔ
ے اِ خ � ���ار ے ��ام � � � � ت ے’’ �� � � � � خ
ے’’ �
�ہ ا یئ�ک اور � خ ظ���� � ہ �
رف ِ ِ ے ‘‘ ی��ا ��ڳال ِ
� � � � � � � ��
‘‘ھ’’
��ف ِ �ہ
ے �� ی�� خ���ہ اِ س یاب�ک � خ ہ� �ّ خا
ح
� ک�ن ��ا یاب
� ن �
� ب رخ ب
ِ دار م� ینن � � � ���
�۔ ی��ہ ب ��ی و��� � � ے پ��� � � ��ر � ہ
ے ��ہ وہ اِ س �� ِ �س َا خ�� خ ے وا �ہ
ے۔ اور ت ��� ی�� �� خ
ِ ت ُ
ے ����م پُ���را ہ �
�� جج�ا ت��� � ہ ے ہ ��ئ م�دع�ا ٔ
� �� ت� ��� ز �ت پ ��� �
ے۔ ُ � زر ی�� َ���ا د � � ز ��
ب � ب
��’’ � ہ
ے۔ اِ ��ئ ���ج ‘‘ � ی�� جن’’ ��ئ بج��ہ َ��را ٔ � ی��ئ �م ینن � ف ظ��ط بارب �م ینن � ہ
ے ‘‘ ت�����ہ’’ اس ��ئ بج��ہ ��را ٔ � ی��ئ �م ینن � ف ظ��ط ‘‘ ت���ن ڄ � ظ
ا یئ�ک اور � ف��ط ُاردو ��� ت
�ہ
ے ِ �� ی ُ��ن ڄ���’’۔ مب � ی� � ڄ� ب�� � ج پ�
‘‘ َ ��’’ اور ‘‘ � ب �ہ’’ �ی ب ��ہ ‘‘ َ ڄج�دݙڄان ��’’ اور ‘‘ � � ن ��ہ’’ ��ا � ت �بادل ِ
ظ
راب اِ نن �� ذ���ن ��ئ ت����ار �� � ب�� � � م� ینن ٓا ت��� � ہ� ���� س� ظ ب�� � � �� ب��
��� ت ے۔ � ٰہ��دذا ��را ٔ � ی ئ پ� ڑ� � � ذ
� واے ذ � ئ � ئ ��را ٔ � ی ئ ت ��� ی�� م� ینن اِ نن َا ���ذاظ ��ا اِ � ت ��ال ذر ی���دہ ت �� �� � � � � ذ
� ظ
رورب � ض��ی ��� ج� ج
بان �ل ینن۔ تِ ان ��ی ض �
� ان ض��ہ ہ �
��ن ب ����ہ ج �
ے پ��� �� شی� ج
���ی اِ س �
ضاب پ���و ض �ف ی��ر ِد� ش��اد ���� ض پ � رواج د ی��� � ہ � ے �� ی�
� اِ ض�ضا��ضی ض �� ق��� ���ا ض
ے ��� ��ف �ض��ا��د ہ ��ی �
‘‘د’’ اور ‘‘گ’’ پ��� ُاو پ��� ��ی � ض دو � ض
ے ے اور ب ��� ب ج � ش ض ��وف ڈ
� � ی�م � ہ ئ خ�
��وف ���
ان � خ � ت��د � صخ� و ہ ��ئ � ہ
�
��ف ت ��� ی��� خ �� ہ� ینن۔ �
ے ��� �ٔئ بئ� خب ی�ادئ اِ خ �� ت� خ ِ ��ئ ت ��� � �ب � ہ
ے ��ہ ی��ہ ا یئ�ک � خ سبب اِ س �� ی� س ع�ا ِ �مل � ت ���
ے ��ہ ن � ُدر ت � �۔ ی��ہ �
� �ن �
ے َادا � ی��ا ج�با ٔ
ے۔
ظ ب ����ص َ��� �ئتئ َا ��� وا�
ے َ��را ٔ � ی��ئ �� خ���ن ��� خ ���م خر ب�� ج � ت���د � ہ
ے ��ہ اِ جن خ� ائ�ک ��� دو اِ ص�خا خ ��ئ خ �� ت���ن ��ئ �خ��ثا��د ہ ��ئ ��� �
ے بب� ت��� خ��� ی ���ہ ئ �
ث خ ی ی
� ے س�ا ��ھ ��را ٔ �ب ی��ئ ر�� ج � ��
ے اور �پ��رئ روائ�ذئ �
� ہ � ذ �� ت���ن �
�� ذف ُا ٹ ���ا ی��� ج�با ٔ
ے۔ �ن پ� ٹ� � � ذ
� ��ا � ذ ب ت َ ب �م ینن ذد �� جن ذ � ش� ین جن ��� � ی��ا ج�با ٔ ب ے ���ا �م� � �
� �� اِ �ئ ہ�ہدا �ی ت�
� َ ب��د� ت��ا � ہ ���ی �ک ��� ظ من ے ��ی � � ی��� ُاو پ��� ہ��� ج�با ف
� ے � � ف �ب پ ��� � اِ جن َا���اب � ����� ہر’’ )�����ی( اور َاب د � �� �� �� ی� � پ � پ� �
ے :یاب�ک ��رب � ی ن � ف��ط ��ا � ف ٰ � ت ب ب ��� ڑ ��ج ‘‘ ُ ��� َ�� ہر’’ ) ڑ����ا( �ت � ‘‘ ُ � ِ
�
ے وہ ُی���ن ‘‘ :ٻُ �����ئ’’ )اِ س � �� ٰئ َ ب��دل ج�با ت��� � ہ
� ‘‘ب’’ پ��� �ئ�� شس ��گ ج�با ٔ
� � � � ب � ی�� ب
��را ٔ � ی��ئ � ف ظ��ظ � ہ
ے ے �ت�� َ ی����ر � ف ے � ف س ��ا پ�� ہ��� ف�� ڑ�رہ( اور ا �� اِ �ئ ٻ ے ‘‘ ٻَ �����ئ’’ )��ا ٔ
ُ� ب�� ُ�� ّ ب�� � � �ج�� ِ�� ّ ت��
�� � ��� �� �� ٰئ ے �ت�� ‘‘ � � ݨن’’ � ز ے �ہ ے� �
�� ٰئ ُ ����ا ز � ‘‘ � � ݨن’’ � ز ے( ،ا یئ�ک اور � ظ�� ����� �ض ��ا َ �� زف � ہ ُ ��راد � ی ز
ے زُر��رے دروارہ ی��� � ئ چ� ی� زر ے � � � � � � ز ز زظ د �� � � � � ٔ �
�
ے ��ا ‘‘ ِپ � ٹّ�ن ݨن’’ � ے � � ز �ب پ ���
� زر ی��� ���ا د ی �نن �ت�� ب �ن جن ج�با ٔ زظ �ب اِ ��ئ � ظ�� � � �
ے ‘‘ پ َ � ٹَّ�ن ݨن’’ ) پ َ ��بٹ ج�با ز
ظ � � ����� �م ینن ٓا ت��� � ہ
ے ے ُ��راد( َا ب زظ ہ ���� : ��ثال د �� � � � � ٔ ے۔ ا یئ�ک اور �
ی� پ� َ ضظ پ��� �ئ�� شس ���ا د ی �نن �ت�� َ ب �ن جن ج�با ٔ
� � � � ی��� �راض ہ��� ض
��ئ ب ���اگ ج�با ض���(۔ ے ��ا ‘‘ ُ � ٹّ�ن ݨن’’ ) � ض ب اِ ��ئ � ظ�� ب( اور َا ب ے �ئ � ض ی ت ) ض�� ض
ظ �
��ئ
ی� َ
� ��ا ‘‘�� ٹ�ر’’ ) � ز ب�
ے زر ب�� ���ا د ین�ن �ت�� � � ز
� �زظ پ��� �ئ�� شس ��ئ ب��با ٔ ب اِ ��ئ � ظ�� ��ئ � ہ ب�� � زظ �� ��� ُ � ب��
�ب( َا ب ے � ٹ � ‘‘ � ٹ�ر’’ )اِ س ��ا � ز ٰ ا یئ�ک اور ��را ٔ � ی ئ ��� � � ٔ
ب� ب � ب� � س َ
�ن ��ئ ���ج ��را ٔ � ی��ئ ت ��� ی��� �م ینن ��ئ ب �
�� زر ی���، ے ��ہ ��� ئ�بئ زر ب�� ج� ت��د ی��ہ � ہ ے ��ا � ��ثا���ن ��� �ئ�� ثس ��� ز
� �� ٹ� َوا ہ ��بٹ ( ا ی ��ئ ی �ب ز�� ٹ�ون �
��ثا �ل ینن ��ئ �ہہن�ن۔ اِ جن پ َ �� ز�د �
�وف و م�ذخ ���ر �ہہں�ں۔ �� خ ے � ے خ���� رو ہ ��ی ،ت ���ل و خ��رہ � ب �� ہ�او �� پ��ر �
ی
ب� ے ب��� ��ہ �� ہ�اب�ی � ہ� ب ب
دار ��ا ��ئ
ب � ل اور َس�ادہ ا ذ�� ذ ت ذ س ت�ئ( �� ہ ب��ہ ��ئ ��را ٔ � ی��ئ ��ا �ذ��ا � ب� ذ�دہ � ہ ذر ی�� ِ� ���ا���ہ �� ٓ
ت�ا جن پ���ک ہ� ہ �ٰدا ��ا ��را ٔ � ی��ئ ت ��� ب���ہ ب�� ہ�او�� پ��رئ )ر ی��� �
ب ب� �ان ت ��� � ��� �
� شس ��ئ � ہ
ے۔ � ،ت�ر �م ��ئ ��را ٔ � ی��ئ زر ب�� ج
�ن � � �ب ٔ� ینن پُ���رئ ��� ش �ب� � �
ے �ئ ا � � ز� ��ا � ت�� َادا ��� ز � �� ج�ام�ل � ہ
ے۔ پ���و ز �ف ی��ر ِد� ش��اد ���� ز پ ���ئ )��ر���م( ز
ے َ � تُ ئ ِ
ا���� ج
دان � اء ���ام � � �
ے ذدر � ���
� ٓا ث���ار � ی��ا � ِو بج� جب�
رف ��� ا � � ذ ے ُروج� �ایذی ت ّ �
�� ذ ے � ت�� �د���ہ ب����� ُ �
�� ذ �� ی� ِ ب ��� �یتی � ہ
ے ��ہ ا ذ ���ہ �ن ذ ب
�ب ث��� �ب ت
�� �
دب ے وا� ہ��ا ذ��ہ � ت
بب ی��ہ ب�� ت و َا ب
� � �
ے �ب�� ِ شس
ے ا��� ُا�
ے ت � ب�ل ذار ی �نن ���ھ د ی��� � ہ ے۔ ب��� ��� �ی� ت�ہ را ت �م ذ ���ہ ��ر َا ذ��بام د ی��� � ہ ے ��� ��� �
� ��ا �ذ� ی ذ ت �
ے ����م ا� �
ُ
ے ،اور ت ���ام �����رہ بج�د �ب��ن ��� ی ����با ��� �
پ یذ ذ �ہ
�� �
ے۔ ا� ت���ا� ٰ�ی س� ت�ا � ہ
�ب ��� � ب �ھ � ت�ا ج � � � �
ن �� ی �م ے � خ��ہ �م و ���ا� ب ایخ پ� � � ٓ خص اس ت ��� ��� � �� ��ا خ��دہ ش � ے ��ہ ��ہر خ � ھ ینن �ت�� � � � ���
� ی �� ت� ی� جن ��ام�ل � ہ ��� َر��ھ ��� پ�� ڑ� �
ظ
خ �
� �� ب�� ٓ�س� �ی � ڑ�ھ �� � ِ �
� ِ
من ثُ� � � � � من �� � � �� ی� � �� ہ�
نم ٓ ٓ ٔ
بب ��م��ے۔ )ا � ی جن � َّم ا � ی جن(۔ ف � � ی � � ف �ب
ت
� �ا ��
ت
س ا و � ت �ی � ف � ��ت �ئ � �
�� �
� �ف � � ن ی � �ن � ف
� � ج � اور اے � ت�ا جن پ���ک پ� ڑ� � � ف � ی�نن �� ٓ
��� � �
ت�ا نن پ���ک۔ ۵ج �� ���ری ۲۰۰۰ء( ت ��� ی��� :ا ب �ن نن � ی م ا �� ؔنن ن ظ��ا��ی )��ر���م(� � ) ،ب ب�� ش�ر �� ٓ
ِ
��
ا� ف�ف ��م � ی م )(١۔ ﺍﻟۤ ۤﻢ﴿﴾١ .1
� � � �
اب � ہ
ےِ ،ب �ج ی� خ�دے ِو چج ��� �ئٔئ شش�ک وا �ئ ��ڳا �ھ ��ا ٔ
ے خ � ی�نن ا ی��ہ ِہ� ہک ج�خاص � ت�� ب ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹹ
ﺎﺏ ﻻﹷ ﹷﺭﻳْ ﹷﺐ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ ﻩ ﹱﹹﺪى
.2
ت �ہ پ��� ہہ ی�ر ��ار �����اں � �ک �ت�ت ات ﹷ
ﹻﻠْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ
ے )(٢۔ � ہ�ہد �ی ت � ز
� � � � � � جِ���ہ�ے ج ��� َآ جن ٹݙد � ٹ ���
�آر تق�آ ٔ �م ر � ی�ت ز� ج
دن، �آن ِ �� جن ٓآ ٘ز�� ِد جن۔ َآ ت
ے ز� ز ے آ ی �� ج� ُآ ت ﻮﻥ ﺑﹻﺎ ْﻟ ﹷﻐ ْﻴ ﹻﺐ ﹷﻭ ﹹ�ﻘ ﹹﹻﻴﻤ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ﻳﻦ ﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ِ ٹ
.3
� ہ ب
ے آِ � ��� ہ
� آِی �
ے ِ �� ننَ ،آ ت
ب ُآ ت ب � �
ب ِدی �� ف ��ن ہ�ہدآ �ی ت آِ � ��� ہ
� ���ک ٓآ پ � ݨ� ینن َر ب ْﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﻋﹷ �ﹷ�ٰ ﻩﹹﺪﹱى ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭأ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ
� ہ ہ
.5
ے ِ �� نن )(٥۔اب ر �� ݨن وا
��ا� ی�� ب ﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻔﻠ ﹻ ﹹﺤ ﹷ
ﻮﻥ
� � ون �� نُ��ن آ ن���آر � � �ک �ت�ت � جِ��� ہ�آن �����آن آ ی �� ج ِ��
� ،تُ ��آن ُآ ن ��آن ��ن ڈڈ ٔ
رآو �آن � جن ٓآ ݨ ن
ﹷ
�
� ج���اؤ ��� ��ہ دراؤ � ج���اؤ ،ا ف ���ان � �ک �ت� � ئ �
� �ﻭﺍْ ﹷﺳ ﹷﻮﺁ ٌء ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ ﻥﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�ق ف �� ہ� ینن پَ ��� ف��دا) ،ا ی��ہ �
اص��ن( � �� �ٔئ � ف ت
� ت ٔ ٔ ݙݙ ٔ فی .6
�
أﹷأﹷ ﹷﻧﺬ ْﺭ ﹷﺗ ﹹﻩ ْﻢ أﹷ ْﻡ ﻟ ْﹷﻢ ﺗﹹ ْﻨ ﹻﺬ ْﺭﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
س نن)(٦۔
�آن ن��ہ ِ �� نن ٓآ ِ �
آ ی �� ن
�ذذاب ) ت �ب ی�ار( � ہ
ے )(٧۔ َوذݙݙا ع ب
ﹻﻴﻢ
ﻋﻈ ٌ
� ہ� �� � �
��د جن ب��� َآس�آن ت���ن آ�
� آو ِوی ِ � جن ِب��� ہ ڑ�ے ٓآ ِ ے �����آن ِو چ���ن � � � ض � َآ ت
ﹷ
ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﻣﹷﻦ �ﹷﻘﹹﻮﻝﹹ ﺁﻣﹷﻨﹽﺎ ﺑﹻﺎﷲﹻ
� � � � � �
ے �ہہن�ن۔ َآص�ل ِو چچ آ ی��ہ
�آن ِ �� نن ٓآ ٔ
ے آ ی �� ن �ت دے د �یݙݙت ٘ن�ہ ُآ ت ے ت�� ی�آ ت
ے َآ ت ُآ ت .8
ﺍﻵ� ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﻩﹹﻢ ﺑ ﹻ ﹹﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ﹷﻭﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻴ ْﻮﻡ ﹻ ﹻ ﹻ
�
ے )(٨۔ �آن ن �� ہ� ینن ِ �� نن ٓآ ٔ
� آ ی �� ن
� ے ُآ ���آن ���� ُ
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن جنَ ،د� ب��ہ
�آن ���ن بِ���ہ�ے ب ��� آ ی �� ج � ن آ ی��ہ ت���ن آ� ���ن ت
ڑ ﹷ
�
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
ﹷﺎﺩﹻﻋﹹﻮﻥﹷ ﺍﷲﹷ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷﹹﺨ
ب ب
سڳڳ دے۔ ہ�ہ� ٓ ،آ پ � ݨ� ینن ٓآ پ دن ،پ��� آو �� ہ� ینن ���ن ��� �ئٔئ َد� ب��ہ ن � ی�نن ݙڳدے َ �ݙڳد �یب ن� ن .9
َ�� �
ﹷﺨْﺪﹷﻋﹹﻮﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷ� ْﺸ ﹹﻌﺮﹹ ﹷ
ﻭﻥ
ے او ِا ی �نن ��ڳا��ھ ���ن ض � ی�نن � ج ��دے )(٩۔ � ���ن ض��رور د �یݙڳت ض� ج
دنَ ،ا ت
� ُ
ے ُا ف ���ان دی ا ی �نن ُا ف ���ان دے ِد��ن ِو چچ ) ���ف� دی( � �ب ی��اری � ہ
ے ،ا� ف
� ﻗﹹﻠﹹﻮﺑﹻﻩﹻﻢ ﻣﹽ ﹷﺮ ٌﺽ ﹷﻓﺰﹷﺍ ﹷﺩﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷﻣ ﹷﺮﺿ ﹱﺎ
ﹷ ﹻ
کب� � � چ�
� َو ڑ ٻدا َدرد ن���ک � �ب ی��اری ���ن ِ �ب� ی�ا وی َودھ�ا �� ڑ�رےَ ،ا ت
ے ُا ن ��ان � � � � ت .10
ﺍﺏ أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍ ﹷﻳﻜْ ﹻﺬﺑ ﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩﻢ ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
ب� � ع�ذذاب ) �ب ی�ار( � ہ �
ے � ی��ن ب ��� ُا ذ ��ان � ڑ��ر م��ر � � ٔ
� )(١٠۔ ب ت
�ہ
ے )(٢٠۔
ے ������ ! ٓآ پ �ب ݨ� ینن ُآون پ���� ݨ�ن ہ�ہ�ر دی �بب ن�د��ی ���و ب َ �ج ی�ن تُ�� ہ�آ���ن ت
�
ے تُ���آن �
وو ٔ ﹷ
ﻭﺍْ ﺭﹷﺑﹽﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬىﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹹ ﺍﻋْﺒﹹﺪﹹ
کت �� ن��ن � �� � ���
� دے �����آن ���ن � َ �ت ی�دآ � � � ��ت
� ،ت���ن ج ��� تُ ���آن ٓآ پ �ت ݨت ی�آن � ن��آہ�ہ�ن دے ﹷ
ﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻠﹻﻜﹹﻢْ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ
ﹷﻠﻘ .21
� ﹷ
�ذذاب �� ذ��ن چ�بچ َ �
س ڳ�� )(٢١۔ ع ب ﹷﺘﹽ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ
� � � زر �م ین جن ���ن �� ز ش کب )ا� ت���ن او � ہ
ے ا� ج
��ان �س �بب ݨ�ا ٔ
ے َا ت ے( ب َ �ج ی�ن ت �� ہ�اݙݙݙ ے � � � ��ت
�ﺍﺷ ﹱﺎ ﹹ ﹷ ﹷ
�
��ان �� ن��ن یم�ب ٘ن�ہ دا پ��� ݨ �ئ ینن َوس�ا ٔ
ے ت���ن ب��� �
ے )ا� ج
ہ
ب �بب ݨ�ا �ئٔئ ِ ��س۔ َا ت پ�� � ﻟﹽ ﹻﺬى ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻞ ﹷ�ﻜ ﹹﻢ ﺍﻷ ْﺭ ﹷﺽ ﹻ ﹷ
��ن َ � ت
ﺍﻟﺴﹽﹷﻤﹷﺎءﹷ ﺑﹻﻨﹷﺂءﹱ ﻭﹷأﹷﻧﺰﹷﻝﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺂ ﹻء ﹷﻣﺂ ﹱء
ﹷ
� ِر ذر تق � �ت ی�دا ���ے �� َ ،ٻس کت � ی�� ی���ن دے ذدر � ���
ُاو ذ��دی و ج��ہ �� ذ��ن �
ادے � � � ��ت
� ت �� ہ� ݙ ٻ .22
ﹷ
ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺜﹽﹷﻤﹷﺮﹷﺍﺕﹻ ﺭﹻﺯْﻗﺎﹱ �ﹽﻜﹹ ْﻢ ﹷﻓﻼﹷ أﹷ� ْﹷﺝ ﹷ ﺑﹻﻩ ﹻ
َ�� �
ے تُ���ان ج�ڄا ݨ��دے � ب ��دے �� ہ� ینن ���ن وی ا� َ �
س ٘ز��ان ��ہر� ز�� ز��ہ �بب ݨ� ٔاوَ ،ا ت
ﻧﺪﺍﺩ ﹱﺍ ﹷﻭأﹷ� ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﻌﻠﹹﻮﺍْ ﹻﻪﻠﹻﻟ أﹷ ﹷ
ہ
وی �� ی��ے )(٢٢۔
���آہ ��� �یت ن�دے ت���ن ��ٻس ٓآ ��� ی�آ ن��ہ � �م �ّن ݨن وآ� ی��آن ���ن )(٢٦۔
��
ﻞ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﻣﻦ ﺽ ﹷﺧﻠﹻﻴ ﹷﻔ ﹱﺔ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ أﹷ ﹷﺗ ْﺠ ﹷﻌ ﹹﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
� ���ن ٓآ پ�� ڑ�آن خ �ج� ی� خ�ہ �بب ݨ� َآو ݨن ��ڳڳ ینن ،ب ���ہ�آ ب ��� ُآو ٘خ��دے ِو چج خ ���آد پ � ی��ی ! َا ت
�
ے � ��� ُ
�� ہ
ڑ ﹻ
ﹹﻔْﺴﹻﺪﹹ ﻓﹻﻴﻩﹷﺎ ﻭﹷ�ﹷﺴْﻔﹻﻚﹹ ﺍﻟﺪﹽ ﹷﻣﺂ ﹷء ﹷﻭﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ
َ�
.30
� ی��
� �ن خ ���ا ب��ہ �� � ی َ ) ،ڄج�ݙݙڄان ب���( َاس�ان تب� ی�ݙݙڄ ی���ن ت ���� ی���خان � ݨ
�ن ِو چج � �� ڄ� خ�� ج
ﹻ
ﺴﹷﺒﹽﹻﺢﹹ ﺑﹻﺤﹷﻤْﺪﹻﻙﹷ ﻭﹷ�ﹹﻘﹷﺪﹽ ﹹﺱ ﹷﻟﻚﹷ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ إ�ﹻ � ۤي
آن ��� �یب ن�دے �ہہن�ن ،آ� ٓآ ��� ی�آ ،ب ��� َ �م ینن ِب ���ہ�آ �
ے ت �ب ی� ڑ ݙدئ پ�����ئ � �ب ی� ج �
ے َ�ہ ہن�نَ ،آ ت ہ�
�� ٔ
ڑ أﹷ ْﻋ ﹷﻠ ﹹﻢ ﹷﻣﺎ ﻻﹷ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
ُ�
ج ��ھ ج�ڄا ݨ��دان تُ���ان ِن ���ہ �ے ج�ڄا ݨ��دے ) (٣٠۔
�
ے َول ُآ ن ���آن
س��آ ٔ ے ُآون ٓآدم ���ن س�آر ی���ن شَ �
س ی�نٔن دے ن���ن شس�آن ِ � �
َآ ت � ﹷﺿ ﹹﻩ ْﻢ ﺍﻷﹷﺳْﻤﹷﺂءﹷ �ﹹﻠﹽﹷﻩﹷﺎ ﺛﹹﻢﹽ ﹷ ﹷ
ﹷ ﹷﻠﹽ ﹷﻢ ﹷ
ﺁﺩﹷﻡ ﹷ
�� ہ ج �
�
� �� ی�� ٔ
ے، ے ٓآ ��� ی�آ ،ج��� �� ی��� تُ���آں � چ ّ �
�
���ں ��ف� شس� تت ی�آں دے َآ ��ڳ�ں َر ���آ ی��� ،ت ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹷْﻤﻼﹷ Òﹻ ﹷﻜ ﹻﺔ ﹷﻓ ﹷﻘﺎ ﹷﻝ أﹷﻧْﺒﹻﺌﹹﻮ�ﹻ� ﺑﹻأ ﹷ ْﺳ ﹷﻤﺂ ﹻء .31
)(٣٦۔
ُ � � ��
ے �ت�� ب��ہ پج�آ ِ ی �کب ت�یَ ،ول
ب �� ن��ن ب ��ھ ��ٻآ � ی�نن َ � ب �ھ ت
� � � ��ٻس ٓآدم ن
ے ٓآ پ� ڑ� ی �نن َر ب
ظ � �
ﹷﻠﹷ�ﹽﹷ�ٰ ﺁﺩﹷﻡﹹ ﻣﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻩﹻ �ﹷﻠ ﹻ ﹷﻤﺎ ٍﺕ ﹷﻓ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ
��� چ�چا ب ���ا��ی� � ،ب� ش�ک او ت���ن َ ٻ ���ہ �ن �ت�� ب��ہ
ے ���م دی ن �
ے ُاو ٘ن��دے ُا ت
رب ن
ب .37
ﻮﹷ ﺍﻟﺘﹽﹷﻮﹽﹷﺍﺏﹹ ﺍﻟﺮﹽﺣ ﹻﻴ ﹹﻢ
ﹷ ﻴْﻩﹻ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﹹﻩ
�
ے وݙݙݙ ے َر �م وا�� � ہ
ے )(٣٧۔ �
��ݨ وا�� ت � �
ت � ب��ل ݨ
� ّ� � �
َول َآس�آن ٓآ ��� ی�آ ج��� تُ���آن س�آرے ِآ تُ ���ن � تَ �
� ��ہ َو ٘ن �ٻ�� �� َ ،ٻس َ ٻج�ݙݙ ٻآن وی ﻠْﻨﹷﺎ ﺍﻩْﺒﹻﻄﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻨْﻩﹷﺎ ﺟﹷﻤﹻﻴﻌﺎﹱ ﻓﹷإﹻﻣﹽﹷﺎ ﻳﹷأْﺗﹻيﹷﻨﹽﻜﹹﻢ
ﹷ .38
ے ُآ �� ُ � ج��
�آن ���ن � ن �آݙ ی���ن ٓآ ی��� ت���ن �� نُ��ن ُ�� ن�ہ چج�آ � ڑ��ڑ ی��� ،ت
ے ِ � ن �آن �����آن ٓآس ڑ ݙ
َآ ت
ﹷ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻭﹷﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂﻳﹷﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺂ أﹹﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ
� ���ن ہ �� نن دورخخخ دی ب ���ا و چخ ر ہ ��ن وا�
ے ا ی��ہ ُاو ٘خ��دے ِو چخ �� �
َ ِ َ ݨ ڑ��را خ�ڄا ت��� ،ا � � ہ ت
.39
ﻭﻥ ﺪ
ْ ﹷ ﹷ ﹹ ﹷﹻ ﺎﻟﺧ ﺎ ﹻﻴﻩ ﻓ ﹹﻢ ﻩ ﺭ
ﹻ ﺎ ﹷ
ﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹹ ﺍﻟﻨﹽ
ہ� ہ� ہ�
�� ش� ی�ہ �� ش� ی�ہ ر �� نن )(٣٩۔
ت ���ن ی���د ���و،َاے ا��را ٔ �ب ی�ل ) ی ����ئ ی ��� ق��ب( دئ او��د ! ���دݙݙی ُاون ن ���� ُ
ت ی ب ن
� ﹷﺎﺑﹷ�ﹻي إﹻ�ْﹷﺍÒﹻﻴﻞﹷ ﺍﺫْ�ﹹﻭﺍْ �ﹻﻌْﻤﹷ� ﹷ
ﹻيﹷ ﺍﻟﹽ�ﹻي ﹹ
� � ہ�ے � ی��ݙے ���ل � �ک �ب ت�� ے ب ��ی ���ئ ہ ���
�
ے �� ٔ � ن ڑڄ ت اَ ۔ ئ ٔ بِ��� ہ ڑ�ئ َ �م ینن تُ�� ہ� ڑ ڄ
اݙے ُا ت
أﹷ ْ� ﹷﻌ ْﻤ ﹹﺖ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷ ْﻭﻓﹹﻮﺍْ �ﹻ ﹷﻌ ْﻩﺪ ۤﹻي أﹹﻭﻑﹻ .40
� � ہ�
�� ٔ
ے وع�دے کت �
آدے ن���ل ٓآ پ� ڑ� ی �نن � � � ��ت
� ُ
وع�دے ���ن پُ ���رآ پ َچ�آ ��و� َ ،م ینن وئ تُ �� ہ� ڑ ݙ
ﹷﺎﺭ ﹷﻩﺒﹹﻮ ﹻﻥ ﹻﻌﹷﻩْﺪﹻﻛﹹﻢْ ﻭﹷإﹻﻳﹽﹷ ﹷ
ﺎى ﻓ ْ
� �
ے � ض�ض �م ینن �� ضُ��ن ای ݙݙدردے َر ہ �
�� )(٤٠۔ ُ ���ن �پ��را ��� ��ی�ان َا ت
�
�
ے ِب ���ہ�آ ب ��� ُآون� ت �آن ِ ��� جن ٓآو ِب ���ہ�آ َ �م ینن � � � � �� ڄ ��� �
ے آ ی �� ج
�آ جن( ُآ ت �
ے ُآون ) �� ت َٓآ ت
ڑ ٔ ڑ
ﺁﻣﹻﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﻤﹷﺂ أﹷﻧﺰﹷﻟْﺖﹹ ﻣﹹﺼﹷﺪﹽﹻﻗﺎﹱ ﻟﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻣ ﹷﻌﻜﹹ ْﻢ
ﹻ
ادے �����ھ � ہ
ے �
�ون دئ ت��� ٔب� ی�د �� �یب ن�دے ،بِ��� ہ ڑ�ئ ب��� ت�� ہ� ڑ ݙ � ݨ ��
� ہ�اب دے � َ چ ّ � � ت�� ب
ﺎ� ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭﻻﹷ ﹷ� ْﺸ�ﹷ�ﹹﻭﺍْ
ﹷﻻﹷ ﺗﹷﻜﹹﻮﻧﹹﻮۤﺍْ أﹷﻭﹽ ﹷﻝ � ﹷ ﹻ ٍ
ﹷ .41
� ے س�آر ی���ن �� نُ��ن � �� � ���
� آِی ُآو ٘ن��دے آ ن���آری ن��ہ ب �ب ݨ��َ ،آ ت
ے � ی�� ݙݙد ی���ن ٓآ ی��� ت���ن �
َآ ت
ﹷ
ﻨﺎﹱ ﻗﹷﻠﹻﻴﻼﹱ ﻭﹷإﹻﻳﹽﹷﺎىﹷ ﻓﹷﺎ�ﹽ ﹹﻘﻮ ﹻﻥﺂﻳﹷﺎ�ﹻ� ﺛﹷﻤﹷ
� ��
ے ��ٻس َ �م ینن �� ن��ن ای ݙ ٻدردے ر ہ �
�� ) (٤١۔ � ُ �مل ن��ہ و ی چ ���َ ،ا ت
� ���ن � ����ی � �� � ��� ہ
م �
ب ���ن خ��رور �ِ� ݨّ� ینن � �
دن ب��� آ خ ��آن ٓآ پ� ڑ� ی �نن َر ّب
ِب���ہ�ے آ ی��ہ خ�� ی�آل ِوی ر � ی�ب خ� ج ﹷﻳﻦ ﻳﹷﻈﹹﻨﹽﹹﻮﻥﹷ أﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢ ﻣﹽﹹﻼﹷﻗﹹﻮﺍْ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩﹻﻢْ ﻭﹷأﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ
ڑ
� ہ � ٘�
.46
ے ِ �� نن )(٤٦۔ ے َو ن �ڄ� ݨن وا ے او او ن��دو َول ت � ت إﹻﻟ ْﹷﻴﻩﹻ ﹷﺭﺍ ﹻﺟ ﹹﻌ ﹷ
ﻮﻥ
ے ��ذ�� ج�
ات ݙݙد �ی��ا �ئٔئ َا ت �� س �
� دے در ��� ے تُ �� ہ�ا���ن اِ ی �نن َر � ��ت
��ن ِدئ �ذ� ج�چا ،ت ﻧﺠ ْي ﹷﻨﺎ ﹹﻛ ْﻢﻭإﹻﺫْ �ﹷ ْﻗ ﹷﻨﺎ ﺑﹻﻜﹹﻢ ﺍﻟْﺒ ْ ﹷ
ذ � ج ت ِ � ﻓﹷأ ﹷ
ﹹ ﹷ ﹷ ﹷ ﹷ
ے تُ���ان خ���د َا �� ی�نن ���ل دی ����ن وا� چ�
.50
�
�ق ��� �� ڑ�ر ی���َ ،ا ت � ﹷ ﹷ
او��د ��ن خ�� ت
ے ڑݙ ݨ ﻭﻥ ﹷ ﹻ
� ْﻗ ﹷﻨﺎ ﺁ ﹷﻝ ْ� ﹷﻋ ْﻮ ﹷﻥ ﹷﻭأ� ﺗﻨ ﹹﻈﺮﹹ ﹷﹷﻭأ ْ ﹷ
خ
ہ�ہ�وے )(٥٠۔
س�� ���زار
��اف ��� ݙݙد ت��� ،ت���ن ب ��� تُ ���ان ش �
َول ِوی ا �یب ز�دے ب���د َاس�ان تُ �� ہ�ا���ن � ز ﹷ
ﻮْﻧﹷﺎ ﻋﹷﻨﻜﹹﻢﹻ ﻣﹽﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ ﹽﹷ ﻋﹷﻔ
ﹷ
ِ
�
.52
َ ب �ن ݨن َو ٘ن �ڄ�� )(٥٢۔ ﻭﻥ
� ﹷ � ْﺸ ﹹ ﹹﹷ
�
ب( ݙڄد �یتی ت اب ) �ت��ر �بی � � �
ے � ت�� ن���
ت ِ ے ) ی���د ��و( َ ڄح�دݙڄان َاس�ان ��� ٰ�ی ���ن � ت�� ب َا ت ْ�ﻗ ﹷ
ﹷﺎﻥ ﹷﻭإﹻﺫْ ﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎ ﹹﻣ ﹷ
ﻮ�ي ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ ﹷﻭﺍﻟ ﹹ ْ
�
.53
ت پ��� ِ �� ن�� ) (٥٣۔ ات ی س� ﹷ
ﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ ﹷﺗ ْﻩ ﹷﺘ ﹹﺪ ﹷ
� � � ت�� ِدی ُ � ٘� � ݨ
ڄان ِ ݙڄد �تی ،ت���ن ج �� تُ ��ان ہ�ہد �ی ت
ﻭﻥ
ے )آو و ی���� وی ی���د ���و( َ ڄج� ݙڄدآں تُ ���آں ���� ٰ�ی ���ں ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� آے ���� ٰ�ی !
�
َآ ت
� إﹻﺫْ ﻗﹹﻠْﺘﹹﻢْ ﻳﹷﺎﻣﹹﻮ�ﹷيٰ ﻟﹷﻦ ﻧﹽﹹﺆْﻣﹻﻦﹷ ﻟﹷﻚﹷ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي
ے ا ی �� ج
�ان �را ن��ہ ڑ ݙݙ ی ���ھ ِ � ن����ن ،تت� ی� ڑ ݙݙے ُا ت
ج �ج ی� ت� ڑ�ر ی �نن َاس�ان ا� ���ن ظ��ا�� ہ ً
ب�
ﹷﺮﹷى ﺍﷲﹷ ﺟﹷﻩْﺮﹷةﹱ ﻓﹷأﹷﺧﹷﺬﹷﺗْﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﻋ ﹻ ﹷﻘ ﹹﺔ
�
.55
ے تُ ���آن ٓآ پ�� ڑ� ی���ن �
ص ُ��ن ن��ہ ِ �� جن ٓآ���نَ ،ول ت �� ہ�آ���ن ٓآ���آ �ینی ب ���ی پ ��� ڑ� ِ ���دآ ت َآ �
ﹷﻭأﹷ� ﹷﺗﻨ ﹹﻈﺮﹹ ﹷ
ﻭﻥ
� �
ے )(٥٥۔ َا � ی�نن ن���ل ݙݙد ی ����دے ر ی ���ہ � ٔ
آن ���ن ٓآ ��� ی�آ ��� ُ( ���ن ج ���ہ�آ ج ��� ُآ �� ہ� ُ ظ ظ � ہ� � � �
ف ڑ
ِ پ�� ِج ��� ہ ڑ�ے ��ک ��آ �م َ � جن ُآ ف ��آن � ف��ط ) ِ ّ ۃٌ
ﹷ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻇﹷﻠﹷﻤﹹﻮﺍْ ﻗﹷﻮْﻻﹱ ﻏﹷ�ْ�ﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬىﹷﺪﹽ ﹷﻝ
ﹷ
ی � � ی��� ظ
��نٻ�� ی�ا ہ�ہ�ِ ،ہ� ہک ز� ی�ر � ز��ط )� ز�� تٌ�� � زی �� ݨ�ک( ز���ل ب��د�� ح�چا� ،ٻس َاس�ان زر ی���د �تی ݨ
ﻳﻦ ﻇﹷ ﻠ ﹹﹷﻤﻮﺍْ ﹷ
ﹻﻴﻞﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻓﹷأﹷﻧﺰﹷﻟْﻨﹷﺎ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ب��ی�
.59
� ب ک
ی ِ ی � � � ب � � � ے آ� ج �� �
وآ� ی��آن ُآ ت
ف
فب � � ی� � ،ن �� آ ف ��آن ف��� ��م�� �ی � ت ی
ف ُ ی ��آن � ف �ن ِ �ہ ہک ٓآ � ت
ﺟْﺰﺍﹱ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺂ ﹻء ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷ�ﻔ ﹹْﺴ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
ہ
�� ٔ�ئ )(٥٩۔
ے )آو و ی���� ِوی ی���د ���و( َ ڄج� ݙڄدآں تُ���آں ���� ٰ ُ�ی ���ں ٓآ ��� ی�آ ج��� آے ���� ٰ�ی ! �
َآ ت ﹷ
يٰ ﻟﹷﻦ �ﹽ ْﺼ� ﹻ ﹷ� ﹷﻋ� ٰﹷ� ﻃﹷ ﹷﻌﺎﻡ ٍ
ﹷإﹻﺫْ ﻗﹹﻠْﺘﹹﻢْ ﻳﹷﺎﻣﹹﻮ�ﹷ
� ّ �ت�
َآس�آن �� ن��ن ِ �ہ ��ی � م دے ���آ ݨ �ب ینن ُآ ت
ے � ب�ر ن �� ہ� ینن ت ��ی س ٻ�ڳدآ�� ،ٻس ٓآ پ�� ڑ� ی �نن
�
ﹻﺝْ ﻟﹷﻨﹷﺎ ﻣﹻﻤﹽﺎ
ﹷ ﹷ
ﺍﺣﹻﺪٍ ﻓﹷﺎﺩْﻉﹹ ﻟﹷﻨﺎ ﺭﹷﺑﹽﹷﻚﹷ ﻳﹹ�ْ
ڄ� کب کب
� زر �م ین جن ِو چ���ن َ �� ݨن
� ُدع�ا �� ز�گ ،ب��� َاس�ا ݙڄدے � � � ��ت
ر �
ب � ز��ن َاس�ا ݙڄدے � � � ��تَ ّب
ﹷ
ﹹﻨْﺒﹻﺖﹹ ﺍﻷﹷﺭْﺽﹹ ﻣﹻﻦ �ﹷﻘْﻠﹻﻩﹷﺎ ﻭﹷﻗﹻﺜﹽﺂ Òﹷﹻﻩﺎ
� � وا�
�اڳ � �پ� ت�ر �� ِ ،ی�رے پ��� � �ت ی�اں ،ت ���م��� ،ر��ی ،وص�ل � �ت ی�دا ���
ےس ٻ ﹷﻭﻓﹹﻮ ﹻﻣ ﹷﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺪﺳ ﹷﹻﻩﺎ ﹷﻭ ﹷ� ﹷﺼﻠ ﹻ ﹷﻩﺎ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ .61
َ� ئ َس� چ��� َس� ﹷ �ﹷ
� ���ن ���ٹا �ٔئ ش � � ٔ ݙٹݙ �ی��ےُ ،اون ب�� ب
�اب ِݙٹݙ ت��� ب��� � ی��ا تُ���ان � ن ئ ش � � ٔ
� ن���ل ﺴْﺕﹷﺒْﺪﹻﻟﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى ﻩﹹﻮﹷ أﹷﺩْ�ﹷ�ٰ ﺑﹻﺎﻟﹽ ﹻﺬى ﻩ ﹷﹹﻮ
ب� پ�� ڳ� ی� � ہ ب
��ل
ے �� ،ی��� ا� دا ض ض � ��ں دے ��د ِ � � � � � �
َول تُ���اں ِا ی��ہ ) ت �ق�ل �ت�ار( ݨ ﹻ
ﻟﹽﹷيْﺘﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﹷﻓﻠ ْﹷﻮﻻﹷ ﻓ ْﹷﻀ ﹹ
ﻞ ﹷ
ﹽﹷ ﺗﹷﻮ
� ے ن��ہ ہ �
�� ن��دی ،ت���ن تُ ���ان ��ا ٹ��� ح� ݨ
�
ت ت �� ہ�ا ٹݙدے ُا ت �� � ﹻ
چاون ے ُاو ن��دی ر � ت
ت ﷲﹻ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺭﹷﺣْﻤﹷﺘﹹﻩﹹ �ﹷﻜﹹﻨْﺘﹹﻢ ﻣﹽ ﹷﻦ .64
� ﻳﻦ
وا� ی��ان ِو چ���ن ت ��ی و �یت ن�دے )(٦٤۔ ﺎ� ﹷﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹻ ﹻ
پ� �
ے تُ ���آن ٓآ پ�� ڑ� ی �نن ِو پ ���ن دے ُآ ن ���آن �����آن ���ن � ن��ی ���ح ڄح�آ ݨ��دے َآ ت
�چ ﻳﻦ ﺍ ْﻋ ﹷﺘ ﹷﺪﻭﺍْ ﹻﻣ ْﻨﻜﹹ ْﻢ �ﹻ� ﹷ
چ�� ��
ے � � چ ��ن وا�
ﹷﻟﹷﻘﹷﺪْ ﻋﹷﻠﹻﻤْﺘﹹﻢﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�
ے ݙݙد �یت ٘ن�ہ ) � �ی دا ش���ار ��� ت
ے( َج�د ُ���ا ݨ وےِ ،ج �� ن��ان ن
�
ِ ﹹ
� �ت� کت� ج� � ہ�� � چ� ﻟﺴﹽ ْﺒﺖﹻ ﹷﻓ ﹹﻘ ْﻠ ﹷﻨﺎ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﻛﻮﻧ ﹹﻮﺍْ ﹻ ﹷ
� ﹷﺩ ﹱة ﹷ .65
� � م ڑ ٻدے ڑ ٻد ت��� ج ��� ذد � ی�ل � م دے �� ڑ�ڑئ � ٔ ئ� ،ٻس َاس�ان ُا ذ ��ان � � � � ت
ِ ﹷﺧﺎ ﹻﺳ�ﹻ� ﹷﻥ
� � �
ب ُ ������ن ب��� ٘ن��در ت ��ی َو ٘ن �ڄ�� )(٦٥۔
�
ے ُا ن ���ان دے کت
� دے �����ان � � � ��ت
� ت � ���ن اون و � ���َاس�ان ِا ی �نن و � ت �
ا�� ﹻ
ﹷﺠﹷﻌﹷﻠْﻨﹷﺎﻩﹷﺎ ﻧﹷ�ﹷﺎﻻﹱ ﻟﹽ ﹷﻤﺎ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ ﻳﹷ ﹷﺪﻳْ ﹷﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
.66
کب � � کب
رن وآ� ی��آن � � � ��ت ون وآ� ی��آن � � � ��ت
ﹷ
� ِہ� ہک � ب� ت
رب ِدی ے آ� � ن��ن ݙݙد ݨ
� َآ ت ب���د ٓآ ݨ ﻮْﻋﹻﻈﹷﺔﹱ ﻟﹽﹻﻠْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ ﺎ ﻭﹷﻣ
ﻠْﻔﹷﻩ ﹷ
ﹷ
ے ٓآ پ�� ڑ� ی �نن ت �ق�م ���ن ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� ی �� ت� ی� جن ���و ج ��� آ�
� �
ے ) ی���د ���و( َ ڄج� ڑ ڄدآن ���� ٰ�ی ن
َآ ت يٰ ﻟﹻﻘﹷﻮْﻣﹻﻩﹻ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻳأ ْ ﹹﻣﺮﹹ ﹹﻛ ْﻢ
ﹷ ﹷإﹻﺫْ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﻣﹹﻮ�ﹷ
ج�
تُ�� ہ�آ���ن � م ݙڳد �یب ن�دے ب��� ِہ� ہک ��ڳآن ���ہ ݙڳد �ی��وُ ،آ ن ���آن ٓآ ��� ی�آ ب ���آو ی �نن ت���ن �ت��ن ﹷ
ةﹱ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ أﹷﺗﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹹﺬﻧﹷﺎ ﻩﹹﺰﹹﻭ ﹱﺍ
ﹷﻥْ ﺗﹷﺬْﺑﹷﺤﹹﻮﺍْ �ﹷ�ﹷ
ﹷ
�
.67
َآس�آ ݙݙدے خ���ل خ���ل ��� �ین خ� ِد ی �ننُ ،آون ٓآ ��� ی�آ۔ َ �م ینن آ� �� خ��ن �پن خ�آہ �
� خ�گدآن ﻗﹷﺎ ﹷﻝ أﹷ ﹹﻋﻮﺫﹹ ﺑﹻﺎﷲﹻ أﹷ ْﻥ أﹷ ﹹﻛ ﹷ
ﻮﻥ ﹻﻣ ﹷﻦ
�
َ�� ت�ان تُ���ان جج�اہ�ہ��ن ِو چ���ن ت ��ی َو ٘ن��ڄان ) (٦٧۔ ﺍﻟ ﹷْﺠﺎﻩﹻﻠﹻ� ﹷﻥ
� � ُآ ن ���آن ٓآ ��� ی�آ َ ،آس�آݙے � �ک �ب� �
ے � ٓآ پ� ڑ� ی �نن َر ّب
ب ���ن ٓآ��ھ ب ��� َآس�آ���ن ���ل ت � ت ڑݙ
�
ﹷ
ﹷ ﻳﹹﺒﹷ�ﹽﹻﻥﹷ ﻟﹽ ﹷﻨﺎ ﹷﻣﺎ � ﹻ ﹷ� ﻟﹹﻮﺍْ ﺍﺩْﻉﹹ ﻟﹷﻨﹷﺎ ﺭﹷﺑﹽﻚ
ِ� ہ� ﹷ
��وے ٓآ � ی��س آ� ��ز� ی �من ز�دے ج ��� آو ��ٻآن ز��ہ زر ی���دہ ُ�� ٻ �د��ی ڈ ٻدس�آ ،ج ��� آو��ٻآن � ج �ی ہ �
چ� ﹷ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹ �ﹷﻘﹹﻮﻝﹹ إﹻﻧﹽﹷﻩﹷﺎ �ﹷ�ﹷةٌ ﻻﹽﹷ ﻓﹷﺎﺭ ٌﹻﺽ ﹷﻭﻻﹷ
ﹷ ﻝ
��وے ،ب����ہ ُا ن ���ان ِدی در� ی�� �اینی ���ان ص ُ��ن َو ّ ��ی ہ � �
��وے َا ت
ے ن��ہ َا � ہ� .68
ج�
ﺍﻥ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻓﹷﺎﻓ ﹷْﻌﻠﹹﻮﺍْ ﹷﻣﺎ ﺑﹻ ْ ٌ
� ﹷﻋ ﹷﻮ ٌ
�� ج� ں ں � ہ� ِدئ ہ �
��وے � ُ ،ݨں ت���ں تُ ���اں ُاوو ی �ں ��و � ،ی�� ی �ں تُ �� ہ�ا���ں � م ِ ݙڳد ت��� � � � ٔ
�
ﺗﹹ ْﺆ ﹷﻣ ﹷ
ﺮﻭﻥ
)(٦٨۔
�
ب �� خ��ن پ ُ پ ��ھ ڑ ݙݙے ب ��� آو آ ی��ہ ِوی � � � �
پ�� ُآ خ ��آن ٓآ �� ی�آ ب ��� َآس ڑ�آݙݙی خج�آ��� ٓآ پ� ڑ� ی �نن َر ّب
ﹷ
ﹷ ﻳﹹﺒﹷ�ﹽﹻﻥ ﻟﹽ ﹷﻨﺎ ﹷﻣﺎ ﻟ ْﹷﻮﻧ ﹷﹹﻩﺎ ﻟﹹﻮﺍْ ﺍﺩْﻉﹹ ﻟﹷﻨﹷﺎ ﺭﹷﺑﹽﻚ
ﹷ
� �
��وے�ٰ ���� ،ی ٓآ ��� ی�آ ،ج���
ے ڑ ݙدس�آ ڑ ݙد �ی��ے ج��� ُآو ن��دآ َر ٘�ت�گ ِ � ہ ج��آ ہ �
�
���ل پ�� ڑ�ر ت
ہ
�ﺁ ﹹء ﻓﹷﺎﻗﹻـ ٌﻊ ﺎﻝﹷ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹ �ﹷﻘﹹﻮﻝﹹ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻩﺎ ﹷ� ﹷ ﹷ
� ٌة ﹷﺻ ْ ﹷ .69
��ا ���ا ٹ��� ہ �
��وے � ر فن�گ دی ��ڳان ہ �
��وےُ ،او ف��دا َر فن�گ اِ ج � ا� ��ف� ی �من�دے ج ��� � ن � ���
ف ﻳﻦ ﻮْﻧﹹﻩﹷﺎ �ﹷ ﹹ� ﹹﹽ ﹷ
ﺍﻟﻨﹽ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ی��
�ش ��� ݙݙد �ی��ے )(٦٩۔ ج��� ݙݙد � � ݨں وا� ی��اں دے ِدل خ�� ش
��� ٰ�ئ ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� آو ��ز� ی �مت ز�دے ،ج ��� آو ��ڳآن ز��ہ زر �م ین جن دے ہ� ّہَ��ن ِو چج ج ُ �� ت�ئ ہ �
�� �ئٔئ ُ� ﹷ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹ �ﹷﻘﹹﻮﻝﹹ إﹻﻧﹽﹷﻩﹷﺎ �ﹷ�ﹷةٌ ﻻﹽﹷ ﹷﺫﻟﹹ ٌ
ﻮﻝ ﺗﹹﺜﹻ��ﹹ ﹷ ﻝ
�
� ُو ٹر��ئ ہ��� �ئٔئ ہ���وے ،ٹ �� ی�ک کت
�ن � � � ��تئن � � ہ���وے ت
�
ے ن��ہ َر ٹرھ ��ن پ��� ݨ � ی ن ݙٹݙ �ی ݨ
ﹷﺭْﺽﹷ ﻭﹷﻻ �ﹷﺴْ�ﹻ � ﺍﻟْ�ﹷْﺙﹷ ﻣﹹﺴﹷﻠﹽﹷﻤﹷﺔٌ ﻻﹽﹷ
ﹷ
ہ
.71
��وے ُآ غ ���آن ٓآ ��� ی�آ �� ُ ،ݨن ��وے ،ج �� ی���ن ��� �ئٔئ دآغغ شش�آغغ ِوئ غ��ہ ہ � ٹ ���آک ہ � ﹻ
ﹻﻴﹷﺔﹷ ﻓﹻﻴﻩﹷﺎ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺍﻵﻥﹷ ﺟﹻﺌْﺖﹷ ﺑﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽ
��ئ � ُ ہ � � �
�ڳان ���ن تَئ� ینن ٹ �� ی�ک ٹ �� ی�ک ��ڳا � ی�نن ݙٹڳس ݙٹڳ ت �ن جن ،ت�� �ݙڳان ِ �� ت��ا ٔئ� ینن ا ن ���ان ِا ج � ﻓ ﹷﹷﺬﺑﹷ ﹹﺤﻮ ﹷﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ �ﹷﺎ ﹹﺩﻭﺍْ ﹷ�ﻔ ﹷْﻌ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
ِ
ت���ں َآس�آں ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� ِآ ی �ںں ��ٻآں ِدئ ��� �ئٔئ ��ٻ�ئ�ٹئ آِ ی ����ں م��رو ِآ ی �ںں ���ج آ� ﺍ�ﺑﹹﻮ ﹹﻩ ﺑ ﹻ ﹷﺒ ْﻌ ﹻﻀ ﹷﻩﺎ ﹷﻛﺬٰ ﻟﹻﻚﹷ ﻳﹹ ْﺤيﹻي
ﹷﻓ ﹹﻘ ْﻠ ﹷﻨﺎ ْ ﹻ
��
ے ت�� ہ�آ���ن ٓآ پ�� ڑ� ی���ن ن �� ش�آ نت� ی�آن ڑ ݙد ی � ی�ت ن�دے ت���ن ج ���
�
��� ٔت� ی�آن ���ن ج �� ی�� �یت ن�دےَ ،آ ت ﹷ
ﷲﹹ ﺍﻟْﻤﹷﻮْ�ﹷ�ٰ ﻭﹷﻳﹹﺮﹻﻳﻜﹹﻢْ ﺁﻳﹷﺎﺗﹻﻩﹻ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ .73
َ� �
ع ت�ل �� ن��ن �م ِ �� ن�� )(٧٣۔
تُ ���ان � ﹷ� ْﻌﻘﹻﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ
� پب� � �
خب ِ ت ��ئ ڳ�گن نٔن ب����ہ � ت �� وا خ ����ن ِ ت ��ئ ڳ�گن نٔن ی��� �
ب ا �یب خ�دے ب���د تُ�� ہ�ا ݙڳدے ِدل � تَو ت
� پب� ُ�
ﻢﹽﹷ ﻗﹷﺴﹷﺖْ ﻗﹹﻠﹹﻮﺑﹹﻜﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﹷﻓ� ﹻ ﹷ�
ﹻ
��
� ��
� ِا � � ب ��ارے ! اِ ض ���ان ) � ت ��ان( ِو پ ���ن ت���ن � � � ض � ن �
اِ ی �ن � زُ��ن ِوی زر ی���دہ � ڑ
ﺪﹽﹹ ﻗﹷﺴْﻮﹷةﹱ ﻭﹷإﹻﻥﹽ ﹻﻣ ﹷﻦ
ﹷ ﺎﻟْﺤﹻﺠﹷﺎﺭﹷةﹻ أﹷﻭْ أﹷﺷﹷ
�� � � دن ،ب��� ہ�ان و پ���ن ��دی ���� ہ�
�ے ی �� ت� ی� جن ���و ،ب��� � � � ض � ے َوہ �پ�� ض�� ج
دنَ ،ا ت ض ض ِ ِوی �� ض�� ج ض
ﹷ
ﺠﹽﹷﺮﹹ ﻣﹻﻨْﻩﹹ ﺍﻷﹷﻧْﻩﹷﺎﺭﹹ ﻭﹷإﹻﻥﹽ ﹷ
ْﺤﹻﺠﹷﺎﺭﹷةﹻ ﻟﹷﻤﺎ ﻳﹷﺘﹷ ﹷﻔ
� ��
دن ت���ن ُا ن ���ان ِو پ ���ن ) ت �� ڑ�ڑا ��ٻ�ہ �ن(
دن ،ج ��� او ڑَ ٻد � � ج ج �پ�� ن�� ج
�� ن�� ج ��
� ِوی ہ �اِ � � ج � .74
� ﹹﺝ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ﺍﻟ ﹷْﻤﺂ ﹹء ﹷ
� �
ﻨْﻩﹷﺎ ﻟﹷﻤﹷﺎ �ﹷﺸﹽﹷﻘﹽ ﹹﻖ ﻓ ﹷﹷﻴ ْ ﹹ
�� ض�� ج
دن ،بِ���ہ�ے آ� دے ڑ ݙدر ��
� ِوی ہ �� ِآ � � ب ���
ے � � � ض��ل ٓآ ض��دےَ ،آ ت ��� ݨ �ب ینن ض ��
پ
ڑ ﹷإﹻﻥﹽ ﹻﻣ ْﻨ ﹷﻩﺎ ﻟ ﹷﹷﻤﺎ ﻳﹷ ْﻩﺒ ﹻ ﹹﻂ ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺧ ْﺸ ﹷﻴ ﹻﺔ ﺍﷲﹻ
ﹷ
ُ� �
ے ِج ���ہ�آ ج ��ھ تُ ���آن ��� �یت ن�دے ِوے ،آ� ُآون دنَ ،آ ت �� ن��ن � ت ���
� ِر ڑرھ ٓآ ن�� ج
ڑ ﹷﻣﹷﺎ ﺍﷲﹹ �ﹻﻐﹷﺎﻓﹻﻞٍ ﻋﹷﻤﹽﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
� � ����ن �
ے خ � ی�نن )(٧٤۔
ے خ� ب�ر ��ا ٔ
ب خ
� �
�آن ِ �� جن ٓآس ج�ن ،ج�آ�� ن���ہ �
ے ِآ ی �� ج �ت� � ی��آ تُ �� ہ�آ���ن �ت�� ت ��ع � ہ
ے ج ��� تُ �� ہ�آݙݙݙ ے ٓآ� � � � ٔ
� ت ﻮﻥ أﹷﻥ ﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻗ ْﺪ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ أﹷ ﹷﻓ ﹷﺘ ْﻄ ﹷﻤ ﹹﻌ ﹷ
ُا ���ان و چ���ن ہ� ہک �ٹ���� ا� دے � ُ
���م ���ن ُس� ݨ�دا ہ�ہ�َ ،ول َ ڄچ�دٹڄان او ُاو ن��دی ِ ِ ن ﻡﹷ ﺍﷲﹻ ﺛﹹﻢﹽ
ﹷ ﹷ
ﹻﻳﻖٌ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻢْ �ﹷﺴْﻤﹷﻌﹹﻮﻥﹷ �ﹷ
َ�� ��
.75
َ � ب �ھ ِو چج ٓآو �یب ن�دآ ہ�ہ� ،ت���ن ُآو���ن ب��د�� ݙڳد �یب ن�دآ ہ�ہَ�َ ،آ ت
�
ے آو ِآ ی �نن ��ڳآ��ھ ���ن � ب ��دآ ﹹ�ﹷﹽ ﹻ ﻓﹹﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ﹻﻣﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ ﹷﻣﺎ ﹷﻋ ﹷﻘﻠﹹﻮ ﹹﻩ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ
س�ت ن�دو ،ج��� تُ�� ہ�ا ݙݙدے ے ��� ،ن ���ا ُ���ان او ُا �� ُ
�ان ���ن اِ ی �نن وا ���� یت � ﻴﹹﺤﹷﺂﺟﹽﹹﻮﻛﹹﻢ ﺑﹻﻩﹻ ﻋﹻﻨْﺪﹷ ﺭﹷﺑﹽﹻﻜﹹ ْﻢ أﹷ ﹷﻓﻼﹷ ﹷ� ْﻌﻘﹻﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ
� ݙݙد ی ن ی ت ِ ݙݙد �ی ہ ت
)(٧٦۔
��
� ی��آ تُ�� ہ�آ���ن آِ ی �نن ��ڳآ��ھ ِدئ � ج �ھ ن �� ہ� ینن ٓآ ن��دئ � ،ی��آ ُآ ن ���آن �����آن ���ن �پت ت�ہ ��آ ٔ
�
ے
� ُ ُ� � ﻭﹷ ﹷﻻ �ﹷﻌْﻠﹷﻤﹹﻮﻥﹷ أﹷﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ �ﹷﻌْﻠﹷﻢﹹ ﻣﹷﺎ �ﹹ�ﹻﹽ ﹹ ﹷ
ﻭﻥ
�ل ج�با ݨ��دا �� ڑ�ے دن ی��� ظ��ا ��ہر ��� �یب ن� ج
دن ،ا� ��� ��
ب ن � ی�نن ب ��� ِب���ہ�ا ب ��ھ ِا ی��ہ �� یکب ن� ج
ڑ
.77
ﹷﻭ ﹷﻣﺎ � ْﹹﻌﻠﹻﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
)(٧٧۔
ہ �
�راب ُ( ���ن
ت
اب ) �ت� � ��
� َا نن پ� ڑ�ھ ِوی ِ �� نن ،او اِ ی �نن � ت�� ب
�
ے ُا ض ���ان ِو پ ���ن � � � ض �
َا ت
ﹻﻨْﻩﹹﻢْ أﹹﻣﹽﹻﻴﹽﹹﻮﻥﹷ ﻻﹷ �ﹷﻌْﻠﹷﻤﹹﻮﻥﹷ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ إﹻﻻﹽﹷ
� �
�ش ��� �یت خ� ن
دن ،آو ت���ن خ � ی�نن ڄح�آ ݨ��دے آو � خ�ض ِآ �یت خ�دے خ���ل ٓآ پ�� ڑ�آن ِدل خ �� ش .78
ﻮﻥ
ﹷﺎ�ﹻ�ﹽﹷ ﻭﹷإﹻﻥْ ﻩﹹﻢْ إﹻﻻﹽﹷ ﻳﹷﻈﹹﻨﹽ ﹷ
ﹹ
�
دن )(٧٨۔ � ز�ض ا ز��دازز ے ی �لن ز� ن
ے َ ڄج�ݙݙڄ آن َآس�آن تُ���آن �� خ��ن ِآ ��ت�آر ���آ ی��� ،ج��� تُ���آن ٓآ پ ��س ِو چج خ�� ج
�ن �
َآ ت
� ے ُ ���آن ٓآ پ������ن �بب�د�� ُ
ﹷﻭإﹻﺫْ أﹷ ﹷﺧ ْﺬﻧﹷﺎ ﹻﻣﻴ ﹷﺜﺎ ﹷﻗﻜﹹ ْﻢ ﻻﹷ ﹷ� ْﺴ ﹻﻔﻜﹹ ﹷ
ﻮﻥ
�ن ���ن ُآ خ ���آن دے ��� �� خُ��ن خ ی ڑ ی � ت
خ ���آ ب��ہ خ��ہ ��� ��ی��َ ،آ ت
ﹻ ﹻﻣﹷﺂءﹻﻛﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ ﺗﹹ�ْ
ﹻﺟﹹﻮﻥﹷ أﹷ�ْﻔﹹﺴﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽﻦ
� �
.84
�
ے ��� خ��ہ ��� ��ی�� ول تُ���ان تق��ل ��ت�ار ���ن َ ّپ��ا ِوی ِ یک�ب ت�ا َا ت
ے تُ���ان خ���د ب
� ْﺭﺗﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷ� ﹷ� ْﺸ ﹷﻩ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ ﹷﹷ
ﹻﻳﹷﺎﺭﹻﻛﹹﻢْ ﺛﹹﻢﹽ أ ْ ﹷ
ہ
) ِا ی �ںں ��ڳا��ھ دے( ���اہ ِوی �� ی��ے )(٨٤۔
� ہ
َول تُ ���آن ُآو� ہ
ے آِی ِ �� ی��ے ،ب ��� ٓآ پ�� ڑ� ی���ن �بب ن�د ی���ن ���ن ت � ت�ل ِوی ��� �یب ن�دو
ﻮﻥ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴﻜﹹ ْﻢ
ﹷﹹﻢﹽ أﹷ� ﹷﻩـ ٰ ﹹﺆ ۤﻻ ﹻء ﹷ� ْﻘ ﹹﺘﻠﹹ ﹷ
� ے ٓآ پ������ن و پ ���ن ہ� ہک �ٹ���
�
ے ���ن ُآ ن ���آن دے ���ون َک� ٹدھ ِوی ِ ِ َآ ت ٹ ی ﹻ
ﺗﹹ�ْﹻﺟﹹﻮﻥﹷ �ﹷﹻ�ﻘﺎﹱ ﻣﹽﹻﻨْﻜﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﺩﹻﻳﹷﺎﺭﹻﻩ ْﹻﻢ
� � ظ�� چ�
ے � م ��� �یت خ�دے ہ �
�� ٔ �ئ ینن ا خ �� ہ�ان دے ��خا ���خان ِدئ م�دد �� ڑ�ر �یت خ�دو�� ،خاہ ت ﻭﻥ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﺑﹻﺎﻹﹻﺛ ْ ﹻﻢ ﹷﻭﺍ ْﻟ ﹹﻌ ْﺪ ﹷﻭﺍ ﹻﻥ ﹷﻭإﹻﻥ
ﹷﺗﻈﹷ ﺎ ﹷﻩﺮﹹ ﹷ
� � ج
ے �� ی��� آو ت�� ہ�آ ݙݙدے �����ھ ت�� ی�دی ت ��ی ٓآ ن�� ج
دن ،ت���ن ُآ ن ���آن ِوی ��� �یت ن�دوَ ،آ ت ﹷأﺗﹹﻮﻛﹹﻢْ أﹹﺳﹷﺎﺭﹷىٰ �ﹹﻔﹷﺎﺩﹹﻭﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻩﹹﻮﹷ ﻣﹹ�ﹷﹽ ٌﹷﻡ
� ت���ن ُا ف �� ہ�ان ���ن َک� ڈدھ کت � دے ف�د� َ
ے دا �ل ین نن د ی �ن نن �� �یت ف�دو ،ح�ا�� ف ���ہ تُ �� ہ�ا ڈݙدے � � � ��ت
فِ ی ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ إ ﹻ ْ ﹷ
�ﺍ ﹹﺟ ﹹﻩ ْﻢ أﹷ ﹷﻓ ﹹﺘ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﺑ ﹻ ﹷﺒ ْﻌ ﹻﺾ
چ�
.85
ے ب ��� تُ ���اں )ا� ِدی( � ت�� ب
اب دے �� ڑ�ر ݨں اِ ی ���ام ِ ی �کب ت�ا ہ �
�� ی��� ہ�ہ� � ی��ا ��ڳا��ھ � ہ ﻭﻥ ﺑ ﹻ ﹷﺒ ْﻌ ٍﺾ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﹷﺟﺰﹷﺁ ﹹء
� ﹷﺎﺏ ﹷﻭ ﹷﺗﻜْ ﹹ ﹹ
ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ے ب ����� ُ
ان ���ن ض ���ہ �ے � ض ی � ض ی�ب ض�دے وے ،ت
�� ی�ان )ا���ام��ن( ���ن � �
ب� ض
ﹷﻦ �ﹷﻔْﻌﹷﻞﹹ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻣﹻﻨﻜﹹﻢْ إﹻﻻﹽﹷ ﺧﹻﺰ ْ ٌي �ﹻ�
� � ﻭﻥ إ�ﹻ ٰﹷ�
ﺎةﹻ ﺍﻟﺪﹽﹹﻧْﻴﹷﺎ ﻭﹷﻳﹷﻮْﻡﹷ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﻳﹹﺮﹷﺩﹽ ﹷ ْﺤﹷﻴ
ادے ِو چ ���ن جِ���ہ�ے ِوی ِا ی �نن ���ج دے �م � ج
��ن، َ � ی�نت ن�دے� ،ٻس تُ�� ہ� ڑ ٻ
� ﹹ ﹷ
ڑ
� ﺪﹽﹻ ﺍﻟﹽﻌﹷﺬﹷﺍﺏﹻ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺍﷲﹹ �ﹻﻐﹷﺎﻓﹻﻞٍ ﻋﹷﻤﹽﺎ
ﹷ ﺷﹷ
��اے اِ �یت ز�دے ج ��� او ُد ز �ت ی�ا ِدی زز ز��د��ی
ےِ � ُا ز �� ہ�ان ِدی ج ���زا � ی��ا ِ ت ��ی س ڳ�گدی � ہ
)(٨٧۔
�
�� ٔ �ن جن ب����ہ ُا غ ���ان ��ف ِو چج ت ����ے و ��� �� �ٹب ی�
� ہ� دن ب��� َاس�ا ٹݙدے ِدل ِغغ� غ �
ے او َاہ� ہ ج
َا ت
َ � � ٹ
ﹷ
ﹷﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﻗﹹﻠﹹﻮﺑﹹﻨﹷﺎ ﻏﹹﻠْﻒٌ ﺑﹷﻞ ﻟﹽ ﹷﻌ ﹷﻨ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ
ے�� ،ٻس ا ی��ہ
ت �ہ �� � �
دے ���ف� ِدی و ج��ہ �� ف��ن ُا ف �� ہ�ان ُا ت
ے ا� ِدی � ف ت
.88
�
ﹻﻜﹹ�ْﹻﻩﹻﻢْ ﻓﹷﻘﹷﻠﹻﻴﻼﹱ ﻣﹽﺎ ﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
�
�آن ِ �� جن ٓآ ن�� ج
دن )(٨٨۔ ت �� ڑ�ڑے � �� � ��� ہ
� ت���ن آِ ی �� ج
ہ� �
آب ٓآ �ئٔئِ ،ب ���ہ�ئ
ب ے َ ڄج� ڑ ڄدآن آ� ِدئ ��� ف ���ن ُآ ف �� ہ�آن دے �����ھ ِآ ب ��ئ � ت�� َآ ت
ڑ
� ﹻ
ﻤﹽﹷﺎ ﺟﹷﺂءﹷﻩﹹﻢْ ﻛﹻﺘﹷﺎﺏٌ ﻣﹽ ْﻦ ﻋ ﹻﻨ ﹻﺪ ﺍﷲﹻﹷﻟ
ے آِ ی��ہ ِوی ب��� �
ےَ ،آ ت ��آ ٓآ �� ݨن وآ��ی � ہ ُآ�� ہ�آن دے �����ھ وآ��ی )��� ب �
آب( ��ن َ چ ّ ت ن
ﹻ
ﺼﹷﺪﹽﹻﻕٌ ﻟﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻣ ﹷﻌ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒ ﹹ
ﻞ
ہ
� ف�گدے ِ �� نن، ��ن ِدی ُدع�ا � � ف� ت� اص � � �����ان ُا تُاون �� ف��ن � �� � ���
ے � ح ح� �ل ݨ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻓﹷﻠﹷﻤﹽﺎ
ﹷ ﺴْﺘﹷﻔْﺘﹻﺤﹹﻮﻥﹷ ﻋﹷ��
ﹷ
پ� ُ
.89
� ُآ ف ���آن �����ھ ٓآ �ئٔئ ج �� ی���ن � ٘ف��ڄئَش� � ہ
جِ�� ف� ہ�آن ج��� ���ف� ِ یک�ت ت�آ ��� ی��� ہ�ہ� ،پ�� َ ڄج�ݙݙڄ آن آو ش � � ٔ
چ�
�ﻓﹹﻮﺍْ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻓﻠ ْﹷﻌ ﹷﻨ ﹹﺔ ﺍﷲﹻ ﹷ
ﹷﺂءﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽﺎ ﹷ ﹷ
)ول ِوی( ُاون �� نُ��ن ِا ن���ار ��� �� ڑ�ر �ی�� ن �ن ینن ،اِ ی �نن � س�
���ح ُ � ٘� � ݨ
ڄان ِوی ِ � ّ�دا ہ�ہ�َ ، ﻳﻦ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ت �ہ
ے )(٨٩۔ ��� �
� ��ا ��ف�ان ُا ت
��
ے ا� ِدی � ف ت وا � �
��او )(٩٤۔ � � � ہ� ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻮ ﹷﺕ إﹻﻥ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷﺻﺎﺩﹻﻗﹻ� ﹷﻥ
ِدی خ ��ا � شش ت���ں �� ِ ݙݙد ٔ
� ہ
رد جن ِج���ہ�ا
ِ ے اِ ی��ہ ���ک ک ڑ�دݙا ٔ �ئ ینن اِ �یت خ�دئ خ ���ا �� شس خ��ہ ��� �ی� جن اِ ی��ہ ُاون �� خُ��ن ڑ ݙد�
َا ت
ڑ
ہ��
ﻨﹽﹷﻮْﻩﹹ أﹷﺑﹷﺪﺍﹱ ﺑﹻﻤﹷﺎ ﻗﹷﺪﹽ ﹷﻣ ْﺖ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ
ﹷ ﹷﻟﻦْ ﻳﹷﺘﹷ ﹷﻤ
پ� ب� ُ�
ے ا� َ � ن��ئ ���ج ج�ڄا ݨ��دے �
ے َا ت ب ��ھ اِ ن ���ان َا پ�� ڑ� ی �نن � ت ی�نن َا ��ڄ�ن ��ی��ڄا ہ��� ٔ
� .95
ﹷ
ﹷﺍﷲﹹ ﻋﹷﻠﹻﻴﻢٌ ﺑﹻﺎﻟﻈﹽﺎﻟ ﹻﻤ� ﹷﻥ
ظ��ا���اں ���ں )(٩٥۔
� � ب� ُ
�نن ،ب ����ہ ُا ز ���ان �� ز��ن ِوی
ب ����ہ تُ ���ن ُا ز ���ان ���ن � ی�� �ایتی دا زر ی���دہ ��� � ی�ل � ی ﺱ ﹷﻋ� ﹷ� ﹷﺣ ﹷﻴﺎة ٍ ﹷﻟ ﹷﺘﺠﹻﺪﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢْ أﹷ�ْ ﹷ
ﹷﺹﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹻ ٰ
ہ
ےُ ،ا خ ���ان دا ��ہر ��� �ئٔئ ِا ی��ہ خ ���ا �� شش ��� �یت خ�دے ج ���
� خر ی���دہ جِ �� خ��ان ِش��رک ِ ی �کت ت�ا ہ �
�� ٔ ﹷﻛﹹﻮﺍْ ﻳﹷﻮﹷﺩﹽ أﹷ ﹷﺣ ﹹﺪﻩ ْﹹﻢ ﻟ ْﹷﻮ
ﹹ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ أﹷ�ْ
�� � �
ذاب َس� ُاو ذ��دئ ت���ن ��ہرذاران س�ا��ن ِدئ ُ��� ِ ت ��ئ َو � ٘ذ ڄ �
� ،پ�� ِا ی��ہ ش � � ٔ
� ُاون ع�د ب ﹹﻌﹷﻤﹽﺮﹹ أﹷﻟ ﹷ
ْﻒ ﹷﺳ ﹷﻨ ٍﺔ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﻩ ﹷﹹﻮ ﺑ ﹻ ﹹﻤﺰﹷ ْﺣﺰﹻﺣﹻﻩﹻ ﹻﻣ ﹷﻦ ﹷ .96
چ� �
�
�َ ،ا ت
ے �� ج
�� ن��ن ت���ن ن � ی�نن �� ڑ�را س�ڳڄ دی �� ،ی��� ُاو ن��دی ��� َودھ�ا ِوی ڑ ڄد �یتی َو � ٘ن ڄ � ﻟْﻌﹷﺬﹷﺍﺏﹻ أﹷﻥ �ﹹﻌﹷﻤﹽ ﹷﺮ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷ�ﺼﹻ ٌ�� ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ﹷ
ِ
ہ ُ� � چ� ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ا� � ن��ی ���ج ڑ ݙد ی ����دا �� ڑ�ے ج ��� ج ��ھ ِا ی��ہ ��� �ین ن�دے َودے ِ �� جن )(٩٦۔
ﻮﻥ
� � ب
خص ���ن( ٓآ��ھ ڑ ݙد �ی�� بِ���ہ�آ ب��� ب� ب�ر �ٔ ی�ل خ���ل ُد ش �� خ�ئ ر � ی�ب خ�دے )آو �� )��ہر ُآون ش �
ڑ
ج� ب� �
اب ت �ب ی� ڑ ݙدے ِدل َ �� ڑر َ ��رے( � ی��ن ب ��� ب� ب�ر �ٔ ی ل ت���ن ا� دے � م ن���ل اِ ی��ہ � ت�� ب ﹻ
ﺪﹹﻭﹽﺍﹱ ﻟﹽﹻﺠ�ْ� ﹻﻳﻞﹷ ﻓﹷإﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﻧﹷﺰﹽﹷ ﹷﻟ ﹹﻩ ْ ﻣﹷﻦ �ﹷﺎﻥ ﹷ ﹷ
ﻋ
َ�
ے ،بِ���ہ�ی ب��� � ن ی�ب ن�دی � ہ ��ا � ّ چ اب ت���ن( ُاو���ن ِوی ب ے) ،اِ ی��ہ � ت�� ِو چج �� تّ�ی � ہ ﹻ
ﻣﹹﺼﹷﺪﹽﹻﻗﺎﹱ ﻟﹽ ﹷﻤﺎ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ ﹷ�� ٰ ﻗﹷﻠْﺒﹻﻚﹷ ﺑﹻإﹻﺫْﻥﹻ ﺍﷲﹻ
ڑ
.97
کب� ہ بی � � � �
ے خ ��� ش خ �� ب�ری ے ت ب ہ � ہ�دا � ت ے ِا ی ��ہ ��� �
��خان � � � � ت ے َا ت� ِدی � ہ اِ ی �نن �� خ��ن � �� � ��� � ٰى ﻟﹻﻠ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ﻳﹷ ﹷﺪﻳْﻩﹻ ﹷﻭﻩ ﹱﹹﺪى ﹷﻭ�ﹹ ْ ﹷ
�ہ
ے )(٩٧۔
ب
س تب ی�ان داُ ،او ٘خ��دے ر�����ن دا ،ب� ب�ر �ٔ ی�ل دا، خص ا� دا ُ ،او ٘خ��دے ��خ� ش � ��
ِب ���ہ�ا ش � ﺎﻥ ﹷﻋ ﹹﺪ ﹽﻭ ﹱﺍ ﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﻼۤ Òﹻ ﹷﻜﺘﹻﻩﹻ ﹷﻭ ﹹﺭ ﹹﺳﻠﹻﻩﹻ
ﹷﻣﻦ � ﹷ ﹷ
ڑ
� � ہ � � ات
ے ے ،ت���ن ا� ِوئ ِا ج � ��ان ��ا ��ف�ان دا د ش �� جن � ہ �� ٔ � ی�ل دا د ش �� جن � ہ
ی � �ﹻﻳﻞﹷ ﻭﹷﻣﹻﻴ�ﹷﺎﻝﹷ ﻓﹷإﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻋﹷﺪﹹﻭٌ
ﹽ ﺟﹻ�ْ .98
)(٩٨۔
ﻳﻦ ﹻﹽ ْﻠ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ُ� ت�
ے �� ت� ی� ت� َاس�ان تت� ی�ݙݙݙ ے �����ھ ��� ی�ان ُݙݙݙ � ی��ان ز�� ش� زات� ی�ان ز���زز ل ِ �� ی�ن نتنَ ،ا ت
�
ے �
َا ت ﹷﻟﹷﻘﹷﺪْ أﹷﻧْﺰﹷﻟْﻨﹷﺂ إﹻﻟﹷﻴْﻚﹷ ﺁﻳﹷﺎﺕٍ ﺑﹷيﹽ ﹷﻨﺎ ٍﺕ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
ﹻ
ہ
.99
��ن ِ �� جن )(٩٩۔ دن ِج���ہ�ے ج ��� ف��� ��ف�م ج ے ��� �ین ف� جُا ف ���ان �� ف��ن ا ف���ار ُاو� ہ ﹷﻜْ�ﹹ ﺑﹻﻩﹷﺂ إﹻﻻﹽﹷ ﺍ ْﻟﻔﹷﺎ ﹻﺳ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ ﹹ
ڑ
کت � ئ �
� ،ت���ن ُا ن �� ہ�ان ِو چ ���ن ِ�ہ ہک ن��ہ ِ�ہ ہک ُا ن ��ان �����ان َ ڄچ�ݙݙڄان ِوئ ��� �ٔئ ت �ق�ل �ت�ار � � � ��ت .100ﻭﹷ�ﹹﻠﹽﹷﻤﹷﺎ ﻋﹷﺎﻩﹷﺪﹹﻭﺍْ ﻋﹷﻩْﺪﺍﹱ ﻧﹽ ﹷ ﹷﺒ ﹷﺬ ﹹﻩ �ﹷ ﹻ ٌﻳﻖ
ے ُاو ذ��دئ دذال ِو چج ج ُج�دا �ئٔئ ��� ت�ا ڑد �یݙت ذ�دا ہ�ہ� ،پ��� او ُاو ٘ذ��دے ذ���ل �
ے ت �
جِ���ہ�ا ج ��� پ َ ﻳﻦ ﺑﹻﻩﹻ ﹻ
ﹷ�ْﻥﹷ ﺍﻟْﻤﹷﺮْءﹻ ﻭﹷﺯﹷﻭْﺟﹻﻩﹻ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﻩﹹﻢ �ﹻﻀﹷﺂﺭﹽ ﹷ
ڑ
ح� ﹷ ﻦْ أﹷﺣﹷ
ُا غ ���ان ِو چ ���ن �� ہ� ینن ِ�ہ ہک ���ن ِوی ا� دے � م دے ب �� غ� ی�ر غ �� ق� ن
�ان غ ��ہ ݙݙدے
ﻮﻥ ﹷﻣﺎ
ﺪٍ إﹻﻻﹽﹷ ﺑﹻإﹻﺫْﻥﹻ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻳﹷﺘﹷﻌﹷﻠﹽ ﹹﻤ ﹷ
ہ ُ ﹷ�ﹹﹽ ﹹ ﻩ ْﹹﻢ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﻳﻨ ﹷﻔ ﹹﻌ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﻋﻠ ﹻ ﹹﻤﻮﺍْ ﻟ ﹷﹷﻤ ﹻﻦ
�ان ان ���ن ن �� ت� ج س��دے َ ہ �� جن ،ج���ہ�ا ُا�� ہ� ُ
ِ � ��ھ ِ � ج ��
ے او ُاو ��
س�ڳڳ دے َ �� جنَ ،ا ت
ہ
ڑ ن
ہ
ے � ٘ف�� ڳی ���ج جج�ا ݨ��دے َ �� جن ج ��� ِج ���ہ�ا
� پ�سڳڳ دا ہ�ہ�َ ،ا ت ت���ن ڑد �یڳت ف�دا ہ�ہ� ،پ��� ف �� ف�ع ف��ہ ڑ ڳدے �
ﺍﻵ�ة ﹻ ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺧﻼﹷ ٍﻕ ﺍ ْﺷ� ﹷ ﹷ�ﺍ ﹹﻩ ﹷﻣﺎ ﹷﻟ ﹹﻩ �ﹻ� ﹻ ﹷ
ڑ
� ْﻭﺍْ ﺑﹻﻩﹻ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ ﻟ ْﹷﻮ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ
ﹷﻭﻟﹷﺒﹻﺌ ﹷْﺲ ﹷﻣﺎ ﹷ ﹷ
�ئ � � � شَس�ن ش�� �
���ہ�ت ِو چح ُآو خ��دآ �� �ٔئ ِ ّ �خص ُآ خ ��آن � ٔ ی ن دآ ��دآ ��ے ،ت���ن ٓآ خ � ت
ﻮﻥ
ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ے ُآ ن ���آن ٓآ پ�� ڑ� ی �نن بج�آ ن���ن ے ،ب �ج ی��دے ��د� ہ �� ش�
� ے آو ���دئ شَ �
ت آَ ن، ے ِ ن �� ی�ن �
��آ ٔ
ب ن ٔ � ن
ی� چ�
ان ِ �� ّ�دا ن � � � �
��ن � ڳ�گدے ج ��� ُا ن ��ان ِا ی �ن ��ڳا �ھ ��ن � ی��ن ن��ہ جج� ݨ و چ �ج �� ڑ�ر ٔ �ن جنَ ،ارم ج
)د ہ �� ذ�آن ِو چ ���ن( ک ٹ�دھ � ہ ہن ہ َآس�آن ِج ���ہ�ٹی ٓآ �تی �
ت ��ن �� ٹ�آ د �یٹݙت ذ�دے َ� �ن ،ی��� آو ��ن ذت
ﻨﺴ ْﺦ ﹻﻣ ْﻦ ﺁﻳﹷ ٍﺔ أﹷ ْﻭ ﻧ ﹹﻨ ﹻﺴ ﹷﻩﺎ ﻧﹷأ ْ ﹻ
ﺕ ﺑ ﹻ ﹷﺨ�ْ� ٍ ﹷﻣﺎ ﻧ ﹷ ﹷ
ہ� ج��ہ ٻت� ت �� چ� ٘�� �
ݙ ٻد �یت ن�دے َ�ہ ہن�ن ،ت���ن ُآو ن��دئ ج َج�آء ت
تے ُآون � ن �ن � ن ٻئ ی��� ُآو �� َ � ئ َ � �ئ ٓآ �ی ت
ﹷ
ﹻﻨْﻩﹷﺎ أﹷﻭْ ﻣﹻﺜْﻠﹻﻩﹷﺎ أﹷﻟﹷﻢْ �ﹷﻌْﻠﹷﻢْ أﹷﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻋ� ٰﹷ� .106
� َس� ہن
َا ن ی �ئب ٘ن�دے َ�ہ �ن � ،ی��ا تُ ���ان ِن ���ہ �ے ج�ڄا ݨ��دے ب ��� �ئ�� ش�ک ا� ��ہر ش � � ٔ
� ُا ت
ے تق�ادر
ﹹﻞﹽﹻ ﹷ� ْي ٍء ﹷﻗﺪ ٌﹻﻳﺮ
�ہ
ے )(١٠٦۔
� کب
ے زز �م ین جن ِدی � ی��ا تُ ���ان ِز ���ہ �ے ج�ڄا ݨ��دے ب ��� �ب�� ش�ک ا� � � � ��ت
� ِای َا���ا ز���ن ت ﹷ
ﻢْ �ﹷﻌْﻠﹷﻢْ أﹷﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻟﹷﻩﹹ ﻣﹹﻠْﻚﹹ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ
ﺕ ﻟﹷ
�
ے ن��ہ ��� �ئٔئ � ا� �� ن��ن ِ���ا ن��ہ ��� �ئٔئ ی���ر � ہ کب � ب���د شس�ا ہ ��ئ � ہ
ے ،ت ے تُ�� ہ�ا ݙݙدے � � � ��ت
ےَ ،ا ت ﹷﺍﻷﹷﺭْﺽﹻ ﻭﹷﻣﹷﺎ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﺩﹹﻭ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ ﹻﻣﻦ
ﹻ .107
م�دد ��ار � ہ
ے )(١٠٧۔ ﹷﻭ� ﹻ ٍ ﹽي ﹷﻭﻻﹷ ﹷ�ﺼﹻ �� ٍ
پ��
� ی��ا تُ ���ان پ َ �� ہ� ن�دو ج ��� َا پ�� ڑ� ی �نن ر���ل �� ن��ن ُاون ���ج ���ال ُ پ � �� ،ج َ �ج ی�ن ﻭﻥ أﹷﻥ ﹷ� ْﺴأﹷﻟﹹﻮﺍْ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﹷﻛ ﹷﻤﺎ
أﹷ ْﻡ ﺗﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ ﹷ
� � � �� ُ��� �� ہ ���ج � �� � ���
ے ب َ �ج ی�ن �بب ن�دے ٓآ پ�� ڑ� ی �نن
� َ �� جنَ ،آ ت � و ت�� ت�آن �� ٰ�ئ � ن �ن � � � �
� ��� ٔ ﹷ
يٰ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻞﹹ ﻭﹷﻣﹷﻦ ﻳﹷﺕﹷﺒﹷﺪﹽ ﹻﻝ
.108ﹹ�ﹻﻞﹷ ﻣﹹﻮ�ﹷ
�ان ���ن ���ف� ���ل ��دل ِ ���دے��� ،ن �ب��ک او ِس�د� س
� َر � ��ت
� تُ ���ن ا ی �� ن ﹷ
�ْﻜﹹ�ْﹷ ﺑﹻﺎﻹﹻﻳﻤﹷﺎﻥﹻ ﻓﹷﻘﹷﺪْ ﺿﹷﻞﹽ ﹷﺳ ﹷﻮﺁ ﹷء
ّ �ش ت ب ف
خص دے خَدرئ ��خص �� ہ� ینن ش � �� ے ُاون ڑد �یݙت ٘خ�ہ �� خ��ن ڑ ݙدروِ ،ج���ہ�ے ڑد �یݙت ٘خ�ہ ��� �ئٔئ ش � � َا ت
ڑ ﹷ
َ�
�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻳﹷﻮْﻣﺎﹱ ﻻﹽﹷ ﺗﹷﺠْﺰﹻى �ﹷﻔْﺲٌ ﻋﹷﻦ �ﹽﻔ ٍْﺲ
ے ض��ہ ُآو���ن �� ضض�آ ݨ���ن ِ �� ّ�دآ و ی ���یَ ،آ ت
� ے ض��ہ ُآون �� ضُ��ن ِ � �ِوی �م ض��ہ ٓآ��یَ ،آ ت
پ�
.123ﹷﺷ ْﻴﺌ ﹱﺎ ﹷﻭﻻﹷ ﹹ� ْﻘ ﹷﺒ ﹹ
ﻞ ﹻﻣ ْﻨ ﹷﻩﺎ ﹷﻋ ْﺪ ٌﻝ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗﻨ ﹷﻔ ﹹﻌ ﹷﻩﺎ
�ان ���ن �� ہ� ینن �� فُ��ن ��� �ئٔئ َم�دد ُ ڄ �ڄ ے ��ہ ُا �� ُ
� ف ف ارس فف�ا ٔ��دہ ݙڄد ی ���ئَ ،ا ت ��� �ئٔئ ِ�� ف� ش
ﻭﻥ ﹷﺷﻔﹷﺎ ﹷﻋ ٌﺔ ﹷﻭﻻﹷﻩ ْﹹﻢ ﻳﹹ ﹷ ﹹ
ﻨ� ﹷ
س�
َ � ڳ �ی )(١٢٣۔
� ُ� � ہ�� ُ � �
ے ب ��ھ ے )او و ی ���� ِوی ی���د ��و( َ ڄج�دݙڄان ا ب��ا � ی م ���ن ُاو ٘ن��دے َر ّب
ب ن َا ت .124ﹷإﹻﺫﹻ ﺍﺑْﺘﹷ�ﹷ�ٰ إﹻﺑْﺮﹷﺍﻩﹻﻴﻢﹷ ﺭﹷﺑﹽﹹ ﹹﻩ ﺑﹻ�ﹷﻠ ﹻ ﹷﻤﺎ ٍﺕ
اوں وا�� ہ�ہ�ں ! ُآوں ٓآ ��� ی�آ، ہ ب ��� َ �م یںں ت �ب ی���ں �����اں وا � �
��
� ِہ� ہک ِام��م )رہ ب�ر( �بب ݨ� ݨ
ﻣﹷﺎﻣ ﺎﹱ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﻭﹷﻣﹻﻦ ﺫﹹﺭﹽﹻﻳﹽﹷ�ﹻي ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﻻﹷﻳﹷ ﹷﻨﺎ ﹹﻝ
� ﹷ
ﹷﻩْﺪﹻى ﺍﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
ے � ی��دݙݙی آو��د ِو چ���ں ِوی ) �بب ݨ�آو ی �ںں(َ ،آ� ٓآ ��� ی�آ � ،ی�� ݙݙدآ وع�دہ ظ��آ �م �����آں
�
َآ ت
کت� �
� ن � ی�نن ہ �
�� ن��دا )(١٢٤۔ � �� � ت
�
ے َا� ن�ن � �� ٹ ��� ��کب� � � � ب� �
� ت � ی� ݨ
�ن ِدی ت ے َ ڄڄ�دٹڄان َاس�ان � ی ت
ب ا� ��ن ����ان � � � � ت � � َا ت
ہ ﺱ ﹷ
ﺎﺑﹷﺔﹱ ﻟﹽﹻﻠﻨﹽﺎ ﹻﻠْﻨﹷﺎ ﺍﻟْﺏﹷﻴْﺖﹷ ﻣﹷﺜ إﹻﺫْ ﺟﹷﻌ
ِدی ج�باء �بب�ا ی������ ،ن ) �ج�م ݙد���( ب ��� ا ب���ا �� ی�م دے ) ز ��
� ﹷ ﹷ
�ار ِو چج( �� ڑ� ݨن وا��ی ج�باء
ز ڑت ت ݨ
ﹷ
ﻣْﻨﺎﹱ ﻭﹷﺍﺗﹽﹷﺨﹻﺬﹹﻭﺍْ ﻣﹻﻦ ﻣﹽ ﹷﻘﺎﻡ ﹻإﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ ﹷأ
� � ہ�� �
ے َاس�ان ِا ب���ا � ی م ت
ے اِ ���ا � ی�ل �� ز��ن تق��ل �ار ِدی ج�باء �بب ݨ� ٔاوَ ،ا ت � �
��ن ز � ز
.125ﹹﺼﹷ�ﹱﹽ� ﹷﻭ ﹷﻋﻩ ﹻ ْﺪﻧﹷﺂ إ�ﹻ ٰﹷ� إﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ ﹷﻭإ ﹻ ْﺳ ﹷﻤﺎﻋ ﹻﻴ ﹷﻞ
��اف ���ں وا� ی��اں ،ا��� ف � �
��ں
�اف ݨ ت ݨ ��ت�ار ِ ���دا ہ�ہ� ،ج ��� � ی�� ݙݙدے ِا ی �ںں ��� ���ں � ف
ﻥ ﻃﹷﻩﹽﹻﺮﹷﺍ ﺑﹷﻴْ� ﹷ
ﹻيﹷ ﻟﹻﻠﻄﹽﺎÒﹻﻔﹻ� ﹷﻥ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻌﺎﻛﹻﻔﹻ� ﹷﻥ
�
�اف ر���ا ٔ کت � � �
ے ��ں وا� ی��اں�� � � � ،ت
� پ���ک ص ف وا� ی��اں ،ر���ع ت
ے ج �دہ ݨ ﻟﺮﹽﹹﻛﹽﹷﻊﹻ ﺍﻟﺴﹽ ﹹﺠﻮﺩ ﹻ
ﹹ
)(١٢٥۔
� ہ��
�� ہ ُ� ���ن َا� ن�ن وا��
س ٔ� ینن ٓآن ! ِا ی �نن ش � �
ے ڄج� ݙڄدآن آ ب���آ � ی م ُدع�آ � ن��ئ ب ��� آ� َ �
َآ ت
)(١٢٨۔
� کت �
� ُا ن ���ا ٔ �ئ ینن ِو چ ���ن ِہ� ہک ر���ل �� ڑ�ا �
ب ٓآ ! ا ن ��ان �����ان � � � ��ت
ے َآس�آݙݙݙ ے َر ب
َآ ت
ﹻ
ﺑﹽﹷﻨﹷﺎ ﻭﹷﺍ�ْﻌﹷﺚْ ﻓﹻﻴﻩﹻﻢْ ﺭﹷﺳﹹﻮﻻﹱ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻳ ْﺘﻠﹹﻮﺍْ
�
ے ُآ ن ���آن
ےَ ،آ ت س ݨ ی�ت ن�دآ َر� ہ
ے � �
��� ی �ننِ ،ج���ہ�آ ُآ ن ���آن ���ن تت� ی� ڑ ݙد ی���ن ٓآ ی��� ت���ن پ�� ڑ�ھ ت
ڑ ﹻ
�
ﺎﺏﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢْ ﺁﻳﹷﺎﺗﹻﻚﹷ ﻭﹷ�ﹹﻌﹷﻠﹽ ﹹﻤ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
�
ے ُا ن ���ان ِد ی���ن
� َا ت س��ا �ئٔئ ر � ��� �
ے دا ن��� �ئٔئ ِد ی���ن ��ڳا � ی�نن �
اب ت ���ن � ت�� ب
َ ﹷ ﹷ
.129
ﺍﻟﻌﺰﹻﻳﺰ ﹹ
ﻧﺖ ﹷ ﺍﻟْﺤﹻﻜْﻤﹷﺔ ﻭﹷﻳﹹﺰﹷﻛﹽﹻﻴﻩﹻﻢْ إﹻﻧﹽﻚﹷ أ ﹷ
ﹷ
ب وا�� ہ� ہن�ن ح�� �
� ت س ٘��ارے� ،ب���ک ُت ���ن ودے ز �غ �� ب�
زر ز��د� ی��ان � ز
ے َودݙݙی � ت �� ݙݙ ش
ﺍﻟ ﹷﺤﻜﹻﻴ ﹹﻢ
)(١٢٩۔
وا�� � ہ
ے )(١٣٧۔
�
� َ�ہ ہن�نِ ،ج���ہ�ے ِو چج ا� َاس�ا���ن َر نئ�گ َاس�ان ���ن ُاون رئ�گ ِو چج ر ٘� �� ج�ج ��� ﷲ ﹷﻭ ﹷﻣ ْﻦ أﹷ ْﺣ ﹷﺴ ﹹﻦ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍ ﹻ
ﷲ ﺻﹻ ْﺒ ﹷﻐ ﹱﺔ ﺻﹻ ْﺒ ﹷﻐ ﹷﺔ ﺍ ﹻ
ڑ ٔ � � ن ت
� چ�
.138
ے ا� دے ر نت�گ �� ن��ن �ت� ی�ا �ِ��ہ�ا ر نت�گ ُ��� ہ�� ݨ�ان ِ ت ��ی �
�� ڑ�رےَ ،ا ت ﹷﻭﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷﻋﺎﺑ ﹻ ﹷ
ﺪﻭﻥ
ڑ
ج� � � � �
ٓآ �ھ ݙݙد �ی � ،ب �� � ی��آ تُ ��آن آ� دے ب���رے ِو چج َآس�آ ݙݙدے ز���ل ب ّ � ت
ب ب���رزی
ْ أﹷﺗﹹﺤﹷﺂﺟﹽﹹﻮﻧﹷﻨﹷﺎ �ﹻ� ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻩﹹﻮﹷ ﺭﹷﺑﹽﹹﻨﹷﺎ ﻭﹷﺭﹷﺑﹽﹹﻜﹹ ْﻢ
�
ے تُ�� ہ�ادݙڄا َر ّب
ب ِوی ب ِوی ُاو ہ��� � ہ
ےَ ،ا ت �� �یب ن�دو؟ )ج�ڄا ݨ��دو( ،ب��� َاس�ادݙڄا َر ّب
�
.139ﹷﻭ ﹷﻟ ﹷﻨﺂ أﹷ ْﻋ ﹷﻤﺎﻟﹹ ﹷﻨﺎ ﹷﻭ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ أﹷ ْﻋ ﹷﻤﺎ ﹹ�ﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ ﹷﻟ ﹹﻩ
!
� َ� َ
ے تُ �� ہ�آݙݙݙ ے ���بب ت �� ہ�آݙݙݙ ے �م
ے َآس�آݙݙݙ ے ���بب َآس�آݙݙݙ ے �م ٓآس ن�نَ ،آ ت
� �
َآ ت
ﹹﻣ ْﺨﻠ ﹻ ﹹﺼ ﹷ
ﻮﻥ
ے َآس�آن ت���ن خخ�آص ���آ ٔئ� ینن ُ ہ��� خ��دے َہ� ہن�ن )(١٣٩۔
�
س ننَ ،آ ت
ٓآ ِ �
ہ ُ
��اق، � ی�ل ،ا�
� ��ا ��ھ َا �� ی�ب�دے وے ب ��� �ب���ک ا ب���ا �� ی�م ،ا�
� ب � ی��ا تُ ���ان اِ ی ���ہ �
ت ش ن
ہ
ﹷ
ﹷﻡْ �ﹷﻘﹹﻮﻟﹹﻮﻥﹷ إﹻﻥﹽ إﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ ﹷﻭإ ﹻ ْﺳ ﹷﻤﺎﻋ ﹻﻴ ﹷﻞ
� ی ���ہ �دئ ی��� �ع ی��آ �ئٔئ ِ �� جنٓ ،آ��ھ ݙݙد �ی��و ب ��� ب َ ����� تُ ���آن
ے آو��دے � تق � �� � ���
�
�� ت� ب
�ب ُآ ت ن
ی�
�
ﻮﺏ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺳ ﹷﺒ ﹷﺎﻁ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْـﺎﻕ ﹷﻭ ﹷ� ْﻌ ﹹﻘ ﹷﹷﻭإ ﹻ ْﺳ ﹷﺤ ﹷ
ے جِ���ہ�ا ُاون ے ُاون �� ز��ن َودھ ظ��ا �م �ِ��ہ�ا � ہ �
زز ی���دہ ج�ڄا ݨ��دے وے ی��� َا�َ ،ا ت
ڑ ڑ
.140ﻩﹹﻮﺩ ﹱﺍ أﹷ ْﻭ ﹷ� ﹷﺼ ﹷﺎﺭ ٰى ﹹﻗ ْﻞ أﹷأﹷ� أﹷ ْﻋ ﹷﻠ ﹹﻢ أﹷﻡ ﹻﺍﷲﹹ
ئ ���ن ِج ���ہ�ئ ُاو ٘ذ��دے َا� ِدئ ��� ذ ���ن ُاو ٘ذ��دے ذد� �� �ئٔئ ڳ �� ٔ�ئ ���ا ہ �� ُ
ڑ ﹷﻣﹷﻦْ أﹷﻇْﻠﹷﻢﹹ ﻣﹻﻤﹽ ْﻦ ﹷﻛ ﹷﺘ ﹷﻢ ﹷﺷ ﹷﻩﺎ ﹷﺩ ﹱة ﻋ ﹷ
ﹻﻨﺪ ﹹﻩ ﹷ
ُ� � �
ے ز � ی�نن ،جِ���ہ�ا ج ��ھ زافل ��ا ٔ��وے���ُ ،اوے ! َا� ُاون �� زُ��ن ��ہر� ز�� غ� ز � ہ�
ڑ ﹻﻦﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺍﷲﹹ �ﹻﻐﹷﺎﻓﹻﻞٍ ﻋﹷﻤﹽﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
تُ ���ان ��� �یت ن�دے َودو )(١٤٠۔
ہ ُ� کت ہ
ے �� ج ��ھ � ہ ےُ ،او ٘ز��دے � � � ��ت
� ُاو � �ت �� ٔ�ئ جِ���ہ�ئ � ز��ر ڳ �� ٔ�ئ � ہ �
ِا ی��ہ ِوئ ِہ� ہک ُا ت
ڑ
ہ ُ�
ﹻﻠْﻚﹷ أﹹﻣﹽ ٌﺔ ﹷﻗ ْﺪ ﹷﺧﻠ ْﹷﺖ ﻟ ﹷﹷﻩﺎ ﹷﻣﺎ ﹷﻛ ﹷﺴ ﹷﺒ ْﺖ
ﹷ
� �� �� ج ��ھ � ہ کت ِج ���ہ�ا ُاوں ��� تّ�ا ہ�ہ�َ ،ا ت
�
ے�َ ،ا ت ے ِج ��� ہ ڑ�ا تُ ���اں � � � ��ّت � ُاو � اݙے � � � ��ت
ے تُ �� ہ� ڑ ݙ ڑ
ُ ُ ﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹷﺎ ﻛﹷﺴﹷﺏْﺘﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ �ﹹﺴْأﹷﻟﹹﻮﻥﹷ ﻋﹷﻤﹽﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ
ﹷ .141ﹷ�
� � � ہ �
ے ن ��ہ ِ ی �کت ت�ئ ِو ی ��ئ جِ���ہ�ا ج ��ھ او ��� �یت ن�دے َ �� جن ُت���ان �� نُ��ن ُاو ن��دئ پ ُ پ ��ھ ڳ پ ��ھ ��ا ٔ
�
ڑ
ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
)(١٤١۔
�
�ل ݙݙد ی ����دے پ َ
ے َ�ہ ہن�ن ،ب ��� تُ ���ن ٓآ �پب ݨ�آن ُ�� ٘ن�ہ َآ� ج
��آن دو َول َول َآس�آن ��� ��
بِ
ت��� � � ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺂ ﹻء ﺪْ ﻧﹷﺮ ﹷ ﹷ
ىٰ �ﹷﻘﻠﹽﹹﺐﹷ ﻭﹷﺟْﻩﹻﻚﹷ �ﹻ ﹷ
�
� َ�ہ ہن�ن ب �ج ی� ن�دے ُا ت
ے رن � �� ٻ� ��� �یب ٘ن�دا َ پ �بن�ن �� َ ،ٻس َاس�ان ت �ب ی���ن ُاون � � �
� دو پ �� ی� ݨ
� ﹷﻨﹹﻮﹷﻟﹽﹻيﹷﻨﹽﹷﻚﹷ ﻗﹻﺒْﻠﹷﺔﹱ ﺗﹷﺮْﺿﹷﺎﻩﹷﺎ ﻓﹷﻮﹷﻝﹽﹻ ﹷﻭ ْﺟ ﹷﻩﻚﹷ
��آم )ج�آ ��ہ ����ہ( وآ�
ے ���� ��د آ �� �
ے پ خ خ ب �خی �ہ ہن�ن � َ ،ٻس تُ ���ن ٓآ �پب ݨ�آن ُ�� ٘خ�ہ � ب
تُ ���ن رآ �
�
ْ�ﺍﻡ ﹻ ﹷﻭ ﹷﺣ ْﻴ ﹹﺚ ﹷﻣﺎ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷﺷ ْ ﹷ
� ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﺴﺠﹻ ﹻﺪ ﺍﻟ ﹷ ﹷ
ے �� وو �� َ ،ٻس ٓآ �پت�آن � ہ
��ن ����
� ٘ن�ہ � پُ ݨ
ہ ِ�� ئن � پ ��� ی�ر ِ �� جن َآ ت
� ِج��
ے � ت �آن � ت �آ ٔ � ی ن تُ ��آن � ُ
.144
ﻳﻦ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﹷ ﹷﻟﹽﹹﻮﺍْ ﻭﹹﺟﻮﹻﻩﹷﻜﹹﻢْ ﺷﹷ�ْ ﹷ
ﻩﹹ ﻭﹷإﹻﻥﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹹ
اب ݙݙد �یتی � ہ ے �ب��ک بِ ����ان ���� ُ
�ان ���ن َاس�ان ��� � پ� � �
ے ،او
ت ب ِ ن ِ �� ی�ر ِ ��دا ��وَ ،ا ت � ش
ﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﻟﹷﻴﹷﻌْﻠﻤﹹﻮﻥﹷ أﹷﻧﹽﹷﻩﹹ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽﹹ ﻣﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻩ ﹻ ْﻢ
ﹷ
� ب ِدی ��� ف �ق�ن ب���� ت�� � ہ �
ے ا� ُاون
ے َا ت ج�ڄا ݨ�� ِد جن ب ��� اِ ی��ہ ُا ف ��ان دے َر ّب
ﹷﻣﹷﺎ ﺍﷲﹹ �ﹻﻐﹷﺎﻓﹻﻞٍ ﻋﹷﻤﹽﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
ُ� � �
ے غ � ی�نن ،جِ���ہ�ا ج ��ھ اے ���ک ��� �ین غ�دے َو ِ ّد جن )(١٤٤۔ غافل ��ا ٔ �� غ��ن غ� غ �
ڑ
ئ ت ڳ�� � �ت� � ب
ے ��ہر � م
اب ݙݙڳ �ئ � ٔ ئ ہ ے �� ی��� تُ ���ن ُا ن ���ان �����ان �����ھِ ،ب �� ن��ان ���ن ��� َا ت ﻳﻦ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ ﹷ
ﹷﻟﹷ�ﹻﻦْ أﹷﺗﹷﻴْﺖﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ت ب ِ
�� ی�ن ���ن ِوی ِا ی��ہ تُ�� ہ�ا ݙڄدے � ت �� � ��� � ِ�
.145
� ِدی �� ی�روی ن��ہ ٘ن ڄ � ب ﻧﺖﹷ أ ﺂﻣ ﻭ ﺘ
ﹻ ﹹ ْ ْ ﹷ ﻚﹷ ﹷ ﹷ ﹷﻠ
ﹷ ﺒﹻ ﻗ ﺍﻮ ﻌ ﺒ ﹷ
ﺗ ﺎ ﹷ
�ﹹﻞﹽﹻ ﺁﻳﹷﺔٍ ﻣﹽ
ِد ی���ن ن � ش�ا ن � ی�ان ِوی � نن َو � ت
� ِدی �� ی�روی ِوی ض �� ہ� ینن ��� �یب ض�دے، � � ﻭﹷﻟ�ﹻﻦﹻ ﺍﺗﹽﹷﺒﹷﻌْﺖﹷ أﹷﻩ
ُا ض ���ان ِو پ ���ن ب � ض
�ض ب � ض
�� ی�ان دے � ق� � ��� ﹻ
ْﻮﹷﺍءﹷﻩﹹﻢ ﻣﹽﻦ ﺒْﻠﹷﺔ �ﹷﻌْﺾٍ ﹷ ﹷ
� ب ﹷ
ے �� ی��� تُ ���ن ُا خ ���ان ِد ی���ن خ���ا ہ�� ش�ان دے �
��ا ب �� ت� چ �ج� ی��ن ،ڄج�دݙڄان ب��� َا ت
ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟْﻌﹻﻠْﻢﹻ إﹻﻧﹽﹷﻚﹷ إﹻﺫﹷﺍﹱ ﻟﹽﻤﹻ ﹷﻦﻌْﺪﹻ ﻣﹷﺎ ﺟﹷﺂءﹷﻙ
ﹷ
� ﹷ
ﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
س یںں )(١٤٥۔
�� � ت �ب ی���ں �ع�م ِوی ت ��ی ُ � �چ�
� ت���ں �ب�� ش�ک تُ ���ں ظ��ا���اں ِو چ ���ں ہ �
ُس ٘� جکب� ُ
� ہ�ہن�ن او اِ ی����ن � � ڄ� ݨ ی�ب ن� ِد جن بِ�� ن� ہ�ان �����ان ���ن َاس�ان � ت�� ب
اب ݙڄدے � � � � � ٔ ﹷﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ﻳﻦ ﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ ﹷ� ْﻌﺮﹻﻓﹹﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ﹷﻛ ﹷﻤﺎ
� ُس ٘� ُ
رآن ���ن � � ڄ� ݨ ی�ب ن� ِد جن َآ ت
ے �ب�� ش�ک ُآ ن ���آن ِو پ ���ن ِہ� ہک �ٹ���� ب �� ی�� ی �نن ٓآ پ �ب ݨب ی�آن �پ� ت�
�
ﹻ
ﻌْﺮﹻﻓﹹﻮﻥﹷ أﹷﺑْﻨﹷﺎءﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷإﹻﻥﹽﹷ �ﹷﹻ�ﻘﺎﹱ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ .146
ہ ُ
��قی ��ڄا� ُ�ھ ���ن �� یکن ن�دے َ ڄج�دݙڄان ج��� او ج�ڄا ݨ��دے ِوی ِ �� جن )(١٤٦۔
� ﻮﻥ ﹷ
ﹷﻴﹷﻜْﺘﹹﻤﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
رات د �یݙݙت ٘ز�ہ دے َاد� ݨ�ن � � من �� ی��ن ج ��� َا���ا ز���ن ت ﺕ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ے زر � ی جن دے � �ت ی�دا ݨ
��ن ِو چج ،ت ﺽ ﹷ
� ﺧﹷﻠْﻖﹻ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ .164ﻥﹽﹷ �ﹻ
�ݨ وا�� � ہ
ے )(١٦٥۔ �ب���ک ا� ھ�ا ع ب �
�ذذاب ذڈݙ �ی ݨ ذڈݙاذڈ ش
�ن � ہ
ے )(١٧٣۔ وا�� ���ہ� ب�� ن
� ،زر� ٰ�� تہ �ار تق�ا ٔ ��م ر � ��� � ���راون � �ک �ت�ت �
� ڑ ݙد �ی �ے ،ز � ز ݨ �
چ � � � ہ�ن �
ے � ی ن ��ن ت �� ی�د � زُ��ن � ڑ َا ت
ﹷ
ﹷﺍﻟْﻤﹷﺴﹷﺎﻛﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷﺍﺑْﻦﹷ ﺍﻟﺴﹽﺏﹻﻴ ﹻﻞ
َ
� ڑ ڄد �یتی ر � ���
ﻟﺴﹽﹷﺂÒﹻﻠﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷ�ﹻ� ﺍﻟﺮﹽﹻﻗﹷﺎﺏﹻ ﻭﹷأﹷﻗﹷﺎﻡﹷ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﻼ ﹷة
ے ڄڄ� ڑَ ڄدان �� ہ� ینن ن���ل ���اہ�ہدہ ��� �� ڑ�ے ت���ن او���ن � ن �ب ب��اوے،
�
�َ ،ا ت
ِ
ے اِ � ��� ہ
� اِی ا� �� نُ��ن � َ�� ہ
� ِ �� جنَ ،ا ت
ہ
ای ���ک ِ �� جن ِج ���ہ�ے )ا ی �� ج
�ان ِو چج( � چ ّ � ﻳﻦ �ﹻ� ﺍﻟ ﹷْﺒأ ْ ﹷﺳﺂ ﹻء
ﹷﺎﻩﹷﺪﹹﻭﺍْ ﻭﹷﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﺑﹻﺮ ﹻ ﹷ
ڑ
� ہ ﻳﻦ ﹷ
ﺍءﹻ ﻭﹷﺣﹻ�ﻥﹷ ﺍﻟْﺒﹷأْﺱﹻ أﹹﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷ
�ﹽﹷﹽ
ے ِ �� نن )(١٧٧۔رن وا
ݙݙݙ ݨ
ﹷﺻ ﹷﺪﻗﹹﻮﺁ ﹷﻭأﹹﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﻩﹹ ﹹﻢ ﹷ
ﻟْﻤﹹﺘﹽ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ
� ت �� ت�ل دے ��د�
ے خ�� ن
�ن ) ت���اص( �ان وا��� ! تُ�� ہ� ُا ���ن ت �� ت�ل و � ���
اے ا ی �� ن
َب ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹹﻛﺘ ﹷﹻﺐ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ﹹﻢ ﹷ
أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ی�� � � �� ح�
دآ ُ � م ِ ݙڳد ت��� � � ٔ
�ٓ ،آ زرآد دے ب��دے ٓآ زرآد ،ز �غ��م دے ب��دے زُ �غ��م ،ت �� � ت
ب � ﺍﻟْ�ﹹﹽ ﺑﹻﺎﻟْ�ﹹﹽ ﹻ
ﹹ ْﻘﹻﺼﹷﺎﺹﹹ �ﹻ� ﺍﻟْﻘﹷﺘْ�ﹷ
� ت� ت��ل دا ل ���ں � ے ،پ��� ب���ہ�ے ق� �تاب ُ
ِ ب دا اِ ی ت���اص � ہ ے ت ��� ی ��� دے ��د�
ب ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻌ ْﺒ ﹹﺪ ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻌ ْﺒ ﹻﺪ ﹷﻭﺍﻷﹹﻧ�ﹷ ٰ� ﺑﹻﺎﻷﹹﻧْ�ﹷ ٰ� ﻓ ﹷﹷﻤ ْﻦ
ت ڑ ت
ے � �� � ٘ف �� ڳ� � ُ� �
� ف���ل � ��� � �� ت� ��اف ��� ݙݙڳ �ی��ے ت���ن ِا ی �نن ��ڳا��ھ ُا ت )وارب( ب ��ھ � ف ث بِ ���ا ﹻ
ﹹ�ﹻ� ﻟﹷﻩﹹ ﻣﹻﻦْ أﹷﺧﹻﻴﻩﹻ �ﹷيْءٌ ﻓﹷﺎﺗﹽ ﹷﺒﺎ ٌﻉ .178
� �
بے َادا ��ےِ ،ا ی��ہ تُ�� ہ�ا ݙڄدے َر ّب
� �ش ِ ت ��ی ت
� � ،تق� �تابل ِا ی ����ن خ�� ش ����ل ِ یک�ب ت�ا َو � ٘خ ڄ � ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻤ ْﻌﺮﹹﻭﻑﹻ ﹷﻭأﹷ ﹷﺩﺁ ٌء إﹻﻟ ْﹷﻴﻩﹻ ﺑﹻإ ﹻ ْﺣ ﹷﺴﺎ ٍﻥ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ
� � �� ﹻﻴﻒ ﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﺭ ْﺣ ﹷﻤ ٌﺔ ﻓ ﹷﹷﻤ ﹻﻦ ﹷﺗ ْﺨﻔ ٌ
� دے ب ���د ��� �ئٔئ ف� � ��� ےِ ،ب ���ہ�ا ِا ی �ںں � � � ب �ہ ےر � ت ے ،ت ب �ہ ب
ِدئ �� ف ��ں رع�ا �ٔ ت
� �
ڑ
کب ی � �� ﺍﺏ أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ
ﺍ ْﻋ ﹷﺘ ﹷﺪ ٰى ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﹷﻓ ﹷﻠ ﹹﻩ ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
ذاب � ہ
ے )(١٧٨۔ ذر ی���د �تی �� ی � ی ت���ن ُاو ٘ذ��دے � � � ��ت
� َو ݙݙدے ُݙݙد��ھ وا�� ع�د ب
�ن دے ��د� کب � ع�
ے خ �� ن
�ن( ب ��اص ) خ �� ن اے � ق ل واے �بب ن�دو ! تُ �� ہ�ا ݙݙدے � � � ��ت
�ت �
ﺎﺹ ﹷﺣ ﹷﻴﺎ ٌة ﻳٰأﹹﻭ�ﹻ� ﺍﻷﹷﻟ ﹷْﺒ ﹻ
ﺎﺏ ﹷﻭ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ �ﹻ� ﺍ ْﻟﻘ ﹷﹻﺼ ﹻ
� ر ہ������ � ج�
تُ�� ہ�ا ݙݙد ی���ن ج�با خ���ن دا ب��چا � ہ
ے )اِ ی �نن � م دئ خج� خ
وررئ � خُ��ن( � � � ٔ
��ف خ .179
ﻮﻥ
ﹷ ﹹ
ﻘ ﹷ
ﻠﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺗﹷﺘﹽ ﻌﹷ
)(١٧٩۔
� ج�
� ،ج��� ج�ڄݙݙڄاں ِوئ تُ�� ہ�اݙݙڄ ے ِو چ���ں �� ہ� یںں ���ں��
ے � م ِ یک�ت ت�ا � � � ٔ
تُ�� ہ�اݙݙڄ ے ُا ت � أﹷ ﹷﺣ ﹷﺪ ﹹﻛ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻮﺕﹹ إﹻﻥ ﹹ ﹹ
ﻛﺘ ﹷﹻﺐ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜ ْﻢ إﹻﺫﹷﺍ ﹷﺣ ﹷ ﹷ
چ�
��ت ڑ ݙد���ا��ی ڑ ݙد �ی��ے ،او خ� ی�ر خ���ل م��ل � ت��اع ِوی �� ڑ�ری و �یت ٘خ�دا ہ �
��وے، ت
� ﹷﺮﹷﻙﹷ ﺧﹷ�ْ�ﺍﹱ ﺍﻟْﻮﹷﺻﹻﻴﹽ ﹹﺔ ﻟﹻﻠ ﹷْﻮﺍﻟ ﹷﹻﺪﻳْ ﹻﻦ
ﹷ
.180
ت ��� ے � ی�رے دے س�� ی�آن � �ک �ت�ت �� � کت ت
ت���ن آو ٓآ پت� ݨت ی�آن ِ� � ی�� م��ء � � � ��ت �ﺑﹻ� ﹷﻥ ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻤ ْﻌﺮﹹﻭﻑﹻ ﹷﺣ ﹽﻘ ﹱﺎ ﹷﻋ� ﹷ� ﹷ
� َو � ی ّ ت � ن ڑ
� َآ ت ﹷﻭﺍﻷ ْ ﹷ
ے ) (١٨٠۔ ��ر��ی َا��ر � ہ کت
رن وا� ی��ان � � � ��ت
� ِا ی��ہ ِہ� ہک خ � ،خخ�دا �� خُ��ن ݙڄد ن ��
َو � ٘خ ڄ �
ﹷ
ﻟْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ
ِ��� ��
سن ݨݨن دے ب ���د ُاو���ن ب��د�� � خ ِ� جن ت���ن ِا �یب ٘خ�دا ُ ���خاہ ب ُ� ت
� ی ّ�
� و خص ِب ���ہ�ے ش � ﹷﻤﻦ ﺑﹷﺪﹽﹷﻟﹷﻩﹹ �ﹷﻌْﺪﹷﻣﹷﺎ ﺳﹷﻤﹻﻌﹷﻩﹹ ﻓﹷإﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺎ إﹻﺛ ْ ﹹﻤ ﹹﻩ
ڑ
� ُ ل� �
سبب ب ��ھ ����ئ بِ���ہ�ے ِا ی ����ن ب��د � ی � جن �ئ�� ش�ک ا� � ے ہ� �
ُا خ ���ا ٔ �ئ ینن ش خ ���ان ُا ت ﹷ
ﹷ� ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹹﺒﹷﺪﹽﹻﻟﹹﻮﻧﹷﻩﹹ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﺳﻤﹻﻴ ٌﻊ
ڑ
.181
ُ� �
ے )(١٨١۔ ے �� ُٻ�ہ �ن ج ��ھ ٻج�ا ݨ �ن ݨن وا�� � ہ �
س ݨن ِ � نّ�ن ݨن وا�� ت ُ� ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
��ݨ وا�� � ہ
ے )(١٨٢۔ ݨ
�
ے رورے �� ز ز کت
�ض � � � ��ت
� � �� آے آ ی �� ن ِ��
ون وآے �� �� ! تُ �� ہ�اݙݙݙ ے ُا ت ز
� �آن � نن ٓآ ݨ ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹹﻛﺘ ﹷﹻﺐ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ﹹﻢ ﹷ
أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
کت� �� ہ کت ڳ�
� َ �� جن ِج���ہ�ے ج��� تُ���ان � �� ض ض �
� ی�ن جٔن ،جج� ی�ن ���ج ُا ض ��ان �����ان � � � ��ت
� ��ٔ �ض � � � � ت ﻳﻦ ﹻﻣﻦ ﹷ
ﺼﹽﹻﻴﹷﺎﻡﹹ ﻛﹷﻤﹷﺎ ﻛﹹﺘﹻﺐﹷ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
.183
� ہ �� ��� � ُ
� ِ ت ��ی �� ز�رے ِ �� جن ،ت���ن ب ��� ُت ���ان پ��� ہہ ی�ر��ار ب �ن ݨن َو ٘ز �ڄ�� )(١٨٣۔ � زُ �ن � � � � ﻮﻥ ﹷ
ﻠﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺗﹷﺘﹽ ﹹﻘ ﹷ ﹷ
ﺒْﻠﹻﻜﹹﻢْ ﻟﹷﻌ
ز
کب� ہ � � ُ �ج ݨ ��� ب�
��وے، � ِ �� جن ِ ،ب ���ہ�ا ِا ز ���ان ڑ ݙݙ ی �ب ٘ز��ان � �ب ی��ار ہ �
� ڑ ݙݙ ی � ٘ز �ان � � � � ت
گب
رورے � � � �ݨ ی� � ی
اِ ی��ہ ز
ڑ
� ��
ﺎﻥ ﹻﻣﻨﻜﹹﻢ
ﻳﹽﹷﺎﻣﺎﹱ ﻣﹽ ْﻌ ﹹﺪﻭ ﹷﺩﺍ ٍﺕ ﻓ ﹷﹷﻤﻦ � ﹷ ﹷ
ﹷ
)رورے( پُ ���رے �� � � � ��ز
ٻت� ہ� ��
�، ی��� � ز� ِو چچ ��وے ت���ن او � ز �ان ݙݙ ٻ ی �ت ٘ز� ہ�ان ِو چچ ز
� � ﹻ�ﻀﺎﹱ أﹷﻭْ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ ﺳﹷ�ﹷٍ ﻓﹷﻌﹻﺪﹽﹷةٌ ﻣﹽﹻﻦْ أﹷﻳﹽﹷﺎﻡ ٍ
� )رورہ َر �� ݨن ِو چج( او���ا �ئٔئ ت � ی�ت ز�دئ � ہ
ے ت���ن ُا ز ���ان ُا ت
ے � ِج�� ُ �
َا ت
ے � ز �ان ��ن ز
ﻳﻦ ﻳﹹ ﹻﻄﻴ ﹹﻘﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ﻓ ﹻ ْﺪ ﹷﻳ ٌﺔ ﻃﹷ ﹷﻌ ﹹﺎﻡ ﹷ
ﻭﹷﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ﹹ�ﹷ
ﹷ
ن
�ن ! جِ���ہ�ا خ� ی�ر خ���ل اِ ی��ہ �خ ی��ی اج ���ن ���ا���ن ����ا ݙݙد �ی�ے �� ہ�نن ��� ج ُ
اِ �یت ٘ف�دا فِف�د ی��ہ � ہ ی
ڑ ݨ ݨ ت ﹷ
.184
ﻮﹽﹷﻉﹷ ﺧﹷ�ْ�ﺍﹱ ﻓﹷﻩﹹﻮﹷ ﺧﹷ�ْ�ٌ ﻟﹽ ﹹﻩ ﺴْﻜﹻ�ﻥٍ ﻓﹷﻤ ﹷ
ﻦ ﺗﹷﻄ ﹷ
� چ�
ے ےَ ،ا ت ے ح�چا ���ے ت���ن ُاو ز��دے � ت�� ِو چح ِا ی��ہ زر ی���دہ � ز��ی ��ڳا��ھ � ہ �َودھ�ا ت
ﹷ
ﹷأﹷﻥ �ﹷﺼﹹﻮﻣﹹﻮﺍْ ﺧﹷ�ْ�ٌ �ﹽﻜﹹ ْﻢ إﹻﻥ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ
کت� چ� ئٔ � ہ ج
ے �� ی��� ِ�� ج� ی��
� � ٘ز��ڳا �ئ رورے اِئ َر��ھ � زّ�� ،ت���ن ِا �یت ٘ز�دے ِو چج تُ�� ہ�ا ݙڳدے � � � � ت � � ز
ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
�� �
تُ ���ان � ج �ھ ر � ی�ت ن�دو )(١٨٤۔
�آ جن ز�� ز�رل ِ یک�ت ت�آ ڳ�� ی�آ ،آِ ی��ہ ے( ! جِ �ج ی� ز�دے ِو چج �� ت ٓ ضان دا �� ہ ی�ن ض�ہ )او �� ہ ی�ن ض�ہ � ہ ر��� ن
� ُ� ﹷ ﹹ
ت ِد ی���ن ��� ی�ان ��ڳا � ی�نن ات
ے ِا �یت ن�دے ِو چچ ہ�ہد �ی ت ت ن�����ہ � ہ )�����ان � �ک �ت�ت ات
�( ہ�ہد �ی ت �
ﹷﻩْﺮﹹ ﺭﹷﻣﹷﻀﹷﺎﻥﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ۤي أﻧْﺰ ﹻ ﹷﻝ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ ﺍﻟ ﹹ ْ
ْ�ﺁ ﹹﻥ
�د جن ٓآ��ھ ٹݙدے ج ��� آِ ی��ہ ��� پ�� تَ �ت ینن �� ُ��ن پ َ ���در دے � ��ن
)ود ݨ�ن � جٹن دے( � ت � ت� ُ پ � ِ
َ ن ن
ﻴﺖ ﹷ
ﹷﺴْأﹷﻟﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﻋﹷﻦﹻ ﺍﻷﹷﻩﹻﻠﹽ ﹻﺔ ﹹﻗ ْﻞ � ﹻ ﹷ� ﹷﻣ ﹷﻮﺍﻗ ﹻ ﹹ
کت � �
ے ت���ر ی �خان( � � � ��ت
� خ�� ش� خات� ی�ان �����ان دے )���ان ��اران ِد ی���ن( �� ی��ادان ) ت
ﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﻭﹷﺍﻟْﺤﹷﺞﹽﹻ ﻭﹷﻟﹷﻴْﺲﹷ ﺍﻟْ�ﹻ�ﹽ ﺑﹻأﹷﻥ ﹷﺗأْﺗﹹﻮﺍْ
� ت ی�� � � � � ج کت ہ ﹹ
ے ن � ی�نن ج ��� تُ ���ان ���ان ے ج �ج � � � ��ت
� ِوی ! َا ت
ے اِ ی��ہ ِوئ ن � ئ ��ا ٔ ِ �� جن ،ت
ﹷ
ـٰﻜﹻﻦﹽﹷ ﺍﻟْ�ﹻ�ﹽ ﹷﻣ ﹻﻦ ﻮﺭﹻﻩﹷﺎ ﻭﹷﻟ
ﹷ ﹹ
ﻮﺕﹷ ﻣﹻﻦ ﻇﹹﻩ ْ .189ﺏﹹﻴ ﹹ
ب � �� ِپ پ��
�ار ی���ن �� نُ��ن ا ن��در � ن �� ب����ہ ن � ی��ی ت���ن ِا ی��ہ � ہ
ے ب��� ا� �
ِو چج ُا ن ��ان دے � � ڑ ﹷ
ﹽﹷ�ﹷ�ٰ ﻭﹷأْﺗﹹﻮﺍْ ﺍﻟْﺏﹹﻴﹹﻮﺕﹷ ﻣﹻﻦْ أﹷﺑْﻮﹷﺍﺑﹻﻩﹷﺎ ﻭﹷﺍ�ﹽ ﹹﻘﻮﺍْ
� �
دروار ی���ن �� زُ��ن � ز��� ی�ا ِ ی �کت ت�ا ���و،
ز �� زُ��ن ݙ ٻدرو �� َ ،ٻس ���ان ِو چچ ُا ز ���ان دے ﹷ
ﷲﹷ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ ﹹ� ْﻔﻠ ﹻ ﹹﺤ ﹷ
ﻮﻥ
ے َر ہ��� )(١٨٩۔
� � � ��
� َ��� ّ ہ� �� �
ے ا� � نُ �ن ݙݙدردے َر �� ت���ن ج �� �� � � َ
َا ت
� � �
ے � ڑ��و ا� دے راہ ُا ت
ےُ ،ا ن ��ان �����ان ن���ل جِ��� ہ ڑ�ے تُ�� ہ� ڑ ݙ
ادے ن���ل َا ت ﻳﻦ ﹷ
� ﺳﹷﺏﹻﻴﻞﹻ ﺍﷲﹻ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷﻗﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮﺍْ �ﹻ
ی � � � � �
� ڑ�� ݨن پ َ
ے و �یت ز� ِد جن ،پ�� ج�د � زُ��ن ز��ہ َود� ݨ��ان � ،ی��ن ج ��� ا� زر ی���د �تی ݨ
��ن �ﹷﻌْﺘﹷﺪﹹﻭۤﺍْ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﻳﹹﺤﹻﺐﹽ
ﹹ ﻘﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮﻧﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻻ
ﹷ .190
� وا��� ُ
ان ���ن ��پ� ن�د ن � ی�نن ��� �ین ن�دا )(١٩٠۔ ی
ﻳﻦ
ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻌ ﹷﺘ ﹻﺪ ﹷ
چ� �
ش��نی � ج
��ن ت���ن( ُا ن ���ان ���ن ِج �� ت��ان ِوی �مِ� جن ت � ت�ل ��� �� ڑ�رو، �
ے )� ہ��د ش �
َا ت
ج�� چ� � � ﹹﺟﻮﻩ ْﹹﻢﹷﻭﺍ ْﻗ ﹹﺘﻠﹹﻮﻩ ْﹹﻢ ﹷﺣ ْﻴ ﹹﺚ ﹷ�ﻘ ﹻ ْﻔﺘ ﹹﹹﻤﻮﻩﹹﻢ ﹷﻭأﹷ ْ ﹻ
ے ُا ن ���ان ���ن ِوی ُا ت ���ن ک�ڈڈ ھ ���ڑڈ و ِ � ت ��ن ُا ن ���ان تُ�� ہ�ا���ن ک�ڈڈ ھ
�
َا ت
ﹻﻦْ ﺣﹷﻴْﺚﹹ أﹷ�ْﹷﺟﹹﻮﻛﹹﻢْ ﻭﹷﺍﻟْﻔﹻﺕْﻨﹷﺔﹹ أﹷﺷﹷﺪﹽ ﹻﻣ ﹷﻦ
ﹹ
�
ے ُا خ ���ان ت �ہ �� ��ن ت �� ت�ل � ݨ �� � � ���ر�
ے�� ،ف ت� خ�ہ �� ڑ�ا ݨ
چ
ےَ ،ا ت ��ن � خُ �ن خر ی���دہ خ � ت � ڑ ی
ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﺘ ﹻﻞ ﹷﻭﻻﹷ ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹﻮﻩ ْﹹﻢ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹷﺪ ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﺴﺠ ﹻ ﹻﺪ
� �
� �ت� ڑ�ر ی �نن او خ���د ��د ا ���ام )ج�خا خ��ہ ��� ب�ہ( دے �����ھ خ��ہ � ڑ��ا� ہ
ے ،ب خ���ل � ب .191
ﻟْ�ﹷﺍﻡﹻ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹﻮ ﹹﻛ ْﻢ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ ﹷﻓإﹻﻥ
ﹷ
آدے ن���ل � ڑِ�� جن ،ت���ن �
آدے ن���ل ُآو ن��دے ِو چج ن��ہ ٓآ َ � ڑِ� جن ،ج
� آو تُ �� ہ� ڑ ݙ تُ �� ہ� ڑ ݙ
ﻗﹷﺎ ﹷﺗﻠﹹﻮ ﹹﻛ ْﻢ ﻓﹷﺎ ْﻗ ﹹﺘﻠﹹﻮﻩ ْﹹﻢ ﹷﻛﺬٰ ﻟﹻﻚﹷ ﹷﺟﺰﹷﺁ ﹹء
چ� � ُ���ان وی ُا �� ُ
�ان ���ن ت � ت�ل ��� �� ڑ�رو�� ،ا ��ز�ان ِدی ت���ن � ہ
ے ِوی اِ ی�� ہ�ا ��رزا ز ِ ت ﻳﻦ ﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
)(١٩١۔
� ب�� ٘�
ے ب �� ی��� آو ب�� خ�ر ٓآ َو خ ٻ�� ݨن ت���ن آ� ت���ن َوݙݙ ٻآ خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر َآ ت
ے َ ٻ ���ہ �ن ر �م وآ�� � ہ
�
ﹷ
ﻓﹷإﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢﻮْﺍ
ﺍﻧﺘﹷﻩ ْ
.192إﹻﻥ ﹻ ﹷ
)(١٩٢۔
��ن وا� ی��ان ن���ل � ن� ی�ار ��� �ین ن�دے )(١٩٥۔ ا� ن �
��ان ݨ
ﹹﺤﹻﺐﹽ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺤ ﹻﺴﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ﹹ
� � کت ُ � � ج
� ُا ض ���ان ے ���ہ دی �ت ی� �
ت ��و ،ت���ن ا� ���ن را �ضی َر �� ݨن � � � ��تِ ض ت ے ج �ج ت
َا ت
� ج�
� ،ت���ن ِج �� ی��ہ ���
ے ��ل ڑ ڄݙ ت��� َؤ � ٘ن ڄ � ج� ی�� � � �� ُ� � � �ﺗﹹ ْﻢ ﹹ ﹷ
ﺗﹻﻤﹽﹹﻮﺍْ ﺍﻟْﺤﹷﺞﹽ ﹷﻭﺍ ْﻟ ﹹﻌ ْﻤ ﹷﺮ ﹷة ﷲﹻ ﹷﻓإ ﹻ ْﻥ أ ْﺣ ﹻ ْ ﹷأ
ِ
ت ت ��ن �ت ڑ�ر چ � ڑ�ھ ٔ�اؤ � � ،تُ �� ہ�ا ��ن �� ی�را � ت
پ� � � ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷْﻩ ْﺪى ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗ ْﺤﻠ ﹻ ﹹﻘﻮﺍْ
ے ٓآ پ �ب ݨ� ینن ��ر آو �ت� ڑ�ر ی �نن ن��ہ �
� �� ��� ،ڑ�رو َآ ت ب ���ہ ی ��ت� ب��� �ینی تُ ���آن �� نُ��ن ِ ت ��ی � �
س ڳ� ﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﺍ ْﺳﺕ ْﹷﻴ ﹷ ﹷ
٘ن�� ب بن � پ� ﹷ
ﹷ ﺍﻟْﻩﹷﺪْىﹹ ﻣﹷﺤﹻﻠﹽ ﹹﻩ ﹹﺅﻭﺳﹷﻜﹹﻢْ ﺣﹷ�ﹽﹷيٰ ﻳﹷﺒْﻠﹹﻎ
� �� ی��� تُ �� ہ�آݙٹڄ ے ِو پ ���ن ے ب �ج ی� ت� ٹ�ر ی �نن ��ت� ب��� �ینی ٓآ پ �ب ݨ� ینن ٹ���آ ݨ � ی ن ت
ے ن��ہ ُ ڄ �ج َو � ڄ � � ٘ن��آ� ہ
ُ�
ﹻ
ﹷﻦ �ﹷﺎﻥﹷ ﻣﹻﻨﻜﹹﻢ ﻣﹽﹷﺮﹻ�ﻀﺎﹱ أﹷﻭْ ﺑﹻﻩﹻ أﹷﺫﹱى ﻣﹽﻦ
ﻤ
� �� ی� فف � ہ
ے ت���ن ��ر ُ � ف� ݨ
�اون دے ے ��� ُاو��دے ِ��ر و چچ ��� �ئٔئ ت ��
ِ
� ئ ٔ � ب� �
�� �ئ � ی �ار ہ ی ف
ﹷأْﺳﹻﻩﹻ ﻓﹷﻔﹻﺪْﻳﹷﺔٌ ﻣﹽﻦ ﺻﹻ ﹷﻴﺎﻡ ٍأﹷ ْﻭ ﹷﺻ ﹷﺪ ﹷﻗ ٍﺔ أﹷ ْﻭ
ﹻ
رورے ر � ���
� ،ص�د ت��ہ ݙ ٻد �ی��ے ی��� ��تُ� ب��� �یزی ���ے �� َ ،ٻس ے ز
�
ز ِف�د ی��ہ دے ���ر ت
ﹷ
ﹹﺴﹹﻚٍ ﻓﹷإﹻﺫﹷﺁ أﹷﻣﹻﻨﺘﹹﻢْ ﻓﹷﻤﹷﻦ ﺗﹷﻤﹷﺘﹽ ﹷﻊ ﺑﹻﺎ ْﻟ ﹹﻌ ْﻤ ﹷﺮة ﹻ
ج � �
� َ �� ٻس جِ���ہ�ا ��� �ئٔئ ج �ج دے�� �ت تق�ا ٔ �م ِ ت ��ئ َو � ٘ن ٻ � � � �ِ�� تُ�� ہ� ڑ ٻ
ڑ ادے � ٘ن ٻ �ن َا ج�ن ِدئ ج�ا ت
.196
� ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷْﻩ ْﺪ ﹻ
ى ﻓ ﹷﹷﻤﻦ ﹻ
ﹻ�ﹷ� ﺍﻟْﺤﹷﺞﹽ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﺍ ْﺳﺕ ْﹷﻴ ﹷ ﹷ
و ��تب � �ب ٔ� ینن ���ہ �� ُ��ن ف�ا��دہ ج�چاون چ �� ہ��دے ���ن ��ت���� �ئفئ � �ک �ب�ت ب� ب��ہ َش�
� � ی��ہ � � ئ ش � � ٔ
� � ب ت ݨ ف ف ٔ ف ت ﹻ
� ﺍﻟْﺤﹷﺞﹽ ﻢْ ﻳﹷﺠﹻﺪْ ﻓﹷﺼﹻﻴﹷﺎﻡﹹ ﺛﹷﻼﺛﹷﺔﹻ أﹷﻳﹽﹷﺎﻡٍ �ﹻ
� ،ت���ن خص ���ن اِ ی��ہ ِوی خ��ہ م�ل � �
س ڳ� �� ُ �ن ��� �� ڑ�رے بِ���ہ�ے ش �
چ� ہ �
َ �� ت�ھ � ڳ�س ��ت� ب�� ج
ڑ ﹷﻭ ﹷﺳ ْﺒ ﹷﻌ ٍﺔ إﹻﺫﹷﺍ ﹷﺭ ﹷﺟ ْﻌﺘ ْﹹﻢ ﺗ ﹻ ْﻠﻚﹷ ﹷﻋ ﹷ ﹷ
� ٌة �ﹷﺎ ﹻﻣ ﹷﻠ ٌﺔ
ج
رورے ُاون �ت ز
ےس �
ت اَ ، رورے ج �ج دے د ی �ݙݙت ٘ز� ہ�ان ر � ���
� ے ز
�
او ت ���ا ٔ ﹷ
ت َ ﺎ�ى ٰﻟﹻﻚﹷ ﻟﹻﻤﹷﻦ ﻟﹽ ْﻢ ﹷﻳﻜﹹ ْﻦ أﹷﻩْﻠﹹ ﹹﻩ ﹷﺣ ﹻ ﹻ
� � �� � ر � ���
رورے ت ��ی و �ی� نن � َ ڄڄ�ݙݙڄ آن ) � �( َول ٓآوے ،آِ ی��ہ س�آرے َݙݙڄآہ ز و � ��� ﻟْﻤﹷﺴْﺠﹻﺪﹻ ﺍﻟْ�ﹷ ﹷ
ﺍﻡﹻ ﻭﹷﺍ�ﹽ ﹹﻘﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﹷﻭﺍ ْﻋﻠ ﹹﹷﻤﻮﺍْ ﹷ
��ام ) �ّ �م� �� � کت ج�
�( دے ��د ا ��
� � ج � �ہ
ے ج �ج ی� ن�دے ��ٻ�ل � � چ � اِ ی��ہ � م ُاو ن��دے � � � ��ت ﹷﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﺷﺪﹻﻳ ﹹﺪ ﺍ ْﻟ ﹻﻌ ﹷﻘ ﹻ
ﺎﺏ ﹷ
� ج ��� ے �پت ت�ہ ہ �
��و � ��� ہ � ے ا� �� نُ��ن ڑ ݙدردے ر ہ �
�� ا ت �
� ِ
�و جنَ ،ا ت ن� ی�رے ن��ہ َر ہ�� ٘ن�دے ہ �
ڑ
ے َ ڄج� ڑ ڄدآن ُآو���ن ٓآ ��� ی�آ و �یت ن�دے ج ��� آ� �� نُ��ن ڑ ڄدر ،ت���ن ُآو���ن ُآو ن��دی ٓآ� ڑ�� �َآ ت
إﹻﺫﹷﺍ ﻗﹻﻴﻞﹷ ﻟﹷﻩﹹ ﺍﺗﹽﹷﻖﹻ ﺍﷲﹷ أﹷﺧﹷﺬﹷﺗْﻩﹹ ﺍﻟْﻌﹻﺰﹽﹷةﹹ
ج� ہ�� �� ��
�
خص دے ݙ ٻدا دی � خ م تت� ی�ار �ش � ِ �ت� ی�ا ِوی ���خاہ ِو چج پ َ �� ی�ت خ�دی � ہ
ے �� َ ،ٻس ِا � � ج � .206
ﹷ
ﹻﺎﻹﹻﺛْﻢﹻ ﻓﹷﺤﹷﺴْﺒﹹﻩﹹ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹹﻢ ﹷﻭﻟﹷﺒﹻﺌ ﹷْﺲ ﺍ ْﻟﻤﹻ ﹷﻩﺎ ﹹﺩ
ے او َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ن��دا ٹ ِ���ا ݨ���ن � ہ
ے )(٢٠٦۔ � �ہ
ے َا ت
پ��
ے ِ ،ج ���ہ�آ آ� ِدئ ر ضض�آ ِ پ ُّ � ��ں ٓآ پ �ت ݨ� یںں ے �����آں ِو پ ���ں ��� �ئٔئ آو ِوئ � ہ
�
َآ ت �ى ﹷ�ﻔ ﹷْﺴ ﹹﻩ
ﺱ ﹷﻣﻦ ﹷ� ْ ﹻ ﹷ
ﹷﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹻ
ڑ
�ن � ہ
ے �
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ج ��
�( �بب ن�د ی���ن ُا ت �
بان ݙ ٻدے ݙ ٻد �یب ن�دےَ ،ا ت
ے ا� ) ِا � � ب � ج� ج ﹹﻭﻑ .207ﺍﺑْﺘﹻ ﹷﻐﺂ ﹷء ﹷﻣﺮْ ﹷﺿﺎ ﹻ
ﺕ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﺭﺅ ٌ
)(٢٠٧۔ ﺑﹻﺎ ْﻟﻌ ﹷﹻﺒﺎﺩ ﹻ
�ݨ وا�� � ہ
ے )(٢١١۔ ��خب ع ب � ﺍ ْﻟ ﹻﻌ ﹷﻘ ﹻ
ﺎﺏ
�ذخاب ذݙݙ �ی ݨ � ت
ہ ج ���ہ�ے ���ک ��ا ��ز� ِ ت ���ئ ڳ �� ی�ن جٔن ُا �� ُ
�ان ���ن اِ ی �نن ُد ز �ت ی�ا ِدئ زر ز��د��ائ�زئ ��� �� ݨ� ینن ز ِ
ڑ
ﹽﹻﻦﹷ ﻟﹻﻠﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﺍﻟْﺤﹷﻴﹷﺎةﹹ ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ
ﹹ
�� ی���ن ت
�
ے � خ� �
ے آو ُآ خ ���آن خ���ل جِ���ہ�ے ج��� آ ی �� ج
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن جن � � � ڳ�گ ِدئ � ہ
ے َآ ت
ڑ ﻳﻦ ﹷ
ﺴْ�ﹷﹹﻭﻥﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷ�
� � � �
ٹ�����ٻ�ن ��� �یت ٘ن� ِد جنَ ،آ ت
�ت دے ٹ ٻد �یت ٘ن�ہ ے ِج ��� ہ ٹ�ے ٓآد �ی آ� � نُ��ن ٹ ٻد ِ
رد جن ،آو ت �� ی�آ ت ﹷ
.212
�ﹽ ﹷﻘﻮﺍْ ﻓ ْﹷﻮ ﹷﻗ ﹹﻩ ْﻢ ﻳﹷ ْﻮ ﹷﻡ ﺍ ْﻟﻘ ﹷﹻﻴﺎ ﹷﻣ ﹻﺔ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻳﹷ ْﺮﺯ ﹹﹹﻕ
ے ���ا ب��� س جن ول ا� ���ن ب �� ی���ن چ �� ہ��دے � � ہ� ِ
� ت�ی ت اِ ن ���ان �� نُ��ن چ�� ڑ� �
ب ن ت ے �� � َ ﺎﺏﹷﻣﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء �ﹻ ﹷﻐ�ْ� ﹻﺣ ﹷﹻﺴ ٍ
ِر زر قق د �یݙݙن ز�دے )(٢١٢۔
� ت���ن( س�ار ی���ن �����ان دا ِہ� ہ�� م ذ�د ہ��بب )��� �ی� ت�ہ( ہ�ہ�َ ،ول ا� ُا ذ ���ان دو ) � �� ���� ﹷ
ﺎﻥﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹹ أﹹﻣﹽ ﹱﺔ ﹷﻭﺍﺣ ﹷﹻﺪ ﹱة ﻓ ﹷﹷﺒ ﹷﻌ ﹷﺚ ﺍﷲﹹ
�
�
ے ُا ن ���ان�َ ،ا ت ے � � � � �� ڄ ���
ے ن �ب�بی �بب ݨ�ا ت
� ے راون وا� � �
�ن واے ،ت ݙݙڄ � � ﻳﻦ ﹷﻭأﹷﻧﺰﹷ ﹷﻝ ﻳﻦ ﹷﻭ ﹹﻣﻨ ﹻﺬﺭﹻ ﹷ ﹻﹻ
ݨ ب � ش� ت
ارب ݙݙڄ �ی ݨ ﹽﹷﺏﹻﻴﹽﹻ�ﻥﹷ ﻣﹹﺒﹷ�ﹽ ﹷ .213
ب���
ے ب���� ت�� � ت��ا ب���ں ِوی ِ � ی ڄ� ��اں ،ت���ں ب��� �����اں ِو چج ُاوں ��ڄا��ھ دا �� یف���ہ�
ُا ت ﹷﻌﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﺑﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽ ﻟ ﹷﹻﻴ ْﺤﻜﹹ ﹷﻢ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ
ﹻ
� ی��ا تُ���ان ِا ی��ہ خ�� ی�ال ��� �یب خ�دے وے ،ب��� ) ب�� خ� ی�ر �� ہ� ینن َا خرم�� ٔ �� شس دے( ِا �ی�� ی �نن
� ﻮﺍْ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽﹷﺔﹷ ﻭﹷﻟﹷﻤﹽﺎ
ﹷ ﻡْ ﺣﹷﺴﹻﺏْﺘﹹﻢْ أﹷﻥ ﺗﹷﺪْﺧﹹﻠ
ﹹ
�� ی ��ب ت�ان ن � ی�نن ݙٹڄ �ٹ�� ی�ان
ب ِو چح َوڑٹ و ��ی�� ،ح�ا�� ن���ہ َا ڄ �� ݨن تُ ���ان او � ب� ہ��
� ش ت
ﻳﻦ ﹷﺧﻠ ْﹷﻮﺍْ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒﻠﹻﻜﹹﻢ أْﺗﹻﻜﹹﻢ ﻣﹽﹷﺜ ﹷ
ﹷﻞﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے ٓآ���ن َ ہ �� جنُ ،آ �� ُ
�آن ���ن ت���ن � ِج���ہ� ی���ن تُ���آن �� نُ��ن � �� ����
ن � دے �����آن ُآ ت ی ڑ
�
ﺘْﻩﹹﻢ ﺍﻟْﺒﹷأْﺳﹷﺂءﹹ ﻭﹷﺍﻟ�ﹽﹷﹽ ﹷ ﺁ ﹹء ﹷﻭ ﹹﺯﻟْﺰﹻﻟﹹﻮﺍْ
ﹷﹽ ﹹ
ہ �
�� ی��خان ب ��� ڳ�ڳ ݨب ی�ان ِ� �ب ی�ان َ �� نن ُ)ا خ ���ان شَ �
س ٔ� ینن( ُا خ ���ان ے ت ���
َوݙݙڳ ی���ن َ خ �� ت� ی�ان ت .214
ﻳﻦ ﹷ
ج�� � ج�
ﹷﹽيٰ �ﹷﻘﹹﻮﻝﹷ ﺍﻟﺮﹽﹷﺳﹹﻮﻝﹹ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ
� چ �
ے او ��ک ِج���ہ�ے ج��� � ُ ���ن � � ڑ�ر ی��� )ہ�ہَ��( �� ڑ�ر ی���ِ ،ا ی��ہ �ت ڑ�ر ی �ن ج��� ر���ل َا ت
� ن �
ڑ
ﹷﻌﹷﻩﹹ ﻣﹷ�ﹷ�ٰ �ﹷ�ْﹹ ﺍﷲﹻ أﹷﻻۤ إﹻﻥﹽ ﹷ� ْ ﹷ
� ﺍﷲﹻ ﹷ
س ݨن � ،ج ��� آ� ِدئ َم�دد ک ݙڳ�دآن ٓآ��ئ� ُ ، ے ٓآ ���ن �� �� ی� �ے ِ �� جن َرل ت
ِ�� � ہ
�آن � جن ٓآ ٔ آ ی �� ج
ݨ �� ﻳﺐ
� ٌﹷﹻ
ب �ہ � ِ��
ے )(٢١٤۔ � نُّ��� ،ب�� ش�ک ا� ِدی م�دد َ ٻ �� ُ�ہ �ن �ق� ب�ی ب
پ�� ن � �
)اے ���دﷺ( تَ �ت ی ن � نُ��ن ُ پ � ِ
�د جن ،ج ��� َاس�ان )ا� ِدی راہ ِو چج( � ی��ا
ُ� ﹷ� ْﺴأﹷﻟﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﹷﻣﺎﺫﹷﺍ ﻳﹹ ْﻨ ﹻﻔ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ ﹹﻗ ْﻞ ﹷﻣﺂ أﹷ ْ� ﹷﻔ ْﻘﺘ ْﹹﻢ
�ج ���و� �ِ ،ن ی�� م�� ،خ� ی�رے دے
�ج ���ونٓ ،آ��ھ ڑ ݙدے خ� ی�ر خ���ل ج ��� ج ��ھ ِوی خ �� چ خ �� چ
ڑ ﻳﻦ ﹷ
�ﺑﹻ� ﹷﻥ ﹻﹽ ْﻦ ﹷﺧ�ْ� ٍ ﹷﻓﻠﹻﻠ ﹷْﻮﺍﻟ ﹷﹻﺪ ْ ﹻ ﹷﻭﺍﻷ ْ ﹷ
�
�خ ���وَ ،ا ت
ے �
ے ���ا ��خ�ان ُا ت
ے َخ �� چ �� یکت�خانَ ،ا ت
� ��ر ی���ن ،ی �ت تت ی��ان� ،
� س�ا ہ �س�
َ� � .215
ﹷ
ﹷﺍﻟْيﹷﺘﹷﺎ�ﹷ�ٰ ﻭﹷﺍﻟْﻤﹷﺴﹷﺎﻛﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷﺍﺑْﻦﹻ ﺍﻟﺴﹽﺏﹻﻴ ﹻﻞ
چ� ب ��� ب ����� �ئٔئ ) ن �ب ی��ئ( تُ ���ان ��� �یب�دے وے� ،
سک ا� ُاو���ن َ � ٘ن��ڳئ ���ج
ے ش�
ب ن ﹷ
ﹷﻣﹷﺎ �ﹷﻔْﻌﹷﻠﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻦْ ﺧﹷ�ْ�ٍ ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
ڄ�ڄا ݨ��دے )(٢١٥۔
�د جن ٓ ،آ��ھ ڑ ݙدے ج��� ُآ ن ���آن �� ہ� ی�تن ی�آن ِو چج � ڑ��آ �ئٔئ ��� پ�� � ئ � ْ�ﺍﻡ ﹻﻗ ﹻ ﹷﺘﺎ ٍﻝ ﹷ
ﹷﺴْأﹷﻟﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﻋﹷﻦﹻ ﺍﻟﺸﹽ ْﻩﺮ ﹻﺍﻟ ﹷ ﹷ
��ن دے � ت � ت� ُ پ � ِ
ڑ��آ �ٔئ ݨ
� ہ��� � ���ن ودٹݙا ���اہ � ہ � �ٌ ﻭﹷﺻﹷﺪٌ ﹷﻋﻦ
ﹽ ﹻﻴﻩﹻ ﻗﹹﻞْ ﻗﹻﺘﹷﺎﻝٌ ﻓﹻﻴﻩﹻ ﻛﹷﺒﹻ�
ے ،پ�� ا� دے راہ � فُ��ن � ٹ ݨن ُاو ف��دے ف���ل ���ف� ݨ
��ن، ف ݨ
�
�َ ،آ ت
ے ِکب� ہب
�ب ی � ت ئ �� � � � ��ن ے ِ ہ ب ��
� � �
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن جنَ ،آ ت
شک ِب ���ہ�ے ���ک آ ی �� ج ے ش� �
ب ﻳﻦ ﹷﻩﺎ ﹷﺟﺮﹹﻭﺍْ ﹷ
ﹽﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ت ڑ
� ہ �� �ِ ،ا � ��� ہ � ہت
ت دے ُا� ی��دوار ِ �� جنَ ،ا ت
ے � ��ک اِی ا� ِدی ر � ت ج�� ہ�اد ِ ی �کت ت�ا �� � � � ��ن .218ﹷﻭ ﹷﺟﺎ ﹷﻩ ﹹﺪﻭﺍْ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ أ ﹹ ْﻭﻟۤ ـٰ�ﹻﻚﹷ ﻳﹷﺮْ ﹹﺟ ﹷ
ﻮﻥ
� ب��
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ں َر �م وا�� � ہ
ے )(٢١٨۔ �
ا� ڈڈݙاڈڈ ھ�ا خ � ش� ݨں ہ�ہ�ر ت ﹷ
ﹷﺣْﻤﹷﺔﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﺍﷲﹹ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
� � � � پ�� �
ے ب ُ��� ٔ
ے دے �د جن تَ �ئ ینن � نُ��ن ش�� ب
راب ت )اے ���د ﷺ( َا ت
ے ُ پ� ِ
کت �
� �
ے �����آن � � � ��ت � ت��� ت�! ٓ ،آ��ھ ݙݙدے ج ��� ِآ ن ���آن ) ݙݙدوہ�ہ� ٔ �ئ ینن( دآ َو ݙݙدآ � ن��آہ � ہ
ے َآ ت ﹷ� ْﺴأﹷﻟﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﹷﻋ ﹻﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﺨ ْﻤﺮ ﹻ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻴ ﹻ ﹻ
� ﹹﻗ ْﻞ
ُ
ہ ��ھ � ف ��� ف ���
� ِوی ِ �� جن ،پ��� ُا ف ���ان دا � ف��اہ ُا ف ���ان دے ف �� ف�� ی�ان �� فُ��ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن َو ݙ ٻدا ج� ﺱ ﹷ
ٌ ﻭﹷﻣﹷﻨﹷﺎﻓﹻﻊﹹ ﻟﹻﻠﻨﹽﺎ ﹻ ﹻﻴﻩﹻﻤﹷﺂ إﹻﺛْﻢٌ ﻛﹷﺒﹻ��
�ج ���ونٓ ،آ��ھ پ�� � ن � �ہ ﹷإﹻﺛْﻤﹹﻩﹹﻤﹷﺂ أﹷﻛْ�ﹷ�ﹹ ﻣﹻﻦ �ﹽ ْﻔﻌﹻﻩ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷﻭ ﹷ� ْﺴأﹷﻟﹹﻮﻧﹷﻚﹷ
ﹷ
ے تَ �ت ی ن � خُ��ن ُ پ � ِ
�د جن ،ج ��� آ� ِدی رآہ ِو چج � ی��آ خ �� چ ےَ ،آ ت .219
ہ� ُ ج�� ج�� ُ ج�
رورت �� ضُ��ن َوا ��ض� ہ �
��و � ��� ہ
� ،اِ ی �نن ���ج ت �
� �
ݙݙݙ ے! ) َ � ٻس ُاو �� � ھ( ِ � ہ ڑ�ا � ض
ھ � ﹷﺎﺫﹷﺍ ﻳﹹﻨﻔﹻﻘﹹﻮﻥﹷ ﻗﹹﻞﹻ ﺍﻟْﻌﹷﻔْﻮﹷ ﻛﹷﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﻳﹹﺒ�ﹽ ﹻ ﹹﻥ
� � کب
ﹷ ﹹ �ﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﻵﻳﹷﺎﺕﹻ ﻟﹷﻌ
آن ��� �یب ن�دے ت���ن ب ���
ﻭﻥ
ﹷﻠﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺗﹷﺘﹷﻔﹷ�ﹽ ﹷ
ے � �ب ی� ج آدے � � � ��ت
� ٓآ پ �ب ݨب ی�آن ٓآ ی��� ت���ن ���ل پ�� ڑ�ر ت آ� تُ �� ہ� ڑ ݙ ﹹ
�
َ �� ُ�
تُ���اں ج ��ھ ��� چ��� � ج �� )(٢١٩۔
ے ب ���او ی �نن
چ�
ب �� زُ��ن زر ی���دہ َ � ٘ز��ٻی � ہ � ی�� � ز�� �� �
ے ِہ� ہک �� ن�ن ��ٻ� � ی ِہ� ہک � ش�رک ت �� � ت
َا ت ﹷﻻ ﺗﹷﻨْﻜﹻﺤﹹﻮﺍْ ﺍﻟْﻤﹹ�ْﹻ�ﹷﺎﺕﹻ ﺣﹷ�ﹽﹷيٰ ﻳﹹﺆْﻣﹻﻦﹽﹷ
ب( تُ�� ہ�ا���ن ب ���ا ن��دی ِوی ہ���وےِ ،ا �ی�� ی �نن �� ش�رک � ی�� � �
ب �� ) � ش�رک ت �� � ت � ﹷﻛ ٍﺔ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ
�ٌ ﻣﹽﹻﻦ ﻣﹽ ْ ﹻ
ﹹ ﹷﻣﹷﺔٌ ﻣﹽﹹﺆْﻣﹻﻨﹷﺔٌ ﺧﹷ�ْ
� � � � ی��
�ان ن��ہ ِ �� جن ت ن��ہ َ پ��� ن�� ٔ�ؤ ،ج
� �ت� ڑ�ر ی �نن اؤ ا ی �� ج �
ج ��ا ن���ن ن���ل ِؤی �� ج�ن ت �� � ت ﹷﻋْﺠﹷﺏﹷﺘْﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ ﺗﹹﻨْﻜﹻﺤﹹﻮﺍْ ﺍﻟْﻤﹹ�ﹻﻛﹻ�ﻥﹷ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي
ﹻ
ے ہ� ہک �� ش�رک ��ٻ� �ز ���
� �� زُ��ن، � نن ��� ز ���آن ر���دہ چ�� � � �
ے ِہ� ہک ��� ِ � ب
ٓآ ِو ننَ ،آ ت � ٍﻙ �ٌ ﻣﹽﹻﻦ ﻣﹽ ْ ﹻ
�ٻآ ہ ِز ی َ ٘ز ﹹ ْ .221ﻣﹻﻨﹹﻮﺍْ ﻭﹷﻟﹷﻌﹷﺒْﺪٌ ﻣﹽﹹﺆْﻣﹻﻦٌ ﺧﹷ�ْ
ب ���او ی �نن او تُ �� ہ�ا���ن ب ���ا خ��دا ِوی ہ �
��وے ،ا ی��ہ ت �� ہ�ا���ن )دوزخخخ دی( ب َ ���ا دو ﹷ
�ﹻﻚﹷ ﻳﹷﺪْﻋﹹﻮﻥﹷ إﹻ�ﹷ� ﺍﻟﻨﹽﺎﺭﹻ ﹷﻟﹷﻮْ أﹷﻋْﺠﹷﺒﹷﻜﹹﻢْ أﹹﻭْﻟﹷـٰ
�
ے ب خ � ش�� شس وآ�
ے ���� �
ب ت ب� ہ�� پب�ن �� �
س ݙݙ�د �یب خ� ِد ننَ ،آ ت
�ة ﹻﺑﹻإﹻﺫْﻧﹻﻩﹻ ﹷ
ﹷﺍﷲﹹ ﻳﹷﺪْﻋﹹﻮۤ إﹻ�ﹷ� ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽ ﹻﺔ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻐ ﹻ ﹷ
ے پ ے آ� ٓآ � ݨ ی ن َر � ت
ب خ���ل � ش ت
� ﻭﻥ ﹷ
ﹷﻠﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻳﹷﺘﹷﺬﹷ�ﹽ ﹷ ﹷﺒ�ﹽﹻﻥﹹ ﺁﻳﹷﺎﺗﹻﻩﹻ ﻟﹻﻠﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﻟﹷﻌ
آن ��� �یب ن�دے ،ت���ن ب ��� � �
ے آو ٓآ پ �ب ݨب ی�آن ٓآ ی��� ت���ن ���ل پ�� ڑ�ر ت
ے � �ب ی� ج س ڑ ݙ�د �یب ن�دے َآ ت ﹹ
�
ت پ ��� ڑ� نن )(٢٢١۔ ن �ی��
او � ت
��� پ�� � �
)اے ���د ﷺ( تَ �ت ینن �� ضُ��ن م�� ہ �
�ض( دے � ت � ت� ُ پ � ِ
�د نن، ��اری ) � ی ض
� � �ہ
ے ،ذذ آ �ل یںں ر ّ َش� پ��� � � ��� �
ٓآ �ھ ذݙݙ ے ج ��� آو ت � ی� ذف ذݙݙ �ی ݨ
ے َ �ں وآ �ئ ِ �ہ ہک َ � ی ت
ت ش� � ٔ ﹷﻭ ﹷ� ْﺴأﹷﻟﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﹷﻋ ﹻﻦ ﺍﻟ ﹷْﻤﺤ ﹻ
ﹻﻴﺾ ﹹﻗ ْﻞ ﻩ ﹷﹹﻮ أﹷﺫﹱى
�
� �ت� ڑ�ر ی �نن
� �
� ���و َا ت
ے ج
س �ض )م�� ہ �
��اری( دے ڑد ی �ݙت ٘ض� ہ�ان ض��ہ ُ � ��ت ُا ض ���ان دے � ی ض ﹻﻴﺾ ﹷﻭﻻﹷ ﹻ
ﹷﺎﻋْﺘﹷﺰﹻﻟﹹﻮﺍْ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹷء �ﹻ� ﺍﻟ ﹷْﻤﺤ ﹻ
� � ٘� �
�اف ف��ہ ِ ت ��ی َو ف ِ �ڄ� جن ُا ف ���ان دے ��� ���ن ف��ہ َو ٘ف �ڄ��َ ،ا ت
�
ے ج َج�دݙڄان او پ���ک ص ف ﻦﹽﹷ ﺣﹷ�ﹽﹷيٰ ﻳﹷﻄْﻩﹹﺮْﻥﹷ ﻓﹷإﹻﺫﹷﺍ ﺗﹷﻄﹷﻩﹽ ْﺮ ﹷﻥ
ﹷ .222ﹷْﺑﹹﻮﻩ ﹹ
٘� �
ےاززت ݙݙڄ �یتی � ہ
ت �اف ِ ت ��ی َو ز �ڄ� جن ،ت���ن َول ج �� ی�� ی �نن تُ�� ہ� ُا ���ن ا� ِا جج�
پ���ک ص ز
ﹷ
أْﺗﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ ﻣﹻﻦْ ﺣﹷﻴْﺚﹹ أﹷﻣﹷﺮﹷﻛﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ
ِ
�
ان ���ن َ پ ��� ن�د ��� �یب ن�دے ت �ڄ��� ،ب��ک ا� �ت�� ��ہ ���ن وا��� ُ � � ٘ن � ﻳﻦ ﹷ
ﺍﻟﺘﹽﹷﻮﹽﺍﺑﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷﻳﹹﺤﹻﺐﹽﹹ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹷﻄﹷﻩﹽﹻﺮ ﹻ ﹷﹽﹹ
ے ی ݨ ب ُا ن ��ان �� �ھ َو � � ش
���ک ص�اف ر ہ ��ن وا��� ُ
ان ���ن َ پ ��� ف�د ��� �ین ف�دے )(٢٢٢۔ ی ف َ ݨ پ
�ن ���ن ِ�� ی��ہ ز��ہ �بب ݨ� ٔاؤ ،ب��� تُ���ان �زب ی��ی پ��� ہہ ی�ر��اری ،ت
�
ے �����ان ے ا� دے �� ُ �
َا ت � ﹷﺿ ﹱﺔ ﻷﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ أﹷﻥ
ز ز ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗ ْﺠ ﹷﻌﻠﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﹹ ْ
ے ا� � �
��اون �� نُ��ن ُاو ن��د ی���ن ت ����ان ح�چا �ئٔئ ���ے وےَ ،ا ت ص �ح � ُ
ِو چح � ﺱ ﹷ
ﺘﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻭﹷ�ﹹﺼْﻠﹻﺤﹹﻮﺍْ ﺑﹷ�ْﻥﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹻﹷ�ﹽﹹﻭﺍْ ﻭﹷﺗ
ڑ ݨ ﹷ .224
ُ�
ے )(٢٢٤۔ ڄاݨ ݨݨ وا�� � ہ ے ج� ݨ ��
َس�بب ب ��ھ ُس�ݨ ݨݨݨ وا�� ت ﷲ ﹷﺳﻤﹻﻴ ٌﻊ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ ﹷﻭﺍ ﹹ
� ے ا� تُ�� ہ�ا���ن � �ب ی��ہ �دہ ت ����ان پ َچ� َاو ݨن ُا ت
� �
ص��ن ن��ہ پ ��� ڑ� ی ��ی ،پ��� ُا ن ���ان
ے َا � َا ت ﹷ
ﹷ ﻳﹹﺆﹷﺍﺧﹻﺬﹹﻛﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﺑﹻﺎﻟﹽﻠ ْﻐﻮ ﹻ� ﹻ ۤي أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ
ب��
�
ے ا� خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت
ے �� ی�ن جٔنَ ،ا ت
� ُّ� خ ِ �
ادے ِد ��ن � ے � �� ��
�رور پ � ڑ� ی � ئ ِب ��� ہ ڑ� ی���ن تُ �� ہ� ڑ ݙ
�
ُا ت خ .225ﹷﻭﻟﹷـٰﻜﹻﻦ ﻳﹹ ﹷﺆﺍﺧ ﹹﹻﺬ ﹹﻛﻢ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷﻛ ﹷﺴ ﹷﺒ ْﺖ ﹹﻗ ﹹﻠﻮﺑﹹﻜﹹ ْﻢ
ت��
ے )(٢٢٥۔ َوݙݙݙ ے � �ل وا�� � ہ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻏﹷﻔ ٌﹹﻮﺭ ﹷﺣﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
�ت� ٘� ُآ ذ ���آن �����آن �ک �ت�
� ِج ���ہ�ے ٓآ پ �ت ݨت ی�آن ذدآ �ل ینن دے ���ل ذ��ہ َو ذ �ڄ� ݨن ِدی � م پج�آ
�� ت ڑ
ﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹹﺆْﻟﹹﻮﻥﹷ ﻣﹻﻦ �ﹽﹻﺴﹷﺂÒﹻﻩﹻﻢْ ﺗﹷﺮﹷﺑﹽﹹ ﹹﺺ
�ت� � ن � � ت �ہ � ہ�� � ہ�� �
ے ت���ن ج��� ) ِا ی �ن ��ے ِو چج � م ت � ڑ
�ور ِ �� ن� ِد جن ،ج�چار � ی تن ی�ان ِدی � ت
ﷲ ﹷﻏﻔ ٌﹹﻮﺭ ﹷ
ﹷﺭْ�ﹷﻌﹷﺔﹻ أﹷﺷْﻩﹹﺮٍ ﻓﹷإﹻﻥْ ﻓﹷﺂءﹹﻭﺍ ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍ ﹷ
� � ب�� �
.226
� �ے( ُا خ ���ان دو ر ب ���ع ��� � خّ�ن جن� ،ب�� ش�ک ا� خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت �
ے َ ٻ � ُ�ہ �ن ر �م ݨ
��ن ت
ﹷﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
وا�� � ہ
ے )(٢٢٦۔
ُ� � ب���
سبب ب ��ھ �ں دا َ ّپ��ا ِارادہ ��� ِ ���دا ہ �
��وے ت���ں ِوی ا� َ � �
ے �ی � � ت
���ق ݙݙد �ی ݨ َا ت ﹷ
ﻣﹹﻮﺍْ ﺍﻟﻄﹽﹷﻼﹷﻕﹷ ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﺳﻤﹻﻴ ٌﻊإﹻﻥْ ﻋﹷﺰ
ﹷ
.227
ڄاݨ ݨݨ وا�� � ہ َس� �
سݨ ݨݨݨ وا�� ت
ے )(٢٢٧۔ ے )��ہر ش � � ٔ
�( ڄ� ݨ � ُ� ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
ت�
ت ���ن َ پ��� ذ �ی ڄ� ݨن �� ذُ��ن ت ت ے م�� ہ �
��آر ی���ن �َ � ٔ� ینن ٓآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ
� �
ے ��� ت�ہ ذذ آ �ل ینن ت ���آ ٔ
َآ ت
ﻟْﻤﹹﻄﹷﻠﹽ ﹷﻘ ﹷ
ﺎﺕﹹ ﻳﹷ��ﹷ�ﹽﹷﺼْﻦﹷ ﺑﹻأﹷ�ْﻔﹹﺴﹻﻩﹻﻦﹽﹷ ﺛﹷﻼﹷﺛﹷ ﹷﺔ ﹷ
� � � کت � � �
ے آ ی �� ج
�آن �ت دے د �یݙݙت ٘خ�ہ ُآ ت
ے ٓآ خ � ت
�
� آو آ� َآ ت رو �ی َر �� جن ُآ خ ��آن � � � ��ت
� ج ﹹﺅٍۤ ﻭﹷﻻ ﻳﹷﺤﹻﻞﹽﹹ ﻟﹷﻩﹹﻦﹽﹷ أﹷﻥ ﻳﹷﻜْﺘ ْﹹﻤ ﹷﻦ ﹷﻣﺎ ﹷﺧﻠ ﹷﹷﻖ
ﹷ
� ش� ُ
� ���ن ُ���ا �ئٔئ َر ِ � ّ� جن ج �� ی���ن ا� َ � ��ن �
َر � ی�ن ز�د ٔ �ن جن ،اِ ی��ہ جج�ا ٔ �� �� ��ا ٔ
ے ز � ی ن ج ��� ُاون ش � � ٔ �ﹻيۤ أﹷﺭْﺣﹷﺎﻣﹻﻩﹻﻦﹽﹷ إﹻﻥ ﻛﹹﻦﹽﹷ ﻳﹹﺆْﻣﹻﻦﹽﹷ ﺑﹻﺎﷲﹻ
.228
�
ے ت ِو چچ � َت� ی�دا ��� ٹݙد ت��� ہ���وےَ ،ا ت
�
ے ُا ن ���ان دے پ َ � ت� � �
ے ُا ن ��ان دے � ی ٹ
ن ْﻴﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻵ�ﹻﹻ ﻭﹷ�ﹹﻌﹹﻮﻟﹷﺘﹹﻩﹹﻦﹽﹷ أﹷ ﺣﹷﻖﹽﹹ ﺑﹻﺮﹷﺩﹽﹻﻩﹻﻦﹽﹷ
ِ
ہ � ُا �� ُ
�ان ���ن )اِ �نن ���� ﹻ � ﺫٰﻟﹻﻚﹷ إﹻﻥْ أﹷﺭﹷﺍﺩﹹﻭۤﺍْ إﹻﺻْﻼﹷﺣﺎﹱ ﻭﹷﻟﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﹻﻣ ْﺜ ﹹ
ے ِو چح( َول�دا َو�� ِ � ن�ن ݨن دے � ق��دار ِ �� نن ،او ِوی ی ن ﻞ
ص� ﹷﺬﹻى ﻋﹷﻠﻴْﻩﹻﻦﹽﹷ ﺑﹻﺎﻟْﻤﹷﻌْﺮﹹﻭﻑﹻ ﻭﹷﻟﹻ� ﹻﹽ ﹷﺟﺎ ﹻﻝ
��ن دا ِارادہ ہ�� َ�و ذئ� یننَ ،ا ت
�
ے دذال� ینن دا � ت�� ئ � �
َ ڄح�دݙڄان ُا ذ ��ان ذ���ل � ح ���ذا �ٔئ ݨ
ﹷ
� ِ
�وے ج ��� او ا� ِد ی���ن ج�دان دے �ان ���ن ی �� ق� ی� جن ہ �
ے ج ��� ُا �� ُ
ن پ��� ش��رط اِ ی��ہ � ہ ﹹﺪﹹﻭﺩﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﺗﹻﻠْﻚﹷ ﺣﹹﺪﹹﻭﺩﹹ ﺍﷲﹻ ﻳﹹﺏﹷيﹽﻨﹹ ﹷﻩﺎ
ﹻ
ہ ہ�
ے ِا ی��ہ ا� ِد ی���ن ج�دان ِ �� جن ِب �� ن��ان ���ن او ُا ن ���ان �����ان
� ﻟ ﹻ ﹷﻘ ْﻮﻡ ٍ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
پ��� �بب ن�د ر �� جنَ ،ا ت ﻮﻥ
�� � کب� �
ع ت�ل َ � ب �ھ َر � ی�ب ن� ِد جن،
ان ��� �یب ن�دے بِ���ہ�ے ب ��� � �
� ���ل پ�� ڑ�ر ت
ے � ب� ی� ج � �� � ت
ڑ
ے �� ہ�ن ُ
ن ���ن ِوی ُاو ذ��دی او ݨن دا ذد� دار � ہ ی ہ � � ﺎﻟْﻤﹷﻌْﺮﹹﻭﻑﹻ ﻻﹷ ﺗﹹ�ﹷﻠﹽﹷﻒﹹ �ﹷﻔْﺲٌ إﹻﻻﹽﹷ ﹹﻭ ْﺳ ﹷﻌ ﹷﻩﺎ
�او ݨن �� ذ� �د َ ِپ�� ݨ
��ون ت
ے پَ � َ
)(٢٣٣۔
ج � �
ے ن � ی�نن �� ی��� تُ ���ان
ے ِا ی �نن ��ڳا��ھ دا ِوئ ��� �ئٔئ ُ ���ناہ ��ا ٔ
� �
ے تُ �� ہ�ا ݙڳدے ُا ت
َا ت ﹷﻻﹷ ﺟﹹﻨﹷﺎﺡﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻓﹻ�ﹷ �ﹷﹽ ﹷ ْﺿﺘ ْﹹﻢ ﺑﹻﻩﹻ ﹻﻣ ْﻦ
�
�� ��ان چ ُ �� ِٹّ�ل دذا �ل ینن ���ل ���اج ��� َ �� ذّ�نن � �ک �ت ت�
� اِ شش�ارے
ہ
ت ِو چج ِوی( اِ ج
ݨ � ذ ذ ) ِع� ّد ت ﹻﻄْﺒﹷﺔﹻ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹻء أﹷ ْﻭ أﹷ ْﻛ ﹷﻨﻨﺘ ْﹹﻢ � ﹻ ۤي أﹷ ْ� ﹹﻔ ﹻﺴﻜﹹ ْﻢ
ﹻ
� ��
ت ِآ ی �نن ��ڳآ� ُ�ھ ���ن ٓآ پ �ت ݨ� ینن ِدل ِو چچ ُ���آ �ئٔئ ر ��� آ� �
� ن��آ ٔ
ے ِو چچ ٓآ � � ،ی��� َو ت
ﻜﹹﻢْ ﺳﹷﺘﺬْ�ﹹ ﹹﻭﻧﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﻭﹷﻟﹷـٰﻜﹻﻦ ﻻﹽﹷ
ﹻﻢﹷ ﺍﷲﹹ أﹷﻧﹽﹷ ﹷ
ہ� ہ
.235
ج�ڄا ݨ��دے ج ��� ُ �� ݨن تُ ���ان ِا ج � ��ان دذا �ل ینن ِدی ��ڄا��ھ ُ�� ہ� ڑار ��� ��ی�� ،پ��� ُا ذ ���ان ذ���ل ﻮﹷﺍﻋﹻﺪﹹﻭﻩﹹﻦﹽﹷ �ﹻﹽﺍﹱ إﹻﻻﹽﹷ أﹷﻥ ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹﻮﺍْ ﻗ ْﹷﻮ ﹱﻻ
��� � ُ� سبب ��� � �� ت�
��نا � ُ ��ک ت
ے ت �ق�ل ��ت�ار ن��ہ ���ؤ �� َ ،ٻس ُ �
� �ﹷﻌْﺰﹻﻣﹹﻮۤﺍْ ﻋﹹﻘْﺪﹷة ﺍﻟﻨﹽﹻ�ﹷﺎﺡﹻ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰ�
ﹷ ﻌْﺮﹹﻭﻓﺎﹱ ﻭﹷﻻ
� ن���ل ُا ن ��ان ��ن ُ � ٔ
�اؤ، ﹷ
ﹷ ﹷﺒْﻠﹹﻎ
��ت�ر ِ ی �کت ت�ی
� �ت� ڑ�ر ی �نن � � � � � ن ﹷ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹹ أﹷﺟﹷﻠﹷﻩﹹ ﻭﹷﺍﻋْﻠﹷﻤﹹﻮۤﺍْ أﹷﻥﹽ ﺍﷲﹷ
ے او �ت ڑ�ر ی �ن ن ِ���اج پ� ڑ�� ݨ
��اون دا َ ّپ��ا اِ رادہ ن��ہ ��و ،ج َ َا ت
���ق ذݙڄ ے ذݙڄ �ی�� َ ڄج�ذݙڄان ج��� تُ���ان ُا ذ ���ان � ن لن ُ �
�ت ِو چج( � ت
ذذا � ی ن ��ن ) ِا ی �ن ج�ا ت ﹻ
ﻴْﻜﹹﻢْ إﹻﻥ ﻃﹷﻠﹽﹷﻘْﺘﹹﻢﹹ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹷء ﹷﻣﺎ ﺟﹹﻨﹷﺎﺡﹷ ﻋﹷﻠ
ﹷ
ہ
�
ے تُ ���ان ُا ن ���ان دا � ت�� َ���ہ� ِوی ن��ہ َ�� ٻدھ ݙ ٻد ت��� ُ ���ن �� ت�ھ ِوی ن��ہ �� ی��� ہ �
��وےَ ،ا ت �ﻀ ﹱﺔ
ْ ﺗﹷﻤﹷﺴﹽﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ أﹷﻭْ �ﹷ�ْﹻﺿﹹﻮﺍْ ﻟﹷﻩﹹﻦﹽﹷ �ﹷ ﹻ ﹷ
ُ�
�ج خ�� ی�ال خ��رور ݙݙد �ی��و َ ،پ��� )� ت��دران وا��(
�ان ���ن ج ��ھ خ�� چ ہ���وےَ ،ا ت
ے ُا �� ُ
� خ .236ﹷﻣﺘﹽﹻﻌﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹹْﻤﻮ ﹻﺳ ﹻﻊ ﻗ ﹷﹷﺪ ﹹﺭ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷﻋ� ﹷ�
ﹻ
ب دے ���آ ب �� ت� ے غ ��� �بی ب پب�ں � ی�ب�
�
ب دے ���آ ب �� ت� َآ ت � پب�ں � ی�ب� ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻘ�� ﹻ ﹷﻗ ْﺪ ﹹﺭ ﹹﻩ ﹷﻣ ﹷﺘﺎﻋ ﹱﺎ ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻤ ْﻌﺮﹹﻭﻑﹻ ﹷﺣ ﹽﻘﺎﹱ
ب ٓآ � ݨ ی ں � ث ی ت ٓآد �ی آ � ݨ ی ں � ث ی ت
َ� � س��ر )��رع( دے � � ہ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺤ ﹻﺴﻨ ﹻ� ﹷﻥ
��ا ب � ت� ���وےِ ،ب��� ہ ڑ�ی ب��� نب� ی�ک �م ݨ
��ن ش ِا ی��ہ ام�داد ع�ام د � ت
� � ّ � ہ� ج� ی�� � � ئ ﹷإﻥ ﺧﹻ ْﻔﺘ ْﹹﻢ �ﹷ ﹻ ﹷﺟﺎ ﹱﻻ أﹷ ْﻭ ﹹﺭ ْﻛ ﹷﺒﺎﻧ ﹱﺎ ﹷﻓإﹻﺫﹷﺁ
� � تُ�� ہ�ا ��ں �� �ٔئ ݙݙدر ُݙݙد �ل ��وے ،ت���ں � ت� ی�دل ی��� ��ارئ دئ ج�ا ت
�ت ِو چج .239ﻓ ْ
)(٢٤٥۔
� ب
� ی��ا تُ���ان ���� ٰ�ئ دے ب���د دے ب �ب ن�ئ ِا��را ٔ � ی�ل دے و ݙݙد ی��� ی���ن دا ح�ال ن � ی�نن
�
شک آ� ن
ے �آن ���ن ٓآ ��� ی�آ ،ب ��� �
ے ش� ے ُآ �� ُ
� ن ے آ ن ���آن دے ن �ب�بی ن
�
َآ ت
ب
ﺎﻝﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻧﹷﺏﹻﻴﹽﹹﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻗ ْﺪ ﹷ� ﹷﻌ ﹷﺚ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ
ﹷ ﹷﻗ
ے ُآ ن ���آن ٓآ ��� ی�آِ ،آ ی��ہ َآس�آ ݙݙدے ُآ ت
�
ے � ُ
��ب ���ن ب���د شس�آہ �بب ݨ�آ ݙݙد ت� ��آ ت
ُ�� ہ�آ ݙݙدے � �ک �ب�ت �
� ت
ِ
ہ� �
ﹷﺎﻟﹹﻮﺕﹷ ﻣﹷﻠﹻ�ﺎﹱ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ أﹷ�ﹽ ﹷ ٰ� ﻳﹷﻜﹹﻮ ﹹﻥ ﹷﻟ ﹹﻩ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻠ ﹹ
ﻚ
ن � � �ب ِ �� ی�� ی �نن َ ڄ ���ا � ج� �
��ن سڳڄ دے � ،ی��ن ب ��� َاس�ان ِا ی �ن � ُن��ن ب���د شس�ا �ی ݨ �� ت
�
ﹷﻠﹷيْﻨﹷﺎ ﻭﹷﻧﹷﺤْﻦﹹ أﹷﺣﹷﻖﹽ ﺑﹻﺎﻟ ﹹْﻤﻠ ﹻْﻚ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻭﻟ ْﹷﻢ
ﹹ
ے ِا ی ����ن ت���ن م��ل � ت��اع ِوی وا ��ز� ز � ی�نن ݙڳد ت��� ڳ�� ی�ا، �
دے زر ی���دہ � ت��دار َ�ہ ہن�ن َا ت
ِ ﹷ
ﺔﹱ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟْﻤﹷﺎﻝﹻ ﻗﹷﺎﻝﹷ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﺆْﺕﹷ ﺳﹷﻌ
ﹷ
ی��
.247
� ِو چج آِ ی ����ن چ ُ �� ݨن ے تُ �� ہ�آݙݙڳ ے � ت��آ � ��� �
ے ب ��� آ� ن ن �ب�بی ٓآ ��� ی�آ ِآ ی ��ہ � ت ی��نی ��ڳآ��ھ � ہ
ْﺍﺻ ﹷﻄﻔﹷﺎ ﹹﻩ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﺯﺍ ﹷﺩ ﹹﻩ ﹷ� ْﺴ ﹷﻄ ﹱﺔ �ﹻ� ﺍ ْﻟ ﹻﻌﻠ ﹻْﻢ
ہ ے ج ���� �ایفی ��ا �� ع�
ے ا�تت ِوی وا ��ف� ݙݙد �یتی ِ ��سَ ،ا ت
�
ت
�
ے ا ی ����ن � م ت �
ِ �� ّ�دےَ ،ا ت
ِ ﹷﻭﺍ ْﻟﺠﹻ ْﺴ ﹻﻢ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻳﹹ ْﺆ� ﹻ� ﹹﻣ ْﻠ ﹷﻜ ﹹﻩ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء
ے آ� َودݙݙی ��خ�آ �
�خی وآ�� ج �� ی���ن پ �� ہ� خ�دےٓ ،آ �پت ݨ�آن �م�ک ݙݙدے د �یݙݙت خ�دےَ ،آ ت
�
ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﻭﺍ ﹻﺳ ٌﻊ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
ُ�
ے ) (٢٤٧۔ اں ݨں وا�� � ہ �
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ں ج ��ھ ٻج� ݨ �
َا ت
�آن ���ن ٓآ ��� ی�آ ،ب ��� ِآ �یب ن�دی ب���د شش�آ ہ ��ی ِدی
ے وب ُآ ���آن دے �ب�بی ُآ �� ُ
ن ن � َ ت نَآ ت ﻴﹽﹹﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽ ﺁﻳﹷ ﹷﺔ ﹹﻣ ْﻠ ﹻﻜﻩﹻ أﹷﻥ
ﹷ ﹷﻗﺎﻝﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻧﹻﺏ ﹻ
ہ
��
.248
دوق َول ٓآ��ی، � ن�� ش�آ �ینی ِب���� شس�ک آِ ی��ہ � ہ
ے ،ب��� تُ�� ہ�آ ݙݙدے ����ھ ِہ� ہک آِ �بی � ن�� ت
ﹻ
ﺍﻟﺘﹽﹷﺎﺑﹹﻮﺕﹹ ﻓﹻﻴﻩﹻ ﺳﹷﻜﹻيﻨﹷﺔٌ ﻣﹽﻦأْﺗﹻﻴﹷﻜﹹﻢﹹ
� ن �� شِ� �اینی ہ �
����ی )(٢٤٨۔ کب ���ن �
ے شس�ک ِا �یب ن�دے ِو چچ تُ �� ہ�ا ݙݙدے � � � ��ت
ب ت
ے روآ ��ہ ِ ت ��� ی�آ��� ،ن ٓآ �� ی ُ��س �
ے شس�ک آ� �
ت نن َ �� ٻس ��آ���ب ٓآ پ �ب ݨ� ینن �� ش��� ِ ���
ب ت ن ت
�
ادئ َا زرم�� ٔ �� شس ��� ی ��ئ �� َ ،ٻس ِج���ہ�ا ُاو ز��دے ِو چ ���ن َ)ر ڄج ِہ� ہک در ی��� ِو چ ���ن تُ �� ہ� ڑ ٻ
ڑ ﹷ
ﹷﻤﹽﹷﺎ ﻓﹷﺼﹷﻞﹷ ﻃﹷﺎﻟﹹﻮﺕﹹ ﺑﹻﺎﻟْﺠﹹﻨﹹﻮﺩﹻ ﻗﹷﺎﻝﹷ إﹻﻥﹽ
ﻠ
� � ئ
ے ج �� ٔ� ینن ُا ُو ���ن ن��ہ پ �ج�� ی�ا �� َ ،ٻس�
ے ن � ی�ننَ ،ا تے( پ��� ݨئ� ینن ِ� ���ئ ،او � ی��ݙݙ ٻ ا ��ا ٔ �
ت
ﺍﷲﹷ ﹹﻣﺏ ْ ﹷﺘﻠﹻﻴﻜﹹ ْﻢ ﺑ ﹻ ﹷﻨ ﹷﻩﺮ ٍﻓ ﹷﹷﻤﻦ ﹷ ﹻ
� ﹷﺏ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ
ہ
ے( ب ��� آو ٓآ پ �ب ݨ� ینن َ �� ت��آن ز���ل ِہ� ہک ُب� ٻک
ب �ہ �
ے آ بج�آزز تے ،آ ب �لب ت�ہ َ)آ ت آو � ی��ݙݙ ٻ آ � ہ ﻴْﺲ ﻣﹻ�ﹽﹻي ﻭﹷﻣﹷﻦ ﻟﹽﹷﻢْ ﻳﹷﻄْﻌﹷﻤْﻩﹹ ﻓﹷإﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﻣﹻ�ﹽﹻ ۤي ﹷ
� � �
ے پ �یی س�ڳڳ دے پ��� ُا ن ���ان ِو پ���ن ت �� ڑ�رے ب�� ی� ہ�ان �بب ن�د ی���ن ِدی ع���وہ ب َ ��� ت ﹷ
ِ ﹷ�ﺑﹹﻮﺍْ ﹻﻻﹽ ﹷﻣ ﹻﻦ ﺍﻏْ� ﹷ ﹷ� ﹷﻑ ﹹ ْ
� ﹷﻓ ﹱﺔ ﺑ ﹻ ﹷﻴ ﹻﺪﻩ ﹻﻓ ﹷ ﹻ
ے ُاو ن��دے �
� او ت ے( پ��� �یݨی پ �یی ِ ���دا �� َ ،ٻس ِب���ہ�ے و � ���
�
ب��� ت ��ی س�ار ی���ن َ)ر ڄج ت ْﻩﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﻗﹷﻠﹻﻴﻼﹱ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻓﹷﻠﹷﻤﹽﺎ ﹷﺟﺎ ﹷﻭ ﹷﺯ ﹹﻩ ﻩ ﹷﹹﻮ
ﹷ
ڑ ِ
.249
ے ت���ن ُآ ن ���آن ٓآ ��� ی�آَ ،آ ڄڄ ت���ن
� ���ل دے آ ی �� ن � ﹷ
�آن وآے ���ک ،در ی��� ت پ
�ٹت ٓآ ٔ ﹹ ﻳﻦ
ﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﻣ ﹷﻌ ﹹﻩ ﻗﹷﺎﻟﻮﺍْ ﻻﹷ ﻃﹷﺎ ﹷﻗ ﹷﺔ ﹷﻟ ﹷﻨﺎ
ن
ے ُاو��دے �� ش���ان ���ل ���ن دی ��ا ��تت ن ��� � � ﻳﻦ ﹷ
ﻟْﻴﹷﻮْﻡﹷ ﺑﹻﺠﹷﺎﻟﹹﻮﺕﹷ ﻭﹷﺟﹹﻨﻮﺩﹻﻩﹻ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ت � ڑ ݨ ِ ن ��ت ت ن َاس�ان جج�ا ت
ہ َ�� � � ﹹﻮﻥﹷ أﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹹﻼﹷﻗﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹻ ﻛﹷﻢ ﻣﹽﻦ ﻓ ﹻ ﹷﺌ ٍﺔ
ﹻ ﹹﻨﹽ
ے ِج���ہ�ے ج��� � ج ��دے َ �� جن ،ج��� او ِہ� ہک ڑد �یݙن ٘ن�ہ
ر � ی�ن ن�دے ،پ��� ُا ن ���ان �����ان ن
ڑ
چ� � ﹷﻗﻠﹻﻴ ﹷﻠ ٍﺔ ﹷﻏﻠ ﹷﹷﺒ ْﺖ ﻓ ﹻ ﹷﺌ ٍﺔ ﹷﻛﺜﹻ� ﹷ� ﹱة ﺑﹻإﹻﺫْ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ
� ݨ� ینن و � � ِ� جنٓ ،آ ��� ی�آ ج ��� �� ٔ�ئ وآرئ �ت� ٹ�رے ج ��� ��� �ئٔئ ���ئ�ٹئ �ٹ����ئ
آ� دے س�آ �
� ح� ہ
ﻳﻦ
ﹷﺍﷲﹹ ﻣﹷﻊﹷ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﺑﹻﺮ ﹻ ﹷ
�ب ٓآ �ئٔئ � ہ
ے، �� ی��ن غ��ہ َ �� ٔ�ئ آ� دے � م غ���ل َو ݙݙد ی���ن � ش���آن ُآ ت
�
ے غغ�آ� ب
ہ
ب تق�دم َر �� ݨن وا� ی��ان ن���ل ہ �
�� ن��دے )(٢٤٩۔ ب �
ے ا� ث��� �ب ت
َا ت
� ت�ی ���ر ت
�
ے پ�� ڑ�ھ � ِآ ��ہ آ� د���ن ٓآ������ن ِ ہ �� نن ُآ �� ُ
�آن ���ن تت� ی� ڑ ݙدے ُآ ت
ے � ن ی ت ِی ی
�
ﹻ
ﹻﻠْﻚﹷ ﺁﻳﹷﺎﺕﹹ ﺍﷲﹻ ﻧﹷﺘْﻠﹹﻮﻩﹷﺎ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻚﹷ ﺑﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽ
�
ے )اے ���د ﷺ( �ئ�� ش�ک تُ ���ن ن �ئب ی�ان ِو چ ���ن �ہ ہن�ن �
س ݨ�ا ٔ
ے َ ،ا ت ُ� .252
ﹷإﹻﻧﹽﹷﻚﹷ ﹷﻟﻤﹻ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺮ ﹷﺳﻠﹻ� ﹷﻥ
)(٢٥٢۔
ے�
ےِ ،ج �ج ی� ض�دے ض���ل ا� ض ت( ݙڳد �ئتئ ڳ �� ٔ�ئِ ،ا ض ���ان ِو چ ���ن ِہ� ہک او ِوئ � ہ �� ی��) ض ض�
ت ِ ﹷ
ﻠْﻚﹷ ﺍﻟﺮﹽﹹﺳﹹﻞﹹ ﻓﹷﻀﹽ ْﻠ ﹷﻨﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻀ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻋ� ٰﹷ�
� کب
� � � � ��ت
� ُا چ �� ی�اں دے � خّ�� ت���ں دے َدر ب
� �
ے ب� خ خ���د ��ڳا��ھ ُ�� ہ� ڑار ِ ی �کب ت�یَ ،ا ت ﷲ ﹷﻭ ﹷﺭ ﹷﻓ ﹷﻊ ﹷ
ْﺾٍ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻣﹽﹷﻦ �ﹷﻠﹽ ﹷﻢ ﺍ ﹹ
� ب�� ُ� ڄ �� ی�ن نٔن�� ،ر ی ��م دے �پ��ر �ع ی�� ُ
ے � ی��ڄا ڄ �� ی�ا، ئ ���ن ��� ی�ان ُݙڄد� ی��ان ن �� ش�ا ن �ب ی�ان ݙڄدے ت ٰ �ت ﹷ� ْﻌ ﹷﻀ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﺩ ﹷﺭ ﹷﺟﺎ ٍﺕ ﹷﻭﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎ ﻋ ﹷﹻﻴ�ي ﺍﺑْ ﹷﻦ
تب َودھ�ا �ئٔئ ڳ �� ٔ�ئ، � � ہ�� یئ �
ے ��ا � ت ب ت ے پ���ک روج ) ب� ب�ر �ل( ن���ل ُاو ن��دئ � ّ ت َا ت ﺮْﻳﹷﻢ ﺍﻟْﺏﹷيﹽﹻﻨﹷﺎﺕﹻ ﻭﹷأﹷﻳﹽﹷ ْﺪﻧﹷﺎ ﹹﻩ ﺑﹻﺮﹹﻭ ﹻﺡ ﺍ ْﻟ ﹹﻘ ﹹﺪ ﹻ
ﺱ ﹷ
� ج
ے �� ی��� آ� پ َ �� ہ� ز�دآ ت���ن آو ���ک ٓ)آ پ ��س ِو چج( ��ہر� ز�� ز��ہ � ڑ��دے ،آو ِوی ُآون َآ ت ﻳﻦ ﹻﻣﻦ ﹷ
ﹷﻟﹷﻮْ ﺷﹷﺂءﹷ ﺍﷲﹹ ﻣﹷﺎ ﺍﻗْﺕﹷﺘﹷﻞﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ .253
ہ ُ�
� َ ڄج�ݙݙڄ آن ج��� ُآ ن ���آن �����ھ ��� ی�آن ن�� ش�آ نن� ی�آن ٓآ پ ُج�� ی�آن َ �� جن ،پ��� ُآ ن ���آن ٓآ پ ��س
و ���� ﻢ ﻣﹽﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻ ﻣﹷﺎ ﺟﹷﺂءﹷﺗْﻩﹹﻢﹹ ﺍﻟْﺏﹷيﹽ ﹷﻨﺎﺕﹹ
ﹻ ﻌْﺪﹻﻩ
ﹻ
ُ�
��ف ِ ی �کب ت�ا �� َ ،ٻس ُا خ ���ان ِو چ ���ن ب ��ھ خ
� ﹷ
ﻜﹻﻦﹻ ﺍﺧْﺘﹷﻠﹷﻔﹹﻮﺍْ ﻓﹷﻤﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ ﺁ ﹷﻣ ﹷﻦ ﹷﻟﹷـٰ
ے ِو چج )د ی �ن جن دے ب���رے ِو چج( ِا خ �� ت� خ
� ج ُ� ﹷﻣﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹷ
� ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ ﹷﺷﺂ ﹷء ﺍﷲﹹ ﹷﻣﺎ ﹷ
ے �� ی��� �
ے � �م �ّن ݨن تُ ���ن ِا ن���ار ��� ݙݙد ت���َ ،ا ت
� جن ِ �� ّ�دا َ ،پ��� ُا ن ���ان ِو پ���ن ج ��ھ ن
ت���ن َ �
ِ
� ﻞ ﹷﻣﺎ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ
ﷲ ﹷ�ﻔ ﹷْﻌ ﹹ
ﻗْﺕﹷﺘﹷﻠﹹﻮﺍْ ﻭﹷﻟﹷـٰﻜﹻﻦﹽﹷ ﺍ ﹷ
�ن خ��ہ ��� �یت خ�دے ،پ��� آ� آ� پ �� ہ� خ�دآ ت���ن آو ���ک ٓآ پ ��س ِو چخ ��ہر� خ�� ت � ت�ل و خ �� ن
ُ�
ُاو ہ��� ج ��ھ ��� �ین ن�دے جج� ی� ن�دا ِارادہ ��� ِ ��� ن�دے )(٢٥٣۔
� �
�ج ���و �آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن ی��ے) ،آ� ِدئ رآہ ِو چج( خ �� چ ے ������ِ ،ج���ہ�ے آ ی �� ج ُوو ٔ
ڑ
ﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮۤﺍْ أﹷ�ْﻔﹻﻘﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻤﹽﺎ
ﹷ
ےِ ،آ ی �نن �� زُ��ن � �� ����
� ج��� آو ڑد �یݙت ٘ز�ہ ٓآ �
رر تق ڑ ݙد ت ُآو ز��دے ِو پ���ن ِج���ہ�آ َآس�آن تُ�� ہ�آ���ن
ز ِ ڑ
� �
ﹷﺯﻗْﻨﹷﺎﻛﹹﻢ ﻣﹽﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻞﹻ أﹷﻥ ﻳﹷأْ�ﹻ�ﹷ ﻳﹷﻮْﻡٌ ﻻﹽﹷ ﺑﹷ ْﻴ ٌﻊ
َ� ِ �� � � � � �� � پ ���
س ت�ئ ی���رئ �م ��دا ت � ی �ئ ،ن��ہ ��� �ئٔئ دو �
� ِج���ہ�ے ڑد �یݙت ٘ن�ہ ن��ہ ��� �ئٔئ ) َ �����ن( دا َ �
ڑ
.254
ﹷ
چ
ﻭﻥ ﻩﹹ ﹹﻢ ﹻﻴﻩﹻ ﻭﹷﻻﹷ ﺧﹹﻠﹽ ٌﺔ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺷﻔﹷﺎ ﹷﻋ ٌﺔ ﹷﻭﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹹ
ﺎ� ﹷ
��ن � �
ے )د ی � ن ِن ِآس���م( � فُ��ن آِ ف���آر ݨ
� ن ے ف��ہ ��� �ئٔئ ِ�� ف� ِآر شس چ َ ���ئَ ،آ ت �
ٓآ��ئَ ،آ ت
ﻮﻥ ﹷ
ﻟﻈﹽﺎﻟ ﹹﹻﻤ ﹷ
� ہ غغ�� � ہ
ے ِ �� نن ) ظ��ا �م ِ �� نن( )(٢٥٤۔ ے اِ ی � ی ُا ت وا�
ہ� � �
ے ن � ی�نن ،او � ی�� شس ِب �ج ی� ن�دا
�� ب��د اِئ ��ا ٔ ا� اِئ � ہ
ے ِب �ج ی� ن�دے ِ �
��ا ِ � �ب ی�ا � ﹽﹹ ﺍﻟْﻘﹷﻴﹽ ﹹﻮﻡ ﻻﹷ ﹷﺗأْﺧ ﹹﹹﺬ ﹹﻩ
ﻻﹷ إﹻﻟﹷـٰﻩﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻩﹹﻮﹷ ﺍﻟْ�ﹷ� ﹹ
� �� س ہ
ر ���ئ ت
ے س�آرئ ��آ ب�� ُ
آب ���ن � نب ب��آل ر � �ئ ،ن��ہ ُآو���ن ِ ��ل ٓآ ن��دئ
�ن ت
� ﻨﹷﺔٌ ﻭﹷﻻ ﻧﹷﻮْﻡٌ ﻟﹽﹷﻩﹹ ﻣﹷﺎ �ﹻ ﹷ
� ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ
ﺕ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷ
ُ� �
ے ،ج ��� ج ��ھ َا���ا ن���ن ِو چج � ہ
ے ے ُ ،ہ �
�� ن��دا ت���ن � ہ ے ن��ہ � ِ �ت ن�در و �� ی�ٹت ن�دی � ہ
� �ہ
ے ،ت ﹷ
� ﺍﻷﹷﺭْﺽﹻ ﻣﹷﻦ ﺫﹷﺍ ﺍﻟﹽ ﹻﺬى ﹷ� ْﺸ ﹷﻔ ﹹﻊ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹷﺪ ﹹﻩ ﹻ
� ُ
ج� ��ھ زز �م ین جن دے � تَ ���
.255
ے ج ��� ُاو ز��دے َا ��ڳ�ن � م ے��ِ� ،ہ�ا � ہ ے �ہ �
� ُا ت ے ج ��� ج � ت ﹻﻻﹽﹷ ﺑﹻإﹻﺫْﻧﹻﻩﹻ ﹷ� ْﻌ ﹷﻠ ﹹﻢ ﹷﻣﺎ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
ڑ
ُ� ﻠْﻔﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻻ ﻳﹹﺤﹻﻴﻄﹹﻮﻥﹷ ﺑﹻ�ﹷيْءٍ ﻣﹽﹻﻦْ ﻋﹻﻠْﻤﹻﻩﹻ إﹻﻻﹽﹷ
�ب ج�ڄا ݨ��دے ِب ���ہ�ا ب ��ھ ُا خ ���ان � ،او خُ �� ب س ڄ� خارس ��� َ � ��� ش دے ب �� خ� ی�ر �� ہ� ینن ِدی � ﹷ
ڑ
� پ�� � �ن � � ُ � ﹷ
ﻤﹷﺎ ﺷﹷﺂءﹷ ﻭﹷﺳﹻﻊﹷ �ﹹْﺳﹻﻴﹽﹹﻩﹹ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ
ﺕ
ے ج ��� ج ��ھ ُا ن ���ان ِدی � ٘ن�� �د ِ پ � ��ن ت � ی�ت ن�دا پ َ
�
ے، ےَ ،ا ت �����ان دے س�ا � ݨ ی ن ہ
)دور خج دی( ب َ ���ا � �� خُ��ن َا��دھ�ار ی���ن ِو چج ِ ��� جن ِو �یب�دےِ ،ا � ��� ہ � � � ���
��� � � ﺕ أ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ أﹷ ْﺻ ﹷﺤ ﹹ
ﺎﺏ ﻨﹽﹹﻮﺭﹻ إﹻ�ﹷ� ﺍﻟﻈﹽ ﹹﻠ ﹷﻤﺎ ﹻ
ﹹ
� ��ک خ خ خ
ہ� ہ� � ہ ٘� ﹷ
ﻟﻨﹽﺎﺭﹻ ﻩ ْﹹﻢ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
ے ِ �� نن او � ی�� ش�ہ ُاو ن��دے ِو چچ َر �� نن )(٢٥٧۔ ِو چچ َو ن �ڄ� ݨن وا
� ی�نت�دآ ���ن ہ�ہ�ن ،پ��� ) ِآ �نن ���ح( ���دے د ُ � ی�نت�دآ؟ ٓآ �� ی ُ�� � ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻮ� ﹷ ٰ� ﻗﹷﺎ ﹷﻝ أﹷ ﹷﻭﻟ ْﹷﻢ ﺗﹹ ْﺆ ﹻﻣﻦ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﺑﹷ� ٰﹷ� ﹷﻭﻟـٰﻜﹻﻦ
ل ���ن � َ س، ن �ن َ
ِ ݙݙ ی ی َ ٘ن ت � ین � ن
پ� ّ�
ﹻ
ﻴﹷﻄْﻤﹷ�ﹻﻦﹽﹷ ﻗﹷﻠْ�ﹻي ﻗﹷﺎﻝﹷ ﻓﹷﺨﹹﺬْ أﹷﺭْ�ﹷﻌﹷﺔﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ
�
ب ٓآ ��� ی�آ تُ ���ن پح�آر َ � �ی پ ��� ڑ� ِ �� نن ت
� � ی�ب� ن ِ�� �� پ� ٘�� �
ے آن ت � ی و ی � یَ ،ر ّب ) � ن ڳی ��ح( آ � ن
.260
ﹷ�ْ�ﹻ ﻓﹷ�ﹹْﻩﻦﹽﹷ إﹻﻟﹷﻴْﻚﹷ ﺛﹹﻢﹽﹷ ﺍﺟْﻌﹷﻞْ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹹﻞﹽﹻ
ﹹ
وآر ی �نن ��ہر � � � � ہ� پن�ن � ُ�
ُآ ن ��آن ��ن ٓآ � ݨ ی ن ن���ل � ی���آ پچ�آ ��َ ،ول ُآ ن ��آن ِد ی���ن �ٻ� ٹن� ی�آن ٓآ �پ � ٹ
ﻞٍ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻦﹽﹷ ﺟﹹﺰْءﹱﺍ ﺛﹹﻢﹽﹷ ﺍﺩْﻋﹹﻩﹹﻦﹽﹷ ﹷﻳأْﺗ ﹻي ﹷﻨﻚﹷ
� � � ب�� � ُ �
ت دو َس� ڑ ݙد ! ت �ب ی�ݙݙڄ ے �� �ھ � ڄ ڄ ے ٓآ
ت ے َر��ھ پچ�آَ ،ول ُآ ن ��آن ���ن ٓآ پ ِ �ہ ہک پ �� ہ� ڑآر ت
ﹻﻴﻢ ﹷ
ﹷﻌْﻴﺎﹱ ﻭﹷﺍﻋْﻠﹷﻢْ أﹷﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻋﺰﹻﻳﺰٌ ﹷﺣﻜ ٌ
ج�� � � س ٻ��ہ ے ٻج� ݨ ِ�� � �ب� �
و �ی� جنَ ،ا ت
�
ب ے َو ݙ ٻدی � ت �ب ت ان � جن ،ب �� � ش�ک ا� َ � ُ �ن زر ب��د ت
��اف ���
ب�
ے � ہ� ینن ِدی ُ ��ل چ ُچ�ک � ف
� � ہ��ن � � ِ��� � ہ�ن
��ن َا ت � ی ن ف���ل � ٹ ی ��� � ݨ ی ن ��ڳا �ھ ݨ
� چ�
ے ِب �ج ی� خ�دے ب ���د ِ � خّ�ن ݨن راب �� خُ��ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن َ � ٘خ��ٻی ��ٻا��ھ � ہ �
�ن ُاون ج�خا �ی خ� ی� ت
�
ݙ ٻد �ی ݨ ﻮْﻝٌ ﻣﹽﹷﻌْﺮﹹﻭﻑٌ ﻭﹷﻣﹷﻐْ�ﹻﹷةٌ ﺧﹷ�ْ�ٌ ﻣﹽﻦ ﹷﺻ ﹷﺪ ﹷﻗ ٍﺔ
ﹻ
.263
ے زب� ی�ازز � ہ
ے َوݙݙڄ ے ص��ن �
ب
�
ے ا� ت���ن َا � ��
� َا ت وا� ُ
ے ���ن ��� �ئٔئ ُݙݙڄ ��ھ ݙݙڄ ت��� َو � ٘ز ڄ � ﹷﺕْﺒﹷﻌﹹﻩﹷﺂ أﹷﺫﹱى ﻭﹷﺍﷲﹹ ﻏﹷ�ﹻيٌ ﹷﺣﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ ﹽ
ِ
� وا�� � ہ
ے )(٢٦٣۔ ص�
��� � �
ست � ج�
ت )دا ن��� �ئٔئ( د �یݙݙت ن�دےَ ،ا ت ست ج�
ے � ی���ن ِا ی��ہ ی � ݨ� پ
ت او � ی���ن پ َ�� ہ� ن�دے ی � ݨ� پ
ﻳﹹ ﹽﺆ� ﹻ� ﺍ ْﻟ ﹻﺤﻜْ ﹷﻤ ﹷﺔ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء ﹷﻭ ﹷﻣﻦ ﻳﹹ ْﺆ ﹷﺕ
ن�� � �
ݙ ٻدے ݙ ٻد �یب ٘ن�دے ،ت���ن َ � ٻس ُاو���ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن س�ار ی���ن ب َ ���� ٔ �ب ی�ان � ی�بب
�
.269ﺍ ْﻟ ﹻﺤﻜْ ﹷﻤ ﹷﺔ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ أﹹﻭ� ﹷﹻ� ﹷﺧ� ْ� ﹱﺍ ﹷﻛﺜﹻ�� ﹱﺍ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
�
ت اِئ ن � ی�نن ِ ��� ن�دا � � � ئ ن �ی�� � � � ع� �
��د �یݙݙت ن�دے ،پ�� � ت ل واے ����ان ُت ��ن ِ ��ا �� �ٔئ � ت
ﹷﹽ�ﹽﹷﹹ إﹻﻻﹽﹷ أ ﹹ ْﻭﻟﹹﻮﺍْ ﺍﻷﹷﻟ ﹷْﺒ ﹻ
ﺎﺏ
)(٢٦٩۔
� ُ�
�ج ���و ،ی��� ے ج ��� ج ��ھ تُ ���آں ٓآ پ �ت ݨ� یںں م��ل � ت��آع ِو پ ���ں آ� دے رآہ ت
�
ے خ �� چ َآ ت ﹻ
ﻘْﺘﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦ �ﹽﹷﻔﹷﻘﹷﺔٍ أﹷﻭْ ﻧﹷﺬﹷﺭْﺗﹹﻢْ ﻣﹽﻦﹷﺂ أﹷ�ﻔﹷ
ے ظ��ا��م )�
ے � نّ���� ،ٻس ا� �ئ�� ش�ک ُاو���ن ٻڄ�ا ݨ��دےَ ،ا ت
� � ن�� �ئتئ َ �
��� �ئٔئ َ � ﹷ
ﺬْﺭٍ ﻓﹷإﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ �ﹷﻌْﻠﹷﻤﹹﻩﹹ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﻟﹻﻠﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
ب .270
�
�اف( �����ان دے ��� �ئٔئ م�دد��ار ِ ف � ی�نن ہ �
�� ف��دے )(٢٧٠۔ � ف
اف � ﹻﻣ ْﻦ أﹷ ْ� ﹷﺼﺎ ٍﺭ
� ے ج �� ی��� ُ���آں ٓآ پت�ت�آں َ��رآ�� ُ
�ں ���ں ظ��آ��ہر ��� ت
�
ے ݙٹݙ �ی�� ت���ں ِوی ٹ �� ی�ک خی ت ݨی ت �
َآ ت
ﻥ ﺗﹹﺒْﺪﹹﻭﺍْ ﺍﻟﺼﹽﹷﺪﹷﻗﹷﺎﺕﹻ ﻓﹷﻨﹻﻌﹻﻤﹽﺎ � ﹻ ﹷ� ﹷﻭإﹻﻥ
ﹷ
�
ے غ ��� � �ب�باں غ �ف ت� ی�راں ���ں ݙݙݙ �ی��و ،ت���ں اِ ی��ہ ِوی ے ب �� ی��� ُ���ا ت
�
ے ݙݙݙ �ی��و َا ت � �ہ
ےَ ،ا ت
ﹷ
ﺁءﹷ ﻓﹷﻩﹹﻮﹷ ﺧﹷ�ْ�ٌ �ﹽﻜﹹ ْﻢ ﹹﺨْﻔﹹﻮﻩﹷﺎ ﻭﹷﺗﹹﺆْﺗﹹﻮﻩﹷﺎ ﺍﻟْﻔﹹ�ﹷ
ﹷ
�
ے اِ ی��ہ تُ�� ہ�ا���ن تُ�� ہ�ا ݙڳدے ���زاہ�ہ�ن
ےَ ،ا ت� زز ی���دہ ب ����� �ئٔئ ِدئ ��ڳا��ھ � ہ کب
تُ�� ہ�ا ݙڳدے � � � ��ت .271
ﹹﻜﹷ�ﹽﹻﹹ ﻋﹷﻨﻜﹹﻢ ﻣﹽﹻﻦ ﺳﹷﻴﹽ ﹷﺌﺎﺗﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ﹻ
ُ� چ�
ے تُ ���ان ِب ���ہ�ڈا ب ��ھ ��� �یب ٘ن�دے َو ُدو ا� ) ُ ب���ا ٔ �ب ی�ان( �� نُ��ن َک� ڈدھ �� ڈ�ر ی ���ئَ ،ا ت
�
ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﺧﺒ ﹻ ٌ��
چ�
ُ ���ن ُاو خ��دی َ � ٘خ�� ڳی ���ح خ� ب�ر ہ �
�� خ��دی � ہ
ے )(٢٧١۔
�
�ن ت �ت ی� ݙݙدئ ذد��ہ دارئ ��ا ٔ� � �� � ُ �
ے )اے � ؐ�د( ُا ذ ��ان ��ن ِس� ّد �ئ راہ چح��� ݙݙد �ی ݨ
� ﹷﻴْﺲﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻚﹷ ﻩﹹﺪﹷﺍﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹷـٰﻜﹻﻦﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﹷﻳ ْﻩﺪﹻى
� �
ے �ٹ��ر �یب ن�دے َا ت
ے تُ���ان ا� ن � ی�نن ،ب����ہ ا� ب �� ی���ن چ �� ہ��دے ِس� ّد�
� راہ ت ن
ُ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﺗﹹ ْﻨ ﹻﻔ ﹹﻘﻮﺍْ ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺧ�ْ� ٍ
��ھ خ �� چ � ے ٓآ پ �ت ݨ� ینن م��ل ِو پ �
��ن ِج ���ہ�آ ج � �
�ج �� �یت خ�دے وے ،آو تُ �� ہ� ڑ ݙ
آدے
ڑ
ِدی رآہ ت
�
.272ﹷﻸﹷ�ْﻔﹹﺴﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺗﹹﻨْﻔﹻﻘﹹﻮﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﺍﺑْﺘﹻ ﹷﻐﺂ ﹷء
� � � �ہ کت ت
ے تُ���آن � ض�ض آ� ِدئ ر ضض�آ � ض��دئ َ)آ ت
ے ےَ ،آ ت ٓآ پ � ݨ� ینن ضف�آ ٔ��دے � � � ��ت
ﹷ
ﹷﺟْﻩﹻ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺗﹹﻨْﻔﹻﻘﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻦْ ﺧﹷ�ْ�ٍ ﻳﹹﻮﹷﻑﹽ
ُ� �ت�� ج��ہ( ج�اص�ل ���ں � �ک �ت�
ے ِج ���ہ�ا ج ��ھ تُ ���اں َا پ �ت ݨ� یںں م��ل
�
�ج ِ ی �کت ت�ا ���وَ ،ا ت
� خ �� چ
ت ݨ �
ڑ إﹻﻟ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷ� ﻻﹷﺗﹹﻈْ ﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
�خ ��� �یب�دے وے او ُ�� ہ�ا���ن ) �ث��اب دی ث ��
�ل ِو چخ( پُ���رے دا ِو پ���ن خ�� چ
ب ِ ت خ
)(٢٧٢۔
کت� ہ �
� ِ �� جن ِج���ہ�ے ج��� ا� دے رات( ُا خ ��ان خف� ت� ی�ر �����ان � � � � ت ات و خ� ی� ت ) ِا ی��ہ ص�د تف� ت
ڑ
ﹻﻠْﻔﹹ�ﹷ ﹷ
ﺁءﹻ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹹ
� � کت � ج�ج ڳ �� ٔ� ین جن ج ��� ٓآ پ �ت ݨ� ین �� َ� ﻳﻦ أ ﹻ ﹹ
ﺣ�ﻭﺍْ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ ﹷ
ے ِآ ݙڳدے ُآ ݙڳدے ز � ی�نن � زر �م ین جن ت رورئ � � � ��ت
ز ن � ُرد � ��م ِو چج ِآ � � ج �
٘ن� �ﺑ ﹱﺎ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﻮﻥ ﹷ ْ
ﻻﹷ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ﹻﻄﻴ ﹹﻌ ﹷ
� � �� � � ُ�
َو ڄ �ج َس� ڄگدے ُا ن ��ان ��ن ُا ن ��ان دے ن��ہ � ٘ن ݨن ِدی َو ج��ہ � نُ��ن َا ݨن ج� ݨ
ڄان
ﺍﻟْﺠﹷﺎﻩﹻﻞﹹ أﹷﻏْﻨﹻﻴﹷﺂءﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺘﹽﹷﻌﹷﻔﹽ ﹻﻒ
ﹹ ﺤْﺴﹷﺒﹹﻩﹹ ﹹﻢ
�ان ���ن ُا خ ���ان دے � ج��ھ ِ ����د جن ،تُ ���ن ���ن ُا �� ُ
��خی( �
��ال ) خ �
���ک خ ��� ش �
خ ت خ ِ .273
ﺎﺱ ﹷ
ﹷﻌْﺮﹻﻓﹹﻩﹹﻢ �ﹻﺴﹻ�ﹷﻩﹹﻢْ ﻻﹷ �ﹷﺴْأﹷﻟﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟﻨﹽ ﹷ
ڄان ِ ��� ٘ن�د ی �نن۔ او �����ان �� نُ��ن ِچ ��� ب�ر چ ��� ب�ر ت
� س� � �
ے
ڑ ڑ چ���ہ�ے ) َ �� ت�ک( � نُ��ن ُ � ٘� � ݨ ﹷ
ﹻﻟْﺤﹷﺎﻓﺎﹱ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺗﹹﻨﻔﹻﻘﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻦْ ﺧﹷ�ْ�ٍ ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﺑﹻﻩﹻ
ُ� ے تُ ���آن ُآ خ ���آن � �ک �ت� �
� ٓآ پ �ت ݨ� ینن م��ل ِو پ ���ن ِج���ہ�آ ج ��ھ خ �� چ
�ج ت �
�
� ٘خ�گدےَ ،آ ت خ � ی�نن �
ڑ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
چ�
ے )(٢٧٣۔ ��� ��ی��� ،ب�� ش�ک ا� ُاو���ن � ٘ن�� ڄی ���ح ح�ڄا ݨ �ن ݨن وا�� � ہ
)(٢٧٤۔ ﹹﻮﻥ
ﹷﻳ ْﺤﺰﹷﻧ ﹷ
�ب دے ڑ ݙد �یب ٘ن�ہ( �ت� ب�ران ِو چ���ن ِا �ی�� ی �نن � �� � �
او ��ک بِ��� ہ ڑ�ے ب �� ُ ��د ��ا ٘ن�� ِد جن ) ،ت�� ی�ا ت
ہ ش�� � � � ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹷأْ�ﹹﻠﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟﺮﹽﹻﺑﹷﺎ ﻻﹷ �ﹷﻘﹹﻮﻣﹹﻮﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻛ ﹷﻤﺎ
�
�ان خدری �� ت�ھ �� ت
ے خص �� ٹ�دے ،ج �� ی���ن ش �
س ی� ج س جن ،ج �� ی�� ی �نن او �
ُا ٹ ��ی �� ٹ� ِ �
� �
ﹷ
ﺒﹽﹷﻄﹹﻩﹹ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹹﻥ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى ﻳﹷﺘ ﹷﺨ
ﹷ ﹹ
ﹹﻮﻡ
����ی ب��� او َاہ � ِد جن ،ب��� خ � ب��ی ) پ��� ��ڳل( �بب ݨ�ا ݙڳد �یب خ�دےِ ،ا ی��ہ ��زخا ِا ی �نن ��ڳا ���ن ہ �
ﻤﹷﺲﹽﹻ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺑﹻأﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺎ ﺍ ْﻟﺏ ﹷ ْﻴ ﹹﻊ
��دے � ��د وا ن �� ڳ��ن � ہ
ے ج�ا�� ن���ہ ا� ت � ت
بارب ) َ � � � ب�
� ش�ک ت � ت
بارب ِوی ت���ن ُ �
ْﻞﹹ ﺍﻟﺮﹽﹻﺑﹷﺎ ﻭﹷأﺣﹷﻞﹽﹷ ﺍﷲﹹ ﺍﻟْﺏﹷﻴْﻊﹷ ﻭﹷ�ﹷﹽ ﹷﹷﻡ
ﹷ
ے َ �� ٻس
� �ج ُ( ���ں ���ام یک�ت ت�ا ہ �
�� ٔ ��د ِ
)وہ� ہ ج � � � ہ�
�� ٔ
ے َا ت
ے ُ� کت � ُ
��د( ���ں ج���ل � � � ��تُ .275
�
ﹻﺑﹷﺎ ﻓﹷﻤﹷﻦ ﺟﹷﺂءﻩﹹ ﻣﹷﻮْﻋﹻﻈﹷﺔٌ ﻣﹽﹻﻦْ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻩﹻ
ﹷ
ے او � ب َ �� ٹ�ھ ���ڳی � ہ
ے َا ت
ہ ب ِدی ِا ی��ہ خ ��ی�� ر دے�
� واُ �ن �� ُ
خص �� ِب ���ہ�ے ش �
ت ب َ ّ خ ٹ ﹷﻒ ﹷﻭأﹷ ْﻣﺮﹹ ﹹﻩ إ�ﹻ ﹷ� ﺍﷲﹻ
ﻓﹷﺎﻧ ْ ﹷﺘ� ٰﹷ� ﹷﻓ ﹷﻠ ﹹﻩ ﹷﻣﺎ ﹷﺳﻠ ﹷ
ُ
ے جِ���ہ�ا
ہ �
�� ج ��ھ ��ا ف ��ئ � ہ � ُاو � �ُ ،او��دے � �ک �ت� ��د ���اون �� ُ��ن( پ���ے ت ���ئ ��� )ُ �
ڑ ت � ف ٔ �� َ َ ݨ ف ﹷ
�ﹻﻚﹷ أﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹹ ﺍﻟﻨﹽﺎﺭﹻ ﻩ ْﹹﻢ ﹷﻣﹷﻦْ ﻋﹷﺎﺩﹷ ﻓﹷأﹹﻭْﻟﹷـٰ
� ہ ِ�� ج�� ُ�
ے ج �ج ی�ن و�� ےَ ،ا ت ے ُاو ن��دا ���ام��ہ ا� دے �� ت�ھ ِو چج � ہ �
� َا ت ج ��ھ او � جن � ُ � � � ٔ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
ہ س
� ���ک ب ���ا دے � ن�� ت�ی ِ �� نن ،او ُاو ن��دے ِو چچ
��د( ِ ���دا َ �� ٻس ِا � ��� ہ
ِوی ) ُ �
ے ��رات ص�دق� ُ
ات ���ن َود ی �
ھت خ�دے � ہ�� � ُ�
ت ت ا� ت���ن ُ ��د ��ن َ � یٹت خ�دے َا ت خ ی ت
� �
ﻤْﺤﹷﻖﹹ ﺍﷲﹹ ﺍﻟْﺮﹽﹻﺑﹷﺎ ﻭﹷﻳﹹﺮْ�ﹻ� ﺍﻟﺼﹽﹷ ﹷﺪﻗﹷﺎ ﹻ
ﺕ ﹷﻭﺍﷲﹹ
�ار ���ن َاص���ن َ پ ��� ن�د ن � ی�نن ن ے ا� �� ہ� ینن ن��� شُ �
س��ے ��� ہ� ُ پ َ �� یلت ن�دےَ ،ا ت
� .276
ﹷ
ﻳﹹﺤﹻﺐﹽﹹ �ﹹﻞﹽﹷ ﻛﹷﻔﹽﺎ ٍﺭ أﹷﺛ ٍﹻﻴﻢ
��� �ین ن�دا )(٢٧٦۔
� ئ کت َول تُ���ان ج �� ی��� ا �ی�� ی �نن ن��ہ ِ یک�ت ت�ا ،ت���ن ا� ت
�
ے ُاو ن��دے ر���ل ن���ل ڑ��ا �ٔئ � � � ��ت
�
ب �
ﹻ
إﹻﻥ ﻟﹽﹷﻢْ �ﹷﻔْﻌﹷﻠﹹﻮﺍْ ﻓﹷأْﺫﹷﻧﹹﻮﺍْ ﺑﹻ�ﹷْﺏٍ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﷲﹻ
کب � ب��� � �
ب ت ��ئ ڄ �� ی��� ہ
ے ،ت���ن تُ �� ہ�اݙݙڄ ے � � � ��ت
� ت �ب ی�ار ت ��ئ َو ٘ن �ڄ��َ ،ا ت
ے � ی � تُ ���ان �ت�� ب��ہ ت��� �ٔ ب
.279ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮﻟﹻﻩﹻ ﹷﻭإ ﹻ ْﻥ ﺗﹹﺏْﺘ ْﹹﻢ ﹷﻓ ﹷﻠﻜﹹ ْﻢ ﹹﺭﺅ ﹹ
ﹹﻭﺱ
� تُ���ان زر ی���د �یتی ز��ہ ��� ��ی�� ،ت���ن ادے م��ل ِدی َاص�ل ُ�� ڑ�ری � ہ �
ے ،ج َ � ٻس تُ�� ہ� ڑ ٻ
أﹷ ْﻣ ﹷﻮﺍ�ﹻﻜﹹ ْﻢ ﻻﹷ ﹷﺗﻈْ ﻠ ﹻ ﹹﻤ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﻭﻻﹷﺗﹹﻈْ ﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
�
ے ِوی زز ی���د �یتی ز��ہ ِ ی �کت ت�ی و ی ��ی ) (٢٧٩۔
�
تُ �� ہ�ا ݙݙدے ُا ت
�
� ��� ،ن ُاو��دے َ��� � ���
� ��
� ن ���ن ض��� � �ب ب�ئ َو �� ی�بٹ َو � ٘ضے ب �� ی��� ��ت�ض�ضائ�ن ُ
�
َا ت �ة ٍ
ض ت ڄ ٔی �ة ٍ ﹷﻓ ﹷﻨﻈ ﹷﹻﺮ ٌة إ�ﹻ ٰﹷ� ﹷﻣ ْﻴ ﹷ ﹷ ﹷﻭإﹻﻥ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﺫﹹﻭ ﻋﹹ ْ ﹷ
�� � ج� ی�� � � � ہ��
رات َ � ج �ھ ت
�
ے ے � � تُ ��اں خ� ی� ت ت ݙݙݙ ے ݙݙݙ �ی��و َا ت َ ت �ں
� َ�و ݨں � � ٔ ی ں ُاو ��ں � ت
ہ� ﹷ
ﺪﹽﹷﻗﹹﻮﺍْ ﺧﹷ�ْ�ٌ �ﹽﻜﹹ ْﻢ إﹻﻥ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ .280ﹷأ ﹷ
ﻥ �ﹷﺼ
چ� کت
� َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ٘ض��ٻی ��ٻا��ھ � ہ
ے(٢٨٠) ،۔ ��ت���ہ � ض �
��اف �� ݙݙ ٻ �ی��و ت���ن تُ�� ہ�اݙݙ ٻ ے � � � ��ت ض ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
�
ے ُاون د �یݙڄت ٘ن�ہ �� ن��ن ݙڄدرو َ ،ڄڄ�دݙڄان تُ ���ان ا� تُ�� ہ�ا���ن اِ ی �نن ��ڄا��ھ دا �پت ت�ہ ہ �
����یَ ،ا ت ﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻳﹷﻮْﻣﺎﹱ ﺗﹹﺮْﺟﹷﻌﹹﻮﻥﹷ ﻓﹻﻴﻩﹻ إﹻ�ﹷ� ﺍﷲﹻ ﺛﹹﻢﹽ
ﹷ
ُ�
ئ ���ن ،ج ��� ج ��ھ ُاون ��� تّ�ا ہ �
����ئ ُاو ن��دا �پ��را �پ��را � ُ �
ے و ��ی��َ ،ول ��ہر ِ �ہ ہک ج �
دو َو�� ٔ �ٰ �ﹹﻞﹽﹹ �ﹷﻔْﺲٍ ﻣﹽﺎ ﹷﻛ ﹷﺴ ﹷﺒ ْﺖ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷ
ﹷ .281ﹷﹷ�ﹽ
� ب��د��ہ ݙݙد ت��� و ی ���ی ،ت
�
ے ُاو ن��دا � ت�� ن��ہ م��ر ی��� و ی ��ی )(٢٨١۔ ﻮﻥ
ﻳﹹﻈْ ﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ِ
ُ
��ت�رہ �
�� ی�آد
�
ون وآ��� ! َ ڄج� ݙڄدآں تُ ���آں ٓآ پ ��س ِو چج ج ��ھ � ے آ ی �� ن ِ��� ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹ ۤﻮﺍْ إﹻﺫﹷﺍ ﹷﺗ ﹷﺪﺍ ﹷﻳﻨﺘﹹﻢ ﺑ ﹻ ﹷﺪﻳْ ٍﻦ ﹷ
�آن � نن ٓآ ݨ ُوو ٔ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ .282
� � � �
ے��ن �� ڄ�� ،ت���ن ���اہ �بب ݨ�ا ِ ���دے ���وَ ،ا ت �
ے َ ڄڄ�دݙڄان ���دا ݨ ے ن � ی�ننَ ،ا ت ��ا ٔ
� ج
� � � ئ �� � ے ہ�
��ووَ ،ا ت
ے تُ �� ہ�ا ��ں �� �ٔئ ِ � ھ ݙݙݙ �ی ݨ
�ں وا�� � ے �� ی��� تُ ���اں �� ہ� یںں َ �
��ف� ت َا ت
� � � ش� � بن ئ ��ن
��ؤ� ،ب��ہ�
ے �م پچ� ٔب( ر �ھ ت ب ِؤئ ن � ی ن ِم�لدآ ،ت���ن ٓآ پ � ݨ� ی ن ��� �ٔئ ش � � ٔ
� ِ ��ؤئ )آم�� �ن ت � ﹷﻭﻟ ْﹷﻢ ﹷﺗﺠﹻ ﹹﺪﻭﺍْ �ﹷﺎﺗ ﹻﺒ ﹱﺎ
ﹷﻭإﹻﻥ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹷﺳ ﹷ ٍ
ش�ٔ ت �ُ
ے ���ن ��� �ئٔئ شَ � � ئ �ہ ج���
�نت ݙ ٻد �یت ن�دے،
� َام�� ت ادے ِو چ ���ن ��� �ٔئ �� ینن َ ٻ
ج�ال � ی � تُ �� ہ� ݙ ٻ ﻮﺿ ٌﺔ ﹷﻓإ ﹻ ْﻥ أﹷ ﹻﻣ ﹷﻦ ﹷ� ْﻌ ﹹﻀﻜﹹﻢ
ﹷﹻﻩﹷﺎﻥٌ ﻣﹽ ْﻘﺒﹹ ﹷ
ﹷ
�
او ُاوں �نت َر ��ئ ڳ �� ٔ�ئ � ہ
ے، �� ت � جج
ے( � ی� ن�دے �� �ھ َآم�� تون ت
تت ٓآ ݨ �
ت���ن )و � ت
ﹷ
ﻌْﻀﺎﹱ ﻓﹷﻠْﻴﹹﺆﹷﺩﹽﹻ ﺍﻟﹽ ﹻﺬى ﺍ ْﺅﺗﹹﻤﹻ ﹷﻦ أﹷ ﹷﻣﺎﻧ ﹷ ﹷﺘ ﹹﻩ
�نت ���ن َآم��ت�نت ر ���ن وآ� ُ
.283
ے ��ہر ��� �ئٔئ ٓآ پ �ت ݨ� ینن آ�
�
ے ���ن َو�� ݙݙݙ �ی��ےَ ،آ ت َآم��ت ُ ﹷ
ﺭﹷﺑﹽﹷﻩﹹ ﻭﹷﻻﹷ ﺗﹷﻜْﺘﹹﻤﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺸﹽ ﹷﻩﺎ ﹷﺩ ﹷة ْيﹷﺘﹽﻖﹻ ﺍﷲﹷ
ﹷ
ت َ ݨ ت
� � � �
ﻳﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ے َر �م ��� ،تُ ���ں اِی َاس�اݙݙݙا م����ک ت
ے ���� ٰ�ی َ�ہ ہں�ں، ے َاس�اݙݙݙ ے ُا ت
ݙݙݙ ےَ ،ا ت
��ان �
ے ِدی ،ز��ہ َا� ج ے ،جج� ی�ن �� زُ��ن ��ہ زز م� ین جن دے � تَ���
� ُا ت �ب�� ش�ک ا� او � ہ ﹷﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﹷﻳ ْﺨ�ﹷ ٰ� ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ ﹷ� ْي ٌء �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ
ز
� ئ َش� ُ
.5
ے )(٥۔ � ���ئ ہ �
�� �ئٔئ � ہ دے ِو چچ دئ �� �ٔئ ش � � ٔ � ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺂ ﹻء
ﹷﻻﹷ �ﹻ ﹷ
او ت���ن او � ہ
ےِ ،ج ���ہ�ٹا )م��وان دے( � �تت�ٹان ِو چج ج َ �ج ی�ن ���ج پ �� ہ� ن�دے
� � � ﻮﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى �ﹹﺼﹷﻮﹽﹻ ﹹﺭ ﹹﻛ ْﻢ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹷﺣﺎﻡ ﹻ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
ﻒ
ے ن � ی�نن، �ئ
تُ�� ہ�ا ݙݙد ی���ن ش����ن �بب ݨ�ا ݙݙد �یب ن�دۓ� �� ،ئ ِوئ ��� ت
بادب دے �� ٔ � ت� ��ا ٔ .6
ﹷﺸﹷﺂءﹹ ﻻﹷ إﹻﻟﹷـٰﻩﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻩ ﹷﹹﻮ ﺍﻟ ﹷْﻌﺰﹻﻳﺰ ﹹﺍ ْﻟ ﹷﺤﻜﹻﻴ ﹹﻢ
ب وا�� � ہ ِج�� � � س � ٻ��ہ �
���ا ٔ
ے )(٦۔ ے َو ڑ ٻدئ � ت �ب ت ے ُاو ز��دے ِب ��� ہ ڑ�ا ب �� َ � ُ �ن زر ب��د ت
ُ�
آب َ�� ہ�آ �ئٔئ � ہ
ے ،بِ �ج ی� ن�د ی���ن ب ��ھ ٓآ ی��� ت���ن �
ے ،ب �ج ی�ن تب� ی� ݙݙدے ُآ ت
ے � ت�� ب او ت���ں او � ہ
�ں دے ب���د َاس�ا ݙݙدے ِد��ں ِو چچ ��� �ئٔئ � ب پب�ں
ب ݙݙد �ی ݨ ب ٓآ ! َا � ݨ ی ں ہ�ہدا �ی ت َآس�آݙݙݙ ے َر ّب ﹷﺑﹽﹷ ﹷﻨﺎ ﻻﹷﺗﹹﺰﹻﻍْ ﹹﻗﻠﹹﻮﺑﹷ ﹷﻨﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ إﹻﺫْ ﹷﻩ ﹷﺪﻳْﺕ ﹷ ﹷﻨﺎ
َ
ت ِ ی �کت ت�ی َر��ھ، ے ر ���� ے ٓآ پ �ت ݨ� ینن ��� ف �� � گ پ ���ݙݙڳ ��ہ ��� ت� ین ﺐْ ﻟﹷﻨﺎ ﻣﹻﻦْ ﻟﹽﹷﺪﹹﻧْﻚﹷ ﺭﹷﺣْﻤﹷﺔﹱ إﹻﻧﹽﹷﻚﹷ أﹷﻧ ْ ﹷﺖ
ت ُ َ ت َ ِݙݙڳ فت� ڳ ِ ف
ت َ آ ے ݙݙڳ آس
� آ �ن آ ن، ﹷﻩ ﹷ .8
ُ
�ں وا�� �ہہں�ں )(٨۔ � ��ھ � ے شس�ک ُت ���ں س�بب ب � � ﹷ
ے ���ا ب��� ݙݙݙ �ی ݨ ب ب ﺎﺏ
ﻟْﻮﹷﻩﹽ ﹹ
)(١١۔
� ٓآ��ھ دے ُآ ���آن ���� ُ
� ی�نن ن�دے ج��� َ ٻ �� ُ�ہ �ن جج�لدی �آن ���ن جِ���ہ�ے ن � ی�نن َ � ن ڑٻ
ڑ ﹷ
� � ے �� ہ� خ�م )دو خج( دو ِ ہّ ��
� ج ﻮﻥ ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹷﺳ ﹹﺘ ْﻐ ﹷﻠﺒﹹ ﹷ ﻞْ ﻟﹽﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے و ��ی��َ ،آ ت
ے آو �ل ڑ ݙد ت زخ تُ ���آن َ پ ��� ڑ� ِو چج ٓآ و ��ی��َ ،آ ت .12
ﹷ
ﹷﺗﹹﺤْ�ﹷﹹﻭﻥﹷ إﹻ�ﹷ�ٰ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹷﻢ ﹷﻭﺑﹻﺌ ﹷْﺲ ﺍ ْﻟﻤﹻ ﹷﻩﺎﺩﹹ
� َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ن��دی جج�اء � ہ ہ کت �
ے )(١٢۔ �ٹ � ݨن ر �� ݨن � � � ��ت
�ہ
ے )(١٤۔
ﹷﺘﹷﺎﻉﹹ ﺍﻟْﺤﹷﻴﹷﺎةﹻ ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹷﺪ ﹹﻩ ﹹﺣ ْﺴ ﹹﻦ
ﹹ
ﺂﺏ
ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹻ
چ��� َش� ٓآ��ھ دے ،ج��� � ی��آ �م ینن ُ�� ہ� ُآ ���ن )آِ ن ���آن د ت� ی� ِ ش ن �
آوئ ش � ٔ� ی ن � نُ��ن ( � ٘ن ڳئ ش � � ٔ
� ُن َ ت ݙڳ
ﻳﻦ ﹷ
�ٍ ﻣﹽﹻﻦ ﺫٰ�ﹻﻜﹹﻢْ ﻟﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ ْ أﹷﺅﹹﻧﹷﺒﹽﹻﺌﹹﻜﹹﻢْ ﺑﹻﺨﹷ�ْ
ے ج ���( ِج ���ہ�ے ���ک ا� �� نُ��ن ڑ ݙدردے َر ہ �� ن� ِد جن ُا ن ���ان ڑ ݙدس�اوان )او ِا ی��ہ � ہ
ڑ
ﺎﺕ ﹷﺗ ْﺠﺮﹻى ﹻﻣ ْﻦ ﹷ
ﻮْﺍ ﻋﹻﻨﺪﹷ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩﹻﻢْ ﺟﹷﻨﹽ ٌ ﹷﹷﻘ
� ا� دے �����ھ ب���غغ ) ب �� ہ� ش�ب( ِ ہ �� جن ،ب �� غ��ان � ت ���
� غ���ہ�ان و ڳڳ�د ی���ن � پ �ب ٔ� ینن کب
� � � ��ت
ت
ﻳﻦ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﻭأﹷ ْﺯ ﹷﻭ ٌﺍﺝ
ﹷﺗ ْﺤﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﺍﻷﹷﻧ ْ ﹷﻩﺎ ﹹﺭ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ہ� ہ
.15
�اف ج �� ڑ�را کت � � ے او ُا ف ���ان ِو چج �� ی�� ش�ہ َر �� جنَ ،ا ت
ے ُا ف ��ان � � � ��ت
� پ���ک ص ف �
ت
ﹻ
ﻄﹷﻩﹽﹷﺮﹷةٌ ﻭﹷﺭﹻﺿْﻮﹷﺍﻥٌ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷ�ﺼﹻ ٌ��
�
� ے ا� ِدی رص�ذا ذ �� ی�بب ہ �
����یَ ،ا ت
ے �
س جنَ ،ا ت �ان( ��� ب���د ہ �
�� ِ � )دذال ی��� ب�� ج
ﺑﹻﺎ ْﻟﻌ ﹷﹻﺒﺎﺩ ﹻ
� ا� �بب�د�� ُ
�ب ٹݙد ٹ ��ی ب ���ا��ی َر���دے )(١٥۔ �ن ���ن خ ��
ب ِ خ ی
� �
�آن ِ �� نن ٓآ ٔ
ے ب ٓآ ! � �ئ� ش�ک َآس�آن آ ی �� ن بِ��� ہ ڑ�ے ���ک آہ� ِد جن ،ب��� س ڑ ݙ
�آدے َر ّب
ب� ْ� ﹷ
ﺂ إﹻﻧﹽﹷﻨﹷﺂ ﺁﻣﹷﻨﹽﺎ ﻓﹷﺎﻏ ﹻ ْﻮﻥﹷ ﺭ ﹷﺑﹽﻨﹷ
ﻘﹹﻮﻟ ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ � ﹹ
ﹷ
�
ے )دوزخخخ ِدی( ب َ ��ا دے ع�د ب
خاب �ادے ���خاہ خ �� شس ݙ ٻدےَ ،ا ت
� ہ �
�ہن�ن �ٻس َاس ݙ ٻ .16
ﹷ
ﹷﻨﹷﺎ ﺫﹹﻧﹹﻮﺑﹷﻨﹷﺎ ﻭﹷﻗﹻﻨﹷﺎ ﻋﹷﺬﹷﺍﺏﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎﺭﹻ
�� نُ��ن ِوی ب��چا )(١٦۔
� ہ� ق � � ہ
ے ��لب تق�دم َر �� ݨن واے ِ � نن ) ت ��ل ت ب �ث �
� ت
��ب ِو چچ( ث��� �ب ت ) ِا � ��� ہ
� ���ک �
ﺼﹽﹷﺎﺑﹻﺮﹻﻳﻦﹷ ﻭﹷﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﺩﹻﻗﹻ� ﹷﻥ ﹷﻭﺍ ْﻟ ﹷﻘﺎﻧﹻﺘ ﹻ� ﹷﻥ
�ح ���ن وا� � � ہ َ�� ہ ح�
ے ݨ ے ِ �� نن ،ا� ِدی راہ ت
ے خ�� چ � ِ �� نن � ،م �م� �ّن نن وا
دے( � چ ّ � .17
�
ﻳﻦ ﺑﹻﺎﻷﹷ ْﺳ ﹷﺤﺎ ﹻﺭ � ﹻ ﻐﺘ ﺴ ْﻤ ﻟﺍﻭ
ﹷ ﹹْﹻ ﹷ ﹷ ﹹ ْ ﹷ ْ ﹻ ﹷﻥ ﹻ� ﻘﻔﻨ ْﻤ
ﻟ ﺍﻭ
� ٘خ��ن وا�
ے )(١٧۔ � س � ب خ � ش��
���ر و � ��� � ہ
ِ �� ننَ ،ا ت
ے �
ݨ ش
ہ
�� ت
بادب اِ ی��ہ ���اہ ِ �� جن ا� ِدئ ��ٻا��ھ دے ،ب ��� �ئ�� ش�ک ُاو ن��دے ع���وہ ��� �ئٔئ ِ � �ب ی�ا �
� � � � �
ﻩﹻﺪﹷ ﺍﷲﹹ أﹷﻧﹽﹷﻩﹹ ﻻﹷ إﹻﻟﹷـٰﻩﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻩ ﹷﹹﻮ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻤﻼﹷ Òﹻ ﹷﻜ ﹹﺔ
ے �ع�م وا� � � � ش
ے تف�ا ٔ �م رہ
�اف ت ے ا ف�� ف � ت ے �ف� ش � ��ت
ے ف � ی�نن َا ت
دے �� ٔ � ت� ��ا ٔ
.18ﹷأﹹﻭْﻟﹹﻮﺍْ ﺍﻟْﻌﹻﻠْﻢﹻ ﻗﹷﺂÒﹻﻤﹷﺎﹱ ﺑﹻﺎﻟْﻘﹻﺴْﻂﹻ ﻻﹷ إﹻﻟﹷـٰﻩﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻩ ﹷﹹﻮ
�
بادب دے �� ٔ �� ت� )���ا ٔ
ے ُاو ن��دے � �
� ن ے ���ا ہ ��ئ ݙݙد �یب�د جن ،ب ��� ��� �ئٔئ ن �� ی�ن
�
ت
ت نِ
ﺍﻟ ﹷْﻌﺰﹻﻳﺰ ﹹﺍ ْﻟ ﹷﺤﻜﹻﻴ ﹹﻢ
ب وا�� � ہ � ج�� � س � ٻ��ہ
ے )(١٨۔ ے � ت �ب ت بِ��� ہ ڑ�ا( ب �� َ � ُ �ں زر ب��د ت
ے ب �� ز��ان ���ن
� �ب�� ش�ک ا� دے ز �� ��د ی �بک اص�ل د ی �ن جن ِاس���م ِای � ہ
ے ،ت ﻳﻦ ﻋ ﹷ
ﹻﻨﺪ ﺍﷲﹻ ﺍﻹ ﹻ ْﺳﻼ ﹹﹷﻡ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹻ
ﻥﹽﹷ ﺍﻟﺪﹽ ﹷ
ع�
.19
� ت���ن آو ِوئُ ،آ خ ���آن �����ھ � م ٓآ ےُ ،آ خ ���آن آِ خ ��� خ کب
آب ݙݙڳ �ئتئ ڳ �� ٔ�ئ � ہ ْﺘﹷﻠﻒﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﹻﻣ ْﻦ
��ف � � � ��ت ت ت ب ِ
��� ﹷ
ج ج
ے جِ �� ن��آن � ی��ݙݙݙی
� �� ی��� آو ت �ت ی�ݙݙݙ ے ن���ل ُ ج ّ � ت�آن � ج
��ن ،ت���ن ٓآ��ھ ݙݙݙ ے� َ ،م ینن َآ ت
�
ے ُآ خ ���آن �� ی�روی ِ ی �کت ت�ی � ہ
ےَ ،آس�آن ٓآ �پت ݨ�آن ُرخخ آ� دو ِس� ّدھ�آ ��� ِ ���دےَ ،آ ت ﺣﹷﺂﺟﹽﹹﻮﻙﹷ ﻓﹷﻘﹹﻞْ أﹷﺳْﻠﹷ ْﻤﺖﹹ ﻭﹷﺟْ�ﹻ�ﹷ ﹻﻪﻠﹻﻟ
ہ
اب ڑ ڳݙ �ئتئ ڳ �� ٔ�ئ �� ٔ�ئ َا ت
�
ے َا جن پ�� ڑ�ھ �����ان �� نُ��ن �����ان �� ن��ن ب �� ن��ان ���ن ��� ﻳﻦ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﹷ ﹷ
ت ب ِ ﻦﹻ ﻭﹷﻗﹹﻞْ ﻟﹽﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷﻦﹻ ﺍﺗﹽﹷﺒ ﹷﻌ
� ٘� �
ے ٓآ َو ن ڄ�� جن � ی�نت ن�دو ،ج �� ی��� آو ِآس���م ت پ ُ پ ��ھ ݙڄد ی���ھ ،ج��� � ی��آ تُ���آن ِوی آس���م ���ن � ْ .20ﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﻭﹷﺍﻷﹹﻣﹽﹻﻴﹽﹻ� ﹷﻥ أﹷأﹷ ْﺳﻠ ْﹷﻤﺘ ْﹹﻢ ﹷﻓإ ﹻ ْﻥ
� � � ج
ے �� ی��� ِآ ی �نن �� ن��ن � ن��ہ پ �� ی�ر � ن�ن جن ،ت���ن ے ٓآ ٻ �� ی�ن جٔنَ ،آ ت
�
ت ُآ ت ت �ٻ
ت���ن �س آو ہ�ہدآ �ی ت
ْﻠﹷﻤﹹﻮﺍْ ﻓﹷﻘﹷﺪﹻ ﺍﻩْﺘﹷﺪﹷﻭﺍْ ﻭﹽﹷإﹻﻥ ﺗﹷﻮﻟﹽﹷﻮْﺍْ ﻓﹷإﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺎ
ﹷ
� �
�ض � ہ اوں �� ض ض پ�
ڄاں ݨں(، ے)َ ،ا ��ڄ�ں او ح� ݨ � �ب�� ش�ک تب� ی�ݙݙڄ ے ُا ت
ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻚﹷ ﺍﻟ ﹷْﺒﻼﹷﻍ ﹹ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷ�ﺼﹻ ٌ�� ﺑﹻﺎ ْﻟﻌ ﹷﹻﺒﺎﺩ ﹻ
ے � ض�ض � ب� ی��ضام ُ پ � ݨ
ی�� چ�
ے )(٢٠۔ ے ا� �بب ن�د ی���ن ���ن � ٘ن�� ڳی ���ح ݙڳد � � ݨن وا�� � ہ �
ا ت
اب دا ِہ� ہک ���ہ ݙݙد ت��� ���ا َ �بنن ُا ���ان �����ان دا ن ���نن ��� چ���اِ ،ب ��� ُ
�ان ���ن � ت��
ِ ب ن ی ی ن ی تی
ﹻ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ �ﹷﺼﹻيﺒﺎﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ ﻟﹷ ﹷ
ﻢْ ﺗﹷﺮ � إﹻ�ﹷ
ے ����
ے َس� ݙڳد ی��� ِوی و �یب ن�دے ،ت���ن ب ��� او ڳ �� ی�اُ ،ا ن ���ان ���ن ا� دی ���اب وا�
پ ت ب ِ
�
ﺎﺏ ﺍﷲﹻ ﻟ ﹷﹻﻴ ْﺤﻜﹹ ﹷﻢ
ﺎﺏ ﻳﹹ ْﺪ ﹷﻋ ْﻮ ﹷﻥ إ�ﹻ ٰﹷ� ﻛ ﹻ ﹷﺘ ﹻ
ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
)د ی���ن ا خ�� ت�����خی ��ڳا � ی�نن دا( خ �� ی���ہ ��� ݙڳد �ی��ے َول ِوی �
ُا خ ��ان دے ِو چخ ِ .23
ﹻ
�ﹽﹷ�ٰ �ﹷﹻﻳﻖٌ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢْﻨﹷﻩﹹﻢْ ﺛﹹﻢﹽﹷ ﻳﹷﺘ ﹷﻮ
ﹷ
� ِ ہ �� نن��� ،ہ ���ر ِ �� نّ�نن وا�
ے ے اِ � ��� ہ
� �
ُا ن ���ان ِو پ ���ن ِہ� ہک �ٹ����ہ ِپ ��� و �یت ن�دےَ ،ا ت
ݨ ُ ٘ن ٹ
ﻮﻥ
ﹹﹽ ْﻌﺮ ﹻ ﹹﺿ ﹷ
)(٢٣۔
�آن ���ن ٓآ پ �ن ݨ� ینن ی���ر ز��ہ ُ ے ج��� آو ���� ز��آن دے ِ���آ�� ،آ �� ز ��رم � ہ ُ� �
��� ز��آن ��ن ز ﻳﻦ أﹷ ْﻭﻟ ﹷﹻﻴﺂ ﹷء ﻮﻥ ﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ ﹷ
ﹷ ﻳﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹻﺬ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ئ َس� � َ � � �� ئ �
� ن��ہ ے ِج ��� ہ ڑ�ا ��� �ٔئ ِا ی��ہ �م �� ی � ئ ت���ن ا� � نُ��ن ُاو���ن ��� �ٔئ ش � � ٔ
او جنَ ،ا ت �ت ݨٻ� ِ ﹻﻣ ْﻦ ﺩﹹﻭ ﹻﻥ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﻔ ﹷْﻌ ْﻞ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ
�� م
� ر ہ���ِ ،ب �� ی�� ی �نن ے ،ب��� تُ���ان ُا ن ���ان دے ش��ر �� نُ��ن � چ � �ِ��ئ ،اِ ی��ہ َ ٻ�ب��ئ ��ٻا��ھ � ہ ﹷ
�ﹻ� �ﹷيْءٍ إﹻﻻﹽﹷ أﹷﻥ ﺗﹷﺘﹽ ﹹﻘﻮﺍْ ﻠﹷﻴْﺲﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﷲﹻ .28
ب�
ے آ� تُ �� ہ�آ���ن ٓآ پ �ب ݨ� ینن ض �
��ضبب �� ضُ��ن ݙݙدر �یب ض�دے، � ﹻﻨْﻩﹹﻢْ �ﹹﻘﹷﺎةﹱ ﻭﹷﻳﹹﺤﹷﺬﹽ ْﺭ ﹹﻛ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷ�ﻔ ﹷْﺴ ﹹﻩ ﹷﻭإ�ﹻ ٰﹷ�
َ پ ّ �� ݨن دآ � ت�� � �بب ݨ�دےَ ،آ ت ﹻ
٘�
ے َا خ� ی�ر تُ���ان ُاون دو َول َو خ �ڄ� ݨ� ینن )(٢٨۔ �َا ت ﺍﷲﹻ ﺍﻟ ﹷْﻤﺼﹻ ��ﹹ
ُ� ت
�ی )روج( �ن ی��ی ِو پ���ن ِج���ہ�آ ج ��ھ ُآون ��� تّ�آ ہ�����ی ٓآ پ �ت ݨ� ینن س�آ �
� ݨ� ینن ُآون ڑݙ �یݙت ٘٘ن�ہ ��ہر ج �
ڑ
ﻮْﻡﹷ ﺗﹷﺠﹻﺪﹹ �ﹹﻞﹽﹹ �ﹷﻔْﺲٍ ﻣﹽﺎ ﹷﻋﻤﹻﻠ ْﹷﺖ ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺧ�ْ� ٍ
ﹷ
ِ��� ُ�
��� ب ���د �ب���یَ ،ا ت
����ی او ِوی ڑ ݙد ی ���ھ � ن �ی�� ،ہر ے ِب���ہ�ا ب ��ھ َ ب��دی ِو پ ���ن ��� تّ�ا ہ � �
ڑ
ﹷ
ﺩﹽﹹ ﻟﹷﻮْ أﹷﻥﹽ ﹷ
ﺎ ﻋﹷﻤﹻﻠﹷﺖْ ﻣﹻﻦْ ﺳﹹﺆٍۤ ﺗﹷﻮ ﺤْ�ﹷﺍﹱ ﻭﹷﻣ
ﹷ
ے �����ن ِو چج ڈد� ی�ر س�اری ے ُاو��دے ��دی وا�
َب
�
ت اَ دے �
� و اُ ��بی چ �� ہ��ی ب�
� �
ن ن
.30
ﹷيْﻨﹷﻩﹷﺎ ﻭﹷﺑﹷيْﻨﹷﻩﹹ أﹷﻣﹷﺪﺍﹱ �ﹷﻌﹻﻴﺪﺍﹱ ﻭﹷﻳﹹﺤﹷﺬﹽ ﹹﺭ ﹹﻛ ﹹﻢ
ﹻ
�
��ضبب �� ضُ��ن ݙݙدر �یب ض�دےَ ،آ ت
ے )دوری( ہ �
��وے ،آ� تُ �� ہ�آ���ن ٓآ پ �ب ݨ� ینن ض � �
ِو ت �ھ ُ
ﹹﻭﻑ ﺑﹻﺎ ْﻟﻌ ﹷﹻﺒﺎﺩ ﹻ
ﷲ ﹷﺭﺅ ٌﺍﷲﹹ ﹷ�ﻔ ﹷْﺴ ﹹﻩ ﹷﻭﺍ ﹹ
��ن وآ�� ِوی � ہ
ے )(٣٠۔ ی � �
آ� ٓآ پب� ݨب ی�آن �بب ن�د ی���ن ُآ ت
ے ���ہ� ب��� �نی ݨ
� ب
ٓآ��ھ ݙݙدے ِ �� ی��� تُ ���آن آ� ِدی ُ ��بب ر � ی�ب ن�دو ،ت���ن � ی��دݙݙی ت��� ب���دآری ) � َ� ی�روی(
�
ﹷ
ﻞْ إﹻﻥ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢْ ﺗﹹﺤﹻﺒﹽﹹﻮﻥﹷ ﺍﷲﹷ ﻓﹷﺎﺗﹽﺒ ﹻ ﹹﻌﻮ�ﹻ�
�
� تُ �� ہ�اݙݙݙ ی���ن کب بب َر � ی���یَ ،ا ت
�
ے تُ �� ہ�اݙݙݙ ے � � � ��ت ت
���و ،ا� تُ �� ہ�اݙݙݙ ے ���ل ���
ن
� ب�
� ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﺫﹹﻧ ﹹﻮﺑﹷﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻳﹹ ْﺤﺏ ﹻ ْﺒﻜﹹ ﹹﻢ ﺍ ﹹ
ﷲ ﹷﻭ ﹷ� ْﻐ ﹻ ْ
�� ب �
.31
ب وا�� � ہ
ے ے َوݙݙݙی َر � ت
�ے ا� َ خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت � خ��� ��خ�م�� خب� ی�ان خ �� شس ݙݙݙ ی ���یَ ،ا ت
ﹷ
ﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
)(٣١۔
ج
ت �� ی��� آو َ�� ٘ن� �د َو�� ج� م � � �
ٓآ��ھ ڈݙدے ج��� آ� ت ﹷ
ے ُآو ن��دے ر ��ل دآ � م � �ت ی�آ ��وَ ،و ت ﻭﹷﺍﻟﺮﹽﹷﺳﹹﻮﻝﹷ ﻓإﹻﻥ ﺗﹷﻮﹷﻟﹽ ْﻮﺍْ ﻞْ أﹷﻃﹻﻴﻌﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ
� �� نن ���ن َ �� ٻس ا� وی ا���ار ���ن وا��� ُ ٘
و ٘ن �ٻ
.32
ان ���ن َ پ ��� ن�د ن � ی�نن ��� �یت ن�دا )(٣٢۔ ی ݨ ن ِ ت َ
ﻳﻦ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﻳﹹﺤﹻﺐﹽ ﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ ﹹ
�� ہ
ُ
آو��د ���ن، دم ���ن� ،ن��ج ���نِ ،آ ب���آ � ی م ِدی ے ٓآ ُ
� ب �ہ
ے ب��� آ� ن � ت� ی�� ﹷﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ْﺍﺻ ﹷﻄ�ﹷ ٰ� ﺁ ﹷﺩ ﹷﻡ ﹷﻭﻧ ﹹﻮﺣ ﹱﺎ ﹷﻭﺁ ﹷﻝ إﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ
آِ ی��ہ � ت ت
.33
ُ
او��د ���ن ،ت ���ام ج �� ہ�ا ن���ن ِو چ ���ن چ ُ �� ݨن ِ �� ّ�دے )(٣٣۔ �ان ِدی �
ے �� ج
ت ﺍﻥ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
ﹷﻭﺁ ﹷﻝ ﻋ ْﹻﻤ ﹷﺮ ﹷ
ُ� ہ �� � �
�
ے ا� س�بب ب ��ھ ُس�ن ݨݨن وا�� � ب� ض
�� ی�ان دی ُاو��د ِ �� جنَ ،ا ت ُا ض ���ان دے � � � ض � ﺭﹽﹻﻳﹽﹷ ﹱﺔ ﹷ� ْﻌ ﹹﻀ ﹷﻩﺎ ﹻﻣ ْﻦ ﹷ� ْﻌ ٍﺾ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﺳﻤﹻﻴ ٌﻊ
.34
ڄاݨ ݨݨ وا�� � ہ
ے )(٣٤۔ �ب خ� ݨ � �
ے خُ �� ب
ت ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
ٓآ ��� ی�آ ِآ ی �نن ���ج آ� جِ �� ی�� ی �نن چ �� ہ� ن�دے ��� �ین ن�دے )(٤٠۔ ﻞ ﹷﻣﺎ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء
ﹷ�ﻔ ﹷْﻌ ﹹ
� ��� �ئٔئ ن�� ش�ائ�نئ َݙݙݙس ،ا� کت ُآوں )ر������( ٓآ ����آ ،ر س
ب َ � ٔ� یںں ٓآں ! � ی��ݙݙݙ ے � � � ��ت
ی َ ّب ز ی
ﺎﻝﹷ ﺭﹷﺏﹽﹻ ﺍﺟْﻌﹷﻞْ ���ۤ ﺁﻳﹷﺔﹱ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﺁﻳﹷﺘﹹﻚﹷ أﹷﻻﹽﹷ
� � ن �� ش�آئ�نئ ِآ ی��ہ � ہ
ے ج ��� تُ ���ن ت ���آ ٔ کت �
ے ڑݙ �یڳت ٘ن�ہ �����آن ن���ل ��ڳآ��ھ ُ �� ہ� ڑآر ن��ہ ٓآ �� ی�آ ،ت �ت ی� ڑ ڳݙے � � � ��ت
ﻠﹽﹻﻢﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹷ ﺛﹷﻼﹷﺛﹷﺔﹷ أﹷﻳﹽﹷﺎﻡٍ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﺭ ْﻣﺰ ﹱﺍ
� ب ہ� � س ٻ�
ب دآ َ ٻ �� ُ�ہ �ن ِ ذد���
ے ٓآ پ � ݨ� ینن َر ب
�ننَ ،آ ت �نن �ٻس ِآ شس�آرے ��� �یب ذ�دآ َر � ی ��� � ی .41
ﺫْ�ﹹْ ﺭﹽﹷﺑﹽﹷﻚﹷ ﻛﹷﺜﹻ��ﺍﹱ ﻭﹷﺳﹷﺒﹽﹻﺢْ ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻌ�ﹻي
ت��ب� ِ یکب� � �
� ُاو ف��دی � �� ح پ�� ڑ���ی ت
�
ے ت ���� ی �� فف � َ ،پ���ہ ب�����ھ و � ���
ے س�ام و � ���
� ت ی َر �ھَ ،ا ت ش ﹷﻭﺍﻹﹻﺑْ�ﹷﺎﺭﹻ
ِ ی �کت ت�ی َر��ھ )(٤١۔
�
ش تت ی�آں ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� آے ��ر ی �م ! �ب�� ش�ک ا� ت �ب ی���ں چ ُ �� ݨں ِ �� ّ�دے، �
ے َ ڄج�ݙݙڄ آں ��ف� ش �
َآ ت ﹷ
ﹷإﹻﺫْ ﻗﹷﺎﻟﹷﺖﹻ ﺍﻟْﻤﹷﻼﹷÒﹻﻜﹷﺔﹹ ﻳٰﻤﹷﺮْﻳﹷﻢﹹ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ
ے ت �ب ی���ن س�ارے ب َ �� ہ�ا ذ���ن ِد ی���ن ذَدا �ل ینن �� ذُ��ن
� ت �ب ی���ن ذ �ب ی�ک پ���ک �بب ݨ�ا ٔ
�
ےَ ،ا ت .42ﺻْﻄﹷﻔﹷﺎﻙﹻ ﻭﹷﻃﹷﻩﹽ ﹷﹷﺮ ﹻﻙ ﹷﻭ ْﺍﺻ ﹷﻄﻔﹷﺎ ﹻﻙ ﹷﻋ� ٰﹷ�
� � � ﹷﹻﺴﺂ ﹻء ﺍﻟ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
َو ���ا ٻ� ݨٻ�ا ٔ
ے )(٤٢۔
�
ب ِدی ��ف�م�� ف� ب�رداری ِ ی �کب ت�ی َر��ھُ ،او���ن َ ب �
��دے ب
اے ��ر ی �م ! تُ ���ن َا پ � ݨ� ینن َر ّب ٰﻤﹷﺮْﻳﹷﻢﹹ ﺍﻗْﻨﹹ�ﹻي ﻟﹻﺮﹷﺑﹽ ﹻﹻﻚ ﹷﻭﺍ ْﺳ ﹹﺠﺪﹻى ﹷﻭ ْﺍﺭ ﹷﻛ�ﹻ�
.43
��ن وا� ی��ان ن���ل َر���ع ِ یک�ت ت�ا ��� )(٤٣۔ � � �
� ���َ ،ا ت کت
ے ر ��ع ݨ � � � ��ت ﹷﻊﹷ ﺍﻟﺮﹽﹷ�ﻛﹻﻌﹻ� ﹷﻥ
ےِ ،ب ��� ُ � �
�ان ���ن َاس�ان تَ �ب ینن � ی�بب ِد ی���ن خ� ب�ران ِو چ ���ن ہ خ )اے �� ّ� ؐد( اِ ی��ہ خ �
پب�ن ب� ) �ع ی��ی( ٓآ ��� ی�آ� ،ب���ک َ �م ینن تُ �� ہ�آݙݙݙ ے �����ھ تُ �� ہ�آݙݙݙ ے ر ب ��
بب � نُ �ن ٓ)آ � ݨ ی ن ن � ب ّ� ت َ ّ ش ٰ
�
ے ( ب��� َ �م ینن تُ�� ہ�آ ݙݙدے ے ٓآ ی���ن )آو ِآ ی��ہ � ہ �
�ب دی( ِہ� ہک ن�� ث�آ �ینی ِ �� جن ت ب�
دے ث � ب ت �ﺍ Òﹻﻴ ﹷﻞ أﹷ��� ﹷﻗ ْﺪ ﹻﺟ ْﺌ ﹹﺘﻜﹹ ْﻢ
ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹱﻻ إ�ﹻ ٰﹷ� ﺑﹷ�ﹻ ۤي إ ﹻ ْ ﹷ
�
�ل دا ب �ب ݨ ی�ب ن�دان� َ ،م ینن ُاو ن��دے ��ٹی ��ارے �� ُ��ن ہ� ہک �ب�� ��ہ پ َ ���ی دی ش �� کب
ِ ت ِ ن � �� � � ��ت ﹻ
ۤ أﹷﺧْﻠﹹﻖﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﻦ ﹷﺔٍ ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻜﹹﻢْ أﹷ�� �
� م پ�� ح�
ب او ا� دے � م ن���ل ِہ� ہک ) َ چ �ح ُ چ �ح دا َ � �ی( ب �ن ݨن ب�� ﻄﹽﹻ�ﻥﹻ ﻛﹷﻩﹷﻴْﺌﹷﺔﹻ ﺍﻟﻄﹽ�ْ� ﹻﻓﹷأﹷ� ﹹﻔ ﹹﺦ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ ﻓ ﹷﹷﻴﻜﹹﻮ ﹹﻥ
ِو چح س�اہ � � �یب ن�دانَ ،و ت ﹷ
�
ے � ٹ��ر� ُ�ی ���ن ٹ �� ی�ک ���
� و ی ���یَ ،ا ت
ے َ �م ینن ڄ ���ا ن��درون َا ن��د� ُ ���ن ُ��ڄا��ا ت
� ﻃﹷ� ْ� ﹱﺍ ﺑﹻإﹻﺫْ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ ﹷﻭأﹹﺑْﺮ ﹻ ﹹﻱ ﺍﻷﹷ ْﻛ ﹷﻤ ﹷﻩ ﻭﺍﻷﹷﺑْ ﹷﺮ ﹷﺹ .49
ج� ��
ُ
دے ���ن ِب �� ی��ا � ے ہ�
�� ٔ
ے � �بب ن� � ݙݙد ی � ی�ب ٘ن�دانَ ،ا ت
�
ے ا� دے � م ن���ل ��� ٔ ﹷأﹹﺣْﻴﹻـﻰ ﺍﻟْﻤﹷﻮْ�ﹷ�ٰ ﺑﹻإﹻﺫْﻥﹻ ﺍﷲﹻ ﻭﹷأﹹﻧﹷﺒﹽﺌﹹﻜﹹ ْﻢ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ﹻ
ُ� ﹷ أْ�ﹹﻠ ﹹ ﹷ
سڳڳ دآں ِج ���ہ�آ ج ��ھ تُ ���آں ٓآ پ �ت ݨ� یںں �
ے َ �م یںں تُ �� ہ�آ���ں آو ِوی ڑ ڳدس�آ َ � سڳڳ دآںَ ،آ ت �
� ﺑﹹﻴﹹﻮﺗﹻﻜﹹﻢْ إﹻﻥﹽ �ﹻ� ﻮﻥﹷ ﻭﹷﻣﺎ ﺗﹷﺪﹽﹷ�ﹻﹹﻭﻥﹷ �ﹻ
ڑ
َ� ُ� � � � ﻟﹻﻚﹷ ﻵﻳﹷﺔﹱ �ﹽﹷﻜﹹﻢْ إﹻﻥ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢ ﻣﹽ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ے بِ���ہ�آ ب ��ھ تُ���آن ���آن ِو چج س�آ ن �ب ب�ھ ���آن ِو پ���ن ���آ پ �یی ت
ے ٓآ ن��دو َآ ت ﹹ
ڑ ِ
کت ی� � �
درت ِدی( ِہ� ہک � )ا� ِدی تُق� ت َر � ی�ت ن�دو � ،ت� ی� جن ��و ج ��� ِا ی �نن ��ڳا��ھ ِو چج تُ �� ہ�ا ݙڳدے � � � ��ت
ہ � این � ہ ج
� جن ِ �� ی��ے )(٤٩۔ ے �� ی��� تُ���ان و ت �
ا��ی ��� ِ � ن � شِ� �ی
ُ
�� ی��� ��ھ تَ ���رآت ِو چج َ �م ینن �� نُ��ن � �� � ���
� ٓآ ی��� ہ � � ج ��آ َ �
� ی�نت ن�دآن ِج ���ہ�آ �
ے َ �م ینن ُآو���ن َ پ ّ �
َآ ت ﹷ
ىﹽﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺘﹽ ْﻮ ﹷﺭﺍة ﹻ ﹷﺼﺪﹽﹻﻗﺎﹱ ﻟﹽﹻﻤﹷﺎ ﺑﹷ�ْﻥﹷ ﻳﹷﺪﹷ
ت ڑ
.50
َش ُ �
ے ���آم �
آݙے ُآ ت �ض ش � ٔ� یںں ���ں بِ��� ہ ڑ� ی���ں تُ�� ہ� ڑ ݙ ے �م یںں ٓآ ی���ں( ب��� ب � ض �ے)َ ،آ ت �ہ ﹻـأﹹﺣﹻﻞﹽﹷ �ﹷﻜﹹﻢْ �ﹷﻌْﺾﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى �ﹹﹽ ﹻ ﹷﻡ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ
)(٥٣۔
ُ� � ع
ے ) � ی�� ٰی دے ت �� ت�ل ِدی( ِہ� ہک ت��د �� ی�ر پچ�ا ِ ی �کب ت�یَ ،ا ت
�
ے ا� ِوی َ پ��� ُا ن ���ان �ک ت
�ﻭﺍْ ﹷﻭ ﹷﻣ ﹷ ﹷ
� ﺍﷲﹹ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﺧ�ْ�ﹹ ﹷﻭ ﹷﻣ ﹷ ﹹ
چاوں ِدی( ِہ� ہک ت��د �� ی�ر خ�چا ی �کب ت�یَ ،ا ت
�
ے ا� ُ)اوو ی �ںں ِوی( خ�� خ� ی�ہ ت��د �� ی�ر ب� �
ُ)او ��ں �� ݨ .54
ﻳﻦ
ﹷ ﹻ ﹷﺎ�ﹻ ْﻤﻟ ﺍ
سبب تُ ���ن َودھ � ہ
ے )(٥٤۔ ��ن وا� ی��ان �� نُ��ن َ �
ݨ
�
ع
تب آ� ٓآ ��� ی�آ ،آے � ی�� ٰی �ب�� ش�ک َم� یںں آِی تب� ی�ݙݙݙی � ی��آ �یتی �پ��ری ��� ت
�
ے �
ُآوں و � ت ﹻﺫْ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﺍﷲﹹ �ٰﻌﹻﻴ�ﹷيٰ إﹻ� � ﹻ
ﻣﹹﺘﹷﻮﹷﻓﹽﻴﻚﹷ �
� � ت
ے آ ن ���آن �����آن ِد ی���ن م���� ت��آن �� نُ��ن،
ت دو پ َچ�آ ِ � نّ�ن ݨن وآ�� ہ�ہ�نَ ،آ ت
ت � ی���ن ٓآ پ ﻳﻦ ﹷ ﹷﺍﻓﹻﻌﹹﻚﹷ إﹻ�ﹷ�ﹽ ﹷ
ﻭﹷﻣﹹﻄﹷﻩﹽﹻﺮﹹﻙﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� � � ب �� ز��ان ب��� � ی�� ݙݙدے د ی �ن جن دا ِا���ار � �ک �ب�ت ب� ﹷ
� ،ت � ی ��ن پ���ک ) ب��ی ا زِّ����ہ( ݨ
��ن وا�� � ز ﻮﻙ ﻓ ْﹷﻮ ﹷﻕ
ﺎﻋﹻﻞﹹ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺍﺗﹽ ﹷﺒ ﹹﻌ ﹷ .55ﹷ� ﹷ
ﹹﻭﺍْ ﻭﹷﺟ
� ے ُا ���ان ���� ُ
�ان ���ن ِج���ہ�ے تت� ی� ڑݙݙی �� ی�روی ��� �ی� جن�� ،ا ��ف� �����ان � فہ�ہ�ن ،ا ت ٰ ﻳﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﺛﹹﻢﹽﹷ إﹻ�ﹷ�ﹽ
ﹷ ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ� �
ﹹﻭﺍْ إﹻ�ﹷ ﹷ
ڑ
� ب �ن � �� ﹷﻣ ْﺮ ﹻﺟ ﹹﻌﻜﹹ ْﻢ ﻓﹷأ ﹷ ْﺣﻜﹹ ﹹﻢ ﺑﹷ ْي ﹷﻨﻜﹹ ْﻢ ﻓ ﹷﹻ� ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ
�ن وا�� ہ�ہ�نَ ،ول تُ���ان �ب دے ݙݙد �یب ٘غ�ہ �َ � ٔ ی ن ُاج�چا در ب��ہ ) غغ�� ب�ہ( ݙݙد �ی ݨ
� غ �ن ت�� ی�ا ت
)(٥٥۔
ے ُا �� ُ
َ �� ٻس ِج �� ن� ہ�ان �����ان )د ی �ن جن � ت�� �� نُ��ن( ا ٘ن���ار ��� ݙ ٻد ت
�ان ���ن ِا ی �نن ُد ن �ت ی�ا � ن ِ ﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻓﹷأﹹﻋﹷﺬﹽﺑ ﹹ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻋ ﹷﺬﺍﺑ ﹱﺎ
ﹻ ﹷﻣﹽ ﹷ
ے ُآ �� ُ
�آن ���ن َم�دد � خ آب ݙݙد��ی�آنَ ،آ ت �� � � ِو چخ ،ت � ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ ﹷﻭ ﹻ ﹷ
ﺍﻵ�ة ﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ
خب ع خ�د ب ے ٓآ خ � ت
�ب ِو چخ � ،ت .56ﹷﺪﹻﻳﺪﺍﹱ �ﹻ ﹹ
�ن وا�� ��� �ئٔئ ِوئ ن��ہ ہ �
����ئ )(٥٦۔ � ﻳﻦ ﹻﻦْ ﻧﹽ ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ݙݙݙ �ی ݨ
� �
ے ن �ت ی�ک ��ل ��� �یت ن�دے ر ی �� ہ� جن، �
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ ِ �ن جنَ ،آ ت �
ے آو ���ک ِج ���ہ�ے ِآ ی �� ج
َآ ت ﹷﻣﹽﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍ ﻭﹷﻋﹷﻤﹻﻠﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﻟ ﹻ ﹷﺤﺎ ﹻ
ﺕ
ڑ
�
ے ا� ظ��ا �م َ �� ٻس ُا ن ���ان ���ن )ا�( ُا ن ���ان دا َا ج ��� پُ ���رے دا �پ��را ݙ ٻد ی ���یَ ،ا ت
� ﻴﹹﻮﹷﻓﹽﹻﻴﻩﹻﻢْ أﹹﺟﹹﻮﺭﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﺍﷲﹹ ﻻﹷ ﻳﹹﺤﹻﺐﹽ
ﹹ .57
� ���� ُ ﹷ
�ان ���ن َ پ ��� ن�د ن � ی�نن ��� �ین ن�دا )(٥٧۔ ﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
ُ�
�
ے دا ن��� �ئٔئ دئ جِ���ہ�ا ج ��ھ َ �م ینن ت �ت ی���ن �
س ݨ ی�ت ن�دا ر ی�� ہ�انِ ،ا ی��ہ � ی�� ڑ ݙد ی���ن ن�� ش� نات� ی�ان َا ت ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻧ ﹷ ْﺘﻠﹹﻮ ﹹﻩ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻚﹷ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻵ ﹷﻳﺎ ﹻ
ﺕ
ڑ
� �
ہ ن � ی��
.58
ت ِو چ ���ن ِ �� نن )(٥٨۔ ت
ﹻ
ﹷﺍﻟﺬﹽ ْ ﹻ
� ﺍ ْﻟ ﹷﺤﻜ ﹻﹻﻴﻢ
ع
ے ثس�ک � ی�� ٰی ِدی � ث��آل آ� دے ز �� ��د یب�ک ٓآدم ِدی � ث��آل وآ ز �� ڳ��ن � ہ
ے، �
ب
�
ﷲ ﹷﻛ ﹷﻤ ﹷﺜ ﹻﻞ ﺁ ﹷﺩ ﹷﻡ ﹷﹻﻥﹽ ﹷﻣ ﹷﺜ ﹷﻞ ﻋ ﹷﹻﻴ� ٰي ﻋ ﹷ
ﹻﻨﺪ ﺍ ﹻ
کب� ج�
� � م ٹ ٻد ت��� ٻ �� ی�ا ،ب ��� � َ �ب ی�دا ِ ت ��ی �پ�� �� َ ،ٻس ��
ُاو���ن � ٹی ن���ل �بب ݨ�ا ی��� � ی��اَ ،ول ُاو ن��دے � � � � ت
ِ
.59
ﺗﹹﺮﹷﺍﺏٍ ﺛﹻﻢﹽ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹹﻛﻦ ﻓ ﹷﹷﻴﻜﹹﻮ ﹹﻥ
ﹷ ﹷﻠﹷﻘﹷﻩﹹ ﻣﹻﻦْ
� �م
او ) چ �چ چ �چ( � ت� ی�دا ِ ت ��ی ڳ�� ی�ا )(٥٩۔
اب وا��� ! تُ ���ان ا� ِد ی���ن ن �� ش� ن �ات ی�ان �� نُ��ن ِا ن���ار �� ی��ن ��� �یت ن�دو،
ُووے � ت�� ب ﻭﻥ ﺑﹻﺂ ﹷﻳﺎ ﹻ
ﺕ ﺍ ﷲﹻ � ﹷ ﻳٰأ ﹷ ْﻩ ﹷﻞ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ﺎﺏ ﻟ ﹷﹻﻢ ﹷﺗﻜْ ﹹ ﹹ
.70
َ ڄج�دݙڄان ج��� تُ ���ان خ���د ���ا ہ ��ی ِوی د �یݙڄت خ�دو )(٧٠۔ ﹷﻭأﹷ� ﹷ� ْﺸ ﹷﻩ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
�ح )��� ُ( �� ُ
�ں �� ڑ�ڑ ) ب�����ل( دا چ ����� �� ی��ں َ ے ��� ب �� ٰأﹷﻩ
اب وا �� ! تُ ���اں چ � ت ُوو ٔ ت
ﹷ
ْﻞﹷ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹻ ﻟﹻﻢﹷ ﺗﹷﻠْﺒﹻﺴﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽ
ُ �
ے تُ���ان َ چ �ح )� ت�� ُ( ���ن �� یکت ن�دے وے ح�ا�� ن���ہ تُ���ان ِا ی��ہ ��ڳا��ھ
�
�پ�� �یت ن�دوَ ،ا ت ﹻﺎﻟْﺒﹷﺎﻃﹻﻞﹻ ﻭﹷﺗﹷﻜْﺘﹹﻤﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽ ﹷﻭأﹷ�
ﹷ .71
ہ
ڄ�ڄا ݨ��دے ِوی ِ �� ی��ے )(٧١۔ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
� ���ن( َآہ�ہدئ � ہ
ے ب��� تُ���آن ٹ ٻد �یب ٘ن�ہ دے ���آب ٓآ���آن و چ���ن ہ� ہک �ٹ����ئ )ہ� ہک �ب� ُ
�� � ٔ ِ ِ ِ ت ب ی
ُ� � � ﺎﺏ ﺁ ﹻﻣﻨﹹﻮﺍْ ﺎﻟﹷﺖْ ﻃﹽﹷﺂÒﹻﻔﹷﺔٌ ﻣﹽ ْﻦ أﹷﻩْ ﹻﻞ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ﹻ ﹷﻗ
�آن وآ� ی��آن �آن ِ �� جن ٓآ ی��� ���و ُآو ن��دے ُآ ت
ے ِج ���ہ�آ ج ��ھ ِآ ی �� ج ش ��روع ِو چج آِ ی �� ج
ڑ ﹷ
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﻭ ْﺟ ﹷﻩ
ﺎﻟﹽﹷﺬﹻىۤ أﹹﻧْﺰﹻﻝﹷ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
َ���
.72
ے ِآ خ���آر ��� ݙݙد ت��� ���و د �یݙݙت ٘خ�ہ دے ٓآ خ��� ِو چج ،ت���ن ج��� شش�آ ی��د آو � �
�َ ،آ ت ے خ�� خ�رل � ت � � � ٔ
ُآ ت
ﹷ
ﻮﻥ
ﻭۤﺍْ ﺁ�ﹻﹷﻩﹹ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻳ ْﺮ ﹻﺟ ﹹﻌ ﹷﻨﹽﹷﻩﹷﺎﺭﹻ ﻭﹷ�ﻛْ�ﹹ
ﹹ
٘� �
) ِاس���م �� نُ��ن( ِپ ��� َو ن �ڄ� نن )(٧٢۔
��
� ت���ن � �ئ� ش�کے پ��� ہہ ی�ر ��آر ٻَ �ن ݨن َو � ٘ز ٻ �
�
ہ�ہ� ،بِ���ہ�آ ��� �ئٔئ ٓآ �پب ݨ�آن وع�دہ پُ ���رآ ���ےَ ،آ ت ﹷ
ﹻ ﻭﹷﺍﺗﹽﹷ�ﹷ� ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ
�ﹷ� ٰ ﻣﹷﻦْ أﹷﻭْ�ﹷ�ٰ �ﹻﻌﹷﻩْﺪﹻﻩ
ز ڑ
� �
.76
ا� � ت� تّ�ی ) پ��� ہہ ی�ر��ار( ز���ل ی���ری َر � ی�ت ز�دے )(٧٦۔ ﹷ
ﺤﹻﺐﹽﹹ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ
ز
ے�
ے وع�دےَ ،آ ت � ہ��� ٔ
� کت ت
� جِ��� ہ ڑ�ے ج��� آ� ن���ل ٓآ پ � ݨ� ینن � � � ��ت
کت �
ُآ ن ��آن �����آن � � � ��ت
ی� ﻳﻦ ﹷ� ْﺸ�ﹷ�ﹹ ﹷ
ﻭﻥ �ﹻ ﹷﻌ ْﻩ ﹻﺪ ﺍﷲﹻ ﹷ
ﻥﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ��
�
�ض و چ �ح د �یݙݙت خ� ِد نن ٓآ خ � ت
�ت ِو چح )آ� � خ تَ ����آن ح�دآن ���ن � ����ی َر ت �م دے ِ �
�
ﹷﻭأﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﺛﹷ ﹷﻤﻨ ﹱﺎ ﹷﻗﻠﹻﻴ ﹱﻼ أ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﻻﹷ ﹷﺧﻼ ﹷﹷﻕ
�ت دے � ِد ی���ن ن ��� ت�ان ِو چ���ن( ُا ن ���ان دا ��� �ئٔئ ِ���ہ ن��ہ ہ�����ئَ ،ا ت
�
ے ا� ت�� ی�ا ت
ﹻ
� ﺍﻵ�ﹻﹷةﹻ ﻭﹷﻻﹷ ﻳﹹ�ﹷﻠﹽ ﹹﻤ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷﻭﻻﹷ ﻳﹷﻨ ﹹﻈﺮﹹ ﹷﻩﹹﻢْ �ﹻ
ب�� � ظ
.77
�� ِ� ���م � یل��یَ ،ا ت
�
ے ےن � ݙݙڳ �یب ٘ن�ہ ن��ہ ُا ن ���ان ن���ل ��ڳا��ھ ��� ی ���یَ ،ا ت
�
ے ن��ہ ُا ن ���ان ُا ت
ﹻﻟﹷﻴْﻩﹻﻢْ ﻳﹷﻮْﻡﹷ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﻭﹷﻻﹷ ﻳﹹﺰﹷﻛﹽﹻﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ
کت � � �� � �
ڈݙادھ�ا َدرد ن���ک
�د ڈ ن��ہ ُا ن ��ان ���ن )���ناہ�ہ�ن( � نُ��ن پ���ک �� ی � ی ،اِ ی��ہ ُا ن ��ان � � � ��ت
ﺍﺏ أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ
ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
�ذذاب � ہ
ے )(٧٧۔ ع ب
ے ،ب��� او ��� ُ
اب ���ن پ�� ٹ�ھ�د ی �نن ے �ب�� ش�ک ُا ن ���ان ِو چج ِہ� ہک �ٹ����ی ِا ی ���ہ � ب ���ہ ی � ہ
�
َا ت
ت ب ﹷ��ﻘ ﹱﺎ ﻳﹷﻠ ﹹْﻮ ﹷ
ﻭﻥ أﹷ ْﻟ ﹻﺴ ﹷﻨ ﹷﺘ ﹹﻩ ْﻢ ﹷإﹻﻥﹽ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﻟ ﹷ ﹻ
ﹷ
� � � �� ج ُ
اب دے ے پ� ڑ�ھ ِ�د جن ،ت���ن ب ��� تُ ���ان ُاو���ن ِوی � ت�� ب �ن ���ن ِو� ڑ�ڳاز ت و � ��� زز ب ﺎﺏ ﹷﻭ ﹷﻣﺎﺎﺏ ﻟ ﹻ ﹷﺘ ْﺤ ﹷﺴﺒﹹﻮ ﹹﻩ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ ﺑﹻﺎ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ .78
�
� َ ب��
ے او َاہ� ِد جناب ِو چ���ن اص���ن ن � ی�نن ہ��� ن��داَ ،ا ت
�
ت ب �� � او �
ت
ے اَ �،� ِو چ���ن دا � ﺎﺏ ﹷﻭ ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﻩ ﹷﹹﻮ ﹻﻣ ْﻦ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹻﺪ ﻩ ﹷﹹﻮ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
)(٧٨۔
�� �
� ���ک اِ ئ ن��� � ،ت���ن ِا ی ���ہ � � �� � ��� ہ َ �� ٻس بِ���ہ� ُا ��� �ئٔئ ِا �یب ن�دے ب���د َول ِوئ ِپ ��� َو � ٘ن ٻ � ﹷﻤﹷﻦْ ﺗﹷﻮﹷ�ﹽ ﹷ ٰ� ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻓﹷأ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﻩﹹ ﹹﻢ
ڑ
.82
��ن ) َ ب��د ���دار( ہ �
�� ف�� ِد نن )(٨٢۔ ��ف�م ن ﻮﻥ
ﹷ ﻘﹹ ﺳ
ﹻ ﹷﺎ
ﻔ ْ
ﻟ ﺍ
ُ�
� ی��ا اِ ی��ہ ���ک ا� دے ِد ی �ن جن دے ِع���وہ ��� �ئٔئ ِ �ن� ی�ا ِد ی �ن جن چ�� ہ� ن� ِد جن ج�ا�� ن���ہ ج��� ج ��ھ ﻮﻥ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ أﹷ ْﺳﻠ ﹷﹷﻢ ﹷﻣ ْﻦ �ﹻ� أﹷ ﹷﻓ ﹷﻐ� ْ ﹷ� ﺩ ﹻ ﹻ
ﻳﻦ ﺍﷲﹻ ﹷﻳ ْﺒ ﹹﻐ ﹷ .83
�ب ِ ت ��� ی�ا ت���ن ُاون �� نُ��ن ے بِ���ہ�ا اِ س���م �� ُ��ن ع���وہ �� ہ� ینن �
ے د ی �ن جن دا ��ا� ب
ٻ ن
�
َا ت ﹷﻭ ﹷﻣﻦ ﹷﻳﺏ ْ ﹷﺘ ﹻﻎ ﻏﹷ� ْ ﹷ� ﺍﻹ ﹻ ْﺳﻼﹷﻡ ﹻﺩ ﹻﻳﻨ ﹱﺎ ﹷﻓﻠ ْﹷﻦ
ڑ
آون وآ� ی��آن ِو چ ���ن � � آو ت �� ب��ل خ��ہ ِ ی �کب ت�آ و ی ���ی ،ت
�
ے آو ٓآ خ � ت
�ب ِو چخ ِوی ��آ ٹ��� چخ� ݨ ﺍﻵ�ة ﹻ ﹻﻣ ﹷﻦ
.85ﹹ� ْﻘ ﹷﺒ ﹷﻞ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ �ﹻ� ﹻ ﹷ
ہ�
����ی )(٨٥۔
ﻳﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
�م ���ن ِ �� ی�� ی �نن ہ�ہدآ �تیت د �یݙت�دےِ ،ج ���ہ�ی آ ی �� ج ِ��
آ� ُآون ت �ق ُ
ون دے �آن � جن ٓآ ݨ ڑ ت ڑ ن ﻒ ﹷﻳ ْﻩﺪﹻى ﺍﷲﹹ ﻗ ْﹷﻮﻣ ﹱﺎ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
� ُ
ے ،ج��� ے ،ج�ا�� ن���ہ ُا ن ���ان ���ا ہ ��ئ ݙݙݙ ے َر ��ئ ہ �
�� �ئٔئ � ہ ب���د �� خ�� ِا خ �خ ت� ی�ار ��� �یب خ�دی � ہ ﺍﻟﺮﹽﹷﺳﹹﻮﻝﹷ ﺣﹷﻖٌ
ﹽ ﻤﹷﺎﻧﹻﻩﹻﻢْ ﻭﹷﺷﹷﻩﹻﺪﹹﻭۤﺍْ أﹷﻥﹽﹷ
�� �
.86
ے ُآ ض ���آن �� �ھ وآ �
ضح ض �� ش�آ ض �ب ی�آن ِوی ٓآ �ےَ ،آ ت �ب�� ش�ک ِآ ی��ہ ر���ل ب���� ت�� � ہ ﹷﺟﹷﺂءﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﻟْﺏﹷيﹽ ﹷﻨﺎﺕﹹ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻻﹷ ﹷﻳ ْﻩﺪﹻى ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮ ﹷﻡ
ﹻ
ات � ق ُ� ظ � � ہ ﹷ
ت ن � ی�نن د �یݙݙت ن�دا ) (٨٦۔ ے ا� ��ا ��ان ِدی ت ��م ��ن ہ�ہد �ی ت چچ�� ی�ان ِ �� ننَ ،ا ت ﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
� ہ
� او ���ک ِ �� جن ِج �� ز� ہ�ان ِدی ��ززا ) ج ���زا( ِا ی��ہ � ہ
ے ج ��� ُا ز ���ان ُا ت
ے ا� اِ � ��� ہ
ﹷ
ﹹﻭْﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﺟﹷﺰﹷﺁﺅﹹﻩﹹﻢْ أﹷﻥﹽ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﻟ ْﹷﻌ ﹷﻨ ﹷﺔ ﺍﷲﹻ
ب پ َ �ب��ئ َوس ِ�دئ � ہ ��� �
ِد ی���ن�� ،ف� شس� تب ی�ان ِدئ ،ت
ے ے س�ار ی���ن �بب ف�د ی���ن ِدئ � ف ت .87
ﺱ أﹷ ْﺟ ﹷﻤﻌﹻ� ﹷﻥ ﹷ
ﹷﺍﻟْﻤﹷﻼۤÒﹻﻜﹷﺔﹻ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽﺎ ﹻ
)(٨٧۔
�،ے ُا ن ���ان �����ان دے ِب ���ہ�ے ِا �یب�دے ب ���د �ت�� ��ہ ��� �ب ِ ت�� ��
�
���ا ٔ ﻳﻦ ﹷﺗﺎﺑﹹﻮﺍْ ﹻﻣ ْﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﹷ
ب � ئ ��� ٔ
ب ت ٔ ب ن ڑ
ﻻﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ .89
�� ُ
خص ���ن ا� ِدی راہ �� خُ��ن آب وآ��� ! تُ���ان ُاون ش �
ٓآ��ھ ݙݙݙ ے ،ب��� آے � ت�� ب
ﻭﻥ ﹷﻋ ْﻦ
ْﻞﹷ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹻ ﻟﹻﻢﹷ �ﹷﺼﹹﺪﹽ ﹷ
ﹹ ﹹﻞْ ﻳٰأﹷﻩ
ج�
�آن ِ ��� جن ٓآ��دے ،پ َ �� ہ��دو ج ��� آو ِوی �� �ن �ٹّ ���
� رآہ �� ِآ ی �� ج �� ی��ن َ �� یلن ٘ن�دے ہ �
�� ِج���ہ�آ ج �
ن ن ٹ
ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ ﹷﻣ ْﻦ ﺁ ﹷﻣ ﹷﻦ ﹷﺗ ْﺒ ﹹﻐﻮﻧ ﹷ ﹷﻩﺎ ﻋ ﹷﹻﻮﺟ ﹱﺎ
� ہ ہ ��
�ون دے( ���اہ ِ �� ی��ےَ ،ا ت
ے � ،تُ���ان خ���د ُ)او خ��دے ِس� ّد� ُ�� ݨ�گ َو � ٘خ ڄ �
� ڄ .99
ﹷأﹷ� ﺷﹹﻩﹷﺪﹷﺁءﹹ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺍﷲﹹ �ﹻﻐﹷﺎﻓﹻﻞٍ ﻋﹷﻤﹽﺎ
ﹷ
� �
ے غ � ی�ننِ ،ج���ہ�ے ج ��� ��� �یت غ�دے ادے ُا غ ���ان َ �����ن �� غُ��ن ع� غ �
غافل ��ا ٔ ا� تُ �� ہ� ڑ ݙ
ڑ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
َو ّدو ! )(٩٩۔
ہ� ج �
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ت ی��ے �� ،ی��� تُ ���آن ِآ ج ��ئ �ٹ����ئ دآ ٓآ ��� ی�آ آے ������ جِ���ہ�ے ج ��� آِ ی �� ج ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹ ۤﻮﺍْ إﹻﻥ ﺗﹹ ﹻﻄﻴ ﹹﻌﻮﺍْ �ﹷ ﹻ �ﻘ ﹱﺎ ﹷ
أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ٹ
اب ڑ ڳد �ئتئ ڳ �� ٔ�ئ � ہ ے ِب ��� ہ� ُ
ان ���ن ��� � � � � � ﻦﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﻳﹷﺮﹹﺩﹽﻭ ﹹﻛﻢ
ے،
ت ب ِ َ � جن ِ ��دا ِب ��� ہ ڑ�ئ ُا ن ��ان ����ان ِو چ ���ن ہ ن ﹹ .100
ِ��� ���ن آو ُ�� ہ�آ���ن ِآ ی �� ن ِ�� ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ إ ﹻ ﹷﻳﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ � ﹷ ﹻ ﹻ
ون دے ب���د ِوی َو�� ��آ ��ف� � �بب ݨ�آ � ف ِ� نن ) (١٠٠۔
ﻳﻦ
ﺎ� ﹷ
�آن � نن ٓآ ݨ ت ت
� ُ
ے تُ ���آن ِ �� ی�� ی �نن �� خ�� ِآ خ �ج ت� ی�آر ��� ِ � خ���� َ ،ڄج� ݙڄدآن ج ��� تُ �� ہ�آ���ن آ� ِد ی���ن ٓآ ی��� ت���ن�
َآ ت
ﻭﻥ ﹷﻭأﹷ� ﺗﹹ ْﺘ� ٰﹷ� ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ
� ﹷ ﻒ ﹷﺗﻜْ ﹹ ﹹ
ﹷﻭ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
ادے ِو چج ��� ج���د � ہ
ے، �
ے ُاو ن��دا ر���ل ِوی تُ�� ہ� ڑ ݙ
�
پ�� ڑ�ھ ت
ے ُس� ݨ�ا ی���ن ِو �یت ن� ِد جن َا ت
.101ﺁ ﹷﻳﺎﺕﹹ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﻓ ﹻﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹹﻟ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ ﹷ� ْﻌﺘﹷﺼﹻ ْﻢ
� �بب�دے ِ ت ���ی و �یب�د جن ���ن �ب��ک ُا �� ُ
�ان ���ن ّ�� ب� � ب��
ن � ش ِ ٘ن ِ ت ے ِ � ہ ڑ�ے �� ا� دے � َ � ن َا ت
�ﺍ ٍﻁ ﹽﻣ ْﺴ ﹷﺘﻘ ٍﹻﻴﻢ
ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ ﻩﹹﺪ ﹷﹻى إ�ﹻ ٰﹷ� ﹻ ﹷ
�
ت ��� ݙݙد �یتی و ی ��ی )(١٠١۔ ات �
ِس�د �ی راہ ِدی ہ�ہد �ی ت
ِ
� � ُ � �� �
� ِ ت ��ی ت
�
ے ت ����ٹا پ ����ٹی َر ���، ے ��ں � � �ٹ ��
ت دے( َر ّ ات �
ے ا� دے )ہ�ہد �ی ت
َا ت ﹷﻭﺍ ْﻋﺘﹷﺼﹻ ﹹﻤﻮﺍْ ﺑ ﹻ ﹷﺤ ْﺒ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ ﹷﺟﻤﹻﻴﻌ ﹱﺎ ﹷﻭﻻﹷ
ِ�
�
ے ے ی���د ِ ی �کت ت�ئ َر���آ ٔ
ےٓ ،آ پ �ت ݨ� ینن ُآ ت
� � �
��آ ٔ
ےَ ،آ ت � ��ف� ت
� ف��ہ ت ��ئ َو ٘ف ڄ
� �
ے ��ف� ت
� َآ ت ْ�ﻭﺍْ � ْﹻﻌ ﹷﻤ ﹷﺔ ﺍﷲﹻ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ إﹻﺫْ
ﹷ�ﹷﹽ ﹷ ﻗﹹﻮﺍْ ﹷﻭﺍﺫ ﹹ ﹹ
�
� دے د ش �� جن ت� وئ ا� دئ ُاون ن ���� ُ
ت ���ن ج��� ِج���ہ�ے و ���� ﹷ
� تُ���ان ِہ� ہک �� � � ٔ ڑ ت ِ ِ ﻒ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ ﹹﻗﻠﹹﻮﺑﹻﻜﹹ ْﻢ ﹹﻨْﺘﹹﻢْ أﹷﻋْﺪﹷﺁءﹱ ﻓﹷأﹷﻟﹽ ﹷ .103
�
ب ݙ ٻد �یتی �� َ ،ٻس ُت ���اں ادے ِد��ں ِو چح ���ہ� ���بب َ ��� ہ�ہ�وے ،ت���ں ُاوں تُ �� ہ� ݙ ٻ
ﻓﹷأ ﹷ ْﺻ ﹷﺒ ْﺤﺘ ْﹹﻢ ﺑﹻﻨ ْﹻﻌ ﹷﻤﺘﹻﻩﹻ إ ﹻ ْﺧ ﹷﻮﺍﻧ ﹱﺎ ﹷﻭ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷﻋ� ٰﹷ�
ِ ت ت
��� ی�آ ِو ی ���ی � ،ی��آ تُ���آن ِآ ی �� ن ِ�� پ ﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺍﺳْﻮﹷﺩﹽ ْﺕ ﹹﻭ ﹹﺟﻮﻩﹹ ﹹﻩ ْﻢ أﹷ ْﻛ ﹷ ْ
�ﺗﹹ ْﻢ ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ ﹷ
ون دے ب���د ِوی ��آ ��فِ� �آن � نن ٓآ ݨ ُآ ف ���آن �� فُ��ن ُ پ � .106
ﺍﺏ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ
إ ﹻ ﹷﻳﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ ﻓ ﹹﹷﺬﻭﻗﹹﻮﺍْ ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﺬ ﹷ
ِ ت�� ٻ�� � َ� ٻ ُ چ ّج�
ذاب ِا ی �ںں ��ٻا��ھ دا ب ��� تُ ���اں �� ذ�� ��� �یب ٘ذ�دے � ݨں � �� ع�د ب ے؟ �س � � ی �ی � ہ
� ﹷ
ﻭﻥ ﹷﺗ ْﻜ ﹹ ﹹ
�� ہ
� ِ �� ی��ے )(١٠٦۔ ِر � � ہ
� ُ�
ے س�ار ی���ن ���ا �م� ی�ان سبب ا� دا � ہ
ےَ ،ا ت ے ِب ���ہ�ا ب ��ھ زر �م ین جن ِو چج � ہ
ے� َ ، �
َا ت ﺕ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ .109ﹻﻟ ﻣﹷﺎ �ﹻ ﹷ
� ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ
ڑ
ے ُا ف ���ان ِدی � �ب��ک ب ���ہ�ے ُ ���ف� ��� �یب�د جنُ ،ا �� ُ
�ان ���ن ُا ف ���ان دا م��ل َا ت
ﹷ
ف ٘ف ِ ڑ
ِ � ش ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﻟ ْﹷﻦ ﹹ� ْﻐ�ﹻي ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﻥﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ﷲ ﹷﺷ ْﻴﺌ ﹱﺎ
ے ِا � ��� ہ
� ���ک ب َ ���ا �
ے ذب� ی� ذار ذ � ی�نن ��� س�ڳڳ دیَ ،ا تَاو��د ا� �� ُ��ن دری وی � ﹻ
ﹷﻣْﻮﹷﺍﻟﹹﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ أﹷﻭْﻻﹷﺩﹹﻩﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍ ﹻ
ب ذ ذ
.116
ہ��� کت� ہ� � ہ ہ ﹷ
�ﹻﻚﹷ أﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹹ ﺍﻟﻨﹽﺎﺭﹻ ﻩ ْﹹﻢ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷأﹹﻭْﻟﹷـٰ
� َر � ِ� نن )(١١٦۔
ِو چچ َر �� ݨن واے ِ �� ننِ ،ا ی��ہ ُاو ن��دے ِو چچ � ی ش�ہ � � � � ت
ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
ُ�
�ج ��� �یث ٘خ�دے ِ� �ث ی�ن جٔنُ ،او خ��دئ ���ثال اِ ی��ہ ���ک ِج���ہ�ا ج ��ھ ُد خث� ی�ا ِدئ خر خ��د��ئ ِو چج خ�� چ ﻞ ﹷﻣﺎ ﻳﹹ ْﻨ ﹻﻔ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ �ﹻ� ﻩﹻـ ٰ ﹻﺬﻩ ﹻﺍ ْﻟ ﹷﺤ ﹷﻴﺎة ﹻ ﹷﻣ ﹷﺜ ﹹ
ڑ
ق ہ� ّ�� ��ا وا ٘� �� ڳ��ن � ہ ج ُاون ہ �
ررھ ے ِج � ی� ن�دے ِو چج � � پ����� ��وےُ ،اون ق ��م ِدی ڑ ﹷﻞﹻ ﺭﹻﻳﺢٍ ﻓﹻﻴﻩﹷﺎ�ﹻ أﹷ ﹷﺻﺎﺑﹷ ْﺖ
ٌﹽ ﺪﹽﹹﻧْﻴﹷﺎ ﻛﹷﻤﹷﺜ
� � ظ�� ے ُ � �� ����
ے ب��� ب���دےَ ،ول ُآو���ن تب� ب�آہ ت ے � م ��� �یب ن�دی � ہ ب ُآ ت � ِب��� ہ ڑ�ی ب��� ٓآ پ
�
ُآ ت � ﹷﺙ ﻗ ْﹷﻮﻡ ٍﻇﹷ ﻠ ﹹﹷﻤ ۤﻮﺍْ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ ﻓﹷأﹷﻩْ ﹷﻠ ﹷﻜ ْﺘ ﹹﻩ
.117ﹷ ْ
ب ظ�� � � �
ب ے آ� � م خ � ی�نن ِ ی �کب ت�آ ب ����ہ آو خ ���د ٓآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ ے َر��ھ ݙݙد �ی��ےُ ،آ خ ���آن ُآ ت ��� ت ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﻇﹷ ﻠ ﹷﹷﻤ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷﻭﻟﹷـٰﻜ ْﹻﻦ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ
� ظ�� ﻳﹷﻈْ ﻠ ﹻ ﹹﻤ ﹷ
ے � م ��� �یت ن�دے َو ّد نن )(١١٧۔ ُا ت ﻮﻥ
�
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن ی��ے ! ٓآ پ �ب ݨب ی�آن �� نُ��ن ��ٻ���ہر دے �بب ن�د ی���ن آے ������ جِ���ہ�ے ج ��� ِآ ی �� ج
ڑ
چچ� � � � ُ�
ص��ن ز��ہ ُ � ِ� نن ��ن ِؤ چچ َا � ے ب�� ب���د ݨراردار ز��ہ �بب ݨ� ٔاؤِ ،ا ی��ہ تُ �� ہ�ا���ن ت �ب�باہ ت
��ن ز ﹷ
ﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻻﹷ ﺗﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹹﺬﻭﺍْ ﺑ ﹻ ﹷﻄﺎﻧ ﹷ ﹱﺔ
اِ ی��ہ ت���ن او ��ڳا��ھ چ �� ہ� ٘ن� ِد جن بِ���ہ�ی تُ�� ہ�ا���ن ڑُ ڳدّ ���ا ���ے� ،ب�� ش�ک ُا ن ���ان دے ُ�� ٘ن�ہ ﹻﻦْ ﺩﹹﻭﻧﹻﻜﹹﻢْ ﻻﹷ ﻳﹷأْﻟﹹﻮﻧﹷﻜﹹﻢْ ﺧﹷﺒﹷﺎﻻﹱ ﻭﹷﺩﹽﻭﺍْ ﹷﻣﺎ
ﹹ
ڑ
� ُ �
س ی� ضب ی�ان �
ے ِب ���ہ�ا ب ��ھ ُا ض ���ان ِ � جکب� ے � ظ ِت � � �
�� ضُ��ن ُ ب � ض ض
ڑ
�َ ،ا ت ��ضاد ��ا ��ہر � ئ ِوئ �ُ � � � ٔ �ض ت ﺕ ﺍﻟ ﹷْﺒ ْﻐ ﹷﻀﺂ ﹹء ﹻﻣ ْﻦ أﹷﻓ ﹷْﻮﺍﻩﹻﻩ ﹻ ْﻢ
ﹷﻨﹻﺘﹽ ْﻢ ﹷﻗ ْﺪ ﺑﹷ ﹷﺪ ﹻ
.118ﹹ
َ� � �� ُ ج�� � ہ ج
ع ت�ل �� نُ��ن �م ِ �� نّ�� ،ت���ن ے �� ،ی��� ُت ���ان � ے او ت���ن ڈڈ ی ر � ھ ��� ِٔو چج ُ���ا ی��� ہ � ﹹ ﻗﹷﺪْ ﺑﹷيﹽﹷﻨﹽﺎ ﹷ�ﻜﹹ ﹹﻢ
ﹷ ﻭﺭﹹﻩﻢْ أﹷﻛْ�ﹷ �
ﺎ ﺗﹹﺨْ�ﹻ� ﺻﹹﺪ ﹹ
ﹹ ﹷﻣ
�
آن ��� ڑ ݙݙ � �ئ ِ �ن نن
ے � �ب ی� ن� �
� ٓآ پ �ئ ݨب ی�آن ن �� ش�آ ن �ب ی�آن ���ل پ�� ڑ�ر ت ت ت �� ت� ی�� َآس�آن ُ �� ہ�آݙے � �ک �ب�
� ݙ ڑ ت ت
ﺕ إ ﹻ ْﻥ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷ� ْﻌﻘ ﹻ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ ﺍﻵ ﹷﻳﺎ ﹻ
ِ
)(١١٨۔
�س �
ے او َ ی��کدم ج�� ش ج �� ی��� تُ���ان ِدل �َ ��� ڑ�ا ���و َا ت
ے َا� �� نُ��ن ڑ ݙدردے َر ہ�� ُ�وَ ،ا ت
� ﹻ
ﺘﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻭﹷﻳﹷأْﺗﹹﻮﻛﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ ﹹﻭﺍْ ﻭﹷﺗ
�ﹷ� ۤ إﹻﻥ �ﹷﺼْ�ﹻ � ﹷ
ے چ ���ھ ٓآو نن ��� ،ن ُآ ت ���آن ُ �� ہ�آݙآ رب خ�آص خ ���آ �یخی وآ�
� .125ﹷﻮْﺭﹻﻩﹻﻢْ ﻩﹷـٰﺬﹷﺍ ﻳﹹﻤْﺪﹻﺩْﻛﹹﻢْ ﺭﹷﺑﹽﹹﻜﹹ ْﻢ ﺑ ﹻ ﹷﺨ ْﻤ ﹷﺴ ﹻﺔ
ے ش ت ڑ ݙ َ ّب خ ت ِ ڑ خ���ل تُ �� ہ� ڑ ݙ
آݙے ُآ ت
� پت�
��ز� شس� تت ی�ان ِو پ���ن � زج ج ��ہرزار ��ز� شس� تت ی�ان ز���ل تُ�� ہ�ادݙݙی َم�دد ��� ی ��ی )(١٢٥۔ ۤﻑٍ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟْﻤﹷﻼۤÒﹻﻜﹷﺔﹻ ﻣﹹﺴﹷﻮﹽﹻ ﹻﻣ� ﹷﻥ
� کب � ظ �
ے ا� ِا ی��ہ ) خ��ام( ِا �ی�� ی �نن خ � ی�نن ِ ی �کب ت�اِ ،ا ی��ہ تُ�� ہ�اݙݙݙ ے � � � ��ت
� ِہ� ہک خ ��� ش خ �� ب�ری َا ت ﹷﻣﹷﺎ ﺟﹷﻌﹷﻠﹷﻩﹹ ﺍﷲﹹ إﹻﻻﹽﹷ �ﹹ ْ ﹷ
� ٰى ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ
� تَ� ّ � ے��� ،ن ج ��� �� ہ�ادے د ُ �
��ی ِ ت �� ی��ےَ ،ا ت
ے اِ ی��ہ م�دد ��ن ���ن اِ �یت ن�دے ن���ل � ِ تُ ݙݙ ہ ت
ﻭﹷﻣﺎ ﺍﻟﻨﹽﹷ�ْﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﹹ
ﹻﺘﹷﻄْﻤﹷ�ﹻﻦﹽﹷ ﻗﹹﻠﻮﺑﹹﻜﹹﻢْ ﺑﹻﻩ ﹻ ﹷ .126
ﹹ� ْﻔﻠ ﹻ ﹹﺤ ﹷ
ﻮﻥ
� تب� ی�ار ِ ی �کب ت�ئ ڳ �� ٔ�ئ � ہ
ے کب � � � �
ے ُاون ب َ ��ا � فُ��ن ڑ ڳݙروِ ،ب��� ہ ڑ�ئ ب ��� ��ا � فِ�ان � � � ��ت
َا ت ﻳﻦ ﹷ
ﹻيۤ أﹹﻋﹻﺪﹽ ْﺕ ﻟ ﹻ ْﻠ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ .131ﹷﹽﻘﹹﻮﺍْ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺭﹷ ﺍﻟﹽﹷ�
ے � ی��ا �ئٔئ ��� َ ٻ �� ہ� ن� ِد جن ،ی��� َا پ �ب ݨ� ینن � ت�� ِو چج ے او ���ک ِب ���ہ�ے ب ��� ٻج�دان �
ب َڑٻ
�َا ت
ڑ
ﻳﻦ إﹻﺫﹷﺍ ﻓ ﹷﹷﻌﻠﹹﻮﺍْ ﻓﹷﺎﺣ ﹻﺸﹷ ﹱﺔ أﹷ ْﻭ ﻇﹷ ﻠ ﹹﹷﻤ ۤﻮﺍْ ﹷ
ﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے ٓآ پئ� ݨب ی�آن � خ��آہ�ہ�ن ِدئ �
� ���ن ی���د ��� �یب ٘خ� ِد نن ت خ���د ��� �ئٔئ ب���آ �ئٔئ ��� ����د نن��� ،ن َآ ُ
ت ڑِ ُ
ب� �ﻭﺍْ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ ﺫ ﹷ ﹹ
ﹷ�ﻭﺍْ ﺍﷲﹷ ﻓﹷﺎ ْﺳ ﹷﺘ ْﻐ ﹷ ﹹ
��ن ���خاہ خ �� ش ی�ب خ�دےَ ،ا ت
�
ے او ِب ���ہ�ا ݨ
��ا � �ب ی�ا �
ِ گد جن ،ب َ ����� َا� �� خُ��ن ِ �
� خ� ِ���ا��خی �
ڑ
.135
ﹷ
ﻢْ ﻭﹷﻣﻦْ �ﹷﻐْ�ﹻﹹ ﺍﻟﺬﹽﹹﻧﹹﻮﺏﹷ إﹻﻻﹽ ﺍﷲﹹ
ﺬﹹﻧﻮﺑﹻﻩ ﹻ ﹷ ﹹ
� � � � � ُ�
ے او ت���ن اِ ی��ہ ��ڳا � ی�نن ے َا ڑر ن � ی�نن َو �یت ٘ن�دے َا ت ج ��ھ ��� ��� ِد جن ُاو ن��دے ُا ت
ڑ
ﹷﻟﹷﻢْ �ﹹ�ﹻﹽ ﹹ ﻭﺍْ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹷﻣﺎ ﻓ ﹷﹷﻌﻠﹹﻮﺍْ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
ڄ�ڄا ݨ�� ِد نن )(١٣٥۔
ے ب ��
ِ��
َا ب �جل دا و��تب � � ج�ج ُ �ج �ک
ﹷﻣﹷﺎ �ﹷﺎﻥﹷ ﻟﹻﻨﹷﻔْﺲٍ أﹷﻥْ ﺗﹷﻤﹹﻮﺕﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﺑﹻإﹻﺫْ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ
�اب دا ِارادہ ��ث دے ا� ب
� د ئٔ ئ
� �� � ���ی �
ت اَ ، �
�ب
�
ب ُ نی � � �ٔ ت
ﹷﺎﺑﺎﹱ ﻣﹽﹹﺆﹷﺟﹽﹷﻼﹱ ﻭﹷﻣﹷﻦْ ﻳﹹﺮﹻﺩْ ﺛﹷﻮﹷﺍﺏﹷ ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ
ﹹ
� ج� ی�� � ئ � �
�ت َر � ی�ت خ�دے ت���ن ُآو���ن ِآ �یت خ�دے ِو چ ���ن ݙݙد ��ی��ن چج�آَ ،آ ت
ے � � �� �ٔئ ٓآ خ � ت .145
ﺍﺏ ﹻ ﹷ
ﺍﻵ�ة ﹻ ﻧ ﹹ ْﺆﺗﹻﻩﹻ ﹻﻣ ْﻨ ﹷﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻣ ْﻦ ﻳﹹﺮ ﹻ ْﺩ ﺛﹷ ﹷﻮ ﹷ
س� � �
�اؤن ݙݙد ��ی��ن چ�چاَ ،ا ت � � دا �ث� ب چ�
ے َا بل�ب ت�ہ ث � � ݨ
��ن �اب � ہ� ن�دے ت���ن ُاؤ ��ن ُا ت � ٔ ﻳﻦ ﹷ
ﺎ� ﹷﹹﺆْﺗﹻﻩﹻ ﻣﹻﻨْﻩﹷﺎ ﻭﹷﺳﹷﻨﹷﺠْﺰﹻى ﺍﻟﺸﹽ ﹻ ﹻ
وا��� ُ
اں ���ں جج�لدی ج ���زا ݙݙد ��ی��ں )(١٤٥۔ ی
ب دے ڈد� ی�ر س�ارے �بب ن�دے ِوئ ُا ن ���ان ے �� ٔ�ئ ن �ب ب�ئ ب ����ان ��� ٔ �ب ی�
�
َا ت
�َ ،ر ب ڈ � ٘ن ﻮﻥ
ﻩﹹ ﺭﹻﺑﹽﹻﻴﹽ ﹷ
ﹹ ﻣﹷﻌ ﹷ
ﹷﻳﹽﹻﻦْ ﻣﹽﹻﻦْ ﻧﹽﹷ�ﹻيﹽٍ ﻗﹷﺎﺗﹷﻞ ﹷ
پ� ہ�� ے ا �� ُ ت��� ہ
�� ی� فف ِوئ � پ � �ئ َ ،پ��� او ف��ہ
�ان ���ن ا� دئ راہ و چچ ت ��
ِ ِ � ف� َ �� نن َا ت
ف���ل � � � � ٔ ﹷﻛﺜ ﹻ ٌ�� ﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﹷﻭ ﹷﻩﻨﹹﻮﺍْ ﻟ ﹷﹻﻤﺂ أﹷ ﹷﺻﺎﺑﹷ ﹹﻩ ْﻢ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ
ے ��ہ ُا ن ���ان �� نُ��ن َد � � �ب ب ��� ے ��ہ �ہ�ب ݨ� ینن ت �� ���
.146
� � � �ب� �
ب تق�دم ب
ث ت
� ،ا� ��� �ب
ن ت اَ ، �
ٔ �� ھ ّ� � ٔ
� َ ،ا ت ن ڈد � � ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷﺿ ﹹﻌﻔﹹﻮﺍْ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﺍ ْﺳ ﹷﺘ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻭﺍﷲﹹ
ر ہ ��ن وا��� ُ
ان ���ن � ن� ی�ار ��� �ین ن�دے )(١٤٦۔
ﻳﻦ
ﺤﹻﺐﹽﹹ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﺑﹻﺮ ﹻ ﹷ
ی َ ݨ
ے ج ��� ُآ ن ���آن ٓآ ��� ی�آ ے ن��ہ ِ ہ ��ئ ُآ ن ���آن ِدئ ��� �ئٔئ ��ڳآ��ھ��� ،آ ٔ
ے ِآ �یت ن�دے � ہ
� �
َآ ت
ﹷﻣﺎ �ﹷﺎﻥﹷ ﻗﹷﻮْﻟﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻻﹽﹷ أﹷﻥْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺭﺑﹽﹷ ﹷﻨﺎ ﺍﻏ ﹻ ْ
ْ�
� � �
ے �م ِو چچ ب ٓآَ ،آس�آذݙݙ ے � ذ��آہ َآ ت
ے َآس�آذݙݙ ے ذذ � �� ٔ َآس�آذݙݙ ے َر ّب ﹷﻨﹷﺎ ﺫﹹﻧﹹﻮﺑﹷﻨﹷﺎ ﻭﹷإﹻ�ْﹷﺍﻓﹷﻨﹷﺎ �ﹻ �ۤ أﹷﻣْﺮﹻﻧﹷﺎ ﻭﹷﺛﹷﺒﹽ ْﹻﺖ
�� ب
.147
ب تَق�دم َر��ھ �
ے َاس�ا���ں ��� �ب َاس�ا ݙݙد ی���ں خر ی���د ت �ب ی�اں َاس�ا���ں خ �
ب
ث ت ت اَ ے، د
ݙݙ سث أﹷﻗ ﹷْﺪﺍ ﹷﻣ ﹷﻨﺎ ﻭﺍ ْ� ﹹ ْ
�ﻧﹷﺎ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻ
ج �
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن ی��ے ! �� ی��� تُ���ان ُا ن ���ان �����ان دا آے ������ ِج���ہ�ے ج��� ِآ ی �� ج
ڑ ﹷ
� �
ﻳﻦ
أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮۤﺍْ إﹻﻥْ ﺗﹹﻄﹻﻴﻌﹹﻮﺍْ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
آݙے � � � �� � ���
� �� ی�ر ی �نن � � ہ�� َ���
�� ٔ ِ �ن جن ٓآ �� ی�آ �م �ت یّ�آ ،ت���ن آو تُ �� ہ�آ���ن تُ �� ہ� ڑ ݙ ِج��� ہ ڑ�ے ��آ �ف� � ت � � � ٔ
ﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻳﹷﺮﹹﺩﹽﻭ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻋ� ٰﹷ� أﹷ ْﻋ ﹷﻘﺎﺑﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻓﺕ ﹷ ْﻨ ﹷﻘﻠﹻﺒﹹﻮﺍْ
ِ���
ﹹ
ے ِو چچ َ ���
.149
�
ے و ��ی��
ت ݙٹݙ ت ت
�)اِ س���م �� نُ��ن( ِپ ��� ی�ر � ن ِ� ننُ ،ا ���ٹا تُ���ان َوݙٹݙ ے ���ا ٹ
ِ ﻳﻦ ﹷﺧ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
)(١٤٩۔
و �یت�دے ہ�ہ�وےِ ،ا ی��ہ �ت��ر ی �نن ڄج� ڑدڄان ج ��� تُ ���ان خ ���د ہ �� ّ�
� ﹷﻟﹷﻘﹷﺪْ ﺻﹷﺪﹷﻗﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﻭﹷﻋْﺪﹷﻩﹹ إﹻﺫْ ﺗﹷﺤﹹﺴﹽﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ
ت ہ�ہ�ر ِ ڄ �� ی��� ہ
ےَ ،ا ت
ے
ﹹ
ت ڑ خ
ﹻإﹻﺫْﻧﹻﻩﹻ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰ� إﹻﺫﹷﺍ ﹷﻓ ﹻﺸ ْﻠﺘ ْﹹﻢ ﹷﻭ ﹷﺗ ﹷﻨ ﹷﺎﺯ ْﻋﺘ ْﹹﻢ �ﹻ�
ے تُ ���آں � ت ڑ ݙد �ت��� ہ ج� َ�� ���� پ� َآص�ل ���آ � �م�
ےَ ،آ ت � دے � ت ت� ٓآ �س ِو چج �� ی� ڑڑآ � ت
ﹷ
يْﺘﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦْ �ﹷﻌْﺪﹻ ﻣﹷﺂ أﹷﺭﹷ�ﻛﹹﻢْ ﻣﹽﺎ ﹷﻣْﺮﹻ ﻭﹷﻋ ﹷﺼ
ُ� ﹷ
ف��� ��ف�م�� �یفی ِ ی �کب ت�ی ،ب���و ب ���د ِا ی �نن ��ڳا��ھ دے ب ��� ِب ���ہ�ا ب ��ھ تُ ���ان چ َ �� ہ� ف�دے ہ�ہ�وے
ڑ
ﹻﺒﹽﹹﻮﻥﹷ ﻣﹻﻨْﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹷﻦْ ﻳﹹﺮﹻﻳﺪﹹ ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ ﹷﻭ ﹻﻣ ْﻨﻜﹹ ْﻢ
ﹹ
ظ�
.152
ے ڳ�� ی�آ ہ�ہَ� ،تُ�� ہ�آ ݙڳدے ِو پ ���ن ��� �ئٔئ ت���ن ُد نت� ی� ُآ ���ن پ َ �� ہ� ن�دے
� ُ�
تُ�� ہ�آ ��ن ن ��� ٓآ ݨ
ون پ َ
� ﹷﻓﻜﹹ ْﻢ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ
ﹷﻦْ ﻳﹹﺮﹻﻳﺪﹹ ﺍﻵ�ﹻﹷةﹷ ﺛﹹﻢﹽ ﹷ ﹷ
ﹷ
ہ ہ
� خ�گدے َ �� ننَ ،ول تُ �� ہ� ُآ ���ن ُآ خ ���آن � �ئ � �
َ �� ننَ ،آ ت
ے تُ �� ہ�آ ݙݙدے ِو چ ��ن �� �ٔئ ٓآ خ � ت
�ت �
ﻟ ﹻ ﹷيﺏ ْ ﹷﺘﻠ ﹻ ﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﻋﻔﹷﺎ ﹷﻋ ْﻨﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﺫﹹﻭ
�� پ��
�
ے َا بل�ب ت�ہ
�َ ،ا تے ہ���ٹا ݙٹڄ ت��� ڄ�� ی�ا ،ت���ن ب ��� تُ�� ہ�اݙٹڄ ئ َازز م�� ٔ �� شش ِ ی �کب ت�ئ َو � ٘ز ڄ �
�� زُ��ن ِ پ � ّ��ن ت
�
ﻓ ْﹷﻀ ٍﻞ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ض�� � � � �
��اف ��� ݙݙ ٻ ت��� ٻ �� ی�اَ ،ا ت ُ
تُ �� ہ�ا ���ن � ض
ے َ ٻ � ُ�ہ �ن ض � ل ݨ
��ن ج �����ا ے َا� ��� �
��ضان ُا ت
ِ
�ہ
ے )(١٥٢۔
� � �
� و �یب ن�دے ے دو � َ � � ���نّ � پ���� تُ ���ان ُا � ت �� )وی ی���د ���و( ِب ���ہ�ے و � ��� او و ی ���� ِ
ڑ
� � ے �� ہ�ن ُ
ے ر���ل ے ݙݙد ی ����دے ِوی ن ��ہ ہ�ہ�وےَ ،ا ت ن ���ن َول ت � یہ�ہ�وےَ ،ا ت ﻭﻥ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗﻠ ﹹْﻮ ﹷ
ﻭﻥ ﹷﻋ� ٰﹷ� أ ﹷﺣ ٍﺪ إﹻﺫْ ﹹ� ْﺼ ﹻﻌ ﹹﺪ ﹷ
�
� ��ب� ادے ِپ پ �� ُّ��ن ُ �� ہ�ا���ن س ٻ�د �یب�دا ����ا ِر ی �� ہ�ا �� َ ،ٻس ُ �� ہ� ُا �� تُ �� ہ� ڑ ٻ �� ﹹﻛ ْﻢ ﻓﹷأﹷﺛﹷﺎﺑﹷﻜﹹ ْﻢ
بب دے ت � �ن ت ڑ ن ڑ ت ﹷﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹹﻝ ﻳﹷ ْﺪﻋﹹﻮ ﹹﻛ ْﻢ � ﹻ ۤي أ ﹹ ْ ﹷ
ﹷ
� � ��ب�
.153
ے بِ���ہ�ئ ب��� تُ�� ہ�ا ٹݙدے �
� ت ٔ بب َو �� ی�بٹ ِ ���دا ،ت���ں ب��� تُ���اں ُاوں شَ � �
س�
ت ب���د � ﹷﻤﹽﺎﹱ �ﹻﻐﹷﻢﹽٍ �ﹽ ﹷﻜ ْﻴﻼﹷ ﹷﺗ ْﺤﺰﹷﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹷﻣﺎ ﻓﹷﺎ ﹷﺗﻜﹹ ْﻢ
ﹻ
ٹ
� ہ �
ے ��� � ن � � ���
� بب ٓآ ن��دی � ہ ��ب� �
َ �� ت�ھ ن � ی�نن ��ڳڳ دی َ ،آ ت ﹷﻭﻻﹷ ﹷﻣﺂ أﹷ ﹷﺻﺎﺑﹷﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﺧﺒ ﹻ ٌ�� ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
� ن��ہ ے ُآو ن��دے ُآ ت ے ِب ��� ہ ڑ�ی � � ت
ُ� � چ� � �
ے َا� ُاو خ��دی � ٘خ��ڳی ���ج خ� ب�ر َر � ی�ب خ�دے بِ���ہ�ا ب ��ھ ُت���ان ��� �یب خ�دو ِ ت �� ی� ُ�وَ ،ا ت
ڑ
� � ُ � � ب َ�� ﹷﻈﹽﺎﹱ ﻏﹷﻠﹻﻴﻆﹷ ﺍﻟْﻘﹷﻠْﺐﹻ ﻻﹷ�ْﻔﹷﻀﹽﻮﺍْ ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺣ ْﻮﻟﹻﻚﹷ
ﹹ
ے ُا ف ��ان پ���ے � ڄ ڄ و �ی ف�دے� ،س ُا ف ��ان ��ن ��ا �ی ݙ ٻدے ݙ ٻدےَ ،ا ت
�
ف � � ٻ َ ب
ک ب� � ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﺷﺎﻭ ْﹻﺭﻩ ْﹹﻢ
ﻒ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﺍ ْﺳ ﹷﺘ ْﻐ ﹻ ْ
.159ﻓﹷﺎ ْﻋ ﹹ
� �
ے �م ��ار ِو چح ُا خ ���ان �� خُ��ن َص���ح ِ ���دی ��� �� ،ٻس � خ � ش�� شس �� ٘خ�گ َا ت ب
� � � ��ت
ﹷ
�ﹽﹷﻞْ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﷲﹻ إﹻﻥﹽﻣْﺖﹷ ﻓﹷﺘ ﹷﻮ
ﹷ � ﺍﻷﹷﻣْﺮﹻ ﻓﹷإﹻﺫﹷﺍ ﻋﹷﺰ
ﹷ
� ّ �
� تُ ���ن ) �� ہ� ینن ��ڳا��ھ دا( َ ّپ��ا ِارادہ ��� ِ �� ن� ینن ت���ن ا� ت
ے �ت�� ��ل ِج ���ہ�ے و � ���
ڑ ﹷ ﻳﹹﺤﹻﺐﹽﹹ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹷﻮﹷ�ﹽﹻﻠﹻ� ﹷﻥ
ان ���ن � ب� ی�ار ��� �یب ن�دے )(١٥٩۔ ے ش�ک ا� �ت����ل ���ن وا��� ُ ��ن �
ی ݨ ر � ین ب ش
� �ئ � �
�ب غ � ی�نن ��
� ت���ن تُ �� ہ�آ ݙڄدے ُآ ت
ے �� �ٔئ غغ�آ ب
ے ب �� ی��� َآ� �� ہ�آدئ م� ُ
دد ���ن ٓآ َو � ٘غ ڄ � �
َآ ت
تُ ݙڄ َ
چ�
� ﹹﻛ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷﻓﻼﹷ ﻏﹷﺎﻟ ﹷﹻﺐ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭإ ﹻ ْﻥ
إ ﹻ ْﻥ ﻳﹷ ْﻨ ﹹ ْ
��ن � ہ � � � ج��� �
ے جِ���ہ�آ
ڑ ے � ی � تُ�� ہ�آ ��ن �� ڑ�ر ڑ ڳد �ی �ے ،ت���ن ُآو ن��دے ِ���آ ݨ
ٓآ س�ڳڳ دآ َآ ت
ﹷﻦْ ﺫﹷﺍ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى ﻳﹷﻨْ�ﹹ ﹻ
ﻛﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ ﹹ .160ﺨْﺬﹹ�ْﻜﹹﻢْ ﻓﹷﻤ
� ّ �ان وا��� ُ
ے �ت�� ��لان ���ن ا� ُا ت ی ے َ �� ٻس ِا ی �� ن
�
ادی م�دد ��� س ٻ�ڳدےَ ،ا ت �ہ
تُ �� ݙ ٻ َ
ﹷﻌْﺪﹻﻩﹻ ﻭﹷﻋﹷ�ﹷ� ﺍﷲﹻ ﻓﹷﻠْيﹷﺘﹷﻮﹷ�ﹽ ﹷ ﹻﻞ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
��� ݨ���ں چ�چا ہ�� ی�دا � ہ
ے )(١٦٠۔
� �
ے ِب���ہ�ا � ِا ی��ہ ن � ی�نن ِ ت ��ی س�ڳڳ دا ،ب ��� او ب��د د ی��� ن �ب��ی ���ےَ ،ا ت
� � � ہ ب� کب
ے �� ینن ن � بی � � � ��ت
َا ت ﹷ
يﹽٍ أﹷﻥْ �ﹷﻐﹹﻞﹽ ﹷﻭ ﹷﻣ ْﻦ ﹷ� ْﻐ ﹹﻠ ْﻞﹷﻣﹷﺎ �ﹷﺎﻥﹷ ﻟﹻﻨﹷ�ﹻ
ڑ
.161
� ب� ِ یکب� ہ� ِ� ب� � ی�� �ئ
�� �ٔئ ب��د د ی��� ن � �ئ �� � ئ ،ت���ن ِب��� ہ ڑ�ئ ب��د د ی��� ن � �ئ � ت ئ �� �س ،ت�� ی�ا ت
�ب دے ڑ ݙد �یب ٘ن�ہ ﺔﹻ ﺛﹹﻢﹽﹷ ﺗﹹﻮﹷ�ﹽﹷ�ٰ �ﹹﻞﹽ
ﹹ ﻮْﻡﹷ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣ
ﹷ ﺕﹻ ﺑﹻﻤﹷﺎ ﻏ ﹷ
ﻞﹽﹷ ﻳ ﹷ
خص �� ے ٹُ ���ا ی��� ہ���وے � ،ی��ا او ُاون ش � �َول ِج���ہ�ٹا َا� ِدی رص�خا � خ��دی ُا ت
ﺍﻥ ﺍﷲﹻ ﹷﻛ ﹷﻤ ْﻦ ﺑﹷﺂ ﹷء ﹷ
ﹷﻓﹷﻤﹷﻦﹻ ﺍﺗﹽ ﹷﺒ ﹷﻊ ﺭ ْﹻﺿ ﹷﻮ ﹷ
�
�� ی�����ضبب ِو چج ٓآ ی��� ہ �
وآ ٘� ����ن ِ ت ��ی س ڳ�گدے ِب���ہ�آ ب ��� َآ� ِدی ��� ض ���ن ض �
ڑ ﹷ
ﻂٍ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻣﹷأْﻭﹷﺍﻩﹹ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹹﻢ ﹷﻭﺑﹻﺌ ﹷْﺲ ﺴﹷﺨ
.162ﹷ
٘ ہ کت �
�ے او َو خ ڄ �خ َر �� ݨن � � � ��ت
�ے ُاو خ��دا ِ ٹ ����ا ݨ���ن دورخخخ ہ���وے ،ت ہ���وےَ ،ا ت
�
ﺍﻟ ﹷْﻤﺼﹻ ��ﹹ
ڈݙاد��ی � ن��دی جج�اء � ہ
ے )(١٦٢۔ د ڈ
ی�� چ� ہ
��ت�ر ِ �� جنَ ،ا� � ٘خ��ڳی ���ج ݙڳد � � ݨن وا�� �� کت �
ُا خ ��ان � � � ��ت
� َا� �����ھ خ � ت�� خف َدر ج
� � ﷲ ﹷ�ﺼﹻ ٌ�� ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ﺎﺕ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹷﺪ ﺍﷲﹻ ﻭﺍ ﹹ
ﻩ ْﹹﻢ ﹷﺩ ﹷﺭ ﹷﺟ ٌ
ُ�
.163
ے جِ���ہ�ا ج ��ھ او ��� �ین ن� ِد جن )(١٦٣۔ �ہ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
ڑ
ے ٻ ���ہ �ن ا� ج کب ت��
� َ ٻج�ݙݙ ٻ ݨن ب ��� ُا ن ���ان ِو چج
��ان � � � ��ت
�
��نان ُا ت َ ُ َا ب �لب ت�ہ � ت� ی� ت� َا� ��� � ﹷﻘﹷﺪْ ﻣﹷﻦﹽﹷ ﺍﷲﹹ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹹْﻤﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ إﹻﺫْ ﹷ� ﹷﻌ ﹷﺚ
ُ � � � ب��ی ڄ�
�
ے ُآ خ ��آن ��ن ُآو خ��د ی���ن ٓآ ی��� ت���ن � ن ئ � ی
ر���ل � ُ س بِ���ہ�آ خ���د ُآ خ ��آ ٔ � ی ن ِو چ���ن ہ ﹻﻴﻩﹻﻢْ ﺭﹷﺳﹹﻮﻻﹱ ﻣﹽ ْﻦ أﹷ ْ� ﹹﻔ ﹻﺴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻳ ْﺘﻠﹹﻮﺍْ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ
ﹻ
ڑ
ے ُا �� ُ ے ُا �� ُ
�ان ���ن � ن �ان ���ن ن �ب ی�ک پ���ک �بب ݨ�ا ڑ ݙد �یب ن�دےَ ،ا ت � ن س ݨ ی�ب ن�دے َا ت پ�� ڑ�ھ � ﹻ
ﻭﹷﻳﹹﺰﹷﻛﹽﹻﻴﻩﹻﻢْ ﻭﹷ�ﹹﻌﹷﻠﹽ ﹹﻤ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ .164ﹷﺎﺗﹻﻩ ﹻ
� ت�� � س�
ے � ت� ی� ت� او ���ک اِ ی �نن ے دا ن��� �ئٔئ ِد ی���ن ��ڳا � ی�نن ِ � ی�ب ن�دے َا ت �اب َا ت � ت�� ب ﹷﻭﺍ ْﻟ ﹻﺤﻜْ ﹷﻤ ﹷﺔ ﹷﻭإﹻﻥ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹻﻣ ْﻦ ﻗ ْﹷﺒ ﹹ
ﻞ ﹷﻟ� ﹻ�
ہ � ُ�
� ���ی ُ���ا ہ ��ی ِو چچ َ �� نن )(١٦٤۔ �� نُ��ن � � � ��� ﹷﻼﻝٍ ﻣﹽﺒﹻ� ٍﻥ
ﹹ
�� جن دے � �� � ���
� �آن ���ن ٓآ ��� ی�آ ِ ڳ�� ی�آ ہ�ہ� ج ��� ٓآ ٔؤ آ� دے رآہ ت
�
ے � ڑ��ؤ ی��� ُد ش � ے ُآ �� ُ
� ن َآ ت ﻳﻦ ﻧﹷﺎ ﹷﻓ ﹹﻘﻮﺍْ ﹷﻭﻗﹻﻴ ﹷﻞ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷ
ﹷﻟﹻﻴﹷﻌْﻠﹷﻢﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
.167
ج
ُ ���ں رو��� ! ت���ن ُآ ض ���آن ٓآ ��� ی�آ �� ،ی��� َآس�آن � ڑ��آ �ئٔئ � ڑ�� ݨن ڄج�آ ݨ��دے ت���ن ض �
�رور ﹷ
� ﹷﻌﺎﻟ ْﹷﻮﺍْ ﻗﹷﺎﺗ ﹻ ﹹﻠﻮﺍْ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ أﻭ ﹻﺍ ْﺩ ﹷﻓ ﹹﻌﻮﺍْﹷ
��ل خ���ل ڑ ݙݙ �ئتئ�آن ���ن ٓآ پ �ت ݨ� ینن خ خ � � �� ُ��ن ج���ہ�ئ َآ� ُآ �� ُ َش� خ�� ش ہ�
ِ خ
ڑ
ِ �ش ِ � جن ُآون ش � � ٔ خ �ﹷ ﹻ ﺣ ﹻ� ﹷﻥ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺂ ﺁ ﹷﺗﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹻﻣ ْﻦ ﻓ ْﹷﻀﻠﹻﻩﹻ
�ش ِ �� جن ِج ���ہ�ے ُا خ ���ان دے
ہ �� � �ہ
ڑ ے ُا خ ���ان �����ان دے � ت �� ت� ِوی خ �� ش ےَ ،ا ت ﻳﻦ ﻟ ْﹷﻢ ﻳﹷ ْﻠ ﹷﺤ ﹹﻘﻮﺍْ ﺑﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷ
ﹷ�ﹷﺴْﺕﹷﺒْ�ﹻﹹﻭﻥﹷ ﺑﹻﺎﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ن��ن ِم پ��
.170
�آن ���ن ن ��ہ ت���ن � �� ،ی��ن ج��� ُآ �� ُ س �� ی� � � ِ پ � ُّ��ن ٓآ ت ﹻﻦْ ﺧﹷﻠْﻔﹻﻩﹻﻢْ أﹷﻻﹽﹷ ﹷﺧ ْﻮ ٌﻑ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭﻻﹷﻩ ْﹹﻢ
ن ے ُآ ن ��آن ن���ل � ی ن �ل � � �
� خ��� ِ ت���
� � ی ِ� جن )(١٧٠۔ ے خ��ہ او ُ �� � � � � �
����یَ ،ا ت �ف ہ � � ہ� ینن ��ڳا��ھ دا خ �� خ
� ﹹﻮﻥ
ﹷﻳ ْﺤﺰﹷﻧ ﹷ
ے )(١٧٤۔ ��ل ت
ے ���م وا�� � ہ
� وݙݙݙ ے ض ض � ﺫﹹﻭ ﻓ ْﹷﻀ ٍﻞ ﹷﻋﻈ ٍﹻﻴﻢ
ُ� �
�آن ) تُ�� ہ�آ���ن( ٓآ پ �ت ݨت ی�آن پ �� ی�� ی�آن پج�آ ٘�ت �ت ی�آن آِ ی �نن �� زُ��ن زز ی���دہ ج ��ھ ز � ی�نن ،ج ��� ش �
ش ی� ج
ﹽﹷﻤﹷﺎ ﺫٰ�ﹻﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﺸﹽﹷﻴْﻄﹷﺎﻥﹹ ﻳﹹﺨﹷﻮﹽ ﹹﹻﻑ أﹷ ْﻭﻟ ﹷﹻﻴﺎ ﹷء ﹹﻩ ﹷﻓﻼﹷ
�� نُ��ن ݙ ٻدر �یب ن�دے �� َ ،ٻس ُا ن ���ان �� نُ��ن ن��ہ ݙ ٻدرو ،ب ����ہ �م ینن �� نُ��ن ݙ ٻدردے َر ہ �
� ُ�و، .175
ﹷﺎﻓﹹﻮﻩﹹﻢْ ﻭﹷﺧﹷﺎﻓﹹﻮﻥﹻ إﹻﻥْ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢْ ﻣﹽ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ﹹ ﹷﺨ
� ہ ج
ے ِ �� ی��ے )(١٧٥۔ �� ی��� تُ ���ان ا ی �� ج
�ان وا
��ل ض���ل ڑ ݙݙ �یتی �آن ���ن َآ� ٓآ پ �ت ݨ� ینن ض ض ���آن وی ��ہ ���و ،ج��� ج���ہ�ی ُآ �� ُ
ض ِ ے ِآ ی��ہ ج ِ ض
� �
َآ ت
ِ ڑ
ﻳﻦ ﹷﻳ ْﺒ ﹷﺨﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺂ ﺁ ﹷﺗﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﻳﹷﺤْﺴﹷ� ﹷ
�� � � �
کب َ� کب �ہ ب خ
ﻥﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷﻻ ﹷ
� � ِا ی��ہ چ �� ٘خ��ڳا �م � ہ
ے ب ����ہ ِا ی ��ہ ت���ن ُا خ ��ان � � � ��ت
� �
ے � ی ی �� �یب خ� ِد نن ُا خ ��ان � � � ��ت
ب ُ�� کب َش�
ﹹ ﻣﹻﻦْ ﻓﹷﻀْﻠﹻﻩﹻ ﻩﹹﻮﹷ ﺧﹷ�ْ �ﺍﹱ ﻟﹽﹷﻩﹹﻢْ ﺑﹷﻞْ ﻩﹹﻮﹷ �ﹷٌ ﹽ
� ،بج�لدئ �
� ِو چج ُا خ ��ان خ � ل � � � ��ت ے َا بل�ب ت�ہ ِب��� ہ ڑ�ئ ش � � َٔ ٻ �� ُ�ہ �ن � خ��دئ ��ٻا��ھ � ہ
ﹹﻮﻥ ﹷﻣﺎ ﺑﹷﺨﹻﻠﹹﻮﺍْ ﺑﹻﻩﹻ ﻳﹷ ْﻮ ﹷﻡ
ﹷﻩﹹﻢْ ﺳﹷﻴﹹﻄﹷﻮﹽﻗ ﹷ
ﹷ .180
ے �پ��ا ی��� و ی ���یَ ،ا ت
�
ے � ���ا��ب دے د ب�ہ ُا �� ُ
�ان ���ن ُاو ن��دا ��ڳ�� ٘ن ���ان �بب ݨ�ا ت ݙڳ �ی ٘ن ن ت تی
ﺕ ﹷ
�ﹷﺍﺙﹹ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ ﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﻭﹻﻪﻠﹻﻟ ﻣﹻ�
ﹷ
کت� � ُ� � من
ے ج��� ج ��ھ تُ���ان ��� �یت ٘ز�دے �ثت َا� � � � � ت
� ہ ات َا���ا ز���ن ت
ے زر � ی جن ِدی ِور ت
ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﺧﺒ ﹻ ٌ��
پ� ودے وےَ ،ا ُ
� ���ن � ٘ن��ڳی ���ح �پت ت�ہ � ہ
ے )(١٨٠۔ َ
ت��
ا ب �لب ت�ہ � ت� ی� ت� َا� اِ ز ���ان �����ان ِدی ُ)ادݙڳا ب���ززی ِدی( ��ڳا��ھ ُ �
س ݨن ِ ���دی � ہ
ے
ہ
ﹷ
ﻗﹷﻮْﻝﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻘﺪْ ﺳﹷﻤﹻﻊﹷ ﺍﷲﹹ
ے َاس�ان َا� ی�ر َ�ہ ہن�ن �� ُ ،ݨن َاس�ان ِ ���ھ �
ے ت جِ���ہ�ے َاہ � ِد جن ج ��� ی �� ت� ی� ف� ًا َا� ف �ف ت� ی�ر � ہ
ڑ
ب ُ ﹷﻓﻘ ٌﹻ�� ﹷﻭﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ أﹷﻏْﻨ ﹷﹻﻴﺂ ﹹء ﹷﺳ ﹷﻨﻜْﺘ ﹹﹹﺐ ﹷﻣﺎ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ
�
ران ���ن ُا غ ���ان دے غ���� ت�� ت � ت�ل ُ ے � � ی� غ�� ب�
� �
ِ ��� غ�دے َ�ہ ہن�ن ،ب ��� ب ��ھ او َاہ� ِد جن َا ت .181
ﹷﻭ ﹷﻗ ْﺘ ﹷﻠ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﻷﹷﻧﺏ ﹻ ﹷﻴﺎ ﹷء �ﹻ ﹷﻐ�ْ� ﹻ ﹷﺣ ﹽٍﻖ ﹷﻭ ﹷ� ﹹﻘﻮ ﹹﻝ
�
ے َاس�اں َا � ی����ں ج ��� تُ ���اں َ�� ٻلدئ َ ٻ ���اہ �ے َ ،ا ت � ��ں ���ں ِوئ ِ ���� ی�ا ہ �
�� ٔ � ُ
ݨ
ﻳﻖ
ْ� ﹻ ﺫﹹﻭﻗﹹﻮﺍْ ﹷﻋ ﹷﺬ ﹷ
ﺍﺏ ﺍﻟ ﹷ ﹻ
چچ�
ذاب َ � �� )(١٨١۔ ِو چچ َ �� ڑڑ ݨݨ دا ع�د ب
ہ ُ�
ے جِ���ہ�آ ج ��ھ تُ���آن ٓآ پت� ݨت ی�آن �� ت��آن ن���ل ٓآ پ �ت ݨ� ینن �� نُ��نآِ ی��ہ ُآو ن��دی و ج��ہ �� نُ��ن � ہ
ڑ
ﹷ
ﻟﹻﻚﹷ ﺑﹻﻤﹷﺎ ﻗﹷﺪﹽﹷﻣﹷﺖْ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻜﹹﻢْ ﻭﹷأﹷﻥﹽ ﺍﷲﹷ
� ظ�� � �� ِ ہ
� ِب� ڄ�
ے � م ب ب ب
ے � ش�ک َآ� ٓآ پ � ݨ ی�آن �ب ن�د ی���ن ُآ ت � ب � � � �ے َآ ت � ی َآ ��ڄ�ن � ی ن�دے ِر � � ہ
� � .182
ﹻ
ﻴْﺲﹷ ﺑﹻﻈﹷﻼﹽﹷﻡٍ ﻟﹽﻠ ﹷْﻌﺏﹻﻴ ﹻﺪ
� � �
ے ن � ی�نن )(١٨٢۔ ��ن وا�� ��ا ٔ ݨ
ے ب ��� ��� ٔ ِا ی��ہ ���ک ِب ���ہ�ے َاہ � ِد جن ب ��� �ئ�� ش�ک َا� ت���ن َاس�ان �� نُ��ن وع�دہ ِ ���دا ہ � ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻋﹷﻩﹻﺪﹷ إﹻﻟﹷيْﻨﹷﺎ أﹷﻻﹽﹷ
ڑ
� �
� �ت� ڑ�ر ی �نن ے آِ ی �� ج �
�آن ��ہر ز�� ز � ی�نن ِ �� جن ٓآو ݨ���ن ج
� َآس�آن آو �ت� ڑ�ر ی �نن �� ہ� ینن ر���ل ت
� �ﺑﹷﺎ ٍﻥ ﹷ ْ
ﹹﺆْﻣﹻﻦﹷ ﻟﹻﺮﹷﺳﹹﻮﻝٍ ﺣﹷ�ﹽ ٰي ﹷﻳأﺗ ﹻ ﹷي ﹷﻨﺎ �ﹻ ﹹ ْ
� � �� ہ
�� � ی
.183
ب� �
�ٓ ،آ��ھ ݙݙݙ ے ، آو َآس�آݙݙݙ ے �����ھ آِ �بی �ق� ب��� �نی ن��ہ ٓآ ��ے � ،ی���ن ب َ ��آ ��آ � � � ��ن ﹻ
ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺭﹹ ﻗﹹﻞْ ﻗﹷﺪْ ﺟﹷﺂءﹷﻛﹹﻢْ ﺭﹹﺳﹹﻞٌ ﻣﹽ ْﻦ أْ�ﹹﻠﹹﻩﹹ
� ُ� � ﹷ
� ِوئ �� ٔ�ئ ر���ل ��� ی�ان ن�� ش� نات� ی�ان ِ �� نن ت �� ت� ی� ت� تُ�� ہ�اݙݙݙ ے ���ل َ �م ینن �� نُ��ن � �� ���� ﺑﹻﺎﻟْﺏﹷيﹽﹻﻨﹷﺎﺕﹻ ﻭﹷﺑﹻﺎﻟﹽ ﹻﺬى ﹹﻗ ْﻠﺘ ْﹹﻢ ﹷﻓﻠ ﹻ ﹷﻢ ﺒْ�ﹻ�
ہ�ہ�وے )(١٨٣۔
� ���د( ِا ��ہ �ت ی�� ُ
�ن �� ڑ�را َا �� ی�ت ٘� ِد جن ���ن ت �� ت� ی� ت� تَ �ت ینن �� نُ��ن � �� � ���
� � ج�
َ � ٻس � ی��� )اے � ؐ ی ت
ت ن
ﹻ
ﹷﺪْ ﻛﹹﺬﹽﹻﺏﹷ ﺭﹹﺳﹹﻞٌ ﻣﹽ ْﻦ ﹷ
ﹻﻥْ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﻙﹷ ﻓﹷﻘ
ُ�
�ن �� ڑ�را َاہ�ہدے ِر ی �� ہ� جن ِج���ہ�ے ج��� ��� ی�ان ����ن �� ُُ ِوی ِا ی��ہ ُا ن ���ان ر�
ڑ
� � .184ﺒْﻠﹻﻚﹷ ﺟﹷﺂءﹹﻭﺍ ﺑﹻﺎﻟْﺏﹷيﹽﹻﻨﹷﺎﺕﹻ ﻭﹷﺍﻟﺰﹽﹹﺑﹹﺮ ﹻ
اب ِ �� نن � ے راہ �
��او ݨن وا �ی � ت�� ب
� ت اَ ( ��� �ب ی�ان ���ا ب���ن ) � � �� � �� ف�
�
� چ
ف �� ش�ا ف �ب ی�ان َا ت
ِ َ ݙٹݙ ت ے � ٹ ﺎﺏ ﺍﻟ ﹹْﻤﻨ ﹻ�� ﹻ
ﹷﻭﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
� � ہ
ے َ �� نن )(١٨٤۔ ے ٓآ ٔ ت
دور خج ِدی ب َ ���آ ِو چج دآ خ �جل ِ ی �کب ت�آ َ �� ٻس بں ب�� �آدے ر ب ب�
ب ٓآ � � ش�ک � ی ��ں تَ � ی ں خَ ّ َآس ݙ ٻ
ﹷ
ﺂ إﹻﻧﹽﹷﻚﹷ ﻣﹷﻦْ ﺗﹹﺪْﺧﹻﻞﹻ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﺎﺭ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﹽﻨﹷ
�
� ��� �ئٔئ م�دد��ار ��ا ٔ
ے �� ��
� ظ��ا���اں وا � � � ُاو���ں خد �� ی�ل ت
�
ے خ ���ار ِ ی �کت ت�ا َا ت
ے اِ � � ج � .192
ﹷ
ﹷﺧْﺰﹷﻳْﺘﹷﻩﹹ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﻟﹻﻠﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ ﹻﻣ ْﻦ أﹷ ْ� ﹷﺼﺎﺭٍ
�
ن � ی�نن )(١٩٢۔
س �ݨب ی�
�ِ ،ب ���ہ�ا ب ��� ِا ی �� ج
�ان ے دا َس� ڑ ݙد � ُ � �س�آ ے رب ٓآ ! �ب��ک َاس�ان س�دن وا�
ڑ ڑݙ ݨ �ش َ ّب ݙݙݙ
� ﺑﹽﹷﻨﹷﺂ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻨﺂ ﹷﺳﻤﹻ ْﻌ ﹷﻨﺎ ﹹﻣ ﹷﻨﺎﺩ ﹻﻳ ﹱﺎ ﻳﹹ ﹷﻨﺎﺩ ﹻى
�آن ِ �� جن ٓآ ٔؤ َ �� ٻس َآس�آن ے ِآ ی �� ج �
ب ُآ ت ب � �
ؤآے پ���ے َس� ݙ ٻد �یب ن�دے ،ب��� ٓآ پ � ݨ� ینن َر ّب
�
ﹻﻳﻤﹷﺎﻥﹻ أﹷﻥْ ﺁﻣﹻﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺮﹷﺑﹽﹻﻜﹹﻢْ ﻓﹷﺂﻣﹷﻨﹽﹷﺎ ﺭﹷﺑﹽﹷ ﹷﻨﺎ
ب ٓآ َ �� ٻس َآس�آݙݙ ٻ ے � خ��آہ َآس�آݙݙ ٻ ئ خخ�آ��� � ہ
ے َ�ہن�ن س�آݙݙ ٻ ے َر ّب
�آن ِ �� نن ٓآ ٔ
ِآ ی �� ن .193
ﹻ
ﻟﹷﻨﹷﺎ ﺫﹹﻧﹹﻮﺑﹷﻨﹷﺎ ﻭﹷﻛﹷ�ﹽﹻْ ﻋﹷﻨﹽﹷﺎ ﺳﹷﻴﹽ ﹷﺌﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺎﻏْ�ﹻْ
� ے َاس�ادے �� ُ��ن َاس�اد���ن ��د�� ُ ب�
�ن ���ن پ���ے َ ہ���ٹا ِ �� نن، ٹݙ ی َ ب ی خ ٹݙ خ �� شس ٹݙدے َا ت
�
ﹷ
ﹷﺗﹷﻮﹷﻓﹽ ﹷﻨﺎ ﹷﻣ ﹷﻊ ﺍﻷﹷﺑْ ﹷﺮﺍﺭﹻ
�
ے َاس�ا���ن ن �ب ی�ک �بب ن�د ی���ن ن���ل م��ر ی �نن )(١٩٣۔
َا ت
ُ�
.194ﹷﻻﹷ ﺗﹹﺨْﺰﹻﻧﹷﺎ ﻳﹷﻮْﻡﹷ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ إﹻﻧﹽﹷﻚﹷ ﻻﹷﺗﹹ ْﺨﻠ ﹻ ﹹ
ﻒ
��ف ب ��ھ ب خد �� ی�ل ت
�
ے خ���آر خ��ہ ��� ی �نن� � ،ب� ش�ک تُ ���ن ٓ)آ پ � ݨ� ینن( وع�دے دے خج� خ
�
ﺍ ْﻟﻤﹻ ﹷ
ﻴﻌﺎ ﹷﺩ
ِوی ن � ی�نن ��� �ین ن�دا )(١٩٤۔
ب ُا ن ���ان ِدی ُدع�ا ت �� ب��ل ��� ِ ���دی ب��� َم� ینن تُ�� ہ�ا ݙݙدے � �
ے ُا ن ��ان دے َر ّب
َا ت
� � � � ہ�ن �� � ﹷﺎﺳْﺘﹷﺠﹷﺎﺏﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﺭﹷﺑﹽﹹ ﹹﻩ ْﻢ أﹷ��� ﻻﹷ أﹹﺿﹻﻴ ﹹﻊ ﹷﻋ ﹷﻤ ﹷﻞ
ے دا ��ل ض�ضا ٔ ��ع ض � ی�نن ��� �ین ٘ض�دا ،چ�چا� ہ
ے ��� �ئٔئ ِو چ ���ن � ی ن � ل ݨ
��ن وا
� ﹷ� أﹷ ْﻭ أﹹﻧْ�ﹷ ٰ� ﹷ� ْﻌ ﹹﻀﻜﹹﻢ
ﺎﻣﹻﻞٍ ﻣﹽﹻﻨْﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ ﺫ ﹷ ٍ
ﹻ
�
� تُ�� ہ�اذݙݙ ے ب � ذ
�� ی�ان ِو چ���ن ے ��� �ئٔئ ذذال ہ���وے � � � ،ذ �
�� �ان ہ���وے ،ج�چا� ہ
ب ُ�� ج
ﻳﻦ ﹷﻩﺎ ﹷﺟﺮﹹﻭﺍْ ﹷﻭأ ﹹ ْ ﹻ
� ﹹﺟﻮﺍْ ﹷ
ﹻﻦْ �ﹷﻌْﺾٍ ﻓﹷﺎﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�ت ِ ی �کت ت�ی َا ت
ے ُا �� ُ
�ان ���ن ُا ن ���ان دے � ن ہ�
� � ہ� � ٻ جِ��
ِ � جن� َ ،س � ن �ان ����ان ج � ت
ﹻﻣ ْﻦ ﺩﹻﻳﹷﺎﺭﹻﻩ ْﹻﻢ ﹷﻭأﹹﻭﺫﹹﻭﺍْ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ� ﹻ� ﹷﻭﻗﹷﺎ ﹷﺗﻠﹹﻮﺍْ
�
ے ڳ �� ی�ن نٔنَ ،ا ت
�
ے � �
ے � ی��ڈڈڳئ راہ ِو چچ ُا ن ���ان ��� �ئٔئ ُڈڈڳ ��ھ ڈڈڳ ت
���ون ک�ڈڈ ھ ڈڈڳ ت��� ڳ�� ی�اَ ،ا ت
ِ ِ
.195
ﹻ
ﹹﺘﹻﻠﹹﻮﺍْ ﻟﹷـأﹹﻛﹷ�ﹽﹻﹷﻥﹽﹷ ﻋﹷﻨْﻩﹹﻢْ ﺳﹷﻴﹽ ﹷﺌﺎﺗ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ
� ت���ن ب ��� ُا ن ���ان �� نُ��ن ُا ن ���ان ِد ی���ن َ ب��د ی���ن ہ ���ٹا�� �
ے م��ر ٔ �ب ی� او ��� ٔ �ب ی�
� ت
� ِوئ � � � ٔ � ٹ � ﹷ
ـأﹹﺩْﺧﹻﻠﹷﻨﹽﹷﻩﹹﻢْ ﺟﹷﻨﹽﺎ ٍﺕ ﹷﺗ ْﺠﺮﹻى ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺗ ْﺤﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﹷﻟ
ہ� چ�
�ان ���ن ِا ب � ��ان ب���غ�خان ِو چج دا خ �جل �����ی�ان ِب �� خ��ان
ے ُا �� ُ
� خ �� ڑ�ران َ ،ا ت
ﷲ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹷﺪ ﹹﻩ ﹻ
ﻷﹷﻧْﻩﹷﺎﺭﹹ ﺛﹷﻮﹷﺍﺑﺎﹱ ﻣﹽ ْﻦ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹻﺪ ﺍ ﹻ
� س جنِ ،ا ی��ہ َا� دے ��� ف ���ن َا ج ��� � ہ
ے َا ت
ے او � ف���ہ�ان و ڳڳ� ِد ی���ن ِ� �ت ی�ان ہ �
�� ِ � � تَ ���
ﺍﺏ ﹷ
ﹹﺴْﻦﹹ ﺍﻟﺜﹽ ﹷﻮ ﹻ
�اب � ہ
ے )(١٩٥۔ َا� ِای � ہ
ے بج� ی� ن�دے �����ھ َ ٻ �� ُ�ہ �ن چ�� ٘ن��ٻا �ث� ب
�
)اے ف �ب ب�ئ( ا ف ���ان �����ان دا بِ���ہ�ے ب ��� ��ا ��ف� ِ ت ��ئ ڳ �� ی�ن جٔنُ ،م���ان ،ش���ہ�ان ِو چج ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ �ﹻ� ﹷ
ﻠﹽﹹﺐﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷﻐﹹﺮﹽﹷﻧﹽﻚ ﹷ ﹷ
�ﹷﻘ ﹷ
ڑ
� پ�
�ن ت �ب ی���ن ب ُ � � �� � �� � ���
.196
سبٹ ݙٹݙ �ی��ے )(١٩٦۔ �
�ن ِ �� ݨ
ٹُ � ݨ
� ِو چچ ن��ہ َ � ﺍﻟْﺒﹻﻼﹷﺩ ﹻ
� �
دور خج � ہ
ے َا ت
ے � � اِ ی��ہ ت ���رٹا جِ�� ی� ہ�ا ف�خا ٔ��دہ خ��رور � ہ
ے َا ّول ُا خ ��ان دا ِ ٹ ���ا ݨ���ن خ ﹷ
ﺎﻉٌ ﻗﹷﻠﹻﻴﻞٌ ﺛﹹﻢﹽﹷ ﻣﹷأْﻭﹷﺍﻩﹹﻢْ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹹﻢ ﹷﻭﺑﹻﺌ ﹷْﺲ ﹷﺘ
.197
اِ ی��ہ َ ٻ �� ُ�ہ �ں ُ ب���ی پ �ب ت��اری � ہ
ے )(١٩٧۔ ﺍ ْﻟﻤﹻ ﹷﻩﺎﺩﹹ
ہ کب � ہ پ��� بِ���ہ�ے ���ک ٓآ پ �ب ݨ� ینن ر �
ب � غُ��ن ڑ ݙدردے َر�� غ� ِد جنُ ،آ غ ��آن � � � ��ت
� ب���غغ ِ �� جن َ ّب ڑ ﺎﺕ ﹷ
ﺭﹷﺑﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﺟﹷﻨﹽ ٌ ﹷ
ﻦﹻ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺍ�ﹽﹷﻘ ْﻮْﺍ
ہ ِج �� ن��ان � ت ���
� ن ���ہ�ان و ڳڳ�د ی���ن ِپ �ئن جٔنُ ،ا ن ���ان دا ُا ن ���ان ِو چج َر �� ݨن َا� ِدئ ﹷﺗ ْﺠﺮﹻى ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺗ ْﺤﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﺍﻷﹷﻧ ْ ﹷﻩﺎ ﹹﺭ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ﻳﻦ
ُ�
.198
کت
ے او نت� ی�ک �����ان � � � ��ت
� ُ
دے �����ھ � ہ ��� ف���ن �� ہ�� �ایفی ہ�����یَ ،ا ت
�
ے جِ���ہ�ا ج ��ھ َا� ﹻ
ﹻﻴﻩﹷﺎ ﻧﹹﺰﹹﻻﹱ ﻣﹽ ْﻦ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹻﺪ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﻋ ﹻ ْﻨ ﹷﺪ ﺍﷲﹻ
ڑ
� �ہ
ے )(١٩٨۔ ئ َش�
َ ٻ �� ُ�ہ �ں َودھ�ا �ٔئ ش � � ٔ
ﹷ�ْ�ٌ ﻟﹽﻠْـأﹷﺑْ ﹷﺮﺍﺭﹻ
ﹻ
�ی ِو پ ���ن� ِب �
�� ،ب �ج ی�ن تُ �� ہ�آ���ن � �ہ� ب �� نُ��ن ݙݙدردے َر ہ � ب
َآے ������ ٓآ پ � ݨ� ینن َر ّب
� ﹽﹹﻩ ﹷ
ﹷ
ﺎ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹹ ﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﺭﹷﺑﹽﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬى ﹷﺧ ﹷﻠ ﹷﻘﻜﹹ ْﻢ
�
ے ُا خ ���ان کت � � کت
�َ ،ا ت ت � ت� ی�دا � � � ��ت ج� �
ے خ ��د ُاون ِو پ ��ن اِی ُاو خ��دا ُ � ٹ
�َ ،ا ت � ت� ی�دا � � � ��ت
ﹷ
ﹻﻦ �ﹽﻔ ٍْﺲ ﹷﻭﺍﺣ ﹷﹻﺪة ٍ ﹷﻭ ﹷﺧﻠ ﹷﹷﻖ ﹻﻣ ْﻨ ﹷﻩﺎ ﹷﺯ ْﻭ ﹷﺟ ﹷﻩﺎ
ے ذذا �ل ینن ِ ��� ٘ذ� �ذا ٔ ِ �ن جنَ ،ا ت
�
ے ُاون َا� � ذڈ ٻوہ�ہ� ٔ �ئ ینن �� ذُ��ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن س�ارے ج ُ �� ج
�ان ت
ﹷ
ﹷﺑﹷﺚﹽ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻤﺎ ﺭﹻ ﹷﺟﺎ ﹱﻻ ﹷﻛﺜﹻ�� ﹱﺍ ﹷﻭ� ﹷﹻﺴﺂ ﹱء .1
� �� نُ��ن � ت��ت� � �� نُ��ن ݙ ٻدردے َر ہ �
� ُ�و ،ج �ج ی� ن�دے ن���ن ت
ے تُ ���ان ِہ� ہک �� � � ٔ ﹷ
ﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬى ﹷ� ﹷﺴﺂ ﹷءﻟﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﺑﹻﻩﹻ
�ق �� نُ��ن ِوی ٹݙدردے �
س� ی�ان دے � ت�� � ت� ت � � ت�
� ن�گد �ی��ےَ ،ا ت
ے �ی ٹ
ت دے � �
ﺎﻥ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﺭﻗﹻيﺒ ﹱﺎ
ﹷﺍﻷﹷﺭْﺣﹷﺎﻡﹷ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ � ﹷ ﹷ
ﹷ
� � �
ے َا��ھ َر ��ی �� ڑ�ے )(١۔ َر ہ �
� ُ�و� ،ب�� ش�ک َا� تُ�� ہ� ڑ ݙ
اݙے ُا ت
چ� � ے ی �ت تت ی� ُ
�
ے تُ ���ان ُا ن ���ان ِدی � ٘ن��ڳی
�ان ���ن ُا ن ���ان دے م��ل َو�� ݙڳد �ی��وَ ،ا ت َا ت ﹷ
ﹷﺁﺗﹹﻮﺍْ ﺍﻟْيﹷﺘﹷﺎ�ﹷ�ٰ أﹷﻣْﻮﹷﺍﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ ﺗﹷﺕﹷﺒﹷﺪﹽﻟﹹﻮﺍْ
ُ � َش� ش� ُ َ
����ن ���ن ٓآ پ �ئ ݨت ی�آن �
ے ُآ ن ���آن دے م
� ن���ل َو ٹ��� ن��ہ ِ �� ن��َ ،آ ت
� ���ن � ن��دئ ش � � ٔ ش� � ٔ ْﺨﹷﺏﹻﻴﺚﹷ ﺑﹻﺎﻟﻄﹽﹷﻴﹽ ﹻﹻﺐ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗأْ�ﹹﻠﹹ ۤﻮﺍْ أﹷ ْﻣ ﹷﻮﺍ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ إ�ﹻ ٰﹷ� .2
�
ﹷإﹻﻥْ ﺧﹻﻔْﺘﹹﻢْ أﹷﻻﹽﹷ ﹹ� ْﻘ ﹻﺴ ﹹﻄﻮﺍْ �ﹻ� ﺍ ْﻟ ﹷي ﹷﺘﺎ� ﹷ ٰ�
ِ � �ت ی�ان ِج ���ہ� ی���ن تُ �� ہ�ا���ن چ �� ٘ن� ٻ� ی�ان �� ٻ� جن ُا ن ���ان ِو چ ���ن ڑ ٻݙون ُڑ ٻݙون ،ت ���ا ٔ
ے
ڑ
� ﺎﻧﻜﹻﺤﹹﻮﺍْ ﻣﹷﺎ ﻃﹷﺎﺏﹷ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹻء
ﹻ
ے ،ج�چار ج�چار ���ل ن ِ���اج ��� ِ �� ن�� ،ول ج �� ی��� تُ�� ہ�ا���ن ݙݙݙ ر ����
� ج��� تُ���ان �
ت ���ا ٔ
َ ن ﹷﺜْ�ﹷ�ٰ ﻭﹷﺛﹹﻼﹷﺙﹷ ﻭﹷﺭﹹﺑﹷﺎﻉﹷ ﻓﹷإﹻﻥْ ﺧﹻﻔْﺘﹹﻢْ أﹷﻻﹽﹷ .3
س ڳ��� ،ت���ن ِہ� ہک ن���ل )���و ج�چا( ی��� ُاون ن���ل ِج ���ہ�ی ِا ن ���ان ن���ل ع�دل ن��ہ ��� �
ڑ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪﻟﹹﻮﺍْ ﻓ ﹷﹷﻮﺍﺣ ﹷﹻﺪ ﹱة أﹷ ْﻭ ﹷﻣﺎ ﹷﻣ ﹷﻠ ﹷﻜ ْﺖ أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧﹹﻜﹹ ْﻢ
� َ�� ہ
� ِو چچ( ُ ہ���وے ،اے ِا ی �ںں ��ٻا��ھ دے ت��
ھل ) � � � ض �
� �� ت�ھ ِدی َ�� ٻ �د ِ � تُ�� ہ� ݙ ٻ
ادے � ٻّ �
ٰﻟﹻﻚﹷ أﹷﺩْ�ﹷ�ٰ أﹷﻻﹽﹷ ﹷ� ﹹﻌﻮ ﹹﻟﻮﺍْ
س ڳ��� )(٣۔
��ا��زی ز��ہ ��� � ے ب ��� تُ ���ان �
ے ِا ز �
ب ب �ہ �
زر ی���دہ �ت� �بی ب
ج
� ���و �� ،ی��� کت � � ُ � �
ے ُا خ ��ان دخال� ینن ���ن ُا خ ��ان دے � ت�� ���ہ� خ��� ش �ی خ���ل َادا � � � ��ت
َا ت ﺁﺗﹹﻮﺍْ ﺍﻟﻨﹽﹻﺴﹷﺂءﹷ ﺻﹷﺪﹹﻗﹷﺎﺗﹻﻩﹻﻦﹽﹷ ﻧ ﹻ ْﺤ ﹷﻠ ﹱﺔ ﹷﻓإﹻﻥ
�ئ خ���ل ݙݙد �ی� ن
�ن ت���ن ُآو���ن � ٓآ �پ��ون خ ��� ش �ئ َش�
آو تُ �� ہ�آ���ن ُآو خ��دے ِو پ ���ن ��� �ٔئ ش � � ٔ ﹻ�ْﻥﹷ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻋﹷﻦ �ﹷيْءٍ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ﹷ�ﻔْﺴ ﹱﺎ ﹷﻓ�ﹹﻠﹹﻮ ﹹﻩ
ﹻ .4
�
ے ���ا َ ہ�� ٘خ� �دا س�ڳڳ د �ی��ے )(٤۔ �س ِ ت ��ی ت
� �
ے خ�� ش
�� ے خ���ل ت ﹷﻨﹻﻴﺌﺎﹱ ﻣﹽﺮﹻﻳﺌ ﹱﺎ
ﹷ
زخ
ے ب ����� ی��آن )�����ڳ��ن( دے ���آ�
ے ٓآ پ �ب ݨ� ینن م��ل ن��ہ ��� ݙڳد �ی��و �� ،ی��ن ب ��� َآ� �
َآ ت
پ
ﹷ
ﺗﹹﺆْﺗﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺴﹽﹹﻔﹷﻩﹷﺂءﹷ أﹷﻣْﻮﹷﺍ�ﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﹽ�ﹻ� ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻞ ﹷﻻ
ےَ ،ا �لب�ہ ِا �نن و چ ���ن ُا �� ُ
�ان ���ن ز بت ی ِ
� س�ببب �بب ݨ�ا ی��� ہ �
�� ٔ ران دا � � �
ِا ی ���ن تُ �� ہ�ا ݙݙدئ ز�� ݨ
ﺍﷲﹹ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﻗ ﹻ ﹷﻴﺎﻣ ﹱﺎ ﹷﻭ ْﺍﺭﺯﹹ ﻗﹹﻮﻩ ْﹹﻢ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ
پ� ��
.5
ے ُا ن ���ان ن���ل � ٘ن�� ڳی ���ادی ��ڳا��ھ ِ ی �کت ت�ی
�
��اؤَ ،ا ت
ٔ ٔ ن
�
ے �پ��اؤ ،ہ��� �د�
�اؤ ت���
�اؤٔ � ِ ،
� ٔ
ﹷ�ﻛْﺴﹹﻮﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻗﹹﻮﻟﹹﻮﺍْ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻗﹷﻮْﻻﹱ ﻣﹽ ْﻌﺮﹹﻭﻓ ﹱﺎ
ﹷ
���و )(٥۔
� ٔ� � �
ے َر ���آ��ئ ِ ی �کت ت�ئ َر ��� آو �ت� ڑ�ر ی �نن ج��� آو ز ِ���آج ِدئ
ے ی �ئ تت ی��آن ِدئ ٓآ زرم�� � شش ت
�
َآ ت
�� � ہہ�� پ� ٘� ج
ت ݙݙڄ ی � �� ت���ن ُا ن ���ان
ےا � ی ت �� ُ� ���ن ُ ڄ �ج َو ن �ڄ� جن �� ،ی��� ُا ن ���ان ِو چج �
ع ت�ل ت ﹻ
ٰ ﺣﹷ�ﹽﹷيٰ إﹻﺫﹷﺍ ﺑﹷﻠﹷﻐﹹﻮﺍْ ﺍﻟﻨﹽ� ﹷ ﹷ
ﺎﺡ ﺍﺑْﺘﹷﻠﹹﻮﺍْ ﺍﻟْيﹷﺘﺎ�ﹷ�
ﹷ
�
ے ُا ض ���ان دے م��ل ض ض�
���ل دے م��ل ُا ض ���ان دے ���ا�
ے ��� ݙݙد �ی��وَ ،ا ت ﹷإﹻﻥْ ﺁ�ﹷﺴْﺘﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹹﺭ ْﺷﺪ ﹱﺍ ﻓﹷﺎ ْﺩ ﹷﻓ ﹹﻌﻮﺍْ
ﹻ
�
� ن���ل ج �جلدئ ج �جلدئ ن��ہ ���ا پ �ئئ َو ٘ن �ڄ��ِ ،ا ی �نن ݙڄدر �� نُ��ن ج ��� او ِ �� ت��ا ٔ �ئ ینن و ݙڄدے
��� � �� ت� �ﺍﻓ ﹱﺎ ْ
إﹻﻟ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ أﹷ ْﻣ ﹷﻮﺍ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗأ�ﹹﻠﹹﻮ ﹷﻩﺂ إ ﹻ ْ ﹷ
٘� �
��وے �� َ ،ٻس ُاو���ن ِا ی �نن ��ٻا��ھ ��غی ی��� َا� ی�ر ہ �� ت�� ّ ��ی( غ �
ے جِ���ہ�ا ) ُ � �ِ ت ��ی و غ �ٻ� ݨن ُا ت ﺎﻥ ﻏﹷﻨ ﹽﹻﻴ ﹱﺎﹷﻭﺑ ﹻ ﹷﺪﺍﺭ ﹱﺍ أﹷﻥ ﻳﹷﻜْ�ﹷ�ﹹﻭﺍْ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ � ﹷ ﹷ
ڑ
.6
��
�( َا� ِدی ��� ز �ق�ن ��ن تُ �� ہ�ادݙݙا زر ی���دہ ��ت� � �ب�بی � ہ
ے ) ِا ی��ہ � ّ � � � ظ
دے ��اط ز���ل ݨ
ب وا�� � ہ
ے ح�� � ٻ �� ی�ن نٔن� � ،ئ� ش�ک َا� َ ٻ �� ُ�ہ �ن ٻح�ا ݨ �ن ݨن وا�� ت
� �� ض ض کب
�ض � � � ��ت
ے و ِݙݙ ٻ ئ � ت
)(١١۔
چ� ُ� کت
آد ی���ن ذدآل� ینن �� ڑ�ر ��ر ٔ ِ �ن جن � ُآو ذ��دئ ٓآ ِدھ�ل � ہ
ے ِج��� ہ ڑ�آ ج ��ھ تُ�� ہ� ڑ ݙ آدے � � � ��ت
�
ے تُ�� ہ� ڑ ݙ
َآ ت
ج
��وے �� ی��� ُا ن ���ان ِدی او��د
ے ج ��� ُا ن ���ان ِدی او��د ن��ہ ہ �
پ��� ش ��رط ِا ی��ہ � ہ
ﹷ
ﹷ�ﹷﻜﹹﻢْ �ﹻﺼْﻒﹹ ﻣﹷﺎ ﺗﹷﺮﹷﻙﹷ أﹷﺯْﻭﹷﺍﺟﹹﻜﹹﻢْ إﹻﻥْ ﻟﹽ ْﻢ
� کت ڳ� چ� ُ� ہ ﹹﻦْ ﻟﹽﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﻭﹷﻟﹷﺪٌ ﻓﹷإﹻﻥ �ﹷﺎﻥﹷ ﻟﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﹷﻭﻟ ٌﹷﺪ ﹷﻓ ﹷﻠﻜﹹ ﹹﻢ
اݙے � � � ��ت
� ُاون ِو چ���ن چ��� ت ��ا ِ ّ
���ہ ���وے ت���ن ج��� ج ��ھ او �� ڑ�ڑ � ی�ن جٔن تُ�� ہ� ڑ ڳ
� � ی� ُ � � � ِ یکت� ہ� ئ � �ہ � ﻣﹻﻤﹽﹷﺎ ﺗﹷﺮﹷﻛْﻦﹷ ﻣﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻ ﻭﹷﺻﹻﻴﹽ ٍﺔ
ﹷ ﹽﹹﺑﻊ ﹹ
ے ،پ�� ِا ی��ہ َو ٘ن�� �دارا ُا ن ��ان ِدئ � ت ئ �� �ٔئ َو � ّ ت
��ن ت
ے ت ��ن پُ ��را ݨ ﹹ
چ� ُ� � ﺻﹻ�ﻥﹷ ﺑﹻﻩﹷﺂ أﹷﻭْ ﺩﹷﻳْﻦٍ ﻭﹷﻟﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﺍﻟﺮﹽﹹﺑﹹﻊﹹ ﻣﹻﻤﹽﺎ
ﹷ
ے ِب���ہ�ا ب ��ھ تُ���ان �� ڑ�ر �ن دے ب���د دا � ہ
ےَ ،ا ت � � ُا ض ���ان دا �� ت ض
�ض ادا �� ڑ ݙد �ی ݨ
ڑ
ﺎﻥ ﹷ
ﻛْﺘﹹﻢْ إﹻﻥ ﻟﹽﹷﻢْ ﻳﹷﻜﹹﻦْ �ﹽﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﻟ ٌﹷﺪ ﹷﻓإﹻﻥ � ﹷ ﹷﹷﺮ
کت ٘�
� پ ��� ت ���ا �ئٔئ � ہ
ے پ��� ش ��رط اِ ی��ہ �
َو ذ �ڄ�� ُاو ذ��دے ِو پ ���ن ُا ذ ��ان ) تُ �� ہ�ا ݙڄد ی���ن دذا �ل ینن( � � � ��ت
ﹻ
ﻣﹻﻤﹽﹷﺎ ﺗﹷﺮﹷﻛْﺘﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﻢْ ﻭﹷﻟﹷﺪٌ ﻓﹷﻠﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﺍﻟﺜﹽﹹﻤ ﹹﹹﻦ
� ج
ے �� ی��� تُ�� ہ�ادݙݙی َاو��د ِوی ہ���وے ت���ن ے ج��� تُ�� ہ�ادݙݙی او��د ن��ہ ہ���وےَ ،ا ت
�ہ
ﻮﻥ ﺑ ﹻ ﹷﻩﺂ أﹷ ْﻭ ﹷﺩﻳْ ٍﻦ ﹷﻭإﹻﻥ ﹷﻌْﺪﹻ ﻭﹷﺻﹻﻴﹽ ٍﺔ ﺗﹹ ﹹ
ﻮﺻ ﹷ ﹷ
کت� � ٘� پ� ُ�
.12
� َا ٹ ���ڳڄ � ہ
ے ،پ��� اِ ی��ہ �
ج ��� ج ��ھ تُ ���ان �� ٹ�ر َو ن �ڄ�� ُاو ن��دے ِو پ ���ن ُا ن ��ان � � � � ت
� ﹷﻟ ﹱﺔ أﹷﻭ ﹻﺍ ْﻣ ﹷﺮأﹷ ٌة ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ أﹷ ٌﺥ
ﺎﻥ ﹷﺭ ﹹﺟ ٌﻞ ﻳﹹ ﹷﻮﺭ ﹹﺙ ﹷ ﹷ
�ﹷ ﹷ
َادا ��� �
ے ُا ض ���ان دا ��ت�صض
��ن ت � ی� ُ � � � یکت� �
و ٘ض�� �دارا ُا ض ��ان ِدی � ت ی و � ّ ت
ت ��ن �پ �را ݨ
ْ أﹹﺧْﺖٌ ﻓﹷﻠﹻ�ﹹﻞﹽﹻ ﻭﹷﺍﺣﹻﺪٍ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻤﹷﺎ ﺍﻟﺴﹽ ﹹﺪ ﹹﺱ
ﹹ
�ثت ِج �� ذ� ہ�ان ِو چج ات
�ان ی��� دذال ِدی ِور ت �ݨ دے ب���د دا � ہ
ے ،ج �ج ی�ن ج ُ �� ج �
ݙݙد �ی ݨ
ﹷﻓإﹻﻥ �ﹷﺎﻧ ۤﹹﻮﺍْ أﹷ ْﻛ� ﹷ ﹷ� ﹻﻣﻦ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﹷﻓ ﹹﻩ ْﻢ ﹹ ﹷ
� ﹷﻛﺂ ﹹء
� � ی�
ے ُاو ن��دا ِب ���ا ی��� ب � ی�ن ݨن ِوی ہ���وے ت���ن ُا ن ���ان ِو چ���ن
و ٘ن�� �د ب �� ݨ�ی ہ���وےَ ،ا ت
�
ﻮ� ٰي ﺑ ﹻ ﹷﻩﺂ أﹷ ْﻭ
� ﺍﻟﺜﹽﹹﻠﹹﺚﹻ ﻣﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻ ﻭﹷﺻﹻﻴﹽ ٍﺔ ﻳﹹ ﹷ
ﹷ
ِ� � ہ ج کت� پ�
�و جن ت���ن او ت ��� ی �� ہ�ا �ئٔئ
� ِے پ��� �� ی��� اِ ی �نن �� زُ��ن زر ی���دہ ہ � � � ِ� ی��ان ّ ��ہ ��ہر ِہ� ہک � � � � ت ﹻ
ﻳْﻦٍ ﻏﹷ�ْ�ﹷ ﻣﹹﻀﹷﺂﺭﹽٍ ﻭﹷﺻﹻﻴﹽﹷﺔﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﺍﷲﹹ
� � ی ّ� � � ہ� � � �
��ن دے ب��ا ب�� دے ش��ر یب�ک ِ � نن پ�� ِا ی��ہ و ٘ن�� �دارا ُا ن ��ان ِدی و � ت
ب ُپ ��ری ݨ ﻴﻢ ﹷﺣﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
� �ن دے ب���د دا � ہ
ے ،ت���ن ب ��� ��� �ئٔئ ���ا ٹ � � �
ے ُا ض ���ان دا �� ت ض
ے ِو چج �ض َادا �� ٹݙد �ی ݨ ت
ت وا�� � ہ
ے )(١٢۔ ِح�� � ڄاݨ ݨݨ وا�� � ہ
ے َا ت
ے َوݙݙڄی � ت ح� ݨ �
ہ
ے بج� ی�ن �� ہ� ینن َا� َا ت
�
ے ُاو ن��دے ر���ل �
ِا ی��ہ َا� ِد ی���ن بب� ݨب ی�ان ج ّ�دان ِ �� جنَ ،ا ت ﺗ ﹻ ْﻠﻚﹷ ﺣﹹ ﹹﺪﻭﺩﹹ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ ﻳﹹ ﹻﻄ ﹻﻊ ﺍﷲﹷ
� ��
� ب �� ہ� ش� ت�ان ِو چج دا خ �جل ِ ی �کب ت�ا و ی ��یِدی ��خ�م�� خ� ب�رداری ِ ی �کب ت�ی ت���ن ُاو���ن ِا � � ب � ﹷ
ﹷﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹷﻩﹹ ﻳﹹﺪْﺧﹻﻠْﻩﹹ ﺟﹷﻨﹽﺎ ٍﺕ ﹷﺗ ْﺠﺮﹻى ﹻﻣﻦ
ہ��� کت� ہ�
.13
�
� َر � ِ� جنَ ،ا ت
ے � � ن���ہ�ان َو ڳڳ�د ی���ن ہ��� ِ �
س جن ،او ُا ن ��ان ِو چج � ی ش�ہ � � � � ت ج �� ن��ان � ت��� ﹷﺗ ْﺤﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﺍﻷﹷﻧ ْ ﹷﻩﺎ ﹹﺭ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ﻳﻦ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﻭﺫٰﻟﹻﻚﹷ
ے ے ُاو ف��دے ر���ل ِدئ ف��� ��ف�م�� �ئفئ ��� ی ���ئَ ،ا ت
� �ے ِج ���ہ�ا ��� �ئٔئ َا� َا ت�
َا ت
ڑ
ﹷ
ﹷﻣﹷﻦ �ﹷﻌْﺺﹻ ﺍﷲﹷ ﻭﹷﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹷﻩﹹ ﻭﹷﻳﹷﺘﹷﻌﹷﺪﹽ
� �
ب و ی ��یُ ،او���ن ب َ ���ا ِو چح د خ �
احل ِ ی �کب ت�ا و ی ��ی او �
ُاو خ��د ی���ن َح� ّدان �ب ٻّ�ب ی�ان � خُ��ن �بٹَ پ
ﹹﺣ ﹹﺪﻭ ﹷﺩ ﹹﻩ ﻳﹹ ْﺪﺧﹻ ْﻠ ﹹﻩ ﻧﹷﺎﺭ ﹱﺍ ﹷﺧﺎﻟ ﹻﺪ ﹱﺍ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ
ہ ہ
.14
ے خ ���ار ��� � ِ �ہ ہک خد �� ی�ل ت
� کت ُاو خ��دے ِو چخ �� ی�� ش�ہ َر ���یَ ،ا ت
�
ے ُاو خ��دے � � � ��ت
ﹷﺬﹷﺍﺏٌ ﻣﹽﻩﹻ� ٌﻥ
ﹹ
چ�
ے )(١٤۔ �ذذاب � ہ �� ڑ�ڑ ݨݨ وا�� ع ب
� ئ � ٘� �
ے ٓآ َو ذ �ڄ� جن ت���ن ُآ ذ ���آن
ے � ی��آ �ٔئ ت آذ ی���ن ذذ آ �ل ینن ِو چ ���ن ِب ��� ہ ڑ� ی���ن ب
ے تُ �� ہ� ڑ ڄ
َآ ت ﹻ
ﺍﻟﻼﹽﹷ�ﹻ� ﻳﹷأْﺗﹻ�ﻥﹷ ﺍﻟْﻔﹷﺎﺣﹻﺸﹷﺔﹷ ﻣﹻﻦ �ﹽ ﹷﺴﺂÒﹻﻜﹹ ْﻢ
٘� ب �
ے ٓآ پب� ݨب ی�آن ِو پ���ن پج�آر �بب ن�د ی���ن ِدی ���آ ہ ��ی ِ �� ن�� �� ،ی��� آو ���آ ہ ��ی ݙڄدے َو ن �ڄ� جن � ﻴْﻩﹻﻦﹽﹷ أﹷﺭْ�ﹷﻌﺔﹱ ﻣﹽ ْﻨﻜﹹ ْﻢ
ُآ ت ﹻ ﺎﺳْﺘﹷﺸْﻩﹻﺪﹹﻭﺍْ ﻋﹷﻠ
ﹷ
��ت �ان ���ن ����ان و چج ھ�ک ر ���� ،اِ ��ہ �ت��ر �نن ج ��� ِا �� ُ
�ان ���ن � ���ن ُا �� ُ ﹷإﹻﻥ ﺷﹷﻩﹻﺪﹹﻭﺍْ ﻓﹷأﹷﻣْﺴﹻﻜﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ �ﹻ� ﺍ ْﻟﺏ ﹹ ﹹﻴﻮ ﹻ
ﺕ
ن ی ڈ ی ِ ڈڈ ن
.15
ت َ ت
کت � ��
ﹷﹽيٰ ﻳﹷﺘﹷ ﹷﻮﻓﹽﹷﺎﻩﹹﻦﹽﹷ ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻮﺕﹹ أﹷ ْﻭ ﻳﹷ ْﺠ ﹷﻌ ﹷﻞ ﺍﷲﹹ
� ��� �ئٔئ َرس ت��ہ َک�ڈڈ ھ ڈڈڄ �ی��ے ) (١٥۔
� ،ی��� َآ� ُآ ن ��آن � � � ��تٓآ َو � ٘ن ڄ �
ﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹱﻼ
� ئ � ٘� �
ے ٓآو ن ڄ�� جن ،ت���ن
ے � ی��آ �ٔئ( ت
�آن ) بآݙے ِو چ���ن ِب���ہ�ے ڑ ڄݙون ب�� ج ے تُ�� ہ� ڑ ڄ
َآ ت
ڑ
ﹷﺍﻟﻠﹽ ﹷﺬﺍ ﹻﻥ ﹷﻳأْﺗ ﹷﹻﻴﺎﻧ ﹷﹻﻩﺎ ﹻﻣﻨﻜﹹ ْﻢ ﻓﹷﺂﺫﹹﻭﻩ ﹷﹹﻤﺎ ﹷﻓإﹻﻥ
ﹷ
ب ���ن ��ؤ �� َ ،ٻس ب �� ی��� �ت�� ب��ہ پج�آ � ِ�� جنَ ،آ ت
ے ٓآ پ �ب�نن ٓآ ُ
� ݨی � ُ � پ� ٘��
پ ُآ ن ��آن ��ن � ن ٻی م��ر ِپ�� ٔ
ﹷ
ﹷﺎﺑﹷﺎ ﻭﹷأﹷﺻْﻠﹷﺤﹷﺎ ﻓﹷأﹷ�ْﹻﺿﹹﻮﺍْ ﻋﹷﻨْﻩﹹﻤﹷﺂ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ
چ� ِ��ن
.16
� � � ب ن � �
ُس�دھ�ار � ن جن ت���ن ُا ن ��ان ڑ ݙدوہ�ہ� ی �ن ��ن �� ڑ�ر ڑ ݙد �ی �و � �� ش�ک َا� �ت � ب��ہ ݨ
��ن وا��
ﺎﻥﹷ ﺗﹷﻮﹽﹷﺍﺑﺎﹱ ﺭﹽﺣﹻ� ﹱ
ﹷ
�ن � ہ
ے )(١٦۔ �
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن
ت
ے ���ام ِ �� ی� تت ی�ان ڳ �� ی�ن نٔن ،تُ �� ہ�ا ݙڳد ی���ن م�� ٘ن ���انَ ،ا ت
�
ے تُ �� ہ�ا ݙڳد ی���ن ِد� ی��ان، �
تُ �� ہ�ا ݙڳدے ُا ت
ﹽﹻﻣﹷﺖْ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ أﹹﻣﹽ ﹷﻩﺎﺗﹹﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﺑﹷ ﹷﻨﺎﺗﹹﻜﹹ ْﻢ
ﹷ
ب�
�
ے تُ�� ہ�اݙݙݙ ی���ں م��س ی��اںَ ،ا ت
ے �
ے تُ�� ہ�اݙݙݙ ی���ں ُب ��� ٔب� ی�اںَ ،ا ت ے تُ�� ہ�اݙݙݙ ی���ں � ی�ب ݨ� یںںَ ،ا ت
� �
َا ت
ﹷأﹷﺧﹷﻮﹷﺍﺗﹹﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻋﹷﻤﹽﺎﺗﹹﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﺧﺎﻻﹷﺗﹹﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﺑﹷ ﹷﻨﺎﺕﹹ
ﹷ
تَ�� ٘ن� � ب��ب
ے تُ �� ہ�اݙݙڄ ی���ن او م�� ٘ن ���ان بِ �� ن��ان تُ �� ہ�ا���ن � ڄ ج ے � ݨ ی ب�� ��انَ ،ا ت
� ب ��� ت�ر ی ب�� ��انَ ،ا ت ﹷﺥﹻ ﻭﹷﺑﻨﹷﺎﺕﹹ ﺍﻷﹹﺧْﺖﹻ ﻭﹷأﹹﻣﹽﹷﻩﹷﺎﺗﹹﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﻼﹽﹷ� ﹻ�
ﹷ
ب� َت���
ے تُ�� ہ�ا ݙڄد ی���ن دذال� ینن ِد ی���ن �ے تُ�� ہ�ا ݙڄد ی���ن � ٘ذڄ ڄ ش��ر یئ�ک � ی�ب ݨ� یننَ ،ا ت �
ےَ ،ا ت ِپ���� �ئٔئ � ہ ﺭْﺿﹷﻌْﻨﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷأﺧﹷ ﹷﻮﺍﺗﹹﻜﹹﻢ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟﺮﹽ ﹷﹷﺿﺎ ﹷﻋ ﹻﺔ
ﹷ
ج� �
اد ی���ن ���� ی��ان ِو چج ات ی�ان ِد� ی��ان ِج��� ہ ڑ� ی���ن تُ �� ہ� ڑ ݙ اد ی���ن � ت�ر ٔ �ے تُ �� ہ� ڑ ݙ م�� ٘ن ���انَ ،ا ت أﹹﻣﹽﹷﻩﹷﺎﺕﹹ �ﹻﺴﹷﺂÒﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺭﹷﺑﹷﺎÒﹻﺒﹹﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﻼﹽﹷ� ﹻ� �ﹻ�
��� � ج�� ہ� ِب�� لن � � َ پ ��� ی�ن جٔن ت
� ﹹﻮﺭﹻﻛﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦ �ﹽﹻﺴﹷﺂÒﹻﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﻼﹽﹷ� ﹻ� ﹷﺩ ﹷﺧ ْﻠﺘ ْﹹﻢ
� بب �� � ُ � � � ٔ ے تُ�� ہ�اذݙݙ ی���ن ُا ذ ��ان ذذا � ی ن ِو پ ��ن ِ � جن � ذ �ان ذ���ل � ت .23
�� � � � ٻ ب� ی�� �
بب ن � ی�نن ِ ی �کب ت�ی ،ت���ن َول �
وے� َ ،س � � تُ ��ان ُ)ا ن ��ان ن���ل( � ت
ﹻﻦﹽﹷ ﻓﹷإﹻﻥ ﻟﹽﹷﻢْ ﺗﹷﻜﹹﻮﻧﹹﻮﺍْ ﺩﹷﺧﹷﻠْﺘﹹﻢْ ﺑﹻﻩﹻﻦﹽﹷ ﹷﻓﻼﹷ
� � ﻳﻦ ﹷ
ے تُ�� ہ�ا ݙݙدے ُا ن ���ان � �پ� ت�ران ِد ی���ن � ے ن � ی�ننَ ،ا ت ے ��� �ئٔئ ُ���ناہ ��ا ٔ �
تُ�� ہ�ا ݙݙدے ُا ت ﹹﻨﹷﺎﺡﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺣﹷﻼﹷÒﹻﻞﹹ أﹷﺑْﻨﹷﺎÒﹻﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ہ � ہ ﹻﻣ ْﻦ أﹷ ْﺻﻼﹷﺑﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷﻥ ﹷﺗ ْﺠ ﹷﻤ ﹹﻌﻮﺍْ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ
ے ڑُ ݙذون )وی ���ام ِ �� جن( ِج���ہ�ے تُ �� ہ� ڑاذݙی ذَ ��ل ِو چ ���ن ِ �� جنَ ،ا ت
�
ذذا �ل ینن ِ
ڑ
ُ � ﺧْﺘﹷ�ْﻥﹻ إﹷﻻﹽﹷ ﻣﹷﺎ ﻗﹷﺪْ ﺳﹷﻠﹷﻒﹷ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ � ﹷ ﹷ
ﹷ
ب ی�ب�ن ُ � َ�� �
ﺎﻥ
��ھ � �� ����
� ے ُاو ن��دے ِب���ہ�ٹا ب � �
ے( ���ا ٔ )وئ ���ام � ہ ��ن ِ � ݨ ی ن ��ن � ٹ �ا ݨ
� ﹷﻔﹹﻮﺭﺍﹱ ﺭﹽﺣﹻ� ﹱ
ﹷ
��ݨ وا�� � ہ ے ہ �� ی���ہ ر��م � � �� ،ئ���ک َا� وݙݙݙا ب َ خ �� ش� ِ ت�� حکب�
ے )(٢٣ ݨ ش َ ت وا�� ݨݨ َ ش � ئ �ُ � � � � ٔ
� ِ ت ِو چج ٓآ ٻ �� ی�آن ہ � ے تُ �� ہ� ڑ ٻ م��� �دے ِج ���ہ� ی���ن ج ��� ��ٻ� �ن�� ی�آن دے ���ر ت
�و جن، آدی � ی ت ڑ ﺍﻟْﻤﹹﺤْﺼﹷﻨﺎﺕﹹ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽﹻﺴﹷﺂءﹻ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻣﺎ ﹷﻣ ﹷﻠ ْﻜ ﹷﺖ
ﹷ
� ح� �
ےَ ،ا بل�ب ت�ہ اِ ذ ���ان �� ذُ��ن ِ���ا �ب� ی�ان ذذا �ل ینن
ے اِ ی��ہ � م َر��ھ ذݙ ٻ ت
َا� تُ�� ہ�اذݙ ٻ ے ُا ت ﹷﻳْﻤﹷﺎﻧﹹﻜﹹﻢْ ﻛﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﺍﷲﹻ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻭﹷأﹹﺣﹻﻞﹽ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ
ﹷ
�
ے ُا خ ���ان � ح���ل ِ �� ی� تب ی�ان ڳ �� ی�ن نٔن ،ب �� ش�ر �� ی��ہ تُ ���ان م��ل خ �� چ
�ح ��� ت کب
تُ �� ہ�اݙݙڳ ے � � � ��ت ﹷﹽﺎ ﹷﻭ ﹷﺭﺍ ﹷء ﺫٰ�ﹻﻜﹹ ْﻢ أﹷﻥ ﹷﺗﺏ ْ ﹷﺘ ﹹﻐﻮﺍْ ﺑﹻأ ﹷ ْﻣ ﹷﻮﺍ�ﹻﻜﹹ ْﻢ
�
��ن ہ���وے ،ذ��ہ ��ہ � � �
���ن ٓآ پب� ݨب ی�آن ذدآ �ل ینن �بب ݨ�آ ِ �� ذ�� ،ت
ے ِآ �یب ذ�دآ � ت��د شش�آدی ݨ ﹹﹽ ْﺤﺼﹻ ﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﻏﹷ� ْ ﹷ� ﹹﻣ ﹷﺴﺎﻓﹻﺤﹻ� ﹷﻥ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ
.24
��ت�ر ��نِ ،ب �� ذ��ان دذا �ل ینن �� ذُ��ن تُ ���ان ���ذاد ج�چا ت
�
ےُ ،ا ذ ���ان ذ���ل � �
َ ب��د��اری ݨ ْﺘﹷﻤْﺘﹷﻌْﺘﹹﻢْ ﺑﹻﻩﹻ ﻣﹻﻨْﻩﹹﻦﹽﹷ ﻓﹷﺂﺗﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ
�
ُا ت
ے �
ے ِا ی �نن ��ڳا��ھ دا تُ�� ہ�ا ݙڳدے یک�ت�ا ہ������ ��� ���ہ� ُا �� ُ
�ان ���ن َادا ��� ݙڳد �ی��و َا ت ن ی ت
ﺎﺡ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﻓ ﹷﹻ�
�ﻀ ﹱﺔ ﹷﻭﻻﹷ ﹹﺟ ﹷﻨ ﹷ
ﹹﺟﹹﻮﺭﹷﻩﹹﻦﹽﹷ �ﹷ ﹻ ﹷ
ت
� ب � � ﹷ
ے ض � ی�نن �� ،ی��� تُ ���آن �
��ت�ر ��� ِ � ضّ�ن ݨن دے ب���د ٓآ پ ��س ِو چج رآ ض �
�ئ ��� �ئٔئ � ض��آہ ��آ ٔ
ﹷﺮﹷﺍﺿﹷيْﺘﹹﻢْ ﺑﹻﻩﹻ ﻣﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻ ﺍﻟْ�ﹷﹻ�ﻀﹷﺔﹻ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ
� ج
�
ے ٓآ ذرآد ذدآل� ینن ذ���ل ذ���آج ے �� ی��� تُ�� ہ�آ ݙݙدے ِو چ���ن ��� �ئٔئ ِآ ی �� ج
�آن وآ� ی��آن ت َآ ت
ﹷ
ﹷﻣﹷﻦ ﻟﹽ ْﻢ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ﹻﻄ ْﻊ ﹻﻣﻨﻜﹹ ْﻢ ﻃﹷ ْﻮ ﹱﻻ أﹷﻥ ﹷﻳﻨﻜﹻﺢﹷ
��وے ،ت���ن َول او ���� ن�ن ��ٻ� �ف�� ی�ان ف���ل
�
�ت ف��ہ َر � ی�ت ف�دا ہ � � � � ِ� ّ�ن
�� � ف ݨن دی �ف� ت ﹷ
ﻟْﻤﹹﺤْﺼﹷﻨﹷﺎﺕﹻ ﺍﻟْﻤﹹﺆْﻣﹻﻨﹷﺎﺕﹻ ﻓﹷﻤﹻﻦْ ﻣﹽﺎ
ہ م ��� � ��
آݙے ت ِو چج ٓآ ڳ�� ی�آن �� ِ
�و جنَ ،آ� تُ�� ہ� ڑ ڳ ن ِ���آج �� � � � ��ن
�ِ ،ج��� ہ ڑ� ی���ن تُ�� ہ� ڑآݙڳی � ی ت ﹷﻠﹷﻜﹷﺖْ أﹷﻳْﻤﹷﺎﻧﹹﻜﹹﻢ ﻣﹽﻦ ﹷﻓﺕ ﹷﹷﻴﺎﺗﹻﻜﹹ ﹹﻢ
ﹻ
ہ � کت� ّہ ہ� ��� ہ چ��� ِا ی �� ج ُ
� �� ی��ے �� َ ،ٻس� ِ� � � � � ہ �ان ���ن َ � ٘ن ٻی ���ج ٻج�ا ݨ��دے ،تُ ���ان ِہ�ک َ ٻ
ے � �� � ت ﺕ ﹷﻭﺍﷲﹹ أﹷ ْﻋ ﹷﻠ ﹹﻢ ﺑﹻإ ﹻ ﹷﻳﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ
ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣ ﹷﻨﺎ ﹻ
� � � �
س ت��ر دے ے ن ِ���اح ��� ِ �� ن��َ ،ا ت
ےد � ُا ن ���ان دے م�����ان �� ن��ن �����ل ِ �� نن ت ﻌْﻀﹹﻜﻢْ ﻣﹽﹻﻦ �ﹷﻌْﺾٍ ﻓﹷﺎﻧﻜﹻﺤﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ ﺑﹻإ ﹻ ْﺫ ﹻﻥ
ﹹ
ے ب ��� آو ٓآ زرآد ��ت�ر ی �کب ت�آ ہ �
�� ی��� � ت�� ���ہ� َآدآ ��� ݙݙد �ی��و ،ش ��رط ِآ ی��ہ � ہ ���آ ب �� ت� ُآ ز ���آن دآ � ْﻠﹻﻩﹻﻦﹽﹷ ﻭﹷﺁﺗﹹﻮﻩﹹﻦﹽﹷ أﹹﺟﹹﻮﺭﹷﻩﹹﻦﹽﹷ ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻤ ْﻌﺮﹹﻭﻑﹻ
�
.25
ے ن��ہ ُ ��ک ُ ��ک ت
�
ے ی���ر َر �� ݨن � ہ ہ �
�و نن ن��ہ ��ہ او ب��د��ار �� ِ
�و ننَ ،ا ت ے نب� ی�ک پ���ک �� ِ
ت ٍ ٍ
ﹹﻣ ْﺤ ﹷﺼ ﹷﻨﺎﺕ ﻏﹷ� ْ ﹷ� ﹹﻣ ﹷﺴﺎﻓ ﹻ ﹷﺤﺎﺕ ﹷﻭﻻﹷ
� �ہ
ے کت �
ے ذ �ت ی�ک پ���ک ذدآ �ل ینن � � � ��ت
�و جن ،ذ��ہ ت���ن ِج���ہ�ی �� آ ٓآزذ آد ت
ِ وآ� ی��آن ہ �
� ﺘﹽﹷﺨﹻﺬﹷﺍﺕﹻ أﹷﺧْﺪﹷﺍﻥٍ ﻓﹷإﹻﺫﹷﺁ أﹹﺣْﺼﹻﻦﹽﹷ ﹷﻓإ ﹻ ْﻥ
زذ ڑ
ت تُ�� ہ�ا ݙݙدے ِو چ���ن ُا ز ���ان � �ہ کت � � ﻒ ﹷﻣﺎ ﹷﻋ� ﹷ�
ﹷﺗﹷ�ْﻥﹷ �ﹻﻔﹷﺎﺣﹻﺸﹷﺔٍ ﻓﹷﻌﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻦﹽﹷ � ْﹻﺼ ﹹ
ات
ے ،اِ ی��ہ رع� �ٔ ت ُاو ز��دئ َا ّد �ئ ��رزا ُا ز ��ان � � � ��ت
ج ﺕ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﺬ ﹻ
ﺍﺏ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﻟ ﹷﹻﻤ ْﻦ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺤ ﹷﺼ ﹷﻨﺎ ﹻ
��وے ج ��� او �� ت��ا ٔ �ئ ینن ُ ���ناہ ن��ہ ��� ٻ �� ہ� جن �� ،ی���
�ان ���ن ِا ی��ہ ݙݙ ٻ ر ہ � � �ک �ت� �
ے ج ��� ُ
� ہ ن � ت
کت� پ� ج�� ُ���آن ٓآ پ �ت�نن ٓآ ُ
ﹷﺧ� ﹷﹻي ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﻨ ﹷﺖ ﹻﻣ ْﻨﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷﻥ ﹷ� ْﺼ�ﹻ�ﹹﻭﺍْ ﹷﺧ� ٌْ�
� َ � ٘ن��ڳی ��ڳآ��ھ � ہ
ے، ت ���ن َ � ل َس� ڳ�� ،ت���ن ِآ ی��ہ تُ�� ہ�آݙݙڳ ے � � � � تپ ݨی ت
ﹷ
ﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺍﷲﹹ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
ب��
�ن � ہ
ے )(٢٥۔ � �
ے َا� خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن َا ت
�ن � ہ
ے )(٢٩۔ �
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن
ُا ت
ﺎﻥ ﺑﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﺭﺣﹻ� ﹱ
ﹷﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ � ﹷ ﹷ
� � ج�� � � ظ��
ے � م ن���ل ِا �ی�� ی �نن ��� ی ��ی ،ت���ن َا ّس�ان ُاو���ن جج�لدی ے ِ � ہ�ڈا ڈݙد ڈد پ
�ت ت َا ت ﹷﻭ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﻔ ﹷْﻌ ْﻞ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﹹﻋ ْﺪ ﹷﻭﺍﻧ ﹱﺎ ﹷﻭ ﹹﻇﻠْﻤ ﹱﺎ
� َ�
�����ا
ے ِا ی��ہ �م َا� دے َا ��ٻ�ں َ ٻ �� ُ�ہ �ں َ � دوزخخخ ِدی ب َ ���ا ِو چخ َ �
سبٹ ٹ ٻد ��ی��ںَ ،ا ت ﻓ ﹷﹷﺴ ْﻮ ﹷﻑ �ﹹ ْﺼﻠﹻﻴﻩﹻ ﻧﹷﺎﺭ ﹱﺍ ﹷﻭ� ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﹷﻋ� ﹷ� .30
�ہ
ے )(٣٠۔ ﷲ ﹷ� ﹻﺴ�� ﹱﺍ
ﺍ ﹻ
ہ ب
�� ی��� تُ ���ان اِ ن ���ان َو ݙݙد ی���ن ُ���ناہ�ہ�ن �� نُ��ن ب َ چ��دے َر ���� ،بِ �� ن��ان �� نُ��ن
ے ُ���ناہ� ہ ُ
� چ�� � چ� �� �� ﹻْ
ﹻﻥ ﺗﹷﺠْﺕﹷﻨﹻﺒﹹﻮﺍْ ﻛﹷﺒﹷﺂÒﹻﺮﹷ ﻣﹷﺎ ﺗﹹﻨْﻩﹷﻮْﻥﹷ ﻋﹷﻨْﻩﹹ ﻧﹹﻜﹷ�ﹽ
�ن ���ن ے ��� ٹ تُ�� ہ�ا���ن � ن ع ِ یک�ت ت�ا � � � ٔ
� ،ت���ن َاس�ان تُ�� ہ�اݙٹڳ ے � � ٹ
ﻨْﻜﹹﻢْ ﺳﹷﻴﹽﹻﺌﹷﺎﺗﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻧﹹﺪْﺧﹻﻠْﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﺪ ﹷﺧ ﹱﻼ
ﹹ
�
.31
�ان ِو چچ ُ ٻ �چل َ ٻ � ِ ہ� ی� ُ��ن ے ُ �� ہ� ُا ���ن ������ن وا�
ے �� ن زّ ت
� � ز � �
��اف �� ݙݙ ٻ �ی��نَ ،ا ت ت
�ﻳﻤ ﹱﺎ
ﹷﹻ
)(٣١۔
�
�
ے تُ�� ہ�ا ݙݙدے ِو چ ���ن � ِدئ ہ �
� َ�س ن��ہ َر ��� ،ج �� ی���ن َا� ن َس� �
ے ُاون ش � � ٔ
َا ت ﻨﹽﹷﻮْﺍْ ﻣﹷﺎ ﻓﹷﻀﹽ ﹷﻞ ﺍﷲﹹ ﺑﹻﻩﹻ ﹷ� ْﻌ ﹷﻀﻜﹹ ْﻢ
ﹷ ﹷﻻ ﹷ
ﺗﹷﺘ ﹷﻤ
�
.32
��
�ے ،ب ���ا ض���ن وا � � ��ل ت
ے ���م ض���ل ݙݙݙ ے َر ��ی � ہ
� ب ����� ُ
ان ���ن ا پ �ب ݨ� ینن ض ض � ض ی ﺟﹷﺎﻝﹻ �ﹷﺼﹻﻴﺐٌ ﻣﹽﹻﻤﹽﺎ
ﹷ ﹻ
�ٰ �ﹷﻌْﺾٍ ﻟﹽﹻ�ﹽ
)(٣٢۔
ے دے � ت�� دار ���ت�ر ��� ڑ ݙد ت �ن جنِ ،ج���ہ�ا ج��� ُا ن ���ان دے ے َاس�ان ُاون ��َ�� �
َا ت
ڑ ِ ت ﹷﻟﹻ�ﹹﻞﹽٍ ﺟﹷﻌﹷﻠْﻨﹷﺎ ﻣﹷﻮﹷﺍ�ﹻ�ﹷ ﻣﹻﻤﹽﺎ ﹷﺗ ﹷﺮ ﹷﻙ ﺍﻟ ﹷْﻮﺍﻟ ﹷﹻﺪﺍ ﹻﻥ
ﹷ
� � ب� ّس� پ�
ے بِ �� ن��آن ن���ل ُت ���آن ٓآ �پب ݨ�آن ؤع�دہ ��� �� �� ڑ�ر � ِ�ر ٔ ِ �ن جنَ ،آ ت ِ� �ب ی� ٔ� ،م��ء ی��� �ت� � ب ئ َ � � ﻳﻦ ﹷﻋ ﹷﻘ ﹷﺪ ْﺕ أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧﹹﻜﹹ ْﻢ ﹷ
ﹷﺍﻷﹷ�ْﹷﺑﹹﻮﻥﹷ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�� �
.33
ش� ُ
� �� ٔ�ن َ � � ُ�
���ہ ڑ ݙد �ی��ؤ� ،ئ�� ش�ک َا� ��ہر ش � � ٔ
� ڑ� �ی �ے ُا ن ��ان ��ن ِؤئ ُا ن ��ان دا ِ ّ
ﺂﺗﹹﻮﻩﹹﻢْ �ﹷﺼﹻيﺒﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ �ﹷﺎﻥﹷ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹹﻞﹽﹻ
� ﹷ� ْي ٍء ﹷﺷﻩﹻﻴﺪ ﹱﺍ
ڑ ݙد ی ����دا �� ڑ�ے )(٣٣۔
ے �ہہ���� ُ
� ے ��� ہ�� ج ہ � � �� � � ی��
�ن ���ن بان ِ �� جن � ،ی��ن ب ��� َا� ف ڑ ی َ ��رد ت �� � ت� ینن دے � ف ی ل ت ف
ان وا�� � ہ
ے )(٣٤۔ �
���و� ،ب�� ش�ک َا� س�ار ی���ن تُ ���ن ُا چ ّچ�ا ت
ے َوݙݙݙی شس� ن
� ب
ے �� ی��� تُ �� ہ�ا���ن خج�د ش��ہ ہ �
��وے ب ��� ُا خ ���ان ِو چج َا ݨن َ ب �ن ݨن � ہ
ے ت���ن ِہ� ہک َا ت ﺎﻕ ﺑﹷ ْيﻨ ﹻﻩ ﹻ ﹷﻤﺎ ﻓﹷﺎ�ْ ﹷﻌ ﹹﺜﻮﺍْ
ﹷﻭإ ﹻ ْﻥ ﺧﹻ ْﻔﺘ ْﹹﻢ ﹻﺷ ﹷﻘ ﹷ
ے ِہ� ہک ث��� ��تث ذذال وا� ی��ان ِو پ���ن �
ے وا� ی��ان ِو پ���ن ،ت �
�� ذف پ َ �ذ ِ ث��� ��تث ُ � ْﻠﹻﻩﹻ ﻭﹷﺣﹷﻜﹷﻤﺎﹱ ﻣﹽ ْﻦ أﹷﻩْﻠ ﹻ ﹷﻩﺂ إﹻﻥ
ﹻ ﹷﻜﻤﺎﹱ ﻣﹽﹻﻦْ أﹷﻩ
� �بب�ا ِ ����� ،ب �� ی��� او ٹ ����ہ ئ �
.35
� چ
��اون �� ہ� جن ،ت���ن ا� ݙٹݙوہ�ہ� ٔ �ئ ینن ِو چج ٹَ � َ� ہ�ا ���ا ݙٹݙ ی ��ئ،
ݨ ݨ ن
ﹷ
ﺮﹻﻳﺪﹷﺁ إﹻﺻْﻼﹷﺣﺎﹱ ﻳﹹﻮﹷﻓﹽﹻﻖﹻ ﺍﷲﹹ ﺑﹷيْﻨﹷﻩﹹﻤﹷﺂ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ
ہ � ُ�
� ِدئ خ� ب�ر ِ ��س )(٣٥۔ ے ��ہر شَ � ٔ�
س� �
سبب ب ��ھ ج�ڄا ݨ��دا ���ے ،ت
ڑ � �ئ� ش�ک َا� � ﺎﻥ ﹷﻋﻠﹻ� ﹱ ﹷﺧﺒﹻ�� ﹱﺍ
�ﹷ ﹷ
ے ��ہ ُآ �� ُ
�ج ��� �یت خ� ِد جن ت���ن آو �آن ���ن ،جِ���ہ�ے ج ��� ٓآ �پت ݨ�آن م��ل � ت��آع خ �� چ � خ خ َآ ت ﺱ ﹷ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹹﻨْﻔﹻﻘﹹﻮﻥﹷ أﹷﻣْﻮﹷﺍﻟﹷﻩﹹﻢْ ﺭﹻÒﹷـﺂءﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹻ
ڑ
� � � کت وی �����آن دے د ی ���
�آن ِ �� نن ٓآ ن�� ِد نن،
ے آِ ی �� ن ے آو ن ��ہ َآ� ُآ ت �َ ،آ ت �آون � � � ��ت
ݨ ِ ݙݙ ِ ﻮﻥ ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻭﻻﹷﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻴ ْﻮﻡ ﹻ ﹻ ﹻ
ﺍﻵ� ﹷﻭﻻﹷ ﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
.38
�آن ٓآ �پت ݨ�آن ���آ ٹ��� � �ت دے د �یٹݙت ٘ن� ُہ ���ن َ � �
ے جِ���ہ�آ ��� �ئٔئ ش �
ش ی� ج � ی�نت ن� ِد جنَ ،آ ت � �ﻳﻨ ﹱﺎ ﻓ ﹷﹷﺴﺂ ﹷء ﹷ
ٹ ے ن��ہ ت�� ی�آ ت ت ﹷﻣﹷﻦ ﻳﹷﻜﹹﻦﹻ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹹﻥ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷ ﹻ
ہ س
� ت���ن او َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ن��دا � ن�� ت�ی ِ ��س )(٣٨۔ �� س��� �ﻳﻨ ﹱﺎ
� ن ت ی �بب ݨ�ا � � � ��ن ﹻﹻ
�
ے ا ی �� ج
�ان � �
ے ت�� ی�ا ت
�ت دے د �یٹݙت ٘ن�ہ ُا ت ے ،ج �� ی��� او َا� ُا ت
�
ے ،ت � �
ے � ی��ا ���ا ٹ��� ہ�ہ� ن
َا ت ﷲ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻴ ْﻮﻡ ﹻ
ﹷﻭ ﹷﻣﺎﺫﹷﺍ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﻟ ْﹷﻮ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺎ ﹻ
�
�
ے ُآو ز��دے ِو چ ���ن ے ِج ���ہ�آ ِر زر تق آ� ُآ ز ���آن ���ن ڑ ݙد ت��� ہ �
�� ٔ �
ِ �� جن ٓآ ِو جن ہ�ہ�َ ،آ ت ﻭﹷأﹷ�ْﻔﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻤﹽﺎ ﹷﺭﺯﹷ ﹷﻗ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷﻭ� ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﹷ ﹻ
ﻵ�ﹻ
ِ ڑ
.39
چ� �
ے ِا ی��ہ ا خ ���ان ���ن َ � ٘خ��ڄی ���ح ح�ڄا ݨ��دے ) (٣٩۔ خ �� چ �
��ن ہ�ہ�َ ،ا ت ﺍﷲﹹ ﺑﹻﻩﹻﻢ ﹷﻋﻠﹻ� ﹱ
�ح ح�چا ݨ
� ب ب �
ے �� ی��� �ذ ی��ئ ِ ی �کب ت�ئ ڳ �� ٔ�ئ
�ئ�� ش�ک َا� ذد ّرہ بِ �� ت�ئ ِوئ �� ہ� ینن دا � ت�� ذ � ی�نن ��ر �یب ذ�داَ ،ا ت ﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﻳﹷﻈْﻠﹻﻢﹹ ﻣﹻﺜْﻘﹷﺎﻝﹷ ﺫﹷﺭﹽة ٍ ﹷﻭإﹻﻥ ﹷﺗ ﹹ
ﻚ ﹷ
ہ�����ی ،ت���ن ُآو���ن َودھ�آ ݙ ٻد ی ���یَ ،آ ت
ے ٓآ پ �ت ݨ� ینن �� ن��ن ِہ� ہک َ ٻ �� ُ�ہ �ن َو ݙ ٻدآ َآ ج���
� ﹷ
ﹷﺴﹷﻨﹷﺔﹱ �ﹹﻀﹷﺎﻋﹻﻔْﻩﹷﺎ ﻭﹷﻳﹹﺆْﺕﹻ ﻣﹻﻦ ﻟﹽ ﹹﺪﻧ ْ ﹹﻩ أﹷ ْﺟﺮ ﹱﺍ .40
ب�
� خ � ش� ی� ﹷﻋ ﹻﻈ� ﹱ
� ی )(٤٠۔
ُ
ے ر ُ���ل ِدی ف��� ��ف�م�� �یفی ِ ی �کت ت�ی ہ�����ی
ُاون د �یݙݙت ٘ف�ہ ِج �� ف��ان ���ف� ِ یک�ت ت�ا ہ�����یَ ،ا ت
�
ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺼ ﹹﻮﺍْ ﻮْﻣﹷ�ﹻﺬٍ ﻳﹷﻮﹷ ﹷ
ﺩﹽﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�
�َ ،ول �� ے ر �من ج ُ
ن ���ن ب���ا ب��� ��� ݙڄد ت��� َو � ٘ز ڄ � �
ت �ر َاردا��ی ِ ت � ی�� ِ� جن ب ��� ُا �� ُ
�ان ���ن پُ �� .42ﺮﹽﹷﺳﹹﻮﻝﹷ ﻟﹷﻮْ �ﹹﺴﹷﻮﹽ ٰﹷى ﺑﹻﻩ ﹻ ﹹﻢ ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹹﺽ ﹷﻭﻻﹷ
ِ ی ز ز
س�
اِ ی��ہ ج��� َا� �� نُ��ن ��� �ئٔئ ��ڳا��ھ ُ���ا ن��ہ َ � ڳ ِ� جن ) (٤٢۔ ﻮﻥ ﺍﷲﹷ ﹷﺣﺪﹻﻳﺜ ﹱﺎ
ﹷﻳﻜْﺘ ﹹﹹﻤ ﹷ
ے ��ا��خی � ہ
� ُ � �
ے َا� ،تب� ی�دݙڄا ے َا� تُ�� ہ�ا ݙڄدے ُد ش ���خان ���ن خ�� ب
�ب خ�ڄا ݨ��دے َ ،ا ت َا ت ﹷﻭﺍﷲﹹ أﹷ ْﻋ ﹷﻠ ﹹﻢ ﺑﹻأ ﹷ ْﻋ ﹷﺪﺍÒﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻛ�ﹷ ٰ� ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻭﻟ ﹽﹻﻴ ﹱﺎ
.45
� ت� ے ��ا ف ��ی � ہ
� ﹷﻭ ﹷﻛ�ﹷ ٰ� ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷ�ﺼﹻ �� ﹱﺍ
ے َا� ت � ی ��ں َم�دد ݙݙد �ی ݨ
�ں وا�� )(٤٥۔ ی���ر َا ت
ج���ہ�ے ���ک ج��� ی ���ہ �دئ ِ ہ �� جنُ ،ا ���ان و چ���ن� ��� ،ئٔئ � ظ��� ُ
ان ���ن ُا ف ���ان ﹹﻮﻥ ﺍ ْﻟ�ﹷﻠ ﹻ ﹷﻢ ﹷﻋﻦ
ﻦﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻩﹷﺎﺩﹹﻭﺍْ ﻳﹹ�ﹷﹽ ﹻ ﻓ ﹷ
ف ِ ف ِ
ڑ
�
� �
اب ݨب ی�ان زر ب��� ز���ن ��ن � ڑ
�رور ت
ے، �� ز� ی�ان �� زُ��ن پ ��� ��� ز� ِد نن ،ت
�
ے پ� ص�ی �
دے َا � ﹷﹽ ﹷﻮﺍ ﹻﺿ ﹻﻌﻩﹻ ﹷﻭ ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﺳﻤﹻ ْﻌ ﹷﻨﺎ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺼ ْي ﹷﻨﺎ
.46
�
س ݨن ِ ���دے َا ت � �� � ﹷﻭﺍ ْﺳ ﹷﻤ ْﻊ ﹷﻏ� ْ ﹷ� ﹹﻣ ْﺴ ﹷﻤ ٍﻊ ﹷﻭ ﹷﺭﺍﻋ ﹻ ﹷﻨﺎ ﻟ ﹽﹷﻴ ﹱﺎ
ے ے َاہ� ِد جن ،ج��� َاس�ان ُ � ے د ی �ن جن دے � � � ��ن
� دے ���ر ت َا ت
ﻢْ ﻭﹷﻃﻌْﻨﺎﹱ �ﹻ� ﺍﻟﺪﹽﹻﻳﻦﹻ ﻭﹷﻟﹷﻮْ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ
أﹷﻟْﺴﹻﻨﹷﺘﹻﻩﹻ ﹷ
ے ُا ن ���ان �
سبب ر ہ �� ن�دا ،پ��� َا� ن ے ��� ت ��ع دے �
��نا � �
� ت�� ِو چح پ َ �� ٘ن��ڳا ر ہ �� ن�داَ ،ا ت
�� ��� ب��� ُ ��
ے �� َ ،ٻس ِا ی��ہ ک�ݙݙ ٻاں ب � ی � �ی � ہ ے ُا ف ��ان دے � ف� ِدی َو ب��ہ � فُ �ن � ف ت
� � ُا ت
ِ� � � �
�آن ِ �� جن ٓآ ن�� ِد جن ��آ ٔ
ے ت �� ڑ�ڑے ج �� ی� ہ�آن دے )(٤٦۔ آ ی �� ج
ہ َاے او ������ ،ب ��� ُ
ے ِوئ ِا ی �� ج
�ان �اب ݙڳد �ئتئ ڳ �� ٔ�ئ �� ٔ�ئ ِ ،ا �یب ن�دے ُا ت �ان ���ن ��� ن
ت ب ِ
� ﻳﻦ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ ﺁ ﹻﻣﻨﹹﻮﺍْ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷ
ﺎ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺂ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ی�زت ز�دی���آ � � ُ� کت ج�
آدے ؤآ �ی ��ن چ ّ �ِ ،ج��� ہ ڑ�ی ج ��� تُ �� ہ� ڑ ݙ ِ �� جن ٓآ ٔؤ � ،ی���ن َآس�آن ز���زز ل � � � ��ت
ﹷﻟْﻨﹷﺎ ﻣﹹﺼﹷﺪﹽﹻﻗﺎﹱ ﻟﹽﹻﻤﹷﺎ ﻣﹷﻌﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﻗ ْﹷﺒ ﹻﻞ أﹷﻥ
ﹻ
�آن ���ن ِؤ��ڳ ڑآڑ ڑ ڳݙ �ی��ن � ِ ��� جن ٓآؤ ب��� َآس�آن ُ��� �� ُ ے ،ب����ہ آِ ی �نن ��ڳآ��ھ �� ن��ن � �� ���� �ہ
ن ٔ
ﹷﻄْﻤﹻﺲﹷ ﻭﹹﺟﹹﻮﻩﺎﹱ ﻓﹷﻥﹷ�ﹹﺩﹽ ﹷﻩﺎ ﹷﻋ� ٰﹷ� أﹷ ْﺩﺑﹷﺎﺭﹻ ﹷﻩﺂ أﹷ ْﻭ
ﹷ
� ��� ب��� ��� ونُ ��� ،ا ن �� پ �� پ
.47
نب � ی ڄ��ن ت � ےت اُ �ان ی ڑڈ � �� �ن � ُا ن ���ان � ن�� �د ی �نن دے ِ پ ُ �
ﹷ
ﹷﻨﹽﹷﺂ أﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹷ ﺍﻟﺴﹽ ْﺒﺖﹻ ﻠْﻌﹷﻨ ﹷ
ﻩﹹﻢْ ﻛﹷﻤﺎ ﻟﹷﻌ
� ب���
ہ چ� چ�
ﹷ
ے َا� ے � ی � �ئ ڄ �� ٔ�ئ �� ٔ�ئَ ،ا ت
� ب َج� ی�ن ���ج ِدئ َ �� ݨن َ �� ݨن دے ݙڄد �یب ٘ن�ہ وا� ی��ان ت
ﺎﻥ أﹷ ْﻣﺮﹹ ﺍﷲﹻ ﹷﻣ ْﻔ ﹹﻌﻮ ﹱﻻ
ﹷﻭ� ﹷ ﹷ
� ح�
ے َر ہ �� ن�دے )(٤٧۔ �دا � م پُ ���را ِ ت ��ی ت
ن ���ن ُاو خ��دا ش ��ر ی �بک �بب ݨ�ا ی��� �� ی�ب�دا ب ��� �� ہ�ن ُ � خاہ ���ن خ �� ی�نن ب خ � ُ ��� ُ ��
�ب�� ش�ک َا� ِا � � ب �
ی خ ش
ج � أﹷﻥ � ْ ﹷ
ﹹ� ﹷﻙ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭ ﹷ� ْﻐ ﹻ ﹹ
� ﹷﻣﺎ ﹷﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﹷ� ْﻐ ﹻ ﹹ
��اف ��� ݙ ٻد �یت ف�دے �� ی���
� س�ارے � ف��اہ � فت� �
ے ِا �یت ف�دے ع���وہ �� � ٔ ��
�َ ،ا تَو � ٘ف ٻ �
ﻭﻥ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﻟ ﹷﹻﻤﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء ﹷﻭ ﹷﻣﻦ � ْ ﹻ
ﹹ� ْﻙ .48ﹹﺩ ﹷ
ے ب َ �ج ی�ن َا� ن���ل �� ہ� ینن ���ن ش ��ر ی �ئک �بب ݨ�ا ٔ
�
ے ،ت���ن ُاون َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ج�چا� ہ
ے ت���نَ ،ا ت
ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻓ ﹷﻘ ﹻﺪ ﺍ ْﻓ� ﹷ ﹷ� ٰى إﹻﺛْﻤ ﹱﺎ ﹷﻋ ﹻﻈ� ﹱ
� َوݙݙݙ ے ���ناہ وا�� بُ �� ہ� ت� ن
ان �� ٔ
ے )(٤٨۔
ت ���ن پ���ک���آ ُ ���آن ُآ ���آن �����آن ���ن ن ���نن ���آ ،ج ���ہ�ے ٓآ پ �ت�نن ٓآ ُ
پ ݨی ی ِݙٹݙ ٹ ِ ن ی ت
ٹ
ﻮﻥ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ ﺑﹷ ﹻﻞ ﹹ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹹﺰﹷﻛﹽ ﹷ ﻟﹷ ﹷ
ﻢْ ﺗﹷﺮ � إﹻ�ﹷ
ے او دھ�ا�
ے س�ب ن� ِد جن ،ج�ا�� ن���ہ َا� اِ ی ب �� ی���ن پ َ �� ہ� ن�دے پ���ک ب �ب ݨ ی�ب ن�دے ،ت
� ݙݙد ی .49
ﻮﻥ ﹷﻓﺕ ﹻﻴ ﹱﻼ ﹷﻤ ﻠ
ﹹﹷ ﹹ ﹹ ﹷ ﻈْ ﻳ ﹷ ﻻ ﻭ ءﺂ ﺸﹷ�ﹷ ﻦ ﻣ �
ﹹﹷ ﹷ� � ﺰ ﻳ ﷲ
ﹹ ﺍ
� ِب �� ّ�ی وی �
��ا ف ��ی ف � ی�نن ��� �یب ف�دا )(٤٩۔
ے ِا ف �
ب ت ِ
ُ
� اِ ی ���ہ � ��� ّ�� کت � ��� ِ� ہ� ُ � ی��
ڑ ݙد � �� ت���ن ��ہ ی ،اِ ی��ہ َا� دے � ت � ت� � ج �ا �� ڑ�ر ��ر �یت ن� ِد جن ،ا ن ��ان � � � ��ت ﻭﻥ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﷲﹻ ﺍ ْ� ﹷﻜ ﹻﺬ ﹷﺏ ﺍﻧ ﹹﻈ ْﺮ ﹷﻛ ﹷ
ﻴﻒ ﹷ� ْﻔ�ﹷ�ﹹ ﹷ
.50
ُݙݙݙ�� ُ �� ف�اہ ��ا ِف ��ی � ہ
ے )(٥٠۔ ﹷ�ٰ ﺑﹻﻩﹻ إﹻﺛْﻤﺎﹱ ﻣﹽﺏﹻيﻨ ﹱﺎ
ﹹ ﹷﻛﹷ�
� ب�� ُ � ُ �
���ہ � ی��ا تُ���ان ُا ن ��ان �����ان ���ن ن � ی�نن ِݙٹݙ ٹ ��ا � ِ ،ن �ان ���ن � ت�� ب
اب ِو چ���ن ِ ّ
ﹻ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ �ﹷﺼﹻيﺒﺎﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ ﻟﹷ ﹷ
ﻢْ ﺗﹷﺮ � إﹻ�ﹷ .51
و ��ی��ں )(٥٧۔
�
�ت ���وَ ،آ ت � َآے ������ جِ���ہ�ے ج ��� ِآ ی �� ج ِ�� ت�
ے �آن � جن ٓآ ٔ � ی �ےَ ،آ� ِدئ آ��آ ت ڑ
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ أﹷﻃﹻﻴ ﹹﻌﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﹷ
ﺎ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے آ پ �ت ݨ� ینن ِو چج دے ج�آ��م دآ ،ج �� ی��� �� ہ� ینن ���آ � �م�
� ِو چج � ر���ل دآ ٓآ ��� ی�آ �
� ّن��َ ،آ ت
� � ﹷأﹷﻃﹻﻴﻌﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹷﻝ ﹷﻭأ ﹹ ْﻭ�ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﻣﺮ ﹻ ﹻﻣ ْﻨﻜﹹ ْﻢ
ﹷ
� ��
� ت���ن ُاو���ن َا� دو ،ت
ے ر���ل دو زارع �� ڑ�ا ِ ت ��ی َو � ٘ز ڄ � تُ�� ہ� ڑ ڄ
ادے ِو چچ � ت�� ز
ﷲ
� �ﹷيْءٍ �ﹷﹹﺩﹽﻭ ﹹﻩ إ�ﹻ ﹷ� ﺍ ﹻ
ﹹ ﹷإﹻﻥ ﺗﹷﻨﹷﺎﺯﹷﻋْﺘﹹﻢْ �ﹻ
� �
.59
�
ے اِ ی �� ج
�ان � �
ے ت �� ی�ا ت
�ت دے د �یݙڄت ٘ن�ہ ُا ت ِ �� جن َو ٘ن �ڄ�� ،ڄج�دݙڄان ج ��� تُ ���ان َا� ُا ت
�
ے ،ت
ﷲ ﹷﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹻﻝ إﹻﻥ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﺗﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﺑﹻﺎ ﹻ ﹷ
ت چ� �
ے ِا �یت ن�دا � � �تی ج��ہ ِوی چ َ �� ن �
�ٻا � � َ ٻ �� ُ�ہ �ن َ � ٘ن��ٻی ��ٻا��ھ � ہ
ے ،ت کت
ادے � � � ��ت
َر � ی�ت ن�دو ،اِ ی��ہ تُ�� ہ� ݙ ٻ
ﺍﻵ� ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﹷﺧ� ٌْ� ﹷﻭأﹷ ْﺣ ﹷﺴ ﹹﻦ ﹷﺗأْﻭ ﹻﻳ ﹱﻼ
ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻴ ْﻮﻡ ﹻ ﹻ ﹻ
ہ�
َر ��ی )(٥٩۔
ہ �
� ،جِ���ہ�ے ِا ی �نن ززُ �م ِو چج ِ �� جن ،ج��� ُاو ز��دے � ی��ا تَ �ت ینن ا ز ���ان �����ان ���ن ٹݙد � ٹ ���
ٹ ِ
� ُ ُ �
ے ِج ���ہ�ا ج ��ھ �
�َ ،ا ت ٔ �
�
ے ���رل ِ ی �کت�ا ���
ت اُ ے د
ڳ �ی ت
� ھ ��
� ج �ان َر � ی�ت ز� ِد جن ِج ���ہ�ا ے اِ ی �� ج �
ُا ت ﻟﹷ ﹷ
ڑ ت � ز ز ڑ ت ڑ ﻢْ ﺗﹷﺮ � إﹻ�ﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹷﺰْﻋﹹﻤﹹﻮﻥﹷ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺂ
ہ
� ،پ��� آ ز ���آن دے ِآرآدے ِآ ی��ہ ِ �� جن ،ج��� ٓآ پ �ت ݨ� ینن ��
� ز�� ز�رل ِ یک�ت ت�آ � � � ٔ تَ �ئ ینن �� زُ��ن � �� � ��� أﹹﻧْﺰ ﹻ ﹷﻝ إﹻﻟ ْﹷﻴﻚﹷ ﹷﻭ ﹷﻣﺂ أﹹﻧﺰ ﹻ ﹷﻝ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒﻠﹻﻚﹷ
�ان �� ُ��ن ���او نن ،ح�ا�����ہ ا �� ُ
�ان ���ن ف ف ِ س ی� ن ف� دا �� یف���ہ �� ہ� ینن ��ر� ش�س ش �
���ا � �م� ﻭﻥ أﹷﻥ ﹷﻳ ﹷﺘ ﹷﺤ ﹷﺎﻛ ﹹﻤ ۤﻮﺍْ إ�ﹻ ﹷ� ﹷ
ﻟﻄﹽﺎﻏﹹﻮ ﹻ
ﺕ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ ﹷ .60
ج�
ش ی� ج
�ان ت���ن ِا ی��ہ �
ے ی �� ت� ی� جن ن��ہ � ج
��ن �� ،ی��ن ج��� ش � � ج��� ُاو ن��دے ُا ت��
� م ِ ݙڳد ت��� � � � ٔ ﹷﻭ ﹷﻗ ْﺪ أ ﹹ ﹻﻣﺮﹹ ۤﻭﺍْ أﹷﻥ ﹷﻳﻜْ ﹹ ﹹ
�ﻭﺍْ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ
� ﹷ
�ان ���ن ���ا ہ ��ی ِو چج پ َ ���اوے ت
� پ �� ہ��دے ج ��� ُا �� ُ
ے او ِوی َ ٻ �� ُ�ہ �ن َو ݙ ٻدی ن
ﺸﹽﹷﻴْﻄﹷﺎﻥﹹ أﹷﻥ �ﹹﻀﹻﻠﹽ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﺿﻼﹷ ﹱﻻ ﹷ�ﻌﹻﻴﺪ ﹱﺍ
ن
)(٦١۔
� � ئ ��ب� � � ی��ا ح�ال � ی��ا ہ��� ن��د نئ� ینن ،ٻح� ݙ ٻدان ُا ن ���ان ُا ت َ �� ٻس ُاون و ����
ے �� �ٔئ � � ت
بب
ہ ُ�
س�ببب ُآو ن��دے ِب���ہ�آ ب ��ھ ُآ ن ���آن ٓآ پ �ب ݨب ی�آن �� ت��آن ن���ل َآ ��ڳ�ن ے ،ب��ہ � ٓآ ن��دی � ہ يﺒ ٌﺔ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ﹷﻜﹷﻴْﻒﹷ إﹻﺫﹷﺁ أﹷﺻﹷﺎﺑﹷﺘْﻩﹹﻢْ ﻣﹽﺼﹻ ﹷ
ﹹ
ڑ
� کب ب�
� ٓآ ن�� ِد ننَ ،آ� ِد ی���ن تَ ����آن � ��ی ڄ��آ ہ��� ن��دےَ ،ول ت���ن تب� ی� ݙڄدے �����ھ � َ � � ���نّ � � � ��ت ﻭﻙ ﹷﻳ ْﺤﻠﹻﻔ ﹷ
ﹹﻮﻥ ﺪﹽﹷﻣﹷﺖْ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻩﹻﻢْ ﺛﹹﻢﹽ ﹷﺟﺂ ﹹء ﹷ
ﹷ .62
ُ� � � � ب� ئ � ص� ﹻﺎﷲﹻ إﹻﻥْ أﹷﺭﹷﺩْﻧﹷﺂ إﹻﻻﹽﹷ إ ﹻ ْﺣ ﹷﺴﺎﻧ ﹱﺎ ﹷﻭ ﹷﺗ ْﻮﻓ ﹻﻴﻘ ﹱﺎ
ے � ج � ف��ا �ئٔئ دے ب ��ھ ف � ی�نن ے َ ���� �ٔئ ت چ �ج ی� ف� ِد جن ب ��� َاس�ان ت���ن ��ا ٔ
)(٦٤۔
� � �ت� �
س جن ،ج
�
� ے ن��ہ ِ �� جن ٓآ ِ � ب ِدی � م ! ج ��� ِآ ی��ہ ���ک ِآ ی �� ج
�آن ��آ ٔ َ � ٻس ت �ب ی� ݙ ٻدے َر ّب
ﻮﻙ ﻓ ﹷﹻ� ﹻ
ﺭﹷﺑﹽﹻﻚﹷ ﻻﹷ ﻳﹹﺆْﻣﹻﻨﹹﻮﻥﹷ ﺣﹷ�ﹽﹷيٰ ﻳﹹﺤﹷﻜﹽ ﹹﻤ ﹷ ﹷ ﻭﹷ
ب�
�ف ِ
�� فف ف��ہ �بب ݨ� ِ
آو جن،
�
�ت� ڑ�ڑ ی �نن ِآ ی��ہ آ پب� ݨب ی�آن ب �� ی�ڑ ی���ن ��� ڑ� ی���ن ِو چج تُ�� ہ�آ���ن ٓآ �پب ݨ�آن ُ �
ڑ
� ﹷﺠﹷﺮﹷ ﺑﹷيْﻨﹷﻩﹹﻢْ ﺛﹹﻢﹽ ﻻﹷﻳﹷﺠ ﹻ ﹹﺪﻭﺍْ � ﹻ ۤي أﹷ ْ� ﹹﻔ ﹻﺴﻩ ﹻ ْﻢ
ﹷ
َ ج��
.65
�ِ
�ج ف��ہ � جن ، َول ِج ���ہ�آ �� یف���ہ تُ ���ن ��� ڑ ݙد �ی�� ی �ننُ ،آو ف��دے ِو چج ٓآ �پت ݨ�آن ��� �ئٔئ َ �� ج
ڑ ﹻ
ﺟﺎﹱ ﻣﹽﹻﻤﹽﹷﺎ ﻗﹷﻀﹷﻴْﺖﹷ ﻭﹷ�ﹹﺴﹷﻠﹽ ﹹﻤﻮﺍْ ﹷ� ْﺴﻠﹻ� ﹱ
�
� نن ِ � نّ�ن نن )(٦٥۔ ب����ہ ُاو���ن دل ن���ل َ �
ج� ے ب �� ی��� َآس�آن ُآ �� ُ
�
�آن ���ن � م ݙݙد �یب ن�دے ب ��� ٓآ پ �ب ݨب ی�آن بج�آ ن���ن ِدی ��ت� ب��� �ینی ن َآ ت ﹷﻟﹷﻮْ أﹷﻧﹽﹷﺎ ﹷﻛﺕﹷﺏ ْ ﹷﻨﺎ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ أﹷ ﹻﻥ ﺍ ْﻗ ﹹﺘﻠﹹ ۤﻮﺍْ
� پت�ن �� پ�� � ج�� �
.66
� َو ٘ن �ڄ�� ،ت���ن ُآ ن ���آن ِو پ���ن ت �� ڑ�رے � �� � ��� ہ
� ڑ ڄݙ �ی��و ،ی��� ٓآ � ݨ ی ن � � � ڑ�ر ت
ے � �� � ی ﹷ
ﹷ�ْﻔﹹﺴﹷﻜﹹﻢْ أﹷﻭﹻ ﺍ�ْﹹﺟﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻦ ﺩﹻﻳﹷﺎﺭﹻﻛﹹﻢْ ﻣﹽﺎ
�
ے ا ن ���ان ���ن ِس�د��ی راہ ی �لت ن�دے )(٦٨۔
َا ت ﹷﺍﻃﺎﹱ ﻣﹽ ْﺴ ﹷﺘﻘﹻ� ﹱ
ﹷﻟﹷﻩﹷﺪﹷﻳْﻨﹷﺎﻩﹹﻢْ �ﹻ ﹹ .68
� ا ن ���ان ے ر���ل دی ت��� ب ���داری ��� �یب ن� ِد جن �� َ ،ٻس اِ � ��� ہ �
ے ِب ���ہ�ے َا� ِدی ت �
َا ت ﹷﻣﹷﻦ ﻳﹹﻄﹻﻊﹻ ﺍﷲﹷ ﻭﹷﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹷﻝ ﻓﹷأ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﹷﻣ ﹷﻊ
ﹷ
ڑ
ے ���م ِ یک�ب ت�ا ��ل ت
� �
ے ض ض� س جن ،بِ �� ض��ان ُا ت
� ے ہ�
�� ِ � � � ہ�
�� ٔ س��� ب� ﺬﹻﻳﻦﹷ أ�ْﻌﹷﻢﹷ ﺍﷲﹹ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺏﹻﻴﹽﹻ� ﹷﻥ
ے َا� ض دے � ض ت ئ � � ݨ ﹷ
.69
� �
� �
ے ِا ی��ہ ڈڈڳاڈڈ � َ � �� �٘ن �� ڳ� �
ے ن �ب ی�ک ���ک ! َا ت ے ،ی �� ن�ئ ن �ب ب�ئِ ،ص� ّد ی �� ت� ،ش �
� ہ� ی�د ت ہ�
�� ٔ ﺼﹽﹻﺪﹽ�ﻘﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷﺍﻟﺸﹽﹹﻩﹷﺪﹷﺁءﹻ ﻭﹷﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﻟﹻﺤﹻ� ﹷﻥ ﹻ
ہ س ﹷﻭ ﹷﺣ ﹹﺴ ﹷﻦ أﹹﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﹷﺭﻓ ﹻﻴﻘ ﹱﺎ
� ن�� ت�ی ِ �� نن )(٦٩۔
ُ�
ڄاݨ ݨݨ وا��
سبب ب ��ھ ج� ݨ �
ے ب ��� َا� َ � ��ل دا ���م � ہ
ےِ ،ا ی��ہ ��ا��ضی � ہ اِ ی��ہ َا� دے ض ض �
ﻞ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻛ�ﹷ� ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻋﻠﹻ� ﹱ
ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺍ ْﻟﻔ ْﹷﻀ ﹹ
ٰ .70
�ہ
ے )(٧٠۔
ہ
��ن َ �� ت�ھ ظ� پت�ن َآے ������ ِج���ہ�ے ج ��� ِآ ی �� ج ِ�� ن�
ت دآ س�آم ن �آن � جن ٓآ ٔ � ی �ے ! ٓآ � ݨ ی ن � ف��آ � ت ڑ
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﺧ ﹹﹹﺬﻭﺍْ ﺣ ْﹻﺬ ﹷﺭ ﹹﻛ ْﻢ ﹷ
ﺎ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� � َ � �
�
ے� ِ ت ��ی ت ��
ے ی��� س�ارے دے س�ارے � � � � ٹ ِو چچ ��� ِ �� ن�� �� َ ،ٻس �ٹ����ی �ٹ����ی ِ ت ��ی ت
� .71
�ﻭﺍْ ﹷﺟﻤﹻﻴﻌ ﹱﺎ ﹷﺎ��ﻭﺍْ ﺛ ﹹ ﹷﺒﺎ ٍﺕ أﹷﻭ ﹻﺍ ْ� ﹻ ﹹ
ﻓ ﹻﹹ
��� )(٧١۔
ن ِ ��
ے ُآ ن ���آن �
� ِ ت�� �� ُ �
ے
ب ب َ ���� تُ�� ہ�آ ���ن � ی��آ � ئ � � ٔ
� ،ب��� تُ���آن َآ� ِدئ رآہ ِو چج ٓآ ت ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﻻﹷ ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ
�
ے ��ٻ���ن ِدی ج�خا��� ِخ ���ہ �ے َ �� ڑ�دے ِج���ہ�ے ج ���
وس ی��ان ج ���ا خ���ن دخا �ل ینن ت ﺍﻟْﻤﹹﺴْﺘﹷﻀْﻌﹷﻔﹻ�ﻥﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺮﹽﹻﺟﹷﺎﻝﹻ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹻء
ﹻ
ڑ
ب ٓآ َآس�آ���ن ِآ ی �نن ش���ہ� ِو چ���ن َک� ڈدھ ب��� � � ﺍﻟْﻮﹻﻟْﺪﹷﺍﻥﹻ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ �ﹷﻘﹹﻮﻟﹹﻮﻥﹷ ﺭﹷﺑﹽﹷ ﹷﻨﺂ
�ف� ی���د �� �یب ف� ِد جن ،ب��� َآس�آ ڈݙدے َر ّب .75
� �� ہ�ن ُ ک � ت � ﹷ
ﹻ ﺍﻟْ�ﹷْﻳﹷﺔﹻ ﺍﻟﻈﹽﺎﻟ ﹻﹻﻢ ﹷ�ْﹻﺟْﻨﹷﺎ ﻣﹻﻦْ ﻩﹷـٰ ﺬﹻﻩ
ن ���ن اِ �یت ف�دے ِو چچ ظ��ا �م َوس ِ�د ننَ ،ا ت
ے َا پ � ݨ� ینن َ ��� ف ���ن َاس�ا ݙݙدے � � � �ت�ت ی
ب���
ﹷ
ﻩْﻠﹹﻩﹷﺎ ﻭﹷﺍﺟْﻌﹷﻞْ ﻟﹽﹷﻨﹷﺎ ﻣﹻﻦ ﻟﹽ ﹹﺪﻧ ْﻚﹷ ﹷﻭﻟ ﹽﹻﻴ ﹱﺎ
ے َا � �ب ِݨ�ں�ں ��� ف���ں َاس�ادݙڄا ��� �ئٔئ َم�دد��ار � ی ڄ ڄ )(٧٥۔
�
وارب �بب ݨ�اَ ،ا ت
ث َاس�ادݙڄا َو��ئ
ﹷ
ﺍﺟْﻌﹷﻞْ ﻟﹽﹷﻨﹷﺎ ﻣﹻﻦ ﻟﹽ ﹹﺪﻧ ْﻚﹷ ﹷ�ﺼﹻ �� ﹱﺍ
� �
ے�آن ِ �� جن ٓآ ٔ ِ �ن جنَ ،آ� ِدئ رآہ ِو چج ج�� ہ�آد ��� �یت ن� ِد جنَ ،آ ت آو ���ک جِ���ہ�ے ج��� ِآ ی �� ج ﹷﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ
ڑ
� ہ
ے � �بب ت�ان( ِدی ��� فف�داری ِو چج � ڑ�� ِد جن، �ان ) ت ِب ���ہ�ے ���گ ��ا �� فِ� ِ �� جن ،او ش �
ش ی� ج ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ �ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﹷ
ﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
� ب�
.76
س ی� ج
�ان دا َداء � � چ ج �ان دے �بب ن�د ی���ن ن���ل � ڑ��و ،ی �� ت� ی� جن ���و ب��� ش � َ �� ٻس ُت ���ان ش �
س ی� ج ﹷ
ﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮۤﺍْ أﹷﻭْﻟﹻﻴﹷﺎءﹷ ﺍﻟﺸﹽﹷﻴْﻄﹷﺎﻥﹻ إﹻﻥﹽ
ﹽﹷﺎﻏﹹﻮﺕﹻ ﻓﹷﻘ
ﺎﻥ ﹷﺿﻌﹻﻴﻔ ﹱﺎ ﹷ
ص ُ��ں � �ب ی��ار � ہ
ے )(٧٦۔ َا � ﹷﻴْﺪﹷ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹻﻥ � ﹷ ﹷ
� �
�آن ���ن ٓآ ��� ی�آ ڳ�� ی�آ ہ�ہ� ب��� َآ پ �ب ݨ� ینن
�ِ ،ب ��� ُ ُ
ب َ ���� تُ���آن ُآ ن ���آن �����آن ���ن ِوی ِݙٹڳ �ٹ �� ن ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹻﻴﻞﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻛﹹﻔﹽ ۤﻮﺍْ أﹷﻳْ ﹻﺪﻳﹷﻜﹹ ْﻢ
ﹹ ﻟﹷ ﹷ
ﻢْ ﺗﹷﺮ � إﹻ�ﹷ
� � � ج� � ہ
ے زر� ٰ�� ت���ن ڑ ݙݙ �ئتئ ے ز ���ارزان پ�� ڑ���ئ َر ���َ ،ا ت َ �� ت�ھ )� ڑ��ا �ئٔئ �� زُ��ن( َ ��ل ِ �� ز��َ ،ا ت ﻭﹷﺁﺗﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺰﹽﹷ�ﹷﺎةﹷ ﻓﹷﻠﹷﻤﹽﺎ ﹹﻛﺘ ﹷﹻﺐ ﹷﻗﹻﻴﻤﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺼﹽﹷﻼﹷ ةﹷ
ِ ﹷ
ہ �
� ،ت���ن ُا ض ���ان ِو چ���ن ِہ� ہک�� َر ��� �� َ ،ٻس ُ �� ݨن ج��� ا ض ���ان ُا ت
�
ے ج�� ہ�اد �� ض ض
�ض ِ یک�ت ت�ا � � � ٔ ﹻ
ﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢﹹ ﺍﻟْﻘﹻﺘﹷﺎﻝﹹ إﹻﺫﹷﺍ �ﹷﹻﻳﻖٌ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﻳﹷ ْﺨﺸﹷ ْﻮ ﹷﻥ
��
� ب ����ہ ے ڳ �� ٔ�ئ � ہ
ے ،ب �� ی�� ی �نن ب ��� َا� �� نُ��ن ݙٹڳ ر � ب � �
رن پ َ �ن � �� �
�ٹ � �ئ ����ان � نُ��ن ِا �ی � ی �ن ݙٹڳ ݨ ﹷ
ﹷﺸْﻴﹷﺔﹻ ﺍﷲﹻ أﹷﻭْ أﹷﺷﹷﺪﹽ ﹷﺧ ْﺸ ﹷﻴ ﹱﺔ ﻨﹽﹷﺎﺱﹷ ﻛﹷﺨ
.77
�
ب ٓآ ! تَ �ت یںں َاس�اݙݙݙ ے ُا ت �
اِ ی �نن �� ز��ن ِوی زز ی���دہ ! َآ ت ﹷﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺭﹷﺑﹽﹷ ﹷﻨﺎ ﻟ ﹷﹻﻢ ﹷﻛﺕ ْﹷﺒ ﹷﺖ ﹷﻋ ﹷﻠ ْي ﹷﻨﺎ ﺍ ْﻟﻘ ﹻ ﹷﺘﺎ ﹷﻝ
ے ے َآہ � ِد نن َآس�آ ݙݙدے َر ّب
� ج پ� ہ�
� ﺑﹹﺮﹹﻭﺝٍ ﻣﹽﹹﺸﹷﻴﹽ ﹷﹷﺪة ٍ ﹷﻭإﹻﻥ ﹹ�ﺼﹻ ْﺒ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﺣ ﹷﺴ ﹷﻨ ٌﺔ
ے �� ی��� ُا ف ���ان ےَ ،ا ت س�ھ( � � پ��دے ،ت���ن َاہ � ِد جن ج ��� ِا ی��ہ َا� ِدی ��� ف ���ن � ہ ُ�
ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻩـ ٰ ﹻﺬﻩ ﹻ ﹻﻣ ْﻦ ﻋ ﹻﻨ ﹻﺪ ﺍﷲﹻ ﹷﻭإﹻﻥ ﹹ�ﺼﹻ ْﺒ ﹹﻩ ْﻢ
پ� ہ�
�ان ی��� ُݙݙد��ھ( � � پ��دے ت���ن َ)اے ر���ل( او َاہ� ِد جن ج��� تُ�� ہ�ا ݙݙدئ ���ن ��� �ئٔئ ) ن�� ت� ج .78
ﹻ ﻣﹻﻦْ ﻋﹻﻨﺪﹻﻙﹷ ﻗﹹﻞْ �ﹹﻞٌ
ﹽ ﻴﹽﹻﺌﹷﺔٌ �ﹷﻘﹹﻮﻟﹹﻮﺍْ ﻩﹷـٰ ﺬﹻﻩ
ُ� �
و ج��ہ �� فُ��ن � � � � �� � پ ���
س�ھ( َآ� ِدی ��� ف ���ن � ،تُ ���آن ٓآ��ھ ݙݙد �ی� ُ�و ج ��� آِ ی��ہ س�آرآ ج ��ھ ) ُݙݙد��ھ ُ � َ
ﹻﹽ ْﻦ ﻋ ﹻﻨ ﹻﺪ ﺍﷲﹻ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﻟ ﹷﹻﻩـ ٰ ﹹﺆ ۤﻻ ﹻء ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻﻻﹷ
� ،ج��� اِ ت �ت��ئ ��ڳا��ھ ِوئ ا ن ���ان ِدئ ِ ت�� �� ُ ن پ� ہ��
ت اِ ی �ن تق��م ���ن � ی��ا � ئ � � � ٔ � � پ �دےَ ،و ت ﻮﻥ ﹷﺣﺪﹻﻳﺜ ﹱﺎ ﹷﻳ�ﹷﺎ ﹹﺩ ﹷ
ﻭﻥ ﹷ� ْﻔ ﹷﻘ ﹹﻩ ﹷ
� ��
َ � ج �ھ ِو چج ن � ی�نن ٓآ س�ڳڳ ِدی )(٧٨۔
� ُ�
ے ،او ت���ں َا� ِدی �ان( ِب ���ہ�ئ ب ��ھ ب َ ����� �ئٔئ ت �ب ی� ڑ ݙدے ن���ل ِ ت � ی�ب ن�دئ � ہ َ)اے ِا ن �� ج ﹷﹽﺂ أﹷ ﹷﺻﺎﺑﹷﻚﹷ ﹻﻣ ْﻦ ﹷﺣ ﹷﺴ ﹷﻨ ٍﺔ ﹷﻓﻤﹻ ﹷﻦ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﺂ
ڑ
ُ
ے او تت� ی�ݙݙݙ ےے ٓآ ف��دی � ہ
�بب تب� ی� ڑ ݙدے ُآ ت � ��ب� � ھ ��
� ب ے بِ���ہ�ی �
ےَ ،آ ت ��� فُ ���ن � ہ ﹷ
ﻣﹻﻦ ﺳﹷﻴﹽﹻﺌﹷﺔٍ ﻓﹷﻤﹻﻦ �ﹽ ْﻔ ﹻﺴﻚﹷ ﺻﹷﺎﺑﹷﻚﹷ
ت ڑ
� �
.79
ے َ)آے �� ؐ�د( َآس�آن ت �ت ی���ن �����آن دو �
ےَ ،آ ت ف � ف�س ِدی و ج��ہ �� فُ��ن ٓآ ف��دی � ہ ﺱ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹱﻻ ﹷﻭ ﹷﻛ�ﹷ ٰ� ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷ
ﹷأﹷﺭْﺳﹷﻠْﻨﹷﺎﻙﹷ ﻟﹻﻠﻨﹽﺎ ﹻ
�
ےِ ،ا ی �ںں ��ڄا��ھ دا ���اہ ) (٧٩۔ے َا� ��ا ف ��ی � ہ �
�َ ،ا ت ے � � � � �� ڄ ���
�
ر���ل �بب ݨ�ا ت ﹷﺷﻩﹻﻴﺪ ﹱﺍ
خص ر���ل ِدی ��خ�م�� خ� ب�رداری ِ ی �کب ت�ی ُاون �ب�� ش�ک َا� ِدی ��َ �� ٻس ب �ج ی�ن ش �
٘�
ﹷﻦْ ﻳﹹﻄﹻﻊﹻ ﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹷﻝ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ أﹷﻃﹷﺎ ﹷﻉ ﺍﷲﹷ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ
ﹷ
ے بِ���ہ�ے ��� �ئٔئ َ�� ٘ف� �د َو�� َو ف �ڄ� جن ،ت���ن َول َاس�ان ت �ب ی���ن ��ف�م�� ف� ب�ردارئ ِ ی �کب ت�ئَ ،ا ت
�
ڈ
.80
ﹷﻮﹷ�ﹽ ﹷ ٰ� ﻓ ﹷﹷﻤﺂ أﹷ ْﺭ ﹷﺳ ْﻠ ﹷﻨ ﹷ
ﺎﻙ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﺣﻔﹻﻴﻈ ﹱﺎ
ب�� � � �
ے ن � ی�نن � ی��ڄا )(٨٠۔ ُا ن ���ان ُا ت
ے ��� �ئٔئ ن ��� ہ�� ن
بان �بب ݨ�ا ت
ے ���ن ��ف�م�� ف� ب�رداری وا��ی ��ڄا��ھ ��� �یب� ِد نن پ��� َ ڄچ�دݙڄان تَ �ب ینن �� فُ��ن �چ��� �
� ف ُ � ٘ف�ہ ت ت
ُ� ُ �� �
ﹷﻭ ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﻃﹷﺎ ﹷﻋ ٌﺔ ﹷﻓإﹻﺫﹷﺍ ﺑﹷ ﹷﺮﺯﹹﻭﺍْ ﹻﻣ ْﻦ ﻋ ﹻﻨﺪ ﹷﹻﻙ
رات ���ن ِج ���ہ�ٹا ج ��ھ تُ ���ن َاہ�ہد ی �نن �
و �یت ن� ِد جن ت���ن ا ن ��ان ِو چ ��ن ِہ� ہک �ٹ � �ی ت
ﹷ
ﹷ ﻃﹷﺂÒﹻﻔﹷﺔٌ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻏﹷ�ْ�ﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬى ﹷ� ﹹﻘﻮ ﹹﻝ ﹽﹷﺖ
�ان ���ن ِ ���ھ ِ ��� خ�دے ،جِ���ہ� ی���ن ُاو��دے ِج���ف ص��� �ج ی�ن ��� �ین�د جن َا� ُا �� ُ
خ خ ِ خ خ خ
ڑ
.81
� ْﺽ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹹﻮﻥ ﻓﹷأ ﹷ ْ ﹻ
ﹷﺍﷲﹹ ﻳﹷﻜْﺘﹹﺐﹹ ﻣﹷﺎ ﻳﹹﺏﹷيﹽﺘ ﹷ
ﹻ
ے َا� ِج ���ہ� ی���ن ص��� �ج ی�ن او ��� �یت ن� ِد جن �� َ ،ٻس تُ ���ن ُا ن ���ان �� ُن��ن � ٘ن�� �د ج�چا َو��َ ،ا ت
�
ڈ ﹷﺗﹷﻮﹷ�ﹽ ﹷ ْﻞ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻛ�ﹷ ٰ� ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻭﻛ ﹻﻴ ﹱﻼ
� �
ے )(٨١۔ ے �ت����ل ��� ِ �� ننَ ،ا� تب� ی�ݙݙݙ ے �م �بب ݨ� َاو ݨن وا�� � ہ �
ُا ت
� ج �
ے �� ی��� ِآ ی��ہ َآ� �� غُ��ن ِ �
��آ ��ر غ � ی�نن ��� �یت غ�دےَ ،آ ت �آ جن ِو چج غ � � ی��آ ِآ ی��ہ ���ک �� ت ٓ ﺎﻥ ﹻﻣ ْﻦﺁﻥ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ � ﹷ ﹷ
ْ� ﹷ
ﻭﻥ ﺍﻟ ﹹ ْ ﹷﻓﹷﻼﹷ ﻳﹷﺘﹷﺪﹷﺑﹽﹷﺮﹹ ﹷ
.82
�خات وا� ی��ان � ٻ��ہ ہ� � � � �ہ
�� ینن َ ٻ ﻋ ﹻﻨ ﹻﺪ ﻏﹷ�ْ� ﹻﺍﷲﹻ ﻟ ﹷﹷﻮ ﹷﺟ ﹹﺪﻭﺍْ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ ﺍ ْﺧﺘﹻﻼﹷﻓ ﹱﺎ
ے ِدی �� خ ��ن �� خ��دا ،ت���ن ِا �یت خ�دے ِو چخ َ � ُ �ن ِا خ � ت���ف ت
��دئ � ہ
ے ت���ن ُاو���ن �ف ِدئ ��� �ئٔئ خ� ب�ر ُا خ ���ان �����ھ پ ُ ڄ �
ے َ ڄخ�دݙڄان َا� ن�ن ی��� خ �� خ
َا ت ﹷإﹻﺫﹷﺍ ﺟﹷﺂءﹷﻩﹹﻢْ أﹷﻣْﺮٌ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﻷﹷ ْﻣ ﹻﻦ أﹷﻭ ﹻﺍ ْﻟ ﹷﺨ ْﻮﻑﹻ
ﹻ
ُ
�رداران ���ن � ہ�ہُ�� د �یݙݙت�د جن ،ج �� ی��� ُاو���ن ر� ُ
��ل ���ن ت
ے َا � �ت� ݨت ی�ان ذد� دار � ذ ِ ﻮْ ﺭﹷﺩﹽﹹﻭﻩﹹ إﹻ�ﹷ� ﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹻﻝ ﹷﻭإ�ﹻ ٰﹷ�
ﹷ ﺫﹷﺍﻋﹹﻮﺍْ ﺑﹻﻩ ﹻ ﹷ
ﻭﹷﻟ
�� � ہ� ٘�
او جن ،ت���ن ُا ن ���ان ِو چ ���ن او ���ک ِج���ہ�ے اِ ج � ��ان ��ڄا � ی�نن ِدی َ � ج �ھ ِ َو ن ڄ �ج س ݨ�� ﻳﻦ ﹷ
ﹹﻭْ�ﹻ� ﺍﻷﹷﻣْﺮﹻ ﻣﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻟﹷﻌﹷﻠﹻﻤﹷﻩﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
�
.83
��ل ے َا� دا ض ض � �ے ج �� ی��� تُ�� ہ�ا ݙڄدے ُا ت �
ڄان و �یت ض� ِد جنَ ،ا ت �
َر � ی�ت ض� ِد جن ُاو ��ن ض��رور ج� ݨ ﻞ ﺍﷲﹻ ﹷ� ْﺴﺕ ﹷ ْﻨﺒ ﹻ ﹹﻄﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮﻻﹷ ﻓ ْﹷﻀ ﹹ
ِ� � � �� ﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺭﹷﺣْﻤﹷﺘﹹﻩﹹ ﻻﹷﺗﹽ ﹷﹷﺒﻌْﺘﹹﻢﹹ ﺍﻟﺸﹽﹷﻴْﻄﹷﺎﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ
� �����ان دے ے ت �� ڑ�رے �� � ��� ہ �� ن��دئ ت���ن ��ا ٔ ت ن��ہ ہ �
ے ُاو ن��دئ َر � ت
�ت
پ�� ﹷﻗﻠﹻﻴ ﹱﻼ
�ان ِ پ � ُّ��ن ��ڳڳ �پ�� ن��دے )(٨٣۔ تُ���ان س�ارے شس� ی� ن
ت �
ت ے خ ���د ٓآ پ � ݨ� یںں ٓآ پ َ)آے �� ؐ�د( َ �� ٻس تُ ���ں َآ� دے رآہ ِو چح َ �� ڑ� ،تت� ی� ڑ ٻدے ُآ ت
�
ﻘﹷﺎﺗﹻﻞْ �ﹻ� ﺳﹷﺏﹻﻴﻞﹻ ﺍﷲﹻ ﻻﹷ ﺗﹹ�ﹷﻠﹽﹷﻒﹹ إﹻﻻﹽﹷ
�� ُ � � � � دے ِ � � ہ
ذان ���ن ج �� ہ�اد ے ذ � ی�ننَ ،ا ت
ے ��� � ��ا �� ینن َ ٻ
ے ِدئ ذد��ہ وارئ ��ا ٔ
٘� �
ﺽ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻋ ﹷ�ي ﺍﷲﹹ
ﹷﻔْﺴﹷﻚﹷ ﻭﹷ�ﹷﹽ ﹻ ﹻ
�
� ی�بب ݙ ٻدے َ ،ٻ �� ُ�ہ �ن بج�لدی َا� ��� ی ��ی ب ��� ��ا �� غِ� ِ ت ��ی َو غ �ٻ� ݨن وا� ی��ان ِدی
ِدی ت ��� غ � .84
ﻳﹷﻜﹹﻒﹽﹷ ﺑﹷأْﺱﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻭﹷﺍﷲﹹ أﹷﺷﹷﺪﹽ
ﹹ
�
ے َ ��زخا ت �ہ َ�� ٻ��ہ � ظ � ئ ی�� � ئ
ےَ ،ا ت ڑ��ا �ٔئ ُ �مک و � ئَ ،ا� ڑ��ا �ٔئ دے ��اظ خ���ل َ � ُ �ن خ � ت ﹷأْﺳﺎﹱ ﻭﹷأﹷﺷﹷﺪﹽ ﹷﺗﻨﻜﹻﻴ ﹱﻼ
ﹹ
ت �ہ ٻ��ہ �� �
ے )(٨٤۔ �ں ِو چخ ِوی َ � ُ �ں خ � ت
ݙݙ ٻ �ی ݨ
� تُ �� ہ�ا���ں ��� �ئٔئ َس���م ُدع�ا ���ے ت���ں تُ ���اں ُاو���ں ے ِج ���ہ�ے و � ��� �
َا ت يﺘﹹﻢ ﺑﹻﺘﹷﺤﹻﻴﹽﹷﺔٍ ﻓﹷﺤﹷﻴﹽﻮﺍْ ﺑﹻأ ﹷ ْﺣ ﹷﺴ ﹷﻦ
ڑ ﹹ ﹻﺫﹷﺍ ﺣﹹيﹽﹻ
چ�
! ُاو ز��دے �� زُ��ن زر ی���دہ َ � ٘ز�� ڳی ���ج َس���م ُدع�ا ِ ی �کت ت�ی ���و ی��� ُاو ہ��� ج ���ہ ی �
��ہ ی ْﻩﹷﺂ أﹷﻭْ ﺭﹹﺩﹽﻭﻩﹷﺂ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ �ﹷﺎﻥﹷ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹹﻞﹽﹻ
ﹹ .86
� َس� ﹷ� ْي ٍء ﹷﺣ ﹻﺴيﺒ ﹱﺎ
ے )(٨٦۔ �اب ِ � نّ�ن ݨن وا�� � ہ
� دا ِ �� ب �ئ�� ش�ک َا� ��ہر ش � � ٔ
� � ن��ن
بادب دے �� ٔ �� ت� ��ا ٔ � �ئ َا� اِئ � ہ
ے � ی ن ،ت�� ی�ا ت
�ب ے ُاو ن��دے ِ ��ا �� �ٔئ ��� ت ﻻۤ إﹻﻟﹷـٰﻩﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻩﹹﻮﹷ ﻟﹷﻴﹷﺠْﻤﹷﻌﹷﻨﹽﻜﹹ ْﻢ إ�ﹻ ٰﹷ� ﻳﹷ ْﻮﻡ ﹻ
ﹷ ﹹ
�
دے د �یٹݙت ٘ض�ہ تُ �� ہ� ُا ���ن ض��رور ِہ� ہک جج�اء �� ٹ��ا ��� ی ��ئِ ،ا �یت ض�دے ِو چج ��� �ئٔئ شَس�ک اِ ئ .87ﺍ ْﻟﻘ ﹷﹻﻴﺎ ﹷﻣ ﹻﺔ ﻻﹷ ﹷﺭﻳْ ﹷﺐ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ ﹷﻭ ﹷﻣ ْﻦ أﹷ ْﺻ ﹷﺪ ﹹﻕ ﹻﻣ ﹷﻦ
� �
��ن � ہ
ے ) (٨٧۔ � � � � � �
��ن ِو چچ َا� � زُ��ن ِ �ت� ی�ا زر ی���دہ َ چ ّ ��ا ݨ ے ز � ی�ننَ ،ا ت
ے ��ٻا �ھ ݨ ��ا ٔ ﺍﷲﹻ ﹷﺣﺪﹻﻳﺜ ﹱﺎ
��ون ،ت���ن ُآ ن ���آن �ل ��ہ ٓآوے �� َ ،ٻس ج �� ی��� آو ُ�� ہ�آ ے ٓآ �� �� ی�
� �� ن��ن ��� �نڈ چج�آ َو ج نِ � ﹷ
� ن
�� ت ڈڈ ٻ � ﺳﹷﺏﹻﻴﻞﹻ ﺍﷲﹻ ﻓﹷإﹻﻥْ ﺗﹷﻮﹷﻟﹽ ْﻮﺍْ .89ﹹﻩﹷﺎﺟﹻﺮﹹﻭﺍْ �ﹻ
پ� � �
�ان ���ن ت � ت�ل ��� �� ڑ�رو جِ �� ت��ان �� ت��ا ٔ �ئ ینن ِوئ او
ے ُا �� ُ
� ن ُ ���ن پ ��� ڑ� ِ �� نّ�� ت ﹷﺨﹹﺬﹹﻭﻩﹹﻢْ ﻭﹷﺍﻗْﺘﹹﻠﹹﻮﻩﹹﻢْ ﺣﹷﻴْﺚﹹ ﻭﹷﺟﹷﺪﺗﹽ ﹹﹹﻤﻮﻩ ْﹹﻢ
� ے ا ���ان ؤ چ���ن �� ہ�ن ُ َ�� ﹷﻻﹷ ﺗﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹹﺬﻭﺍْ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻟ ﹽﹻﻴ ﹱﺎ ﹷﻭﻻﹷ ﹷ�ﺼﹻ �� ﹱﺍ
ﹷ
ن ���ن ن��ہ ی���ر �بب ݨ� ٔاؤ ت
ے ن��ہ َم�دد��ار ی ِ � نتُ�� ہ�ا���ن � ب ّ ِ� ننَ ،ا ت
)(٨٩۔
٘�
ے ُا ن ���ان دے ِج ���ہ�ے ج ��� ُاون ق �ق�م ن���ل َو ن ڄ �ج َر ّ �� جنِ ،ج �� ن��ان دا � پ��� ِ �
��ا ٔ
ڑ
٘� ﻮﻥ إ�ﹻ ٰﹷ� ﻗ ْﹷﻮﻡ ٍﺑﹷ ْي ﹷﻨﻜﹹ ْﻢ
ﻳﻦ �ﹷﺼﹻ ﻠﹹ ﹷ ﹷ
ﻻﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
��وے ،ی��� آو تُ�� ہ�آ ݙڄدے �����ھ آِ ی �نن ٓآ َو ن �ڄ� نن �� ی��� ہ �
تُ�� ہ�آ ݙڄدے ن���ل وع�دہ َو� ی��د ِ ت ��� ی�آ ہ �
� َ��� �
� ِ ت ��ئ ڳ�ڳن جٔن ،ج ��� او تُ �� ہ� ُا ���ن ت � ت�ل � ج � � ﹷﺑﹷيْﻨﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽﻴ ﹷﺜ ٌﺎﻕ أﹷ ْﻭ ﹷﺟﺂ ﹹءﻭ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﺣ ﹻ ﹷ
� ْﺕ ﹻ
��ن ج ��� ُا ن ��ان دے ِدل ِا ی �نن ��ڳا��ھ � نُ��ن � � � � ٹ
ﹹﺻ ﹹﺪﻭ ﹹﺭﻩ ْﹹﻢ أﹷﻥ ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹﻮ ﹹﻛ ْﻢ أﹷ ْﻭ ﹹ� ﹷﻘﺎﺗﹻﻠﹹﻮﺍْ
� ے ج �� ی��� َآ� پ َ �� ہ��دآ ���ن ُآ �� ُ
�آن ���ن تُ�� ہ�آ ݙݙدے ُآ ت
ے � ��� ٓآ پ �ت�نن ت �ق ُ
�م ���نَ ،آ ت
ن ن ت ی ݨی
ﹷ
ﹷﻮْﻣﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹷﻮْ ﺷﹷﺂءﹷ ﺍﷲﹹ ﻟﹷﺴﹷﻠﹽ ﹷﻄ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ .90
ادے �� ضُ��ن ب��� � �
�ب ��� �یب ض�دا ت
ادے ض���ل ڑ��دے � ،ی � او تُ �� ہ� ڑ ݙ
�رور تُ �� ہ� ڑ ݙ
ے او ض � غ�ضا� ب
ﹷﻓ ﹷﻠ ﹷﻘﺎ ﹷﺗ ﹹﻠﻮ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻓإ ﹻ ﹻﻥ ﺍ ْﻋ ﹷﺘﺰﹷ ﹹﻟﻮ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻓﻠ ْﹷﻢ
٘� � �
�
ے تُ�� ہ� ڑ ڄ
اݙے اݙے ن���ل � ڑ��ا �ئٔئ ِوئ ن��ہ � ن
��نَ ،ا ت ے ِ ت ��ئ َو ن �ڄ� ننَ ،ا ت
�
ے تُ�� ہ� ڑ ڄ ِہ� ہک پ���
ﹷ
ﹹﻘﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮﻛﹹﻢْ ﻭﹷأﹷﻟْﻘﹷﻮْﺍْ إﹻﻟﹷﻴْﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﺴﹽﻠ ﹷﹷﻢ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ
کت ہ ص�
� ُا ن ���ان دے � ت�ی دا َ �� ت�ھ ِ �م ن
��ونَ ،ول َا� تُ �� ہ�ا ݙݙدے � � � ��ت ن���ل � ح س��� �
ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻞ ﺍﷲﹹ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹱﻼ
�
��ف ��� �ئٔئ راہ خ � ی�نن َر ��� ی�ا )(٩٠۔
خخ� خ
ی�� ُ
ے )� ف��ا ف �ق تق( ���ک ڑ ٻد � ���ِ ،ج ���ہ�ے چ �� ہ� ف� ِد جن ج ��� ��ھ � َ ٻ �� ُ�ہ �ن ج �جلدی تُ ���ان ج � ﻭﻥ أﹷﻥ
ڑ ٻ ﻳﻦ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ ﹷ
ﺁ� ﹷ
ﻭﻥ ﹷ ﹻ
ﹷﺳ ﹷﺘﺠﹻ ﹹﺪ ﹷ
ہ
.91
ج
ے ٓآ پ �ت ݨ� ینن ت �ق�م �� نُ��ن ِوی ! َ پ��� �� ی��� ا ن ���ان
�
تُ���آن �� نُ��ن ِوی َآ� ن�ن ِو چچ ر ِ �� نن ت أْﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻗﹷﻮْﻣﹷﻩﹹﻢْ �ﹹﻞﹽﹷ ﻣﹷﺎ ﺭﹹﺩﹽ ۤﻭﺍْ
ﹹ أْﻣﹷﻨﹹﻮﻛﹹﻢْ ﻭﹷﻳ
ﹷ
�ہ
ے )(٩٢۔ت وا�� َ ح��
َوݙݙݙی � ت
� � �
ان ُٻ ج ��ھ ت
ے ت � ت�ل ��� ݙݙ ٻ �ی��ے ت���ن ��� ج � ہ�ن ُ � � ج
ے �� ی��� ��� �ئٔئ � َا ت
�ان � ی ن ��ن ٻج� ݨ
ہ ہ
ﹻ
ﻦ �ﹷﻘْﺘﹹﻞْ ﻣﹹﺆْﻣﹻﻨﺎﹱ ﻣﹽﹹﺘﹷﻌﹷﻤﹽﺪ ﹱﺍ ﻓ ﹷﹷﺠﺰﹷﺁ ﹹﺅ ﹹﻩ ﹷﻣ
� ے ج �ج ی� خ�دے ِو چج او �� ی�� ش�ہ َر ���یَ ،ا ت
�
ے ُاو خ��دے ُا ت
ے ور خج � ہ
ُاو خ��دی ��رخا َد خ
ﷲ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ
ﹻﺐ ﺍ ﹹ ﹷ
ﹷﻩﹷﻨﹽ ﹹﻢ ﹷﺧﺎﻟ ﹻﺪ ﹱﺍ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﻭﻏﹷﻀ ﹷ
�ہ
.93
کب ��یَ ،ا ت
�
ے ُاو ض��دے � � � ��ت
� �� � ��ضبب ڈد ���ی ،ت
�
ے ُاو ض��دی � ت
ضب َو � َا� دا ض �
ﹷﻟﹷﻌﹷﻨﹷﻩﹹ ﻭﹷأﹷﻋﹷﺪﹽ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷﻋ ﹷﺬﺍﺑ ﹱﺎ ﹷﻋ ﹻﻈ� ﹱ
ﹷ
� �ذذاب تب� ی�ار ِ ی �کب ت�ا ہ �
�� ٔ
ے )(٩٣۔ َ ٻ �� ُ�ہ �ں وذݙ ٻا ع ب
�� ی��
ﻳﻦ أﹷ ْﺟﺮ ﹱﺍ ﹷﻋ ﹻﻈ� ﹱ
ﹷﻋ� ﹷ� ﺍ ْﻟ ﹷﻘﺎﻋ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ے )(٩٥۔ ت ݙݙد �ئتئ ہ��� �ئٔئ � ہ �اظ ض���ل َو ݙݙدئ ض ض �
دے �� ظ
ت ِ
�
ب �ہ ے ر ��� �
ت َ ُاو��دی ��� خ ���ن ���ب دے در� ِ ہ �� جن ب خ� ش�� شش �
ے، ت ا ہ
ے، ب خ ت خ � ﹱة ﹷﻭ ﹷﺭ ْﺣ ﹷﻤ ﹱﺔ ﹷﻭ� ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﹻ
ﹷﺭﹷﺟﹷﺎﺕٍ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷﻣ ْﻐ ﹻ ﹷ
ب��
.96
ے )(٩٦۔ �ن � ہ �
ے َا� َوݙݙ ٻ ا خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن �
َا ت ﷲﹹ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭﺍﹱ ﺭﹽﺣﹻ� ﹱ
ﹷ
� ظ��
� ُآ ف ���آن دآ ش ت�
ے�� ،ف� ش � � �
�� ٔے � م ِ یک�ب ت�آ ہ � ب ُآ ت ب ب��
� �ئ� ش�ک ِ � ف �آن �����آن ٓآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ ﹷ
ﹽﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺗﹷﻮﹷﻓﹽﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹷْﻤﻼۤ Òﹻ ﹷﻜ ﹹﺔ ﻇﹷ ﺎﻟ ﹻ ۤﹻ�
پ�� � � �
ڑ س�اہ ک ڈ�د ݨ�ن ��ڳڳ ِد جن ،ت���ن ُا ن ��ان � نُ��ن ُ پ � ِ
�د جن ج ��� " تُ ���اں �ِ��ہ�ے ح�ال ِو چح ﹷ
ﹷ�ْﻔﹹﺴﹻﻩﹻﻢْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﻓﹻﻴﻢﹷ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﻛﹹﻨﹽﺎ
ے ہ�ہ��
� ے�� ہ�ب �
ے، ے َو ّ ے � ݨ� ینن ت ب ہ�ہ�وے ؟ " ت���ن َاہ � ِد جن ب��� َاس�ان زز �م ین جن ُا ت ﺽ ﻗﹷﺎﻟ ْۤﻮﺍْ أﹷﻟ ْﹷﻢ ﹷﺗﻜﹹ ْﻦ
ﹹﻣ ْﺴ ﹷﺘ ْﻀ ﹷﻌﻔﹻ� ﹷﻥ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ .97
ہ �
� ٓآہ � ِد جن � ،ی��آ َآ� ِدئ زر �م ین جن آ ��� ڑ ݙدئ �� ب�ئ چ �� ڑ�رئ ز��ہ َ �� ٔ�ئ ب ��� تُ ���آن ُآو ز��دے � س
�ز� ش � ��ت أﹷ ْﺭ ﹹﺽ ﺍ ﹻ
ﷲ ﹷﻭﺍﺳ ﹷﹻﻌ ﹱﺔ ﹷﻓﺘ ﹷﹹﻩﺎ ﹻﺟﺮﹹﻭﺍْ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ
�ہ � � ��ب� � � ﹷ
ے ٹُ ��� و �یب ن�دے �� َ ،ٻس اِ � ��� ہ
ے ���� �ﹻﻚﹷ ﻣﹷأْﻭﹷﺍﻩﹹﻢْ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹹﻢ ﹷﻭ ﹷﺳﺂ ﹷء ْﺕ ﹷأﹹﻭْﻟﹷـٰ
� بب � نُ��ن( �� ینن ٻ پ
)دی � تِو چچ ُا ت ���ن ِ
� ن��دی جج�اء � ہ
ے )(٩٧۔
� � ہ � �
ے ِ �� جن، ے ��ٻ���ن دے ِب��� ہ ڑ�ے ب
ے َو ے ُا ذ ���ان ب ُ���ا ذ���ن ،دذال� ینن ت
ِ���ا ٔ ﹽﹷ ﺍﻟْﻤﹹﺴْﺘﹷﻀْﻌﹷﻔﹻ�ﻥﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺮﹽﹻﺟﹷﺎﻝﹻ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹻء
ﹻ
� � ِب�
تب � � نّ ی�ننَ ،ا ت
ے ن��ہ ��� �ئٔئ راہ ڄ�ڄا ݨ�� ِد نن ) (٩٨۔ � �ئ
�� �ٔئ ت��د �� ی�ر ݨ
��ن ِدئ ��ا � ت
ﻮﻥ ﺣ ﹻﻴ ﹷﻠ ﹱﺔ ﹷﻭﻻﹷ
.98ﹷﻭﺍ ْﻟﻮﹻﻟ ﹷْﺪﺍ ﹻﻥ ﻻﹷ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ﹻﻄﻴ ﹹﻌ ﹷ
ﻭﻥ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹱﻼ
ﻳﹷ ْﻩ ﹷﺘ ﹹﺪ ﹷ
��اف ��� ݙݙ ٻ ی ���یَ ،ا ت ُ ہ ج�
�
ے َا� َ �� ٻس اِ � ��� ہ
� ���ک ِ �� جن ِ � ض��ان ���ن َا� ض��رور � ض ﻓﹷأ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﹷﻋ ﹷ�ي ﺍﷲﹹ أﹷﻥ ﹷ� ْﻌﻔ ﹷﹹﻮ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ� ﹷ ﹷ
ﺎﻥ
� � ب�� چ�
.99
ے خ � ش� ݨݨ ہ�ہ�ر � ہ
ے )(٩٩۔ ے ،ت
�ݨ وا�� ہ�
�� ڑ�ر ڑ ݙݙ �ی ݨ ﺍﷲﹹ ﹷﻋﻔ ﹽﹹﻮ ﹱﺍ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭ ﹱﺍ
ے آو ٓآ پ �ت ݨ� ینن �
�َ ،آ ت
�
� ،ج �ج ی�ن ز ���آزز ز � ی�نن پ�����ی ،ت� ی� ڑ ڄݙے ���ل ز ���آزز پ���� ��
َو � ٘ز ڄ � ﺼﹷﻠﹽﹹﻮﺍْ ﻓﹷﻠْﻴﹹﺼﹷﻠﹽﻮﺍْ ﹷﻣ ﹷﻌﻚﹷ ﹷﻭﻟ ﹷْﻴأْﺧ ﹹﹹﺬﻭﺍْ
ﹹ
ڑ ز ت ڑ
� � �� � ہ� � ظ� ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
ﹷ
ے � ت�� ی�ار ِوی ِ �� جن �� ڑ�ے او ���ک ِج �� خ��ان ت دا خ �� ی�ال ِوی َر � �
�ﻭﺍْ ﻩﹹﻢْ ﻭﹷﺩﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﺬْﺭﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷأ ﹷ
ﺳْﻠﹻﺤﹷﺘ ﹷ
� ت ��خا � ت
�رور ر ����� ، � ��وو ���ں ہ �� ت�� ی�آر َ �� ہ�آ ر ���� ،پ��� ٓآ پ �ب� یںں ب َ پ� � ب� ہ ٍ أﹷﻭْ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢْ ﻣﹽ ْﺮ� ۤﹷ� أﹷﻥ ﹷ� ﹷﻀ ﹹﻌ ۤﻮﺍْ
ﹷ ﹷ� ﹷ
ے ب َ � خ آل �ی � خ دآ آ� َ ݨ َ � ی �آر � ُ ت
ﹷ
ﹹﻭﺍْ ﺣﹻﺬْﺭﹷﻛﹹﻢْ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ أﹷﻋﹷﺪﹽ
ﺳْﻠﹻﺤﹷﺘﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺧﹹﺬ
ﹷ
�ذذاب تب� ی�ار ِ یک�ب ت�ا ہ��� ٔ
�
ے )(١٠٢۔ َش�ک ��ا ��ذ�اں � �ک �ب� � ی� �
��ں وا�� ع ب
� ذذ � ل ݨ � ت ش
ﻳﻦﹷ ﻋﹷﺬﹷﺍﺑﺎﹱ ﻣﹽﻩﹻيﻨ ﹱﺎ
ﹹ ﹻ
ﹻﻠْ�ﹷﺎ�ﹻ
�تت� � � �ٻ
�ار پ�� ٹ�ھ ِ �� ذ�� ،ت���ن َا� دا ذد��� ِ ی �کت ت�ا ���و �� ،ٹ� ی �نن ِوی � � ،ٹ ی�نن ِوی، �
َ �س َ ٻڄ� ٹ ٻدان ذ � ذ ﹷإﹻﺫﹷﺍ ﻗﹷﻀﹷيْﺘﹹﻢﹹ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﻼﹷ ﹷة ﻓﹷﺎﺫ ﹹ ﹹ
ْ�ﻭﺍْ ﺍﷲﹷ
� ُ �� ہ�ا���ں � � � � ے ����
�
ے خ �����خی
ب ! َ � ٻس ِب ��� ہ ڑ�ے و � ��� ت ے دے ب َ ��� ݨ
ے ِوی ت پ ﻗ ﹻ ﹷﻴﺎﻣ ﹱﺎ ﹷﻭ ﹹﻗ ﹹﻌﻮﺩ ﹱﺍ ﹷﻭ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹹﺟﻨﹹﻮﺑﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻓإﹻﺫﹷﺍ
اص ِ ت��
.103
�ار اِ ی �� ن
�ان �
ے شش�ک ز � ز ٘ز��
� ��� ،ن پُ ���ری ���ح ز ���ار پ�����ی ���و� ، ﻤﹷأْﻧﹷﻨﺘﹹﻢْ ﻓﹷأﹷﻗﹻﻴﻤﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺼﹽﹷﻼﹷ ةﹷ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﻼﹷ ﹷة
ب ز ڑ ح� �ل � ی َو � ڄ � ت
ے بِ���ہ�ے ���ک خ ���د ٓآ پ �ب ݨ� ینن خ���ل َ ب��د د ی��� خ �ب��ئ ��� �یب خ� ِد جن تُ ���ن ُآ خ ���آن ِدئ ��� �ئٔئ
�
َآ ت ﻳﻦ ﻳﹷ ْﺨ ﹷﺘﺎﻧ ﹷ
ﹹﻮﻥ ﹷ
ﹷﻻﹷ ﺗﹹﺠﹷﺎﺩﹻﻝْ ﻋﹷﻦﹻ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
.107
� ُ � ن ہ � � �ی � ��
� ب خ
ب �
ے ��ن ُاو خ��دا ش �ر یب�ک �ب ݨ�ا �ب�� ش�ک َا� ُاو���ن ��ہر خ�� خ��ہ � ی � ِ ،ہ ڑ�ا �� � ی ن ٻ
� � ب � �ب ش
چ� ہ� ب� ے �� ہ�نن ُ��� ُ ��
� ﹷﻣﺎ � أﹷﻥ � ْ ﹷ
ﹹ� ﹷﻙ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭ ﹷ� ْﻐ ﹻ ﹹ ﹷﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﹷ� ْﻐ ﹻ ﹹ
خاہ ���ن ب �� ی���ن � �ی خ �� شس � ی � �
ے ِا ی �نن � خُ��ن ���ا ُاو خ��دے ٻ
� ،ت � � � ��خ
٘�
ﻭﻥ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ ﻟ ﹷﹻﻤﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء ﹷﻭ ﹷﻣﻦ � ْ ﹻ
ﹹ� ْﻙ .116ﹹﺩ ﹷ
بب�� ڑ ٻد ی ���یَ ،ا ت
ے ِب ���ہ�ا َا� دا ش ��ر یب�ک � ݨ ی �ی َ �� ٻس او َ ٻ �� ُ�ہ �ن َو ڑ ٻدی ُ���ا ہ ��ی ِو چج َو ن ڄ �ج ِ� �ب ی�ا
�
ڑ ﹷ
ﹻﺎﷲﹻ ﻓﹷﻘﹷﺪْ ﺿﹷﻞﹽ ﹷﺿﻼﹷ ﹱﻻ ﹷ�ﻌﹻﻴﺪ ﹱﺍ
)(١١٦۔
ے ا �� ُ
�رور ُ���اہ ��� �یت ض�دا َر ہ ���ان َ ،ا ت ے �منن ا �� ُ
�ان ���ن � ض �ان ���ن ض � ض � َی
َا ت أﹹﺿﹻﻠﹽﹷﻨﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹷـأﹹﻣﹷﻨﹽﹻيﹷﻨﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹷـأﹷﻣﹹﺮﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ
ج� ے ا �� ُ
�ان ���ن � م ��� �یت ن�دا ر ہ ���ان ج ��� � نُا� ی��دان ݙݙد �ی�� �یت ن�دا َر ہ ���انَ ،ا ت .119ﹷيﹹﺏﹷﺘﹽﹻﻜﹹﻦﹽﹷ ﺁﺫﹷﺍﻥﹷ ﺍﻷﹷ�ْﻌﹷﺎﻡﹻ ﻭﹷﻟﹷـأﹷﻣﹹﺮﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ
� َ
ے ا �� ُ
� ن ڈدھ�ا ن�� �د� ی��ان دے �� نن ِچ ��� �یت ن�دے َر ہ �
�ان ���ن ِا ی��ہ ِوی َا � ی�ت ن�دا ��َ ،ا ت ﹷ
ﹹﻥﹽﹷ ﺧﹷﻠْﻖﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻣﹷﻦ ﻳﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹻﺬ ﹷﻴﹹﻐﹷ�ﹽﹻ �
ے ُآ �� ُ
�آن ���ن ٓآس�آن ُآ� ی��دآن � ن آِ ی��ہ ُآ ن ���آن ن���ل َوع�دے ��� �یت ن�دے َآ ت
ﹻ
ﹷﻌﹻﺪﹹﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻳﹹﻤﹷﻨﹽﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷ� ﹻﻌ ﹹﺪﻩ ْﹹﻢ
� � د �ی�� �یب�دے پ��� ِب���ہ�ے وع�دے شش� ی� ج �
�ان �� �یب ض�دے او � ض�ض د�����ہ �ض� ب�ی ب
ب
ڑ ڑݙ ض
.120
�ﻭﺭ ﹱﺍ ﺸﹽﹷﻴْﻄﹷﺎﻥﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﹹﹹ
�� ن�� ِد نن )(١٢٠۔ ہ�
ل � ت�� ب
اب � ہہ ت � ب� ہ� � ُ� �ب �بی� � ہ
� ب �ہ ن��ہ تُ ��ا ݙݙد ی���ن ِ���ان ا ی��دان دے ��ا � ت� �� �ی ،ے ن��ہ ا � ِ ﻴْﺲﹷ ﺑﹻأﹷﻣ ﹷ
ﺎﻧﹻﻴﹽﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻻۤ أﹷﻣﹷﺎ�ﹻ�ﹽ أﹷ ْﻩ ﹻﻞ
ﹻ
�
�اب دے ���ا ب �� ت� ،ب����ہ بِ���ہ�ا ��� �ئٔئ ُ ب���ا �ئٔئ ��� ی ��ئ �
�ارئ( دے �ت � ت�� ت
ٰ ) ی ���ہ �دئ ،ن��
ڑ
َ� ب� � .123ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ﺎﺏ ﹷﻣﻦ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ْﻞ ﹹﺳ ۤ ﹱﺆﺍ ﻳﹹ ْﺠﺰﹷ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭﻻﹷ
��
�
ے ن��ہ ئ � ب �ِ
نن َآ� � نُ �ن ��آ ٓآ �پ ݨ�آن �� �ٔئ ی���ر ت � � �ِ ی ت���ن ُآو ن��دآ پ َ ��ل �ئ���ئَ ،آ ت
�
ے ن��ہ �
ﻳﹷﺠ ﹻ ْﺪ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹻﻣﻦ ﺩﹹﻭ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﻟ ﹽﹻﻴ ﹱﺎ ﹷﻭﻻﹷ ﹷ�ﺼﹻ �� ﹱﺍ
��� �ئٔئ َم�دد��ار )(١٢٣۔
�
�
ے ب ���او ی �نن ذذال،
����ئ ت�ان ہ �
ے او ب ُ �� جے ِب���ہ�ا ��� �ئٔئ ذ �ب ی�ک ��ل ��� ی ���ئ ج�چا� ہ
�
َا ت ﺕ ﹻﻣﻦ ﺫ ﹷﹷ�ٍ ﹷﻣﹷﻦ �ﹷﻌْﻤﹷﻞْ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﺎﻟ ﹻ ﹷﺤﺎ ﹻ
ڑ
ے � �
ب ِو چچ ِو �ی� ننَ ،ا ت ب� ہ�� ے او ���� ن�ن ِوی ہ�����ی��� ،ن ِا � ��� ہ � �َا ت .124أﹷ ْﻭ أﹹﻧْ�ﹷ ٰي ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ ﹹﻣ ْﺆ ﹻﻣ ٌﻦ ﻓﹷأ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﹷﻳ ْﺪ ﹹﺧﻠﹹ ﹷ
� ��ک � ش ت ت
ﻮﻥ
�
��ا جِ �� تّ�ی ِوی زز ی���د �یتی ز��ہ ِ ی �کت ت�ی و ی ��ی )(١٢٤۔ ے ہ� �
ُا ز ���ان ُا ت ﻮﻥ ﹷ�ﻘ ﹻ�� ﹱﺍ ﹷ
ﻟْﺠﹷﻨﹽ ﹷﺔ ﹷﻭﻻﹷﻳﹹﻈْ ﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
�
)د ی �ن جن( چ َ �� ٘ن��ڳا ِ ت ��ی َ �
سڳڳ دے ج َ �ج ی�ن ��نڳڳ ِ
ج� �
ے ُاون � نُ��ن َودھ ی �کت ن�دا � ی� ݨ
�ن دا َݙڳد � �
َا ت ﹷﻣﹷﻦْ أﹷﺣْﺴﹷﻦﹹ ﺩﹻﻳﻨﺎﹱ ﻣﹻﻤﹽ ْﻦ أﹷ ْﺳﻠ ﹷﹷﻢ ﹷﻭ ْﺟ ﹷﻩ ﹹﻩ
ﹷ
��ن وآ�� ِوی � ہ � ت ی�� � ���ر� پ
ٓآ �پت ݨ�آن ��ر َآ� دے َآ ��ڳ�ن نِ ���آ � ڑ ی
ے، ے آو �ن ی ݨ ے َآ ت ﹷ
ﻭﹷﻩﹹﻮﹷ ﻣﹹﺤْﺴﹻﻦٌ ﻭﺍﺗﹽﹷﺒﹷﻊﹷ ﻣﹻﻠﹽ ﹷﺔ إﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ .125
ہ�� ﹷ
ے او ِا ب���ا � ی م دے ِد ی �ن نن ِدی �پ��ری دی �پ��ری � َ� ی�روی ِ ی �کب ت�ی َر ہ �� ن�دے َا�
�
َا ت ﹷﻨﹻﻴﻔﺎﹱ ﻭﹷﺍﺗﹽ ﹷﺨ ﹷﺬ ﺍﷲﹹ إﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ ﹷﺧﻠﹻﻴ ﹱﻼ
ج � � ﹷﻭإ ﹻ ﹻﻥ ﺍ ْﻣ ﹷﺮأﹷ ٌة ﹷﺧﺎﻓ ْﹷﺖ ﹻﻣﻦ ﹷ� ْﻌﻠ ﹻ ﹷﻩﺎ �ﹹ ﹹﺸﻮﺯ ﹱﺍ أﹷ ْﻭ
ے خ � ی�نن �� ی��� او
ے ��� �ئٔئ ُ���خاہ ��ا ٔ
� خج�د ش��ہ ہ �
��وے ت���ن ُا خ ���ان دخال َ��ردان ُا ت
ص� � ٘� � �ﺍﺿ ﹱﺎ ﹷﻓﻼﹷ ﹹﺟ ﹷﻨﺎْ ﹷﺡ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ﹷﻤﺂ أﹷﻥ � ْﹹﺼﻠ ﹻ ﹷﺤﺎإﹻ ْ ﹷ
�ضی ِ ت ��ی َو ض �ڄ� ننُ ،آوو ی �نن ِوی � ح ��� ِ � ض�ن ݨن ٓآ پ ��س ِو چح آِی �� ہ� ینن ��ڄآ��ھ ُآ ت
�
ے رآ �
� ﹻ ﹹ
� � ُ
ﺕ ﹷيْﻨﹷﻩﹹﻤﹷﺎ ﺻﹹﻠْﺤﺎﹱ ﻭﹷﺍﻟﺼﹽ ْﻠ ﹹﺢ ﹷﺧ� ٌْ� ﹷﻭأ ْﺣ ﹻ ﹷ
ﹹ
ے ،پ��� ��ہر ��� �ئٔئ � �� � ���
.128
ت� � ج��� ے ن � ی�ننَ ،ا ت �ٻا � ہ
ے � ی � تُ���ان ِہ� ہک � � ٔ
� � ِدل وا�� ��ا ٔ پ َ�� ن �
ﹷ
ـأﹷ�ْﻔﹹﺲﹹ ﺍﻟﺸﹽﹹﺢﹽﹷ ﻭﹷإﹻﻥ ﺗﹹﺤْﺴﹻﻨﹹﻮﺍْ ﻭﹷﺗﹷﺘﹽ ﹹﻘﻮﺍْ
ُ� ہ � �
��ان ��� ��ی��َ ،ا ت
ے َا� �� نُ��ن ڑ ݙدردے َر ���� �ب�� ش�ک َا� ِب ���ہ�ا ب ��ھ ے ا� ج ت
ڑ ﺎﻥ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﺧﺒﹻ�� ﹱﺍ ﷲ� ﹷ ﹷ ﹷ
ﹷإﹻﻥﹽ ﺍ ﹷ
� چ�
تُ���ان ��� �یت ن�دے َو ّد �ی��ے ٘ � َ ،ن��ڄی ���ح ح�ڄا ݨ��دا �� ڑ�ے )(١٢٨۔
� �
ے ذ � ی�نن ج ��� تُ ���آن ٓآ پ �ت ݨ� ینن ذذ آ �ل ینن ذ���ل ِ�ہ ہ�� ج �� ی� ہ�آ ہ�� ج� ی��
� � تُ �� ہ�آذݙݙ ے ِو چج � ّ ت
ت ��آ ٔ ﹷﻭﻟﹷﻦ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ﹻﻄﻴ ﹹﻌ ۤﻮﺍْ أﹷﻥ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪﻟﹹﻮﺍْ ﺑﹷ� ْ ﹷﻥ
ُ
دذال ���ن ے َ ٻ�ت��ئ
� �� ص� ّہ�� � ور س�
ت � ٻ � ،ت���ن َول تُ ��ان َا � �ن ِ � ئ دو ذ��ہ ڈد� �پ ُ
�وو ،ت ِ ت ﹷ
ﺻْﺘﹹﻢْ ﻓﹷﻼﹷ ﺗﹷﻤﹻﻴﻠﹹﻮﺍْ �ﹹﻞﹽﻨﹽﹻﺴﹷﺂءﹻ ﻭﹷﻟﹷﻮْ �ﹷ
ﹷ
� � پ� َ �� ٹ��ئ ہ � ئ َس�
.129
� ج
ے �� ی��� تُ ���آن ٓآ �پت ݨ�آن َر ّو ی��ہ ٹ �� ی�ک � وآ ٘� ����ن ن��ہ �� ٹ�رئ َر ���َ ،آ ت ﹷ
�� �ٔئ ش � � ٔ ﻟْﻤﹷﻴْﻞﹻ ﻓﹷﺘﹷﺬﹷﺭﹹﻭﻩﹷﺎ �ﹷﺎﻟْﻤﹹﻌﹷﻠﹽ ﹷﻘ ﹻﺔ ﹷﻭإﹻﻥ
ب�� �
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن �ے َا� �� خُ��ن ݙ ٻدردے ر ہ��� ،ت���ن � �ب� ش�ک َا� خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت �
��� ِ �� خ�� ت ﺘﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭ ﹱﺍ ﹷ ﺼْﻠﹻﺤﹹﻮﺍْ ﻭﹷﺗ
ﹷ
��ݨ وا�� � ہ
ے )(١٤٠۔ ݨ
� ﹷﺟﻤﹻﻴﻌ ﹱﺎ
ف�� ج
ِج���ہ�ے ���ک ِا ی �نن ت�� ڑ�ر ِو چج َر ہ�� ف� ِد جن ج��� �� ی��� َا� ِدئ ��� ف���ن تُ�� ہ�ا���ن ��� �ئٔئ � ت ج ﺎﻥ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ
ڑ ﻮﻥ ﺑﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻓإﹻﻥ � ﹷ ﹷ ﹷ
ﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹷ�ﹷ�ﹷ�ﹽ ﹹﺼ ﹷ
�
ے ! َا ت
ے �� ی� ِ ت ��� ی��ے��� ،ن ٓآ �� ِ� جن ب ��� َآس�آن ُ �� ہ�آ ے ���ل آِی ���ن ہ�ہ�� ن
ت ن ت ݙݙݙ ت � بب ﺘْﺢٌ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﷲﹻ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ أﹷﻟﹷﻢْ ﻧﹷﻜﹹﻦْ ﻣﹽ ﹷﻌﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭإﹻﻥ
ﹷ
� � ف�� � ُ ب �� ی��� ��آ �� ف
ِ�آن ���ن ��� �ئٔئ � ت ج ف �� ی�بب ِ ت �� ی��ے ت���ن ٓآ ِ �� جن ب��� َآس�آن تب� ی�ݙݙݙ ے ﻴﺐ ﻗﹷﺎﻟﹹ ۤﻮﺍْ أﹷﻟ ْﹷﻢ
ﻳﻦ ﹷ�ﺼﹻ ٌ
ﺎ� ﹷ �ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﻟ ﹻ ْﻠ� ﹷ ﹻ ﹻ
� � ے ��ہ ہ�ہ�� �� ُ��ن ر���دہ رور وا�
��نان ����ا ن���ن �� نُ��ن ے تُ �� ہ�ا���ن ��� � ے ! َا ت ز ز ی ز ز ﹻ
ﹷﺴْﺘﹷﺤْﻮﹻﺫْ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻧﹷﻤْﻨﹷﻌْﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﻦ .141
�ت دے ݙ ٻد �یت ٘ف�ہ �� یف���ہ ��� � � � ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﻓﹷﺎﷲﹹ ﹷﻳ ْﺤﻜﹹ ﹹﻢ ﺑﹷ ْي ﹷﻨﻜﹹ ْﻢ ﹷﻳ ْﻮ ﹷﻡ
�
ان ِو چچ ت�� ی�ا ت ب �چا ی��� ن��ہ ہ�ہ�ے ! َ � ٻس َا� تُ�� ہ� ݙ ٻ
ادے در� ی�� ن
� � ﻳﻦ
��ف ��� �ئٔئ ِوئ راہ خ��ہ ݙݙد ی ��ئ ُ
ے َا� ��ا ��خ�ان ���ن ����ا خ���ن دے ِ خخ� خ ݙݙد ی ���ئَ ،ا ت
� ﺎ� ﹷﷲ ﻟ ﹻ ْﻠ� ﹷ ﹻ ﹻ ﺍ ْﻟﻘ ﹷﹻﻴﺎ ﹷﻣ ﹻﺔ ﹷﻭﻟﹷﻦ ﹷﻳ ْﺠ ﹷﻌ ﹷﻞ ﺍ ﹹ
ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹱﻼ
)(١٤١۔
ت وا�� � ہ
ے )(١٧٠۔ � ِح��
ڄاݨ ݨݨ وا�� ت
ﺎﻥ ﺍﷲﹹ ﹷﻋﻠﹻ� ﹱ ﹷﺣ ﹻﻜ� ﹱ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﹷﻭ� ﹷ ﹷ
ے � ت ح� ݨ �
� �
ے َا� دے � ت��� ت� �
اب َر �� ݨݨ وا��� ! ِد ی �ن نن ِو چچ ��� �ئٔئ � ڑ�� ب�� ڑ� ن��ہ ���و َا ت َاے � ت�� ب
ع ��� � � ِ ُ�
ے ��آ ج ��ھ ن��ہ ٓآ ����� ،ر ی �م دآ � �پ� ت�ر � ی�� ٰی � ی ج آ� دآ َر���ل � ہ ِوی � ت�� دے �
ﻳٰأ ﹷ ْﻩ ﹷﻞ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ﺎﺏ ﻻﹷ ﹷ� ْﻐﻠﹹﻮﺍْ �ﹻ� ﺩ ﹻﻳﻨﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﻻﹷ
ب� �
ے ب �� ی���ن ��ر ی �م دو ��ی��ڄا ڄ�� ی�ا ہ�ہ�َ ،ا ت
�
ے اِ ی��ہ ُاو ن��دی ارب � ہ �� � �
ے ُاو ن��دا � ٔ�ہ ب � ش� ت
َا ت ﹹﻮﻟﻮﺍْ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﷲﹻ إﹻﻻﹽﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽﹷ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺎ ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹻﺴﻴ ﹹﺢ
ﹹ
�
ے اِ ی �� ن
�ان ے �� َ ،ٻس َا� ت
�
ے ُاو ف��دے ر�����ن ت ��� ف ���ن ِہ� ہک روح ِوی � ہ ﻋ ﹷﹻﻴ�ي ﺍﺑْ ﹹﻦ ﹷﻣ ْﺮ ﹷﻳ ﹷﻢ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹹﻝ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ�ﹷﻠ ﹻ ﹷﻤ ﹹﺘ ﹹﻩ
ہ� ن �� �� � ہ� � �
ے آِ ی��ہ ن��ہ ٓآ ��� ج��� َ)آ�( ت ��َ�آ ٔ
�
ِ �� جن ٓآ ٔؤؤَ ،آ ت
ے ِ � جنِ ،آ ی �ن ٓآ � ݨن � نُ �ن َ � ٹ
ت ﹷﻟْﻘﹷﺎﻩﹷﺎ إﹻ�ﹷ�ٰ ﻣﹷﺮْﻳﹷﻢﹷ ﻭﹷﺭﹹﻭﺡٌ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ﻓﹷﺂ ﹻﻣﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺎﷲﹻ
ﹻ
�
.171
�� ب��د َو ٘ن �ڄ��ِ ،ا ی��ہ ��ڄا��ھ تُ �� ہ�ا ݙڄدئ ب َ ����� �ئٔئ ِدئ � ہ
ے ،ی �� ت� ی� جن َ �
� نّ�� ب ��� َا� ت���ن ِ �ہ ہ�� دا ِ�ہ ہ�� � ﹷﻭ ﹹﺭ ﹹﺳﻠﹻﻩﹻ ﹷﻭﻻﹷ ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹﻮﺍْ ﺛﹷﻼﹷﺛﹷ ٌﺔ ﺍﻧ ﹷﺘ ﹹﻩﻮﺍْ ﹷﺧ� ْ� ﹱﺍ
)(١٧١۔
�د جنٓ ،آ��ھ ݙݙدے ج ��� َآ� � پ�� ہ ف�� تن �� �
ے ُ پ� ِ �
َ)آے ر ��ل( ��ک تَ � ی ن � فُ �ن ِ �ہک � � ٰ
�ی پ َ
ہ ج� �� ج� ������ہ )�� ول�د ��رن وآ� ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ْﻔﺘﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﹹﻗ ﹻﻞ ﺍﷲﹹ ﹹ� ْﻔﺕ ﹻﻴﻜﹹ ْﻢ �ﹻ�
��آ ٓآد��ئ
ے( دے � ت �� ت� � م د �یݙݙت ن�دے ج ��� � ی��� ��� �ئٔئ ِآ ج َ َ ݨ
� چ� ﺍ ْﻟ�ﹷﻼﹷ ﹷﻟ ﹻﺔ إﹻﻥ ﺍ ْﻣﺮﹹ ٌﺅ ﹷﻩﻠﹷﻚﹷ ﻟ ْﹷﻴ ﹷﺲ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷﻭﻟ ٌﹷﺪ
��وے ت���ن ��وے �� َ ،ڑ�ئ ُاو ن��دئ ب � ی�ن ݨن ہ � � ،ب �ج ی� ن�دئ ��� �ئٔئ ُاو��د ن��ہ ہ � ��
َ ��ر َو � ٘ن ڄ �
� � � ب � ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ أ ﹹ ْﺧ ٌﺖ ﹷﻓﻠ ﹷﹷﻩﺎ � ْﹻﺼ ﹹ
ﻒ ﹷﻣﺎ ﹷﺗ ﹷﺮ ﹷﻙ ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ
� ت���ن ِب ���ا ُاو ن��دا��
ے �� ی��� ب � ی�ن ݨن َ��ر َو � ٘ن ڄ � ے َا ت���ہ ہ ت �َ�ے ِو چ ���ن ُاو ٘ن��دا َادھ�ا ِ ّ
��
ﹷ
ﺮﹻﺛﹹﻩﹷﺂ إﹻﻥ ﻟﹽﹷﻢْ ﻳﹷﻜﹹﻦْ ﻟﹽ ﹷﻩﺂ ﹷﻭﻟ ٌﹷﺪ ﹷﻓإﹻﻥ �ﹷﺎﻧ ﹷ ﹷﺘﺎ
��و جن ���ن ��َ�� ہ ب��ب � بب�� ب���
ے ِو چ ���ن �رن واے ِد ی���ن ݙݙدون � � ِݨ�ن�ن � ِ ت ت وارب � � � ی � ی � � ݨ ث
.176
�
ﺎﻥﹻ ﻣﹻﻤﹽﺎ ﹷﺗ ﹷﺮ ﹷﻙ ﹷﻭإﹻﻥ
�ْﻥﹻ ﻓﹷﻠﻩﹹﻤﹷﺎ ﺍﻟﺜﹽﹹﻠﹹﺜﹷ ﹷ
ْﻨﹷﺘ ﹷ ﹷ
� ب� � ب
� ِ
�و جن وارب ہ �
ث ے �� ی��� �� ٔ�ئ � � ب ِݨ�ن�ن ِب ���ا ���ہ � ہ
ےَ ،ا ت � ئ
اِ ن ��ان دا ُݙݙدون ت ِ�� ی�� ہ�ا �ٔئ ِ ّ
�
ﹷ
�ﺎﻧﹹﻮۤﺍْ إﹻﺧْﻮﹷةﹱ ﺭﹽﹻﺟﹷﺎﻻﹱ ﻭﹷ�ﹻﺴﹷﺂءﹱ ﻓﹷﻠﹻﻠﺬﹽ ﹷ ﹻ
� دے ب���ا ب��� � ہ
ےَ ،ا� تُ �� ہ�ا ݙݙدے ��
��ہ ُݙݙدون دذا �ل ینن دے � � ت���ن ب ُ �� ج
�ان دا ِ ّ�
ﷲ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ أﹷﻥ
ﺜْﻞﹹ ﺣﹷﻆﹽﹻ ﺍﻷﹹﻧﺜﹷﻴﹷ�ْﻥﹻ ﻳﹹﺒﹷ�ﹽ ﹻ ﹹﻥ ﺍ ﹹ
� � �
ست غ�دے ت���ن ج ��� غ �غ��ی غ��ہ ��� ���وَ ،ا ت
�
ے َا� �
ے ڑ ڳد ی � کت
� � � ��ت
� اِ ی��ہ ��ڳا � ی�نن ���ل پ�� ڑ�ر ت
ڑ ﻀﹻﻠﹽﹹﻮﺍْ ﻭﹷﺍﷲﹹ ﺑﹻ�ﹹﻞﹽﹻ ﹷ� ْي ٍء ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
چ� ش� ُ َ
� ���ن َ � ٘ن��ڄئ ���ح ح�ڄا ݨ��دے )(١٧٦۔ ت���ن ِ �ہ ہک ِ �ہ ہک ش � � ٔ
�
ے �
ے ت �ق�ل ��ت�اران( ُا ت �آن ِ ��� نن ٓآون وآ�
ے ������ ! پ��� �بب ن�د ی���ن ) ت َآے آِ ی �� ن ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ أﹷ ْﻭﻓﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺎ ْﻟ ﹹﻌ ﹹﻘﻮﺩ ﹻ ﹷ
ﺎ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ݨ
� پ ��� ����ے پ ���ن وا� ��
.1
ے وا� کت � ﺣﹻﻠﹽﹷﺖْ �ﹷﻜﹹﻢْ ﺑﹷﻩﹻﻴﻤﹷﺔﹹ ﺍﻷﹷ�ْﻌﹷﺎﻡﹻ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻣﺎ ﻳﹹ ْﺘ� ٰﹷ�
ے جج�ا �ن��ر َ �ج��ل ݨ پُ ���را � ل ِ ی �کت ت�ا ��و ،تُ �� ہ�اݙݙݙ ے � � � ��ت
ےے ������ ! َا� د���ن �بب�ا���ن ن ���ا �ب ی�ان دی � �آن ِ ��� نن ٓآون وآ� َآے ِآ ی �� ن
ب ِ ش ن ݨ ی ِی ݨ
ے ��ہ ��ت���� �ینی وا�
� ��ب � ت�ی ن��ہ ِ ی �کب ت�ی ���وَ ،ا ت
� أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻻﹷ ﺗﹹﺤﹻﻠﹽﻮﺍْ ﹷﺷ ﹷﻌﺂ Òﹷﹻﺮ
ے ن��ہ ُ���بارک � � � � � ��ن
ے � ِدیَ ،ا ت ن ب ��� � ﹹ
ے � �ت� َ�� ْ� ﹷﺍﻡ ﹷﻭﻻﹷﺍﻟ ﹷْﻩ ْﺪ ﹷى ﹷﻭﻻﹷ ﹷ
ﷲﹻ ﻭﹷﻻﹷ ﺍﻟﺸﹽ ْﻩ ﹷﺮ ﺍﻟ ﹷ ﹷ
�
ے جج�ا �ن��ران � ہ�
�� ٔ � � � � ��ت
� ٹ
ے ��ہ َا� دے ���ن وا�
ن
� �
جج�ا �ن �ران ِدئَ ،ا ت ن
� � � � �
ﹻ
ﻟْﻘﹷﻼۤÒﹻﺪﹷ ﻭﹷﻻۤ ﺁﻣﹽ� ﹷﻥ ﺍ ْﻟﺏ ﹷ ْﻴ ﹷﺖ ﺍﻟ ﹷ ﹷ
ْ� ﹷﺍﻡ
ے ���( دو � � � ب�
ب وا ے ز��ہ ُا ز ��ان ِدی ِب��� ہ ڑ�ے � ی ت
ب ا ��ام ) زّ�� ت ِدیَ ،ا ت
ْﺘﹷﻐﹹﻮﻥﹷ ﻓﻀْﻼﹱ ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭﺭ ْﹻﺿ ﹷﻮﺍﻧ ﹱﺎ ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ
ﹷ
اص � ش ��ل ت
�
ے ُاو خ��دئ خ ��� ش � خ��دئ ج� �ل ݨ
��ن، و �یت خ�دے � َ �ت ی�ن جٔن ،ت���ن ج ��� َا� دا خ خ �
ﹷﻠﹷﻠْﺘﹹﻢْ ﻓﹷﺎﺻْﻄﹷﺎﺩﹹﻭﺍْ ﻭﹷﻻﹷ ﻳﹷﺠْﺮﹻﻣﹷﻨﹽﻜﹹ ْﻢ ﹷﺷ ﹷﻨﺂ ﹹﻥ
ﹷ
� �
َا بل�ب ت�ہ ڄح�دݙڄان َا���ام ���ل ݙڄد �ی��و ،ت���ن َول ِ ش���ار ��� َس�ڳڄ دوَ ،ا ت
ے ن��ہ ُاون تق��م .2
ﹷﻮْﻡٍ أﹷﻥ ﺻﹷﺪﹽﻭ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻋ ﹻﻦ ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﺴﺠﹻ ﹻﺪ ﺍﻟ ﹷ ﹷ
ْ�ﺍﻡ ﹻ ﹹ
� � �� �
� �� � � ن �
ت ز���ل ،اِ ی �ن ��ڳا �ھ ِدی َو ج��ہ � زُ �ن ج �� ُا ز ��ان تُ �� ہ�ا ��ن � ج �د َا ��ام ) زّ�� ت ﹷﻥ �ﹷﻌْﺘﹷﺪﹹﻭﺍْ ﻭﹷ�ﹷﻌﹷﺎﻭﹷﻧﹹﻮﺍْ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟْ�� ﹻﹽ
� ٘� � َ���
ت( ِو چح َو ز ڄ�� ݨن �� ز��ن رو� ی��ا ہ�ہ� ،تُ���ان زر ی���د �یتی ���وَ ،ا ت
ے �ت وا �ی � ی ت
� �
ُ �� ت ﹷﺍﻟﺘﹽ ْﻘ ﹷﻮ ٰى ﹷﻭﻻﹷ ﹷ� ﹷﻌﺎ ﹷﻭﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻹﹻﺛ ْ ﹻﻢ
ﹷ
� ِدئ م�دد ِ ی �کت ت�ئ ���و َ ،پ��� ُ ���زاہ ت
�
ے ت�
ے پ��ہ ی� زر��ارئ دے � َّ��ان ِو پ ���ن ِہ� ہک �� � � ٔ �زت ی��ئ ت
� � ہ
َ ﹷ
ﺍﻟْﻌﹹﺪْﻭﹷﺍﻥﹻ ﻭﹷﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﺷﺪﹻﻳ ﹹﺪ
ظ
� ِدئ َم�دد ن��ہ ِ ی �کت ت�ئ ���وَ ،ا� �� نُ��ن ݙ ٻدردے َر ہ�� ُ�و، ���م دے َ ���ان ِو چچ ہ� ہک � �ت�
�� ٔ ِ َّ ﺁ ْﻟ ﹻﻌ ﹷﻘ ﹻ
ﺎﺏ
ے )(٢۔ خب � ہ َ�� ٻ��ہ �ب���ک َا� ع ب �
�ں ِو چخ َ � ُ �ں � ت �ذخاب ِذݙ ٻ �ی ݨ ش
ت، �س � �
ے ٔ��ر دا �� ش � ت �� ی��� جج�ا �ن��ر��� َ ،ہ � َا ت � ��� ،ی��� ہ ��� �
ے ���ام �� ِ ݙڳد ت��� � � � ٔ
�
تُ �� ہ�ا ݙڳدے ُا ت ﹷ
ﹽﹻﻣﹷﺖْ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟْﻤﹷيْﺘﹷﺔﹹ ﻭﹷﺍﻟْﺪﹽ ﹹﻡ ﹷﻭ ﹷﻟ ْﺤ ﹹﻢ
� �� � ہ�ن �� �ے جِ���ہ�ے ُا ت �
ت ت
ے ے َا� دے غ���ن � غُ �ن ع���وہ � ی ن غ� ی�ر دا غ���ن � ت ڑ
َا ت ﹷ
ﻟْﺨﹻﻨْﺰﹻﻳﺮﹻ ﻭﹷﻣﹷﺂ أﹹﻩﹻﻞﹽ ﻟ ﹻ ﹷﻐ�ْ� ﹻﺍﷲﹻ ﺑﹻﻩﹻ
ت �� ڄ� ݨن س
� َ �
ت
ے اَ �ے، ے ِج ���ہ�ٹا جج�ا �ن��ر �������ا ݙٹڄ �ی��ن ���ل ��ر �پ� �
ت اَ ، ��
�� ڄ ن ُ �� ٹ��ا و ٘ ﻨﹻﻘﹷﺔﹹ ﻭﹷﺍﻟْﻤﹷﻮْﻗﹹﻮﺫﹷةﹹ ﻭﹷﺍﻟْﻤﹹ�ﹷ�ﹷﺩﹽ ﹷﻳ ﹹﺔ
ٹ ن ݨ َ � ﹻ ﹷﺍﻟْﻤﹹﻨْﺨﹷ
� �
ے َ��ر پُ ���ؤےَ ،ا ت
ے ے جِ���ہ�ڈا �� ہ� ینن ُا پ �
�ی جج� ٔاؤن ڈڈ � ت �
ن���ل َ��ر �پ��ؤےَ ،ا ت ﻟﻨﹽﹷﻄﹻﻴﺤﹷﺔﹹ ﻭﹷﻣﺂ أﹷ�ﹷﻞﹷ ﺍﻟﺴﹽﹷﺒﹹﻊﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻣﺎ
ﹷ
ج�
.3
ے ج �� ی���ن �� ہ� ینن � ن���ی
� ِج ���ہ�ٹا �� ہ� ینن دے ِ �
س ن��ھ ِدی ٹ ���� ن���ل َ ��ر پُ ���وےَ ،ا ت ﻛﹽﹷيْﺘﹹﻢْ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺫﹹﺑﹻﺢﹷ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﻨﹽ ﹹﺼ ﹻﺐ ﹷﻭأﹷ ْﻥ
ﹹ
�رن تُ ���ن ج�� � �ار ڑ ݙد ت��� ہ � جج�ا �ن��ر پ� ی�ر پ �� ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ْﻘ ﹻﺴ ﹹﻤﻮﺍْ ﺑﹻﺎﻷﹷ ْﺯﻻﹷﻡ ﹻﺫٰ�ﹻﻜﹹ ْﻢ ﻓ ْﹻﺴ ٌﻖ
ے ُاو ن��دے ِ � ی ��ن تُ ���ان )� ݨ ��وے��� ،ا ٔ
ڑ ِ ِ
�ﻭﺍْ ﹻﻣﻦ ﺩ ﹻﻳﻨﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷ
ے )��رآر �ے ،ج �� ی���ن ٓآس ت��آ ز ��وے ،آو جج�آ �ز��ر ِوی ���آم � ہ �( ���ہ ِ ���دآ ہ � � �� � ��� ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹﻟْﻴﹷﻮْﻡﹷ ﻳﹷ�ﹻﺲﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ز
� ��
� ٘ذ� � ب� ﹷﻓﻼﹷ ﹷﺗ ْﺨﺸﹷ ْﻮﻩ ْﹹﻢ ﹷﻭﺍ ْﺧﺸﹷ ْﻮ ﹻﻥ ﺍﻟ ﹷْﻴ ْﻮ ﹷﻡ أﹷ ْﻛ ﹷﻤﻠ ﹹْﺖ
ے ب َ �ج ی�ن ج�با �ذ��ر دا َو ذ�� �دارا ،ت� ی�ران
�َ ،ا تے ِ ذد �ج ِ ی �کب ت�ا َو � ٘ذ ڄ �
ے َو ڄ �ج ت و ذ� ی�رہ( ُا ت
ھ� ی�ان ��� ڈݙد ت �ب ی�ان و �یب خ� ِد نن �� کب َ پ ��� خ�د ��� ِ ���دےِ ،ا ی��ہ پ��� �بب خ�د ی���ن ُاون ش �
ِ خص � � � ��ت
� ڈد �
� �
� ت��د ��� �ئٔئ ُ���ناہ ے ُاو ن��دا � بِ���ہ�ا َا � �ب ِݨ�ن�ن ب ُ ���ک �� نُ��ن ب �� ب��ر ِ ت ��ئ ڳ�� ی�ا ہ���وےَ ،ا ت
�
ڑ
� �ب
ے �ن � ہ �
وو ی �نن ت���ن َا� ی �� ت� ی� خً�ا خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن ��وےُ ،ا ِ ��ن خ��ہ ہ �
ݨ
�
)(٣۔
ے ُا ذ ���ان�
��ذان ِو پ ���ن ذ �ت ی�ک پ���ک ذذا �ل یننَ ،ا ت ے� � ِ ،ت ی�ا اِ ی��ہ ج ��� ��� �َ �ج��ل � ہ
ﻳﻦ ﹷ
ﻟْﻤﹹﺆْﻣﹻﻨﹷﺎﺕﹻ ﻭﹷﺍﻟْﻤﹹﺤْﺼﹷﻨﹷﺎﺕﹹ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ب��� و پ ���ن وئ �ب ی�ک ���ک ذذا �لنن ،بِ ��� ُ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ﺎﺏ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒﻠﹻﻜﹹ ْﻢ إﹻﺫﹷﺁ
اب � ی � �ئ ڄ �� ٔ�ئ �ان ���ن تَ �ئ ینن �� ذُ��ن � �� � ���
� � ت�� ب ذ ی پ ِ ذ ِ
� ہ� کت � َ� � ُ �� ﹹﺴﹷﺎﻓﹻﺤﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷﻻﹷ ﻣﹹﺘﹽﺨ ﹻ ﹻﺬ ۤي أﹷ ْﺧ ﹷﺪﺍ ٍﻥ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ
ﹷ
��وے ،ن��ہ ��ہ � ،آِ ی��ہ �م ُآ ن ��آن ���ن ن ِ���آح ِو چح ِ �� نن ٓآ َو ݨن � � � ��تݙݙڄ ت��� َو � ٘ن ڄ �
ِ
خص �� ے بِ���ہ�ا ش �
�
�َ ،ا ت ت ے ���رئ �� �ئٔئ ر ���ݨ � �ک �ب� ��د��ارئ � �ک �ب� ُ ُ �
� ،ی��� ��ک ��ک ت ی � ت ب ﹷﻳﻜْ ﹹ ْ
� ﺑﹻﺎﻹ ﹻ ﹷﻳﻤﺎ ﹻﻥ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﺣﺒ ﹻ ﹷﻂ ﹷﻋ ﹷﻤﻠﹹ ﹹﻩ ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ �ﹻ�
ڑ َ ݨ �
پ� ﻳﻦﺎ� ﹷ ﺍﻵ�ة ﹻ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹻ ﹻ
ﹻﹷ
ُا ن ���ان ِد ی �ب�نی پ��� �بب ن�د ی���ن �� نُ��ن اِ ن���ار ��� �� ڑ�ر �یب ن�دے ت���ن َول ُاو ن��دے ن �ب ی�ک
٘�
ے ِو چخ رہ َو خ ڄ�� ݨن وآ� ی��آن ��ت ���ن ���آ ٹ ُ � � � ِ ت�� �� ��
� ت
ے آو ٓآ خ � ت � ل خض�آ ٔ �ع � ئ � � ٔ
� �
ِو چ ���ں ِ ت ��ی و ی ��ی )(٥۔
�ار پ�� ڑ�� ن�ن ِدی تت� ی�اری ���و ت���ن � � َآے ِآ ی �� ن ِ�� ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ إﹻﺫﹷﺍ ﻗ ْﹹﻤﺘ ْﹹﻢ إ�ﹻ ﹷ� ﹷ
ﺎ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�آن � نن ٓآ ݨ
ون وآ �� ! ڄڄ� ڑدڄان ِوی ز � ز
� ے اِ ر��ان �ت��ر �نن َا پ �تت�ان ہ ��� ُ
�ان ���ن ،د��� ِ ���دا ���وَ ،ا ت
ے � َا پ �ت ݨ� ینن ُ �
�� ن ���ان ت ﻟﺼﹽﹷ ﻼة ﹻﻓﺎﻏْ ﹻﺴﻠﹹﻮﺍْ ﹹﻭ ﹹﺟﻮ ﹷﻩﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷﻳْ ﹻﺪﻳﹷﻜﹹ ْﻢ إ�ﹻ ﹷ�
ت ݨی ڑ ی
ِوئ )د��� ِ ���دے ���و( ب �� ی��� تُ ���ان ُ � �ج ن �� ب� ﹷﻭأﹷ ْﺭ ﹹﺟ ﹷﻠﻜﹹ ْﻢ إ�ﹻ ﹷ� ﺍ ْ� ﹷﻜ ْﻌ ﹷﺒ� ﹻﻥ ﹷﻭإﹻﻥ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ ﹹﺟﻨﹹﺒ ﹱﺎ
ے ) ن��� پ���ک( ہ �
� ُ�وو ،ت���ن َول � � ہ�
�� ٔ ��
ہ � ب ِ ت�� ��
ﻃﹽﹷﻩﹽﹷﺮﹹﻭﺍْ ﻭﹷإﹻﻥ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢ ﻣﹽ ْﺮ� ۤﹷ� أﹷ ْﻭ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹷﺳ ﹷ ٍ
� ﹷ
ے �� ی��� تُ���اں � �ب ی��ار ِ �� ی��ے ی��� َ���ف� � ���وَ ،ا ت �
)دھ�اں ت
ے( پ���ک � ئ � � ٔ َ
� ہ
ﺪٌ ﻣﹽﹻﻨْﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﻐﺎ Òﹻﹻﻂ أﹷ ْﻭ
ﹻ ﻭْ ﺟﹷﺂءﹷ أﹷﺣﹷ
�
ے ی��� تُ ���آن ے ِو پ ���ن ِ ت ��ئ ت
�
ے ٓآ ٔ �
ِو چخ ِ �� ی��ے ی��� تُ �� ہ�آݙݙݙ ے ِو پ ���ن ��� �ئٔئ پ��� خخ�آ خ .6
ﹻ
ﹷﻣﹷﺴْﺘﹹﻢﹹ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﺴﺂ ﹷء ﹷﻓﻠ ْﹷﻢ ﹷﺗﺠ ﹻ ﹹﺪﻭﺍْ ﹷﻣﺂ ﹱء
َ
ے ٓآ ٔ �ب ی��ے ول تُ�� ہ�آ���ن پ��� ݨ ِئ�ن�ن ِوئ ��ہ � �� � ���
� ،ت���ن پ���ک بج�آء � �
ذذ آل ذ���ل ُ �م ت
ذ َ
ﹷﺕﻴﹷﻤﹽﹷﻤﹹﻮﺍْ ﺻﹷﻌﹻﻴﺪﺍﹱ ﻃﹷيﹽﹻﺒ ﹱﺎ ﻓﹷﺎ ْﻣ ﹷﺴ ﹹﺤﻮﺍْ
� ہ � ہ َ� �
ے َ �� ت��ان دا ے َا پ �ت ݨ� ینن ��� ن ���ان ت
� ے َ �� ت�ھ م��ر ت �� نُ��ن �م ِ �� ن��ُ ،او ن��دے ُا ت
ﹻ
ﹻﻮﹹﺟﹹﻮﻩﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷأﹷﻳْﺪﹻﻳﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻣﺎ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ ﺍﷲﹹ
� � َ�� �
��ج ِ ت �� ی��ے ،ب����ہ
� ج ��� ِ �� ن��َ ،ا� ن � ی�نن چ َ�� ہ� ن�دا ،ب��� تُ�� ہ�ا���ن ��� �ئٔئ � ج
� ٍﺝ ﹷﻭﻟﹷـٰﻜﹻﻦ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ ﹻ
ﹻﻴﹷﺠْﻌﹷﻞﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢ ﻣﹽ ْﻦ ﹷ ﹷ
�
ے ٓآ � �ت ِݨ�ن�ن
� � �آف ر ��ی ر � ��� � � پ�
ے تُ �� ہ�آ ݙݙدے ُآ ت
�َ ،آ ت َ � ہ� ف�دے ج �� تُ �� ہ�آ ��ن پ���ک ص ف َ ﹷ
ﹹﻄﹷﻩﹽﹻﺮﹷﻛﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹻيﹹﺘﹻﻢﹽﹷ �ﹻﻌْﻤﹷﺘﹷﻩﹹ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ
���رے��� ،ن ب��� تُ���ان ُشس��� ���ن وا�
ے ب �ب ݨ�� )(٦۔ �
� پ
�� �ری ن ����ب ُپ ��
ݨ ت ڑ ت ﻭﻥ
� ﹷﹷ� ْﺸ ﹹ ﹹ
ہ ے ���د ���وَ ،ا� دی ُاون ن ���� ُ
ے ُاون ت ���نِ ،ج ���ہ�ی تُ �� ہ�ا���ن ڑ ݙد �یتی َ ��س َا ت
�
ت ِ
�
َا ت ی
ِ ڑ
ہ ْ�ﻭﺍْ � ْﹻﻌ ﹷﻤ ﹷﺔ ﺍﷲﹻ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹻﻣﻴ ﹷﺜﺎ ﹷﻗ ﹹﻩ ﹷﻭﺍﺫ ﹹ ﹹ
�دے ���ن ِوی جِ���ہ�آ ُت���آن �� نُ��ن ِ ���دآ َ ��س َ ،ڄج� ڑ ڄدآن ج��� ُت���آن ٓآ ��� ی�آ ہ�ہ�ُ �ّ َ ���
� وع
ڑ
� � �
ﹷﻟﹽ ﹻﺬى ﹷﻭﺍ ﹷ� ﹷﻘﻜﹹﻢ ﺑﹻﻩﹻ إﹻﺫْ ﹹﻗ ْﻠﺘ ْﹹﻢ ﹷﺳﻤﹻ ْﻌ ﹷﻨﺎ
ج�
ے ��ل ِ ی �کت ت�ی َر ����ن ے ِا �یت ن�دے ُا ت �
س ݨن ِ ���دے ت ج ��� َاس�ان )اِ ی��ہ � م( ُ � .7
ﻴﻢ ﺑ ﹻ ﹷﺬﺍ ﹻ
ﺕ ﷲ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ ﹷ
ﻌْﻨﹷﺎ ﻭﹷﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ إﹻﻥﹽ ﺍ ﹷﹷأﻃﹷ
چ� �
ے َا� �� نُ��ن ݙڳدردے َر ہ��� � �ب� ش�ک َا� ِد��ن ِد ی���ن ��ڳا � ی�نن َ � ٘ن�� ڳی ���ح �َا ت
ﻟﺼﹽ ﹹﺪﻭﺭﹻ
ﹹ
ڄ�ڄا ݨ��دے )(٧۔
�اری ے َاس�ان ُا ن ���ان �����ان �� نُ��ن ِوی ِج ���ہ�ے ج ��� َاہ � ِد جن ج ��� َاس�ان ن �
� �
َا ت
ٰ ڑ
� ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ إﹻﻧﹽﹷﺎ ﹷ� ﹷﺼ ﹷﺎﺭ ٰى أﹷ ﹷﺧ ْﺬﻧﹷﺎ
ت ِ ی �کت ت�ئ ن �ی�� � ) �ع ی��ا �ئٔئ( ہ � ��� ق � � � �
� ،ت ��ل �ت�ار ِ ��دا َ پ�� ُا ن ��ان ِوئ جِ��� ہ ڑ�ئ ��ڳا �ھ ِدئ � ت �� �
ﹻ
ﻩﹹﻢْ ﻓﹷﻨﹷﺴﹹﻮﺍْ ﺣﹷﻈﹽﺎﹱ ﻣﹽﹻﻤﹽﹷﺎ ﺫﹹ�ﹽﻭﺍْ ﺑﹻﻩﹻ ﹷ
ﺜﹷﺎﻗ
� � �ٻ ہ�ہ�� ﹹ
�ت��ہ ِوس�ار ِ ݙ ٻد ت���� َ ،س اس�ان ُا ن ��ان ِو چح ت �� ی�ا ت ے ُاو ن��دے ِو چ ���ن ِ �ہ ہک ِ ّ �
�ﻳْ ﹷﻨﺎ ﺑﹷ ْي ﹷﻨ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﺪﺍ ﹷﻭ ﹷة ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﺒ ْﻐ ﹷﻀﺂ ﹷء إ�ﹻ ٰﹷ� ﹷ
� � .14ﻓﹷأ ْ ﹷ
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن بج�لدئ �ےَ ،آ ت ��ض ب َ ��� ݙ ٻد ت ض ے ب �� ض
دے ݙ ٻد �یب ٘ض�ہ �َ �ب ٔ� ینن ٓآ پ ��س ِدئ ُد ش �� ض�ئ ت
�
ِ ﹻ
ﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﻭﹷﺳﹷﻮْﻑﹷ ﻳﹹﻨﹷﺒﹽﺌﹹ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ِہ
� � ب �� یل�� ب�� ُ ب� ُ� َا� ُا �� ُ
�ان ���ن او ب ��ھ ڑَ ݙدس�ا ڑ ݙد � ی � ِ ،ہ�ا � ھ او � ݨ ی ن�دے �� �ی ن�دے � جن
ب ب � ب � ن
ڑ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷ� ْﺼ ﹷﻨ ﹹﻌ ﹷ
ﻮﻥ
)(١٤۔
�
اب وا��� ! تُ �� ہ�آݙݙݙ ے �����ھ َآس�آݙݙݙآ ر���ل ٓآ ٔ
ے تُ �� ہ�آݙݙݙ ے َاے َا� ِدی � ت�� ب
ُ� ُ� �
ﺎﺏ ﹷﻗ ْﺪ ﹷﺟﺂ ﹷء ﹹﻛ ْﻢ ﹷﺭ ﹹﺳﻮﻟﹹ ﹷﻨﺎ
ﹷﻳﺎ أﹷﻩْ ﹷﻞ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ان ��� �یب ن�دے بِ���ہ�ڈا ب ��ھ � ݨ� ینن ُاو ن��دے ِو پ���ن ڈد� ی�ر ب ��ھ ���ل پ�� ڈ�ر ت
�
ے � ب� ی� ج س�ا �
چ� ُ ُ � �
ﹹﻮﻥ ﹻﻣ ﹷﻦ ﹷ�ﹽﹻﻥﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻛﹷﺜﹻ��ﺍﹱ ﻣﹽﹻﻤﹽﺎ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﺗﹹ ْﺨﻔ ﹷ
ﹷ
�
ے َر � ی�ب ن�دے ہ�ہ�وےَ ،ا ت
ے تُ �� ہ�ا ڈݙد ی���ن ڈد� ی�ر اب ِو ��ن ���ا ���ا ت تُ ���ان � ت�� ب .15
ﺎﺏ ﹷﻭ ﹷ� ْﻌﻔﹹﻮﺍْ ﹷﻋﻦ ﹷﻛﺜﹻ�� ٍ ﹷﻗ ْﺪ ﹷﺟﺂ ﹷء ﹹﻛ ْﻢ
ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
�
��اف ��� ݙڳد �یب ف�دے � �ب� ش�ک تُ�� ہ�ا ݙڳدے �����ھ َا� ِدی ��� ف ���ن س�ار ی���ن ��ڳا � ی�نن � ف
ﹻﻦﹷ ﺍﷲﹻ ﻧﹹﻮﺭٌ ﻭﹷﻛﹻﺘﹷﺎﺏٌ ﻣﹽﺒﹻ� ٌﻥ
ﹹ
�ہ ج� � ض� � � َس� ���� ت
� ِہ� ہک ��� ب �
ے )(١٥۔آب ٓآ چ � ئ َ
�ݨ وآ �ئ � ت�� ب ے ��ہر ش � � ٔ
� وآ �ج �� ݙݙݙ �ی ݨ
ے آ ن ���آن ���ن ِس� ّد� رآہ �� دو َک� ڈدھ ٓآ ن��دے ،ت � � ���
َآ ن��دھ�آر ی���ن �� نُ��ن ��� � � �ﺍ ٍﻁ
ﻟﻨﹽﻮﺭﹻ ﺑﹻإﹻﺫْﻧﹻﻩﹻ ﹷﻭﻳﹷ ْﻩﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ إ�ﹻ ٰﹷ� ﹻ ﹷ
ﹹ
�� � چج� ﹹﹽ ْﺴ ﹷﺘﻘ ٍﹻﻴﻢ
ت ) � ج �ھ( د �یݙݙت ن�دے )(١٦۔ ات
ے � ݨن ِدی ہ�ہد �ی ت ُا ت
��� او �ئ��ک ��ا �� فِ� ِ ہ �� جن ِب���ہ�ے َاہ�د جن ب ��� �
ے ت���ن � ی ج اِ ب �ن ج ِن ے شس�ک َا� ��� �ئٔئ � ہ ب ِ � ش ﹷ ﹷﻘ ﹷ
ڑ ﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹷﺂﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻩ ﹷﹹﻮ ﺪْ ﻛﹷ�
� ی�� � ئ ٔ � � ہ ج �
ے �� ی��� آو � ���ں رو� ݨ�ں ِدئ � �ں �� �ئ ج �آل ےٓ ،آ��ھ د �ی��و ج��� َآ ُ
ݙݙ ُ ��ر ی �م � ہ ﻚ ﹻﻣ ﹷﻦ
ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹻﺴﻴ ﹹﺢ ﺍﺑْ ﹹﻦ ﹷﻣ ْﺮ ﹷﻳ ﹷﻢ ﹹﻗ ْﻞ ﻓ ﹷﹷﻤﻦ ﹷﻳ ْﻤﻠ ﹻ ﹹ
� ئ ٔ من � ہ � ���
ے ِ �� جن ُا ز ���ان ے ِب���ہ�ے �� �ئ زر � ی جن ُا ت �
ے ُاو ز��دئ م��ء َا ت � ی ج ِا ب �ن جن ��ر ی �م َا ت
� ﷲ ﹷﺷ ْﻴﺌ ﹱﺎ إ ﹻ ْﻥ أﹷ ﹷﺭﺍ ﹷﺩ أﹷﻥ ﻳﹹ ْﻩﻠﹻﻚﹷ ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹻﺴﻴﺢﹷ
ﺍ ﹻ
ڑ ِ
ہ ہ � �� � چ� س�آر�� ُ
ے َآ� دے �� ت�ھ ِو چچ ِ �� نن �َ ،آ ت ے ٓآ َو � ٘ن ڄ � �ن ���ن م��ر �� ڑ�ر ݨن ت ی ﺽ ﹷﺟﻤﹻﻴﻌ ﹱﺎ
ﺑْﻦﹷ ﻣﹷﺮْﻳﹷﻢﹷ ﻭﹷأﹹﻣﹽ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﹷ .17
ُ� � ہ
ے �� جنِ ،ج���ہ�ا ج ��ھ س ٔ� ینن ا ز ���ان دے ِوج�چا ے ِج���ہ� ی���ن شَ � �
ے زز �م ین جن ت �
��ان َا ت َا� ج ﺕ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷ
ﻣﹹﻠْﻚﹹ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ ﹻﻟ
ڑ ڑ
� � َش� � پ�
درت ے ُپ ��رئ تق� ت � ُا ت ے َا� ��ہر ش � � ٔ پ�� ہ� ن�دے � ت� ی�دا ��� �� ڑ�ر �یت ن�دےَ ،ا ت ﹷيْﻨﹷﻩﹹﻤﹷﺎ ﻳﹷﺨْﻠﹹﻖﹹ ﻣﹷﺎ �ﹷﺸﹷﺂءﹹ ﻭﹷﺍﷲﹹ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹹﻞﹽﹻ
� ﹷ� ْي ٍء ﹷﻗﺪ ٌﹻﻳﺮ
َر � ی�ن ن�دے )(١٧۔
� � �
�ارئ ) �ع ی��ا �ئٔئ( َا � ی�ت ن� ِد جن ،ج ��� َاس�ان ت���ن َا� دے � �پ� ت�ر
ٰ � ے ی ���ہ �دئ ت
ےن � َا ت
ُ
ﺣﹻﺒﹽﹷﺎﺅﹹﻩﹹ ﻗﹹﻞْ ﻓﹷﻠﹻﻢﹷ �ﹹﻌﹷﺬﹽﺑﹹﻜﹹﻢ
ﹻ ﹻ ﹷﻭﹷأ
ذاب( �� ی��ن ݙݙد �یب ذ�دے ،ب ����ہ �
تُ �� ہ�ا���ن تُ �� ہ�ا ݙݙدے ���ذاہ�ہ�ن ِدی َو ب��ہ � ذُ��ن ��زذا )ع�د ب
ﹻﺬﹹﻧﹹﻮﺑﹻﻜﹹﻢ ﺑﹷﻞْ أﹷﻧﺘﹹﻢْ �ﹷ�ﹷٌ ﻣﹻﻤﹽ ْﻦ ﹷﺧﻠ ﹷﹷﻖ
ﹷ
� ُ ���ان وئ ُا ���ا �ئنن وا ٘ ����ن َ ب ���ر ِ ہ �� ی��ےِ ،ب �� ی�� �نن ٻ�ب� ُ
�ان ���ن � ب� ی�دا � ی� تُ�س ،او ی ِن ش � ن ٔی ِ ت .18
ﹻ
ﹷﻐْ�ﹻﹹ ﻟﹻﻤﹷﻦ �ﹷﺸﹷﺂءﹹ ﻭﹷ�ﹹﻌﹷﺬﹽ ﹹﺏ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء
� ب� ب�� ب�
� ی���ن چ َ �� ہ� خ�دے � شخش ݙݙد �یب خ�دے � ِ ،ی���ن چ َ �� ہ� خ�دے ع�د ب
خاب ݙݙد �یب خ�دے َا ت
ے
ﺽ ﹷﻭ ﹷﻣﺎﺕ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ ﹷ
ﻣﹹﻠْﻚﹹ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ ﹻﻟ
� ُ
ے �ہ
ے )اِ ز ���ان ��ھ ِا ز ���ان وج�چا� ے ج ��� ج �
��ان ت
ہ
َا� دے ِ �� جن زز �م ین جن َا� ج
ِ
ﺑﹷ ْي ﹷﻨ ﹹﻩ ﹷﻤﺎ ﹷﻭإﹻﻟ ْﹷﻴﻩﹻ ﺍﻟ ﹷْﻤﺼﹻ ��ﹹ
٘�
س�آر ی���ن( ٓآ خ ��� ُآون دو َو خ �ڄ� ݨ� ینن )(١٨۔
ُ
� ��ھ ���� اب وا��� ! � �ب� ش�ک
ون
ݨ آٓ ہ � �ن دے ����ن ر �د�
� ب ے � ب ) َاے َا� ِدی � ت�� ب ﺎﺏ ﹷﻗ ْﺪ ﹷﺟﺂ ﹷء ﹹﻛ ْﻢ ﹷﺭ ﹹﺳﻮﻟﹹ ﹷﻨﺎ
ﹷﻳﺎ أﹷﻩْ ﹷﻞ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
کب ��
� َآس ڑ ڳ
�آدے آدے � � � ��ت آدے �����ھ ٓآ � � � ٔ
�ِ ،ب ��� ہ ڑ�آ تُ �� ہ� ڑ ڳ �آدآ آِ ی��ہ ر���ل تُ �� ہ� ڑ ڳ
دے ب ���د( َآس ڑ ڳ �ٰ ﻓﹷ�ْ�ﹷةٍ ﻣﹽﹷﻦﹷ ﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳ ﹻﻞ أﹷﻥ
ﹹ ﹷ�ﹽﹻﻥﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻋﹷ�
ﹷ
� �
س ڳ�� ،ب���آن ��� �یب ن�دے ،ت���ن ب��� ُت���آن ِآ ی��ہ ن��ہ ٓآ��ھ َ � آ���آم ���ل پ�� ڑ�ر ت
ے � ب� ی� ج ﹷ� ﹹﻘﻮﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻣﺎ ﹷﺟﺂ ﹷءﻧﹷﺎ ﹻﻣﻦ ﹷ� ﹻﺸ�� ٍ ﹷﻭﻻﹷﻧ ﹷ ﹻﺬﻳﺮ ٍ .19
� � �� �ئ �
َآس�آݙݙݙ ے �� �ھ �� �ٔئ خ ��� ش خ �� ب�رئ س ݨ�� ݨ
ے خ��ہ ٓآ ی���،
رآون وآ�� ��آ ٔ
ݨ آون وآ�� ت
ے ݙݙݙ ﹷﻘﹷﺪْ ﺟﹷﺎءﹷﻛﹹﻢْ �ﹷﺸﹻ��ٌ ﻭﹷﻧﹷﺬﹻﻳﺮٌ ﻭﹷﺍﷲﹹ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹹﻞﹽﹻ
�� � �� � ہ� ﹷ� ْي ٍء ﹷﻗﺪ ٌﹻﻳﺮ
� ،ب����ہ َآ�
رآوں وآ�� ٓآ � � � ٔ
ݨ ے ݙݙڳ ُ � ݨں ت���ں تُ�� ہ�آݙݙڳ ے �� �ھ خ��� ش خ �� ب�رئ س ݨ�� ݨ
آوں ت
�م ���ں ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� َآے � ی�� ڑݙڄی ت �ق�مَ ،آ� ِج���ہ�ی ے ج�ݙآں �����ی َآ � �ت ِ�ںں ت �ق ُ
ٰ ݨ �
�
َآ ت َ ڄ ڑ ڄ ﻮ� ٰي ﻟ ﹻ ﹷﻘ ْﻮ ﹻﻣﻩﹻ ﹷﻳﺎﻗ ْﹷﻮﻡ ﹻﺍﺫ ﹹ ﹹ
ْ�ﻭﺍْ ﹷﻭإﹻﺫْ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹹﻣ ﹷ
ڑ
ے ُاو���ن ی���د ���و َ ،ڄج�دݙڄان ج��� ُاون تُ�� ہ�ا ݙڄدے ِو چ���ن ت تُ�� ہ�ا���ن ݙڄد �یتی � ہ ن ���� � ْﹻﻌ ﹷﻤ ﹷﺔ ﺍﷲﹻ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ إﹻﺫْ ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻞ ﻓ ﹻﻴﻜﹹ ْﻢ أﹷﻧْﺏ ﹻ ﹷﻴﺂ ﹷء
ِ ت
� ُ
.20
ے ،ب ��� � �
ے تُ �� ہ�ا���ن ِا � �ب�نا ب ��ھ ݙݙد ت
ے َا ت�
ے تُ �� ہ�ا���ن ب���د شس�اہ � �بب ݨ�ا ٔ ر���ل � �ب ی�دا ِ �� ی� تن� جن ت
� ﹷ
ﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹹﻠﹹﻮ�ﺎﹱ ﻭﹷﺁﺗﹷﺎﻛﹹﻢْ ﻣﹽﺎ ﻟ ْﹷﻢ ﻳﹹ ْﺆ ﹻ
ﺕ ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻠ
ِ
س�ار ی���ن ج�� ہ�ا ن���ن ِو چ���ن �� ہ� ینن ���ن ن �� ِّ��ن ݙݙݙ ت��� )(٢٠۔
ﹻ
ﹷﺣﹷﺪﺍﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
ِ
ف�
َاے � ی��ݙݙڄی ق �ق�مُ ،اون پ���ک م��ک ) ف � �� ی� جن( ِو چج �� ف��ھ ُ ڄ �ج ّ�� ،ج �� ی���ن ج ��� ﹷ
ﹹﻮﺍ ﺍﻷﹷﺭْﺽﹷ ﺍﻟﻤﹹﻘﹷﺪﹽﹷﺳﹷﺔﹷ ﺍﻟﹽ�ﹻي
ﺎﻗﹷﻮْﻡﹻ ﺍﺩْﺧﹹﻠ
ِ�� � � ہ� � � � پ��
ے ِ پ � ��ن ن��ہ َو��� ،ن��ہ ے ُ � ݨن ٘ن�� �ڈ �� ت ےَ ،ا ت � ِو چح َا� � ھ ڈڈݙ ت ��تُ �� ہ�اڈڈݙ ے � ّ � ﹷﺘﹷﺐﹷ ﺍﷲﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ ﺗﹷﺮْﺗﹷﺪﹽﻭﺍ ﹷﻋ� ٰﹷ�
ﹹ
ِ
.21
�
ے و ��ی�� )(٢١۔
ت���ں خ ���ارے ِو چخ پ َ
ﻳﻦ
ﺎ� ﹷأﹷ ْﺩﺑﹷﺎﺭﹻ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻓﺕ ﹷ ْﻨ ﹷﻘﻠﹻﺒﹹﻮﺍ ﹷﺧ ﹻ ﹻ
� س �� � � �
�اب ِݙݙݙ ت��� ،ب �� َاے �� ٰ�ی ! ِآ ت ��آں ت���ں ِہ� ہک زر ب��د ت
�ب ٓآد� ی��آں ِدی ُا ن ��ان ب �� ب
ﻳﻦ
ﺎﻟﹹﻮﺍ ﻳﹷﺎﻣﹹﻮ�ﹷيٰ إﹻﻥﹽﹷ ﻓﹻﻴﻩﹷﺎ ﻗﹷﻮْﻣﺎﹱ ﺟﹷﺒﹽﹷﺎﺭﹻ ﹷ
� ے َاس�ان او �ت��ر �نن ُاو��دے و چج ن ��� �
ے ،ت ت �ق�م َر ہ�� ن�دی � ہ
� َو ڑردے ج َ � ِ ن ڑ ی
ﹷ
� ﹹﺟﻮﺍْ ﹻﻣ ْﻨ ﹷﻩﺎ
ﹻﻧﹽﹷﺎ ﻟﹷﻦ ﻧﹽﹷﺪْﺧﹹﻠﹷﻩﹷﺎ ﺣﹷ�ﹽ ٰي ﹷﻳ ْ ﹹ
��ن �� َ ،ٻس ج �� ی��� او ِا ت ����ن ن ِ �� ٘ن �
.22
�ل و �یت ن� ِد جن ت���ن َول ِ�
� � ن
�ت ڑ�ر ی �ن او اِ ت ���ن ن��ہ ن �ل َو ج � ݨ
ﻮﻥﹷإﹻﻥ ﻳﹷ�ْﹹﺟﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻨْﻩﹷﺎ ﻓﹷإﹻﻧﹽﹷﺎ ﹷﺩﺍﺧﹻﻠﹹ ﹷ
� تت� ی�ار َ�ہ ہن�ن )(٢٢۔ اخ ِ�� ٘� کت
َاس�ان د خ �ل ت � ی َو خ �ڄ� ݨن � � � ��ت
ہ
ےِآ ن ���آن ِو چ ���ن ِج ���ہ�ے ج ��� َآ� �� نُ��ن ڑ ݙدردے ِ �� جن ،ڑ ݙدو ٓآد� ی��آن ِج �� ن��آن ُآ ت
�
ﹹﻮﻥ أﹷ ْ� ﹷﻌ ﹷﻢ
ﻳﻦ ﹷﻳ ﹷﺨﺎﻓ ﹷ ﹷ
ﹷﺎﻝﹷ ﺭﹷﺟﹹﻼﹷﻥﹻ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
ے چ�� ڑ�ھ چ �ج�� �� َ ،ٻس �دروآرے ِو چ���ن ِآ ز ���آن ُآ ت ز ��ل ِوی ہ�ہ�ٓ ،آ ��� ی�آ ج���
َآ� دآ ز ز � ﺎﺏ ﹷﻓإﹻﺫﹷﺍ ﺍﷲﹹ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ﹷﻤﺎ ﺍ ْﺩ ﹹﺧ ﹹﻠﻮﺍْ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹷْﺒ ﹷ
خ�� �
.23
����ی، ے ت���ں َول � ت ح تُ �� ہ�ادݙڄی ہ �احل ِ ت ��ی ڄ �� ی��� ہ
)در( ِو چ ���ں د خ � َ ڄح�دݙڄاں ُت ���اں َ ﹷﺧﹷﻠْﺘﹹﻤﹹﻮﻩﹹ ﻓﹷإﹻﻧﹽﹷﻜﹹ ْﻢ ﻏﹷﺎﻟﹻﺒﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷﻭ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﷲﹻ
ہ ج
ے �ت����ل ���و �� ی��� تُ���ان ��� ِ �
� جن ِ �� ی��ے )(٢٣۔ � �
ے َا� ُا ت
َا ت �ﹽﹷﻠﹹﻮۤﺍْ إﹻﻥ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢ ﻣﹽ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ﹹ ﹷﺘ ﹷﻮ
�اب ݙݙ ٻ ت��� ب ��� َاے ���� ٰ�ئ َاس�ان ک�ݙݙ ٻ ا ٔ �ئ ینن ِوئ ُاون ِو چج َ �� ٻس ُا ن ���ان ِا ی ���ہ � ب �� ﹷ
ب ِ ﻟﹹﻮﺍْ ﻳﹷﺎﻣﹹﻮ�ﹷيۤ إﹻﻧﹽﹷﺎ ﻟﹷﻦْ ﻧﹽﹷﺪْﺧﹹﻠﹷﻩﹷﺂ أﹷﺑﹷﺪﺍﹱ ﻣﹽﺎ
ت� �
� �� ٹ� جن �� َ ،ٻس ُت ���ن � ج ��ن ِ��
� �ت��ڑٹ ی �نن ج��� او ِا ت ��ان ٹ ٻد � � ٹ �� ،ج �ن ��� ٻ� دا خ �ل خ � ی ن ت � ی� ݨ ﹷﺍﻣﹹﻮﺍْ ﻓﹻﻴﻩﹷﺎ ﻓﹷﺎﺫْﻩﹷﺐْ أﹷﻧﺖﹷ ﻭﹷﺭﹷﺑﹽﹹﻚﹷ ﹷﻓ ﹷﻘﺎﺗ ﹻ ۤﻼ .24
ئ �
� َ�ہ ہن�ن )(٢٤۔ ب ݙٹ ٻو �ہہن�ن و ٘ن ڄ �ڄ َ ���وَ ،اس�ان ���ن اِ ت ���ا ٔ �ئ ینن � � � �ب ٹ � ��� �
ے تب� ی�ݙٹ ٻا َر ّب
ت ﹻﻧﹽﹷﺎ ﹷﻩﺎﻩﹹ ﹷﻨﺎ ﻗﹷﺎﻋ ﹻ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
ت ٹ َ
� ب ٓآ ! � ی��ݙݙݙا ت���ں �� ہ� یںں ُا ت
�
ے ��� �ئٔئ خ �
اخ ت� ی�ار ��ا ٔ � �
ے ��� ٰ�ی ٓآ �� ی�آ � ،ی��ݙݙݙ ے َر ّب
�
ﺎﻝﹷ ﺭﹷﺏﹽﹻ إﹻ�� ﻻۤ أﹷﻣْﻠﹻﻚﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﹷ� ْﻔ�ﹻ� ﹷﻭأﹷ�ﹻ�
�
�
ے �� َ ،ٻس تُ ���ن ے َآ پ �ب ݨ� ینن ِب ���آ ُآ ت
� �
ے ،ت � � ب
ے ٓآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ
ب ُآ ت ن � ی�نن� ِ ،
��آ ٔ .25
ﹷﺎ� ْﻕ ﺑﹷ ْي ﹷﻨ ﹷﻨﺎ ﹷﻭﺑﹷ� ْ ﹷﻥ ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻﺍ ْﻟﻔﹷﺎ ﹻﺳﻘ ﹻ� ﹷﻥ
ﻓ ْﹹ
� �
َاس�ا���ن ِا ف ���ان ف �� ���ری �����ان ِو چ ���ن ف ِ �� � ی�ر ِ �� نن ) (٢٥۔
ڑ
��ن وا�
ے َ �ن ٻ ݨن ٻ�ڳ ِ ٔن نن ) (٣٢۔ ٘ن � ﹹﻮﻥ
�ﻓ ﹷ ﹷ� ْﻌ ﹷﺪ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﻟ ﹹﹷﻤ ْ ﹻ
���ک ُد نن� ی�ا ِو چح َح�د � نُ��ن �ٹٹَ پ
ٹ َو ٻ� ݨ
ے �
ے ُاو ن��دے ر���ل ن���ل ب �� ن�گ ��� �یب ن� ِد جن َا ت ��ب�� ش�ک ِب���ہ�ے ���ک َا� ت ﹷ
ڑ ﻳﻦ ﻳﹹ ﹷﺤﺎﺭﹻﺑ ﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﺍﷲﹷ ﻧﹽﹷﻤﹷﺎ ﺟﹷﺰﹷﺁءﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�
�ان ���ن ت � ت�ل ��� � ر ہ���د نن ���ن �ئ���ک ُا �� ُ�ڳب� � � � زرم� ین نن ُا ت
ز ش ے ز ��اد َ � َ
چاو ݨن ِو چچ � � � � � � ٔ َ ز ِ ت ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷ� ْﺴ ﹷﻌ ْﻮ ﹷﻥ �ﹻ� ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﻓ ﹷﹷﺴﺎﺩ ﹱﺍ
� ہ ے پ ���ھ�ا د �ی��وُ ��� ،ا ن ���ان دے ہ� ہک ���� د �ی��و� � � ��� ،
ے دے َ �� ت�ھَ ،ا ت
ے ِ پ �� �ی ت َ ڑ ڑ ݙ ُ ی ڑݙ ُ ی ُ ﻠﹹﻮۤﺍْ أﹷﻭْ �ﹹﺼﹷﻠﹽﹷﺒﹹﻮۤﺍْ أﹷﻭْ �ﹹﻘﹷﻄﹽ ﹷﻊ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ
ﹷ ﹷ
�ﹹﻘﹷﺘﹽ
پ� ���روُ ��� ،ا �� ُ� �� َ � پ
.33
�ان ���ن ُم��ک ِو پ���ن َد ف �فع ��� �� ڑ�رو، پ � ڑ ی ف � �ن� � ﹻ ﹷ ٍ ﹻ
ﹷأﹷﺭْﺟﹹﻠﹹﻩﹹﻢ ﻣﹽ ْﻦ ﺧﹻﻼﻑ أ ْﻭ ﻳﹹﻨﻔ ْﹷﻮﺍْ ﻣ ﹷﻦ
� پ���ے دے ی ر � پ
�� ٔ
ے َ ب��د ن�����ئ � ہ
�
� ِا ی �نن ُد ن �ب ی�ا ِدئ ُر���ا �ئٔئ ت کب �
ِا ی��ہ ت���ن ُا ن ��ان � � � ��ت
ے ،ن���ل ن���ل � ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ
ﻷﹷﺭْﺽﹻ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﺧﹻﺰْيٌ �ﹻ ﹹ
� َر ہ �َ��� ﹷ
ﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ ﹹ� ْﻔﻠ ﹻ ﹹﺤ ﹷ
� ُ�و )(٣٥۔ اب � ت � � � ٔ
ت���ں ب ��� تُ ���اں ��ا� ی�� ب
ﻮﻥ
ُ� ُ
�
ے بِ���ہ�ا ب ��ھ خر �م ین جن ت
ے �
ے َ ،ا ت ے شش�ک بِ���ہ�ے �����ان �� خ�� اِ خج� ت� ی�ار ِ یک�ب ت�ا ہ��� ٔ
� �
ب ﹷ
ﹹﻭﺍْ ﻟﹷﻮْ أﹷﻥﹽﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽﺎ �ﹻ� ﹷ
ﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�
ڑ ڑ
ُ�
��وے ��وے ،ب ����ہ ِا ی ���ہ � بِ �� ّت�ی ِ � �ب ی�ا ِوی ہ � ے س�ارا ب ��ھ ُا ن ���ان دے �����ھ ہ � �ہ ﺽ ﹷﺟﻤﹻﻴﻌ ﹱﺎ ﹷﻭ ﹻﻣ ْﺜ ﹷﻠ ﹹﻩ ﹷﻣ ﹷﻌ ﹹﻩ ﻟ ﹷﹻﻴ ْﻔ ﹷﺘ ﹹﺪﻭﺍْ .36ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ُ
ے��ھ ُا ذ ���ان دے ت�� ی�ا��ب دے ع�دذاب دے ��د� ت���ن ِوی ِا ی��ہ س�ارا ب � ﹻ
ﹻﻩﹻ ﻣﹻﻦْ ﻋﹷﺬﹷﺍﺏﹻ ﻳﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﻣﹷﺎ �ﹹﻘﹹﺒﹽ ﹷﻞ
َب ب ت
ز���ک ��ززا � ہ
ے )(٣٨۔ ﹻﻴﻢ
ﹷﻋﺰﹻﻳﺰٌ ﹷﺣﻜ ٌ
��
ے چ �� ٘خ��ڄا َ ب �ن ݨن َو � ٘خ ڄ � � �
��ن دے ب ���د �ت�� ب��ہ ��� � � � ���خّ ی � ��
ب ِوی ِب ���ہ�ا ش �
�، � ت خص خر ی���د �تی ݨ ڑ َو ت
ﹷ
ﹷﻤﹷﻦ ﺗﹷﺎﺏﹷ ﻣﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻ ﻇﹹﻠْﻤﹻﻩﹻ ﻭﹷأﹷﺻْﻠﹷﺢﹷ ﻓﹷإﹻﻥﹽ
ی�� چ�
ے ب��� َا� َودݙڳا ت���ن � �ب� ش�ک َا� ُاون دو � ٘ن�� ڳی �ت�� ب��ہ ��� ی ���یِ ،ا ی��ہ � ت ی��نی ��ڳا��ھ � ہ .39
ﹷ
ﻴْﻩﹻ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢﻳﹷﺘﹹﻮﺏﹹ ﻋﹷﻠ
ﹷ ﹷ
� ب��
ے )(٣٩۔ ے َ ٻ �� ُ�ہ �ں َر �م وا�� � ہ �خ � ش� ݨں ہ�ہ�ر ،ت
ھت ف�دے
��ن وا� ی��ان ف���ل ی���ری ڳ �� ف� �د ی � �� یف���ہ ��� د��� ��� �� ی��ن ج ��� َا� ِا ف�� ف � ﷲﹷ ﻳﹹﺤﹻﺐﹽ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻘ ﹻﺴ ﹻﻄ� ﹷﻥ
ﹹ
�اف ݨ ِ ڈڳ ت
)(٤٢۔
�
��اون ��ڳڄ ِ ٔن جن َ ڄج�دݙڄان ج ��� خ ���د
ݨ
��
� � ���
َ)اے ر���ل( اِ ی��ہ تَ �ئ ینن �� خُ��ن ک�دݙڄان خ � � �
ﹷ
ﻴْﻒﹷ ﻳﹹﺤﹷﻜﹽﹻﻤﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﻭﹷﻋﹻﻨْﺪﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﻟﺘﹽ ْﻮ ﹷﺭﺍةﹹﹷﻛ
ج�
ےِ ،ج �ج ی� ن�دے ِو چج َا� دا ُ � م ِوی � ہ
ے، ت ��� ج ���د � ہ �� � ت �
ِا ن ��ان دے �� �ھ تَ ��ر �ی ت ﹷ
ﺛﹹﻢﹽﹷ ﻳﹷﺘﹷﻮﹷﻟﹽ ْﻮ ﹷﻥ ﹻﻣﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ ﻴﻩﹷﺎ ﺣﹹﻜْﻢﹹ ﺍﷲﹻ
� ہ
.43
�
ے ِ �� نن َول ِوی ِا ی �نن �� نُ��ن ُ�� ٘ن�ہ پ �� ی�ر ِ ��� ن� ِد نن ،اِ ی��ہ ت���ن َا �
ص��ن ِا ی �� ن
�ان وا
ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﹷﻭ ﹷﻣﺂ أ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﺑﹻﺎﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
�
ِوئ ��ا ٔ
ے ن��ہ )(٤٣۔
ہ ہ � ب ب��� ہ
ب � ی � �ئ َ �� ٔ�ئُ ،او ن��دے ِو چچ َر �� ن��ا �ئٔئ َ �� ٔ�ئ ت
�
ے �
ے شَس�ک َاس�ان �ت �ر �ی ت
ب ﹷ
ﻧﹽﹷﺂ أﹷﻧﺰﹷﻟْﻨﹷﺎ ﺍﻟﺘﹽ ْﻮ ﹷﺭﺍ ﹷة ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﻩ ﹱﹹﺪى ﹷﻭﻧ ٌﹹﻮﺭ
� ہ
� او َا ف �ئب ی�اء ��� �یب ف�دے ش ف�ئ َ �� ٔ�ئ اِ �یب ف�دے ���ا ب �� ق� اِئ ی ���ہ �د ی���ن دے � � �
ف� � ��� رو ش � ﻳﻦ أﹷ ْﺳﻠ ﹹﹷﻤﻮﺍْ ﹷ
ْﻜﹹﻢﹹ ﺑﹻﻩﹷﺎ ﺍﻟﻨﹽﹷﺏﹻﻴﹽﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے َا� وا� � ہ ہ
ے ���ک َر ہ�� ف�دے ِ �� جن ،بِ���ہ�ے ب��� َا� دے ��ف�م�� ف� ب�ردار ِ �� جنَ ،ا ت ﻮﻥ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺣ ﹷﺒﺎ ﹹﺭ
ﺎﺩﹹﻭﺍْ ﻭﹷﺍﻟﺮﹽﹷﺑﹽﹷﺎﻧﹻﻴﹽ ﹷ
ﹹ ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻩ
ﹷ
ڑ
.44
اب ِدئ � ظ� ہ � � ع �
ب ُا خ ���ان ��خا � ت ے ُ ���اء ِوئ ِ �� جن ِ � ی��ن ب ��� َا� ِدئ � ت�� ب � ش��ا ٔ � خج ت ﺎﺏ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ
ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﺍ ْﺳ ﹹﺘ ْﺤ ﹻﻔﻈﹹﻮﺍْ ﹻﻣﻦ ﻛ ﹻ ﹷﺘ ﹻ
ہ ہ ﹷ
ے ���اہ ِوئ ِ �� نن �� َ ،ٻس �
ے او ِا �یت ن�دے ُا ت دے ُ� پ�رد ِ ی �کت ت�ئ �� ٔٻ�ئ َ �� ٔ�ئَ ،ا ت
� ﺎﺱ
ﹷﻠﹷﻴْﻩﹻ ﺷﹹﻩﹷﺪﹷﺁءﹷ ﻓﹷﻼﹷ ﺗﹷﺨْﺸﹷﻮﹹﺍْ ﺍﻟﻨﹽ ﹷ
! ا ن ���ان �����ان ���ن ی���ر ن��ہ �بب ݨ� ٔاؤِ ،ب �� ن��ان ون وآ��� َآے ِآ ی �� ن ِ��
�آن � نن ٓآ ݨ ﻳﻦ ﹷ
ﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻻﹷ ﺗﹷﺘﹽﹷﺨﹻﺬﹹﻭﺍْ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷأﹷ
�
ے ،اِ ی��ہ ا ذ ���ان �����ان ِو چ ���ن � ذ�ل �بب ݨ�ا ی��� ہ �
�� ٔ ے شُ �
� ن ُ�
تُ �� ہ�ا ݙݙدے ِد ی � نن ��ن م�د ت
ذاق ت ﻳﻦ ﹷ
ﻌﹻﺒﺎﹱ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷﹷﺨﺬﹹﻭﺍْ ﺩﹻﻳﻨﹷﻜﹹﻢْ ﻩﹹﺰﹹ ﹷ
ﻭﺍﹱ ﻭﹷﻟ
ہ ب�� ِ ہ �� جن ِب ��� ُ
� � ت��ا ب���ن � ی ڄ�� ��ان ڄڳ� ِ ٔن جن َا ت
.57
�
ے ��ا ��فِ� ِ �� جنَ ،ا� �ان ���ن تُ���ان �� فُ��ن � �� ���� ﹷ
ﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻠﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺍ�ْﻜﹹﻔﹽ ﹷﺎﺭ
ف
ہ ہ ج
� ُ�و �� ،ی��� تُ ���ان ��� ِ �
� جن ِ �� ی��ے )(٥٧۔ �� نُ��ن ݙݙدردے َر � ﻭْﻟﹻﻴﹷﺂءﹷ ﻭﹷﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ إﹻﻥ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢ ﻣﹽ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ﹹ
� کت �
ذاق ت
ے � � تُ ���ان ذ ���ازذ � � � ��ت
� َس� ڑد �یݙت ذ�دو ت���ن ِا ی��ہ ُاو ��ن ِوی م�د ت ے ِج ���ہ�ے و � ���
ڑ
َا ت
ﹷ
ﺍﻟﺼﹽﹷﻼﹷةﹻ ﺍﺗﹽ ﹷﺨ ﹹﺬﻭ ﹷﻩﺎ ﻩﹹﺰﹹﻭ ﹱﺍ �
إﹻﺫﹷﺍ ﻧﹷﺎﺩﹷﻳْﺘﹹﻢْ إﹻ�ﹷ
�
ع ق�ل ق �ق�م � ہ
ے � ��� �یب�د جن ب ��� او ہ� ہک �
ے َ� � �
� وا ن ن
� ِ
ا ہ � � ِ
ا او ، ن
ج �د � غ�ل َ � ب��
ش�
ب ِ غ ِ � ی ی ِ .58
ﹷﻟﻌﹻﺒﺎﹱ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺑﹻأﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻗﹷﻮْﻡٌ ﻻﹽﹷ ﹷ� ْﻌﻘ ﹻ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
)(٥٨۔
َ �
اب َر �� ݨݨ وا��� ! تُ���اں َاس�اݙݙݙ ے ِو چچ ���ہ ئ ُ ب���ا �ئٔئ
ٓآ��ھ ݙݙݙ ے ! ب��� َاے � ت�� ب
کب
ﹷﻭ ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻞ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹻ ﹷ
ْ� ﹷﺩ ﹷة ﹷﻭﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹷﻨﺎﺯ ﹷﹻﻳﺮ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺒ ﹷﺪ .60
ے�
� َا ت � �� ے ُ�� ٔ�ر �بب ݨ�ا ݙڳد ت
ے ��� ٔ
�ے ِب �� ز��ان ِؤ چ���ن ب��� ٘ز��در ت ��َ ،ا ت �
ز ��زبب ز�� ز ِ�رل � � � ��ت
ِ ٌﹽ ﻣﹽﹷ�ﹷﺎﻧﺎﹱ ﻭﹷأﹷﺿﹷﻞﹽ ﹷﺎﻏﹹﻮﺕﹷ أﹹﻭْﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ �ﹷ
ﹹ
�
ے َا ت
ے �ان ِدی �بب ن�د��ی ِ ی �کب ت�ی ،ا ن ���ان �����ان دا َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ن��دا ��ر تب� ب�ہ � ہ ب �� ن��ان ش �
ش ی� ج
ﹷ
ﹷﻦ ﺳﹷﻮﹷﺁءﹻ ﺍﻟﺴﹽﺏﹻﻴ ﹻﻞ
� ہ��� ٔ ِ �ن نن ) (٦٠۔ ��ٹت� س� �
� � نُ��ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن َ � � � � � � ٔ اِ ی��ہ ِس� ّد�
� َر � � ت
�آن ِ ��� جن ٓآ ٔ �ئ��
�، �
ے ڄج� ݙڄدآن آو تُ �� ہ�آ ݙڄدے �����ھ ٓآ ٘ن�� ِد جن ت���ن َآہ � ِد جن ج ��� َآس�آن ِآ ی �� ج
َآ ت ﹷ
إﹻﺫﹷﺍ ﺟﹷﺂءﹹﻭﻛﹹﻢْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ ﺁﻣﹷﻨﹽﹷﺎ ﻭﹷﻗﹷﺪْ ﺩﹽ ﹷﺧﻠﹹﻮﺍْ
��
� � ح�آ�����ہ آو ُ ��� ُ
.61
�
ے و �یت ف� ِد نن �
ے ُآو���ن ف���ل ِ �� نن ت �
ف� ���ن ف���ل ِ �� نن ت � ﹹﺟﻮﺍْ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭﺍﷲﹹ أﹷ ْﻋ ﹷﻠ ﹹﻢ ﺑﹻﺎ ْ�ﻜﹹ ْ ﹻ
ے ٓآ ٘ف�� ِد نن ت ف � ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﹷﻗ ْﺪ ﹷ ﹷ
)(٦٦۔
ُ� �
ب ِدی ��� ز���ن تَب� ینن دو ز�� ز ِ�رل ِ یک�ب ت�ا
َاے ر���ل پ ُ پ ��ا ݙݙدے ب��� ب ��ھ تب� ی� ݙݙدے َر ّب ۤأﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﺮﹽﹷﺳﹹﻮﻝﹹ ﺑﹷﻠﹽ ْﻎ ﹷﻣﺂ أﹹﻧﺰ ﹻ ﹷﻝ إﹻﻟ ْﹷﻴﻚﹷ ﹻﻣﻦ
ﹻ
� � ج
��ا ی��� ِوئ ے �� ی��� تَ �ئ ینن ِا ی �نن غ � ی�نن ِ ی �کت ت�ا ،ت���ن تَ �ئ ینن َا� َدا َ �
ستغ ی� ہ�ا ) � �ت ی��غام( پ ُ پ � ��
� َا ت
��ٔ
ﹷ
ﹽﹻﻚﹷ ﻭﹷإﹻﻥ ﻟﹽﹷﻢْ �ﹷﻔْﻌﹷﻞْ ﻓﹷﻤﹷﺎ ﺑﹷﻠﹽ ْﻐ ﹷﺖ
ے َا� ت �ب ی���ن ا ن ���ان �����ان ����ن ب��چا �ئٔئ ر ����ئ� ، � �
.67
ے شس�ک �
ے ن � ی�ننَ ،ا ت
��ا ٔ ﹷ
�ﹷﻌْﺼﹻﻤﹹﻚﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹻ إﹻﻥﹽ ﺳﹷﺎﻟﹷﺘﹷﻩﹹ ﻭﹷﺍﷲﹹ
ب َ ن
ات � � ﻳﻦ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ ﻳﹷ ْﻩﺪﹻى ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮ ﹷﻡ ﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
ت ف � ی�نن د �یݙݙت ف�دا )(٦٧۔ ق �
َا� ��ا �ف�ان ِدی ت ��م ��ن ہ�ہد �ی ت
ﺎ� ﹷ
�
آب َر �� ݨݨ وآ��� ! تُ ���اں ت���ں �� ہ� یںں ِوی َاص�ل َراہ
ٓآ��ھ ݙݙݙ ے ب ��� آے � ت�� ب
� ن� ﹹﻗ ْﻞ ﹷﻳ ۤـأﹷﻩْ ﹷﻞ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹻ
ﺎﺏ ﻟ ْﹷﺴﺘ ْﹹﻢ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹷ� ْي ٍء
�
ے ج ��� ے ،اِ ج �� ��ل ُا ت
�
ےَ ،ا ت �رات ُا ت
ت
� �ت��ر ی �نن ج ��� تُ ���ان �ت� � ��ہ
ے ِن � �ے ،ج ڑ
ُا ت
ﹷ
�ﹽﹷيٰ �ﹹﻘﹻﻴﻤﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺘﹽ ْﻮ ﹷﺭﺍ ﹷة ﹷﻭﺍﻹﹻﻧْﺠﹻﻴ ﹷﻞ ﹷﻭ ﹷﻣﺂ
� ُ�
ب ِدی ��� ز ���ن ز�� ز ِ�رل ِ ی �کب ت�ا ڳ �� ی�ا � ہ
ےُ ،او ز��دے ُا ت
ے ب ��ھ تُ ���ان دو تُ �� ہ�ا ݙڳدے َر ّب
ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹷﻴﹷﺰﹻﻳﺪﹷﻥﹽ ﹷﻛﺜﹻ�� ﹱﺍ
ﹷ ﹻﻝﹷ إﹻﻟﹷﻴْﻜﹹﻢ
ْ
ہ�� � ب� ُ ب�
.68
�
ب ِدی ��� ز ���ن تب� ی� ݙݙدے ُا ت
ے ز�� ز ِ�رل ر ے د ب � ��ار �بب ز�د ز��ہ َر � �َ ،ا ت
َ ّب ے �� � ت ݙݙ
�ی � ھ
ْﻩﹹﻢْ ﻣﹽﹷﺂ أﹹﻧْﺰﹻﻝﹷ إﹻﻟﹷﻴْﻚﹷ ﻣﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻚﹷ ﻃ ﹹ ْﻐ ﹷﻴﺎﻧ ﹱﺎ
ے ُ ��� ُ
ف� ���ن ِ � �ت ی�ا ِوئ َودھ�ا � اِ ی��ہ ا ف ���ان ِو چ ���ن ڈد� ی�ر �� ف��ا ٔ �ئ ینن ِدئ ��ر �� ش�ئ ت
� َ���
�ت �� � ٔ ﻳﻦ
ﺎ� ﹷ ﹷﻭ ﹹﻛ ْ� ﹱﺍ ﹷﻓﻼﹷ ﹷﺗأ ْ ﹷﺱ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻﺍ ْﻟ� ﹷ ﹻ ﹻ
��ن ف��ہ ��� )(٦٨۔ �
د �یݙݙت ف�دے َ پ��� تُ ���ن ��ا ��ف�ان ِدئ ت �ق�م ُا ت
ے ��� �ئٔئ َارم ن
ہ ہ � � �
�ان ِ �� جن ،ی ���ہ �دی ِ �� جن ،ص� ب �ایی )س ت��ارہ ے او ��� ج ے شَس�ک ِب ���ہ�ے ���ک ج�چا ہ ب ﻳﻦ ﹷﻩﺎ ﹹﺩﻭﺍْ ﹷ
ﹽﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
� � � ہ ہ
�ت دے د �یݙݙت ٘ن�ہے ت�� ی�ا ت
ے َا ت �ارئ ) �ع ی��ا �ئٔئ( ِ �� نن َا� ُا ت ٰ �ت( ِ �� نن ،ن�� � س
پ�� ت
ﹷ
ﺍﻟﺼﹽﹷﺎﺑﹻﺌﹹﻮﻥﹷ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽ ﹷﺼ ﹷﺎﺭ ٰى ﹷﻣ ْﻦ ﺁ ﹷﻣ ﹷﻦ
� ��� َ� �
.69
ُ � �
� ��ل ��� �یت خ� ِد نن َ � ٻس ُا خ ���ان ���ن خ��ہ خ �� خ ے اِ ی �� ن
�ف �ان َر � ی�ت خ� ِد ننَ ،ا ت
ے َ � � � ٘خ � ٻ ُا ت ﹱ ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻴ ْﻮﻡ ﹻ ﹻ ﹻ
ﺍﻵ� ﻭ ﹷﻋﻤﹻ ﹷﻞ ﹷﺻﺎﻟ ﹻﺤﺎ ﹷﻓﻼﹷ
� ن��� ِ ت���
� � ی ِ� جن )(٦٩۔ ے ن��ہ او ُ �� � � � � �
����ی َا ت ہ� ﹹﻮﻥ
ﹷﺧ ْﻮ ٌﻑ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭﻻﹷﻩ ْﹹﻢ ﹷﻳ ْﺤﺰﹷﻧ ﹷ
�
�،ے َاس�ان ا ن ���ان دو ر���ل � � � � �� ڄ ��� � َ
َاس�ان ب �ب ن�ئ اِ ��را �ٔب ی�ل �� ن��ن َ ّپ��ا َوع�دہ ِ ���دا َا ت �ﺍ Òﹻﻴ ﹷﻞ ﹷﻟ ﹷﻘ ْﺪ أﹷ ﹷﺧ ْﺬﻧﹷﺎ ﹻﻣﻴ ﹷﺜ ﹷ
ﺎﻕ ﺑﹷ�ﹻ ۤي إ ﹻ ْ ﹷ
ُ� �
پ��� ڄج� ݙڄدآن ک ݙڄ�دآ ٔ �ئ ینن ُآ ن ���آن �����ھ ��� �ئٔئ ر���ل آو ج ��ھ ِ �� جن ٓآ ن��دآ ج �� ی���ن آ ن ���آن دآ ﹷ
ﹷأﹷﺭْﺳﹷﻠْﻨﹷﺂ إﹻﻟﹷﻴْﻩﹻﻢْ ﺭﹹﺳﹹﻼﹱ �ﹹﻠﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﺟﺂ ﹷءﻩ ْﹹﻢ
.70
ے ���ن �� ُ
�ن ���رٹا ��
� ر�����ن دے ہ� ہک �ٹ����ی ن��ہ چ �� ہ� ن�دا ہ�ہ� ،ت���ن اِ ن ���ان ِا � � ج �
جِ � ﻮﻝ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﻻﹷ ﹷﺗ ْﻩ ﹷﻮ ٰى أﹷ ْ�ﻔ ﹹﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ �ﹷ ﹻ �ﻘ ﹱﺎ
ﹷﺭ ﹹﺳ ٌ
ت ِ
چ� � � �ٹ���� ب� چ� ﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﹷﻭ�ﹷ ﹻ �ﻘ ﹱﺎ ﹷ� ْﻘ ﹹﺘﻠﹹ ﹷﹷ
ے ���ں ت � ت�ل ��� �� ٹ�ر ی��� )(٧٠۔ �بب ݨ�ا �� ٹ�ر ی��� َا ت
ے ��� ٔ
ﻮﻥ
ے ُاو خ��دا ٹ ِ���ا ݨ���ن دورخحخ ِدی ب َ ���ا ب ���ام ��� ٹݙد ی ���یَ ،ا ت
� � ب� ہ�� ُاو خ��دے ُا ت
ﹷ
ﻴﻩﹻ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽﹷﺔﹷ ﻭﹷﻣﹷأْﻭﹷﺍﻩﹹ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹹﺭ ﹷﻭ ﹷﻣﺎﹷﻠ
ے � ش ت
� � ﹷ
ﹻﻠﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ ﹻﻣ ْﻦ أﹷ ﹷ
�ﺼﺎ ٍﺭ
ے ن � ی�نن )(٧٢۔ ے ا ن ���ان ظ��ا���ان دا ��� �ئٔئ َم�دد��ار ��ا ٔ �
����ئَ ،ا تہ�
ی� ُ
ے َا� ت���ن ا ف ���ان او ���ک ِوی ���ف� ��� �یت ف� ِد جنِ ،ج ���ہ�ے َاہ� ِد جن ج ��� � ت� ی� ف�ی ���ر ت
�
ڑ
��� � � ﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﺛﹷﺎﻟ ﹹﹻﺚ
ﹷ ﹷﻘ ﹷ
ﺪْ ﻛﹷ�
ے �
��ا ٔے ن � ی�نن ِ � ت ��� ی �نن ِو چ ���ن دا ِہ� ہک اِئ � ہ
ے ،ح�ا�� ن���ہ ��� �ئٔئ ِ �ب� ی�ا � ب �د ��ا ٔ
ﹷ
ﺎ ﻣﹻﻦْ إﹻﻟﹷـٰﻩٍ إﹻﻻﹽﹷ إﹻﻟﹷـٰﻩٌ ﻭﹷﺍﺣﹻﺪٌ ﻭﹷإﹻﻥ ﻟﹽ ْﻢ ﻼﹷﺛﹷ ﹷ
ﺔٍ ﻭﹷﻣ
�
�
ے �� ی��� ِا ی��ہ ���ک ا ن ���ان ��ڳا � ی�نن �� نُ��ن ن��ہ ُر � ِ� جن،
� ب�� ب��د دےَ ،ا ت ُاون � �� � ���
� � .73
ﻳﻦ ﻴﹷﻤﹷﺴﹽ ﹷ
ﻦﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﻮﻥﹷ ﻟ ﹷ ﹹ
ﹷﻩﹹﻮﺍْ ﻋﹷﻤﹽﹷﺎ �ﹷﻘﹹﻮﻟ ﹷ
�
�ان ���ن جِ���ہ�ے جِ���ہ�ے ��ا ��فِ� ِ ت ��ئ ِ ڳ�ڳن جٔن ج���ہ� ���ن ج ��� َاہ�ہدے ود جن ���ن ول ِا �� ُ
ف َ َ ِّ ت ِ ڑ ی
ڑ ڑ ﺍﺏ أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
�
آب ٓآ نن پ ��� ڑ� ی ��ی )(٧٣۔
ِ �ہ ہک َدرد ذ���ک ع ذ�د ب
� �
ے ُاون �� نُ��ن ب ِوی َا� دے َا ��ڳ�ن �ت�� ب��ہ �� ی��ن ن � ی�نن ��� �یب ن�دےَ ،ا ت ِا ی��ہ َو ت
ب�� � ب� �ﻭﻧ ﹷ ﹹﻩ أﹷ ﹷﻓﻼﹷ ﻳﹷﺘﹹﻮﺑ ﹹ ﹷ
ﻮﻥ إ�ﹻ ٰﹷ� ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ْﻐ ﹻ ﹹ
ے �ن � ہ ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن�� ٘خ�گدےَ ،ا� ت���ن خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت خ � ش�� شش �� ی��ن خ � ی�نن � .74
ﹷ
ﹷﺍﷲﹹ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
)(٧٤۔
� ���
��ر ی ��م دا �پ� ت�ر � ی ح ���ن � ض�ض ہ� ہک ر���ل ہ�ہ�ُ ،اون �� ضُ��ن � �� � ���
� ِوی ر���ل ِ ت � ﹷﺎ ﺍﻟْﻤﹷﺴﹻﻴﺢﹹ ﺍﺑْﻦﹹ ﻣﹷﺮْﻳﹷﻢﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﺭ ﹹﺳ ٌ
ﻮﻝ ﹷﻗ ْﺪ
ہ � �� ہ
ے ُآو ذ��دئ م��ء ت���ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن َ چ ّ ��ئ ذدآل َ �� ٔ�ئ آو ݙ ٻدو �ہ ہن�ن
�
� َ �� ننَ ،آ ت
ٓآ ذ��دے ِر � � ہ ﹻ
ﻭﹷأﹹﻣﹽﹹﻩﹹ ﺻﹻﺪﹽ� ﹷﻘ ٌﺔﹷﺖْ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻠﹻﻩﹻ ﺍﻟﺮﹽﹹﺳ ﹹﻞ
ﹹ
ی�� ہ ی ّ��
.75
کت � �
رو �ٹی ٹ � � ی ِوی ��ا ن��دے ِ �� نن ،ٹݙد � �� َاس�ان �ک ینن ���ح ِا ن ��ان � � � ��ت
� َا پ �ت ݨت ی�ان ﺎﻧﹷﺎ ﻳﹷأْ� ﹹﹷﻥﹻ ﺍﻟﻄﹽﹷﻌﹷﺎﻡﹷ ﺍﻧْﻈﹹﺮْ ﻛﹷﻴْﻒﹷ ﻧﹹﺒﹷ�ﹽ ﹻ ﹹﻥ
�� � ﻩﹹﻢ ﺍﻵﻳﹷﺎﺕﹻ ﺛﹹﻢﹽﹷ ﺍﻧْﻈﹹﺮْ أﹷ�ﹽ ﹷ ٰ� ﻳﹹ ْﺆ ﹷﻓﻜﹹ ﹷ
آن ��� �یب ن�دے َ�ہ ہن�ن ،آِ ی��ہ ِوئ ڑ ݙد ی � �� ب��� آِ ی��ہ ِک �ب ت�� َو�� ٔ
�
ے �
ٓآ ی��� ت���ن ���ل پ�� ڑ�ر ت
ے � ب� ی� ج ﻮﻥ ﹹ
تُ ���ن ِوئ ا ن ���ان ِو چ ���ن ڈد� ی�ر �� ن��ا ٔ �ئ ینن ���ن ڈݙد ی ����د ی �نن ،ج ��� او ُا ن ���ان ن���ل
ﹷ
َش� � ہ� ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﻟﹽﹷﻮْﻥﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷﹷىٰ ﻛﹷﺜﹻ��ﺍﹱ ﻣﹽﹻﻨْﻩﹹﻢْ ﻳﹷﺘ ﹷﻮ
ﹷ
� �ہ
ے ِج���ہ�ئ ج��� ُا ف ���ان ھ�ن ف� ِد جن ِج��� ہ ڈ�ے ��ا � فِ� ِ � جن َ ،ٻ �� ُ�ہ �ن � ف��دئ ش � � ٔ ی���رئ ٻ�� ف� �د ی
ڈ
� ﹷﺒﹻﺌْﺲﹷ ﻣﹷﺎ ﻗﹷﺪﹽ ﹷﻣ ْﺖ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ أﹷ�ﻔ ﹹﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ أﹷﻥ
ﹷ
��اؤن( َا� ا ف ���ان ُا ت ے )ا ت �� ے ب ��ی ���ی � � کب ب ف��
ے ٔ ہ � َا ��ڄ�ن ت دے � ف س َا پ � ݨ� ینن � � � ��ت .80
ﹷﺳﺨ ﹻ ﹷﻂ ﺍﷲﹹ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ�ﹻ� ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﺬ ﹻ
ﺍﺏ ﻩ ْﹹﻢ
�( ع�ذذاب و چچ ر ہ ��ݨ وا� کب ہ�
ے اِ � ��� ہ � َ �� ی� ��
ے ب ِ َ ݨ � ���ک اِ ئ ) � ی�� ش�ہ � � � ��ت � َا ت �ر ڄ �چ � � � ٔ
ڑِ
ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
ب�
ب � ݨ ِ� نن )(٨٠۔
ُ�
� �
ے ِب ���ہ�ا ب ��ھ ُاو ز��دے ُا ت
ے ز�� ز ِ�رل ی �کب ت�ا �
ےَ ،ا ت ب �� ی��� او ���ک َا� ُا ت
ے ،ز �ب�بی َا ت
� .81ﹷﻟﻮْ �ﹷﺎﻧﹹﻮﺍ ﻳﹹﺆْﻣﹻﻨﹹﻮﻥﹷ ﺑﹻﺎﷲ ﻭﺍﻟﻨﹽﹷ�ﹻ ﹻيﹽ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
ڑ
)(٨١۔
�
تُ ���ن ڑ ݙد ی ����د ی �نن ج ��� ُآ ن ���آن �����آن ن���ل ِج���ہ�ے ج ��� ِآ ی �� ج
�آن ِ �� جن ٓآ ٔ ِ �ن جن س�آر ی���ن ﻳﻦ ﹷ
ﺍﻭﹷةﹱ ﻟﹽﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹻﺪﹷﻥﹽﹷ أﹷﺷﹷﺪﹽﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﻋﹷﺪ
ڑ ﹷ
ہ
ے او ���ک ِ �� جن ِج���ہ�ے ِش��رک � ہ ���زی ���ن وا�
ے ی ���ہ �دی ِ �� جن ت �� زُ��ن زر ی���دہ ُد ش � ﹷ
ڑ ݨ � ﹹﻛﻮﺍْ
ﻳﻦ أﹷ ْ ﹷ
ﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﺍﻟْﻴﹷﻩﹹﻮﺩﹷ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے ُا �� ُ
�ان ���ن ��زان ز���ل س�ار ی���ن تُ ���ن زر ی���دہ ��� �ایٹی ی���ری وا� ز ��� �یت ز� ِد نن� ��� ، ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﺠﹻﺪﹷﻥﹽﹷ أﹷ�ْﹷﺑﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽﹷﻮﹷﺩﹽ ﹷ
ةﹱ ﻟﹽﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹷ
ہ
.82
�ارئ )ع� ی��ا �ئٔئ( ِ �� جن ِا ی��ہ ِوئ ِا ی �نن َو ج��ہ �� نُ��ن
ٰ � َئ����ِ ،ج���ہ�ے َاہ � ِد جن ج��� او ن�� ﹷ
ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻧﹽﹷﺎ �ﹷﺼﹷﺎﺭﹷىٰ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺑﹻأﹷﻥﹽ
ڑ
� ہ � � ہ � ہ ﻨْﻩﹹﻢْ ﻗﹻﺴﹽﹻﻴﺴﹻ�ﻥﹷ ﻭﹷﺭﹹﻩ ْﺒﹷﺎﻧﺎﹱ ﻭﹷأﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﻻﹷ
ِ �� جن ب ��� اِ خ ���ان ِو چج ع�ا �م ِوئ ِ �� جن ت
ے ��ر شش�د )� ش��ا ٔ � خج( ِوئ �� جنَ ،ا ت
ے ِب���� شش� ب�ہ
� ﹷ� ْﺴ ﹷﺘﻜْ�ﹻ�ﹹ ﹷ
ﻭﻥ
او َودݙݙا �ئٔئ ِوئ ن � ی�نن ��� �ین ن�دے )(٨٢۔
� � ُ � ب� ہ�� �
ب ے ُآ ن ��آن ��ن � ش ت ے ُآ ن ���آن دے ِآ ی �نن ��ٻآ��ھ دے ٓآ �� ݨن ُآ ت َ �� ٻس َآ� ن
�
ﹷ
ﹷأﹷﺛﹷﺎﺑﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﺑﹻﻤﹷﺎ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺟﹷﻨﹽﺎ ٍﺕ ﹷﺗ ْﺠﺮﹻى
ہ�
س جن ،او � ی�� ش�ہ � غ ���ہ�ان و ڳڳ� ِد ی���ن ِ� �ب ی�ان ہ �
�� ِ � دے او ب���غغ ݙڳدے ݙڳد ت ِ �ن جن ِب �� غ��ان � ت ���
ِ ِ
ﹻﻣﻦ ﹷﺗ ْﺤﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﺍﻷﹷﻧ ْ ﹷﻩﺎ ﹹﺭ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ﻳﻦ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ
دے ��م ���ن وا��� ُ َ ہ�
.85
ن
ان ���ن اِ ی �نن ���ج ج ���زا ی ݨ ُا ز ���ان ِو چج َر � ِ� جن �� َ ،ٻس ز � ی��ی
ﹷﻭﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﹷﺟﺰﹷﺁ ﹹء ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺤ ﹻﺴﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ݙݙد �یتی و �یت ن�دی � ہ
ے )(٨٥۔
ِ
ان �� ُ
�ن �� ڑ�ر ے َاس�اݙ���ن ���ات�� ُ �
ےَ ،ا ت �
ے جِ���ہ�ے �����ان ِا ن���ار ��� ڑ ݙݙ ت �
َا ت ﹷ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻭﹷﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂ ﹷﻳﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺂ أ ﹹ ْﻭﻟ ۤﹷـ�ﹻﻚﹷ
ڑݙ ی ن ش ن ی ِ ڑ
� ہ ہ ج� ہ�� �
.86
ے ِ �� جن )(٨٦۔ � اِ ی � ّن م ِو چج َر �� ݨن وا َا � ی�ن ن� ِد جن ِا � ��� ہ أﹷ ْﺻ ﹷﺤ ﹹ
ﺎﺏ ﺍﻟ ﹷْﺠﺤ ﹻﹻﻴﻢ
ش �ن ُ َ �
ن ���ن �آف ش � ٔ ی �آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ن ی��ے ُآ ف ���آن پ���ک ص ف َاے ������ ! جِ���ہ�ے آِ ی �� ج
ڑ
ﻳ ﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻻﹷ ﺗﹹ�ﹷﹽﹻﻣﹹﻮﺍْ ﻃﹷيﹽ ﹷﹻﺒﺎ ﹻ
ﺕ
ے ج�د �� ُن��ن �� ج���ل ��� ڑ ݙد ت ِ �ن جنَ ،ا ت کت �
ِ ادے � � � ��ت ���ام �ت�ار ن ��ہ ڑ ݙد �ی� ُ�وِ ،ج ��� ہ ڑ� ی���ن َا� تُ �� ہ� ڑ ݙ
ﹷ
ﻞﹽﹷ ﺍﷲﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻻﹷ �ﹷﻌْﺘﹷﺪﹹﻭۤﺍْ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻻﹷﺂ أﹷﺣﹷ
� ��ن وا��� ُ ٘ز
.87
ان ���ن ی���ر ز � ی�نن � �
ی زر ی���دہ ِوی ز��ہ َو ّد��� � ،ی��ن ج��� َا� ج�د � زُ��ن �ٹٹَ پ
ٹ َو ڄ� ݨ ﻳﻦ
ﹹﺤﹻﺐﹽ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻌ ﹷﺘ ﹻﺪ ﹷ
ﹹ
ب �ب ݨ ی�ب ن�دا )(٨٧۔
�
ے تُ�� ہ�ا���ن ِر زر تق �اف شَ �
ش ٔ� ینن َا� ز � � �
��اؤ ِ� �ت ی� ٔ� ِج���ہ� ی���ن ج���ل ت
ے پ���ک ص ز ے ٔ َا ت
ڑ
�ﹹﻠﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻤﹽﹷﺎ ﺭﹷﺯﹷﻗﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﺣﹷﻼﹷﻻﹱ ﻃﹷيﹽﹻﺒ ﹱﺎ
� ے ُاون َا� �� نُ��ن ݙݙدردے َر ہ �
� ُ�و ،ج �ج ی� ن�دے ُا ت
ے تُ ���ان �
دے ���ر ݙݙد ت ِ �ن جنَ ،ا ت
ِ
.88
ﹷ
ﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ۤي أﹷﻧﺘﹹﻢ ﺑﹻﻩﹻ ﹹﻣ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
�
اِ ی �� ن
�ان َر � ی�ن ن�دو )(٨٨۔
�رور �
��ن ُا ت
ے خ� ُ �� ہ�ا���ن ُ �� ہ�اد���ن اِ خ ���ان پ ��� ی�ان تَ ����ان دے خ� خ �
��ف ݨ خ ت ݙݙ ی ت ﹷ
ﹷ ﻳﹹﺆﹷﺍﺧﹻﺬﹹﻛﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﺑﹻﺎﻟﻠﹽ ْﻐﻮ ﹻ� ﹻ ۤي أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ
�� یکن� ُ ہ
� دا �
ان ���ن در� ی��ا ف
ے َدر ج �
َ ِ
اہ د
ٻ ڑ ارہ��
ّ ف �� ��ان ق ����ان دا �
ج َ پ ��� ڑ� ی ���ی �� َ ،ٻس اِ
ف ﻢ ﺑﹻﻤﹷﺎ ﻋﹷﻘﹽﹷﺪﺗﹽ ﹹﻢ ﺍﻷﹷﻳْ ﹷﻤ ﹷ
ﺎﻥ ﹹ ﹹ
ـٰﻜﹻﻦ ﻳﹹﺆﹷﺍﺧﹻﺬﹹﻛﹷﻟ
� ے ،ج ���ہ�آ ُ ���آن ٓآ پ �ت�نن �����ن ٻ پ��� ُ �
آن ���ن �� ِ� �یت ن�دے � ݨی ٻ �آون � ہ ِ ڑ ت ��آ ݨ���ن �� ݨ
�
�ة ﹻ ﹷﻣ ﹷﺴﺎﻛ ﹻ� ﹷﻥ ﹻﻣ ْﻦ ﹷ
ﹷﻜﹷﻔﹽ ﹷﺎﺭﺗﹹ ﹹﻩ إﹻﻃ ْ ﹷﻌ ﹹﺎﻡ ﹷﻋ ﹷ ﹷ
ے ،جِ���ہ�آ��ن � ہ � ُ� �آن ���ن َ� پ�رے پَ ��وےُ ��� ،آ �� ُ
ڑ �آون ی��� ِہ� ہک زغ���م ��ن ٓآ زرآد ݨ ݨ ڑ ی ز ﻮﻥ أﹷﻩْﻠﹻﻴﻜﹹ ْﻢ أﹷ ْﻭ ﻛ ْﹻﺴ ﹷﻮﺗﹹ ﹹﻩ ْﻢ
أﹷ ْﻭ ﹷﺳ ﹻﻂ ﹷﻣﺎ ﺗﹹ ْﻄﻌ ﹹﹻﻤ ﹷ
رورے ر � ��� �
.89
�ِ ،ا ی��ہ � زّ��ارہ � ہ �
� ،ت���ن َول ت ���ا ٔ ِا � �ت�زا ِوئ ز��ہ پ َ ��� َ � �
س ڳ� ﹷ
ے �یݙݙڳت ٘ز�ہ ز
ے َ
ﹷﻭْ ﺗﹷ�ْﹻﻳﺮﹹ ﺭﹷﻗﹷﺒﹷﺔٍ ﻓﹷﻤﹷﻦ ﻟﹽ ْﻢ ﹷﻳﺠ ﹻ ْﺪ ﻓﹷﺼﹻ ﹷﻴ ﹹﺎﻡ
ے�
�ور ڑ ݙد �ی� ُ�و( ت ُ�� ہ�اد���ں پ��� ی�اں تَ ����اں دا جِ���ہ� ���ں تُ���اں پج�ا ����و )و � ﹷ
ﹷﺔﹻ أﹷﻳﹽﹷﺎﻡٍ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﻛﹷﻔﹽ ﹷﺎﺭ ﹹة أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧﹻﻜﹹ ْﻢ إﹻﺫﹷﺍ ﻼﹷﺛ
ت ت� ڑ ڑ َ ت ڑ ی ت ڑݙ ی َ ّ
� ﹷﻠﹷﻔْﺘﹹﻢْ ﻭﹷﺍﺣْﻔﹷﻈﹹﻮۤﺍْ أﹷﻳْﻤﹷﺎﻧﹷﻜﹹﻢْ ﻛﹷﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﻳﹹﺒﹷ�ﹽ ﹻ ﹹﻥ
� َآ � ݨ� �بب ی�آن ن �� ش�آ ن �ب ی�آن کب ے َر ہ �
� ُ�وَ ،آ� تُ �� ہ�آ ݙݙدے � � � ��ت ٓآ � �ب ِݨ�ن�ن ت ����آن دے پ��� �بب ن�د ِ ت ��ی ت
�
ﹷ
ان ��� �یب ن�دے ت���ن ب��� تُ���ان ُاو ن��دا شُس��� َادا � �
اِ ی �نن ���ج ���ل ت
ے � ب� ی� ج
ﻭﻥ
� ﹷ ﷲﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﺁﻳﹷﺎﺗﹻﻩﹻ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ ﹷ� ْﺸ ﹹ ﹹ
�ہ
ے)(٩٤۔
ﺍﺏ أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ
ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
�ذذاب َ
ذ���ک ع ب
�
�آن ِ �� نن ٓآ َو ݨن وآ��� ! ش���ار دے جج�ا �ن��ر ن��ہ م��رو َ ،ڄج� ݙڄد ݨن ج ��� تُ ���ان
َآے ِآ ی �� ن
�
اں ُٻ ٻ ��ھ ت
�
ے ج�
ادے ِو چ ���ں ج � ی ں ٻج� ݨ
�
ے تُ �� ہ� ݙ ٻ � ِ
�وےَ ،ا ت �� ی��� ہ �
ا���ام َ�� ٻد� ی��ا ہ �
ۤأﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺁﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻻﹷ �ﹷﻘْﺘﹹﻠﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺼﹽﹷ ْﻴ ﹷﺪ
ے ،پ��� �� ت�� ج�با �ف��ران ِو پ ���ن ُاو ہ �
�� ُاو���ن م��ر ِ ���دا ،ت���ن ُاو ف��دا ب��د��ہ ) ت���� ف ��ی( � ہ ﹻ
ﻩﹹ ﻣﹻﻨﻜﹹﻢ ﻣﹽﹹﺘﹷﻌﹷﻤﹽﺪ ﹱﺍ ﻦ ﻗﹷﺘ ﹷﻠ ﹷأ� � ﹷ
ﹹﹹﻡٌ ﻭﹷﻣ ﹷ
چ�
�ادے ِو چ ���ن � ب �ج ی�ن ���ج تُ �� ڑ ݙ
ب� � ئ �� � ��� ہ
� ج�با �ن��ر ِدئ �ت� ب��� �نئ ِب ��� ہ ڑ�ا تُ ���ان م��ر �� ڑ�ر � � ٔ ﺁءٌ ﻣﹽﹻﺜْﻞﹹ ﻣﹷﺎ ﻗﹷﺘﹷﻞﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﻌ ﹻﻢ ﹷﻳ ْﺤﻜﹹ ﹹﻢ
ﹷ ﺠ ﹷﹷﺰ
��ا �ئٔئ �ن) ،اِ ��ہ ��ت���� �ئفئ( �� �� ب�
� �َ �ب ٔ� ینن پ ُ پ � ے �بب ف�دے �� یف���ہ ��� ݙݙد �ی� ن دون ع�دل ���ن وا� ﹻﻩﹻ ﺫﹷﻭﹷﺍ ﻋﹷﺪْﻝٍ ﻣﹽ ْﻨﻜﹹ ْﻢ ﹷﻩ ْﺪﻳ ﹱﺎ ﺑﹷﺎﻟ ﹻ ﹷﻎ ﺍ ْ� ﹷﻜ ْﻌ ﹷﺒ ﹻﺔ
ﹻ
�� ی ب ݨ َ ݙݙ
َ� �� یکن� ُ
.95
��
� ی���ان ���ن ���ا ݨ���ن ���ا ی��� َو � ٘ف ڄ � � ،ی��� ُاو��دا � فّ��ارہ اِ ی��ہ � ہ ج� ��
َو � ٘ف ڄ �
ﹷ
ﹷﻭْ ﻛﹷﻔﹽ ﹷﺎﺭ ٌة ﻃﹷ ﹷﻌ ﹹﺎﻡ ﹷﻣ ﹷﺴﺎﻛ ﹻ� ﹷﻥ أﹷﻭ ﹷﻋ ْﺪ ﹹﻝ
ے �� � ف ف
�
��ڄ�ن��� ،ن ب ��� او َا � �ب ِݨ�نن ِ ی �کب ت�ئ دا ��رہ پ َ �ج�ھ � �� �� ز� � ِ � و ٘ز ُاو��دے ب���ا ب��� رورے ر � �� �ب� ﻭﻕ ﹷﻭﺑﹷﺎ ﹷﻝ أﹷ ْﻣﺮﹻﻩ ﹻ ﹷﻋﻔﹷﺎ ﹻ
ٰﻟﹻﻚﹷ ﺻﹻﻴﹷﺎﻣﺎﹱ ﻟﹽ ﹷﻴ ﹹﺬ ﹷ
� َز � َ� �ٔ َ ݨ ت ز ز
ب� ُ
ے ب �ج ی�ں �� ہ� یںں َو�� �
ے َا ت� َا� ُاو���ں �� شخش ڑ ݙݙ ت
� � ِ ت ���ئ � ُ �ج ��� ��ھ � �� � ���
َ)ا ب �لب ت�ہ( ِب ���ہ�ا ب �
ﷲﹹ ﻋﹷﻤﹽﺎ ﹷﺳﻠﹷﻒ ﹷﻭ ﹷﻣ ْﻦ ﹷﻋﺎ ﹷﺩ ﹷﻓ ﹷي ْﻨ ﹷﺘﻘ ﹻ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ
ﹷ
ِ ٔ � ڑ
� ِ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﻋﺰﹻﻳﺰٌ ﺫﹹﻭ ﺍﻧْﺘ ﹻ ﹷﻘﺎﻡ ٍ
�ب � س
ے َا� زر ب��د ت
�وو ی �نن ِ ی �کب ت�ا ،ت���ن َا� ُاون �� زُ��ن ُاو ز��دا َ ب��د��ہ � ز���یَ ،ا ت ُا ِ
�
ے )(٩٥۔ ِا � �ت ت� ت�ام ِ � ن�ن ݨن وا�� � ہ
�ج � �
را ݨب� ی�ان دے ے ج�ام � � �� ٔ� ��� ہ
� � �بب ت�ان دے ذَ�� �د َ � ے ب �� ی�رہ ،س�ا ٔب� ب�ہ ،و �
� ی��ہ ،ت َا� ذ ﹷﻣﺎ ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻞ ﺍﷲﹹ ﹻﻣﻦ ﺑﹷﺤﹻ� ﹷ�ة ٍ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺳﺂ Òﹷﹻﺒ ٍﺔ ﹷﻭﻻﹷ
ُ �
��ت�ر خ � ی�نن ِ ی �کت ت�ا َ ،پ��� ِج �� خ��ان �����ان �� خ�� ِا خ �ج ت� ی�ار ُ
�ران ���ن �ج�خاص ج�خاص جج�ا �خ�
ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹷ
ـٰﻜﹻﻦﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﺣﹷﺎﻡٍ ﻭﹷﻟ
ﹷ ﺻﹻﻴﻠﹷﺔٍ ﻭﹷﻻ
ﹷ
تُ� ہ��
.103
ت ی �لت ن� ِد جن َ ،ڄج� ڑدڄان ج ��� ُا ن ���ان ِو چ ���ن � ُ�
ے � ڑ�ڑئ � ت
�
ے ،او َا� ُا ت ِ ی �کت ت�ا ہ �
�� ٔ ﻭﻥ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﺍﷲﹻ ﺍ ْ� ﹷﻜ ﹻﺬ ﹷﺏ ﹷﻭأﹷ ْﻛ�ﹷ�ﹹﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷﹹ ﹷ �ﹷ �ﻔْ �
ﹷ
�� �
ے ز � ی�نن )(١٠٣۔ ع ت�ل � ہ
ے ِوئ �� ٔ زر ی���دہ ت ��� �����ان �����ھ َ � ﹷ� ْﻌﻘ ﹻ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
� � ُ �
آب َآ� ِدی ��� ف ���ن ے َ ڄج� ڑ ڄدآن آ ف ��آن ���ن ٓآ �� ی�آ و �یب ف�دے ب��� بِ��� ہ ڑ�ے � ت�� ب َآ ت
� � ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﻗﹻﻴ ﹷﻞ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷ� ﹷﻌﺎﻟ ْﹷﻮﺍْ إ�ﹻ ٰﹷ� ﹷﻣﺂ أﹷﻧﺰﹷ ﹷﻝ ﺍﷲﹹ
�ہ ݙݙد �ی� ُ�و ،ت���ن َا � ی�ت ز� ِد جن ے ُاو ز��دے َر���ل دو �ت� ّ� ج � �
ےُ ،اون دو ،ت ز�� ز ِ�رل تَ �� ٔ�ئ � ہ
ِ
ﹷإﹻ�ﹷ� ﺍﻟﺮﹽ ﹹﺳﻮ ﹻﻝ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﺣ ْﺴﺏ ﹹ ﹷﻨﺎ ﹷﻣﺎ ﹷﻭ ﹷﺟ ْﺪﻧﹷﺎ
ﹷ
� َ �� ٻس ُآؤ ُ ہ �
�� ے ���ں پ َج�لدآ ٹ ٻد �ٹ ��� ے َآس�آں ٓآ پ �ت�ںں � �ت ی�� دآد ُ
ݨ ی ِ ٔ ٹٻ ٹٻ
�
� ت ج��� جِ���ہ�ے ��� � �� ت�
ِ ٹ
.104
ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ ﺁﺑﹷﺎ ﹷءﻧﹷﺂ أﹷ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﺁﺑﹷﺎ ﹹﺅﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷ
ے ،ب َ ���اؤ ی �نن ب ��� ُا ف ���ان دے ِ� �ب ی� ٔ� دݙݙا ݙݙدے ف ��ہ �� ہ� ینن � ِؤی ��ا ِف ��ی � ہ کب
َاس�ا ݙݙدے � � � ��ت
ﻮﻥ ﹷﺷ ْﻴﺌ ﹱﺎ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﻳ ْﻩ ﹷﺘ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
�� �
�و جن )(١٠٤۔ � ِ ے ہ� �
ے ن��ہ ِس� ّد��ئ َراہ ُا ت �
�و جن ،ت � ِ � ِدئ َ � ج �ھ َر � ی�ت ن�دے ُ ہ � َس�
ش� � ٔ
ت � � �آن ِ ��� نن ٓآون وآ�
ت ِدی ے � ض�ض َآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ ے ������ ،تُ �� ہ�آ ݙݙدے ُآ ت َ ݨ َآے آِ ی �� ن
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴﻜﹹ ْﻢ ﻻﹷ ﹷ
أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ہ ں ت� � ہ� ذد��ہ دارئ � ہ
� ِدئ ے ِ � ی��ے ،ت���ں �� ی ں �� � � ٔ
ت ُا ت ات � �
ے ،ٻج� ݙ ٻداں ج �� تُ ��اں ہ�ہد �ی ت
ﷲ ﹷ
ﻢْ ﻣﹽﹷﻦ ﺿﹷﻞﹽ إﹻﺫﹷﺍ ﺍﻩْ ﹷﺘ ﹷﺪﻳْﺘ ْﹹﻢ إ�ﹻ ﹷ� ﺍ ﹻ ﹹﹽﹹﻛ ﹹ
٘� � ُ�
ُ���ا ہ ��ی تُ �� ہ� ڑادڄا ج ��ھ ِوی ن � ی�نن ِو� ڑ�ڄار َس� ڄگ ِدی ،تُ ���ان س�ار ی���ن َا� ُدو َول َو ن ڄ�� ݨ� ینن .105
ﹹ ﹹ ﹻ
ﹷﺮْﺟﹻﻌﹹﻜﹹﻢْ ﺟﹷﻤﹻﻴﻌﺎﹱ ﻓﹷيﹹﻨﹷﺒﹽﺌﹹﻜ ْﻢ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ
� �
ادے س�ار ی���ں �����ں )دے � ت��� ت�( ݙ ٻدس�ا ݙ ٻد ی ��ی � �
ے َ � ٻس او تُ�� ہ�ا���ں تُ�� ہ� ݙ ٻ
ت
ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
س جن)(١٠٥۔ � ہ�
�� ِ � کت
ِج ��� ہ ڑ�ے تُ ���ان � � � ��ت
�
��ت
ت �آن ِ �� نن ٓآ َو ݨن وآ��� َ ،ڄچ�ݙݙڄآن تُ�� ہ�آݙݙڄ ے ِو چ���ن �� ہ� ینن ت
�
ے� َآے ِآ ی �� ن ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﺷ ﹷﻩﺎ ﹷﺩةﹹ ﺑﹷ ْيﻨﹻﻜﹹ ْﻢ إﹻﺫﹷﺍ ﹷ
ﺎ أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ی ّ�ب و � ��� س آِ ��ہ � ہ � ِ کب �
آݙے � تُ �� ہ� ِڑ ݙ ے ،ب �� َو � ت آݙے � � � ��ت
� ُ�� ن�آ �بب ی ٓآ �� ڑ�ے ت���ن تُ �� ہ� ڑ ݙ أﹷﺣﹷﺪﹷﻛﹹﻢﹹ ﺍﻟْﻤﹷﻮْﺕﹹ ﺣﹻ�ﻥﹷ ﺍﻟْﻮﹷﺻﹻﻴﹽ ﹻﺔ
ﹷ ﹷ�ﹷ
.106ﹷ
٘� �اف ���ن وا�
ے َ��رد ���اہ ��� ِ ���دے َو ف ڄ�� نن ی��� َ ڄچ�دݙڄان تُ���ان ݨ ِو چ ُ���ن ُݙڄدون اِ ف�� ف ﺛْﻨﹷﺎﻥﹻ ﺫﹷﻭﹷﺍ ﻋﹷﺪْﻝٍ ﻣﹽ ْﻨﻜﹹ ْﻢ أﹷ ْﻭ ﹷ ﹷ
ﺁ�ﺍ ﹻﻥ ﹻﻣ ْﻦ ﹻ
�رور ز�� ز ِ�رل ��� �یب ز�دآن َ پ��� َآ� ٓآ ��� ی�آ� ،ب�� ش�ک َ �م ینن تُ �� ہ�آ ݙݙدے ُآ ت
�
ے ُآو���ن ز �
� � ُ ﹷﺎﻝﹷ ﺍﷲﹹ إﹻ�� ﻣﹹﻨﹷﺰﹽﹻﻟﹹ ﹷﻩﺎ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﻓ ﹷﹷﻤﻦ ﹷﻳﻜْ ﹹ ْ
� �
ادے ِو چ ���ن بِ���ہ�ا ِوی ���ف� وا� ی��ان ��ڳا � ی�نن ��� ی ��ی ت���ن َ �م ینن
ُاو ف��دے ب���د تُ�� ہ� ڑ ڳ
ڑ .115ﻌْﺪﹹ ﻣﹻﻨﻜﹹﻢْ ﻓﹷإﹻ��يۤ أﹹﻋﹷﺬﹽﹻﺑﹹﻩﹹ ﻋﹷﺬﹷﺍﺑﺎﹱ ﻻﹽﹷ
��با ع�ذذاب ��ی�ان ،ب ��� س�ار���ن و چ ���ن �� ہ�نن �ہ ہ ُ ہ
ک ���ن ِوی ذ��ہ ذݙݙ ت��� ی ِ ِ ی ب ذݙݙ ُاو���ن ِا �
ﹻ
ﻋﹷﺬﹽﹻﺑﹹﻩﹹ أﹷﺣﹷﺪﺍﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
ہ�
����ی! )(١١٥۔
ے ���دئ م��ء دوہ�ہ� �ئں ُ � � چ� ٓآ ����آ ہ�ہ� ،ب��� َآ ُ ﹻﻴ�ي ﺍﺑْ ﹷﻦ ﹷﻣﺮْﻳﹷ ﹷﻢ أﹷأﹷ ﹷ
ﻧﺖ ﹷﻭإﹻﺫْ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﺍﷲﹹ ٰ�ﻌ ﹷ
�� ب��د �بب ݨ�آ
ں ���ں � ڑݙ ٔ ی �
ے � ی���ں ت ی ڑ ݙ� ���ں �� ڑ�ڑ ت ی
� ﹷ
ﻠﺖﹷ ﻟﹻﻠﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﺍﺗﹽﺨ ﹻ ﹹﺬﻭ�ﹻ� ﹷﻭأﹹ� ﹷ�� إﹻﻟﹷـ ٰ ﹷﻩ� ْ ﹻﻥ
�ت� ِ ��� ذ�� ،او َا � ی���ی ،ج ��
دذات اِ ی �نن � م دے ِش ��رک �� ذُ��ن پ���ک � ہ
ے، ت ݙݙی
د �ی ت
� ت �
� �
ﹻﻣﻦ ﺩﹹﻭ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹹﺳ ْﺒ ﹷﺤﺎﻧﹷﻚﹷ ﹷﻣﺎ ﻳﹷﻜﹹﻮ ﹹﻥ
� ی���ن
� ی�� ݙڳدآ ِآ ی��ہ �م آِ ی ن��ہ ہ�ہ� ،ج��� ِآ ی ���ہ � ج ���ہ ی ��ڳآ��ھ ٓآ���آن ہ�ہ� ،ج �ج ی� ن�دے ٓآ �� ݨن دآ �
� .116ﹻ ۤي أﹷ ْﻥ أﹷﻗﹹﻮ ﹷﻝ ﹷﻣﺎ ﻟ ْﹷﻴ ﹷﺲ �ﹻ� ﺑ ﹻ ﹷﺤ ﹽٍﻖ إﹻﻥ ﹹﻛ ﹹ
ﻨﺖ
ج�
��� �ئٔئ � ت�� آِئ ض��ہ ہ�ہَ� � ،ی��� �م ینن آِ ی �نن ���ج ٓآ ��� ی�آ ہ �
��وے ،ت���ن ت �ت ی���ن ض �
�رور �پت ت�ہ
ﹹﻗ ْﻠ ﹹﺘ ﹹﻩ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﻋﻠ ﹻ ْﻤ ﹷﺘ ﹹﻩ ﹷ� ْﻌ ﹷﻠ ﹹﻢ ﹷﻣﺎ �ﹻ� ﹷ� ْﻔ�ﹻ�
� �
�� ن��دا �� ی��ن ج��� تُ ���ن ت���ن � ی�� ڑ ڄدے ِدل ِد ی���ن س�ار ی���ن ��ڄا � ی�نن ج�ڄا ݨ��دا �� ڑ� ی �نن ،پ��� ہ�
ﹷﻻ أﹷﻋْﻠﹷﻢﹹ ﻣﹷﺎ �ﹻ� �ﹷﻔْﺴﹻﻚﹷ إﹻﻧﹽﹷﻚﹷ أﹷﻧﺖﹷ ﻋﹷﻼﹽﹷ ﹹﻡ
� � ُ�
� ی�بب ِد ی���ن ��ڄا � ی�نن ِب ���ہ�ا ب ��ھ ت �ب ی� ڑ ڄدے ِو چج � ہ
ے� َ ،م ینن غ � ی�نن ج�ڄا ݨ��دا �ب�� ش�ک تُ ���ن غ �
ڑ ﺍ ْﻟ ﹹﻐ ﹹﻴ ﹻ
ﻮﺏ
چ�
ُ ���ن � ٘ن�� ڄی ���ح ح�ڄا ݨ��د ی �نن )(١١٦۔
ُ� � ُ� �
ے ُآو ن��دے ِج ���ہ�ے ج ��ھ ٓآ �� ݨن دآ � �آن ���ن ِ � �ن ی�آ ج ��ھ ن � ی�نن ٓآ ��� ی�آ� ِ ،
��آ ٔ �منن آِ �� ُ
ن َی ﹷﺎ ﻗﹹﻠْﺖﹹ ﻟﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻣﺂ أﹷ ﹷﻣﺮْ ﹷﺗ�ﹻ� ﺑﹻﻩﹻ أﹷ ﹻﻥ
ڑ
بن ُج�
.117
�
بادب ���و ،بِ���ہ�ا ب��� � ی�� ڑدݙا ِوی ت ی��� � ہ� ﻋْﺒﹹﺪﹹﻭﺍْ ﺍﷲﹷ ﺭﹷ� �� ﻭﹷﺭﹷﺑﹽﹷﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹹﻛ ﹹ
تَ � ی ن � م ِ ڑ ݙد ت��� �� ی��� ہ�ہ� � ،نی ب �� َا� ِدی ��� ت
ے ﻨﺖ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ
ڑ
�ہہں�ں )(١١٧۔
ڄ��� �
� ی���ن
ب ِدی ف��� ��ف�م�� �یفی ���آن ،ت���ن � ب
َ)آے �� ؐ�د( ٓآ��ھ ݙڄدے � ی � َم� ینن ٓآ پ � ݨ� ینن َر ّب ﹹﻗ ْﻞ إ�ﹻ � ۤي أﹷ ﹷﺧ ﹹ
ﺎﻑ إ ﹻ ْﻥ ﹷﻋ ﹷﺼ ْﻴ ﹹﺖ ﹷﺭ��� ﹷﻋ ﹷﺬ ﹷ
ﺍﺏ
.15
خاب �� خُ��ن ݙڳدر ��ڳڳ دے)(١٥۔ ت���ن َو ݙڳدے ) خ ��� خ ���خاک( ِ ݙڳد �یب خ�ہ دے ع�د ب ﹷﻳ ْﻮﻡ ٍ ﹷﻋﻈ ٍﹻﻴﻢ
�
ب�� �� � َ
خاب َ ہ ���ٹا ِ ���دا ڳ �� ی�ا ،ت���ن � � �� او خ��دے
ُ �ب � خص � خُ��ن ُاون ٹڳد �یب ٘خ�ہ دا ع�د ب ب َ �ج ی�ن ش �
� � ﹷﹽﻦ � ْ ﹷ
ﹹ� ْﻑ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻳ ْﻮ ﹷﻣ� ﹻ ٍﺬ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﺭﺣ ﹷﹻﻤ ﹹﻩ
باب( � ہ
ے ئ � �
ے اِ ی��ہ ِہ� ہک َوݙݙڳئ ��ا� ی��ا �بئ ) ن � ت
�َ ،ا ت�� � �
ے ��م ِ ی �کب ت�ا � � � ٔے َر �م ت
ُا ت .16
ﹷﻭﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺍ ْﻟﻔ ْﹷﻮ ﹹﺯ ﺍﻟ ﹹْﻤﺒﹻ� ﹹﻥ
)(١٦۔
ب ݙݙݙ �ی��ے ،ت���ں ُاو���ں ُاوں َ�� ب ی�� � ہ�ں ��ب� � ب� ی��
ے � � َا� ت � �ں � ی ں � � ت
بب ِو چج � ت َا ت
� �
�ب آ خخ� ت� ی�آر َر �� ݨن وآ�� � ہ
ےَ ،آ ت
ے � س � ٻ��ہ
ے َ � ُ �ن خر ب��د ت
�
ے آو ٓآ پب� ݨب ی�آن �بب خ�د ی���ن ُآ ت
َآ ت ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ ﺍ ْﻟ ﹷﻘﺎﻩﹻﺮﹹ ﻓ ْﹷﻮ ﹷﻕ ﻋ ﹷﹻﺒﺎﺩﹻﻩ ﹻ ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ ﺍ ْﻟ ﹷﺤﻜﹻﻴ ﹹﻢ
�
.18
ے )(١٨۔ ے پُ ���رئ خ� ب�ر َر �� ݨن وا�� � ہ�
َو ݙݙدئ دا خ��� �ئٔئ وا�� ت ﺍ ْﻟ ﹷﺨﺒﹻ��ﹹ
پ��
ُ پ � ��! ب��� یک�ب ن�دی ���آ ہ ��ی س�آر ی���ن تُ ���ن َو ّدھ � ہ
ے؟ ب����ہ ٓآ��ھ ݙݙدے ب��� َآ� ِدی !
�
ﹹﻞْ أﹷىﹽ ﹷ� ْي ٍء أﹷ ْﻛ�ﹷ�ﹹ ﹷﺷ ﹷﻩﺎﺩ ﹱة ﹹﻗ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ
ﹹ
ے ِآ ی��ہ �� ت ٓ
�آ جن � ی�� ڑ ݙدے آن ���آہ � ہ
ےَ ،آ ت �
ِج���ہ�آ ج ��� � ی�� ڑ ݙدے َآ ت
ے تُ �� ہ� ڑ ݙ
آدے در� ی�� ج
ڑ
ﹷﻩﹻﻴﺪٌ ﺑﹷﻴْ�ﹻي ﻭﹷﺑﹷيْﻨﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷأﹹﻭ�ﹻ�ﹷ إﹻ�ﹷ�ﹽ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ
ﹷ
� ت���ن ج��� َم� ینن ِا �یت ذ�دے ذ���ل�� � و��ئ دے ذدر � ��� �
ے اِ ی �نن وا ����
� َ�� ہ�ا ی��� � � � ٔ ُا ت
�م پ�
أﹷÒﹻﻨﹽﻜﹹ ْﻢ
ﻟْ�ﹹْﺁﻥﹹ ﻟﹻـأﹹﻧﺬﹻﺭﹷﻛﹹﻢْ ﺑﹻﻩﹻ ﻭﹷﻣﹷﻦ ﺑﹷﻠﹷﻎﹷ ﹷ
� ،ڑَ ڄݙراواں � ،ی��ا تُ ���اں َ چ �ج ُ چ �ج اِ ی��ہ
س ڄ� �
ے ج َ �ج ی�ں �ت� ڑ�ر ی �ںں ِا ی �ںں ُ ڄ �ج َ � �
تُ �� ہ�ا���ں َا ت .19
ہ
� ٰى ﹷﺘﹷﺸْﻩﹷﺪﹹﻭﻥﹷ أﹷﻥﹽ ﹷﻣ ﹷﻊ ﺍﷲﹻ ﺁﻟ ﹷﹻﻩ ﹱﺔ أ ﹹ ْ ﹷ
ﹷ
�� ب��د ِ �� جنٓ ،آ��ھ ݙ ٻدے ب��� َم� ینن ب� ہ�
���آ �ئ ݙ ٻدے َس� ٻگدو ،ب��� َآ� دے ن���ل � � � ٔ
� ِوئ �
ﻞ ﻻﹽﹷ أﹷﺷْﻩﹷﺪﹹ ﻗﹹﻞْ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺎ ﻩ ﹷﹹﻮ إﹻﻟﹷـ ٰ ٌﻩ ﹷﻭﺍﺣ ٌﹻﺪ
�
ت���ن ِآ ی �نن ��ڳآ��ھ ِدی ���آ ہ ��ی ن � ی�نن ݙڳدے َس� ڳگدآ ،ب ����ہ ٓآ��ھ ݙڳدے ،ب ��� َآص�ل ِو چج
� ﹹﻛ ﹷ
ﻮﻥ ﹻﻧﹽﹷ�ﹻي ﺑﹷﺮﹻيءٌ ﻣﹽﹻﻤﹽﺎ ﹹ� ْ ﹻ
ﹷ
ّ
ے َم� ینن ُاون �� نُ��ن َ ب���ی ہ�ہ�ن ب �� ی���ن تُ���ان َ)ا� دا(
� ُاو ُ ہ��� ِہ� ہ�� �
�� ب��د � ہ
ےَ ،ا ت
� �
ﻻﹽﹷ أﹹﻣﹷﻢٌ أﹷﻣْﺜﹷﺎ�ﹹﻜﻢْ ﻣﹽﹷﺎ �ﹷﹽ ﹷ ﻃ ْ ﹷﻨﺎ
ﹹ ﹷﻨﹷﺎﺣﻴْﻩﹻ إﹻ
ﹷ
� ُا ف ���ان دے اب )���ح �� ف� ظ�ظ( ِو چح ��� ݨن و � ��� �� ٔ ِ �ن نن َاس�ان � ت�� ب َو ف�� �دے ہ �
ِ
.38
� ﺍ�ﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹻ ﻣﹻﻦ �ﹷيْءٍ ﺛﹹﻢﹽﹷ إﹻ�ﹷ�ٰ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩ ﹻ ْﻢ
ب پ� ���� � ئ َس� �
ب �����ھ � خ � ی�نن �� ڑ�رئ �ب��ہ� ح�آل ِآ ی��ہ س�آرے ٓآ خ ��� ٓآ پ � ݨ� ینن َر ب � ت ت� �� �ٔئ ش � � ٔ
ﻭﻥ
� ﹷ ﻳﹹ ْﺤ ﹷ ﹹ
� ٹ�� کت� �
� و � � ِ� نن)(۳۸۔ � � �� � ت � �� �
� �
ﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﹷﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂﻳﹷﺎﺗﹻﻨﹷﺎ ﺻﹹﻢٌ ﹷﻭﺑﹹﻜْ ٌﻢ �ﹻ�
ﹽ
� ِ ت ��ئ ٻ�گ ِ ٔن جن ،ج �� ی���ن َا� چ �� ہ� ن�دے �
ے ��ٻ� � ن ��� �
ے �� ڑٻ�رے ت � ِ ���ے ہ �
�� ٔ
ے ،ت
ﺕ ﹷﻣﻦ ﹷ�ﺸﹷ إ ﹻﺍﷲﹹ � ْﹹﻀﻠ ﹻ ْﻠ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ
ﻟﻈﹽﻠﹹ ﹷﻤﺎ ﹻ
ﹹ .39
ے ج �� ی���ن َا� چ �� ہ� ن�دے ُاو���ن ِس� ّد� راہ ت
�
ے �� �
ُ���اہ ��� د �یݙݙت ن�دے َا ت
ﹷﺍﻁٍ ﻣﹽ ْﺴ ﹷﺘﻘ ٍﹻﻴﻢ
ﹷﺸﹷأْ ﻳﹷﺠْﻌﹷﻠْﻩﹹ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹻ ﹹ
د �یݙݙن ن�دے)(٣٩۔
آب ٓآ ٘خ��دآ ہ�ہ� ،ت���ن خ��ہ ِآ ی��ہ ع�آ ب ���خی ِآ خ �ج ت� ی�آر � �
ے َ ڄج� ݙڄدآن ُآ خ ���آن ُآ ت
ے َآس�آ ݙڄدآ ع خ�د ب َآ ت
�� ِ ت�� �� ہ
ﹷﻠﹷﻮْﻻۤ إﹻﺫْ ﺟﹷﺂءﹷﻩﹹﻢْ ﺑﹷأْﺳﹹﻨﹷﺎ �ﹷ�ﹷﹽ ﹷ ﹹﻋﻮﺍْ ﹷﻭﻟﹷـٰﻜﹻﻦ
� ِ �� نن� ِ ،ب� ی�ا اِ ی��ہ � ہ� �
�� �یب خ�دے َ � نن ،ب����ہ ُا خ ��ان دے ت���ن ِدل ِوئ � ت
خب � ئ � � � ٔ
ﹷ
ﻳﹽﹷﻦﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹹﻥ ﹷﻣﺎ ﻢْ ﻭﹷﺯ ﹷﺴ ﹹ
ﺖْ ﻗﹹﻠﻮﺑﹹﻩ ﹹ ﹷ
� � ��
.43
ے ڑ ݙد ی � ی�ت ن�دا ڑ ݙد ی � �ان ُا ���ان َ ��� ُ
ان ���ن ��� ہ �� ݨ�ان �� ت
ست ن�دا ہ�ہَ� ِج ���ہ�ے ّ س ی� ج ن
ج ��� ش �
ڑ
�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍﹽ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
ہ َ� �
ب �� ی�رے �م او ��� �یب ن�دے ِ �� نن )(٤٣۔
ڑ
ے�
ران ت ے �� َ ،ٻس او � ی� ن�ان ���ن َا پح�ا پ �� ی�ت پ ���� و چح ِ ��� نن َا �ی���
َاس�ان ُا �� ُ
ن ﹷﺧﹷﺬْﻧﹷﺎﻩﹹﻢْ �ﹷﻐْﺘﹷﺔﹱ ﻓﹷإﹻﺫﹷﺍ ﻩﹹﻢْ ﻣﹽ ْﺒﻠ ﹻ ﹹﺴ ﹷ
ﻮﻥ ﹹ
ت ڑ ِ
�
� )(٤٤۔ ��
ے َرہ � � ٔ م�� �ی��س ِ ت ��ئ ت
�
ج
� ج ��� �� ی����� ُ � �
َ)آے ر���ل( آِ ف ��آن ��آ �ف�آن ���ن ٓآ��ھ � ،ی��آ تُ ���آن ِآ ی��ہ ِوئ ��� � � ٔ
َ� ی��
ے تُ�� ہ�اݙݙݙ ے ݙݙݙ � � ݨن وا� ی��ان شَ �
س ٔ� ینن تُ���ان �� نُ��ن ��س �
َا� تُ�� ہ�اݙݙݙ ے ُس�ن ݨݨن ت ﹹﻗ ْﻞ أﹷ ﹷﺭأﹷﻳْﺘ ْﹹﻢ إ ﹻ ْﻥ أﹷ ﹷﺧ ﹷﺬ ﺍﷲﹹ ﹷﺳ ْﻤ ﹷﻌﻜﹹ ْﻢ
� � �
ے ُ���ہ� �� ڑ ٻد �ی��ے ت���ن َا� �� نُ��ن ِ �
��ا ِ �ت� ی�ا �ِ��ہ�ا ادے ِد��ن ت ٻ ڑ ے تُ �� ہ� � � � ���نّ
� َا ت ﹷ
ﹷأﹷ�ْﺼﹷﺎﺭﹷﻛﹹﻢْ ﻭﹷﺧﹷﺘﹷﻢﹷ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ ﻗﹹﻠﹹﻮﺑﹻﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ إﹻﻟﹷـ ٰ ٌﻩ
ڑ
.46
�
ے ِب���ہ�ا تُ�� ہ�ا���ں ِا ی��ہ شَ �
س ٔ� یںں َو���ا ڑ ݙد ی ��ئ ڑ ݙد ی���ھ ت���ں َ���ہ ئ َم� یںں َا پ �ب ݨ� یںں �� ب��د � ہ � ﹷ�ْ�ﹹ ﺍﷲﹻ ﻳﹷأْﺗﹻﻴﻜﹹﻢْ ﺑﹻﻩﹻ ﺍﻧْﻈﹹﺮْ ﻛﹷﻴْﻒﹷ �ﹹ�ﹷﹽ ﹻ ﹹﻑ
ڑ
� � �َ� ج�
ٓآ ی��� ت���ن ِ �ک ینن ِ �ک ینن ���ج � ی ت ن�دآن َول ِوی آِ ی��ہ ��ک ُ�� ٘ن�ہ �� ی�ر ِ �� ن� ِد جن
پ � � ﹹﻮﻥ
ﻵﻳﹷﺎﺕﹻ ﺛﹹﻢﹽ ﻩ ْﹹﻢ ﹷ� ْﺼ ﹻﺪﻓ ﹷ
ﹷ
)(٤٦۔
�
�آد ی���ن ٓآ ی��� ت���ن �� نُ��ن ِآ ن���آر ��� �یت ن� ِد جن ت���ن ُآ ن ���آن ُآ ت �
ے َ پ�� جِ��� ہ ڑ�ے ���ک َآس ڑ ݙ ﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﹷﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂﻳﹷﺎﺗﹻﻨﹷﺎ ﻳﹷﻤﹷﺴﹽ ﹹﻩ ﹹﻢ
ﹹ
.49
آب ٓآ��ی �� ،ی��ن ب ��� آو ذ��� ��ذ�م�� �یذی ��� �یب ذ� ِد جن )(٤٩۔
ع ذ�د ب ﻮﻥﺍﺏ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷ�ﻔ ﹹْﺴ ﹹﻘ ﹷ
ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﺬ ﹹ
�
) ِآ ی��ہ ِوی( ٓآ��ھ ݙݙدے ،ج��� َ �م ینن تُ�� ہ�آ���ن ن��ہ ت���ن آِ ی��ہ ٓآ � ی�ت ن�دآن ،ج��� � ی�� ݙݙدے �����ھ
�آن ���ن جِ���ہ�ے ِآ ی �نن ڑ ݙݙر ِو چج�آ جن( ���ل ُآ ���آن ���� ُ �
ے ڑ ݙݙرآ ِآ ی �نن ) �� ت َٓآ ت
ن ن
ڑ ﹷ
��ن �ب�� کب� � ﹹﻮﻥ أﹷﻥ ﻳﹹ ْﺤ ﹷ ﹹ
� ۤﻭﺍْ ﻳﻦ ﹷﻳ ﹷﺨﺎﻓ ﹷ
ﹷأﹷﻧﺬﹻﺭْ ﺑﹻﻩﹻ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ِو � � ِ� جن َ ،ڄج�دݙڄان ب ��� ُاون
ب دے س�ا � ݨ ی ن شس � � � � ت
ب ہ
َر �� ن� ِد جن ،ب ��� او َا پ � ݨ� ینن َر ّب
ﹻﻢْ ﻟﹷﻴْﺲﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦ ﺩﹹﻭﻧﹻﻩﹻ ﻭﹷ�ﹻيٌ ﹷﻭﻻﹷ
ﹽ ﹷ�ٰ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩ .51
�ئ ! �� ی��ن ن��ہ اِ ی �نن �� فُ��ن ِ���ا ِ �ت� ی�ا ��� �ئٔئ ف��ہ ُا ف ���ان دا ی���ر ہ�����ئ ،ت
�
ے ف��ہ ِ�� ف�ار ش �
ﹷ
ﻠﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻳﹷﺘﹽ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
ﹻﻴﻊٌ ﻟﹽﹷﻌ
� �
��ڳا ���ن پ��� ہہ ی�ر��اری خ �
اخ ت� ی�ار ��� ِ � خ�ن ّنن )(٥١۔
خ
ب ُ ہ � � �
ے ٓ)آ �
ب � نُ��ن( پ��ے ن��ہ َ�� ٹ�آ ُآ ن ��آن �����آن ���ن ِب��� ہ ٹ�ے َآ پ � ݨ� ینن َر ّب
ب پ َآ ت ﹷﻻ ﺗﹷ�ْﹹﺩﹻ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹷﺪْﻋﹹﻮﻥﹷ ﺭﹷﺑﹽﹷ ﹹﻩ ْﻢ
ے س� ُ
ام ���ن ِوئ ُدع�ا ٔ �ئ ینن َ � � �� � �
� ض� ِ
گد نن ُاو ض��دئ َرض�ضا دے � ضُ �ن �� ی��ے ِوئ ،ت ش ﻭﻥ ﹷﻭ ْﺟ ﹷﻩ ﹹﻩ ﹷﻣﺎ
ﹻﺎﻟْﻐﹷﺪﹷﻭٰةﹻ ﻭﹷﺍﻟْﻌﹷ�ﹻيﹽ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹹﺪ ﹷ
ﹻ .52
� ہ ن َس� ہ � ﹷﻠﹷﻴْﻚﹷ ﻣﹻﻦْ ﺣﹻﺴﹷﺎﺑﹻﻩﹻﻢ ﻣﹽﻦ ﹷ� ْي ٍء ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹻﻣ ْﻦ
�اب ِو چ���ن ذ��ہ تُ ���ن �� ی ن ث � � ٔ �ب ِ �� نن ُا ذ ��ان دے � ب
��اب �ث� ب ��ا� ب
� دا ِذد�
� ﹻ
)(٥٢۔
�ض �����ان ِدئ َا زرم�� ٔ �� شس ِ ٻ�ب ز��ان �����ان ز���ل ی �کب ت�ئ �
ے ِا ی �نن ���ح َاس�ان ب � ز
�
َا ت
�
ﹻ
ﻨﹽﹷﺎ �ﹷﻌْﻀﹷﻩﹹﻢْ ﺑﹻﺒﹷﻌْﺾٍ ﻟﹽ ﹷﻴ ﹹﻘ ۤ
ﻮﻟﻮﺍْ ﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﻓﹷﺕ
ﹷ ﹷﻛ
ب( � �� � ���
� غ ِ ��س س ِ ڳ� جن ،ب��� � ی��آ َآس�آن ِو چ���ن ِآ � ��� ہ
� )��غ�ب�ی ب َر ��ی ت���ن ب��� آو ٓآ��ھ �
ﹻ
ـٰﺆﹹﻻۤءﹻ ﻣﹷﻦﹽﹷ ﺍﷲﹹ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢ ﻣﹽﻦ ﺑﹷ ْيﻨ ﹻ ﹷﻨﺂﻩﹷ
� َ � کب
.53
ان ���ن ی ݨ � ب َ ����� ݙݙݙ��� َا� ش �
س�� ���ن وا��� ُ ��ل ت
ے ��م � � � ��ت بِ �� ض��ان ت
�
ے َا� ض ض �
ﻳﻦ ﹷ
ﹷﻟﹷﻴْﺲﹷ ﺍﷲﹹ ﺑﹻأﹷﻋْﻠﹷﻢﹷ ﺑﹻﺎﻟﺸﹽ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
� � چ�
َ � ٘ن�� ڄی ���ح ن � ی�نن ح�ڄا ݨ��دا �� ڑ�ا )(٥٣۔
� تّ�ی
او ت���ں � اح ت� ی�ار ت���ں َا� �����ھ � ہ
ے ��ں دا پُ ���را خ � ُح� � � ہ�ں ﺍ ْﻟﻔﹷﺎﺻﹻ ﻠﹻ� ﹷﻥ
وے � ،ی ں ِوی � م ݨ
ف���� � � ہ� �
��ن وا��
� ݨ
� ان ��� �یب ف�دے َا ت
ے ُاو ُ �� س�ار ی���ن � فُ��ن َودھ � � � � ��ڳا��ھ ���ن � ب� ی� ن
�ہ
ے )(٥٧۔
�ں ���ں ِ �ک یںں ِ �ک یںں ���ڳ�ن دا �� ہ چ َ �ج��اوے ،د ی ���ھ ! ج ��� َآس�آں ٓآ����� ُ ج
ز���ل � ڑّ�� ݨن � ﹷﻌْﻀﹷﻜﹹﻢْ ﺑﹷأْﺱﹷ �ﹷﻌْﺾٍ ﺍﻧْﻈﹹﺮْ ﻛﹷﻴْﻒﹷ �ﹹ�ﹷﹽ ﹻ ﹹﻑ
ی ت ڑڳ ڑ ݨ َ زز
�� ٘� � ﹷ
ان ��� �یب ن�دون ب��� او َ � ب �ھ َو ن ِ ڄ�� جن )(٦٥۔ � ﻵﻳﹷﺎﺕﹻ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽ ﹹﻩ ْﻢ ﹷ� ْﻔ ﹷﻘ ﹹﻩ ﹷ
ے � ب� ی� ج���ج ���ل ت ﻮﻥ
�
ےٓ ،آ��ھ ت �ہ � ت� ی� ت�
� ک ہ ہ
� �ن �
� ( ن ن ٓ
�آ ت � ،ح�آ�����ہ ِآ ��ہ ) ��
ی ٔ
�ن ���ر ٓآ � �� �ت� ت��ݙئ ت �ق�م ِآ ی ��� ُ
تی ڑ ݙ
ت ِ ت ن ڑ � �
� �
ﹷ
ﻗﹷﻮْﻣﹹﻚﹷ ﻭﹷﻩﹹﻮﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽﹹ ﻗﹹﻞ ﻟﹽ ْﺴ ﹹﺖﹷﹷﺬﹽ ﹷﺏ ﺑﹻﻩ ﹻ
� ��� �ئٔئ کت � �
دارو�ہ غ � ی�نن ���ت�ر ِ یک�ت ت�ا
غ ے ِا غ ��ان ��ڳا � ی�نن � � � ��ت ݙڳدے ،ج��� َم� ینن تُ�� ہ�ا ݙڳدے ُا ت .66
ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﺑ ﹻ ﹷﻮﻛ ٍ
ﹻﻴﻞ
ڳ�� ی�ا )(٦٦۔
� �
ن ���ن ٹ �� ی�ک ٹ �� ی�ک ے �من ج ُ
� زز ی �ن ���ن ت ے ،ج َ �ج ی�ن َا���ا�� ُ
ز ے او َ)ا�( ُاو ُ ہ �
�� � ہ �
َا ت
٘� ے جِ���ہ�ے د �یݙت�ہ َا �� �� ���
ﺕ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹷﺽ ﹷ
ﻩﹹﻮﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى ﺧﹷﻠﹷﻖﹷ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ
�ت ! ( ٓآ َو ن ڄ �ڄ ت���ن آو ُ ہ �
��ن ت
� ج ��� َ)اے ت�� ی�ا�ڑ ٘ن � �
�
�َ ،ا ت کت
� َت� ی�دا � � � ��ت
ڑ
ﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽ ﹷﻭ ﹷﻳ ْﻮ ﹷﻡ ﹷ� ﹹﻘﻮ ﹹﻝ ﹹﻛﻦ ﻓ ﹷﹷﻴﻜﹹﻮ ﹹﻥ ﻗ ْﹷﻮ ﹹﻟ ﹹﻩ
ﹻ
ے ُآو ن��دی ب���د شس�آ ہ ��ی )آ ت �� ت�دآر(
� � ٓآو ی ���یُ ،آو ن��دآ ٓآ ��� ی�آ َ ب���� ت�� � ہ
ےَ ،آ ت و � ���
� ﺍﻟﺼﹽﻮﺭﹻ
ْ .73ﺤﹷﻖﹽﹹ ﻭﹷﻟﹷﻩﹹ ﺍﻟْﻤﹹﻠْﻚﹹ ﻳﹷﻮْﻡﹷ ﻳﹹﻨﻔﹷﺦﹹ �ﹻ ﹹ
�
ے ݙٹݙ �ٹ�� ی�ان ��ر پ ُ ���� ی��ا و ی ���ی ،او َا ݨن ݙٹݙ �ٹ�� ی�ان ت
� ����ی ،جِ���ہ�ے �یݙٹݙت ٘ن�ہ ج ��� ُ � ہ�
ِ ِ ٹ ﹷ
ﹷﺎﻟﹻﻢﹹ ﺍﻟْﻐﹷﻴْﺐﹻ ﻭﹷﺍﻟﺸﹽ ﹷﻩﺎ ﹷﺩة ﹻ ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ ﺍ ْﻟ ﹷﺤﻜﹻﻴ ﹹﻢ
س �
ے ُاو ُ ہ �
�� دا ن��� ،پُ ���رئ ���ح ح�ڄا ݨ �ن ݨن ُ � ٘���ڄا ݨ �ن ݨن وا�� �
ن ���ن ح�ڄا ݨ��دا ���ےَ ،ا ت
ڑ
س �ن ُ
ش �ٔ ی
َ
ﺍ ْﻟ ﹷﺨﺒﹻ��ﹹ
�ہ
ے )(٧٣۔
ے ج� آں ِآ ب���آ ہ �� ی�م َآ پ �ب�ںں � �ب ی� ُ� ���ں ٓآ ����آ ،ب ��� ���آ تُ ���ں �بب� ُ
آں ���ں ٓآ �پب ݨ�آں �
�ت ی ی ݨی ِ ٔ َآ ت َ ڄ ݙݙڄ ﹷإﹻﺫْ ﻗﹷﺎﻝﹷ إﹻﺑْﺮﹷﺍﻩﹻﻴﻢﹹ ﻟﹻـأﹷﺑﹻﻴﻩﹻ ﺁﺯﹷﺭ ﹷ ﹷ
أﹷﺗﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹹﺬ
ُ�
�م ���ن ���ی ُ���ا ہ ��ی ِو چچ ݙݙد ی ����دا
ے ب��دݙݙی ت �ق ُ
�� ب��د ب �ب ݨ ی�ب ن�د ی �نن� َ ،م ینن ت���ن ت �ب ی���ن ت
� تی � .74أﹷ ْﺻ ﹷﻨﺎﻣ ﹱﺎ ﺁﻟ ﹷﹻﻩ ﹱﺔ إ�ﹻ � ۤي أﹷ ﹷﺭ ﹷ
ﺍﻙ ﹷﻭﻗ ْﹷﻮ ﹷﻣﻚﹷ �ﹻ�
َو ّداں )(٧٤۔ ﹷﻼﹷﻝٍ ﻣﹽﺒﹻ� ٍﻥ
ﹹ
ہ��
ے زر �م ین نن ِدی ب���د شس�ا ہ ��ی )دا
ے اِ �ی�� ی �نن ِای َاس�ان ِا ب���ا � ی ُم ���ن َا���ا ز���ن ت
� �
َا ت ﹷﻭ ﹷﻛﺬٰ ﻟﹻﻚﹷ ﻧ ﹹﺮ ﹻ ۤي إﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ ﹷﻣ ﹷﻠﻜﹹ ﹷ
ﻮﺕ
� � اِ �ت ظ��ام( د ی ��� ی�ت�دے ہ�ہ��
��ن ِ ت ��ی
ے ،ت���ن ج ��� او ی �� ت� ی� جن َر �� ݨن وا� ی��ان ِو چ � ݙݙ ن �ت ﺽ ﹷﻭﻟ ﹷﹻﻴﻜﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺕ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ ﹷ
ﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ .75
��
� )(٧٥۔َو � ٘ن ڄ � ﺍﻟ ﹹْﻤﻮﻗﹻﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ے �
ت ِ ���دا ،ت���ں ُاوں ِہ� ہک ت���رہ ٹ ٻد ٹ ���ا ت � رات ُا ُو ���ں و ��� ی� َ �� ٻس ِج���ہ�ے و � ��� ﻞ ﹷﺭأﹷى ﹷﻛ ْﻮ ﹷﻛﺒ ﹱﺎ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷ
ﹷﺎ ﺟﹷﻦﹽﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻ ﺍﻟْﻠﹽ ْﻴ ﹹ
ﹷﻤﹽ
ِ ٹ َ ت ٹ
� ���
ےَ ،ول َ ڄج�ݙݙڄآں آو َ�� ہ�ہ ڳ�� ی�آ ت���ں ٓآ � ی ُ��س ج��� َم� یںں َ �� ہ� ݨں ب �ہ ٓآ � ی ُ س ب��� آِ ی��ہ � ی��ݙݙڄ آ َر ّب ﹷﻤﹽﹷﺂ أﹷﻓﹷﻞﹷ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﻻۤ أﹹﺣﹻﺐﹽ
ﹹ ـٰﺬﹷﺍ ﺭﹷ�� � ﻓﹷﻠ .76
�
ُ�� �ّ ٻد ݨن وا� ی��ان ن���ل � ن� ی�ار ن � ی�نن ��� س ٻ�ڳدا )(٧٦۔ ﺍﻵﻓﹻﻠﹻ� ﹷﻥ
� � ے چ ��� ُ ہ� �
در ���ن ُ)آ ب ���دآ( ٹݙد ٹ ���آ ت���ن ٓآ � ی ُ��س ب ��� آِ ی ���ہ � آِ ئ َول ُآون ��کدے �� ٔ َ ن
چ َ� ﹷﻠﹷﻤﹽﺂ ﹷﺭأﹷى ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ﹷﻤ ﹷﺮ ﺑﹷﺎﺯﹻﻏ ﹱﺎ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ ﹷﺭ���
ﹷ
ِ
.77
�رور ُ���اہ �����ان ِدی ت �ق�م ِو چچ شش�ا ِ �مل � ،ت���ن َ �م ینن ِوی ض � ہ�ہد �اتیت ��ہ ِ ی �کت ت�ی ر � ��� ﹻ
ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟْﻘﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻟﻀﹽﹷﺎﻟﹽ� ﹷﻥﹷأﻛﹹﻮﻧﹷﻦﹽ ﹷ
َ ت ض
٘� �
ِ ت ��ی َو ن �ڄ� ݨ� ینن )(٧٧۔
� ہ � ِ�
بے � ،ی�� ٹ ٻدآ َر ّب َول ب �� ُھ ���ں چ َ ���کدآ �
�� ی��� ٹ ٻد ٹ � ُ�س ،ت���ں ٓآ � ی ُ��س َ �� ٻس ِآ ی ���ہ � آِی � ہ
ِ ﹷ
� ﹷﻤﺎﹽﹷ ﺭﹷأﹷى ﺍﻟﺸﹽ ْﻤ ﹷﺲ ﺑﹷﺎﺯﹻﻏﹷ ﹱﺔ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ
ﻠ
ےَ ،ول َ ڄج�ݙݙڄ آن آو ِوی َ�� ہ�ہ ڄ�� ی�آ ،ت���ن ٓآ � ی ُ��س �� ی��ن ج��� آِ ی��ہ س�آر ی���ن �� نُ��ن َوݙݙڄآ � ہ
ﺬﹷﺁ أﹷﻛْ�ﹷ�ﹹ ﻓﹷﻠﹷﻤﹽﺂ أﹷ ﹷﻓﻠ ْﹷﺖ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ٰ� ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻإ�ﹻ��
ﹷ .78ﹷ� �� ﻩﹷـٰ
�ان ���ناے ���دݙݙی ق �ق�م )دے ِب ����اوو( �منن س�ار���ن �� ُ��ن ���رزار ہ�ہ�ن بِ ��� ُ
ز ی ز ی ُ َی ی
� ﹹﻛ ﹷ
ﻮﻥ ﺮﹻيۤءٌ ﻣﹽﹻﻤﹽﺎ ﹹ� ْ ﹻ
ﹷ
تُ���ان َ)ا� دا( ش��ر یب�ک ب �ب ݨ ی�ب ن�دو )(٧٨۔
ب �ب ݨ ی�ب ن�دے وے ،ڄج�دݙڄان ب��� تُ���ان ت���ن ِا ی �نن ��ڄا��ھ �� نُ��ن ِوی ِن ���ہ �ے ݙڄدردے، ﺎﻑ ﹷﻣﺂ أﹷ ْ ﹷ
� ْﻛﺘ ْﹹﻢ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗ ﹷﺨﺎﻓ ﹷ
ﹹﻮﻥ ﻒ أﹷ ﹷﺧ ﹹ
ﹷﻭ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
�
�ان ���ن َا� دا ش ��ر یب�ک �بب ݨ�ا ِ ��� ن�دو َ ،ڄج�دݙڄان ب ��� َا� ا ن ���ان دے � ت��� ت�
ب ��� ا �� ُ
ن ﻧﹽﹷﻜﹹﻢْ أﹷ�ْﹷﻛْﺘﹹﻢ ﺑﹻﺎﷲﹻ ﻣﹷﺎ ﻟﹷﻢْ ﻳﹹﻨﹷﺰﹽﹻ ْﻝ ﺑﹻﻩﹻ
� �
.81
تُ�� ہ�ا ݙݙدے �����ھ ��� �ئٔئ َد � ی�ل ) َس� ز�د( ز � ی�نن ز�� ز ِ�رل ِ ی �کب ت�ئ ،ب َ ����� َاس�ان ُݙݙدون ��ز� ی�� ت�ان ﹷىﹽﹹ ﺍﻟْ�ﹷﹻ�ﻘﹷ�ْﻥﹻ أﹷﺣﹷﻖﹽ
ﹹ ﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﺳﹹﻠْﻄﹷﺎﻧ ﺎﹱ ﻓﹷأ
ج �
)د���( �� ی��� تُ �� ہ� ُا ���ن زان دا زر ی���دہ � ت��دار � ہ
ے ڑݙ
�
ے ِد��ی ا � ی�ت� ج
ِو چ ���ن �ِ��ہ�ا َا� ج�ن ت ﺑﹻﺎﻷﹷ ْﻣ ﹻﻦ إﹻﻥ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
ڑ
��� �ئٔئ �پت ت�ہ � ہ
ے ت���ں )(٨١۔
ُ
�اؤان ���نے ِب ���
� �
ے ا ن ���ان ِدی اؤ��د ،ت �
ے ا ن ���ان دے ِ� �ب ی� ٔ� ،دݙݙا ݙݙدے ت
َا ت ﻣﹻﻦْ ﺁﺑﹷﺎÒﹻﻩﹻﻢْ ﻭﹷﺫﹹﺭﹽﹻﻳﹽﹷﺎﺗ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭإ ﹻ ْﺧ ﹷﻮﺍﻧ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ
ے آ �� ُ
� ن� پ ُ �� ݨن ِ ���دآ ،ت کت ت � ُ
�آن ���ن ِس� ّد�
� ِویَ ،آس�آن آ ن ��آن ���ن ٓآ پ � ݨ� ینن � � � ��ت �ﺍ ٍﻁ ﹷﻭﺍ ْﺟﺕﹷﺏ ﹷ ْي ﹷﻨﺎﻩ ْﹹﻢ ﹷﻭ ﹷﻩ ﹷﺪﻳْ ﹷﻨﺎﻩ ْﹹﻢ إ�ﹻ ٰﹷ� ﹻ ﹷ .87
ت ِ ی �کت ت�ی )(٨٧۔ ات � پچ� �ّ َ��� ﹹﹽ ْﺴ ﹷﺘﻘ ٍﹻﻴﻢ
ے َ � ݨݨ ِدی ہ�ہد �ی ت
� راہ ت
�ب ) ب���د شس�ا ہ ��ی( ݙݙد �یتی � او ���ک ِ ہ �� جنِ ،ب ��� ُ
ِ
�ان ���ن َاس�ان ��� ب ی ج� �
اب ِ ݙݙد �تی � � ت ت ن اِ � ��� ہ ﺎﺏﻳﻦ ﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ ﹷ
ﹹﻭْﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ب
ب ݙ ٻد �یتی�� ،ٻس �� ی��� ِا ی��ہ ا ن ���ان )��ٻا � ی�نن( �� نُ��ن ا ن���ار ��� �یب ن� ِد جن ت���ن �
ے �ب ب��
،ت � ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ ﹷﻩـ ٰ ﹹﺆ ۤﻻ ﹻء
ﺍﻟْﺤﹹﻜْﻢﹷ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽﹹﺒﹹﻮﹽ ﹷة ﹷﻓإﹻﻥ ﻳﹷﻜْ ﹹ ْ
ن ّ ت ِ
ﹷ
ہ�
.89
ے ِہ� ہک ِا ج ��ی تق��م ���ت�ر ��� �یت ن�دے َہ� ہن�نِ ،ج���ہ�ی ا ن ���ان �
َاس�ان ا ن ���ان ُا ت
ﹷ
ﹷﺪْ ﻭﹷ�ﹽﹷﻠْﻨﹷﺎ ﺑﹻﻩﹷﺎ ﻗﹷﻮْﻣﺎﹱ ﻟﹽ ْﻴ ﹹﺴﻮﺍْ ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ
ﻘ
ڑ
� � ﻳﻦ
)��ڳا � ی�نن( �� نُ��ن ک�دݙڳا ٔ �ئ ینن ِوئ ِا ن���ار ن � ی�نن ��� �ین ن�دے )(٨٩۔ ﺑﹻ� ﹷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
� او ���ک ِ ہ �� جن ِج ��� ُ
�ان ���ن َا� ہ�ہد �اتیت د �یتی �� َ ،ٻس تُ ���ن ا ن ���ان وا�
ے ت ِݙ ٻ ن اِ � ��� ہ
ﻳﻦ ﹷﻩ ﹷﺪى ﺍﷲﹹ ﻓﹷﺒ ﹻ ﹹﻩ ﹷﺪﺍﻩﹹ ﹹﻢ ﹷ
ﹹﻭْﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ت( دآ ��� �ئٔئ ت ن �� � من � � � چج
ِس� ّد� رآہ ُآ ت
ے َ �لٓ ،آ �ھ ݙݙدے ج �� َ � ی ن تُ ��آن � نُ �ن آِ ی �ن )ہ�ہدآ �ی ت
کت � � � ﻗْﺘﹷﺪﹻﻩْ ﻗﹹﻞ ﻻﹽﹷ أﹷ ْﺳأ ﹷ ﹹ�ﻜﹹ ْﻢ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ أﹷ ْﺟﺮ ﹱﺍ إ ﹻ ْﻥ ﻩ ﹷﹹﻮ
� � صض� ض ��ی�� َا ج ��� ُ)ا ج ���ت( ِ ض �� ی�نن ِ ����دا ،اِ ��ہ ���ن س�ار���ن ج �� ہ�ا���ن � � ��
.90
ت
ت ت � ض ی ت ی ض ت ﹷ
�� � � ُ ﹻﻻﹽ ﺫ ْ ﹷ
ﹻ� ٰى ﻟﹻﻠ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
ے ن � ی�نن )(٩٠۔ ��ا ِ �ن� ی�ا ج � ھ ��ا ٔ
دے ِ �
ئ َش� �
ے ت���ن ��� �ٔئ ش � � ٔ
� �
ے َ ب �� ش�ر ُآ ت � ہ�
�� ن��دے �� ،ی��ن ب��� آِ ن ���آن ٓآ��ھ ݙݙد ت
ے ب��� َآ� ن
ِ
پ� � � ﹷ
ﹷﻣﹷﺎ ﻗﹷﺪﹷﺭﹹﻭﺍْ ﺍﷲﹷ ﺣﹷﻖﹽ ﹷﻗ ْﺪﺭﹻﻩ ﹻإﹻﺫْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻣﺂ
اب �� ٔ� ینن ز���زز ِ ل ِ ی �کب ت�ئ ِکب�
ِوئ ز���زز ِ ل ز � ی�نن ی � ت ئ )َ ،اے �� ؐ�د( تُ ���ن ُ پ ��ھ ب ��� او � ت�� ب
کت � ہ ﹷﻧﺰﹷﻝﹷ ﺍﷲﹹ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ �ﹷ�ﹷٍ ﻣﹽﻦ ﹷ� ْي ٍء ﹹﻗ ْﻞ ﹷﻣ ْﻦ
ﹻ
�
ے جِ��� ہ ڑ�ئ س�آر ْ ی���ن ِآ ن���آ ن���ن � � � ��ت
� ِہ� ہک َ �� ٔ�ئ ،جِ���ہ�ئ ���� ٰ�ئ ِ �� جن ت
�
ے ٓآ ی��� ہ�ہ� ،ت
ڑ ﹷ
� ہ ﹷﻧﺰﹷﻝﹷ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬى ﹷﺟﺂ ﹷء ﺑﹻﻩﹻ ﹹﻣ ﹷ
ﻮ� ٰ�
� ے َر ��� ی�ا ہ �
�� ٔ
ے، ت َ �� ٔ�ئ ،ج �� ی ْ���ن تُ ���ان َور ت��ہ َور ت��ہ َا ن ج �ج ��� ت
� � ات ���� ت
ے ہ�ہد �ی ت ��� ج �
ﺱ ﹷﺗ ْﺠ ﹷﻌﻠﹹﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ﹷ
ﻮﺭﺍﹱ ﻭﹷﻩﹹﺪﹱى ﻟﹽﹻﻠﻨﹽﺎ ﹻ
ُ�
.91
� ت���ن ظ��ا��ہر ��� �یت ز�دے وے َ ،پ��� ُاو ز��دا زر ی���دہ تُ���ان ُاون ِو پ���ن ج ��ھ َور ت
ﹹﻮﻥ ﹷﻛﺜﹻ�� ﹱﺍ
ﹻﻴﺲ ﺗﹹ ْﺒ ﹹﺪﻭﻧ ﹷ ﹷﻩﺎ ﹷﻭﺗﹹ ْﺨﻔ ﹷ
�ﺍﻃ ﹷ
ﹷﹷ
ُ
ِع� �� � س� �
���ہ ُ���ا �ئٔئ َر���دے وےَ ،ا ت
� ج �ج ی� ن�دا � م ن��ہ ے تُ �� ہ�ا���ن او ج ��ھ ِ � �ا ی��� � � � ٔ
ﻋﹹﻠﹽﹻﻤْﺘﹹﻢْ ﻣﹽﺎ ﻟ ْﹷﻢ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ۤﻮﺍْ أﹷﻧﺘ ْﹹﻢ ﹷﻭﻻﹷﺁﺑﹷﺎ ﹹﺅ ﹹﻛ ْﻢ
ﹷ
ُ
ے ���ن ہ�ہ�ٓ ،آ��ھ ݙݙݙ ے ج��� َآ� ) ز���زز ِ ل ت �
تُ�� ہ�آ���ن ہ�ہ� ،ت
ے ز��ہ تُ �� ہ�آݙݙݙ ے ِ� � ی� ٔ� ݙݙݙآݙݙݙ ﻮﻥ
ﹹﻞﹻ ﺍﷲﹹ ﺛﹹﻢﹽ ﺫ ْﹷﺭﻩ ْﹹﻢ �ﹻ� ﹷﺧ ْﻮﺿﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﻳﹷﻠ ﹷْﻌﺒﹹ ﹷ
ﹷ
� ِ ی �کب�ئ َ ہ ���ئ( اِ �یب�دے ب ���د تُ ���ن ا �� ُ
�ان ���ن ُا ن ���ان ِد ی���ن � �ب ی��ہ �دہ ب ��ثان دئ ن ن ت ٔ
ہ
��� ی�ݙݙڳ ِو چچ �� ڳ� ی�ا َر �� ݨݨ ݙݙڳ ے )(٩١۔
�
��د ی �� ت� ے � � � � �� ڄ ���
� ،ت � اب ِوی ب �� ی���ں َاس�اں ب���� ت��اں وا�� �بب ݨ�ا ت
�
وو ی �ںں اِ ی��ہ � ت�� ب
ُا ِ ﹻ
ـٰﺬﹷﺍ ﻛﹻﺘﹷﺎﺏٌ أﹷﻧﺰﹷﻟْﻨﹷﺎﻩﹹ ﻣﹹﺒﹷﺎﺭﹷﻙٌ ﻣﹽﹹﺼﹷﺪﹽ ﹹﻕﹷﻩ
� ٓآ �ئٔئ َ ہ �� ٔ�ئ� ِ ،ت� ی�آ ِآ ی��ہ ج��� تُ ���ن �َّم��
.92
ے ُآو��دئ جِ���ہ�ئ ِآ ی �نن �� نُ��ن � �� ����
� � ت ْ� ٰى
ﹽﹷﺬﹻى ﺑﹷ�ْﻥﹷ ﻳﹷﺪﹷﻳْﻩﹻ ﻭﹷﻟﹻﺕﹹﻨﺬﹻﺭﹷ أﹹﻡﹽﹷ ﺍﻟ ﹹ ﹷ
�
ڑ �� �ی ن�دئ ہ ن
�آرآن ِدی َ ٻ �� ُ�ہ �ن پ��� �بب ز�دی ��� �یب ز� ِد نن )(٩٢۔ � � ﹹﻮﻥ
ﻳﹹ ﹷﺤﺎﻓﹻﻈ ﹷ
ے آو َآ پب� ݨب ی�آن ز � ز
ٓآ ز�� ِد ننَ ،آ ت
ان �ُ
ے �� ڑ�ڑے بُ �� ہ� ت� ج �ن ہ �
����یِ ،ب���ہ�ا َا� ُا ت ��
خص �� خُ��ن ظ��ا� ُ�م ��ے ُاون ش � �
َا ت
ڑ ݨ
َ��
! �ت� ڑ�ڑے ج��� ےے ِوئ َو��ئ � تّ �ئ � ہ �
� ،ج��� � ی�� ڑ ݙݙے ُآ ت � ی��� ٓآ � ���
���� ٔ �ت ی�
ڑ � ﷲ ﹷﻛ ﹻﺬﺑ ﹱﺎ
ﹷﻣﹷﻦْ أﹷﻇْﻠﹷﻢﹹ ﻣﹻﻤﹽ ﹻﻦ ﺍ ْﻓ� ﹷ ﹷ� ٰى ﹷﻋ� ﹷ� ﺍ ﹻ
ﹷ
ے ِج���ہ�ا ِا ی��ہ ِوئ� ��وےَ ،ا ت � ِوئ َو��ئ ن��ہ ِ ی �کت ت�ئ ڳ �� ٔ�ئ ہ � � ئ َش�
ے ��� �ٔئ ش � � ُٔاو ن��دے ُا ت ﻮﺡ إﹻﻟ ْﹷﻴﻩﹻ ﹷ� ْي ٌء ﹷﻭ ﹷﻣﻦ
ڑ ﹷﻭْ ﻗﹷﺎﻝﹷ أﹹﻭْ�ﹻ�ﹷ إﹻ�ﹷ�ﹽ ﹷﻭﻟ ْﹷﻢ ﻳﹹ ﹷ
ﹷ
ُ� ٓآ � ���
�َ ،م� ینن ِوی ُ ہ���ن وآ ٘�����ن ز�� ز ِ�رل ��� کت
� ،ج��� ِج��� ہ ڑ�آ ج ��ھ َآ� ز�� ز ِ�رل � � � ��ت ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷﺳأﹹﻧﺰ ﹻ ﹹﻝ ﹻﻣ ْﺜ ﹷﻞ ﹷﻣﺂ أﹷﻧﹷﺰ ﹷﻝ ﺍﷲﹹ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ ﹷﺗ ﹷﺮ ۤى
ظ ی��
��ت ے��اس تُ ���ن د ی ���ھ س�ڳڄ دا ڄج�دݙڄان ج ��� ���م ���ن وا� ݙڄد � ی�ت ن�دانَ ،اے � ش ﺕﺕ ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻮ ﹻ
ﻮﻥ �ﹻ� ﻏ ﹷﹷﻤ ﹷﺮﺍ ﹻ ﹷ
ت ݨ َ ݙڄ ﹻﺫﹻ ﺍﻟﻈﹽﺎﻟ ﹹﹻﻤ ﹷ
�
.93
� � � س
ے �خ� ش � ��ت
س نن َ ،ا ت ے ہ��� ِ � �
�ات و خ� ی�رہ( ِو چخ َر �� ڳ ڑ� �یت خ�دے پ َ ت
س�
ِد ی���ن خ �� ت� ی�ان ) � ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﻤﻼۤ Òﹻ ﹷﻜ ﹹﺔ ﺑﹷﺎﺳ ﹹﹻﻄ ۤﻮﺍْ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ أﹷ ْ ﹻ
� ﹹﺟ ۤﻮﺍْ
��� ہ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴﻜﹹ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹷْﻴ ْﻮ ﹷﻡ ﺗﹹ ْﺠﺰﹷ ْﻭ ﹷﻥ ﹷﻋ ﹷﺬ ﹷ
�� ٔ �ئ ینن َآ � ی ِ� نن " َک�ڈڈ ھ ڈڈڄ �ی�� َا پ �ن ݨن ی�ان جج�ا ن���ن َا ڄج ے ��� �یت ن�د ی �نن ہ � �ٓآ � �ت ِݨ�ن�ن َ �� ت�ھ َآ ��ڳ�ن ت ﺍﺏ ﺍ ْﻟ ﹹﻩﻮ ﹻﻥ
� چ� � ﹻ
ﹻﻤﹷﺎ ﻛﹹﻨﺘﹹﻢْ �ﹷﻘﹹﻮﻟﹹﻮﻥﹷ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﷲﹻ ﻏﹷ�ْ�ﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽ
ذاب ڑ ݙد ت��� و ی ��ی �� ،ی��ن ب��� تُ���ان َا� دےتُ�� ہ�ا���ن ذد � ی�ل ��� �� ڑ�ر جن وا�� ع�د
ب ِ
�
� ت��� ت� ن��� � ت�� ��ڳا � ی�نن ��� �یت ن�دے ہ�ہ�وےَ ،ا ت
� � � ﹷﻭ ﹹﻛ ْﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷﻋ ْﻦ ﺁ ﹷﻳﺎﺗﹻﻩﹻ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘﻜْ�ﹻ�ﹹ ﹷ
ﻭﻥ
ے تُ ��ان ُاو ن��دے ا���ام ت
��ت
��
�آب ِو چج( َآ پ �ب ݨ� ینن و ݙݙدآ �ئٔئ ݙݙد ی � ی�ب ن�دے ہ�ہ�وے" )(٩٣۔ ٓ)آ ی��� ت���ن( دے ) ب�� ب
� �� �
ے ،ج �� ٔ� یںں ���ج
� وو ی �ںں � م �� ّ��آ ِ ت ��ئ ت
�
ے ٓآ ٔ �ت ی�� ٔ �
ے تُ ���آں َآس�آݙݙݙ ے �����ھ ُآ ِ
َآ ت
َ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹷﻘ ْﺪ ﹻﺟﺌْﺘ ﹹﹹﻤﻮﻧﹷﺎ �ﹹ ﹷﺍ ﹷﺩ ٰى ﹷﻛ ﹷﻤﺎ ﹷﺧ ﹷﻠ ْﻘ ﹷﻨﺎ ﹹﻛ ْﻢ
س� ب
باب( َاس�اں َاس�اں تُ �� ہ� ُا ���ں پَ �� ہ��ی واری �� ّ��ا � َ �ب ی�دا ِ ی �کب ت�ا ہ�ہ�َ ،ا ت
�
ے ب ��� )م��ل َا �
ِپ پ��� پ
ﻛْﺘﹹﻢْ ﻣﹽﹷﺎ ﺧﹷﻮﹽ ْﻟ ﹷﻨﺎ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﺭﺍ ﹷء
ﹷ ةٍ ﻭﹷﺗ ﹷﺮ
ﹷﻝﹷ ﻣ ﹷﺮﹽ ﹷ
ﹷ
آݙے �ہ �
� ُ �آں س آَ �
ت
ے آَ �
ٔ
ے، ��ی ���ڑ ٓآ �ت � تُ�� ہ�آ���ں ڑ ݙݙ ت��� ہ�ہ� ،آو تُ ���آں � ُ �ں
ت ڑݙ ڑ ٔ ِ
ﹹﻇ ﹹﻩﻮﺭﹻ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﻧ ﹷ ﹷﺮ ٰى ﹷﻣ ﹷﻌﻜﹹ ْﻢ ﹹﺷﻔ ﹷﹷﻌﺂ ﹷء ﹹﻛ ﹹﻢ
ے ݙݙد ی ����دے ،ج �� ف��ان دے � ان ���ن وی ُ �� ہ�ادے ���ل ف ��� س� ُ
� پَ � ف ِ ت ݙݙ � ف��ار ش � ی .94
� ﹷﻛﺂ ﹹء ﹷﻟ ﹷﻘﺪﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﺯﹷﻋﹷﻤْﺘﹹﻢْ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﻓ ﹻﻴﻜﹹ ْﻢ ﹹ ﹷ
� ت��� ت� تُ�� ہ�ا���ں زُر��م )ودݙݙا َد���ی( ہ�ہ� ،ج ��� او س�ارے تُ�� ہ�ا ݙݙدے ���ا � �م�
� ِو چج �
ٰ َ ﻞﹽﹷ ﻋﹷﻨﻜﹹﻢ ﻣﹽﺎ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ
ﹷ ﺑﹷيْﻨﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺿﹷﻄﹽ ﹷﻊ
ﹷ
ُ �
ﹷ
ہ
� تُ �� ہ�آݙٹ ٻ ے ن���ل ش ��ر ی �ئک ِ �� نن �� َ ،ٻس ُت �� ہ�آݙٹ ٻئ ٓآ پ ��س ِو چچ �� ٹ�ئ ِ ت ��ئ �� ٔٻ�ئ � ہ
ےَ ،آ ت
ے
ﹷﺗﺰْ ﹹﻋ ﹹﻤ ﹷ
ﻮﻥ
ب�� �
ے تُ�� ہ�ا���ن ززُ �م ہ�ہ� او تُ ���ان �� زُ��ن � ڄ ج ِ ڄ�ڳن جٔن )(٩٤۔ �ب �� ز��ان ُا ت
ان َس�ڳڳ ِد ی���ن َ ،پ��� او ت���ن س�ار ی���ن ُ � ��ن پ� ہ� ظ�
)د نت� ی�ا ِد ی���ن( ن ���ان ُاو ��ن ن � ی ن � پ � ݨ
ُ
ظ
ﹽﹷ ﺗﹹ ْﺪﺭﹻ ﹹﻛ ﹹﻩ ﺍﻷﹷ�ْ ﹷﺼﺎ ﹹﺭ ﹷﻭﻩ ﹷﹹﻮ ﻳﹹ ْﺪﺭﹻ ﹹﻙ
س� ُ
� ���ن ِوئ َ � �ان ���ن ڄ� س� ُ ��
ڄان س�ڳڄ دے ،او ب���ر یئ�ک � نُ��ن ب���ر یئ�ک ش � � ٔ ڄان ُ � ٘� � ݨ
ݨ ن �
ﹷ
.103
ی��
ﻴﻒ ﺍ ْﻟ ﹷﺨﺒﹻ��ﹹ
ﻷﹷ�ْﺼﹷﺎﺭﹷ ﻭﹷﻩﹹﻮﹷ ﺍﻟﻠﹽ ﹻﻄ ﹹ
ے )(١٠٣۔
س
�ب ح�ڄا ݨ �ن ݨن ُ � ٘���ڄا ݨ �ن ݨن وا�� � ہ چ �� ٘خ�� ڄی ���ح ݙݙڄ � � ݨن وا�� ت
�
ے خ�� ب
� ع� �� ہ�آد ُ
ے �����ھ ُ �� ہ�آدے ر �
ون وآ� ی��آن ��ڳآ � ی�نن )د �� ی���ن(
ب � نُ��ن � ت ل ِو چچ ٓآ ݨَ ّب ت ݙڳ تُ ݙڳ
ج
ے اِ ی��ہ ���ک َا� ِد ی���ن َو ݙݙد ی���ن تَ ����ان چ �ج ی� ن� ِد جن ،ج ��� �� ی��� ا ن ���ان �����ھ ن �� ش� �اینی
�
َا ت ﹷﻭأﹷﻗ ﹷْﺴ ﹹﻤﻮﺍْ ﺑﹻﺎﷲﹻ ﹷﺟ ْﻩ ﹷﺪ أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻟ�ﹻﻦ
س نن ،آ �� ُ � � ��
�آن ���ن ٓآ��ھ ض �آن ِ �� نن ٓآ ِ �
ے ض��رور ِآ ی �� ن
� ت���ن آو ُآو ض��دے ُآ تٓآ َو � ٘ض ڄ � ﹷءﺗْﻩﹹﻢْ ﺁﻳﹷﺔٌ ﻟﹽﹷﻴﹹﺆْﻣﹻﻥﹹﻥﹽﹷ ﺑﹻﻩﹷﺎ ﻗﹹﻞْ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺎ
َ�� ہ
.109
��
� ج ���ݙݙڄ ے ،ج ��� ن �� ش� ن �ات ی�ان ت���ن َا� �����ھ اِی ِ �� جن َ ،پ��� تُ �� ہ�ا���ن ِ �� ی�� ی �نن � ج ��ا ی��� َو � ٘ن ڄ � ﻵﻳﹷﺎﺕﹹ ﻋﹻﻨﺪﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻣﹷﺎ �ﹹﺸْﻌﹻﺮﹹﻛﹹﻢْ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹷﻩﺂ إﹻﺫﹷﺍ
� ��
س نن ) (١٠٩۔ �آن خ��ہ ِ �� نن ٓآ ِ � � ،ت���ن ِوی آو ِآ ی �� ن آو ) خخ�آص( خ�� شِ�آ �یخی ٓآ َو � ٘خ ڄ � ﹷﺟﺂ ﹷء ْﺕ ﻻﹷﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
ے َا ���ن ُ ے ) ِا �نن ��ڳا ����ن( َاس�ان ا ���ان دے د �لن ُ
� ی
ن ���ن ن ���ن ،ت �
ِ ی ن َا ت ی
�
ﹷ�ﹹﻘﹷﻠﹽ ﹹﺐ أﹷ ْﻓ� ﹻ ﹷﺪ ﹷﺗ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭأﹷ�ْ ﹷﺼ ﹷﺎﺭﻩ ْﹹﻢ ﹷﻛ ﹷﻤﺎ ﻟ ْﹷﻢ
ﹻ
� �
ے پ � ہ��ی وآری ِوی آ ی �� ج
�آن �آ جن( ُآ ت ب َ �� ٘٘ن��آ ݙݙد �یب ن�دے َ�ہ ہن�ن �� ی��ن ب��� آو ِآ ی �نن ) �� ت ٓ
أﹷﻭﹽﹷﻝﹷ ﻣﹷﺮﹽة ٍ ﹷﻭﻧ ﹷ ﹷﺬ ﹹﺭﻩ ْﹹﻢ �ﹻ�
ﹷ .110ﺆْﻣﹻﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﻩ ﹻ
کت� چ� � ئ �� پت�ن � ِ�� � ہ
� �� ڑ�ر ے َ �� نن َآ ت
ے ِآ ی��ہ ٓآ � ݨ ی ن َ ��ر � ش ئ ) ف��� �ف�م�� �فئ( ِو چچ ��ر م ݨ
��رݨ � � � � ت ف��ہ � نن ٓآ ٔ
ﻃ ﹹ ْﻐ ﹷﻴﺎﻧ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻩ ﹷ
ﻮﻥ
�
ے و �یت ن�دے � پ �ئ �ن نن )(١١٠۔
ݙݙد ت
ِ
ب ِا ی��ہ ��� �یب ف�دے َو ِّد جنُ ،اون �� فُ��ن ِوی )(١١٢۔ � �
ے ِب��� ہ ڑ�ا د�����ا �ف� �بی ب
َا ت ﹷ� ْﻔ�ﹷ�ﹹ ﹷ
ﻭﻥ
٘� � � �
ب وا� ی��ان( ��ڄا � ی�نن دو ��ڳڄ َو ف �ڄ� جن، ت���ن ب ��� ُا ف ��ان �����ان دے ِدل ) �ف� �بی ب
ﻳﻦ ﻻﹷﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
ﹷﻟﹻﺘﹷﺼْ�ﹷ�ۤ إﹻﻟﹷﻴْﻩﹻ أﹷﻓْ�ﹻﺪﹷةﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� � � � �
ے آو آ خ ���آن ��ڳآ � ی�نن خ���ل ے ی �� ت� ی� جن خ � ی�نن َر � ی�ت خ�دےَ ،آ ت
�ت ُآ ت � �
جِ��� ہ ڑ�ے ج �� ٓآ خ � ت
ﺎﻵ�ة ﹻ ﹷﻭﻟﹻ� ﹷ ْ� ﹷﺿ ْﻮ ﹹﻩ ﹷﻭﻟ ﹷﹻﻴ ْﻘ�ﹷ�ﹻﻓﹹﻮﺍْ ﹷﻣﺎ ﻩﹹﻢ
.113ﺑ ﹻ ﹻ ﹷ
� ے ا ���ان ) ب���ا �ب� ُ
ان( ���ن َ ���ا ِ � خ�ن جن ِب ���ہ� ی���ن او ی خ �
ت اَ ، ن ج �ش ِوئ ِ ت ���ئ ِ �� خ�نخ �� ش
ڑ ٔ ُ
ﹹﹽ ْﻘ�ﹷ�ﹻﻓ ﹷ
ﹹﻮﻥ
ہ
َ ���ا ن��دے َر ہ�� ن�دے ِ �� نن )(١١٣۔
ے َا� دا ن���ن ن��ہ ِ ���دا ڳ�� ی�ا ہ���ؤے ن��ہ ت���ن اِ ی��ہ ِہ� ہک �
� ُا ت َش�
��اؤ ِج��� ہ ڑ�ئ ش � � ٔ
ے ن��ہ ٔ
� � َا ت ﹷﻻﹷ ﺗﹷأْ�ﹹﻠﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻤﹽﺎ ﻟ ْﹷﻢ ﻳﹹ ْﺬ ﹷ ﹻ
� ﺍ ْﺳ ﹹﻢ ﺍﷲﹻ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ ﹷ
� �ت�
�آن ���ک ٓآ پ �ب ݨب ی�آن ی���رآن ب ��� ت���رآن دے س ی� ن ے� ،ب�� ش�ک ش � � م ِدی ف��� ��ف�م�� �یفی � ہ ﻮﻥ إ�ﹻ ۤﹷ� ﹷ
ﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﻟﹷﻔﹻﺴْﻖٌ ﻭﹷإﹻﻥﹽﹷ ﺍﻟﺸﹽ ﹷﻴﺎﻃﹻ� ﹷﻥ ﹷﻟ ﹹﻴﻮﺣﹹ ﹷ .121
� ب
ے �� ی���
�
ادے ن���ل � ڑِ�� جن ِب ��� جن َ ،ا ت ��د جن ب��� او تُ�� ہ
� د��ن و چج اِ ��ہ َ ����ی ر� أﹷ ْﻭﻟ ﹷﹻﻴﺂ Òﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﻟ ﹻ ﹹﻴ ﹷﺠﺎﺩﹻﻟﹹﻮ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭإ ﹻ ْﻥ أﹷﻃﹷ ْﻌﺘ ﹹﹹﻤﻮﻩ ْﹹﻢ
ڑ ݙ ڑ ِ ی ت َ ِ ِ
�
بان ہ�ہ�َ ،ول َاس�ان ُاو���ن زر ز��دہ ��� ڑ ݙد ت���َ ،ا ت �� � �
ے ُاو ز��دے
ِ
ے ج� ج ب َ ���� ِب��� ہ ڑ�ا � � ���� ب
�
�ہ �� ُن��ن او �����ان ِو چج ٹُ ���دا ِپ ���دا ���� ��� ٹݙد ت��� ،ج �ج ی� ن�دی َو ج �� ) ��ہر پ������ن( ��� ج � کت
� � � ��ت ﺎﻥ ﹷﻣ ْيﺘ ﹱﺎ ﻓﹷأ ﹷ ْﺣ ﹷي ْي ﹷﻨﺎ ﹹﻩ ﹷﻭ ﹷﺟ ﹷﻌ ْﻠ ﹷﻨﺎ ﹷﻟ ﹹﻩ
أﹷ ﹷﻭ ﹷﻣﻦ � ﹷ ﹷ
ِ
�
خص وا ٘�����ن ِ ت ��ئ َس� ڳگدے ِج���ہ�ا َا خ��دھ�ار ْ ی���ن ِو چج �� َو ِ ّدے ،ک ڑ�دڳا ٔئ� ینن ُاون ش � �ﹻ� ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﻛﹷﻤﹷﻦ ﻣﹽ ﹷﺜﻠﹹ ﹹﻩ �ﹻ�
ﹷ ﻮﺭﺍﹱ ﻳﹷﻤْ�ﹻي ﺑﹻﻩ ﹻ
ڑ
�
.122
�ِ ،ا �ی�� ی �نن ِا ی �نن
س ڳ� �ل ِوی ن��ہ َ � � ے ا ن ���ان و چ ���ن ن ِ ��
ِ
�
��وے ،ت َو ��تٹ ی�ا َو ّدا ہ � ﹷﺎﺭﹻﺝٍ ﻣﹽ ْﻨ ﹷﻩﺎ ﹷﻛﺬٰ ﻟﹻﻚﹷ
ﹻ ﻈﹽﹹﻠﹹﻤﹷﺎﺕﹻ ﻟﹷﻴْﺲﹷ ﺑﹻﺨ
ہ � ﻳﻦ ﹷﻣﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ ﹹﻳﹽ ﹷﹻﻦ ﻟ ﹻ ْﻠ� ﹷ ﹻ ﹻ
)د ی���ن َا � ی�نن ِو چج( ��� �� ݨ� ینن �
�ت او �� �یت ف�دے َو ِ ّد جن�� ،ا �ف�ان ِ
� � �
ِج��� ہ ڑ�ے �� �ت ت
ﻮﻥ ﺎ� ﹷ
�
ے ݙݙد ی ����ا ٔ
ے و �یت ن� ِد نن )(١٢٢۔ �
��� ت
ِ
�
س ت�ی ِو چج َو ݙݙدے َو ݙݙدے ُ ج ���م � �ت ی�دا ��� �
ے ِا ی �ںں ���ج َاس�اں ِ �ہ ہک ِ �ہ ہک َو �
َا ت
ﹷﻛﹷﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﺟﹷﻌﹷﻠْﻨﹷﺎ �ﹻ � �ﹹﻞﹽﹻ ﹷ ْ� ﹷﻳ ٍﺔ أﹷ�ﹷﺎﺑ ﹻ ﹷﺮ
ت د �ئ �ن جن��� ،ن ج ��� ُآ ن ���آن ِو چج پ��رآ ت� ی�آن ودے � ج �
��ن َ ،پ�� آو ٓآ پ � ݨ� ی �نن ٓآ پ
ت دے َّ ت ٔ ت ِ ݙݙ �
� ﹷ
ﻭﻥ �ﻭﺍْ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷﻳ ْﻤ ﹹ ﹹ .123ﹹﻣ ْﺠﺮ ﹻ ﹻﻣ ﹷ
ﻴﻩﺎ ﻟ ﹷﹻﻴ ْﻤ ﹹ ﹹ
�ان ���ن ت���ن �� ہ� ینن ��ٻا��ھ
سڳد نن ،ا �� ُ
ف � � �
ے �ف� �بی ب
ب � ی��ا �� َ � ٻ ِ � ف���ل �م�� تِ � � ہ ن ب�
��ا �� ی ن � � ٔ
ﹻﻻﹽﹷ ﺑﹻأ ﹷ ْ� ﹹﻔ ﹻﺴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷ� ْﺸ ﹹﻌﺮﹹ ﹷ
ﻭﻥ
� �
ے ن � ی�نن )(١٢٣۔
���ر اِئ ��ا ٔ
دا شَ �
� ے ڄڄ� ݙڄدآن آ ن ���آن � �ک �ت�ت � ئ ت
ت ٓآ ن��دئ � ہ
ے ت���ن َآ � ی�ت ن� ِد نن َآس�آن ُآون � �� �ٔئ ٓآ �ی ت �
�
َآ ت
� �
ے ن��ہ ِ �� جن ٓآ���ن ،ج �ج ی ْ� ت� ڑ�ڑ ی �نن ج���
�آن ��آ ٔ �
تت �ت� ڑ�ڑ ی �نن )آِ �یت ن�دے ُآ ت
ے( ِآ ی �� ج �
و� ت إﹻﺫﹷﺍ ﺟﹷﺂءﹷﺗْﻩﹹﻢْ ﺁﻳﹷﺔٌ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﻟﹷﻦ ﻧﹽﹹﺆْﻣﹻﻦﹷ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي
� ب�
�ِ ،ب ���ہ�ئ ب ��� َا� دے � ی خ�� ب�ران
� خ ���د َاس�ا���ن ��ہ د �ئتئ و ��
� خ ِڑ ݙ
َس�
ُاون ���ج ِدئ ش � � ٔ ﻞ ﺍﷲﹻ ﺍﷲﹹ أﹷ ْﻋ ﹷﻠ ﹹﻢ ﻧ ﹹ ْﺆ� ﹷ ٰ� ﹻﻣ ْﺜ ﹷﻞ ﹷﻣﺂ أﹹﻭ� ﹷﹻ� ﹹﺭ ﹹﺳ ﹹ
ڑ
�ب )ر���ل �ئبں ݨݨں( ِ �� ت��اں ت
�
ے � � ب� ہ
ےَ ،ا� �� ت�ر ج�ڄا ݨ��دے ب �� ِرس�ا ت ُ ���ں ݙڄد �ئتئ ڄ �� ٔ�ئ � ہ ﻳﻦ ﹷ
ﹷﻴْﺚﹹ ﻳﹷﺠْﻌﹷﻞﹹ ﺭﹻﺳﹷﺎﻟﹷﺘﹷﻩﹹ ﺳﹷﻴﹹﺼﹻﻴﺐﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ِ
.124
اں ���ں َا� ِدی ��� ف ���ں ب �جلدی ��کدےَ ،ا �لب�ہ ب ���م ���ں وا��� ُ �� یِ���ں چ َ � ﺍﺏ ﹷﺷﺪ ٌ
ﹻﻳﺪ أﹷ ْﺟ ﹷﺮ ﹹﻣﻮﺍْ ﹷﺻ ﹷﻐ ٌﺎﺭ ﻋ ﹷ
ﹻﻨﺪ ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
یْ ݨ بت ُ
ذاب � ہ
ے ِا ذ ���ان ِد ی���ن ���ار ی���ن � ت �� �� ��� د� ذ�� ﻭﻥ
� ﹷﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﻳﹷ ْﻤ ﹹ ﹹ
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن َو ݙ ٻدا ع�د ب
�َ ،ا ت �ب � ی�بب � � ِذ ت
ہ
س ّب ب��ن ،ب ���ہ� ی���ن ب ��� او ��� �یب ن�دے َو ِّدے ِ �� جن )(١٢٤۔ �
ے چ� ت�را ٔ �ب ی�ان دے َ �
ت
ڑ
س�ت�ہ ِاس���م وا� � � ات چ� ہ � ٻ ج� ی��
ے ِ
ت ݙ ٻد �ی �ے ت���ن ُاو ن��دا ی نَ �س � �ن َا� َ �� ن�دے ج �� ہ�ہد �ی ت � ْﺡ ﹷﺻ ْﺪ ﹷﺭ ﹹﻩ ﻓ ﹷﹷﻤﻦ ﻳﹹﺮﹻﺩ ﹻﺍﷲﹹ أﹷﻥ ﹷﻳ ْﻩ ﹻﺪ ﹷﻳ ﹹﻩ ﹷ� ْ ﹷ
� �
ے ج �� ی���ن پ َ �� ہ� ن�دے ج ��� ُ���اہ ��� ݙݙد �ی��ے ت���ن
�
ے دو ���ل د �یݙݙت ن�دےَ ،ا تپ��� ﹷ
ﹻﻺﹻﺳْﻼﹷﻡﹻ ﻭﹷﻣﹷﻦ ﻳﹹﺮﹻﺩْ أﹷﻥ �ﹹﻀﹻﻠﹽ ﹹﻩ ﹷﻳ ْﺠ ﹷﻌ ْﻞ .125
��ان س ٘ز�� ڑ� ی��� ہ��� ی��� ��� ڑد �یݙت ز�دے ج �� ی�� ی �نن ج��� او زرور �� ت
�
ے َا� ج �
س�ت ز�ہ َ�� ڑ�را ت
ےُ� ُاو ز��دا ِ ی ﺎ �ﹷﺼﹽﹷﻌﹽ ﹹﺪ �ﹻ�
ﹷ ﹷﺭﻩﹹ ﺿﹷﻴﹽﹻﻘﺎﹱ �ﹷﹷﺟﺎﹱ ﻛﹷأﹷﻧﹽﹷﻤ ﹷ
� ،ج ��� َاے ج ���ان د���ن �ٹ�����ان ! ُ ���ان ِا ���ا���ن و چ ���ن َا��ر �تی ُ
ت ���ن ن ت ِ َا ��� ���
ت ث ِ ن ی ی ِ ّ ن ��� ﺍﻟْﺠﹻﻦﹽ ﹷ
ﻩﹹﻢْ ﺟﹷﻤﹻﻴﻌﺎﹱ ﻳﹷﺎﻣﹷﻌْ�ﹷ ﹻ ﹹ
ﹷﻳﹷﻮْﻡﹷ ﻳﹷﺤْ�ﹹ
�( ِآ ن���آ ن���ن ِو پ���ن دے آ ن ���آن دے ی���ر
ٓآ �پب�آن �بب�آ ِ ���دے ُ)آون و � ���
ݨ ݨ ﹻ
ﹷﺪﹻ ﺍﺳْﺘﹷﻜْ�ﹷ�ْﺗﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﻹﹻﻧ ْ ﹻﺲ ﹷﻭﻗﹷﺎ ﹷﻝ
� � � � ی�� �
ے ب� ض
�� ی�ان ب س�آ ٔ �ئ ینن ٓآن ! َاس�ان ِو چ ���ن ب � ض
�� ی�ان ض ب ُ �� ت�آر َآ � � ننَ ،ر ّب ﻭْﻟﹻﻴﹷﺂﺅﹹﻩﻢ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻹﹻﻧْﺲﹻ ﺭﹷﺑﹽﹷ ﹷﻨﺎ ﺍ ْﺳ ﹷﺘ ْﻤ ﹷﺘ ﹷﻊ
ﹹ
� ہ
تب �
ے او َو � ت�ب ف�خا ٔ��دے ج�چا ت ِ �ن جنَ ،ا خ ����س ب��� ) ُ �� ݨن( َاس�ا ݙݙدے ُا ت � خُ��ن خ�� ب
� ﹷ
ﹷﻌْﻀﹹﻨﹷﺎ ﺑﹻﺒﹷﻌْﺾٍ ﻭﹷﺑﹷﻠﹷﻐْﻨﹷﺂ أﹷﺟﹷﻠﹷﻨﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ۤي .128
��ت�ر ��� ر ��� ی�آ ہ�ہ�َ ،آ� َآ ��� ���
� ب ��� ب َ �� کب �� ﺟﹽﹷﻠْﺖﹷ ﻟﹷﻨﹷﺎ ﻗﹷﺎﻝﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹹﺭ ﹷﻣ ْﺜ ﹷﻮ� ﹹﻛ ْﻢ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ﻳﻦ
�آدے � � � ��ت
� ِب ��� ہ ڑ�آ تَ �ئ یںں َآس ڑ ڳ
)دور خج ِدئ(
ﹷ
خ �آ ��� َ � � ٓآ � � � ٔ
� ہ ہ�
ے ،ج �ج ی� ن�دے ِو چج تُ���ان � ی�� ش�ہ َ��ردے َر ����� ِ ، تُ�� ہ�ادٹݙا ٹ ِ���ا ݨ���ن � ہ ﻩﹷﺂ إﹻﻻﹽﹷ ﻣﹷﺎ ﺷﹷﺂءﹷ ﺍﷲﹹ إﹻﻥﹽﹷ ﺭﹷﺑﹽﹷﻚﹷ ﹷﺣﻜ ٌ
ے ��ا ٔ
ﹻﻴﻢ
ٹ
ب ت���ن َو ݙݙدئ دا ن��� �ئٔئ وا�� ا ن ���ان دے ب �� ی���ن َا� ب��چاون َ� � ��� ﻠﻴﻢ
ﹷﻋ ٌ
� �ئ�� ش�ک ت �ب ی�دݙݙا َر ّبَ ݨ ��
ُ�
ے )(١٢٨۔ ڄاݨ ݨݨ وا�� � ہ
سبب ب ��ھ ج� ݨ � ے َ� �
ت
� � س
ے � ٘ض�� ت�ی � ُ
�ض ظ��ا���ان ���ن ب � ض
�ض ظ��ا���ان دے ��ا ٹ �
ے اِ �ی�� ی �نن َاس�ان ب � ض
�
َا ت
ﹷ
�ﹷﻌْﺾﹷ ﺍﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ ﹷ� ْﻌﻀ ﹱﺎ
ﹷﻛﹷﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﻧﹹﻮﹷ� � �
سب ب ُ��ن بِ���ہ�ے ب��� او
) ی�� ِ�ر غ�غار( �بب ݨ�ا ڑ ݙد �یب غ�دے َ�ہ ہن� ِنُ ،ا غ ���ان ��� تُ ��� ت���ن دے َ �
ڑ
.129
ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻳﻜْ ﹻﺴﺒﹹ ﹷ
ﻮﻥ
��� �ین ن� ِد نن )(١٢٩۔
�ت ! � ی��ا تُ�� ہ�اݙݙݙ ے �����ھ تُ�� ہ�اݙݙݙ ے ِو چ���ں ج� � � � َاے ِج�� نّ�ان ت ﺍﻟْﺠﹻﻦﹽ ﹷﻭﺍﻹﹻﻧ ْ ﹻﺲ أﹷﻟ ْﹷﻢ ﻳﹷأْﺗﹻﻜﹹ ْﻢ
ے ِا ن ��ا ن���ن ِدی ��ا ت ﹷ
ﹷﺎﻣﹷﻌْ�ﹷ ﹻ
� �
� جِ �� ن��آن تُ �� ہ�آ���ن � ی�� ڑ ݙد ی���ن ٓآ ی��� ت���ن پ�� ڑ�ھ
ے ن � ی�نن ٓآ ن��دے ِر � ��� ہ ��
� ر���ل ��آ ٔآِ � � ج � ﻮﻥ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﺁﻳﹷﺎ� ﹻ�ﻞٌ ﻣﹽﹻﻨْﻜﹹﻢْ �ﹷﻘﹹﺼﹽ ﹷ
ﹹ .130ﹹﺳ
٘�
� ݨ� ینن ٓآ َو ن ڄ�� ݨن �� نُ��ن تُ�� ہ�آ���ن ڑ ڄدرآ ی��� �
پ�� ڑ�ھ ُس� ݨ�آ ٔ ِ �ن ننَ ،آ ت
ے ِآ ی �نن ڑد �یڄت ٘ن�ہ دے س�آ � ﹷﻭﻳﹹﻨ ﹻﺬ ﹹﺭﻭﻧﹷﻜﹹ ْﻢ ﻟ ﹻ ﹷﻘﺂ ﹷء ﹷﻳ ْﻮ ﹻﻣﻜﹹ ْﻢ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ
� ظ��
ب � م ��� ت
ے �ب � ہ
ے ،ب��� تب� ی�دݙڳا َر ّب ب� ں � س�
ب دا � ��ہ ِا ی �ں ��ڳا �ھ دا( ث � ب ت
ب
ِا ی��ہ )ہ�ہدا �ی ت
ے ن ���نن ج�دݙڄان ب ��� ُا ت ����ن دے ���� ُ ُ�
ﹻﻚﹷ أﹷ ﻥ ﻟﹽﹷﻢْ ﻳﹷﻜﹹﻦْ ﺭﹽﹷﺑﹽﹹﻚﹷ ﹹﻣ ْﻩﻠﹻﻚﹷ ﺍﻟ ﹹ ﹷ
ْ� ٰى
�ان ���ن � ی ڄ �
س تب ی�ان ��ن ت �ب�باہ ݨ
��ن وا�� ��ا ٔ و � .131
ﹷ
ﺑ ﹻ ﹹﻈﻠ ٍْﻢ ﹷﻭأﻩْ ﹹﻠ ﹷﻩﺎ ﻏﹷﺎﻓ ﹻ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
غافل َر ��� ی�ا ہ���وے)(١٣١۔
ت �� غُ��ن( َاص���ن غ� غ � � ت� ی��
) � ت ت
� ہ
��ت�ر ِ �� جن ج �� ی�� ی �نن ج �� ی�� ی �نن او َ ��ل ��� �یت ن� ِد جنَ ،ا ت
�
ے � �
� در ج
� � ہ کت
ے ��ہر �� ینن � � � ��ت
َا ت
ﹻ�ﹹﻞﹽٍ ﺩﹷﺭﹷﺟﹷﺎﺕٌ ﻣﹽﹻﻤﹽﹷﺎ ﻋﹷﻤﹻﻠﹹﻮﺍْ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﺭﹷﺑﹽﹹﻚﹷ
َ� � �
ے غ � ی�ننِ ،ب ���ہ�ا ِب ���ہ�ا �م اِ ی��ہ ��� �یب غ�دے
غافل ��ا ٔ ب ُاون �� غُ��ن َا �
ص��ن غ� غِ � ت �ب ی� ڑدݙا َر ب
ڑ ڑ
.132
ﻮﻥ ﹹ
ﹻﻐﹷﺎﻓﹻﻞٍ ﻋﹷﻤﹽﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠ ﹷ
ﹷ
َو ِ ّد نن )(١٣٢۔
ے ت���ن تُ �� ہ�ا���ن ِ �
��ٹا ے ر ��� ت�ان وا�� � ہ
ے ،ح�چا� ہ � ے �ب ی�ݙٹݙا رب �
ے ز �ب ی� زار ت
ب َا ت ت َ ّب
� ﹷﺑﹽﹹﻚﹷ ﺍﻟْﻐﹷ�ﹻيﹽﹹ ﺫﹹﻭ ﺍﻟﺮﹽ ْﺣﻤ ﹻﺔ إﹻﻥ ﹷ�ﺸﹷ أ ْ
ﹷ ﹷ
� � چ�
ے ِ �� جن ادے ب���د بِ �� ن��ان ���ن ج�چا� ہ
ے تُ�� ہ� ڑادݙی ج�باء ت �
�� ڑ�ڑے ،ت
ے تُ�� ہ� ڑ ݙ ﹷ
ﹹﺬْﻩﹻﺒْﻜﹹﻢْ ﻭﹷ�ﹷﺴْﺘﹷﺨْﻠﹻﻒْ ﻣﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻﻛﹹﻢْ ﻣﹽﺎ
ہ ��
� ٓآوے ج �� ی�� ی �نن تُ �� ہ�آ���ن ِوی � � � �� � ���
.133
� �����آن ِدی ن ��ل ِو پ ���ن � �ت ی�دآ ِ ی �کت ت�آ ِ ��س ﹷﺂءﹹ ﻛﹷﻤﹷﺂ أﹷ�ﺸﹷأﹷﻛﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦ ﺫﹹﺭﹽﹻﻳﹽﹷ ﹻﺔ ﻗ ْﹷﻮﻡ ٍ
)(١٣٣۔
ﻳﻦ
ﺁ� ﹷ
ﹷﹻ
�
�رور پُ ���رئ ِ ت ��ئ ت
�
ے � او ض � ��
�ئ�� ش�ک ِب ��� ہ ڑ�ئ ��ڳا��ھ دا َوع�دہ تُ �� ہ� ڑ ڳ
ادے ض���ل ِ ی �کب ت�ا � � ٔ
ﻭﻥ ﻟﹷـﺂ ٍﺕ ﹷﻭ ﹷﻣﺂ أﹷﻧﺘﹹﻢ
ﹷﹻﻥﹽ ﹷﻣﺎ ﺗﹹﻮ ﹷﻋ ﹹﺪ ﹷ
ہ�
َر ��ی! ِ �ن� ی�ا ِا ی��ہ ج��� ِا ی �نن ��ٻا��ھ ِو چج )ا� ���ن( ع�ا ج�� ز� ِز ���ہ �ے ��� َس� ٻڳدے .134
ﻳﻦ
ﺑ ﹻ ﹹﻤ ْﻌﺠﹻﺰ ﹻ ﹷ
)(١٣٤۔
پت�ں � � � �
ے ��ل ِ ی �کت ت�یَ)آے �� ؐ�د( ٓآ��ھ ݙݙدے ،ج��� َآے ������ ! تُ���آں ٓآ � ݨ ی ں ��ر ت
ﹹﻞْ ﻳﹷﺎﻗﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻋْﻤﹷﻠﹹﻮﺍْ ﻋﹷ�ﹷ�ٰ ﻣﹷ�ﹷﺎﻧﹷﺘﹻﻜﹹﻢْ إﹻ�ﹽﹷ�
� � �� � ات ݨ� ینن ���ر ت �
ے َ �م ینن ) پ �
�
ے( � ل �� �یت ن�دان� ،ٻس َ ٻ �� ُ�ہ �ن جج�لدی �پت ت�ہ � ٻ
�ڳ َر ��� ت
ﻮﻥ ﹷﻣﻦ ﹷﺗﻜﹹﻮ ﹹﻥ ﹷﻟ ﹹﻩ .135ﹷﻋﺎ ﹻﻣ ٌﻞ ﻓ ﹷﹷﺴ ْﻮ ﹷﻑ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ظ�� � �ہ � کت ��
�ت دآ )��� ہ�� ݨ�آن( ٹ ِ���آ ݨ���ن ! �ب�� ش�ک � م ے ٓآ خ � ت و ی � ی ،ج��� یک�ت خ�دے � � � ��ت
ﻮﻥ ﹷ
ﻗﹻﺒﹷﺔﹹ ﺍﻟﺪﹽﹷﺍﺭﹻ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﻻﹷ �ﹹﻔْﻠﹻﺢﹹ ﺍﻟﻈﹽﺎﻟ ﹹﹻﻤ ﹷ
� �
اب ن � ی�نن ِ ت ��ی َس�ڳڳ دے )(١٣٥۔ ہ �
��ن واے ک�دݙڳا �ہن�ن ��ا� ی�� ب ݨ
�
ھت خ� ِد نن ،خ ���د ُاو خ��د ی���ن � �ت ی�دا �� ی� تت ی�ان کت �
��ہ ک ڈ�د ی � ے اِ ی��ہ ���ک َا� دے � � � ��ت
� ِ ّ� َا ت ﻣﹻﻤﹽﺎ ﺫ ﹷﹷﺭأﹷ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷ ْ
ْ� ﹻﺙ .136ﹷﻠﹹﻮﺍْ ﹻﻪﻠﹻﻟ ﹷ
���ہ � ہ
ے َاس�ا ݙݙدے خُح�دا دے ش ��ر یت�ک �
ے ِا ی��ہ ِ ّ ���ہ ت���ں َا� دا � ہ
ے ،ت ِ ّ
ﹻ� ﹷﻛﺂ Òﹻ ﹷﻨﺎ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﺑﹻﺰﹷ ْﻋﻤﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ ﻟ ﹹ ﹷ
ھ�ب خ� ِد جن
���ہ او َا پب� ݨب ی�ان ش��ر یب�ک خج�داوان دا ک ڈ�د ی �� ﷲ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﻞ إ�ﹻ ٰﹷ� ﺍ ﹻﹻ� ﹷﻛﺂ Òﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻓﻼﹷ �ﹷﺼﹻ ﹹ ﻟﹹﹷ
َر بُ �� ب� ڈ� ی���ن داَ ،ول ِا ی��ہ ب��� بِ���ہ�ڈا ِ ّ
ن��ن پ ُ� � ﹷﻛﺂ Òﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﺳﺂ ﹷء ﹷﻣﺎ ﻞ إ�ﹻ ٰﹷ� ﹹ ﹷ
ﻟ ﹷﻓ ﹹﻩ ﹷﻮ �ﹷﺼﹻ ﹹ
،او ا ن ���ان دے ے ���ہ َا� دا � ہ �
او ت���ن َا� دو � ی ن ڄ �ج َس�ڳڄ دا پ�� ِج ��� ہ ڑ�ا ِ ّ
پ� ﹷﻳ ْﺤﻜﹹ ﹹﻤ ﹷ
ﻮﻥ
ش��ر ین�ک خج�داوان ُدو ُ ڄ �ج و �ین خ�دے ِا ی��ہ َ ٻ �� ُ�ہ �ن � پ �ن ٹ��ا خ �� ی���ہ � ہ
ے ج���ہ�ٹا ج��� اِ ی��ہ
�ان ���ن ا ن ���ان ھب�د جن ،بج�لدی ا �� ُ س� ہ� ھ�� � � ب �� ہ� ت� ج ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷ� ْﻔ�ﹷ�ﹹ ﹷ
ﻭﻥ
ن �( ِ � جن بِ��� ہ ڈ�ے ِا ی��ہ ��ٻد ی � ن ِ )د �
ان ڈ
�
ان َ�� ٻد� ݨ�ن ِدی َ ��ززا ݙ ٻد �یتی و ی ��ی )(١٣٨۔ دے بُ �� ہ� ت� ن
ِ
�
��ہ( آ ن ���آن ڈدھ�آ ن�� �د ی���ن دے ڈدھ ڈ�دھ ے ) ِآ ی��ہ ِوی( ٓآہ � ِد جن ج��� جِ���ہ�آ پ َ ��ل ) َٻ پ ّ � � َآ ت ﹷﻭﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻣﺎ �ﹻ� ﺑ ﹹ ﹹﻄﻮ ﹻﻥ ﹷﻩـ ٰ ﹻﺬﻩ ﹻﺍﻷﹷ ْ� ﹷﻌﺎﻡ ﹻ
ڈ
� �ہ کت ے َاس�ادے ج ���ا���ن )دے � � ِو چچ � ہ
ے، ��اون( � � � ��ت
ݨ خ ݙݙ ے ،او ج�خاص ���ر ت .139ﺎﻟﹻﺼﹷﺔٌ ﻟﹽﹻﺬﹹﻛﹹﻮﺭﹻﻧﹷﺎ ﻭﹷﻣﹹ�ﹷﹽ ٌﹷﻡ ﹷﻋ� ٰﹷ�
� � ج
ے �� ی��� او پ َ ��ل ��� ٔت� ی�ا ہ �
�� ٔت� ی�ا ےَ ،ا تے ���ام � ہ �
ے او َاس�اذݙݙ ی���ں ذذا �ل یںں ُا ت �ا ت ﹷ
ﹷﺯْﻭﹷﺍﺟﹻﻨﹷﺎ ﻭﹷإﹻﻥ ﻳﹷﻜﹹﻦ ﻣﹽ ْي ﹷﺘ ﹱﺔ ﹷﻓ ﹹﻩ ْﻢ ﻓ ﹻﻴﻩﹻ
ے �� ہ� ینن
� ے و چج رہ ڳ�گن جٔن ،بِ ����ان َا � �ب ِ�نن �
ے و ت �ق� ف ��ئ ت
ب ݨ � ف
� �
�ئ�� ش�ک او ���ک ��ا ٹ ِ َ ِ
ﻳﻦ ﹷﻗ ﹷﺘﻠﹹ ۤﻮﺍْ أﹷ ْﻭﻻﹷ ﹷﺩﻩ ْﹹﻢ ﹷﺳﻔﹷﻩ ﹱﺎ ﹷ
ﹷﺪْ ﺧﹷ�ﹻﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� �� کت ُ �ت � ہ ع�
�ون ِدی و ج��ہ � نُ��ن َا � ِݨ�ن�ن او��د ���ن ت � ت ل � � � ��ت
�َ ،ا ت
ے � م )س ن��د( دے ن��ہ �� ݨ
ﹻﻐﹷ�ْ�ﹻ ﻋﹻﻠْﻢٍ ﻭﹷ�ﹷﹽ ﹷ ﹹﻣﻮﺍْ ﹷﻣﺎ ﹷﺭﺯﹷ ﹷﻗ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ
� � ُ�
ے ُاو���ن ���ام ��ت�ار ݙݙݙ ت
ے ِا ی��ہ س�ارے ج ��� ج ��ھ َا� ا ز ���ان ���ن ِر زر تق ݙݙݙ ت
ِ
.140
ﻓْ�ﹻ�ﹷﺁءﹱ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﷲﹻ ﻗﹷﺪْ ﺿﹷﻠﹽﻮﺍْ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ
ﹹ
� ہ
ب ب ان ِ �� نن� ،ئ�� ش�ک ِا ی��ہ )���ک( ُ���اہ ِ ت ��ئ ڳگ� ِ ٔن ننَ ،ا ت
�
ے او ہ�ہدا �ی ت
�
ے بُ�� ہ� ت� ن
َا� ُا ت
ﻳﻦ
ﹹﻣ ْﻩ ﹷﺘ ﹻﺪ ﹷ
ن� �
� )(١٤٠۔ پ�� َ�و ݨن وا� ی��ان ِو پ ���ن ِوی ن � ی�نن � � � ݨ
ے�
ے پ �� ڑ�ھ�ا ٔ �� پ�ر ی���ں ت
� � ،پ � کب �� َ)ا�( ���ں � ہ ب�
ے � ٔ� یںں ب ���غغ � �ب ی�دا � � � ��ت ت ے ُاو ُ ہ ��
َا ت
ہ �
ے ���ج � ے � ج�� ��ان ِ �� جن ،ت �ے ِوئَ ،ا ت � �� ٔ ے ہ� �
ے ن��ہ چ �� ڑ�ھ�ا ٔ �ے ِوئ َا ت � ہ�
�� ٔ ﻭﺷﺎ ٍﺕ ﹷ
ﺟﹷﻨﹽﹷﺎﺕٍ ﻣﹽ ْﻌﺮﹹ ﹷ ﹹﻮﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻيۤ أﹷ�ﺸﹷأﹷ
ہ � � ہ
ے َا ز���ر ِ �� جن �ن ت زت ت� ج
ےر ی� ����ن ِ �� جنَ ،ا ت ���ج ِد ی���ن ِج �ج ز��ان وا� ی��ان ز � ﹷﻏ�ْ� ﹷ ﻣﹷﻌْﺮﹹﻭﺷﹷﺎﺕٍ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽﹷﺨْﻞﹷ ﻭﹷﺍﻟﺰﹽﹷ ْﺭ ﹷﻉ
ّ ہ �
��اد ِو چج ِ �ہ ہ�� � ش����ن ِو چج ت���ن ِم�لدے ب ُج�لدے ِ �� جن ،پ��� َ � �� بِ �� ض��ان ِو پ ���ن � � � ض � ﺎﻥ ﹷ
ﻠﹻﻔﺎﹱ أﹹ�ﹹﻠﹹﻩﹹ ﻭﹷﺍﻟﺰﹽﹷﻳْﺘﹹﻮﻥﹷ ﻭﹷﺍﻟﺮﹽﹹﻣﹽ ﹷ ْﺘ ﹷ
� ے ن ���نن��� ،اؤ ج�ݙڄان ُا �� ُ
.141
�ان ���ن پ َ ��ل �� ڄ� جن َا ت
�
ے ِج ���ہ�ے ڑݙ �یڄت ٘ن�ہ ن ٔ َڄ ڑ � ی �� � ��� ہ
� ��ا ٔ ﹷ ﹹ ﹱ
ﹹﻣ ﹷﺘﺸﹷ ﺎﺑﹻﻩﺎ ﹷﻭﻏﹷ� ْ ﹷ� ﹹﻣ ﹷﺘﺸﹷ ﺎﺑﹻﻩٍ �ﻠﹹﻮﺍْ ﹻﻣﻦ ﺛ ﹷﻤﺮﹻﻩ ﹻ
ڑ
� ف�� � ﹷ
ﹻﺫﹷﺁ أﹷﺛْﻤﹷﺮﹷ ﻭﹷﺁﺗﹹﻮﺍْ ﺣﹷﻘﹽ ﹹﻩ ﻳﹷ ْﻮ ﹷﻡ ﹷﺣ ﹷﺼﺎﺩﹻﻩ ﹻ ﹷﻭﻻﹷ
ے ُ)اؤ ف��دے چاؤ ،ت���ن ُاؤن َ)ا�( دا ِ ّ
���ہ ِؤی ک ڈ�دھ ت ُا ف ��ان ِدی � ل ح� ٔ
کت �
ِا �ی�� ی �نن ُا ٹ ���ان ِو پ���ن ُٹڳدون ،ت
ے ��ڳاوے م��ل ِو پ���ن ُٹڳدون ) � ت� ی�دا � � � ��ت
� ڳڳ� ِ ٔن نن(
پ�� ﹷﻭ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻹﹻﺑْ ﹻﻞ ﺍﺛ ْ ﹷﻨ� ْ ﹻﻥ ﹷﻭ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹷْﺒ ﹷ ﹻ
� ﺍﺛ ْ ﹷﻨ� ْ ﹻﻥ
ُ ُا ن ���ان �� نُ��ن ُ پ � �� ،ج ��� � ی��ا َا� ن
�
ے ا ن ���ان دے ُدوہ�ہ� ٔ �ئ ینن ��
َ�ان ���ن ِوئ ن ݙݙ
� ﹷ
ﻴﹷ�ْﻥﹻ أﹷﻣﹽﺎ ﹷﻳْﻦﹻ �ﹷﹽﻡﹷ أﹷﻡﹻ ﺍﻷﹹﻧْﺜﹷ
ﹷ ﹷ
ْ ءﹷﺁﻟﺬﹽﹷ�
�ن ���ن؟ ی��� ِج���ہ�ے پ َ ��ل ا ن ���ان ِد ی���ن ڑُ ݙدوہ�ہ� ٔئ� ینن � ��� ،دوہ�ہ�ئ�نن م��د�� ُ
ی
ک
َ���ام � � � �ت�ت ی ڑ ݙ ٔ ی
ڑ
ﺍ ْﺷ ﹷﺘ ﹷﻤﻠ ْﹷﺖ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ أﹷ ْﺭ ﹷﺣ ﹹﺎﻡ ﺍﻷﹹﻧ ْ ﹷﺜ ﹷﻴ� ْ ﹻﻥ أﹷ ْﻡ
� ��� ج ���د ہ�ہ�وے، ے و ّد جن � ی��ا ُت ���ان ُاون و � ��� ُس�� � � ت�
ت ِو چج � ٘ن ٹ� ی َ م��د ی���ن دے � ی ٹ
ﹹﻨﺘﹹﻢْ ﺷﹹﻩﹷﺪﹷﺁءﹷ إﹻﺫْ ﻭﹷﺻﹽﺎ ﹹﻛ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﺑ ﹻ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ
ﹷ
� �� ح�
.144
خص �� خُ��ن ظ��ا �م ڄح�دݙڄان َا� تُ�� ہ�ا���ن اِ ی �نن ���ح دا ُ � م ݙڄد ت��� ہ�ہ� ،ب َ ����� ُاون ش �
ِ ﷲ ﹷﻛ ﹻﺬﺑ ﹱﺎ
ﹷﻤﹷﻦْ أﹷﻇْﻠﹷﻢﹹ ﻣﹻﻤﹽ ﹻﻦ ﺍ ْﻓ� ﹷ ﹷ� ٰى ﹷﻋ� ﹷ� ﺍ ﹻ
ﹷ
� �
���� ،ن ب ��� او ���� ُ
�ان ���ن ت
ان �� ٻ �د� � ُ � ب� ہ�
ے � ڑ�ڑا ُ � ت� ج َ ��ن ِ ت ��ی س ٻ�ڳدے ِب���ہ�ا َا� ُا ت ݨ
ڑ ﹷ
ﹹﻀﹻﻞﹽﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹷ �ﹻﻐﹷ�ْ�ﹻ ﻋﹻﻠْﻢٍ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ
��بی ظ��ا��م قق� ُ ہ
�م ���ں �� ،ب�� ش�ک َا� اِ � َ ب�� غ� ی�ر �� ہ� یںں ِ �ع�م )د �� ی�ل( دے ُ���اہ ��� َ �س� ڳ� ﹷ
ﹷﻩْﺪﹻى ﺍﻟْﻘﹷﻮْﻡﹷ ﺍﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
�� �
ِس� ّدھ�ا َراہ ن � ی�نن ݙݙد ی � ی�ن ن�دا )(١٤٤۔
ِ
� ُ )آ �� ُ
�� َ ،م ینن�� � ��آن ���ن( ٓآ��ھ ڑ ڳݙے ،ج ��� ج ���ہ�آ ج ��ھ � ی�� ڑ ڳݙے ُآ ت
ے و �ئ ِ ی �کت ت�آ � � � ٔ ڑ
ن
� � � ���ن �� ہ� ینن ���اون وا� ش� ُ ��ئ �� ہ�نن شَ ہ
ے ���ام ن � ی�نن ے ُا ت َ ݨ �
� ٔ ی � ُاو��دے ِو چج ِا ج
ن
�� �
� َ�ہ ہن�ن )(١٤٦۔)ا ن ���ان ��ڳا ���ن( � َ چ ّ �
� ُ ب���
ب � ی � ِآ ی��ہ ���ک تُ�� ہ�آ���ن �� ڑ�رآ َآ � ی�ب ن� ِد جن )س ڑ ݙ�د �یب ن� ِد جن( ت���ن ٓآ��ھ ڑ ݙد �ی�� ب��� تُ�� ہ� ڑ ݙ
آدآ َر ّب ﹻﻥ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﻙﹷ ﻓﹷﻘﹹﻞْ ﺭﹽﹷﺑﹽﹹﻜﹹ ْﻢ ﺫﹹﻭ ﹷﺭ ْﺣ ﹷﻤ ٍﺔ ﹷ
ُ
ذاب �� ذ� ہ��ار �����ان �� ذُ��ن �ٹَبل ے ��� �ایی ر ���ب وا�� � ہ �
���ن � ﹷﺍﺳﹻﻌﹷﺔٍ ﻭﹷﻻﹷ ﻳﹹﺮﹷﺩﹽ ﺑﹷأ ْ ﹹﺳ ﹹﻩ ﹷﻋ ﹻﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻ
ے َ ،پ�� ُاو ذ��دا ع�د ب ت ب َ ب ت ﹹ .147
�
ن � ی�نن َس�ڳڳ دا )(١٤٧۔ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺠﺮ ﹻ ﹻﻣ� ﹷﻥ
ج ���
ے آو ت���ن ض��رور ٓآ � ی � جن ،ج ��� �� ی��� َآ� چ َ �� ہ� ض�دآ
� جِ �� ض��آن �����آن ِش��رک ِ ی �کت ت�آ ہ �
�� ٔ
س� ُ
� ���ن ���ام ��ت�ار ݙڳدے � � ہن َ ت���ن ن��ہ َاس�ان ِش ��رک ��� َ �
ے ن��ہ �� ی ن ش � � ٔ
سڳڳ دے َا ت � ﹹﻛﻮﺍْ ﻟ ْﹷﻮ ﹷﺷﺂ ﹷء ﺍﷲﹹ ﹷﻣﺂ
ﻳﻦ أﹷ ْ ﹷ ﹷ
ﹷﻴﹷﻘﹹﻮﻝﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�ں �� ڑ�را ��ت�ار ڑ ڳدے ڑ ڳد ت��� ت �� ُ � ت� ی� ت� ُ
ے �����اں ِوی اِ �ی�� ی �ںں � � وا� س�ڳڳ دے َ پ��� � �� � ���
ِ ت ﹷ�ْﹷﻛْﻨﹷﺎ ﻭﹷﻻﹷ ﺁﺑﹷﺎﺅﹹﻧﹷﺎ ﻭﹷﻻﹷ �ﹷﹽ ﹷ ْﻣ ﹷﻨﺎ ﹻﻣﻦ
)اے ے ڳ �� ی�اَ ، ذاب دا َ �� ہ پ َ �ج�� ݨ�ان پ َ
�
�ادے ع�د ب
� ُ
اِ ی��ہ �ت� ڑ�ز ی �نن ب ��� ا ذ ��ان ���ن َاس ڑ ڳ ﻳﻦ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒﻠﹻﻩﹻﻢ ﹷ
يْءٍ ﻛﹷﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﻛﹷﺬﹽﹷﺏﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
زذ
ِع� ّ �
.148
ے ت���ن َآس�آ ݙݙدے �� ؐ�د( ٓآ��ھ ݙݙدے ج ��� تُ�� ہ�آ ݙݙدے �����ھ ��� �ئٔئ � م ) َ� ���ئ َس� ن�د( � ہ ﹻ
�ﹽﹷ�ٰ ﺫﹷﺍﻗﹹﻮﺍْ ﺑﹷأْﺳﹷﻨﹷﺎ ﻗﹹﻞْ ﻩﹷﻞْ ﻋﹻﻨﺪﹷﻛﹹﻢ ﻣﹽ ْﻦ
��
� ��ن ِپ پ ُ � � ن ِ��
ے�
�� ٔ � ہ� ���
س�آ � ݨ� ی ن � نن ٓآ ٔؤ ،تُ ���آن ت���ن � خ�ض خ �� ی�آ �ئ ��ڳآ � ی ن ّ � ��ن � � � � ٔ
ﻢٍ ﻓﹷﺘﹹ�ْﹻﺟﹹﻮﻩﹹ ﻟﹷﻨﹷﺂ إﹻﻥ ﺗﹷﺕﹽﹷﺒﹻﻌﹹﻮﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﺍﻟﻈﹽﹷﻦﹽﹷ
� ُ� � ہ ﻮﻥ ﹷإﹻﻥْ أﹷﻧﺘﹹﻢْ إﹷﻻﹽﹷ ﹷﺗ ْ ﹹ
� ﹹﺻ ﹷ
ے تُ ���ان ج ��ھ ِوی ِض ���ہ �ے � ،ض�ض َا ٹ����ن َو ّدے ��� �یت ض�دے ِ �� ی��ےَ ،ا ت
وے )(١٤٨۔
�
ﹻ
ﹻﺣْﺴﹷﺎﻧﺎﹱ ﻭﹷﻻﹷ �ﹷﻘْﺘﹹﻠﹹﻮۤﺍْ أﹷﻭْﻻﹷﺩﹷﻛﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ إ ْﻣﻼﹷ ٍﻕ
ت
)رورزی ِدی � � ز��ی ِدی َو ج��ہ �� زُ��ن( ت � ت�ل ز��ہ ِ یک�ت ت�ا ���وَ ،اس�ان ت���ن تُ�� ہ�ا���ن ِوی
�خ ��� ݨ���ن �� َ ،ٻس او �ت� ڑ�ر ی �نن ٻخ� ڑ ٻݙان سبب ��� � �� ت�
� خ���ل خ �� چ ُ)او���ن( َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���خا �
َ ﹷ
ْﹷﺑﹹﻮﺍْ ﻣﹷﺎﻝﹷ ﺍﻟْيﹷﺕﹻﻴﻢﹻ إﹻﻻﹽﹷ ﺑﹻﺎﻟﹽ�ﹻي � ﹻ ﹷ�
٘غ�� � چ ّ��� � � � َ � � ﹷﻻ �ﹷ�
� � �
ے � ݨن ے �ت � ݨ�ن دا �م ِوی ا غ ��ا �غی ��ر ت �َ ،ا ت �ان( ِ ت ��ی َو � ڄ �
ب ��� ب��� ��غغ ) ب �� ج
ﹷ أﹷﺷﹹﺪﹽ ﹹﻩ ﹷﻭأﹷ ْﻭﻓﹹﻮﺍْ ﺍ ْ� ﹷﻜ ْﻴ ﹷﻞ
ﺣْﺴﹷﻦﹹ ﺣﹷ�ﹽﹷيٰ ﻳﹷﺒْﻠﹹﻎ ﹷ
ِ ہ�� �ٻ � ن��ن � � ہ�ن ُ � � ک �
ے ِ ی �ت ت�ا ��وَ ،اس�ان � ی ن ��ن َاو ��ا � ی ن �� �یت ن�دے� َ ،س ُاو ن��دی � ت
ت ت
ﺍﻟْﻤﹻﻴﺰﹷﺍﻥﹷ ﺑﹻﺎﻟْﻘﹻﺴْﻂﹻ ﻻﹷ ﻧﹹ�ﹷﻠﹽﹻﻒﹹ �ﹷﻔْﺴﺎﹱ إﹻﻻﹽﹷ
�
ے ڄڄ�دݙڄان تُ ���ان ��� �ئٔئ ��ڄا��ھ ���و،
��ا ب �� ت� ��� �یب ن�دے َ�ہ ہن�نَ ،ا ت
ب( دے � س�
)و � ت
.152
ﹹﻭ ْﺳ ﹷﻌ ﹷﻩﺎ ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﹹﻗ ْﻠﺘ ْﹹﻢ ﻓﹷﺎ ْﻋ ﹻﺪﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﺫﹷﺍ
اݙے �� ہ� ینن � ِکت� � ت���ن )او ِوی( ا ف���ا ف ��ی ���ر ت
ے ی � ت ی ��و� ،ت� ڑ�رے ج ��� او تُ�� ہ� ڑ ݙ
ﹹْ�ﹷ�ٰ ﻭﹷ�ﹻﻌﹷﻩْﺪﹻ ﺍﷲﹻ أﹷﻭْﻓﹹﻮﺍْ ﺫٰ�ﹻﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺻﹽﺎ ﹹﻛ ْﻢ
ﹷ
�
�
ے َا� ن���ل ے دے � ت��� ت� ِوی �� ی��ن ن��ہ ہ �
��وےَ ،ا ت س�گ وا�
ڑ��ڑے َ � ن
� ﹷ
ﹷﻠﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺗﹷﺬﹷ�ﹽ ﹷ
ﻭﻥ ﹹ ﻩﹻ ﻟﹷﻌ
�
ِ ی �کت ت�ا ہ �
�� ی��� وع�دہ ِوی پُ ���را ِ ی �کت ت�ا ���وَ ،ا� تُ�� ہ�ا���ن ا ن ���ان ��ٻا � ی�نن ِدی َ ٻ �� ُ�ہ �ن ت���� ی��د
�
ہ ے��� ،ن ج ��� تُ �� ہ�ا���ن ِا ی��ہ ��ڳا � ی�نن ) ��ہر و � �� � ���
�( ی���د َر �� جن ) (١٥٢۔ ِ یکت� �
� تی ہ ت
�
ے ن��ہ ٹُ ���و �
ے ٹُ ���وَ ،ا ت ے � �ب� ش�ک � ی��دٹݙا َرس ت��ہ ِس� ّدھ�ا َرس ت��ہ � ہ
ے ِا �یب ن�دے ُا ت �
َا ت ﹷ
ﹷﺍﻃﹻﻰ ﻣﹹﺴْﺘﹷﻘﹻ�ﹱ ﻓﹷﺎﺗﹽﺒ ﹻ ﹹﻌﻮ ﹹﻩ ﹷﻭﻻﹷ
.153ﹷأﻥﹽﹷ ﻩﹷـٰﺬﹷﺍ �ﹻ
ے�
خص ُا ت ��ےش � ول َاس�ان ���� ُ�ی ���ن ���اب �یتی ���ن ب ��� خ �ب ی��ی ���ن وا�
ݨ ت ب ِݙݙݙ ت ٰ َ
ﺎﺏ ﹷﺗ ﹷﻤﺎﻣ ﹱﺎ ﹷﻋ� ﹷ� ﹷﹹﻢﹽ ﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎ ﹹﻣ ﹷ
ﻮ�ي ﺍ ْ� ﹻﻜ ﹷﺘ ﹷ
ے ِا �یت ن�دے ِو چچ ��ہر ��ڳا��ھ ِدی ُپ���ری � پ�
ت ُپ ���ری ��� �� ڑ�رونَ ،ا ت � ت ِ�ن ن���
َا � ݨ �ن � ت
ﻭﹷ�ﻔْﺼﹻﻴﻼﹱ ﻟﹽﹻ�ﹹﻞﹽﹻ ﹷ� ْي ٍء
ﹷﺬﹻيۤ أﹷﺣْﺴﹷﻦ ﹷ
ﹷ
�ب( وا��ئ ے ب���� �
ت ) ب ے ،ر ��� ہ ے ہ�ہدا �بیب ِ ی �کب�ئ ڳ ���ئ � �
ت ا َ ہ
ے، پُ ���رئ ت �� ف�� ی�ل �
ت ت ٔ ت ت .154
ﹷ
ﹹﺪﹱى ﻭﹷﺭﹷﺣْﻤﹷﺔﹱ ﻟﹽﹷﻌﻠﹽﹷﻩﹹﻢْ ﺑﹻﻠﹻﻘﹷﺂءﹻ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩ ﹻ ْﻢ
� ِ�� �ب
�ن دآ ی �� ت� ی� جن ��� ِ � ض�ن جن �
ب دے ُرو ب� ُ�و ج�آ ض ِ��ر ت � ی� ݨ ے ت���ن ب��� آو ٓآ � ِݨ�ن�ن َر ّب �ہ
ﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
)(١٥٤۔
�ب وآ��ئ � ہ
ے �� �آ نن( ِوئ َآس�آن َ �� ہ�آ �ئٔئ � ہ
ےِ ،آ ی��ہ ب�� ت آب ) �� ت ٓ �
ے ِآ �ی�� ی �نن ِآ ی��ہ � ت�� ب
َآ ت
ﹷ
ٰﺬﹷﺍ ﻛﹻﺘﹷﺎﺏٌ أﹷﻧﺰﹷﻟْﻨﹷﺎﻩﹹ ﻣﹹﺒﹷﺎﺭﹷﻙٌ ﻓﹷﺎﺗﹽﺒ ﹻ ﹹﻌﻮ ﹹﻩ ﹷﻩﹷـ
� �
ے پ��� ہہ ی�ر��ار َ ب �ن ݨن َو ٘ز �ڄ�� ت���ن ب ��� تُ�� ہ�ا ݙڄدے ُا ت
�
ے �
ِا �یب ز�دے ���ا ب �� ت� ��ل ���و ،ت
ز
.155
ﻮﻥ ﻤﺣ
ْ ْﹷﹹ ﹷﺮ ﹹ ﺗ ﻢﹹ ﻜ ﹷ
ﺍ�ﹽﹷﻘﹹﻮﺍْ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽ
� ت َوس�دئ َر ہ �
�� ٔ
ے )(١٥٥۔ ��
ر � ت
ے ���( �
ے �ٹ�� ٹ ��آ ِپ ����� ) �ٹ�� ٹ
� ن ���ن َو ٘ن ڄ� �ب��ک ب���ہ�ے �����آن ٓآ پ �ب�نن د �ن ج ُ
ݨی ِی ِ � ش
ٹ
ہ
ے �� ٔ�ئ �� ٔ�ئ �ٹ��� ی��ان َ �ن ٻ ݨن ٻ�� ی�ان ِ �� نن ،ا ن ���ان ن���ل تُ�� ہ�اݙٹ ٻا ��� �ئٔئ �
ے ،ت ��� � چ
ﹽﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ �ﹷﹽ ﹷ ﻗﹹﻮﺍْ ﺩ ﹻﻳ ﹷﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﺷ ﹷﹻﻴﻌ ﹱﺎ
� ڑٹ ی
7۔ ﺳﻮﺭةﺍﻷ�ﺍﻑ
�ا� �� �� � آ�
� � � ہ�
ے � ی�� ش�ہ َر �م ݨ
��ن وا�� �ن ت ش ��روع � ہ
ے َا� دے ن���ن ن���ل ِب ���ہ�ا َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ج
ڑ
ﻦﹻ ﺍﻟﺮﹽﺣ ﹻﹻﻴﻢ
ﺴْﻢﹻ ﺍﷲﹻ ﺍﻟﺮﹽﹷﺣْﻤـٰ ﹷ
�ہ
ے
ٓ�
ا � ٰٓ ٓ
�ص )ا ٓل ّٓم ص( )(١۔ ﺍﻟۤ ۤﻤ ۤﺺ .1
�
اب تَ �ئ ینن دو ز���زز ِ ل ِ ی �کب ت�ئ ڳ �� ٔ�ئ � ہ
ےِ ،ا ی �نن �� زُ��ن تب� ی� ڑدڳا ِدل َ�� ڑ�زا َ)اے �� ؐ�د( اِ ی��ہ � ت�� ب ﺎﺏ أﹹﻧﺰ ﹻ ﹷﻝ إﹻﻟ ْﹷﻴﻚﹷ ﹷﻓﻼﹷ ﹷﻳﻜﹹ ْﻦ �ﹻ� ﹷﺻ ْﺪﺭ ﹷﹻﻙ
ﻛ ﹻ ﹷﺘ ٌ
ِ ت���
.2
راؤ َد��� ٔ�اؤ ِ � �ت ی�ا ِا ی��ہ ج ��� اِ ی��ہ ُ� � ن ﺝٌ ﻣﹽ ْﻨ ﹹﻩ ﻟﹻﺕﹹﻨ ﹻﺬ ﹷﺭ ﺑﹻﻩﹻ ﹷﻭﺫ ْ ﹷ
ن��ہ ِ� �ت ی�ا � ی �ےِ ،ا ی �ن ن���ل ت���ن ) ����ان ��ن( ݙ ٻد ٔ
ﹻ� ٰى ﹷﹷ ﹻ
)(٤۔
ان ���
ب ِوی � ب� ی� ن � ت� ی�� � � ُ� � ب ِ�ن ِع�
َول َاس�ان َا � ݨ �ن � م ن���ل ا ن ��ان ��ن ِا ن ��ان ِدی � ت ت
ﹷ
ﹷﻨﹷﻘﹹﺼﹽﹷﻦﹽﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢ �ﹻﻌﹻﻠْﻢٍ ﻭﹷﻣﹷﺎ ﻛﹹﻨﹽﺎ ﻏﹷﺂ Òﹻﺒﹻ� ﹷﻥ .7
ے خ� ب�ر خ ���
� ِر � ��� ہ � وی( � �ہ �
� )(٧۔ � ب ݙݙڄ �ی��ن �� ،ی��ن ڄ ��� َاس�ان ) �� ینن و � ��� ِ
َ
�ب دے( ݙ ٻد �یب ٘ن�ہ َ �����ن دا تُ �� ّ� ݨن ِوی ب���� ت�� ہ �
����ی �� َ ،ٻس ِب �� ن��ان دا � �
ے ) ت �� ی�ا ت
َا ت ﹷﺍﻟْﻮﹷﺯْﻥﹹ ﻳﹷﻮْﻣﹷ�ﹻﺬٍ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽ ﻓ ﹷﹷﻤﻦ ﹷ� ﹹﻘﻠ ْﹷﺖ
ﹹ
ِ��� ﹷﻣ ﹷﻮﺍﺯﹻﻳﻨﹹ ﹹﻩ ﻓﹷأ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻔﻠ ﹻ ﹹﺤ ﹷ
.8
باب پ��� � ز ِ� جن )(٨۔ ِ� ہ� � ﻮﻥ
َو زر جن ب���را �� �ی ،او ت���ن ز �� ت
ڄݙآن ب ��� ���ک ) �ت� ب�رآن � ی���ن ُآون ڄݙ �یب�ہ �ت��ر ی �نن �� ہ�� ٓآ �� ی ُ��
ب چ َج�آ ڑ ڄݙے ،ج� ڑ ڄت ن ڑ ٘ ڑ � س،
ﻗﹷﺎ ﹷﻝ أﹷﻧ ﹻﻈ ْﺮ�ﹻ� إ�ﹻ ﹷ� ﹷﻳ ْﻮﻡ ﹻﻳﹹ ْﺒ ﹷﻌ ﹹﺜ ﹷ
ﻮﻥ
� � �
.14
ے و � � ِ� نن )(١٤۔
ِو چ���ن( ُا ٹ ��ا ٔ
� ٘� َآ� ٓآ ��� ی�آ ،چ َ �چ ُ�� تُ ���ن ِوی ُ �� ہ��
ے َو ن �ڄ� ݨن وآ� ی��آن ِو چ ���ن ِ �ہ ہن�ن ) (١٥۔
ت ݙݙڄ تت
ﻳﻦ ﹷﺎﻝﹷ إﹻﻧﹽﹷﻚﹷ ﹻﻣ ﹷﻦ ﹹ
ﺍﻟﻤﻨﻈﹷ ﺮ ﹻ ﹷ
ِ
.15
� ،ت���ن َ �م ینن ِوی ت �ت ی�ݙݙݙ ے کت �آن( ٓآ ��� ی�آ ،تَ �ت ینن ج ��� �
� ی���ن �م�� ج
�ن چ َج�آ � � � ��ت ش ی� ج
)ش � ﹷ
ﹷﺎﻝﹷ ﻓﹷﺒﹻﻤﹷﺂ أﹷﻏْﻮﹷﻳْﺘﹷ�ﹻي ﻟﹷـأﹷﻗْﻌﹹﺪﹷﻥﹽ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ
.16
� رآہ دو ٓآ َو ݨن وآ� ی��آن دے َآ ��ٻ�ن َرآہ َ �مل َ ٻ �� ہ� ن�دآ َر ہ ���آن )(١٦۔
ِس� ّد� �ﺍﻃﹷﻚﹷ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺴ ﹷﺘﻘ ﹷﹻﻴﻢ
ﹷﹻ
�� پ��
�َول �م ینن ا ن ���ان دے َا ��ڄ�ن ،ا ن ���ان دے ِ پ � ُ��ن ،ا ن ���ان دے � َ ڄ �
� ﹽﹷ ﻟﹷـأﹷﺗﹻيﹷﻨﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽﻦ ﺑﹷ� ْ ﹻﻥ أﹷﻳْﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹻﻣ ْﻦ
ﹻ
ھ�ت ن�دآ َر ہ���آن،ے پ �� ڑ� یے و� � ے ُآ ن ���آن دے � � ��� ٻ �
� پ��� ��ن ٓآ ٓآ ت َ �
�
پ������نَ ،آ ت
ﹷﺧ ْﻠﻔﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻋ ْﻦ أﹷﻳْ ﹷﻤﺎﻧ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻋﻦ ﹷﺷ ﹷﻤﺂÒﹻﻠﹻﻩ ﹻ ْﻢ
ی���
.17
ے �ت��ن آ ���آن و پ ���ن ��ر ����آ �ئن ُ
�
�نن س��� ز��آر ز��ہ ڈڈݙ � ین ���ن ٓآ �پت ݨ�آن ش � ڈڈ ی ز ٔ ی ِ ز َآ ت
ﻳﻦ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﺗﺠ ﹻ ﹹﺪ أﹷ ْﻛ� ﹷ ﹷ�ﻩ ْﹹﻢ ﹷﺷ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
)(١٧۔
� � � ﻳﻦ
ے ن��ہ ِ ت ��ی َو ٘ن �ڄ�� )(٢٠۔ �ن وا ہ
جج� ی� ن�دے َر�� ݨ
ﺍ ْﻟ ﹷﺨﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ے ٓآ �پب ݨ�آن �بب ݨ�آ ِ �� ُّ�دسَ ،ول َ ٻڄ� ݙ ٻدآن آ ن ���آن ��ٻس آ ن ���آن ���ن د�����ہ ݙ ٻدے ت
� ﹷ
ﹷﻤﹽﹷﺎﺫﹷﺍﻗﹷﺎﺍﻟﺸﹽ ﹷﺠ ﹷﺮ ﹷة
ﻩﹹﻤﹷﺎ �ﹻﻐﹹﺮﻭﺭٍ ﻓﹷﻠ
ﹹ ﹷﻻﹽ
ﹷ
ت
�گ � ی��ا � ہ ت �ن �
� در خ ��ت )دا پ ���ل( پ �ج���ا ���ن ُا ���ان دے �َ � خ�� ج�ج دا ا �� ُ
�ان
ڳ �ت �پ خ � خ ی ت ت ﺑﹷ ﹷﺪ ْﺕ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷﻤﺎ ﹷﺳ ﹷْﺆﺍﺗﹹ ﹹﻩ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﻃﹷ ﹻﻔ ﹷﻘﺎ ﻳﹷﺨْﺼﹻ ﻔﹷﺎ ﹻﻥ
� � �� َ� ے آو َآ پ �ب ݨ� ینن ٓآ پ � ب� ہ�� �
ے �َ ،آ ت ے ��ٔ ب دے � �پ� ت�رآن ن���ل �ڄ� ݨن پ َ ب ��ن � ش ت ت ﹷ
ﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻤﹷﺎ ﻣﹻﻦ ﻭﹷﺭﹷﻕﹻ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽ ﹻﺔ ﹷﻭﻧﹷﺎ ﹷﺩﺍﻩ ﹷﹹﻤﺎ
پ�
.22
ب ا ن ���ان �� نُ��ن ُ پ ��� ی�ا ،ب��� � ی��ا �م ینن تُ�� ہ�ا���ن ِا ی �نن َو ݨن �����ھ � ﹷ
ﺑﹽﹹﻩﹹﻤﹷﺂ أﹷﻟﹷﻢْ أﹷﻧْﻩﹷﻜﹹﻤﹷﺎ ﻋﹷﻦ ﺗﹻﻠْﻜﹹﻤﹷﺎ ﺍﻟﺸﹽ ﹷﺠ ﹷﺮة ﹻ
ا ن ��ان دے َر ّب
ہ� � ہ� ہ ٘� ﺂﻥ ﹷ�ﻜﹹ ﹷﻤﺎ ﹷﻋ ﹹﺪ ٌﻭ ﹷ
�ان تُ ���ان ݙٹڄوہ�ہ� ٔ �ئ ینن س ی� ج ے تُ �� ہ�ا���ن ِچ �� ت�ا ی��� ن��ہ َ �م ج ��� ش � َو ن �ڄ� ݨن �� نُ��ن َ �� ٹ�� ی�ا ن��ہ َ �مَ ،ا ت ﹷﻗﹹﻞ �ﹽﹷﻜﹹﻤﹷﺂ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄ ﹷ
� ُ
دا ����� ُد ش �� نن � ہ
ے )(٢٢۔
ﹹﹽﺒﹻ� ٌﻥ
� ظ�� ب �
ے � م ��� ب ٓآَ ،آس�آن ٓآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ
ب ت �
آ ن ��آن ٓآ �� ی�آَ ،آے ٓآس�آݙݙݙ ے َر ّب
ﹷ
� � ب� � � ﺎﻻﹷ ﺭﹷﺑﹽﹷﻨﹷﺎ ﻇﹷﻠﹷﻤْﻨﹷﺂ أﹷ�ﻔﹹﺴﹷﻨﹷﺎ ﻭﹷإﹻﻥ ﻟﹽ ْﻢ ﹷ� ْﻐ ﹻ ْ
�
�ادے ُا ت
ے َر �م ے َاس ڑ ݙ ے ب �� ی��� تُ ���ن َاس�ا���ن خ � ی�نن خ �� ش ی�ب خ�دا ت
� �
���ے َ�ہ ہن�ن َا ت
ڑ
.23
ﻳﻦ
ﹻ ﹷ ﺎ� ﹻ ﺨ
ﹷ ْ
ﻟ ﺍ ﻦ
ﹷ ﹻ
ﻣ ﹷﻨﹷﺎ ﻭﹷﺗﹷﺮْﺣﹷﻤْﻨﹷﺎ ﻟﹷﻨﹷﻜﹹﻮﻧﹷﻦﹽﹷ
ہ
�اؤن دے ن��ہ َر �� ُ��ن )(٢٣۔ �� ن��ن �
� ی ن �� �یت ن�دا ،ت���ن � ت ٔ
ہ � � ٘� )آ�( ٓآ ��� ی�آ ،تُ���آن � تَ�� ّ�
ے دے ُد ش �� نن َر ����، � َ��ہ َو ن �ٻ�� ،تُ���آن ِہ� ہک َ ٻ َ ﹷﺎﻝﹷ ﺍﻩْﺒﹻﻄﹹﻮﺍْ �ﹷﻌْﻀﹹﻜﹹﻢْ ﻟﹻﺒﹷﻌْﺾٍ ﻋﹷﺪﹹﻭٌ ﹷﻭ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ
ﹽ .24
ب ِؤ پ ُ���ن ک�ڈڈ ���ا ی��� ہ�ہ� ،ا ن ���ان �� نُ��ن ا ن ���ان � ب� ُ � ب� ہ�� ن
ِا ی �ن تُ�� ہ�اڈڈݙ ے ِ � ی ٔ� م��ء ��ن � ش ت ﹷ
ﻻﹷ �ﹷﻔْﺕﹻﻨﹷﻨﹽﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹹﻥ ﹷﻛ ﹷﻤﺂ ﺎﺑﹷ�ﹻيۤ ﺁﺩﹷﻡ
ﹷ
� ت ٘��� ���ڑ� پ
�ان ���ن ا ن ���ان دا � ن � ج ج ے ہ�ہ� ن ِ ��س��� ،ن ج ��� ا �� ُ
ن ت دے � پ� ڑڑے ِوی َ ���ہ �ا � ڑ ی ﹷ
ﻳْﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽ ﹻﺔ ﻳﹷ ْﻨﺰ ﹻ ﹹﻉ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻤﺎ�ْﹷﺝ ﹷ أﹷﺑﹷﻮﹷ
� ظ
�آن ِب ���آ آِ ی �نن ���ح تُ�� ہ�آ���ن
ش ی� ن ے ُآو ن��دے ش � �
�� � ،ب� ش�ک آو ت��
��� ٓآ َو � ٘ن ڄ �
ن � ﹻﺒﹷﺎﺳﹷﻩﹹﻤﹷﺎ ﻟﹻ�ﹹ�ﹻﻳﹷﻩﹹﻤﹷﺎ ﺳﹷﺆْﹷﺍﺗﹻﻩﹻﻤﹷﺂ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ﻳﹷ ﹷﺮ� ﹹﻛ ْﻢ ﻩ ﹷﹹﻮ .27
� د ی ����دے ر ہ ���د جن ،جِ �� ت���ن ج ��� ُ ���ان ا �� ُ ﹷﻗﹷﺏﹻﻴﻠﹹﻩﹹ ﻣﹻﻦْ ﺣﹷﻴْﺚﹹ ﻻﹷ ﺗﹷﺮﹷﻭْﻧﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻧﹽﹷﺎ ﹷﺟ ﹷﻌ ْﻠ ﹷﻨﺎ
سڳڳ دے، �ان ���ن ن � ی�نن ݙڳد ی ���ھ َ � ن ت َ ن ِ ݙڳ
چ� س ی��ا�� ُ ﻳﻦ ﻻﹷﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ ﹷ
�ن ���ن ت���ن ُا ن ���ان �����ان دے ی���ر �بب ݨ�ا �� ڑ�ر �یب ن�دے � ب� ﻮﻥ ﺸﹽﹷﻴﹷﺎﻃﹻ�ﻥﹷ أﹷﻭْﻟﹻﻴﹷﺂءﹷ ﻟﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ
� ش�ک َاس�ان ش � ن
� � �
َ�ہ ہن�نِ ،ج ���ہ�ے ج ��� ِا ی �� ج
�ان ق�قا ٔ �م ن � ی�نن َر � ی�ن ن�دے )(٢٧۔
ڑ
� َ� � او � �
ے � ی��ا �ئٔئ دے �م ��� �یب ن� ِد جن ،ت���ن َا � ی�ب ن� ِد جن ب��� َاس�ان ب ے بِ���ہ�ے و ���� َا ت
ڑ
ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﻓ ﹷﹷﻌﻠﹹﻮﺍْ ﻓﹷﺎﺣ ﹻﺸﹷ ﹱﺔ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻭ ﹷﺟ ْﺪﻧﹷﺎ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴ ﹷﻩﺂ
�ن �
ے َا� ِؤی ِا �ی � ی �ن ݨ
��ن �
�َ ،ا ت �ن ���ن ِؤی اِ �ی�� ی �نن ��� �یت�دا ٹݙد �ٹ ���
َا پ �تت�ان � �ت ی�� دٹݙاد�� ُ
َ ٔ ٹݙ ی ݨی
ن ِ
ﹷ
ﺑﹷﺎءﹷﻧﹷﺎ ﻭﹷﺍﷲﹹ أﹷﻣﹷﺮﹷﻧﹷﺎ ﺑﹻﻩﹷﺎ ﻗﹹﻞْ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻻﹷ
ج�
ے � ی��آ �ئٔئ دے َ �� ّ�آں دآ
ے َ)آے ر���ل( ٓآ��ھ دے ب��� َآ� ���ں �
ب ت ݙݙ
�دآ ُ � م ݙݙد ت
ِ ْ
.28
ﻮﻥ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﷲﹻ ﹷﻣﺎ ﻻﹷ
ﹷ ﹹ ﻟﻮﻘﹹ ﹷ
� ﹷ أ ﹻ
ء ﺂ ﺸﹷﺤ ﻔ
ﹷ ْ
ﻟ ﺎ
ﹷ ﹹﹹﹻ ْﺑ ﺮﻣ أﻳ
ُ� � � ج�
ص��ن ن � ی�نن د �یݙݙت ن�دا تُ ���ان َا� دے � ت��� ت� او ج ��ھ �� ی��ن َاہ�ہدے ُ � م َا �
ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
� �
ے ن � ی�نن )(٢٨۔
وے ،جج� ی� ن�دا تُ�� ہ�ا���ن � �پت ت�ہ ِوئ ��ا ٔ
� ج�
�( َ ���آن َدآ ُ � م ݙ ٻد ت
ے� ِ ،ب� ی�آ ِآ ی��ہ ب ��� � ف� َ� ٘�� ٓآ��ھ ݙ ٻدے � ،ی�� ݙ ٻدآ َر ّب ﻴﻤﻮﺍْ ﹹﻭ ﹹﺟﻮ ﹷﻩﻜﹹ ْﻢ
ﹹﻗ ْﻞ أﹷ ﹷﻣ ﹷﺮ ﹷﺭ��� ﺑﹻﺎ ْﻟﻘ ْﹻﺴ ﹻﻂ ﹷﻭأﹷﻗ ﹻ ﹹ
ِ ب ت���ن آ ف ��آ �ی ) � � � ف � ٻ ّ
.29
� )��� ب�ہ( دو ��� ِ ���دے ���و، َ ت تُ���آں ٓآ پ �ب ݨ� یںں ُر خج َ ب �
��دے دے و��تب ِس� ّد� ﹻﻨﺪﹷ �ﹹﻞﹽﹻ ﹷﻣ ْﺴﺠ ﹻ ٍﺪ ﹷﻭﺍ ْﺩﻋﹹﻮ ﹹﻩ ﹹﻣ ْﺨﻠﹻﺼﹻ � ﹷﻥ ﹷﻟ ﹹﻩ
���و ،ج َ �ج ی�ں ���ج ُاوں تُ �� ہ�ا���ں ) ش ��روع ِو چج( � َ �ت ی�دا ِ ی �کت ت�ا ہ�ہ� ،تُ ���اں َو�� ِوی
٘ن�
�ڄ� ݨ� ینن )(٢٩۔ ُاون ُدو َول َو
� �
�
ے ے َ ��ل ِ ی �کت ت�ی َر ��� ی�ا ،ت
�
ے ِہ� ہک �ٹ����ی ُا ت ت ُا ت ات ��
ِہ� ہک �ٹ � �ی ت���ن ُاو ن��دی ہ�ہد �ی ت ﹷ
ﹷﹻ�ﻘﺎﹱ ﻩﹷﺪﹷىٰ ﻭﹷ�ﹷﹻ�ﻘﺎﹱ ﺣﹷﻖﹽ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ﹹﻢ
� �� ی��ن ب��� ا ٘ ���ان َا ُ
� ���ن دے( ��م ���ب�ب ِ ت�� ��
َ ���دے )�
ے � ی��ا �ئٔئ ﹷ ﹷﻼﹷﻟﹷﺔﹹ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹﻢ ﺍﺗﹽﹷﺨ
ن ب � ئ ��� ٔث ت ب ن ﹷﺬﹹﻭﺍ ﺍﻟﺸﹽ ﹷﻴﺎﻃﹻ� ﹷﻥ ﹹ
�
َ �� پ�
.30
�د جن ب ��� َآص�ل ِو چج � س ی��آ�� ُ
�ن ���ن ٓآ �پب ݨ�آن ی���ر �بب ݨ�آ ِ ���دآ ت � ﹷﻭْﻟﹻﻴﹷﺂءﹷ ﻣﹻﻦ ﺩﹹﻭﻥﹻ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻳﹷﺤْﺴﹷﺒﹹﻮﻥﹷ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩﻢ
ے َول � ب ِ ے ش� ن �� ڑ�ر ت
ہ
ے ہ��� ٔ
�
ے ���ک ِ �� نن )(٣٠۔ �
ت پ��� ت ات ُاو� ہ
ے اِئ ہ�ہد �ی ت
ﻭﻥ
ﹹﹽ ْﻩ ﹷﺘ ﹹﺪ ﹷ
�
ے ٓآدم دی آو��د ! چ�ڄݙݙڄاں ک�ݙݙڄا �ہہں�ں تُ �� ہ�اݙݙڄ ے �����ھ تُ �� ہ�اݙݙڄ ے اِی ِو چ ���ں
َآ ت
آن� ر���ل ٓآ ِو جن بِ���ہ�ے ب ��� تُ�� ہ�آ���ن � ی�� ڑ ݙݙ ی���ن ن �� ش�آ نب� ی�آن � ب� ی� ج�� َآس ڑ ݙ
�آݙے آِ � � ب � �ﹻيۤ ﺁﺩﹷﻡﹷ إﹻﻣﹽﹷﺎ ﻳﹷأْﺗﹻيﹷﻨﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺭﹹﺳﹹﻞٌ ﻣﹽﻨﻜﹹ ْﻢ
ﹻ ﹷﺑ
ڑ
� � ہ�
ے ُس�د��� و �ی� جن ،ت���ن ��ن ،ت���ن ِج ���ہ�ے ��� �ئٔئ َا� �� نُ��ن ڑ ݙدردے َر � ِ� جن ،ت � ج
ﹷ
ﻘﹹﺼﹽﹹﻮﻥﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﺁﻳﹷﺎ�ﹻ� ﻓﹷﻤﹷﻦﹻ ﺍﺗﹽ ﹷ� ٰ� ﹷﻭأﹷ ْﺻﻠﹷﺢﹷ
ڑ
.35
َ� ہ� ے ��ہ ُا �� ُ ہ
�ان ���ن غ��ہ ت���ن ��� �ئٔئ َݙݙݙ ر ݙݙݙ ��ل َر ���ئ ،ت
ا �� ُ
�ان ���ن ��� �ئٔئ غ �م َر ��ئ � غ غ غ ﹹﻮﻥ
ﹷﻓﻼﹷ ﹷﺧ ْﻮ ٌﻑ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭﻻﹷﻩ ْﹹﻢ ﹷﻳ ْﺤﺰﹷﻧ ﹷ
)(۳٥۔
ےِ ،ج���ہ� ی���ن ج ��� �ے ِآ ن ���آ���ن ِد ی���ن ُآ ن ���آن �ٹ��� ی��آن ر ّ �
ت آن � �
� ج ِ � � ،ج �� َآ� ٓآ ��� ��� ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﺍ ْﺩ ﹹﺧﻠﹹﻮﺍْ � ﹻ ۤي أ ﹹ ﹷﻣ ٍﻢ ﹷﻗ ْﺪ ﹷﺧﻠ ْﹷﺖ ﹻﻣﻦ
ٹ َ ن ّ ن ���
� ہ �� ��� ُ
.38
� �� خ�ر پ ُخ�� ی�ان ِ �� نن تُ���ان ِوی دورخخخ ِو چخ �� خ��ھ َو ٘خ �ڄ�� ،ڄخ�دݙڄان تُ���ان � خُ �ن � � � � ْﻠﹻﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟْﺠﹻﻦﹽﹻ ﻭﹷﺍﻹﹻﻧْﺲﹻ �ﹻ ﹷ
� ﺍﻟﻨﹽﺎﺭﹻ
� ن �
ﹷ
ﹽﹻﻨﹷﺎ ﺑﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽﹻ ﻭﹷﻧﹹﻮﺩﹹﻭۤﺍْ أﹷﻥ ﺗﹻﻠْﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽ ﹹﺔ
ب �� نُ��ن
ب ن��ہ �� �یب ن�دا� ،ب�� ش�ک َاس�ا ݙݙدے َر ّب ب �
َاس�ا ��ن ِا ی �ن پ���ے ِدی ہ�ہدا �ی ت
��ن ِ�� � � ہ أﹹﻭﺭﹻﺛْﺘ ﹹﹹﻤﻮ ﹷﻩﺎ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
ے ٓآ ��� ی�آ
� ے آ �� ُ
�آن ���ن َس�ݙݙڳ ت � نے �� ننَ ،آ ت �� ��آن ��ڳآ � ی ن � نن ت
ے ٓآ ٔ ر���ل چ
�
ے ڳ �� ی��ے �� ،ی��ن ب ��� ب �ہ
ے ،ب �ج ی� ن�دے تُ ���ان م����ک �بب ݨ�ا ݙڳد ت ب� ہ�� ی�� �
ِ و � ی ب �� ِا ی �� ہ�ا � ش ت
َ�
� وے )(٤٣۔ تُ���ان ) نت� ی�ک( ��ل ��� �یت ن�دے ِر � ��� ہ
� ��� ے دوزخخخ وا��� ُ ے ب �� ہ� ش�ب وا� �
ے َا � ی � ننَ ،اس�ان ت���ن ان ���ن َس� ݙݙد ت ی ت َا ت ﹷ
ﺎﺩﹷىۤ أﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹹ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽﹷﺔﹻ أﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎﺭﹻﹷﻧ
��ا َ پ��� ِ ���دے، ُ
�ادے ن���ل ِ یک�ب ت�ا ہ�ہَ� َ ،پ ّ � ب َاس ڑ ݙ �ادے َر ّب ُاون وع�دے ���ن ِب��� ہ ڑ�ا َاس ڑ ݙ ﹷﻥ ﻗﹷﺪْ ﻭﹷﺟﹷﺪْﻧﹷﺎ ﻣﹷﺎ ﻭﹷﻋﹷﺪﹷﻧﹷﺎ ﺭﹷﺑﹽﹹ ﹷﻨﺎ ﹷﺣ ﹽﻘ ﹱﺎ ﻓ ﹷﹷﻩ ْﻞ
�
��ا پ��� ت �
ے؟ ب ِ ی �کب ت�ا ہ�ہَ� � ،ی��ا ُت ���ان ِوی ُاو���ن َ پ ّ � ادے ن���ل َر ّب ب َ ���� ِب��� ہ ڑ�ا َوع�دہ تُ �� ہ� ڑ ݙ .44ﹷﺪﺗﹽﹹﻢ ﻣﹽﹷﺎ ﻭﹷﻋﹷﺪﹷ ﺭﹷﺑﹽﹹﻜﹹ ْﻢ ﹷﺣ ﹽﻘ ﹱﺎ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷ� ﹷﻌ ْﻢ
ے َا �� �� ��� � � � �ل " ا ���ان و چج ہ� ہک ہ � �ِ � ی�� ﹷ
ﻣﹹﺆﹷﺫﹽﹻﻥٌ ﺑﹷيْﻨﹷﻩﹹﻢْ أﹷﻥ ﻟﹽ ْﻌ ﹷﻨ ﹹﺔ ﺍﷲﹻ ﹷﻋ� ﹷ� ﹷﺫﹽ ﹷ ﹷﻥ
� ،ج��� � � ت ݙݙݙس
� وا�� �ن �ی
ݙݙݙ ݨ �ا � � � ِ ِ ن � � �
� ب " نن او َا �
���
ﹷ
ب �ہ � �
�اف �����ان ُا ت
ے ا ف�� ف
ﻟﻈﹽﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
ے )(٤٤۔ ے َا� ِدی � ف ت ب
ہ ہ
� �� نُ��ن َ �� ٹ� یکت ن�دے َر ہ �� ن�دے ِ �� جن ،ت
�
ے س
ِج ��� ہ ٹ�ے ���ک َا� دے َر � ��ت
ﻭﻥ ﹷﻋﻦ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ
ﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ �ﹷﺼﹹﺪﹽ ﹷ
ﹹ
ہ �
ش ٘ن�گ ��ڳ� � ی�ن ن�دے ر ہ�� ن�دے �� ننُ ،او� ہ
ے ���ک ُاو ن��دے ِو چچ ��� �ئٔئ ݙڳد ٘�ئ�گ ِ ش � .45
ہ
ﻭﻥ
ﺎ� ﹷ ﹷﻭ ﹷﻳ ْﺒ ﹹﻐﻮﻧ ﹷ ﹷﻩﺎ ﻋ ﹷﹻﻮﺟ ﹱﺎ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﺑ ﹻ ﹻ ﹷ
ﺎﻵ�ة ﹻ� ﹷ ﹻ ﹹ
�ت �� خُ��ن ِوی آ خ���آر ��� �یت خ�دے ر ہ �� خ�دے ِ �� نن )(٤٥۔ �
ٓآ خ � ت
� ے اِ ن ���ان ٹݙدوہ�ہ� ٔ �ئ ینن ) �ٹ��� ی��ان( ِو چچ ِہ� ہک َ پ���دہ ی��� � ن��د��ئ ہ �
����ئَ ،ا ت
ے �
َا ت
� ُ�
�ﺍﻑﹻ ﺎﺏ ﹷﻭ ﹷﻋ� ﹷ� ﺍﻷﹷ ْ ﹷ
ﹷﻭﺑﹷ ْي ﹷﻨ ﹹﻩ ﹷﻤﺎ ﺣ ﹷﹻﺠ ٌ
ن ���ن ا ف ���ان ��س ج�ن ،ب ���ہ�ے ��ہر �� ہ�ن ُ
ی ے ب ��ھ �بب ف�دے ہ � ��اف وا��ی ج�باء ت ا� ف
ڑ
س ٘�
ﹻﺟﹷﺎﻝٌ �ﹷﻌْﺮﹻﻓﹹﻮﻥﹷ �ﹹﹱ ﹽ �ﹻ ﹻﺴ ﹷ�ﻩ ْﹹﻢ ﹷﻭﻧﹷﺎ ﹷﺩ ْﻭﺍْ
ے �
ان ���ن س ݙڄ�د ت س نن ،ب �� ہ��ب وا��� ُ ِد ی���ن ش����ن �� نُ��ن � � ڄ� ݨ ی�ب ن�دے ہ �
�� ِ �
ی ش ت
.46
ﹷﺻْﺤﹷﺎﺏﹷ ﺍﻟْﺠﹷﻨﹽ ﹻﺔ أﹷﻥ ﹷﺳﻼ ٌﹷﻡ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﻟ ْﹷﻢ
ﹷ
��� ���
� ڄ� اخ
��وے ! ِا ی��ہ خ ���د َا � ݨن د خ �ل خ��ہ � ت � � � ٔ � ت�ی ہ � ے س��� � �
َا � ی � جن ،ج ��� تُ �� ہ�اݙݙݙ ے ُا ت
ﹷﻳ ْﺪ ﹹﺧ ﹹﻠﻮ ﹷﻩﺎ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﹷﻳ ْﻄ ﹷﻤ ﹹﻌ ﹷ
ﻮﻥ
� ہ� ِس � ب� ہ��
س نن )(٤٦۔ �� ِ �� ِدی ُا� ی��د َر � ی�ب خ�دے ہ � اخ�
ب دے( د خ � � �� � نن پ�� ) � ش ت
س نن �
ے �پ�� ِ �
ے دورخخخ وا� ی��ان ُا ت � ہ� ظ�� � �
ت ت ے ڄخ�دٹڄان ا خ ��ان ِد ی���ن خ ��ان َ � ٹ َا ت �ﻓ ْﹷﺖ أﹷ�ْ ﹷﺼﺎ ﹹﺭﻩ ْﹹﻢ ﺗ ﹻ ْﻠ ﹷﻘﺂ ﹷء أﹷ ْﺻ ﹷﺤ ﹻ
ﺎﺏ ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﹹ ﹻ
�� � � ی��
.47
� ظ��آ �م �����آن ِو چج شس�آم�ل ب ٓآَ ،آس�آ���ن ت���ن ِآ � � ب � ر
َ ّب ے ݙݙݙ آس
� آَ ن ج � ت���ن َآ � ﻨﹽﹷﺎﺭﹻ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺭﹷﺑﹽﹷ ﹷﻨﺎ ﻻﹷ ﹷﺗ ْﺠ ﹷﻌ ْﻠ ﹷﻨﺎ ﹷﻣ ﹷﻊ ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻ
اب پ ُ پ��ا ݙݙݙ �یتی ،ب �� ی���ن َاس�ان َا پ �ب ݨ� ینن ب �
ے َاس�ان ت���ن ُا ن ��ان �����ھ َا پ � ݨ� ینن او � ت�� ب
�
َا ت
ِ
ﹷﻟﹷﻘﹷﺪْ ﺟﹻﺌْﻨﹷﺎﻩﹹﻢْ ﺑﹻﻜﹻﺘﹷﺎﺏٍ ﻓﹷﺼﹽﹷ ْﻠ ﹷﻨﺎ ﹹﻩ ﹷﻋ� ٰﹷ�
� ِع�
ےِ ،ب���ہ�ی ب��� ���� ج�ن �����ان �
ان ��� ڑ ڳݙ ت
ے � ب� ی� ج � م ن���ل چ َ �� ٘ن�� ڳی ���ج ���ل ت
�
ڑ ِ
.52
ﻮﻥ ﹻ
ﹻﻠْﻢٍ ﻩﹹﺪﹱى ﻭﹷﺭﹷﺣْﻤﹷﺔﹱ ﻟﹽ ﹷﻘ ْﻮﻡ ٍﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ت دا ذدر �ی��ہ � ہ � �� �� ات
ے )(٥٢۔ ت ت
ےر � ت � ہ�ہد �ی ت
وا � �
ہ ظ
�ن دے ِا � �ت ت��ار ِو چح ِ �� نن ظ ِ�� � ت� ی�� � .53ﹷﻞْ ﻳﹷﻨﻈﹹﺮﹹﻭﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﺗأْﻭ ﹻﻳ ﹷﻠ ﹹﻩ ﹷﻳ ْﻮ ﹷﻡ ﹷﻳأ�ْ ﹻ� ﹷﺗأْﻭ ﹻﻳ ﹹﻠ ﹹﻩ
ت دے ��ا ��ہر ت � ی� ݨ
� ی��ا اِ ی��ہ ��ک ُاو ن��دی � ت ت
س
ﺭْﺽﹷ �ﹻ� ﺳﹻﺘﹽﹷﺔﹻ أﹷﻳﹽﹷﺎﻡٍ ﺛﹹﻢﹽ ﺍ ْﺳ ﹷﺘ ﹷﻮ ٰى ﹷﻋ� ﹷ�
ﹷ ﹷﻷ
راب دا َ پ���دہ پ َج�ا َ �
س ٹ ی�ب ن�دےِ ،ب���ہ�ٹا ب ��� ُاو ن��دے ے ت
� � نب ب��ال ِ ���دیُ ،او ُ ہ �
�� ٹݙد �یب ٘ن�ہ ُا ت
ﹷ
ْﻌﹷﺮْﺵﹻ �ﹹﻐْ�ﹻي ﺍﻟْﻠﹽﹷﻴْﻞﹷ ﺍﻟﻨﹽ ﹷﻩ ﹷﺎﺭ ﻳﹷ ْﻄﻠﹹﺒﹹ ﹹﻩ
ے ���ر�� ُ ِ� ب� پ��
�ن ���ن ٓآ پ �ب ݨ� ینن � �
ے پ َ�� ن�در ت ت ی ِ پ � ُّ��ن � ڄ��دآ ٓآ ن��دےَ ،آ ت
�
ے ُآون ب ��ھ ت .54
ﺜﹻﻴﺜﺎﹱ ﻭﹷﺍﻟﺸﹽﹷﻤْﺲﹷ ﻭﹷﺍﻟْﻘﹷﻤﹷﺮﹷ ﻭﹷﺍﻟﻨﹽ ﹹﺠ ﹷﻮﻡ
ﹹ
ج�
�
ے ب ��� ب ��� � �ب ی�دا ݨ
��ن ُاو ن��دے ے� ،پب ت�ہ ہ �
��وے � ہ � ُ � م دے ت��� ب ��ع َر ��� ی�ا ہ �
�� ٔ
ﹹﺴﹷ�ﹽﺍ ٍﺕ ﺑﹻأ ﹷ ْﻣﺮﹻﻩ ﹻأﹷﻻﹷ ﹷﻟ ﹹﻩ ﺍ ْﻟ ﹷﺨﻠ ﹹْﻖ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﻣﺮﹹ
ﹷﹷ
ج� ہ
ے س�ارا ُ � م ِوی ُ ہ��� ن��دا پج�لدے ،س�ارے ج�� ہ�ا ن���ن دا پ���� ݨ�ن
� َ �� ت�ھ ِو چج � ہ
ے ت
ﹷﺒﹷﺎﺭﹷﻙﹷ ﺍﷲﹹ ﺭﹷﺏﹽ ﺍﻟ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
ﹹ
ہ�ہ�ر َا� َ ٻ �� ُ�ہ �ں ب���� ت��اں وا�� � ہ
ے )(٥٤۔
� �
ب �� زُ��ن ع�آ ب ���زی ��� ��� ت ب �
ے ِوی ت
ے ِدل ِو چج )������( َ � ٻس تُ ���آن ٓآ پ � ݨ� ینن َر ّب
٘�
ﹹﻮﺍْ ﺭﹷﺑﹽﹷﻜﹹﻢْ �ﹷ�ﹷﹽﹹﻋﺎﹱ ﻭﹷﺧﹹﻔْﻴﹷﺔﹱ إﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﻻﹷ ﻳﹹﺤﹻﺐﹽ
ﹹ
� ٘ن���� ،ئ�� ش�ک او ح�د �� نُ��ن َو ّدھ َو ن �ڄ� ݨن وا� ی��ان ے َہ�
���
ے ِوئ ُدع�ا ٔ �ئ ینن َ � َہ�
��� .55
ﻳﻦ
ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻌ ﹷﺘ ﹻﺪ ﹷ
�
ُ ���ن َ پ ��� ن�د ن � ی�نن ��� �ین ن�دا )(٥٥۔
س ت�ی ُدوس�ی َو �
�آن ���ن ِہ� ہک َ ��ڑی ُ � ے ِ ��� نن ٓآ��د���ن ِ ہ �� نن��� ،ن َآس�آن ُآ �� ُ
ن ن ی
�
ت ﻘﹷﺎﻻﹱ ﺳﹹﻘْﻨﹷﺎﻩﹹ ﻟﹻﺒﹷﻠﺪٍ ﻣﹽﹷﻴﹽ ٍﹻﺖ ﻓﹷأﹷﻧْﺰﹷ ْﻟ ﹷﻨﺎ ﺑﹻﻩﹻ
ﹷ
ڑ ت
ہّ � چ� ﹷ
ﻣﹻﻦ �ﹹﻞﹽﹻ ﺍﻟﺜﹽ ﹷﻤ ﹷﺮﺍ ﹻ
�ل �� ڑ�ڑ �ین ن�دے َ�ہ ہن�ن َ �� ٻس ا ن ���ان �� نُ��ن یم�ن ٘ن�ہ َو ی
س�ن ن�دے َ�ہ ہن�ن َول َاس�ان َ �
ﺕ ْﻤﹷﺂءﹷ ﻓﹷأﹷ� ْﹷﺟْﻨﹷﺎ ﺑﹻﻩ ﹻ
ﹷ
ق�� ﻭﻥ
ﹷﻠﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺗﹷﺬﹷ�ﹽ ﹷ ﺬٰﻟﹻﻚﹷ ﻧﹹ�ْﹻﺝﹹ ﺍﻟْﻤﻮْ�ﹷ � ٰ ﻟﹷﻌ
� ی��ے � �ن ی�دا ��� �ین ن�دے َ�ہ ہن�نِ ،ا �ی�� ی �نن َاس�ان ُ ��رد ی���ن ُاون �� نُ��ن ��ہر � م دے � ﹹ
�
ت ح�اص�ل ���ؤ )(٥٧۔ ن �ی�� � � ھ ی�� ُ�
�اؤن تُ ��ان � ت ��ن ک�ڈڈ � �ن ،اِ ت � ٔ
ے پ َ �� ٘ز�� ڳی ر �م ین نن ِو پ ���ن َا پ �ب ݨ� ینن رب دے �ح�م ���ل ��� ہ �� ِݨ�نن � �ب ی�داوار ز ِ ��
�ل �
َا ت
� ز َ ّب ز
ُ�
س ٔ� ینن دے ب ��ھ ے َر ّدئ ثَ � ے َ ،پ��� خ �ج� ی�بث )� خ��دئ( خرم� ین جن ِو پ���ن ���آ ٔ
� ٓآ خ��دئ � ہ ﻟْﺒﹷﻠﹷﺪﹹ ﺍﻟﻄﹽﹷﻴﹽﹻﺐﹹ ﻳﹷ�ْﹹﺝﹹ ﻧﹷﺒﹷﺎﺗﹹﻩﹹ ﺑﹻإﹻﺫْﻥﹻ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩﹻ
� �
ے ِآ ی �نن ���ح َآس�آن ٓآ پ �ت ݨت ی�آن ٓآ ی��� ت���ن ) ن �� ش�آ ن �ت ی�آن( ُآ ن ���آن
ن � ی�نن ن ِ��لدآَ ،آ ت .58ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى ﺧﹷﺒﹹﺚﹷ ﻻﹷ ﻳﹷ�ْﹹﺝﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﻧﹷﻜﹻﺪ ﹱﺍ ﹷﻛﺬٰ ﻟﹻﻚﹷ
� � کب
ان ��� �یب ف�دے َہ� ہن�نِ ،ب���ہ�ے ) فف�ا ٔ��دے ج�چا � َو�� َو�� ���ل ت
ے � ب� ی� ج �����ان � � � ��ت ﻭﻥ
� ﹷﺕ ﻟ ﹻ ﹷﻘ ْﻮﻡ ٍ ﹷ� ْﺸ ﹹ ﹹ
ﹹ�ﹷﹽ ﹻ ﹹﻑ ﺍﻵ ﹷﻳﺎ ﹻ
ڑ
ہ �
س�� َادا ��� �یت ن�دے ِ �� نن )(٥٨۔ ے( َاس�ادݙݙا ش � ت
ب �
�د ���ن ) � پ � ٹ�� ی�ا( ُاون
� ُ �
ے َاس�ان ع�اد ِدی ت �ق�م �����ھ ُا ن ���ان دے ِہ� ہک ِب ���ا ُ �
َا ت
ﹷﻭإ�ﹻ ٰﹷ� ﹷﻋﺎﺩ ٍأﹷ ﹷﺧﺎﻩ ْﹹﻢ ﻩﹹﻮﺩ ﹱﺍ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷﻳﺎﻗ ْﹷﻮﻡ ﹻ
� ُاون �� فُ��ن کب � � �
ٓآ �� ی�آ َآے � ی��ݙݙݙی ق �ق�م ! ف �ف ت�ط َا� ِدی �بب ف�د �ی ��و ،تُ �� ہ�ا ݙݙدے � � � ��ت
ﻋْﺒﹹﺪﹹﻭﺍْ ﺍﷲﹷ ﻣﹷﺎ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ إﹻﻟﹷـٰﻩٍ ﻏﹷ�ْ�ﹹ ﹹﻩ أﹷ ﹷﻓﻼﹷ
ﹻ .65
ے ن��ہ ! � ی��ا تُ ���ان ) �� ہ� ینن ��ڳا��ھ �� نُ��ن ِوی(
� �� ب��د � ہ
ے ِوئ ��ا ٔ ��ا ِ �ب� ی�ا ��� �ئٔئ �
ِ �
ﹷ
ﹷﺘﹽ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ
�
ِ ن � ی�نن ݙݙدردے؟ )(٦٥۔
ے جِ ����ان ج��� )د �ن جن � ُ
�� ���ن( � �م �ّن ݨن �� نُ��ن اِ ن���ار �
ِی ِ ق ُاو ن��دی ق �ق�م دے ��رداران ن ن ﺎﻝﹷ ﺍﻟْﻤﹷﻸﹹ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﻮْﻣﹻﻩﹻ إﹻﻧﹽﹷﺎ
ظ �
�آن � ہ
ے ج ��� تُ ���ن ��� ݙݙد ت��� ہ�ہ�ٓ ،آ ��� ی�آ ج ��� ی �� ت� ی� ن� ًآ تُ ���ن َآس�آ���ن َآ �� ت� ن �
���د ی �ننَ ،آس�آ ݙݙدآ ُ �� ج ﻧﹽﹷﺎ ﻟﹷﻨﹷﻈﹹﻨﹽﻚﹷ ﹻﻣ ﹷﻦ
ﹹ ﺍﻙﹷ �ﹻ� ﺳﹷﻔﺎﻩﹷﺔٍ ﻭﹻإ ﹻ
ﹷ .66ﹷﻥ� ﹷ
�خ��ح ِدی ت �ق�م دے ب ���د تُ �� ہ�آ���ن ٓآ �پب ݨ�آن خ �ح� ی� خ�ہ �بب ݨ�آ ی��� ،تُ �� ہ�آ���ن َودھ�آ ی��� ،پ َ ����� ی��� پح�آ، ﹷﻭ ﹷﺯﺍ ﹷﺩ ﹹﻛ ْﻢ �ﹻ� ﺍ ْﻟ ﹷﺨﻠ ﹻْﻖ ﹷ� ْﺴ ﹷﻄ ﹱﺔ ﻓﹷﺎﺫ ﹹ ﹹ
ْ� ۤﻭﺍْ
)(٧٠۔
ے ِپ ��� ٹ��آر ت
�
ے �
ب ِدی ��� ف ���ں تُ�� ہ�آ ٹݙدے ُآ ت )ُ � �
��د( ٓآ �� ی�آ ،ب ��� تُ�� ہ�آ ٹݙدے َر ّب
�ش � ُ
�ل �� ش�ا " " ،دا ت��� " �� � ��� ہ
� � تُ ���ان �� ی��ن � ی�� ڑ ڳݙے ض���ل ) " ��� �
ض ��ضبب بُ �� ڑ� � � � ٔ ﺪْ ﻭﹷﻗﹷﻊﹷ ﻋﻠﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻜﹹ ْﻢ ﺭﹻ ْﺟ ٌﺲ
ﹷ ﻗ
ﹷﻝ ﹷ
ہ ج�
ج�خا��ی خ �����ی( خ��� ٘خ ���ان ِدی ج�خا��� � ڑ��دے ���ڳ ڑ�دے ِ �� ی��ے ،ج���ہ�ے ج ��� تُ ���ان ﹷﻭﻏ ﹷﹷﻀ ٌﺐ أﹷﺗﹹ ﹷﺠﺎﺩﹻﻟﹹﻮﻧﹷ�ﹻي �ﹻي أﹷ ْﺳ ﹷﻤ ٍ
ﺂء
ڑ ۤ
ہ پ�
آدے َو ڑ ݙد� ی��آن ٓآ � �ت ِݨ�ن�ن ��� ف ���ن َر��ھ �� ڑ�رے ِ �� جنِ ،ج �� ف��آن دے �
ے تُ �� ہ� ڑ ݙ
ت ﹹ
ﻮﻩﹷﺂ أﹷ� ﻭﹷﺁﺑﹷﺂﺅﻛﹹﻢ ﻣﹽﹷﺎ ﻧﹷﺰﹽﹷ ﹷﻝ ﺍﷲﹹيْﺘﹹﻤ
ﹷﹽ ﹹ .71
� � �
� َ�و ݨن ِدئ ��� �ئٔئ َد � ی�ل ) َس� ز�د( ز���زز ِ ل ز � ی�نن ِ ی �کب ت�ئ �� َ ،ٻس
�� ب��د ہ � � ت��� ت� َا� ز
�
ے � ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ ﹻﻣﻦ ﹹﺳﻠ ﹷْﻄﺎ ٍﻥ ﻓﹷﺎﻧ ْ ﹷﺘ ﹻﻈﺮﹹ ۤﻭﺍْ إ�ﹻ�� ﹷﻣ ﹷﻌﻜﹹ ْﻢ
ُ ہ �� ݨن �) �� �ب � � �ب ب ���
ﻳﻦ
� ِدی( ِا � �ب ت ظ��ار ���و ،تُ ���ان ِوی ت
�
ے �ب�� ش�ک َ �م ینن ِوی تُ �� ہ�ا ݙݙدے ن���ل ﹻﹽ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻨ ﹷﺘﻈﹻﺮ ﹻ ﹷ
ظ
اِ � �ت ت��ار ��� �یت ن�دان )(٧١۔
ہ ے ا ���ان ���� ُ
�ان ���ن ِج ���ہ�ے ُاو ن��دے ن���ل َ �� جن، � ن َ �� ٻس َاس�ان ُاو���ن ت
ڑ ﹷﻧﺠ ﹷ
ﹷ
ﻩﹹ ﺑﹻﺮﹷﺣْﻤﹷﺔٍ ﻣﹽﹻﻨﹽﺎ يْﻨﹷﺎﻩﹹ ﻭﹷﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻣﹷﻌ
ﹷ
� � ب ِ�ن ��
ب � ب �
ے آ ف ��آن ����آن دی َ ڄ � ٹ�ھ �َپ ٹ ب دے � ف� ی�ل ب پ��آ ِ ���دآَ ،آ ت
� �
ٓآ � ݨ �ن َر � ت ﹷ
ﹷﻌْﻨﹷﺎ ﺩﹷﺍﺑﹻﺮﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂ ﹷﻳﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺎ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ
ﹷﻗﻄ
ہ � ���ڑی ،ج ���ہ�ے َآس�آد���ن ٓآ������ن ) ���آ �ت� ُ چ
.72
آن( �� ُ
�ن �� ڑ�ڑآ َآ � ی�ت ن�دے َ �� جن ،آو ن ش نی یت ڑݙ ی ڑ
ِ � ڑ
�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹹﻣ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ہ �آن ِ ��� نن ٓآون وآ�
ے �بب ݨ�دے ِوی ن��ہ َ �� نن )(٧٢۔ ت���ن ِآ ی �� ن
َ ݨ
� ب � ے ت �ق�م ث ����د دے ����
ے ا ن ���ان دا ِہ� ہک ِب ���ا ص�ا �ح ) � پ � ٹ�� ی�ا ڳ �� ی�ا( ُاون پ َا ت ِ
�
ﹷﻭإ�ﹻ ٰﹷ� ﺛﹷ ﹹﻤﻮ ﹷﺩ أﹷ ﹷﺧﺎﻩ ْﹹﻢ ﹷﺻﺎﻟ ﹻﺤ ﹱﺎ ﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹷﻳﺎﻗ ْﹷﻮﻡ ﹻ
�آن ���ن( ٓآ ��� ی�آ ،ب��� َآے � ی��دݙݙی تق��م ف �ف ت�ط َآ� ِدی �بب ف�د��ی ���و ،تُ�� ہ�آ ݙݙدے
)آ �� ُ
ُ ف ﻋْﺒﹹﺪﹹﻭﺍْ ﺍﷲﹷ ﻣﹷﺎ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ إﹻﻟﹷـٰﻩٍ ﻏﹷ�ْ�ﹹ ﹹﻩ ﹷﻗ ْﺪ
ﹻ
.73
� �� ب��د � ہ ��ا ِ � �ب ی�ا ��� �ئٔئ � کب
! تُ �� ہ�اݙݙݙ ے ے ن��ہ� ،ئ�� ش�ک
ے ِوئ ��ا ٔ � ُاو ن��دے ِ � � � � ��ت ﹷﺗْﻜﹹﻢ ﺑﹷيﹽﹻﻨﹷﺔٌ ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻩـ ٰ ﹻﺬﻩ ﹻﻧﹷﺎ ﹷﻗ ﹹﺔ ْ
ُ� ﺍﷲﹻ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﺁ ﹷﻳ ﹱﺔ ﻓ ﹷﹷﺬ ﹹﺭﻭ ﹷﻩﺎ ﹷﺗأْ� ﹹ ْﻞ � ﹻ ۤي أﹷ ْﺭ ﹻ
�چی ،تُ�� ہ�آ ݙݙدے
ے َآ� ِدی ݙݙدآ �ےِ ،آ ی��ہ � ہ
ب ِدی ��� ف���ن ِہ� ہک ���ی ف�� ش�آ �یفی ٓآ چ �چ�ی � ہ َر ّب
ﺽ
�م ع�آد دے ب���د ٓآ �پب ݨ�آں خ �ج� ی� خ�ہ �بب ݨ�آ ی���، � � �
ے ی���د ��و ،ب ��� ڄج� ݙڄدآں ُآوں تُ �� ہ�آ ��ں ت �ق ِ
َآ ت ْ� ۤﻭﺍْ إﹻﺫْ ﹷﺟ ﹷﻌ ﹷﻠﻜﹹ ْﻢ ﹹﺧ ﹷﻠﻔﹷﺂ ﹷء ﹻﻣﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ
ﹷﻭﺍﺫ ﹹ ﹹ
� من � �
��ٹی ز���ل ) َس� ّ ِد �ی زر � ی جن ت
ے( ��ل �
ے ٓآ ب���د ٓآ ِ یک�ب ت�آ ،بج� ی� ز�دی ز ���م ِ � �
ے زرم� ین جن ُآ ت
َآ ت ﻭﻥ ﹻﻣﻦ ﹷ
� ﺍﻷﹷﺭْﺽﹻ ﺗﹷﺘﹽﺨ ﹻ ﹹﺬ ﹷ ﺎﺩٍ ﻭﹷﺑﻮﹽﹷأﹷﻛﹹﻢْ �ﹻ
ﹷ
ِپ�� ُ پ�� � � � ے پ �� ہ�ار ُ
ے ��� ب �ب ݨ ی�ب ن�دو �� َ ،ٻس ان ���ن � ل � ھ ت
ے ُا ت ڑ
�
م ڑ��ر ی���ن ُا��ر �یب ن�دو ت ﹹﺳ ﹹﻩﻮﻟ ﹷﹻﻩﺎ ﻗ ﹹﹹﺼﻮﺭ ﹱﺍ ﹷﻭ ﹷﺗ ْﻨ ﹻﺤﺘ ﹷ
ﹹﻮﻥ ﺍ ْﻟﺠ ﹻ ﹷﺒﺎ ﹷﻝ .74
ّ� ُ���ان َا� د���ن س�ار���ن ز ����� ُ
�
ے ز���اد ز��ہ ان ���ن ی���د ِ ی �کت ت�ی َر ���َ ،ا ت
�
ے زرم� ین نن ُا ت ت ی ِی ت ﷲ ﹷﻭﻻﹷ ﹷ� ْﻌ ﹷﺜ ْﻮﺍ �ﹻ�
ْ� ۤﻭﺍْ ﺁﻵ ﹷء ﺍ ﹻ ﺑ ﹹ ﹹﻴﻮﺗ ﹱﺎ ﻓﹷﺎﺫ ﹹ ﹹ
� � ﻳﻦ ﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ﺽ ﹹﻣ ْﻔ ﹻﺴ ﹻﺪ ﹷ
َ پ �� ی� ن�دے ِپ ���و )(٧٤۔
ہ � ز��� �
ے َو ّدے ِ �� جن��� ،ور ی ے ِج ���ہ�ے ج ��� َ � َ پ��� ُاو ز��دی ق �ق�م دے ��رداران ز
ز ڑ
ﻳﻦ ﺍ ْﺳ ﹷﺘﻜْ�ﹷ�ﹹﻭﺍْ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﻮ ﹻﻣﻩﹻ ﹷ
ﹷﺎﻝﹷ ﺍﻟْﻤﹷﻸﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� �
ے�آن ِوئ ِ �� جن ٓآ ٔ ب( �����آن �� غُ��ن بِ���ہ�ے ب ��� ُآ غ ���آن ِو چ ���ن ِآ ی �� ج ) ��غ� �بی ب
ڑ
� پ� ﹷﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ
ﻳﻦ ﺍ ْﺳﺘ ْﹹﻀ ﹻﻌﻔﹹﻮﺍْ ﻟ ﹷﹻﻤ ْﻦ ﺁ ﹷﻣ ﹷﻦ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ
پ� ہ
ے ج ��� ص�ا �ج َا پ �ت ݨ� ینن َا� ِدی ِ �� جن ُ ،پ ��� ی�ا ج ��� � ی��ا تُ �� ہ�ا���ن َ � ٘ن�� ڳی ���ج � �پت ت�ہ � ہ .75
ْﻠﹷﻤﹹﻮﻥﹷ أﹷﻥﹽﹷ ﺻﹷﺎﻟﹻﺤ ﺎﹱ ﻣﹽﹹﺮْﺳﹷﻞٌ ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻩﹻ
� ُا �ت��ن ز�� ز ِ�رل ِ ی �کب ت�ئَش� ��� ز ���ن � پ �ب ٹ�� ی�ا ڳ�� ی�ا � ہ �
�اب ِݙٹڳ ت��� ،ب ��� بِ��� ہ ٹ�ئ ش � � ٔ
ے؟ ُا ز ��ان ب �� ب
ﹷﺎﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻧﹽﹷﺎ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺂ أ ﹹ ْﺭ ﹻﺳ ﹷﻞ ﺑﹻﻩﹻ ﹹﻣ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ﻮﻥ
�
�ان َر � ی�ب ن�دے َ�ہ ہن�ن )(٧٥۔ ے ِا ی �� ن �
ےَ ،اس�ان �ئ�� ش�ک ُاو ن��دے ُا ت ڳ �� ٔ�ئ � ہ
�ن �� ڑ�ڑآ ٓآ ��� ی�آ ،آ ن ���آن ن���ل ِآ �ی�� ی �نن ِ ت ��� ی�آ ،ب �� ی�� ی �نن ب ���
�� ی� ُ �� ُ ب��
ِ � ن �آن �����آن ش � بب ﹷ
ﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﹷﺑﹹﻮﺍْ ﺷﹹﻌﹷيْﺒﺎﹱ ﻛﹷأﹷﻥ ﻟﹽ ْﻢ ﹷ� ْﻐ ﹷﻨ ْﻮﺍْ
ہ
�� ی�بب ُ( ���ن
ے َوس�دے ِوی ن��ہ َ �� جن �� َ ،ٻس ِب �� ن��ان �����ان ) ش �
�
او اِ ی �نن ُد نب� ی�ا ت ﹷ
ﻴﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﹹﺷ ﹷﻌ ْيﺒ ﹱﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﻩﹹ ﹹﻢ .92
�� ُ �� ٹ�رآ ٓآ ��� ی�آ آو ن ِ���ے ���آ ٹ
�
� )(٩٢۔
ﻳﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ے ِو چچ آِئ َرہ � � � ٔ
� �
�� ی�بب ( ُآ ن ���آن �� نُ��ن ُ�� ٘ن�ہ پ ��� ی�ر ِ ���دآَ ،آ ت
ے ٓآ � ی ُ��س ب��� َآے � ی��دݙݙی تق��م )ش � ﹷﺘﹷﻮﹷ�ﹽ ﹷ ٰ� ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻗﹷﺎ ﹷﻝ ٰ� ﹷﻘ ْﻮﻡ ﹻ ﹷﻟ ﹷﻘ ْﺪ أﹷﺑْ ﹷﻠ ْﻐ ﹹﺘﻜﹹ ْﻢ .93
َول َآس�آن آ ن ���آن ت �ق�م��ن دے ب���د ���� ٰ ُ�ی ���ن ٓآ پ �ب ݨب ی�آن ن �� ش�آ ن �ب ی�آن ݙݙدے ت
�
ے
ﻮ� ٰي ﺑﹻﺂﻳﹷﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺂ
ﻢﹽﹷ �ﹷﻌﹷﺜْﻨﹷﺎ ﻣﹻﻦ �ﹷﻌْﺪﹻﻩﹻﻢ ﻣﹽ ﹷ
ب�� �
ﹹ
� ش� ی�ران دو � ی��ڄا ،ت���ن ُا ف ���ان ِوی ف�� ش�ا فب� ی�ان �� فُ��ن
ے ُاو ف��دے � ��ف�� ن
��ن ت
� .103إ�ﹻ ٰﹷ� ﹻ ْ� ﹷﻋ ْﻮ ﹷﻥ ﹷﻭ ﹷﻣ ﹷﻠ�ﹻﻴﻩﹻ ﻓﹷﻈﹷ ﻠ ﹹﹷﻤﻮﺍْ ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ ﻓﹷﺎﻧ ْ ﹹﻈﺮْ
ے اِ ف���ار ِ ی �کت ت�ا �� َ ،ٻس ݙ ٻد ی ���ھ ِ �� جن ،ج ��� ��ف�ادی �����ان دا َا ف ج��ام ِ �ک ینن
ظ��ا���ا ف��ہ ���ر ت
�
ﻳﻦﺎﻥ ﹷﻋﺎﻗ ﹻ ﹷﺒ ﹹﺔ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻔ ﹻﺴ ﹻﺪ ﹷﻒ� ﹷ ﹷ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
�
���ح ِ ت � ی�ت ن�دے؟ )(١٠٣۔
� ی ����ں وآ��� ُ
آں ���ں
ہ
ت ُآوں ٓآ �پت ݨ�آں َ �� ت�ھ ظ��آ ��ہر ِ ی �کت ت�آ ،ت���ں آو ُ ہ �
ی ��ں و � ��� ݙݙݙ ݨ َو ت
ﻳﻦ ﹷ
ﹷﻧﹷﺰﹷﻉﹷ ﻳﹷﺪﹷﻩﹹ ﻓﹷإﹻﺫﹷﺍ �ﹻ�ﹷ ﺑﹷﻴْﻀﹷﺂءﹹ ﻟﹻﻠﻨﹽ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ
ظ
.108
��� ٓآ ی��� )(١٠٨۔ �
ے وآ ٘� ����ن ِچ�� ٹّ�آ ن �
ع�آ ن
��ن ِدئ ت �ق�م دے ��ردآرآن ٓآ پ ��س ِو چج ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� آِ ی��ہ ت���ن ��� �ئٔئ َو ݙݙدآ م�� ��ہر
��ف�� ج ﹷ
ﹷﺎﻝﹷ ﺍﻟْﻤﹷﻸﹹ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﻮْﻡﹻ �ﹻْﻋﹷﻮْﻥﹷ إﹻﻥﹽ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ
.109
جج�ادو��� � ہ
ے )(١٠٩۔ ﺎ� ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ ﻟ ﹷﹷﺴ ﹻ ٌ
ہ چ�
��، ِا �یت ن�دا اِ رادہ � ہ
ے ج ��� تُ �� ہ�ا���ن تُ �� ہ�ا ڈݙدے ُ �م�ک ِو چ ���ن ک ڈ�دھ �� ڈ�رے �� ُ ،ݨن َڈݙد ُ � ﹻﺟﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ أﹷ ْﺭ ﹻﺿﻜﹹ ْﻢ ﻓ ﹷﹷﻤﺎﺫﹷﺍ
ﹹﺮﹻﻳﺪﹹ أﹷﻥ ﻳﹹ�ْ ﹻ
ْ
.110
� ی��ا ص���ح د �یݙݙن ن�دے وے )(١١٠۔ ﻭﻥ
ﺗأ ﹹﻣﺮﹹ ﹷﹷ
ے ُاو��دے ِب ����ا دے ���ا �م� ُ
� ���ن � �� � ب� �
� ا ن ��ان ب �� ب
�اب ِ ݙݙد ت���) �� ،ج�ا �ی( �� ٰ�ی ت ن
ب��ی� َ ﻗﹷﺎﻟﹹ ۤﻮﺍْ أﹷ ْﺭ ﹻﺟ ْﻩ ﹷﻭأﹷ ﹷﺧﺎ ﹹﻩ ﹷﻭأﹷ ْﺭ ﹻﺳ ْﻞ �ﹻ�
� آن ���ن ش �
��ہ�آن ِو چچ � ڄ چ ٹڄد �ی � ے �بب�دے � �� � ٹ ���
� ��� ٓآون وآ��� ُ ہ� � �
ی َ ݨ َر � ݨن ٹڄد �ی �َ ،آ ت ن
.111
ﻳﻦ
ﺎ� ﹷ ﹻ
ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹷﺪﺁ Òﹻﹻﻦ ﹷﺣ ﹻ
)(١١١۔
� ُ �
ے م�� ��ہر جج�آدو�
��آن ���ن ت �ت ی� ݙݙدے �����ھ ِ �� جن ٓآ ِو جن ت���ن ج ��� س�آرے دآ ن��� ت
ﺎ�ٍ ﹷﻋﻠ ﹻ ٍﻴﻢ
.112ﹷأْﺗﹹﻮﻙﹷ ﺑﹻ�ﹹﻞﹽﹻ ﹷﺳ ﹻ
)(١١٢۔
پ�
�ُ ،آ ف ���آن ُ پ ��� ی�آَ ،آس�آ���ن ِآ �ین ف�دآ َآ ج ����� ��ہ جج�آدو��� ��ف�� ج
��ن دے �����ھ ٓآ � � � ٔ پ �� ف�آ ف پ �
ﹷ
ةﹹ �ﹻْﻋﹷﻮْﻥﹷ ﻗﹷﺎﻟْﻮۤﺍْ إﹻﻥﹽ ﹷﻟ ﹷﻨﺎ
ﺂءﹷ ﺍﻟﺴﹽﹷ�ﹷ
ﹷ ﹷﺟ
ے( غ�ضا��ب ِ ت ���ی ڳ �� ی���
ے ت���ں؟ ت���ں ض��رور ݙݙڳ ت��� و ی ���ی ،ب �� ی��� َاس�اں )���� ٰ�ی ُا ت
�
ب ِ
.113
ﹷ
ﹷﺟْﺮﺍﹱ إﹻﻥ ﻛﹹﻨﹽﺎ ﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﻐﺎﻟ ﹻﺒﹻ� ﹷﻥ
)(١١٣۔
ئ َش� ول جج�آدو���آں ٓآ ��� ی�آَ ،آے �����ی ! ی��� ���ں تُ ���ں � �� ����
� جج�ادو ِدئ ��� �ٔئ ش � � ٔ
� ت ٰ َ
ﻟﹹﻮﺍْ ﻳٰﻤﹹﻮ�ﹷيٰ إﹻﻣﹽﹷﺂ أﹷﻥ ﺗﹹﻠْ�ﹻ� ﹷ ﻭﹷإﹻﻣﹽﹷﺂ أﹷﻥ ﻧﹽﹷﻜﹹ ﹷ
ﻮﻥ
سںٹں وا�
ے �بب ݨ�دے َ�ہ ہں�ں س ی��� ول َاس�اں ) � �� � ��� � �ں
�( َ � ݨ س�ار ْ ی���ں دے س�ا � ݨ ی ں َ �بٹ َ َ
.115
ﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻠﻘ ﹻ� ﹷﻥ
)(١١٥۔
�
��دے ِو چج ڈد� ی��ہ پ َ �
ے )(١٢٠۔ ے جج�ادو��� ِ ج
َا ت ﻳﻦ
�ةﹹ ﹷﺳﺎ ﹻﺟ ﹻﺪ ﹷ ﹷ
ﹷأﹹﻟْ�ﹻ�ﹷ ﺍﻟﺴﹽ ﹷ ﹷ .120
� جن ِ ���دے س�آرے ج�� ہ�آ���ن دے �����ن ہ� ہ ُ
�ر ���ن � ،ج��� َآس�آن َ ��� �گن�
پ ݨ ن ٓآ � ݨن � � � � � � ٔ
ﺎﻟﹹﻮۤﺍْ ﺁﻣﹷﻨﹽﹷﺎ ﺑﹻﺮﹷﺏﹽ ﺍﻟ ﹷْﻌﺎ ﹷﻟﻤﹻ� ﹷﻥ
ﹻ .121
)(١٢١۔
��ن دئ ق �ق ُ � پ�
�م ���ن �� ٔ�ئ س�ا��ن دے ق ���ط ِو چح، �
َول َاس�ان پ َ ���ا �� ڑ�ر ی���� ،ف�� ن ِ
� َ� �
ﹻ
ﹷﻟﹷﻘﹷﺪْ أﹷﺧﹷﺬْﻧﹷﺂ ﺁﻝﹷ �ﹻْﻋﹷﻮﻥﹷ ﺑﹻﺎﻟﺴﹽﻨ ﹻ� ﹷﻥ
ن �ی�� ن � �
٘�
� ی�� ی���ن ِدی ��ی ِ ت ��ی َو ن ڄ�� ݨن ِو چچ �
! ج �� شش�ا ی��د ) ِا ی �ن ��ج( � ت
ت ت
ے � .130
ﻭﻥ
ﹹ ﹷ ﹷ
ﻩﹹﻢْ ﻳﹷﺬﹽﹷ�ﹽ ﺍﻟﺜﹽﹷﻤﹷﺮﹷﺍﺕﹻ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽ ْﺺٍ ﻣﹽﹻﻦ
ﹷ
اصل � ن
��ن )(١٣٠۔ رب( ِوی ح� ِ �
)� ب� ت
� � َ �� ٻس ج�دان ُا �� ُ
��ا��ی خ �� ی�بب ِ ت � ی�ب خ�دی ت���ن َاہ�ہدے ب ��� َاس�ان
�ان ���ن خ ��� ش � خ َٻ ݙ ٻ
ﹷﻓإﹻﺫﹷﺍ ﹷﺟﺂ ﹷء ْﺗ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍ ْﻟ ﹷﺤ ﹷﺴ ﹷﻨ ﹹﺔ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻟ ﹷﻨﺎ ﹷﻩـ ٰ ﹻﺬﻩ ﹻ
��� ٰ�ی ے ب��دح�آ��ی دآ َدور ٓآو �یب ن�دآ ت���ن ُآو���ن ُ ��
ے َآ ت ���ن آِ �یب�دے ���دآر ہ�ہ��
ت ن ت
� ﹻﻥ �ﹹﺼﹻﺒْﻩﹹﻢْ ﺳﹷﻴﹽﹻﺌﹷﺔٌ ﻳﹷﻄﹽﹷ�ﹽﹷ�ﹹﻭﺍْ ﺑ ﹻ ﹹﻤ ﹷ
ﻮ� ٰي ﹷﻭ ﹷﻣﻦ
س ݨن ِ �� ن�� ،ج ��� ُا ن ���ان ِدی
ست ن�دے ُ � ن�� س �
ے ُاو ن��دے ن���ل وا� ی��ان ِدی � � ت
�ت َݙݙد ی � ت .131
ﹷﻌﻩﹹ أﹷﻻۤ إﹻﻧﹽﹷﻤﹷﺎ ﻃﹷﺎÒﹻﺮﹹﻩﹹﻢْ ﻋﹻﻨﺪﹷ ﺍﷲﹻ ﻭﹷﻟﹷـٰﻜﹻﻦﹽﹷ
ہ
�ت ت���ن َا� دے َ �� ت�ھ ِو چح � ہ
ے َ ،پ��� ُا ن ���ان ِو پ ���ن ڈد� ی�ر ���ک اِ ی �نن ن�� س
�� ت
أﹷ ْﻛ� ﹷ ﹷ�ﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
ہ
��ڄا� ُ�ھ ���ن ڄ�ڄا ݨ��دے ِوی ن��ہ َ �� نن )(١٣١۔
� کت ہ � �
� ��� �ئٔئ ن�� ش�ائ�نئ ِوئ ِ �� جن
�ادے � � � ��ت
ے َا � ی�ت ن�دے َ �� جن ج���� :ت� ڑ�ڑ ی �نن ج��� �ت��ن َاس ڑ ݙ
َا ت
�
ﹷﻭﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻣ ْﻩ ﹷﻤﺎ ﹷﺗأْﺗ ﹻ ﹷﻨﺎ ﺑﹻﻩﹻ ﹻﻣﻦ ﺁﻳﹷ ٍﺔ
ے جج� ُآدو ِوی ��� ِ �� ن� ینن ،ت���ن ِوی
� �
ٓآو ی �نن ،ت
ے ُآو ن��دے ن���ل َآس�آ ݙݙدے ُآ ت .132
ﹻ
�ﻧﹷﺎ ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﻧ ﹷ ْﺤ ﹹﻦ ﹷﻟﻚﹷ ﺑ ﹻ ﹹﻤ ْﺆﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹻ
ﹽ ﹷﺘ ْﺴ ﹷ ﹷ
ے ن ���
� � ے ِآ ی �� ن ِ��
�
َآس�آن تت� ی�ݙݙݙ ے ُآ ت
� )(١٣٢۔ون وآے ��آ ٔ �
�آن � نن ٓآ ݨ
ب�
ے ڑ ڄݙ ڑ ڄݙآن�
ے ب ُ �� ٔ�آن ت �
ے �م� ڑ� ی���ن ،ت آن ��ی ڄ��آ ت
� ے ��� خف� ج �
ٓآ خ ��� َآس�آن ُآ خ ���آن ُآ ت ﹷﺎﻥ ﹷﻭﺍﻟ ﹷْﺠ ﹷﺮﺍ ﹷﺩ
ﹷأﹷﺭْﺳﹷﻠْﻨﹷﺎ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢﹹ ﺍﻟﻄﹽﻮﻓ ﹷ
ﹹ
ِ
ہ ٘� ٘� ُ� � ﹷ
ﻭﹷﺍﻟﻀﹽﹷﻔﹷﺎﺩﹻﻉﹷ ﻭﹷﺍﻟﺪﹽ ﹷﻡ ﺁ ﹷﻳﺎ ٍﺕ
ت دا � یم�ت ن�ہ َوس�ا ی���ِ ،ا ی��ہ َا ن ج �ج َا ن ج �ج ) ��� ی�ان( ن�� ش� نات� ی�ان َ �� جن ،پ��� او ت
ے َر ت
ﻟْﻘﹹﻤﹽﹷﻞ
ﹷ
.133
ن �� � ُ �� ﹽﻔﹷﺼﹽﹷ ﻼﹷ ٍﺕ ﻓﹷﺎ ْﺳ ﹷﺘﻜْ�ﹷ�ﹹﻭﺍْ ﹷﻭ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﻗ ْﹷﻮﻣ ﹱﺎ
ے �� غ� ہ��ار �����ان ِدئ ت �ق�م َ ب � ݨن � � � ٔ
� )(١٣٣۔ � غ�� �یب غ�دے � � � ٔ
� ت �
ﹹﹽ ْﺠﺮ ﹻ ﹻﻣ� ﹷﻥ
ہ � � �
آب ٓآ ذ��دآ ،ت���ن َآ � ی�ب ذ�دے َ �� ننَ ،آے ے ڄڄ� ݙڄدآن ڄڄ� ݙڄدآن آ ذ ���آن ُآ ت
ے ع ذ�د ب َآ ت ﻤﹽﹷﺎ ﻭﹷﻗﹷﻊﹷ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢﹹ ﺍﻟﺮﹽ ْﺟﺰ ﹹﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﻳ ٰ ﹹﻤ ﹷ
ﻮ� ٰي ﹻ ﹷﻟ
� ظ �����ی! َاس�ادے �ک �ب� � ب
� ن���ر ��� ِ � ن�ن ݨن
ب �� نُ��ن ُدع�ا �� ن�گ ب �ج ی� ن�دے �
� ا � ِݨ�ن�ن َر ّب�� ت ݙݙ ٰ ﹻﻨﺪ ﹷﻙ ﹷﻟ�ﹻﻦﺩْﻉﹹ ﻟﹷﻨﹷﺎ ﺭﹷﺑﹽﹷﻚﹷ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷﻋﻩ ﹻ ﹷﺪ ﻋ ﹷ
.134
ذاب ���ن ٹَ ����ا �� ٔ ��س ،ب �� ی��� تُ ���ن َاس�ا ٹݙدے ُا ت
�
ے ع�د ب دا وع�دہ ت �ب ی� ٹݙدے ذ���ل ِ ی �کب ت�ا ہ � ﹷ
ﺎ ﺍﻟﺮﹽﹻﺟْﺰﹷ ﻟﹷﻨﹹﺆْﻣﹻﻥﹷﻥﹽ ﹷﻟﻚﹷ ﹷﻔْﺖﹷ ﻋ ﹷﻨﹽ
ﹷ
� � چ�
�آن ِ �� نن ٓآ���نَ ،آ ت
ے �� ڑ�ر �یت خ�د ی �نن ،ت���ن َآس�آن تت� ی� ڑدݙی خخ�آ��� خ��رور آِ ی �� ن �ﺁ Òﹻﻴ ﹷﻞ
ﹷﻟﹷﻥﹹ�ْﺳﹻﻠﹷﻦﹽﹷ ﹷﻣ ﹷﻌﻚﹷ ﺑﹷ�ﹻ ۤي إ ﹻ ْ ﹷ
ات ݙڄد �ی��ا �ئٔئ ،او ��ن وا� یْ��ان �� فُ��ن ف�� ) ی���د ���و( َ ڄج�دݙڄان ج ��� َاس�ان تُ �� ہ�ا���ن ��ف�� ج
ج ت ِ
� ُ ہ ﹷإﹻﺫْ أﹷﻧْﺠﹷيْﻨﹷﺎﻛﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻦ ﺁ ﹻﻝ ﹻ ْ� ﹷﻋ ﹷ
ﻮﻥ ﹻ
ران ���ن ت � ت�ل ��� ادے �پ� ت�
� ذاب ݙ ٻد �یب ذ�دے ِ �� نن ،تُ�� ہ� ݙ ٻتُ�� ہ�ا���ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن � ذ��دے ع�د ب
ﹻ
ﹷﺴﹹﻮﻣﹹﻮﻧﹷﻜﹹﻢْ ﺳﹹﺆۤﹷ ﺍﻟْﻌﹷﺬﹷﺍﺏﹻ �ﹹﻘﹷﺘﹽ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
� ہ � ے �� ہ�اد���ن دذا �لن ُہ � چ�
ےن ���ن ِج �ج ی� ذ�دا َر � ی�ت ذ�دے َ �� جنَ ،ا ت ی �� ڑ�ر �یت ذ�دے َ �� جن ،ت تُ ڑ ݙ ی .141
ﹹ
ﻮﻥ � ﹷﹻﺴﺂ ﹷءﻛ ْﻢ ﹷﻭ�ﹻ� ﹹ ﹷ
أﺑْ ﹷﻨﺂ ﹷءﻛ ْﻢ ﹷﻭ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ْﺤ ﹹﻴ ﹷ
ب ِدئ ��� ز���ن ِہ� ہک َو ݙݙدئ ٓآ زرم�� ٔ �� شش کب
ِآ �یب ز�دے ِو چچ تُ�� ہ�آ ݙݙدے � � � ��ت
� تُ�� ہ�آ ݙݙدے َر ّب
ﹻﻜﹹﻢْ ﺑﹷﻼۤءٌ ﻣﹽﹻﻦ ﺭﹽﹷﺑﹽﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻋﻈ ٌ
ﹻﻴﻢ
ہ
َ �� ٔ�ئ )(١٤١۔
اتن پ� ہ ست � ہ
� ی��اد ڑ ݙد �یتی، ے َاس�ان ���� ٰ ُ�ی ���ن ت �� ِ� ی��ہ ر ت � ی ن ) �� ڑار ی � �نا ت
ے َر �� ݨن( ِدی � �
َا ت
ِ
� �
ﻮ� ٰي ﺛﹷﻼﹷﺛ ﹻ� ﹷﻥ ﻟ ْﹷﻴ ﹷﻠ ﹱﺔ
ﹷﻭ ﹷﻭﺍ ﹷﻋ ْﺪﻧﹷﺎ ﹹﻣ ﹷ
)دی م��� تق� ت
اب( ب ِ اب ینن ِم��� ت
ے ُاو ن��دے َر ّب ے ُاو ن��دے ن���ل ݙ ٻداہ ِ �ب� ی�ان ر ت �
َا ت
�
ْﻨﹷﺎﻩﹷﺎ �ﹻﻌﹷ�ٍْ ﻓﹷﺘﻢﹽﹷ ﻣﹻﻴﻘﹷﺎﺕﹹ ﺭﹷﺑﹽﹻﻩﹻ
ﹷ ﹷأﺗْﻤﹷﻤ
ے ٓآ � �ب ِݨ�ن�ن بِ ���آ ہ� ہ ن
�رون �
��ت�ر ��� ݙݙد ت �ب ی�آن�ٰ ���� ،ی ن
� ی��آد ِد ی���ن پچ�آ �� یِ�ہ رآ ت �ب ینن �
ِدی �
ِ
ﻮ� ٰي ﻟﹻـأﹷﺧﹻﻴﻩﹻ
.142أﹷ ْﺭ ﹷ�ﻌﹻ� ﹷﻥ ﻟ ْﹷﻴ ﹷﻠ ﹱﺔ ﹷﻭﻗﹷﺎ ﹷﻝ ﹹﻣ ﹷ
� � ٘�
ے َو خ �ڄ� ݨن دے ب���د( � ی�� ڑدڄی ت �ق�م دآ خ � ت�آر ��آر ُ ���ن ٓآ ��� ی�آُ ،ت ���ن )� ی�� ڑ ڄدے پ�� ہ� ڑآر ت
ﻭﻥ ﺍ ْﺧ ﹹﻠ ْﻔ�ﹻ� �ﹻ� ﻗ ْﹷﻮ� ﹻ� ﹷﻭأﹷ ْﺻﻠﹻﺢْ ﹷﻭﻻﹷ
ﹷﻩﺎ ﹹﺭ ﹷ
� �
� خ �ح� ی� خ�ہ َ ب �ن ݨن و ٘خ ڄ�� ی�نَ ،ا ت
�
ے ِا �یب خ�دی ِاص���ح َر � ی�ننَ ،ا ت
ے خ ���اد ی���ن دے راہ
ﹷﺕﹽﹷﺒ ﹻ ْﻊ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹷﻞ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻔ ﹻﺴ ﹻﺪ ﹷ
ﻳﻦ
�ن ��ڳڳ �پ��و ی �نن )(١٤٢۔ � �
ے ن��ہ ٹُ � ݨ
ت
ے ٓآ � �ت ِݨ�ن�ن
� �
� َ�� ٻدھ ِ �� نن َآ ت � دئ ت �� ف�� ی�ل ِ���ھ د �ئتئ �� َ ،ٻس ِآ �� ُ
�آن ���ن � َ�� ّ� َس�
ف ِݙ ٻ ��ہر ش � � ٔ ِ ﻮْﻋﹻﻈﹷﺔﹱ ﻭﹷ�ﻔْﺼﹻﻴﻼﹱ ﻟﹽﹻ�ﹹﻞﹽﹻ ﹷ� ْي ٍء ﹷﻓﺨ ْﹹﺬ ﹷﻩﺎ
ﹷ
��ن � َ� ج� ﹻﻘﹹﻮﹽة ٍ ﹷﻭأْ ﹹﻣ ْﺮ ﻗ ْﹷﻮ ﹷﻣﻚﹷ ﹷﻳأْﺧ ﹹﹹﺬﻭﺍْ ﺑﹻأ ﹷ ْﺣ ﹷﺴﻨ ﹷﹻﻩﺎ
.145
ے ��ل � ج
��ن� َ ،م ینن ت �ق ُ
�م ���ن ُ � م ݙݙڳ ے ،ج ��� ا ن ���ان ��� �ہ ݨہت ی�ان ��ڳا � ی ن ت ﹷ
َ�
تُ�� ہ�ا���ں ��ف�ادی �����اں دا ��� ) ٹ ِ���ا ݨ���ں( ِوی ٹݙد ی ����ا ٹݙد��ی�اں ) (١٤٥۔ ﹷﺳأ ﹹ ْﻭﺭﹻﻳﻜﹹ ْﻢ ﹷﺩ ﹷﺍﺭ ﺍ ْﻟﻔﹷﺎ ﹻﺳﻘ ﹻ� ﹷﻥ
�
ے ز��� �آن ���ن پ ��� ی�ر ِ � ز���آن ،جِ���ہ�ے زر �م ین جن ُآ ت
� �منن ٓآ پ �تت�آن ٓآ������ن �� ُ��ن آِ �� ُ
ز ز ی ت ݨی َی
ڑ
ج ہ ﹷأ�ْﹻﻑﹹ ﻋﹷﻦْ ﺁﻳﹷﺎ�ﹻ� ﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹷﺘﹷﻜﹷ�ﹽﹷ�ﹹ ﹷ
ﻭﻥ �ﹻ�
� غ�� �ین غ�دے َو ّدے ِ �� جن �� ،ی��� او َاس�ا ݙݙد ی���ن س�ار ی���ن غ �� ش� غ �ان ی�ان ݙݙد ی ���ھ ِوی � ق�� �
ﺭْﺽﹻ �ﻐﹷ�ْ�ﹻ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽﹻ ﻭﹷإﹻﻥ ﻳﹷﺮﹷ ْﻭْﺍ �ﹹﻞﹽﹷ ﺁﻳﹷﺔٍ ﻻﹽﹷ
� ِ�� ِس � ج� ی�� ��ی� � � ﹻ
ے � � � ج رآہ ے ن��ہ � جن ٓآ � جن َآ ت ے آِ ی �� ج
�آن ��آ ٔ ِ � نّ�ن جن ت���ن ِوئ آ ن ���آن ُآ ت
ﹹﺆْﻣﹻﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﻩﹷﺎ ﻭﹷإﹻﻥ ﻳﹷﺮﹷﻭْﺍْ ﺳﹷﺏﹻﻴﻞﹷ ﺍﻟﺮﹽ ْﺷ ﹻﺪ ﻻﹷ
ﹹ
� ب بب�� �
ے �� ی��� ��� �ئٔئ ُ���آ ہ ��ئ ِوئ ݙݙݙ ی ���ھ ِ � نّ�ن جن ت���ن ِوئ ُآو���ن ٓآ �پب ݨ�آن َرآہ ن��ہ � ݨ ی � جنَ ،آ ت .146
ﺘﹽﹷﺨﹻﺬﹹﻭﻩﹹ ﺳﹷﺏﹻﻴﻼﹱ ﻭﹷإﹻﻥ ﻳﹷﺮﹷﻭْﺍْ ﺳﹷﺏﹻﻴﻞﹷ ﺍﻟْ�ﹷ�ﹽ
ﹻ
س جنِ ،ا ی��ہ ��ڳا��ھ اِ ی �نن َو ج��ہ ے ٹُ ��� �پ�� ِ � � ج�� �� ِ� ّ�ن
ت ُاو ن��دے ُا ت دا َراہ ٹڳد ی � ھ � ن جن ت���ن َ � ٹ ﹷ
ﺨﹻﺬﹹﻭﻩﹹ ﺳﹷﺏﹻﻴﻼﹱ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺑﹻأﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﹷﹽ
�
ے آ ن ���آن �� نُ��ن � �ت� ُ ُ � �� نُ��ن � ہ
� َآ ت �آݙ ی���ن ٓآ ی��� ت���ن ���ن �� ڑ�ڑآ ٓآ � � � � ٔ
ے ج ��� آ ن ��آن َآس ڑ ݙ ﺑﹻﺂ ﹷﻳﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺎ ﹷﻭ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻋ ْﻨ ﹷﻩﺎ ﻏﹷﺎﻓﹻﻠﹻ� ﹷﻥ
� �
ے ِ ت ��ئ ڳ�ڳ ِ ٔن نن )(١٤٦۔ � � ئ �
ے َ پ��وا �ٔئ ݨ
��ن وا ب
� � � ان �� ُ
ے ج ���ہ�ے ���ک َاس�اد���ن ��� �ات� ُ
�ت ے ت �� ی�ا ت �ن �� ڑ�ڑا َا � ی�ت ن� ِد جنَ ،ا ت ڑݙ ی ن ش ن ی � ِ
َا ت
ڑ ﹷ
� � )دے دٹݙت�ہ ����ا ت ��� ی��ن ُ( ���ن و ُ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂﻳﹷﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺎ ﹷﻭﻟ ﹻ ﹷﻘﺂ ﹻء ﹻ ﹷ
ﺍﻵ�ة ﹻ
ی ���ڑٹا َا � ی�ت ن� ِد نن ،ا ن ���ان دے ��ل ت���ن ِ ݨ �ی ٘ن ٹ
�
.147ﹷﺒﹻﻄﹷﺖْ أﹷﻋْﻤﹷﺎﻟﹹﻩﹹﻢْ ﻩﹷﻞْ ﻳﹹﺠْﺰﹷﻭْﻥﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻣﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ
ئ�
ص ُ��ن ص�ضا ٔ ��ع ِ ت ��ئ ڳ�ڳ ِ ٔن جن � ،ی��ا او ُا ض ���ان �����ن دا َا ج ��� � � ِ� جن ِج ���ہ�ے ا ض ���ان َا �
ڑ
ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
� � کت
ے ن � ی�نن )(١٤٧۔ � ِوئ ��ا ٔ � � � ��ت
س � ٘� � �
ے َو ن �ڄ� ݨن دے( ب���د ٓآ پ �ب ݨب ی�آن ے ���� ٰ�ی ِدی ت �ق�م ن
ے ُآو ن��دے ) پ �� ہ� ڑآڑ ِ ی �ب ن�آ ت َآ ت ﻮ� ٰ� ﹻﻣﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪﻩ ﹻ ﹻﻣ ْﻦ ﹷ
ﹷﺍﺗﹽ ﹷﺨ ﹷﺬ ﻗ ْﹷﻮ ﹹﻡ ﹹﻣ ﹷ
� � ڳ �� ہ�ب� ُ
��ا �بب ݨ�ا ِ ���دا ،او � ض�ض ِہ� ہک ب ُ�� ��ہ ہ�ہَ� ،بج� ی� ض�دے ِو پ���ن ان ���ن پ ����ار ت
ے َو پ َّ � ݨی ﹷ
ﻠﹻﻴﹽﹻﻩﹻﻢْ ﻋﹻﺠْﻼﹱ ﺟﹷﺴﹷﺪﺍﹱ ﻟﹽ ﹹﻩ ﺧ ﹷﹹﻮ ٌﺍﺭ أﹷﻟ ْﹷﻢ ﹷﻳ ﹷﺮ ْﻭﺍْ
ہ
.148
ٹݙدآ ز��د ِدئ ٓآوآزز ج ���ہ ئ ز ِ��لدئ َ �� ٔ�ئ ت
�
ے � ی��آ آ ز ���آن ِآ ی��ہ ز��ہ ٹݙد ٹ ���آ ہ�ہ� ،ج ��� آو ز��ہ ت���ن ﹻ
ﻧﹽﹷﻩﹹ ﻻﹷ ﻳﹹ�ﹷﻠﹽ ﹹﻤ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻻﹷ ﹷﻳ ْﻩﺪﹻﻳﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹱﻼ
ِ
ت دا( َراہ ݙڳد ی ����ا ات � � ُ� ا ن ���ان ن���ل ��ڳا��ھ ��� َس�ڳڳ دے َا ت ﹷﺗﹽ ﹷﺨ ﹹﺬﻭ ﹹﻩ ﹷﻭ�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﻇﹷ ﺎﻟﹻﻤﹻ� ﹷﻥ
ِ ے ن��ہ ا ن ��ان ��ن )ہ�ہد �ی ت
�ن � ہ �
ے )(١٥٣۔ ے َوݙݙݙا ���ہ� ب�� ن
ہ�ہ�ر ت ﹷ
ﹷﻐﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
� َ��
�او ڑڑ � تّ �ی ،ت���ن ُاون ت خ �� ت� ی�ان ج�چا ِ ���د ی���ن ِج �� خ��ان �
ے ڄج� ڑدڄان ���� ٰ�ی ِدی � ِ
َا ت ﻮ�� ﺍ ْﻟ ﹷﻐ ﹷﻀ ﹹﺐ أﹷ ﹷﺧ ﹷﺬ
ﻤﺎﹽﹷ ﺳﹷﻜﹷﺖﹷ ﻋﹷﻦ ﻣﹽ ﹷ
ﹹ ﹷﻟ
� ِج���ہ�ے ج ��� �� �ئٔئ َ ہ �� ٔ�ئ ا ن ���ان �����ان � �ک �ت� ے ر ���ت ��ِ��ئ ہو چج ہ�ہد �اتی � .154ﺍﻷﹷﻟ ﹷْﻮ ﹷﺍﺡ ﹷﻭ�ﹻ� �ﹹ ْﺴ ﹷﺨﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﻩ ﹱﹹﺪى ﹷﻭ ﹷﺭ ْﺣ ﹷﻤ ٌﺔ
ڑ ت � � ت ت ت َت ِ
ہ
َا پ �ن ݨ� ینن َا� �� نُ��ن ݙݙدردے ِ �� نن )(١٥٤۔ ﻮﻥ
ﻠﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻩﹹﻢْ ﻟﹻﺮﹷﺑﹽﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻳ ْﺮ ﹷﻩﺒﹹ ﹷ
�
ﺎﺱ إ�ﹻ�� ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹹﻝ ﺍﷲﹻ إﹻﻟ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷ
ﻞْ ﻳٰأﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﻨﹽ ﹹ
ے ے( ت َا� دا َر ُ���ل ہ�ہَ�نُ ،اون َا� دا ِب���ہ�ا َا���ا ن���ن دا ب���د شس�اہ )م����ک � ہ
ڑ
� ﺕ ﹷ
ﻟﹷﻩﹹ ﻣﹹﻠْﻚﹹ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ ﻤﹻﻴﻌﺎﹱ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻى
�
ے ُاو ز��دے ِب���ہ�ا ب �����ا ٔ بادب دے �� ٔ �� ت� ِ � زز �م ین جن دا ِوئ� ��� ،ئٔئ ِوئ ز � ی�نن �
��
ڑ ت
ﹷﺍﻷﹷﺭْﺽﹻ ﻻۤ إﹻﻟﹷـٰﻩﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻩ ﹷﹹﻮ ﻳﹹ ْﺤﻴﹻـﻰ ﹷﻭﻳﹹﻤﹻ ﹹ
ﻴﺖ
�
ے � ے َ��رو �یت ن�دا ِوی � ہ
ے اِ ی �نن وا ����
� تُ���ان َا� ُا ت
ے َا ت � ج �� ی�� �یت ن�دا ِوی � ہ
ے ،ت .158
ﻣﹻﻨﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺎﷲﹻ ﻭﹷﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹻﻩﹻ ﺍﻟﻨﹽﹷ�ﹻ�ﹽﹻ ﺍﻷﹹ�� � ﹻﹽ
ِع� � �
�آن ِ �� جن ٓآ ٔؤ ج َ �ج ی�ن �� ہ� ینن �� نُ��ن ِؤی � م ن � ی�نن پ�� ڑ�� ی��آ، �
ے آِ ی �� ج
ُآؤن ر���ل ُآ ت
ﹷ
ﹽﹷﺬﹻى ﻳﹹﺆْﻣﹻﻦﹹ ﺑﹻﺎﷲﹻ ﻭﹷ�ﹷﻠﹻﻤﹷﺎﺗﹻﻩﹻ ﻭﹷﺍﺗﹽﺒ ﹻ ﹹﻌﻮ ﹹﻩ
� � � �
ے )اِ ی �� ج
�ان َر � ی�ت خ�دے( ��ت ُا ت
ے ُاو خ��دے ا���ام ت ِج���ہ�ا ج��� خ���د َا� ُا ت
ے َا ت ﹷ
ڑ ﹷﻌﹷﻠﹽﻜﹹ ْﻢ ﹷﺗ ْﻩ ﹷﺘ ﹹﺪ ﹷ
ﻭﻥ
س ڳ�� )(١٥٨۔ � ات � �
ت پ��� َ �تُ ��ان ُاو ن��دی � َ� ی�روی ��و ت���ن ج �� ہ�ہد �ی ت
ہ ہ�
�ت ِا ج ��ئ ِوئ َ �� ٔ�ئِ ،ج ���ہ�ئ � ت�� دا َراہ ج� � ق � � ��
ے �� ٰ�ئ ِدئ ت ��م ِو چ ��ں ِ �ہ ہک ��ا ت َا ت ﹻ
ﻣﹻﻦ ﻗﹷﻮْﻡﹻ ﻣﹹﻮ�ﹷيٰ أﹹﻣﹽﹷﺔٌ ﻳﹷﻩْﺪﹹﻭﻥﹷ ﺑﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽ
ڑ
ہ ہ ��
.159
�اف ��� �یب ف�دئ َ �� ٔ�ئ )(١٥٩۔ ݙݙد ی � ی�ب ف�دئ َ �� ٔ�ئ ،ت
�
ے � ت�� دے ���ا ب �� ت� ِا ف�� ف ﹷﻭﺑﹻﻩﹻ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪ ﹹﻟ ﹷ
ﻮﻥ
٘� ٘�
ے َاس�ان ا ن ���ان دے َا ن ج �ج َا ن ج �ج ت �ق� ی�� ی�ان ِد ی���ن ��ٻ�رھ�ان ب ���ا� ت��ان �ب ݨٻ�ا
�
َا ت � ﹷة أﹷ ْﺳ ﹷﺒﺎﻃ ﹱﺎ أ ﹹ ﹷﻣﻤ ﹱﺎ
ﹷﻗﹷﻄﹽ ْﻌ ﹷﻨﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﺛ ْ ﹷﻨ� ﹷ ْ� ﹷﻋ ْ ﹷ
ﹷ
� ٘ن�� ی�ا ت���ن ���� ٰ�ی ُدو َاس�ان
ے ڄڄ�دݙڄان ُاو ن��دی ت �ق�م ُاون �� نُ��ن پ��� ݨ ِ �تن�ن � �
ݙڄد تت� ی�ان َا ت
ِ ﹷﻭأﹷ ْﻭ ﹷﺣ ْي ﹷﻨﺂ إ�ﹻ ٰﹷ� ﹹﻣ ﹷ
ﻮ� ٰي إﹻﺫ ﹻﺍ ْﺳ ﹷﺘ ْﺴ ﹷﻘﺎ ﹹﻩ ﻗ ْﹷﻮ ﹹﻣ ﹹﻩ
� � �ب
ب�
.160
ے م��ر ٹڄدے )م��ر ُ ی ��س( ت���ن ُآو ن��دے َو��ی � ی � �ی ب ��� ٓآ � �ب ِݨ�ن�ن ��� �یٹی � پ � ت �� ت
� ﺎﻙ ﺍ ْﻟ ﹷﺤ ﹷﺠ ﹷﺮ ﻓ ﹷ
ﹷﺎﻧﺒ ﹷﺠ ﹷﺴ ْﺖ ﹷﻥﹻ ﺍ�ْﹻﺏ �ﹽ ﹷﹻﻌ ﹷﺼ ﹷ
ے ��ہر �� ہ� یںں ٓآ �پت ݨ�آں ٓآ �پت ݨ�آں ِ� �ت ی� َ� ݨں دآ ت ِ�� ��
� ��
� و ہ ��ں � ٻ ت� ﹻﻨْﻩﹹ ﺍﺛْﻨﹷﺘﹷﺎ ﻋﹷ�ْﹷةﹷ ﻋﹷيْﻨﺎﹱ ﻗﹷﺪْ ﻋﹷﻠﹻﻢﹷ �ﹹﻞﹽ
�َ ،آ ت
�ڳ �� � ٔ ِو پ���ں ��ٻ�رھ�آں � � ش� �� َ ݨ ﹹ
س ٔ� یںں ِؤ پ���ں جِ���ہ� ی���ں َآس�آں ��آؤ ِ� �ت ی� ٔ� ،پ���ک شَ � � � � ُآ �ت��ں َ�� ہ�آ �ئٔئ َر ��� ی�آ ) ت
ﺕ ﹷﻣﺎ ﹷﺭﺯﹷ ْﻗ ﹷﻨﺎ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﻇﹷ ﻠ ﹹﹷﻤﻮﻧﹷﺎ
ﹻﻦ ﻃﹷيﹽ ﹷﹻﺒﺎ ﹻ
ڑ ے ٓآ �� ی�آ( ٔ
�ن ���ن( ِچ�� ت�ا ݙڄد ت��� ہ�ہ� ،ب��� او ا ن ���انے ���د ���و ،ج�دݙڄان ���دے رب ) ی ���ہ �د�� ُ �
ِ ی َ ّب ی ݙڄ ڄ َا ت ی
ُ �ہ ہ� ش�� ب��ی ڄ�
�ب دے ڑ ڄد �یب ٘خ�ہ �َ �ب ٔ� ینن اِ ��با �خص � ی خ�دا َر � ئ � ِ ،ہ�ا ا خ ��ان ��ن
� � � �ب � � � � �
ے ت �� ی�ا تُا ت ﹷ
ﺭﹷﺑﹽﹹﻚﹷ ﻟﹷيﹷﺒْﻌﹷ�ﹷﻥﹽ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ إ�ﹻ ٰﹷ� ﻳﹷ ْﻮﻡ ﹻﹻﺫْ ﺗﹷأﹷﺫﹽ ﹷ ﹷﻥ
ڑ
� َ
ب ع�د ب � ��� �� ب� َ��
�ݨ ِو چج بج�لدی خاب ِو چج � تّ ی ر � ی � � ،ش�ک تب� ی�دݙݙا َر ّب َ
خاب ݙݙد �ی ݨ خب ع�د ب � ت
ﹷ
ﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ ﻣﹷﻦ �ﹷﺴﹹﻮﻣﹹﻩﹹﻢْ ﺳﹹﺆۤﹷ ﺍﻟْﻌﹷﺬﹷﺍﺏﹻ إﹻﻥﹽ .167
ب��
ے �ن ِوی � ہ ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ���ہ� ب�� ن � ے او �ب�� ش�ک َو ݙ ٻدا خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر َا ت �
��� �یب خ�دے َا ت ﹷ ﹷﹽﻚﹷ ﻟﹷ�
ﹷﹻﻳﻊﹹ ﺍﻟْﻌﹻﻘﹷﺎﺏﹻ ﻭﹷإﹻﻧﹽﹷﻩﹹ ﻟﹷﻐﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
)(١٦٧۔
�
�ان ���ن ُ �� ج
�ان ِ� ت� ی�ا ،ج ��� ِا ی��ہ ت���ن ُا ن ���ان ن ��ان( ہ �
��وے ،پ��� ا �� ُ ��� �ئٔئ پ �� ت�رئ ) پ َ � ﻓﹷﻮْﻗﹷﻩﹹﻢْ ﻛﹷأ ﹷ
ﻧﹽﹷﻩﹹ ﻇﹹﻠﹽ ٌﺔ ﹷ ﻘْﻨﹷﺎ ﺍﻟْﺠﹷﺒ ﹷﻞ
ﹷ إﹻﺫْ ﻧﹷﺘ ﹷ
ُ�
ے ُآو���ں �ے َ)آس�آں ٓآ ��� ی�آ( َآس�آں ج ��� ج ��ھ تُ �� ہ�آ���ں ڈڈݙ ت � ہ� ݨں وآ�� � ہ ے ڈڈ ��
ُآ ت .171ﹷﻇﻨﹽﹹﻮۤﺍْ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ﹷﻭﺍﻗ ﹻ ٌﻊ ﺑﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﺧ ﹹﹹﺬﻭﺍْ ﹷﻣﺂ ﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎ ﹹﻛﻢ
ِ
ّ�� � ُ�
� ے ب ��� ب ��ھ ِا �یب ن�دے ِو چج ِ ���� ی�ا ہ �ے پ ��� ڑ�ئ َر � �َ ،ا ت �
تق�ا �ب�� ��� ت
ے ُاو���ن ی���د �� ٔ ﻮﻥ ﹷ
ﻠﹽﹷﻜﹹﻢْ ﺗﹷﺘﹽ ﹹﻘ ﹷ ﹷ
ﻭﺍْ ﻣﹷﺎ ﻓﹻﻴﻩﹻ ﻟﹷﻌ
ﹹﻮﹽﹷةٍ ﻭﹷﺍﺫْ�ﹹﹹ
� � �
َر ��ی َر ��� ،ت���ن ب ��� پ��� ہہ ی�ر��ار ب �ن ݨن َو ٘ز �ڄ�� )(١٧١۔
ز
� �
ب ٓآدم ِدی آو��د ِدی � ٘ن�� �د ِو چ���ن ُآ ن ���آن ِدی ن ��ل
ے ڄچ� ڈڄدآن تب� ی� ڈڄدے َر ّب
َآ ت
پ� ِکت�
ﹷإﹻﺫْ أﹷﺧﹷﺬﹷ ﺭﹷﺑﹽﹹﻚﹷ ﹻﻣﻦ ﺑﹷ�ﹻ ۤي ﺁ ﹷﺩ ﹷﻡ ﹻﻣﻦ
ت دآ ِآ ��ت�آر ِ ی �کت ت�آ ) ،ڄج� ݙڄدآن ج ��� ُ پ ��� ی�آ ڄ �� ی�آ( ج ��� �ت �
� َ �ت ی�دآ ی � ت ی ،ت���ن آ خ ��آن خ ���د ٓآ � ِݨ�ن�ن ٓآ پ
� � � �
ﹹﻩﻮﺭﹻﻩﹻﻢْ ﺫﹹﺭﹽﹻﻳﹽﹷ ﹷﺘ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭأﹷ ْﺷ ﹷﻩ ﹷﺪﻩ ْﹹﻢ ﹷﻋ� ٰﹷ�
ے ن �� ہ� ینن؟ )ا �� ی ُ�� ن
�
ے( �� ی��ن ن � ی�نن ! َاس�اں ت���ں � ی��ا �م ینن تُ�� ہ�اݙݙݙا پ���� ݨ�ن ہ�ہ�ر ��ا ٔ
ﹷ�ﻔﹹﺴﹻﻩﹻﻢْ أﹷﻟﹷﺴْﺖﹹ ﺑﹻﺮﹷﺑﹽﻜﹹ ْﻢ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺑﹷ� ٰﹷ�
ﹻ
ن ��
.172
� � ہ ہن � ہ�
�ت دے د �یݙڳت ٘ن�ہ ��ا �ی ِوی د �یݙڳت ن�دے َ� �ن ) ِا ی��ہ رو�� ِا ی �ن ��ڳا � �ن ہ�ہ�( ت���ن ج �� ت �� ی�ا ت ﹷ
ﻩﹻﺪْﻧﹷﺂ أﹷﻥ �ﹷﻘﹹﻮﻟﹹﻮﺍْ ﻳﹷﻮْﻡﹷ ﺍﻟْﻘﹻﻴﹷﺎﻣﹷﺔﹻ إﹻﻧﹽﹷﺎ ﻛﹹﻨﹽﺎ
ے خ� ب�ر ہ�ہ��ص ُ��ن � � �
ے ب ے ،ب��� َآس�آن ت���ن ِآ ی �نن ��ڳآ��ھ �� خُ��ن َآ �آِ ی �نن خ��ہ ٓآ �� جن پ َ
ﹷﻋ ْﻦ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ ﻏﹷﺎﻓﹻﻠﹻ� ﹷﻥ
)(١٧٢۔
ی��� ِآ ی��ہ ��ہ ٓآ ��� ݨن ��ڳڳ �پ��ؤ ،ج��� ِش��رک ���ن َآس�آن �� نُ��ن � �� ����
� َآس�آݙݙڳ ے ِ� �ت ی� ٔ� ت ن � ﹷﻙ ﺁﺑﹷﺎ ﹹﺅﻧﹷﺎ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒ ﹹ
ﻞ ﹷﻭْ �ﹷﻘﹹﻮﻟﹹﻮۤﺍْ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹷﻤﺂ أﹷ ْ ﹷ
! � ی��ا � دݙݙاد���ن ِ ی �کب�ا ہ�ہ�َ ،اس�ان ���ن ِا ن ���ان دے ب���د د���ن �ن����ن و چ ���ن ہ ��� ﻨﹽﹷﺎ ﺫﹹﺭﹽﹻﻳﹽﹷﺔﹱ ﻣﹽﻦ ﹷ� ْﻌ ﹻﺪﻩ ْﹻﻢ أﹷ ﹷﻓ ﹹﺘ ْﻩﻠﹻﻜﹹ ﹷﻨﺎ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ﹻ
�� � ِ ِی ت ت ݙݙ ی .173
���رن چ �� ہ��د �ننُ ،اون ��م دے ��د� خ� ت� � چ
ے بِ���ہ�ا خغ��ط ��ار ب ی خ ݨ ڑ � ُت ���ن اس�ا���ن � م �� ﻓ ﹷﹷﻌ ﹷﻞ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺒ ﹻﻄ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
ڑ
� �
آن َآس�آن ت���ن ِآ ی �نن ���ح َآ پ �ب ݨب ی�آن ٓآ ی��� ت���ن ) ن �� ش�آ ن �ب ی�آن( ���ل ت
ے � �ب ی� ن ﹷ
ﺬٰﻟﹻﻚﹷ �ﹹﻔﹷﺼﹽﹻﻞﹹ ﺍﻵﻳﹷﺎﺕﹻ ﻭﹷﻟﹷﻌﹷﻠﹽ ﹹﻩ ْﻢﹷﻛ
.174
ون )(١٧٤۔ ��� �یت ن�دے َہ� ہن�ن ،ت���ن ج��� آو َول�دے َول ٓآ ج ﻮﻥ
ﻳﹷﺮْ ﹻﺟ ﹹﻌ ﹷ
خص دا ج�ال پ�� ڑ�ھ ُس� ݨ�ا ج �� ی���ن�� ���د( ِا ���ان ���� ُ
�ان ���ن ُاون ش � َ)اے � ؐ خ
ﹷ
ﹷﺍﺗْﻞﹹ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢْ ﻧﹷﺒﹷأﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ۤي ﺁ ﹷﺗ ْي ﹷﻨﺎ ﹹﻩ ﺁ ﹷﻳﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺎ
َآس�آن ٓآ پ �ت ݨت ی�آن ٓآ ی��� ت���ن ) ن �� ش�آ ن �ت ی�آن( ݙݙڄ ت �ت ی�آن َ ،پ��� ڄ�ڄݙݙڄآن آو آ ن ���آن �� نُ��ن ��پ� ی���
ِ ﹷ
ﹷﺎ�ْﺴﹷﻠﹷﺦﹷ ﻣﹻﻨْﻩﹷﺎ ﻓﹷأﹷﺗْﺒﹷﻌﹷﻩﹹ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹹﻥ
ِپ پ�� �
.175
�گ ِ� ت� ی�ا �� َ ،ٻس او ِوی ُ���اہ�ہ�ن ِو پ ���ن
�ان ُاو ن��دے � ُّ��ن � ٻ س ی� ن ِ ت ��ی ٻ�� ی�ا ،ت���ن ش �
ﻳﻦ
ﺎﻥ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍ ْﻟ ﹷﻐﺎﻭ ﹻ ﹷ
ﹷﻓ� ﹷ ﹷ
�
ِ ت ��ی ڳ �� ی�ا )(١٧٥۔
ے ج �� ی��� َآس�آن چ َ �� ہ��دے ���ن َآس�آن ُآو���ن ُآ ذ ���آن ٓآ ی������ن دے ذدر � ���
� �
َآ ت
ت ت ذ
ﻜﹻﻨﹽ ﹹﻩ أﹷ ْﺧﻠ ﹷﹷﺪ إ�ﹻ ﹷ�
ﹷﻟﹷﻮْ ﺷﹻﺌْﻨﹷﺎ ﻟﹷﺮﹷﻓﹷﻌْﻨﹷﺎﻩﹹ ﺑﹻﻩﹷﺎ ﻭﹷﻟﹷـٰ ﹷ
��آ ڑ ڳد �یب خ�دے َ ،پ��� آو خ ���د ُد خ �ب ی� ُآ ���ن پ ��� ب�ر ڳ �� ی�آَ ،آ ت
ے ٓآ پ �ب ݨ� ینن
� �
ے پُ پ� � ��ر ت �ب ب�
� ت ُآ پ ّ َ �
ڑ
ﹷ
ﻷﹷﺭْﺽﹻ ﻭﹷﺍﺗﹽ ﹷﺒ ﹷﻊ ﹷﻩ ﹷﻮﺍ ﹹﻩ ﻓ ﹷﹷﻤ ﹷﺜﻠﹹ ﹹﻩ ﹷﻛ ﹷﻤ ﹷﺜ ﹻﻞ
ُ
� �� َ ،ٻس ُاو خ��دی ���ثال ت���ن ُاون � ���تّ � َ � کب ہ� خ��
� خ���ا � ِ ثس � خ س دے ���ا ب � ت� �م � � � ��ت
� � ﺍ ْﻟ�ﹷﻠ ﹻْﺐ إﹻﻥ ﹷﺗ ْﺤﻤﹻ ْﻞ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩﹻ ﻳﹷﻠ ﹷْﻩ ْﺚ أﹷ ْﻭ ﹷﺗ�ْ�ﹹ ْﻛ ﹹﻩ
�ن پج�آ ے ،ب �� ی��� تُ ���ن ُآو خ��دے ُآ ت
ے َ خ �� ت�ی ��� ی �نن ت���ن ِوی ٓآ � �ب ِݨ�ن�ن خر ب�� ج وا ٘� ����ن � ہ .176
ﹷ
ﻚﹷ ﻣﹷﺜﻞﹹ ﺍﻟْﻘﹷﻮْﻡﹻ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ْﻩﹷﺚ ﺫٰﹽﻟﹻ ﹷ
� ُ�
�ن � ٹ����آ �ئٔئ ر ہ�� ز�دے ،آِ ی�� ہ�آ � ث��آل�� ٹ� یکب ز�دے ،ی��� ُت ���ن ب ��ھ ز��ہ ٓآ � ی�نن ت���ن ِوئ زر ب�� ج
ﹷ
ﹻﺂﻳﹷﺎﺗﹻﻨﹷﺎ ﻓﹷﺎﻗْﺼﹹﺺﹻ ﺍﻟْﻘﹷﺼﹷﺺﹷ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽ ﹹﻩ ْﻢ
�ن �� ڑ�ڑآ ٓآ ��� ی�آ �� َ ،ٻس تُ ���ن آ ن ���آن
آن �� ُ
ے ج َ �ج ی�ن َآس�آݙ���ن ���آ �ت� ُ
ڑٻ ی ن ش ن ی ُاوں ق �ق�م ِدی � ہ ﹷ
ﹷﺘﹷﻔﹷ�ﹽ ﹷ
ﻭﻥ ﹹ
��ن ��ڳڳ �پ� ِ
�و نن ) (١٧٦۔ ُ ���ن ِا ی��ہ ح�ال ُس� ݨ�ا ݙݙڳ ے َ�� ت�ان او غ���ر ت
� ف� �
ے �ِ � � ݨ
ص ُ��ن � ن��دی � ہ
ےِ ،ج �ج ی� ن�دے �����ان َاس�ا ݙݙد ی���ن ُاون ت �ق�م ِدی �
��ثال ت���ن َا �
ﹷ
ﻼﹱ ﺍﻟْﻘﹷﻮْﻡﹹ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷﺬﹽﺑﹹﻮﺍْ ﺑﹻﺂ ﹷﻳﺎﺗ ﹻ ﹷﻨﺎﺂءﹷ ﻣﹷﺜ
� ظ��
ﹷ
ے � م ��� �یت ن�دے ِر � ��� ہ
� ت �ن �� ڑ�رآ پچ�آ ٓآ ��� ی�آَ ،آ ت
�
ے آو ٓآ پ � ݨ� ینن ٓآ پ
ت ُآ ت �ن �� ُ
ٓآ����� ُ
ی ت
.177
ﹷﻭأﹷ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻳﻈْ ﻠ ﹻ ﹹﻤ ﹷ
ﻮﻥ
)(١٧٧۔
ے ج �� ی���ں ُ���اہ
�
ت پ��� َس� ڳگدےَ ،ا ت ہ� ات � ات ج� ی��
ت ݙڳد �ی �ے ُاو �� ہ�ہد �ی تَا� � �ں ہ�ہد �ی ت ﹷﻣﻦ ﹷﻳ ْﻩ ﹻﺪ ﺍﷲﹹ ﹷﻓ ﹹﻩ ﹷﻮ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﻩ ﹷﺘﺪﹻى ﹷﻭ ﹷﻣﻦ
� ہ ﹹ
.178
ے ِ �� نن )(١٧٨۔چاون وا � ���ے َ �� ٻس ُاو� ہ � ﻭﻥ ﹻ
ﺎ� ﺨ
ﹷ ْ
ﻟ ﺍ ﻢ ﹹ ﻩ ﻚﹷ �ﹷـ
ﻟ ﻭ ﹷأ
ﻓ ﻞﹻ ﻠﹹﻀ �
ے ��ک ��ا ٹ��� چ� ݨ ﹹ ﹷ ْ ْ ٰ ﹹ ﹻ ْ
کب ُ� �
دور خج � � � ��ت
� اِ ی � َ �ب ی�دا �ب�� ش�ک َاس�ان َ ٻ �� ُ�ہ �ن س�ار ی���ن ِب �� خّ�ان ت
ے ا خ ���ا خ���ن ��ن خ ﻛﹷﺜﹻ��ﺍﹱ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟْﺠﹻﻦﹽ
ﹻ ﹷﻘﹷﺪْ ﺫﹷﺭﹷأْﻧﹷﺎ ﻟﹻﺠﹷﻩﹷﻨﹽ ﹷﻢ
ﹷ
َ��
�� ی�ر( ت���ن � ہ
ے ،پ��� ُاو ض��دے ض���ل � ج ��دے � ،اِ ض ���ان دا ِدل ) ض � کت
� � � ��ت .179ﹷﺍﻹﹻﻧْﺲﹻ ﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻗﹹﻠﹹﻮﺏٌ ﻻﹽﹷ ﹷ� ْﻔ ﹷﻘ ﹹﻩ ﹷ
ﻮﻥ ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ
ہ � � � ﹷ
ے غ � ی�ننِ ،ا غ ���ان ِد ی���ن َا � ی�نن ت���ن ِ �� نن ،پ��� ُا غ ���ان غ���ل ) غ �
��ر ��� پ �چ ی� غ�دے ��ا ٔ ﻭﻥ ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ ﹷﻭ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﺁﺫ ٌ
ﹷﺍﻥ � ﹷﹷﻟﹷﻩﹹﻢْ أﹷﻋْ�ﹹﻥٌ ﻻﹽ ﻳﹹ ْﺒ ﹻ ﹹ
ے �منن ُآ �� ُ
�آن ���ن ڈدھ�ل ڈ ٻد �یتی ٓآ ن��دآن �ب�� ش�ک � ی�� ڈ ٻدی ت��د �� ی�ر ) چچ�آل( َ ٻ �� ُ�ہ �ن
ِ ن � یَآ ت
ﹷأﹹﻣْ�ﹻ� ﻟﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽ ﹷﻛ ْﻴﺪﹻى ﹷﻣﺘﹻ� ٌﻥ
ﹷ .183
ت ��� ڑ�ی )��ار���( � ہ
ے )(١٨٣۔
س ٘ن��� ُ �
ئ ���ن ت���ن �� ہ� ینن ���ج � �
� ی��ا ُا ن ��ان ک�دݙݙا ٔ �ئ ینن ن � ی�نن ��� چ�� ی�ا ج ��� ُا ن ��ان دے � ت
� ب�� ئ � �
ﻢْ ﻣﹽﹻﻦ ﺟﹻﻨﹽ ٍﺔ
ﹷ ﹷﻟﹷﻢْ ﻳﹷﺘﹷﻔﹷ�ﹽﹹﻭﺍْ ﻣﹷﺎ �ﹻﺼﹷﺎﺣﹻﺒ ﹻﻩ ﹻ
ﹷ
�
ے ذ � ی�نن ،او ت���ن � ذ�ض َو ڄج َوج�ڄا ت
ے َ)ا� دے ع�د ب
ذاب ِدئ � � � �ذئ ��ا ٔ .184
ﻥْ ﻩﹹﻮﹷ إﹻﻻﹽﹷ ﻧﹷﺬﹻﻳﺮٌ ﻣﹽﺒﹻ� ٌﻥ
ﹹ
راو ݨن وا�� � ہ
ے )(١٨٤۔ ��
� نُ �ن( ݙݙݙ َ
ئ َس� � �
� ی��ا ُا ز ���ان َا���ا ز���ن ت
ے زر �م ین جن ِدئ ُ �ج���ائ�زئ ِو چج َ ،ا ت
� َا� ے ِج ��� ہ ڑ�ئ ��� �ٔئ ش � � ٔ ﹷ
� ﻣﹷﻠﹷﻜﹹﻮﺕﹻ ﺍﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍ ﹻ
ﺕ ﹷﻭﹷﻟﹷﻢْ ﻳﹷﻨْﻈﹹﺮﹹﻭﺍْ �ﹻ
� �
��ر غ���ل غ � ی�نن ٹݙد ٹ ���ا ) ِا ی��ہ ِوی غ � ی�نن ��� پج�ا ج ���(ےُ ،او غ��دے ِو چج ،غ � � َت� ی�دا ِ ی �کت ت�ی � ہ ﺽ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹷﺧﻠ ﹷﹷﻖ ﺍﷲﹹ ﹻﻣﻦ ﹷ� ْي ٍء ﹷﻭأﹷ ْﻥ
.185ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹻ
ِ
ب آو َ ٻ�ب��ئ �ِ��ہ�ئ ش�آ ی��د آ ن ���آن ِدئ َآ ب �جل ��ت� �بی ب �ٻ� ہ� ﹻ
ﹷ�ﹷيۤ أﹷﻥ ﻳﹷﻜﹹﻮﻥﹷ ﻗﹷﺪﹻ ﺍﻗْ�ﹷ�ﹷﺏﹷ أﹷﺟﹷﻠﹹﻩﹹﻢْ ﻓﹷﺒﹻأﹷىﹽ
ڑ ب ٓآ � ٔ ئ ��وےُ ،آو ن��دے ب ���د َو ت ش
)(١٩٠۔
�د جن ج��� تُ ���ن پ�� ے ڄج� ݙڄدآن تُ ���ن ُآ ن ���آن دو ��� �ئٔئ ٓآ �تی ��ن ِ��
� ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﻟ ْﹷﻢ ﹷﺗأْﺗ ﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﺑﹻﺂ ﹷﻳ ٍﺔ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﻟ ْﹷﻮﻻﹷﺍ ْﺟﺕﹷﺏ ﹷ ْي ﹷﺘ ﹷﻩﺎ
ت ن � ی ن � جن ٓآ ن��دآ ،ت���ن ُ پ � ِت َآ ت
� �
.203
ے �� ی��ن خ � ی�نن ِ �� جن ٓآ ی��� ،تُ ���ن ٓآ��ھ ݙ ٻدے ج ��� َ �م ینن ت���ن َ �� ٻس
�
ت خُ ���د �ت ݨٻ�آ ت �ئ ت
�� �ٔئ ٓآ �ی ت
ﹷ
ﹽﹷ ﻣﹻﻦ ﺭﹽ��� ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ إﹻﻧﹽﹷﻤﹷﺂ أﹷﺗﹽﹷﺒﹻﻊﹹ ﻣﹷﺎ ﻳﹹﻮ�ﹷ� �
ٰ إﹻ�ﹷ
)(٢٠٣۔
�آ جن پ�� ڑ�� ی��آ و �یت غ�دآ ِ� ت� ی�آ ہ���وے ،ت���ن ُآو���ن ) غ���ر غ���ل(
� �� ت ٓ
ے ِج���ہ�ے و �����
َآ ت
ڑ
� �� ب��� ے پ ُ �� َ � ��
ْ�ﺁ ﹹﻥ ﻓﹷﺎ ْﺳ ﹷﺘﻤﹻ ﹹﻌﻮﺍْ ﹷﻟ ﹹﻩ � ﹷﻱ ﺍﻟ ﹹ ْ
ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﹹ ﹻ
ب � ی � �ئ ےر � ت � ���و ،ت���ں ب ��� تُ �� ہ�اݙݙڄ ے ُا ت ب �� � � � ٔ پ
�
س ݨب ی�ا ���وَ ،ا ت
ُ� .204
ﹹ ﹷ
ﹷأﹷ�ﺼﹻﺘﹹﻮﺍْ ﻟﹷﻌﹷﻠﹽﻜ ْﻢ ﺗﹹ ْﺮ ﹷﺣ ﹹﻤ ﹷ
ﻮﻥ
��
� )(٢٠٤۔َو � ٘ن ڄ �
ِدی رورزی � ہ
ے )(٤۔ ﹷﹻ
� ٌﻳﻢ
�
ب ت �ب ی���ن � ت�� ِدی ج�خا��� تب� ی� ڈݙدے ���ون ک ڈ�د� ی��ا ہ�ہ� ،ی �� ت� ی� جن
ب َ �ج ی�ن ���ج تب� ی� ڈݙدے َر ّب ﹻ
ﺭﹷﺑﹽﹹﻚﹷ ﻣﹻﻦ ﺑﹷيْﺘﹻﻚﹷ ﺑﹻﺎﻟْﺤﹷﻖﹽﹷﻤﺂ أﹷ�ْﹷﺟ ﹷ ﹷﻚ
ہ
.5
�ش خ��ہ َ �� ٔ�ئ ) (٥۔
��خان ِدئ ِہ� ہک �ٹ����ئ خ �� ش �
ے ِا ی �نن ��ڳا��ھ �� خُ��ن ��� �
���ر ت إﹻﻥﹽﹷ �ﹷﹻ�ﻘﺎﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻟ�ﹷﺎﺭﹻﻩ ﹷ
ﹹﻮﻥ ﹻ
� ِ
�و نن )(٦۔ ے ہ�
�
ݙݙد ی ����دے ِوی پ َ
�
ے ) ی���د ���( ڄچ�دٹڄاں َا� تُ �� ہ�ا ٹڄد ی���ں ٹڄدوں �ٹ��� ی��اں ِو چ ���ں ِ�ہ ہک �ٹ����ی دا َوع�دہ
َا ت إﹻﺫْ �ﹷﻌﹻﺪﹹﻛ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ إﹻﺣْﺪﹷى ﺍﻟﻄﹽﹷﺎÒﹻﻔﹷﺘﹻ�ْﻥﹻ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹷﻩﺎ
ﹹ
ِ ی �کت�ا ہ�ہَ� ج ��� او ُ�� ہ�ادے ���ل ِ �مل و ���
� ُ ،پ��� تُ ���ان پ َ �� ہ� ن�دے ہ�ہ�وے ج ��� او �ٹ����ی ﹷ
أﹷﻥﹽﹷ ﻏﹷ�ْ�ﹷ ﺫﹷﺍﺕﹻ ﺍﻟﺸﹽ ْﻮ ﹷﻛ ﹻﺔ
� ن ت ٹݙ ت ﹹﻢْ ﻭﹷﺗﹷﻮﹷﺩﹽﹹﻭﻥﹷ .7
� ہ ہ�
��
� َ ،پ��� َا� پ َ �� ہ� ن�دا ہ�ہ�ج �ج ی� ن�دے �����ھ � ت�� ی�ار ِوی ن��ہ ِ �� نن ،تُ �� ہ�ا ݙڄدے ن���ل ِ ت ��ی َو � ٘ن ڄ �
ﹷ
أﹷﻥ ﻳﹹﺤﹻﻖﹽﹷ ﺍﻟﺤﹷﻖﹽ ﻜﹹﻮﻥﹹ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻳﹹﺮﹻﻳﺪﹹ ﺍﷲﹹ
ان ���ن َو��ی ِ ی �کب ت�ی ب ��� َ �م ینن تُ �� ہ�ا ݙڄدے ف���ل ہ�ہَ�ن،
شب� ُ
ب ��ف� ش � ت ی �
) ی���د ��( ڄج�دݙڄان تب� ی�دݙڄا َر ّب
ﹻﺫْ ﻳﹹﻮ�ﹻ� ﺭﹷﺑﹽﹹﻚﹷ إ�ﹻ ﹷ� ﺍﻟ ﹷْﻤﻼۤ Òﹻ ﹷﻜ ﹻﺔ أﹷ��� ﹷﻣ ﹷﻌﻜﹹ ْﻢ
ُ
ت َ�� ٻدھ ٔ�آؤَ ،م� ینن ِؤی ���ف� ِ ہ�� ���ن ج��� تُ���آن ِآ ی �� ج ِ��
�آن � جن ٓآ َؤ ݨن ؤآ� ی��آن ِدی � ّ ت ت
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﺳأ ﹹ ْﻟ� ﹻ� �ﹻ� ﹹﻗ ﹹﻠ ﹻ
ﻮﺏ ﹷ
ﹷﺏﹽﹻﺘﹹﻮﺍْ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷﺜ
ب ݙ ٻد �یب خ�دان َ �� ٻس تُ ���ان � �� خ� �
اخ ت� ی�ار ݨ
��ن وا� ی��ان دے ِد ّ��ن ِو چخ ُر �بب � ت .12
ﹷﺎ�ﺑﹹﻮﺍْ ﻓ ْﹷﻮ ﹷﻕ
ﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﺍﻟﺮﹽ ْﻋ ﹷﺐ ﻓ ْ ﹻ
ﹹ
ے ا ���ان دے ہ� ہک ہ� ہک ب�� ُ
� �� � بن ب َ�� چ
�ر ���ن ہ�ہَ��
ڑ ِ ِ ن ت و�ر
ڑ � ِا ن ���ان ِد ی���ن ��د ن � ی ن � جن
ﹷ
ﹻﺑﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻨْﻩﹹﻢْ �ﹹﻞﹽ ﺑﹷ ﹷﻨﺎ ٍﻥ
ﻷﹷﻋْﻨﹷﺎﻕﹻ ﻭﹷﺍ�ْ
ݙݙݙ �ی� ُ�و )(١٢۔
�ہ
ے )(١٩۔
� �
ے َآ� دے �آن ِ �� جن ٓآ ٔ �ت ی��ے تُ ���آن َآ� ِدئَ ،آ ت
َآے آو ������ ِج���ہ�ے آِ ی �� ج
ڑ ﹷ
ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹ ۤﻮﺍْ أﹷﻃﹻﻴ ﹹﻌﻮﺍْ ﺍﷲﹷ
أﹷﻳﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�
ے ُاون �� فُ��ن ُ�� ٘ف�ہ ف��ہ ِپ ���ا� ہ
ے، �
�ب ) ��ف�م�� ف� ب�رداری( ���وَ ،ا ت �
ر ��ل ِدی ا��ا ت
� .20
ﹷ
ﹷﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹷﻩﹹ ﻭﹷﻻﹷ ﺗﹷﻮﹷﻟﹽ ْﻮﺍ ﹷﻋ ْﻨ ﹹﻩ ﹷﻭأﹷ� ﹷ� ْﺴ ﹷﻤ ﹹﻌ ﹷ
ﻮﻥ
ح�
ے )(٢٠۔ س ݨت ی�ا ہ �
�� ی��� � ہ ح�ا�� ن���ہ تُ ���ان ُ)او ن��دا ُ � م( ِوی ُ �
� �
ےِ ،ج ���ہ�ے َا � ی�ت ن� ِد جن ج ��� َاس�ان ے ا ن ���ان �����ان وا ٘� ����ن ن��ہ ِ ت ��ی َو ٘ن �
��ڄا� ہ �
َا ت ﻳﻦ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍ ﹷﺳﻤﹻ ْﻌ ﹷﻨﺎ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷ ﹷ
ﹷﻻﹷ ﺗﹷﻜﹹﻮﻧﹹﻮﺍْ �ﹷﺎﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ڑ
� �
.21
ے ن � ی�نن )(٢١۔ س ݨن ِ ���دے ح�ا�� ن���ہ او ُس� ݨ�دے ِوئ ��ا ٔ ُ� ﻮﻥ
ﹷ� ْﺴ ﹷﻤ ﹹﻌ ﹷ
ہ
�ب�� ش�ک َا� دے ز �� ��د یب�ک ج�با ز��داران ِو چ ���ن ِوی ب��د ت ��� ُاو� ہ
ے ���ک ِ �� جن،
ﺍﻟﺼﹽﹹﻢﹽ ﺍ ْﻟﺒﹹﻜْ ﹹﻢ
ﹹ ﹷ�ﹷﹽ ﺍﻟﺪﹽﹷﻭﹷﺍﺏﹽﹻ ﻋﹻﻨﺪﹷ ﺍﷲﹻ
� َ� � � �� ہ
ع ت�ل �� نُ��ن �م ِوی ن � ی�نن ِ ��� ن�دے
� ِ �� جنَ ،ول َ � جِ���ہ�ے �� ڑٻ�ڑے ت
ے �� � ن �
ڑ
.22
ﻮﻥ
ْ ﹷﹹ ﻠﹻ ﻘﻌ �
ﹷ ﹷ ﻻ ﻳﻦ
ﹷ ﺬﹻ ﹷ
ﻟﹽ
)(٢٢۔
ے��� ،ن ا �� ُ
�ان ���ن � � ئ ٔ ت ی�� ی�� ج� � � ج� ی��
ن ے � � َا� ݙݙد � �دا �� ا ن ��ان ِو چج �� �ئ ن � ئ ِوئ ہ ت َا ت
ﹷﻟﹷﻮْ ﻋﹷﻠﹻﻢﹷ ﺍﷲﹹ ﻓﹻﻴﻩﹻﻢْ ﺧﹷ�ْ�ﺍﹱ ﻟﹽـأ ﹷ ْﺳ ﹷﻤ ﹷﻌ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ
ﹷ
ہ ے ج �� ی��� ُا �� ُ
�ان ���ن ) ُ �� ݨن( ُ �
س ݨ�ا ِوی د �یݙݙت ض�دا، ض سن ݨݨن ِدی �ت�� ض �� ی� ت� د �یݙݙت ض�داَ ،ا ت
� �رور ُ �
ض� .23
ﻮﻥ
ﻮﺍْ ﻭﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻣﹽ ْﻌﺮ ﹻ ﹹﺿ ﹷ
ﹹ ْﻤﹷﻌﹷﻩﹹﻢْ ﻟﹷﺘﹷﻮﹷﻟﹽ
ﹷ
�
ے ٹُ ��� و �یت ن�دے ) (٢٣۔ ت���ن او ُاون �� نُ��ن ُ�� ٘ن�ہ ِپ ��� ی�ر ِ ��� ن�دے َ ،ا ت
�
ے � ٘ن�� �د َو�� ت
ے )(٢٥۔ �ن وا�� � ہ ��خب ع ب � َ � ڄان ِ ��� خّ�� ،ب ��� �ب�� ﺍ ْﻟ ﹻﻌ ﹷﻘ ﹻ
ﺎﺏ
�ذخاب ذݙڄ �ی ݨ ت � � ا ک ش ج� ݨ
ٓآ � �ب ِݨ�ن�ن خُ�� خ� ی�ہ ت��د �� ی�ر پ َخ�آ ��� �یب خ�دآ ہ�ہَ�َ ،آ� ت���ن س�آر ی���ن �� خُ��ن َو ّدھ پخ�آل پ �خ� ݨن وآ��
ﻳﻦ ﷲ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﺧ�ْ�ﹹ ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹻ ﹻ
ﺎ� ﹷ ﹷﻭ ﹷﻳ ْﻤ ﹹ ﹹ
�ﺍ ﹹ
�ہ
ے )(٣٠۔
�
�آݙ ی���ن ٓآ ی��� ت���ن ) ن�� ش�آ نت� ی�آن( پ�� ڑ�ھ ت ُ � �
ے ڄݙآن ِآ ن ��آن �����آن ���ن َآس ڑ ڄ َآ ت
ے ڄ� ڑ ڄ ﹷﻭإﹻﺫﹷﺍ ﺗﹹ ْﺘ� ٰﹷ� ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﺁﻳﹷﺎﺗﹹ ﹷﻨﺎ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﻗ ْﺪ
ہ ہ ہ
ُس� ݨ� ٔات� ی�ان و �یت ن�د ی���ن َ �� نن ،ت���ن َاہ�ہدے َ �� نن �� َ ،ٻس َاس�ان ُ �
س ݨن ِ ���د ی���ن ِ �� نن، ﹷﺳﻤﹻ ْﻌ ﹷﻨﺎ ﻟ ْﹷﻮ ﹷ�ﺸﹷ ﺂ ﹹء ﹷﻟ ﹹﻘ ْﻠ ﹷﻨﺎ ﹻﻣ ْﺜ ﹷﻞ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ إ ﹻ ْﻥ .31
� ج
�� ی��� چ َ �� ُ�ہ �ں ت���ں َاس�اں ِوی ِا ی �ںں ���ج ِد ی���ں ��ٻا �ِ� یںں �ت ݨٻ�ا َس� ٻڳدے َہ� ہں�ں ،اِ ی��ہ ـٰﺬﹷﺁ إﹻﻻﹽﹷ أﹷﺳﹷﺎﻃﹻ��ﹹ ﺍﻷﹷﻭﹽﹷﻟ ﹻ� ﹷﻥ
ے ج�ڄݙݙڄ آن آ ن ���آن ٓآ ��� ی�آ ،ج ��� َآے َآ� ! ج �� ی��� ت �ت ی�ݙݙݙی ��� ف �ق�ن )آِ ی��ہ �� ت ٓ
�آ جن( �
َآ ت ﹷ
ٰﺬﹷﺍ ﻩﹹﻮﹷ ﺍﻟْﺤﹷﻖﹽ ﹻﺫْ ﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﺍﻟﻠﹽﹷﻩﹹﻢﹽﹷ إﹻﻥ �ﹷﺎﻥﹷ ﻩﹷـ
� پب�
ے � � ت ��اں دا � یم�ب ٘ں�ہ پ َح�ا وس�ا ،ی��� َاس�ا ݙݙدے ب َاس�ا ݙݙدے ُا ت ے ت���ں َو ت ب���� ت�� � ہ ﹻ
ﹻﻦْ ﻋﹻﻨﺪﹻﻙﹷ ﻓﹷأﹷﻣْ�ﹻْ ﻋﹷﻠﹷيْﻨﹷﺎ ﺣﹻﺠﹷﺎﺭﹷةﹱ ﻣﹽ ﹷﻦ .32
ب�� ی� � ئ ﺍﺏ أﹷﻟ ٍﹻﻴﻢ
ﻟﺴﹽ ﹷﻤﺂ ﹻء أﹷﻭ ﹻﺍْÒﺕ ﹻ ﹷﻨﺎ �ﹻ ﹷﻌ ﹷﺬ ٍ
ے ��� �ٔئ ِ � �ب ی�ا َدرد ذ���ک ع�د ب
ذاب چ َچ�ا � ڄ چ )(٣٢۔ ُا ت ﹷ
ب��ی� �
�ُ �ب
ذاب � ڄ ج ݙڄد �ی ذ�دا ،ڄج�دݙڄان �� ت ��ن ب ے ع�د ب َا� ِا ی ���ہ � ب �� ی� ہ�ا ذ��ہ ہ�ہَ� ،ب ��� ا ذ ���ان ُا ت
ہ ﹷﻣﹷﺎ �ﹷﺎﻥﹷ ﺍﷲﹹ ﻟﹻﻴﹹﻌﹷﺬﹽﺑﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭأﹷ ﹷ
ﻧﺖ ﻓ ﹻﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ ﹻ
� �� �ان ���ن ِاے ��ہ َا� ا �� ُ � ب� ہ ن � �
ذابب دع
� جچ و
ِ �ب ت �ا ج بی � ذ ُا ذ ��ان ِو چج �� ��د ہ��و ی �ن َا ت ذ
.33
ﻭﻥ
� ﹷ ﹻ
ﹷﺎﻥﹷ ﺍﷲﹹ ﻣﹹﻌﹷﺬﹽﺑﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘ ْﻐ ﹻ ﹹ
� ہ ب�
ے �� جن ) (٣٣۔ � ٘خ�گدے پ َ �ن وا�� ہ�ہ� ،ڄج�دݙڄان ب ��� او خ � ش�� شش ِوی � �
ݙڄد �ی ݨ
� � کت� ُ� ہ
ے اِ �یت ن�دے ج��� َا� �
��ا ٔ � ج ��ھ ِوئ ن � ی�نن ِ ت ��ئ س�ڳڳ دا� ِ ، �
ُ �� ݨن ت���ن ُا ن ��ان � � � � ت
ُ ب�� ی� �
�
�ب وا �ی � � � �
�ذذاب � ڄ ج ذݙڄ �ی �ے� � ،ن �� او ����ان ��ن �� ت
� ب �ی � � ےع ب ا ذ ���ان ُا ت ﻭﻥ
�ﹹﻌﹷﺬﹽﹻﺑﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﻭﹷﻩﹹﻢْ �ﹷﺼﹹﺪﹽ ﹷ
ﹹ ﹷﺎ ﻟﹷﻩﹹﻢْ أﹷﻻﹽﹷ
ہ ہ � کت� ٘� َ���
�( َو ز �ڄ� ݨن �� زُ��ن ِوی َ �� ٹ� یکت ز�دے �� جن� ،ت��زٹ ے ج��� او ت ِو چج ) ز ��ازز � � � � ت � ی ت ْ�ﺍﻡ ﹻ ﹷﻭ ﹷﻣﺎ �ﹷﺎﻧ ۤﹹﻮﺍْ
ﹷﻋ ﹻﻦ ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﺴﺠﹻ ﹻﺪ ﺍﻟ ﹷ ﹷ
� � ��� ّ ��ئ )ر ����ا�
.34
� ت�� ّ ��ئ ت���ن َ پ��� ہہ ی�ر��ارے ز � ی�ننُ ،او ز��دے � ے( ِوئ ��ا ٔ اِ �یت ز�دے � ت ْﻟﹻﻴﹷﺂءﻩﹹ إﹻﻥْ أﹷﻭْﻟﹻﻴﹷﺂﺅﹹﻩﹹ إﹻﻻﹽﹷ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹽﹷﻘﹹﻮﻥﹷ ﻭﹷﻟﹷـٰﻜﹻﻦﹽﹷ
ﹷ
ز
� ت� ی� ت� ُ �
ت ���ن( ت ���ک اِی ِ ت ��ی س�ڳڳ ِد نن ،پ��� ا ن ���ان ِو پ���ن َا� ث�ر ���ک )اِ ی �نن � أﹷ ْﻛ� ﹷ ﹷ�ﻩ ْﹹﻢ ﻻﹷ ﹷ� ْﻌﻠ ﹹﹷﻤ ﹷ
ﻮﻥ
�
ن � ی�نن ڄ�ڄا ݨ��دے )(٣٤۔
� � ِس
�ار ت���ن ِ���ا ٔ � � �
��رن دے
ے ت�� ٹ ِ�ر ی���ن م ݨ ے � ی�تٹ ی�ان م ݨ
��رن ت َا ت
ے ا ز ��ان ِدئ ز � ز ﹷﻣﹷﺎ �ﹷﺎﻥﹷ ﺻﹷﻼﹷﺗﹹﻩﹹﻢْ ﻋﹻﻨﺪﹷ ﺍﻟْﺏﹷﻴْﺖﹻ إﹻﻻﹽﹷ ﹹﻣ ﹷﻜﺂ ﹱء
� � ہ � � ُ�
�ذذاب ب ��� ��ٻ� �� ،ی��ن ب ��� تُ ���ان )� ت��
ے ذ � ی�نن � َ ،ٻس ُ �� ݨن ت���ن ع ب
ِ � �ب ی�ا ب ��ھ ِوئ ��ا ٔ ﺍﺏ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ
ﹷﻭ ﹷ� ْﺼ ﹻﺪ ﹷﻳ ﹱﺔ ﻓ ﹹﹷﺬﻭﻗﹹﻮﺍْ ﺍﻟ ﹷْﻌ ﹷﺬ ﹷ .35
ہ
دا( ِا ن���ار ��� �ین ن�دے ِ �� ی��ے )(٣٥۔ � ﹷ
ﻭﻥ ﹷﺗﻜْ ﹹ ﹹ
ے او َا � �ت ِݨ�ن�ن م��ل� ے جِ ����ان �����ان )د �ن جن � ُ
�� ���ن( � �م �ّن ݨن �� نُ��ن ِا ن���ار ��� ݙݙد ت �
ِ ی ِ ت َا ت ن
ﻮﻥ أﹷ ْﻣ ﹷﻮﺍ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷ
� ہ )���� ُ ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﻳﹹﻨ ﹻﻔ ﹹﻘ ﹷ ﻥﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے ِ �� نن، �خ ��� �ین خ�دے پ َ �ان ���ن( َا� دے َراہ �� خُ��ن رو� ݨ�ن ِو چخ خ�� چ
ﹻﻴﹷﺼﹹﺪﹽﻭﺍْ ﹷﻋﻦ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ ﻓ ﹷﹷﺴيﹹﻨ ﹻﻔ ﹹﻘﻮﻧ ﹷ ﹷﻩﺎ ﹹ
�آن ���ن �خ ��� �ین�دے آِی ر ہ �� ِ� ننٓ ،آ ��� ��آر آ �� ُ َ �� ٻس آو ُآ ُو ���ن آِ �ی�� ی �نن خ �� چ
خ خ َ خ
.36
ﻮﻥ
ﻢﹽﹷ ﺗﹷﻜﹹﻮﻥﹹ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻﻢْ ﺣﹷ�ْﹷةﹱ ﺛﹹﻢﹽ ﹹ� ْﻐ ﹷﻠﺒﹹ ﹷ
ﹷ
� ��ن �� ��� ��
ے ِج �� خ��ان �����ان
�
�َ ،ول او ہ�ہ�ری � ج�ن و �ی� جنَ ،ا ت � خ�� چ
�ج دا َارم ج � � اِ � � ج �
ﻭﻥ
� ﹷ ﹷ
ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻛﹷ�ﹷﹹﻭۤﺍْ إﹻ�ﹷ�ٰ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹷﻢ ﻳﹹ ْﺤ ﹷ ﹹ
خخخ � � � ٹ�� کت� � کت ُ
� و �ی� نن )(٣٦۔
� � �� � ت �� خ�� اِ خ �خ ت� ی�ار � � � ��ت
� ،او دور واے پ���ے � � � �
�
�ان ���ن( خ �ج� ی�بث ) خ��� پ���ک( �����ان �� خُ��ن خ �� � ی�ڑ
���ن ب ��� َا� �ب ی�ک ���ک )���� ُ
پ خ ت
ﻴﹷﻤﹻﻴﺰﹷ ﺍﷲﹹ ﺍﻟْﺨﹷﺏﹻﻴﺚﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻄﹽﹷﻴﹽ ﹻﹻﺐ ﹷﻭ ﹷﻳ ْﺠ ﹷﻌ ﹷﻞ
ڑ
.37
)(٣٧۔
ﻭﻥ
ﺎ� ﹷﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹻ ﹹ
ُ
�
ے ٓآ��ھ �آن ���ن جِ �� خ��آن ج ��� �� خ�� ِآ خ �ج ت� ی�آر ِ ی �کت ت�آ ہ �
�� ٔ َ)آے ر���ل( آ ���آن ���� ُ
خ
� � � �
ے و �ی� جن، ��آف �� ݙڄد ت ݙڄدے ب��� آو ب�� ز�ر ٓآ َو ٘ز ِ ڄ�� جن��� ،ن آ ز ���آن دے آو ُ���آہ � ﹷ
ِ ز ز ت � ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
� ۤﻭﺍْ إﹻﻥ ﻳﹷﻨ ﹷﺘ ﹹﻩﻮﺍْ ﹹ� ﹷﻐ ﹷ ْ ﹹﻞ ﻟﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ
�� � � ج� ج� ��� � ُج�� ہ
ے � ی��� ا ن ���ان َو�� ِا � � ہ
� ��ڳا � ی�نن ِ �� ی� تت ی�ان ، � ِ �� جنَ ،ا ت ِج���ہ�ے �� � � � �
� �� � � � � ٔ ﹷﻒ ﹷﻭإ ﹻ ْﻥ ﹷ� ﹹﻌﻮ ﹹﺩﻭﺍْ ﹷﻓ ﹷﻘ ْﺪ ﹷﻣ ﹷﻀ ْﺖ ﹷﹽﺎ ﹷﻗ ْﺪ ﹷﺳﻠ ﹷ
ڑ
.38
� ُ
� �����ان ِوی ِا �ی�� ی �نن َر ّو ی��ہ ا خج� ت� ی�ار ِ یک�ت ت�ا ہ�ہ� ،ا خ ���ان خ���ل ِوی ُاو ُ ہ��� ج ��ھ ���ن � �� ����
ت
ﻨﹽﹷﺔﹹ ﺍﻷﹷﻭﹽﹷﻟ ﹻ� ﹻﻥ
�
ِ ی �کت ت�ا و ی ��ی )(٣٨۔
ُ ّ�
ے تُ ���ان ُا ف ���ان ف���ل ج �� ف�گ ِ ی �کت ت�ی َر ��� ت���ن ج ��� َو�� اِ ی��ہ �ِ �ف ت� ف�ہ ) ���ف� ت
�
ے �
َا ت
� �
ﻮﻥ ﹷﻗﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮﻩﹹﻢْ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي ﻻﹷ ﹷﺗﻜﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﻓﹻﺕ ْ ﹷﻨ ٌﺔ ﹷﻭ ﹷﻳﻜﹹ ﹷ
��
�ے د ی �ن نن س�ارے دا س�ارا َا� دا اِی ِ ت ��ی َو � ٘ن ڄ �
�
ِش��رک( � َت� ی�دا ن��ہ ِ ت �� ی��ےَ ،ا ت
ﷲ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷ
ﻓﹷإﹻﻥﹻ ﺍﻧْﺘﹷﻩﹷﻮْﺍْ ﻓﹷإﹻﻥﹽ ﺍ ﹷ ﹹ �ﹹﻠﹽﻩﹹ ﹻﻪﻠﹻﻟ
ﹹ
٘�
.39
روش )وط ی�رے( �� زُ��ن ب�� ز�ر ٓآ َو ز �ڄ� نن ،ت���ن �ب�� ش�ک َآ� آ ز ���آن دے ب
آو َآ پ � ݨ� ینن ش
ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ�ﺼﹻ ٌ��
� چ�
��ن( ���ن َ � ٘ن��ڳئ ���ح ڑ ڳد ی ����دا �� ڑ�ے )(٣٩۔ ُ ے ) ��� �
�� ٔ � ہ� کت
� � � ��ت
٘� � � ب
� ،ب ��� �ئ�� ش�ک تُ �� ہ�اݙݙڄا َا� تُ �� ہ�اݙݙڄا ���ا ٔ �ب��ئ ے �� ی��� او ِپ ��� َو ن �ڄ� جن ،ت���ن � �پب ت�ہ ہ �
��و � ��� ہ َا ت
ﻟﹽﹷﻮْﺍْ ﻓﹷﺎﻋْﻠﹷﻤﹹﻮۤﺍْ أﹷﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻣ ْﻮﻻﹷ ﹹﻛ ْﻢ � ْﹻﻌ ﹷﻢ
ﹷ ﹷ
إﹻﻥ ﺗﹷﻮ
سبب تُ ���ن َودھ�ا ی��� ���ا ٔ ی �ئب ت�ئ ت
�
ے س�ار ی���ن �� نُ��ن چ َ�� ٘ن��ڳا َم�دد��ار �ہ
ے ،او َ � .40
ﹷ
ﻟْﻤﹷﻮْ�ﹷ�ٰ ﻭﹷ�ﹻﻌْﻢﹷ ﺍﻟﻨﹽﺼﹻ � ﹹ�
�ہ
ے)(٤٠۔
� �
ے ہ�ہ�وے ت
ے ے ��ت� � �ب�بی �� �ب�نّ
� ت ) ی���د ���( َ ٻج� ݙ ٻدان ب ��� تُ ���ان وادی دے ُاو ہ �
���
ہ �
ے تف� فاف��ہ ) ��ت� ی �� شس دا( تُ���ان �� فُ��ن ت���� ی �نن
� او پ����
ے پ������ن ���ے َ �� ننَ ،ا ت
ڑ
� � ج
ﹻﺫْ أﹷﻧﺘﹹﻢْ ﺑﹻﺎﻟْﻌﹹﺪْﻭﹷةﹻ ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ ﹷﻭﻩﹹﻢ ﺑﹻﺎ ْﻟ ﹹﻌ ْﺪ ﹷﻭة ﹻ
ﹹ
ے �� ی��� تُ ���ان ُا ن ���ان ن���ل ج �� ن�گ دے � ت��� ت� ��� �ئٔئ ��ڳا��ھ ِوئ ����
ے دو ہ�ہَ�َ ،ا ت پ
�
ﻟْﻘﹹﺼْﻮﹷىٰ ﻭﹷﺍﻟﺮﹽ ْﹷﻛ ﹹﺐ أﹷ ْﺳ ﹷﻔ ﹷﻞ ﹻﻣﻨﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ
َ پ �� یکت ض�دے ،ت���ن ِوی تُ���ان وع�دے و� ی��د ِدی �� ی��اد دے � ت��� ت� ض��رور
� � َ�
ﻴﻌﺎﺩ ﹻ ﹷﻭﻟﹷـٰﻜﹻﻦ ﹷﻮﹷﺍﻋﹷﺪﺗﹽ ْﹹﻢ ﻻﹷ ْﺧ ﹷﺘ ﹷﻠ ْﻔﺘ ْﹹﻢ �ﹻ� ﺍ ْﻟﻤﹻ ﹷ
ے��ف ��� �یت خ�دے َ ،پ��� َا� ُاون � ُم ���ن پُ ���را ��� �� �ت ݨ�ان ہ�ہَ� ِج���ہ�ا ِ ت ��ی ت
� ِا خ �� ت� خ
ڑ
.42
ﹻ
ﹻﻴﹷﻘْ�ﹻيﹷ ﺍﷲﹹ أﹷﻣْﺮﺍﹱ �ﹷﺎﻥﹷ ﻣﹷﻔْﻌﹹﻮﻻﹱ ﻟﹽ ﹷﻴ ْﻩﻠﹻﻚﹷ
� ٘�
ے َر ہ�� َ� ݨن وا�� ہ�ہَ� ،ت���ن ج��� جج� ی�ن َ��ر و ض �ڄ� ݨ� ینن او ِوی وا ض �ج ض�� ش� ضات� ی�ان ݙݙڄ ی���ھ ت
�
ﻋﹷﻦ ﺑﹷيﹽﹻﻨﹷﺔٍ ﻭﹷﻳﹷﺤْيﹷيٰ ﻣﹷﻦْ �ﹷ�ﹽ ﹷﻋﻦ
ﹷ ﻦْ ﻩﹷﻠ ﹷﻚ
ﹷ
�
�� ݨ �ت ینن او ِوی وا ز �ج ز �� ش� ز �ات ی�ان ݙݙد ی ���ھ ت
�
ے ز ِر ز��دہ ے ج �� ی���ن ز ِر ز��دہ ر ہ �
�
َ ��رےَ ،ا ت
ﹷ
يﹽﹻﻨﹷﺔٍ ﻭﹷإﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﻟ ﹷﹷﺴﻤﹻﻴ ٌﻊ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ
ُ� چ
ے َس�بب ب ��ھ ج�ڄا ݨ �ن ݨن وا�� � ہ
ے َر ہ���ے� ،ب�� ش�ک َا� َ �� ٘ن��ڄی ���ج ُس�ن ݨݨن وا�� ت
�
)(٤٢۔
� � � ُ
ے ٹڄد���ا ی���،�اب ِو چج ��بٹ ��� ت �
) ی���د ��( َ ڄج�دٹڄان ب ��� َا� ا خ ��ان ���ن ت �ب ی� ٹڄدے خ �� ب
ِ
� � � ے ج �� ی��� او ا �� ُ
إﹻﺫْ ﻳﹹﺮﹻﻳ ﹷﻜ ﹹﻩ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ �ﹻ� ﹷﻣ ﹷﻨﺎ ﹻﻣﻚﹷ ﹷﻗﻠﹻﻴ ﹱﻼ ﹷﻭﻟ ْﹷﻮ
ے ڈݙد � ی�ت ن�دا ،ت���ن تُ ���ان �ان ���ن تُ�� ہ�ا���ن ڈد� ی�ر س�ارے �� ت ن �َا ت
ﹷﺭﹷ�ﻛﹷﻩﹹﻢْ ﻛﹷﺜﹻ� ﹷ
�ﺍﹱ ﻟﹽ ﹷﻔ ﹻﺸ ْﻠﺘ ْﹹﻢ ﹷﻭ ﹷﻟﺕ ﹷ ﹷﻨ ﹷﺎﺯ ْﻋﺘ ْﹹﻢ �ﹻ�
� �
زارع ) ِج �� ی�رڈا( ���ڈا ��� د �یڈݙت ز�دے،
� ِو چج � �ت� ز
�
ے ِا ی �نن ���ا � �م�
ِدل ڈدہ�ہ� و �یت ز�دے ،ت .43
ﻣْﺮﹻ ﻭﹷﻟﹷـٰﻜﹻﻦﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﺳﹷﻠﹽﹷﻢﹷ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ ﺑ ﹻ ﹷﺬﺍ ﹻ
ﺕ
پ� ے ِا �نن �� ُ��ن ب��ا ِ ���دا� ،ب��ک َا� د ّ��ن د���ن ��ڳا ���ن ُ
ن ���ن َ � ٘ن��ڳی � �
ی ِی ِ �ش پ َ پ�� َا� ن ی ن
ﻟﺼﹽ ﹹﺪﻭﺭﹻ
ﹹ
���ح ح�ڄا ݨ��دے )(٤٣۔
� � � �
ے آ خ ���آن �����آن وآ ٘� �� یگنن خ��ہ ِ ت ��ی َو ٘خ �ڄ�� ،جِ���ہ�ے ٓآ پت� ݨت ی�آن ���آن �� خُ��ن خ خ ��� �
َآ ت
ڑ ﹷ
� � ہ �� ے ���� ُ ﻳﻦ ﹷ ﹷ
� ﹹﺟﻮﺍْ ﹻﻣﻦ ﺩ ﹻ ﹷﻳﺎﺭﹻﻩﹻﻢ ﹷﻻﹷ ﺗﹷﻜﹹﻮﻧﹹﻮﺍْ �ﹷﺎﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے ِج ���ہ�ے �ے َ �� جن ،ت �آن ���ن ڑ ݙد ی � ی�ت ن�دے ن ِ ��ل ٓآ ٔ �
َو ڑ ݙدآ �ئٔئ ��� �یت ن�دے ت
ڑ ِ
ﻭﻥ ﹷﻋﻦ
ﺍﹱ ﻭﹷﺭﹻÒﹷﺂءﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷﺎﺱﹻ ﻭﹷ�ﹷﺼﹹﺪﹽ ﹷ
ﹹ � .47ﹷ
ّ� � � ہ� � ہ��ک �� ُ� �
فت( ِو چچ ����ان ��ن َا� دے � فُ �ن َ � ٹ ی ت ف�دے ِ � نن َ ،پ�� َا� ِدی َو � ٹ� ) �� � ت
ﷲ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤﻠﹹ ﹷ
ﻮﻥ ﹹﻣﺤ ٌﹻﻴﻂ ﹷﺳﺏﹻﻴ ﹻﻞ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﺍ ﹹ
ہ ُ�
ے ِج ���ہ�ا ج ��ھ او ��� �ین ن�دے َو ّدے ِ �� نن )(٤٧۔ �ہ
ڑ
ظ �
���ان ِو چچ ا ن ���ان دے ے ا ن ���ان ِد ی���ن ن � �ان ن ) ی���د ���و( َ ڄچ�دݙڄان شش� ی� ن
ہ� � �� � ہ � � ﹷ
إﹻﺫْ ﺯﹷﻳﹽﹷﻦﹷ ﻟﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﻟﺸﹽ ْﻴ ﹷﻄﺎ ﹹﻥ أﹷ ْﻋ ﹷﻤﺎ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻗﹷﺎ ﹷﻝ
ے ٓآ � ی ُ��س ج ��� َآ ڄج دے د �یݙڄت ٘ن�ہ �����آن
ے َ �� جن ،ت �ت ��� � ݨ� ینن �� ݙڄد ی � �آ ٔ � �
�� تُ � ت
ﺱ ﹷﻭإ�ﹻ�� ﹷ
ﹷ ﻏﹷﺎﻟﹻﺐﹷ �ﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﻟْﻴﹷﻮْﻡﹷ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﻨﹽﺎ ﹻ
�
�ب غ��ہ ٓآ��ئَ ،آ ت �
ِو چ���ن ��� �ئٔئ ِوئ تُ�� ہ�آݙݙݙ ے ُآ ت
ے َ �م ینن ِ
)وئ( تُ�� ہ�آݙݙݙآ ے غغ�آ� ب
ﺕ ﺍ ْﻟ ﹻﻔ ﹷﺌ ﹷﺘﺎ ﹻﻥ ﻧ ﹷ ﹷﻜ ﹷﺺ
ﺎﺭٌ �ﹽﹷﻜﹹﻢْ ﻓﹷﻠﹷﻤﹽﺎ ﹷﺗ ﹷﺮﺁ ﹷء ﹻ
ﹷ
� ں ��� �ں � ہ � � � ت�
�، ے دے ٓآ � ݨ� ی ں س�آ � ݨ� ی ں � ت � � � ٔ ���آ ٔ � �ئ ہ�ہَ�ں � َ ،ٻس َ ٻح� ݙ ٻدآں ݙ ٻدو ِ �ہں�ں � ش� � ِہ� ہک َ ٻ .48
� � ��
ﺑﹷﺮﹻيۤءٌ ﻣﹽ ْﻨﻜﹹ ْﻢ إ�ﹻ � ۤي
ﹻ ﹷ�ﹷ�ٰ ﻋﹷﻘﹻﺏﹷﻴْﻩﹻ ﻭﹷﻗﹷﺎﻝﹷ إﹻ� �
�
ے ٓآ � ی ُ��س ج��� َ �م ینن تُ���آن �� نُ��ن � � َ� ی�رآن وآ پ ��س َو� ی��آ ،ت �آن( � � � �� ����
ت���ن آو ) شس� ی� ج
ﷲ أﹷ ﹷﺭ ٰى ﹷﻣﺎ ﻻﹷ ﹷﺗ ﹷﺮ ْﻭ ﹷﻥ إ�ﹻ � ۤي أﹷ ﹷﺧ ﹹ
ﺎﻑ ﺍﷲﹷ ﹷﻭﺍ ﹹ
� ُ� ُ�
َ پ���ے )�� ت ���� ت�( ہ�ہَ�ن ،ی �� ت� ی�� ًنا َ �م ینن او ج ��ھ ڑ ݙد ی ����دا ِ� �ت ی�انِ ،ج ���ہ�ا ج ��ھ تُ ���ان ن � ی�نن
ڑ ﹷﺷﺪﹻﻳ ﹹﺪ ﺍ ْﻟ ﹻﻌ ﹷﻘ ﹻ
ﺎﺏ 8:48
ذاب ݙڳد �ی� َ� ݨں ے َا� ت���ں ع�د ب
�
ےَ ،ا ت � ی���ں ݙڳدر ��ڳڳ دا پ َ
� ݙڳد ی ���ھ َس�ڳڳ دے � � ،ب� ش�ک �
آدے ِو ی��ہ ٓآد��ی )� ڑ�� ݨن ب��� آن ���ن ب���گ � �ک �ب� �
َاے �ب�بی ! ������ ُ
� ُآ ب ��آر � ،ی � تُ�� ہ� ڑ ݙ
� ت ن ن ن ؐ ﺽ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻋ� ﹷ�
ﻳ ﹽﹹﻩﹷﺎ ﺍﻟﻨﹽﹷ�ﹻيﹽﹹ �ﹷﹽ ﹻ ﹻ
� ب ہ
ے �� ی��� �ب ٓآس�ڳڳ ِد جنَ ،آ ت �
ے غغ�آ� ب ب تَق�دم َر �� جن ،ت���ن آو ݙڳدون َ �
�� ُآ ت ب
ِو چج( ث��� �ب ت ﻭﻥ ﻟْﻘﹻﺘﹷﺎﻝﹻ إﹻﻥ ﻳﹷﻜﹹﻦ ﻣﹽﻨﻜﹹ ْﻢ ﻋ ْ ﹹ
ﹻ� ﹷ ﹻ
ُ ہ
�( ِہ� ہک َ��� ٓآد��ی ِ �� جن ،ت���ن ِج �� خ��آن �����آن �� خ�� ِآ خج� ت� ی�آر
تُ�� ہ�آ ݙݙدے ِو چج )آِ ی ���ہ � � �� � ��� ہ ﻭﻥ ﹷ� ْﻐﻠﹻﺒﹹﻮﺍْ ﹻﻣ ﹷﺌ ﹷﺘ� ْ ﹻﻥ ﹷﻭإﹻﻥ ﹷﻳﻜﹹ ْﻦ
ﹷﺻﺎﺑﹻﺮﹹ ﹷ .65
ہ� ِ���
ِ ی �کب ت�ا ہ �
�
ے ز �غ� ب�ہ َ پ��� � ز ِ� جنِ ،ا ی��ہ ت���ن ِہ� ہک اِ ب ��ئ ت �ق�م �
ے اِ ز ���ان ِو پ ���ن ��ہرزار ُا ت
�� ٔ
ﻳﻦ ﹷ
ﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹻﺌﹷﺔٌ �ﹷﻐْﻠﹻﺒﹹﻮۤﺍْ أﹷﻟْﻔﺎﹱ ﻣﹽﹻﻦﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� �� ے ج���ہ�ی )د ی �ت�نی تق� ُ ﹷ�ﹹﻭﺍْ ﺑﹻأﹷﻧﹽﹷﻩﹹﻢْ ﻗﹷﻮْﻡٌ ﻻﹽﹷ ﹷ� ْﻔ ﹷﻘ ﹹﻩ ﹷ
�ت ���ن( َاص� ُ��ن ن � ی�نن � ج ��دی )(٦٥۔ �ہ ِ
ﻮﻥ
ت ِ ڑ
ہ
� ،ب ��� �� � �
ے � ،ی��ں ب ��� ُاو���ں � �پب ت�ہ ��ڳڳ � � � ٔ ُ �� ݨں َا� تُ�� ہ�اݙݙڳ ے ُا تّ ���ں ب���ر َ ہ �
���� ��� ݙݙڳ ت ﻥﹷ ﺧﹷﻔﹽﹷﻒﹷ ﺍﷲﹹ ﻋﹷﻨﻜﹹﻢْ ﻭﹷﻋﹷﻠﹻﻢﹷ أﹷﻥﹽ ﻓ ﹻﻴﻜﹹ ْﻢ
ﹷ
ِ
� ب � ُ �� ہ� ے ِو چج ِوی ���وری � ہ ہ� ب� ی��
ب ے ) ُ � ݨں( � � تُ �� ہ�اݙݙݙ ے ِو چ ��ں ِ�ہ ہک َ �� ث��� �ب ت ز ت اݙݙݙ ﹻ
ﻌْﻔﺎﹱ ﻓﹷإﹻﻥ ﻳﹷﻜﹹﻦْ ﻣﹽﹻﻨﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﺌ ٌﺔ ﹷﺻﺎﺑ ﹻ ﹷﺮ ٌة
ِ��� ٘� �
.66
� ب
ے �� ی��� تُ�� ہ�ا ݙڄدے ے غغ�� ب�ہ پ��� � غ ِ� جنَ ،ا ت �
�� ُا تتَق�دم ِ ت ��ی َو غ �ڄ� جن ،ت���ن او ݙڄدون َ � ﹷﻐْﻠﹻﺒﹹﻮﺍْ ﻣﹻﺌﹷﺘﹷ�ْﻥﹻ ﻭﹷإﹻﻥ ﻳﹷﻜﹹﻦ ﻣﹽﻨﻜﹹ ْﻢ أﹷﻟ ٌ
ْﻒ ﹻ
� ح� ہ ﹷ� ْﻐﻠﹻﺒﹹ ۤﻮﺍْ أﹷ ْﻟ ﹷﻔ� ْ ﹻﻥ ﺑﹻإﹻﺫْ ﹻﻥ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﹷﻣ ﹷﻊ
ب تَق�دم ِ �� نن ،ت���ن َا� دے ُ � م ز���ل ݙݙدون ��ہرزار ُا ت
ے ز �غ� ب�ہ پ��� ب ہ
ِو چح ��رزار ث��� �ب ت
ے َم�دد��ار� ��
� ی���ر تے دے � َ چ ّ � �
� ���ک ِہ� ہک َ ٻ ے �ب�� ش�ک ِا � ��� ہ ِدی َم�دد ِوی ِ ی �کب ت�ی � ہ ﻳﻦ ﺁ ﹷﻣﻨﹹﻮﺍْ ﹷﻭﻟ ْﹷﻢ ﹷ
ﹷﻭْﻟﹻﻴﹷﺂءﹹ �ﹷﻌْﺾٍ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� � �
ے ) ��� ��ٻ�ر �آن ���ن ِ ��� جن ٓآ ٔ ِ �ن جن َ پ��� ہ ج ��
� ی� � � ج�� ِ �� جنَ ،آ ت
ہ ﻩﹷﺎﺟﹻﺮﹹﻭﺍْ ﻣﹷﺎ �ﹷﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹻﻦ ﻭﹷﻟـٰيﹷﺘﹻﻩﹻﻢ ﻣﹽﻦ ﹷ� ْي ٍء
ﹻ
�ت �� ت ت ے ِ � ہ ڑ�ے ��ک آِ � ج ت
�اران ���ن ی���ر �بب ݨ�ا ِ ��� ز�دے )(٤۔ ُ ِ ی �کب�ی رّ ����� ،
ے شَش�ک َا� پ��� ہہ ی�ر�
ﹷ
ﻳﹹﺤﹻﺐﹽﹹ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ ﹽﹷ ﺍﷲﹷ
ز ب ت َ
��ر� ُ
�ان ���ن ٘ز�� ے �� �� �ت� َ�
ے �����ت وا� �
� � ز��ھ و �ڄ نن ،ت���ن َول � ش ���ز ت ت ت �
َ ڄح�ݙݙڄان زّ�� ت
� پ� َ�� ﺍ�ﺴ ﹷﻠ ﹷﺦ ﺍﻷﹷ ْﺷ ﹹﻩﺮﹹ ﺍﻟ ﹹ ﹹ
ْ� ﹹﻡ ﻓﹷﺎ ْﻗ ﹹﺘﻠﹹﻮﺍْ ﹷﻓإﹻﺫﹷﺍ ﹷ
�
ے ے ا �� ُ
�ان ���ن َ پ ��� ڑ� ِ �� نّ��َ ،ا ت ِب �� ت��ان ِوی او � ب � جن ت �� ت�ل ��� �� ڑ�روَ ،ا ت
� ن
ُّ �
ﻟْﻤﹹ�ْﹻﻛﹻ�ﻥﹷ ﺣﹷﻴْﺚﹹ ﻭﹷﺟﹷﺪﺗﹽ ﹹﹹﻤﻮﻩ ْﹹﻢ ﹷﻭﺧ ﹹﹹﺬﻭﻩ ْﹹﻢ
�
ے ا ن ���ان ِدی ت�� ڑ�ر ِو چج ��� ݨن ِدی ��ہر جج�اء ِو چج ا �� ُ
�ان ���ن َو ّ�� چ ���ھ�ا ِ �� نّ��َ ،ا ت
ڑ ن
ﹷ
ﻭﻩﹹﻢْ ﻭﹷﺍﻗْﻌﹹﺪﹹﻭﺍْ ﻟﹷﻩﹹﻢْ �ﹹﻞﹽ ﹷﻣ ْﺮ ﹷﺻ ٍﺪ
ﹷﺍﺣْ�ﹹ
ﹹ
� � ٘� ب �
.5
� ٰ��ار تق�ا ِ ٔ �م َر � ِ ٔ�ن جن ،ت� �ِب ِ ت ��ئ َو ز �ٻ� ݨن َا ت ب��� ہ
�ہ
ے زر � ت ے ز� ز َ ٻ�� ہ�ہ َر���َ ،ول � ی � او �ت�� ب��ہ ت��� �ٔ ب
ب�� � ہ
ﺗﹷﺎﺑﹹﻮﺍْ ﻭﹷأﻗﹷﺎﻣﹹﻮﺍْ ﺍﻟﺼﹽﹷﻼﹷةﹷ ﻭﹷﺁﺗﹷﻮﹹﺍْ ﺍﻟﺰﹽﹷ ٰ
ﻛﻮ ﹷة ﹷ إﹻﻥ
ے ݙݙد �یب خ�دے َر �� جن ،ت���ن ا خ ���ان دا َراہ ���ل ݙݙد �ی� ُ�و �� ،ی��ن ب ��� َا� خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر � ہ
ﹷ
ﹷﻠﹽﹹﻮﺍْ ﺳﹷﺏﹻﻴﻠﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ ﻏﹷﻔﹹﻮﺭٌ ﺭﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
�� ب���
ے )(٥۔ ب � ی ٻ� ݨں وا�� � ہ � ٻ��ہ
ے َ � ُ �ں ر � تت
�
ے ا ن ���ان �����ان دے جِ �� ن��ان ن���ل تُ ���ان �
��ا ٔ ���اہ�ہدہ �� ی�� ی �نن ِ ت ��ئ س�ڳڳ دے� ِ ، ﹻﻨﺪ ﺍﷲﹻ ﻒ ﹷﻳﻜﹹﻮ ﹹﻥ ﻟﹻﻠ ﹹْﻤ ْ ﹻ
�ﻛ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻋ ْﻩ ٌﺪ ﻋ ﹷ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
� �ت� ڑ�ر ی �ںں او �� ی�ت �����ھ ���اہ�ہدہ �ک �ت� � � َ � � �
� � َ ،ٻس ) ج �� ت �ت وا �ی � ت ے �� ت ت ت زّ�� ت
� ﻳﻦ ﹷﻋﺎ ﹷﻩ ْﺪﺗﹹ ْﻢ ﻋ ﹷ
ﹻﻨﺪ ﻋﹻﻨﺪﹷ ﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹻﻩ ﹻ ﹷ
إﹻﻻﹽﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� تَ��� ہ
.7
کت �
� � َر �� نن ت���ن تُ ���ان ِوئ ُا ن ��ان ن���ل ) � � � ��ت� �� � ٔ تُ �� ہ�ا ݙݙدے ن���ل( ِس� ّد ْ�ﺍﻡ ﹻﻓ ﹷﹷﻤﺎ ﺍ ْﺳ ﹷﺘ ﹷﻘﺎ ﹹﻣﻮﺍْ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ
ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﺴﺠ ﹻ ﹻﺪ ﺍﻟ ﹷ ﹷ
� �
ے( تق�ا ِ ٔ �م َر ہ���� ،ئ�� ش�ک َا� پ��� ہہ ی�ر��اران دا ی���ر بئ� ݨب ی�ا َر ہ�� ز�دے
ُ���اہ�ہدے ُا ت
ﹷ
ﻳﹹﺤﹻﺐﹽﹹ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ ﺳْﺘﹷﻘﹻﻴﻤﹹﻮﺍْ ﻟﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽﹷ ﺍﷲﹷ
ز
)(٧۔
�
سڳڄ دے �� ی��ں ب ��� َ ڄج�دݙڄاں ِوی او ب َ ����� ِا ی��ہ )���اہ�ہدہ( ِ �� ی�� ی �ںں ِ ت ��ی ت
�
ے ِرہ َ �
ّ �
� ݨ
�ون دا � �����ہرے ہ � �
ے ذدری ذغ�� ب�ہ َ پ��� ِ � ذّ�ن نن ت���ن ذ��ہ تُ�� ہ�ا ݙݙدے َ � �
س� تُ�� ہ�ا ݙݙدے ُا ت ﻒ ﹷﻭإﹻﻥ ﹷﻳﻈْ ﹷﻩﺮﹹﻭﺍ ﹷﻋﻠ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ ﻻﹷ ﹷﻳ ْﺮ ﹹﻗﺒﹹﻮﺍْ ﻓ ﹻﻴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻛ ْﻴ ﹷ
� ظ �
آو ٓآ � �ن ِݨ�ن�ن ُ �
� ٘ن�ہ ے ذ��ہ �� ہ� ینن ���اہ�ہدے ِدی ذد��ہ داری دا۔
�
�اظ َر � ی�ت ذ� ِد نن ،ت � ﻻﹱﹽ ﻭﹷﻻﹷ ﺫﹻﻣﹽ ﹱﺔ ﻳﹹ ْﺮ ﹹﺿﻮﻧﹷﻜﹹﻢ ﺑﹻأﹷﻓ ﹷْﻮﺍﻩﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﺗأ�ْ ﹷ ٰ�
ﹷ .8
� �
�ش ��� ِ ��� خ� ِد نن َ پ��� ا خ ���ان دے ِدل خ � ی�نن
ِد ی���ن ��ڳا � ی�نن خ���ل ت���ن تُ�� ہ�ا���ن خ �� ش ﹹﻗﻠﹹﻮﺑ ﹹ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭأﹷ ْﻛ�ﹷ�ﹹﻩ ْﹹﻢ ﻓﹷﺎ ﹻﺳ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ
ہ ے ا ف ���ان و چ ���ن د� ی�ر ���ک �
�
ے ��ف�م ن
��ن ِوی ِ �� نن ) (٨۔ ب ڈ ِ � ف ی�ب ف�دےَ ،ا ت
َ�
�
)د فب� ی�آوئ( فف�آ ٔ��دے
� ُے ِو چج ت �� ڑ�ڑے � �� � ��� ہ
آ ف ���آن َآ� د���ن ٓآ������ن دے ��د�
ب ی ت ِی
ہ چ ُ ��ن ِ ���دے ِ ہ �� نن ،ول د��ر ���� ُ
�ان ���ن َا� دے َراہ �� نُ��ن َ �� ٹ�� ی�ا ِوی ، َ ٹ ی ݨ ّ ﺷْ�ﹷ�ﹷﻭْﺍْ ﺑﹻﺂﻳﹷﺎﺕﹻ ﺍﷲﹻ ﺛﹷﻤﹷﻨﺎﹱ ﻗﹷﻠﹻﻴﻼﹱ ﻓﹷﺼﹷﺪﹽﻭﺍْ
ﹹ
ہ
.9
�ب � ن��دے ِ �� جن ،بِ���ہ�ے ��� �یب ن�دے ِر � ��� ہ
� س � � � � ب�
� ش�ک ا ن ��ان دے او َ �بب �� تُ � ت ﹷﻦ ﺳﹷﺏﹻﻴﻠﹻﻩﹻ إﹻﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﺳﺂ ﹷء ﹷﻣﺎ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷ� ْﻌ ﹷﻤ ﹹﻠ ﹷ
ﻮﻥ
ڑ
ہ
ِ �� نن )(٩۔
� ّ � � ﺎﻥ ﺁﺑﹷﺎ ﹹﺅ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭأﹷﺑْ ﹷﻨﺂ ﹹﺅ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭإ ﹻ ْﺧ ﹷﻮﺍﻧﹹﻜﹹ ْﻢ
ﹹﻗ ْﻞ إﹻﻥ � ﹷ ﹷ
ے م��ل ،جِ���ہ�ے � �����ہرےَ ،ا ت س�
� ڑ�رے َ � � ے َ� اذ ی���ں ذذا �ل یںں َا ت
ے تُ�� ہ� ڑ ݙ
َا ت
ڑ
َ�
� � � ن ٹ ِ��ب� ٘ � � � � ہ ﺍﻝﹷﻭأﹷ ْﺯ ﹷﻭﺍ ﹹﺟﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹻﺸ� ﹷ�ﺗﹹﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭأﹷ ْﻣ ﹷﻮ ٌ
� ڄ
بارب( ِب �ج ی� ن�دے � � ج ج و � ݨن � نُ �ن ے ��ارو ب���ر ) ت �� تے ِ �� جنَ ،ا تتُ ���ان ��ا ٔ
ہ
ﺍ ْﻗ� ﹷ ﹷ� ْﻓﺘ ﹹﹹﻤﻮ ﹷﻩﺎ ﹷﻭﺗ ﹷﹻﺠ ﹷﺎﺭ ٌة ﹷﺗ ْﺨﺸﹷ ْﻮ ﹷﻥ ﹷﻛ ﹷﺴﺎ ﹷﺩ ﹷﻩﺎ
�ان جِ���ہ�ے تُ�� ہ�ا���ن ��� �� ݨ� ینن ��ڳڳ ِد جنَ ،ا� ت
�
ے ے �� ج �
تُ���ان ڑ ڳدردے وےَ ،ا ت
ڑ ﹻ ﹷﻣ ﹷﺴﺎﻛﹻﻦﹹ ﺗﹷﺮْﺿﹷﻮْﻧﹷﻩﹷﺂ أﹷﺣﹷ
ﺐﹽﹷ إﹻﻟﹷﻴْﻜﹹﻢْ ﻣﹽ ﹷﻦ .24
��ن وا� ی��ان �� نُ��ن � � �
ُاو ن��دے ر���ل �� ن��ن ت
ے ج �� ہ�اد ݨ
ے َا� دے راہ ت
ﺍﷲﹻ ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮﻟﹻﻩﹻ ﹷﻭ ﹻﺟ ﹷﻩﺎﺩ ٍ�ﹻ� ﹷﺳﺏﹻﻴﻠﹻﻩﹻ
ظ ہ
� ��ڳڳ دے ِ �� جن ،ت���ن َول ِآ � �ت ت��آر ���و ،ج �ج ی� ت� ڑ�ر ی �نن َآ� ٓآ �پت ݨ�آن
تُ�� ہ�آ���ن زر ی���دہ َ � �� � ٘ز �� ڳ�
ﹷ��ﹷ�ﹽﹷﺼﹹﻮﺍْ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي ﹷﻳأ�ْ ﹷﹻ� ﺍﷲﹹ ﺑﹻأ ﹷ ْﻣﺮﹻﻩ ﹻ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻻﹷ
ب ق ُ� ے َا� ���ن �
ے ��ف�م ن � � �� یف���ہ ف��ہ ُ �
س ݨ�ا ݙݙد �ی��ےَ ،ا ت
ب��ن ����ان ِدی ت ��م ��ن ہ�ہدا �ی ت ب ت ﹷﻳ ْﻩﺪﹻى ﺍ ْﻟ ﹷﻘ ْﻮ ﹷﻡ ﺍ ْﻟﻔﹷﺎ ﹻﺳﻘ ﹻ� ﹷﻥ
�
ن � ی�نن د �یݙݙن ن�دا )(٢٤۔
�� �ئٔئ � ہ اب ِوئ ڑ ݙݙ �ئتئ ہ � ہ ب�� ُ � ﻦﹷ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ أﹹﻭﺗﹹﻮﺍْ ﺍ�ْﻜﹻﺘﹷﺎﺏﹷ ﺣﹷ�ﹽ ﹷ ٰي � ْﹹﻌ ﹹﻄﻮﺍْ
ے
ِ �ت� ڑ�ڑے ب��� او ُا ن ��ان ِو چ���ن ِ �� جن ِ � ن �ان ���ن � ت�� ب
ہ
� ) َ �� ٻس � ڑ��و( ج �ج ی� ت� ڑ�ز ی �نن آو خ ���د ٓآ پ �ت ݨت ی�آن َ �� تّ��آن خ���ل ج �� خ� ی��ہ خ��ہ ڑ ٻد �ی� ج ﺍ ْﻟﺠﹻﺰْ ﹷﻳ ﹷﺔ ﹷﻋﻦ ﹷﻳ ٍﺪ ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ ﹷﺻ ﹻ ﹹ
ے آو �نَ ،آ ت ﻭﻥ
ﺎ� ﹷ
� ہ �ت�ن
ہ
ے ن��ہ ر ِ �� نن )(٢٩۔ ت( ِ ت ��ی ت
� ت��
ِ � ݨ ی ن )م�� � ت
���
ے �ع ی��ا �ئٔئ َاہ � ِد جن ،ج ��� � ی ج �
ےَ ،ا ت ے ی ���ہ �دئ َاہ � ِد جن ج ��� ُ �� ز� ی��� َا� دا � �پ� ت�ر � ہ �
َا ت ﹷﻭﻗﹷﺎﻟﹷﺖﹻ ﺍﻟ ﹷْﻴ ﹹﻩﻮ ﹹﺩ ﹹﻋﺰﹷﻳْ ٌﺮ ﺍﺑْ ﹹﻦ ﺍﷲﹻ ﹷﻭﻗﹷﺎﻟﹷﺖﹻ
ہ � �
ےِ ،ا ی��ہ ا ن ���ان دے ُ�� ٘ن�ہ ِد ی���ن ) ن ��� ی�ان( ��ڳا � ی�نن ِ �� نن اِ ی��ہ ُا ن ���ان َا� دا � �پ� ت�ر � ہ ﹷ
ﻟﻨﹽ ﹷﺼ ﹷﺎﺭى ﺍﻟ ﹷْﻤ ﹻﺴﻴ ﹹﺢ ﺍﺑْ ﹹﻦ ﺍﷲﹻ ٰﺫﻟﹻﻚﹷ
ُ
.30
� � �� خُ��ن �� خ�� اِ خ �ج ت� ی�ار ِ ی �کت ت�ا ہ �
�����ان ِدئ ِر ی ��س ��� �یت� ِد جنِ ،ج �� خ��ان � �� � ���
�� ٔ
ےَ ،ا� ﻳﻦ ﹷ
ﹷﻮْﻟﹹﻩﹹﻢ ﺑﹻأﹷﻓْﻮﹷﺍﻩﹻﻩﹻﻢْ �ﹹﻀﹷﺎﻩﹻﺌﹹﻮﻥﹷ ﻗﹷﻮْﻝﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
خ
� خ�� � چ
� ) ب َ � �� ٹ � �� �� ی�
� � ���ر ��� � ُ� ﹷ�ﹷﹹﻭﺍْ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻞﹹ ﻗﹷﺎﺗﹷﻠﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ أﹷ�ﹽ ﹷ ٰ�
�( و �یب خ� ِد نن �ِ ،ا ی��ہ ��ک ِک� ٹݙدے و � �� � �ا خ ��ان ��ن ت���ن � ت م �� � ٹ �
ݙݙݙ ے )(٣٤۔
ﺍﺏ أﹷﻟ ٍﹻﻴﻢ
�ﹻ ﹷﻌ ﹷﺬ ٍ
ے خ�چا�� ُ
دی ���ن دورخخخ ِدی ب ���ا ِو چخ ���م � ب ن ��
خاب واے( ݙݙد �ی ٘خ�ہ ِا ی �ن �� خ خ
ُاون )ع�د ب � ﻧﹷﺎﺭﹻ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹷﻢ ﹷﻓ ﹹﺘﻜْ ﹷﻮ ٰى
ﹷ ﹷﻮْﻡﹷ ﻳﹹﺤْﻤﹷﻰٰ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹷﺎ �ﹻ
� � ت��� ُ
ان ���ن��� ،س�� ُ �
ان ���ن ،ت
ے پ ی ِ یک�ت ت�ا و ی ��یَ ،ول ا ن ���ان ن���ل ا ن ���ان دے َ � ی ﺑ ﹻ ﹷﻩﺎ ﹻﺟ ﹷﺒﺎﻩﹹ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ ﹹﺟﻨﻮﺑ ﹹ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭ ﹹﻇ ﹹﻩﻮ ﹹﺭﻩ ْﹹﻢ ﹷﻩـ ٰ ﹷﺬﺍ
ُ� ہ
.35
� � ﹷﻣ ﹷﺎﻛ ﹷﻨﺰْﺗﹹ ْﻢ ﻟﹻـأ ﹷ ْ� ﹹﻔ ﹻﺴﻜﹹ ْﻢ ﻓ ﹹﹷﺬﻭﻗﹹﻮﺍْ ﹷﻣﺎ ﹹﻛﻨﺘ ْﹹﻢ
ن ���ن دآ غ�� ی�آ و ی ��ی ٓ)آ ��� ی�آ و ی ��ی( ج ��� ِآ ی��ہ ِ �� ی��ے ِج���ہ�آ ج ��ھ آ ���آن د���ن ���د �ن ُ
٘غ � ی ِی غ
ڈ
ُ� پج� ہ
� �� ٹ��آ ِ ی �کت ت�ی َر ��� ی�آ ہ�ہَ� �� ُ ) ،ݨن( ُآو ز��دآ َ��رہ َ � �� ِج���ہ�آ ج ��ھ تُ���آن ٓآ پ �ت� ینن ٓآ کت
ت � � � ��ت پ ݨ ﹷﺗ ْﻜﻨﹻﺰ ﹹ ﹷ
ﻭﻥ
ٹ ز
� � ہ�
�ب�� ش�ک � ی� زب ی�ان ِدی ٻڳ �� ت�ری َا� دے ز � ��د یب�ک َا� ِدی � ت�� ب
اب ِو چچ ��ٻ�رھ�ان
ﹻﻨﺪ ﺍﷲﹻ ﺍﺛ ْ ﹷﻨﺎ ﹷﻋ ﹷ ﹷ
� ﹽﹷ ﻋﹻﺪﹽﹷةﹷ ﺍﻟﺸﹽ ﹹﻩﻮﺭﹻ ﻋ ﹷ
ﹹ
ے م�ن ن ُ
� زز ی ےِ ،ا ی��ہ ُاون ڑݙ �یڄت ٘ز�ہ �� زُ��ن � ہ
� �ت� ڑ�ز ی �نن � ہ ��ت
ن ���ن ے َ ڄڄ� ڑݙڄان َا���ا ز���ن ت � � � � � ��ز ﹷﺷ ْﻩﺮ ﹱﺍ �ﹻ� ﻛ ﹻ ﹷﺘ ﹻ
ﺎﺏ ﺍﷲﹻ ﹷﻳ ْﻮ ﹷﻡ ﹷﺧﻠ ﹷﹷﻖ
� ���ام( کت
� فَ ���اد � � � ��ت
� ف�
�ت واے ) � � �� ت ��ف �تٻ�ا ی��� ٻ �� ی�ا ہ�ہَ� ،ا ف ���ان ِو چ ُ ���ن ح�چار � �� � �� �ت�ف � � ﻟﺴﹽ ﹷﻤﺎ ﹷﻭﺍﺕ ﹷﻭﺍﻷﹷ ْﺭ ﹷﺽ ﹻﻣ ْﻨ ﹷﻩﺂ أﹷ ْﺭ ﹷ� ﹷﻌ ٌﺔ
� ُ �� ت � ݨ ﹷ
ے ،ا ض ���ان �� ہ� ی� ضب ی�ان ِو چح
اب( � ہ ن �
��ا ت � ہ�
ے َ ّپ��ا ِد ی � نن )ض�ضا ب�� ٔ�� � ی�� ت ِ � ننِ ،ا ی ��ہ � َ پ ّ ﹹﻡٌ ﺫٰﻟﹻﻚﹷ ﺍﻟﺪﹽﹻﻳﻦﹹ ﺍﻟْﻘﹷﻴﹽ ﹹﻢ ﹷﻓﻼﹷ ﹷﺗﻈْ ﻠ ﹻ ﹹﻤﻮﺍْ
ﹻ .36
�
ے �ب�� ش�ک پُ ���رے دے پُ ���رے َرل �
ے زر ی���د �یتی ز��ہ ���وَ ،آ ت
ٓآ پ �ب ݨب ی�آن بج�آ ز���ن ُآ ت �ﻛ ﹻ� ﹷﻥﹻﻴﻩﹻﻦﹽﹷ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴﻜﹹ ْﻢ ﹷﻭﻗﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮﺍْ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْ ﹻ
َ�� � ﹷ
� ِ ت ��ی ت
�
ے تُ�� ہ�ا ٹݙدے ن���ل � ٹ��دے �
ے �� ش�ر��ان ���ل ج���گ ���و ،ج �� ی�� ی �نن او � � �ٹ ��
ت
ﹷ
ﺎ �ﹹﻘﹷﺎﺗﹻﻠﹹﻮﻧﹷﻜﹹﻢْ ﻛﹷﺂﻓﹽﹷﺔﹱ ﻭﹷﺍﻋْﻠﹷﻤﹹﻮۤﺍْ أﹷﻥﹽ ﻓﹽﹷﺔﹱ ﻛﹷﻤ
ن ن
ِ ہ �� جن ،پ��� ِا ��ہ ج�ڄان ِ ��� ّ�� ،ب ��� � ﹷ
ﷲﹷ ﻣﹷﻊﹷ ﺍﻟْﻤﹹﺘﹽﻘ ﹻ� ﹷﻥ
ے )(٣٦۔ ے شَش�ک َا� پ��� ہہ ی�ر��اران ز���ل � ہ ب ݨ ز َ ی
ز
ُ � پ�� ے �� ہ� ی�ب� ُ �ب��ک فَ �� ِ�ی )�����ب وا�
ان ���ن َا ��ڳ�ن ِ پ ُّ � ��ن ��� ِ � فّ�ن ݨن( ت���ن ���ف� فی ت � ش
ے ،ج �ج ی��دے ���ل ا ���ان ���� ُ ق��
�ان ���ن ُ���اہ ِ ی �کت ت�ا ن ن ن ِو چچ ِہ� ہک � م دا َودھ�ارا � ہ
ان ِدی زر ز��د��ی دا س�ارا م��ل ان ِدی زر ز��د��ی زر ی���دہ ب ���ا ز��دی � ہ
ےِ ،ا ی �نن ب �� ہ� ج ب �� ہ� ج ﻵ�ﹻﹷةﹻ ﻓﹷﻤﹷﺎ ﻣﹷﺘﹷﺎﻉﹹ ﺍﻟْﺤﹷﻴﹷﺎةﹻ ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ �ﹻ�
ﹹ
ت� �
ان ت���ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن ت �� ڑ�ڑا ُ �مل � َ � �ی )(٣٨۔ ���ال َا � ���
� ج�� ہ� ج
ﻵ�ﹻﹷةﹻ إﹻﻻﹽﹷ ﹷﻗﻠﹻﻴ ٌﻞ
ت
)(٤٦۔
کت
� ہ� ی�د( ٓآ��ھ ݙڳدے ج��� تُ���آن ت���ن َآس�آ ݙڳدے � � � ��ت
� ݙڳدون چ َ�� ٘ز �
�ڳآ ٔت� ی�آن ) زغ�آزز ئ ی��� ش �
ظ
ﻞْ ﻩﹷﻞْ ﺗﹷﺮ�ﹽﹷﺼﹹﻮﻥﹷ ﺑﹻﻨﹷﺂ إﹻﻻﹽﹷ إ ﹻ ْﺣ ﹷﺪى
ﹷ
ِو پ ُ ���ن ِہ� ہک پ َ �� ٘ن��ڳا �ئٔئ دے ِا � �ت ت��ار ِو چح َر ہ �� ن�دے وے َ پ��� َاس�ان تُ �� ہ�ا ݙڳدے � ت��
ﻟْﺤﹹﺴْﻨﹷﻴﹷ�ْﻥﹻ ﻭﹷﻧﹷﺤْﻦﹹ ﻧﹷ�ﹷ�ﹷﺑﹽ ﹹﹷﺺ ﺑﹻﻜﹹ ْﻢ أﹷﻥ
ظ
ِو چج اِ ی �نن ��ڳا��ھ ِدی �ات� ت��ار ِو چج َ�ہ ہن�ن ج��� ُت�� ہ�ا���ن خ���د ُاو خ��دی ��� خ���ن ی��� َاس�ا ݙڳدے .52
ﹹﺼﹻيﺒﹷﻜﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ �ﹻﻌﹷﺬﹷﺍﺏٍ ﻣﹽ ْﻦ ﻋ ﹻﻨ ﹻﺪﻩ ﹻأﹷ ْﻭ
ﹻ
ّ�
� َ �� ٻس تُ ���ان ِوئ ُا� ی��دان �� �ئٔئ َر ��� �� ی� � ت ��� ��� ذ ہ��
ذاب � بب � � � َ � تّ ��ن َا� َدا ع�د ب
ﻮﻥ
ﹽﹷﺼﹹﻮۤﺍْ إﹻﻧﹽﹷﺎ ﻣﹷﻌﻜﹹﻢْ ﻣﹽﹹ�ﹷ�ﹷ�ﹽ ﹹﹻﺼ ﹷ
ﹷ ﻳْﺪﹻﻳ ﹷ
ﻨﹷﺎ ﻓ�ﹷ�ﹷ�
ظ
� �ب� ش�ک َاس�ان ِوی تُ�� ہ�ا ݙݙدے ن���ل ِا � ب� ت��ار ��� �یب ن�دے َ�ہ ہن�ن )(٥٢۔
��ھ ا �� ُ ُ
�
ے ُاو ن��دے ر���ل ڑ ݙد ت��� ہ�ہَ� ،ت
ے �
�ان ���ن َا� ت ن و �یت ن�دےِ ،ج���ہ�ا ج � ﹷﻟﹷﻮْ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﺭ ﹹﺿ ْﻮﺍْ ﹷﻣﺂ ﺁ ﹷﺗﺎﻩﹹ ﹹﻢ ﺍﷲﹹ ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮﻟﹹ ﹹﻩ
ِ ڑ
�
��ل ت
�
ے ے �� َ ،ٻس َا� َاس�ا���ن َا پ �ت ݨ� ینن ض ض �
َا � ی�ت ض�دے ج ��� َاس�ا���ن َا� ��ا ِض ��ی � ہ .59ﹷﻭﻗﹷﺎﻟﹹﻮﺍْ ﹷﺣ ْﺴﺏ ﹹ ﹷﻨﺎ ﺍﷲﹹ ﹷﺳ ﹹﻴ ْﺆﺗ ﹻي ﹷﻨﺎ ﺍﷲﹹ ﹻﻣﻦ
���م ن���ل ݙݙد ی ���یَ ،ا ت
�
ے ُاو ن��دا ر���ل ِوی� ،ب�� ش�ک َاس�ان َا� ن���ل اِی ﹷﻀْﻠﹻﻩﹻ ﻭﹷﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹹﻩﹹ إﹻﻧﹽﹷﺂ إ�ﹻ ﹷ� ﺍﷲﹻ ﹷﺭﺍﻏﹻﺒﹹ ﹷ
ﻮﻥ
�
ُا� ی��دان َر � ی�ن ن�دون )(٥٩۔
ڄاں ݨں
سبب تُ ���ں زر ی���دہ ڄ� ݨ � �ض � ہ
ےَ ،ا� َ � �
ے( ِہ� ہک �� ز ز
ِدی ��� ز ���ں َ)اس�ا ݙڄدے ُا ت ﹻﻴﻢ ﹷﻋﻠ ﹻ ٌ
ﻴﻢ ﹷﺣﻜ ٌ
ے )(٦٠۔ ت وا�� � ہ ح�� �وا�� ت
ے َو ِݙݙݙ ی � ت
ے �بی ���ن ڑُ ݙد��ھ ڑ ݙد �یب ن� ِد جن َا ت � وی ِ ہ �� جن ب���ہ�ے �ب� ُ ��ے ِا ن ���ان ِو چ ���ن ِا � � ب � �
َا ت
ن ِ ِ
ڑ
� ��ڳڄ َو ن ڄ�� ݨن وآ��( � ہ
٘� ��� َ� �
ےٓ ،آ��ھ َآ � ی�ن ن� ِد جن ج��� ِآ ی��ہ � نّ��آن دآ چ ّ �آ )�����آن دے ٓآ � � � � ٔ ﹻﻨْﻩﹹﻢﹹ ﺍﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻳﹹﺆْﺫﹹﻭﻥﹷ ﺍﻟﻨﹽﹷ�ﹻ ﹷيﹽ ﹷﻭ ﹷ� ﹹﻘﻮ ﹹﻟ ﹷ
ﻮﻥ
ہ ُ
�
� � �
� ب دا ئ ٔ � چ َ ����ڳا �ئ
٘ ت س�دے ِب���ہ�ا ُ �� ہ�ادے � �ک �ب�
ڳ � ُ ھ ��� ب ��ڑ ڳدے ب ��� ِا ی��ہ ت���ن ُاو ُ � ﹷ
ﹹﻮﹷ أﹹﺫﹹﻥٌ ﻗﹹﻞْ أﹹﺫﹹﻥﹹ ﺧﹷ�ْ�ٍ �ﹽﻜﹹ ْﻢ ﻳﹹ ْﺆ ﹻﻣ ﹹﻦ ﺑﹻﺎﷲﹻ
بث ن � ڑ ت ڑ ݨ
�
� ت��اد ی �� ت� ی� نن ےا � �ے ������نان ُا ت ��ان َر � ی�ت ن�دے َا ت ے ِا ی �� ن �
ے ،او َا� ُا ت �ہ ﻳﻦ ﹷ
ﺣْﻤﹷﺔٌ ﻟﹽﹻﻠﹽ ﹻﺬ ﹷ �ﻥﹷ ﻭﹷﺭ ﹻ
ﻳﹹﺆْﻣﹻﻦﹹ ﻟﹻﻠْﻤﹹﺆْﻣﹻﻨ ﹷ .61
کت ے ر ���ت � ہ � � � ﻳﻦ ﻳﹹ ْﺆﺫ ﹷ ﹷ
ادے ِو چ ُ ���ن � ِج��� ہ ڑ�ے تُ �� ہ� ڑ ݙ ے ا ن ��ان �����ان � � � ��ت ت َر � ی�ت ن�دے َا ت ﹹﻭﻥ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹷﻝ ﻣﹷﻨﹹﻮﺍْ ﻣﹻﻨﻜﹹﻢْ ﻭﹷﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
ے ج���ہ�ے ���ک َآ� دے ر� ُ � ﺍﺏ أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ
��ل ���ن ڑُ ݙد��ھ ڑد �یݙت ن� ِد جن � ِ �آن ِ �� جن ٓآ ٔ ِ �ن جن َآ ت آِ ی �� ج ﺍﷲﹻ ﹷﻟ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ
ڑ
ذاب ت �ب ی�ار � ہ کب �
ے )(٦١۔ � َودݙݙا َدرد ذ���ک ع�د ب اِ ذ ��ان � � � ��ت
�
ِا ی��ہ ���ک تُ �� ہ�ا ݙڳدے َا ��ڳ�ن َا� ِد ی���ن تَ ���ان ���ا خ�� ِد جن ت���ن ج ��� تُ �� ہ�ا���ن خ �� ش
�س ﷲ ﹷ�ﻜﹹ ْﻢ ﻟﹻ�ﹹ�ْ ﹹﺿﻮ ﹹﻛ ْﻢ ﹷﻭﺍﷲﹹ ﻳﹷ ْﺤﻠﹻﻔ ﹷ
ﹹﻮﻥ ﺑﹻﺎ ﹻ
ے ُاو��دا ر���ل ر���دہ ���دار ِ ہ �� جن ج ��� او ا �� ُ
�ان ���ن � � ِ��ن ﹷﺭﹷﺳﹹﻮﻟﹹﻩﹹ أﹷﺣﹷﻖﹽ أﹷﻥ ﻳﹹﺮْ ﹹﺿﻮ ﹹﻩ إﹻﻥ �ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ
ز ت ز ی �� � زّ جن ،ج�ا�� ز���ہ َا� ت ز َ ﹹ .62
ہ ج
�ان وا�
ے ���ک ِ �� جن ت���ن )(٦٢۔ ��ن �� ،ی��� او و ت �
ا��ی ِا ی �� ج �ش � ج
خ �� ش ﹹﻣ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ
� � � ���ا ا �� ُ
ے ُاو ن��دے ر���ل ِدئ ے ن � ی�نن ،ج��� جِ���ہ�ا ��� �ئٔئ َا� ت �ان ���ن � �پت ت�ہ ��ا ٔ ی ن ﹷﻟﹷﻢْ �ﹷﻌْﻠﹷﻤﹹﻮۤﺍْ أﹷﻧﹽ ﹷ ﹹﻩ ﹷﻣﻦ ﻳﹹ ﹷﺤﺎﺩﹻﺩ ﹻﺍﷲﹷ
ڑ
� ت���ن دورخخخ ِدی ب ���ا � ہ کب � ��خا ��� �
ے ،ج �ج ی� ن�دے خب �� �یب خ�دے � َ ،ٻس ُاو خ��دے � � � ��ت ت
ﹷ
ﻥﹽﹷ ﻟﹷﻩﹹ ﻧﹷﺎﺭﹷ ﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹷﻢ ﹷﺧﺎﻟ ﹻﺪ ﹱﺍ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎﺳﹹﻮﻟﹷﻩﹹ ﻓﹷأ
ﹷ ﹷﺭ .63
� ہ�
�� ٔ ِ �ن جن ،اِ ی��ہ � ذ��د ی���ن �� ت� ن
��ذا ذ �ق تق دذا �ل ی ن ِ �ہ ہک �� � � ٔ
� ذ���ل َر � � ٔ ے �� ��ذا ذ �ق تق ج ُ �� ج
�ان ت �
� ﹻ
ﻟْﻤﹹﻨﹷﺎﻓﹻﻘﹹﻮﻥﹷ ﻭﹷﺍﻟْﻤﹹﻨﹷﺎﻓﹻﻘﹷﺎﺕﹹ �ﹷﻌْﻀﹹﻩﹹﻢْ ﻣﹽﻦ
ے� ہ
ے چ َ �� ٘ن� ڳ� ی�ان ��ڳا � ی�نن �� نُ��ن َ �� ٹ� یکت ن� ِد ننَ ،ا ت
� � ��ڳا ���نن � ُ
��ن ���ن َا � ی�ت ن� ِد نن ،ت
ݨ ی
ﹷ� ْﻌ ٍﺾ ﻳﹷأ ْ ﹹﻣﺮﹹ ﹷ
ﻭﻥ ﺑﹻﺎﻟ ﹹْﻤ ﹷ ﹻ
ﻨ� ﹷﻭﻳﹷ ْﻨ ﹷﻩ ْﻮ ﹷﻥ ﹷﻋ ﹻﻦ
�� �ن ننِ ،آ ���آن َآ ُ
� ���ن ��رے �ک �ت� ہ � پت�ن ہ��
خ � � ِٔ�� ت آت � خُ��ن( َ � ڑ ٓآ � ݨ ی ن َ � تّ ھ ) خ� ی� ت
رآت ص�د تق� ت
.67
ﹷ ﹷ
ﻮﻥ أﻳْ ﹻﺪﻳﹷ ﹹﻩ ْﻢ � ﹹﺴﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ْ ﻭﻑﹻ
ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﻌﺮﹹ ﹷﻭ ﹷ�ﻘﺒ ﹻ ﹹﻀ ﹷ
کت � � ُ � �
ے � َ ،ٻس َا� ِوی ِا ف ��ان ���ن ِپ �� ٹّ�ا پچ�ا � � � ��ت
� � ف��ا ف �ق تق ���ک ت���ن ِوس�ار ݙٹ ٻ ت
ِ ﹷﻨﹷﺴﹻﻴﹷﻩﹹﻢْ إﹻﻥﹽ ﺍﻟ ﹹْﻤ ﹷﻨﺎﻓﹻﻘ ﹻ� ﹷﻥ ﻩﹹ ﹹﻢ ﺍ ْﻟﻔﹷﺎ ﹻﺳ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ ﹷ
ہ
ف��� ��ف�م ن
��ن اِی ِ �� نن )(٦٧۔
�
ے ��ا ��ذ�ان ذ���ل َ)ا�( دا
��ذا ذ �ق تق دذا �ل ینن ذ���لَ ،ا ت �
ا ذ ���ان ���ذا ذ �ق تق ج ُ���ا ذ���ن ت
ے �
ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺪ ﺍﷲ ﺍﻟ ﹹْﻤ ﹷﻨﺎﻓﹻﻘ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻭﺍﻟ ﹹْﻤ ﹷﻨﺎﻓ ﹻ ﹷﻘﺎ ﹻ
ﺕ
ہ� ہ�
ے ج �ج ی� ن�دے ِو چج او � ی�� ش�ہ َر � ِ� جن ،اِ ی �� ہ�ا اِ ن ���ان وع�دہ دوزخخخ ِدی ب ���ا دا � ہ
ﻳﻦ ﻓ ﹷﹻﻴﻩﺎ � ﹻ ﹷ� ﹷ
ﺍ�ْﻜﹹﻔﹽﹷﺎﺭﹷ ﻧﹷﺎﺭﹷﺟﹷﻩﹷﻨﹽ ﹷﻢ ﹷﺧﺎﻟ ﹻ ﹻﺪ ﹷ
ب���
.68
� زب ِوی � ی � �ی � ہ ��� � �
ے ا ز ���ان ُا ت � ڈڈ � ی�ر )��رزا( � ہ کب
ےَ ،ا ت
ے ے َا� � ت ےَ ،ا ت � � � ��ت
ﹷﺴْﺒﹹﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻟﹷﻌﹷﻨﹷﻩﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ ﻭﹷﻟﹷﻩﹹﻢْ ﻋﹷﺬﹷﺍﺏٌ ﻣﹽﻘ ٌﹻﻴﻢ
ﹹ
ہ� � ُ
ذاب � ہ
ے )(٦٨۔ ا ذ ��ان ���ن � ی�� ش�ہ دا ع�د ب
�� ��� ُ ہ
� �� ز�ر تُ���ان ُا ز ���ان )���زا زف� ت�ان( وا ٘� ����ن ِ �� ی��ے ،جِ���ہ�ے تُ���ان � زُ �ن � � � � ﺎﻟﹽﹷﺬﹻﻳﻦﹷ ﻣﹻﻦ ﻗﹷﺒْﻠﹻﻜﹹﻢْ �ﹷﺎﻧﹹﻮﺍْ أﹷﺷﹷﺪﹽ ﹻﻣﻨﻜﹹ ْﻢ
ﹷ
ڑ
ہ
ے ٓآل َآو��د �
ے م��ل � ت��آل ت چ ُ �چ� ی�ن نٔن ،آو ُت ���آن �� ُز��ن زر ی���دہ زرور ٓآور �� نن ،ت
�
ﹷﹹﻮﹽ ﹱة ﹷﻭأﹷ ْﻛ� ﹷ ﹷ� أﹷ ْﻣ ﹷﻮﺍ ﹱﻻ ﹷﻭأﹷ ْﻭﻻﹷﺩ ﹱﺍ ﻓﹷﺎ ْﺳ ﹷﺘ ْﻤ ﹷﺘ ﹹﻌﻮﺍْ
ہ
��آ ب �� ت� فف�آ ٔ��دہ پح�آ
� دے �ِو چح تُ���آن �� فُ��ن ڈد� ی�ر ِ �� نن �� َ ،ٻس آ ف ���آن ٓآ پ �ب ݨ� ینن � ّ �
�� ﺑ ﹻ ﹷﺨﻼﻗﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﻓﹷﺎ ْﺳ ﹷﺘ ْﻤ ﹷﺘ ْﻌﺘ ْﹹﻢ ﺑ ﹻ ﹷﺨﻼﹷﻗﹻﻜﹹ ْﻢ ﹷﻛ ﹷﻤﺎ
�
� �� زُ��ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن زز ی���دہ ف�زا ٔ��دہ پج�ا ت
ے ،ج �ج ی�ن ے تُ ���ان ِوئ َا پ �ت ݨ� ینن � ّ �
�� �
ِ �� ّ�داَ ،ا ت ﻳﻦ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒﻠﹻﻜﹹ ْﻢ ﺑ ﹻ ﹷﺨﻼﹷﻗﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷ
ﺳْﺘﹷﻤْﺘﹷﻊﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ .69
� �����ان َا پ �ب ݨ� ینن � ّ �
��
� دے ���ا ب �� ت� فف�ا ٔ��دہ پح�ا ِ ���دا ہ�ہَ�، ���ح تُ���ان �� فُ��ن � �� ���� ﺎﺿ ۤﻮﺍْ أ ﹹ ْﻭﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﹷﺣﺒ ﹻ ﹷﻄ ْﺖ ﹷ
ﹷﺧﹹﻀْﺘﹹﻢْ �ﹷﺎﻟﹽ ﹻﺬى ﹷﺧ ﹹ
ہ �
���ل ب ��ثان ِ �� ی� تب ی�ان ِ �� جن ،ب �ج ی�ن ���ج ا ض ���ان ِ �� ی� تب ی�ان �
ے تُ ���ان ِوی ض ض �
َا ت ﺍﻵ�ة ﹻ ﹷﻭأ ﹹ ْﻭ ﹷﻟ�ﹻﻚﹷ ﻩﹹ ﹹﻢ
� ﺍﻟﺪﹽﻧ ْ ﹷﻴﺎ ﹷﻭ ﹻ ﹷ
ﹷﻋْﻤﹷﺎﻟﹹﻩﹹﻢْ �ﹻ ﹹ
� ہ ہ ﻭﻥ ﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹻ ﹹ
ﺎ� ﹷ
� � � آو ���ک ِ �� جنِ ،ج �� خ��آن دے َ ��ل آِ ی �نن ُد خت� ی�آ ِو چج ِوی ت
ے ٓآ خ � ت
�ت َ �� جنِ ،آ � ��� ہ
)(٦٩۔
�
�� ی��ا ا خ ���ان �����ھ ا خ ���ان �����ان ِدی خ� ب�ر خ � ی�نن پُ �ب �ّ�یِ ،ب���ہ�ے اِ خ ���ان �� خُ��ن � �� ����
ڑ
ہ ﻳﻦ ﹻﻣﻦ ﻗ ْﹷﺒﻠﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﻗ ْﹷﻮﻡ ﹻ ﹷ
ﹷﻟﹷﻢْ ﻳﹷأْﺗﹻﻩﹻﻢْ ﻧﹷﺒﹷأﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�� ُ
�� ز�ر ڳ �� ٔ� ین نن ،ی ��� ز�ئ زُ ���ح ِدئ ،ع�اد ِدئ ،ث ����د ِدئ ت
�
ے اِ ب���ا � ی م ِدئ ت �ق�م ِدئَ ،م�د َ ی �ن نن
ﻧ ﹹﻮ ٍﺡ ﹷﻭ ﹷﻋﺎﺩ ٍ ﹷﻭﺛﹷ ﹹﻤﻮ ﹷﺩ ﹷﻭﻗ ْﹷﻮﻡ ﹻإﹻﺑْ ﹷﺮﺍﻩ ﹷﹻﻴﻢ
ے تب��باہ ��� ݙڳد تب� ی�اں ڳ�� ی�اں َوس� تب ی�اں دے �����اں ِدی خ� ب�ر، �
دے �����اں ِدی ،ت
ﺕ أﹷ ﹷﺗ ْﺘ ﹹﻩ ْﻢ
ﺎﺏ ﹷﻣ ْﺪ ﹷﻳ ﹷﻦ ﹷﻭﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹷ� ﹻﻔ�ﹷﺎ ﹻ ﻭﹻأﹷ ْﺻ ﹷﺤ ﹻ
ہ ِ�� � � ہ
.70
��آ
ے ِ �� جن َ ،پ��� َآ� آِ ج ے ٓآ ٔ ُآ ن ���آن دے ر���ل ُآ ن ���آن �����ھ ن �� ش�آ ن �ت ی�آن � جن ت
ﺕ ﻓ ﹷﹷﻤﺎ � ﹷ ﹷ
ﺎﻥ ﺍﷲﹹ ﹹﺳﹹﻠﹹﻩﹹﻢْ ﺑﹻﺎﻟْﺏﹷيﹽ ﹷﻨﺎ ﹻ
ﹻ
� ظ ُ�� ے ���م ���ے ،پ��� آو خ���د ٓآ پ �ت
ظ
� � �
ے � م ت ُآ ت پ آٓ ن ن �
ݨی َ ے خ � ی�نن ج��� آ خ ���آن ُآ ت
��آ ٔ
ﻟ ﹷﹻﻴﻈْ ﻠ ﹻ ﹷﻤ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﻟﹷـٰﻜﹻﻦ �ﹷﺎﻧ ۤﹹﻮﺍْ أﹷ ْ�ﻔ ﹷﹹﺴ ﹹﻩ ْﻢ ﻳﹷﻈْ ﻠ ﹻ ﹹﻤ ﹷ
ﻮﻥ
��� �ین ن� ِد نن )(٧٠۔
َ� ٘�� َ � س ہ ت� � � �
� �م � دے َ � ٘ذ��ئ ِ �� جن ،او � � � ذ � ٻ ن
ے ��� ج�ن دذا �ل ی ن ِ �ہ ہک �� � � ٔ ے ���� ج�ن ج ُ �� ج
�ان ت َا ت ﻮﻥ ﹷﻭﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣ ﹷﻨﺎ ﹻ
ﺕ ﹷ� ْﻌ ﹹﻀ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻭﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨﹹ ﹷ
ے ز �� � � �
�ار پ� ٹ� �ئ َر ِ
��د نن � ہ�� � � �
ے ُ ب��ا ٔب� ی�ان � زُ��ن َ � ٹ یکب ز� ِد ننَ ،ا ت ز
کب� �
� َا � ی�ب ز� ِد نن ت
��ن � � � � ت
ݨ
� أﹷ ْﻭﻟ ﹷﹻﻴﺂ ﹹء ﹷ� ْﻌ ٍﺾ ﻳﹷأ ْ ﹹﻣﺮﹹ ﹷ
ﻭﻥ ﺑﹻﺎﻟ ﹷْﻤ ْﻌﺮﹹﻭﻑﹻ
�
ے ُاو ز��دے ر���ل ِدی ��ز�م�� ز� ب�رداری � ی � � ﹷﻳﹷﻨْﻩﹷﻮْﻥﹷ ﻋﹷﻦﹻ ﺍﻟْﻤﹹﻨْ�ﹷﹻ ﻭﹷ�ﹹﻘﹻﻴﻤﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟﺼﹽﹷ ﻠﻮﺍﹷ ﹷة
ے َا� ت ے زَر� ٰ�� تہ ِ ݙݙد �تی َر ِ
��د ننَ ،ا ت ت
.71
ب ہ� �� ہ
� ���ک ِ �� جن بِ �� ن��ان ُا ت
� ﹷﻳﹹﺆْﺗﹹﻮﻥﹷ ﺍﻟﺰﹽﹷ ﹷﻛﻮﺍ ﹷة ﹷﻭﻳﹹ ﹻﻄﻴ ﹹﻌ ﹷ
ﻮﻥ ﺍﷲﹷ ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹷﻟ ﹹﻩ
����ی� ،ب�� ش�ک ے َا� ِدی ر � ت ��� �یب ن� ِد جن ِ ،ا � ��� ہ
ﹷ
ﹹﻭْﻟﹷـٰ�ﹻﻚﹷ ﺳﹷ�ﹷ�ْﺣﹷﻤﹹﻩﹹﻢﹹ ﺍﷲﹹ إﹻﻥﹽ ﺍﷲﹷ ﹷﻋﺰﹻﻳﺰٌ
ت )دآ ز��� �ئٔئ( وآ�� � ہ
ے )(٧١۔ ِح�� � َآ� َ ٻ �� ُ�ہ �ن زرور ٓآور � ہ
ے ت
ے َو ِ ݙ ٻدئ � ت
ﹻﻴﻢ
ﹷﺣﻜ ٌ
ہ� � �
ے ���� ج�ن دذا �ل ینن ذ���ل َا� دا ِا ب � ��ان ب���ع�ذان دا وع�دہ
ے ���� ج�ن ب ُ���ا ذ���ن ت
َا ت ﹷﻭ ﹷﻋ ﹷﺪ ﺍﷲﹹ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹷﻭﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺆ ﹻﻣ ﹷﻨﺎ ﹻ
ﺕ
ہ�
س جن ،او ا ن ���ان ِو چج � ی�� ش�ہ � ن ���ہ�ان َو ہ �� ن�د ی���ن ِ� �ت ی�ان ہ �
�� ِ � ے ِج �� ن��ان � تَ ���
�ہ ﹷﻨﹽﺎ ٍﺕ ﹷﺗ ْﺠﺮﹻى ﹻﻣﻦ ﹷﺗ ْﺤﺘ ﹷﹻﻩﺎ ﺍﻷﹷﻧ ْ ﹷﻩﺎ ﹹﺭ
ﹷ
س� کب � � ہ�
�اف ُ � ت ��ے �� ن
�ان ے َس�دا ب�� ہ�ار ب���غ�غان ِو چچ )ا غ ��ان � � � ��ت
�( ص غ َر � ِ� نن ،ت .72ﹷﺎﻟﹻﺪﹻﻳﻦﹷ ﻓﹻﻴﻩﹷﺎ ﻭﹷﻣﹷﺴﹷﺎﻛﹻﻦﹷ ﻃﹷيﹽ ﹷﹻﺒ ﹱﺔ �ﹻ�
ب �ہ
ے ،اِ ی �� ہ�ا ض��� س � � ہ� ِس � ﻨﹽﹷﺎﺕﹻ ﻋﹷﺪْﻥٍ ﻭﹷﺭﹻﺿْﻮﹷﺍﻥٌ ﻣﹽ ﹷﻦ ﺍﷲﹻ أﹷ ْﻛ�ﹷ�ﹹ
ﹻ
�� � نن َ ،پ�� َا� ِدی رض�ضا � ض��دی ِا ض ��ان َ �بب تُ ��ن َودݙݙی � ت
ج َج�اء � ہ
ے )(٧٣۔ ﺍﻟ ﹷْﻤﺼﹻ ��ﹹ
ت َ �� ٻس ُا ف ���ان دا ج�ال ِا ی��ہ ِ ت ��� ی�ا ج��� ُاون ُا ف ���ان دے ِد ّ��ن ِو چج ف�� ف� ت َ��
اق � ت
�
ﻓﹷأ ﹷ ْﻋ ﹷﻘ ﹷﺒ ﹹﻩ ْﻢ �ﹻﻔﹷﺎﻗ ﹱﺎ �ﹻ� ﹹﻗﻠﹹﻮﺑﹻﻩ ﹻ ْﻢ إ�ﹻ ٰﹷ� ﹷﻳ ْﻮﻡ ﹻ
ات ��� � � ِ� جن �� ،ی��ن ج ��� � � ن �
ے ُاون ڑد �یڄت ٘ن�ہ �ت ڑ�ر ی �ن َ ڄج� ڑدڄان ج �� او ُاو ن��دے ن���ل م��� تق� ت
ڑ ڄد ت
ِ
.77ﹷﻳ ْﻠ ﹷﻘ ْﻮﻧ ﹷ ﹹﻩ ﺑ ﹻ ﹷﻤﺂ أﹷ ْﺧ ﹷﻠﻔﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﹷﻣﺎ ﹷﻭ ﹷﻋ ﹹﺪﻭ ﹹﻩ ﹷﻭﺑ ﹻ ﹷﻤﺎ
ے ُ
او �� ڑ�ر � ے وع�دے ِدئ ب��� خخ��� ِخ ��ئ ِ ی �کب ت�ئ � ہ
ےَ ،ا ت � � ہ�
�� ٔ کب �
ُا خ ��ان َا� خ���ل � � � ��ت
�ﹷﺎﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻳﻜْ ﹻﺬﺑ ﹹ ﹷ
ﻮﻥ
ہ �
م��ری َر � ی�ن ن�دے ِ �� نن )(٧٧۔
�ہ
ے )(٨٩۔ ﺍﻟ ﹷْﻌﻈﹻﻴ ﹹﻢ
� � ُ� � ئ� � �
ے ب ��ھ ���ک ٓآ ٔ
ے، وآں ِو پ ُ ���ں ِوئ ُع� ذدر � شش ݨ
��ں وآ ے ذ ��� �بی ب
ب َ ب�� �ُد ٓ َآ ت
��
چ� ���ن ج ��� ا �� ُ
ﺍﺏ ﻟ ﹻ ﹹﻴ ْﺆﺫ ﹷﹷﻥ
� ﹻ ﻭﻥ ﹻﻣ ﹷﻦ ﺍﻷﹷ ْ ﹷ ﹻ
ﹷﺟﹷﺂءﹷ ﺍﻟْﻤﹹﻌﹷﺬﹽ ﹹﺭ ﹷ
� �� َ ،ٻس او َ ٻ��ہ ِر � ��� ہ
� ُا ن ���ان � ٔ���ل ) ُ ���ٹی( ݙٹ ٻ �یتی َو � ٘ن ٻ �
ِ
�ان ���ن ِوی ُ � ن ت
ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷﺬﺑﹹﻮﺍْ ﺍﷲﹷ ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮ ﹷﻟ ﹹﻩ ﹷ
ﹷﻩﹹﻢْ ﻭﹷﻗﹷﻌﹷﺪﹷ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
دا �� ڑ�ر م��ر ی��� ہ�ہَ�،ے ُاو��دے ر���ل ���ل وف�ادار ر ہ ��ن ُ � ِج��
َ ݨ َف ف ف���ل � ف �ان َا� ت ف
.90
ﹷ
ُ � ِ�� ٘ذ�
ﺍﺏ ﻳﻦ ﹷﻛ ﹷ ﹹ
�ﻭﺍْ ﹻﻣ ْﻨ ﹹﻩ ْﻢ ﹷﻋ ﹷﺬ ٌ ﹷﻴﹹﺼﹻﻴﺐﹹ ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�
اِ ذ ��ان ِو چ ُ ���ن ��ا �ذ� ت � ی َو �ٻ� ݨن وا� ی��ان ���ن َ ٻ �� ُ�ہ �ن بج�لدی َدرد ذ���ک ع�د ب
ذاب
أﹷﻟ ٌﹻﻴﻢ
ِ��� �
ن �� ی�بب ت � ی �ی )(٩٠۔
ُ� � �
ے بِ���ہ�ے ب ��ھ ِوی خ �� چ
�ج خ��ہ ے ا خ ���ان �����ان ُا ت ے � �ب ی��اران ت � ���وران ت ﹷﻴْﺲﹷ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﻀﹽ ﹷﻌﻔﹷﺂ ﹻء ﹷﻭﻻﹷ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﺍﻟ ﹷْﻤ ْﺮ� ٰﹷي ﹷﻭﻻﹷ
ڑ خ ﹹ
� � ہ
ے ض � ی�نن �� ،ی��ن ج ��� او ت���ن ِد ّ ���ن َا�راض ��ا ٔسڳڳ دے ِ �� جن ��� �ئٔئ ا� ت� ض ��� َ � � ٌﺝ
ﻮﻥ ﹷ ﹷﻭﻥ ﹷﻣﺎ ﻳﹹﻨ ﹻﻔ ﹹﻘ ﹷ ﻳﻦ ﻻﹷﻳﹷﺠ ﹻ ﹹﺪ ﹷ ﹷ
ﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
� َ� � ہ� ��� �
��ن وا� ی��ان ُا ت
ے ے ُاو خ��دے ر���ل خ���ل خ � ص )وف�خادار( ِ � نن ،خت� ی�ک �م ݨ ت ﺍ �ﹷﺼﹷﺤﹹﻮﺍْ ﹻﻪﻠﹻﻟ ﹷﻭ ﹷﺭ ﹹﺳﻮﻟﹻﻩﹻ ﹷﻣﺎ ﹷﻋ� ﹷ� .91
� � ب�� � � �
ے َا� ت���ن خ � ش� ݨن ہ�ہ�ر ت
ے َ ٻ �� ُ�ہ �ن ر �م ے خ � ی�ننَ ،ا ت
راض ��ا ٔ ِوئ ��� �ئٔئ اِ � ت� خ ﷲ ﻏﹷﻔ ٌﹹﻮﺭ ﺍﻟ ﹹْﻤ ْﺤ ﹻﺴﻨ ﹻ� ﹷﻥ ﹻﻣﻦ ﹷﺳﺏ ﹻ ٍ
ﻴﻞ ﹷﻭﺍ ﹹ
��ݨ وا�� � ہ
ے )(٩١۔ � ﹷﹽﺣ ٌﹻﻴﻢ
ݨ
� � � �
ے ِوئ ��� �ئٔئ ِا ���زام ��ا ٔ
ے ز � ی�نن َ ڄج�ݙݙڄان ج ��� او ت �ت ی�ݙݙڄ ے ے ا ز ���ان �����ان ُا ت
َا ت
ﻳﻦ إﹻﺫﹷﺍ ﹷﻣﺂ أﹷ ﹷﺗ ْﻮ ﹷﻙ ﻟ ﹻ ﹷﺘ ْﺤﻤﹻ ﹷﻠ ﹹﻩ ْﻢ ﹷ
ﹷﻻﹷ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ
�( ��� �ئٔئ ���آرئ َ �� ب�ھ ݙݙدے ،تَ �ئ ینن کب � ُ
�����ھ ٓآ ٔ ِ �ن جن ت���ن ب��� تُ ���ن ُآ ن ��آن ���ن ) ب�� ہ�آد � � � ��ت
ﹷ
ﹹﻠْﺖﹷ ﻻﹷ أﹷﺟﹻﺪﹹ ﻣﹷﺂ أﹷﺣْﻤﹻﻠﹹﻜﹹﻢْ ﻋﹷﻠﹷﻴْﻩﹻ ﺗﹷﻮﹷﻟﹽ ْﻮﺍ
�� � � � کت �
�، ے ن � ی�نن ت
ے آو َول � � � ٔ ٓآ �� ی�آ ،ج ��� تُ �� ہ�آݙݙڳ ے � � � ��ت
� � ی��ݙݙڳ ے �����ھ ���آرئ ��آ ٔ .92
ﹷأﻋْيﹹﻨﹹﻩﹹﻢْ �ﹷﻔﹻﻴﺾﹹ ﻣﹻﻦﹷ ﺍﻟﺪﹽﹷﻣْﻊﹻ ﺣﹷﺰﹷﻧﺎﹱ أﹷﻻﹽﹷ
ہ ہ�� ّ�
��ن ِد ی���ن َ � ن ج ُ��ن َو ہ�� ن�د ی���ن ِ� ت� ی�ان �� جن، �
ے ا ن ���ان ِد ی���ن َا � ی�نن ِو پ ُ���ن َارم ج
َا ت
ﻳﹷﺠ ﹻ ﹹﺪﻭﺍْ ﹷﻣﺎ ﻳﹹ ْﻨ ﹻﻔ ﹹﻘ ﹷ
ﻮﻥ
َ ُ� � ُا �� ُ ک
�ان ���ن ب ��ھ ِوی خَ��ہ �� ب��دا ہ�ہَ� ) (٩٢۔ ��ن � � � �ب�ت خ
�ج ݨ
ب ��� خ �� چ �
پ��
ےِ ،ب���ہ�ے تب� ی� ڑ ݙݙے �� زُ��ن ِ پ ُّ � ��ن رہ ے �ہ ��ب�� ش�ک اِ ���زام ت���ن ُا ز ���ان ُا ت ﻳﻦ ﹷ� ْﺴ ﹷﺘأْﺫﹻﻧ ﹹﻮﻧﹷﻚﹷ ﹷ
ﺎ ﺍﻟﺴﹽﹷﺏﹻﻴﻞﹹ ﻋﹷ�ﹷ� ﺍﻟﹽ ﹻﺬ ﹷ ﹽﹷﻤ ﹷ
ڑ
� ہ ٘�
ے او ِ �� نن ِوی َو ݙڄدے دو � ت�� ن�د ،او ِا ی �ںں ��ڳا��ھ �
گد ننَ ،ا ت َو ن �ڄ� ݨن ِدی � ٔ����ل �
� ٘ن� ِ .93ﹷﻭﻩ ْﹹﻢ أﹷﻏْﻨ ﹷﹻﻴﺂ ﹹء ﹷﺭ ﹹﺿﻮﺍْ ﺑﹻأﹷﻥ ﻳﹷﻜﹹﻮﻧ ﹹﻮﺍْ ﹷﻣ ﹷﻊ
٘� ٘� پ�� ہ
�ضی ِ �� جن ،ج��� ِ پ ُّ � ��ن رہ َو ض �ٻ� ݨن وا� ی��ان ض���ل َرل َو ض ٻ�� جن �� َ ،ٻس ا ض ���ان
ے را � �
ت ﺍ ْﻟ ﹷﺨ ﹷﻮﺍﻟ ﹻﹻﻒ ﹷﻭﻃﹷ ﹷﺒ ﹷﻊ ﺍﷲﹹ ﹷﻋ� ٰﹷ� ﹹﻗﻠﹹﻮﺑﹻﻩ ﹻ ْﻢ ﹷﻓ ﹹﻩ ْﻢ
�
ے ف��ہ �ب ݨٻ� ٔآؤ ،تُ �� ہ�آݙݙ ٻئ ��� �ئٔئ
�آف ٓآ��ھ ݙݙ ٻ ے ب ��� ب �� ہ�آ ف �� فُ��ن( َؤل ٓآ��� ،ص ف
�آف ص ف ﻭﻥ إﹻﻟ ْﹷﻴﻜﹹ ْﻢ إﹻﺫﹷﺍ ﹷﺭ ﹷﺟ ْﻌﺘ ْﹹﻢ إﹻﻟ ْﹷﻴﻩ ﹻ ْﻢ ﻗﹹﻞ