INTRAUTERINI ZASTOJ U RASTU PLODA

Poremećaji fetalnog rasta jedan su od najznačajnijih perinatalnih problema i imaju

negativan uticaj na cjelokupni perinatalni ishod. Posljedice poremećenog fetalnog rasta
imaju uticaj i na zbivanja tokom cijelog života. Poznato je da kod novorođenčadi sa
usporenim rastom je češća pojava perinatalne hipoksije, hipotermije i hipoglikemije,
češće se razvija respiratorni distres sindrom, a povećan je i fetalni mortalitet.

Faktori koji utiču na rast ploda

Intrauterini rast ploda je kompleksan proces koji je određen uticajem nutritivnih i

endokrinih faktora i njihovim djelovanjem na genetski potencijal ploda. Rast ploda može
se podijeliti u tri faze:
1. faza hiperplazije ćelija, u kojoj dolazi do povećanja broja ćelija,
2. faza hiperplazije sa hipertrofijom, u kojoj se povećava i broj i veličina ćelija i
3. faza hipertrofije, povećava se veličina ćelija, a ne dolazi do povećanja njihovog
broja.

Faktori koji utiču na rast ploda mogu se podijeliti na:

- genetske faktore rasta,
- potporu za rast i
- vanjske faktore rasta.
Uticaj genetskih faktora na fetalni rast je 40%, a udio fetalne okoline je oko 60%.

Na rast ploda utiču brojni metabilički faktori. Jedan od tih faktora je i nivo glukoze u krvi
fetusa. Tokom trudnoće različiti mehanizmi regulišu nivo glukoze u krvi fetusa.
Početkom trudnoće nivo glukoze u krvi majke i fetusa skoro je jednak. Od 20. gestacione
nedelje stvara se maternalno-fetalni gradijent, pa nivo glukoze u krvi fetusa iznosi oko
polovinu vrijednosti u krvi majke.Transport glukoze kroz posteljicu odvija se procesom
olakšane difuzije. Najveću ulogu u kontroli transporta ima nivo glukoze u krvi majke i

1
protok krvi kroz uterus. Faktori koji ometaju ove procese mogu dovesti do smanjenog
nivoa glukoze u krvi ploda.

Koncentracija amino-kiselina u fetalnoj plazmi kod normalnih plodova u zavisnosti je od

koncentracije aminokiselina u krvi majke. Amino-kiseline se aktivnim transportom
prenose iz krvi majke u krv fetusa. Vrijednosti fenil-alanina, metionina i tirozina opadaju
tokom trudnoće. Vrijednost glicina se povećava tokom trudnoće. U krvi majke povećava
se vrijednost nekih aminokiselina: alanin, serin, cistin, leucin, treonin, taurin, glutamat. U
drugoj polovini trudnoće plod obezbjeđuje oko 15% potrebnih proteina gutanjem plodove
vode. Slobodne masne kiseline prisutne su u malim koncentracijama u krvi fetusa i u
direktnom su odnosu sa koncentracijom u maternalnoj krvi, što pokazuje da postoji
njihov transport kroz posteljicu.

Opskrba ploda kiseonikom je takođe jedan od bitnih faktora za normalan fetalni rast.
Glukoza se vezuje sa kiseonikom i na taj način obezbjeđuje energiju u obliku adenozin-
monofosfata. Energija se koristi za pretvaranje aminokiselina u proteine što rezultira
fiziološkim intrauterinim rastom ploda.

Regulacija rasta ploda nije samo zavisna od transporta kroz posteljicu, nego na njega
utiču i fetalni hormoni kao što su inzulin i somatomedin. Nivo inzulina u krvi ploda raste
tokom trudnoće, kao i odnos inzulin/glukoza, što je vjerovatno posljedica maturacije
endokrine aktivnosti pankreasa. Koncentracija somatomedina niža je u serumu kao i u
plodovoj vodi fetusa sa intrauterinim zastojem u rastu ploda.

Definicija

Pojam intrauterini zastoj u rastu (Intrauterine Growth Retardation-IUGR) obuhvata svu

onu novorođenčad čiji intrauterini rast, zahvaljujući određenim patološkim procesima
nije dosegnuo svoj puni potencijal za rast. Većina autora kao graničnu vrijednost za
postavljanje dijagnoze IUGR-a uzimaju deseti percentil za gestacionu dob. Djeca sa

2
težinom do desetog percentila imaju IUGR, od desetog do dvadesetog percentila
normalan rast, a preko dvadesetog percentila prekomjeran rast.

U literaturi se koriste različiti nazivi za pojavu koja označava smanjenje fetalnog rasta,
kao što su small for dates (mali za termin), small for gestation age (mali za gestacionu
dob), a najpogodniji naziv koji oslikava smanjenu veličinu ploda u odnosu na gestacionu
dob je intrauterine growth retardation-IUGR (intrauterini zastoj u rastu ploda). Prema
definiciji Svjetske zdravstvene organizacije sva djeca rođena sa težinom manjom od 2500
grama označavaju se kao djeca male porođajne težine. Ova novorođenčad mogu biti:
- rođena prije termina i imati odgovarajuću tjelesnu težinu za gestacionu dob,
- rođena prijevremeno sa IUGR-om i
- rođena na vrijeme sa IUGR-om.

Učestalost

Učestalost IUGR-a zavisi od brojnih faktora, kao što su ispitivana populacija, geografska
lokalizacija i upotreba različitih kriterija. Upotreba različitih kriterija dovodi i do različite
učestalosti. Oko 1/3 djece sa težinom manjom od 2500 grama ima i IUGR. Uzimajući u
obzir da je granica deseti percentil, podrazumijeva se da je učestalost oko 10% u
ispitivanoj populaciji. Učestalost u razvijenim zemljama je 4 do 7%. U nerazvijenim
zemljama učestalost IUGR-a je nešto veća.

Etilogija

Etiološki faktori koji dovode do nastanka intrauterinog zastoja u rastu ploda su

mnogobrojni. Smatra se da oko 1/3 uzroka ostaje nepoznata. Etiološke kaktore možemo
podijeliti na: faktore od strane majke, od strane ploda i vanjske faktore.

Od strane majke najčešći uzrok je uteroplacentarna vaskularna insuficijencija, koja

nastaje kao rezultat povišenog krvnog pritiska u trudnoći odnosno EPH gestoze.
Oboljenja majke kod kojih dolazi do smanjene oksigenacije mogu biti uzrok IUGR-a.

3
Najčešća od tih oboljenja su: srčana oboljenja, restriktivne bolesti pluća (bronhijalna
astma, plućni emfizem, tuberkuloza, sarkoidoza), anemije, bubrežne bolesti,
gastrointestinalni poremećaji (smanjena apsorpcija hranljivih tvari zbog oštećene funkcije
crijeva).

Faktori od strane ploda su: intrauterine infekcije, posebno TORCH infekcije koje
uključuju toksoplazmozu, rubellu, cytomegalovirus, herpes simplex. Kongenitalne
anomalije ploda učestvuju sa 10% svih slučajeva: srčane anomalije ploda, anomalije
krvnih sudova. Od genetskih faktora koji mogu dovesti do nastanka IUGR-a su: promjene
kariotipa (trizomija 21- Down-ov sindrom, trizomija 13- Pattau-ov sindrom, trisomija 18-
Edwards-ov sindrom, Turner-ov sindrom) i strukturni poremećaji hromozoma (delecije i
ring-hromozomi). Od nehromosomskih anomalija IUGR se sreće kod: renalne ageneze
(Potter-ov sindrom), anomalija skeleta (osteogenesis imperfecta kongenita). Multipla
gestacija može takođe dovesti do IUGR-a, jer se sa povećanjem broja plodova u materici
njihova težina smanjuje.

Od vanjskih faktora koji mogu dovesti do IUGR-a najčešći je nedovoljna ishrana majke
tokom trudnoće, što može rezultirati smanjenjem težine ploda za 400 do 600 grama.
Pušenje u trudnoći smanjuje porođajnu težinu za 150 do 300 grama. Zbog toga se u krvi
majke i ploda povećava količina karboksihemoglobina, što rezultira nastankom fetalne
hipoksije. Radijacija fetusa većim dozama, te davanje citostatika majci tokom trudnoće
mogu takođe dovesti do IUGR-a.

Prema vremenu kada je nastao IUGR dijeli se na rani i kasni. Rani nastaje prije 32.
gestacione nedelje, a kasni nastaje nakon tog perioda. Prema izgledu novorođenčeta
postoje dva tipa zastoja u rastu ploda:
1. asimetrični tip- plodovi sa normalnom dužinom i malom težinom,
2. simetrični tip- plodovi koji imaju i dužinu i težinu ispod granice normale.

Rani UIGR odgovara simetričnom tipu zastoja u rastu, a povezuje se sa hromozomskim

anomalijama ploda, perinatalnim infekcijama, te ranom insuficijencijom posteljice. Kasni

4
tip po svojim karakteristikama odgovara asimetričnom tipu zastoja i nastaje kao
posljedica placentne insuficijencije. Insuficijencija posteljice predstavlja neadekvatnu
opskrbu ploda kiseonikom i hranljivim tvarima koje su potrebne za normalan rast i razvoj
ploda.

Simetrični zastoj u rastu ploda nastaje zbog ranog i dugotrajnog djelovanja etiološkog
faktora koji utiče na rast ploda u drugom i u početku trećeg trimestra, zahvaćen je
podjednako rast ploda i u težini i u dužini. Simetrični tip najčešće se nalazi kod plodova
sa abnormalnostima hromozoma i kod prematurusa. Ako je djelovanje etioloških faktora
kratkotrajno i ako nastaje nekoliko sedmica prije termina porođaja razvija se asimetrični
zastoj u rastu ploda. Kod asimetričnog tipa plodovi imaju normalnu dužinu i malu težinu.
Mozak i glava ovih plodova su potpuno normalne veličine, ali je smanjena težina
posteljice i jetre.

Perinatalni mortalitet i morbiditet

Novorođenčad sa intrauterinim zastojem u rastu ploda imaju povećan perinatalni

morbiditet i mortalitet. Perinatalni morbiditet je tri puta veći, a perinatalni mortalitet čak
je osam puta veći u odnosu na fetuse sa normalnim intrauterinim rastom. Ako je IUGR
povezan sa kongenitalnim anomalijama perinatalni mortalitet je u ovim slučajevima i
veći, jer same anomalije doprinose lošem ishodu.

Analizom fetalne krvi dobivene kordocentezom pokazano je da su mnogi plodovi sa

IUGR-om hipoksični i u acidozi. Kod plodova sa IUGR-om nastaju dva oblika hipoksije.
Prvi oblik je hipoksična hipoksija, koja nastaje zbog smanjene količine kiseonika što je
uzrokovano redukcijom uteroplacentarne perfuzije i transportom kiseonika fetusu. Drugi
oblik je ishemična hipoksija, koja se razvija u tkivu bubrega, pluća, slezene i mišića kao
rezultat redistribucije krvi fetusa sa vazocentralizacijom krvotoka, da bi se obezbijedila
dovoljna količina krvi za mozak, srce i nadbubrežne žlijezde.

IUGR često je praćen i smanjenjem plodove vode. Oligohydramnion ukoliko rano

nastane i dugo traje dovodi do deformiteta ruku i stopala. Nemogućnost izvođenja

5
fetalnih disajnih pokreta može dovesti do nastanka pulmonalne hipoplazije. Zbog
izostanka zaštitne funkcije može nastati kompresija pupčanika, što dodatno produbljuje
hipoksiju ploda. Plod pokušava da smanjenje količine kiseonika kompenzuje razvojem
policitemije, kao posljedica toga može nastati sindrom hiperviskoznosti. Zbog smanjene
količine masnog tkiva kod novorođenčadi sa IUGR-om češće nastaje postnatalna
hipoglikemija.

Novorođenčad sa IUGR-om češće imaju na rođenju nizak Apgar skor u odnosu na

novorođenčad iste gestacione dobi, koja nemaju IUGR. Učestaliji je i nalaz mekonija u
plodovoj vodi. Zbog svega gore navedenog prognoza novorođenčadi sa IUGR-om je
neizvjesna. U prvoj godini života ova djeca su manje težine u odnosu na kontrolnu grupu.

Dijagnoza intrauterinog zastoja u rastu ploda

Jedan od najvažnijih uslova za praćenje fetalnog rasta i ranu dijagnostiku IUGR-a je

tačno poznavanje gestacione dobi trudnoće. Tačna gestaciona dob može se odrediti na
osnovu: anamneze, kliničkih parametara, analize plodove vode i na osnovu ultrazvučnog
pregleda. Najpouzdaniji rezultati se postižu kombinacijom više parametara.

Anamnestičke metode se zasnivaju na određivanju gestacione dobi prema nekom od

anamnestičkih podataka dobivenih od same trudnice, kao što su: datum zadnje
menstruacije, ovulacije, oplodnog koitusa ili prvi pokreti ploda. Kao i druge metode koje
se zasnivaju na anamnestičkim podacima, mogu biti pod subjektivnim uticajem trudnice,
pa samim tim u nekim slučajevima i nepouzdani. Ova metoda se može koristiti kod
trudnica koje imaju redovan menstruacioni ciklus i pouzdano znaju datum zadnje
menstruacije.

Od kliničkih metoda koristi se mjerenje veličine uterusa, određuje se visina fundusa u

odnosu na određene tačke na trbuhu trudnice kao što su simfiza, umbilikus i ksifoidni
nastavak. Pouzdanost ove metode se različito procjenjuje, neki autori nalaze da je njena
senzitivnost 37-45%. Na tačnost ove metode utiču: položaj ploda, muskulatura prednjeg

6
trbušnog zida, debljina potkožnog masnog tkiva, količina plodove vode, veličina ploda i
posteljice, te broj plodova u materici. Na intrauterini zastoj u rastu fetusa treba posumljati
kada su vrijednosti udaljenosti fundus-simfiza 4 cm manje od odgovarajuće gestacione
dobi izražene u nedeljama gestacije. Bez obzira na nedostatke ove metode pažljivim
mjerenjem udaljenosti fundus-simfiza mogu se dobiti vrijedni podaci na osnovu kojih se
može posumljati na intrauterini zastoj u rastu.

Analizirajući sastojke plodove vode došlo se do zaključka da se njihova koncentracija

mijenja u odnosu na gestacionu dob. Određivanje vrijednosti lecitina i sfingomijelina
(L/S omjer) i njihovih metabolita koristi se u procjeni zrelosti fetalnih pluća. Njihova
koncentracija relativno je niska do 34. nedelje trudnoće, između 34. i 37. nedelje
koncentracija lecitina naglo raste, dok koncentracija sfingomijelina ostaje konstantna. S
napredovanjem trudnoće u plodovoj vodi mogu se naći i poligonalne ćelije epidermisa
ploda. Njihov broj značajno raste tokom posljednje četiri nedelje trudnoće. Neki autori
smatraju da broj ovih ćelija veći od 25% upućuje na gestacionu dob od 38. gestacionih
nedelja. U plodovoj vodi može se odrediti i koncentracija kreatinina, što nam govori o
funkcionalnoj sposobnosti bubrega ploda kao i o njegovoj mišićnoj masi. Koncentracija
kreatinina u plodovoj vodi razlikuje se kod hipotrofičnih i hipertrofičnih plodova iste
gestacione dobi. Koncentacija glukoze u plodovoj vodi razlikuje se kod trudnica sa
dijabetesom i kod intrauterinog zastoja u rastu ploda.

Najpreciznija metoda za ođređivanje gestacione dobi je upotreba ultrazvuka, posebno

serijska biometrija ploda kada je započeta još u prvom trimestru. Pouzdanost ultrazvuka u
procjeni IUGR-a je oko 85%. U slučaju kada je poznat i pouzdan datum zadnje
menstruacije, dijagnoza se može postaviti prilikom samo jednog pregleda. Kada nemamo
pouzdane podatke o gestacionoj dobi, potrebno je praviti serijske preglede u razmaku od
dvije nedjelje. Ultrazvuk nam omogućuje vizualizaciju materice i svih struktura koje se u
njoj nalaze. Prednost ultrazvuka je u tome što se sve metode mogu mjeriti i uporediti
odnosno korelirati u odnosu na gestacionu dob. Provode se mjerenje udaljenosti tjeme-
trtica (Crowm-Rump Lenght-CRL) ili embriometrija, mjerenje biparijetalnog promjera
(cefalometrija) i mjerenje dužine femura.

7
Udaljenost tjeme-trtica mjeri se u periodu od 7. do 14. gestacione nedelje. Što je mjerenje
ranije načinjeno (u ranijoj trudnoći), to je pouzdanije, jer napredovanjem gestacione dobi
rastu i biološke varijacije među embrijima. Ultrazvučna cefalometrija se izvodi nakon 13
gestacione nedelje do porođaja. Rezultati ultrazvučne cefalometrije su pouzdaniji ako se
prvo mjerenje izvede prije 24. gestacione nedelje zbog manjih bioloških razlika među
plodovima. Normalan porast biparijetalnog promjera prikazan je na slici 1. Mjerenje
femura iz istih razloga je pouzdanije, ako se prvo mjerenje izvede u drugom tromjesečju.
Normalan porast femura prikazan je na slici 2.

Slika 1. Normalan porast biparijetalnog promjera (BPD)

Izgled fetusa sa asimetričnim tipom zastoja u rastu, te patofiziološka zbivanja koja

nastaju zbog preraspodjele fetalne cirkulacije kod ovih fetusa doveli su do toga da se
počne mjeriti fetalni abdomen i koristiti kao parametar fetalnog rasta. Određivanje obima
abdomena ploda najbolja je pojedinačna metoda za praćenje fetalnog rasta i i intrauterinu
dijagnostiku zastoja u rastu ploda. Kod simetričnog tipa zastoja obim fetalnog abdomena
smanjen je ravnomjerno kao i biparijetalni promjer. Kod asimetričnog tipa zastoja obim
fetalnog abdomena najraniji je pokazatelj intrauterinog zastoja u rastu ploda (slika 3).

8
 Slika 2. Normalan porast femura

Ultrazvučno se može utvrditi i smanjena količina plodove vode, oligohydramnion. U

kliničkoj praksi najbolje je prihvaćena metoda po Phelan-u i saradnicima. Phelan je uveo
u praksu određivanje tzv. indeksa plodove vode (Amniotic Fluid Index-AFI). Indeks se
dobije zbirom četiri okomita džepa plodove vode, a mjeri se u četiri prethodno definirana
kvadranta materice, dva gornja kvadranta lijevo i desno iznad pupka i dva donja lijevo i
desno ispod pupka. Dijagnoza se postavlja ako je zbir odnosno AFI manji od 5.

9
 Slika 3. Normalan porast opsega fetalnog abdomena (FAC)

Nadzor i stanje ploda može se pratiti upotrebom biofizičkog profila ploda, što prikazuje
tabela 1. Pod biofizičkim profilom podrazumijeva se procjena i bodovanje različitih
biofizičkih promjena s ciljem otkrivanja fetalne asfiksije. Posmatrani biofizički
parametri odraz su aktivnosti centralnog nervnog sistema ploda (CNS). Tkivo CNS-a
jedno je od najosjetljivijih na nedostatak kiseonika, pa je procjena njegove funkcije
indirektan pokazatelj oksigenacije ploda. U procjeni stanja ploda posmatraju se fetalna
srčana akcija (non-stres test), fetalni tonus, disanje, pokreti tijala fetusa te količina
plodove vode. Svi navedeni parametri se boduju, maksimalan zbir bodova u bifizičkom
profilu fetusa može iznositi 10. Zbir bodova 4 i manje zahtijeva odmah završavanje
trudnoće, jer upozorava na ugroženost ploda. Ultrazvučno posmatranje fetusa traje
najmanje 30 minuta. Biofizički profil se radi nakon 27. nedelje trudnoće.

10
Tabela 1. Biofizički profil ploda

Biofizički parametri Normalno-2 boda Poremećeno-0 bodova

Srčana frekvencija - normalna srčana frekvencija - frekvencija <100/min

Non Stress Test (120 -160) - tahikardija > 160/min
- zapis u trajanju do 30 min. - manje od 2 akcelera-
moraju se registrovati bar cije
2 akceleracije

Količina plodove vode - uredan indeks plodove - smanjen indeks

vode plodove vode

Fetalni pokreti - tri i više odvojena pokreta - 2 ili manje pokreta

unutar 30 minuta

Fetalni tonus - 1 pokret aktivne fleksije- - nedostatak pokreta ili

ekstenzije ekstremiteta ili spora ekstenzija
tijela

Fetalno disanje - pokreti u trajanju od 30 do - bez opisanih pokreta

60 sekundi

11
Upotreba kolor-doplera omogućuje nam mjerenje protoka krvi u fetalnim
uteroplacentnim krvnim sudovima na neinvazivan način. U slučaju intrauterinog zastoja u
rastu uočeno je smanjenje protoka krvi u descendentnoj aorti i umbilikalnim krvnim
sudovima. Ova pojava nastaje zbog povećane vaskularne rezistencije u placentnim
krvnim sudovima i objašnjava patofiziološki mehanizam zbivanja kod fetusa sa IUGR-
om. Mjerenjem protoka u arteriji cerebri medii veoma rano se može uočiti redistribucija
fetalnog krvotoka. Kod njih dolazi do povećanja brzine protoka u dijastoli u ranoj fazi
IUGR-a. Ovo ukazuje na vazodilataciju cerebralne cirkulacije.

Terapija

Osnova terapije IUGR-a je eliminacija svih faktora koji su doveli do njegovog nastanka i
onih koji mogu doprinijeti njegovom daljem razvoju. Ovo podrazumijeva pravilnu
ishranu, prestanak pušenja i unošenja alkohola. Preporučuje se dnevni unos od 2100-2300
kalorija. Potrebno je da unos proteina bude 1,3-1,5 g/kg dnevno. Jedan od principa
liječenja je i povećanje utero-placentnog protoka krvi. Kod trudnica sa EPH gestozom
važno je sniženje arterijskog krvnog pritisaka, jer je arterijski pritisak direktno povezan
sa uterinim protokom krvi. Zbog toga je potrebno mirovanje, sa položajem na lijevom
boku, jer je tada omogućen optimalan protok krvi kroz uterus.

Kod trudnica sa IUGR-om potreban je intenzivan nadzor stanja ploda i same trudnice.
Intenzivan nadzor uz primjenu odgovarajućih terapijskih postupaka moguće je provoditi
samo u odgovarajućim centrima, a započinje već od 28. gestacione nedelje. Po
postavljanju dijagnoze potrebno je ultrazvučno praćenje daljeg rasta ploda svake dvije
sedmice. Svakodnevno kardiotokografsko praćenje ploda i praćenje biofizičkog profila
dva puta sedmično zauzima značajno mjesto u nadzoru stanja ploda. U isto vrijeme se
provodi i praćenje fetalne cirkulacije doplerskim mjerenjem.

Pogoršanje ispitivanih parametara tokom trudnoće kada plod nije dovoljno zreo za
ekstrauterini život nameće pitanje fetalne terapije. Prvi pokušaji prevencije i liječenja
IUGR-a zasnivali su se na davanju infuzije glukoze i maltoze majci. Iako su ove infuzije

12
dovodile do poboljšanja nekih kliničkih parametara, kao što je visina fundusa, nisu
dovele do smanjenja stepena IUGR-a. Prvi pokušaj liječenja ubacivanjem amino-kiselina
u plodovu vodu objavio je Renaud 1972. godine. Mogućnost nastanka infekcije pri
upotrebi ove metode glavni je faktor koji onemogućuje njenu rutinsku primjenu.

Smatra se da je jedna trećina IUGR-a uzrokovana utero-placentnom insuficijencijom, što

može biti praćeno aterosklerotskim promjenama i infarktima posteljice. To je potaklo
upotrebu antikoagulantne terapije. U tu svrhu koristi se heparin. Heparinska terapija
zahtijeva stalan nadzor majke i ploda. Heparinska terapija je posebno uspješna kod
asimetričnog zastoja u rastu.

Beta-mimetici pored smanjenja tonusa uterusa dovode i do poboljšanja utero-placentne

cirkulacije. Kod nekih pacijentica zabilježeno je povećanje glukoze u krvi kao i
povećanje frekvencije fetalnog srca. Neki autori preporučuju kombinovanu primjenu
beta-mimetika i magnezijum-sulfata, kada terapija samo beta-mimeticima nema efekta.

Alistrenol (gestanon) je sintetski gestagen visoke placentotrofne aktivnosti bez

estrogenskog, androgenog i anaboličkog djelovanja. Svojstvo ovog hormona je da
održava trudnoću i poboljšava prirast težine. Dovodi do smanjenja otpora u umbilikalnoj
arteriji i fetalnoj aorti.

Upotrebu Solcoseryla u liječenju fetusa sa IUGR-om preporučio je 1976. godine Herre i

saradnici. Solcoseryl je standardizirani hemodijalizat teleće krvi bez antigenskih i
proteinskih komponenata. Sadrži amino-kiseline, peptide i nukleinske kiseline niske
molekularne težine. Aktivira aerobni metabolizam, povećava toleranciju tkiva na
hipoksiju i povećava energetske rezerve stimuliranjem sinteze ATP-a. Smanjuje ukupni
periferni otpor u arterijama i stimuliše kontraktilnu sposobnost srca. Poboljšava protok
krvi kroz fetalnu aortu i umbilikalnu venu. Sve njegove navedene osobine dovele su do
pokušaja njegove primjene u terapiji IUGR-a.

13
Jedan od mogućih vidova terapije je i kontinuirana oksigenacija majke, koja se zasniva na
opažanju da fetusi sa IUGR-om pokazuju manju aktivnost fetalnog disanja, vjerovatno
zbog hipoksije koja je uzrokovana insuficijencijom posteljice.

Porođaj fetusa sa IUGR-om

Protokol terapije zavisi od procjene stanja majke i ploda. Stanje majke može u nekim
slučajevima biti ugroženo da zahtijeva prekid trudnoće bez obzira na stanje i zrelost
ploda. Kada majka nije vitalno ugrožena, dalji protokol određen je stanjem i zrelošću
ploda. Generalni stav je da se trudnoća završava kada se utvrdi zrelost ploda, ukoliko
nam ispitivanje stanja ploda ne ukazuje da postoji ugroženost ploda većeg stepena.

IUGR je u mnogim slučajevima indikacija da se porođaj završi carskim rezom. Za to

postoje slijedeći razlozi: stres vaginalnog porođaja može biti dodatni faktor za povećanje
perinatalnog mortaliteta i morbiditeta kod ploda koji je već ugrožen dugotrajnom
hipoksijom. U slučaju postojanja dodatnih faktora, kao što su: odmakla starost majke,
dugo liječenje neplodnosti, prethodni habitualni pobačaji ili prijevremeni porođaji sa
mrtvorođenošću, indikacija su za elektivni carski rez.

Ukoliko se porođaj vodi vaginalnim putem potrebno je provesti mjere maksimalnog

intrapartalnog nadzora. To podrazumijeva kontinuiranu kardiotokografiju i mogućnost
određivanja acido-baznog statusa iz krvi poglavine ploda. Na intrapartalno stanje ploda
utiču maternalna hidratacija, položaj majke na lijevom boku kao i eventualna
oksigenacija majke. Nakon porođaja potreban je i neonatološki tretman novorođenčadi.
Posebnu pažnju treba posvetiti prevenciji sindroma hiperviskoznosti, izbjegavanju
hipoglikemije i hipotermije.

14
LITERATURA

1. Barbera A, Jones OW, Zerbe GO, Hobbins JC, Buttaglia FC, Meshia G. Early
ultrasonografic detection of fetal growth retardation ina an ovine model of placental
insifficiency. Am J Obstet Gynecol 1995; 173: 1071-1074.
2. Dinulović D. Opstetricija. Beograd, Novinsko-izdavačka ustanova, 1996: 561-594.
3. Djelmiš J i sar. Hipertenzija u trudnoći. Zagreb, Medias, 2002: 157-163.
4. Dražančić A i sar. Porodništvo. Zagreb, Školska knjiga, 1994: 268-273.
5. Hecher K, Snijders R, Campbell S. Fetal venous, intracardiac and arterial blod flow
measurement in intrauterine growth retardation. Am J Obstet Gynecol 1995; 173: 10-15.
6. Herre HD, Kyank H, Adomssent S, Wilken HP. Influence of a protein-free calf blood
dialysate (Solcoseryl) on oestrogen excretion in chronic placental insufficiency. Zentralbl
Gynaek 1976; 98: 212.
7. Kaneoka T, Taguchi S, Shimizu H, Shirakawa K. Prenatal diagnosis and treatment of
intrauterine growth retardation. J Perinat Med 1983; 11: 204.
8. Kurjak A. Fetus kao pacijent. Zagreb, Naprijed, 1991: 262-271.
9. Kurjak A i sar. Ginekologija i perinatologija II. Varaždinske Toplice, Golden Time,
1995: 41-47.
10. Kurjak A i sar. Ultrazvuk u ginekologiji i porodništvu. Zagreb, Art studio, 2000: 374-
381.
11. Lang JM, Cohen A, Lieberman E. Risk factors for small for gestational age birth in a
preterm population. Am J Obstet Gynecol 1992; 166: 1374-1381.
12. Renaud R, Vincedon G, Boog G. Injections intra-amniotiques d acides amines dans
les cas de malnutrition foetale. Eur J Obstet 1972; 1: 321.
13. Roje D, Tadin I, Marušić J, Vulić M, Aračić A, Vučinović M, Branica D, Ćerškov K,
Djirlić M, Markovina D. Porodne težine i duljine novorođenčadi u Splitu. Gynaecol
Perinatol 2005; 14 (2): 69-74.
14. Salafia CM, Minior VK, Pezzullo JC, Popek EJ, Rosenkrantz TS, Vintzileos AM.
Intrauterine growth restriction in infants of less than thirty-two weeks gestation:
Associated placental pathologic features. Am J Obstet Gynecol 1995; 173: 1049-1057.

15
15. Snijders RJM, Sherrod C, Gosden CM, Nicolaides KH. Fetal growth retardation:
Associated malformations and chromosomal abnormalities. Am J Obstet Gynecol 1993;
168: 547-555.
16. Snijders RJM, Abbas A, Melby O, Ireland RM, Nicolaides¸KH. Fetal plasma
erythropoetin concentration in severe growth retardation. Am J Obstet Gynecol 1993;
168: 615-619.
17. Spellacy WN. Dandforths Obstetrics and Gynecology. Seventh Edition. Phialdelphia-
New York, Lippincot-Raven Publishers, 1997: 317-324.

16