Jutarnji prdež, RapidSerbia, 2013.

Mr Behija Zlatar

o NEKLM MUSLIMANSKIM FEUDALNIM PORODICAMA

U BOSNI U XV I XVI STOLJ.EĆU

PitaJnje nastanka i raJzvitka muslimanSkih feudalnd.h porodica je

veoma složeno i malo izučavano. O ovom prOlblemu u našoj istori.ografiji
malo je pisano. Ni ovaj rad nema pretenziju da ,da potpun odgovor na
pitaJnje nastanka i raJzvitka muslimanskog ,plemstva u Bosni. Naime, bila
bi potrebna mnogo veća arhivska istraživanja da bi se ova tema svestra­
ni;Je i temeljitije obradila.
U ovom radu učinjen je pokušaj da se na osnovu raspoloživih izvora,
u prvom redu deftera, i litera�ture ()bradi .porijeklo nekih muslimanskih
feuda�Iliih porodiJca u Bosni do kraja XV,I stoljeća. To su mahom poro­
dice domaćeg poriuekla, ali ima i izvjestan broj onih, čiji su rodonačelnici
došli sa strane ii. 'osta1<i u Bosni. 'Ovdje su da ti kraći podaci o pojedinim !poro­
dicama, kao i <> nekim članovima tih porodica. Ri'ječ je o oko180 značajnih
.ličnosti. Sestor�ca od nj'm bili su veliki veziri, petorka veziri, dV8!deset ih
se nalazilo na položaju beglel'lbega li razn�m ejaletima 'Osmanskog Car­
stva, oko četIideset ih je vršilo dužnost sandžakibega po raznim provinci-(
jama, nelkoliko ih je vrši10 dužnost admirala turske flote. 'Ostali su bili
kapetani, seraskeri, miralaji, spahije, mutevelije, kadije.

*
*.

Dolaskom Turaka nastaju mnoge krupne promjene -ll- Bosni. Pored

svog državnog uređenja, izr&zito centralil<;t�čkog, Turci donose i svoje dru­
štveno uređenje, svoju vjeru i svoje pravo.
Od pada Bosne pod tu��ku �last1463. godine, ,pa do kraja X,VI srt;o­
ljeća 'Osmansko Carstvo, u čijem se okviru nalazila i Bosna, doŽiivljava
stalni uspon., U tom periodu Turci su zauzeli velika �odručja kako na
istoku tako i illa za,pa1du.U XVI stoljeću Osmanlije poduzima1u više voj.I1Ji.h
pohoda u samoj Bosni sa područja Bosne, koja II to vrijeme postane istu­
" rena krajina (sel'hat) prema AustrIji i Mletačkoj Republici i zbog toga
i dOIbiva specif1čan. položaj u olkviru Osmanskog Carstva. Značajno učešće

l
6 - PrilOzi
 velikog ,poraza turske vojske pod Siskom 1593. godme, . beratom tadašnjeg
kla. Oni koji su :;;e isticali
u ovim pohodima uzi.lmalju ljudi domaćeg porije bosanskog beglerlbega Mustafa-paše Ajaspaš�ća.6)
re i zajamete).1) Već početkom l
d�bivali su za svoje zaslUlge posjede (tima Međutim, moguće je da su i ranije stečeni timari i zijameti ostaja i
se timarl i zijameti dodjel'jU(ju
XVI stoljeća u Bosni je uvedena praksa da u porodici: i nasljeđivani po sistemu odžakluika. Naime,u nekim tursklm
. ica znatno uticala na učvrŠĆe­ dokumentima pojedine spahije tvrde za sebe i svoje pretke da svoje po­
uglavnom domaćim spahijama 2) Ta je čtnjen
. U kalnun-nami bosanskog sjede drže još od osvojenja Bosne.7) Pregled8ljući deftere iz XVi stoljeća
nje domać� mUlSlimanskog plemstva u Bosni
sandžaka iz 1 516 . godine stoji: »Neka se tezkir eli timari ne kvare i ne može se vidjeti da su posjedi pojedinih porodica nasljeđivani u porodici :
tako) neka se tezkiresill timar i ne ? � �
Z og oskud!l0 i p?data a još uvijek se ne može reći u kakvoj je mjeri
pretvaraju u tezkiresiz Umare. (Isto bllo. to naslJeđlvanJe pmJe konačnog ozakonje.nja nasljednih timara 1593.
ostaju onakv i kakvi su. A kada
pretvaraju u tezkireli timare,(nego) 'neka goome. Prema podacima N. Filipovića u radu o odžak1uk-timarlma8) na
toga vilajeta, koji
ostanu upražnjeni (mahlul),neka se opet daju ljudim a
zeame tima, odnosn o timarima,
osn�vu deftera ill XVI stoljeća v1di se da su »sinovi nasljeđiva1i ti are �
su lišeni posjeda (mazul), jednakih tim
.

s�oJ lh očeva u određenoj količirui i ,prema određenim olrolnosti:ma. Veći

Neka se
a neka se ne daju ljudima lišenih posjeda iz drugih sandž aka.
? �
10 su dOtbiyali ·iza oca oji je poginuo na hojnom polju nego iza oca koji
upražnjeno leno svakog sandžaka dodijeli opet čovjeku !išenom posjeda u �
J� umro pnro��om smrcu«. Da le,naslj dstvo se prenosilo uglavnom Illa
. ;:
tom sandžaku.«3) SUlove, a kasmJe nakon OtZakonJenJa odzalkluk timara 1593. godine broj
na jačanje nasljednika se proširuje i na druge članove obitelji.
Ovakva odredlba bosanske kooun-name znatno je uticala
domaćeg plemstva. Muslimanski feudalci su držali najveći
dio posjeda u . .
�
. U stvar anju ?lu� imansko.g plemstva u Bosni značajnu ulogu odigrao

svojim rukama,a veliik broj ih je sa,čuvao svoje posjede još

iz predturskog �
Je �- :proces 11S amlza'ClJe. Prvi podac , i o prelasku na islam datiraju još
od 1435. g?dm kada Turci sUču prve, iako ne još trajne iPozicije
perioda. :
� Vrhbosm. Tl prv'l slučajevi islamizacije odnose se na članove
Turci su u svoje redove uvrštavali pripadnike domaće vlastele 1
:stakn�tiih. �rednjeyj�kovnih poroidica. Već u doba Mehmeda Osva­
vojničkih redova, te su mnoge spahije u početku predstavljali direktne
potomke sredrrjov.jekovnog bosanskog plemstva i pripadnika pred!turskih
�
Jača JavlJaJU S? vOJvod � i poli icari porijeklom iz 'Bosne: A1i-beg
�
»gospo ar z�lJe �avloVlća«, A1l-tb� Vlahović i njegov brat Ismail
vojnih redova.4) Ukoliko su te spahije prihvatile islam,dobivali su titulu �
beg, 'i često se UJZdizali do položaja s8lndžakbega,begler\b�a i vezira. Ti
VlahoV1 , Sl;fia� pasa
-: � �
r{)vnić i mno � � drugi,9) U najranijim ka­
� astarsklI �opls ma. vidl �e da su veoma posjednika timara i zi­
ljudi sačinjavali su dobar dio domaće feudalne klase i bili glavni oslonac J�:neta
�.
b�; ;
v
sm.OVl �r:lsća � a . lli su u srodstvu s hrišćanirma. Radi i1ustra�
Porte u Bosni. cLJe navescu ne:kohko pn�Jera: Rad voj i Milov8lc rođaci A1i...,bega, Ja';'
Za razliku od zapa'Clnoevropskog plemstva, osmansko plemstvo je �
kUl -Ibeg,brat Radosa,:,a' Si an-{ eg,Sl�
. � �
�
pragalalO),Ham:za-lbeg,sin Obre­
bilo »voj<n:ičko pl�mstvo u koje je mogao dospjeti svaki podanilk musliman, A� � v
,?a ), e, -fu� g, kapl d!žl!b asa, sm Radl' ca,koji je početkom XV,! sto.ljeća
ako se istakne zaslUlgama za državu, naročito ratn�čkim. Plemićki naslov lmao naJ vec� - zl�a net u B sni ak!či)12), i drugi. U ovom ranijem
; . : ? (1 00.088
beg priJpadao je samo predstavnicima vojnog reda.«5) . perlOdu �avlJa se l dosta S1nova Abdulaha, što takođe ukazuje na hrišćan­
.
dodje­ sko porlJeklo.
, ored odredbe bosanske kanun-name da se timari i zijameti
P
ljuju samo domaćim IjUldima,na jačanje musliman skog plemstva u Bosni
uticalo je i uspostavljanje tzv. odžakluk-ti mara (pravo nasljedstva nmara
u jednoj porodici). Odžakluk-timari su UStPostavljeni neposredno poslije
6) A. S u Ć � s ik a, Evolucija u nasljeđiVanju odžCLkl'/1;k tiflnara u bosatnSk
paŠ4l;u.ku, GDI BIH XIX/(197{)-7,1, Sarajevo 1973, 'str. 35.
Jm
'
7) A. S u ć e s 'k a, . Neke specifi:Č1lJos.ti Bosne pod Turcima, IstorijS1ke 'Pretpo­
.
tavke repulblilke BoI&ne l Hereeigov ine, Instft t za :DSt;orij.ri· radn.iOkog !pokreta, Sara-
� 1f
1) Timar je leno koje je dQdjel}ivano �aVlll()lffi za vojnilčku s1UŽJbu, dok su Jevo 1968, str . �. ' v -

ra ­ . \
zijaaneti 'bili vezani ne samo za v oj ničke dužnOiSti n ego i 'Za funkcije u administ
.
8) IN. iF l 1<1 iP Q,v l Ć, OdžaJduk-:timari u Bosn.i i H erceg/ovini, POF V11954-05
•
.
.'
tivnom llIParatu. Nljihovi �ivaod nosiqu su plemićku titulu beg. O tome vi!še vid. Sara�evo 1955, IStr. 260. ,
H. S a b an o vit, Vojno uređenje Bosne od 1463. do kraja XVI stoljeća, GodilŠtnjak 9) A. .' H a n icH i ć, ,O isla.11IJi;zaci;ii u sjeveroistočnoj Bosni, POF XVI-
drUIŠtva d storiča'ra Bosne i He rce go vine (GDI mH), XI/1961, str. -JCVlIfil966-67, Sarajevo 1970, .str. 30. .
198.

2) A. S u ć e s lt a, Položaj bosanskih Muslimana u osmans1ooj državi, Pregled 10) JJstanibuJl, Ba�akanl1ik Ar�ivd (BBA) , . TajpU defter ('lID) .N2 18. Sunnarni defter
. bos8lIllSko,g sand:žialka ilL 1485. ,go<iilIle. Fotok<Jip ij e u Orijentalnom il!lJSt itutu u Sarajevu
5, Sarajevo 1974, str. 483.
(OIS) hr. &1, fo 19, 26, 37, n i 83. -
a rečenica upuiluje na zaključak da je ta IPrakisa primjenji
vana 11) BB A TD .Ng 974 Sumami defter hosanskotg sandžaka i.z1489. godine; OIS
S) Posljednj , ,
osanski, hercegovački, zvo.rmčki, . '
i il drugim sandžacima: Kanuni i kanun1Ulilne za b br. 88 fo 43. ••

i sandžak, S ar aj e v o 1957, str. 26. 1 2)BBA, TD .Ni! 56, Sumarni ,defter bo.sanJSJrog s andŽaka ilL 1 5:16. g�e; ms
kliški, crnogorski i skadarsk
1959, str. 17.
4) H. S ah a n o v ić, Bosanski pašwtuk, Sarajevo br. 63 fo 24; HistorijISki arhi'V Dulbrovnilk �D), Con.sil.i:um Rogatorum (Cons. Rog.)
.
5) H. S sl lb ,an o v.L ć, BosCLnski dJi.van, Prilozi za orijentalnu fil1oJ.ogiOu (POF), 168, 38, 79. �
XVlIl-XIX/1968-69, Sarajevo 1973, str. ll.
6'" 83 !'

82
 ��a;a:i�
: ��L�W� .r �.�?d�aku i l� �to vriJ�!lle. �erh�d1��� : } r r�isn?��
Fe�dai�u hlas� ' u �Bosni
'
u početku sa<činjavaju f�udalci »porljeklom
e ima
.
izv�p.,Boone kao:i veliki , b roj doma'ćIh feudalaca među kojima i aalj i Utvrđeno je,. takođe,: da je o samdesetih g odina XVI stolj:e�a kasaibu.
I. :
fetidalil.CapriŠć�na:. 1
« 3) Ali'već krajem XV stoljeća, a naročito toko�)�VI NovOiSei �najTaniji naziv dan'ašnjegDonjeg Vakuf::i),' o�novao 'domaći plE:::...·
s1;olje' ć �, broj' h rišćan :;t feudalaca se stalno smanjuj�.: Veći:ri� ,�ji� j�: �ri­ mić IbraJp.i.m-ibeg,. sin poznatog krajišnika Malko'č-lbega.19) Neqal�ko od'
milo.lslam zadržalo.·uglavnom svoje posjede i zaJedno s dosel�emc]ma Donjeg Vakufa form'Irana je, nešto kasnije, i kasaJ ba Cesta, prvobitrH naziv
::Spahij,ama, i p'otomcima visok'ih 6novnika porijekIom i:zBo:s:ne sačinjAvali za današnji Gornji Vakuf. Ovu kasaJbu osnovao je Mehmed�beg StočaniJri
su ,mtislimaooku feuidalnu klasu toga doba.Oni hrišćani spahije koji nisu krajem XVI stoljeća. Zna se isto taiko da je Mustafa":paša Sok61 ović; oko,
prihvati,li islam bil� su, u nešto lIlejpovoljnijem položaj'l}i.od.'feu�,lapl ;rp.u;- e
1555. godine, podizanjem svojih vakufskih objekata u svom rodnom kra,ju;
.'>limana, all su i ,oni i dalje zadržali status feudalca. : r;
.
'
osnovao kasahu Rudo. Hadži Mustafa-aga ktzlar-aga u carskom dvoru
.
'

. Na i�l�izaciju stanoV'ništva uBosni,pored drugi!hfa ktora,- ut.kalii i sto tako je, opet ,podizanjem' svojih zadužhilna u rodnom kraju; udario
:su,naročito na svoje rođake i potomke oniBosanci, koji su odranije po­ temelje Novom Jajcu, kasnijem Varcar Vakufu, današllljem Mi-kbnj1ću.20).
'stali' visoki funkcioneri na PortI. Od mlnogdbrojniJh primjeranaveš6u Pored vakufa, kao uribanog faktora, na mzvitak gradova uBosn i u.
-Primjer MuStafa-:-paše Sokolovića, kaji je na islam preveo sta:novnike ci­ demograf,skom smislu utICala je takođe jedna va'žna povlastka. Toje tzv�
jelog svog rodnog sela. Islam :su prihvatili oni ljudi koji su željeli da po­ muafijet tj. potpuno ili djelomiIčno oslobađanje muslimanskog rajinsIkog
boljšaJU svoj društveni i ekonoo:n.ski položaj, kao i oni kOlji su sanjali o stanovniš tva od feudalnihi državnih ·oIbaveza.Ove privilegije znatno su
viso�im položajiu).a u osmanskoj vojnoj hijerarhiji, jer kao hrišćani nisu podst]cale pri'liv radilnskog muslimanskog stanovn ši tva u graJdov�.21>"
mogU ima:ti te prednosti.14) »J'roces islamiJzacije odLgrao je značajnu ulogu Muslimanska feudalna klasa svoj položaj učvrstila je tokom xvr
_,

stoljeća, ne samo kroz Umarski sistem ne.go i st]canjem velikog broJa

,

istvbi'iomoralnu'I socijalriu osnovu za učv:r;šćenje moći i Uigleda do­

maćeg. pletiJ.stva « .15) čifluka. Ovi čifluci ostajali su u nasljeđe jednoj porodici, a mogli su se'
,.
prOIdati ili zamijeniti. Zbog svog mnogo povoljnijeig materijalnog položaja,.
':,'u is�amizaciji domaćeg stanovništva značajnu ulogu odigrali Jsu i
feudalci su uspijevali da većinu čiflu ka zadrže u svom posjedu..Najviše­
.

gradov( kao centri muslim anske kuLture i civilizadje. Graidovi i kasalbe

uspjeha u sticanju čifluka imale su one porodice koje su posjed(}vale veću
,TazvWiju s!= -širorri zemlje i.. postaju administrativni, ',kulturni do privredni
ekonomsku moć i politiJčku,snagu. Zahvaljujući, iz : među,oSltalog, l. procesu
�entri.:Bilo da,su to gradovi koje Turci zatiJču i dalje;razvijaju ili graidovi
čifJučen'ja,. bOigaUji feudalci će još jalče učvrsUti sv,oj ·položaJji kasnije će·
'koj� 'opi sa rrii osnivaju, svi oni pDprimaju islamsko-orijentalni karakter.
JsICllip.�ko-:orijentalrii grad razlikuje se ,od evropskOig gmda po' svom na­ b1ti najistaknutiji predstavnid begolVskih ' porodica.22)
. •

.stan�4, razvi tku ,i svojoj ulozi,16) Vi:še gradova uBosni osnovali su sa.n­ Na raJzvitak muslimanske feudalne klase veliki uticaj imale su bortbe
koje su tokom cijelog XVI stoljeća poduzimane s tla Boone. U 'ovim bciI'�·
.

rlžak:be.zi, veziri,.većinom iz Bosne. Podizanjem svoj1h kultnih i drugi!h

Qbjekata, i na taj način formiranjem gradski!hnaselja, ovi ljudI su iudo­ bama znCllčajnu ulogu 1male �u spahije sastaVljene uglavnom oo :potorriCllka
voljava1i 'kako lokalnim tako i širim potre:bama. »Osniva1nje gradova bilo domaće vlastele. Učešćem u .ovim pohDdima·oni. dO/bivaJu' poseban status:
.rie. f.aktički reZlJ.ltalt, državne politiike, :što je država ostvarivala preko insti­ u okviru Turskog Carstva.23) . .
; . :
'. . U Bosni, kao isturenom krajiškom ejaletu; najveći dio tere1a.i pri
. ,' .
" , .

tuCije vakufa.«17) Clanovi pojedmih begovski!hporodica ·često su podizali

'istovremeno niz svojih vakufskih OIbjekata (kultnih, prosvjetnih, privred­
nih i drugih) i na taj :način osnivali nova igradska naselja.. Tako je, na
}>rfunjer,· podizanjem džamije, osnovne škole i nekoliko dućana u �elu
Hrvace u nah'Iji Sinj ICeUna (kHški s andžak) FeI1had-lheg SOikolović, san­
napadu i pri odbrani padao je' na leđa doma6ih ljudi.: Oni katkada i sami
poduzjmaju osvadarčke pohode prema zapadu�, l(alm :je:jedan; broj tih
.
ljud,i}mao rođake fUlllkcionere :na Porti, oni su, zahval'jujućim:oći i uUcaju'
ti h Tođaka, uspijevali da očuvaju. svoja imanja i da �e postepe no : pretvore­ '

džak�beg'togsandžaka (kasnije .pa\Ša)oiko.1570.godine udari.o temelje u provincijsku aristokraciju. Inače, u-os;manskoj državi se 'nije dozvolja-:c
, i.
. ;.
.
." '. �;". I " valo učvršćenje na vlasti aristroktratsiki:h porodica, te se'dOigađalo da su . ·

ll. Anadolu pojedine moćne porodi�e :bile prosto uništene. :Mequt1m, po>'
13) N. F iJ. i lP o v i ć, N apamene o isLam"izaciji u Boswi i Hercegovmiu XV l?:r<iy'mdjama je, stanjerbilo drugaičije. Daleko?d. cell'l,tralnevl?$ti,. prq-
vijeku, AkademiJja nauka. i umjel i1 nosti Bosne':i Hercegovme, GO.dilŠlnj'a'k j::
,l"knj
' . . VII,
• �.... : •
. lo " .
. . -
.
Cenitar �a bat�kano[OIška ilspitivanja, kIllj. V, SarajeV10 1970, str.152; .
18) A. H a.rl d ž i ć, O for miranju � ekih' gradSki� � as eU a ,' .... POE
' �VI1977i
. � 14) H;. Sa ,ba n ov
i
.
1973," str. ll. .
i ć, Bosa.mskidivan, POF �VIIt"':"'X!IX11968�9 ; Sarajevo
: . str. 1 4��,�� : .

:
. •

, st�. 145. : .
.

; ', _
.
" , ,,' . ,'

lS} N. F i l i P o v i ć, O nastanku feudaLnih posjeda mu s lim cimskog b os·anskog 20) ,Ist6,.' Isltr. 152: ' ,:
" . . ,

: : ,; \. 'i '<:.'J r ·.·: ,:":-:' "

'plemstva, . Pregled V, Sara,jevo 1953, str. 392.
. .' ' ' ..

, '2 1) A: -H a.n id ili ć, 'Značaj mJU!afijeta u razv�,tku gra(1!skiih na;selja u' XV�vi-·
'

.
'

.
1 6) N, F i J i p ović, O pr()lblem'iJma društvenog i etrviJčkog. razvil!loo. u doba .
jeku, JIe 1-2/1974, str. 67,
22) A. Su·ćels1k a, Aj,a n .. � .--.-'- � .
.

Dsm.anske v lasU; Prill.oe:i Institut �a ]storilju br. )1-112, Sarajevo 1976. - i, S arajevo 1975, str. 172.
. . . "

.\":;.-;-.,:":'23) listo; IStr. i71.· ' , .�: .

- .

/'i'-:;:() !j�J·d;!!j .\ t·';

.. ' 17) A. H a .rl·dž i ć, O forrrvkanju nekih gra;dskih naselja u BoS1lli u XVI ,s/;{)­
....

.'�·- ",i ./:,1., i '.� :\.::."" ;�

.

lj eću, POF XXVi1977, str.167.

... !-

�'. .
v

vfucijski begovi su lakše uspijevali da održe svoje posjede. Naročito je
to bilo evidentno u Bosni, zahvaljujć u i između ostalog i činjenLci da je
u XVI stoljeću znatan broj funkcionera Osmanskog Carstva bio južno­
slovenskog porijekla. Njihovi potomd i rođaci koji su ostajali u rodnom
kraju nastojali su da svoja imanja na neki način očuvaju u porodici. Kako
njihovi rođaci visoki funkcioneri nisu mogli ostavljati u nasljedstvo svoj
položaj, oni su zavješta1i svoja vel'1ka imanja, a za upravnika vakurfa
ostavljali svoje potomke.
O porijeklu muslimanskog plemstva u Bosni iznošena su razna miš­
ljenja. Najiscrpnije o t om pitanju pisao je prođ: o V. CUlbri lović. Prema
mišljenju Ikoje taj istorilČar zastupa u .svom radu: Poreklo muslimanskog
plemstva u Bosni i Hercegovini24), to plemstvo je razliJčirtog porijekla:
1. Bosanski begovi su porijeklom od nekadašnjeg bosanskog plem­
stva. To su, po mišljenju Culbrilovi:ća, pDrodke .Kovačev�ći, Sijerčići, To­
d or ovići, L jubov1ći itd.
2. Bosanski begovi su potomci hrišćanske djece ili sinova musli­
manskih ljudi jz naroda, koji su svoj1m spos()lbnostima dospjeli do vi­
.sokih položaja. Potomci ovakvih ljudi čine većinu muslimanskih begova.
. 3. Bosanski begovi su potomci turskiih v1sokih činovnika , čiji su
očevi služili u Bosni, dObili tu timare i tu QlStali. Takve porodiJCe su Cen­
gići, Miralemi i. druge.
Prema ramim porodičnIm predanjtrna, dosta muslimanskih porodica
porijeklom je iz .Azije. Ali ta predanja ne mogu se uzeti kao sasvim tačna
i ne mogu se potpuno odbaciti. NaiJme, .moguće je da su pojedini funkcio­
neri s istoka, ddbivši posjed u Bosni, tu ostaj ali i osnivali svoje porodice.
Ali, oni su se wglavnom uklapali u domaće stanovnilŠtvo i vremenom gUlbi1i
svoje etničko obilježje..
PosmatrajUići genealogije muslimanskiih feudalni!h porodica do kraja
XVI stoljeća, v1di se da je većina ovih porodica domaćeg pori:jekla, bilo
da su potomCi istalmutih rodova ]z sre dnj eg vijeka i srednjovjekovnog
seoskog plemstva ili ljudi iz Bosne i drugih naših pokrajina koji su, pri­
hvativši islam, uspijevali da dO!Snlgnu visoke položaje i obezlbijede svojim
porodicama vlast i ekonomsku moć. Manji dio ovih porodica porijelđom
je jz Azije, Mađarske, A1lbanije, Bwgarske, kao i druglh provincija Osman­
:skog Carstva. I na:je:aId postoji jedan broj porodLca za :ko.je se ne može
utvrditi porijeklo.
Izvodeći genealo.gije ovih porodica, koliko je bilo .mogu.(:e, i obrađu­
jući pojedine Hčnosti koje su pripadale muslimansko.m plemstvu, stiče se
utisak da je dosta tih ličnosti d()lbivalo visoka zvanja u Osmanskom Car­
.:Stvu, jer se o njima sačuvalo najviIŠe .podataka. Bilo ih je koji su dostigli
rang sandžakibega, begleI'bega, vezira, kao i niz drugih značajnih funkcija
u turskom upravnom i vojnom aparatu. Clanovi muslimanskih begovskiih
porodica tokom cijele turske uprave predstavljali su najjaiči oslonac
24) V. e 'u b l' Uo v f Č, PoTeklo 'musLimamskog plemstva u Bosni iHercegovilni,
.JlCi1935, str. 1-2.
osmanske vlasti u Bosni. Oni su vodili glavnu ulogu ne samo u političkom
i ekonomskom nego. i u kulJturnom životu Bosne.
Od svih tih porodica jedan broj se zadržava u Bosni. Neke postaju
čuveni rodovi u XVII stoljeću (Cengići, Lju'bovići, Firdusi, Atlagići, La­
kišići), mnoge su se zadržale u Bosni i u kasnijem periodu (Kopčići, Soko­
lovići, Vilići, Obrenovići, Malkoči...])ugalići, Arnautovići, Repovci, Ali!be- .
govići), a neke od tih porodLca potpuno iščezavaju (Tardići, Minetovići,
Borovinići, Katušići), ili ostaju samo mutevelije svojih vakUifa (Jahjapa­
šići i Boljanići). Izvjestan /broj musUmanskih begovskih porodLca ulazi i
u narodno pjesništvo, naročito u epske muslimanske pjesme. (La'ki­
šići, Ljubovići, Vilići, Kopčići, S okol ovići, At1agići , Cen.gići.)
O običnim spahijskim porodicama nema dovo.ljno podataka u def­
terima, budući da defteri, u kojima bi se inače :mogli naći talk.vi Po.daci,
ne donose precitZno imena.
U XVI stolj eću, kada Osmansko Carstvo dostiže i svoj najviši uspon,
u oblasti kulture dolbar broj naučnika potjecao je ],z Bosne. Neki od njih
ubrajaju se među najkrupnije naučnike islamske kulture osmanskog pe­
riod�:25) Nj ihov doprino.s bio je veći na polju vjerskih i društvenih disci­
plina, nego na .polju priro.dni!h nauka.26) Među istoriografi.ma Osmanskog
Carstva XVI i XVII stoljeća ističe se i Bosanac Ibrahim Alajbegović-Pe­
čevi, čije djelo. Tarih-i Pečevi daje pregled događaja u Osmanskorrn Car­
stvu od vremena Sulejmana Veličanstvenog do 1640. godine.
I književnost se u ovo vrijeme vidno razvijala u Bosni u okviru
sveobuhvatne islamske kulture. Već od XV stoljeća javljaju se naši ljudi
koji svoja književna djela pišu na arapskom, turskom i perzijskom jeziku.
Bosanska književnost pisana, na ov1m j eziciJm.a, u stvari j e dio osmansko­
-turske književnosti, ali kako su tu književnost stvarali naši ljudi, ona
se istodobno smatra i našom kulturnom baštinom.27) Najviše djela n api­
sano je na turskom jeziku. Među poznatim k njiževnicima XVI stoljeća u
Bosni javlja se i nekoliko imena]:z redova musl]manske feudalne klase
(Derviš-paša Bajezidagić, Ali-ibeg, sin Ahmed�aše Hercegovića, Musta­
fa-'Paša Sikenderpašić, Mehmed-ibeg Ulamapašić i drugi) .
Islamska kultura u Bosni najviše se ispoljila na području građevi­
narstva. U XV i XVI stoljeću Osmansko Carstvo bilo je u usponu, a ra­
tovi koji su u to vrijeme vođeni na zapadnim stranama dOiIlOSi1i su ma­
terijalne prihode u vidu ratnog !plijena. Kako je ideologija muslimanske
feudalne klase bila islam, koji svojim sljedbenicima .preporučuje tro'šenje
materijalnih sredstava i u opštedruštveiie svrhe, to su ljudi svih staleža,
a posebno predstavnici viših slojeva (sandžakbezi, beglel'lbezi, veziri), po- .
dizali mnogOIbrojne zadužJbine i za njihovo održavanje zavještali svoja ne­
pokretna dOIbra i velike svo.te novca. U nedostatku državnog budžeta ili
posebnih d ržavnih investicionih institucija, vakufi su igrali važnu ulogu
25) iN. F til i lP 10 V i ć, Utica; islama na bosansko-herceg01Jačko tlo, Islamtza­
cija, Ra,dio-'Sarajevo, lU program 1975, Ibr. 9. god. IV, str. 7�
'.
26) ,Isto, · str. 79.
27) H. Sabanović, Književnost Muslimana Bosne" Hercegovine na ori­
jentalnim jezicima, Sarajevo 1973, IS tr. 16.
87
II rješavanju kulturnih i komunalnih potr�b� u ?:ado.�ima. O�i su imali
,velikog udjela u kulturnoj "� ekono.mskoJ �stonJl ��e ��n:lJe � dO/ba
osmanske vladavine.28) Osnivači vakufa (vahf), nafOlcIto. om 12 YIs�h sl�
jeva, predstaV'Il!ici feudalne klase mnoIgo su d?,�rin.ijeli n: �amo ��lVanJu
jednog broja gradova u Bosni nego i daljnjoj nJ1'�ov?J :LZgr�dnJI,. podI­
. .
zanjem kultnih, prosvjetnih, privredr:ih, komunal.m� l drug�h obJekat�.
Svi ti arhitektonski objekti izgrađem su pod uticajem osmanske arhl,­
tekture tj. Po.d utkajem islamske umjetno.sti. TJ. objekti, .može .se ::Ćl,
činili su ul'bane kosture na'šiJh grado.va i većina ih ima SVo.Ju umJetmcku
vrijednost. Bez obzira na to. što. je građena pod orijentalnim uticajem,
ova arhitektura ima svojih specifIiČno.sti.
Kada bi Osmanlije osvo.jile neko područje, među prvim podign�ti�
objektima u pojedinim naseljima bile su ,�žan:�je, i tak? �': fo.rmlranl
.
gradovi orijetI1ltalne fIziono.mije. Zato su dzamlJe �aJbroJmJI spome;m:cl
. .
islamske arhitekture na tlu Bosne. Mnoge od nJ lh l danas predstavljaju
značajne isto.rijske i umjetnički rijetke s.??menike:. �azi �usrev�beg�va
džamija u Sarajevu, Fel'had-paše Soko.lovlca u BanJo.} Lu?, �!ad�a dza:
mija u Foči, Karađo�-Ibegova u Mostaru i druge. OSIm džamIJa, l drugl
vakufski o.bjekti (sakralnog, društvenog, komunikacio.nog, . �omun�lr:�g
i drugog karaktera), bili su značajni. To su medrese ��eđu kOJIma s� lshce
.
Gazi Husrev..,beigDva u Sarajevu}, tekije, mauzoleJ�, karavansaraJ�, ha­
mami. Izmetno. mjesto. među SPo.menicima tursko-Islan:s�e ma�en�alne
.
kulture zamimaju mostovi. Njih su u Bo.sni u XVI sto.lJecu Po.d:LZ�l1 do­
maći ljudi na najvišim državničkim položajima�.kao i sami sultam .. poz­
.
nati su mo.stovi sultana Sulejmana: most u Fo.CI, Do.nJem Vakufu l Mo­
staru. Mo.starski most je napravljen iz sredstava ,koja su prikupljena od
stanovništva hercego.vačkog i kliškog sandžaka putem razreza.29) Najbliži
saradni.ci sultana Sulejmana podigli su dva veoma zna,čajna mosta. Ru­
stem...paša je sagradio. most na Zeljeznici Po.kraj Saraje:ra.'. a Me�med-paša
SDkDIDVi,ć most na- Drini u Višegradu.30) Među značajnIje arhIr1:ektonske
spomenike DVo.g perioda mogu se svrstati i bez:lstani. U Bos�i je bilo. �es�
berzistana: tri u Sarajevu (pDdignuta između 1463. i 1551 godme), a pOdlgh
su ih Mehmed-beg, sin Isa...begDv, Gazi Husrev-beg i Rustem�pa:ša, ,dva
u Travniku i jedan u BanjDj Luci.31) Pored navedenih objekata, treba još
istaći česme, imareta (javne kuhinje), musafirhane (gostionice) i sahat
kule. IslamskD-orijentalna arhitektura o.stavila je uticaja i na stambenu
arhitekturu u Bosni. Feudalci su gradili za stanovanje kamene dvorce ili
kule u kodima su živjeli. Na Po.drUlčju Bosne i Hercego.vine bilo je mnogo
takvih objekata, ali ih se malo. sačuvalo. Pored k�a, građeni su i odžaci
28)
lO va)kuf.ilma u J ugolslavij i QPširno kod M e:tl m e d a
kufi u Jugoslaviji, Beograd 1963.
29) IM. Va IS i ć, O gradnji starog mosta u Mostaru, Ba.1canka VUI, Beo�rald
1977, str. 192.
30) DŽ. e e ,1 � ćiM. M u j e ,z d ,fi o v ,
i ć, Stati mostovi u B osni i H er c egov-imi,
Sarajevo 19,69, str. 21.
31) H. Kr e(g e v:l j a k o v i t, Naši b ezistani, "Naše sta�ine« 11/1954,. str. 23.
88
ili konaci.32) Najstarija kula koja je sagrađena u Bosni u vrijeme turske
.
' .
vladavine bila je kula Ibrahim-\bega, .
sina Malkoča . u ,blizt ini Donjeg Va�
.kufa.
Clanovi muslimanskih feudalnih porodica ženm su se djevojkama
iz uglednih porodi.ca, poneka:d i ženama iz carske kuće. Ima dosta prim�
jera da naši ljudi koji su ili prije turske o.kupacije bili ugledne l'1'čnosti
iIi su svojim zaslugama u služJbi Osmanlija dostigli vis()Ike položaje, ko.ji
su žene kćerkama sultana: Fe�had...beg, Dtac Gazi Husrev-Jbegov, Meh­
med-paša Sokolović, Rustem-paša Opuko'Vić, l.A!hmed-,paša Hercegov'lć' , Mu­
stafa�beg Dautpašić, Pijale�paša i drugi. Muslimanski ro.dovi se povezudu
međusobno. ženidbom. Navešću nekoliko primjera: S inan-Jbeg Boljanić bio
je oženjen sestrom velikog vezira Mehmed-paše Sokolovilća; o.ta'c slavnog
istori'čara Ibrahim Alajbegovlća-J>e1čevije bio. je oženjen sestrom Ferhad­
.
-paše Sokolovića; kćerka vezira Rustem-pase bila je udata za veliko.g ve­
zira Ahmed�pašu, a Gazi HusreV-ibeg, po:znati bosanski sandžak..jbeg i
Bali-beg Jahjapašić, ·bili su sino.vi dviju sestara, kćeri Bajezida tl.
U XV '1 XVI stoljeću javlja se u Bosni nilZ značajnih
i HČ'nosti 'u v i­
sDkim krugovima, u osmanskoj vojsci i administracidi, ali se ne može
utvrditi njihovo pDrijeklo, rodbinSka pripadnost i povezanost . Pomenuću
samo neke od tih ličnosti: Sofi Mehmed-paša, sin Abdul Mui,nov, bio je
beglerbeg Rumelije, drugi vezir Porte i bosanski sandžakbeg od 1553. do
1557. godine. Umro je u Budimu. U Banjoj Luci je Po. di gao niz zadužbina;
džamiju, mekteb, most. Zna,čajan je i po tome što je sjed1JŠte bDsansko.g
sandžaka prenio iz Sarajeva u Banju Luku.33) Derviš Jakulb-pa,ša Bošnjak,
vezir sultana Bajezida n· »bio je rob iz vilajeta Bosna« (Tarih-i Al-i
Osman). Kao. dječak odveden je u Carigrad i odgojen na dvoru .. Imao je
sjajnu karijeru. Pored niza Po.litičkih du:žnosti, istakao se i kao. pjesnik.
Napisao. je pjesmu o. krbavskoj bici u kojoj je i sam učestvovao.84) SemiJz
Ali-paša Pračić, rodom izPrače, počeo je kao mir-i alem 1545. god:l ne da
bi 1549. postao vezir.s5) Ajas-paša, beglerbeg Rumelije, vezir i namjesniik
u Bosni, u Sarajevu i Visokom sagradio je niz :zadužbina.86) Sulejman-pa'ša.
rodDm iz Prijepolj a u Hercegovini bJO je velik i vezir.il7) ,
Dalje u literaturi i izvorima javlja .se niz ličnosti pod imenom B0-
š njak. Očito da je riječ o ljudima porijeklom iz Bo.sne, ali se ne može,
utvrditi njIhova. veza i 'Pripadnost o.dređenoj porodiJei. .
Clanovi muslimanskih feudalnih porodica ulaze i u naro.dne pjesme.
Oni su držali i narodne pjevače na svojim dvo.rovima. Iz XVI.stoljeća nije
112) H. Kr e š � v l j a k o v 1 ć, Kure i odž;aci u H()sni t ffercegOV'ini, »NaoŠe sta '"
rine« II, 1954, str. 7l-M.
113) H.
H. S a lb a n o v i ć, Bosanski pašaJuk, .str. 1I.
34) S a lb a n () v i ć, Književnost MwsHmana Bosne i fferc·egovitne . . • str. ,
47-!i5.
B e g o v i ć a, Va­
115) O lllđ€IrDu više vid. Isram A ns:iokLopedisi, IStr. 341; I lb iI" a b i l!l1 tP e IČ e v i.
Tarih 1, 24; Sietili Os.mani IV. str, 35; EncyctOJ)edie de !''iistam, Nouvelle €diiiOlU,
Tom I A-J3, Paris 1960, str. 409.
86) aS a b a n o v 5 Ć. Dvrbje najsta-m,je 'Va,kujmame tt B0811< . , ,,
t, WiF IJ:/J.95t1, str.
29-37.
87) O tnj.emu 'Više y;d. I IS m a. i 1 H a ok k i U:ll U n <: a r IS 'i a i, OsmanUl'fbf'ihi,
, ..
III cilt, II .ldsim, Antkara 1'954, str. 425--42().
se sačuvaio mnogo takvih pjesama. Tokom XV�, XV�II i stolj � X!D�
gdje su glavne bčnosh bosanski begOVI 1
nastaje mnogo veći broj pjesama
'
njihove porodice.
feu­
Kako se vidi, tokom cijele osmanske vladavine muslimanski
dalci predstavljali su najjači oslonac osmansk e vlasti Bosni. �
Izgrađ .�a
feudalna klasa ce tokom stolJeca
na timarskom sistemu, muslimanska
naj­
19rati vodeću ulogu u poliItiičkom i kulturnom životu zemlje, naročito
istaknutiji predstavn id ovog staleža.3 S)
Poraz pod SiSkom nanio je težak udarac muslimanskoj feu alnoj � sultana) Ahmed...paša se istakao kao dobar ratnik, diplomata i političar
klasi u Ibosanskom pašaluku. Međutim i pored poraJza pod Siskom l pre­
stanka osvajanja, XV]! stoljeće znači stabili:zaci.ju u ž.ivotu bosat;S kog
�
plemstva. Prvi veći udar je �bl �nje Podu��:v lj� k. raJem l po­ XY:II
. DalmaclJ1. Tokom
četkom XV1ILI stoljeća kao i terItorIJa u SlaVOnIJI, L1Cll
�
XViII, XVUI i XlIX st ljeća muslimanske feudalne porodLce će i dalje vo­
diti glavnu riječ u zemlji i imati vlast u svojim rukama, sve do vremena
kada je Omer-paša L1lItas srušio moć muslim1llnskag bosanskog plemstva.
H e rc e g o v i ć i
Hercegovići su potomci poznate srednjovjekovne porodice Vukčić­
�Kosalča. Jedan od sinova Stefana Vuk!čića Kosače i princeze Banbare
Stj�pan prelŠao je na islam i dolbio ime Alhmed. Ne ma se tačno kako i
kada je Stjepan dospio u Istanbul i prešao na .islam.
Ahmed....paša Hercelgović rođen je u Novom (današnji Herceg-iNovi).
Djetinjstvo i jedan period školovanja proveo je u Dubrovniku. Pod ime­
nom Ahmed javlja se prvi put 1477. godine u jednom fermanu Mehmeda
II. Već sljedeće godine 1478 . .Aihmed se nalazi u sviti Mehmeda II kao
mir�i a'lem. Pdtje 14. decembra 1481. godine oženio se kćerkom Bajezida
II, princezom Hundi-hatun i postao sandžakbeg Burse, a zatLm begler:beg
Anadolije. Godine 1486. bio je zarobljen kod Adane u jugoistočnoj Ana­
doliji. Sljedeće godine je oolo1bođen, vraćen u Tursku i imenovan. za ve­
ilra.89) Zatim je 17. marta 1 488. postao kapudan"1paša i na ovom položaju
bio je 4 ,godine i 10 mjeseci.40) Prv,i put je postao veliki vezir 8. marta
1497. godine. U proljeće 1500. godine bio je vezir, a 1501. komanduje
osmanskom flotom u bici protiv Francuza. Godine 11502. Ahm�d�aša po
drugi put postaje veliki vezir, a 1 51 1 . treći put. U vrl.jeme sultana Selima
I postavljen je četvrti put za velikog vezira.41) Od 1515. do 26. IV 1516.
,bio je peti put na položaju velikog vezira.42)
38) A. iS u ć e s k a, PoLoža j bosam.skih Muslimana u Os�koj državi, »Pre­
gled« 5, Sarajevo 1974, 'Str. 48.
89 ) EncycllO'pedie d.e t'riJsLwrn, Nouvelle Miltion, Tom III, Leyde E. I. Brill, Parts
19711 str. 351--352 {CIanaIk o Ahanetd-\paš1 Hercegoviću Il1lliPisao H. S8jbanOlV'ić).
, 40) [IS m -lli II H a an i D a n i � m e n ld, Osma:nlii Ta-Tihi KTIOmiO'wji,isri 5 I!StanJbuJ.
19711, IS. 178. . 60)C. T r'U Ih e Ut a. Tursko-s1ovjenski spomenici dubrovačke 41'h.itve, str.1Gl
• 1) Tllrk Ansi.ktopedilsi, t9tanbuil 1968, I st. s. 264.
42) I. lL D 'Ii ll1 � � m e tIl d, 08'1'lUt-nLi Ta'Tli1l4 Kl'oooLojilsi, 5, str. 1 1-15.
90
� Ahmed�atša je od svoga oca Stefana Kosače naslijedio kuću i vrtove
u Konavlima. Za ove posjede dobivao je od DUibrovčana na ime zakupniri.e
.izvjesnu sumu novaca. Cesto je s njima dolazio u sukob zbog neplaćanja
.zakupnine.43) Ali, ipak, njegov odnos prema Dulbrovčantma bio je ko­
rektan. Ahmed-paša im se obraćao kao »mi1im i drag.im prija:telj�ma; pre­
svijetloj gospodi dUJbrovačkoj, knezu i vlasteli od brata Ahmeda Hercega- .
vića«") Kod sultana se zauzimao za svoje prijatelje Dubrovčane/5)
Tokom svoje duge slu�be (četrdeset god1.na je pr:oveo u službi trojice
i kao prijatelj svojih zemljaka. U pratnji sultana Selima A:hmed...paša· je
učestvovao u pohodu protiv penijskQg šaha Ismaila, a bio je U!Z sultana
Selima i u vrijeme bitke na Caldiran polju 23. VIII 1514. godine.46) Umro
je 21. jula 1517. godine i sahranjen u dIvorištu svoje džamije, koju' je
.podigao u selu Dil, nazvanom kasnije Hersek (Hercegovina), njemu u
čast. Ova. džamija predstavljala je remek djelo osmanlijske arhitekture:l1)
Osim te džamije, Ahmed-paša je podigao i imaret u selu Hersel;c i dža­
miju u selu Rus. Za taj imaret zavještao je posjed koji je kupio od Husrev­
.,bega;- sina A1i-4bega sandžakbega Cirmena (Cernomen) . 4S) Džami'ja A:hmed­
-paše Hercegovića više puta je bila oštećena, ali se očuvala i do danas.
Džamija .je locirana u mjestu koje se i danas zove Hersek, a nalazi se na
putu od Jalove prema Izmitu uz Mramorno more. Uz džamiju je sačuvano
i turbe, u kojem je, po svoj pri1i<!i, sahranjen Ahmed"paša. Sačuvani su i
ostaci hamama, karavansaraja i ljetn�kovca, što �h je takođe podigao
Ahmed"'1>aša. 49)
.A!hi1ned"'pa5a je imao četiri sina: Ali..,bega, MUiStafa-bega, Ahmed-ibe­
ga i Mehmed...;bega i jednu kćerku koja se zvala Huma. Posjed Ahmed-ipa­
šin u Konavlima naslijedili su njegovi sinovi i primaH od DUlbrovčana
48 dukata zll:kUlpnine.60)
Ahmed�pašJ.n sin Ali...beg bio je primljen ela dvor sultana Selima I i
na. dvoru je odgojen. Iz dvora je izašao kao kaa>idžiJbaša, a kasnije je
upravljao s ,više sandžaka. Bio je vrlo obrazovan. Kao pjesnik pisao je
pod pseudonimom Siri. Isticao se. svojim stvaralaštvom među osmanlij­
-
skim pjesnicima XVI stoljeća.U)
(
43) C. T'r lU h e i k a, Tursko-slcvjenski spomenici dubl'ovačke arhJVve, Glasnik
ZemalJ:skqg muzeja (GZM), XXIII, Sarali evo 19111, str. 92, 120, 14.1; G. E[ezović,
'
TU7\9ki spomewici, I, sv. 1, Beolgrad 1940, str. 271, 533, 582�52; Lj. ' Stoj.anov i ć,
\
Stare srpske po:veLje i pisma II, Beograd 1 934, -str. 252, 307.
44) L j. S tj; o j a ll1 ov i ć, PoveLje i pisma, - str. 353.
(5) ,]sto, str. 356. _>
46) G. EJ.etZovLIĆ, Tu�ski spomooioi, str. 639.
47) Encyctopedi,e de t'islam, Tom liII, str. 351-352.
4S) M. Ta yyiib Gćikibi1g.ill1, XV-XiV'! aJsirJa.nda, Edime ve pa$a titvđsi,
vaJlruffiar, mi1l:lcler, mlllka,tatl:ar, listanbu!l 1952, str. 391-394. (Dalje kratiCa: ,M. GOldb:Ll.-
gm, Edi'rne • •• ) .
49) A. N' a: m e t a ik, Ahmed-paša Herce gović, GIasniik ..V,]S-a 1,1 SFRJ br.
6/1977, str. 626-628. "
•
Ill) IS. B a Iš a g i Č, Bošnjaci i Hercego.vci u islamskoj knjižetmosti, SaraJew
1912, str. 22. -�
� �.
91
 vor� Seli­
Ali-begov brat Mustafa...beg. takođe je bio, odgojen , na d lj eće 1439. godine Turci �u ponovo upadali, ali ovoga puta n� �anio Pod
:
je bI O ' sa n d ž a k!b e g Boz'o ka� 52) ('rursk a; g�a.d 'Bozok
ma 1. Jedno ' vrijeme '
vodstv om �a��ka negov l pod vodstvom Isa-bega. 6U) Njegove akciJe su
od Ankar e.) Ub�jen je u vrijem e p dbu n e Turkm e· Ila 1527.,
nalazi se istočno mnogo d Opr mljele konacnom padu Bosne pod Turke.
ja , nalazi' se , ' , " ',"
god ine kilO sandžak-1beg Kilikije53) (Turska, grad Leel ili C iHc� J ,
a";beg je od 143 � godine, sa malim prekidima (1443-1444), bio
u jugoistolčnolffi dijelu AnadoUje) . �
" .' ,
u j ednom
:' "
�raJ1.. ?,Illk � k�I?� . kog :,
kraj lISta. Bosansko krajlšte, kao prva vojno-admini-
.ostala dva brata Ahmed-beg i M ehmed�beg spomenuti su s � � atIvna Je.dlnica u Bosni, bHo je organizovano između 1448. i 1451. go­
očevilIle, u
aHu pisanom 1587. god'm e u Banjoj Luci pov odom nj ihove
,
,

više bili u životu, to je kuća dme .. O no J.e �ap remalo »cijelo sarajevsko polje i sve okolne planinske
Konavlima. Kako ' oni u to vrijeme nisu
o c a A1h m ed -p aš e, prip alo
p::ed� ele �oJe ) e ()Ibuhva�ala i kasnija sarajevska nahija, a svakako i sred­
i v inogradi u Konavlima, n a s l je dstv o nj iho vog , ekov n
nJ ovJ a z upa Vrhbosna « .6 1) Od 1464. do , 1470. g odine Isa-beg j e bio
državnoj blagajni.M) sa�dzak1�eg bosan�kog san:dž�ka. Imao je vellike posjede u vilajetima: Je­
,
.
vića spominj e se u je dn o m spo-
lec, �ve� an, Hodld�. e?, S ] emca, Ras, Skoplje i Kalkondelen (Tetovb) .6 2)
Huma, kćerka Ahmed..; paše Hercego
Ovaj spor
ru oko nasljedstva Ahmed-pašinog s unukom Vlatka Kosa'če, (�sta.vlO J� nIZ . ,��.�u��Ina ,u raznim ' j e�ti a
riješen je u njenu korist.55) . rn � O smar:skog C ars tva . U Skop­
lJ U Je podl. ��o · dzamIJu me.d resu i ir:nar:.et. 63) N jegovim i adužJbi:n:arri� na
Krajem XVI stolj eća gubi se svaki trag potomstvu Ahmed..p ., aše Her­ ..
ob�lama MIlj acke zapocelo Je, �a:pravo, ur:bano formiranje danalšujeg Sa­
e se još jedan po­
cegovića . Godine 1 585. u dUlbrova :č ki.m izvorim a spomi:nj raJeva. U ��lu �rodc u na MlIJacki .
sagradio j e konačiršte (:zavij u) kao '!
D u!b rov'č a-
tomak te loze, Mustafa-aga Herc€lgović. On je tom prilikom n os t
:, a Ml I Ja ckl ah
.
m d ža i j koja je biTa na mjestu današnje-Careve
.r: � ,u
, m
nima p oklon io nekoliko grla stoke.5
6
dzam�� e, te pOl�nah . d vor (saraj) po kome je Sarajevo i dobilo na:ziv.U)
Stefan Vukčić....Kosača �sa�b:g J. � )Odl�aO l 'poznati han Kol?,baru u Saraj evu 1462. godine. To
Je naJstarIJl } p dlgn, h ' han
I
? � na tlu Bosne i Hercegavine . 65)
Stjepan tj. Ahmed-paša Hercegović Is�-beg Je ? d rzavao dobre odnose sa susjedn1m Dubrovčanima. Oni
'
s� mu c �sto sla).i po�lone, a i nj e.g? vi odnOsi 'prema dubrovačkim trgov­
I '
. ! I ,
I , ,
Ali-beg Ahmed -.beg M ustaf �-<b eg M ehmed-beg Huma clm� bI. ! l su k�rektm. Jednom prlhlwm Isa-{beg je i ,posjetio DUlbrovnik.
,
, ' i
To Je bllo sredmom augllst� , 1452. god'llne.66) ,
Iz Isa-1be'gove valkufname vidi se da je inulo 'troj icu sinova: Muha­
meda, Mehmed-'bega i A li--b e ga .
I s a b e g o v i ć i'
, , Muhamed, kao najstariji sin bio je prvi nadzornik očeva vakUJfa .
v :r...: ehmed -b eg, s nadi� ko m C lebi, �r gi Isa-ibegov sin bto je ciugo­
• • • • _ . r
" , '

RanIje j e vladalo mi·šIjenje da su Isabegovići bili u srodstvu , s Ko:"

57
�
g � �l nJl �� spq)da:: »PaVI'?VICa zeI IJ � « gdj e Je Imao
.
?-
: ll; .
veli:ki posjed, zijamet
saJČama. Ta teza je posljed ica pogrešnog čitanja nekih izvora. ) O
Zna
po­
se
y1Sebr�d. ) �n Je ra�vlO srednJov'Jekovno naselj e Rogati,cu i po 'njemu
r'ljeklu rodonačeinika ove ·porodice I.shak-1bega ne zna se mnogo. J � dOlblla naZIV Cele ?t �azar. Mehmed...beg je od 1504. do 1505. godine
od ne bio
bl� sandzv a�be:g Karll-lh
toliko da je bio oslo!bođeni rOlb Pa:š ajigitov . Od 1414. do 1439. g i . �8) (Sand � ak Karli-ili
. . 'nalazio se u GrČkoj . A'jni
je krajišnik sk'opskog krajiiŠta, i u to vrijeme je često sa svojim trupama Ah . sp ommJe ovaj sandzak kao Jedan sandžak aj aleta Džezair-i BMir:..ii
upadao ' u Bosnu .5B) Na pol ožaju SK()psikog krajišn:ika zamijenili . su , ga, Sefld � Ostrva Sredozemnog mora.. )6D) Od marta 1507. do felbruara i:5'1O. (
koliko se pouzdano z na, sinovi Barak, a zafIm Isa-beg. Truhelka. međut2m,
navodi da je Ishak-lb eg imao i trećeg sina po imenu Eseb Alij u, koji je 60) H. Š a lb a n o v i ć, Bosarnski pa§atuk, �str, 2'9�30. " 'o ,i · ·I ! . .

� ' . /

takođe bio skopski krajišni<k .5D ) a th a n o v i t, Bosansko. krajište, DI BiH IX/1957, s'ar�jev6 Ui5.8, 'itr.
;� � �
, "

, � . . .stariji Ishak-lbegov sin Barak došao je u Bosnu na poziv

Stj epana i 83, 1 , 89
Vukč i ća Kosače (1435) i h arao po zemljama Pavlovi,ća. Barak je prodirao . , .
., '
d
62) H . Š a ih a n o v oi ć, - Krajište Isa-b ega Ishakovića, ' zbirni k tastarski popi!s
' šn jos t. U pro- ,n 1455. , god�ne,
.
,Sara'Jevo 1964 " - '

II Bosnu i sljedeće g oame, i to j oš dulblj'e II njenu unutr a 63) G. E il e z o v i ć, . Turskt spomeniCi u SkQplju, ,preštamIPa.no iz Glasnika
,

SkOips'ko,g na'UlČiIlog dwUJŠtva, sv.1 i ' 2. ' . , ' " ' ,

64) iH. , Š aJ b a n o v .i: ć, II/,195'l, str.
1. H. D a n L � ;an e n d, Osm.anU TaTihi KrOOl.oLoj,isi, ' II s . 12� 123 .
� Dvije najstarije vakufnctme u Bosni, POF
52) .
R. S a fi a r odŽ i ć, Sulejman i Rokselana, Beogr.ad 1976, 'str., 344-345. 5-39
53) "
65)
HAD, Acta Turcarum, . B IH, N2 11, 85ka�b.. ' H. ' Kr e iŠ e v II j a lk o v i .ć, Han.ovi i kw'l'(tvansaraji ' u Bosrni i Hercegovim..i,
G. ' E il e :z o v i ć, Nekretna dobra Ahmed-paše Hercegovića u Dubr,ovni�u
' 54)
Sa,raJ evo 1957, str. 28. , '
55) 66) I . , B o ž i ć, .Dubrovn.ilk i Turska u XIV i XV v�ku, -�- eolgrad 1952,". str.
kao izvor za pljačku dubrova čke repubUke, PlOF 1/1950,
str . 7 1 . , .
] l{i---ll l1, 127, 145, 155 "
,
5 6) HAD, DOlIla Turca'rl1m , 126 . ' ' " ' .
67) H. ' Š a b a !Il o v i ć, Bosanski pašwtuk, str., 129
57) H. , Š a Ib ·a n o v iA Bosamski paš,atuk,' s:tr. 25. '" " " , ;' : , ; 6B) M . T. Go :k lb i 1 9 i n, Edinl'ne . . . s. 401.
, 58) .llsto: 'str� 25. , ,'. . ' :' " ' :-'- , "" ', " � ' . " : " "

9) C. T,r u h e l k a, Turslw-slovjemski spomeni ci dubrova čke arhive, t

s r
.
332. 6D) M. T. G o lk b i 1 g i' 'll, Ajalet Rume/.lija, POF 'XVI-XV:I'Ij.196�7;, Sara-
5 jevo 1970. str. 340, -"',

93
godine, te Old marta 1513. do Qktobra 1515. gOIdine Me ?m
ed-lbeg se � alaz o
na dužnQsti hercegOIvačkog sandžakb�ga.70) I Qn, kao 1 Isa-lb eg, podiIgao J e
više zaduž!bina: džamiju u TetQvu7!) džamiju u Skoplju,12) , j edan imaret73),
te džamiju na Bistriku u Saraj evu. Mehmed-l�e? j e imaQ dva sina, Ba­
raka74) i Bali-!bega75) , OI kOljima za sada nema bl1Žlh podata!ka.
. Ali-;beg, treći sin Isa-lbegov, zamijeniQ je brata Mehm -'bega. na
položaju » gospodara .zemlj e Pavlovića« , kada je ovaj 1469. godme otIšaQ
na dužnost bosanskog sandžakbega. 76)
POIrodica Isabegovića spada među one porodice u Bosni kOlje s� POl
PQtrebi službe došle iz drugog kraja Osmanskog Carstva u Bosnu 1 tu
se nastanile. To j e j edna od PQrQdica kOlj e se nisu dugo o.d� �le u
.
os.ni
:
� �
PQdirzanj e mnogobrojnih zadu7Jbina po.kalZ1lJe da .su IsalbegoV1cl po.kusaval1
da se održe kao upravitelji mnogobrojnih SVQjih vakUJfskifh do.bara. Cen­
tralna vlast, koj a j e uvij ek kontro.lisala posj ede provincijskih begova, vj e­
rQvatnQ j e uništila i QVU porQdicu.
Ishak..,beg
! mješten u V,idin. Kada je 1 5,24. godine PQgUlblj en tadašnji smederevski
1 I. 1 sandŽakbeg Ferhad-paša Dalmatinac, na nj egOIvo mj esto j e PQnovo do­
Isa-beg Barak Esetb Alij a
1
1 1 1 Više o.d 3 5 godina Bali-lbeg se nalazio. na upravi u ' više sandžaka.
Ali-beg Mehm.ed�eg Celebi Muhamed
1 stalno upadaQ u Srem. UčestvQvao j e u osvaj anju BeQgrada, a mnogo
1 " -- 1
Barak Bali-'beg
Jahjapašići
PorijeklQ "rodOInačelnika ove pOIrodice, Jahja-,pa:še nij e poznato, ali
ima indicij a da potiče Lz SkQplj a.77) Najvj erovatnij e da j e Qdveden kao
a:džami oglan na dvo.r sultana Mehmeda II. Nj egov otae sPQminje se pod
imenom Albdulhaj (.A:bdiilhayy), što ukazuj e na njegovo hrišćansko pori-
j�.
Jahja-paša je učestvovao u Qsvajanju Smedereva 1459. godine78) Od
1480. do 148.1. go.dine biQ je sandžakbeg u Bosni, zatim beglerbeg Rume­
lije, da bi 1501. godine ponoVQ došao za sandžakbega u BOSIllu . U vrijeme
70) T. P o lP o v & ć, Spisak hercegovačkih namesnika u XVI veku, POF XVI[""':"
-X'VlI/196�7, str. 94----.9 5 .
71 ) G. E l e tZ o v i ,č, Tur�ki spomenici, str. 43.
72) lista, str. 177. '
73) M. T. G o lli lb I J g i n, Edirne . . ., s. 333.
7 4) C. T r u h e li k a, Tursko-sLovjenski spomenici dubrovačke arhiIve, str. 13.
7 5) G. Eil e tZ o v i ć, Turski spome'll.lioi, str. 363 ; NaJlpLs na nadgrOil:mom spo­
meniku u gro'blju ilza lsa-'begove džamije u Sko.plju datiran (19. XII 1503) na kome
stoji: Ball-lbeg, silIl MeIhnned-bega" sina lsa-lbegova (�ilIla) Ha.cižd Lsha.k-lbega.
78) H. S a lb a .n o v i ć, Bosanski pa§a1:u.k, str. 129.
77) G. E l1 e tZ o v i ć, Jahja-pa§a, JIC/1193'7, sv. 1-4, str. 169.
. 89) R. S a m a r td 'ž l' Č, SuLejmam. i Ro�elama, str. 25:1.
78) l!sto; str. 161.
94
� vladavine sultana Baj ezida bio j e vezir.7o ) Komandovao je turskom voj­
skom kod AngOIre (1501) i branio tU!rsku granicu od napada perzijskog
šaha Ismaila. Učestvo.vao j e u Ibici na Calditan polju 23. VIII 1514. go­
dine.sO)
U Skoplju j e Jahj a-paša srugradiQ veoma lij epu džami1j u. kOlju spo- .
� minje i E. Celebi, zatim imaret, školu i česme . Imao j e zadmbine j oš
u Sofiji i Nikopolju, kao i hamam s medresQm u Istanbulu. 81 ) od zadužlbina
u Bosni najpOIznatij a mu je džamij a u Saraj evu. 82) '. ,
Jahj a-paša j e bio Qženj en kćerkom Bajezida liI, princezom Hati.d.žom
i imaQ j e sedam sinOIva: B aU-<b ega, Mahmud CeJ.ebiju, Mustafa Celebij'll,
.Aihmed-lbega, Mehmed-!bega, Jusufa, Skendera i dvij e kćerke: Hani i
Humu.
B ali-beg j e najpoznatij i od Jalhj a-.pašinih sinova. U vremenu o.d
1518. dOi 1 521. godiJne donesena j e odluka da se Ba!li-lbeg imenuj e za sme­
derevskog sandža�ega. Tom priHkom mu j e dodij elj en izuzetno visok
has u iznosu od 9 00.000 akči. 83) Kraj em februara 1523. godine bio je pre­
veden Bali.,beg i tu j e ostao dOi kraja života.
Cij elo tQ vdjeme j e ratovao. U sj evernoj Srbiji j e obraIzOIvao krajište i
uspj eha j e imao i u bici na Mohaču 1526. godine. Kao veliki ratnik dobio
j e počasni na:ziv Gazi. Za njega j e rečeno da j e »Iblalgorodan, oličenj e po­
nosa, otpravnik državnih PQslQva, koji sjedi na uzvišen'im položajima,
čvrst stub, visOIka zastava, veliki zapovjednilk . . . 8')
Od BaU..!begovih zad�i,na poznate su džamij a u Sarajevu85) . imaret
u Skoplju86) i tekij a u B eogradu. 87) Umro je u prolj eće 1527. godine gdj e
j e i sah�anj en.S8) o.d potomaka j e imao sina Derviša i kćerku AJ.šu, a bio
j e Qženj en princezom. iz carske kuće . 8o)
g
Mehmed-lbe , mlađi brat Bali-lbegov, došao j e poslije smrti Bali-lbega
• na položaj smederevskog sandžakbega. Prije tQ.ga bio je vidinski sandžak;
beg.IIO) U pohodu na Beč (1529) Mehmed-ibeg j e zapovij edaQ prvim odre':'
79) Skim Osma-ni IV. str. 632.
80) G. E l e z o v i ć, Jahja-pa§a, str. 168.
,
81) G. E l e z o v i ć, ' TUTS70i spomenici, str. 364-385 ; M. T,. G o !k tb i ll. g l .n,
Eđ.irne . . ., s. 456.
82) S. B 'a Iš'a g i Ć, Znameniti Hrvati BošnJ{Loi i Hercegovci u turskoj cm'evini,
Zag,reb 1931, str. 37. ,
83) Istorija Beograda I, str. 323-324.
84) R. S a m a r d ž i ć, Sulejman i Rokselana. str. 105, 250.
. .
.
85) S. B a š a g i Ć, Znameniti Hrvati Bo§njaci i Hercegovci u turskoj carevim.i,
str. 14-15.
86) M. T. G o k. b t a g � n, Edi rrne . . ., s. 457. '.
,
87) E. e e l e.1b d, Putopis - odlomci o jugoslovenskim zemljama, preveo, uvod
i komentar tlHllPisao H. Salbanović, SaraJevo 1967, str. 31 1.
88) ' Istorija Beograda, str. 328.
90) Istorija Beogr,ada I, str. 328.
95
 J � 1
diana sultanove. vojske. Iz Beograda e p emj ešten u Morej u 534. godine,
Ni ta porodica se nij e održala duže u Bosni i pored toga što su neki
članovi bili veoma ugledne ličnosti. i oni su se pokušah održati podirza­
a 1,536. j e ponovo vraćen za smederevskog sandžaklbega. Zaj edno sa Gazi
nj em mnogiJh zadužbina i prihvatanjem sluŽlbe mutevelija u svojim va­
Husrev-'begom provaljivao j e u Slavoniju. Bitkom kod Gorj ana 9. oktobra
ku:fima. G. Elezov1ć donosi, čak, i j ednu taJbelu mutevelij a Jahj a-palŠinog
1 537. godme, u kojoj učestvuj e i M ehmed-beg, učvršćena j e turska vlast li vakufa u kojoj se zapaža viJŠe članova te porodke. I 03) Prema G. Elezov1ću,
Slavoniji.91) U j ednom pismu pisanom 1537. godine Jovan Zapolj a obraća
genealogIj a porodice JahjapaJŠića izgleda ovako:
se Mehmed-begu >l kao slavnom gospodaru s rpske zemlje, smederev­
• • •

skog sandžaka, beogradskog, podunavsko-kosovskog i gospodaru više gra­ Abdulhaj

dova. « B 2) I
Vrhunac svoje karijere Mehmed...paša je dostigao dobIvši položaj Jahja ...palŠa
I
budim.skog paše. Tu titulu dobio j e 1543. godine i na tom položaju ostao
I I I I I I
do smrti 1548. godine. Umro je u Budimu, gdj e je i pokopan. 93) D ok je :bio
budimski paša, osvoj io j e Višegrad, Nov�grad i Hotvan. 94) U Beogradu j e
I I
Mahmud Mustafa Ahmed..lbe.g Mehmed�beg Bali-lbeg Jusuf Skender

podigao više zadužbina : džamIj u, medresu, ianaret, karavansaraj

smu.IS)
i če­ I Celebija · Celebij a

I I . I I
Celebija C elebij a

1
Hani Huma Arslan-paša Dervi,š ...;b eg Ai:š a
Mehmed-paša j e imao sina Arslan-pašu, koj i je bio prvi požeški san­ I
džakbeg od 1538. do 1 541. godine.96) Arslan-paša j e učestvovao u ibonbama Kačinik1i Mehmed-p ašaI 04)
u Slavoniji.fI7) Godine 1564. postao je smederevski sandžakbeg, a 1 565.
bio je imenovan budimSkim pašom. B 8) Arslan-paša j e bio poznat i kao
pjesnik. Pogubljen je 3. augusta 1 5 66. po naređenju sultana Sulejmana.
Sahranjen je u BudImu pored oca Mehmed-paše. 99 )
Firdusi
O potomcima Jahja-pašinim zna se j oš da mu j e spomenuti sin Ah­
med....beg bio prvi sandžakibeg Stonog Beograda i sandžakbek Inebahta.lOO) Za Firduse se smatra da su potomci bosanske srednj ovjekovne ple­
(grad u Morej i, Grčka). mićke p<?rodice RajoČića.1 05 ) Oni su živjeh u Livnu i primivši islam prOIZvali
O ostalim Jahj a-pašinim sinovima i kćerima nema podataka, izuzev su se Firdusi (fkdevs na perzijskom ·znači raj). U XVI stoljeću nisu poz­
što se u Skoplj u spominj e zadužbina Hanije. j edne od nj egovih kćeri.lOl) nate neke značaj nij e ličnosti iz ove porodice. Tek u XVII stoljeću oni po­
U srodstvu s ovom porodicom ,bio j e i Kiičiik B ali-beg zvornički san­ staju kapetani Livna i doihivaj u već'l. znač aj . 106)
džakbeg i kasnij i budimski paša. Na položaju zvorničkog sandžakbe�a na­
lazio se krajem trećeg decenij a XVI stoljeća. Učestvovao j e u p ohodu sul­
tana Sulej mana ' na Beč 1529. godine. Imao j e sina Derviš-,beg:a, koil j e
Pavlovići
dobio timar u zvorničkom sandžaku u iznosu od 1 0.000 akči i Ahmed-;bega
koji j e u istom sandžaku imao nešto manji timar (7.200 akči). Ostavio j e
zadužbine u Zvorniku, kao i u drugim mjestima. Kasnije j e postao bu­ I za poznatu porodicu Pavlovića iz srednjeg vij eka postoj i mišlj enj e
dimski paša i na tom položaju j e umro 1541. godine.l 02) da su neki nj eni članovi primili islam, kao i nj �hovi rođad Hvalovići, (
i to ubrzo po osvoj enju Bosne.l07) Prema j ednoj tradiciji neki paša iz roda
Pavlovića podigao je crkvu u zaseoku PopU 08) H. Sabanović tvrdi da All i­
ll) Isto, str. 330.
ll!)
L j. S t o j a n o v i t, Povelje i pisma, str. 483-485. -beg Pavlov'1ć, koj i j e ibio »gospodar zemlje Pavlovića « nije porijeklom
8S)Istorija Beograda I, str. 330. od ove porodice nego da j e to prezime dobio što je bio gospodar nj iJh ove
R. S a m a r d ž i Ć, Sulejman i Rokselana, str. 653.
a.&) zemlj e.lOD)
9S)
Istorija B eogra da I, str. 337. .
96)H. S a b il n o v i ć, Bosansk.i pašaluk, -str. 60.
8T)L a 5 0 w s <k i E m i li j , .Mon um ent a Habsburgica - Habsburški si>omenici 103) G . E OI. e iZ o v i ć, Turski spomenici I, s t r 210.
kraljevine Hrvatske, DaLmacij e i SlavOOlije, !knj. III, Zagreb 1 9 1 7, str. 32�. Ban 104) ,!:sto, s'tr. 209. '.
Petar Berislavić izvještava <kralj a Ferdina:n.da o sukobima sa Turc:ma kod Đurđevca. 105) L a j o š T h a . u o c iZ Y u djeilu: A bO�"Thiyak-herczegovimai » b eg« C2Mn-r(i1
(Tu .spominj e HUI>'rev-lbega, M'ura,t"'bE:1ga i ArSlan-lbega, sina Mehmed-'i>aše Jahja?a­ (O bosansko-hercegoval:ikom n�ivu »Ibeg«) Tu.ruil I, II, Boočllpes t 1915, navodi da su
šLča.) FirdU'Si i prij e osvOIjanja B01sne bili oplemLći. ,
II�) Istorija Beograda I, str. 377. _ 106) H. Ć U il" i ć, Posljednji Uvanjski kapetan Ibrahim-beg Firdus, GZMI1957, .
e") R. S a m a r d ž i Č, Mehmed Sokolović, Beograd 1975, str. 163. s tr. 97-J.31. .
11l0) I. ll. D a n i � m e n d. OSlno nti Tarih Krcmolojisi, s tr. 243. 10 7) Đ. M a z a .l i: ć, Borač, b osansk.i dvor srednjega. vije 100., GZMlI941, str_ . 48.
101) Q. E li. a z o v i ć, Jah;a-pda, str. 137. 108) .1JstQ. .
11l�) A. Il a .n d il l e, Tuzla i njena okolina u XVI mjeku. Sarajevo 191'5, 101) H . S a lb a n o v oi ć, Bosanskri paša lu k, str. 129-130.
str. 62,
., 7 - Prilozi 97
96
 decembra 1477. uprava nad Trebinjem i Popovom bila j e data subašf
B r a n k ovi ć i ' "l. 119)
A llJ
�"'l.

, Herak Vraneš j e pripadao krugu sitne vlasteleYO) Njegov sin zvao se

Za Brankoviće j e poznato da su potomci domaće vl�tele..u� Z� vjel
su u okolini Rogatice i tu i � al � s � oje posjed � . Jeda.I?- �raJ g dJ e su . l} �h
najviše posj eda (čifluka) doblO J e lme po ovoJ porodlcl - BrankovlCl ) ,
današnj e istoimeno selo sj everoistočno o d Rogatice.
Da su Brankovići porijeklom od domaće vlastele, dokaz j e i umj etni­
čki značaj an nadgrobni spomenik j ednog islami:ziranog člana ove poro­
dice Mahmuta Brankovića, koji j e prenesen iz tog kraj a i čuva se u bo­
Čk
tani om ntu Zemaljskog muzej a u Sarajevu. Taj spomenik ima �ost� ele­
menata sa srednjovj ekovnim stećcima. Na njemu je iznad natpISa ISkle­
112
san lik lava, vjerovatno grb kuće Brankovića. ) Taloci kaže za Branko­
113)
viće da potiču od Vuka Brankovića, sr,pskog despota.
M i n e t ovi ć i
� Ibrahim i kao carev kancelar dolazio j e u DUlbrovnik 1474. godine zbog
:; ostavštine Hercega Stjepana, a 1476. godine dolazio je u posj etu ocu koj i
j e ostao u hrišćanskoj vj eri, 121) I 1485. godine Lbrahim j e dolazio u Dubrov­
nik i donio za Dubrovčane pismo s Porte.
Nešto ranij e spominj e se još j edan član ove porodtce. To je Isa-lbeg'
Vranešević, 'koji j e bio visoki dostojanstvenik što se zaklj učuj e po pokla-,
"
nima koj e j e dobivao za Dubrovčane. 122)
Iz ove porodice j e i Ahmed-<beg Vranešević, moguće sin Isa-bega:
Vraneševića, hercegovaIČki sandžakbeg Old j una 1497. do oktobra 1500. go­
dine. 123) Kada j e Ahmed-tbeg stupio na dužnost hercegova!čkog sandžak!be­
ga, dobio j e od Dubrovačke Republike uob�čaj ene darove. Poslanici koji
su išli da mu se poklone podsj etili su ga na » iskreno prijateljstvo koj e j e
o d starine postojalo izrrn eđu gospode Vraneševića i Dubrovnika. « 124)
Herak Vraneš Isa-;beg Vranešević

Odakle j e došla porodica Minetovića ne zna se ništa pouzdano. Poz­

I I .
nat j e jedino Mehmed-tbeg, sin Mi.net-t� ega, y r:vi sandžak1 �g �
a�kog � Ibrahim Vranešević Ahmed-lbeg Vraneševi<:

sandžaka. U svom sj ediJŠtu SaTajevu p odlJgao J e J edan mesdzld k(�;l.1 J e po­

1
stojao na mjestu današnj e apoteke Prvi maj , 14) Okolo tog mesdZlda for­
mirala se i mahala Mehmed-lbegova. Zna se j oš da je Mehmed-ill e g p o­ V l a h ovi ć i
digao svoje zaduŽIbine u selu 'Konuš, 115 To su džamija, 1maret i karavan­
116
saraj . Mehmed-ibeg j e tu i pokopan; leži u turbetu pdkraj džarrn i je. ) Vlahovići su porijeklom iz naših krajeva, ali se ne zna tačno odakl��
M. G6k1bilgin ga ubraj a među odabrane ličnosti Fatihovog doba. Zna se Knez Ivan Vlahović imao j e dva sina koj i su prešli na islam, Ali-bega f
i to da mu se žena zvala Dur Paša Hatun, o kojoj se ne zna nIšta više osim ' Smail-ibega. Ali-1beg Vlahović »Ičešnegir i sklav slrltana Melhmed,a 1I«
.
da j e u Jedrenu podigla j ednu tekiju,u 7) dolazio j e . � Du:brovn�k 1470. godine zajedno sa svojim braJtom Smail-be­
gom na ostavinsku raspravu poslij e smrti Hercega Stjepana, 125)
, U to vrij eme (1485) među spahij ama Neretve upisani su timari Mi­
V r a n e š evi ć i lovca i Radivoj a .rođaka Ali-bega. Ovo se sigurno odnosi na 'All-hega Vla­
hovića, koji j e prešao na islam a r,ođaci mu ostali hrišćani i uživali ti- ,
mare.126) Ako j e ovo tačno, onda bi Vla:hovići bili porijeklom iz Herce­
Vraneševići su porijeklom iz okoline Trebinja u HercegovinL Go­
govine.
dine 1476. spominj e se Herak Vraneš, koji je posj e!dovao kao timar više
Ivan Vlahović
s�.la u nahi'jama TrebiJIlj e i Popovo, kao i neka druga sela,uB) Atli već prvog
I
110) V. e u �b r ,t l o v i t, Poreklo mus1Jimansloog plemstva u Bosni i Hercegovi'lti,
I
, Smail-ibeg
str. 338.
111) A. S u Ć e s k a, Popis čifluka u rogatičkom kadiluku, POF XIV-XV�1964-
�5, str. 197. - 119) I. Dubr(1)niik i Turska u XV veku. str. 207.
Bo ž 'i ć"
112) iM. M II j e rz i n o v i ć, Islamska epigrafika Bosne i 'Hercegovine, Sara- 120) B. H r a lb a lk, Herak Vra'lteš. GDI BiiH VlIV1955, str. 61.
jevo 1974, str. 11. , 121) C. T;r 'u h e il k a, Tursko-slovjenski spomewici dub1'O'lXLČke arhive. stlr. 316'.
11 3) L. T h a l l o c z y, A bosnyak-herczef}OVi'ltai .»beg« crlmrOl; str. 2. 122) 442.
93.
liS'to, str.
114) H. S a lb a n o v i Č, Bosa..'ltski pašaluk, sbr. 40. , 123) T. P o ;p o v i Č, Spisak 1J,ercego'vačkih 'ltames'ltika u �VI veku. str.
115) T. M. G I) .kl b H g i n, Edimne . . .. str.>241. 124) C. Tr 'u h e II. k a, Tursko';slovje'ltski spome'ltici dubrovačke arhive. s tr. 316.
116) E. H a lk lk i A y v e r d i " 125)
Ilk 25() Sen;e-ni'lt C. T r ti h ,e lJ. lk a, isto, str. 31 ; F e r llTl e n đ i n, Acta Bosnae. Zalgreb 1 892.
239.
- I. 'A y d i: n Y ii k lS e �,
OsmanH Mimarisi. IstanibuJ. 1976, s tr.
117) M. T. G l) 'lt b .i J g i n, Edirne IS. 241.,
. . .•
' - '
str.
2��� B�, ' TD .N� 18 {148.5) ; OIS br. 61, fo 19, 26.
' ,�
118) H. S a lb a n o v i ć, Bosanski pašaluk,, ' str. ,,136. ' '---..,
7* 99 •
 Gazi Husrev-begovo porijeklo
Kada govorimo o feudalnoj klasi u Bosni u XV i XVI stolj eću, ne
možemo zaabići li!čnost Ga!zi Husrev-:bega, premda za sada nemamo ni­
:kakvih podataka o nj egovim potomcima.
Husrev-ibegov otac FerhaJd-ibeg rodio se najvj erovatnij e u Hercego­
vini. On j e prešao na islam, dok mu j e brat Radivoj ostao u svojoj vj eri
i živio u Humu u Herce.govini. 127) Ferhad-ibeg j e vj erovatno i prij e pre­
laska na islam :bio ugledna Hčnost, j er j e kasnij e dobio carsku kćer za
U narodnoj tradicij i Husrev-!beg se veoma rij etko spominj e. U Hor­
manovoj Zlbirci pjesama nala'zi se j edna pj esma posvećena Gazi Husrev­
-begu. To j e pj esma »Gazi Husrev-;beg vodi svatove u .stanbol,1 32)
Borovina
Ova porodica j e porijeklom iz He�cegovine. U Dulbrovniku se ' 1 484_
godine spominj e kao svj edok neki Đorđo Borovina.133) Od islarrii'zii'anih
članova ove porodice poznat j e Muhamed..,be.g Borovina, čiji su preci ' m
o n sam prešao na islam. 134) Zna s e da j e Mu'h ained-ibeg imao zijaitrJ.et tL
, ,

ženu. To je ibilla sultanija Seldžuka, kćerka Baj ezida ll. Iz ovog braka
rodilo se dvoj e dj ece : Husrev-lbeg, kasnij e pozna:tI bosanski i smederevski
sandžak-lbeg 'i kćerka Nes;}išah.1 28) .
Ferhald-fueg j e j edno vrij eme bio sandžak-beg u Serezu. Tu mu j e
žena Seldžuka sagradila j ednu medresu i tekiju. 129) U Serezu im s e rOIdio i
sin Husrev oko 1480. god1ne. Pet godina kasnij e Ferhad-;beg j e poginuo
»u cvijetu mladosti« kod Adane u bOflbi 'ProtIv misirsk�h Mameluka. 130)
Husrev..Jbeg j e bio veoma ugledna ličnost. Mnogo j e doprinio izg rad­
nj i Sarajeva. Njegove građevine u Sarajevu i danas predstavljaju monu­
m entalnu arhitektonsku bazu tog grada. Husrev�beg j e bio smederevski,
:zatim bosanski sandžakIbeg. Pod nj egovim vodstvom ,osmanlij e su osvoj ili
mnoga područja u j ugoza:p adnoj Bosni, Hrvatskoj i Slavoniji. Zbog ve-
1ikih osva'j ačkih oopj eha doibio j e nadimak Gazi (hraIbri ratnik za vjeru) .
U defterima nz XVI stoljeća kao i u Gazi Husrev-,begovim vakufnamama
vidi se da j e imao ogromne posjede širom Bosne i Herceigovine. Poginuo j e
""ll borbi protiv pohunjenih Kuča 1541. godine, odakle j e prenesen u Pod­
:goricu _a odatle u Sarajevo, gdj e j e poko.pan pokraj svoje džamij el 3 la)
_ . Zena Husrev-!begova zvala se Sahdidar. U Sarajevu j e podigla dža�
miju te se po nj oj i mahala u koj oj j e bila džamIj a zvala Ma!hala Hasseki­
-ha:tun (hasseki zna'či titulu odaJbraniJh carskilh žena) . U popisu va:kufa iz
1 602. godine - up�an j e i vakuf Ša:hdidar, žene pokojnog Husrev-hega.131)
- Otac hrišćanin (Abdulgalfur)
1--------- - _. ._ - _ ._. --. I --- . - - - -
-- _ --- - - - .
hercegova-čkom sandžaku 1519. godine. 135)
Stančići
�
Ta porodica izni la j e ilZ redova domaće feudalne klase. Prij e osvo­
j enj a Bosne od strane Turaka od ove porodice poznat j e Tvrtko Stančić"
vojvoda i plemić bosanski. 1 36) NosiQ j e titulu usorskog voj vode. Poginuo
j e l}_aj vj erovatnij e 1 463. godine u bonbi s TurcilIDa. Imao j e nekoliko brate
od koj ih j e poznat samo Gašpar. 137) Prvih godina poslij e osvoj enj a Bosne
j avlj a se u nzvorima Radoje Stančić. U kakvoj je rodbinskoj vezi ibio
s Tvrtkom i Ga:špa�om :Stanč�ćem nije poznato. U devetom decenij u XVI
stolj eća Radoje .stanči.ć je imao timar u nahij i Visoko u iznosu od 5.3'24.
akče. 1 38) Njegovi p otomci su primili islam i postali ugledne spahij e. 139) - - -
Clanovi ove porodice koji su pr1mili islam živjeli su u okolini Viso­
kog. Daut Stančiić j e u početku XVI stoljeća imao timar u nahiji Dulbrov­
nik, koja j e pripadala Saraj evu140) , a nj egovi sinovi Mehmed i Kurd živ­
j eli su takođe u okolini Visokog, čiji se posj edi tu navode u drugoj'- po­
lovini XVI stolj eća.1 4 1) U okviru nahij e Visoko, štaviše, i j edno selo u
XVI stoljeću nazivano j e Stančići, 1(2) Najvjerovatnij e da j e to selo pred­
stavlj alo bašt1nsku starinu l bazu porodice Stančića.
, Daut Stančić
, 1
Mehmed Kurd
-._--- . -
.. 3.
:...2
13 2) Spomenica GaZi Husrev - b egov e četiristogodišnjice, Sarajevo 1932, str. 22-

133) ,F e r !tn e 111 d ž ti n, Acta BOISTha e, IStr. 294.

Ferhad...beg Radivoj 134) Is tori!ja naroda Jugoslavije knj. II, \ str. 125. \ .

1 1 1 35) BIBA, TD .N'2 76,' Surrna,rn

OIS hr. 95 fo 8.
i defter hercegovačkog sandžaka i:z 1519. godiJIle;
. '

Gazi Husrev-beg Ne.slišah 1 36) F e l' m e n d ž r lIl, Acta Bosnae, Istr. H�5, 207, 230; L j. S t o j, a m o v
ić,
Pov elj e i priisma, str. 122. '
127) Ć. T r u h e l k a; GaZi Husrev b eg - , njegov život i njegovo doba, Sarajevo 1 37) P. A n đ e rl i ć, O usarskim vojvodama i poHtičkom statwsu Usore. u sred­
�1912, str. 4. njem v j i eku, Prilorz:i i
XIII, Lnstitut za �stor j u, Saraj evo 1�77,. str. 41.
, 1 28) Isto, str. 3. 138) !BIBA, TD .N'2 18 �1485) ; OIS br. 611, fo 44. · , ,
-

1 29) M . T. G o k b i l tg i 1Il, EdiJrne . . . , s. 639,

, 139) Istorij a naroda Jugoslavije, �nj. II, !Str. 114. - , , _ ,

140) BRA, TD _.N'2 liS,- Sumar.n

i de,Ner ,b osanskog sandlžaka, , 1z. 1516. godi:ne; OIS
: 1 30) R. S a m a r d ,ž i ć, Sulej man i Rokselana, str. 261.
� � fu d
1 3 1) H. S a lb a n o v i ć, Teritorijalno širenje i građeVni razvoj Sarajeva u XVI 1 4 1) !EBA, TD .N'2 379, Qpširni defter bOlsaruikOlg ISandžaka iz XV'I sto1!jeea - (po-
stoljeću, Radovi Alka,demije na'ukai umjetnosti BiH, iltJnj. XXVI, Odj elj enje istor ij­
s1ije 1568) ; OIiS br. 76, fo 336.
_ sko-Jfilološk ih nauka, knj. 9, Sarajevo 1965, str. 38. 1 42) EBA, TD X 379 (posiJJ
m a) Tarih - i Pečevi I, str. 44-45. i je 1liS8) ; 01S ,br. 76, fo 306.
�" "­ . (_'
\
101
:100
 Obrenovići
Starčići
· Vlast€oska porodi.ca Obrenovića potiče iz okoline Konjica. Rodona.;.
U istim drzvorLma u kojima se j avljaju Stanč.ići j avlja se i nekoliko
. . čelnIk porodi:ce Petar, sin Obrena (Obrenović), godine 1489. posjedovao j e
p�J �dmka s prezi:�enom Starčić. Moguće je da su ti Starčići potomc'i s1'ed­
timar u nahiji Neretvi u iznosu od 40.225 akči. Petra Obrenova su ' DUJb­
nJov!��ovn� poI'lOdl�e ?�a�čić, koja j e živjela u okoHni DUlbrovnika. 143) Od
roV-Čani nazivali »dubrova'čkim građaninom « . On se spominje u zapisniku
Sta1'c1Ca kOJI. su prImIh LSlam poznat j e : Mustafa Starči:ć. Godine 1 5 1 6
Vljeća umoljenih od 19. juna 1487. godine.'50) Petar je imao tri sina. Sva
zab.iJlježen je njegov t �a � � naniji Borač u ie:nosu od 2.512 akčU44) 'ci
troj ka su prešla na islam i bili istaknute ličnosti i u Osmanskom Car­
sredstvu s Mustafom bIO J e l Rustem Starčić, čiji j e dio nmara u nahiji
" 1 stvu.
Vratar'presa � na v �aved�nog Musta:��. 45) I . Jakub Stal1č]ć pripadao j e toj
porodlcI. On Je UZLVao bmar u narhiJl Bistnei u hercegovačkom sandžaku .Mehmed-beg Obrenović javlja se krajem XV stoljeća kao sandžak­
1519. godine.146) beg Moreje. Još u to vrijeme bio je u prijateljskim odnosima s Dubrov­
čanima, koji su za njega nabavljali tkanine u Mlecima.151) U vrij eme kada
Vilići j e bio sultanov kapidzllbaša (1499) Melhmed-lbeg je posreidovao na Porti u
korist DUlbrovčana. Stoga je DUlbrovčane veoma obradovala vij est o do­
' . �raj � XV �toljeća j avlja se prvi član porodice vmć147), koji je lasku MehmedJbega za hercegovačkog sandža:kbega. Bilo j e to u oktolbru
.
vee bIO presao na lSlam. To je poznati Alija vmć koji j e bio »serasker 1500. godine. Već u martu 1501. Mehmed..fueg je posjetio Nov'!.
vilajeta �eretva. « 148) ��o je Ui?!edan spa\�ija, a �oju porodiJeu uspio je
..Kao sv{)lffie susjedu, Dubrovčani su Mehmed-begu slali svoje lj ekare,
da u:,rsh 'In:eđ� uglednIje spahlJske porodice. �oliko se mo,gilo utvrditi iz
poklone, obavještavali ,ga o novostima koje su ga interesovale .152) Na po­
turskih pO!pl.Sa IZ prve polovine XViI stoljeća, A. VHić je imao pet sinova:
ložaju hercegovačkog sandžakib ega Mehmed-lbeg je bio do 1504. godine
Skend�ra, Mehm�da, Tur�ana, Dursuna i Husejna. Svi su imal'i posjede
- i ponovo old 1,5 10. do 151 1 . godine. S ovog položaja otišao je za skadarskog
� nahlJ ama .RamI, Uskoplju i Neretvi. I nj ihovi potomci biH su spahije i sandžakibega. U to vrijeme j e sagradio tekiju i medresu 11 Peći koja j e
Imah. su pOSjede u pomenutian nahijama koje su naslijedili od očeva.
pripadala skadarskom sandžaku. O ovim zadužbinama sačuvana je va­
Po�odic:a Vil�ć je, dakle, �ila spahijska. Toklom XVI stoljeća članovi
. kui-nama Mehmed-bega Obrenovi1ća iz druge dekade mjeseca redžepa
te por�d1ce LSt�kh su se ? vOJmm pohodima i stekli značajnije. posjede
922 (10-19. augusta 1 5 16. gOdine). 153) Za ove objekte Mehroed...Jbeg je uva­
u Bosm. . � . POSJ :dI prela'ZIh su sa oca na sinove i ostajali u porodici, tako
.
. kufio pOsjede u Podhumu i Seonici, selima u okolini Konjica, zatim po­
da �u VIhel uspJeh da se »uvrste U red vodećih spahijskih porodLca.« 1,49)
sJede li Plovdivu, mlinove u okolini Peći i u oklolini Foče.154) Pored ovoga,
Mehmed..fueg j e uvakufio i dva sela u mmitoki (danas DydLm.6teicllon ,
Alij a Vilić
na granici Grčke 1. Turske), koja su se 1577. nalazila u rukama njegove
I djece. 1M) Kako su se zvala njegova djeca i na kakvom su bili položaju,
I I I I nije poznato., j er se ni u vakuf-.nami ne navode njihova imena, kao ni
Skender Mehmed Husejn Turhan Dursun ime nj egove žene. O njegovoj ženi u dubrovaiČkim izvorima postoji po­
I I � I datak . da je . »kao žena sandžak-begova, velikog prijatelja Dubrovčana,
156
Husejn Mehmed MahmUd dobila na dar svilene tkanine u vrijednosti od 30 dukata. « ) (
.
Za Ha1il-pašu, drugog sina Petra Obrenovog navodi se da j e bio
I I rumelijski begler'b e,g. 1S7)
Ahmed Mustafa
I \
I I 150) C. . T r II Ih e [ k a, Tursko-slovjenski . spomenici dubrovačke arhive;" str.
Murat Mustafa Alija 443:444.
151) T.P o lP () v .i ć, Dubro-vnik i Turska u XVI veku, Beograd 1973, str. 52.
: '": ' .' 152)lJsto, str. 53--54.
143) M. D & !Il i t, Humsko treb.in3·ska vlastela.' Boo.<1rn.� . , str. 25 .
... C1IU 1967
. . . ... 153)TO!Pkapi Miizesi Saray Arl?i:vi, Prvi dio valkU!f....n ame 'GPOIČetalk), zaveden
"je
144) con
�, 1\ ""2 56 (1516); OIS hr. 63, fo 67.
TD ..
pod signatur.om E 4127, a krej pod si:gnaturom D 7093. -
145) BBA, TD .N2 56 {1:516) ; OIS br. 63, lio 76.
146) BJ3.A, TD .N2 76 (151 9) ; OIlS br. 95, fo 76. .. 154) B. Z II. a t a i', Neki podaci o sandžakbegu Mehmed-b egu Obrenoviću, Pri-
�
. '
�47) O oyoi p0r-odici O!PšL�ije vid. B. Z II a t a r, Kopčići i V�Hći ('Prilog .i;ru-
- 1021 Instituta za istoriju, Sarajevo X/2, str. 342. . '. �� . •

ca�;iIIl�u iffi ushmanslklh begovs.kih .p o rod i c a u BOISni i Hercegovini .u XVI stoJ.je6u) . : : : . lM} iM. . T.G o lk b i l g ,i n, Edirne " ., s. 407-408.
Pr,ii1 01Z1, XIII - Instituta za i:sto.r.iju, Sarajevo 1977, str. 322-327. ' , '", ' '.
. .. ' 156) C. T r II h e � .lt a, Tursk{)-slavjenski spomenici dubrovaČke arh;ive, str. 444.
148) BRA, TD .N2 56 t15 16) ; OIlS br. 63, fu 54, 55. 157) Istorija naroda JugoslatVije, knij. ll, str. 1 1 2.
149) Istorija naroda Jugoslavije, knI.i. II, str. 114. \ '" 103
102
 Za Hamza..,bega se zna da j e bio zaim. U okolinI Vršegrada držao j e Atlu
godine 1485. i 1 489. dio zijameta Višegrad s prihodom o d preko 73.000 I
akči,1 58) .. . Mustafa-'beg .
� . , _ :
Postoj e opravdane indicije da od · ove .porodice vuče porij eklo i spa­ I
hijska porodica Buturović iz niliije NeretveYG) . .. Atlagići
.
. Kako o potomc"rma sinova Petra Obrenovog nema nikak vih drl\gih
podataka, to j e vjerovatno da ta loza nij e išla putem većeg uspona, nego
se . završila na običnim tima'rnidma. Bogojevići-Dautpašići

Petar, sin Obrena Hamrner pJ:Se da j e porodica Bogoj ević porij eklom iz Dalmacij e. 1 6S)
--------�--

I I. I Prvi poznati član te porodice Davud-paša Bogoj ević došao j e na dvor

Mehmed-1beg HaUl-paša H amza-beg
. A tl a g i ć i
Atlagići su bili veoma poznata i ugledna begovska porodica u Livnu.
Naročito značajnu ulogu od1grah su u XVII stoljeću, kada su bili kapetani
livanjske kapetanij e. Ova porodica j e izumrla 1'919 . .god1ne . 1 60)
Vladalo j e mišljenje da se Atlagići j avljaju 1537. godine kalda j e neki
Atli-aga sa Murat-begom Tardićem Uičestvovao u borbama oko Klisa. 1 6 1)
Čini se, međutim, da ova porodica vuče svoj e porij eklo j oš iz XV sto­
ljeća. Na'I me, u bosanskom defteru iz 1485. godine upisan j e timar Mu­
staia-1bega, sina Atlu u iznosu od 48.440 a kči .1 62) Taj Atlu j e najvjero­
vatnij e rodonačelnik ove porodice. O tom Mustafa-1b egu niti o njegovim
potomcima nisam, .međut:m, pronašla drugih podataka.
S pomenuti At1i-apa, koj i je učestvovao u borbama oko Klisa, po­
sj edovao je timar u kliškom sandžaku i od njega vuku porij eklo Atlagi.ći
.
koj i su kasnij e živjeli u Livnu. 1 63)
Atlagići su dosta opj evani i u narodnim pjesmama:
» B ij elo Hlivno sokolovo gnijezdo
U tebi se sokolovi legu
ISokolovi bezi Atlag'lći. « 16 4)
-?--
Ima j oš niz narodnih pj esama u koj ima se govori o članovima ove
porodice, ali to su pjesme koj e potiču rz XVLI sto1jeća kada j e ova poro­
dica imala više svojih članova u krugovima spahijskog staleža
:
158) BBA, TD M 1 8 (1485) ; OlIS hr. 61, fo 56 ; BBA, 'l1D No 974 f1489) ; ors br.
88,. fo 43.
1 59) D. B u t u .r o v i ć, I'sprave spahijskih porodica iz naMje Neretve, POF
VI-VIII1956-:57, str. 193�258. ,
1 60) A. N a lIn e t a k, Atlagići u povijesti i narodnoj tradiciji, J�U Zagreb
1004, Zbornik za narodni život i <JIbiJčaje. . .
1 6 1) S. B a IŠ a .g i ć, ZnamenLti Hrvati Bošnjaci i Hercegovci u turskoj carevimi,
str. 13; H K r e š e v l j. a k o v i ć, II Hrvatskoj enciklOlpediji s. v. Atlagići. . 17 1) T. P OIP o v i ć, Upravna organi;zmcija hercegovačkog sandžaka u XVI vekU,
"
1 62) BBA, TD N2 18 (1485) ; OES Ibr. 61, 130 31 ; A. N a lIn e t a ik, AtLagići u po-
vijesti i narodnoj tradicijri, str. 183.
. :.
1 68) IBBA, TD N2 284, Opširni dener za 'kliški san&a:k: iz 1550 godine ; OIS ibro
212, fo 194.
1 64) M. K. L j u 'b II Š a k, Narodno bLago, str. 302.
sultana Mehmeda II. Jedno vrijeme bio j e beglel1beg Rume1ije1 66), a 1502.
godine p ostao j e veZ'ir Porte. Umro j e 150i5. godine. Kao svoje zadužbine
Davud�pa\Ša j e podi'gao u Istanbulu džam'Ij u, medresu, mekteb i imaret. 1 67)
U !bosanskom defteru od 1485. godine navodi se zij amet Jeleč u po­
sjeldu »Kasim-bega, brata nj egove ekselencij e Davud-1paše. Naime, Da­
vUd-paša je �mao brata Kasim-lbega, koj i j e u devetom deceniju XV sto-
lj eća bio z aim i služio u našim kraj evima. 1 6S) .
- Davud-paša Bogojević imao j e četiri s'm a : Mustafa-!bega, Mehmed-
-bega- Mahmud-1bega i Sulejmana.
Mustafa-lbeg se prvo spominje kao sandžakbeg Sereza, odakle je u
februaru 15 17. došao za hercegovačkog sandžak!be.ga, i tu ostao do maja
1518. godine. 169) Jedno vrijeme je bio i sandžakJbeg Janjine (Grčka) i Ama­
sij e (Turska, grad Amasij a nalazi se sj everoistočno od Ankare) . 1 70) Uče­
stvovao j e u pohodu sultana Selima na Sirij u i EgIpat 15 17 . i 1518. go­
dine. 1 71) p.ostao j e carski zet oženivši se kćerkom Baj ezida 11. 1 72) Imao j e
sinove: Mehmeda, Ahm�da Čelebij u1 73) i Mahmuda. Mahmud j e kao kaj­
mekam hercegovačkog sandžakbega do.l azio u Hercegovinu u vrij eme kada
j e Mustafa":paša bio u ratu II Sirij i i Egiptu,1 74)
Ostah sinovi Davud-1paše, po svoj prilici, nisu zauzimali neke više
položaj e. Spominj u se j edino kao naslj ednici D avud-pašinih posj eda. 1 75)
S obzirom na to da o njima nema opširnijili podataka, to može znaJčiti da
nisu zadržaH porodično ime i da se nisu vezivali za porod'1čnu tradiciju .
Ili, možda, da više nisu postigli znatnij a zvanj a koja bi se u istoriji za­
bilježila.
165) H a lIn lIn e r, Geschichte des Osmanischen Reiches, II, Pest 1827-1835,
s 332.
M. T. G <> lk lb li '1 g i n, Edirne • . ., S. 405.
166)
1 67)
<listo, str. 405.
168)
BBA, TD .N"2 18 {1485) ; OIS br. 61, fa 83.
1 69) ':
T. P o p o v i Ć, Spisak hercegovačkih namesnika u X I v eku, str. 95.
.
M. T. G 5 ik: b i il g L n, . Edirne . . ., s 474 ; I. H. D a ll1 � m e n d, OsmanL�
170)
Tarihi Kronolojisi II, S. 2.
POF XII-XIIM1962--Q 3, Sarajevo 1965, str. 78. ,
17%) M. T. ' G <> k lb i 1 g ,i n, Edirne . • .., S. 474.
173) .IIsto, str. 474.
1 14)T. P o iP o v i ć, Spisak hercegovačk:ih names1Vi.ka u XVI veku, str. 95
1 75} M. T. G <> ik .b l l g i n, Edirne . . ., S. 4W, 407, 409.·

1 04 105
 ?
čajan spomenik islarnske arhitekture u Mostaru. Porušena j e 1 944. go-
I dine.1B2)
'
..
I I U defteru za hercegovački sandžak iz 15 19. godine nalazimo upiSane
Davud....paša Kas im....beg '.
zIJamete »slavnog Ferid...,bega Borovinića i njegovog sina Baj ezida«}83) U
. I kakvom su srodstvu ova dvojica zaima bili sa Sinan-;pašom j oš se ne
I I I I može utvrditi. Moguće je čak, da j e Ferid-!beg bio sin Sinan-pašino
Mustafa..,beg Mehmeld....beg Mahmud-!beg Sulejman-beg ' . '

I
Sinan-paša
I I I
Muihamed Mahmud...,beg Ahmed Celebi I
Ferid....b eg
I
Bajezid
Borovinići

Bor.ovintći su Ibili poznata srednjovj ekovna porodica u Bosni. Knerz Ljubovići

Tvrtko Borovinić bi.o je istaknuta li'čnost na dvoru bosanskih kraljeva
Tvrtka I i Stjepana Ostoji:ća.176) Bio je oženjen Katarinom, unukom Hrv01a
Vukčića, s kojom je imao kćerku MIlicu.177) Nj egovi potomci primili su
islam u drug.oj polovini XV stoljeća. Već 1499. godine nalazimo Sinan-pa­
šu Borovinića, potomka kneza Tvrtka Borovinića, kao bosanskog sandžak­
bega. , u svom komentaru u 'Prevodu putopisa E. Celebij e H. SaJban.ović
piše za Sinan-pašu Borovintća da j e nakon položaj a bosanskog Sinan�paša
otišao za rumeIljskog begler-ibega. Od 1 504. do 1506. godine bio j e herce­
govački sandžakJbeg, .od konca 150.6 . do oktobra 1 5 1 3 . smederevski san­
džakbeg, odakle j e ponovo došao za bosanskog sandžak:bega i tu ostao
do 1 5 14. godine. Dok j e bio na tom položaju, često j e sa svoJim trupama
provalj ivao u Dalmaciju i Hrvaitsku. Iste godine 1 5 1 4. Sinan-paša postaje
rumelijski begler...lbeg.178) Učestvovao j e u bici na Caldiran polju (23. VIII
1 5 1 4. godine) i Ahmed-pašu Hercegovića naslij edio na dužn.osti velikog
vezira.m) S Ali-Ibegom Sehsuvarogluom uništio je Alaudevlea, emira Dul­
kadira (područje DuJ.kadira j e u Anadoliji sjeveroistočno od Adane), koj i
se nije odazivao pozivu sultana Selima u rat protiv šaha Ismaila.180)
Sman-paša j e poginuo 1 5 1 7 . godine u bid kod Ridanije, nedaleko
..::Z a Ljuboviće se zna da su porijekl.om od stare bosanske vlastele.184)
Kraj em XV stolj eća spominje se nahija Ljubović u kadiluku Prijepolje.
»Njeni vlasi su i tada bili podijeljeni u džemate a j edan j e pripadao
Skenderu sinu Ebrahi:movu i to od vlaha ' koj i pripadaju MiTlči Radulu.
Ibrahim, .otac Skenderov, bio j e brat kneza Dure a oba sinovi Herakovi.
Duro j e imao svoj džemat vlaha koji je prvo pri'Padao ovoj nahiji. Ka­
snije su oni obrazovali posebnu nahij u koja se zvala Vraneš, dok je od
potomaka Skenderovih nastala pozna'ta hercegovačka begovska porodica
Ljubovići.«185) Cif1uci i odžac"I Ljubovića nalazili su se u Nevesinju i n a
Buni.186) Kuće Ljubovića su se, međutim, sve do danas sačuvale u StOCU.187)
'
Krajem. XVI stoljeća j avlj a se nekoliko značaj nih ličnosti ove po­
.
rodIce. To su Osman Ljubović, zaim k.oj i j e. b'l O susj ed DUlbrovčana, : od
-kojih j e dO'oivao darove i s koj ima j e bio u prij atel:jskim odnosima188),
z�tim S�lejman Lj Uibović, �oj i j e vršio ISlUJŽbu nazora u Novom189), te
.p.Jegov sm Omer-beg. SuleJman-,beg i Omer:-ibeg su pogUlbljeni zajedno
1628. godine u Travniku.1DO) Inače, o fIm ličnostima ima malo si'gurnih , po..
dataka.
l

od Kaira, kao glavni komandant turske vojske.181)

, U , vrijeme kada j e bio hercegovački sandžakbeg Sinan...paša j e sa­ IS!) H. H a s a !Il d e d l Č, Sim.<I!n-pOJi�a , \ džamija u MOsi�" paF xu­
gradio 'niJZ zadu7lbina u Mostaru. Najpoznatija j e džamij a koju j e Sinan­ .-...:.:xnI/l962-63, s tr. 206-261. . \
-pQŠa, u stvari, nadogradio na temeljima džamije ranij eg hercegovaičk.og 183) BoBA, TD N2 76 {1519) j DIS br. 95 fo 7.
sandžak....bega Sinan-paše (1474-1475). Ova džamija predstavljala j e zna- 184) v. C u lb r i ll. o 'v' i Č, Poreklo muslMnanskog plemstva u Bosni . i Hercego­
VinIl; L. T h a l o c z y, A bosnyak-hercegOViflna.e »beg« �zmiTol, tr. 12 j Sabrqm,a. s . deta
Vuka Karodtića, I:s1iorijski SP:iLSi II, " • " �' . ' . . . .
., ' .s4 .
IStr. 541-.:...2 , . . "
. " 176) Lam:enta de fo ris, vo!!.. IV, fo 288, 18. februar 1421 j F e r m e n'" đ i n, Acta 185) H. S a lb n o v i Č, Bosansk..i paooluk,
a str. "
1 66.
' . . . ..
. . : !
Bosnae, str. 151. . ,
188) E . e II. e b i, Putopis, str.. 41'2, 455.
e _. .
. ".
� .

177) S.C i r lk o 'V' L Ć, Sugubi v enac, IstoriJjiSlki časCJipis Istor!jiSkog i1nstituta . u 187) D ž. ' C e U č - iM. M u j e z i n o v l ć, Stari mostOvi u 'B08-n4 i ltercegooimJ"
Beogradu, knj. XXI, 1974, str. ll. ' str. 224. •
" '
� " .., .' . ' .

178) E. C e l e b a, Putopis, str.

466, napomena51. 188) HAD, Cons. Rog. 169; Dona Turca rum 119'. . � . . .. . .. . .
189) C. T "
r u h e l k a, NekoZliko m144ih pisama hercegovačke goi$pode . pisarne
179) Istam A1lISiklopedisi X ciJJ.t, str. 661-666 .
180) R. S a m a rd ž i ć, Sulejman i Roksetana, st r. 259. bosančicom iz dubrovačke aThirv e, GZM XX'Vlj,1914, str: 474�94. ' � , ', : .
,, ' - 190) S. B a !la g i Č, ZnamenU:i Hrvati Bošnjaci i Hercegovci 'ti tUT:skio1
181) G. E l e rz: o 'V' l ć, Tursk4 spc>1'I'I;e7lJi, str. 977. ' ca.r.evflnl
,
str. 71, 59. '"'"

106
107
 Begovi Lj ubovići opj evani su mnogo u narodnim pj esmama,. .Oni su, �
oca te je živio. kDd ujaka Ferhad-paše. Posli e F��had-pa 1n� srUrti vratio �
y .
čak držali i narodne pj evače u sVDjim kućama. 19 1) Ove narodne PJesm� o se u Pečuj . Tu j e napisao SVDj U p oznatu 1stDnJ u »Tanh-l PeceVl « . Od
�
beg vima LjUibovićima potitču naj više iz XVII stolj eć.a : » �
med eg LJu- � •
potomaka je imao j ednu kćer. 19B)
,
,
bović i vi1 a « , »Be.g Ljubović i Mate La:t'mine« , »Beg LJuboVIC udaJ e kcerku
. 1 9 Kara Davud...lbeg
Umihanu« , »tOsveta LJUi · ibDVlca Hane« . 2 .
,
., .
' Porodica Lj uibović a je j edna Dd � nih begoV's bh pOrO I� a kOJ e su se? I
Džafer-lbeg
dugo Ddržale, sve do naših dana, a j avIle su se u �VI stolJecu.
I
osam sinova : j edan Dd nj ih otac Iibrahima Pečevij e
Herak Sulejman�beg Lj ubović
I I I I
Omer-,beg Ibrahim Alajlbegov1ć-lPe<Čevi dva sina i kćer
I
Ibrahim Đuro
I A l a j b e g o v i ć } - M i h a l j b e :g o v ić i
Skender
I
LjubDVići Radi se najvj erovatnij e o -ogranku poznate porDdke .Mihaloglua, koji
su vršili ra!zne funkcij e u Bosni tDkDm XViI stolj eća. Da li su se i ka-
snij ' e:.održcili u ;B Dsni, nij e poznato. .
Osnivač porodice Mihaloglua j este Mihal, vi:zantijski rfeudalac l 10-
- kalni za:povj ednrk u sJeverozapadnoj AnadoUji. Njegov sin Ali-lbeg Mi­
Alajbegovići
haloglu UJčestvovao j e u borbama turske vojske u Srfuiji. IDo 1460. godiJne
bio j e subruša branićevske oblasti, a onda s andžakbeg vidinskDg sandžaka.
, ?
Porodica Alajbegovića vuče porij eklo od sre njovje�ovne osan� ke � Zajedno s bratom Skender-begom uče.stvovao je 1 462. igDdine u pohodu
porodiceI 93) , a ime su dobili po tome ,što su im prv.! poznati funkcronen u
suLtana Mehmeda na VlalŠku. U vrijeme sultanovog pdhoda na Bosnu
ranijem turskom periodu bili a'lajbe:zi.
.. . '
Najstariji član ove porodice bio j e Davud-beg, pOrLJ ek om 1'2 Bos�� , � (1463), svojim upadima u Ugarsku onemogućavao j e UJgarske ' trupe da
intervenišu u Bosni. Kad je Bosna :zauzeta, dotadašnji smederevski san­
gdj e j e imao i posj ede. Bio j e silahdar na dVDru sultana Fatl a" a kasn:lae � dŽa!k!beg MehmedJbeg Minetovilć oti\šao je u ,Bosnu, a na nj egovo mj esto
bosanski alajbeg. Umro j e Dko 1 5 2 1 . godine.194) Davud-lbeg J e lmao SNl�
j e postavljen Ali-lbeg, Na upravi u smederevskom sandžaku Ali-beg j e
Džafer-lbega, kDji j e bio među prvim saradnicima i savj etnidma GazI
l:�io šest puta , (1463-1464, 1467-1472, 1475-1479, 148 1-1486, 1492-
Husrev�bega. Mnogo je ra:tovao po Bosan.skoj krajini s poznatim Malkoč­
1494 i 1498-1499).199) Umro j e najvj erovatnije u Pl evni poslije 1514. go­
-begDm, sinom Karaosmanovim.1 95) U drugoj deceniji XViI stolj eća imao
dine. 200) U Sr1bij i j e Dstavio nekoliko zadu.žJbina.
j e dio zij ameta 11 nčl,hi j l Jplpč , u j,ZITOSU od 1 4.3 1 5 akči.1 96) Taj zijamet mu
Ali-lbegDv brat Skender..beg , istakao se u bor,bama oko Zvornika i
j e kasnij e pDvećan te j e 1541. gDdine iznosio 25.734 akče.1!i7) Džafer-beg
bio j e postavljen za zapovjednika toga grada . Jedno vrijeme j e bio sme-{
j e imao. osam sinDva. Jedan od te osmorice Ibio j e otac poznatog istoričara
derevski sandža:k!b eg. 201 )
Ibra:hiima Alajbegovića-lPečevij e koji j e osim Ibrahima imao još dva
.- Ali4>elg j e imao. pet sinDva: Alh!med-ibega, zvanog Celebi, Mehmed-
sina i j ednu kćer.
-bega, Hasan-:jbega, Hizir-bega i Mustafa-lbega. 202)
�

. , Majka ]ibrah'lma Peče vij e bila j e , irz poznatDg rDda SDkolovića, sestra
Hasan-lbeg Alibegović bio j e hercegovaIčki sandžakbeg ,od 1,5 1 1 : do
Ferhad-paše Sokolovića. lib ra:him se rodio oko 1 573. Rano j e ostao bez
1512. godine. Skoro cij elo vrijeme svoga begovanja bio j e u ratu te j e
rij etko. ,boravio u HercegDvini. 203) "
191) 'M. H a d ž d ;j a h i t, Narod,ni pjevači na dvorovima b.osansko-hercegovačke
aris1x>kraciJje, �elndaJI" Nal!"odna uzdrunka za 1 935. godinu, S<lJra.jevo 1 934, str. 74.
192) S. O r a h o v a c, Stare narodne pjesme MU<5binna.na u BOISni i Hercegovini, 198) H. S a lb a n o v i ć, Književnost Muslimana na orijenta�nMn jezicima, str.
Sarajevo 1976, !Str. 121, 406, 429, 558. 308.
, , 193) H. S s' b a III o. v � ć, Književnost Muslimana na orijeThtJatnim j ezicima, str. , 199) O. Z i r o j e v i ć, Tursko vojno uređenje u Srbiji (1459"':"'1683), BeOlgroo
2 91 . 1974, str. 261. ,

19 4) 'lJsto, str. 292. w- b eg ..'Ma

sandžak b eg A': , 1_ ' Zib"ornll'k
200) O. Z i r D j e v i ć, Smederevski' - ,.,.a.ug.u,
195) J:sto., IStro 293. , " ,
za , iS'torijtl Matice snps/ke UI/.1 971, str. 9-27.
196) �BBA, , TD .Nl! 56 (1516) ; O]S Ibr. 63, fa 31.
,
. ' 20 1) I�to, str. 14 i 21.
197) BiBA, TD .N'2 ,201, Sumarni defter bosanskog sandŽaika iz 1541. goo1lll e, DIS 202) >Isto, str. 25.
94.
br. 87, fc> 24. 203) T. P o .p -o v ,i ć, Spisak hercegovačkih nameS'1llilka u XVI veku, str.

108 109
 . Za . Ahmeda Celebiju, drugog Ali-lbegovog sina, zna se da j e bio pje­
snik. Drugih podataka o njemu nema.204)
Mehmed-;beg AliJbegović j e učestvovao 1,5 14. godine u pohodu sultana
S elima na Perzij u. Nešto kasnije {1517) spominj e se kao bosanski san- '
dža1kbeg. Umro j e 1536. godine na ovoj dužnosti.205)
Vj erovatno j e ovaj Mehmed-lbeg idenu'Čan s hercegovačkim sandžak­
begom AliJbegovićem. Mehmed-lbeg Ali.Jb egović se, ,naime, prema dulbro­
vačkim izvorima, nalazio na položaju hercegovačkog sandžaltbega od j una
1523. do augusta 15 27. godine. 206) Dosta je doprinio �gradnji Skradina.
Bio j e oženj en kćerkom '&hmed-pa:še Hercegovića, <koj a j e kao žena vi­
sokog dostoj anstvenika često dobivala poklone od DUlbrovačke Republ\:
ke.207)
Hizir-4beg, četvrti Ali-;begov sin, bio j e ćustendilski sandžakbeg (1542)
i segedinski valij a (1551) .208)
O petom Ali..,begovom sinu Kara Mustaii se ne zna kakvu j e službu
'
imao. , .
Pod navedenim prezimenima u Bosni i Hercegovini u XVJ: stolj eću
javljaju se j oš : Mustafa A:li.Jbegović, koj i je bio na dužnosti ,hercegovačkog
sandžakbega 1 504. godine209), zatim Kasum-lbeg Mi:haljbegović, hercego­
vački sandžak!beg od 15 1.2 . do smrti 1513. 21 0) i Ded�"'b€lg Mi:haljlbegović,
koji se 1-582. godine spominje kao zamj enik MehJned-ibega, khškog san­
džaklbega .211)
,
Mihal
I lejman mu j e uskratio državni pečat u korist vezira Rustem-lPaše Opuko­
I I
Ali..,beg
, I
I . I .
Ahmed�eg {Celefui) Hasan...beg Mehmedooibeg Hilzir...b eg
B egovići
, Pod ovim �rezimenom j avlj a se u Bosni tokom turske . uprave više
porodica. Iz XVI stolj eća poznat je jedino Daud-4beg Begović. Godine
Omerb egovići
I od ove porodice za sada nam j e poznat samo jedan Olan. To j e
Daut-lbeg OmeI'lbegović hercegovački sandžakibeg od maja 1509. do . februa­
ra 15 10. godine.213)
Sokolovići
Jedna od najznačajnijih muslimanskih feudalnih porodica čiji su
članovi odLgrali značajnu ulogu u istoriji Bosne j e, svaka:ko, porodica So­
kolovLća. Iz ovog roda poteklo je nekoliko državnika i značaj nih ličnosti
u Osmanskom Carstvu. Tokom XVI stoljeća smjenjivalo se nekoliko čla­
nova ovog roda na vodećim p oložaj ima u carevini.
Porodica Sokolov1ća vodi. porijeklo od sitnog seoskog plemstva. Imala
j e nekoHko ogranaka koj i su naselj avali predio između Glasinca i Lima.214)
Krajem XVI stoljeća ušli su i u j edan gIibovnik domaće vlastele.m)
- Prvi čovjek koji je odveden kao adžami-oglan iz roda Sokolovića
bio je Deli Husrev-paša. On j e doveden u carski saraj krajem XV sto­
ljeća. Njegovo napredovanje u službi počinj e već 15 16; godine kada le
otpremljen u Konju za namjesnika. Nakon toga bio j e begleI'lbeg u Di­
jarbek'iru, Samu, Halepu i Rume1iji. Od 153,5. do 1536. godLne bio j e valija
u Egiptu da Ib i nakon toga postao član vezirskog vij eća.216) Sultan Su:"
. vića. To j e bio razlog da Husrev-pa:ša iJzvrši samOUbistvo 1544. godine. 21 7)
Skender-beg . Njegovi rođaci imali su timare širom Bosne.218) Husrev-paša je imao sina
�urd...bega. Po mišljenju M. Mujezinovića, Husrev-pašin sin j e i Mustafa­
I I I -aga beg, 'čij i se grob n1lilaJZi u Setić1ma (okolina Rogatice). Na nišanu j e
Musta:fa-4beg uklesana gođiJ!la smrti početak mjes-eca ša'ibana 962 (21-30. Vl 1555).
In1liče . uzglavni nišan na ovom groibu j e visok 3,0 m. i jedan je od naj­
većih na područj u Bosne i Hercegovine.21 9)
Kurd-lb eg Sokolović, sin Deli Husrev-pašin bio je sandžakrbeg u Ni;g­
du (Turska, lgrad Nigde nalazi se j ugoistočno od Ankare) . Umro je oko
1572. godine. Njegova smrt veoma j e ražalostila tadašnj eg sultana Se­
lima II.220) . . . o .. " " 0 .0

, ·
1502 . Dulbrov,čani mu šalju dar kao novom begu.212) Mustafa",paIŠa Sokolović (Lala), došao j e u sultanov saraj uz pomoć
SVQg starij eg brata Deli Husrev-lpa:še. Njegov uspon počeo j e onoga dana
204) O. Z i r o j e v i č, Smederevski sandžak -beg AU_begO M-bhaioglu; ' str. 26.
218) T. ov str.
205) Isto, str. 26. P o OP i č; , Spisak hercegovačkih namesniIka u XVI v eku, 91.
�06) T. P o ,p o v i ć, Spisak hercegovačkih namesnika u XVI v�k;u, str. 96. . 214) R. S a m a r d � i ć, Mehmed
SokoLović, Beograd 197,5, str. 14 . .
", 207) T; p o lP o v'i Č, Upravna organizacija hercegovačkog sa'lUlžaka u XVI veku, 215) lIsto, str. 16.
str. 92; Conis.' Rog. 37, 104', 105. "
216) Lsto, str. 8. ' .

: ,. 208) O. Z L r o j e v i ć, Smede-revsk.i sa'1l!džak-beg Ati-b g Mihaloglu, . ,str. 26.

o, e .
217) S. B a � a g. 1 č, Znameniti Hrva-tJi Bošnjaci. i Hercegovci u turskoj carevini,
O

209) HAD, C<:>,IlJS . Rog. 37, 248. . . . . str. ' 30. ' , .
"
' 63. �..
. ,
210) T. ' · P o'p o v i ć, Spisak h ercegovačkih nameSnika u XVI veku, str. 94. 21 8) BBA, TD N! 201. (1541); aIS ibro 87;· fo 46, 57, . .
211) Monumenta SpectantJinae HistOTiam SlavoTum Merldionalium, volumen 219) v i ć, Istannska . epigrajvka u Bosni i . Hercegovini,
M. M u ti e rll i ill o .
.
Sara-
.
j evo, 1977, str. 104---11 05. ,
'
XXXII, Mon nta Uscochorum !pa!"s. I, Zalgre!b 1910, str. 30. ';.' . .. . . . . . . . . '
ume
. 220) S. . . B .a IŠ a g i ć, Znameniti Hrvo,ti " Bošnjaoi i Hercegovci u tU7's koj :ca!f'evini.
. )
21 2 l'IAD, ' Cons. Rog, .. 29, 17. VIII 1502. ..,74'. '0' . ••

, ; .. , , ' . ,, ) . � • '·1 ..
.
_
. ".
str. 38. ''\
•
no. 1 1 1 •.

kada j e postao carski berberbaša. Kasnij e je postao mirahor i češnegiT.
Bio j e lala, vaspitač carevića Selima. Nj egova velika zasluga je osvaj anje
K�pra i Sirvana. Kao se:rasker osmanlijske vojiske ,zapovij edao j e u ratu .
protiv Perzij e 1578-79. godine. ,Njegova velika želj a da postane veliki
vezir nije se ostvarila. Umro je 1580. godine. Imao je sina Mehmed­
-'pašu221) Mustafa-pa·š a Sokolović .bio je cij eloga života u neprij ateljstvu
sa svojim slavn:lm rođakom Mehmed-pašom S okolovićem.
Mehmed-paša Sokolović, sin spomenutog Mustafa-paše zauzimao j e
položaj beglerlbega Mer'aša. Nj egova majka bila j e kćerka egipatskog sul-,
tana Kansu Garije. Umro j e veoma mlad u tridesetoj godini života 1574.
godine.222)
Mehmed-paša Sokolović (Visoki) , veHki vezir !1Odio se u sellu S oko­
lovićima nedaleko od Rudog. Otac mu se zvao D'lmitrij e223) i imao je osim
Mehmeda (kome j e rođeno ime bilo Bajo) , j oš dva sina i j ednu kćer koj a
je bila udata :z a Sinan-ibega BoJjanića, hercegovačkog sandžakbega. Jedan
od braće Mehmed-paše bio je i Makarij e, iguman manastira Hilandara,
kasnije prvi patrijarh obnovljene Pećke patrij aršij e.224) Sinovac Mehme.d­
-paše i MakaTij a Antonije bio j e 1>570 hercegova'čki mitropolit.22 5)
Mehmed je ,kao adžamli-oglan odveden u Jedrene i tu stekao svoj e
.
prv:o obrazovanj e. SlužJbu na dvoru j e započeo kao rakabdar226) , zathm
čohadar22 7), .silahdar228) te češnegi:rfuaša.229) Godine 1543. sultan Sulejman
ga je postavio za kapidžilb ašu, zapovj ednika dvorske straže. Položaj ka­
pudan-palŠe Mehmed-paša je dobio nakon smrti Hajrudi:na BarbaTose 1546.
godin·e i na t()llll položaju ostao j e do 1551. kada j e unaprij eđen u zvanje
rumelijskog rbegleI1bega. Te godi:ne povjereno mu je zapovj edni!Štvo nad
vojskom u ratu protiv ostataka Ugarske i Halbsburgovaca.229a)
Juna 1555. godine, nakon uspjeiha na istočnom ratištu i pogubljenja
princa B aj ezida, sultan Sulejman VeHčanstveni imenovao je Mehmed""1pašu
S okolov�ća trećiin . vezirom Porte. » Ulaskom u vezirsko veće, Mehmed slo­
koJović j e postao stub carstva, mi nistar i velmoža konačno vezan za Ca­
rigrad . . . « Otada mu je bio otvoren put ka položaj u prvog ministra. U
međuvremenu oženio se kćerkom prestolona:slj ednika Selima, sultanijom
Ismihan (1,5 62). Tada je već imao dva sina Hasana i Kurda. Nij e poznato
ime njihove maj ke. U to vrij eme postati carski zet značilo je mnogo, i to
221) Is to, str. 57.
222) ·Isto, \Str. 47 .
223) Dimitriđe Sokolović je kasnije !prešao na islam i dobio je ime Džeanall ud illl
Sinan-ibeg. Bio je mutevelij a j ecino.g vakufa koji de njegov sm Mehmed-tpalŠa osno­
vao u Bosni. V.id. R. S a an a .r d ž i ć, Mehmed Sokol.ović, s tr. 33.
224) M. V lIJ k r ć e v i Ć, Znameniti Srbi muhamedanci, Beograd 1901, str. 47;
Istorija naroda Jugoslavije II, str. 1 10.
225) M. V u lk i ć e v i ć, nav. djelo, st r. 51.
226) RLkatbdar-dvorjoaniik koj i je poana�ao svome �ospodaru da uzjaše Ill a konija .
227) COihadar.;dvorj ani:n - koj.i \Se starao o odijelu sVQga gOSiPodara.
228) SiJahda.r-dvorjanilll koj i se starao o oružju svoga �OISpodara.
229) CešnegiI1baša-IPratilac sultana na putovanj.ima.
229a) B. D u r đ e v, Prva godi.na ratovanja Mehmeda So1col.ovića u Bwnatu i
prva opsada Temišvara, Gilasnik IstoriskQg d ruštva ti Novom Sadu, krnj . VII, 6V.
1-3, 1934, s tr. 68.
112
j e bio j edan o d puteva k a položaju velikog vezira. Mehmed-paša j e taj
položaj dobio 28. j una 1565. godine. Od tada počinj e njegova uspješna
uprava u Turskom Carstvu, za vladavine trojice sultana: Sulejmana Ve­
ličanstvenog, Sellima II i Murata HI. Odmah u početku svoga vezirovanja
odlazi u pohod na Austrij u. Za vrijeme toga rata umro je sultan Sulejman. '
Naslijedio 'ga j e sin Selim, koj i j e zadržao SokolovIća na poJožaju prvog
ministra. Poslije uspj ešnog pohoda na Siget, Mehmed-paša više nije išao
često na ratište, već j e radij e ostajao u Istanbulu.
Kada j e Murat III stupio na .prij estolj e, broj neprij atelja Mehmed­
-paše Sokolovića se naglo uvećao. 1 1. oktobra 1 579. godine U!bio ga j e j edan
derviš, vjerovatno porijeklom iz BoSne.
Za života Mehmed-paša j e podigao mnogobrojne zadu�bine po cije­
lom Carstvu. Na nj ega nas i danas podsj eća veličanstveni most preko
Drine .u V1šegradu na koj em stoj e uklesane rij eči pj esnika N.rhadij a
» Građev1na mu ispade tako divna, da se onome koj i je vidi čini da
• • •
zrno bisera stoji u vodi a nebeski svod mu . je ško,l jka.«
" U rodnom selu Sokolovićima Mehmed-paša je podigao džamiju, mek­
teb,-musafirhanu, vodovod. Svoje zadužbine ostavio j e i u Istanbulu, Beo­
gradu, Bečkereku (sada Zrenjanin). Nj egovo doba pored uspona u gra-
diteljstvu .obilježeno je i velikim uspjesima u književnosti. Za svoj e vla­
davine Mehmed-paša j e nastoj ao da na visoke položaj e u Carstvu postavlj a
ljude iz roda Sokolovića. Tako su u to vrij eme njegovi rođaci zauzimali
najVIše položaj e po provincij ama Turskog Carstva.
Mehmed-paša j e imao četiri sina : Kurd-bega, Hasan-pašu, Ibrahima
i Ahmed-bega.
Za Kurd-bega Sokolovića ne zna se kada je rođen ni ko mu j e
bila majka. ,Prvo učešće u voj ni hio m u j e pohod n a Siget u kojem su
učestvovali i nj e'gov otac i brat Hasan, Veoma mlad dobio je položaj her,.
cegovačkog sandžakbega. Bilo je to 1569. godine. Hercego'vina je u to
vrijeme bila u stalnoj opasnosti od Mlečana. Mladi Sokolović j e uspio da
održi mir u Hercegovini. To mu je uspijevalo i �bog susj eda Dubrovčana
koji su takođe željeli mir na granici. DUlbrovčani su održavali dobre odf
nose sa Kurd-!begom, kome su slali svoj e majstore za gradnj u njegovih
zadužbina u PIj evlj ima, Foči i Mostaru.230) Od Dubrovčana j e često do-
bivaO' poklone, kao i nj egov otac Mehmed-paša. �
Kurd...beg j e umro veoma mlad 1 5 7 1 . godine. Mehmed-pašu j e veo­
ma pogodila sinovljeva smrt te je u njegov spomen podigao karavansaraj
pokraj mosta na Trebišnjici.231)
Hasan-,paša Sokolović drugi j e sin Mehmed-pašin za koga se takooe
ne zna kada j e �ođen i ko mu j e bila majka. UčestV'Ovao j e u pohodu
na Siget sa svojim ocem i bratom Kurd.,begom. Hasan�paša j e bio begler­
beg' 'll Dij ar;bekiru, sandža'k'beg u Bosni, Erzerumu, Anadolu, Temišvaru
i Budimu.z32) Na u:praJVU u smederevski sandžak došao 1 57 1. godme da j'e
230) T. P () lP o v i ć, Turska i Dubrovnik u XVI v e ku, str. 276.
231) iR. S a m a r d ž i ć, Mehmed Sokolović, IStr. 309.
232) O Hasan-lpaIŠi više vid. Islam Ansiklopedisi V CrIt 1 kisian, S. 225---329.
,
8 - Prilozi 113
 ' u Beogr� du. Hasan-1?� ša j . tada � Vi:čevo i .plodni Tinj , koj i je postao feud porodice Sokolovtća. 242) Dosta
bi nadzirao gradn ju očevih zaduŽJbina �j eha imao j e Ferhad....beg u bovbama u Slavoniji. Uz pomoć herceg<r
radu u kOJem su kasmJ e ' odsJedale
podigao i pozna ti vezirov saraj u Beog v8!čko.g sandžak:tbega Sinan-bega Bolj anića pOfa!zio j e zagrebačkog kano­
.' <

visoke ličnosti. nika Franj u Filipovića. Franjo j e kasnij e prešaO' na islam i od njega vuku
i j e bio za�m . 2 33 )
Hasan-paša j'e imao sina Mustafu, koj �
.

. lozu bosanskI begovi Filipovići. 243) .,' .

e ostao U ZlVOtU IZ
� sin k ?j i j
Lbrahim--ha n j edini je Mehm
braka sa surltanij om Ism1han. Dugo godin
ed...;p aši
�
a J 7 s a rlv�n u d� oru! J er
.
ca sk
:. � Od 1574. do 1580. godine Ferhad-lbeg j e bio bosanski sandžakbeg.
Z a tih š est godina mnogo puta j e provaljivao u Hrvatsku i SlavO'niju i
mušk e djece . Ibrah 1m J e bl'O namJ esmk u D1Jar
kćeri nisu smj ele imati proslavio se tim borbama. Tada j e zauzeo P,odzv'iz.d, obj e Kla:duše, St1,l!rlić,
godin e u Istanbulu. 234) •

bekir u i dva puta II Bosn i. Umro j e 1 622. Ostrožac a 1577. i Zrin, nekadašnj u dj edovinu knezova Zrinjskih. 244)
,
Ahmed...;beg, četvrti sm Mehmed--pašin
bio j e zaim u �OS�ll. s�- � Kada j e Bosna 1580. godine post8!la pašaluk, Ferhadlbeg j e postao
ka i:z 1570 godm
.
e u nahlJ
.
I VlSO U��­ prvi bosanski paša l na tom položaj u je ostao do 1588. godine . 245) Cijelo
�
�
mam om defteru zvorni,čkog s andža
:
.
. veZIra . Soko Me med-<p as e « . ) to vrijeme j e :bio u dobrim odnosima s Dulbrovčanima, do.pisivao se s nji­
san j e »zijam et Ahmed-<bega sina veJ.lkog .
elIJ e nJ�govog vakufa m a246) i dolbiva6 poklone koj e su obično donosila .po dva poklisara. 241) Fer­
Neki od potomaka Mehm ed-paše bili su .mutev .
j e, najme, kada J e bl ? na vrhunc � had-paša j e poznat i po mnogobrojnim zadužbinama koj e j e podizao .po
u Bečke reku (Zrenj anin) . Mehmed",paš a
inama na:p ravlO kasabu. Tl Bosni. On j e samo u Banjoj Luci od 1579. do 1587. godIne podigao dvije
moći od za:puštenog Bečkereka svojim z adužfu
1ibrahlma. 236) stotine i šesnaest j avnih objekata. 248) O njegovim zadužbinama nalazimo
potomci potiču najvj erovatnije od nj egovog sina �
podatke u njegovoj vaikuinami čiji se prepis nalazi u Vakufskoj direkcij i
za h�rcegov a:ckog s �n�
Semsa sestra Mehmed",paš e, bila j e udata . u Sarajevu ,a koji j e objavio A. Muftić 1941. godine.249) Najljepši spo­
i
džaklbega S nan-<bega Bolj ani,ća. O nj oj se zna samo tobko . da J e u B anJo]
' menik među FeI'lhad..,pašinim zaduŽJbinama j e džamij a Ferhadij a u Banj oj
237
Luci podigla most oko 1582. gOdine. ) " . Luci. To j e inače j edan od najlj epših spomenika islamske arhitekture u
.
R �no J e pr�ml � Islam
Od iste lo!Ze ,potječ e i Rustem-lbeg SokoloVlC.
.
i ne zna se kako mu j e bilo rođeno ime. � :
re postavlJ a. �se a J e �1O bra � � B osni i Hercegovini. Ferlha d-paša je ovu džamiju podigao od dolbij enog Tat­
nog plijena. To se može zaključiti iz natpisa koj i se nalazi nad glavnim
Mehmed�pašino.g oca Dimitrija. Imao j e tn sma : Derv1s-jpasu,. Ah-lbega l ulazom » . . . :Sa ratnIm imetkom podiže dobro taj odaJbrani . muž « 250), a
Ferhad-p 8:Šu. 23 )8
. . . s ačuvala se i j edna narodna p j esma u koj oj se kaže da j e Ferhad-;paša
Dervi\Š�a:ša j e odrastao na c�rsko m . voru. Bio ? je begl� lIbeg u D : ­ dobio otkupninu za oslobođenje grofa Wolfa Engelharda von Auers'ber­
23 (oko 1578). U� estvova<:> J e ga. 25 1)
j arbekiru, a p oginuo j e u ratu protlv PerzlJ e 9) •

asoI? ' budlm ­ ,

u opsadi Jegra zajedn o s rumelijskim begl � : gom H�an�p
I1b
skirrn begleIib egom Hadim AU-paš om i dnuglm Istaknu
tlm hcno lffia. � Fer:had1Pa:ša j e podiJzanjem svoj ih zaduŽJbina utkao na formiranj e
nekih gradskih naselja u Bosni. Na .putu između Sinja i Knina u seJ.u
klbega na mJ esto brata Donje HrVace Ferhad-paša j e po naređenj u sultana O'snovao kasaJhu. Is\l;o
Ali-beg j e 1,574. imenovan z a kliškog sandža
Ferhad-pa'š e, koj i je bio premj ešten za bosans kQg sa. nd �
aklbe.ga .2 40) Go­ ta:kO' podi:zanjem džamij e i mekteba uticao j e na fOl'miranj e kasaJb e Ze-
-
Bl0 � e veoma o�ra­ munik.252 )
dine 1576 . AU...beg je postao pakmčki sandž �klbeg.
zovan. Mnogo je ratova o naroči to u Ugansk oJ . 2 41) Umro Je 1595. g d e. � �� Osim Banj e Luke, Fe1I'had-;pa'Ša j e imao zadužbine u Livnu, Kostaj­
. nirci, Dob runu, KratoV'u, Svinj aru, Vrani.25S)
j edna j e od znaJčaJmJlh
. Ferhad-lbeg, kasniji Ferhad-<paša Sokolović
ličnosti i:z ,pOlfodke Sokolovića. Kao klitŠki sa� a:k:tbeg . (15:� � 6-1574) lsta ao
.
� (

se u bOIlbam a protiv Mlečana i dosta dopnm o osvaJa � I? a u �S radmu

J I � , 242) S. T r a � j. ,L Č, Nin pod udarom twrsko-mletačkJi;h Ta;'/Jova, Radovi ln\S'trtuta
Osvojio je tvrđavu Z emumk l Plocmk , kulu JAZlU u Zadru, sv. 16--17, Zadar 1969, str. 532-542. •
-Drnišu , Vrani i Obrovcu. 243) S. B a \Š a g i ć, Zn.amen:i.ti HTVCJJti, Bošnjaci i Hercegovci u turskoj carevimi.
� m ' l
. . .
244) V. ' K: 1 a ,i ,č, Povijest Hrvata V, Zalgreb 1973, str. 412-4'13.
233) ls.torija Beograda l, str. 333. 245) H. S a :b a III ov
i Č, Bosanski paša.luk; IStr. 81.
vci u turskoJ. careV'I,Im
234) S. B a il a g ri ć, Znameniti Hrvati Bošnjaci i Hercego 246) HAD, Acta Turearum, iS lU, N2 1:1.
str. 322 1570. gOidine; 247) HAD, Cons. Rog., 1581, 109,
68, 224 .
.
35) 8BA, TD N2 395, Sumarni defter zvorniičkog sandžalka iIZ
248) A. B ej rt: i IĆ, Banja Luka pod turskom vw.da.vinom, »iN'aše 5tanine« 1,
OIS br fo 7
142, . Samjevo 1953, str. 97. - .
23 6) R S a m a r d. Ž i Č, Mehmed Sokolović, str 86 . .
249) A. M lU If t i 'Ć, Moschee und Stiftung Ferhad Pasa's 1J1t Bamja Luka, Lei.p-
mostoVIi u Bosni i H erceg,()1)'II1W ,
237) D ž. e e ll: i ć - M. M 11 ji e z i n () V j, ,ć, Starti
.
str. 1 ZiIg 1��) M. M u j. e rz: L n o 'v i IĆ, Turski natpisi iz nekoliko jesta Bosme i � H erce­
�8) R. S a m a r rl 'ž i Č, 362. '
Mehmed Sokol<yvić, str. . gOV<ime, POF rU-JV, Sarajevo 1953,str. 447.
239) Lsto, str:. 549. 25 1) A. e 100.
lJi, Hrvati Bošnja
240) S. B a LŠ a g i ć, Zname'lti
�i . .
HercegovCI, u mrs1003' care1Jl,llM
252) A.
iS j rt i ć, Banja Luka pod turskom vladavrinom, ' str.
H .a n d: iž d ć, O formiranju nekih gradskih naselja . . ., str. 146-:-141.-
str. 9 253) A. B e j, U IĆ, Ba10a Lwka pod turskom Vw.davim.om, str. . 97.
24 1 ) R
' Sa m a, il' d ž i Č, Mehmed So1ool.ović, str. 363.
\, '.
8* 115 ...
114
 Iz vakuf-name Ferhad..,pa:še SOkDIDvića sazna}e se da su mu djeca pripala čast da iZ':rši krunisa�j e Bočkaja ugarskom krunDm. Umro j e
. .
bila pokopana u LivnU:. SinDvi mu nisu uspjeli dostici položaj kakav je 1 6. maJa 1 6 06. gO' dine 1 sahranJ en u Istanbulu. LmaD je šestorO' djece.211.'!)
zauzimaO' Ferhad-paša. Husejn-beg i Mehmed-ibeg su živjeli u Banj oj Luci. Za Mahmud;pašu SDkDlovl]ća zna se da j e bi'D beglerbeg RumeJije.
Za Husejn-1bega se zna da je 1 6 1 4 . gDdine oIbnovi:D očev most na Vrbrusu.254) Umro je 15182. gDdine264) .
Sulejman-ibeg j e bio kapetan i 'PodigaO' je džamiju, han i du:ćane u Du­ l ova trD!ica stričevrća velikDg vezira Mehmed..,paše SDkDlDvića, bra­
,
bOČCU.256) O četvrtDm Ferhad-pašinom sinu zna se samO' tDlikD .da j e imaD ca Mustad'a-pasa, Mehmed-1Paša i Mahmud...paša bili su istaknute ličnosti .
posjede u naruji KoIb aš. 256) Ferhaid-pašin rO'd j e izumro u Banj Među mnogOIbrojnim rođacima Mehmed"'"Pašinim u sultanov dVDr dD....
. oj Ludi s nje- šao j e i Mustaf�-'Paša SDkolović, zvani Kara Sahin. BiD je begler/beg u
gDvim praunukom Mustaj-pašom. .
StriIČević velikDg vezira Mehmed-paše SDkDlovića Mustafa-paša biD
�rzer�u, a �atlm 1562. na�j �snrk u Egiptu. Mustafa-1Pcuša (Kara Sahin)
Imao J e dva s:na: Beh;ama 1 Rrzvana.265) Za Rizva:na je poznatO' da je bio
j e takođe istaknuta ličnDst. DDveden j e u sultanDv saraj u vrijeme kada .
se njegov slavni rođak već peO' stepenicama uspj eha. Od samog pDčetka ?efte:d�r, �ahm n �mJ esmk u Jemenu. PostaO' je begler:beg u AnadoJiji
l dobl J e :Ltulu pase. U tom zvanj u, kaD begler:beg, umrO' j e 1585. godine.
Mehmed-;paša je pDdržavaD svog darDvitog :rođaka. I Mustafa-paša j e biD �
l'mao J e Slt;a Ahm�d bega, a DvaJ. , opet, Hasan-pašu RizvanlbegDvića. 286)
sin hrišćansk�h roditelj a kDji su do kraj a života ostaH u svoj oj vjeri. Nje­ �
gov je rođeni stričević biO' patrijarh srpske crkve Makarij e Sokolovi.ć.257)
�ehr�-pasa, drugl sm Kara Mustafa-paše, mnogO' j e ratovao u Jemenu
l tamo J e O'snDVaO mnDga'brDjne zadužhine. ZajednO' sa Lala Mustad'a-paŠom·
Svoj uspješan put državnika Mustafa....paša je započeo kao bosanski san­
ratDvaD je u Perziji 1578. gO'dine.267)
džakbeg 1555. godine. Zatim j e biD sandžak!beg u Fileku u Mađarskoj,
TDkom XV � XV! �tDlj �a SakDIovići su imali velli:ki broj sVDjih čla­
:a 10. septembra 1560. postao j e s andžak!beg kliškog sandžaka. Nakon toga . ..
nay:a u sultanOVOJ slunbl. BIh su uV}J ek međusObnO' povezani i Ddržavali
ponDVO j e došaO' za sandžakJbega bosanskog sandžaka. U tome vremenu tj .
su veze sa svojim zavi:čajem. Iz ove pDrDdice potekla su dva velika vezira,.
1565. gDdine osvojiO' je Krupu. Od 29. augusta 1 5·66. Mustafa-paša j e bio .
pet vezIra, deset begler-<bega i još niz drugih znaiČajnih ličnDsti.
na pDložaju budimskog beglerbega, kada j e dobiO' i titulu vezira. PD­
U �VI� stol'j eću uticaj pDrodice S kO'lovića se smanjio, ali i dalje
gubljen je u Budimu 1578. godine.258) . . �
� e D�a bIla J edna <?d ugledn1Jih begovskih porDdica u Bosni. SokO'lovića
Mustafa-paša j e pDznat kao ·utemeljitelj više svojih vakufski!h Dibj e­ Ima l danas u BD;sm, kao i u Istanbu1u.268)
kata i Institucija. Brije 1555. godme podigaO' je na ra:znim stranama u
Bosni nekDliko džamija, medresa, mesdži:da i mektelba.259) GDdine 1 555. ?
osnovao je kasahu RudO' u svom rodnom kraju . Tu j e podigao džamiju, I
mekteb, han, most, hamam, mlin na rijeci Krupi i razne dućane.260) Osim · ' i
RudDg, Mustafa-paša j e podigao zadužbine u Sarajevu, Mokrom, Goraždu,
Maglaju, Banjoj Luci, KDstaj nici i kasa:bi Trn. 26 1) Iz nj egDve vakuf-name
Dimitrije
CDžemaludin Sinan�eg)
I
Brat Dimitrijev
saznajemo da nije ostavio živih potDmaka.262) i
Mustafa-pašin ibrat, zvani Lala Ddveden j e zajednO' s bratom Mu­ I I I
stafom u sultanov saraj . TamO' je odgojen i. prvi stepen koji je postigaO' Mehmed-.paša Semsa Makarije ?
bilo j e zvanje mirahDra. Bosanski namj esniJk postaO' j e 1 5 66. godine, a biD - I
j e i anadolski i rume1ijski beglerbeg. On je drugi. tz Dve slavne pDrodice I I I I
koji . j e, dO'biD i Tang velikog vezira. Bilo je tD 1 604. god�ne. Tada mu je Ahmed-beg Kurd-lbeg Hasan-jp8iŠa Ibraihim..,beg
I ..
. '254) iD Ž. e e [ .i č - M. M II j e 'z i n o v i Č, Stari mostovi u Bosni i Hercegovri.ni, Mustafa-paša
stT. 1�133.
255)&lkall"a, 'I1K N2 477, Opširni delfter za BOlSIlll iJZ 1603-1617. godine; aIS br.
.
203, fo 164--165. I I I
256) Isto, fo 172. Mustafa-paša Mahmud"'p8iŠa Mehmed-ip8Ša
257) L j. S t o j a n o v i ć, Stari srpskli zUipisi i natpisi I, 20; A. B e j ti' ć, Rudo
i rudski kraj kroz vijekove - �pomeni'Ca ,povodom 30-!gQdiišnljilce Prve proleterske 263) s. B a :š a g i ć, Znameniti Hrvata Bošnjaci i Hercegovci u turskoj caretvtiđl4
brigade, Sarajevo 1971, str. 199-200.
s �r. 47; O Mehmed�i više vid. 1. U z u n e a r s i l i, OsmanU Ta1lihi III Cilt, 2 �
258) A. B e j t i Č, Rudo i rudski kraj kr,oz vijekove, str. 203. S1m, str. 361-362.
259) Isto, str. 203. 264) S. B a š a lg i č, Znamenita Hrvabi Bomjaci i Hercegovci u turskoj ca,.evtiIn.i.
260) Vakufnama Kara Mustafa-paše Sokolovića iz 1555. goo.ime o OS'1lli.vanju str. 41.
grada Rudo, preveo N. FiQi!povič, Rudo - ,gpoonenica 30-;godilšnjilce Prve prOi1eters!ke 265) ILsto, str. 56.
brigade, str. 173'-1177. 266) Isto, str. 64.
" 261) !M u h a m e d E n v e r i K a, d d ć, H1Ionika II, str. i 93-205. 287) liste, str. lS.
262) A. B e j, tj; i IĆ, Rudo i rodsk!i kraj kroz vijekove, str. Zog. . 268) A. R e ifJ k, Sokotov,ići, Sarajevo 1927, str. 228.
\ ,.

116 ) 17
 Drugi ogranak Sokolovića mjesto gdje su bi[e Skender-pašine zadUŽIbine. Podigao j e tekiju, j avnu
kuhinju za si,rotinj'u, most preko Milj acke, karavansaraj; mnogobrojne mli­
Rustem"'beg nove u Saraj evu, RQgatici, Vis<Ykom i Višegradu. U blizini tekije nalazili
1 su se i čiJfluci, voćnjaci, mlinovi sve što j e bill o u posjedu Skender-,paše.272)
I I -I U IstanJbulu j e Skender--paša podtga'O mesdžid i tekiju i za' njiJhovo
Ali-1beg DerviJŠ-paša Ferhad-paša održavanj e uvakufio četiTi sela u kadiluku V1ze.273)
I " , PoUJZdano se zna da , j e Skender-pa.'Ša imao dva sina Hurem-!pašu i
I I I I MUJStafa-pašu, kao i j ednu kćer.274) Prema nekim podacima S. BašagiiĆa,
Sulejman�eg Murat..,beg Husejn-lbeg Mehmed..;beg Skender-;pa:ša j e imao sinove Hasan-1bega i Numan..,bega.
Skender--pašm sin Hurem.,paša bio j e početkom XVI stoljeća zaim
"
Treći ogranak Sokolovića u Bosni. U defteru za bosanski sandžak iz 1'516. godine upisani su nj egovi
posj edi (zijamet) u nahij i Brod u iznOiSU od 73.412 akči. Jedno vrijeme
Mustafa"'lpaša (Kara SaMn) Hurem ...paša j e bio i begle�beg Karamanije (u vrijeme sultana Sulejmana
I Veličanstvenog) i na tom položaju j e i poginuo.275)
I I .Mlađi sin Skender-pašin, Mustafa-paša, rođen j e oko 1482. godine.
Rizvan-pa;ša BehJram--paša Još kao mladić učestvovao j e s ocem 1499. godine u bOI'lbama u Dalma­
I ciji. Bro j e namj esnik u Siriji do 1526. godine .kada je PQginuo.276) U Sa­
Ahmed...belg rajevu j e sagradio džami:ju i mekteb uz tekiju svoga oca Skender-paše i
za nju uvakufio vellike posj ede u Veseloj straži u nahij i Uskoplje.277) Va­
Cetvrti ogranak Sokolovića kUf-nama Mustafa--paše o podizanju ove džamije i zaV'j eštanju dobara za
nj �r:o i'z državanje sa/čuvana je i predstavlj a najstarij i sačuvani primjerak
?
ongmalne vakuf-name u Bosni. Ovjerena j e ti. Tdpolisu 1517. godine.l!7S)
Nj egova džamija j e prva pod kupolom podignuta džamija u Sarajevu.
I I Mustafa-paša je ,bio oženj en j ednom od kćeri sultana Selima I s ko-
Deli Husrev-\pa:ša La,la Mustafa-paša .
j om j e imao sina Kara Osmana.
I I .
,

Kurd-ibeg Mu;hamed--paša O kćeri :Skender-jpašLnoj poznato j e samo da j e bila udata za s �e�

derevskog sandžak...bega Mustafa--pašu, koji j e podigao zaduž-bine u Nišu
i N aldekuy9)
Skenderpašići
Kara Osman Sa:h..,beg Skenderp8Jšić, s'm Mustafa-pa:še i kćerke sul­
I porodica Skenderpašića dala j e nekoliko značajnih ličnosti Osman­ tana SelLma, bio j e od 1:5 61. do 1563. godine bosanski sandžakbeg, a zatim
.skom Carstvu. Prvi poznati član ovog roda je Skender-paša. Otac mu j e ' sandžakbeg II Lepantu i TrikaH, gdje j e umro 1567. godine.2SO)
bio iz Đenove, a majka Grkinj a.269) P o Muvekitu i Ba:šagiću, Skender-paša A. Handžić naViodi da j e Mustafa-paša imao još j ednog sina, Mep.­
j e odgoj en na dvoru sultana Fatiha i s njim j e učestvovao u ,pohodu pri med-hana, koji je 1548. godine bio zvorni:čki sandžakibeg i koj i j e sahra­
osvajanju Bosne. H. Sa:banović pretpostavlja da j e Skender-paša bio bo­ njen u Skoplju kraj svoj e majke sultanij e. Na položaju zvornilčkog sa.n­
sanski sandž�kbeg 1477. godi:ne i da je na tom položaju ostao do ljeta džak-ibega Mehmed-hana j e zamij enio sin Ahmed"'beg (1 � 58).2St)
1480. godine, kada je postao rumelijski begler!beg.270) Nakon pet godina
ponovo se vraća na dužnost bosanskog sandžakibega, te je 1 499. godine 272)
B. Z 1 a t a T, Popis vakufa u Bosni iz prve potovVne
"
XVI vijeka, POF
prodirao iz Bosne na mletačke posjede. U ovim QPeracij a:ma imao j e dosta XX-XXUi1970-71, str. 115--!129.
uspjeha, te j e zauzeo i Prusac, gdj e je 1488. godine podi<gao i sultansku 273) M. T. Go lk b i l g i n, Edirne . . ., s. 432.
džamiju u tvrđavi.!71) 274} .H. S a !b a n () v ii 'ć, Bosamski sandžak-beg Ske7llder, str. 125.
" , 275) Sidi-Hi Osmani II, \Str. 2';11.
Skender-1>aša j e umro 1504. godine. Za života j e podiJgao mnogo- 278} H. S ai ih a n o v il ć, Bosanski sandžak-beg Skender, str. 126.
brojne zadužbine, a u Sarajevu se i danas jedan kraj zove Skenderi:ja, 277) BBA, TD N'2 21 1 , Opširni defter bOlSa'IllskOlg sandžaJka iz 1 540 . godine;
. OIS
. , ,'"
� � fu �
27S} H. S a 'b a n o v � ć, Najstarije vakufname u Bosni, POF HI-IV!l953, str.
\!69} H. S a ,b a ill () v i Č, Bosanski sandžak-beg Skender, Lstorljskl gJlasruk I11955, 403-4'13.
..str. 1.17.
279) H. , S a ,b a n o v i ć, Bosamski saoofuk-beg Sken,der, 'stro 127.
!70} [sto, .str. 120.
2S0} ,Lsto, str. 127.
i71} A. H a n d � i ć, O tormiTOlnju nekih graas,1cih naselja • • . , str. 146. 2St} A. H a n d ž d ć, Tuzla i njena okolima u XVI vijeku, Sarajevo 1975, str: 63�
\ �

119 t·
118
 Otac iz Đenove Majka Grkinj a Od potomaka Malkoč..,beg je imao, koliko se zna, sedam sinova i
, ______ 1 j ednu kćer: Uža.fera, Osmana, Omera, 1brahi.ma, Aliju, Husejna, Ha­
I sana i kćer Hani. Svi oni imali su velike posjede u Miškom sandžaku koje
su nasHjedili od oca Hi stekli svojim zaslugama. Džafer-beg je bio ka­
Skender....beg
petan u Gradiškoj , i to j e prvi pomen funlreiji kapetana u Bosni.289)
, ,
, ' ---I Ilbrahim-lbeg j e p'OIZnat po tome što je podlzanj em džamije udario
, I temelje Novoselu, kasnijem Donjem Vakufu.290) Vršio je dužnost kapetana
Hurem1Pa'ša .Mustafa-paša kćerka' Numan....beg Ham:za--1beg
, obrova'čke kapetanij e.
,omer..,beg, sin Malkoč-<begov ,bio je miralaj u kliškom sandžaku.
, , .Ali-lbeg j e kao i Džafer-ibeg i Ilbrah'lm...beg bio kapetan29 1), j er j e
Osman 9a:h-lbeg Mehmed-han
ta funkcija bila nasljedna u porodici. Jedno vrijeme bio je sandža�beg
Ahmed-lbeg
i muihafiz Ostrogona.292)
HUJSejn ....beg, pen Malkoč-begov sin bi'O j e krupni zaim a j edno vri­
j eme j e i on bio na dužnosti kapetana rijeke Save.293)
Malkoči O Osman-lbegu i Hasan-ibegu nema podataka, izuzev onili koji su
se nalazili u nahiijama Nadin, Ključ i Ku.pres.294)
,općenito se smatra da je najstariji predak ove porodice Kara Osman, I Hani, kćer Mallkoč-'begova kao i cijeIla porodica imala je posjede
koji se istakao u borbama protiv Mlečana i Mađara.282) O njegovom po­ u kliškom sandžaku u nahi:jarna Kupresu i Uskoplju.295)
rij eklu se ne zna ni.�ta pouzdano. Najvjerovatnije da j e Kara Osman do­ Od potomaka Malkoč-.begovlli sinova j avljaju se u �'V'Orima do kraja
maći čovjek i da j e porijeklom iz Uskopij a. Prvi put u irzvorLma se j avlj a XVI stoljeća samo Džafer-ibegovi sinovi. On j e imao četiri' Sina: Arslana,
..
1 485. godine kao ,posjednik timara u sarajevskoj nahiji.283) Kasnije je imao Mehmeda, DetrvjJŠa i Hasana.
više posjeda u nahijama S<Ykol i Neretvi.284) Postoje nepotpuni dokalZi da su neki od Malkočevića dobili kasnije
Kara Osman je imao tri sina: Hasan..,bega, Malkoč-lbega i Džafer­ .zjjamet u Dugama kod Prozora, te su po tome mj estu fl članovi i njihovi
..bega. potomci nazvani Dulali-Dugali;ći.296)
Hasan-lbeg, sin Malkoč-lbegov bio j e dTzdar tvrđave Novi u Bosni.
Imao j e posj ede u na.hijama Sokol, Nečven i Uskoplju.285) Inače i o Ha­ Kara Osman
r- -- I
san-,begu se ne zna mnOlgo, kao ni o drugom Kara Osmanovom sinu Dža­
fer..,begu, koji je bio samo timarnik. Ni o njihovim potomcima nema po- ' - -I
<'l
dataka. . Hasan-!beg Malkoč...beg Džafer-beg
NajpOIZnatiji Kara Osmanov sin j e Malkoč ....beg, poznati krajdJšnik, I
kojJ j e učestvovao u mnogim ratnim pohodima prema zapadu. Kada su , , , , , -- ,
TUII'ci osvojena područja u Dalmaciji, preko Dinare, pretvorili u poseban 1IDrahim-ibeg Džafer-;beg Osman-ibeg Omer...beg Ali-ibeg Husejn-ibeg
vilajet, koji se zvao Vilajet Hrvati, Malkoč....beg je postao prvi vojvoda toga
vilajeta. od 1555. do 1561. godine bio j e bosanski. sandžakibeg, a od 1561.
I
I l--r
do 1563. hercegovački sandža:kbeg.286) Pred kraj života Malkoč-beg je po­ I Hasan-beg Hani
stao kliški sa.ndžakibeg i na tom položaju je i umro 26. oktobra 15>65. go­ , t , ,
dine. ,Pokopan j e u Banjoj Lud pokraj svog sina Džafer-ibega.281 Od nje­ Dervdš-;beg Arslan-<beg Mehmed-lbeg Hasan-<beg
govih zaduž1b�na poznata nam je jedino džamij a koju je podi.gao u Glamoču
- -o
tadašnjem sjedištu istoimene nahije.288) 289)H. K :r e ,š e v J j a ik o v i ć, Kapetanije u Bosni i H ercegovi1Vi, NaUlČno dr:u­
štvo NR BiH, looj . 4, S-a raJj ev{) 1954, str. 17.
o

282) G MaJ1kolčima opširnije u radu B. Z l a t a r, POF XXVii: II štampi. 290) Amara, TK .N'2 475 (,p OiČetak xv:n lSItoljetĆa) ; ms br. 211, fo 82.
283) BBA, TD .N'� 18 (1485) : OIS br. 61, fo 17. 291) BBA, TD N2 533 (i1 573) ; 01S ,br. 92, fo 18.
284) BBA, TD .N'� 284 (1550) ; ms hr. 212, fo. 187; BBA, TD .N'� 57 (1528--1530) ; 292) S. B a IŠ a ;g i ć, Kratka uputa u pr:ošLost Bosne i Hercegovine, Sarajevo
CIS br. 64, fo. 19. 1900, str. 50.
285) BBA, TD .N'� 533 (1574); OIS br. 92, fo 317 ; BBA, TD N2 284 �1550); OIS br. 293) H. S a ,b a n o v i ć, Vojno uređenje Bosne od 1463. do kraja XVI stoljeća,
str. 221. , - , .
212, fo 88, 173, 183, 186, 197. - -
286) T. P o p o v � ć, Spisak hercegovačJoih namesnika u XVI veku, str. 97. 294) iBBA, TD .N'2 533 (1574) ; OLS br. 92, fo 146.
287) H. S a h a n o v � Ć, Natpisi na nadgrobnim spomenicitma MaL/ooč-bega i 295) I sto.
njegovog sima Džafer-,bega. POF n/1951, Sarajevo 1 952, str. 255. 296) A. H a. ill d ž j t, Pisma Ahmed-paše Dugalića dubrovačkom knezu i vla­
288) Al1Jkara, TK N2 475 Cpočetak XlVII stođ.jeća), OIS br. 221, fa 241. steLi, POF III-IV�1952-53, str., 146.
'\, '
120 121
 Juriševići Kopčići

Porodica Jurišević j e najvj erovatnij e porij eklom iz Bosne. Na;j!pozna­
tiji član ovog roda j e Mustafa-paša Jurišev�ć, ib osanski sandžaklbeg od
1. oktobra 151>5. godine sve do smrti 1 5 2 0297) Imao je velike posj ede u
Bosni. Nj egov has iznosio j e 445.337 akči.29S) U domen Mustafa-pa:šinih
posj eda spadalo j e i Saraj ev,o. Iz ove porodice poznata su j oš dva Mu�
stafa-pašina rođaka, Ahmed-lbeg i Sulejman..lb eg. Obadvoj ica su
zailmi. 299)
Katušići
Porod:LCa Katušić porijeklom j e iz Ceflll1ce. Najpoznatiji član .ove po­
rodice i prvi koji je primio islam bio j e Ferhad-fbeg Katuši.IĆ, sin Rado­
sava Katušića iz Cernke.300) Prvi put ga susrećemo 1 5 1 5 . godine kada
je. dola:zio u Dubrovnik s bratom i ocem. Ime brata u ovom dokumentu
se ne spominj e, a otac Radosav živio j e u to vrijeme u Cernici. 301 ) Ferhad­
...,beg je u oktobru 1 5 2·1 . posjetio svoga oca u Cernici. 30�
Kopčići su zauzimali istaknuto mj esto. među musllmanskim plem­
stvom u XVI stOllj eću.305) Najstarij i poznati član Dve porodice Kasim-beg
K.oPčić posj edovao. j e 1516. godine zijamet u nahiji Osat u VišegradskOm
kadiluku s godišnjim pl'ihDdom od 40.072 akče. 306) .od nj egovih potomaka
poznata su dva sina: Murat....,beg i Džafer....,beg.
Murat-fueg Kopčić bio. je kliški sandžak-fbeg 307). Imao. j e zij amet u
bili
nahiji Neretvi koj i se sastDjaD od nekoliko sela.30S) Od nj egovfu !potomaka
poznata su mu tri sina: Džafer....,beg, Kasim-lbeg i Nuh-ibeg. Sva trojica su
bili spahij e i nDsili titulu beg.
O drugom Murat.JbegDv01m sinu Džafer-lbegu nema podataka u pri­
stupačnim izvDrima, izuzev j edne zabilješke u bOiSanskom defteru iz 15-29 .
gDdine u kojoj se kaže da j e nDva:c od SVDg unapređenj a Kasim-tbeg da.o
svom sinu Džaferu.309) MeđUItim, u narodnim pj esmama ime Džafer�bega
Kopčića se često. spominj e. Od nj ego.VIh pDtomaika zna se za j ednog sina
Mehmeda, koj i j e imao. timar u nah1jJ. Neretvi sa pri:hod.om od 3 .083
akče.3 10)
Kasim-1beg

Ć. Truhelka j e, čini se, .pogrešno izj ednačio Ferhad-ibega Katušića

I
s Ferhad-tpašom Stben]čanom, koji j e bio vezir i carski zet, . a Ulbij en ' j e
I I
Murat-fueg Džafer-beg
1524. gDdine.803)
I I
I I I Mehmed-beg
Džafer-heg Kasim...beg N�....Ib eg
Resići

o .ovOlj pDrDdici se vrlo. malo. zna. U dubrovačkoj .građi spDminj e se Tardići

član Dve . pDrodice Skender...;beg Resić, alajibeg, po. SV.oj prilici istaknuta
-ličnDst kDjU Dubr.ovčani Dslovljavaju kao. »glava sandžak...;b egovih spahij a« Ova por.od1ca porijeklDm j e iz Sj,benika. Plrvi poznati član iz ove
porodice koj i j e primio. islam i koga susrećemo. u prvoj !pDIDvini XVI stc;>­
i koji j e njihDv prijatelj . Oni mu nose pDklone zaj edno s darovima san­
ljeća je Murat-ibeg Tardić. Nj egov brat bin je svećenik, živio je u SLbe­
džak!begu.804)
niku i zvao se Juraj .3U) Murat-ibeg .j e bio. liibertin, dvorj an�n i napok.on
ćehaja bDsanskog Husrev-bega. 3 1 2) SipDminje se kao. sin .AJbdulahDv, šw
takođe izričito. uka:zuj e na nj egovo. hrišćanskD pDrij eklo. Murat-beg j e
297) H. S a lb a n o V d t, Postanak i razvoj Sarajeva, R adov i knj. X IU . Odje­
ljenje istori'jISiko-;i:i1O'ldšklih nauka knj. 5, Sarajevo 1960, str. 102.
298) BBA, TD N� 57, Sumarni defter bosanskog sam.ooaka i� 1528-30 ; OIS Ibr. 3 05) OpšiXlIlije vid. B . Z l a t a r, KopčiĆi i ViLići (prHQg izulčavan\1a m'Ulsil.iman­
skih ib ego:VSikih !p o rodic a II Bosni i Hercegov;ini II XVI stOlljeću), PrhlOOi Ln:stituta
64, fo 2.
za is torij u .br. XUI, Sarajevo 1977, str. 322-327.
299) BBA, TD N2 57 (1528-30) ; ms br. 64, fo 12, 22, 24. 806) BBA, TD N2 56 .(1516) ; ms br. 63, fo 28.
300) HAD, Cons. Rog. 35, 141 : » . . . Ferohat Ibe",oih suba!slacho filio RadOSlSavi Ca-
. 3 07) HAD, Cons. RO'g. 53, 133, 1550. god.
t1.llSs.ioh de Cel'lnica . . . « 3 08) iBBA, MaIl.iye defteri N� 706 (1550) ; OLS hr. 213, fo 73.
3 0 1) C. T .r u lh e il. k a, Gazi I1usrev-beg, njegov život i njegovo doba, str. 8, 3 09) BBA, TD N2 57 ,1528--i30) ; aIS ibro 64, fo 23. . ,
biljelŠIka 3. 3 10) BBA, TD N2 284 (1550) ; aIS br. 212, fo 129.
302) Iisto. 811) M. M u n d ć, Robovi iz HTVCLwke pred sarajevs!am . sudom u XVI mjeku,
3 03) Mo. »Otlkr�ća«, 1956, s tr. 308-310.
304) HAD, Oo.ns. Rog. 36, 1522, 222. 3 12) H. S a lb a n o v i ć, Bosanski pašaLuk, 'Str. 64.

122 123
1526. godine postaoo Husrev-lbegov kapidžibaša i voj voda.s 13) Iste godine
sandžakbega. Ulama-tbeg je na avaj položaj došaa poslij e Husrev-fuega,
j e sa Husrev-ibegom učestvovao u pDhodu na Mohač kada j e imao početni
1 541, i tu ostao do 1553. godine. Svojim upadima j,z Bosne Ulama�eg je
zij�IIlet Dd �O.OOO akči314) Godine 1527. zadarski knez je j aviD u Mletke da
ugrožavao susj edne teritarije. Tako je u aprilu 1M3. osvojio �radove : ' Vo­
je turska vojska došla pod ObrDvac pod vodstvom MuraIt-!bega Tardića315),
ćin, Stupčanicu, Cakovec, BIj elu Stid enu i Orahovicu.323) Učestvovao je i
j
ko om prilikom je ObrDvac b'ID i zauzet (30. Ul 1527). Veiliku zaslugu imao
u operacij ama u BanaItu 1552. Tom prilikom j e osvojio Moslavinu, Viro­
j e Murat�beg i u osvajanju Klisa 12. marta 1537. godine. Tada j e od osvo­
viticu i CazmU.324 Postao je paJŠa.
j enih kraj eva zapadne Bosne, Dalmacij e, Krbave i Like biD obrazDvan
Ulama-paša je imao sina Skender-bega, koji j e bto bosanski zaim
klišIti sandžak Za prvog Mišlrog sandžak1bega imenovan j e upravo Murat­
i koj i je stanovao u Sarajevu. Godine 15166. Skender..,beg je postao pa­
-beg Tarilić. Na DVDm položaju Dn j e ostaD doo 1544. godine. Sredinom
krački sandžakibeg, oda:kle je premj ešten za pažeškog sandža:kbega.325) Na
aprila 1538. Murat..,beg j e zauzeo Nadin i Vranu, a tDkom 1543. i B:rezD­
tom položaj u je i poginuo. "
vku; Pakrac i Petrovin. 316)
Skender ...beg j e imao sina Mehmed-lbega, koj i je biD pjesnik i koj i j e
Murat-beg je imao velike pDsjede u kliškDm sandžaku.31 7) U samDm ,
pisao pad pseudonimom Gajreti. Umro j e 1582. godine. 326)
Klisu p odigao j e džamiju. Iz Klisa j e bio premješten za požeškog san­
Baša:gić navodi da j e Skender-lbeg imao j oš j ednog sina Ferhad-'bega,
džakbegaS 18), ali j e tu dužnost vršio kratko vrijeme, j er j e već 1545. umrD.
koj i je takođe živio u Bosni.327) • ,
Sahranj en j e pDred Husrev...bega u dVDrištu nj e.gDve džamij e u Saraj evu
Porodica Ulamapašića j edna j e od rij etkih pDradica čija j e loza pre­
kaD prvi muteveHja Husrev-hegova vakufa.
sađena u Bosnu. Ulama-pa'ša j e, dakle, bio premješten u BoS11JU na duž­
Prema pođadma H. SabanDvića, Mwrat..,beg j e imaD sina Mehmed­ nos� a nj egovi potomci su tu 'OstaH da ž1ve;
-bega, koji se spDminje među tursklm vDjskDvođama u Slavoniji i Hrvart:­
skaj S19), i Arslan-lbe.ga, koj i j e 1545. godine u nahi:j i OrahDvici u pDžeškom Ulama-paša
sandžaku posjedovaD čifluk.s20) I
Skender-fueg
AbduHah I
I
, I Ferhad-.beg
Murat-meg Juraj
I
I I Rustempašići
Ars1an-1beg Mehmed..,beg Poslij e SokalDvića na dvaru osmanskih sultana počinj e da se ističe
j edna nava"porodica porij eklam iz naših kraj eva. To j e porodica Rustem-
, pašića. Rodonačeln'Ik je veliki vezir sultana Sulejmana i njegov zet �u­
stem-paša Opuković, prema nekim piscima rodom iz Skradina.s28) Dubrov­
Ulamapašići
čani su mu se obraćali kao »svomu zaštitniku i srodniku i kaa 'Onome
koj i j e nj ihova jezika«.329) Prema svjedočenju Bernarda Navađera, m�-
RodDnačelnik pDrodice Ulamapašić j e Ulama...beg (paša). On je ro­ V . .
'
đutim, Rustem-pasa Je rD dom IZ . J ednog se1a ,pokraj' Saraj e va .S30) I
dam iz Perzije. 321) Bio j e gospodar .Alze:rib ejdžana i bivši vazal ,perzijskog
Rustem-1Paša je odveden u lstanlbul kaa adžami-.oglan. Prvo zvanj e
šaha.s2!) Sultan Sulejman ga je premjestio iz A�tj e u Basnu za bosanskog
kDj e j e stekao na dvaru bila j e zvanj e m'Irahara. Zatim j e, hio beglerl>eg
u Dij ar<bekiru i AnadDUj i. Godine 1539. 'Oženio se kćerkom sultana Su-
313) M. M II j e IZ i n o v i ć, Turski na.tpisi u SILrajevu iz XVI vVjeka, POF
nf,195l1, str. 103.
S1 4) A. A II i � i ć, Popis bosamsk e vojske pred bitku na. MohaČ1L 1 526. g. POll' 323) Lsto, str. 652. ,
324) R. S a m a r d ž i ć, Mehmed Sokol.ovrić, str. 112.
XXV/1975, Sarajevo 1977, str. 199.
SlS) V. Kil a H, Pov�jest HrvatIL V, str. 93. 325) , H. S a lb a n: o v i ć, Kmj.iževnost Muslima.1W. na. ori:jenta1nvim jeZicima,
str. 70.
31 6) IR. S a an a r d ž i ć, Sulejman i Rokselama., str. 620--653 . ' ; '

326) Isti, str. 70-7 1 ; Sicim Osmani IH, s . 621. . .

317) BEA, TD N2 211 (1540) ; O:rs tbr. 75, fo 310. " ,, ', '

327) S. B � a g i ć, ZnILmeniti Hrvati Bošnjaci i HercegovC/i, u tUT�koj cf,Te'V/llnt.

318) H. S a lb a n: o v i ć, Bosans:ki pILšaLt/;k, str. 65.
S 19) E. C e !l! e Ib 5, PutopVs, sir. 124, najp. 173. str. 19. , "

328) Lsto, str. 19.

320) H. S a lb a n o v i ć, B08anSlki pašaluk, str. 221. " " . ..

, , 321) S. B a :š a g i ć, Zna.meniJti Hrvati Bošnjaci i Hercegovci U turskoj caTooini, 329) J.. T a d i ć, SLovenski osjećILji nCLŠih starih MusHma.na, Katenda,. q.aJre'ta
za 1940. ,godinu, S arajevo 1939, str. 7>1 . '
str. 19.
322) IR. S a an a r d ž i ć, Sulejman i Ro�e�ILna. str. 163
.
830) R. S a m a r d lŽ i ć, Mehmed SokoLOIvić, str. 7 ; IsLam A1Vs.u�IOp� IX,
CiJt, str. 800 RelaziJoni, tSerie LU, vol. I, 88-89.

124 125
lejmana, princezom Mihrimah, i tada je dobio titulu vezira, 1541. postao
j e drugi vezir, a u martu 1544. veliki vezLr.331) Od 1'553. do 1555. sultan
Sulejman je bio oduzeo državnI pečat Rustem-paši i povj erio ga osvajaJču
Temišvara, Ahmed-paši.332) Kao štićenik i zet sultanij e Rokselane, Ru­
stem-lJ>aša je ponovo veliki vezir 1555. i na tom položajru je ostao do marta
1561. godine.
Rustem�aša je na raznLm stranama podigao niJZ zadužbina. Bio je
veoma bogat. U 1stanlbulu j e sagradio džamij u koj a se ističe među spo­
menkima osmanlijiSke arhitekture u XV,I s tolj eću, z atim medresu, kara­
vansaraj , hamam, imaret i biJbliote.ku.333) I po Bosni j e RUS1tem-paša po­
digao niz zadužbina, naročito u Saraj evu (Brusa bezistan) , .gdje j e imao
i veće posj ede.33 4) .
.
I sultanij a Mihrimah, žena Rustem-pašina bila j e veoma bogata i
imala velike .posj ede.335) Za nj u su DubroV'čani nabavlj alI tkanine u Ve-
Bio je oženjen ženom po imenu Dulšah.3(4) Iz nj egove vakufname se sa­
!Znaj e da je imao tn sina: MUlhamed-ibeg1a, Hadži Jusufa i Su1ej mana.345)
Jedan od ove trojice bio j e kapetan Neretve.3i6)
!Pored Sinan-paiše i Mehmed-bega Rustem-paša je imao i :brata
Bali..,bega, koj i j e podiJgao j ednu džamiju u PrUiScu.3 47) Sestra mu ·se zvala
Nefisa i žIvj ela j e u Sarajevu. U Kronici M. E. Kadi.ća spominj e · se II
j ednom dokumentu 1 5 65. godIne Nefisa, kćerka Mustafe, a sestra velikog
vezira RuStem-lJ>aše. Da li je ovaj Mustafa i otac Rustem-lJ>a,šin, j oš se ne
može reći sa sigurnOlŠću .3( 8)
Potomak ove porodice je, vj erovatno, i Mehmed..,beg Karausbegović
iz Novolg, i to od Karadžoz..,bega.349)
9:
Ra oje Qpuković
--- �
I -

neciji i poslij e Rustem-lpašine smrti.336) . , , ,

Rustemipaša Me'hmed-ibeg Bali..:b eg Nefisa
Rustem-paša je imao dva sina i kćer Aišu, koj a j e bila udart;a za
(KaraJdžOlZ..Jbeg)
velikog vezira Ahmed-pašu.337) Jedan od sinova Rustem--pašinih j e Mu­
stafa-paša, kHški sandžak-!beg, koj i j e p oginuo zajedno sa Hasan-palŠom :: 1, .----- ----,---"""

Predoj evićem pod Siskom 1593. godine.33 8) U Livnu, sj edištu kliškog san· , 1
džaka- podigao je džamij u.339) Kako se zvao drugi Rustem-Jpašin, sin nij e Mustafa-'zade Rustempašić Aiša ?
poznato.
: Ru:stem"'1paša je imao tri brata koj i su takođe zauzimali istaknuta , 1 I
mj�ta među muslimansk1 m plemstvOtIIl u XVI stolj eću. Jedan od nj egove Muhamed..ibeg Hadži Jusuf Sulejman
?raće Sinan-paša bio j e sandžakbeg u Hercegovini od augusta 1547. do
Juna 1549.
godrne, odakle j e otišao za admirala osmanske flote.340) Svoga
drugog brata Mehmed..bega, zvanog Karađoz-!beg, Rustem-lJ>aša je doveo
Pijalepašići
u
� � r, gdj e je ovaj sagradio niz svoj ih vakufskih obj ekruta. U . izvo­
��
đenJ � bI: gr� evin učestv va1i su i duJbrovački majstori.3 4 1) Najpoznatij a
� Pijalepašići su porij eklom iz Hrvatske .. Kao rodonačelnik ove po­
mu J e džamll J a ko� a se sa'cuvala do danas i sa čij eg se natpisa vLdi da
j e Mehmed-lbeg bio brat velikog veziJra. Pored j oš nilza građevina u Mo­ rodice navodi se AJbdurahman-paša, či'j i je sin Pij ale-pa:š a bio odgojen n�
staru, podigao je zadužbine u Konj1ou, Blagaj u i Potocima kod Mostara.342) carskom dvoru.350) Prema nekim. podacima (Stephan Gerlaoh) Piđal�aša
Mehmed.lbeg (KarađOlZ--Ibe.g) imao j e dosta posj eda i u okolici Saraj eva.343) j e rođen u Mađarskoj .351) (
Pij ale-palŠa je postao zapovj ednik osmanske flote 1:544. godine. Na­
kon velike pobj ede te flote i osvaj anj a Džer:be bio je unaprij eđen u rang
331) Islam Ansiklopedisi IX cil1t, str. 800-802.
S a m a r d iŽ i t, Mehmed Sokolović, str. 86. alžirsko.g beglerbega. Iste godine kada se i slavni Mehmed..,paša Sokolov1'Ć
332) Ho
333) Islam Ansiklopedisi IX, ciJ1t, str. 800-802.
334) EĐA, TD Ng 379 (XVJ: stolj eće, poSili!je 1568) ; OIS br. 76, fo 183.
N a lIll e t a lk, Karradžoz-beg i njegovo doba, '»INovi behar«, god. VII,
335) :M. T. G o k !b i: o. � i n, Edirne . • ., s . 500. ' . 344) A. . - . . .

336) HAD, Conis. Ro g . · 63, oktobar 1575, 86. 1913, br. 3-4, str. 38.
. u Mostaru iz turskog
337) M. H a n rl iŽ i ć, Mihrimah Sulta'nija i njena vakufnama, »!Novi behax« 345) H. H a. s a n d e d i ć, KuUurno-i'srtorijski spomenici
.
1937-38, str. 1 5 ; I. H. U rz ul n e a r š i l i, OsmanU Tarihi, III CUt, 2 ikisiJm, Ankara doba, POF X-XJ U f,1960-6 1, · str. 150.
u XVI v eku, str. 462, nap. 86.
1954, str. 339. .
3 46) 'E. P o p o v it ć, Dubrovinik i Turska
338) M. P e .r o j e v .ii:, Klis u turskoj vlasti, Sarajevo 1936. 347) , B:Bii\, TD Ng 533 �1574) ; OES Ibro 92, fo 105.
339) Anikara, TK Ng 475 {polčetak XlVII stoljeća) ; alS br. 211. fo 95. 348) M. E. K a d i ć, Hronika II, str. 29. .
340) T. P o lP o v i ć, Spisak hercegovačkiiJh nDJmernika u XVI veku, str. 96. 4 ) HlAD Cons. R�. LXXIV, 137-7 : 20 tClJ1ira dar chitaipa Maohmuto Cara·\lSbe·
3 9 .
:
8(1) �. P o lP o v i ć, Dub'/'OlV7l.iJk i '.l'tII1'ska u XVI veku, str. 218. govkh de Castro Novo.
350) S. · B a � a � i ć, ZnameniIti Hrvati Bošnjaci i Hercegovci u turskOj
carevini,
842) :o ž. e e d i ć - M. M u j e IZ i on o v i ć, Stari mostovi u Bosni i Hercego­ . .
VP, ' mr. 22. str. 62.
343) BBA, TD Ng 379 (XVI s toljeće poslij e 1568) ; OIS Ibr. 76, fo 174. 35 1) Islam Aootklopedisri. IX Cilt, str. 566--5 69.

127
126
oženio prince:zom Ismiban (1562) i Pijale-;paša j e dobio za ženu princezu
Dževher-han, kćerku sultana S elima.a52)
Kao admiralI osmanske flote Pijale-paša j e učestvovao u nirzu bitaka
na moru, na primj er u pohodu na Maltu 1565. Godine 1566. j e zauzeo
Hios i tada je uyede.n u vezirsko v'lj eće. Od 1568. Pij ale-paša j e bio treći
ku1)be vezir.s5S)
Pijale�a:ša j e umro 1578. godine i pokopan j e u svojoj džamij i na
Kasum-pa<ši u Istanbulu. Tu su pokO!Pana i nj egova djeca: sedam stnova
i četiri kćeri.354) Pored džamije u Istanbulu j e Pij ale�paša podrgao j oš
mes.džid, sebilj l mekt€lb.
Od njegovLh sinova poznati su Mustaj..,beg i Mehmed-(be:g. Od Mu­
staj-ibega vuče porij eklo pOlZnata porodica Mustajbegovića355) , a od unuka
Pijale-pašinog, Šah:balZ-,paše j edna grana ove porodice nazvala se ŠahJbaz-
.
p a:šići . S56)
Mehmed-beg PijalepašiJć bio j e hercegovački sandžakJbeg od maj a
do septembra 1582. godine. U du:brova'čkoj građi ne navodi se nj egovo
. Akša
Ime, nego samo podatak da j e sin Pijale-paše.s57) Međutim, u drugim izvo­
rima nalazimo nj egovo ime. U hercegovačkom defteru iz XVI stolj eća po­
stoj i � abilj eška irz 1582. godine da su hasovi hercegovačkog sandžakbega
u pOSJ edu Mehmed-bega sina Pij ale�aše.358)
Od kćeri Pijale-'p ašinih !poznata su imena samo dvij e. To j e Aiša
i Fatima.s59)
POitomci PJ.j ale-pašini nastaniH su se u Bosni i tu ostali.
A:bdurahman
I dođu do visokih položaj a u Os'manskom Carstvu.
Pija1e..,paša
I godine 1563. premješten je u Hercegovinu, gdj e j e ostao do marta 1667
Rogatice i njene ča!I'š ije. Tu je 15.58. godine sagradio džamij u, pored dža­
mij e mekteb, vodovod, hamam, karavansaraj , nekoltko dućana, mlinOIVe
itd.360)
Iz nj egove vakuf-name se saznaj e da mu se otac zvao Ilija.<!, majka
Hafsa-hatun, sestra Mihri-hatun i žena Hat1dJža-<hatun, te da su imali
kćer Aišu.3 61)
Husejn...beg se spominj e i među svj edocima u vakuf-nami Musta,fa­
-paše Sokolovića362), što poka:zuj e da je bio veoma ugledan i da je na
neki na<čin bio povezan sa slavnom porodicom Sokolovića.
Porodi'ca Arnautović j e i kasnij e imala velike posj ede u okolini Rc­
gau<!e.363)
I
Husejn-<beg
I
B o ljanići
Porodka B olj anića poUče iz sela Boljanića II Hercegovini, a uzdigla
se z ahvaljujući velikom veziru Mehmed-paši Sokoloviću čija j e sestra
Šemsa bila udata za j ednog člana ove porođLce, Sinan-'bega Bolj anića.
Bajram-aga, rodonačeln1k ove porodice, bio j e samo aga u selu
Bolj anićima. Njegova dva sina Sinan...,beg i Husej n-lbeg uspj eli SU da
Sinan...beg Boljanić bio j e sandžaklbeg II Bosni 1562, a već slj edeće
•

Ponovo dolazi na isti položaj 15-69. zafun i treći put ga nalazimo kao her·
. I I I
Mehmed...lb eg Mustaj -beg Aiša cegovačkog sandžakbega Dd aprila 1574. do februara 1580. godine,3G')
I Za vrijeme uprave u Hercegovini Sinan...beg, koji je postao j. paša,
MuSltajibegovi1ći podigao j e niz zadužbina: u Caj niču je sa'gradio džamiju, mesdžid, mekteib
i tekiju, u selu Nj egO'Ševi6 mekteib. zatim mesdži;d u kasaJbi Sopot, kQlja
A r n a u t ovi ć i j e pripadala kadiluku Nevesinje. U Cerniku, u Bandžaku ZaiČasna, Sinan­
-,beg j e podigao mekltelb. banju i karavansaraj , te niz obj ekata u Banjoj
Prvi i naj,poznatij i član ove porodke Husej n-beg, sin Ilijasov zvani LucL365) Preko rijeke Lim u Prilboju sagradio j e most, kao i još neke .mo.­
�
Arnaut� vi , živio j e u � elu Vrhlbarju kod Rogati{!e. Po narodnoj t adicij i
.
; 66
stove na rijeci JanjJni3 ) (rijeka .Janjina teče kroz Cajniče i ulijeva .se u
.
rodom J e 12 ArnaUItovIca, sela kod Rogabce. Mnogo j e doprinio razvoju Drinu). Sahranj en j e 11 Caj niiču u turbetu pokraj .svoj e džamije .

352) IR. S a m a r d ž i Č, Mehmed SokoLović, str. 12.1. 3GO) Roga-tica, A. B e j tić, P eriod tuT'ske vwoo'Viitne, Sarajevo 1966 , str. 38--61 ,
35S) ,)jg10, str. 334.
361) L. G a z i Ć, Vakuf-'1lJCL1n<L Hwse:}n-<bega, sima mjooa iz 1558. godine, (:prevod
3 54) Islam Ansikloped'isi, 'Str. 568; l. H. Dani�en'd, Osmanli TaTihi Kroool.ojisi,
II rulropisu).
str. 12. 362) Vakuf--nama MuSltafa.pa�e SQkolovića, str. 177�
355) M. P e r o j e v i Č, Klris u turskoj vlasm, str. 94.
368) A. S II (: e s lk a, P0rpi;8 či,.fl.uka u rogatičkom 'kadiluku iz 1835. god-me, PO,J<'
. 356) S. B a s a g i Ć, Znameniti Hrvati Bošnjac i i Hercegovci u turskoj carevmi,
XIV-XV/1964-65, str.. 198.
'
s tr. '14. aM) T, p o P >o v i Ć. Dwb1"O'l)11;i-k i Turska u XVI veku, str. :240.
351)
T. P o lP o v i ć, Spisak hercegovačkih namesnika u XVI veku, str. 98. 866) S, T l' a lk o, VCLkuf--nama Sinam,..1,) ega Bajratrna.gića (Jprevod u rt:dk®isu).
358)
Sumarni defter za herceg-ovački sandžak FotCl!kqpije u AJkademiđi nauka
i umjetnosti Bosne i Herc€lgovine, br. 179, fo 2.
1166) D Ž. C tl [:i Ć - Mo Ml1j e z i tn o v d �, ,Sta.ri mosrovi 'u Bosni i Hercegovm.i,
359) M. T. G o it b 1: l g i n, Edirne , s. 502.
• • .
.str. 169,

9 - Prilozi 129
128
 Iz vakuf-name Sinan...,begove saznajemo da j e imao tri br8Jta: Hu­
sejn-pašu, Ali-ibega i Davud""bega, zatim dvije sestre: Muksimu i Zilkadu i
troj e dj ece: sina Sulejman-.bega i dvij e kĆerI: B elkisu i Arnu. Njegova
braća Ali-ibeg i Davud-<beg bili su mutevelij e njegova vakufa. U dubro­
vačkoj građi spominju se četiri Sinan�begova sina koji su u oktobru 1565.
godine posjetili Dubrovnik367), ali se ne navode njihova imena.
Husejn...,paša Bolj anić, drugi sin Bajram-agin, ,bio j e takođe herce­
govački sandžaJld)eg, i to od marta 1567. do marta 1569. g,odine. le; Her­
cegovine j e premješten za sandžakcbega u Bosnu.s68) Kasnije je bio beg­
ler-;beg u Egi1ptu, Dijarbekiru i Bagdadu.369) Kao beglerbeg Dljarbekira
podigao je u Piljevljima veoma lijepu džamiju i karavansaraj.s70) Za ove
Vu k o v i ći - D e sisalići
Porodica Vuković-Desisalić je poznata srednjovjekovna porodica ko­
ja se javlja u prvoj ,polovini XV stolj eća u Hercegovi.ni. Najstariji poznati
član ove p orodice bio j e knez Vuk Desisalić, koji se 1435. spominje kao
vlasteli.n Hercega Stjepana. Na dvoru Ahmed-paše Hercegovića živio je
j edan član ove porodice Grgur Desisalić, koji bi mogao biti otac Ferhad­
-bega Vukovi.iĆa-;D esis alića. Ferhad-ibeg je j edini poznati islami:zirani član
ove porodice. Zivio je u Sarajevu. Bio je bosanski sandžakbeg od 1568:
do 1572. godine i dugogodišnji čazmansko-pakrački sandžakbeg.375) Fer­
haid-rbeg j e 15,61. podigao u Sarajevu Ferhadiju džamiju.376) . ; .

objekte uvakufio je posjede u okolini Pljevalja i Bij elog Polja.S71) U po­ U XVI stolj eću u Sarajevu je živio i Ferhad-lbegov brat vojvoda
� D��� ,
dizanju Husejn-;pašinih zaduŽJbina učestvovali su i dubrovački majstori.
P:red kraj života Husej n-paša je postao bosanski begler..,beg. U tom
svojstvu pisao je jedno pismo u DUibrovnik 2. XII 1004. (1 595) iz Banje
Grrr
Luke.372)
I I '
Pored navedenih članova roda Boljanića E. Celebi navodi još i Dža­ rvan FeI1had-lbeg
fer...bega Bolj anrća za koga H. Sabanović tvrdi da j e potomak Husejn­
-paše. Ta tvrdnja je vjerovatna i ZJbog toga što su se odžaci Džarfer-begovi
nalazili u okolini Cajniča.3 73) Prodovići
U dvoilštu Sinan-lbegove džamij e u CajnLču nalazi se nadgrobni spo­
Odakle je ova porodica, još se ne zna. Od ovog roda zna se samo
menik s ženskom kapom. Natpis na nišanu pisan j e 1582. godine. Tu je
za Hasan-pašu Prodovića i njegova dva rođaka.
najvjerovatnije sahranjena neka žena iz porodice Bolj anića.374) Hasan-paša je bio hercegovački sandžakbeg od aprila 1572. do apri:la
. Rod Bolj anića potekao je ilZ Hercegovine, a njegovi članovi su živjeli 1574. godine.378) Iz ovog vremena, tačnij e iz 1573, sa'čuvana su njegova.
i održaili se u Bosni i Hercegovin'l. Ova porodica j e karakteristična i ZJbog originalna pisma u Bečkom arhivu.379) Prije nego što 'je došao za herce�
toga što je bila rodlbinski povezana s nekim begovskim porodicama u Bosni. o: . ' o : o

govačkog sandžakJbega, Hasan-paša je bio temišvarski beglerbeg.3 aO)

_ o _,-,:t.:.i
Bajram-aga Od njegove rodbine zna se samo za Mehmed-agu, sestrića Hasan­
-pašinog f rođaka mu Osman-agu.381)
I
I I I I I
Sinan-;beg Husejn-paša Davud-tbeg Muksirna Zilkada B ct r d o n j i ć i
I I

Džafer-'beg Baroonjići su porijekclom iz Novog. Jedini poznati član ove porodice

iz XVI stoljeća je bio Piri..čelebija Bardonjić.382) On j e 1571. i 1 573. g.o;:-
I I I
Sulejman-beg Belkisa Aiša
POF VJlH IXlJ.958-59, Sarajevo 1960, str. 187. .
375) H. S a ib a n o v i ć, Bosa'nSki 'lUIlTnjesrvi;k Ferhad..beg Vuković Destsalić,.
Zborni1k Fj[ozOifskog fakuillteta IV, Beograd 1957, str. 117, 125 i 126.
387) T. P o lP o v i ć, Spisak heTcegovač1cih namesnika u XVI veku, str:. 97; 378) H. S a il> a n o v i ć, Ko je osnovao sarajevsku Ferhadiju, Gftl!lSI1i1k VIS-a IV.
HAD, Cons. Rog. 57. 204'. sv. 1-4, 1953; M. M u�j e � i !ll Q v i ć, Turski natpisi u Sarajevu iz XVI vijeka, POF
388) IlSto, str. 97. II/1951, Sarađevo 1952, str. 110. .
889) M. V a iS i ć, Gradovi pod turskom vla§ću, I s torij a Crne Gore 3, toan I, 377) D Ž. M a z a H ć, Ne1wWoo starih slika, GZM LIV!1942, str. 218.
Tito,grad, 1975, str. 517. 378) T.. P o lP o V l ć, Spisak hercegovačkih namesnika u XVI vektu., str. 98.
870) BBA, TD Nl! 654, neda tirani ®\Šimi defter hercegovOOkog sandžaka iz XVI 379) A. I v i ć, Pisma Hasan-paše hercegovačkog iz 1573. godime, S{pomenik
SKA, 49, 1910, str. 22-27. ,
stolj e ća ; OIS br. 99, fo 35.
171) lISto, fo 37. 380) R . S a m a r d ž i ć, Mehmed Sokolović, str. 134.
372) HAD, Acta Turcarullll I-XC, fo 35. 381) HAD, Dona Turca,rum I, 24 ; COIliS. Rog. 61, 166b.
373) E. e e:l. e ib i; Putopis, str. 395.
o
382) V. S k a r i ć, · Podaci za historiju Hercegovine od 1566. do sredine 1 7 v,i...
••
374) M. M u j e 11: i n o v j ć, Turski natpisi XVI vijeka u Bosni i Hercegovini, jeka, GZM,. 1931, str., 69. o • , •
o.
•
:: f

130 . . ' . .... .. .. . . �.

9* 131
dine dola:zio u Dubrovnik i donosio darove.3S3) Nj egOV'1 potomci spominj u
se i u XVII stolj eću.
H 'll d' a v erdi B osna Mehmed-beg i njegovi P otomei
. (Repovci, Ajanovići, Alibeg,ovići, AvdLbegovići, Husejnbegovići i
Jusufbegovići)
. Među najkrupnije feudalce u XVI stolj eću u Bosni ubraja se i Hu­
daverdi Bosna Mehmed....beg. On j e ,bio dvorski čauš. Posj edo,vao j e zi­
jamet u kliškom sandžaku u iznosu od 47.696 akči i u bosanskom san­
džaku u iznosu od 12.300 akči. Za zasluge u vojnim pohodima dO!bivao j e
povišice, t e s e njegov zijamet popeo na 88.596 akči. Kasnije s u ovi posjedi
:prešli na njegove sinove. Mehmed-beg je živio u selu Repovd, gdj e j e
imao veliku kulu. Negdje ;prije 1 579. sagradilO j e džamiju u Konjicu, poz­
natu pod nazivom Repovačka džamija.
'Mehmed-beg je imao četiri sina: Ahmeda, Mustafu, Husejna i Mu­
hameda koji su kao i otac bili krupni zaimi. Od Muhameda vodi porij�klo
poznata porodica Repovd, a od ostahh sinova potomci su: Ajanovići, Ali­
b egovići , Avdtbegovići, Husej nbegovići i Jusufbegovići.3S4)
' Muhamed-beg
P,orodLca Retpovci j edna j e od rijetkih porodica o kojoj su se saču­
vali podaci iz XV'I stoljeća, iako njenI članovi nisu ulazili u upravu
Osmanskog Carstva. Sve do okUJpacije Bosne i Hercegovine (1878), to j e
bila najuglednija porodica u nahiji Neretvi. Kasnije su iz ove porodLce
birani vilajetski ajani te se po tome j edna grana ove porodice zove Aja­
_novići.s85)
? dine kada je d,opremio II Dubrovnik kao .dar nekoliko gria .sitne .stoke i
1 I
Hudaverdi Bosna Mehmed-beg Lutfi Hodža
I Š .e .s t o k r H o v i ć i
su biIi di:zdari mostarske tvrđave. Druga govori da su Lakišići porij eklom
od nekog Lake, koji je živio krajem XV stoljeća u okolini Most t;l.ri!, ,386)
Najstariji pOIZnati član ovog roda je Hadž'I Husejn, koji je živio u
drugoj polovini XVI stoljeća. U selu Trebesinj kraj Mostara podigao j e
mektetb i han. Njegov sin Ahmed�eg LakiIŠić :p oznat j e po džamiji koj LJ
j e podigao u Mostaru 1649. godine i koja se ,očuvala do danas. Iz njegove
vakuf-name se saznaj e da mu se majka zvala Valide kaduna, brat Hadži
Mustafa-aga, sestra Kadira i da mu ,je navedeni !brat Mustafa imao sina
Muhamed""1bega.387) I ova porodica nije imala značaj nijih ličnosti II �VI
stoljeću izUiZev Ahmed-lbega LakiIŠLća. Tek kasnij e iz ove porodic� pilo
j e više članova koji su zauzimali lstaknutide ,p oložaj e u osmansk9j vojsci.
Članovi ove porodice opjevani su u mnogim narodnim pjesmama:
»Laki:šića Zlata«388), »,pog�bija Mustaj�ega Lakišića t svatova na Mori­
nama«.389)
Hadži Husej n
I .
T I
Ahmoo-'beg Mustafa-aga
I
Popovići
Po,povići su spahijska porodica iz Bileća. Jedini poznati član. ove
porodice j e spahij a Sinan Popović, koji se .spominje II augustu 1585. go­
te1adi3I10) , a za uzvrat j e dObio ;3.000 asprL3111) .
· . t t

l' 1 I I
Ahmed Mustafa Husejn Muhamed o .članovima porodiceSestokriloVlća često se govori 101 narodnim p-je.,.
.srnama. Fer.mendžin navodi II .svom popisu bosa:ooko.g :Plemstva .da su $e­
.stokrilovići porijeklom jz Perasta.392) Međutim, II .duhr,ova&oj g\f.ađi (\Dona
Lakišići Turcarum) .spominje. .se l.501.. 'godine jedan .sestok.rjJović� ilroji .je bio �
. .

o porijeklu Lakišića mogu se iznij eti dvije verziJje. Prema j ednoj, 380)H. .Ha � a ill � � <1 ;LC. Zaduž!;)lim,e AhIlned-(Lge J.,a.kišić(L ;u Most.a.ru.t Pl�
bezi Lakišići došli su iz Konje, iz Male Azije i naselili se u Mostaru, gdje Yl.S-a j,001, st.r. 385..
_ #87) lsto.
� :Go:.jTe.t ;X;LI/193(1, str.. .�8. ,
383) HAD, Dona Turcarurrn, 15đ, 25đ• .
. . 389) .Nwrodnj! J>jesme ,Muha,'I'lWdorvac(L ;u ,Botmi � #0Tceg<milni� .saor(/.() �� jl{Qr-
lIIlB'DItl, �Blvjetnik zemaJlj� yla<1e pa :BOSU\l � l;Iercegovin\l, Saa:atieVQ �889. . ',' .
384) H. - D. B II t u r o v i ć, Berat HudaveTdi Bosna Meh­
H a d ž i lb e g i ć
med-bega iz 1593. godine, POF XII-XIII!1962-63, str. 1,51-174. 11110) ,HAD, iO®a '1'\lr.car� :123�.
J11I1) �, ,Goru; . .Rog. ,68., ;2:7�. .' • J .

385) A. B e j t i ć, Neretvanski beZi Repovci, »OsvH« II, 57 (Ul43), str. 2, 3. 39� JF>. E. ,F,e r tro e ;u <d f. ft �� )J.C4L j3.osno,e� �tx:. :661.1.

132
 bio pjesnik. Upravlj ao je u više sandžaka u Ugarskoj , gdje j e i umro 1641.
Novog3B3) , a pet god'ma racije j avlj a se i MUlStaia Sestrokrilović.394) Se­
godine.(0 2) Najvj erovatni1e da se neko v�Lj eme nalazio u sluwi i u Bosni
stokrilovića j e bilo i u Ulogu. Tu je Mehmed-lbeg SestokrilavLć p odigao
gdje j e u sarajevskoj nahij i imao iljamet u iznosu od 34.023 akče.40�
džamij u.395)

B aj e zidagići Cengići

. Najstarij i član Bajezidagića Bajezid-aga rodom j e i:z Bosne.sB6) 2ivio Za Cengiće se može reći da su j edna od rij etkih muslimanskih be­
gOViSkih porodica u Bosni porij eklom j;z Turske. Prv"! poznati član ove
je u Mostaru gdj e mu se rodio sin Derviš. DerviJš j e kao dijete otišao u
porodice je Isfendijar..,beg, plemić i slOlbodni vazal dinastije Akkoyunlu.
Istanbul u vrij eme kada j e dosta narših ljudi tamo odla:zilo da se školuj e
Kraj em XV stoljeća ova porodica je preseljena u grad Cengri kod AnkaTe.
i da pra·ve karij eru. Bilo j e to u dOlba Mehmed-'Paše Sokolovića uz čiju
Po tom gradu su se i prozvah Cengići. U XVI stolj eću su se doselhli u
p odršku je najviše takvih ljudi i uspj elo.
Her<:egovinu, odakle su se razvili u nekoliko ogranaka. Jedan ogranak
J.o š od prv'lh dana svoga školovanj a Derviš j e ,pokazivao veiUku sklo­
se naselio u Zagorju, drugi na Ratajima, treći na U:stikolini. Neki članovi
nost za knj iževnost. Prva nj egova služba bila j e na dvoru Murata III.
ovog roda živjeli su u Foči, Plj evlj ima, Saraj evu itd.
Dobio j e zvanje dogandžLbaše.3B7) Poslije smrti Murata IIiI, posrtao j e b0-
sanski beglerbeg. Na tom položaju Derviš-paša j e ostao kratko, od 1595. Kako su se Cengići dosehli u Bosnu tek sredinom XVI stoljeća, oni
do augusta 1596. godine.3BS) T.okom 1596. nalazio se na raJtištu u Ugarskoj. se' - do kraj a ,tog stolj eća nisu naročito istkali, naime, nema j oš pomena
� a po!&aj bosanskog beglerbega Derviš..;paša j e ponovo došao 1598. go­ nekim značajnijim ličnostima. Tek tokom XVII, XV1iLI i XIX stolj eća nji­
dme,' poslije Ahmed-paše Dugalića. Bio j e poznat ne samo kao istaknuti hov ugled raste. Koliko se zna, osam članova te porodice nalazilo se na
državnik nego i kao pj esnik. S lj UJbavlj u je pjevao o svome zav'ličaju. POZ­ po�ožaju sandžakbega, a troj ica su nosili titulu paše.'O')
nata j e nj egova pjesma o lj epotama Mostara. . Iz XVI stolj eća .poznat je j edino Mehmed..,beg Cengić, koj i j e živio
U svom rodnom Mostaru DerviJš..,paša j e pod1gao niz zadužbina: dža­ u Bosni odakle j e otišao u Jedrene.(05)
miju i uz nju mekte'b, medr€lSu i biblioteku.3BB)
Derviš-'Paša j e poginuo na MaI'lgaritinom otoku kod Budima 1603.
godine.400) Iz nj eg.ove vakuf-name saznajemo da je imao više braće i se­ Novošeherlije
stara. �edna seStra se zvala .Fatima i živjela je u Mostaru. Kao sestra
?
ugle �og beg1er:bega dOlbivala j e po1clo:o:e ,od DubroV1čana.(01) Od D erviIŠ­
' ,Po , imenu se vidi da iSU Novošeherlij e iz Novog Sehera {naselj e iz­
-.pašmlh potomaka zna se za j �dnog sina Ahmed�ega, koji j e kao i OItac
među 2epča i Tešnj a). Prvi značaj nij i član te porodIce Ibrahim odveden
. I .

Bajezrd':'aga je kao adžami oglan u Lstanlbu1. Tamo je prvo postao j anj lJČarski aga, a
I zatim beglerbeg Rumelij e. Godine 1582. postao je vezir i tada se oženio
Aišom, kćerkom Murata HI. Prvi put 1595. godine postao j e veliki vezir
r I I i taj položaj zauzimao je još tri puta. U svom rodnom mj estu Novom
Derviš-ipaša Fatima nekoliko sinova
Seheru podigao je džamij u.'") . .
I
Ahmed-beg I.brahim-paša je umro H301. godine u Beogradu. Tijelo mu je pre­
;' . :, I , ,, neseno u LstanJbul i sahranjeno u Sehzade džamiji. U dvorištu te džamije
. , ' 39 :i) HAD, Dona Tu.rc arum 152 ' . srutanija Alša j e podigla česmu za dušu svoga muža.407)
' ; 394) V.' : S lk a 'r i; ć,' Podaci ' za Mstoriju Hercegovim.e od 1566. do sred;ilne 17 vi'..:
• .
3eka., str. 70.
402) S. B a \Š a g i ć,. Zn.a.meni-ti Ijrvati, Bomjaci i Hercegovci u W,T3 ko; CMe-
3 a5) E. e e il e b i, Putopis, s tr. 409. !\
.
t1ini, str. 3.
_ ;39.6) H. , S a lb a n () v 1 t, Književrrvost .M'UJSnimana· na Oi71iljentamim ' jeziCima, 403) BRA, TD .N'2 72S, Sumam.i IPOpiJs timara i spahij a \bosanskog, hercegov�,
str. 1 18.
zvomi&og, kJ.imrOg j pakračlkog saruiž.aka s početka XVII stol:j eć a ; 0lJS Ibr. 100, fo 9.
a91) :Dogandžibaša - starjeiŠilna so1rolara. . ' . ,
, 404) O porodici cengit vilše vid. H. K E e IŠ e v l j a lk o v i ć, Cengići Prilog
-

39S) Va'ku!-1D.ama Derviš-'Paše Bajazidagi.ća u VaIktrlskom povj erenstvu

. ' u Mo-
6ta�, a 'Pr�is tl Valrufskoj direkciji u Sar.aJjevu.
' prou1Č!Wanju feutdalirzma u Bosni i Heroogovini, Sa.oo,jevo 1�59.
• . . . let) H .
. ,�
a b a III o v J ć, Književnost MusLimana na orijentamim jezicima,
. "
"
. :,. 406) .M. M u j e z i III o v i t, TUTskt -natpisi XVI vijeka 1L Bosni i HeTc�{1OV43I4,
POF VILI-\I�195s.-s9, str. 182-183.
str. 122. .
(00) 1. H. D a n l � fi e n d, Osmanli Tarih.i Kr01tQtoji;si, 3 ciJl't str. 221 ' O Der­ 4oe) S. B a IŠ a 19 d t, Znameniti HTVOJ1JI., Bomjaci i Hercegovci u tUTsko; caTe­
viš�aši više vid. Islam Ansfklope<Usi 3, Cii1t, str. 5�1 ; SioilLi Osmawi str. 329, II: vini, str. 33-34.
CIllt, 2 ki;sim, str. 352.
601) HAD, Acta TUI'lCarum, 'Bi .N'2 2, Ibr. dOlk. 13. (07) H. U z U III e a· r.s B i, Osmanli Tarihi,
I. III,
/

/
135'
134

!
 Brat l brahim-pa:šin bio je Mehmeid-paša (Damad), namjesnik Šehri­ Ajaspašići
zula. I on je, kao i I brahim-paša, ,bio oženjen sultanijom. Imao je sina Mur-
teda-pašu, �oji je bio sandžaklbeg u Bosni i Bugarslwj.(08) , o porijeklu ove porodice nije poznato g.otoV1o ništa. Prema pisanju
Iz du brovačkih izvora znamo da je od januara 1588. do fe bruara S. Bašagi;ća i 1. H. Dani�enda, najpoznatiJI član te porodice bio j e Mu...
1592. na ,položaju hercegovačkog sandža:k: bega bio brat drugog vezira I bra­ stafa-,paša, sin velikog vezira Aj as...p aše, a bratić serdara S�nan-pa'še.U6)
him-paše Novošeherlije. Njegovo ime se tu ne navodi(09) , pa ne znamo da Mustafa-'p a:ša je bLo bosanski beglerl beg kraj em XVI stoljeća. Poznat
li je to bio pomenuti Mehmed-paša ili neki drugi njegov brat . . je po tome što su na osnovu njegovih povelja � berata) iz 1593. godine;
a koje je p otvrdio i sultan u Bosni i Hercegovini počeli da naslj eđuju . ti..
? mari i zijameti po sistemu odža:kluka.417)
Godine 1595. Mustafa-paša se nalazio na položaju beglerlbega u Šamu
i u tom svojstvu je učestvovao u bici �od Kalugerena (24. VJJI 1595) .418)
I I Nije poznato da li je imao potomaka i da 11 su se zadržali u Bosni
I brahim..,paša Mehmed-tpaša (Damad)
i poslije njegovog odlaska.
I
Murteda-palŠa ?

P r e d o j e vi ć i I , I
Ajas�aša Sinan·p�a
Predojevi6i su živjeli u Hercegovini i spominju se još od 1356. go­
dine.410) Prvi poznati is:lamizirani član ove porodice ,bio je Hercegli Ha­ Mustafa-paša
san-paša PreidojevLć. Ka:ko mu i sam nadimak kaže, rođen je II Herc� Postoj i još niz ličnosti koje se sUsreću u izvorima i literalturi i koj e
govini. Vjerovatno je kao adžami-oglan .odveden u sulta:nski saraj gdje je su pripadale feudaiInoj klasi, ali se ne može ukazati na neku rodbinsku
prvo bi,o čakirdžibaša.411) h dvora je premješten za sandžak:bega u Se­ vezu među njima. Ima isto tako niz porodica za koje se zna illi pre:tpo .
gedin odakle je 1591 . došao za beglerlbega u Bosnu.(12) Hasan-paša je bio staVlja da su se ,pojavile u XVI stoljeću, ali su tek kasnije njihovi članovi
poznat kao veOlIDa rarto boran. Kao ,bosanski beglel'l beg osvojio je Bihać tokom XVH, XVIII i XIX stoljeća Lgrali zna'čajniju ulogu u istodji Bosne,
(1 592) i time .proširio granice Osmanskog Carstva prema zapadu. Osva­ To su, između ostalih, Resul begovići, veoma poznata ,porodica iz Tirebinja
janje Bihaća opjevano je i u našim narodnim pjesmama,413) Iako je bio koja, prema tradiciji, potječe od Petra Sarmenta, sina Ivana, koji je bio
kratko vrijeme ,beglerl beg u Bosni, Hasan-paša je uspio da uspostavi dobre zaipOvjednik španjolske posade. Prilikom zauzeća Novog 1'539. godine za·
odnose s DUl broV1čanimaY4) robljen je od strane Osmanlija, poslije je primio islam i od njega vuku
PokU!šaj Hasan�palŠe da osvoji Sisak nije uspio. P,ogrnuo je u toj lozu Resul begov1ći. Prema drugoj tradtciJi, ova porodica j e porij eklom
bici zajedno sa tri bosanska sa:ndžak...bega i više hiljada vojnika. iz Perasta čiji je stanovnik grof Burović prImio tslam i u!zeo ime ReSUil.419)
O potomcima Hasan-paJŠe Predojevića nema podataka. Mnoge turske isprave ove ,porodice su sačuvane i $ada se nalaze u Arhivu
(
Prema Klaiću, Hasan-paša je imao brata Džafer-4bega, koji je bio Orijentalnog inStituta u Sarajevu.
sandžaklbeg u Cernik'u, a bio je oženjen bogatom perzijskom kneginjom, Za Kapetanoviće se misli da su podjeklom od hrvatskih plemića
udovicom velikog vezira Osmana. (15) Cvitkovića-Zdilara iz Imotslrog.420)
B egovi Beširevići živjeli su u Ostrošcu421), a prema 'tradiciji vuku
porijeklo od jednog sina Janković Stoj ana, koj i je primio islam.422)
(08) S . B a IŠ a g i ć, Z1Ulmeniti Hrvati, Bošnjaci i Herceg{)1)cr/, u turskoj care-
vini, Sttr. 45.
416) S. B a :Š a g � ć, Krotka uputa u prošLon }3.()s-ne i HercegOVine, str, .w, ;.
(09) T. P o P o v i ć, Spisak hercegovačkJih namesnika u XVI veku, str. OO.
411) A S u ć e s k a, EVQLucija u nasljeđivanj'U o.d�l),kLuk timara tt OQ$l),nskl)m
410) K. J d r e č e lt, Istorija. Srba, str. 45. paWuku, GDI BiH XIX!197G-71, Sarajevo 1973, 'Str, 35.
(1 1) C akirdžllba'ša-tStarlj€lšina sokolara. 418) l. H. D e n i � m e n d, OsmanU Tarihi KrQ1l.Owji$f" III, str, 15l,
(12) B a Iš a g i ć,
S. Znamen1.ti HTvati, Bošnjaci i Hercegovoj, u turskoj care­ 419) :M.. B Ul 6 ui a d U ć, ReS'lJ)�be,govi6i, »NovJ beha'r« 1937�38, str, "Ol�8J1 .
vi-ni, str: 24-25. 420) K. G u j i Ć. O .hrvatskom jX>1'ijeklu begova Kap0�{L, »Jugo&<>venskl
, . .
(13) Hasan-paša Predojooić ' osvaja Bihać, Junačke IPjesme (muhamedanSke), li.'St« 19:38, ibro 149.
III, Za'greb 1 898, IStr. 53-75. 421) R. L o lP a 'oš i ć, Bihać t oihaćkq, krajiM, Za€reb 1943, str, 1.00.
(14) HAD, Acta Turcarum, B LlI, N2 1 1 , 74, 66a-b, 65a-b, e I I , .Nl! 6 , 23a-b. 4��) H. S e 'h i e, O poota.nku triju Q-Tistokr(IJtskih pJ,eme:n,a, »Novi t;>e�r«, gpd.
.
415) V. K J. a ,i ć, Povijest HrvatI), V, �tr.. 456. VILI1933, \Str. 127. I
/
;
I
136 l�7

/
 Porodi<:a Caluk-beg ,porijeklom j e 1rz Cati'ća, iz okoline Visokog, a Katasteramtern, tiirkische Register und eine bedeutende Anzahl
von Doku­
rodona'Čelnik im j e, navodno, bio pisar sultana Fatiha.42ll) menten aus den Al'chiven D ubrovn�ks.
Za Kova'Čeviće, Sijerčiće i Todoroviće zna se da su porij eklom od Die mohammedanischen feudalen Familieri, von denen in .dieser
Arbeit
"
doi:naće vlastele.424) "
die Rede ist, sind uberwiegend einheimischer Herkunft, Nachfahr
en hervorra­
Kapetani Ostrovice Kulenovići, prema tradiciji, vuku lozu od Ku­ gender mittela1tel'licher Geschlechter und mitte1a1te r1ichen Dorfadel
oder Ein­
lina bana ili od Mihajla Kulina, brata dužda mletačkog »Kulina«.425) Nai­ wohner B osniens und anderer Gebiete unseres Landes, die
durch Annahme
me, stari begovi Kulenovići posj eć1vali su grob Ra1zi Kadune u Petrovcu, des Islam in hohe Stellungen gelangten und ihren Fami1ien
Herl"SChaft und
čijeg su sina Kulina Hali:la smatrali za svog rodonačelnika.426) 6konomische Macht sichern konnten. Ein kleiner Teil dieser
Familien starrnmt
aus Asien, Ungarn, Albanien, Bulgarien und anderen
Provinzen der Osma­
nischen Reiches .
•
• •
'Ober · einzelne FamiJ.ien, uber einige Familienangehor
ige werden hier
kurze Angaben gemacht. Es handelt sich um etwa
180 bedeutende Person­
Ovdje je bilo riječi samo o j ednom dijelu muslimanskih feudalnih lichkeiten. Sechs von ihnen waren Grofiwesire, funf
Wesire, zwanzrg Begler­
porodka kOlj e se jav�j aju u Bosni u XV i XVI stoljeću. S ()Ibzirom na to -beg in verschiedenen Ej aleten des Osmanischen
Reiches, etwa vierzig von
da ,j e ova tema u istorijskom smislu značajna, da je dosta složena i ne­ ihne� in der Funktion von Sandžak-lbegs in verschie
denen Provinzen, einige
dovoljno pooučena, bila bi potrebna mnogo temeljitija arhivska istraži­ AdmIrale der ti1rkischen FloUe. Die ubrigen waren
Ka.pitane-Seras:ker, Miralaj,
vanja da se potpunije prikaže ,pregled muslimanskih feudalnih porodica Spa;h2 s, Muteveli:s, Kadils.
u XV i XVI stoljeću u Bosni. Iako je u ovom radu prezentiran samo -Im gesamten Verlau:f der osmanischen Herrsch
aft stellten die mohamme­
j edan dio ovih porodica, može se vidjeti da su članovi tih porodica, tokom danischen Feudalherren den starksten Ruckha
lt fUr die osmanische Macht in
cijele turske uprave predstavlj ali naj j ači oslonac osmanske v,lasti u Bosni. Bosnien dar; die mohammedanische feudale
Klasse, auf dem Timarsystem
Oni su vodili glavnu ulogu ne samo u političkom i ekonomskom nego i begrundet, spie1te jahrhundertelang die fiihren
de RoIle im politischen und kul­
u kulturnom životu Bosne. tureIlen Leben des Landes, beso-n:ders die
,bedeutenidsten Vertreter dieses
Kada se svest:ranije obradi pitanje tima:r[fja u Bosni, koje j e poseban Standes.
problem, tada će se moći i cjelovitije ()Idgovoriti i na pitanj e o razvitku Auch wahrend des XVII., XVIII. und XIX. J ahrhunderts haJben die mo­
muslimanskih feudalnih porodica. hammedanischen feudalen Fami1ien das entscheidende Wort und die Macht
in den Handen, his hin zu der Zeit, in der Omer-1pab Latas die Mac-nt des
mohammedanischen bosnischen Adels ze rs torte.

Z U SAMM E N F AS S U N G
VBER EINIGE MOHAMMEDANISCHE FEUDALE FAMILlEN IM XV. UND
XVI. JAHRHUNDERT

, ,Die Frage der Entstehung und Entw�ckhmg der mohammedaniSCihen feu­

dalen Fatnilien ist sehr kompliziert und noch wenig untersucllt . Auch diese
Arbeit beantwortet nicht vol1sHindig die Frage nach der Entstehung und Ent­
wiok1ung des mohammedanischen Adels in Bosnien. Hier wird ein Teil der
in Bosi.tien im XV.. und XVI. J aihrhundert auftretenden Fami:1ien beaIibeitet.
Als Quellenangalben fUr ' diese Al'beit dienten vor anem tiirlkische Listen aus
,

'; ' 42S) o. B � G !Ž e v d Č, Bego1)s'/ro obitelj Ća.tuk-beg, »81obodlIla ,rij eč«, Beograd
1932. '
414) ' v. e lU b r H o v ,j, ć, Poreklo mwsLimlins100g pLemstva u BoSl1l4 i HeTCego- ,
vini, str. 3'14. ,
42li) H. K T e IŠ e v il j a lk o v 1: ć, Karpeta'll.ije u Bosni i Hercegovri,ni, str. 187.
426) H. S e h i. Ć, Kako je nastaLo begovsko pleme Ku.teno.vlić, »Novi ibehar« ,
VUIf1934--3 5, str. 330-331 .

138 139
/
I

.;