SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm: TSO

Graad: tweede graad

Jaar: eerste en tweede leerjaar

Studiegebied: Bouw

FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Optie(s): Bouw- en houtkunde

Vak(ken): TV Bouw/hout 8 lt/w

Vakkencode: IT-b

Leerplannummer: 2002/065
(vervangt 98056)

Nummer Inspectie: 2002/263//1/Q/SG/1/II/ /D/

TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 1
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

INHOUD
Visie ..........................................................................................................................................................2
Beginsituatie .............................................................................................................................................2
Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................2
Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................4
Technologie .................................................................................................................................4
Technisch tekenen.................................................................................................................... 17
Pedagogisch-didactische wenken en timing ......................................................................................... 25
Technologie .............................................................................................................................. 25
Technisch tekenen.................................................................................................................... 27
Minimale materiële vereisten................................................................................................................. 29
Evaluatie ................................................................................................................................................ 38
Bibliografie ............................................................................................................................................. 39
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 2
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

VISIE
TV Bouw/hout behandelt technologisch alle uitvoeringsmogelijkheden.
De basiskennis bijbrengen van de constructiemethodes en principes van blijvende waarde, alsook de
moderne technieken.
De verworven basiskennis zal in de determinatiegraad in de diepte verder worden uitgewerkt.
De nadruk dient te worden gelegd op het aanleren van constructief redeneren en op het verkrijgen van
een bouwkundig inzicht.
Het is telkens een vergelijken van toepassingen waardoor voor elke specifieke uitvoeringsmethode de
voor- en de nadelen afgewogen worden.

BEGINSITUATIE
Toelatingsvoorwaarden: geslaagd in de eerste graad of minimum 16 jaar voor 3/12
In het tweede gemeenschappelijk leerjaar hebben de leerlingen voornamelijk inzicht gekregen van de
inhoud van de opleiding alsook een eerste contact gehad met de meest elementaire
basisvaardigheden aangaande materialen, gereedschappen en uitvoeringsmethodes.
Deze opgedane initiële ervaring laat de leerlingen toe de geschiktheid voor de discipline hout en
bouwkunde te ontdekken.
De vakgerichte opleiding in hout en bouwkunde die in de tweede graad een aanvang neemt dient
vanaf de basis te worden opgebouwd.
Leerlingen met elementaire basiskennis:
Leerlingen 2de jaar – 1ste graad : I.W. / Hout – Bouw / andere nijverheidsgerichte opties
Basiskennis: elementaire voorstellingsvaardigheden van eenvoudige werkstukken
Leerlingen zonder basiskennis: alle andere uit het 2de leerjaar – 1ste graad
Aanpak:
Leerlingen zonder basiskennis: gedifferentieerde aanpak
Leerlingen met basiskennis: oefeningen aanbieden aangepast aan het niveau dat de leerling heeft
bereikt op het gebied van ruimtelijk voorstellingsvermogen en ruimtelijk inzicht.

ALGEMENE DOELSTELLINGEN
Het leerplan “hout en bouwkunde” is opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwerking die samen
de vakdoelstellingen vormen.
Het is de bedoeling te streven naar een zo hoog mogelijk niveau van verwerking per leerinhoud.
De basisdoelstellingen zijn zeer breed.
Daaruit blijkt dat er weinig ruimte is voor uitbreiding, alhoewel elke leerkracht bijkomende leerinhouden
kan opnemen, wanneer het niveau van de klas dit toelaat.
De volgorde van de leerinhouden is niet bindend zodat bepaalde projecten globaal kunnen aan bod
komen over de vakkenindeling heen.
Bij het aanleren van nieuwe handelingen zijn de 4 niveaus in volgorde te verwerken:
Waarnemen
Inoefenen
Nabootsing
Beheersen
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 3
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

Naarmate de opleiding vordert worden het inoefenen en begrijpend kennen belangrijker.

Voor de technische vakken is het leerplan opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwerking die
samen de doelstellingen vormen.
We gaan 6 niveaus in volgorde aanleren:
Kennis
Analyseren
Begrijpen
Synthetiseren
Toepassen
Evalueren

In de constructieleer worden leerinhouden uit andere technische vakken verwerkt en geïnterpreteerd.

De constructies die aan bod komen in de praktische vakken worden dieper uitgewerkt in functie van:
Materiaalkeuze, prijs - kwaliteit
Gebruikte gereedschappen en machines.
Voorziene afwerking.
Het aanleggen en verwerken van documentatie en cursusmateriaal is een essentieel gegeven.
De belangrijke bouwstoffen en materialen, zowel de traditionele als de moderne die in het bouwbedrijf
verwerkt worden met hun specifieke eigenschappen en gebruik kennen.
Een documentatiemap aanleggen en leren verwerken is zeker noodzakelijk.

Cognitieve en praktische tekenvaardigheden verwerven en inoefenen om:

Het ruimtelijk inzicht te vergroten
De realisatie van een product mogelijk te maken
Concepten schematisch te kunnen voorstellen

De technische tekentaal leren begrijpen door zelf tekeningen te maken of analyseren van bestaande
tekeningen.
Uitvoeringstekeningen schematisch op de traditionele tekenmanier of met behulp van een CAD –
systeem maken.
Door het bestuderen van objecten of werkstukken volgende vaardigheden verwerven:
Waarnemings- en verbeeldingsvaardigheden
2 en 3 dimensionale voorstellingsvaardigheden
Schets en traditionele tekenvaardigheden
Elementaire meetkundige vaardigheden.
CAD vaardigheden
Maat- en materiaalaanduidingen
Ter beschikking gestelde tekeningen kunnen aanpassen, vervolledigen, invullen en controleren.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 4
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN
TECHNOLOGIE
1ste jaar: 4 lestijden/week 2de jaar: 4 lestijden/week

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 1.1 De belangrijkste regels van “goed metselwerk” opsommen Constructies bouw
Het nut inzien van de verschillende werkmethoden. Metselwerk
De verschillende metselverbanden herkennen. • Degelijk metselwerk / regels
De constructie van elk verband aantonen en tekenen. • Lagen en voegen
De soorten en gebruik kennen en de juiste werkvolgorde bespreken • Begrippen: vallende tand, staande tand, rechte beëindiging
De lagenmaat en de juiste voegdikte van een concreet voorbeeld • Muurdikten
U berekenen.
• Metselverbanden: halfsteensverband, staand verband,
Een metseloefening uitvoeren. kruisverband (type BS), Vlaams verband, kettingverband,
B Van elk steenverband een oefening uittekenen op schaal. koppenverband, sierverbanden, vrijstaande pijlers.

Een ontwerp tekenen met beton en glas als kunststeen • Metselwerk in kunststeen, groter dan normale baksteen in
gebakken klei, beton en glas met normale mortel, lijmmortel
of lijm + opvangen van lasten

B 1.2 Een terrein terugvinden op een kadasterplan. Het bouwterrein

Grondsoorten identifiëren. 1 Ligging
De verschillende uitvoeringssystemen bespreken. 2 Geschiktheid
3 Terrein- en bouwbegrenzing
4 De ondergrond, grondsoorten.
5 Soorten grondonderzoek

U Bij het gemeentebestuur een aanvraag indienen.

Een grondstaat opstellen.
Soudeer- en booggrafieken opstellen.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 5
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 1.3 De inplanting aantonen op een plan. De inplanting
Een inrichtingsplan opstellen. 1 Rooilijn, bouwlijn
Een uitzettingsplan met hoogtepeilen opstellen. 2 Voorbereiden en inrichten van de bouwplaats: uitzetten
gebouw, grondplan, uitzetten van het hoogtepeil

U Op een terrein een gebouw uitzetten.

B 1.4 Beschrijvingen waterpeil in grafiek brengen. Ondergrondse bouwwerken (grondwerken / taluds)

De verschillende types herkennen. 1 Graafwerk t.o.v. freatisch opp.: boven en onder
grondwaterpeil.
2 Open- en bronbemaling
3 Schoren en ingravingen

U Kunstmatige verlaging van het grondwater uitleggen.

B 1.5 De verschillende types omschrijven en tekenen. Funderingen

1 Algemeenheden
2 Funderingen op staal: muurfundering, fundering in
gewapend beton, fundering naast kelder

U Uit de gegevens van het grondonderzoek het funderingstype

afleiden.

B 1.6 Verschillende keldertypes herkennen en benoemen. Kelders

De verschillende werkmethodes kunnen beschrijven. Vereisten
Het doel aantonen van kelderopeningen Uitvoeringsmogelijkheden: in droge grond, in grondwater, in
gewapend beton, isoleren van grondvocht.
Kelderopeningen
Stortgaten en kruipruimten

U Enkele voorbeelden geven van speciaal gebruik van kelders.

Een werktekening maken en een bestaand plan lezen
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 6
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

B 1.7 Het verschil aantonen tussen een dragende en niet dragende muur. Muren
Het nut van een spouwmuur verklaren. Algemeenheden
Het verschil aanduiden tussen een muuropening met en zonder Functies: dragend, vochtisolerend, thermisch isolerend
sponning.
Oorzaken van vochtopname in muren van bestaand gebouw
De verschillende soorten muren beschrijven volgens hun uitzicht en
Openingen in buitenmuren: met en zonder sponning, met en
materiaal.
zonder rolluik, overspanningsmogelijkheden, buiten- en
Een goede binnendeuropening beschrijven en tekenen binnenspouwblad, soorten en plaats dorpels
U Een doorsnede van een spouwmuur met de nodige Openingen in binnenmuren
verluchtingsopeningen kunnen tekenen.
Het verschil kunnen verklaren tussen sponningen voor hout- en
metalen of pre - schrijnwerk.
Een segmentboog en korfboog kunnen tekenen op schaal.
Constructies hout

B 1.8 Het nut van paringstekens verwoorden en ze vlot toepassen Parings- en afschrijvingstekens

B 1.9 De voornaamste verbindingen goed kunnen toepassen en begrijpen Lengteverbindingen

Rechte lippas
Rechte haaklippas
Schuine lippas
Schuine haaklippas
Tandverbinding
Vingerverbinding
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 7
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 1.10 Verscheidene soorten breedteverbindingen toepassen en begrijpen. Breedteverbindingen
De goede verbinding bij het juiste werk plaatsen. Koude voeg
Tand en groef
Losse veer
Drevels
Volgens verlijmingsprofiel

U Proefondervindelijk hun stevigheid kunnen aantonen

B 1.11 Al de hoekmakende verbindingen toepassen Halfhoutverbindingen

Gat- en penverbindingen
Met groef
Met sponning
Met lijst

B 1.12 Bij het gepaste werk de verbanden leggen wat de stevigheid betreft. Gecombineerde verbindingen

B 1.13 Bij het gepaste werk de verbanden leggen wat de stevigheid betreft. Verbinding onder bepaalde hoek

B 1.14 Bij het gepaste werk de verbanden leggen wat de stevigheid betreft. Keepverbindingen

B 1.15 Bij het gepaste werk de verbanden leggen wat de stevigheid betreft. Zwaluwstaartverbindingen

B 1.16 Bij het gepaste werk de verbanden leggen wat de stevigheid betreft. Verstekverbindingen

B 1.17 De vereisten van goede muuropeningen verwoorden en inzien Muuropeningen

waarom dit nodig is.
Binnenmuuropening
Buitenmuuropening

B 1.18 Deuren indelen naar beweging, constructie en plaatsing. Binnendeuren

Hun constructie verwoorden en uittekenen. Vlakke deur
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 8
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
Verschillende constructieve mogelijkheden opnoemen en toepassen Massieve deur
Dagstukken
Muuromlijsting

B 1.19 Verschillende constructieve mogelijkheden verwoorden en toepassen Buitendeuren

Deurbladconstructie – mogelijkheden
Kozijn constructie – mogelijkheden

B 1.20 Samenstelling en doel van brandwerende deuren verwoorden. Brandwerende deuren

Speciale aandacht besteden aan de plaatsing van deze deuren

B 1.21 De constructie van de verschillende soorten ramen goed kennen en Ramen

kunnen toepassen
Vast raam
U Constructiemogelijkheden van samengestelde ramen kunnen
Opdekraam met opdraaiende vleugel(s)
onderzoeken.
Draaikipraam

B 2.1 Materialen bouw

Het verschil weergeven tussen natuur- en kunststeen.
De verschillende vervaardigingsmethodes uitleggen.
Inzien van het belang van drogen.
Spontaan enkele toepassingen opnoemen.
De verschillende hulpstukken herkennen en benoemen.
De vervaardigingswijzen beschrijven en uitleggen.
Inzien dat kwaliteitscontrole noodzakelijk is
Gebakken kunststeen
Grondstof en ontginning
Baksteen: vervaardiging (voorbereiding, drogen en bakken),
verdichten en verfraaien, soorten (toepassingsgebied,
afmetingen, eigenschappen en kwaliteitscontrole)
Dakpannen en hulpstukken, schouwpijpen, welfselstenen, gres-
en draineerbuizen, afwateringsdorpels en straatklinkers
Soorten: specifieke vervaardiging, toepassingsgebied,
afmetingen, eigenschappen enkwaliteitscontrole
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 9
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
U Een korte historiek kunnen schetsen in de ontginningstechnieken
Controle uitoefenen op de afmetingen van verschillende soorten
bakstenen.
Uit zichzelf een documentatiemap en fotoreeksen aanleggen.
Een controlegrafiek opstellen

B 2.2 Enkele voorbeelden geven van hun gebruik. Buizen in gebakken kunststeen, beton en PVC-buizen

U Op een tekening de hulpstukken benoemen en spontaan het gebruik Overzicht van de soorten
aantonen
Toepassingsgebied
De ligging van de buizen kunnen aantonen op een plan

B 2.3 Het verschil tussen luchtverharders en hydraulische bindmiddelen Traditionele bindmiddelen

aantonen
Luchtverharders
Hydraulische bindmiddelen
Branden van de grondstoffen

B 2.4 De samenstelling van cement verwoorden. Cement

De gangbare handelsvormen aanduiden. Handelsvormen
Het gebruik van de meest voorkomende cementsoorten. Vervoer en bewaring

U Het fabricageproces van cement beschrijven. Binding en verharding

De belangrijkste eigenschappen van iedere soort opsommen. Soorten: toepassingsgebied, eigenschappen en normalisatie

B 2.5 De samenstelling van kalk kennen. Kalk

Het verschil tussen droog en nat blussen verklaren. Oorsprong en vervaardiging
De voornaamste toepassingen kennen. Blussen

U Spontaan de veiligheidswenken toepassen bij het gebruik van kalk Toepassingsgebieden

Soorten: toepassingsgebied en eigenschappen
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 10
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 2.6 De samenstelling en oorsprong van gips kennen. Gips
De belangrijkste voorzorgen bij het gebruik van gips verklaren. Oorsprong en vervaardiging
Het verschil tussen stukadoorgips en auhydriet aantonen. Toepassingsgebieden

U Verwoorden hoe gips op een verantwoorde manier wordt bereid. Soorten: toepassingsgebied en eigenschappen

B 2.7 Spontaan enkele soorten opnoemen. Granulaten

Aan de hand van monsters verschillende granulaten herkennen. Korrelgrootte
De korrelgrootte “d/D” verklaren. Volumieke massa
De voornaamste eisen gesteld aan granulaten uiteenzetten en Invloed vochtgehalte
verklaren
Soorten: herkomst, eisen, handelsvormen en toepassingsgebied
U Het absoluut en schijnbaar volumegewicht van een proef in een
schema of grafiek plaatsen

B 2.8 Het doel en gebruik van mortel uitleggen. Mortels

Het belang van de juiste verhouding in de samenstellende delen Indeling van de soorten
inzien.
Functie
De voornaamste eisen gesteld aan het aanmaakwater uitleggen.
Samenstellende delen
Een werkvolgorde opstellen en de bereiding van mortel verwoorden.
Dosering en aanmaakwater
U Het belang van toeslagproducten kunnen verklaren.
Verwerkingstijd
Normalisatiebladen kunnen interpreteren
Normalisatie
Bereiding: manueel / mechanisch
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 11
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 2.9 De verhouding van de samenstellende delen in maatdelen Beton
weergeven.
Samenstelling en sterkte-eigenschappen
De verschillende staalsoorten herkennen.
Gewapend beton: glad staal, staal met verbeterde hechting,
Het doel en eisen gesteld aan betonstaal weergeven en verklaren. plaats trek- en drukwapening, plaats van de wapeningskorf,
wapeningsafstand (omhulling)
Het belang aantonen dat een juiste mengverhouding zeer belangrijk
is. Vervaardiging van beton: belang mengverhouding, invloed van
watertoevoeging, normalisatie, transport en
De invloed van water op de “krimp” verduidelijken.
leveringsvoorwaarden
Het belang van een goede bekisting inzien.
Bekisting (herbruikbaar of verloren), delen en eisen, soorten
De voornaamste eisen gesteld aan een goede bekisting spontaan volgens materiaal (houten of metalen)
verklaren.
De voor- en nadelen aantonen van een metalen bekisting.

U Aan de hand van een proef de druk- en treksterkte aantonen.

Een wapeningsplan tekenen
De juiste hoeveelheden in maatdelen weergeven
Een eenvoudig bekistingsplan van een balk tekenen

B 2.10 Verscheidene bostypes herkennen. Materialen hout

Ideale groeiplaatsen voor de voornaamste soorten kennen Het bos
Functie van de bomen in de natuur uitleggen Bostypes

U Ecologische functie van de boom en het milieu verklaren Groeiplaatsen

Functies

B 2.11 Opbouw van hout begrijpen en de lengte- en diktegroei verklaren De boom

Structuur
Lengte- en diktegroei

B 2.12 Microscopische samenstelling van houtsoorten vergelijken en De houtcel

onderscheiden
Onderdelen
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 12
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
U Proefondervindelijk met loupe aan houtdeterminatie doen in labo Soorten weefsel

B 2.13 Loof- van naaldhout onderscheiden Identificatie van loof- en naaldhout

B 2.14 De stappen van bosontginning tot de handelaar verklaren. Behandelen van hout
Onderscheid kennen tussen de zaagwijten. Vellen, vervoer en wateren van de stammen
Het verschil in tekening verklaren. Zagen van stammen op bool en op kwartier

U Verwoorden hoe men de schade aan het milieu kan beperken bij de Handelsvormen en afmetingen ongekantrecht en gekantrecht
ontginning.
Een passende oplossing geven.

B 2.15 Houtvochtgehalte bepalen. Houtvochtgehalte en droging

Weten wat een VVP is en dat het verschilt van houtsoort tot Vrij water
houtsoort.
Gebonden water
Weten waarom het zo belangrijk is.
Vezelverzadigingspunt
U Proefondervindelijk (in labo) het vochtgehalte van houtmonsters
Evenwichtsvochtgehalte
bepalen d.m.v. weging en elektrische weerstand

B 2.16 Verbanden leggen tussen vochtverlies, gewichtsverlies, Gevolgen van droging

volumeverandering en vormverandering
Gewichtsverlies
U Proeven en experimenten doen met hout en water in labo, volume-
Volumeverandering
en vormveranderingen nagaan en verklaren
Vormverandering

B 2.17 Verbanden leggen tussen mechanische eigenschappen en fouten en Mechanische eigenschappen

gebreken in het hout
Houtziekten, aantasting en gebreken

B 2.18 Herkomst, duurzaamheid, eigenschappen, toepassingen en uitzicht Hout per groep behandelen:
van de vermelde houtsoorten verwoorden
Meranti – merbau – afrormosia en afzelia
Cedar – redwood – grenen en oregon
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 13
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 2.19 De voornaamste houtderivaten alsook hun toepassingen, Houtplaten en –derivaten
afmetingen, voornaamste eigenschappen en kwaliteiten
Triplex
Multiplex
Spaanderplaat
Vezelplaat (hardboard en softboard)
Actuele plaat (MDF, OBS – sterling floor)

B 2.20 Voornaamste bevestigingsmiddelen kennen en hun Bevestigingsmiddelen

toepassingsgebied.
Nagels en schroeven
U Een documentatiebundel van verschillende materialen aanleggen.
Pluggen en raamklauwen

B 2.21 De houtlijmen van elkaar onderscheiden. Houtlijmen

U Proeven kunnen doen met lijmsoorten. Thermohardende lijmen

Thermoplastische lijmen
Polyvinylacetaatlijmen

B 2.22 Meest gebruikte dichtingsmiddelen opnoemen en gepast gebruiken. Dichtingsmiddelen

Strips
Glas- en dichtingskitten
Tocht- en regelprofielen
Dichtingsprofielen

B 2.23 Soorten beglazing kennen, hun maximale afwerking weten in te Beglazing

schatten en de gevaren onderkennen dat te grote afmetingen
Enkele beglazing
meebrengen
Isolerende beglazing

B 2.24 Het voornaamste gebruik van hang- en sluitwerk verwoorden. Hang- en sluitwerk voor schrijnwerk
Een bestelling opmaken Scharnieren
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 14
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
Knooplenen, inbouwpaumellen
Fitsen
Insteeksloten
Cylinderslot
Raamsluiting

B 2.25 De soorten schuurmateriaal: hun toepassingsgebied voor hand- en Schuurmateriaal

machinegebruik.
Handgebruik
Machinegebruik

B 2.26 Verschillende manieren om hout te beschermen verwoorden Houtbeschermingsproducten

B 2.27 Houtverduurzamingsproducten correct toepassen en herkennen. Houtverduurzamingsproducten

Gereedschap / Apparatuur

B 3.1 De gereedschappen herkennen en benoemen. Meet- en afschrijfgereedschap

In functie van de toepassing het juiste gereedschap kiezen. Potlood
Afschrijf- en meetgereedschappen nauwgezet gebruiken Vouwmeter

U De nauwkeurigheid van de meetgereedschappen controleren Kruishout

Winkel- verstek- en zwaaihaak
Steekpasser

B 3.2 De gereedschappen herkennen en benoemen. Vormgevend gereedschap

Snijdende van niet snijdende gereedschappen onderscheiden. Steek- en schietbeitel
Spontaan maatregelen treffen om slijtage aan de gereedschappen te Rug-, toffel en Sint-Jozefzaag
beperken.
Houtrasp en houtvijl
Bepalen wanneer een houtbeitel gewet of geslepen moet worden
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 15
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
U De begrippen “strijken”, “zetten” en “vijlen” kunnen toelichten.
Van de te gebruiken zagen de tandvorm en tandgrootte verklaren.
De meest geschikte zaag kiezen in functie van de werkzaamheden.
De oorzaak van een niet goed functionerende zaag achterhalen.

B 3.3 De gereedschappen herkennen en benoemen. Montage- en afwerkingsgereedschappen

Snijdende van niet snijdende gereedschappen onderscheiden. Klemgereedschap
De gereedschappen veilig en efficiënt hanteren Zuiver schaaf
Schraapstaal

U De voornaamste onderdelen en de functie ervan toelichten Steekpunt

Schroevendraaiers
Hamer, nijptang
Elektrische schroevendraaiers
Hout- en metaalboren
Doordrijver

B 3.4 De onderdelen en hun werking beschrijven. Kleine (elektrisch) aangedreven handgereedschappen

De gereedschappen veilig en efficiënt hanteren. Handboormachine

U In functie van het te bewerken materiaal de passende snij-en Decoupeerzaagmachine

voedingssnelheid kiezen
Boor/schroef accu oplaadbaar

B 3.5 Methodisch en veilig de machine instellen, bedienen en Langgatboormachine

onderhouden.
Een snijdende van een niet snijdende boor onderscheiden.
In functie van het uit te voeren werk een passende boorsoort
selecteren.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 16
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
U De bewegingszin van de boor verwoorden.
Het juiste toerental bepalen in functie van het uit te voeren werk.
Snijgereedschap onbeschadigd uit/in de boorkop
verwijderen/plaatsen.
De aandrijvingsverschillen tussen machines verwoorden.

B 3.6 Methodisch en veilig de machine instellen, bedienen en onderhouden Lintzaag

B 3.7 Methodisch en veilig de machine instellen, bedienen en onderhouden Vlakbank

B 3.8 Methodisch en veilig de machine instellen, bedienen en onderhouden Vandiktebank

B 3.9 Methodisch en veilig de machine instellen, bedienen en onderhouden Pennenbank

B 3.10 Methodisch en veilig de machine instellen, bedienen en onderhouden Paneelzaagmachine

TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 17
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

TECHNISCH TEKENEN
1ste jaar: 4 lestijden/week 2de jaar: 4 lestijden/week

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
1
Tekenmateriaal
B 1.1 De wijze waarop potloodhardheden worden aangeduid. Op basis van grafiet
Een geschikte potloodhardheid kiezen voor het maken van
potloodtekeningen.
Tekeningen verduidelijken door gebruik te maken van verschillende
potloodhardheden

B 1.2 De gepaste tekenpennen kiezen en gebruiken Tekenpennen

B 1.3 Evenwijdige lijnen tekenen met behulp van tekendriehoeken. Hulpgereedschap

Lijnen onder een hoek van 30°, 45° en 60° t.o.v. elkaar tekenen
gebruik makend van tekendriehoeken.
Gebruik makend van een gradenboog lijnen onder een bepaalde
hoek t.o.v. elkaar tekenen en de hoek tussen 2 lijnen die elkaar
snijden kunnen bepalen.
Een passer correct gebruiken.
Een schaallat correct gebruiken.
Overbodige en verkeerd getekende lijnen wissen

B 1.4 Tekentafel optimaal gebruiken De tekentafel

B 1.5 De noodzakelijke hardware configuratie herkennen en de onderdelen Het CAD pakket

kunnen aanduiden

B 1.6 De kwaliteit van papiersoorten kennen en een juiste keuze maken Tekenpapier
i.f.v. de opdrachten.
De mogelijkheden van het gebruik van calque en folie kennen.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 18
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 2 De zinvolheid van normering en vereenvoudigde tekenwijzen met Normalisatie
eigen woorden uitleggen.
De tekenopdrachten en tekenafspraken respecteren

B 2.1 De afmetingen van gestandariseerde bladformaten en hun Bladformaten

onderlinge verhouding kennen.
Een geschikt bladformaat kiezen i.f.v. de uit te voeren tekening.
Gestandariseerde bladformaten correct plooien

B 2.2 Een geschikte lijnsoort kiezen en de voorrangsregels respecteren Lijnsoorten

indien verschillende lijnsoorten samenvallen.

B 2.3 De algemene principes van de maataanduidingen toepassen (maten Maataanduiding

lezen en aanbrengen)

B 2.4 Op een genormaliseerde wijze de belangrijkste materialen Arceringen

aanduiden.
Uit de wijze waarop een materiaal is aangeduid de belangrijkste
kenmerken met eigen woorden omschrijven

B 2.5 Het begrip schaal met eigen woorden uitleggen, op schaal tekenen Schalen
en een schaal kunnen kiezen

B 2.6 Het nut inzien van onderbrekingslijnen en ze gepast gebruiken. Onderbrekingslijnen

TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 19
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
3 Esthetische aspecten

B 3.1 De deeltekeningen van een tekenopdracht overzichtelijk op een Bladschikking

tekenblad zetten

B 3.2 De link leggen tussen de belangrijkheid van de deeltekening en de Verhoudingen

gekozen verhouding

B 3.3 Naargelang het gaat om een schets, een tekening in potlood of in Afwerking
inkt, ofwel een uitgeplotte tekening steeds de voor elk technisch
geschikte afwerkingssystemen toepassen volgens een opgelegde
nauwkeurigheid.
Materiaalkenmerken die op een tekening zouden moeten worden
vermeld herkennen.

4 Schetsoefeningen

B 4.1 Rechte lijnen in een ononderbroken vloeiende lijn schetsen. Lijnschetsen

Evenwijdige lijnen op een gegeven afstand van elkaar in een
ononderbroken vloeiende trek schetsen.
Lijnen in een ononderbroken vloeiende trek door een punt schetsen.

B 4.2 Begrenzende vlakken schetsen. Vlakke figuur

Loodrecht en niet loodrecht snijdende vlakken waarnemen en
schetsen.
Waarnemingsbeelden van een vlakke figuur schetsen

B 4.3 Een voorwerp schetsen rekening houdend met de waargenoemen Volume (voorwerp)
hoeken tussen de vlakken.
De hoogte van de horizon en de vluchtpunten in functie van het
gewenste waarnemingsbeeld vastleggen.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 20
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
5 Meetkundige constructies

B 5.1 Een loodlijn in een punt van een rechte oprichten en vanuit een punt Loodlijnen
op een rechte kunnen neerlaten

B 5.2 Evenwijdige lijnen tekenen Evenwijdige lijnen

B 5.3 Veelhoeken tekenen met verschillende methoden (ingeschreven Drie- en vierhoeken

cirkel, omschreven cirkel, opgegeven lengte van de zijde)

B 5.4 Raaklijnen aan een cirkel, ellips en korfboog tekenen Raaklijnen

B 5.5 Veelhoeken tekenen met verschillende methoden (ingeschreven Regelmatige veelhoeken

cirkel, omschreven cirkel, opgegeven lengte van de zijde)

B 6 De specifieke kenmerken met eigen woorden uitleggen. Scheefhoekige projectie

Een geschikte keuze maken van het gezichtspunt en de kijkrichting. Kabinetperspectief
Bouwvoorwerpen in perspectief tekenen. Isometrisch perspectief

B 7 Orthogonaal projecteren volgens de Europese en Amerikaanse Orthogonale projectie

methode.
Van een punt en een lijn
De aanzichten volgens afspraak juist plaatsen.
Van een vlak en een lichaam
De orthogonale projectiewijze met het genormaliseerd symbool
aanduiden.

B 8 De plaats van de doorsnede zo kiezen dat de gewenste informatie in Doorsnede

tekening wordt gebracht.
Het begrip
Bij het maken van doorsneden de doormiddenlijn, de doorsnedezin
Voorstellingswijze op tekening
en de merktekens genormaliseerd aanduiden.
Rekening houden met de elementen die niet worden doorgesneden.
In functie van het te arceren materiaal en de schaal, arceringen
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 21
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
aanbrengen.
Een doorsnede maken rekening houdend met de normering.
9 Tekening lezen

B 9.1 De zinvolheid van normering met eigen woorden uitleggen Inzicht in de normering

B 9.2 De impact van de materiaaleigenschappen op de vormgeving Verklarend lezen

onderkennen

B 9.3 De samenstellende onderdelen herkennen. Planlezen (op niveau TSO)

De band tussen de verschillende tekeningen van een voorwerp
leggen.
Van 3 dimensionale tekeningen 2 dimensionale afleiden.

10 Halfsteensverband

B 10.1 Tekenopdracht overzichtelijk op een tekenblad zetten Schetsen bladschikking

B 10.2 De opdracht in basisvolumes ontleden en aanduiden Tekening op schaal

B Rekening houdend met de schaal, de aanzichten kunnen tekenen in Aanzichten

projectie en voorzien van de nodige genormaliseerde
Perspectief
maataanduiding
Vigerende normering
11 Hoekverbindingen / Kruisverband

B 11.1 Tekenopdracht overzichtelijk op een tekenblad kunnen zetten Schetsen bladschikking

B 11.2 De opdracht in basisvolumes kunnen ontleden en aanduiden Tekening op schaal

Rekening houdend met de schaal, de aanzichten kunnen tekenen in Aanzichten
projectie en voorzien van de nodige genormaliseerde
Perspectief
maataanduiding
Vigerende normering
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 22
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
U De verbindingen kunnen detailleren in geïntegreerde en niet
geïntegreerde situaties.
Rekening houdend met de noodzakelijke bewerkingen van het
materieel de afmetingen bepalen.
Een houtlijst en een stuklijst van de bevestigingsmiddelen opmaken.

12 Ontmoeting kruisverband

B 12.1 Tekenopdracht overzichtelijk op een tekenblad kunnen zetten Schetsen bladschikking

B 12.2 De opdracht in basisvolumes kunnen ontleden en aanduiden Tekening op schaal

Rekening houdend met de schaal, de aanzichten kunnen tekenen in Aanzichten
projectie en voorzien van de nodige genormaliseerde
Perspectief
maataanduiding.
Vigerende normering

13 Samengestelde oefening
(bv. brievenbus met deksteen)

B 13.1 Tekenopdracht overzichtelijk op een tekenblad kunnen zetten Schetsen bladschikking

B 13.2 De invloed van de te integreren bouwelementen op de Tekening op schaal

ruwbouwafmetingen kunnen bepalen.
Aanzichten en doorsneden
Rekening houdend met de gekozen steenformaten de reële uit te
Perspectief
voeren ruwbouwafmetingen kunnen bepalen, uittekenen, functioneel
bematen en tolerantie aangeven in horizontale doorsnede. Vigerende normering

14 Raam- en / of deuropening

B 14.1 Tekenopdracht overzichtelijk op een tekenblad kunnen zetten Schetsen bladschikking

De invloed van de te integreren bouwelementen op de Tekening op schaal
ruwbouwafmetingen kunnen bepalen.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 23
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
Rekening houdend met de gekozen steenformaten de reële uit te Aanzichten en doorsneden
voeren ruwbouwafmetingen kunnen bepalen, uittekenen, functioneel
Perspectief
bematen en tolerantie aangeven in horizontale doorsnede.
Vigerende normering
Bij het in tekening brengen van de openingen rekening houden met
de afmetingen van de slag.
In verschillende wandtypes verschillende dorpeltypes integreren en
hiervan detailtekeningen kunnen maken.
Detailtekeningen van lateien kunnen maken rekening houdend met
de plaatsing van de vochtisolatie.
Van geïntegreerde natuur (kunst) steenelementen een bestelstaat
kunnen maken.

B 15 De verschillende houtverbindingen schetsen en tekenen. Houtverbindingen

De tekening begrijpen. Schetsen bladschiking
Aandacht voor netheid, bladschikking, maataanduiding en Tekening op ware grootte
normschrift
Aanzichten
Doorsneden
Isometrisch perspectief
Vigerende normering

B 16 Op schaal tekenen + de nodige detailtekeningen (een Raamwerk met groeven, sponningen en lijsten
samengestelde constructieve tekening) maken.
Schetsen bladschiking
Tekening op ware grootte
Aanzichten
Doorsneden
Isometrisch perspectief
Vigerende normering
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 24
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

LEERPLANDOELSTELLINGEN
B/U LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen
B 17 Op schaal tekenen + de nodige detailtekeningen van een Schrijnwerkconstructie in muuropening
draaikipraam (een samengestelde constructieve tekening) maken
Schetsen bladschiking
Tekening op ware grootte
Aanzichten
Doorsneden
Isometrisch perspectief
Vigerende normering

B 18 CAD – vaardigheden ontwikkelen. Integratie CAD – tekenen

Uitvoeringstekeningen maken via een CAD – programma.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 25
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING

TECHNOLOGIE

Nr. Pedagogisch-didactische wenken Timing

1.1 Dia’s, diaprojector en werfbezoeken.
Gebruik maken van bouwplannen en foto’s.
Zoektocht in de omgeving van de school naar bouwstijlen.
De leerlingen een documentatiemap laten aanleggen
1.2 Bezoek aan een terrein
1.3 Een fotoreeks maken
1.4 Werf bezoeken in de omgeving van de school
1.5 Aantonen met dia’s
1.6 Tekeningen en foto’s aanwenden
1.7 Documentatiemap aanleggen
1.8 Aanleggen van een reeks verbindingen als didactisch materiaal (ongelijmd) zodanig dat
ze vlot in en uit elkaar kunnen.
tot
De verbindingen op hun degelijkheid uittesten.
1.21
Een werfbezoek plannen van een ruwbouw en / of een bouw in de afwerkingsfase
2.1 Een korte historiek schetsen in de evolutie van de ontginningstechnieken.
Controle uitvoeren op de afmetingen van de verschillende baksteensoorten en in grafiek
brengen.
Zelfstandig een documentatiemap laten aanleggen en fotoreeks
2.2 De ligging op een plan aanduiden
2.3 Het fabricageproces van cement beschrijven + bezoek
2.4 De leerlingen werken één onderwerp volledig uit in een documentatiemap
2.5 Aantonen met foto’s
2.6 Tonen van een diareeks
2.7 De leerlingen verzamelen van elke soort een monster
2.8 Tabellen raadplegen
2.9 Tabellen raadplegen
Plaats van de wapeningen aantonen
2.10 Een bosbezoek plannen met een ervaren gids
tot Een bezoek brengen aan een houtlabo en houthandel met zagerij.
2.27 Natte en droge houtkrullen met elkaar vergelijken en laten onderzoeken.
Houtmonsters in een oven laten drogen (opgepast: max. 105°C)
Koffer met houtstalen aanleggen en aan houtherkenning doen op zicht.
Aan houtdeterminatie doen via microscopisch onderzoek.
Documentatiebundel aanleggen met verschillende materialen en houtderivaten.
Verlijmde houtstukken buiten laten liggen in weer en wind en regelmatig hun toestand
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 26
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

Nr. Pedagogisch-didactische wenken Timing

nagaan.
Documentatiebundel aanleggen van glasbeslag.
Houtmonsters behandelen met beschermingsproducten en buiten in weer en wind laten
liggen, op regelmatige tijdstippen hun toestand waarnemen.
3 De diverse gereedschappen tonen en de hantering demonstreren + wijzen op de
kostprijs
Benadrukken van het onderhoud.
De zin voor nauwkeurigheid bij het meten en afschrijven activeren.
Slijpen en wetten demonstreren.
De leerlingen aansporen om het gereedschap in een zo optimaal mogelijke toestand te
houden.
Gebruik en instelling demonstreren van kleine elektrisch aangedreven handmachines +
aandacht besteden aan de oog / handcoördinatie.
Onderdelen bespreken, instellingen en uitvoeringen voortonen op de machine.
Benadrukken van de ergonomische houding.
Wijzen op het waarborgen van de eigen veiligheid en die van de omgeving
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 27
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

TECHNISCH TEKENEN

Nr. Pedagogisch-didactische wenken Timing

1 Het tekenmateriaal leren gebruiken in eenvoudige tekenopdrachten
2 Illustreren met bestaande tekeningen.
De collega’s leraars van de 2de en de 3de graad maken duidelijke afspraken i.v.m. de
normalisatie.
3 Illustreren met bestaande tekeningen
4 Progressieve moeilijksgraad inbouwen.
Eerst rasterpapier aanwenden, nadien overgaan op ongerasterd papier.
Gebruik verschillende potloodhardheden voor het aangeven van richtingen en het
begrenzen van vlakken.
Kubus- en balkvolumes opstellen (eventueel ook stapelen) en de waargenomen
beelden schetsen.
Van de omvergeduwde vormen de waargenomen beelden schetsen.
Inoefentaken geven
5 Demonstrtie aan bord
6 De klemtoon leggen op het feit dat het gezichtspunt op oneindig ligt.
Deze perspectiefvoorstellingen zijn een goede basis voor het CAD – tekenen
7 Nadruk leggen op het feit dat in architectuurtekenen de Europese projectiemethode
wordt gebruikt in beton en schaaltekenen de Amerikaanse projectiemethode.
Het orthogonaal projecteren gebeurt gelijktijdig met het bestuderen van bouwvolumes
8 Wijs op het verspringen van het doorsnedevlak in functie van de bouwelementen die
men wenst door te snijden
9 Analyseren van de tekeningen die in de praktijklessen aan bod komen (in samenspraak
met de praktijkleraar)
10 Gebruik modulaire maten.
Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen
11 Gebruik modulaire maten.
Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen
12 Gebruik modulaire maten.
Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen
13 Gebruik modulaire maten.
Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 28
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

Nr. Pedagogisch-didactische wenken Timing

14 Bij te integreren bouwelementen denkt men o.a. aan:
Natuursteenelementen (ramen ,deuren enz….)
Voor eenzelfde detail varianten toelichten (materialen, conceptuele opvattingen) en
laten tekenen.
15 Gebruik modulaire maten.
Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen

16 Gebruik modulaire maten.

Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen

17 Gebruik modulaire maten.

Binnenklasdifferentiatie is mogelijk door:
Maken van verschillende axonometrische voorstellingen.
Aannemen van verschillende kijkrichtingen

18 Bij voorkeur tekeningen maken die uitvoerbaar zijn binnen het schoolmilieu.
De nadruk vooral leggen op het vlot kunnen omgaan met een CAD – programma.

Timing:

De timing is gemaakt voor 25 weken per schooljaar.

De resterende tijd kan door de leraar vrij gebruikt worden voor uitdiepingen en / of uitbreidingen.
Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen.
De timing en de volgorde van de leerstofonderdelen is niet bindend.
Indien afgeweken wordt, moet er steeds over gewaakt worden dat de noodzakelijke voorkennis aanwezig
is.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 29
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing:
- Codex
- ARAB
- AREI
- Vlarem
Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.:
- de uitrusting en inrichting van de lokalen;
- de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.
Zij schrijven voor dat:
- duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten
zijn;
- alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en
correct kunnen toepassen;
- de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;
- de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar
waar de wetgeving het vereist.
Ten geleide

Lijsten uitrusting
Kaderend in een vakonderdeel- of vakoverschrijdende benadering en daar uitrusting van technische aard
bijna nooit vak-beperkt is opgevat wordt deze slechts één maal in het leerplan opgenomen, dus niet per
vak of vakonderdeel.
Teneinde een degelijk gestructureerde, verantwoorde bestedingsplanning aan de directie te kunnen
voorleggen (vakgroepwerking in coördinatie met de bevoegde werkplaatsleider/werkmeester) en in een
streven naar het rationeel aanwenden van beschikbare middelen is het opvolgen van de ‘lijsten uitrusting’
noodzakelijk.
In een streven naar duidelijkheid werd geopteerd om de uitrusting schematisch en in alfabetische
rangorde (ook de items) voor te stellen, zoals vervat in de rubrieken: DIDACTISCHE HULPMIDDELEN
GEREEDSCHAPPEN APPARATUUR HANDGEREEDSCHAP
INFRASTRUCTUUR ONDERHOUD LABO-UITRUSTING MACHINES
VEILIGHEIDSVOORZIENINGEN

Studierichtingen
Teneinde een totaalbeeld te kunnen verwerven van de noodzakelijke uitrusting over de graden heen van
de binnen ARGO organiek programmeerbare studierich-tingen werden ze (1ste graad niet inbegrepen) per
onderwijsvorm (TSO) en volgens de meest verantwoorde rangorde opgenomen (optimale opbouw van
curriculum door leerling), deze benadering houdt in dat de onderliggende en/of overeenstemmende
studierichtingen (i. f. v. 2de en 3de graad en/of 7de jaren) onvolledig zijn!
Vanaf de 2de graad wordt het selectief (& fragmentair gespreid over de graden heen) aankopen van
persoonlijke benodigdheden door de leerling aanbevolen.

Terminologie
De invulling van de rubrieken wordt als volgt gedefinieerd:
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 30
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

B = Basisuitrusting, waarvan mag worden verwacht dat ze in de afdeling van de school aanwezig is,
opgesplitst in drie verschillende benaderingen:
∗ B/A ⇒ Basisuitrusting in de Afdeling aanwezig (min. 1exemplaar), gemeenschappelijk aanwendbaar
over studierichtingen heen (1ste en/of 2de en/of 3de graad).
∗ B/L ⇒ Basisuitrusting waarover de Leerling individueel beschikt.
∗ B/S ⇒ Basisuitrusting in de Studierichting aanwezig (min. 1 exemplaar), gemeenschappelijk
aanwendbaar door verscheidene leerlingen.
E = Extra uitrusting, is niet noodzakelijk in de afdeling van de school aanwezig of in het bezit van de
leerling, opgesplitst in vier verschillende benaderingen:
∗ E/A ⇒ Extra uitrusting ten behoeve van de Afdeling, doch wordt sterk aanbevolen;
∗ E/E ⇒ Extra uitrusting, Extern aanwendbaar (bv. in ARGO-dienstencentrum of bedrijf … ), indien de
school of scholengemeenschap er niet over beschikt.
∗ E/L ⇒ Extra uitrusting ten behoeve van de Leerling, doch wordt sterk aanbevolen;
∗ E/U ⇒ Extra Uitrusting die door de studierichting(en) van de afdeling binnen de school aanwendbaar
moet zijn.

Let wel!
De items B/A voorzien van een * moeten gelezen worden als B/S:
∗ bij een basisoptie in de 1ste graad zonder bovenbouw, zoals opgenomen in de organieke structuur van
een autonome middenschool.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN

bordenpasser met zuignappen B/S

camcorder E/A
(video)
computer(s) B/A

diaprojector E/U

didactische modellen B/S

(specifiek voor … )
fotoapparaat E/A

LCD-apparaat E/U
(liquid cristal display)
mediatheek E/U

modelstatief B/S
(3-vlaksprojectiebord)
Overheadprojector B/A

printer en/of plotter B/A

projectiescherm E/U

software B/A
(CAD-tekenen)
software E/A
(specifiek didactisch)
software E/A
(tekstverwerker)
software E/A
(visueel rekenblad)
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 31
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

tekendriehoeken (bordtekeningen ⇒ 30° B/S

en 45°)
tekengerief B/L
(conventioneel tekenen)
tekenpennen E/L
(volgens normering ..... )
tekensjablonen B/L
(letterhoogte ..... )
tekentafel B/L

TV en video E/U

vakbibliotheek B/A

GEREEDSCHAPPEN-APPARATUUR

Afzetapparaat slijpmolen B/S

(beitels en boren slijpen)
Betonmolen E/A
(elektrisch)
Boorhamer E/U

Compressor E/A
(mobiel)
Dubbel prisma

Elektrische handboor-machine B/S

Elektrische schroeven-draaier met bitsen + B/S

en -
Haakse steenzaag E/A
(groot draagbaar model)
Handbandschuurmachine B/A
(klein model)
Handbovenfreesmachine B/S

Handcirkelzaagmachine B/A

Handtrilschuurmachine B/S

Handwipzaagmachine B/A

Lamellenfreesmachine B/S

Lasapparaat voor dich-tingen B/A

Machineklemmen B/A
(klemmen voor mallen)
Mortelkuipen B/S

Pneumatische boorappa-raat E/A

Strijkijzer B/A

HANDGEREEDSCHAP

Aanzetstaal B/S
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 32
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

(enkel voor schraapstaal)

wetstenen B/S
(profielstenen)
wetsteen B/L
(vlakke steen)
beitels 12 … 20mm (gutsen) B/S

beitels 8 … 12mm … B/L

(kap- of schietbeitels)
beitels 4 … 30mm … B/L
(steekbeitels)
beslagkalibers B/A

booromslag met ratel B/S

boorrasp B/S

boren E/U
(steenboren)
borenset B/S
(metaalboren)
breekmes B/S

centerpons B/S

diamantrol of -stift (om slijpstenen te B/A

reinigen)
draad en priemen B/S
(muurpriemen)
dubbele vouwmeter B/L

duwpotlood B/L
(met stifthouder)
emmer B/L
(bouwplaatsemmer)
gereedschapskoffer B/L
(persoonlijke)
hamer B/L
(bankhamer)
hamer B/A
(fineerhamer)
hamer B/L
(houten blokhamer)
hamer B/S
(klauwhamer)
hamer B/A
(zware hamer)
handkitpistool B/A

houtboor B/A
(centerboor/verstelbaar)
houtboor B/A
(klokboor)
houtboren B/S
(irwinboren)
houtboren B/S
(slangen-/torsieboren)
houtboren B/S
(spiraalboren)
houtboren B/S
(verdiep-/verzinkboren)
houtrasp B/L
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 33
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

houtvijl B/L

kaderspanner B/A

koevoet B/S

krasnaald B/S

kruishout B/L

kruiwagen B/S

lijmknechten in T-vorm B/A

lijmtangen B/A
(groot en klein)
lijmverdeler B/S
(kam, rol en borstel)
metalen bankschroef B/A

mortelschop B/S

nageldrijvers B/S
(verscheidene diameters)
passer B/S
(diktepasser)
passer B/S
(steek-/boogpasser)
passer B/A
(stokpasser)
passer B/S
(veerpasser)
passer E/A
(voetjes-/binnenpasser)
plakspaan (groot plamuur-mes met B/S
handvat)
plooimaat B/A
(wapeningsstaven)
plooi-ijzer B/S
(wapeningsstaven)
potlood B/L
(schrijnwerkerspotlood)
priem B/L

profielklemmen B/L
(muurhaken)
regel B/L
(rijlat)
schaaf B/L
(blokschaaf)
schaaf B/S
(grondschaaf)
schaaf B/A
(overzijdeschaaf)
schaaf B/A
(sponningschaaf)
schaaf B/S
(tandschaaf)
schaaf B/A
(zoolschaaf)
schaar B/S
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 34
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

schietlood B/L

schraapstaal B/L

schroevendraaierset B/S
(gleufkop)
schroevendraaierset B/S
(kruiskop/posidriv +)
schuifmaat B/S

schuurblokje B/L

sleutelset B/S
(inbussleutels/zeskant)
sleutelset B/A
(potsleutels)
sleutelset B/A
(steeksleutels)
sleutelset B/A
(ringsleutels)
smetkrijt B/S

smetlijn B/S

spaarbord B/L
(handpalet)
spanschroeven B/S

spuitpistool (elektrisch of pneumatisch) B/A

staalschaar B/S

steenbeitel (baksteen B/S

paramentbeitel)
steenbeitel E/U
(platte beitels groot/klein)
steenbeitel E/U
(puntbeitel)
stelhouten en wiggen B/A

tang (tang met verschuif-bare B/A

bekken/gastang)
tang B/L
(trektang)
tang B/A
(universele tang)
tang B/L
(vlechttang)
tang/waterpomptang B/A
(‘vise-grieppe’)
telescopische meter E/A

truweel B/L
(groot)
truweel B/S
(kattetong)
truweel B/S
(klein)
veerklemmen B/A
(platte- en puntvorm)
verf- en vernisborstels B/S
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 35
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

(ook poriënvullen ..... )

verlengsnoer B/S

verstekbakje B/L
(enkel of dubbel)
verstekblok B/A

verstekhaak B/L

vijlborstel B/S

vijlen B/S
(driekant)
vijlen B/A
(halfrond)
vijlen B/A
(plat)
voegspijkers B/L
(voegijzers)
waterpas B/S
(conventioneel)
waterpas B/A
(flesjeswaterpas)
winkelhaak B/S
(bouwhaak)
winkelhaak B/S
(grote tekenwinkelhaak)
winkelhaak B/L
(handmodel)
zaag B/S
(handzaag)
zaag B/S
(fineerzaag)
zaag B/S
(metaalzaag)
zaag E/A
(met hardmetalen tanden)
zaag B/L
(rugzaag)
zaag B/A
(steek-/puntzaag)
zaag B/A
(toffelzaag)
zaag B/S
(verstekzaag op voet)
zaagvijlklem B/S

zaagzettang B/S

zeef B/S
(zandzeef)
zwaaihaak B/L

INFRASTRUCTUUR-ONDERHOUD

berging voor afgewerkte B/A

producten
brandblusapparaat B/S

droogrek E/A
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 36
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

(spuiten)
hout- en gereedschaps-magazijn B/A

kleedruimte met wasgele-genheid B/A

(kleerkast … )
machinezaal B/A

magazijn
(stapelruimte)
onderhoudsmaterieel B/S
(borstels)
onderhoudsmaterieel B/L
(handborstel)
onderhoudsmaterieel B/S
(stalen borstel)
onderhoudsmaterieel B/A
(stofzuiger)
persluchtinstallatie E/A

schoolmeubilair B/A
(bord, stoelen … )
schragen B/A

spuitlokaal met afzuiging E/E

spuitwand ⇒ mobiel E/A

(water of koolstoffilter)
stofafzuiging B/A
(gecompartimenteerd)
vaklokaal B/A
(technologie en tekenen)
werkbank en/of -tafel B/L
(met houten bankschroef)
werkruimte B/A
(metseloefeningen)
werkruimte B/S
(monteren en bankwerk)

LABO-UITRUSTING

dia’s + foto’s determinatie B/A

van/en materiaalmonsters
droogoven E/A

houtvochtigheidsmeter B/S

koelkast E/U
(met diepvriesvak)
kookplaat E/U

loep B/L

loepmicrometer B/S

luchtvochtigheidsmeter E/A

meetklok B/A

micrometer E/U

microscoop E/U
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 37
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

(met objectieven)
microtoom E/A
(houtsnede)
stereomicroscoop E/A
(met reliëfweergave)
weegschaal B/A
(labomodel)

MACHINES

Bovenfreesmachine op voet met E/A

toebehoren
Cirkelzaagmachine met B/A
Radiale arm
Elektrische dubbele slijp-molen B/S

Elektrische slijpsteen met B/A

Water
Formaatzaagmach + toeb. B/A
(hor. of vert. paneelzaag)
Gatensteekmachine E/A
(met boor in steekbeitel)
Houtdraaibank B/A
Met toebehoren
Kettingfreesmachine B/A
Met toebehoren
Kolomboormachine B/A
Met toebehoren
Langgatboormachine B/A
Met toebehoren
Lasapparaat voor E/A
Lintzagen
Lintzaagmachine B/A
Met toebehoren
Lintzaagslijpmachine E/A

Pennenmachine B/A
Met toebehoren
Raampers E/A
Met toebehoren
Tafelschuurmachine met  en  B/A
schuurbandstand
Universele lange band-schuurmachine + B/A
toeb.
Vandikteschaafmachine met toebehoren B/A

Vandikteschuurmachine E/A
Met toebehoren
Verticale freesmachine met toebehoren B/A

Vlakschaafmachine B/A
Met toebehoren

VEILIGHEIDS-VOORZIENINGEN

draagklemmen voor B/A

houtplaten
EHBO-kast B/S
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 38
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

gehoorbescherming B/L

hand-palettruck E/U
(transpalet)
hefijzer (grote hefboom E/U
met of zonder wieltjes)
huidbeschermingshand-schoenen ( bv. B/L
kleuren)
intern oproepsysteem B/A
(bv. telefoon)
koevoet E/U
(grote uitvoering)
koolstofmasker B/L
(spuitwerkzaamheden)
ladder E/U

pictogrammen B/S
(bv. i.v.m. veiligheid)
platenkarretje E/A

stofmasker E/L

trapladdertje B/A

veiligheidsbril B/L

veiligheidshandschoenen B/S

veiligheidshelm B/L

veiligheidsinstructiekaar-ten van machines B/S

veiligheidskaarten van B/S

gevaarlijke producten
veiligheidsschoenen E/L

werkkledij B/L

zaklamp B/A

EVALUATIE
Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het
eindproduct.
Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de
bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren.
De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling.
Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt
• welke de verschillende stappen zijn;
• welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn;
• welke fouten kunnen gemaakt worden.
Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …)
wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd.
Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer.
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 39
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een
opdrachtenreeks, een project, een trimester..). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de
basisdoelstellingen bereikt heeft.
Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen
• Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …).
• Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroepen vooraf
duidelijk heeft bepaald).
• Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de
vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door
een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...).

BIBLIOGRAFIE

Normen
Belgisch instituut voor normalisatie
Brabantçonnelaan 29
1040 Brussel
NBN 189 Hout, afwijkingen, gebreken en fouten
NBN 199 Namenlijst der voornaamste in België gebruikte houtsoorten
NBN 202 Terminologie
NBN 208 Vensteropeningen en ramen
NBN 210 Kubering van rondhout, voor werkhout bestemd
NBN 219 01 Gezaagd hout. Het meten
02 Gezaagd hout. Belgisch naaldhout. Nominale afmetingen
03 Gezaagd hout. Ingevoerd Noords naaldhout. Nominale afmetingen
04 Gezaagd hout. Naaldhout. Afwijkingen en krimp
NBN 225 Beproevingsmethodes voor kwaliteitsbepaling
NBN 272 Sortering naar uitzicht van ongesorteerd Noords naaldhout
NBN 471 Leidraad voor de houtbescherming
NBN 544 Sortering naar uitzicht van Belgisch naaldhout
NBN 638 Isolatieplaten op basis van houtvezels of houtspanen en cement of gips
NBN 661 01, 02, 03 – Spaanplaten (beproevingsmethodes)
NBN 713.020 Weerstand tegen brand van bouwelementen

Technologisch instituut K.V.I.V.

Commissie technisch tekenen – onderwijs – industrie
Jan van Rijswijcklaan 58
2000 Antwerpen
Richtlijnen – normen
Deel I Inleiding tot het technisch tekenen
Deel II Richtlijnen
Deel III Bouwkundig tekenen (+ bijlage)

Nationale maatschappij voor huisvesting

TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 40
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

Breydelstraat 12
1040 Brussel
Technische bladen en typebestekken STS
STS 23 Hout-bouw
STS 31-32 Timmerwerk – dakschrijnwerk
STS 52 Houten buitenschrijnwerk – vensters, vensterdeuren en lichte gevels
Technisch blad 6 Houten kapspanten in A-vorm
7 Houten kapspanten in A-vorm. Plans en berekeningen.
8 Houten kapgebinten. Nagelverbindingen
8b Houten kapgebint. Verbindingen
17 Vensteropeningen en ramen
27 Houten kapspanten in delta-vorm
28 Binnendeuren – openingen en lateien
29 Binnendeuren – bekleding van de openingen
33 Houten kapspanten – rechte schilddaken
42 Dakdruiplijn – dakvorm A of delta – betonnen zoldervloer – hanggoot
56 Dakdruiplijn – dakvorm A of delta – betonnen zoldervloer – hanggoot
57 Dakdruiplijn – dakvorm A of delta – betonnen zoldervloer – hanggoot
58 Dakdruiplijn – dakvorm A of delta – betonnen zoldervloer – hanggoot

Publicaties van het Nationaal houtvoorlichtingsbureau

Koningsstraat 109
1000 Brussel
• Tijdschrift ‘Houtnieuws’
• Map ‘Hout
• Sleuter voor houtdeterminatie met de loep van in België beschikbare houtsoorten uit de
gematigde en tropische streken
• De belangrijke bijdrage van de nieuwe norm DIN 1052 tot de berekening van houtconstructies
• Spant- skeletsysteem

Publicaties van het Technisch centrum voor de houtnijverheid

Steenweg op Alsemberg 830
1180 Brussel (Ukkel)
• De duurzaamheid van hout
• Houtaantasting door zwammen
• Houtaantasting door insecten
• De lijmen A en B
• Fineerplaten, Vezelplaten, Spaanderplaten
• Volumieke massa van het hout
• Zwelling en krimp van het hout
• Blijvende vervorming ingeval de zwelling of de krimp verhinderd wordt
• Mechanische eigenschappen van massief hout
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 41
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

• Het drogen van gezaagd hout

• Houtbescherming
• Vlakke deuren
• Gelijmd – gelamelleerde constructies
• Leidraad voor het goede gebruik van spaanplaten

Nederland: publicaties van het Centrum hout te Naarden

Te verkrijgen in:
Nationaal houtvoorlichtingsbureau
Koningsstraat 109
1000 Brussel
• 1A ‘grip’ hoekankers
• B4A Lijmsoorten voor houtverbindingen
• CHR Brochure 77-1 Rekenregels voor geveltimmerwerk
• CHR Brochure 78-2 Houtverbindingen
• Betimmering thuis
• Leidraad hout VI Triplex
• Tabellen en grafieken voor houtconstructies
• Houtverbindingen met hechtplaten
• Houtverbindingen met plaatstalen schoenen

Publicaties van het Centre Technique du bois – Paris

Publicaties van Arbeitsgemeinschaft Hoz – Düsseldorf
Publicaties van Lignum – Union suisse en faveur du bois – Zürich
Te verkrijgen in:
Nationaal houtvoorlichtingsbureau
Koningsstraat 109
1000 Brussel

Publicaties van het Commissariaat-Generaal voor de Bevordering van de Arbeid

Belliardstraat 53
1040 Brussel
• Veiligheid en hygiëne in de houtindustrie
o Hinder en risico’s voor beroepsziekten
o Veilig werken met houtbewerkingsmachines
o Inrichting van de werkplaats en veiligheidsvoorwaarden
o Reglementaire bepalingen
Goederenbehandeling en vervoer in de onderneming
Veiligheidssignalering
De bestelling van werktuigmachines
Gevaarlijke stoffen en preparaten
. Herken ze, bescherm u
. Praktische handleiding voor etikettering
TSO – 2de graad –optie Bouw- en houtkunde 42
TV Bouw/hout (1ste jaar: 8 lestijden/week, 2de jaar: 8 lestijden/week)

Handboeken
DEPECKER, VANDENBERGHE, WAUTERS, INGELS, Polyvalenten opleiding houtbewerking. Delen 1,
2a, 2b, 2c, De Sikkel
DIETENS, RITZEN, Bouwmaterialen Deel 6 Hout, Story-Scienta
VANDEWEYER, Moderne houtbewerking, Standaard
Deel 1: Algemene constructie
Deel 2: Deuren
Deel 3: Ramen
Deel 4: Trappen
Deel 5: Dakconstructiesi
N.A.V.A.S.T., Handleiding schrijnwerker, Vyncke (Gent)
VAN DIJCK, VISSER, Kennis van de bouwstoffen. Deel 1: Hout, Kluwer
LOMBAERT, Houtgereedschappen, De Sikkel
RAUWERDA, Machinale houtbewerking, Simon-Stevin
KORFKER, Modern construeren met hout, Simon-Stevin
VAN DELFT, VAN GEER, Gereedschapsleer – Machinale houtbewerking, Plantijn (Deurne)
CORNEL, Praktijk der mechanische houtbewerking in de kleinindustrie en onderhoud der
gereedschappen, Standaard
MERTENS, Tappen, De Techniek (Antwerpen)
SPRANGERS, Hout als materiaal en grondstof, Kluivers (Deventer)
VANDEREYDEN, Houtbewerking, Standaard
VAN AS, WIEDIJK, Het hout, soorten, herkomst, handel, Kluwer (Deventer)
GEERINCKX, Schrijnwerk, vergeten kunst, Lannoo
CLARYSSE, Technologie Houtbewerking. Gereedschappen en constructies. Deel 1. Materialen en
constructies. Deel 2
JACKSON, DAY, Gereedschapshandboek, Kluwer
SCOTT, AALDERS, Houtbewerking in de praktijk