KRALİÇENİN GÖZLERİ
SEDAT DEMİR
Kimsenin uğramadığı adanın sahilinde, küçük kulübede uyanıp sandalımla
denizin ortasına uzanmamı sağlayacak imkanları, yıllar var ki,
denkleştiremedim. Ben de sirenleri cinnetten, sinirleri pistonlarından bir trene
battaniyemi, tahta bavulumu atıp, karlı ovaları yara yara, dağları çığlık
çığlığa, ülkenin en uzak noktasında biti, böceği, tahtakurusu, resepsiyonu,
komisi, çaycısı ve sahibi aynı olan motelde ve ömrümün ortasında gece
geçirdim. Ve gittiğim yoldan geri geldim.
Buradayım!
Tipi ve kar. Nasıl da seviyor âdemoğlu bunları. Yüzlerce semaverden insan,
çıkardığı buharla çehresini kolluyor, saklıyor... Koyu ve eski renklerin
ceketlerine, kasketlerine, mesai bitimi halkına, çocuklarla kalem satan
çocuklara, çakı-çakmak, elektronik malzeme, ayakkabı, simit, tavuk-pilav
tezgahlarına elektrik çarpması gibi bir an uğradım. Herkesi kafasını yere
eğmiş, buharında saklanırken yakaladım. Hareketsiz. Fotoğraf gibi, yüzlerce
delil teşkil eden fotoğrafı aynı anda.
Yerler buzlu. Aksaray'dan Samatya'ya koşarak, hızla ve ecel korkusuyla
geldim.
Buradayım.
Işkırlak Sokak, No: 15 ya da 17. Güler Apt. Teras. Terasın köşesi.
Derin bir nefes, avuçlarım yere paralel. Yarım metre sıçrayarak kafa kafaya
vermiş apartmanların arasına, boşluğa, sonra asfalta kendimi bırakayım şimdi.
Asfalt: İpekten değil betondan. Hoop! Baş dik, gözler karşıda. Yanaklarım kar
fırtınası
8 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
yalıyor, emiyor. Etime, kanıma hiç bulaşmadan, ellerimle, kollarımla dengemi
sağlayarak asfalta yumuşak bir iniş yapmalıyım. Süzülürken karşıdaki
pencereleri yakalamak. Beş. Yukarıda kaldı, bu dört. Sol bacak hafifçe
bükülmüş. Üç. Yavaş! Yavaş! Aman yavaş! İkinci kat. Ciğerlerimi iyice temiz
havayla doldurmalı. Sağ ayakla dokunmalıyım yere de. Bir. Hooppaa.
Sarsıntı. Önce sağ ayak, sonra sol. Nefesini bırak. İki kolu gererek aç. İki ayak
da yerde. Sağ bilekte sızı, belimde zorlama, omurilikte zararsız bir basınç,
ince bir çıtlama. Soğuktan olacak. Kollar! Denge! Tamam, denge.
Karlar arasında oluşan hayalet. Böyle düşünür gören. Belki. Varsa, ya da
birkaç kişinin anlamsız bakışları ve şüpheleri altında karla dondurduğum
gülümsememi sulandırmadan adımımı attığım tarafa omuzlarımı düşüre
düşüre yürüyüp apartman duvarına sırtımı verdikten sonra sağ tabanımı
duvara koymalıyım. Sigara. Kibrit. Alev. Büzülmüş dudaklar, ergen isyanı
gözler, çapkın ve küstah, tepeden süzmeli herkesi. Sigaramı yakmalıyım.
Sigaramı yakarken içinde siyah-beyaz bir James Dean olan kartpostala
dönüşebilir miyim?
Geri çekilip, ta terasın öbür köşesine kadar, bütün gazlarının beni
yavaşlatmak için elbirliği ettiği atmosferde her biri üçer saniye süren on adımı
kalçalarımdan fırlatarak yaptığım fiyakalı koşunun ardından boşluğa zıplayıp
ışıktan bir perdenin diğer tarafına düşüp sır olabilir miyim, yoksa yere çakılır
mıyım, Sırlar Oteli'nden atlayan çocuk gibi, gözkapakları huzura
yapıştırılmış...
Atlayacağım.
Dirimin korkusu beni alıkoyuyor şu an buradan atlamaktan ama açıkçası
ve doğrusu buradan atladığımda şilte gibi bir ceset olma ihtimali de
yüksek. Bu tipiden birbirinin gözlerini görmeyen insanların, gazetede,
benim ölüm haberimi görme konusunda ne kadar yetenekli olduklarını
biliyorum. 'Genç
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
adam varoluşa doğru bir adım attı, düştü ve öldü...' Çok felsefi. Hem de
yalan. Çok şükür varım.
'Sevdiği kız yüzünden...' Çok eski bir gazete haberi.
Gündüz vaktinin devrildiği saatte burada olmamın varoluş-sal bir temeli
var elbette, 'sevgi'mi ispat uğruna bu soğukta, burada değilim. Buradan
atladığımda şık bir duruşla, bir hevesimi yerine getirmek için, önce havada,
sonra yerde bulunmak. Ama şimdi değil. Böyle işler konsantrasyon, inanç
ve beceri istiyor.
Çok soğuk!
Şu an bulunduğum teras suriçinin bütün terasları gibi; onların gösterdiği
her yeri buradan görebiliyorum, buradan görülmesi mümkün olmayan
yerleri de seçebiliyorum ufak tefek; şu an böyle bir göze sahibim
Sol tarafımda birinci meşrutiyette iskelesi atılmış, ikinci meşrutiyette
duvarlarına mermer katılmış, fazla bekletilmeden o günden buraya
gönderilmiş ilkokul binası, Samatya-Yu-nus Emre İlkokulu. Arkada Galata
Kulesi, Süleyman'ın minaresi, Elmadağ, Aksaray'daki binaya dijital
renklerle saklanarak zemine yedirilmiş koca bir göz. Bulunduğum yerden
bana sırtını dönmüş binaların ön cephesini, denizin dibini, dükkanların
ardiyelerini, yerin altında yaşayan metroyu, Aksaray'da bana sırtı dönük
binanın yüzünü, yüzündeki dijital gözü görebiliyorum.
Karla karışık şehir. Karışık. Karışık, ama Madam Herika'ya Paris'ten
oğlunun Noel ağacının dibine konması için satın alınmış, içinde pullar
oynaşan kürecik gibi tuhaf, karikatürize, sevimli ve elde edilebilir. Sağ
tarafımda güvercin kafaları, Siv-riada. Marmara'nın çalkalanan suları bütün
kem gözlerle yazılmış, sonra içlerine tükürülmüş muskaları yıkayan
Marmara'nın ekşi suyu. Başımın üstünde, karanlık bulutların koynunda
ağlamaklı, masmavi bir çift göz. Anne gibi bakıyor, anne gözleri
9
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
oraya asılmış beni izliyor. Sendeledim. Ne tuhaf gözler! Ne işi var orada,
her ikisinin de?
Sendeledim.
Düşüyordum neredeyse. Şimdi inmesem daha iyi olur. Tehlikeli bir işe
böyle hazırlanmadan kalkışırsa, insan ölür.
Terastaki bütün kiremit rüzgârlıklı, siyah tuğlalı bacalar sağlam. Otuz
sene önceki gibi. Vay be. Otuz sene evvel bir gün buradaki bir bacayı
kırmıştık.
O bir gün?
Otuz sene evvel, askerin sokakta yürümeyi veya apartman kapısında durmayı
yasakladığı günle, burada, bu terasta Mustafa'yla top oynama gayretlerimiz ve
bacayı kırdığımız an aynı güne denk gelir. Top aşağı düşmüştü; peşinden
atlayıp, koltuğumun altında topla geri dönüp arkadaşıma sürpriz yapmanın
mümkün olduğunu, hatta şaşılası bir durum arz etmediğini düşünmüştüm; ama
sokakta görüldüğüm an, annemin elinin kulağımda olduğu an olacağı için bu
atlayışı gerçekleştirme-dim. Ben de oyunumun elimden alınmasına kızarak
banyomuzun penceresinden, altıma sandalye koyarak ilk defa va-pursuz da
yaşayabilen denizi seyretmiştim.
Hatta, o gün yaşadıklarımı, atlama isteğimi, askeri, vapurdan soyunmuş
Marmara'yı orta üçe giderken Türkçe dersinde kompozisyon olarak
yazdığımda Türkçeci bana T' vermişti. Ah yüce edebiyat! Ne anlasın o
kadıncağız edebiyattan. Edebiyattan anlaması kocasının açlığıydı belki.
Gönül.
Şimdi de aynı şeyin mümkün olduğunu düşünüyorum. Yani atladığımda,
tekrar yukarı sıçrayabileceğimi, ya da eve gidebileceğimi.
Gökyüzü kar bulutlarıyla kaplanmış, karanlık.
Çok soğuk ve başımın üstünde, bulutların koynunda ağlamaklı, bir çift
masmavi göz. Sıcacık iki tane gökyüzü; kirpiklerine tuz durmuş, aklarına
yüzlerce yaş düşmüş... Çocukluğum-
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
da durdurup beni öğütlemiş, büyütmüş, bana filmlerden artan masallar
anlatmış, gözbebeklerinin sinemasına beni ko-nuklayıp filmler seyrettirmiş
gözler.
'Sakın ola ki, yerli film seyretme oğulcuğum! Ecnebi filmler seyret, seyret ki
onlar fevkalade latif oluyorlar, fevkalade terbiye ediyorlar sendeki manayı.'
...Gözbebeklerinde sakinleştirici, derin bir yakınlık ve göz-bebeklerinde, her
bucağı uçsuz arazinin ortasında, saman yanaklı bir korkuluk...
Annemin gözleri değil bunlar!
Bunlar Kraliçenin gözleri, Nurperi Hanım'ın...
Kraliçemin gözleri...
Mutluluğu benim doğumuma bağlı annemin psikiyatri bölümüne nevroz
tedavisi için sık sık gittiği dönemlerde yerleşmişler şu an terasının köşesinde
dikildiğim apartmana. Doktor 'Eğer bir çocuk doğurmazsa, hanımefendi çok
mutsuz bir yaşam sürecek' demiş babama. Doğduğumda ev şenlenmiş Ama
teyzemin dediğine göre, dilim dönünceye kadar, yani kardeşimin doğumundan
sonra annemin gözlerini seyretmişim vaziyetten haberdarmışım gibi, sürekli.
'Oğulcuğum bu gece televizyonda film var, ünlü bir kadın edebiyatçının
romanından. Kat'iyetle seyret olur mu.'
Babam eve gece yarıları gelirmiş ve ben salonda annemin dev gibi
gövdesinin ardına saklanarak filmler izlediğimi çok iyi hatırlıyorum. Dr.
Jivago, Doğu Ekspresi Cinayeti.
Annemin uyuklayan gövdesinin ardına saklanarak seyrettiğim filmde
cinayeti işleyenlerin elleri vardı, yüzleri yoktu. Film bittikten sonra
yüzlerini çizmiştim; saçlarımdan renk, dudaklarımdan kırmızı, gözlerimden
nefret, yanaklarımdan çocukluk kaçırarak karanlıkta. O günden sonra
Sirkeci-Halkalı hattında koşuşturan tren hep salonumuzun içine uğrar
olmuş-
12
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ | 13
tu, paldır-küldür, siren sesiyle. Annem seyretme derdi.
Nurperi Hanım, o bembeyaz, o etten boğum boğum olmuş şahadet
parmağını nezaketle gerip, 'Sakın ola ki, yerli film seyretme oğulcuğum!
Ecnebi filmler seyret, seyret ki onlar fevkalade latif oluyorlar, fevkalade
terbiye ediyorlar sendeki manayı.' der de ben seyretmez miyim ama?
'Bizdeki televizyon çok iyi çekmiyor.'
'Sizde seyredebilir miyim Nurperi teyze, bu akşam sizde kalabilir miyim?'
Her zaman yalvaran sesim Nurperi Hanım'ı fetheder, benim sesimin ondaki
yankısı annemi ikna ederdi. Hava kararır kararmaz kedi desenli kazağımla
ona balık yemeye, film seyretmeye giderdim. Kapıyı açar açmaz beni
onunla birlikte bir bambu bitkisi karşılardı; daracık boyunlu, koca kıçlı bir
vazonun içinde, tahtamsı çirkin gövdesiyle ve dumanı esrar, kıvrım kıvrım
tavana yükselen kafasıyla. Ayakkabılarımı çıkarttırmazdı. 'Hımm... Son
moda bunlar beyzadem, yüksek topuklu, çıkarma onları, ama yatağa da
onlarla yatayım deme, emi.' Ayakkabılarımın yeni gıcırtılarıyla girerdim
içeri, salona alırdı beni. Oturduğumda, üzerinde kaybolup gittiğim yemek
masasının etrafındaki beyaz mobilyalı, kadife tenli sandalyeler beni
diplomat gerginliğiyle çağırıyordu. Krem rengi ipliğiyle masanın her
tarafını kuşatmış örtünün altında ve beyaz, bembeyaz mobilyasıyla beni
bekleyen yemek masası da. Önce kanepeye yerleşiyordum sırıtarak,
saçlarımda Nurperi Ha-nım'ın su kokan yumuşak elleri. Sonra ben
görmeden giderdi ellerini saçlarımda bırakıp.
Kaybolurdu. Nereye kaybolurdu? Mutfağa kaybolurdu. Çakmak sesi,
tüpgaz tıslaması. Heyecanla kanepeden iner, biraz da onun salonda
olmamasını fırsat bilerek, burnundan kıl aldırmayan, bakılası, dokunulası
kütüphanesinin önünde biti-verirdim. Toz toplayan kitapların cilt cilt
kokusu ciğerlerime dolar, onların önünde kendimden korkuyla dinlenen bir
bil-
gin yapardım. Meydan La-ro-us-... üsse... Kaç kitapmış. Bir, iki, üç, dört...
Amma çokmuş. Dur. En sonundakinde yazıyor. Yirmi dört. Tamam. Tür-
kiye Rehber Ansiklo-lopedisi. Bu kaç kitapmış? Bir, iki, üç. Yedi kitap.
Ama ondan bir önceki kitapta dokuz yazıyor.
Boşver. Var mıydı zaten o zamanlar böyle bir ansiklopedi?
Var mıydı sahiden?
Üstteki mavi kitap. İki Gelin-in Hatır-a-raları. Tek kitap. Bal-zaç. Cık. Bal-
zacmış. Tarık Buğra. Küç-ük Ağa. Küçük ağa benim. Küçük paşayım ben.
Buğra diye soyadı mı olurmuş. İsim o. Volkan'ın abisi Buğra Abi. Nurperi
Teyze geliyor. Oturayım. 'Beyzadem, sen otur... Canın sıkılırsa kitaplara
bakabilirsin, mecmualara...'
Sadece sesi geliyor...
Okula başlamadan önce o öğretti bana okumayı, sayıları, çizgi-romanların
önce resimlerinde göz gezdirmeyi, sonra baloncuklara bakıp kutucukta ne
olup bittiğini öğrenmeyi. Pope-ye'nin Temel Reis olduğunu kendi kendime
öğrendim ve uzun süre Karadeniz fıkralarından Popeye fırladı ortalığa Temel
Reis yerine.
'Televizyon da açıldı herhalde, istersen televizyon da seyredebilirsin...'
Herika Teyze'nin evinde kulağıma çalan bazı isimleri evvelki gün çıkan
filmde de duydum; İsa Peygamber, Meryem Ana... Ama bunlar Türk ismi!..
'Ecnebiler de Türk mü Nurperi Teyze?.' 'Değil Paşam.' 'Neden ama, Türkçe
konuşuyorlar?' 'Onların yerine başkaları konuşuyorlar, seslendiriyorlar...'
'Türkler mi?'
Seslendirmek? Anlamadım.
'Televizyonu aç istersen, paşam...'
Herika Teyze'nin evinde ilaçlı bir koku vardı.
14
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Herika Teyze, Türkçe'yi Niğdeli bir eskici diliyle konuşurdu.
Çamaşır suyu, naftalin, deterjan kokuları arasından fışkıran holün
karanlığına sıkışmış banyoda ellerimi yıkamalıyım, o söylemeden önce; beni
daha çok sevmeli.
'... Ama önce ellerini yıka bir güzel paşam.'
Televizyon kendi kendine açıldı. Açılış. İstiklal Marşı'nı duyuyorum.
Bakır renkli musluktan akan su ve kabartmalı sabun. Ayaklarımın altındaki
taburede büyüyen ben. Benim de sakallarım çıkacak mı, ağzımın kenarında
bir sigara, gözlerim kısık, kötü ve çirkini gönderebilecek miyim çölün
mezarına? Benim de sakallarım çıkacak mı, terleyen güneşin altında pırıl pırıl,
sarı sarı? Ama önce ellerimi yıkamalıydım, ellerimi ovalamalıydım pespembe.
Bir beyefendi gibi inip tabureden aylak adımlarla yürürdüm holü; mutfakta
kızaran balık kokusunu, kaynayan çorbayı, limon coşkusunu aklımda tutarak
salona geçerdim. Perdeleri geceye açılmış pencereden içeriye sızan ilkokulun
mermer duvarlarına gülümserdim saçları briyantinle yağlanmış bir üçkağıtçı
gibi. Herhalde 'Bir sene daha bekle, hem biliyorum bana öğreteceklerini'
derdim.
Tavadaki balıkların bir an önce kızarmasını beklerdim. Salondaki duvar
kağıdının, her biri aynı olan, duvarı küçük eşit parçalara bölen desenlerini
yerden tavana kadar sayardım, bir pencereden diğerine yürüyen bütün
desenlerini seyrederdim. 'Hayatta herkes eşit, eşit pay alır, sen de kardeşinle
paylaş' derdi babam. Yaşanan hayat böyle olmalı, duvardaki gibi, diye bir
masal uydururdum, filmdekilerin hayatı böyle değil, diyordum, en azından
bizim duvarlarımız kağıtsız mavi ve bu kadar düz değil hiç.
Pencerenin dibindeki sehpaya oturtulmuş o güzelim camda, üstteki camda
İstiklal Marşı. Program. Yani 'içindekiler' bö-
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ | 15
lümü... Sehpanın altındaki camda gümüş kaseler, biri kız iki bembeyaz
çıplak çocuğun el ele göğü gösteren biblosu. Minik bir tavla kutusu.
Maviden iki vazo. Çerçeveler: Bir; kenarı bisküvinin kenarına benzeyen
çerçevenin ortasında kalpaklı, çok bıyıklı bir amca. İki; altın rengiyle
çevrelenmiş çok soluk fotoğrafta başında bir külah, göğsü annemin 'reşat
altını' adını taktığı paralarla çok süslü, ak sakallı, çok sakallı bir başka
amca. Üç; kocaman gözlü, kocaman gözbebekli, saçlarının hepsini tepesine
koymuş çok güzel bir abla, kadın, kız, teyze; neyse işte; filmlerdeki
kadınlar kadar güzel. Dört: Boş
Hepsinden iki tane vardı. Çünkü arkalarında ayna vardı. Doğrulurdum.
'Televizyon şimdi ayna değil, ondan bir tane var, benden de bir tane
şimdi.'
Her defasında sorardım: Bu çok bıyıklı adam kim? Ağabeyim, İstiklal
Harbi'nde şehit düştü oğulcuğum. Bu çok sakallı, çok paralı amca kim?
Akrabam, nazırdı, paşaydı. Nazır kim? Büyük adam. O paralar neden
orada? Onlar para değil ki, madalya, nişan. Bu çok güzel abla kim? Ah
canım, o benim. Ben de paşayım ama değil mi? Tabi ki sensin. Gülerdi ve
ellerinden lavanta sürerdi saçlarıma. Bu dördüncüsü neden boş?
Sorduklarımın cevaplarını hiç unutmazdım. Hatta cevapları alırken bile
içimden onunla birlikte tekrar etmeme rağmen, o balık kızartırken ben
tekrar hatırlamak için dikilirdim sehpanın önünde. Sonra diğer pencerenin
önündeki, onun tombul kırmızıdan koltuğuna çıkardım. Oradan yarın
sokağa çıkmanın yasak olup olmayacağını düşünürdüm ve içimden dua
geçerdi balıklar bir an önce kızarsın diye. Penceremdeki yansımamda
saçlarımı kapatırdım ellerimle. Hop: Yul Bryner. Sonra saçlarımı dökerdim
önüme. Hop, Majestic: Charles Bronson.
Evi seyrederdim sonra. Ev çok güzeldi. Avizesi vardı, bir taşından bizim
lamba gibi yüz tane lamba yanardı, ampul. Kır-
16
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
mızı perdeleri. Duvarlarını kollarının arasına alan sarmaşığı. Esrar
dumanıyla tavana yükselen bambusu. Çikolata renkli mobilyaları.
Şamdanları. Şeffaf bir kumaşa işlenmiş çiçeklerin altında çikolata renkli
bacaklarıyla başka bir masa. Kitapları. Nurperi Hanım'ı. Zamanı her dem
taze tutan Nurperi Hanım'ın nefesini ve.
'Sıkılmıyorsun değil mi?' 'Bu evde her şey var Nurperi Teyze. Teşekkür
ederim.' 'Canım benim, aferin bak, 'r'leri söyle-yebiliyorsun okula gitmeden
daha... Yemek geliyor sabret'
 Yemek değil, balık. Yemek: Çorba, pilav, kuru fasulye gibi şeyler, patatesten
yapılan yemekler. Balık. Başka.
Balık, annemin Balık Pazarı'na tembelliği yüzünden gidip alamadığı, ya da
babamın parasını balıktan esirgediği bir düş. Balığın kızarmasını beklerken bir
ömür geçerdi pencerenin önünden beni kızdırmak için. Kokuları arasında
damaklarıma biriken limon tadıyla ziyafeti beklerdim. Bol limon, bol salata,
bol balık. Hep palamut. Ama önce çorba gelirdi sofraya. Çorba midemin
cilasıymış, öyle derdi. Çorbanın buğusunda yüzümü ısıtır, mideme daha çok
balık doldurabilmek için çorbayı ekmeksiz kaşıklardım.
'Doydun mu, daha getireyim mi?'
Nurperi Hanım televizyonun sesini açmak için kalktığında, onun ne kadar
cevval olduğunu heyecanla anlardım. 'Meyve var, yer misin?'
Muzla, soyulmuş ve bölünmüş portakallarla, yemezsem sararacağından
korktuğum dilinmiş elmalarla kaplı bir tabak gelirdi ve yerdik. Yerken
ellerimizi şekere bulardık. Kileri boş bulmuş iki neşeli hırsız gibi kıkırdayarak
meyveleri avurtlaa-mıza doldura doldura, sularını tabaklara döke döke tadına
varırdık çocukluğumuzun.
Şu an terasının köşesinde dikildiğim Güler Apartmanı'nın
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
dördüncü katındaki daireden her sabah altı buçukta siyah önlüğümü giyip,
sonbahar yapraklarının çamurunu sildiği yolu çocuk adımıyla yirmi adımı
tüketip annemin camdan uzattığı öpücüklü elle okula giriyordum.
Babam bir gün ağzından sır kaçırdı: 'Evladım, oğlum anneni üzme. O ne
derse sen tersini yapıyormuşsun. Dediklerine cevap vermiyormuşsun, tamam
kırıp dökmüyorsun ortalığı ama annen seninle konuştuğunda sadece gözlerine
boş boş bakıyormuşsun, mel mel. Annen bak üzülüyor. Sen olmadan evvel
mutsuzdu annen, sen oldun. Senin doğumunun anneni mutlu edeceğini söyledi
doktorlar, çok akıllı çocuksun, annen hasta, üzme onu, o seni seviyor, tamam
mı?
Annemin okuma-yazma bilmemesi köyde okulun olmamasına, benim
doğumum ise annemin yalnızlık korkusundan sinmiş bakışlarla babama
durmadan bakması, babamın annemi her şeyden daha fazla seviyor olması ve
şehirde psikiyatrların görev yapmasına bağlanabilirdi.
Köyde okul yoksa şehirde psikiyatr var.
Her sabah okul kapısının levhasının altından geçerken annemin hâlâ neden
okuma-yazma öğrenmediğini ve doktorların söylediği sözü düşünürdüm.
Annemi çok seviyordum, ama uçuşan bulutun koynundaki gözler annemin
gözleri değil.
Şu an tipi altında turuncu ve kırmızı balıkların yüzdüğünü görüyorum; çok
üşüyorum; bu apartmanın dördüncü katında değil de, beşinci katında, doğrusu
Nurperi Hanım Teyze'nin evinde çok mutlu olduğumu hatırlıyorum; annem
sevdiğim için vardı, ben Nurperi Hanım için yaşıyordum.
'Sakın ola ki, yerli film seyretme oğulcuğum! Ecnebi filmler seyret, seyret ki
onlar fevkalade latif oluyorlar, fevkalade terbiye ediyorlar sendeki manayı.'
Başımın üstünde, göğün tozlanmış siyahında ağlamaklı, bir
18
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
çift masmavi göz. Buz gibi iki tane güneş; kirpiklerine tuz durmuş, aklarına
asırlık yaş düşmüş... Çocukluğumda bekletip beni, benim saçlarımı
okşamış, tütsüler yakmış, bana masallardan artan filmler anlatmış,
gözbebeklerinin sinemasına beni konuklayıp filmler seyrettirmiş gözler.
...Gözbebeklerinin kandıran ışıltısı, her bucağı uçsuz arazinin ortasında
saman yanaklı bir korkuluğun üzerinde, gökyüzünde bulutun içinde
kendisi...
Annemin gözleri değil bunlar!
Bunlar Kraliçe'nin gözleri, Nurperi Hanım'ın...
Kraliçe'nin kandırılan gözleri...
Kandırıldığı için kandırmaktan başka çaresi olmayan gözleri.
Annem bir bardaktan fazla çay içmemi istemezdi, kahvenin ise beni 'arap'
yapacağını söylerdi.
Saçlarım da kıvır kıvır olacak mıydı? Gözlerim siyah? Alnım
esmerleşecek miydi? Yoksa sadece yanaklarım mı batacaktı çamura?
Soruların hepsini Nurperi Hanım'a sorardım.
Samatya'da, Arap Kuyusu Mahallesi'nde gördüğüm Mısır'dan buraya
gelmiş arap teyzelerine benzeyecek miyim?
'Yok yavrucuğum, yok evlatcığım' derdi. 'Benzemezsin. Ben sana paşa
çayı yaparım. Ardından bol sütlü bir kahve... Sabaha bembeyaz uyanırsın
paşam.'
Mutfaktaki semaverden salona yağan buharın tazeliği. Kaşık, bardak
şıkırtılarından mutluluğun kına gecesi. Dünya boydan boya sevinç, her yer
çay.
Nurperi Hanım, keyifli bir gururla taşırdı çay tepsisini. Dimdik sırtını
kambur etmeden özenle koyardı sehpanın üzerine. Bardağın ağzına tam
oturmayan süzgecin muzipliğine gülümseyerek gözlerini kısar, ilkini
doldurur, sonra diğer bardağa geçerdi. Küçük çaydanlıktan akan kırmızı
suya, şırıl şırıl beyaz su karışırdı. İki bardağı da doldurur, kendi çayını alır,
karşım-
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
daki koltuğuna otururdu.
'Seninki niye daha kırmızı?' 'Çünkü seninki paşa çayı.' 'Sen niye şeker
atmıyorsun çayına, o minik kutudan şeker çıkmaz ki?' 'Sakarinim' derdi
minik kutusuna. Her defasında öğrenirdim onun kuş olmadığını, yalancı
şeker olduğunu. 'Çünkü ben senden daha ziyade şeker yedim küçükken,
hem ben ihtiyarım evladım, yüzüme baksana...' 'Benim de büyüdükçe
çayım kırmızılaşacak mı, acılaşacak mı?..' Yüzüne bakmayı hiç düşünmez
gözlerine bakardım.
Yüzündeki kırışıklıkları hiç görmezdim. Yüzü her zaman bir fırtınanın
arkasında sakin ve yenilenen. Pırıl pırıl bir alın, gözlerinin üstüne
doğmadan sürülmüş iki kaş, kemerli bir burun. Saltanat batırabilecek
dudakları her zaman kıpırdardı rüzgârı, söyledikleriyle bîçare bırakırdı
sevdiklerini, sevmediklerini.
Eski bir İstanbul hanımefendisiydi; konuştuğunda susturur, sustuğunda
konuşurdu. Şık giyinirdi, saçlarını her zaman sultan yeşili, laciverdi su,
sönmüş mühür bordosundan cumhuriyet türbanları örterdi.
Ceplerine hiçbir şey koymadığı üç döpiyesi vardı: Siyah, gri, mavi. Kalın
topuklu, erkek ayakkabısına benzeyen, kemer tokalı ayakkabıları. Ellerinde
dolaştırdığı tek taş yüzükler, içine akik sarılmış altın pırıltıları ışıklandırırdı
yürürken yeri. Ama ben onun daha çok gözlerine bakardım. Televizyonda
gördüğüm büyük bir devletin kraliçesi gibi oturuyordu tombul kırmızı
koltuğunda; ya da filmlerde gördüğüm kraliçelerin tacını, pelerinini yavere
verip tahttan indikten sonra halkın arasına karışması gibiydi salonda
yürüyüşü.
Gizli bir çekiciliği vardı o yaştaki bir çocuk için bile; le char-me discret de la
bourgeoisie... Burjuvazinin gizli çekiciliği.
Böyle bir film vardı...
'Bir çay daha ister misin paşam? Film başlayınca da kahvelerimizi içeriz.'
20
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Çayı gene aynı tertiple, ben sanki onun paşasıymışım gibi aynı terbiyeyle
doldururdu bardağıma. Bardağımın doldurulduğunu görür görmez üç çay
kaşığı şeker doldururdum. Bu evdeyken hiç dökmezdim şekeri sehpaya. Alt
katta ise bu tatlı görevimi annem yerine getirirdi, bu yüzden tadı hep noksan
olurdu çayın. Üstelik annem, bardağın üzerinde biraz boşluk bırakır, o
boşluğu da sürahiden su koyardı. Burada biraz daha üstten tuttumu iki elin
üçer parmakla, dudaklarımı da fazla yapıştırmadan çektimi, zaten çekerken
soğuyan çay keyif buruğu bir tat bırakırdı ağızda, hem de hiçbir etim
yanmazdı. Kristal yapıştırılmış bardakları, kristal çıkartılmış tabaklarda da
başkaydı çayı içmenin.
Nurperi Hanım karşıma oturur, işte böyle düşündüklerimi seyrederdi.
Düşünürken hiçbir şey saklamazdım Nurperi Hanım Tey-ze'den...
İki bardak üçe çıkardı.
Sonra bir önceki gün anlattığı hikayesini anlatırdı bana... Sonraki gün bugün
anlattığı hikayesini.... Uzun uzun, başkasının hikayesini anlatır gibi anlatırdı,
yalımsız, ışıklı... Kalın ve düzgün dudaklarını bazen çocuk gibi büzer,
korkuturdu beni. Bazen bir genç kız gibi tepesinde pembe çiçekler, 'pembe
dizi' yığını gibi kitaplığında... Birlikte ağlar, birlikte kaçardık onu
kovalayanlardan ve oturur birlikte seyrederdik onun seyrettiği filmleri, onun
gözleriyle.. Hikayesinde çok geç yaşlanırdı, yaşlanmak istemezdi, yaşlanınca
da yaşlılığın tadını çıkarmak için bugüne gelir birlikte çay içerdik... Hiçbir şey
tûfeylî olmazdı, ortalıkta kalmazdı; ben sakallı paşa olurdum, o genç kız...
'Ben genç kız iken çok güzeldim evladım. Öyle güzeldim ki, kazanın eşrafı
oğullarıyla evlendirebilmek için babama yakınan sözlerle anlatırlarmış
oğullarını nasıl ağlattığımı. Oğulla-
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ | 21
la konuşmamız da nadirattandı zahir. Velev ki konuştum, o A 'merhaba'.
Bizim kaza Ege'nin kazâsıydı, ama öyle diğer vilayetlerin kazası gibi
değildi. Bugünkü buralar gibi sanki.'
Yerdeki halının içine gözlerini diker, aradığı her şeyi oradan bulup
çıkarırdı.
'Her sokakta sıra sıra haneler, çevresi çiçekli ağaçlarla dolu bahçeler.
Böyle apartman hayatı gibi değil, cıvıl cıvıl. Köylüsü de pek zarifti bizim
oraların. Sokak kesme taşlarla, pırıl pırıl taşlarla döşeliydi. İki sinema
vardı. Biri yazlık, diğeri kışlık. Babamla, nur içinde yatsın, eğlenceli
filmlere giderdik. Lokantaların, attarların, fotoğrafçıların, nalbantların,
mecmua, gazete satan dükkanların olduğu bir çarşı vardı. Asfaltlıydı o.
Yürümesi, etrafı seyretmesi bir keyifti beyzadem orada, ama bir şartla:
Ehl'i-keyfin doluştuğu kahvehanelerin, mey satan kapıların önünden
geçmeyeceksin, geçersen de kafanı kaldırmayacaksın.'
Anlattığı kaza, iyice gerilmiş bir perdeden akıp önüme düşer, ben de her
sokağında evlerin içini görmek için telaşla avluya açılan kapılara bakar,
dükkanların önünden geçer, meyhanenin oraya geldiğimde kafamı önüme
eğerdim.
'Doğumum muharrem, miladi bin dokuz yüz sekizlerde, nur içinde yatsın,
anam öyle söylerdi. Kızım derdi, sen boynu-bükük soğukların kırılmasıyla,
bohça derdest etmesiyle açtın gözlerini. İkinci kocakarı soğuklarının ilk
soğuklara, senin elindeki fırsat benim imkanlarımda olacaktı ki, bak o
zaman görürdün sen, koyundaki kuzuyu, inekteki buzağıyı, emzikteki
sabiyi bak nasıl alırdım kendime' dediği zamanlarda doğdun sen derdi.'
Birden bire bir ağıl kokusu dolardı içime, Kurban Bayra-mı'nda kırmızıya
boyanan arsaların kokusu gibi.
'Harb, İstiklal Harbi'ni hatırlarım oğulcuğum. Birinci Cihan Harbi'ni ise
pek havsalam getirmiyor seyredeceğim kıvama;
22 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
yalan yanlış işte. Hatarlıdır birazcıcık hafızacığım, zaten fındık kadardır.
On yedime kadar Fransızca öğrendim hatırı sayılı muallimlerden. Dikiş,
nakış, terennüm, edebiyat... Bunların hepsini bir güzel öğrendim on yedime
kadar. On yedinci baharım şimşeklidir birazcıcık. Yağmurlu... İstiklal
Harbi'ni müteakiben, günlük güneşlik olacağını farz ettiğim bir gün.'
Televizyondaki yerli dizilerle şekillendirirdim olup biteni hemen; elinde bir
kitap, saçları kafasında toplanmış, dar uzun etekli, fırfırlı gömleğiyle
muallime 'Nurperi'. 'Neyse, sözü yormayalım...
Kâzâda bir müsabaka tertip edilmiş idi. Asıl anlatacağımı dinle. Vakta ki,
ben bu müsabakaya katılmayı kendim için pek yakışır görmüyordum,
validem görüyordu. Bir güzellik müsa-bakasıydı. Bir sürü eğlenceye,
temaşaya eklenmiş müsabaka. Her ne kadar Kur'ân hıfzetmediysem de,
güzelliğimi öyle ortalık yerde herkese gösteremezdim. İmânım var, Allah
korkusu... Hem sadece kazanın adamları değil, her kazadan o sıralarda
oralarda dolaşan memurlar, subaylarda temaşa edeceklerdi, müsabakayı
diyorum seyredeceklerdi. Eh pek tabi kazanın köyleri, komşu kazaların
köyleri de gelecekti. Kazanın eşrafı da bu dedikoduyu duymuş, onlar da
kızlarının bu müsabakaya iştirak etmelerini arzulamış olacaklar ki, hepsi
kızlara nı bir güzel hazırlamışlar bu müsabaka için. Eh benim, nur içinde
yatsın, babam da katılmamı istemiş, rahmetli anneme söylemiş, iştirak etmem
hususunda beni sıkıştırsın diye.
Müsabaka bahsi bütün vilayete yayılmış, her bu işi duyan kerimelerini,
kızlarını yani buraya göndermiş. Oldu ortalık bir panayır yeri.
Her yer süslendi. O kadar fazla tabure dizilmişti ki, lakin gelenleri
ağırlayacak miktarda kafi değildi, ucu bucağı görünmüyordu meydanın,
meydanın tamamı taburadendi.. Ben 'Ey Ulu Allah'ım, Yüce Rabbim, sen
affeylersin beni diyerek ', tev-
23
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
' tiafarlar getirerek müsabakaya iştirak ettim. Yüzden fazla
vardı benim gibi orada. Değil onlara bakmak, kaldırıp da k famı etrafıma
bakacak takati kendimde toplayamıyordum. Velhasıl, müsabaka başladı.
Kaymakamlık binasının salonunda Davul zurna çıkacağını zannediyorduk.
Zeybekler dönecek zannediyorduk. O kadar şaşaanın içinde... Kedi
merdivenleri, fenerler içinde bir nutuk, ardından bir alkış duyacağımızı
zannediyorduk. Bir orkestra peyda oldu bir perdenin arkasından, kıpkırmızı
bir kadife perdenin altından. Smokinlerini üzerlerine geçirmiş kimi kel, kimi
saçlı başlı adamlar uzun uzun çaldılar biz ayakta orada, öylece beklerken.
Kontrbaslar, viyolonseller, hep birden titrek titrek keman çalanlar...'
Pazar günleri, önce klasik müzik saatiydi, orkestralar... Ardından halk
oyunları, zeybekler. Evimizde televizyon yoktu, onun evine çıkıp seyrederdik.
'En başlarında da bir tane adam, elinde çubuğuyla... Bir adamın bir
orkestrayı yönetmek için öylece durup çubuğunu sallaması gerektiğini, o
adama şef denildiğini biliyordum aslında velakin ilk defa görüyordum bu
manzarayı. Orkestranın ne olduğunu biliyordum, ama ilk defa dinliyordum
böyle bir sesi.'
Halının üzerinde, önümüzde, orkestra eşliğinde zeybekler dönüp dönüp
dizlerini yere vuruyordu.
'Sonra onlara benzeyen bir adam gelip müsabakayı takdim etti. Asıl gaye
yerine getirildi. Netice okundu. Ve ben birinci olarak tamamladım
müsabakayı. Ne kadar güzel, ne kadar ahmlı, çalımlı bir kızdım o zamanlar.
Fettan değildim tabii. Değil kazanın, vilayetin en güzel kızı seçilmiştim. Arâbî
bir yüzüm olduğunu söylediler. Fârisî bir bakışım olduğunu... Gözlerimin
rengi biraz Rum'dan, biraz İngiliz'den, Alman'dan çalı-yormuş. Sünnetlik
çocuklar gibi de, sen de taktın ya ondan, hani 'MAŞALLAH' yazıyordu, öyle
bir kumaşa, öyle bir şekilde
24 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
yazı astılar üzerime: 'EN GÜZEL TÜRK KIZI' diye...'
Sünnetimi atlatmıştım. Gerisini kardeşim düşünsün, diyerek
keyifleniyordum...
'Sonra yine orkestra çıktı, biz içeriye geçtik. Terimizi silip ana-babalarımızın
yanına çöktük. Ellerimiz dizlerimizde, güzel, yakışıklı oğlanlara, seyyarlara,
rakibelerimize, çay içen yaşlılara bakıyorduk. Aniden İstanbul'dan,
Ankara'dan, Eskişehir'den gelen subaylar, kravatlı memurlar kaza halkının
arasına karıştılar, oradaki bizlere dans edelim mi, dediler, teker teker.
Aman aman, neydi o öyle. Hepsinin saçı briyantinli, elleri kolonyalı, binbir
kokulu losyonlar... Oradaki çoğu kız dansı ilk defa duymuşlar ki, nasıl dans
edecekler? Sonra, onların çoğu benim gibi onlardan birileriyle izdivaç
etmişler, dünya evine girmişler. Efendim. Aman efendim. Ne komiklikler.
Ne şamatalar. Subaylar biliyor ama dansı mansı... Beni de dansa bir
teğmen kaldırdı. Kumral, yeşil gözlü bir genç. Benden büyük-çeydi.
Sakındım. 'Olmaz' diyebildim. Çatık kaslarıyla beni süzüp ısrar etti.
Babama baktım. Babam oturuyordu, ihtiyar, sandalyesinde. O da bir bana
baktı, bir ona... Kafasını yan yatırıp, biraz da, eh tabi biraz da çevreden
çekinerek, kafasını yan yatırıp, derin bir nefes aldı, bıraktı, kabul etti.
Kıpkırmızı oldum. Terledim. Terimden utandım. Hiçbir şey bilmiyorum.
Nasıl dans edeceğim? Ettim sonunda. Ölecektim. Kulağıma öyle güzel
sözler fısıldıyor, öyle güzel nağmeler söylüyordu ki.. Kur yapıyormuş...
Kur. Kendimi zorattımdı babamın yanına. Neyse efendim.' 'Kimdi o
Nurperi Teyze?' 'Dördüncü çerçevedeki adam.' 'Boş çerçevedeki?' 'Evet, bir
taneciğim... Evet'
'O teğmen tetkik etmiş, sormuş soruşturmuş, kim olduğumu sonra,
kimlerden olduğumu, kimin kızı olduğumu öğren-
sEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
miş. Ertesi gün, ikindi vakti dayanmaz mı kapıma, yanında Kaymakamla,
komutanıyla. Neymiş efendim. Beni istiyorlar-mIş Desti izdivacıma talip
olmak istiyormuş. Evlenmek istiyor senin anladığın dilde. Babam, nur
içinde yatsın, rahmetli babam sılayı rahim var, uzağa kız vermeyiz, hem
daha yaşı küçük, vakti var, dedi. Onlar, sanki bunlara hazırlıklıymış gibi
şaşırmadan nezaket gösterdiler. Daha da ısrarcı bir tavra hüründüler.
Subayın her an vazife yeri değişir, ben buna dayanamam, kızım erken
bezer hayatından, dedi babam. Sevdiği var mı, diye sordular.'
Gözleri alevlendi, ısındı.
'İstanbul'da tıbbiyede okumuş bir çocuk vardı. Ara sıra gelirdi.
Gülümserdik birbirimize, karşılaşınca. Yüzümüz kızarırdı. Hızlıca
yürürdüm, yanından hızla geçmek için; ya da beklerdim başımı öne eğerek,
yanımdan geçsin diye. Kaldırıp ba-kamazdım yüzüne. Yüzüm kızarırdı.
Güzel de zeybek atardı düğünlerde, seyrederdik hala kızlarımla.'
Sustu. Gözlerini kapatıp kafasını salladı.
'Sonra kaymakamla babam evimizde bir yemek yedi baş başa. Kaymakam
gittiğinde babamın suratı sarıcaydı, sapsarıydı. Babam, hasta olmasındı.
Hasıla evlendik. Ertesi günü resmi nikah kıyıldı.'
Gözlerini kıstı, dudaklarını ağzının içine gömdü.
'Bir güzelliğe sahip olmanın keyfini tam anlamıyla hiçbir zaman
yaşatmadım ona;..'
Gözlerine tül beyazı bir ıslaklık indi. '...ama evlendiğimiz an bir güzelliği
dünyadan koparmanın hazzını her zaman yaşadı o. Nikahtan sonra da beni
bir trenin içine koyup Eskişehir'e götürdü. Hep yanında taşıdı beni.
Balolara, operalara, tiyatrolara, sinemalara gittik onunla. Resmi davetlerde,
törenlerde, hep yanındaydım, protokolün arasında. Ankara, Bursa, İstanbul,
Antep, Trabzon... O kadar çok vi-
26 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
layet gördüm ki, tayini çıktığı yere giderken yolda, mazot kokulu yollarda
ölmek için dualar ediyordum. Hani soruyordun ya dördüncüsü neden boş. İşte
o bahsettiğim adam yüzünden boş.'
Albay'dan bahsediyor.
Ondan bahsederken kaşlarını indirir, bir şeyler düşünür, sonra yine
anlatmaya devam ederdi.
'Sustum. Hep sustum. Bir operayı seyrederken yanımda olduğunu unutmak
istiyordum, unutuyordum da. Böylesi bir fikir c'aha çekilir yapıyordu hayatı.
Sinemada onun yokluğunu yaşamak müthiş bir keyifti. Ellerini bırakıp,
çenemi ön koltuğa yaslayıp öyle seyrediyordum ışıklı, resimli mucizeyi.
Hep susuyordum. Benimle konuşmak karşımda eğilip sabırla o da
susuyordu. Ama konuşmamak için benim sabretmeme gerek yoktu.
Birl'aç kere vurdu bana.
Hakaret etti ağızlar dolusu.
Birgim eğilip, ne istiyorsun sen, diye sordu. Sinema, diyebildim.
Otuzik- yaşındaydım.'
Şık, en neşelisinden kahkaha attı. Şendi.... Epey bir zaman sustu.
'Her ne kadar kabul etmesi zor olsa da sinemayla kandırıyordu beni.
Sinemanın kapısı güneşin ışıklarının söndürüldüğü yer. Yerin altına inerken
her daim ayaklarımdan yukarıya doğru yükselen bir ses harikası, sesin
titremesi. Sadece kulaklarımla duymuyordum aktörlerin, aktrislerin sesini...
Yavaş yavaş iniyordum, aşağı, tadını çıkara çıkara, yerin dibine. Karanlık. Ve
karanlığın ötesinde başka bir Nurperi. O Nurperi'nin siyahı içinde binlerce
parıltı, beyazı içinde o parıltılarla başka bir göğe yükselen binlerce renk.
sEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
Bay Porter'da tek başıma kıkırdıyor, Bir Gecede Olup Bit-ti'de koltuğa
oturtulmuş uslu, terbiyeli bir kız oluyordum.'
Altı fırfırlı, yakaları fırfırlı, kollan fırfırlı eteğiyle yaşıtım bir kız çocuğu gibi
oturuyordu karşımda
'Yolda yürürken elimi kıracak gibi sıkıyor, sinemaya girdiğimizde diğer
dünyaya geçmek için ellerinden çözülüp yanından kaçıyordum. Peşimden
geliyor, yanıma oturuyor, elleri dizlerinde filmin nihayetini bekliyordu. Filmi
seyredip seyretmediği bile malumatımda yok.'
'Kim?'
'O çerçevedeki adam'
'Fotoğrafı yok mu?'
'Yok miniciğim benim.'
'Les Enfants du Paradis'de serserilikler yapıyor, Casablan-ca'da askerler beni
kovalıyor,.
Ama yanımda onunla sinemaya gitmek fikri bile çelikten yumruktu kafamın
tepesinde, boğazımı düğümlüyordu bu sıkıntı verici hal.
Kırkıma merdiven dayamışken gizli gizli gidiyordum sinemaya. Yanımda
o yoktu artık.'
İşte, iştahla bir aktris, bir yıldız röportaj veriyordu. Bana öyle geliyordu.
'Bisiklet Hırsızları'nda yüreğim sıkışıyor ağlayamamaktan, Birleşen
Kalpler'de Bogart'ın yanağından usulcacık makas alıyordum.
Bu serseriliğimi tam on dört sene boyunca hissetmedi. Ne filmler
seyretmedim ki; ne adamlar sevmedim, ne kadınlar kıskanmadım.
Her sabah bulunduğumuz vilayetin çarşısına inip ecnebi filmler oynatan
salonu soruyordum. Tariflere uyup sinemanın önünü yakalıyordum. Girip
denkleştirdiğim parayı gişeye uzatıyordum. Tek başıma. Tam ondört sene...
28
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
29
Evdeki her kuruşun hesabını iyice soruşturmasına rağmen, ben, bu yaşlı
kadın o zaman da yaşlıydı, elliiki yaşındaydı, bir akşamüstü, İzmir
Sineması'ndan eve döndüğümde beni kapıda yakaladı ve bana, seni
öldürürüm, dedi.'
Yüzünde birikmiş çaresizlik, korku, öfke bu anı dillendirdiği zaman
kendisini ele veriyordu. Daha çok öfke karşısında duramamak, ona boyun
eğmenin öfkesi... Eşine hiçbir şey borçlu değildi.
'O bana bir hayat borçluydu, kendi hayatımı...'
Bana bunları niye anlatırdı? Bir başkasına aitmiş gibi görünen hikayesini
daha çok gözlerinden seyrederdim. Kendisine ait yaşananları başkasına
yaşatıyor gibiydi; bir başka kadına. Drama, trajedi, yer yer epikleşen,
cümle cümle epikleşen oyunu; akordeon, keman, flüt ve piyano yağmuru
altında sırılsıklam yapardı beni. Gözyaşlarını bir çukura döker gibi dökerdi
altı yaşındaki bir çocuğun üzerine, benim üzerime... Evvelki gün anlattığı
hayatının, her anının aynı olduğunu unutup, her gün aynı telaşla anlatırdı.
Anlattıklarını daha çok gözlerinden seyrederdim; acısı insanın ya da
insanların tarihinin anlatılmak üzere parçalara bölünüp her şeyi açığa
çıkarma pahasına irdelenmesi yanılgısından çok daha yakıcı görünüyor
bana şimdi... Tarihin olaylar üzerinde dolaşan sorumsuz, dağınık bir
kameraman gibiydim ben de. Arka penceresinden, ön penceresinden kaçak
resimler; bir pencereden diğer pencereye koşardım; hiç anlamazdım
anlattıklarını.
Ellerimde, omuzlarımda, ayaklarımın altında, salonun her yerindeki film
şeritlerini bir araya, getirmeye uğraşır, hepsinden bir film oluşturmaya
çalışırdım. O, vatanı olan dünyada kocası tarafından hizmet için despotça
alıkonulmuş bir tutsaktı, o da kaçamağını sinemayla yapıyordu, yapabildiği
kadar; bunu şimdi anlayabiliyorum. İkisinin de sahip olduğu tek şey
Nurperi Hanım'ın güzelliğiydi. Kocasının, varlığından haberdar olmadığı
Nurperi'nin geçmişinden koparılmasına rağmen sahip olduğu nezaket ve sabır.
Ellerimde film şeridinden yumaklar. Ah! Onun yaşadıkları ve The lazz Singer,
Thirty Nine Steps, Göne with the Wind, Wuthering Heights,... '..., seni
öldürürüm,...'
Bu sözü, kendi sesiyle seslendirdikten sonra bazen öylece kala kalırdı.
Gözlerini kapatır, iri damlalar halinde sabır ve nezaket gözkapaklarının
arasından aşağıya taşardı. Burnunu çeker, elleriyle, mendil bulamamış
elleriyle yanaklarını siler, usulca kalkardı. Evde çıt çıkmazdı.
Ben de korkardım her şeyden, onun korktuğu kadar... Ben, suratı buruşuk
halde kahve beklerdim. '..., seni öldürürüm,...'
Bazen bu ifadeyi henüz duymuş da umursamazmış gibi, 'boşver' der gibi tek
elinin avucunu yukarı kaldırır hikayesine kaldığı yerden devam ederdi. Her
gün aynı filmleri oyuncularıyla, konusuyla ve kendi dilindeki ismiyle anar, bu
arada kocasından gördüğü baskıdan bahis açmayı ihmal etmezdi.
Filmleri Türkçeleriyle birlikte söyler, kimi zaman sadece ülkelerindeki
isimleriyle bırakırdı onları;
'Le Notti di Cabiria, Bonnie and Clyde, Some Like it Hot, Space Odyssey...'
Bazen de Amerikan rüyaları görürdü... It's a Wonderful Life...
Yağmur altında şarkı söyleyerek dönüyormuş, sinemaya kaçtığı zamanlar;
Singin' in the Rain... Ve sırıtarak,
'A Matter of Life and Death, Stairvvay to Heaven; Albay Blimp'in Hayatı ve
Ölümü...'
30 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
derdi.
'Ne rüyalardı onlar!..'
Neşeyle konuşmasını tamamlar, bu cümleyi fısıldardı.
'Seni de sinemaya götüreceğim ama, annen izin vermiyor'
Bunu söylediğinde dudaklarını büzerek beni alaya alırdı.
'Haydi, sıkıldın sen. Filmimiz başlayacak, şu gözlerine bak, bozulacak beni
dinlerken seyretmekten.'
'Ne filmi var bu akşam Nurperi Teyze?'
'Le Charme Discret de la Bourgeoisie: Burjuvazinin Gizli Çekiciliği... Daha
önce seyretmiştim ben Ankara'da, son vazife yerinde.'
'Kiminle?'
'Boş çerçevedeki adamla, sıkılmıştı seninki...'
'Şimdi nerede o?'
'Öldü, beni öldüremeden... Sen ne diye hatırlamazsın ki çocuğum, daha
geçen sene ölmüştü. Hatırlarsın da aslında hayal mayal. Sen bizim evimize
gelmezdin o vakitler, çocukları evde istemezdi, gelemezdin gerçi.'
Hoparlörden çıkan ince sesinin buyurganlığını, öfkesini yattığım döşekten
meraklı, biraz da korkulu bir halde dinlediğimi hatırlıyorum.
Bana baktığını hatırlıyorum, kaçıp annemin arkasına saklanmıştım.
Hatırlıyorum. Alnı, kaşlarını kaldırmaktan kırış kırış, gözlüklü, gözbebekleri
olmayan, çökük avurtlu, ince ve yorgun sesli bir ihtiyardı.
Babam, 'Bu adamın cenazesi nereye verilir, namazı nerede kılınır ki?'diye
soruşturduğunu hatırlıyorum, evde, annemden.
Okula başlamama iki sene vardı, sekseninde ölmüştü seksen senesinde.
'Burcu-vaz ne demek?'
'Şu kahveyi yapıp geleceğim beyzadem, anlatırım şimdi,
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
sabret'
Hiçbir zaman anlatmazdı. Daha doğrusu film başladığı zaman hiçbir şey
anlatamazdı. Kahveleri getirir, benimki beyaz-onunki siyah, iki koca,
ağzına kadar, kahve dolu, fincan, koltuğuna usulca bırakırdı, hayata
dönerdi, hayatı ve kendisini.
İşıkları söndürürdü önce.
Tombul kırmızıdan koltuğu kararıyordu, karanlık koltuğa saklanıp epik
kahveler içiyordu, şekersiz.
Yetmişiki yaşına varan vücudu dimdik, filmin her karesine doymak için,
gözleri, mavi gözleri, siyah perdeleriyle sonuna kadar açık, pencereden
sokak ışığı beyazı camdan geçerken, akı ak yere ak ak vurur, ben filmi
onun gözlerinden seyrederken, koca, ağır, fincandan kahve, içerken
fincandan baş dön-gülüğü, kayboluyordum.
Her sabah kendi evimizdeki yatağımdan baba eskisi kumaşından dikilmiş
pijamalarla uyur vaziyetimi yakalıyordum son anda, kanepenin kadife
derisine yapışmış ummayı beklerken. Sadece kahve kokuyordu.
Kahve, beyaz.
Seksenlerde, ortaokuldayken, bir öğle üstü, bîr Oliver Sto-ne fiminin
ardından eve gitmek istemedim. Kitaplarımı koltuğumun altına iyice
sıkıştırıp ilk günlerini hatırlayabildiğim çocukluğumun semtine yokuş
aşağı bıraktım kendimi, aşağı, ta-şıtsız.
Epey yürüdüm, nereye gittiğimi bilince yürümenin hiçbir ağır tarafı
kalmıyordu. O günün güneşi, yerden yağmurun ıslaklığını süpürüyor, iki
apartman arasına gerilmiş çamaşırların deterjan nemini alıyordu; beni
terletiyordu.
ilkokulun karşısı, Güler Apartmanı.
Zilleri çaldırmak için apartman kapısının yanına yerleştirilmiş butonların
üzerinde yazılmış olması gereken isimler yok-
32
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
tu. Üstten ilk zile bastım. Kilidin çekilmiş olduğuna dair otomatik, kalın
ses. Kapıyı ittim. Apartmanda bodrum katından gelen fare ölülerinin
kokusu, merdivenlerin bitimindeki açık camlardan yığılan küf koyuluğuna
karışıyordu. Kapı açıldı.
Kapıyı, benim boylarda, gözleri kuyruklu mavi bir kadın açtı. Dişleri
muntazamdı, sırıtıyordu. Maviden elbiseliği kısaydı. Güzeldi, ama
huzursuz edici bir boşluk vardı suratında, ya da karışıklık. Nurperi Hanım'ı
sordum. İçerideydi ve tekerlekli sandalyenin üzerine bırakılmış gibi, biraz
sonra onun üzerinden alınacak gibi bırakılmıştı. Elini öptüm. Adımı sordu.
Şaşırdım. Sivilcelenmişsin, dedi
İşe yeni başlamış bir pazarlamacının adımlarıyla salonu dolaştım. Kitaplığın
mobilyaları sapasağlamdı.
İçlerinde video kasetler vardı; Zavallılar, Sahte Kabadayı, Beyaz Zehir,
Mavi Mavi...
'Az önce sinemada bir film seyrettim Nurperi Teyze...' 'Gel otur, ne sineması?'
'İyi bir yönetmenin, savaş filmi...'
Oturduğum tabureye doğru eğildi, gözlerimin içini gözlüyordu, oyuyordu
demeliyim, gözleriyle... Kırışmış ve torba gibi olmuş yanakları titredi. Bir şey
söyleyecekti. Suratını buruşturdu.
Titreyen, çubuk gibi parmaklarının pelteleşmiş etiyle sehpanın tozunu sildi.
Parmaklarını birbirine sürtüp eliyle avucu-nu üfledi. Etleri düşmüş şahadet
parmağını kaldırdı. Biraz daha eğilerek konuştu:
'Sinema koca, koskoca bir yanılgıdır, oğulcuğum. Koca bir yalan. Yerin
altına iniyorsun. Maden mi çıkaracaksın, hayır. Altın falan yok orada, her şey
toz. Binlerce yalan ses, binlerce
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
lan renk, kare kare yalan. Düşünsene! Yerin altına iniyorsun. Etkileyici.
Yerin. Altı. Hiç görmeyeceğin süper adamları, güzel kadınları görüyorsun,
yalan. Onlar yerin altına inmiyorlar. Yalan. Senin o güzel başındaki aklı böyle
kandırıyorlar, gönlünü böyle çeliyorlar. Elinden rüyalarını, bu dünyanı
alıyorlar, yavaş yavaş. Ne veriyorlar, görmeni istedikleri kendi hazırladıkları
rüyaları. Sinema, oğulcuğum, sinema, koca bir yanılgıdır. Yalan.' Gözleri
ağlamaklı!
Elini öptüm.
Çaya kalmadan, evin kapısı beni uğurlamak için kapanır kapanmaz üçer
beşer basamaklık adımlarla terasa çıkıp, koşarak yine bu köşeye gelmiştim.
Gözlerim ağlamaklıydı, hiçbir şey göremiyordum.
Mavi bir çölün rüzgârla yerden kalkan çok uzaktaki kumları gibiydi
gökyüzü o gün.
Çok sıcaktı. Ağlamaklıydım.
Şu an, başımın üstünde, buz tutan rüzgârın arkasında ağlamaklı, bir çift
masmavi göz. Yangında iki göz; kirpiklerine tuz durmuş, aklarına asırlık yaş
düşmüş... Yanakları rüzgâr yanığı, gür siyah saçlar... Gençliğimde çağırıp,
bana el etmişti, kameranın arkasından...
'Sinema, oğulcuğum, sinema, koca bir yanılgıdır, yalan.'
Ne zaman sinemaya, gitsem, bir filme, kameranın arkasındaki ele, başımı
eğerek karşılık vermeden içim rahat etmezdi. Onun anlattığı büyülenmiş
zamanlar, jjnun her gittiği yerde rütbesi yükselen, yükseldikçe gözlen yok
olan, emirlerini arttıran, sınırlayan, zorlayan babasını, babasının kazasını
zaten elinden almış kotasımn betonlaşan yüzünden kaçışıydı.
Üsteğmen, yüzbaşı, binbaşı, albay...
Rütbesi yükseldikçe Nurperi JJanım'ın, hayatın gölgesine
33
34
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
olan aşkı da artıyordu.
Peki ya, benimkisi neydi?
Serin bir yaz akşamı, içinde yaşlı kadın dolaşan bir film gördüm. Odanın
tozunu alıyordu. Cebine hiçbir şey koyulmamış döpiyesi vardı üzerinde,
içine de fırfırlı bir gömlek giymişti. Yüzünü seyirciye döndü. Başında bir
cumhuriyet türbanı... Gözlerimin içine bakıp gülümsedi.
Sinemadan yutkunarak çıktım. Bir taksiyi durdurup 'Samat-ya' dedim.
Işkırlak Sokak. No:I5 ya da 17. Okulun karşısı. Beşinci katın zili. Açan
yok.
Sokağa indim.
Bakkala sordum.
Hala orada yaşıyordu.
Nurperi değil, Mübeccel dediler onun için.
Bodrum katta oturan kapıcıya sor, dediler.
'Kasım Efendi! Kasım Efendi!'
'Valla', dedi, 'bir-iki aydır kapıyı açmıyorlar.'
Yukarı çıktık. Kapıyı dövdük kırarcasına. Ses yok. Tornavidayla
menteşeleri zorladık, kilidi kırdık.
Ölüm kokusu.
Küf yığını, fare kokusu, örümcek ağı, toz bulutu.
İçinden birşeyler çıkardığı halı yerinde duruyor. Kitaplığın içinde video
kasetler. VHS. Perdeler çekilmiş. Tombul kırmızı koltuk yerinde.
Bambu, esrar dumanı üflüyor. Siyah avize. Nurperi Hanım. Mübeccel
Hanım Kraliçe.
Tekerlekli tahtında, kafasını arkasına yaslamış, bizi karşılıyor.
Yüzünde en ufak bir kırışık ya da geçirdiği yılları okuyabileceğimiz bir
çizgi yok.
sEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
Yanakları rüzgâr yanığı. Arabî bir yüz. Farisî bir bakış, suyun içinde.
Gözlerinin rengini biraz Rumlar, biraz İngilizler, biraz Fransızlar çalmış.
Ama sımsıcak iki göz. Perdenin aralık kalmış, ışık bir mercekten geçiyor.
Bir mercekten daha. Işık ana-morfozdan süzülüyor. Gözlerine düşüyor.
Sinemaskop
Yok hayır. Tam tersi. Işık gözlerinden çıkıyor. İlk mercekten geçiyor.
Anamorfozdan çıkıp dışarıdaki hayatın üzerine yayılıyor, yaşanıyor
yaşanan, her şey renge kavuşuyor.
Tozlar kaçışıyor, ışığın içinde, gürültüler içinde.
Sinemaskop.
Yanaklarına dokunuyorum on yedi yaşındaki Nurperi'nin. Sıcak.
Küçük, ıslak bir öpücük konduruyorum yanaklarına, dudağının
kenarına...
Dudağı titriyor.
'Ne yapıyorsun arkadaşım? Ölü ya o...'
Burnunu kapatarak homurdanıyor kapıcı.
Titredim.
'Kokuyor be arkadaşım burası, ölmüş kadıncağız baksana. Hadi çıkalım
buradan, belediyeye haber verelim.' Besmele getiriyor kapıcı.
Önümde duran şeye bakamıyorum. Hemen kapının dışına çıkıp
soluklanıyorum. Yüzümü merdivenlere doğru çevirip derin derin, burundan
nefes alıyorum.
'Ulan, sapık mıdır nedir! Ne tuhaf oluyor, bu okumuş tayfası be...'
İçeriden sesler geliyor, metal sesler. Kapıcı eşyaları karıştırıyor.
'Vay be, gözlere bak mevtanın, her yeri kararmış, erimiş, kemikleri çıkmış.
Bir tek gözleri... Vay kurban olduğum Allah'ım, gözlere bak masmavi,
kocaman. Onlar duruyor.
36 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
sEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
37
'Sakın ola ki, yerli film seyretme oğulcuğum! Ecnebi filmler seyret, seyret ki
onlar fevkalade latif oluyorlar, fevkalade terbiye ediyorlar sendeki manayı.
Görgün gelişir, bilgin gelişir. Dünyayı tanırsın. Kitap okumak gibidir, insan
okumak gibidir sinema. Hiçbir vakit canını sıkma, bak bana... Bak beni,
kopardılar beni geçmişimden, babamdan -gerçi bir gözüm hala orada- resmi
nikah yaptılar o kadar. Bir daha görmedim babamı. Anamı, arkadaşlarımı,
okumak istediğim şeyleri okuyamadım, yazmak istediklerimi yazamadım,
istediğim gibi giyinemedim, istediğim duaları bile yapamadım; hep bir
şeylerin, birilerinin karşısında hazır olda bekledim. Gerçi o zamanlar herkes
öyleydi. Yine öyle...
Ama ben, sevdiğimin olamadım, beyzadem.
Sevdiğimi alamadım.
Sinema öyle mi ya?
Sinema saray.
Kütüphaneler gibi...
Ama şahsi kütüphaneler.
Kurul koltuğuna. Seyret. Az para alıyorlar zahir.
Ecnebi lisanlara bak.
Onların çeşitliliğine şahit olmak ayrı bir zenginlik, ayrı bir keyif...
Korku, eğlence, sevgi, aşk... Hepsi orada...
Hiç kimse gitmemiştir fezaya sinemacılardan önce...'
Belediyeye vermedim mevtayı. Asıl adı Mübeccelmiş, kocası
evlendiklerinde öyle çağırmak istemiş onu. O da, hem bir sevimlilik bulmuş
bu isimde, lakap gibi; hem de durumunu anlatan bir alaysılık. Bütün defin
işini üstlendim. Önce çocukları çıktı kütükten. Birisi evsiz barksız, hapse girip
çıkmış solculuktan, şimdi tavşan niyetçiliği yapıyormuş: İlhan. Diğeri,
ülkücü bir birliğin önde gelenlerindenmiş, vurulmuş: Lemi.
'Ama iyi filmlere git.
Ayrı dünyalara...
Bulutların üstünden bak dünyaya.'
Başımın üstünde, bulutların koynunda gülümseyen bir çift masmavi göz.
Sıcacık iki tane gökyüzü; kirpikleri ok gibi, akları pınl pınl çocuksu.
Çocukluğumda durdurup beni öğütlemiş, büyütmüş, bana filmlerden artan
masallar anlatmış, gözbebeklerinin sinemasına beni konuklayıp filmler
seyrettirmiş
gözler.
Dişleri gülümseyen dudaklarının arasında, dudakları şarap
sarhoşu... Kemerli bir burun. Yanakları rüzgâr yanığı.
...Gözbebeklerinin ışıltısı, her bucağı uçsuz arazinin ortasında sarı saçlı bir
çocuğun üzerinde, şefkatle... Annemin yüzü değil bu! Kraliçe'nin gözleri,
Nurperi Hanım'ın yüzü... Yerin altından gelen bir gürültü; binalar, Galata,
İlkokul, martıların kafaları, dijital göz, yerin altından beslenen metro
titriyor. Renkler titriyor, sesler titriyor.
Kulağımı sağır eden bir sessizlik bekliyor ıslak kum tipisinin arkasında,
titreyen yer üzerinde. Felaketin ve coşkunun rengi sarı. Sarı bir filtre
takılmış kamera vizörü molozların üzerinde...
Şaryo!
Yerin altındaki sessizlik göğüs kafesimin altından geliyor
coşkuyla. Susuyor.
Şu an kimsenin uğramadığı bir sessizliğin ortasında uzanıyorum.
Sessizliğin kemana yaslanan ezgisi toprak altından yükseliyor; nefesli
çalgılar çıkıyor ceplerden, üfleniyor sırra döpiyesin ceplerinden.
Felaketin ve coşkunun rengi sarı.
Ezgi yükseliyor toprak altından.
Göğüs kafesimden gürültü yumrukluyor coşkuyu keyifle.
38
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
SEDAT DEMİR KRALİÇENİN GÖZLERİ
39
Sinema. Requiem.
Sinema.
Çok üşüyorum...
Soğuk adımımı geciktiriyor.
Geciken adımım.
 Sağ ayağım terasın ucunda; diğeri, dizini kırmış, havada ve haddinden fazla
lak lak yaptım. Geciken adımımı bir an önce atmalıyım.
Kollarım açık. Ölüme, dirime bulaşmadan, ellerimle dengemi koruyarak
atlamalıyım aşağı. Bulunduğum yerden sıçrayarak kendimi boşluğa
bırakmalıyım. Hoop! Göğüs şişkin, gözler karşıya bakıyor, baş dik. Beş katlı
apartmanın en üst katı. Beşinci katın ışıkları sönük. Süzülüyorum... Her
şeyimin hasılası, kıssası, kısa hikayem düşüyor aklıma. Beşinci kat: İşıkları
yanıyor, beni gördüler. 'Bir çocuk dünyayı seyretmeye doyamıyordu;
seyrederken dünyayı kaçırdı elinden. Bir askerin yaşlanmış karısından taptaze
öyküler dinledi ya da onun gözlerinden filmler izledi.'
Sol bacak hafifçe içe doğru hafifçe bükülmüş. Kısa hikaye daha ölümcül,
daha hayati böyle zamanlarda. Dördüncü kat. 'Çocuk kadının her söylediğine
inandı. Sinemaya inandı. Böylesi bir inanç onu korudu, kolladı.'
Yavaş! Yavaş! Aman yavaş! Üçüncü Kat. Daha iyi yazılıyor düşerken, kısa
hikâyeye dönüşüyor.
Ciğerlerimi iyice temiz havayla doldurmak... 'Kadının koca, ağlamaklı mavi
gözlerinden onun yaşadığı her şeyi gördü; öyle ki, sadece kadını değil, bir
ülkenin bütün mesire yerlerini, savaş alanlarını, bütün filmleri, gizli hesapları,
idamları...
Sağ ayakla dokunmalıyım yere. İki.
'Çocuk büyüdü, gençliğe ulaştı, olgunluğa erişti ve sinemaya gün geçtikçe
gönülden bağlandı. Sinemadaki o baş döndü-
ûcü gerçeklikler yanılgının ters yüz edilmiş haliydi; yanılgının kendisi de
hayata aitti ama hepsi de aynı kumaştı. Yenilgi bunu unutmakla başlıyordu.
Sinema, yanılgının en güzel yüzü. Çocuk bunu biliyordu, kazanmalıydı.'
Hooppaa. Bir. Asfalt. Sarsıntı. Önce sağ ayak, sonra sol. Nefesini bırak. İki
kolu gererek aç. İki ayak da yerde. Sağ bilekte sızı, belimde zorlanma,
omurilikte zararsız bir basınç, ince. Soğuktan. Kollar! Denge! Tamam, denge.
'Yaşlı kadın da bunu biliyordu.'
Sedat Demir
1975 yılında Kızılcahamam'da doğdu. Özel Şener Lisesi ve Şehremini
liselerinden öğrenim gördü. İ. Ü. Edebiyat Fakültesinde Arşivcilik eğitimi
aldı.
Çeşitli gazete ve dergilerde eleştiri ve tanıtım yazıları yazdı. İngilizce'den
çeviriler yaptı.
YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU
"Anlatılanlar
bir hayâlin arta kalanlarından
yakalanabilmiş olanlardır."
Şemay'ı geceyarısı ateşler içinde inlerken görünce telâşlandılar. "İnme indi"
dedi Nadîma dövüne dövüne. "Dedemin dedesinin ilk karısından olma kızı
gibi mi?" diye sordu Mey-ra. "Evet evet" diye başını salladı korkuyla Nadîma.
"Evet evet... Vah vah! Vahlar bana! Babamın dedesinin ilk karısından olma
kızı Nayşin gibi. Nayşin'in feryadını duyan ölene dek bir daha kulaklarından
silip atamamış. Nayşin'in başına gelenler dilden dile dolaşmış. Bütün
İstanbul aylarca onu konuşmuş. Her evin odasında Nayşin anlatılmış
geceleri. Her kız çocuğu Nayşin ile uykusundan feryad ile uyanmış. Vah
vah! Vahlar bana!"
Nadîma böyle dövünürken dağ eteğinde büyük bir evde yaşayan doktora
o vakit haber verdiklerinde bir sokak lambaları uyanıktı, bir de gece uyku
tutmayanlar. Deniz hiç olmadığı kadar durgundu. "Bu gecede bir hâller
var" diye fısıldıyordu pencerelerden içeri süzülen rüzgâr, sahibi uykuda
kulaklara. Tıpkı 1821 yılının hoş bir mayıs gecesinde olduğu gibi...
Zünnannın gerisine bir şişe zehir gizleyip karanlık sokaklarda padişahın
gece gözlerine bile görünmemeye çalışarak Dlr kapının ardına kayıveren
hallice göbekli adam, mühim bir
42 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
iş üzerindeydi. O gece her şey sükût hâlinde iken, gizli bir belge o evden
alınıp bir ulak tarafından Tatar topraklarına doğru yola koyulmuştu. Bu
ulak Şemay ve Meyra'nın dedesinin dedesi Kamburizâde Fettah Efendi idi.
Üzerindeki yıpranmış dülger kıyafeti ile ne kadar özel bir görevle yolda
olduğunu gizlemeye çalışmıştı. İç cebinde murassa kakmalı hançeri, ayak
bileğinde keskin ağızlı bıçağı gerektiğinde onu korumak için bekliyordu.
Boynundan aşağı keten iple sarkıtılmış bir bez parçasının içinde Osmanlı
mührü durmaktaydı. Bu mühür varacağı yerde karşılaşacağı kapılarda bir
anahtar hükmü taşıyacaktı.
Fettah Efendi atını dörtnala sürüyordu. Alnında biriken terler hem
hızından, hem görevinin ağırlığından, hem bir işe yarıyor olmanın verdiği
heyecandandı. Belge salimen varmalıydı varması gereken yere. Aklında
bin çeşit düşünce yol boyu hanlarda konakladı. Yarı uyur, yarı uyanık hâli
ile çevresinde olanı biteni göz hapsinde tutup en ufak bir hareketi bile
kaçırmamaya çalışıyordu. Masasına oturan "nereye böyle?" diye soruyordu
sırf âdet yerini bulsun diye. Fettah Efendi her seferinde "yolun götürdüğü
yere" diyordu gülerek. Memleketin toprağı boldu çok şükür. Padişahın
emniyeti her yanı sarmış; gezmeli, görmeli, öğrenmeli, bilmeli... Sohbetin
kıvamı arttıkça vakit geceyi vursa da farketmiyordu. Fettah Efendi'nin
yolculuklarında öğrendiklerinden biri insanların konuşmayı çok sevdiği idi.
Onun gibi birisi içinse çoğu zaman dinlemek yol gösterici, konuşmak
tehlikeli olabilirdi. Bunu iyi bilirdi Fettah Efendi. Bu yüzdendir ki çok
konuşur görünüp konuşturmayı pek becerirdi.
Şemay, günlerce yatağında inleye inleye kendinden geçti, başucundakileri
de kendinden geçirdi. Henüz on yedisinde bu genç kız tıpkı Kamburizâde
Fettah Efendi'nin ilk karısına
43
İFE çİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
nziyordu. Yani Fettah Efendi'nin hayatının değişmesine se-, Q|an
jimal'e... Onun kadar beyazdı teni. Onun kadar sarı-
çalan kumral saçları omuzlarının üzerinde havalanıyordu. Lâcivert gözleri
onun gözleri kadar yürek çalıyordu. Bir Tatar güzeliydi işte Şemay da. Aynı
iniltili geceleri yaşamış Nayşin ise tıpkı babası gibi kara kaşlı, kara gözlü,
kömür saçlı bir endam sahibiydi. İstanbul'un Boğaz'a nazır yalılarından
birinde yine bir gece yarısı ateşler içinde yanmaya başladığında en müstesna
hekimlerin ellerine bırakıldı, yetmedi ecnebi memleketlerden en has ilaçlar
getirtildi. Buna rağmen Nayşin alevlere batıp batıp çıktı günlerce. "Nesi var?"
sorusuna hekimlerin verdiği tek cevap ise "Allahüâlem" oldu.
Şemay'ın kaç göbek gerisinde kalmış bir akrabaya benzer hastalığa tutulması
annesi Nadîma'yı garip bir telâş içine sokmuştu. Meyra'ya durmadan "falcılar
bulun bana" diyor, pencerenin ardından okuyup okuyup yollara üflüyordu:
"Kış kış da kış kış, kış kış da kış kış..." Üflüyordu ki varsa kötü ruhlar çekilip
gitsinler evinin barkının üzerinden. Ceddi ehl-i beyt'e dek uzansa da, Nadîma
oldu bitti hurafelere takılı kalmaktan kurtulamamıştı. "Ne kadar bâtıl varsa şu
dâr-i âlemde elhamdülillah bilirim, bilirim de ona göre davranırım" der
dururdu herkese.
Fettah Efendi yolda başına neler geleceğini bilmeden ko-naklaya konaklaya,
etrafını dört gözle yoklaya yoklaya, emaneti de itinayla koruya koruya, bir de
dilindeki hamd -ü senâ'yı tekrar ede ede ilerliyordu. Tatar topraklarına
gitmişliği yoktu. Lâkin pek emin bir ulağıydı sarayın. Gözü kara, bileği sert,
tuttuğunu koparan bir yiğitti işte. Öncesinde Endülüs'e, Besarab-ya'ya,
Mezopotamya'ya, Memleketeyn'e, Mısır'a ve daha birçok yere gitmişti vazife
icabı. Arap dilini ana dili gibi bilir, ecnebileri bile ecnebi olduğuna
inandırabilirdi. Yeteneği bol bir
44 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
delikanlıydı velhâsıl. Kuzey doğuya doğru yola çıkmadan önce, "iklimi sert
yerlerden geçeceksin" demişlerdi kendisine Ruslarla da karşılaşmaya hazır
olmalıydı. Bir de çapulcular yankesiciler, yağmacılar, kara yüzlü adamlar
çıkabilirdi karşısına. Her bir şeyi demişlerdi demesine de fettan bakışlı
dilberlerden hiç bahseden olmamıştı. Bir Tatar dilberinin onun hayatını nasıl
değiştirebileceğini nereden bilebilirdi ki...
Nitekim Fettah Efendi yolculuğunun on yedinci gününde, bir dere kenarında
su içerken küçük bir çocuğun yanında be-lirip fısıltıyla "çok yakındalar, her
an gelebilirler" dediğini duydu. Tam "kimler?" diye soracaktı ki Azerî çocuk
çalıların ardında kayboluverdi. Fettah Efendi'nin bu uyarının boş yere
olmadığını düşünmesi bir felâketi engellerken, gizlenecek bir yer bulabilme
şansına sahip olması ile de kıl payı kurtuldu. Kara giysili adamlar, kara
tavırlarını takınıp bir gölge gibi dolaştılar. Bir şeyi bulmadan yitirmiş olmanın
esefiyle söylenerek Fettah Efendi'yi de göremeden kaybolup gittiler. Atlattığı
kaçıncı vartaydı bu. Belli ki verilmiş sadakası vardı. Zaptiye Amiri Berkeli
Necah hep böyle derdi ona. "Sen doğuştan şanslı olanlardansın azizim,
sadakanı dağıtan belâların gözünü kör etmiş sana karşı." Fettah Efendi belgeyi
yerine ulaştı-ramama korkusuyla bir an titredi kara adamların arkasından. O
vakit neler olmazdı ki. Tüm planlar boşa çıkar, yüzlerce insanın hayatı
noktalanırdı. Bu yüzden Fettah Efendi vazifesini kusursuz gerçekleştirmeli,
kimsenin canı yanmamalıydı. Ancak bir ufak ayrıntı sebebiyle maalesef hiçbir
zaman belge yerine ulaşamadı. Bunun bedeli birgün mutlak surette
ödenecekti.
Fettah Efendi Tatar topraklarına vardığında kızıl bir ok ile atından
düşürüldü. Henüz on altısında bir Tatar kızı olan Ji-mal, arazilerine giren
bu yabancı zâtı tereddütsüz yere sermeyi istemiş, aklınca bir ceza
verebileceğine inanmıştı. Dudakla-
ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
ucuna kondurduğu "seni de devirdim" ifadesinin kıvrımı • zelliğine ayrı
bir çekicilik katıyordu. "Oh olsun sana!" diye
ldandı. Böylece Kamburizade Fettah Efendi'nin Osmanlı'ya ettiği sâdık
bağlılık yemini ile üzerine aldığı vazife de kendisiyle birlikte yere düşmüş
oldu. Kızıl ok sırtında, boylu boyunca uzandığında tüm bilincini yitirmiş,
gözleri yuvalarından fırlamış, bedeni derin bir uykuya kayıvermişti. Jimal
yayını yere bırakıp düşmanının üzerini yoklamaya başladığında Fettah
Efendi'nin sahip olduğu her şeye kolayca el koydu. Hiçbir şeysiz öylece
kalakaldı Fettah Efendi. Arkadan gelen bir oka karşı hiçbir hançer, hiçbir
bıçak fayda veremezdi.
Jimal onu bıraktı ve gitti. Akşam çökmek üzereydi. Serin bir dağ esintisi
ağaçların arasında dolaşırken yerdeki yabancıya dokunmamayı tercih etti.
Kan taşların üzerinden akıp toprağa ulaştı. Fettah Efendi bir rüyada
gezintideydi o sıra. Önce bulutların üzerine çıktı. Oradan yıldızlara geçti.
Ay ile sohbet, ardından Kaf Dağı'nın Anka'sına uğradı.
"Bana bir hâller oldu" dedi Fettah Efendi. Anka oturduğu altın dalın
üzerinden uzun uzun ona bakıp "Nerelerdeydin?" diye sordu. "Yoldaydım"
dedi Fettah Efendi. "Boğaz'ın mavisinden çıktım yola, dağ yamaçlarının
yeşiline vardım. Derken düştüm."
"Sonra?" diye sordu Anka. Sakince devam etti Fettah Efendi. "Sonra,
düştüğüm yerden kalkmaya çalıştım. Toprak beni içine çekmek için
çabaladı. Ayaklarımı aldı önce."
"Sormadın mı niye?"
"Konuşamadım. Dilimi bağlamışlardı urganla. Çözemedim. Vazifeliyim
ben Anka. Söyle çekilsinler yolumdan."
"Hiç yandın mı?" diye sordu Anka.
"Yanmadım" dedi Fettah Efendi.
"O hâlde yan da gel."
45
46 j
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMAS|
Jimal, ay nurdan top misâli en dolunay haliyle göğe yerleşip de hayatın
uykuya çekildiği vakit geri gelerek Fettah Efen-di'yi ahşap bir kulübeye
taşıttı. Yumuşak bir yatağa yavaşça yüz üstü yatırdılar. Kan damlıyordu.
Kan damlamaya devam ediyordu. Her damlada can biraz daha çekiliyordu
bedeninden. Kızıl ok dimdik duruyordu sırtında. Bir yolunu bulup, hâl edip
çıkardılar onu saplandığı yerden. Kan durmak bilmiyordu. Her şey kana
bulanmaya başlamıştı. Yatak, çarşaf, yer, toprak, hava, su, Jimal, adamlar ve
Fettah Efendi. Kan kokusu ağırdı, kan kokusu bulaştığı yerden çıkmazdı, kan
sebebi hiç silinmezdi. Jimal günlerce ok sapladığının başında küçük bir
Osmanlı mühründen dolayı bekledi.
Fettah Efendi ilk olarak Jimal'in gözlerini gördü. Öyle bir lâcivert ki alev
alevdi. O günden sonra uzun bir süre başkaca da bir şey görmedi. Aşkın eline
düşmüş biçarelerden farksız, bir güzelliğe meftun günler birbirini kovaladı.
Unuttu Fettah Efendi nedenlerin cümlesini birden. Neden yola çıktığını, neden
oklandığını, neden sağaltıldığını, neden hoş tutulduğunu, neden varolduğunu,
neden olduğunu, neden...
Bilinmez kaç zaman sonra; belki üç ay, belki de beş... Ji-mal'i eş aldı
kendisine. Eş oldu ona bir de. Tatar topraklarında, bir Tatar konağında, bir
Tatar kızına sevda türküleri yaktı. Anka'yı ancak Jimal'i, kızı Nayşin'i
dünyaya getirirken kaybedişinde hatırlayabildi. İşte o an yandı Fettah Efendi.
Toprağa diz vurup avuçladı toprağı, tırnakladı. Okuyla vurulduğu Jimal'in
yokluğuyla vurulmak daha bir acı geldi. Çaresizlikten mi, geri dönülmezlikten
mi, zamanı yakalayabilememekten mi.... Fettah Efendi gözleri göğe
mıhlanmış kalakaldı. Birşey-ler yapmak, birşeyleri incitebilmek, birşeyleri
acıtabilmek, birşeyleri koparabilmek için yana yöne saldırdı. Ağaçları devirdi
bir bir, yetmedi çiçekleri yoldu bütün bahçeyi kaplayan, yetmedi odunları
parçaladı kocaman bir baltayla, yetmedi her
47
E cJFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
n kuşu vurdu düşürdü yere, yetmedi saçlarını yoldu, yet-Hi buz gibi sulara
dalıp soğumayı bekledi saatlerce, yetmedi bağır çağır ağladı; yetmedi... hiç bir
şey yetmedi.
Baktı ki olmuyor. Baktı ki unutmaya çabalamak daha bir canlı tutuyor acıyı,
alevlendiriyor daha bir... Uykusuz gecelerin sabaha çıktığı günlerden birinde
apansız; oklandığı gün üzerinden çıkan hançeri, bıçağı, artık ehemmiyeti
kalmayan mühim belgesi ve Osmanlı mührünü sandıktan aldığı gibi yasını
sona erdirdi. Hışımla. Öfkeyle. Hırsla. Kızgın, acılı, sert ve haşin... Nayşin o
vakit kırkını yeni geçmiş bir bebekti. Bakıcısının kollarında baba memleketi
Dersaadet'e doğru yola koyulduğunda on yedisinde mutluluğu ateşli bir
hastalıkla gölgelenecek, dünyaya gelmiş sıradan insanlardan sadece biri olarak
Boğaz'ın mavi akıntısına narin bedenini bırakıverecek-ti Beylerbeyi
mevkiinden. İşte o gün Fettah Efendi yaşanmışların hiç olmamış gibi silinip
gittiğini anlayacaktı. Sanki hiç Jimal olmamıştı, sanki hiç Nayşin
doğmamıştı... Bir sürü "sanki" hayatı anda rüyâlık kılıveriyordu. Fettah Efendi
bir kez daha yandı. Bu kez yokluk alevinin içinde kaldı. Ne buz gibi sular
yangınını soğutabildi, ne toprak... Yine Anka'yı hatırladı. "Ne kadar çok
'yanmak' varmış" dedi. "Ne kadar azmışım" dedi. "Ne kadar yalanmışız" dedi.
Gelenin nereden geldiğini ve gidenin de nereye gittiğini ilk kez belki de
düşüncelerine misafir etti. "İnsan tek başınaymış aslında, tek başına taşırmış
kendini aslında" diye yüreğinin en müstesna köşesine işledi.
O gece Fettah Efendi'nin 1821 gecesi başlayan görevini bihakkın yerine
getirmemesine binaen üç muhafızın baskınına uğradı yaslı yalı. Neredeyse
sürüklenerek dışarı çıkarılan Fettah Efendi gizlice, hiçkimsenin bilmediği
dehlizlerle dolu karanlık yeraltı zindanlarından birine atıldı. Dersaadet'in
güzel-Üği ne vurgun gözler, bu Dersaadet'in korkunç yüzüne tanık olmayı
hiçbir zaman dilemezdi elbet. Dârulemân'ın bir başka
48 J ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞIR
manzarası da buydu. Hataların telâfisi gerekti, yoksa emîn olunacak yer
kalmazdı. O karanlık gecenin üzerinden tam yjr_ mi koca yıl geçti. Lâkin
Fettah Efendi'nin yalıda kalan aile efradından hiçbiri bu yirmi yıl süresinde
ondan hiçbir haber alamadı. Gidenlerin dönmediği gerçeği, o gece
Kamburizâde'le-rin yüreğinde yer edindi. Üstelik gitmeler bir başladı mı
artık durdurmak mümkünsüzleşiyordu. Fettah Efendi'nin ikinci karısı
Gülfeda, kahverengi dantelli cilbabını üzerine geçirip ara sokaklardan
birine bir başına dalmış, bir daha da geri dönmemişti. Araştırıldı,
soruşturuldu, dört yana elçiler yollandı; kapıya gelen bohçacılara, dağ
köylerindeki falcı kadınlara danışıldı,- birçok türbeye bez bağlandı, adak
üstüne adak adandı; Gülfeda'ya ulaşılamadı. Kimi dedi "söz meclisten
dışarı" olmuş bir aşifte. Kimi dedi "aman düşman başına" gözü ecnebilerde
imiş, sebep oldu mahpusluk kaçıverdi. Kimi dedi "Allah vermeye" aklını
peynir ekmekle yedi, kurda kuşa yem oldu. Kimi dedi "günahı söyleyenin
boynuna" limandan dev bir sefineye binip denizler ötesi memleketlere
vardı da bir gâvura yamandı. Laf laf üstüne bindi, cümleler konuşanın
defterine bir bir işlendi, kimse gerçekleri hiçbir vakit öğrenemedi. Bir tek
ardında bıraktığı yeni doğmuş bebesine ad olup üzerinde kaldı:
"Gülfeda'nın Metruk..."
Gülfeda'nın Metruk yirmisine vardığında Kamburizâde Fettah Efendi
karanlık zindanlardan şerhsiz salıverilmiş, yine bir gece nasıl alındı ise
evinden, öylece geri getirilip atılıver-mişti. Bir rivayete göre Baba
Cafer'de, bir rivayete göre Kurşunlu Mahzen'de, bir başka rivayete göre ise
Sintine'de yatmış bunca yıl. Aklı yerinden oynamış, şekli şemaili kaymış,
saç sakal birbirine karışmış; Fettah Efendi artık ihtiyar bir meczûb olup
çıkmıştı. Bir "ne" idi isim koyana, sıfat yakıştırı-na aşk olsun. Çok
yaşamadı, ağzından tek kelâm çıkmadan send-i musallaya yatırıldı. Kabri
Eyüp'te, başucunda "Eifâti'
CİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK | 49
ha" yaz,h-
Nadîma, Şemay'ın bahtının açık olması için dualar ederken miste yaşanmış
ne kadar kötü varsa aklından geçiriyor; hepsinin orada, tarihin sayfalarında
uykuda kalması için avuç açıp; sabahtan akşama, akşamdan sabaha; her
müezzin minareye ezan okumaya çıktığında; her kerahet vaktinde ve her
kulağı çın çın çınladığında yalvarıyordu. Ona göre kötünün kapısı bir açıldı
mı silsilenin önünü kesemiyordu insan. "Nazar var bu kızda" diyenlere
kulak verip mavi boncuklar döşeniyor; sabah akşam tütsüler yakıyor;
kurşun dökmeye gelen kadınların ardı arkası kesilmiyordu. Meyra, annesini
bu bâtıl tavırdan kurtarmaya çok çalıştı ise de bir türlü başarılı olamadı.
Şemay'ın sararmış yüzüne bakıp bir çare bulmayı denedi uzun süre. Sonunda
Nadîma'nın mum yakmaya gittiği bir sabah, Şe-may'ı özel bir araçla "Yeşil
Çam Ormanı Kliniği"ne doğru yola çıkardı. Nadîma güneş tepeye
tırmandığında eve dönünce ceviz komodinin üzerine bırakılmış küçük bir
notla karşılaştı: "Şemay ve ben bir süre uzaklarda olacağız. Bizi merak etme
lütfen."
Nadîma notu bir kere daha okudu. "Olamaz!" diyerek yeniden okudu. "Nasıl
olur!" feryadıyla bir daha okudu. Okudu ağladı, okudu ağladı. Kızdı, bağırdı,
dövündü, inledi, kendinden geçti. Fakat Meyra'nın ne kadar sert, keskin, kesin
ve kararlı olduğunu iyi bilirdi. Şehrin her taşını kaldırsa onlara
ulaşamayacağının farkındalığından bir köşeye kıstırılmış hissine kapıldı-
Nefes alamadı bu çıkmaz yüzünden. Yıllar önce geçirdiği guatr hastalığından
kalma bir ayrıntıydı bu. Ne zaman eli kolu Daglı kalakalsa bir nefessizlik hâli
baş gösterir, sık sık soluk alıp vermeye başlardı. Haylice sakinleştirici
yuttuktan sonra yatağına bıraktı gergin bedenini. Uykunun açacağı kapılardan
g'rip bir parça ferahlık arayacaktı kendisine. Ferahlık ki Nadî-
50 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARlş^
ma'nın bir türlü yüreğine tattıramadığı bir erişilmezdi.
Gülfeda'nın Metruk, bir dolu insanla birlikte yalıda geçirdiği annesiz ve
babasız yirmi yıl boyunca hem var, hem yok idi Tıpkı bir hattatın zarif
yokluğu gibi. Konuşmamayı tercih etmiş, elini kaleme bağlamış, hat ile
kelâmı seçmiş ince bir delikanlı olarak, gözlerini hayata çevirmekten hep
çekingen Metruk, mürekkebin hata kabul etmez sertliğiyle mücadelede pek
başarı gösterince dikkatleri celb etmişti. O yıllar artık kitabın çok da kıymet
görmediği yıllardı, lâkin Metruk karşılaştığı her kitabı kendi eşsiz hattıyla
yeniden kopyalıyordu. Babası Kamburizâde Fettah Efendi, yıllar boyunca
gittiği her memleketten kitaplar yüklenir gelir, birini bile açıp okumadan
raflara itinayla dizerdi. ';te bu garip kitap toplamaya alâka, gün gelip
Metrûk'un sanatını ortaya çıkarmak için bekliyordu. Kimsenin kendisini
görmediği büyük yalıda, yalnızlık Met-rûk'e geniş kitaplığın kapısını açıverdi
henüz on yaşında iken; Yeni bir dünya keşfettiğini çok sonraları anlayacaktı
Metruk. Ve kurtuldu karanlıklar içinde yaşamaktan. Ve kurtuldu unu-
tulmuşluğun hep acıtan yanından. Yaptığının ne kadar doğru ne kadar yanlış
olduğunu bilmeden, yanlış ise kim için yanlış olabileceğini bile farketmeden
Villon'un şiirlerinden başlayın da Avicenna'nın felsefe üzerine yazdığı her
cümleye kadar; Binbir Gece Masallan'ndan tutun da, Tutînâme'ye kadar; her
ne geliyor ise hatırınıza, her şeyi yeniden temize çekmeye ya da kopya etmeye
başladı kendi üslûbu ile. Şah-u Geda, Mah-zenül-esrar, Gülşen-i envar, Gül-ü
bülbül, Tuhfetüs'-Sürûr, Şe-refnâme, Câmiü't-Tevârîh, Poetika, Candide...
Risaleler geçti elinden, mesnevî'ler, aşk öyküleri, çocuk masalları, her dilden
öğüt, her dinden metin; ağıtlar, destanlar, hatırat ve garbın yeni tavrıyla
yazılmış acayip romanlar... Metruk hayatın bile bir köşede unuttuğu bir
terkedilmiş iken dev bir kütüphane
51
icHnĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
NAZİFE Ç\tVu
? Holdü da doldu. Birgün bütün biriktirdiklerini aktarmak
ı„ kalacak ve kendi cümlelerini kurup kağıtlara döke-zorunoa
çekti.
Meyra bir dolu doktora danıştıktan sonra aldığı net karar ile Şemay'ı
kurtarma çabalarına Yeşil Çam Ormanı Kliniği'nde devam etmek için uzun
bir yolculuk hazırlığı yapmıştı gizli gizli Klinik, adından da anlaşılacağı
üzere, çam ormanıyla kaplı bir dağın güneye bakan yamacının en düz
çayırlığına kurulmuş, bir kür merkeziydi. Şehrin her tür kirinden uzak;
dinginliğin, saflık ve temizliğin ve dahi sıhhatin barındığı bir arınma, bir
rahatlama, bir kendini bulma mekânı olarak da tanımlanabilirdi. Kim olsa
orada bulunma arzusuna kapılırdı. O denli cazip, çekici ve alımlı kılınmıştı
klinik. Rahat, duru, emin...
Yola çıktıkları sabahın ertesi günü araba kliniğin kapısına yanaştığında
Şemay hiçbir şey bilmez vaziyette kesik kesik inlemelerine devam
ediyordu. Ateşi otuz dokuz buçuk derecenin altına hiç düşmüyor, belli
aralıklarla ateş düşürücüler vermek zorunda kalıyorlardı. Onu bu duruma
getiren neydi? Meyra'ya göre bu, nazara bağlanacak kadar basit bir hastalık
değildi. İstanbul'daki doktorlar tüm incelemelere rağmen bir sonuca
varamamışlar, "işin bir de psikolojik boyutunun tahkiki" notunu
düşmüşlerdi. On yedi yaşında bir kızın psikolojik sarsıntısı bedenini bu
derece yıpratsın, Meyra akıl sır erdire-miyordu. Kendi on yedisini
hatırlamaya çalıştı, fakat böyle bir karşılaştırma yapması neredeyse
olanaksızdı. Şemay ve Meyra aynı batından doğma iki yabancı gibiydiler.
Hiçbir benzer noktaları yoktu. Saçlar, gözler, duruş, bakış, tavır, karakter,
ses, ton, renk, tarz ve daha bir sürü ayrıntı neredeyse onlara sız kardeş
değilsiniz" şeklinde vurgu yapıyordu. "Herneyse" diyerek Meyra tüm
düşüncelerini aklından atıverdi. Şemay'ı odasına yerleştirdikten sonra,
yapılması gereken tüm işlemle-
52 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
re hiç zaman yitirmeden başlandığında, Meyra için de iyi bjr dinlenme
döneminin kapıları açılmış oldu.
Yeşil Çam Ormanı Kliniği'nde iki odadan oluşan küçük bir daire onlara
verilmişti. Klinik kondiminyum tarzında oluşturulmuş, hastalara
hastahane havasını yaşatmamak amacı önem kazanmıştı. Dairelerindeki
odalardan biri Şemay'ın, diğeri de Meyra'nındı. Klinikte kaldıkları süre
boyunca Şemay'ın tüm bakımı klinik doktor ve hemşirelerine ait
olduğundan Meyra kızkardeşine sadece arkadaşlık etme rolünü
üstlenecekti. O da bütün zamanını yanında getirdiği bir yığın kitabı
okumakla, ormanda dolaşmakla, yanından ayırmadığı defterine notlar
almakla, kara kalem çalışmakla geçirmeye başladı. Bu arada Şemay en iyi
şekilde bakıma alınmıştı.
Günler hızla geçti. Nadîma, Boğaz'a bakan salonun penceresine karşı
kurulu koltuğunda kızlarından haber beklemeye devam ediyordu. Meyra'ya
karşı kurduğu hiddet cümleleri her geçen gün biraz daha azaldı. Sonunda, tam
gidişin yirminci gününe tekabül eden zamanda, Nadîma'da hiddetten eser
kalmadı. Annesi Asımgiller'den Zîfeşan Hanım "hiç konuşma tüm öfkenin
kendiliğinden söndüğünü göreceksin" derdi kızına her zaman. "O hep
haklıydı" diyerek validesinin ardından bir Fatiha okudu Nadîma. Daha otuz
sekizinde bu kaybedişi kabullenemedi. Herkesin hürmetle elini öptüğü
Zîfeşan Ha-nım'ın yokluğunu omuzlayamadı. Bir boşluktu ondan kalan.
Doldurmak lâzımdı boşlukları içine düşmemek için. Düşerse çıkamazdı
Nadîma. Bu yüzdendi karanlığını başka bir renge boyamaya çalışması. Ama
hiçbir rengi tam olarak tutturamadı. Bir renk karmaşası çıkınca ortaya Nadîma
daha da karıştı. Bu karışıklık onun hayatının her kesitine hızla yayılınca
durumda ciddi anlamda bir vahamet belirdi. Her bakan göz ondan korkmaya
başladı. Ziyaretçiler azaldı, dostlar bir bir çekildi, saksıda çiçekler soldu. Çok
severdi annesini Nadîma. Herço-
7İFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
? annesini severdi elbet de, Nadîma bir başka severdi sanki Mütebessim yüzü
bir başka aydınlıktı ona göre. Ayak bileklerine kadar uzanan bol elbisesi
asaletine asalet katar, her adımında ağırlığının farkı hissedilirdi. Kızı
Nadîma'ya her fırsatta ince öğütler vermeye çalışırdı. Zîfeşan Hanım bir
keresinde "insan hayat boyu çok şey kaybediyor" demişti. "Kazandıklarımız
kaybettiklerimizden çok daha fazla olsa da, hep kayıplarımızın acısıyla
yaşarız. Mutluluğun izi derin değil de ondan. Unutuyoruz. Ya da acılarımız
kadar sık hatırlamıyoruz." Nadîma hayatı dramatize etmeyi bir huy
edindiğinden mutsuzlukla ömür geçirmeyi seçmişti kendisine. Belki de
annesinin dediği gibi hatırlayacak çok acısı olsun istiyordu o. İnsan
hatırladıkça da acı çekiyordu sonuçta.
Nadîma'nın bir büyüğü Hafîz, kırk yaşında iken bir araba kazasında hayatını
kaybetmiş, bu ölüm Zîfeşan Hanım'ın eve kapanmasına sebep olmuştu. Hafîz,
aile içindeki ikinci kayıptı. Babaları Kamburizâde'lerden Kadîm Keza kalbine
yenik düşmüş, üçüncü şoku atlatamayıp ayrılmıştı dünyadan. Çocuklar henüz
küçüktüler babasız kaldıklarında. Bu yüzden Asımgiller'in etkisi,
Kamburizâde'lere göre ağır basmış, çocuklar modern kültür üzerine eğitim
almışlardı. Zîfeşan Hanım, Hafîz'in toprağa verilmesinden sonra yas içinde
sürdürdü geri kalan birkaç yılını. Kimse ne Hafîz'den bahsedebildi, ne de
Hafîz'i hatırlatacak herhangi bir olaydan... Zîfeşan Hanım sustukça, onunla
birlikte yaşayanlar da susmak zorunda hissettiler kendilerini. "Artık İstanbul
benim yaşadığım İstanbul değil, her şey değişti" diyerek değişen İstanbul'a ve
değişen dünyaya karşı ilgisiz kalmayı tercih eden Zîfeşan Hanım, ona nasıl
öğretildi ise yaşamak ya da ailesinden nasıl gördü ise yaşamayı, öyle
yaşamaktan hiç vazgeçemedi. Nadîma ve diğer çocukları Hafîz, Eyda,
Şidayet, Vehime, Rıdâ ve Hüma bu minval üzere yetiştirildi. Zîfeşan Hanım
dünyadan ayrılma
53
54
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YAR|ŞMAS,
vakti geldiğinde Hafız ve Vehime hariç hepsiyle bir bir vedalaşma fırsatı
bulabilmişti. Hasta bedenini daha fazla taşıyamayacağını düşündüğü son
günlerinde ayrı ayrı görüştü onlarla. Nadîma'ya verdiği son öğüt "doğru
kararlar alabilmek için mutlaka bir bilene danış, hayatın her şeyi tamamıyla
öğrenmeye yetmez" olmuştu. Nadîma bu öğüdü, ilerleyen günlerde güzelce
yazdırıp yatağının baş ucuna astı. Ne zaman dönüp baksa Zîfeşan Hanım'ın
o hafif otoriter sesi kulaklarında çınladı. Onun yokluğu ile aile aheste
aheste dağılma eğilimleri gösterince, Nadîma evin büyüğü olarak
ayrılıklara müdahale etmeye çalıştı. Olmadı. Zîfeşan Hanım kadar güç
sahibi olmadığı gibi böyle bir başarıya imza atacak kadar sesi çıkmıyordu.
Hep kısıktı Nadîma. Hep silik, hep belirsiz; sönük, yetersiz ve sessiz.
Hafîz'in yokluğunun belirgin şekilde hissedildiği günlerde hem felâketler,
hem kopmalar günyüzüne çıkmaya başladı. Ailenin tek erkek duruşunu
yitirmek bütün birliği ve birlikteliği ve bağlılığı sarsmıştı.
Şimdi de oturmuş, Boğaz'ın mavi sularını seyrederken annesinin öğüdünü
hiç de tutamadığını düşünüyordu Nadîma. "İnsan alışmayı çok seviyor"
dedi fısıltıyla. Her zaman oradan buradan dolmuş bilgilerle çözümler
bulmaya çalıştığını çok iyi biliyordu. Nadîma'nın bu tarafı belli ki
Kamburizâde'lere çekmişti. Bütün tuhaflıkların Kamburizâde'lerden,
asaletin ise Asımgiller'den geldiğini yıllarca anlatıp durmuşlardı ona
teyzeleri, dayıları ve anne tarafından karşılaştığı tüm akrabaları. Her şey
dönüp dolaşıp Fettah Efendi'ye ulaşıyordu. Fettah Efendi...
Kamburizâde'lere dair bilinen her şeyin başlangıç noktası. Onun gerisinde
ne vardı zaten bugüne kadar kimse öğrenememişti. Şecere Fettah
Efendi'den başlıyor; sonrası tastamam yerliyerinde, en ufak ayrıntılarına
kadar biliniyordu da öncesi tam bir muamma idi. Kimdir bu Fettah Efendi?
Kimden olma, kimden doğmadır? Memleketi neresidir? Kim
7İFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK | 55
Iduğuna dair birçok fikir öne sürülmüş ise de bu vakte kadar kimse bu
fikirlerden birini bile kanıtlayamamıştı. Yok devşirme olduğunu, yok
kölelikten azâd edildiğini, yok sonradan İslâm'ı seçtiğini, yok esir alınıp
İstanbul'a getirildiğini falan da filan daha bir sürü şeyi söyleyenler çıkmıştı.
Lâkin tek gerçek vardı ki, o da Fettah Efendi'nin öncesine ait zifirî bir
karanlık. En çok Rıdâ bu işin peşinde koştu. Sebebini hiçbir zaman
söylememiş olsa da "tarihe olan merakım" diyerek mevzuyu kestirip atsa
da, aslında Rıdâ bir çeşit kovalamaca içine girme arzusundaydı. Enerjisi
bütün aileyi taşıyabilecek kadar çoktu da, bu enerjiyi tüketecek alan
bulamıyordu kendisine. Araştırmalara verdi tüm zamanını. Böylece
dinginleşebileceğini, merakların da sonunda giderileceğini umuyordu. Ve
birgün "İspanya'da bir iz buldum" diyerek pilini pırtısını topladığı gibi
ortadan kayboldu. Neredeyse on iki yıl dolacaktı bu gidişin üzerinden. Tek
bir "çıt" dahi duyulmadı Rıdâ'nın ardından. Neden giden sessizliği
seçiyordu? Belki sorumsuzluktan, belki ilgisizlikten, belki umarsızlıktan,
belki bilinmeyen felâketlerden, belki de vurdumduymazlıktan. Belki
kaybolmak, unutulmak, yeni başlangıçlara atılmak arzusundan...
Eyda sülâle boyunca en sadeleriydi hayatı yaşamak konusunda. Ve en
güzelleriydi de. Öyle duru bir duruşu vardı ki, Nadîma her zaman onu
imrenerek seyretmiş, kendi boyunun kısalığına hayıflanarak ondaki endama
hayran kalmış, tüm şatafatı dizse üzerine hiçbirinin kendisini onun gibi güzel
yapamayacağını bilerek çuval giyse yakışan Eyda'ya içten bir kıskançlık
beslemişti. Bir arkeolog olarak hayatını sürdürmede ısrarlı Eyda, Fas'ta
kendisine bir hayat kurmak için gittiğinde, yirmi beş yaşında tüm serveti
elinin tersiyle itivermişti. Sekiz yıldır Afrika'da biryerlerde, bulayım derken
belki de kendini kaybedenlerdendi. Eyda da Rıdâ gibi kendi seçimini yapmış
ve o seçimi sonuna kadar izlemede net tavrını ortaya koymuş-
56 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YAR|ŞlVlAS|
tu. Nadîma karşılarına durup "yok olmaz!" deme cesaretini bile bulamamıştı
kendisinde. Her karar sonrası yüzünü devirip koltuğuna gömülmekten başka
bir şey yapamadı. Gidenler safına katılan Eyda da yaşam belirtisi gösterecek
tek bir ses çıkarmadı. Memleket toprakları dışında bir yer seçmeleri, acaba bir
kaçış mıydı, hep düşündü Nadîma. Özgürlüğün bu kadarı ona göre, acıdan
başka bir şey getirmezdi.
"Ben hariç herkes bir şey olmayı başardı" diye mırıldandı Nadîma sütlü
kahvesini yudumlarken. Güneş tepeye yaklaşmak üzereydi. Sulara yansıyan
ışık dans ede ede vuruyordu kıyıya. Yalnız kalışını hiçbir şey olamayışına
bağlamakta ısrar ediyordu. "Kızlarım bile beni önemsemiyor" diye geçirdi
içinden. Şemay ve Meyra, hayatının en güzel iki tarafıydı. Biri narin, hassas,
nazenin; diğeri katı, inatçı, keskin... O ara Vehime ile oynadığı çocuk
oyunlarını hatırlayınca birden yüzünde bir aydınlanma oldu Nadîma'nın. Çok
kısa süren bir aydınlanma...
"Abla abla, baksana bana. Ağacın en yüksek dalına çıktım ben. Düşersem
kedi gibi miyavlar mıyım?" diye sesleniyordu Vehime. Nadîma korkudan
titriyor "yetişin! düşecek!" feryatları eşliğinde dört dönüyordu bahçede. Ve
Vehime, Nadîma'nın o hâline gülerken aniden daldan düşüverdi. "Ne oldu
sana Vehime, konuş Vehime, ağla Vehime, kalk yerden Vehime..." Vehime'de
hiç hareket yoktu. Nadîma daha çok bağırdı. Nadîma bağırdıkça gök yarıldı
sanki. Ama uyanmadı Vehime. Apar topar beş yaşındaki kızıl saçlı kızı
doktorlara yetiştirdiler. Aylar geçti, Vehime hep yatakta kaldı. Hep uyudu
Vehime. Nadîma gök gözlerinden yaşları içine akıttı, Vehime yatakta öylece
kalakaldı. Nadîma kendini suçlayarak günlerce o ağacın altında gitti geldi,
Vehime hep yatakta kaldı. Nadîma ne diyeceğini bilemeden hıçkırıklara
boğuldu, Vehime hep yatakta kaldı. Kaç mevsim sonraydı Nadîma artık
hatırlayamı-
ÇJFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
du bir gemiye bindirip hiç konuşmayan ve hiç kımıldama-Vehime'yi denizlere
uğurladılar. Vehime de böyle gitmiş-«•• Nadîma hiçkimseye soramadı: "Ne
zaman dönecek? Nerece götürüyorlar onu? Neden gidiyor?" Bir cesaret
sorsaydı da cevap verirler miydi ki? Nadîma bu sorunun cevabını hiçbir
zaman öğrenemdi. Ama annesi Zîfeşan Hanım, Nadîma'yı suçlayacak tek
bir söz dahi söylemedi. Vehime ne kadar onun kızı ise Nadîma da o kadar
kızıydı. Ne söylese kendine etmiş, ne etse kendini yaralamış olurdu.
Nadîma, bulutlanan gözlerini duvarda asılı duran fotoğraflara
çevirdiğinde tüm bedeninin acıyla kıvrandığını hissetti. Acılar... bu aile
acılar biriktirmişti hep. Ne çok ana başlıklar, ana başlıkların altında da ne
çok ara başlıklar vardı. Hangi birini sayabilirdi ki... zaman yetmezdi buna.
"Zaman" diye mırıldandı Nadîma. Zaman ona neler vermiş, zaman ondan
neler almıştı. Almak vermek hadisesi dünyanın tutturduğu bir değişmez
ritimdi aslında. Bu ritme ayak uyduramayanlardan biri de Nadîma idi.
Ritimsiz Nadîma. Tınısız Nadîma. Mevsimsiz, yetersiz ama bir o kadar da
herkese çok Nadîma. Sanki Kamburizâde Fettah Efendi'nin oklandığı o gün
açılışı yapılmıştı yaşanacak olumsuzlukların. Böyle düşündü hep, böyle
olduğuna inandı hep, böyle gideceğini sanarak da bir yanı hayattan kopuk
kaldı hep. Kopuk Nadîma. Kırık, dökük Nadîma.
Şidayet'in bindiği geminin batması bir başka acıydı meselâ. Gezmeyi,
dolaşmayı, dünyayı tanımayı pek seven; deli dolu, capcanlı bir kızdı o da
sulara gömüldüğünde. "Paris pek güzel be abla" derdi gülerek. Nadîma
onun yeşil gözlerini hiç aklından çıkaramadı. Yeşil gözlerine uysun diye
hep yeşil tonlarda seçerdi giysilerini. Yeşili, Şidâyet taşırdı ailede.
Kırmızıyı Vehime... Ağaçtan düştüğünde üzerinde en sevdiği kırmızı
•Ibisesi vardı. Bu yüzdendi Nadîma'nın kırmızı rengi Vehi-
57
58
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
me'ye verişi. Gri Hafîz'indi. Gri tonlarda gezinir, gri bir dünya içinde
olmayı tercih ederdi. Kazakları, çorapları, kravatları... Kelimeleri,
cümleleri, sesi ve tüm seçimleri hep griye bakardı. Bir gri gökyüzü altında
da son yolculuğuna uğurlamışlardı onu. Şidâyet yeşiller, Vehime
kırmızılar, Hafîz de griler içinde kaldı hep onda.
Her rengin bir ifadesi olduğunu Nadîma bu renk dağılımını yaptıktan çok
sonraları öğrendiğinde hayretini gizleyeme-miş "bunu bilmiyordum"
diyerek odasına çekilmişti sessizce. Bu yeni edinim onu yine anıların içine
firlatıvermişti hızla. Nadîma her anılarla karşılaştığında şöyle bir sallanır,
bu sallantıda yerinden oynayan her ne var ise yerine yerleştirmek için bir
müddet kendine gömülmesi gerekirdi. Susan Nadîma neden sustuğunu ise
susma dönemi bittiğinde açıklamaz, hiçbir şey olmamış gibi hayatın
akışına kapılır giderdi. Buna artık herkes alışmış; kimsenin onu
yadırgayacak, abes görecek; onun ardından söz dökecek hâli tavrı
kalmamıştı. Zamanla herkes her şeye alışmayı becerebiliyordu.
Renklerle kendince oyun kuran Nadîma, Eyda'ya sarı rengi yakıştırmış,
ona her baktığında saçlarından altın damlacıkların aktığını düşünmüştü
elinde olmadan. Dümdüz saçları Ey-da'nın yüzünden akarken, çöldeki
vahaların serinliğinin ferahlığını yüzünde hissederdi. Sadece birhisti işte bu
da. Hisler... Nadîma'nın hisleri karmaşıktı. Daldan dala konmayı sever, sürekli
birbirleriyle kavga ederlerdi. Onların kavgalarıyla uğraşmaktan yorulmuştu
yıllardır. Neden böyle olduğunu ise bir-gün annesi Zîfeşan Hanım söylemişti:
"Bir meslek seçmedin kendine." Yıkılmıştı Nadîma. Doğrulan bu kadar net
duymak kolay taşınmıyordu onun cihetinde. Frida'nın acıları onu ressam
yapmıştı, ama Nadîma acılarından yola çıkarak bir şey olabilmeyi
becerememişti. Bu kendi düşüncesiydi elbet. Kendi kuruntularından sadece
bir tanesi... "Meslek" kelimesi
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 59
başının üstünde döner olmuştu o günden sonra. Ne olabilirdi ki Nadîma?
Hiçbir meslek ona uymuyordu nedense. Ya üç beden büyük, ya beş beden
küçük; ille de uyumsuz, uygunsuz ve fazla. Dünyaya dar Nadîma.
Rıdâ hep toprağın rengini sevdiğinden kahverengiydi. Kahverengi Rıdâ...
Ve mor Hüma... Hüma neden mordu? Hayalciydi belki ondan. Masalları
severdi belki ondan. Birgün Kibritçi Kız olurdu, birgün Polyanna, birgün
Sofi... Geceleri kendi masalını kendi anlatır, öyle dalardı uykuya. Mordu
Hüma. Mor Hüma. Hayâl üretip o hayâlin peşinden koşmayı iyi bilirdi. Koreli
mühendis Yuşen Bzuri ile evlenip Japonya'ya gitmiş, ama evliliğini ancak altı
yıl sürdürebilmişti. Birgün çekik gözlü kızı Çyu Mehil ile geri döndüğünde
Hüma'yı tanımakta çok zorlandı Nadîma. Her haliyle değişik duruyordu
karşısında. Sevinçle, neredeyse uça uça gidişi; bu gülmeyi unutmuş gözlerle
geri gelişi uyuşmuyordu. Çyu Mehil'in elini bırakmaktan korkuyor gibiydi.
Artık hayâl kuran Hüma, hep tedirgin yaşayan bir anneye dönüşmüştü. Yine
de Nadîma ona verdiği "mor kız" adını hiç değiştirmedi kendi içinde. İnsanlar,
en yakınları da olsalar değişiyorlardı zamanla. Bu bir zorunluluk, bu bir
olağan durumdu belki de. Dünyanın düzeni bunu gerektiriyordu ve canlı
cansız her şey sürekli değişime uğruyordu. Fakat Nadîma bu değişimden
payına düşeni bile almaktan çekindi her zaman. Hiçbir dala konamayışından
dolayı belki de, kendisine bir renk de seçemedi o; yakıştıra-madı hiçbir rengi
üzerine. Renksizlikti onunkisi ya da renklerin tümü birden. Hep arada
Nadîma. Hep ortada Nadîma.
Gülfeda'nın Metruk, artık Hattat Metrûk'e dönüşmüştü. Böylece bir zamanlar
kaybolup giden Gülfeda'nın adı da silinmiş oldu dillerden. Kimseler hatırlayıp
da anmadı bile. Bir Metruk unutmadı, bir Metruk söküp atamadı onu. İçinde
bir-
60
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
yerlerde hep bir acı olarak duracak, hayatının başlıklarını atmada en etkin rolü
oynayacaktı bu terkediliş hikâyesi. Hattat Metruk, hat üzerinde olgunlaşıp da
bu işte ustaya dönüştüğünde kendi eserlerini vermeye başladı. Önce
meclislerde beyitleri okunur oldu Sûzî mahlası ile. Sûzî kim bilmeden zevkle
beyitleri üzerinde sohbet ediliyor, onun Horasan'da yaşayan bir Türk olduğu
sanılıyordu. Bu Horasanlı Sûzî hikâyesini de, meclisin birinde, tüm dikkatleri
üzerine çekmek isteyen bir dilbaz ortaya atmış, sonra da söylediklerini kendi
bile unutmuştu. Lâkin duyan kulakların sahipleri, bu meşhur şairin bir
Horasanlı olduğunu yaymada hiç vakit kaybetmediler. Böylece Metruk
birden Horasanlı Sûzî'ye dönüşüverdi. Adına uydurulan bir hayat hikâyesi
de üzerinde kalıp dilden dile aktarıldı gitti. Biri de çıkıp "yok öyle değil,
işin aslı budur" demedi. Demedi çünkü işin aslını Matrûk'ten başka bilen
yoktu. Metruk de gizli kalmayı sevmiş, seçmiş ve ille de susmuştu. Varsın
Horasanlı Sûzî oluversindi bu beyitlerin şairi, ne çıkardı ki.
Sonra Metruk, beyitler bir yana, ecnebîler usûlünde bir roman çıkardı
ortaya. Osmanlı döneminde yazılan ilk Türk romanı olma özelliğini taşıyan
bu romanın adı "Dokuzuncu Boğum" idi. Fakat bu romanın bir Türk
tarafından yazıldığını hiçkimse hiçbir zaman öğrenemedi. Çünkü Metruk
bu sefer de farklı bir isim kullanmış ve yazan kişinin adını Adrian Marjina
olarak kaydetmişti. İstanbul edebiyat muhitince yıllarca beğeniyle okunan
kitap her sayfasında ayrı bir trajediyi resmediyor, her okuyan "şiirin
gizemi, mahremiyeti başka" kelâmını söylenip duruyordu. Romanın
İstanbul'da yaşanan olayları anlatıyor olması da verilen ehemmiyeti
arttınyordu. "Filhakika bir ecne-bî muharririn kaleminden İstanbul'u
okumanın keyfi başka" diyorlardı birbirlerine. Adrian Marjina, romanında
Metrûk'ün yaşadığı hayatın üzerine kurmuştu kurgusunu. Kimseler bil-
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 61
medi gerçeklerin asıl rengini, biçimini; duruş, görüş ve sınırlarını. Onca
okumaya rağmen o dönemde kıymetli "Dokuzuncu Boğum", sonraları
unutuldu sahafların raflarında. Zaman onu da yıprattı, insanlar konuşacak
başka yeniler buldular kendilerine kolayca. Herdem yeniler çıkıyor,
herdem yeniler keşfediliyordu. Eskilere kıymet veren yoktu nedense.
Cedidine bakıp "atık olmasın" deniyordu.
Metruk daha birçok eser kaleme aldı ve başka başka isimler altında verdi
karilerin eline, yaptığının doğruluğunu kendi içinde hiç tartışmadan.
Yazdıkça; mutmain Metruk, mesrur Metruk hâline dönüştü. Bunca
dönüşüme rağmen yalıda yaşayan bir dolu insan ne onun mutmain oluşunu,
ne de mesrûri-yetini farketti. Herkes kendi telâşında, herkes kendi hayat
çizgisinde ilerlemekten bir başkasını göremeyecek kadar amâ olup çıkmıştı
ona göre. Her gün yalıda yeni yeni olaylar patlak veriyor, mutlaka birisinin
başına bir şey geliyordu. Ya çocuklardan biri avludaki kuyuya düşüyor, ya
yıllar önce giden çat kapı dönüyor, ya biri hastalanıyor çığırtkan bir eda ile
hekimler ünleniyor, ya ölüm kapıyı çalıyor; ya kavga, gürültü, patırtı
çıkıyordu... Ve daha bir sürü vukuat arasında kim kime dum duma bir
hayat kayıp gidiyordu.
Nadîma, tahammülü zor bekleyişini sürdürürken bir pazartesi sabahında
bir mektup aldı. Mektubun üzerindeki damgada Paris yazılıydı. "Paris"
diye mırıldandı hüzünle. Elbette ki bu şehir ona Şidâyet'i anımsatmış,
içinde Şidâyet'in olduğu pek çok anıyı canlandırmıştı. "Paris pek güzel be
abla" diyen Şidâyet orada yaşadığı güzel günleri anlata anlata bitiremezdi
de Nadîma, "artık yeter!" diye feryad etmek zorunda kalırdı. Paris hiç
görmediği ama çok iyi bildiği bir şehirdi bu yüzden. "Hani şu köşeyi
dönünce tam karşındaki küçük pastaha-ne var ya..." diyecek kadar üstelik.
62 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Zarfı elinde evirdi, çevirdi... "Nadîma Beyan" adına gönderilişine pek şaşıran
Nadîma, Paris'te bir tanıdık olmadığından o kadar emindi ki, "mutlaka bir
yanlışlık var" diye geçirdi içinden. Tereddütle zarfı açtı. Dörde katlanmış
beyaz kağıda yazılmış tek paragraftan oluşan yazıyı okuyunca o an kalbinin
duracağını, son nefesini verip de şu âlemin karmaşasından kurtulacağını
sandı. Tiz bir çığlık bıraktı havaya. "Şidâyet! Şi-dâyet yaşıyor!"
Şemay'ın ateşi Yeşil Çam Ormanı Kliniği'ne gelişlerinin haftasına düşmeye
başlayınca Meyra, oldukça rahatladı. Sürekli annesini aramak için eli telefona
gidiyordu, ama onun sesini duyunca nerede olduklarını söylemekten
korktuğundan vazgeçip erteliyordu her seferinde. "Şemay tamamen iyileşir de
iyi haberler veririm" diyerek Şemay'ın doktoruyla konuşmaya gitti. Doktor
Fehim, Şemay'ın klinikteki sorumlu doktoru idi. Diğer bütün doktorların
teşhis ve tedavi sırasında yapılması gereken tüm takip işlemlerini
gerçekleştiriyor, her an Şemay'ı kontrol altında tutuyordu. Meyra alması
gereken bilgileri sadece Doktor Fehim'den alıyor, sadece onunla görüşüyordu.
Meyra, Doktor Fehim'in aydınlık, ferah, hoş kokulu, estetik ve sade odasına
girer girmez "hastalığın türü kesinleşti mi?" diye sordu.
Doktor Fehim, Meyra'yı ayakta karşılayıp hafif tebessümle "hayır" dedi.
"Henüz değil, ama tahminler var tabiî. Psikiyatr bölümü "psikolojik sebepler"
üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Nöroloji bölümü de tüm tetkiklerini
tamamlamak üzere."
Meyra "Ne zaman netleşecek sizce?" diye sordu.
"Bunu bilemem" dedi Doktor Fehim. "Ateşi düşmeye başladı. Yakında
uyanmasını umuyoruz. Eğer bunu sağlayabilirsek işimiz biraz kolaylaşacak.
Sizce son zamanlarda hiç prob-
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 63
lem yaşadı mı?"
Meyra düşünceli düşünceli "bilmem" diye mırıldandı. "Ya-şadıysa da ben
bilmiyorum."
"Uyanabilirse ve konuşmaya başlarsa bütün sorularımıza cevap
alabileceğimizi düşünüyoruz" dedi Doktor Fehim. O ara çalan telefona
bakmak için uzandığında Meyra izin isteyerek odadan ayrıldı. Henüz
konuşabilecek çok fazla konu da yoktu zaten. Bir genç kızın başından
geçebilecekleri tasavvur etmeye çalışarak Şemay'ın hayatını gözünün önüne
getirdi Meyra. Bir lise öğrencisi neden kendisini kilitlerdi hayata karşı? Güzel
ve güneşli ve ılık ve pembe düşler kurarken ansızın ortaya çıkan bir uçuruma
yuvarlanarak boşlukta asılı kalmak ve çırpınmak, çırpınmak, çırpınmak...
Sımsıcak kumların üzerinde uzanmış yatıryorken dev dalgaların altında
nefessiz kalmak ve çırpınmak, çırpınmak, çırpınmak; en derin uykusunda
gecenin, rüyadan rüyaya kanatlanıp gökkuşağına dokunurken serçe
parmağından damlayan kan ile sürüklenmek ve açamamak gözleri ve
çırpınmak, çırpınmak, çırpınmak... Şemay'ın girdapları, Şemay'ın fırtınaları,
Şemay'ın yıkımları, Şemay'ın boşlukları... Belki Meyra'nın da, Şemay'ın da
adını dahi bilmedikleri var, ama yok "baba" kelimesinin eksik yanı,
tamamla-namaz yanı, doldurulamaz yanı...
Metruk uzun zaman önce adını "Mektubat" koyduğu metinler yazmaya
başlamış, onları en gizli köşelerde bir bir biriktirmek suretiyle külliyetli bir
kitap haline getirmişti. Bir kendine yazdığı bu mektuplarda konuşamadığı,
haykıramadığı, her ne var ise söyleyemediği, bir de peşinden koştuğu
hayâllerini anlatıyordu. Hiç olmayan dostlar yerine kalem ve kağıdı
seçmiş, paylaşıyordu ömrünün her cümlesini.
"Meğer ki özlediğim senmişsin; zemheride de, temmuzunda da
İstanbul'un. Hani hep yerde olanın hiç düşemeyeceği
64 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YAR|ŞIV|AS|
gibi... Bir kere düşebilseydim eğer bilirdim nasıl olduğunu Düşmek ve
sevmek... İçinde olup da tanımadığım iki... Meğer ki özlediğim senmişsin;
anda, zamanda, hayatta, orada, burada, suda, havada... Belini bükmüş kılıç
balığı Boğaz'ın mavisinde kayıpta.
Ben her gece gitmelerdeyim sana. Sen bana bîgâne, ben sana ünlem.
Yolun başında kaldığım yerdeyim. Hep elem, hep keder, hep hasret
noktasını koyamadığım. Yolun başı ilk adımdan da öncesi. Yalının
panjurları denizle bakışırken içim hasta, dışım hasta.
Kaç yıl yasını tutmuşlardı Şidâyet'in? Kaç yıl ağlamışlardı arkasından ve
hâlâ ağlamayı sürdürüyorlardı için için. Bir kelebek kadar narin Şidâyet,
bir kelebek ömrü yaşamıştı. Nadîma Şemay'ı işte tam da o sırada aklından
çıkarıvermiş, elleri ayaklan buz kesmiş, dili tutulup kalıvermişti salonun
orta yerinde. "Bu bir şaka olmalı, bu bir şaka olmalı..."
Nadîma kendine gelebilmeyi başardığında elinde tuttuğu mektubu belki
on, belki yirmi, okudu da okudu. "Başım, başım, ay başım!" diye diye
çekmecelerde sakinleştirici aramaya başladı. "Geldi mi üst üste gelirler, bir
çekildiler mi kimsenin aklına gelmez bu ellisini geçkin kadın!" Herkes
neredeydi o günlerde? Meşguldüler her zamanki gibi; bir yalı bekçisi
Nadîma, her cümlenin içine düşmede mahir Nadîma böyle arkada, olduğu
yerde; bir odada, bir salonda; bir alt katta, bir üst katta,- bir bahçede, bir
çatıda; bir tencerede, bir kovada; bir yatakta, bir dolapta...
Ellerinin titremesini durduramayan Nadîma annesini özledi, seslendi
Zîfeşan Hanım'a, "bu hayat ağır, taşıyamıyorum" diye yerlere kapandı,
nadide iğne oyalarıyla kenarları geçilmiş toz pembe bir namaz örtüsünü
bakımlı saçlarının üzerine
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 65
dolayarak secdeye kapandı, ağladı, ağladı, ağladı... Boşa geçirilmiş bir
ömre mi, bir ucu yakalanamamış hayâllere mi, tutu-namayışa mi;
yalnızlığa, kimsesizliğe, hep kaybedişe, hayattan lezzet alamayışa mı...
Ağladı da ağladı Nadîma. Evin sevimli ve ihtiyar kedisi Pelüş hiç
görmediği bu ağlama seansına karşı nasıl davranacağını bilememiş, bir
kuytu köşeye pusmuş, gözlerini kısarak "Ankara Kedisi" olma ayrıcalığını
hatırlatacak aile fertlerinin yokluğuna hayıflanıyor olabilirdi. Pelüş, Meyra'nın
sevgi çemberi içine alınmış bir güzellikti. Bu eve henüz bir yavru iken
getirildiğinde, Meyra'ya yaşgünü hediyesi olarak sunulmuş, onun güzel kahve
gözlerine hayran kaldığı için de kimsenin elini yüzünü tırmalamamıştı. Ama
ani ha' reketlerden o vakitten beri pek haz etmediğinden, şimdi olduğu gibi
hep uzak durdu Nadîma'dan. Fevrîlikte birinci, asabilikte kimseye pabuç
bırakmayan, sesi herdâim yüksek ve tiz, "ben yaparım" tehditleriyle evin
düzenini koruyacağını zannetmekte ısrarlı bir zavallıydı aslında Nadîma;
üstelik bu zavallılığı en iyi de kendisi bilmekte idi... Bir ömrü tutunama-dan
yaşamak hiç kolay olmasa gerekti. Bu da bir çeşit teselli oyunuydu belki.
Nadîma'nın içsel dünyasında kurup oynadığı orrlarca oyundan-bir tanesiydi
işte.
Pelüş, koltuğun altından kısık gözlerle Nadîma'ya bakarken "insanları
anlamak zor" cümlesini yorgun patileriyle havada yakalamaya çalışıyordu.
Nadîma da gözyaşlarının yardımıyla kendine gelmeye, yumuşamaya,
doğrulmaya ve gerçeklerle yüzleşme cesaretini toplamaya çabalarken bir
müddet uyumanın her yönden iyi geleceğine karar verdi ve titrek adımlarla,
yeri geldi duvarlara tutuna tutuna odasına yöneldi. Böyle zamanlarda
yumuşak bir yatağın rahatlatıcı gücünü kimse inkâr edemezdi. Uyudu
Nadîma. Bütün yorgunların yaptığı gibi uyudu Nadîma.
66
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YAR|ŞMAS|
Şidâyet yeni bir yolculuk için gemiyi seçmişti bu kez. Bazen havalarda
olmak, bazen trenle ağır ağır ilerlemek, bazen bir arabanın daldığı yol
manzaralarına kapılıp gitmek, bazen de bir gemiye günlerce hapsolup maviye
boyanmak... Daldan dala konan güzel, şirin, tatlı, hızlı ve alımlı bir kızdı
Şidâyet. Tutulması, önüne geçilip durdurulması, yavaşlatılması neredeyse
mümkünsüz görünüyordu. Onu gören bütün dünyasını yeşil sırt çantasında
taşıdığını düşünebilir, hatta dünyaya sığmayan bir küçük çantaya ne
sığdırabilir hayretiyle bakakalir-di. Hep harekete hazır spor giysileri ile bir tüy
kadar hafif ve rahat görünürdü Şidâyet. "Üzerimde bir yığın taşımak için
gelmedim dünyaya" der Nadîma'nın üşenmeden döşendiği takılarına
takılmadan edemezdi. "Ayaklı bujiteri, kuyumcu güzeli, moda dergisi, vitrin,
sonbahar-kış kreasyonu..." gibi isimler takarak onu çileden çıkarır, evin içinde
elinde oklava ablasını peşinden koştururdu. Şidâyet gülmeyi pek sevdiğinden
Nadîma'nın aklında hep gülen yüzü kalmıştı onun. Geminin battığı haberini
aldıklarında yirmi beş yaşındaydı Şidâyet. Aileden biri daha ayrılmıştı işte
ansızın. Nadîma, Kamburizâde Fettah Efendi'nin bir yerlerde açık unuttuğu
karanlık kapının kapatılması gerektiğini yine söyledi haykıra haykıra, saçını
başını yola yola, kendini yerden yere vura vura. Onun bu hâline acıyıp, az
biraz deli olduğunu kulaklara bir daha fısıldayıp, bîtap bedenine ilaç üstüne
ilaç yükleyip odasına götürdüler. Nadîma ise her zaman onların çatlak
olduğunu, delilerin içinde kala kala birgün gelip fırlatacağını söyledi sürekli.
Duyanlar da gülüp geçtiler bu sözlerin üzerinden. "Delidir, ne yapsa yeridir"
dediler. "Boşverin" dediler. "Hasta" dediler. Oysa bütün bunları söyleyenler
ne kadar akıllı, ne kadar tam iseler, ne kadar hazır iseler küçük kıyametlerine;
o kadar tamdı Nadîma ve olabildiği o kadardı.
Haziran ayının on dördüydü İstanbul'dan hareket ettiğinde
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK
gemi- Çok lüks, çok eğlenceli, rahat ve güvenilir bembeyaz, büyük bir
yolcu gemisiydi Nimon. Her milletten insan, dünya hayatının
nimetlerinden istifade için bir fırsat yakaladığını düşünüyordu. Büyük
ihtimâl Nimon'da tek ağlayan, üç yaşındaki sarı bukleli kızdı. Şidâyet onu
bir köşede için için ağlarken gördüğünde yollarının ayrılmamacasına
kesişeceğini bilemezdi. Mavi gözlerine bakıp "küçük bir gezgin" diye
düşünmüştü ilk olarak. "Bu yaşta gezme şansına sahip bir harikulade."
Nimon'un hedefi Fransa idi. Arada birçok limanda konaklayacak, gide
gide Atlantik Okyanusu'na varacak, en son Fransız sularında, bir liman
kenti olan Brest'e demirleyecekti. Her şey çok güzel başladı. Gemide "yok"
aransa ihtimâl bulunamazdı. Kısa sürede herkes keyifli yolculuğun
rehavetine bıraktı bedenini. Fakat ne olduysa oldu ve Nimon bir geceyarısı,
yıldızların altında, kimseye haber vermeden, kimseden de izin almadan
sulara gömüldü. Filikalara yetişebilen az insandan biri Şidâyet, diğeri de
telaş arasında onun karşısına çıkan sarı bukleli küçük kızdı. Şidâyet onu
kucakladığında mavi gözlerine korku dolmuş, ellerini minik ağzına
sokmaya çalışıyordu. Sabaha kalmadan insanların hayranlıkla baktığı, "bir
şaheser" diyerek beğenilerini gösterdikleri Nimon'u okyanus yutmuş,
geriye filikalara doluşan bir avuç insandan başka bir şey kalmamıştı. Bir
facia, bir felâket, bir trajedi... İnsanın aklına getirmediği karşısına
çıkıveriyordu böyle, ölüm her an bir buluşma noktası seçebiliyordu
kendisine; kara ya da deniz, yer ya da gök; sıcak ya da soğuk; sebep,
mazeret, ıslak, kuru, gece, gündüz dinlemiyordu. Her şey "hazır olun" diye
bağırsa da, insan başına gelmeden "bana dokunmaz" edasını üzerinden
atamıyordu. Ve Nimon faciası "dünya haberleri"ne şöyle geçti: "Kurtulan
olmadı." Bunun sebebi, filikaları kazadan iki gün sonra bir ticarî geminin
farkedip yolcuları almış olmasıydı. Gemi nereye gidiyorsa oraya götürdü
yolcuları. Yani Ceza-
67
68 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
yir'e... Ve büyük bir hata yapan kaptan hiçbir yere hiçbir açıklama vermedi.
Şidâyet zorlu bir yolculuk sonrasında, kucağından bir an olsun
indirmediği sarı bukleli kızla Annaba limanına bırakıldığında her taraf
insan kaynıyordu. Korkudan konuşması durmuş olan kızın ağzından tek bir
kelime alamadı. Yıpratıcı, yorucu yolculuğa bir de sıcak havanın
boğuculuğu eklenince tüm eklemlerinin hissizleştiğini farketti Şidâyet.
Küçük kızın, kollarının arasından nasıl kaydığını anlayamadan bir çuval
gibi yere devrildi. Düştüğünde başını vurduğu beton parçasından tok bir
ses çıktı. Ve sonrası yıllar sürecek bir belirsizlikten ibaret günlerden
oluşacaktı. Şidâyet, Nimon'dan kaçarken yanına kimlik, pasaport ya da adı,
uyruğu gibi kişisel bilgiler taşıyan hiçbir belge alamadığı için onu limanda
yerde bulan adam Şi-dâyet'in kim olduğu hakkında bilgilenemedi.
Yanıbaşında sürekli ağlayan kıza sorduğu sorulara da cevap alamayınca;
kaynayan kalabalığa bakıp durumu umursayan tek bir insan bile olmadığını
görerek Şidâyet'i sırtına alıverdi. Kalabalık limandan çıkıp 1971 model
kırmızı bir Mercedes'e bindiler; Şidâyet, sarı bukleli kız ve zayıflıktan her an
ortadan kırılacakmış gibi duran neredeyse iki metre boyundaki siyahı adam...
Araba hareket ettiğinde kız ağlama şiddetini arttırmış, güzel mavi gözleri kan
çanağına dönmüştü. Adam bu gürültüye daha fazla dayanamayarak kendi
dilinde "zırlama!" dediğinde, anlamasa da kız hıçkırıklara boğuldu. Adı
Hujima olan bu siyahı adamın evine geldiklerinde, yıllar sürecek olan "bu
kadar da olmaz" dedirtecek olayların içinden nasıl çıkılacağı kestirile-
meyecek kadar karmaşıklaşmıştı.
Metruk, yazmakla bu denli haşir neşirken bir sabah uyanmadan daha şehir,
bir haberci vasıtasıyla Gümüşçüler Arasta-sı'na çağrıldı. Önce ürperdi,
tedirgin hissetti kendisini, sonra
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 69
da içten içe korktu Metruk. Ne demeye gidecekti ki oraya? Alelacele
habercinin eline tutuşturduğu varak üzerinde "Pet-rov Vasile usta, 62..."
yazılıydı. Kimdi bu zat, derdi ne idi?
Metruk o sabah odasında dört döndü. Ter içinde kalmış, aklı fikri karışmış,
babası Kamburizâde Fettah Efendi'nin başına gelenleri düşünüp kaçmak
arzusuna kapılmış; lâkin gizlenebileceği bir tek delik bile bulamamıştı.
"Gümüşçüler Arastası" diye mırıldanıyordu sürekli. Sonunda her ne pahasına
olursa olsun gitmeye karar vererek giyindi. Gümüşçüler Aras-tası'na varması
takriben bir saatini aldı. İlık bir nisan baharında İstanbul bir başka güzel
görünse de Metruk hiçbir güzelliğin üzerinde duraklayabilecek hâlde değildi.
En çabuk tarafından meselenin iç yüzünü öğrenmek ve bu fena dakikalara son
noktayı koymak telâşındaydı. Arasta'nın yuvarlak kemerli doğu kapısından
içeri süzüldüğünde önce hiçbir şey göremedi Metruk. Dışarının aydınlığından
girdiği karanlığa alışması zaman aldı. İki duvar arasında, kalın taş sütunlardan
birisinin arkasına durarak sakinleşmeyi bekledi. Gözleri açıldıkça ortalıkta
dolaşan insanları seyretti bir süre. "Herkesin bir işi var belli" dedi kendi
kendine. Ve orada bulunma sebebine bir müddet hayıflandı. Rutubet
kokusuna karışan çay kokusu içini okşadı. Semâverde demlenmiş çayını
yudumladığı hâlini hayâl edip ne kadar rahat olduğunu düşünerek iç çekerken
"artık şu işi noktalamah" diyerek gizlendiği yerden çıkıverdi. Önce küçük bir
çocuğa çarptı, ardından siyah çarşaflı bir kadına... Herkes arkasından bir dolu
laf saydı, ama Metruk korkunç bir hata yapmış gibi koşarak uzaklaştı
onlardan. Ve 62'yi aradı uzun bir süre. Tonozlu dükkanları seyrederken üçgen
biçimlerinin oluşturduğu düzene hayran kaldı. 102 dükkan içinde aradığını
bulmakta zorlanmasının en büyük sebebi, sağa sola koşturan kalabalığın
ortasından bir türlü kendini çekip çıkara-mamasıydı. Kalabalık onu metrelerce
sürüklüyor, gerisin geri
70
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
dönmek zorunda kalıyordu Metruk.
Sonunda 62 numaralı küçük dükkanın içine girdiğinde önce kimseleri
göremedi. Etrafına bakınırken merak içinde, yaşlı bir adam bez çekilmiş bir
bölümün ardından ortaya çıkıverdi. Metrûk'e sorsalar adam yüz yirmisini
çoktan geçmişti. Tek diri duran tarafının mavi gözleri olduğunu
düşünecekti daha sonraları. Ve ondan hatırlayabildiği tek ayrıntı bu
kalacaktı aklında.
İhtiyar, kısık ve titrek bir sesle, neredeyse fısıldayarak "gel, otur şu
iskemleye" dedi. Metruk, çekingen, iskemlenin ucuna ilişirken "hayırdır
inşallah" diyordu aklından. "Sana o mesajı gönderen benim. Yani Petrov
Vasile... "Nereden nereye" diyeceksin belki, ama Fettah Efendi ile
zindanda tanıştım. Çok kısa süre de olsa bana bir şeyler anlatma fırsatı
yakalayabilmişti. Az kaldım o karanlık yerlerde, ama bir ömre bedeldi.
Çıktığımdan beri yalıyı gözaltında tutuyorum. Bilirim bu yüzden her
odasını yalının, bilirim her olanını da."
Metruk daha hiçbir söz söylememişti ihtiyarın karşısında. Ağzı açık
dinliyordu adamı o kadar. Asıl sözü nereye getireceğini merak ediyordu. O
ara Vasile gözlerine bakarak "yazmayı sevdiğin kadar gezmeyi de sever
misin?" diye sordu. Metruk ne cevap vereceğini bilemedi. Yazmak ve
gezmek... "İkisini hiç bir arada düşünmemiştim" diye aklından geçirdi.
"Biliyorum, biliyorum..." dedi Vasile. "Yalıdan bile pek çıkmadığını
biliyorum."
Metruk sinirlenmeye başladığını hissetti. Aceleyle "benden ne
istiyorsunuz?" diye soruverdi.
"Senden ne istiyorum? Uzak bir yere mektup götürmeni, mektubu
verdiğinin seni yönlendirdiği yönde ilerlemeni ve sonunda bıraktığım bir
şeyi alıp bana getirmeni istiyorum açıkçası" dedi Vasile.
Metruk şaşakalmış, bu haddini bilmez adamın neden bu
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 71
kadar ihtiyar olduğuna kızarak söylemesi gereken kelimeleri biraraya
getirmeye çalışıyordu. Aklından geçirdiği cümleler çok başka, diline gelen
kelimeler bambaşkaydı. "Yavaş git çarpma, bastonun nerede? Ağaçtan kedi
düştü, sütçünün sütü döküldü, ağlayan güneş, harp meydanından yükselen
sesler, ah ü vah eden lala..."
"Neden?" diye sordu onca cümleyi iteleyerek.
"Nedenini boşver, eğer gidersen çok şey kazanabilirsin."
Şemay sonunda gözlerini açmayı başarabilmişti. Meyra sevinçten ne
yapacağını şaşırdı ilkin. "Kurtuldu" diye bağırdı birkaç kez koridorda. Ama
Şemay'ın hiç konuşmadığını farke-dince donup kaldı. "Neden?" diye sordu
Meyra. Doktor Fehim "yaşamak istemediği için vücudu kendisini
kilitlemeye çalışıyor" diye karşılık verdi. "Uzun bir süre alabilir
barışması."
Meyra, kızkardeşine ne kadar uzak durduğunu; hiçbir şey yapamadan
narin elinden tutup, duru gözlerine baktığında anladı. "Bütün bulutlan
getirsem sana; beyaz beyaz, pof pof; ve bir ikindi çayının yanına en sevdiğin
keki pişirsem; ve saçlarını Hint işi tarakla hiç üşenmeden saatlerce tarasam;
ve uykudan önce masalı seçsem en güzelinden, anlatsam sen gözlerini
kapatana kadar; ve hayatın ne de güzel kılındığını çize-bilsem yüreğine...
Yine gitmek ister misin?"
Meyra çaresizdi. Hiç bu denli kıstırılmış, bu denli küçük, bu denli zayıf, bu
denli yetersiz ve bu denli insan bulmamıştı kendisini. "Kaybetmek meğer
kolaymış, zor olan kaybetmemek için direnmek imiş" diye defterine yazarken
herkesin acılarını tek başına taşımak zorunda olduğunu düşünmeden edemedi.
Şemay eğer isterse bu derin kuyudan çıkmayı başaracak, Meyra'ya düşen
sadece kuyunun başında onu beklemek olacaktı. Meyra kuyuya ipi sarkıtmıştı
onun tutunması 'Çin, ötesi onun yeteneklerini aşıyordu.
72 1
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YAR|ŞMAS|
Metruk hayatının en büyük hatasını yapmakta olduğunu, bu işin külliyen
safsata olduğunu söylene söylene yola çıktığında bir Petrov Vasile'in mavi
gözlerini aklından söküp atamadı. Elinde sımsıkı tuttuğu haritada kırmızı
renkle çizilmiş olan güzergâhtan ayrılmamak için sürekli tetikte duruyordu.
"Ne işim var benim bu yolda?" diye soruyor, ara ara bu soru yüzünden
duruyor; sonra "kendine gel" diyerek tekrar ilerlemeye devam ediyordu. Atı
Rün, simsiyah bir safkandı. Siyahtı, gizlenmek için,- hızlıydı, zaman
kazanmak ve belki de iyi kaçmak için; asildi; sahibine bağlılık için...
Metruk yalıda kimseye bir tek kelâm etmeden, bir gecenin yüzünü sabaha
döndüğünde, ayrıldı İstanbul'dan. Her bir ihtiyacını Petrov Vasile karşılamış,
bu zât ne gerekiyor ise temin etmiş ve işi, yine bu zat ayrıntıları atlamadan
belki on kere tekrarlamış; ardından da "mutlaka geri dön" diye kulağına eğilip
fısıldamıştı. Metruk onun mavi gözlerinde çakan şimşeği ve dudaklarını
hafifçe geren alaycı tebessümü farkedemeye-cek kadar şaşkın, şeb, tecrübesiz,
sahipsiz ve kimsesizdi.
Sıradan bir mektup taşıyıcısı olarak başlamıştı bu çok gizli ve tuhaf vazifeye
Metruk. İlkin Varna yakınlarında bir orman köyünde sahibini bulup mektubu
ona teslim edecek, ardından mektubu alanın vereceği talimata uyarak yönünü
belirleyecek ve o tarafa doğru ilerleyecekti. Bu şekilde ucunun nereye
varacağı kestirilemeyen bir yolculuk sürüp gidecekti kim bilir kaç zaman.
Sibirya'dan bile geçecek olan Metrûk'ün bu yol hikâyesi ona birçok garip,
tehlikeli, karanlık ve bazen güzel olaylar yaşatacaktı. Lâkin geri dönmesi uzun
yıllar alacak olan yolculuğunda Metruk her mânâda büyük değişimler
geçirecek, olgunlaşıp pişecek, belki kendini bulacak, rengârenk bir biçim alıp
hayatın ne çok anlam yüklü olduğunu farkede-cekti. Birgün "hayat
yazılanlardan çok başkaymış aslında. Ya
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 73
Ha yazılanları okumakla yazılabilecekleri yaşamak çok başkaymış" diye not
düşecekti bir köşeye. Bu not yıllar sonrasına kadar uzanıp nazenin Şemay'ın
eline geçmeyi başaracak ve o noktada kilitlenecekti dünya kapıları aniden.
Hangi cümlenin nelere sebep olabileceğini kimse bilemezdi sonuçta.
Şidâyet düşme esnasında aldığı darbe sebebiyle bir hafıza kaybı yaşamış,
uyandığında hatırlayamamıştı ne varsa geçmişinde. Beyaz duvarlara baktı
uzun süre. İçinden rengârenk boyamak geçti onları. "Bir fırçam olsa" dedi.
"Boyasam yeşile" dedi. "En tepeye bir güneş kondursam" dedi. Ama içinde
varlığını hissettiği küçük bir kara noktayı bir türlü başka renkle
kapatamadı. Sarı bukleli kızın fasılasız ağlayışını seyretti sonra. Bir köşeye
pusmuş, başını dizlerinin üzerine yaslamış, içini çeke çeke belki Şidâyet'in
hatırlayamadığı korkularına, belki Şidâyet'in hiç tanımadığı annesine, belki
Şidâyet'in hiç görmediği oyuncaklarına ağlıyordu. Hujima sarı bukleli kızı
Şidâyet'in kızı sandığı için cümlelerinde hep vurgu yaptı: "Kızın neden
konuşmuyor? Kızın sürekli ağladı. Kızın korkmuş galiba. Sen ve kızın
limanda ne yapıyordunuz?" gibi... Şidâyet ak-sansız Fransızca
konuşabildiği için Hujima onların Fransa'dan geldiğini düşündü hep. Bu
yüzden hafızası uyanana kadar Şi-dâyet'e Anya, kızına da Luisa adını
verdi. Luisa bu isme hiç itiraz etmedi. Şidâyet de Anya olmayı reddedecek
bir sebep bulamadı, ki geride büyük ve karanlık bir boşluk vardı. Böylece
birbirlerini hiç tanımayan Luisa ve Anya bundan sonraki hayatlarına ana-
kız olarak devam etmeye başladılar. Bu sırada Hujima "nasılsa hatırlayacak
ve bilinmeyenler çözülecek" diye düşünüyordu. Olmadı. Yıllar hızla geçti.
Geçerken Lu-ısa'nın gözyaşlarını durdurdu, Anya'nın sorularına yeni
sorular ekledi, gemiler getirdi limana, türlü biçim insanlar çıkardı
karşılarına. Anya hiçbir şey hatırlayamayışının tuhaflığını doldur-
74 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
maya çalışırken Luisa zamanla gerçekleri tamamen unutup zamanın akışına
kapıldı bütün yaşayanlar gibi. Artık Anya'yı, pek çok şeyi hatırlayamadığı
için annesi olarak kabul etmiş ve susmak üzerine ısrarlı davranmıştı.
Kelimeler, çıksın diye ağzından bekleşiyorlardı. Her şeyin bir vakti zamanı
vardı elbet. Anya bekledi, Luisa bekledi; otlar, böcekler, çiçekler bekledi.
Meyra, tüm incelemeler tamamlanıp da kesin teşhisin "yaşama arzusunun
bitmesi" olarak belirtilmesi üzerine annesini aramaya karar verdi. Nadîma,
Şidâyet şokunun altında ezilirken bir de Şemay'ın vahim durumunu
öğrenince tamamen tükendiğini, daha fazla bu acılar yükünü
taşıyamayacağını düşünerek bir çıkış aramaya koyuldu. Lâkin yorgun
Nadîma, tüm bedeninin yıprandığını, sararmış yapraklarının da artık
dökülmeye başladığını, tüm canlılığının solup kurumaya yüz tuttuğunu
biliyordu. Çıkışlar tümden tüketilmiş, kapıların anahtarları yitirilmiş,
dümdüz bir koridordan başka gidecek yer kalmamıştı. Zamanla
açılabilecek kapı sayısı azalıyor, gün geçiyor ikiye üçe düşüyor, derken
kapısı olmayan tek yön kalakalıyordu. Seçim yok, seçme zorluğu yok,
seçme zorunluluğu yok... Bizatihi sunulanı almak.
Meyra, Yeşil Çam Ormanı Kliniği'ne geldikleri zaman, tedavi döneminin
aylara dek uzanacağını hiç kestiremediğinden kısa süreli bir iş arası
vermişti kendisine. Dönmesi gerektiğini, ama Şemay'ın da iyi bir bakıma
ihtiyaç duyduğunu bildiğinden annesine "gel ve Şemay'ın yanında ol" emir
kipiyle davrandı. "Bir ikinci kişiyi daha kliniğe yatırmayı taşıyamam" dedi.
Nadîma, kendisine gelmek zorunda olduğunu ve belki de ilk kez birisinin ona
ihtiyaç duyduğunu kavrayarak "artık gereksiz duygusal gösterilere son"
diyerek dik durmayı denedi ve soluğu klinikte aldı. Meyra'yı görür görmez
tam ağzına gelen tüm cümleleri sarf edecekken sanki birisi onu durdurdu
NİAZİFE ÇİFÇİOĞÜJ YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 75
t kulağına "şşşt" dedi. Bu "şşşt" nedense Nadîma'nın pişman olacağı sözler
söylemeye kalkışacağı zaman ortaya çıkı-veriyordu. Allah'tan çıkıyordu da
Nadîma'nın zaten kördüğüm hayatına yeni düğümler atmasının önüne
geçiyordu. Bu yüzden Meyra'ya ilk söylediği "Şidâyet yaşıyormuş" oldu.
Meyra hiç böyle bir haber beklemediğinden olsa gerek yüksek tonda bir "Ne!"
ile karşılık verince Nadîma birden irkildi. Alelacele çantasından çıkardığı
mektubu Meyra'ya uzatarak Şemay'ın odasına girdi. Zor da olsa karar vermişti
kendi kendine Nadîma: "Bu işin peşinden ben koşmayacağım."
Nadîma, Meyra'nın odasına kısa sürede yerleştikten sonra, Meyra annesini
kardeşinin yanında bırakıp İstanbul'a döndü. Aklında "kurcalamam gereken
bir olay daha" cümlesi dönüyordu. Şidâyet teyzesini ne kadar zamandır
görmediğini hesaplamaya çalıştı, ama işin içinden çıkamadı. Hâlbuki Nadîma
olayları her zaman en ince ayrıntısına kadar anlatmaktan hiç üşenmez;
döndüre döndüre, başa sara sara, fazlaca da kendinden kata kata yaşanmışları
en üst abartı noktasına çıkarırdı. Meyra anımsamayı denedi. Yedi yıl mı?"
dedi. "Yok yok altı yıl" diye düzeltti. Sonra "Sanırım sekiz yıldı" dedi. Ama
rakamların içinden bir türlü çıkamadı ve tarihler üzerinde durmadığı sonucuna
vararak mektuba bak p yapması gerekenleri düşündü. Sonunda resim
atölyesini bir süreliğine kapatarak Paris'e gitmek üzere bir uçak bileti aldı.
Metruk, Varna'da tesadüflerden dolayı bir orman köyünde bulduğu Igor'u
konuşturmada çok zorlanmıştı. Adam dev bir çam ağacını kesmekle meşguldü
ve Metrûk'ün söylediklerinin birine bile kulak vermiyordu. Metruk kendi
kendine "Acaba yanlış mı konuşuyorum?" diye sorarken bu civarda
konuşulabilecek her dilden cümleler kurmaya başladı. Tüm bu dilleri Metruk,
on yaşından beri kopya ettiği kitaplardan öğrenmiş,
76 ' ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YAR|ŞMAS|
lâkin çok da konuşma fırsatı yakalayamamıştı. "Bu mektup size" cümlesini
neredeyse on dilde Igor'a yöneltti ve adam sonunda elindeki aleti bırakıp
mektuba şöyle bir baktı. "Yabancıları sevmem. Kimse bana mektup yazmaz."
dedi Bulgarca. Metruk en azından onun ilgisini çekebilmeyi başarmış olmanın
az buçuk rahatlatıcı keyfini sürerken, "İstanbul'dan Vasile gönderdi" dedi
zorlukla. Igor "İstanbul'da Vasile adında bir tanıdığım yok" diye karşılık
verdi, kaşlarını çatarak. "Belli ki o sizi tanıyor. Lütfen mektubu okuyun!" dedi
ısrarla Metruk.
Igor sert ellerine mektubu aldı. İki üç evirdi çevirdi. Ho-murdana homurdana
"Ben okuma bilmem ki!" dedi. Sonra da ağaçların arasına doğru "Jenya!
lenya!" diye seslendi. Kalın sesi yaprakların altından üstünden geçti,
çamurlara batıp su birikintilerine daldı. Bir süre sonra incecik bir çocuğun
koşa koşa onlara doğru geldiğini gördü Metruk. Elinde küçük bir balta
tutuyordu. Soluk soluğa kalan lenya "Ne oldu?" diye sordu. Igor mektubu
ona uzatırken devrilmiş bir ağacın nemli gövdesine oturdular. Metruk de
Rün'ün yanına gidip yelesini okşayarak beklemeye başladı. Bunun büyük
bir oyunun ilk adımı olduğunu Rün'ün yanında öylece dururken aklının
ucundan bile geçiremezdi. Oysa insanların ne zaman, ne ile
ilgileneceklerini; hangi noktalar üzerinde durup, o noktalan hedef
seçeceklerini kestirmek mümkün değildi. İnsan, hayatında hiç gedik
bırakmamaya dikkat etmeli, açık kalabilecek her mevzûyu örtmede îtina
göstermeliydi bu yüzden.
Bu sırada Jenya, mektupta yazanları okuyordu: "Lütfen kağıdı tekrar
zarfın içine koyup, mektubu getirene verin. Ve ona mektubu başka bir
yerde yaşayan tanıdığınız birisine götürmesini isteyin." Igor bu
yazanlardan hiçbir şey anlamayınca çok sinirlenip yerdeki baltayı aldığı
gibi ağacın gövdesine sapladı. "Ben hayatta kalmaya çalışıyorum. Bir kağıt
parçasıyla oyalanacak zamanım yok." dedi homur homur.
ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK j 77
lenya aklından "ne hoş bir oyun" diye geçirirken, oyuna katılmadan
duramayacağını düşünüp Metrûk'ün yanına gitti. Zarfı ona verirken "dedem
bunu Bükreş'e götürmeni istiyor. Şehre yakın bir köyde Marina adında bir
kadın yaşıyormuş. İşte zarfı ona verecekmişsin" dedi ciddi bir tavır
takınarak. Metruk hiç zaman kaybetmeden çocuğun söylediklerini yerine
getirmek isteğiyle hemen haritasını çıkarıp bulunduğu yerden Bükreş'e
giden yolun üzerini çizdi. Ve atına atladığı gibi akşamın çökmek üzere
olduğu ağaçların arasında gözden kayboldu. Aslında lenya, Petrov Vasile'in
yaptığının tam da aynısını yapmıştı farkında olmadan. O da Varna'da bir
orman köyünü tarif etmiş ve aklına gelen ilk isim olan Igor'u söyleyerek
Met-rûk'ü yönlendirmişti. Ne Varna'yı bilirdi, ne de buralarda Igor adında
bir tanıdığı vardı gerçekte. "Nasılsa bir Igor yaşıyordur oralarda"
düşüncesinden yola çıkarak atmıştı bu adımı. Ve öyle de oldu. Metruk nasıl
bir oyunun içine düştüğünü bilmeden köylerden geçti, nehirler boyunca
ilerledi, karşılaştığı insanlara neyin nerede olduğunu sordu, durdu, uyudu,
yedi, yeri geldi bin pişman oldu yaptığından. Lâkin dönmeyi de yedi-
remedi kendisine. Yoksulluktu genellikle karşılaştığı. Şatafatın zirvelerde
yaşayanların üzerlerine geçirdikleri çirkin bir libas olduğunu, bu çirkinliğin
aşağılara bakmamalarından kaynaklandığını, zâlimin merhametten ne
derece yoksunluğunu, kuru ekmekle öğün geçiren çocukların kararmış
ellerini, zayıfları, soğuktan ağlayanları gördükçe içi cızladı. Dünyanın bin
türlü yüzü vardı. Metruk yolculuğunda bu yüzlerin pek çoğuyla karşılaşıp
onlarla yüzleşti "Ben hangi yüzüyüm?" sorusunu sorarak.
Her geçen gün biraz daha yıprandığını fark ederek, bir de tüm tehlikeleri
göze alarak, Metruk Bükreş'e yaklaştığında Glina'da konakladı. Mektubu
açıp içindekileri okumak bir kez olsun aklından geçmediğinden bu
sürüklenmenin içindeydi
78
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
o. Eğer okusaydı, eğer insanlara güvenmemek gerektiğine inansaydı, belki de
bütün bunları yaşamak zorunda kalmayacaktı. Fakat azgın bir nehrin, azgın
sularına kendini bırakmış gibi kayıp gitti Metruk. Yıllar sonra tüm bu
yaşanmışları bir daha gözden geçirme fırsatı yakaladığında her şeyin
yaşanması gereken kaderi olduğu kararına varacak, hatta "iyi ki de gittim"
diye memnuniyet ifadesi taşıyacak, en sevdiğini oralarda yakalamışlığından
dolayı "eş-şükrü lillah" diyerek hamd edecek, tüm kötü niyetine rağmen
Petrov Vasile'i bile bir teşekkür mâhiyetinde ziyaret için bulmaya çalışacaktı.
Meyra artık yaşayan Şidâyet teyzesini bunca zaman sonra görebileceğine çok
da inanmayarak Paris'e indi. Aklında kalan ayrıntılardan biri, teyzesinin en
sevdiği şehirlerden birisinin Paris olduğu idi. Şidâyet Saint-Benoît Fransız
kolejini bitirdikten sonra, uzun yıllar Sorbonne Üniversitesi'nin Felsefe Bölü-
mü'nde devam etmişti eğitimine ve sürekli gitti geldi oralara. Yılın büyük bir
bölümünü Fransız topraklarında geçirdiği gerçeği herkesçe bilinir, ne zaman
Paris adı geçse sohbetlerde, ilk akla gelen Şidâyet olur, tüm gözler
sulanıverirdi ardından. Ancak Meyra'nın, Nadîma'nın Şemay'ın yanında
kalmasından istifade ederek, evin Şidâyet teyzesine ait, girilmesine yasak
konulmuş odasına dalıp ufak çaplı bir inceleme yapması, üzerinde durulması
gereken ayrı bir noktaydı elbette. Kalın bir defteri, hangi içsel sese kulak
vererek aldığını bilmeden, bir ihtimâl meraktan yanına aldı. Defterin üzerinde
büyük harflerle "Yoldaki kaplumbağa" yazılıydı.
Glına nın, Bükreş'e en yakın yer olduğuna kendince karar venp Marına
adındaki kadın, sorup soruşturdu Metruk. Epey dolaştıktan ve epey insanla
konuştuktan sonra bir Marina olduğunu, ama takriben yedi ay önce öldüğünü,
ille de evine
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 79
sitmek istiyorsa şimdi orada çocuklarının yaşadığını öğrendi. Metruk yine de
tarif edilen eve giderek kapıda karşılaştığı kıza "Marina burada mı?" diye
sordu. Kız biraz ürkerek "artık yok" cevabını verdi. Öyle güzeldi ki kız; uzun
yüzü, yerleri süpüren düz saçları, incecik beli ve yalın ayakları vardı. Metruk
ona uzun süre bakıp ne kadar yokluk içinde yaşadıklarını düşündü. Kız
karşısında sessiz sessiz duran adama diyecek başka bir söz bulamadığı için
olsa gerek bahçedeki gereksiz otları yolmaya koyuldu. Metruk onu seyrettikçe
ondan vazgeçemeyeceği fikrine saplanıyordu. Hiç farkında olmadan "Adın
ne?" sorusu dudaklarından döküldüğünde buna kendisi de inanamadı. Kız
çamurlu ellerini elbisesinin üzerinde asılı olan kirden kararmış önlüğüne
sürdükten sonra "Albîna" dedi.
"Albîna" diye tekrarladı Metruk. Kulağına hoş gelen bu ismi hep tekrarlamak
arzusu başını döndürdü. "Albîna, benimle gelsene" dedi. Dedi ve
söylediklerini duyunca dondu kaldı. Daha önce bir kızla konuşmamıştı bile.
Aşkı okumuştu satırlarda. Dokunmamıştı eline bir sevgilinin, titrememişti içi
hiç her görüşte. Aşkı bilirdi bilmesine de hiç âşık olmamıştı. Nasıl olunurdu,
aşkı bilmeden düşsel aşk yolculukları yapardı geceleri. Hille'li Fuzulî'nin,
Leyla ve Mecnûn'unu hıfzetmişti. Bilirdi Yusuf ile Züleyha'yı. Bilirdi dağ
delenleri, çöle düşenleri, ince hastalığa tutulup da ölenleri. Lâkin
tatmamıştı aşkı. Yakalayamamıştı kokusunu. Doya doya içine çekememişti
hiç. Okumakla yaşanmıyordu aşk. Aşk bir erişilmezdi sanki Met-rûk'e.
Erişilmezdi aşk. Aşk derin mi, uzak mı, gizli mi, hayâl mi, sır mı?.. Belki
de bu yüzden bu kadar hızlı, bu kadar âni, bu kadar net konuşabilmişti.
Yani, bu işler nasıldır hiç bilmezdi. Albîna, öyle durdu. Durmak... Cevaptı
belki. Dudakları titredi. Gözleri seğirdi. Kargalar havada asılı kaldı.
Arkasını döndüğü gibi eve girdi Albîna. Ardından Metruk bir çığlık duydu.
Korktu. "Dönüp kaçsam buradan" diye düşündü. "Yanlış yaptım,
80 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
acele ettim, neme lâzım" dedi, ama gidemedi. Mıhlanmışçası-na,
bağlanmışçasına, her ne gelecekse başına gelmesini bekledi.
Sonra...
Sonra küçük bir çocuk çıktı evden. Metrûk'e bakıp "Sahiden istiyor musun
onu?" diye sordu. "Hı hı" diyerek başını salladı Metruk. Cebinden mektubu
çıkarıp çocuğa uzatırken de "bunu Marina'nın çocuğu kimse ona götür"
dedi. Çocuk geri dönüp de bir on dakika kadar gözden kaybolmuş, bir
sedirin altına gizlenip de mektubu hızla okumuş, sevgili ablası Al-bîna'nın
hep Venedik'e gitmek istediğini düşünüp de kıs kıs gülmüştü. Metrûk'ün
yanına gelince "Venedik'te dere mi ne varmış. O derede kayık yüzdüren
adama verecekmişsin bu mektubu" dedi. Metruk, çocuğun söylediklerini
aklı fikri Albî-na'ya takılı kaldığından "olur olur" sözleriyle geçiştirdiğini
çok zaman sonra hatırlayacaktı. Çocuk Venedik işini çok kolay hâlletmenin
şaşkınlığını atlatmaya çalışırken, Albîna bahçeye çıkmış arkasından da bir
dolu insan sökün etmişti.
Metruk onca insanın o küçücük eve nasıl sığabilmiş olduğuna hiçbir
zaman akıl sır erdiremedi. Evden çıkan herkes, çocuğundan yaşlısına,
erkeğinden kadınına kadar ağlıyordu. Albîna hepsine teker teker sarıldı.
Çocukları al yanaklarından öptü. "Sizi hiç unutmayacağım" diyerek
Metrûk'ün yanına geldi. Metruk ne olup bittiğini anlamadan Albîna'yı bir
hamlede arkasına oturtup Rün'ü sürdü. Bu işin bu kadar kolay olmasını
havsalası almıyor, beline dolanmış ince ellerin bir hayâl olmasından cidden
endişeleniyor, "bir rüya" inanmazlığı başını döndürüyor, arada bir
Albîna'ya bakmak ihtiyacı duyuyordu "var mı yok mu" diye.
Ve o günden sonra Albîna Metrûk'ün bir ömür yoldaşı, sırdaşı, cananı,
sevdiği, sevgilisi ve en paylaşılmazı oldu. Hayatı onunla anlam buldu,
onunla tamamlandı, onunla doldu taş-
ZİFE çipçiOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK | 81
tl onunla güzelleşip dallandı budaklandı ve yalnızlık kelâmı bir daha diline,
fikrine, yüreğine ve evine uğramadı. Ancak Metruk ve Albîna uzun
yolculuklar yaptılar birlikte, içeriğini bilmedikleri mektup yüzünden.
Gezmedikleri toprak, görmedikleri şehir, uğramadıkları memleket kalmadı
neredeyse. Bazen güneşin altında yandılar, bazen yağmurda ıslandılar,
bazen soğukta donma tehlikesi geçirdiler... Bir sürü zoru atlatıp sonunda
Metrûk'ün "yeter artık" demesiyle bu sonu gelmeyecek yol macerasına son
vermek için canım İstanbul'un yolunu
tuttular.
Bu sırada ilginç olaylar geliyordu başlarına onlardan habersiz. Bir şekilde
Venedik'e vardıklarında uzun süre dere aradılar birlikte. Sonunda şehrin
içinde yüzdüğü suları bir dere kabul ettiler ve karşılaştıkları ilkgondolcuya
mektubu uzatıp "bu size" dedi Metruk. Adam bir tuhaf baktı onlara. Sonra da
zarfı açıp içindeki kağıdı neredeyse on dakika inceledi. Anlamadığı dilde
yazılmış yazıyı çözemeyeceği sonucuna varınca da mektubu Metrûk'e verip
"Bunu şu köprünün yanında bir kitap dükkanı olan Limar Victor'a verin"
demekle yetindi sağ taraflarındaki köprüyü işaret ederek. İşin aslı şuydu ki,
gondolcu anlayamadığı yazıyı okusun diye Metruk ve Albîna'yı çok dil bilen
bir tanıdığı Victor'a göndererek onlara yardımcı olmak istemişti. Her geçen
gün biraz daha çetrefilleşen bu garip oyunda Metruk, görevini en iyi biçimde
yerine getirme gayretinde, ama hangi ulvî amaç için kendini heder ettiğini
ölçüp tartmadan, başını her bakışında döndüren Albîna'yı koruyup kollayarak
ilerleyen, tam anlamıyla beyaz bir piyondu. Bir el tarafından sürekli
yönlendiriliyormuş gibi, kendi aklına, yüreğine ve iradesine danışmak
düşüncesi bir türlü uyanmıyordu.
Meyra, "Yoldaki kaplumbağa" ile ancak uçakta tanışma fırsatı
yakalayabilmiş, açıldıkça sayfalar bir ömre neler sığdırıla-
82 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
bileceğine şahit olup hayretten hayrete atlamış, en önemlisi de her zaman
Şidâyet teyzesinin bir vakit bir yerde "seyahat ya Resulallah" demiş olma
ihtimâlini çokça düşünmüşken tüm bu yolculukların ardında yatan bir hecelik
kelime ile karşılaşarak hayâl kırıklığına uğramıştı. Bir yerde;
"Aşkına sebepse yokluğum, yokluğuma bırakamıyorum seni. Ara da bulama
diye unutacağım beni. Dur ve düşün o zaman var mıyım yok mu? Şarkının
nakaratı bu. Bir su damlası olup karışacağım enginlere. Ve üstüme mavi
giyeceğim kimseler görmesin beni diye. 7. Cadde'de bir çay bahçesi. İçi dolu
şapka, atkı, limonata ve sıcak çikolata. Kar düşmüş askıdaki paltolara.
Neredeyse kaplumbağa, rotam o tarafa."
Meyra okuduğu cümlelerin içinde sadece "aşk" kelimesini anlayabildiğini,
diğerlerinin birer semboller dizini olup ancak Şidâyet için mânâ
taşıyabileceğini düşünmeden edemedi. Ama ısrarla, inatla sürdürdü okuma
eylemini. Ancak bu okumalar vasıtasıyla yaşayan Şidâyet'e varabilir, nasıl bir
Şidâyet ile karşılaşacağını belki biraz kestirebilirdi.
Mektupta yazılı olan adresin kapısını çaldığında, Meyra nerdeyse kendisini bir
kaplumbağanın karşılayacağını sandı. Yoldaki Kaplumbağa'nın her
cümlesinden etkilenmiş, her cümlesini zihninde canlandırmaya çalışmış;
yazan elin kıvraklığına, yüreğinin derinliğine hayran kalmıştı. Sanki o
cümlelerden biri olup çıkmıştı. Cümle Meyra. Harf Meyra. Küçük Meyra.
Gardırobunu siyah dolduran Meyra. Çizgisi, sınırı belli Meyra. Ressam
Meyra. Kopuk hayatların içinde bir hayat Meyra. Her şey birgün bitecek
Meyra. Düşün Meyra. Duy Meyra. Titre Meyra. Bütün varlığına ve bütün
varlığa bir göz at Meyra. Dört basamakla ulaşılan kahverengi kapının eski
usul tokmağını kaldırıp indirirken tüm bedeninin ürperdiği, bir boşluğa
kapılıp kaydığı, ayaklarının yerden kesilip bir ejder tarafından göğe doğru
çekildiği hissine yakalandı apansız. Ne ki her
7İFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK | 83
hatırlandıkça ardından Fatiha okunan bir sevilenin gözlerine, diri bedenine
bakmak için bekliyor olmak Meyra açısından hiç de kolay kabullenilecek
bir şey değildi. Yıllara eş üç-beş dakikalık zaman dilimini orada, kapı
önünde öylece kapıya bakarak beklerken Meyra; bir kazak örebileceğini,
bir tabloyu tamamlayabileceğini, bir ziyafet sofrası hazırlayabileceğini, bir
tekne gezintisine çıkabileceğini düşünmeden edemedi. O ara açılan kapı
aralığında mavi gözlü bir kız belirdi. On üç yaşlarında görünen bu kız
Meyra'nın sonradan adını öğreneceği Lu-
isa idi.
Luisa, gemi kazasının üzerinden yaklaşık dört yıl geçtikten sonra ilk
kelimesini söylemeyi başardığında Şidâyet, Anya olarak henüz hafıza
kapısının anahtarını bulmaya çalışıyordu. Hujima'nın sürekli Fransızca
konuşmasından dolayı belki de, Anya'nın Fransız dilini ne kadar ustaca
kullandığını ortaya koyması da Hujima'nın gözünde onları şüpheye yer
bırakmadan Fransız oldukları sonucuna götürmüştü. Fransız bir anne ve
onun kızı olarak başladıkları bu yeni hayatın ayrıntılarını Hujima hiçbir
zaman öğrenemeyecekti, ama Fransa Elçiliği'ne gitmeyi de, sıcak havadan
olsa gerek, akıl edemedi. Sıcaktı. Uyumak hissi hep üzerlerinde; bir
mayhoşluk, bir hâlsizlik, bir uyuşukluk, bir vurdumduymazlık... Hep sıcak,
şıpır şıpır bir ten ile boğuşmaya nedendi.
Anya yakaladığı her fırsatta limana gidip o kalabalığa bakmayı, gemileri
izlemeyi bir âdet hâline getirmişti. "Belki bir ayrıntı yakalarım" diye
düşündü hep. İlk şimşek kazadan yedi yıl sonra, bir geminin pruvasında
sallanan kırmızı bayrakla Çaktı zihninde. Ve sonrasında azar azar uyandı
belleği, azar azar anılar Şidâyet'e döndü. Anya her geleni hasretle
kucakladı. "Neredeydiniz? Neden beni bırakıp gittiniz? Sizsiz bomboş
kaldım" dedi ve ağlaya ağlaya andı herkesi ve her şeyi. Annesini,
Nadîma'yı, İstanbul'u, İstanbul'dan ayrıldığı anları,
84 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
sokakları... Tüm tamamlanma sona erdiğinde Şidâyet bir karar ile Fransa'ya
doğru yola çıktı. Luisa her zaman yanında olan bir vazgeçilmez; bir candan
can, bir hayat arkadaşı; en zor zamanlarda dayanabileceği bir yoldaş
olmuştu. Nasıl hiçbir şey-siz geldiler ise Annaba Limanı'na, yine aynı
biçimde hiçbir şeysiz bir gemiye binerek ayrıldılar Cezayir'den.
Anya, Şidâyet'liğini anımsadıktan sonra Luisa'nın yaşadıklarına dair ne
varsa aklında üzerine bir çizgi geçti ve anlatmadı onun gerçeklerini. Bu
noktadan sonra, onu geri döndürmek adına yapılabilecekler, yaralanmasına
sebep olabilir ve bilmek, hayata tutunmaktan onu vazgeçirebilirdi. Yine de
Şidâyet Paris'e yerleşme fırsatı yakaladığında kendince bir araştırma peşine
düşmek isteğine gem vuramadı. Dizginleyemedi merakını. Önüne geçemedi
öğrenme arzusunun. Sordu, soruşturdu. Nimon'a dair ne yazılmışsa buldu
okudu. "Kurtulan olmadı" cümleciğinin acıtan yanından payını aldı.
Filikalardaki diğer insanların başına neler geldiğini öğrenmeye çalıştı. Yolcu
listesine ulaştı. Kendi adını içi cızlayarak okudu, ama Luisa'nın gerçek adını
hiç öğrenemediği için hangi ismin onu işaretlediğini bilemedi. Bir yandan
araştırdı, bir yandan da sevgili kızını kaybetme korkusu taşıdı içinde.
Zamanla, yaşadıkları trajedinin onlar için çizilen bir yol olduğunu, bu yolda
ilerlerken yazılanların gerçeğe döndüğünü ve olması gerekenin değişmezliğini
kabullendi. Ve Nimon sayfasını bir daha açma-macasına kapadı. Yeni bir
hayat, yeni hayâller ve yeni umut' lar ile ilerlemeye koyuldu Anya.
Dönüş yolculuğunda geminin mutfağında çalışarak yol ücretini ödemesi,
Hujima'dan kaçmak zorunda kaldıklarının bir işaretiydi. Çünkü Fransa
toprağına bastıklarında tek bir kuruş bile yoktu üzerlerinde. Şidâyet Fransa'yı
çok iyi bilme özelliğini kullanarak aşılmaz görünenleri aşmayı, zor ile
mücadeleyi başardı ve bir kaçak olarak geldikleri Fransa'da ayakta du-
NAZİFE ÇİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN
YAZILABİLECEKLERİ YAŞAMAK | 85
rabileceğini gösterdi kendisine. Paris'te yıllar sonra adımlamanın hem derin
sızısını, hem de doyumsuz hazzını yaşadı. Bu arada Luisa birşeyler hatırlamış
gibi ya da içinde kalan korku kırıntılarından etkilenmiş gibi yine kısa süreli
bir sessizlik dönemi yaşadı. "Ben korkuyorum, korkuyorum ben; ben
korkuyorum, korkuyorum ben" diye geceleri uyumak istemedi. Gemiden
indiği gün sevinçle annesine sarılıp rahatlayınca, "bir daha gemiye
binmeyelim" demekle yetindi. Şidâyet de o günden sonra, kızına verdiği söze
bağlı kalarak, su üzerindeki tüm taşıtlardan uzak durdu. Boğaz'da bile
karşıdan karşıya geçmeyecek, "Neden?" sorusuna ise hiçbir zaman cevap
vermeyecekti. Oysa ki bir gemi kazasıyla yaşanmışları olan birisine
sorutabilecek en gereksiz soruydu bu.
Birgün, tam olarak kendini hazır hissettiğinde Şidâyet "Na-dîma Beyan"
adına mektubu postaya verdiğinde "bir ölünün mektubu" cümlesi geçti
aklından. Heyecanlı, hüzünlü, huzursuz; ama ümit dolu düşünceler eşliğinde;
tüm geçmişini yeniden yüz kere, bin kere yaşayarak mektubun aks-i sadâsını
bekledi. Bir de "ya hiç ses çıkmazsa" endişesi yüreğinin üzerine oturmuş onu
sıkıyor, kalkmaya da hiç niyetli görünmüyordu.
Şemay, günlere gecelere uzanan sessizliğini sürdürürken Nadîma, onun
yanında "kapat" düğmesi olmayan bir radyo gibi sürekli konuşmaya verdi
kendisini. Hatırlayabildiği ilk anısından başladı da hiçbir ayrıntıyı atlamadan,
olaylar üzerine bire bin katan yorumlar ekleyerek anlattı da anlattı. Şemay en
ufak bir tepki göstermedi. Ne bir parmağını hareket ettirdi, ne bir tebessüm
sundu annesine, ne de bakışlarında bir sıcaklık oldu. Şemay küsmüştü hayata.
Küsmüştü küsmesine de hiç-kimse neden küstüğünü bir türlü çözemedi. Yeşil
Çam Ormanı Kliniği'nde yaklaşık dört ay kaldı Şemay ve ona eşlik eden
Nadîma . Dört ayın sonunda İstanbul'a döndüler birlikte, doktor-
86 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
lann izni üzerine. Şemay deniz manzaralı odasına yerleştirildi ve yirmi dört
saat bakımını üstlenecek bir yardımcı seçildi onun için. Meyra onları
büyük bir süprizle karşıladı: "Yeniden kazandığı Şidâyet teyzesi ve onun
kızı Luisa..."
Nadîma onları gördüğü ilk anda bir ağlama nöbetine tutuldu da, saatlerce
akan gözyaşlarını durdurmak mümkün olmadı. Sular seller misâli aktı
Nadîma. Zîfeşan Hanım'ı hatırladı, Vahime'yi hatırladı, Hafîz'i hatırladı.
Her yıl okuttuğu mevlîd'i, her mevlîd günü pişirilen helvaları,- Yasin-i
Şerif günlerini, indirilen hatimleri, alınan hatim dualarını bir bir düşündü
de ağladı. Sarıldı Şidâyet'e. Öptü, saçlarına dokundu. Ellerini bırakmaktan
korktu. Yeşil gözlerinden gözlerini uzun süre ayıramadı. Ve hep
gülümseyen yüzüne düşen keder noktalarını yakaladı. Sonra aniden
yerinden fırlayarak kıymetli örtüsünü başına doladığı gibi şükür secdesine
kapandı. "Meğer ağlayanlar birgün gülermiş. Meğer hayat insanı kendine
bağlamak için hoş sürprizler hazırlamayı da bilirmiş" dedi dört dönerek.
Meyra onları uzun süre bir köşeden sessizce seyretti. Luisa ise yine
korkmuştu, yine pusmuş iri gözlerini daha bir iriieştir-miş, birbirine sarılıp
duran iki kadından bakışlarını ayıramıyordu. On üç yaş onun bazı
gerçekleri idrâki için yeterli değildi Şidâyet'e göre. Bu yüzden öğrenmesi
gerekenleri vakti geldiğinde, bu buluşma gününden çok yıllar sonra
öğrenecekti. Her ne kadar başından geçenler zor görünse de, Luisa Şidâ-
yet'in yardım ve eksiksiz desteğiyle sapasağlam bir karakter, bir şekil, bir
duruş kazanacaktı. Hep Luisa olarak kalsa da hiçbir zaman İstanbul dışında
yaşamak arzusuna kapılmayacak, böyle bir düşünce de zihnine hiç
takılmayacaktı.
Metruk, Petrov Vasile'yi bulabilmek umuduyla Gümüşçüler Arastasına
gittiğinde onu tanıyan bir tek kişiye bile rastlamadı. Amaç. neydi? Neden
Metrûk'ü böyle bir yolculuğa sürük-
E CİFÇİOĞLU YAZILANLARI OKURKEN YAZILABİLECEKLERİ
YAŞAMAK
isti? Bütün soruların cevabını yalıdan öğrendi Metruk. Bir ce beş tavırsız
adam yalıyı altına üstüne getirmiş, bütün ya-ılı belgelere el koymuş, ne
kadar kitap varsa çuvallara doldurup karanlığa dalıp gitmişlerdi. Metruk
bütün bunlara bir mânâ veremediyse bile, alınan kitaplara çok da yanmadı.
Çok da üzerinde durup ahlanmadı, hatta bir gülümseme bile geçti
yüzünden.
Yıllar öncesinin Metrûk'ü nihayetinde çok başkalaşmış, çok ayrı bir tavır
kazanmış, kolunda Albîna ile bambaşka bir adam olup çıkmıştı. Yalıdakiler
Metrûk'ten çok Albîna'ya baktılar, Albîna'yı yukarıdan aşağıya şöyle bir
inceleyip süzgeçten geçirdiler, akıllarından geçen her bir kelâmı erinmeden
hemen yanı başındaki kulaklara eğilip fısıldamaktan geri durmadılar ve en
çok da dupduru güzelliğinden gözlerini alamadılar. Yalının en büyüğü
Kamburizâde Fettah Efendi'nin dördüncü karısı Refika burnunu
kaldırabildiği kadar yukarıda tutarak "Nece söyleşir bu hatun?" diye
sorunca avluya biriken bütün yalı efradını kahkahaya boğuverdi. Refîka
yalının en büyüğüydü, lâkin kimse lafına dönüp bakmazdı. Ardından dil
çıkarmayı pek seven çocukların eğlencesi, maskarası olduğunu bilmeden, güç
belâ da olsa kasıla kasıla yürümekten, "bu yalıyı ben yaptım" havasını yana
yöne yaymaktan pek hoşlanırdı. Çocuklardan biri "nece söyleşse öyle
söyleşecek" diyerek kalabalığı daha derin kahkahaya boğdu. Metruk bu işsiz,
güçsüz, lüzumsuz kalabalığın hiç dağılmayacağından emin olduğundan
Albîna'yı yalıya sokup gidişinden bu yana hiç dokunulmayan odasına
sürükledi. Darmadağınık, toz içinde kalmış odada sedire oturduklarında
yıllarca yanlarında taşıdıkları mektubu nçıp okumayı akıl ettiler. İşte o vakit
Metruk gerçeği alenen idrâk edip, nasıl bir oyun içine sokulduğunu fark etti.
Güya Metrûk'ü yalıdan uzaklaştırmak ve her ne yazdıysa el koymaktı amaç.
Güldü Metruk. Gülüp geçti Metruk. Bu yolculuk ona
87
88
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
zaten hıfzettiği eserlerin içinde bulamayacağı öyle güzellikler kazandırmıştı
ki, bunlardan en mühimi Albîna idi.
Albîna gün gelip yalının boşala boşala içinde kalan tek güzelliği, tek
sevileni, tek sahibesi oldu. Bataklıktan bir gül çıkarmayı başarmıştı Metruk.
Kamburizâde'lerin adını sürdüren nesil, Meyra'ya dek, bu yalıda Albîna ve
Metrûk'ten olma bir ağacın dalları gibi uzanacaklardı. Her şey zamanla
değişmek zorundaydı. Yalı, bu değişimin tek seyircisi idi. Zîfeşan Ha-nım'ın
dediği gibi, İstanbul o eski İstanbul değildi belki, ama gerçek şu idi ki hiçbir
şey eskisi gibi değildi zaten.
Nazife ÇİFÇİOĞLU
1973 yılında Biga'da doğdu. İlkokul eğitimini Osmaniye'de aldıktan sonra
lise eğitimime Ankara İmam Hatip Lisesi'nde bitirdi. Ankara Üniversitesi
İlahiyat Fakülte-si'nden mezun oldu. Eşinin işi nedeniyle yurtdışına çıkarak
Moğolistan, Tayland, Kırgızistan ve Moldova'da hayatını devam ettirdi. Evli
ve iki çocuk annesi. Arapça, İngilizce, Kırgızca ve Rusça konuşabiliyor,
www.siraze.net Kültür Edebiyat Sitesi'nin editörlüğünü yapıyor ve yazılarını
yine aynı sitede Naz Ferniba adı altında yayınlıyor. Yaklaşık üç yıldır Ay
Vakti Edebiyat Dergisi'nde deneme ve öyküleri yayımlanmakta...
DÜRÜLMEDEN ÖNCE
AYŞEGÜL ÖZCAN
Ay güneşi, gece gündüzü izlemekte ve zaman ırmağı akıp durmaktaydı..
Kadim ve yorgun arzdan kan, kir ve kahır sızmaktaydı zaman ırmağına.
Sonbahardı: Vodeno, Kaf Dağfnın eteklerinde bir köydü. İşgale direnen
Çeçenlerin son mevzisiydi. Köy çepeçevre askerlerle kuşatılmış tanklar sokak
başlarının tamamını tutmuştu. Askerler, daha çok samanlığa benzeyen eski bir
binayı bir çok noktadan ateş altına almışlardı. İçerden hafif silahlarla çok
seyrek olarak karşılık geliyordu. Çevredeki evlerin pencerelerinde,
kepenklerinde, cumbalarında birikmiş olan çocuklar ürkek bakışlarla ve
büyük bir korkuyla olanları izlemekteydi. Onların biraz daha arkalarında
loş köşelerden kızlar, kadınlar ve yaşlılar ağlamaklı seslerle dualar
mırıldanmaktaydı. Bir kaç günden beri süren yağmur balçığa döndürmüştü
sokakları. Yağmur kesildiğinde derin vadilerden kopup gelen sis kütleleri
her yanı kaplıyordu ara ara. İşte tam böyle, gözün gözü göremediği bir
anda büyük bir patlama sesi duyuldu: Hemen ardından da kuşatılmış olan
binadan alevler ve dumanlar yükselmeye başladı. Bir roket mermisinin
isabet ettiği kav gibi kurumuş olan ot yığınları ateş almış, cayır cayır
yanıyordu.
Şamil yüzüne doğru harlanan alevlerden dehşete düştü; ayrıca
yoğunlaşmış olan duman tabakası soluk almasını imkansız kılıyordu:
Kendini toparlamaya çalıştı ve arkadaşlarına seslendi:
"Arka kapıya gelin!"
Kendisi de arka kapıya doğru koşmaya başladı.
90
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Binanın içi bir tandır gibiydi şimdi: Otlardan yayılan ateş, ağaçlarla
örülmüş olan binanın hemen hemen her yanını sarmış gibiydi.
Kapının iç yanında toplanmış olan direnişçiler tahtaların ince aralıklarından
çevreye göz atmak istediler: Hiçbir şey görünmüyordu; zira sis her tarafa
yapışmıştı adeta. "Tam zamanıdır"dedi Şamil.
Kısa aralıklarla birbirlerinin gözlerine baktılar. Hissettiklerini bastırmak
ve karşısındakilere hissettirmemek için çok soylu ve yiğitçe bir gayret
içerisindeydi hepsi. Hiç biri hiç bir şey söylemeden büyük bir tevekkül ve
temkinle sis ile duman karışımı bir alaca karanlıkla kaplanmış olan
meydana çıkmadı-lar da; sanki süzüldüler. Henüz birkaç metre ilerlemeden
yağmur çiselemeye, sis parçalanmaya başladı. Onunla birlikte silah sesleri
ve ıslık çalan kurşunlar yağdı ortalığa.
"Binaya dönün!" dedi, Şamil. O sözünü bitiremeden Selman'dan "Allah!"
diye bir çığlık yükseldi; elinden silahı düştü, dizleri çözüldü ve bir ağacın
yıkılması gibi vakarla toprağa devrildi. Alnından kan süzülüyordu.
İşgalciler kurşun sağanağını sürdürüyorlardı. Otuz-kırk metre ileride bir
başka binanın görünmeyen kısmında mevzilenmiş olan askerlerden,
başlarındaki komutan, beklenmedik bir şekilde ateş kesmelerini istedi.
Ürkütücü bir sükunet çöktü ortalığa. Binanın içindeki yangın hafiflemiş
ama yukarıya, çatıya ve oradan da saçaklara kadar ulaşmıştı. Saçaklardan
kopan tahta ve ağaç parçaları alevleriyle beraber peyderpey aşağıya
düşerken Şamil ve arkadaşları ağır yaralı durumdaki Selman'ı kapıya doğru
taşımaya çalışıyorlardı.
Komutan tekdüze bir sesle "Şamil'i diri istiyorum" diye uyardı
yanıbaşındaki askerleri.
"Ama bu çok zor" diye cevap verdi çavuş. "Tekrar binanın içine
çekilirlerse, bunlar mermileri bitmeden asla teslim ol-
91
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
zlar Yakın temas sağlanıncaya kadarda silah kullanmazlar."
Komutan sert bakışlarla "emrimdir" dedi.
Bir hinlik vardı bakışlarında.
Şamil ve arkadaşları sürünerek de olsa Selman'ı kapıdan içeri almayı
başardılar. Kapıyı kapattılar ve çitlere yaslanarak beklemeye başladılar
Otların çoğu yanmış, yangının hızı bir hayli kesilmişti. Yanan otlardan
geriye kapkara bir tortu tabakası kalmıştı. Yalnızca çatıdaki ağaçların bir
kısmı cılız alevlerle ağırdan yanmaya
devam ediyordu.
İçeridekilerdışarıdakilerin sinsi planını anlamaya çalışıyorlardı. Yorgun ve
umutsuz görünüyorlardı.
"Ne yapmak istiyor olabilirler?" dedi, Hattab. "Müthiş bir plan!" dedi, Aslan,
"Bizi diri ele geçirip konuşturmak istiyor olabilirler."
Yüzleri gerildi, şimşekler dolaştı gözlerinde. Yıllardan beri duyageldikleri
korkunç işkenceler çığ gibi yuvarlanmaya başladı zihinlerine bir bin
Aya sıkma, boyun altı askısı, soydaşı ve dindaşı olan kadınlara, hatta çok daha
yakınlarına mağdurların gözleri önünde tecavüz etme... Akıllarını bozacak ve
onları çıldırtacak türden işkencelerdi bunlar. Böylesi durumları hatırlamak ve
düşünmek bile bir kahır burgacına sokmuştu beyinlerini. Ne güzeldi ölmek!
Ya da yurtlarını kurtarıncaya kadar kendi dağlarında savaşmak...
Üçüncü ihtimal kapkara bir kabustu. "Çıkalım" dedi, Aslan.
"Selman ne olacak? Onu bu halde burada bırakamayız." diyerek bu fikre karşı
çıktı Hattab. Sustular... "Allah" diye bir inilti duyuldu Selman'dan. Çenesi ve
du-
92
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
dakları devindi belli belirsiz.. "Allahuekber, Allahuekber, Al-Iahuekber"
dediler hep beraber.
Biraz ilerideki otlardan bir kaç kucak getirdiler ve örttüler Selman'ı. Sonra
da eğilip bir bir öptüler alnından.
Tahtaların aralıklarından bir süre etrafı kolaçan ettikten sonra "üçgen
tertibiyle" dedi, Şamil. "Konuşmak asla yok. hHerkes haklarını birbirine helal
etsin. Arka kapıdan dağ patikasına."
Son bir kez daha göz attılar dışarıya.
Hain pusuların sessizliğine ve kımıltısızlığına gömülmüştü sokaklar...
"Bismillah" deyip kapıyı yavaşça araladılar. Sırtları binaya dönük olarak
saçak boyunca, elleri tetikte, temkinle yürümeye başladılar.
Bina boyunu tam ortaladıklarında bir makineli tüfek tırılda-maya başladı.
Hemen karşıdaki binanın delinen duvarından içeriden yerleştirilmiş hafif
makineli bir tüfeğin, çok az bir kısmı dışarıya çıkarılmış namlusundan ateş
yağıyordu.
Çavuş "Belden aşağı... sadece belden aşağı" diye uyardı makineliyi kullanan
askeri "Çünkü bunların dirileri ölülerinden çok daha işe yarar."
Birbirlerinin koynuna, kucağına düştüler birer birer. Silahları da düştü.
Birbirine karıştı kanları. Dayanılmaz acılarla kıvranıyorlardı ve bu halde
sıkıca sarılmışlardı birbirlerine. Başlan omuzlarına düşmüş; bayılmışlardı.
Ateş durdu.
Yukarıdan gelmekte olan bir tankın homurtusu duyuldu.
Pusudakiler zafer çalımlanyla mevzilerinden çıktı ve can çekişmekte olan
kurbanlarının yanına vardılar tank da yetişti.
Daha önce hazırladıkları zincirlerin birer ucunu kurbanlarının boynuna
diğer uçlarını tankın arkasındaki kalın kancalara bağladılar.
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
Tank yürüdü... Ardında da henüz canlı olan üç beden ça-mUr ve kanlar
içinde sürükleniyordu.
Sonbahardı; sarı yapraklar, kan ve çamur iç içeydi. Vodeno'
lular ağlıyordu.
***
İlkbahardı. İgman Dağı'nın dumanlı ve karlı doruklarından aşağılara şırıl
şırıl akıp duran derelerin kenarındaki nergislere, reyhanlara, sümbüllere,
menekşelere... Ve daha nice adı koyulmamış yüzlerce çiçeğe... Yemyeşil
çayırlara, tomurcuklanmış ağaçlara ağır bir barut kokusu sinmişti. Kuşlar,
kelebekler, sincaplar, tavşanlar ortalarda pek görünmüyordu artık.
Saraybosna'ya bakan yamaçlarda mevzilenmiş olan askerler aylardan beri
kenti ateş altında tutmaktaydılar.
İlıca, dağa doğru yayılmış küçük bir birimiydi Saraybos-na'nın. Çetnikler
bu küçük kasabayı işgal ettikten sonra evleri tek tek kontrol ederek yetişkin
erkekleri toplamaktaydılar.
Çetnik çavuş, bahçeli, tek katlı küçük evin ahşap kapısını bir kaç dipçik
darbesiyle aşağı indirdikten sonra yanındakiler-le birlikte iç odalara
yöneldi. Yüzlerinde dehşet, postallarında çamur vardı. Büyük bir öfkeyle
ve gürültüyle kapıları çarpa çarpa bir bir aradılar tüm odaları. Giysi
dolaplarını, kanepe altlarını, akıllarına gelen her yeri didik didik ettiler;
ellerine geçen her şeyi rastgele saçıp savurdular. Daha çok öfkelendi
çavuş...
"Olamaz!" dedi. "Bu adamı mutlaka bulmamız lazım."
Askerlerden biri açık durumdaki ana kapının arkasında bulunan daha
küçük bir kapıyı fark etti ve koşarak kapıyı açtı. Küçük ışıksız bir
bölmeydi burası. Salondan ulaşan ışıkla, içinde odunların istif edildiği dar
bir yer olduğu anlaşılıyordu. Daha arka kısımları loş ve karanlıktı.
Asker çevik bir hamleyle dizilmiş odunların üstüne sıçradı. Cebinden
çakmağını çıkardı ve yaktı. İleriye doğru uzattı; za-
94 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
yıf alevlerin ışığında duvarın dibine sinmiş bir kadın yüzünü seçer gibi
oldu.
"Bir kadın!" diye seslendi salondakilere. "Getir!" dedi, çavuş.
Her tarafı tiril tiril titreyen, gözlen korkudan büyümüş, ürkek bakışlı genç
bir kadın ayaklarını sürüyerek askerle birlikte salona çıktı. Başında omuz
üstlerine yayılan bir beyaz örtü, üstünde de küçük çiçek desenleriyle
süslenmiş topuklarına kadar inen, dökümlü, bol, açık yeşil bir elbise vardı.
Karnının oldukça şişkin görünmesinden bunun bir hamile kıyafeti olabileceği
anlaşılıyordu. Salonun ortasında durdu, başını önüne eğdi. Gözleri yaşlandı;
sessizce ağlıyordu.
Çavuş elindeki bıçağı genç kadının gerdanına doğru uzattı. Bıçağın ucuyla
çenesini yukarıya doğru zorlayarak:
"Başını kaldır Fikretoviç'in nerede olduğunu hemen söyle, bayan!" diye
gürledi çavuş. "Çünkü çok acelemiz var."
Genç kadın ürperdiği bıçaktan kurtulmak için bir refleksle birkaç adım geri
çekildi ve yeniden başını öne eğdi; gözlerini sürekli muhatablanndan
kaçırmaya çalışıyordu.
Bu kere çavuş birkaç adım ileri çıkarak kadını omuzlarından yakaladı ve
silkeleyerek yeniden sordu: "Fikretoviç nerede?" "Bilmiyorum" dedi kadın
çok enez bir sesle. Çavuş elindeki iri bıçağı demir saplı tarafını büyük bir
hırsla kadının kafasına vurmaya başladı. Vurdukça soruyor, sordukça vuruyor,
sesindeki öfke perde perde yükseliyordu. "Nerede? Nerede? Fikretoviç?
Nerede o uğursuz adam?" Genç kadının başından kanlar süzülmeye başladı ve
bu bıçak darbelerine daha fazla dayanamayıp döşemedeki kilimin üzerine
yığılıverdi. Bayıldı. Alnından göz çukurlarını ve oradan da yanaklarına doğru
iyice kana bulanmıştı yüzü. Yerdeki el dokuması kilim ise askerlerin postal
çamurlarıyla tümden kirlenmişti.
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE | 95
Ve çavuş öfkeden çıldırmış gibiydi... Azgın ve kudurmuş gibi...
"Çıkın çatıyı arayın! Bahçeyi, sağı solu... kuyu, kuytu ne varsa arayın! Bu
adamı bulmamız lazım. İğne deliğine girse dahi bulmamız, çıkarmamız
lazım."
Askerler dışarıda ve yukarıda aramalarını sürdürürken, çavuş, elinde kanlı
bıçağıyla, tepesinden taşmış öfkesiyle dişlerini gıcırdatarak salonda bir oyana
bir buyana yürümekteydi. Adımları sertti; bastığı tahtalar çatırdıyordu. Arada
bir genç kadına göz atıyordu. Kadın baygın durumda yerde yatıyordu. Çevreyi
ve çatıyı inceden inceye arayan askerler salona döndüğünde yerdeki baygın
kadın hafifçe aralar gibi oldu gözlerini. Çavuş kadına doğru yaklaştı ve
merakla beklemeye başladı. Biraz daha açıldı genç kadının gözleri; bir
noktaya takılıp kalmışlardı ve anlamsız bakıyorlardı. Kaşları üzerinde, gözleri
çevresinde ve alnında pıhtılaşmaya başlamış olan kan belki de bakmasını daha
da zorlaştırıyordu kadının. Yeğni bir sesle dudakları kıpırdadı. Derinden gelen
iniltiler arasında arada bir "Fikret!" diye seslendiği duyulabiliyordu. Çavuş
kadının yüzüne doğru eğildi ve kulağını ağzına yaklaştırarak bir kez daha ama
bu kere yavaş bir sesle "Fikret nerede?" diye sordu. Bir tepki ve yanıt
gelmedi; yeniden gözleri yumuldu kadının. İniltiler seyrekleşti... Çavuş daha
çok öfkelendi; duvara doğru yürüdü; yaslanmış silahını aldı ve süngülü yanını
kadının göğsüne doğru hışımla sapladı; sonra aşağıya doğru çekti. Tekrar
tekrar aynı şeyi yaptı. Kilimin üzerindeki çiçek desenleri ve çavuşun postalları
kana bulanmıştı-, kıpkızıldı... Boğazından çıkan çok zayıf bir hırıltıdan sonra
genç kadının bedeninden tiz bir ses duyuldu; derinden, dokunaklı, cılız bir
bebek çığlığı...
Çetnik çavuşu silahını bir kere daha kaldırdı ve genç kadının karnını bir
çok kez daha sapladı. Artık ne ses ne de soluk
96 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
kalmıştı kanlar içindeki bedeninde. Salonun köşelerine doğru taze ve sıcak
kan süzülmekteydi yavaş yavaş.
Askerler dışarıya yürüdü.
İçlerinden birisi, birkaç dakika sonra salona geri geldi. Genç kadının baş
örtüsünü açtı; boynunda ellerini gezdirdi. Cebinden çıkardığı bıçakla
kadının gerdanındaki altın zinciri kesti ve telaşla cebine yerleştirdikten
sonra koşarak evi terk etti.
Fikretoviç gerçekten de evde değildi ve Leyla onun nerede olduğunu
bilmiyordu.
Çünkü; o, genç bir kimya mühendisiyken iki üç yıl önce savaş başlamış;
doğduğu ve anne-babasının halen yaşadığını sandığı kent olan Banja
Luka'yı işgalden kurtarmak için o cepheye gitmiş, o günden beri hiçbir
haber alınamamıştı kendisinden...
Belki çok özlemişti Leyla'yı... Belki çiçekli düşler örmüştü dağlarda
doğacak çocuğu için... Aliya İzzet koyacaktı adını. Ali-ya izzet dünyayı hiç
görmedi ve göremeyecekti...
***
Yalvaçlar yurdu kutlu bir kent. En sevgilinin gökler ötesi yolculuğuna
çıktığı kutlu durağa hep imrenerek bakan Zeytin-dağı. Zeytindağı'na
muntazır duran bir küçük kent, bir kutlu kent: Halil...
Bir kuşluk vaktiydi. Sofradaydılar... Ekmek vardı sofrada; bir de zeytin.
Sofranın etrafındakiler yemeğe istekli görünmüyordu. Yalnızca iki küçük
çocuğun ellerinde ve ağızlarında bir devingenlik göze çarpıyordu. Diğerleri
dalgın ve yaslıydılar. Teessür dalgaları gelip gidiyordu yüzlerinde
mütemadiyen.
Bir hafta önce işgalci Yahudi askerleri bir gece yarısı gelip hiçbir gerekçe
göstermeden Halit'i alıp götürmüşlerdi... "Sorgulayıp, salıvereceğiz"
demişlerdi. Ama, Halit'ten hala bir haber yoktu. Zaten hasta olan yaşlı
anası yemeden içmeden iyi-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE |(
e kesilmişti- Hanımının ağlamaktan gözleri kızarmıştı. İsmail kendini
cesur göstermeye zorlayarak hem çocukları, hem onları avutmaya
çalışıyordu.
Kapı çalındı. Herkes irkildi. Sevinç ve heyecanla parladı yüzleri bir an.
Gelin irkildi; elleri ayaklarına dolaşmış gibiydi. "Halit'tir inşaallah" dedi
titrek bir sesle. Umutla kapıyı açtı. Açmasıyla birlikte donakaldı, buz
kesildi. Yahudi askerleriydi
gelenler...
Askerlerden birisi elindeki kağıdı uzatarak "bir saat içerisinde evi terk
edeceksiniz; yıkım emri var" dedi. Gelin onların ne söylediğinin ve ne
istediğinin pek farkında bile değildi; zira, onun şu anda daha çok merak
ettiği kocasının durumuydu.
 "Halit nerede? Bir geceliğine götürdüler aradan bir hafta geçmesine rağmen
hala gelmedi. Bir şey söyleyin; ne olur! Ölü müdür, sağ mıdır?"
"Bilmiyorum" dedi asker sakince.
Gelinin dönmeyişinden kaygılanan içeridekiler de bir bir kapıya geldi.
"Abime bir şey mi oldu?" diye sordu İsmail.
"Bilmiyorum. O konu bizi ilgilendirmiyor" diye cevap verdi asker. Sonra
eliyle yengesinin elindeki kağıdı işaret ederek "Bir saat içerisinde evi terk
etmek zorundasınız. Vaktinizi boşa harcamayın! Derhal eşyanızı boşaltmaya
başlayın!" diye ekledi asker.
ismail kağıdı yengesinden aldı; bir kaç kez dikkatlice okudu.
"Ama bir gerekçe belirtilmemiş burada" dedi.
"Gerekçesini ancak yerel mahkemeden öğrenebilirsiniz." diye cevap verdi
asker.
Kül gibi kesilip kalmıştı hepsinin elleri ayakları. İsmail komşulara haber
vermek üzere evden ayrıldı. Yaşlı kadın fenalaştı ve eski bir koltuğun üzerine
uzandı. Gelin kendi ken-
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
dine söyleniyor ve ağlıyordu. "Bu ne zulüm Allah'ım! Kocamı aldılar,
götürdüler. Biraz sonra da evimizi yıkacaklar. Nereye gidelim; kime sığınalım
biz?"
On üç, on dört yaşlarındaki Hamide kapının tam eşiğinde oturmuş sessizce
ağlıyordu. Kardeşi olan biteni anlamayacak kadar ufaktı ve bu yüzden
oldukça tepkisiz görünüyordu.
Haber hızla yayılmıştı mahallede. Mahalle halkının büyük bir kısmı eşyaları
kurtarmak için akın akın İsmail'lerin evine geliyorlardı. Bu konuda bir çok
deneyim yaşamışlardı çevrelerinde. Bu tür yıkım işlerinde çok hoşgörüsüz ve
katı davranıyordu yetkililer. Bu nedenle de, evlerini terk etmeyen bir çok
insan enkaz altında kalarak ölmüştü geçtiğimiz aylarda.
Çıkarılan eşyalar sokağın bir köşesine yığıldı ve onların da yanı başında bir
kanepenin üzerine yaşlı kadın uzatıldı. Birkaç saatten beri meydanda bekleyen
buldozer bir canavar gibi eve yöneldi. Gelin çevik bir hamleyle buldozerin
önüne geçti:
"Yıkmayın! Ne olur, yıkmayın!"
Buldozer haşmetle yoluna devam ediyor, gelin ise umutsuzca ona karşı
direnmeye çalışıyordu. Kendinden geçmiş, bilincini yitirmiş gibiydi. Yüzü,
ağır araca dönük olduğundan geri geri yürürken ayağı küçük bir taşa takıldı ve
sırt üstü kaldırıma düştü. Buldozer devam ediyordu. Bir vaveyla kapladı
ortalığı...
"Zalimler!.. Katiller!.."
İsmail kendi canı pahasına büyük bir çeviklikle ve cesaretle kendini
buldozerin önüne attı ve hızla yengesini bir kolundan kavrayıp kenara
çekmeyi başardı.
Buldozer evin çatısına ilk darbeyi indirdiğinde her yandan taşlar yağmaya
başladı. Olay yerinden insanları uzaklaştırmak isteyen askerler de taş sağanağı
altındaydı. Onlar da buna karşılık çevreye rast gele ateş etmeye başladılar.
Eşyaların dibinde bir şiltenin üzerine yatırılmış olan yaşlı
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE |<
, Hından cılız bir çığlık yükseldi. İsmail hızla o yana doğru koştu.
Yaralıydı anası. Öfkesi ateş oldu. Çevreyi arandı gözleriyle iriCe bir taş
buldu ve hınçla savurdu askerlere doğru. Onlardan birinin koluna isabet etti
taş. İsmail'e yöneldiler. İsmail kaçıyor, onlar kovalıyordu. Nihayet bir
köşede sıkıştırdıktan sonra hep birlikte kuzgun gibi çullandılar üstüne.
Yüzüstü yatırdılar. Birisi, arkadan ensesine silahı dayayıp ayaklarına sıkıca
basarken, bir başkası sırtına diz üstü oturmuş İsmail'in kollarını belinin
ortasında birleştirmeye çalışıyordu. Bir üçüncüsü yolun kenarından
getirdiği bir taşla İsmail'in kollarına vurmaya başladı. Canhıraş çığlıkları
arasında kemik sesleri kaybolup gidiyordu. Asker daha çok vurdu, daha
çok kırmak için. Omuz başından bileklerine kadar kocaman kemikler parça
parça olmuştu şimdi. Onu, orada öylece bırakıp yıkım yerine yürüdü
askerler.
Yüzüstü yere uzanmış, dayanılmaz acılarla kıvranıyordu İsmail. Kimi
acılar insanın dayanma gücünü de aşabilir. Öyle oldu şimdi. İsmail külçeye
dönmüş kollarından habersizdi artık; baygındı ve inliyordu.
İlkin Hamide ulaştı yanına. Sonra diğerleri, daha sonra da haberciler.
Hamide amcasını sırt üstü çevirmek istedi. Tuttuğu kolun
parçalanmışlığından dehşete kapıldı; çıldırdı sanki. Gözleri sicim sicim, bir
kuş yavrusu gibi çığırıyor, çırpınıyordu. Diğerlerinin de yardımına
gelmesiyle İsmail'i sırt üstü çevirebildiler. O hâlâ baygındı.
Hamide sustu ve yaşlı kara gözlerine yavru bir kartal bakışı giydirdi ve
haykırdı habercilere doğru. Alıp götürsünler, du-yursunlar diye bu kara
haberi: "Ya eyyüha-n nas!.. Arun aley-
küm!.. Arun aleyküm!.. Arun ala külliküm ecmain!.."
* **
Gülkurusu bir akşam üzeriydi. Kasvetin, kederin, firkatin,
100
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
hicranın ve melalin gönüllere katar katar sökün ettiği bir vakittir bu.
Gecenin gündüzle kucaklaştığı; ayın güneşle bakıştığı bir vakit eşiği...
Gözleri dalgındı; denizse dalgalı ve biraz da hırçın. Oysa içindeki denizler
asude ve ıssızdı artık. Bakıyor, görmüyor; duyuyor, anlamıyordu. Onun
için yürüyecek bir yol, yaşanacak bir yarın, taşınacak bir sevda artık hiç
olmayacaktı sanki. Martılarla insanlar veya insanlarla ağaçlar arasında
nasıl bir fark vardı? Var idiyse bu hangisinin lehineydi? Öncelerden beri
insanlar hep böyle soğuk, sevimsiz ve anlamsız mıydı? Ya da çoğunluğu
mu böyleydi? Anlam ve bilinç düzleminden her gün daha çok ayağı mı
kaymaktaydı? Dönüşüm ve değişimler hep böyle olumsuza doğru mu sürüp
gidecekti? Dertsiz, dava-sız, yükümsüz, sorumsuz olmak ucu bucağı belli
olmayan karanlık uçurumların bıçak sırtında yürümek değil miydi?
Deniz coşkun ve dalgalıydı; o ise yorgun ve dalgındı. Önünden, yanından
geçip giden kalabalıklar dağılmış, saçılıp savrulmuş düşlerini çiğniyorlardı
sürekli. Kavrulmuş, perişan edilmiş ve tutsak alınmış gül kurusu düşlerim...
 Toparlamak istedi kendini. Umut kırıntıları, umut ışıltıları arandı yüreğinin
en körfez köşelerinde. Düşlerine can verecek bengisu damlacıkları. Ayakları
denize doğru yürüyordu; bir elinde kitapları, bir elinde çiçekleri vardı. Yaşlar
süzülüyordu gözlerinden. Ayakları denize doğru yürürken o güneşe bakı-
yordu. Güneş batmak üzereydi. Bir adım ötesi denizdi. Güneşe baktı, denize
baktı; içindeki denizlere bakt. Baktı kaldı, baktı durdu... Ve elindeki kitapları
denize bırakıverdi; çiçek-leri göğsüne bastırdı ve kalabalıkların içine karıştı.
Ağlıyor ve yürüyordu.
Son sınavı olacaktı bu; girebilseydi. Ama yine giremedi işte. İki yıldan beri
bu engelleri aşamamıştı bir türlü. Her şey tam bir işkenceye dönüşmüştü.
Kazanacağından zerre kadar
AYŞEGÜL ÖZCAN DÖKÜLMEDEN ÖNCE
, ç^u yoktu; çünkü bilgi donanımında hiçbir zaafı olmasın, hiçbir eksiklik
kalmasın diye dipnotlara, referanslara değin her şeyi yutmuş gibiydi. Yoruma
açık içtihat soruları için yayınlanmış yargı kitaplarını ve dergilerini büyük bir
özenle elemiş, taramıştı adeta.
Avukat olacaktı. Çocukluğundan beri hep bunu düşlüyordu. Dedesinin
mahpusluk günlerinden beri adaletsizliğe uğramış, mağdur edilmiş, itilip
kakılmış, horlanmış, aşağılanmış, küçümsenmiş, yok sayılmış...
Mazlumlaştırılmış, velhasıl hakları gasp edilmiş her kim olursa olsun elinden
tutacak, savunacak, selamete çıkaracaktı. Kimsesizlere kimse, arkasızlara
arka olacaktı.
Gel gör ki her şey başlamadan bitmiş gibiydi. Çetin bir kapanın karanlık
labirentlerinde umutsuzca dolanıp duruyordu
artık.
Sabahleyin büyük bir heyecanla güneş doğmadan çok önce uyanmış; günün
o vaktiyle ilgili görevlerini bi hakkın yapmaya çalışmış, güneş tepelerden
aşağıya ininceye kadar boynu bükük, gönlü kırık dualar etmişti. Duş almış,
kahvaltısını etmiş, annesiyle kucaklaşarak onun da duasını almıştı
Sonra meydandaki çiçekçiden güller almıştı renk renk...
Kendi kendine umutlarını çoğaltmak, kaygılarını azaltmak için telkinler
yapmıştı:
'Onlar da insandır nihayet; yürek sahibidirler. Onlar da hep hayaller
kuragelmiştir. Belki birçok da hayal kırıklığı yaşamışlardır. Hayatlarının bir
kesitinde, bir kavşağında bu tür acıları belki bir kez olsun duymuşlardır.
Tam iki sene... Sadede gelmiş bir öğrencinin, bilgi bakımından hiçbir eksiği
bulunmayan; aksine önceki yıllarda çok başarılı olmuş bir öğrencinin geleceği
basit bir nedenle karar-tılabilir miydi?'
Gül dağıtacaktı o gün; güllerle açacaktı yolunu. Polislere,
102
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
profesörlerine, bölüm başkanına, rektörüne değişik renklerde güller sunacaktı.
Bir sükunet ve barış ortamında sırasına oturacak sınav sorularını
cevaplayacaktı. Öğrenmiş olmanın kıvancını, onurunu yaşayacaktı. Bilginin
engin erdeminde kişiliğini bulacak, özgün birey olmanın keyfini ve
lezzetini tadacaktı. Düş çiçeklerine hayatiyet kazandırmanın başlangıcı
olacaktı o gün. O gün güzel bir gün, bir gül günü olacaktı...
Ama hiçbiri olmamıştı.
Başka yüzlerce arkadaşı gibi üniversitenin girişinde polisler tarafından
durdurulmuştu.
Gülümsemiş, gül sunmuştu kendisini durduranlara. "Bu son sınavım, bu
son hakkım..." demiş; yalvarmış yakarmıştı dakikalarca. Dilinin en
inandırıcı, en ikna edici kelimelerini seçmeye çalışmıştı.
Bir polis memuru birden parlamış "Uzatma bayan! Biz de emir kuluyuz"
diyerek, omuzundan tutmuş bir bakıma sürükleyerek giriş turnikesinden
uzaklaştırmıştı.
Dizlerinin feri kesilmiş, fenalaşmış ve ağaçların altındaki bir tahta oturağa
bırakıvermişti kendini. Sessizce ve saatlerce oracıkta ağlamıştı.
Sonra diğer arkadaşlarının yanına giderek beraberce susmuşlar ve
yürekleri birbirine yaslanmış olarak girişin bir yanında saatlerce
beklemişlerdi.
Yorgun ve yılgın gözlerini denize çevirmişlerdi. Deniz göğe bakıyordu...
En sonunda soylu yalnızlıklarını kuşanmışlar ve belki de hiç istemeksizin
kalabalıklara karışmak zorunda kalmıştılar.
AdıGül'dü...
* ılı *
Denizin öbür kıyısında, büyücek bir kentte bir ikindi üzeriydi. Hava
sıcaktı; deniz durgundu ve gökyüzüne bakıyordu. Geniş ve görkemli bir
salon. Zemini mermer döşenmiş, ta-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
vanları çeşitli renklerde alçı desenleriyle süslenmiş. Aşın sıcak nedeniyle,
panjurları indirilmiş pencerelerin üstündeki klima cihazları sürekli serin
hava üflemekteydi odanın ortalarına doğru. Sarmaşık türü kalın ve küçük
yapraklı yeşil dallar dört bir yanına dağılmıştı salonun. Pencerenin
karşısındaki duvarın boyunda, kapının sol yanında ilk bakışta antik eser
olduğu izlenimi uyandıran, yanlan oyma işlemeli, ceviz ağacından yapılmış
irice bir masa vardı. Masanın iki yanında ve arkasında üslup bakımından
ona çok uygun düşen deri kaplamalı koltuklar. Köşede genişçe bir dolap;
dolabın raflarında çeşitli boylarda klasörler ve mevzuat kitapları
duruyordu. Masanın görünen bir köşesinde gümüşten mamul küçük bir
tabelanın üzerinde lacivert renkli harflerle yazılmış isim ve unvanlar göze
çarpıyordu-.
"Nedim Şahin, Müteahhit, Mali Müşavir, Muhasebeci, Sigortacı ve
Emlakçı"
Nedim Bey koltuğuna adam akıllı yaslanmış, elleri ensesine bağlı olduğu
halde, konuklarına bir ay kadar süren Avrupa tatilinden söz ediyordu.
Gözlerini ikide bir sağa sola, pencerelere ve oradan da sokağa dolandırıyor
olması, muhataplarını pek ciddiye almadığının, bu işten biraz da
sıkıldığının işareti sayılabilirdi. Böyle olmasına karşın çalımlı ve tafralı bir
anlatış biçimi vardı. Gerçekte, anlattıklarına ara ara kendisi de gülmekten
vazgeçse belki de daha inandırıcı olabilirdi. Hele ikide bir esneyip gerilmesi
uyandırmaya çalıştığı heyecanın iyiden iyiye tavsamasına neden oluyordu.
"İtalya bambaşka... Belki insanları bize benzediği için orayı daha çok
sevdim. Kolesyum muhteşem bir yapı. Kiliseler de öyle. Makarnanın envai
çeşidini bulabilirsiniz. Tabii ki İtalya'yla pizza artık özdeşleşmiş gibi.
İnsanları genellikle sevecen ve sıcak kanlı. Kuzeylilerdeki kibir ve kendini
beğenmişlik onlarda yok. Yani biraz Fransız-
104
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARİŞMASİ
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
105
lan, daha çok da İngiliz ve Almanlar'ı kastediyorum."
Bir kahkaha attı ve ekledi:
"Avrupa'ya tatile giden, önceden tezgahını iyi ayarlasın, 'iş seyahati' desin,
ne derse desin ama asla karısını götürmesin.'
İki konuğundan biri; koca göbekli, ablak suratlı olanı, yüzündeki terleri
sildi, kravatını gevşetti ve sordu:
"Esas oturumu açalım artık, Nedim Bey! İtalyan kadınlarından biraz anlat!
Kaç ceviz kırdın oralarda?"
Bir kahkaha tufanı daha koptu. Gözlerinden yaş gelinceye kadar güldü
Nedim Bey.
"Evet ben de tam o noktaya geldiydim işte; ama reklamlar girdi araya.
Efendime söyleyeyim, bu faslı çok özel bir seansta, yazlıkta, bir barbekü
seansında anlatacağım... ve tabii ki çok özel davetlilere. Kuşkusuz bir bedeli
de olacak bunun. Beş yüz Dolar gibi. İsterseniz size şimdiden rezervasyon
yapabilirim. Fakat, önce şu kongrenin de salimen atlatılması lazım. Kongreyi
alırsam, sizi tarife dışı tutabilirim. Bu kadar basit!"
Bir kahkaha daha savurdu.
Bir sonraki hafta en büyük partinin kongresi olacaktı. Nedim Bey başkan
adaylarından en şanslı olanıydı. İki ay sonra da genel seçimler yapılacaktı.
Elan belediye başkan vekilliği yapıyor olsa da bu kendisini yeterince tatmin
etmiyordu. Halihazır durumdan ve yaşadığı kentten iyiden iyiye sıkılmaya
başlamıştı. Kökten değişiklikler istiyordu hayatında; Milletvekili olsun,
başkente gitsin. Bu hedeflere varmada biricik engel kongreydi. Konuklarından
birisi kentteki esnaf örgütünün başkanı, diğeri ise saygın bir bürokrattı.
"Bu iş tamam gibi... Ama yine de maçın doksan dakika olduğu
unutulmamalı!"
Bir tereddüt ve kaygı dalgası çabucak gelip geçti yüzünden. Kısa bir
sessizlik oldu. Karşısında oturanları biraz ilgisiz ve tepkisiz buldu son
anlattıklarına.
'Siyaset bu, hiç kimseye yüzde yüz güvenmemek gerekir'
diye düşündü.
"Kendim için hiç bir şey istiyor değilim. Ülke için, millet için ve en çok
da kentimiz için süratle bir şeyler yapmamız lazım."
Masanın üstündeki telefonlardan birisi çaldı o anda. Ahizeyi kaldırdı ve
kısaca "gelsin" dedi.
Üç beş saniye sonra, uzunca boylu, takım elbiseli, kravatlı, düzgün tıraşlı
birisi girdi içeriye.
Kollarını açarak doğruca Nedim Bey'e yürüdü. O ise ağır hareketlerle
koltuğundan doğruldu ve yeni konuğuna yöneldi; kucaklaştılar.
"Hoş geldin azizim! İyice özlettin ha!
"Teşekkür ederim; sen de hoş geldin. Nasılsın, işler nasıl,
Sedat Bey?"
"Bildiğin gibi... Toparlamaya çalışıyoruz. İstikrar olmadan hiç bir şeyin
yola girmesini bekleyemeyiz."
Bir zaman sustular.
"Ee... Yediğin içtiğin senin olsun da, Avrupa'da gördüklerinden biraz
anlat bakalım, Nedim Bey!"
Nedim Bey'in yüz ifadeleri az önce olduğundan başka bir hal almaya
başlamıştı şimdi. Oldukça ciddi ve biraz da tedirgin görünüyordu.
"Avrupa iyi de, 'biz bir gün gerçekten Avrupalı olabilecek miyiz?' diye
düşünüyorum, Sedat Bey, geleli beri."
Önceki konuklar diğerleriyle vedalaşarak salondan ayrıldılar. Nedim Bey
kapıya kadar onları uğurladı. Birer elini her ikisinin omzuna koyarak "Bu
işi muhakkak koparmalıyız; başka yolu yok" dedi ve yeniden salona döndü.
Boncuk boncuk terlemekteydi konuğu. Yüzü gergin ve kaygılıydı.
Elindeki dosyayı masaya bıraktı.
"Yazlığın tapusu, ipotek senedi, teminat mektubu, gerekli her şey bu
dosyanın içinde!"
106
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Nedim Bey okuma gözlüklerini taktı ve önündeki kağıtları incelemeye
başladı.
"Fakat, Nedim Bey, Dolar bazında da olsa, aylık yüzde üç biraz çok değil
mi?" diye sordu kararsız bir sesle. Kaşlarını kaldırdı, hafifçe dudaklarını
ısırdı ve biraz da gülümsedi kendi kendine. Nedim Bey dosyayla çok fazla
meşguldü. Cevap vermedi; belki duymazlıktan geldi.
Sedat Bey, bu kere sorusunu daha yüksek bir sesle tekrarladı.
Nedim Bey gözlüklerini çıkardı, iyice bir gerindikten sonra Sedat Bey'i
süzen gözlerle: "Üstadım piyasaları sen de biliyorsun. Bu günden yarına
neyin nasıl olacağı hiç de belli değil. Ben büyük bir risk alıyor ve yüz bin
Dolar'ı tam bir yıllığına sana kiralıyorum. Üstelik; çok daha cazip, çok
daha az riskli birçok imkan varken ben bunu yapıyorum. Bir dostluğumuz
bir hukukumuz var diye...
 Repoya yatırsam, belki senden alacağımın birkaç mislini kazanabilirim.
Bu bir hatır ve hukuk işidir üstadım. Ben bu kıyağı babamın oğluna bile
yapmam. Sevildiğini bil ve ses çıkarmal
Biliyorsun, her şey Pazar günü akşamına endeksli. Kazanamazsam, maalesef
bu iş yatar. Şunun için yatar; ibre siyasetten ticarete döner çünkü."
Çok rahat görünmesine karşın derinden seyreden bir kuşku kemiriyordu
içini. Muhatabı, ilgili partinin şu andaki il başkanıydı. Son bir yıldan beri
ticari işleri hep geri, hep kötü gitmişti. İflasın eşiğinde gibiydi; çok acil bir
hayat öpücüğüne; yani bunun ekonomideki karşılığı olan sıcak paraya ihtiyacı
vardı. Bu onun için tam bir ölüm kalım meselesiydi. Bunu sağlayamazsa hem
ticaret hem de siyasette kötü bir sona ulaşması kaçınılmazdı. Ticari saygınlığı
azaldığından bu acil kaynağı bankalardan tedarik etmesi mümkün
görünmüyordu. Bir dö-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
nem için siyaseti bırakıp, işlerini toparlaması akıllı bir strateji olacaktı. Bu
bağlamda ikisinin de birbirine çok ihtiyacı vardı; zira, Nedim Bey de ticarette
tempoyu düşürüp siyasete yoğunlaşmak istiyordu. İkisinin de artık kartları
açıktı ve kozlarını daha değerli nasıl kılabileceklerinin ince hesabı
içerisindeydiler...
Uzun bir iç çekişten sonra "evet, işte böyle!" dedi Nedim
Bey.
"Bu iş tamamdır. Artık esas işimize bakalım. Bir haftayı gecesiyle
gündüzüyle en iyi şekilde değerlendirmeye çalışalım.
Sahi n'apıyor bu öğretmen emeklisi veya ne yapabilir?"
Bir an düşündü Sedat Bey. Söyleyeceklerine ilişkin hızlı bir hesap yaptı
içinden...
"Ne başkanlık çantada keklik, ne de öğretmen çok kolay bir rakip!.. Bilirsin
ince bir sanattır siyaset... İyi bir örgütü, fevkalade bir performans ve sonra da
sabır..."
Karşı taraf iyi çalışıyor. Bire bir yüz yüze ve sıkı bir markaj... Ağırlıklı
olarak örgütü kontrol etmeye devam ediyorum. Öğretmenin bilgili ve
yetenekli olduğu tezi işleniyor sıklıkla. Ama çok ciddi bir de handikapı var bu
arada: tabansızlık. Stratejimizi bunun üstüne koyacağız: İyidir, hoştur; ama
siyaset halkla olur' tezini işleyeceğiz ısrarla. Ayrıca, muhafazakar ve
mütedeyyin oluşunu onun artıları olarak göstermek isteyenlere karşı da
'kardeşim, Nedim Bey eski bir hafız; bir müftü kadar İslâm'la ilgili bilgiye
sahip' diyorum."
Bu son cümle oldukça hoşuna gitti Nedim Bey'in; hayli keyiflendi.
"Beni siz anlatacaksınız; benim kendimi anlatmam şık olmaz."
"İçini serin tut üstadım! Biz bu işin piri olduk. Ömür verdik bu işe. Pazar
günü akşamı rolleri ve nöbetleri değiştireceğiz. Ama ondan önce
değiştirmemiz gereken bir şey daha var."
108 | ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
"Nedir o?" diye sordu, Nedim Bey, anlamamış görünerek.
"Oranı değiştireceğiz üstadım! Buçuk bize yakışmaz, düz olacak; yani yüzde
iki..."
Gevşedi, gönendi ve gülümsedi Nedim Bey. "Hadi olsun bakalım. Öyle
olsun. Fakat akşam yemeği senden."
"Tamam" dedi beriki.
Beraberce dışarıya yürüdüler.
Nedim Bey'in arabasına bindiler. Kent dışında, bir sahil lokantasında
balık yemeye ve siyasi projelerini daha ayrıntılı görüşmeye karar verdiler.
Akşam üzeri olmasına karşın havadaki hararet ve sıkıntı hala sürüyordu.
Asfalt gevşemiş, cıvıklaşan zift yolun üzerinde yer yer akmaya başlamıştı.
Yola paralel uzanan gazino amfilerinden yayılan yüksek ses ayarlı şarkılar,
martı seslerine ve balıkçı lokantalarındaki komilerin "buyriin, buyriin"
seslerine karışmaktaydı.
Nedim Bey ve Sedat Bey kendi hayal dünyalarındaydılar şimdi ve biraz
da uyku çökmüştü üzerlerine.
'Kongreden sonra kafadan birinci sıra. Kötü bir ihtimal ikinci sıra, en
kötüsü üçüncü sıra. Yedi garanti çıkar. Ver elini başkent. Yüzlerce insan
etrafında pervane... Ağzına bakıyor...' Sağ elinin parmaklarını yumdu ve
hafifçe direksiyonun ortasına vurdu.
"Güzel günler bekliyor bizi üstadım. Ama, önce kongre, kongre,
kongre..."
Tam o esnada, yol kenarında yürümekte olan birileri dikkatini çekti.
Oldukça yaşlı, biraz kamburlaşmış, ak sakallı birisi, ve yanında genç bir
kız.
"Allah Allah! Bu bizim deli Hafız ve torunu. Bir duralım bakalım" dedi
Nedim Bey. Ağırdan frene bastı ve sağa yanaşıp yanlarında durdu. Aşağıya
indi. Onlar ise tam da ana yoldan dağa doğru ayrılan tali bir yola henüz
girmiş bulunuyorlardı.
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
Nedim Bey seslendi:
"Hafız dayı! Hafız dayı!" Duyamamış olmalılar ki tepki göstermediler. Bu
kere kıza seslendi "Gül! Gül!" Kız şaşırmış olarak durdu; geriye baktı.
"Aa!.. Nedim dayım, dede!.." Ortada bir yerde buluştular. "Selamun
aleykum Hafız dayı." "Aleyküm selam Nedim."
Eğilip elini öpmeye yeltendi Hafız dayının. O ise yaşından ve yapısından
beklenmeyecek bir çeviklikle geriye doğru yekindi ve elini çekti
"estağfirullah."
"Ne demek 'estağfirullah' dayı? Ben senin ayaklarını bile öpsem az olur
ve hakkını ödemiş sayılmam."
"Estağfirullah, Nedim" dedi ve yukarılara, dağlara doğru çevirdi
gözlerini...
"Her çeşit hukukun mercii olan yalnız bir Hak vardır. O'nun hukukuna ve
hükmüne çok dikkat etmek lazım!.."
Fazla karmaşık ve derin geldi bu sözler Nedim Bey'e. Kızdan tarafa
çevirdi başını.
"Sen nasılsın Gül? Girebildin mi sınava?" Bu ikinci cümlenin içerdiği soru
artık çok özel, nev-i şahsına münhasır, başkalarının belki hiçbir zaman
hissedemediği bir sıkıntı oluşturmaya başlamıştı Gül'ün ruhunda. Herkesin
Öğrenmek için merak duyduğu, ama anlatıldığında saçma ve soğuk bulduğu
tuhaf bir hikâye... Bundan dolayı kendince pratik bir cevap bulmuştu: "O
defteri kapattık dayı". İnce bir keder ağdı yüzüne Gül'ün. "Nasıl kapatırsın
kızım? Yıllarını verdin.." Kısa bir suskunluk oldu. Gözleri toprağa bakıyordu
üçünün de...
"Gül! Diyorum ki, parlak bir istikbalin kapısını açmak başı-
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
nı bir tek başını açmaktan geçiyorsa; üstelik, sen bunu içinde bulunduğun
şartların zorlamasıyla ve kerhen yapacaksan, yapılması çok da sakıncalı olmaz
bence."
Hafız dayının yüzü sertleşti. Gül ise son günlerde hep ola-geldiği gibi yine
ağlıyordu. Başını kaldırmadan kararlı bir sesle "olmaz, olmaz, hiçbir zaman
asla olmaz, olamaz dayı" dedi.
Nedim Bey kuzeninin yarasını daha çok kanatmak istemiyordu.
"Neyse... Başka neler yapıyorsun?"
'Mazlum Toplumlara Yardım Derneğİ'nde' çalışıyorum. Yani Abdulkerim'le
beraber çalışıyoruz.
Ayrıca bir aydan beri dedemle birlikte evimizde okul çocuklarına Kur'an-ı
Kerim öğretiyorduk. İlgi baştan oldukça iyiydi; kırk kadar öğrencimiz vardı.
Ama her gün bira daha azaldı; kimileri aileleriyle tatile çıktı, kimisi çırak girdi
bir yerlere. En son üç öğrencimiz kalmıştı ki herhalde birilerinin şikayet
etmesinden dolayı dün sabah eve iki polis geldi ve bu işi bırakmamızı istedi;
vazgeçmezsek, gözaltına alınabileceğimizi söylediler. Biz de bu işi tatil etmek
zorunda kaldık.
Dedem "köye gidelim" dedi. "Ben de çok iyi olacağını düşünerek köye
gitmeye karar verdik. Ve gördüğün gibi de yola çıktık."
"İyi, öyleyse bırakıvereyim sizi köye."
"Sağol dayı. Yürümek istiyoruz. Benim çok ihtiyacım var buna."
Hafız dayı, nedense kendisine karşı hep mahcup bir tavır takınan Nedim
Bey'e anlamlıca baktı ve bir şey söylemeden başını salladı birkaç kez... Sonra
da kısaca "eyvallah!" dedi.
Dede ve kızı yürüdüler, dağa doğru...
Nedim Bey arkalarından bir zaman baktı ve neden sonra "dua et dayı!" diye
seslendi.
Hafız dayı bu ısmarlamayı duydu veya duymadı; ama, ön-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE |1
ce gülümsedi sonra da anlaşılmaz biçimde ağlamaklı bir hal aldı. Çok
yaşlanmış ve yorulmuş olan vücuduna yol ağır geliyordu arık. Ama gene de
torunundan çok o istemişti yürümeyi Beli bükülmüş, gözleri ayaklarında,
küçük adımlarla ağır ağır yürüyordu dağa doğru; dağın ardında çağın
kirlerinden azade kalmak için saklanmış gibi duran köyüne doğru. Çok çok
sevdiği, onun da kendisini bir o kadar çok sevdiğini bildiği torunuyla
köylerine doğru yürüyorlardı...
Nedim Bey arabanın yanına döndüğünde Sedat Bey'i arabanın içinde derin
bir uykuya dalmış olarak buldu.
***
Gece bir kez daha devasa bir siyah elbise gibi kadim ve yorgun arzın
üzerine giydirildi...
Bir çok insan, birer şehvet ve şöhret panayırına dönüştüre geldikleri
kutsuz kentlerde geceleri daha çok seviyorlardı nedense!.. Ve kentlerle
insanlar her gün daha çok benziyorlardı birbirlerine. Ve kentlerin zalim
burgacında kıvranan, inleyen, ağlayanlar da vardı:
Halit yurtsuzdu, evsizdi; üç metrekarelik bir hücrede güneşsizdi ve
umutsuzdu...
Hamide evsizdi, babasızdı ve açtı...
Tankların parça parça ettiği Şamil ve arkadaşları mezarsız-dı...
Aliya İzzet dünyayı ve güneşi hiç göremeyecekti...
Banja Luka'da bir kampta günlerce aç tutulan Boşnaklar birbirlerinin etini
yemeye zorlanıyordu...
Gül derin bir kahrın pençesindeydi
***
'Euphrates' idi kod adı.
Sürekli planlar, projeler üretiliyordu bilgisayarlardan. Yeni yeni buluşlar
gerçekleştiriliyordu laboratuarlarda. Birileri dünyayı yeniden
yapılandırıyor, yeniden düzenliyorlardı...
112 I ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Napalmlar, nötronlar, hidrojenler, kimyasallar, nükleerler uçaklara
yükleniyor, öte yakasına gönderiliyordu denizin katar katar...
"Dünya şirin" diyordu Soros, "..ve dünya bizim..." ve ekliyordu:
"Those only who believe in our values or help our benefits can have the
right to share the green Dollars but never the golden ones... They always
belong to us, only to us, never to anyone else."
Çok ince hesaplar yapıyordu Soros. Matematiğin bütün imkanlarını ve
ihtimallerini kullanıyor ama sonuç değişmiyordu bir türlü:
"En iyimser hesaplamalara göre bir Afrikalı ancak bir Dolar; bir Asyalı
da bir Euro eder" diyordu
Maxwell ve Mourdock dünyayı yeniden çiziyor, yeniden boyuyor ve
şipşirin kılıyorlardı.
Duvar ustaları büyük marifetlerle büyült bir dünya inşa ediyorlardı.
***
Gece sadrında sakladığı dayanılmaz kahırlarla şafağa doğru yürüyordu.
Deniz durgun ve dalgındı... Ve gökyüzüne bakıyordu...
Nedim Bey, denize bakan balkonunda bir bardak buzlu viski içtikten
sonra içeriye, yatak odasına yürüdü. Odanın içinde özel bir köşeye
yerleştirilmiş olan kasaya takıldı gözleri. Yatağın altından çıkardığı bir
anahtarla çelik kasanın kapağını açtı ve öylece bakakaldı bir süre. Sonra
içindekilerin hepsini; demet demet dövizleri, özel mahfazalardaki
mücevherleri, tapuları, çekleri, senetleri, teminat mektuplarını birer birer
ortadaki geniş masanın üzerine taşıyıp özenlice yerleştirdi. Küçük barına
doğru yürüdü. Bardağına küçük bir buz parçası koyduktan sonra şişedeki
viskiyi içine boşalttı. Masanın başına dön-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
dü ve oturdu. Gülümseyen gözlerle bir zaman seyretti masanın üzerindekileri;
sevindi, gönendi. Bardağı dikti ve bitirdi.
Kışlar derin, geceler uzun olurdu o zaman.
Televizyonumuz, radyomuz yoktu. Nasıl olsun ki; elektriğimiz yoktu,
yolumuz yoktu. Issız bir dağ köyünde, yedi numara bir gaz lambasının loş
ışığında nenemin ve tetemin fasıl fasıl, özlemle anlatıp durdukları Rumeli
yüreğimizde düş düş, imge imge büyürdü. Masallara karışır, büyülü bir ülkeye
dönüşürdü sonunda.
Tetem, yanında torunu Abdullah olduğu halde, neredeyse her gece
konuğumuz olurdu. Belki, kardeşi olan nenemden başka önemli bir yakını
kalamamış olmasından dolayı böyle yapardı.
O zamanlar 'tete' diye hitab ederdik biz ona. Sonraları, Balkanlardan
getirdiğimiz dile ait olan bu kelimenin Türkçe karşılığını öğrenecek ve onu
'teyze' diye çağıracaktık. Ama, o bunu hiç sevmeyecekti; ve biz, onun, bu
değiştirilmiş hitap biçimini niçin hep soğuk karşıladığını hiç bir zaman
öğrenemeyecektik... Çünkü o, bir kıyı kentinin yapışkan sıcaklarında, doksan
üç yaşında ölürken bile Rodop Dağlan'nın düşleriyle serinleyecekti...
Balkan savaşında kocasını ve yurdunu kaybettikten sonra tek oğluyla
Türkiye'ye göç etmişti. O da yirmi üç yaşında veremden ölünce gelini bir
başkasıyla evlenmiş ve tetem cefa dolu bir ömrün biricik hasılası olan
torunuyla, Abdullah'la kala kalmıştı.
Siyah başörtüsü, siyah feracesi, lacivert şalvarı, siyah yün Çorapları. Hiç
değişmeyen giysileri gibiydi.
Bazan gündüzleri de bize geldiği olurdu. Öğle yemeği zamanlarında biz
sofraya oturduğumuzda, o, ufak yün yığınları arasında elindeki eğirme
aygıtını fıldır fıldır döndürmeye de-
114
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
vam ederdi. Kimsenin aklına onu sofraya davet etmek gibi bir şey gelmezdi;
çünkü, herkes bilirdi ki bayramların dışında o hep oruçlu olurdu.
Bir kuşun yavrusunu esirgediği gibi esirgerdi Abdullah'ı. Kollarının arasına
alır, öper, koklardı uzun uzun. Gözleri dolu dolu olurdu konuşurken.
"Anasız oğlum... Babasız oğlum... Talihsiz oğlum...
Büyük Allah'ın aciz bir kuluna küçük emaneti. Büyüyecek, hafız olacak
benim oğlum; nenesinin ruhuna Kur'anlar okuyacak, dualar gönderecek
hergün..."
Bizim evin karşısında, tek katlı, ufak taş bir konutta yaşarlardı.
Bir ineği, altı yedi kadar da koyunu vardı tetemin; bir de tavukları... Cuma
günleri, bir sonraki gün pazara götürülmek üzere, hasır bir sepetin içerisinde
bir miktar yumurta ile, bir toprak çömleğin içerisinde biraz yağ getirir,
babama teslim ederdi. Bunun yanında bazı haftalar gaz, tuz, sabun gibi şeyler
ısmarlar; bu alış verişlerden artan paraları "bunlar bir gün Abdullah'ıma lazım
olacak" diyerek babama verirdi.
Her Cuma günü Abdullah'a ve bana mutad hale getirdiği beşer kuruşluk
harçlıklarımızı verdikten sonra sarı renkli bir kaç yirmi beş kuruşluğu
birimizin avucuna yerleştirir ve Deli Hafız'a götürmemizi isterdi.
Deli Hafız'ın köyün öteki ucundaki küçük evine sevinçle koşa koşa
giderdik. Kapının önündeki taş sundurmaya vardığımızda hep içimizi bir
korku ve ürperti kaplardı. "Sen aç!", "Hayır, sen aç!" diyerek bir birimizi
cesaretlendirmeye çalışırken, kapı hep Deli Hafız tarafından usulca
açılıverirdi. Hep gülümser bulurduk kapıyı açtığında. Biz ise şaşırır ve
mahcup olurduk. Başımızı okşar ve birer akide şekeri tutuşturuverirdi
ellerimize. Abdullah da sarı yirmi beş kuruşları uzatırdı buna karşılık. O,
bunları bazen alır; bazen de "Aldım, kabul ettim" diye-
1115
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
rek önce alır, sonra da Abdullah'a veya bana geri verirdi. "Evlerinizde
bulunanlara selam götürün" der ve bizi uğurlardı...
Biz ağzımızdaki şekerlerin tadına varmaya çalışırken, bir yandan da ben,
ona, insanların niçin 'Deli Hafız' dediklerinin bulanık hikmetlerine dalar
giderdim.
***
Yarım asırdan biraz daha çok bir zaman önceydi. Hazirandı; gül ayıydı bu
yöre için...
Birkaç rengi olurdu dağların bu mevsimde. En uzaktakiler mor, orta
uzaklıkta olanlar eflatun... ve ufuktan gözlere doğru yeşilce bir ırmak gibi
akıp duran dağlar... Çağla yeşili, ceviz yeşili, çimen yeşili, hardal yeşili ve
yeşilin tasavvur edilebilecek bütün tonları...
Bir masal ülkesinden küçük bir kesit gibiydi. Koca bir dağın yeşil
eteklerine serpilmiş beyaz sıvalı, kırmızı kiremitli, tek katlı evlerle ufacık
bir köy. Köyden ileri devam eden yamaçlara yayılmış sürüler, kuzular,
kuşlar, kelebekler... Ilgıt ılgıt esen bir rüzgârın önünde nazlı nazlı salınan
gelincikler, papatyalar...
Çobanların yanık kaval ezgilerine kısa birer keman faslı gibi karışıveren
horoz sesleri, kuş cıvıltıları... Tarlalarda çapa yapan imeci kızlarının sevda
türküleri, genç gelinlerin gurbet ağıtları...
...Ve bunların hiçbirisi asla bir gürültü bayağılığında değil; aksine, insan
gönlünü sonsuz bir esenliğe doğru kanatlandıran hoş bir senfoniydi sanki,
tam bir pastoral senfoni, bir şaheser...
Yeğin bir poyrazın sarhoşluğunda dalgalanan gök ekinler başağı yardı
yaracak. Çiçekten meyveye henüz dönmüş olan erikler, kirazlar, armutlar
olgunlaşma uysallığında vakur ve sakin. Gül goncalarına inat haşhaşların
her renk çiçeklerle coştuğu, saçılıp savrulduğu güzel günler...
1161 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Körfez bir dağ köyüydü orası...
Eski takvime göre Hıdırellezin kırk ikinci günüydü. Yaşlıların en çok
korktuğu günlerden biriydi. "Otuz ile kırk beş arası tufan günleridir. Allah
afatından esirgesin" diye söyler dururlardı bu günlerde. Dedem ise
kuşaklardan beri süregelen bir tecrübeden çıkarsanmış değerlendirmesini de
eklerdi buna:
"Öğlenden önce yağan, afet; öğlenden sonra yağan rahmet olur."
İşte öyle bir güne benziyordu bu.
Kuşluk vaktinin sonu, öğle vaktinin eşiği bir vakitti; başka bir deyişle zeval
vakti.
Domuzdere tutmuştu vadilerden peydahlanan bulutlar bölük bölük
yükseliyor, gökyüzüne yayılıyordu. Gerçekte, çoğunlukla böyle başlardı
yağmurun serüveni bizim dağlarda. Domuzdere'den kalkan bulutlar birkaç
saat içerisinde yağmura dönüşür, şırıl şırıl yağan yağmurla toprak suya kanar,
hemen ardından açan güneşle birlikte yeşilden bir şenliğe dönüşürdü yaylalar.
Ama bu süreç genellikle öğlenden birkaç saat sonra başlar, ikindi üstü
tamamlanırdı.
Bugünkü oldukça farklıydı. Bundan dolayı, öğle namazı için köy meydanına
toplanmış yaşlılarda bir suskunluk, bir kaygı, bir ürperti vardı.
"Öğlenden önce gelirse afet, öğlenden sonra gelirse rahmet!.."
Domuzdere'ye doğru bakıyorlardı mütemadiyen.
Köydeki halk odasının mümessili ve aynı zamanda da kolcu olan Şerif
Çavuş belirdi caminin öteki yanından. Ağır adımlarla yürüyordu köy
meydanına doğru. Başında boz-siyah renkli bir fötr şapka vardı; giysileri yeni,
tıraşı tazeydi. Her zaman olduğu gibi elinde iri taneli bir tespihi çeviriyordu.
İskarpinleri de yeni boyanmış, pırıl pırıl parlıyordu. Zaten başka kimsede de
iskarpin yoktu köyde.
Kimi nalın, kimi çarık; bazıları da yenilerde pazarlarda gö-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE |1
rünmeye başlayan 'Beykoz' marka gıslaved lastikler giyiyorlardı. Ayakları
fazla yakmaması ve terletmemesi için; ayağı üstten alta, önden arkaya
sarmalayan bu tabansız lastikleri üstten ve yanlardan üç dört noktadan
kızdırılmış çivilerle de-liyorlar ve bunları "havalı pabuç" diye
adlandırıyorlardı.
Kolcu Şerif, meydana bakan bir asma çardağı altındaki sekilere oturmuş
olan yaşlılara selam verdi. Bir kenara da kendisi çömeldi. Ayakkabılarını
çıkarıp vücudunu geriye doğru çekerek tahta sekileri çepeçevre dolaylamış
olan yastıklara yaslandı. Fötrünü çıkarıp yanına bıraktı; bağdaş kurdu.Yeleği-
nin ön sağ cebinden tabakasını aldı, açtı; ince İngiliz gazetelerinden özenle
kesilmiş sigara kağıtlarından birisini sol işaret ve baş parmaklarının arasına
yatırdı. Sağ elinin parmaklarıyla tütününü yerleştirmeye koyuldu; sonra da
tabakayı ortaya itti. Yeleğinin sol cebinde ise herkesin büyük bir hayranlık
duyduğu 'Serkisof marka, gümüş köstekli bir cep saati vardı; köyde mevcut
olan iki saatten birisiydi bu. Diğeri de Şefik Ağa'-nınki.
Kavli bir çakmakla sigarasını yaktı; derin bir nefes çekti, çardaktan sarkan
asma güllere doğru üfürdü dumanını. Başını kaldırdı, göğe doğru baktı.
"Bu saatte bu bulutlar... Pek hayra alamet değil bu durum" dedi. Bir bakıma
kendi kendine konuşuyor gibiydi. Çardakta-kiler suskun ve tepkisizdi.
'Havadandır' diye düşündü.
Nihayet Sıska Selim söze bir yol açmak istedi:
"Öğleye ne kadar var, Şerif Çavuş ?"
Sigarasından bir nefes daha çektikten sonra çalımlı bir edayla saatini
cebinden çıkardı ve yanı başında oturmakta olan Molla Süleyman'a
dönerek
"Hava karardı. Ben pek seçemiyorum" dedi ve saati ona doğru uzattı.
"On ikiye çeyrek var" dedi Molla.
118
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
"Yarım saat kalmış öğlene: bu zaman zarfında yağmazsa bu günü de
kurtarmış olacağız tufandan" dedi Şefik Ağa.
"Allah afatından korusun!" diye karşılık verdi Molla.
Hep beraber "Amin" dedi diğerleri.
"Giyim tertibin çok iyi bugün Şerif Çavuş!" dedi Şefik Ağa, "Hayırdır,
vilayete yolculuk mu var yoksa ?"
"Yok yok Şefik Ağa. Ben gitmeyeceğim ama vilayetten gelecekler var."
Kaygıyla karışık bir merak sardı çardaktakileri. Kim gelecekti vilayetten,
niçin gelecekti? Vilayetten ya jandarma ya da öşür memurları gelirdi
genellikle. Şerif Çavuş buyurgan bir tonla sürdürdü konuşmasını:
"Baş Gedikli gelecek. Dün Esenköy muhtarından haber yollamışlar. 'Ezan
meselesini mahallinde teftişe geleceğiz' demişler. 'Öğleye yetişiriz' diye
söylemişler."
Buz kesildi ortalık. Başlar öne eğildi; dalıp gitti herkes. Hava perde perde,
ton ton kararmaktaydı. Çok olağan dışı bir durumdu bu; sanki akşamın
alaca karanlığı çökmüştü ortalığa.
Şerif Çavuş yan gözle çardaktakileri süzerek konuşmasına devam etti.
"Hafızın işi bozulmasın, ekmeğinden olmasın diye, geçen hafta Baş
Gedikli'ye yalan bile söyledim: 'Ezan köyümüzde Türkçe okunuyor' dedim.
Ama inanmadılar... Öyle sezdim ki bizim köyden veya Esenköy'den birileri
ezanın bizde hâlâ Arapça okunduğunu söylemiş. 'Gelip tahkikat yapacağız;
gerekirse halka tek tek soracağız' dediler."
Hava ve ezan meselesi sedirdekilerin çoğuna sıkıntı vermeye başlamıştı;
buna karşın Şerif Çavuş sürdürüyordu konuşmasını:
"Dün akşam Hafız'ı odaya çağırdım. Güzelce anlattım. 'Bir bizim köy
kaldı' dedim 'ezanı çevirmeyen.' 'Senin de başın belaya girer, bizim de'
dedim. 'Ülü-1 emre itaati emreder bi-
119
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
7İrn dinimiz' dedim. Hasılı, söylenecek her şeyi söyledim. 'Halk odası
mümessili olarak benim yapabileceğim hiç bir şey kalmadı' dedim."
"O ne dedi?" diye sordu Sıska Selim.
"Sustu, hep sustu: ak demedi, kara demedi; olur demedi, olmaz demedi.
Nutku tutulmuş gibi sustu. Ama gene bildiğini
okudu."
 Çardak neredeyse boşalmıştı; kalanlar sadece birkaç kişiydi: Kolcu, köyün
kahyalığını yapan Sıska Selim ve Şefik
Ağa'ydı.
Niceden beri muhtar ve ihtiyar heyeti de yoktu köyde. Ezan meselesi zuhur
ettikten sonra hepsi beraberce istifa etmişlerdi. Yeni bir seçime kadar yönetme
yetkilerinin tamamı Şerif Çavuş'un uhdesine verilmişti.
Köyün üst yanından gelmekte olan atların ayak sesleri duyuldu.
Çardaktakiler telaşlandı.
"Onlar" dedi, kolcu, "nallarının sesinden tanırım Başgedik-li'nin atını. Ne
rahvan yürüyüşü var mübarek hayvanın!.."
O sözünü tamamlayamadan, biri Gedikli Başçavuş olmak üzere üç jandarma
süvarisi göründü meydanda.
Çardaktakiler öne çıkıp istikbal ettiler gelenleri. Atlarından hışım gibi indiler
ve tek tek tokalaştılar meydandakilerle.
"Ezan okundu mu Şerif Dayı?"
"Hayır, Başçavuşum."
Saatini çıkardı, Sıska Selim'e baktırdı.
Selim saate baktı; çevirdi tekrar baktı. Pek emin olmamakla birlikte "bir"
dedi.
"Nasıl bir olur, Selim?" diye çıkıştı Kolcu, "şu saate bakmayı öğretemedim
gitti sana!"
Gedikli aldı ve baktı bu kere.
"On ikiyi beş geçiyor."
"On dakika kalmış ezana; Hafız da gelmek üzeredir herhalde."
1201 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
;EGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
121
Selim'e dönerek "atları ahıra götür ve bolca yem koy önlerine! Terliyseler,
çullarla sarıp sarmala güzelce! Sonra da bizim eve gidip yengene sofrayı
hazırlamasını söyle" diyerek bir bir sıraladı buyruklarını.
Şefik Ağa girdi araya:
"Katiyyen olmaz, Şerif Çavuş! Bu gün bizim odayı şereflendirecek
misafirlerimiz. Sabahleyin bir kuzu kestirdim; hazır edilmiş olmalı."
"Eh, öyle olsun madem" diyerek Şefik Ağa'nın önerisini onayladı Kolcu.
"Köylüler nerede? Üstelik, ezan da okundu okunacak!.." diye sordu
Başçavuş.
Kısa bir tereddütten sonra kendini toparladı Kolcu:
"İş zamanı kumandanım. Kimisi çapa yapıyor, kimisi bağ kazıyor, kimisi ot
biçiyor. İşinde, gücünde herkes."
"Odaya çıkalım" dedi Başgedikli.
Kolcu'nun gözleri hızlı adımlarla camiye yürüyen Hafız'a ilişti.
"Siz Şefik Ağa'yla buyurun kumandanım. Birkaç dakika sonra da ben
gelirim."
Şefik Ağa ve Başgedikli caminin hemen karşısındaki halk odasının
merdivenlerine doğru yürüdüler.
Hafız meydanda dikilmekte olan jandarma erlerini görüve-rince irkildi,
biraz da benzi geçer gibi oldu. Onlara ve Kolcu'ya selam verdikten sonra
şadırvana doğru yürüdü; hemen arka-sından da Kolcu:
"Selamunaleyküm!"
"Aleykümselam, Şerif Dayı."
"Bak Hafız! Bu güne kadar ne oldu ise oldu. Gedikli iyi bir adam; onları
görmezlikten gelebilir. Ama bundan sonra kimse kimseye göz yumamaz;
daha doğrusu kimse başını belaya sokmak istemez. Gel, şu inadından
vazgeç! Ya da bu işi bırak!"
Gene sükut geçti Hafız. Çatkılı mendiliyle yüzünü kurularken acı bir
gülümseme geldi geçti yüzünden.
Dışarıda biraz daha kararmış olan hava, şiddetli gök gürle-meleri ile ard
arda çakan şimşeklerle aydınlanıyordu ara sıra. Çatırdayan yıldırımlarla
yıkılacak gibiydi gökyüzü... Yabani hayvanlar bir yerlere sığınmak için
kaçışıyor, davarlar bir araya toplanıyor, sığırlar gerdanlarını gere gere
havayı kokluyor-lardı. Köpekler kuyruklarını kısıp mütemadiyen
uluyorlardı. Bir yağış öncesinde bunların hiçbirisi olağan sayılmaz ve
hayra yorulmazdı.
Haberler bir kısım evlere ulaşmış, herkes pencerelerde ve kepenklerde
kulak kesilmiş-, ezanın hangi şekliyle okunacağını bekliyordu merakla...
Havanın getirdiği tedirginlik dayanılmaz hale getiriyordu bu bekleyişi.
Ağaçtan yapılmış orta boylu minarenin içindeki yer yer çürümüş tahta
merdivenleri çıkarken, Hafız, zamanın birkaç dakika için dahi olsa
durmasını o kadar çok istiyordu ki... Dizleri çözülse, oracığa çöküverse,
geçiverse kendinden, uyuşa hiç uyanmamak üzere...
"Ben bu işi onların istediği gibi yapamam" dedikçe, hanımı, "Adam deli
olma! Herkesin yaptığı gibi sen de yap! Yapanlar dinden mi çıktı sanki!?
Öküz yok, tarla yok; bağ yok, bahçe yok. Ele güne rezil oluruz, aç kalırız,
muhtaç oluruz" diyerek bu konuda en ufak bir tartışmaya bile hoşgörü
göstermiyordu. Diğer insanlar, konu komşu da meselenin ortaya çıktığı
günlerde hissettirdikleri olumlu tepki ve tavırlarını değiştirmişler, ona
verdikleri desteği artık esirger olmuşlardı. Karısı tümden de haksız
sayılamazdı: Bilinen yakın çevrede, bu konuda direnen tek bir imam veya
hatip kalmamıştı; ne köylerde, ne de kentlerde. "Deli olma adam!" diyordu
hanımı...
'Öyle de: altmış kile buğday için bu zillete katlanılır mıydı?' Gönül suları
bulanmasın, kurumasın diye ne cefalara kat-
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
lanmışlar, ne çileler çekmişlerdi. Savaşlarda kırılmışlar yurtsuz kalmışlardı.
Ve o geceden beri, henüz altı-yedi yaşlarındayken, bir dolunaylı gecede,
amcasının damında, koca cevizin dalları arasında Komitacı Hristoph'un
elindeki aynalı mavzerden yansıyan pırıltıları ilk gördüğünden beri.. .Gönül
suları damla damla, bulanıp durmaktaydı.
Kolcu, meydanın bir köşesinden minarenin şerefesini gözetlemekteydi:
Işıldamakta ve çatırdamaktaydı gökyüzü. Değişik noktalara düşen
yıldırımların patlama şiddetiyle zangır zangır titremekteydi camlar. Tufan
günleriydi...
Kısa süren korkutucu bir sessizlikten sonra Kızıltepe'nin doruklarında
beliriveren kurşun rengindeki bir bulut, bir hışırtıyla beraber, bir çığ gibi
büyüye büyüye köyün üstüne doğru ilerliyordu. Gökyüzü hafifçe aydınlandı
ve boz bulanık dolu sağanağı bastırıverdi. Kiremitlerde ve camlarda ürkütücü
bir takırtıyla seken dolu tanelerinin kimisi neredeyse ceviz kadar iriydi.
Hafız minarenin şerefesindeydi. İnsanlar bulundukları noktalarda onu
izlemekteydiler. Sol elini iri dolu tanelerinden korumak için başına siper
etmiş; sağ elinin baş parmağı kulak memesinde, diğer parmakları ise açık ve
gergin olduğu halde gözleriyle ufukları tarayarak ve dudakları devinerek ağır
ağır dolanmaktaydı şerefeyi...
Dolu sağanağı sürmekteydi. Yerler bembeyazdı; dallar kırık, yapraklar delik
deşik ve perişandı.
Kolcu, ta minarenin altına kadar sokulmasına, var olan bütün dikkatini
kulaklarında toplamasına rağmen dolu tanelerinin oluşturduğu gürültü
sebebiyle hiçbir şey duyamıyordu.
Hafız şerefedeki devri tamamladığında dolunun şiddeti azalmış, toprak
yüzeyinde birikenlerin kalınlığı iki parmağa yaklaşmıştı.
Hafız caminin kapısından çıkarken her yanı sırılsıklam ıs-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE | 123
lanmış bir vaziyetteydi. Gömleği omuzlarına ve sırtına yapışmış, paçalarından
sular süzülüyordu.
Şadırvan sergeninin altında bekleyen Kolcu uzaktan sordu: -Nasıl okudun
Hafız, Türkçe mi, Arapça mı?" Çelik gibiydi hafızın yüzü. açlarından,
sakallarından, yüzünün ve bedeninin her yanından sicim sicim, saçak saçak
sular
süzülüyordu.
Kaşlarını çattı, gözleri kısıldı:
"Bir çeşit okudum... Duyanlar duydu; duymayanlar artık hiç
duyamayacak..." Sesi içli ve *itemkardı. Boğazında düğümlenen hıçkırıklarla
boğulacak gibiydi. "Ben bu işte artık yokum. Bakın başınızın çaresine!"
Hafız yürüdü; Kolcu bakamdı arkasından... Dolu kesilmiş, yağmur
başlamıştı; kısmen durulmuştu ortalık.
Evine doğru vakur adımlaıla yürüyordu Hafız; yağmur dam-lalarıyla
gözyaşları yanaklarında birbirine karışıyor ve sakallarına doğru süzülüyordu.
Darmadağınık düşünceler, karma karışık hislerle yürüyordu...
Apansız kulaklarına erişilen bir sesle irkildi; silkindi,
dikkat kesildi.
"Baba!.. Baba!.. Koş baba!-"
Pancar tarlaları tarafından geliyordu haykırışlar; kızının sesiydi bu,
Gülizar'dı. Bir pancar tarlasının ortasında dikilmiş; bir yandan küçük elleriyle
çırpınarak 'Gel!' işareti yapıyor, bir yandan da bütün soluk gücünü
kullanarak "Baba, baba, babacığım! Koş baba, koş!" diyc^ haykırıyordu.
Pancar yaprakları arasında kaybolup giden küçücük çıplak ayakları
dizlerine kadar çamura bulanmış, çamuıa gömülmüştü.
Yay gibi gerildi ve en kestirme yerinden tarlaya dalarak koşmaya başladı
Hafız. Topladıkları çamurla ağırlaşan eskimiş Çarıklarını topuklarından
sıyınverdi ve daha hızlı koşmaya başladı.
1241 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
"Baba koş!"
"Ne oldu kızım?"
"Annemi yıldırım çarptı, baba."
"Nerede kızım?"
"Koca meşenin altında."
Balçığa dönmüş tarlaların içinden ayaklarını adeta kopara kopara
yürüyorlardı. Bir soru zehirli bir burgu ucu gibi deşip duruyordu yüreğini:
'Öldü mü?' diye sormak için yekiniyor ama bir türlü soramıyordu. Kara bir
çiseye dönüşmüştü artık yağmur; oldukça seyrek ve zayıf. Toprak batak ve
inatçıydı. Küçük bir sırtı aşınca koca meşe göründü; altında da yatay bir
karaltı... 'Öldü mü?' sorusu yıldırım oluyor, yüreğine iniyor, şimşek gibi
çakıyor ufak bir iç tufana dönüşüyordu... Bir kere daha sormaya yeltendi,
dudakları devindi; ama birden vazgeçti. Üstelik kızı da hiç fark etmemişti
bu girişimi. Belki de kendisine güç veren o küçücük umut kırıntılarını bir
kelimede ve bir anda tüketmemek istediğinden böyle davranıyordu.
Gülizar'ın ufacık toparlak yüzü kıpkırmızı kesilmiş, solukları sıklaşmış,
düştü düşecek gibiydi ama çok yaklaşmışlardı meşeye.
Belirgindi her şey. Meşenin iri gövdesinde yukarıdan aşağıya doğru
bıçak ağzı genişliğinde bir yarık oluşmuştu. Kabuk boydan boya kalkmış;
ateş yanığı rengindeki yarık meşenin kalınlaşan köküne doğru inceliyor,
dipte iyice kayboluyordu.
Kadın birkaç adım ötede sağ kolu üzerine yaslanmış, sol kolu sırtına
doğru sarkmış, ayakları karnına doğru çekilmiş bir durumda yatıyordu.
Başında siyah bir örtü, üstünde diz kapaklarının altına kadar uzanan
bozarmış bir ferace; vücudunun alt kısmında, çoğunu feracesinin örttüğü,
özgünlüğü anlaşılmayacak denli bir çok yerinden değişik renk ve
desenlerde basmalarla yamanmış bol bir şalvar topuklarına değin
inmekteydi. Çıplak ayakları toprakla kirlenmiş, narin ve zayıftı-
125
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
Kınalıydı parmakları... Hafız büyük bir heyecanla eğildi gözka-klarını
araladi; bakıyor gibiydi. Yavaşça yeniden yumuldu sözleri. Kulağını ağzına
götürdü; dinledi. Bir şey anlayamadı. Bileğini tuttu; nabzını arandı, buldu.
Çok seyrek ve zayıf olmasına rağmen kalbi çalışıyordu hâlâ. Bir hayat
nişanesine rastlamıştı; sevinir gibi oldu. Umutları depreşti...
Eğildi; Gülizar'ın da yardımıyla kadını doğrulttular, oturur vaziyete
getirdikten sonra sırtını kadının göğsüne dayadı, onun kollarını kendi
omuzlarının üstünden aşırarak sıkıca kavradı, yekindi, doğruldu ve yürüdüler.
Sırtındaki ağırlık da eklenince tarlalardan yürümek neredeyse imkansız hale
gelmişti. Hafız'ın çıplak ayakları dizlerine kadar yapışkan çamura batıyor,
birini kurtarmak isterken diğeri daha derine saplanıyordu. Ama sırtında
taşıdığı cana ilişkin küçücük umut bir dev kuvveti veriyordu sanki...
Tökezliyor, yıkılacak gibi oluyordu. Arada bir dizlerinin üzerine çöküyor,
soluklanıyor; acele etmesi gerektiği düşüncesi yüreğini kavuruyor, iliklerine
değin bütün gücünü seferber ederek yeniden yürümeye koyuluyordu. Bulutlar
gitmiş, yağmur dinmişti. Yıkanmış yeryüzü taze bir güneşle pırıl pırıl
parlıyordu. Son candaydı Hafız ve kan-ter içindeydi. Muştu olabilecek bir can
taşıyordu sırtında ve yüreğinde umut... Gülizar tam olarak izah edilmesi
mümkün olmayan küçücük dünyasını taşıyordu, çamura gark olmuş incecik
zayıf ayaklarının üstünde... Suskundu.
Avlu kapısından içeri girdiklerinde Hafız'ın umudu da tükenmiş gibiydi; zira
sırtında taşıdığı karısının başı da beline kadar sarkıyordu. Kiraz ağacının
ardındaki sekiye yanaştı ve usulca uzatıverdi karısını. Çenesi açılmış ve iyice
yana kay-mıştı. Önce çenesini düzeltti sonra iki yanına uzatmak için bi-
'eklerini tuttuğunda acı gerçeği kaçınılmaz biçimde fark etti: Duz gibiydi
elleri. Gözleri yumuluydu ve yüzünden kan tümden çekilmişti. Çok küçük bir
umutla nabzını yokladı; biraz
126
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
;EGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
127
bekledi. Dizleri çözüldü, başını hanımının yüzüne yasladı; hüngür hüngür
ağlamaya başladı. Gülizar, babasının ardından dolaşarak, anasının baş ucuna
geçti; o da başını anasının yüzüne yasladı. Ağlıyorlardı...
Neden sonra çevrelerine birikmiş olan insanları fark ettiler. Meseleyi
öğrenmek isteyenlere kısaca "yıldırım" diyordu Hafız... Sol kulağının
arkasından boynuna doğru uzanan mor bir çizgi dikkatini çekti. Çenesinin
altından bağlanmış olan beyaz örtüyü çözmeye yeltendi; ama bir tereddütle
vazgeçti. Avluda toplanmış olanları gözleriyle süzdükten sonra örtüyü çözdü;
gerçek ortaya çıktı. Boynundaki birkaç altın kap kara kesilmiş ve gerdanına
kaynamıştı sanki...
Güney mahalleden küçük Veli'nin yakınmaları duyuluyordu: "Mahvolduk,
aç kaldık; tek bir başak kalmamış ekinlerde."
Gerçekten felaket yeni yeni fark ediliyordu. Yeşilden ayva sarısına dönmüş
olan ekinlerin yarı sertleşmiş tanelerle dolu başakları anız başlarından kopmuş
saplarıyla kala kalmışlardı... Çağla kıvamındaki erikler, armutlar çoğunluk
yerlere saçılmışlardı... Nohutlar, mercimekler, fasulyeler yer döşek
olmuşlardı...
Bazı sürülerde oğlak ve kuzu telefatı olduğu da söylenmekteydi.
Hafız bir süre sonra kendini toparladı. İçeriden getirdiği yazmalardan
biriyle hanımının çenesini bağladı, bir başkasıyla da ayaklarını, yüzünü
örttü. Daha önce hanımının dokuduğu bir çarşafı ayaklarını da kapsayacak
şekilde üstüne yaydı.
Bahçenin orasına burasına çardaktaki gülün dallarından saçılmış olan
katmerli pembe güllerin, gül goncalarının ve gül tomurcuklarının yeşil
çimenler arasındaki perişan duruşları bu felaketin trajik yanını simgeliyor
gibiydi.
Diğerlerinin yardımıyla naaşı içeriye taşıdılar, tahta kerevetin bir köşesine
uzattılar.
Ev tenhalaşmışti; akşam kasveti ve ıssızlığıydı gelmekte olan Babası
kandili hazırlarken, Gülizar, anasının yazmayla örtülü yüzüne başını
yaslamış ağlıyordu.
İkindi vakti arada kaybolmuş gibiydi bugün. Ezanın okunmadığını çok az
insan fark edebilmişti. Afetin getirdiği dehşetle insanlar sarsılmış, şaşırmış;
ekinlerin en nazik zamanlarında vurulup yerle bir olması derin kederlere
gömmüştü onları. Açlık kaygısı, sarmalına almıştı herkesi...
Ayşe tete, o gün, köye epeyce uzak bir tarlada mısır çapası yapmış; akşam
üzeri biraz çalı çırpı toplamış, eşeğin iki yanına yüklemiş ve yüklerin
ortasına da beş altı yaşlarındaki torunu Abdullah'ı oturtmuş olarak köye
dönüyordu. Yukarı mahalleye ulaştıklarında, güneş, ardında engin bir
kızıllık bırakarak henüz batmıştı.
Yolun sol yanındaki evin penceresinden bir kadın seslendi: "Ayşe Abla,
neredeydin sen? Olanlardan haberin yok mu?" Ayşe Tete yularını çekerek
eşeği durdurdu ve sesin geldiği tarafa döndü: "Hayırdır, Fatma!"
"Hayır mı, şer mi; nasıl desem bilmem ki." "Lafı çevirme de söyle, ne
oldu?"
"Sizin Hafız'ın karısı Hüsnüye'yi yıldırım çarpmış, Ayşe Abla!"
Hüzünlendi Ayşe Tete.
"Hasbünallah... İnna lillah..." diyerek Hafız'ın evine doğru yönlendirdi
eşeğini. Eşeğin üzerinde, semerin kaşlarına küçücük elleriyle tutunmuş
olan torununun meraklı sorularını hiç duymuyordu bile.
"Yıldırım çarpınca ne olur nene?"
Hafız, Ayşe Tete'nin kız kardeşinin oğlu olurdu. Belki kendi oğlunu
zamansız kaybedivermesinden, Hafız'ı kendi oğlu gibi benimsemişti; onu
çok sever, hıfzına ve ilmine çok saygı duyardı.
1281 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Eşeği avludaki kiraz ağacına bağladı, üstünden torununu indirdi ve
seyirterek kapıdan içeri daldı. Kerevetin köşesindeki karaltıları zar zor fark
edebiliyordu. "Hafız!" diye seslendi. Gülizar yerinden doğruldu "Tete sen
misin?" dedi. Ayşe Tete köşeye doğru yürüdü; yerde boylu boyunca
uzanmış örtülü bedeni seçmeye çalışıyordu.
"Ne oldu anana, Gülizar?"
"Yıldırım" dedi, hıçkırarak, Gülizar, "Yıldırım çarptı, tete."
Eğildi; yüzündeki yazmayı el yordamıyla sıyırdı ve yüzünü ayrımsamaya
çalıştı. "Vay garibim, vay!" dedi ve oracıkta çö-melip ağlamaya başladı.
İç odadaki kalın taş duvarın ortasında iki yana bakan bir pencerenin dibinde
yanan bir kandilin ölü ışığı sızmaya başlamıştı kerevete... Köşedeki karanlıksa
hicran ve gözyaşlarını saklamaya çalışıyordu sanki...
Neden sonra "Baban nerede Gülizar?" diye sordu, Ayşe Tete.
"İçeride namaz kılıyor, tete."
Tam o esnada kapı açıldı ve elindeki kandille Hafız kerevete çıktı.
"Hoş geldin tete" dedi. Elindeki kandili yer ocağının üstündeki rafa koydu ve
teyzesine doğru yürüdü.
Bir şey söylemeden, Ayşe Tete Hafıza sarıldı; gürül gürül ağlamaya başladı.
Abdullah da onun feracesinin eteğine tutunmuş, olanlara anlam vermeye
çalışıyordu. Öylece kalakaldılar bir zaman.
"Vakit ilerledi; ben de orucumu açıp namazımı kılayım" dedi Ayşe Tete.
"Bu arada ben de yemek için bir şeyler hazırlayayım sen kılana kadar" dedi
Hafız.
Kerevetin ortasındaki sofranın etrafına sıralanmış olanlardan Abdullah'tan
başka hiçbirinin yeme isteği yoktu. Ayşe Te-
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE | 129
te bakır maşrapadaki s ayla iftar etmiş, açlığına rağmen boğazından lokma
geçebileceğini düşünmüyordu. Sofranın üzerindeki dört kaşıktan ü;ü tertemiz
beklemekteydi. İçine ekmek doğranmış olan sütU dolu derin tas, Abdullah'tan
başka kimseyi cezbetmiyordü...
Hiç alışık olmadıkları ve ömürlerinde ilk kez duydukları çok tuhaf bir sesle
irkildiler:
"Tanrı uludur, Tanrı uludur; yoktur başka tapacak..."
Büyük bir şaşkınlıkla, Ayşe Tete, "Nedir bu, ne oluyor böyle?" diye sordu.
Hafız, derin bir kederle "Türkçe ezan dedikleri şey!" diye cevap verdi.
"Sen bıraktın mı vazifeyi, Hafız?"
"Bırakmak zorunda kaldım, dedi." Hafız.
Kısa bir suskunluktan sonra devam etti Hafız:
"Dünyanın bütün hazinelerini ayaklarımın altına serseler gene de ben bunu
yapamam... Hadiselerin cereyan şekli de haklılığımı gösteriyor ve fısıldıyor
bana."
Bir an gözleri köşede uzanmış naaşa gitti geldi.
"Ama tete, şunu bil ki, ben sağ oldukça bu dağları, bu kırları ezansız
komayacağım... Onlar bildikleri gibi okusunlar; ben de dağda bağda, kırda
derede bildiğim gibi okumaya devam edeceğim. Arz Allah'ındır, arzın her
yanı da mesciddir. Minarelerde yasaksa, dağlarda değil ya!.."
Gülizar ve Abdullah bulundukları yerlerde, hasırın üstüne kıvrılıp uyuya
kalmışlardı.
"Tete! Sen Hüsnüye'nin sandığına bir göz at! Önceki yıllarda kendisinin
dokuduğu bezlerden kefen yapılabilecek olanları bir kenara çıkar ve
hazırlamaya çalış!
Yıkama ve kefenleme işini sabah namazına kadar tamamlanış ol! Namazdan
sonra götürür, işrak vaktine kadar da defin işlerini bitirmiş oluruz,
inşallah."
130
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
iEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
131
"Sala verilmeyecek mi, cenaze namazı kılınmayacak mı, oğlum!?" diye
şaşkınlıkla sordu Ayşe Tete.
"İnsanlara kırgınım, tete... Bu ezan meselesi çıkalı beri herkes bir mesafe
koydu araya. Hani onlara da hak vermiyor değilim; çünkü bir korku, bir
sindirilmişlik var herkesin üstünde. Ama bu kadarı da biraz fazla.."
"Sabretmeye devam edelim, Hafız."
Gece kahırla sürdü; Hafız Kuran-ı Kerim okudu, Ayşe tete kefen biçti,
ölüyü yıkadı, kefenledi, birinci şafağa kadar her şeyi hazır etti. Sonra o da
Kitabı aldı, okumaya başladı.
"Ben artık gideyim" dedi Hafız.
"Nereye oğlum!?"
"Ezan okumaya, tete."
"Nerede okuyacaksın?"
"Ardıç Tepe'de."
"Hadi bakalım, Allah sesine kuvvet versin!"
Batı ufkuna doğru çekilmiş eski bir ay vardı gökyüzünde. Ardıç Tepe'ye
çakılmış gibiydi. Köyün kurulduğu yamaca hakim bir noktaydı Ardıç Tepe.
Bir yanında köy, diğer yanında Sorgun Çay'ının aktığı derin bir vadi vardı.
Köy tarafından gelen horoz sesleriyle, vadinin diplerinden yükselen çakal
ulumaları birbiriyle yarışıyor gibiydi...
Tepenin tam doruğunda birkaç dakika soluklandıktan sonra, Hafız, sesinin
bütün gücünü toplayarak haykırmaya başladı. "Allahu ekber! Allahu
ekber!"
Şada vadiyi aşıyor, karşı tepelerde yankılanıyordu. Issız geceye yayılan
ezan nağmeleri Hafız'ı duygulandırmış ve ağlamaya başlamıştı.
Köye doğru inerken, kimi evlerde kandillerin ışıldamaya başladığını
görmesi büyük bir gönenç oluşturdu gönlünde. Kuş gibi hafiflediğini
hissediyordu...
Tepeden birkaç yüz metre aşağıda, köylülerin 'harmancık'
,. e adlandırdıkları ufak bir düzlükte durdu ve köye doğru dönerek bu kere
de sala okumaya başladı.
"Esselatu vesselamu aleyke ya Resulallah..." sesi yanık, yaralayıcı ve
hüzün doluydu. Gece renk atmış, boz bir aydınlık yayılmaya başlamıştı
doğu taraftan.
Düzlüğün bir kenarına hırkasını yaydı ve namazını kıldı. Anlayamadığı bir
durum vardı: O güne kadar kıldığı hiç bir namaz bu sabah olduğu kadar engin
bir huzur ve sekinet kaynağı olmamıştı. İlginç bir durum; son bir gün
içerisinde ard arda meydana gelen bunca musibetten sonra böyle bir sekinet,
böyle bir huzur!..
Bunun hikmetlerini düşüne düşüne eve ulaştı. Cenaze kefenlenmiş,
kokulanmış, bir çetin yolculuğa kamilen hazır edilmişti...
Paylaştıkları yazgıyı, yoksullukları, çileleri ve sevdaları düşündü bir an;
küçük ölçekli depremler oluştu yüreğinde... Naaşı teyzesinin yardımıyla
tabuta yerleştirirken gözleri nemliydi Hafız'ın.
Evin içi kadınlarla, avlusu ise erkeklerle dolmaya başlamıştı bile. Molla
Süleyman, Sarı Kadir, Sığırtmaç Recep... Köyün yoksul ve garip kesiminden
birkaç erkek ile onların hanımları..
'Nereden haberleri olmuştu ki bunların, cenazenin işrak vakti
defnedileceğinden?' Hafız kimseye sezdirmemeye çalışmış; buna rağmen
sabahın çok taze bir vaktinde epeyce insan toplanmıştı.
Tabut avludan çıkarken herkesin gözü yaşlı yüreği bir parça yaslıydı; ama,
Gülizar'ın ayrılık ateşiyle kavrulan küçücük yüreğinden doğup gözlerinden
boşalan yaşlar ve boynunun büküklüğü herkesi bir kat daha yaralıyor ve
derinden etkiliyordu.
***
Bu olaydan sonra, Hafız, toplumla ilişkilerini en aza indir-
1321 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
di; bir bakıma, bir ipek böceğinin kozasına kapanması gibi kendi dünyasına
kapandı kaldı... Küçük bir tarla, bir at, birkaç koyun ve bir de Gülizar vardı
onun dünyasında yalnızca.
Ezan vakitlerinde kırlarda ve dağlarda bulunurdu genellikle. Saati geldiğinde
uygun noktalarda; bazen bir tepede, bazen bir kaya veya bir ağaç üstüne çıkar,
ezan okurdu, hep büyük bir aşkla, hep aynı heyecanla.
Bu durumunu şikayet edenler olduysa da yetkililer "meczuptur" deyip takibe
değer bulmuyorlardı. O, artık, kiminin nazarında bir 'deli', kiminin
nazarındaysa 'veli' idi...
Ama o her halükarda tetesini, tetesi de onu çok seviyordu.
Yıllar geçip devran değiştikten sonra, ezan özgün şekline dönüştürüldüğü
yıllarda, ağaç minare yıkılmış, yerine tuğla bir minare inşa etmek zarureti
ortaya çıkmıştı. Toplanan yardımların, yapılacak minarenin giderlerinin ancak
yarısını karşılaya bildiği anlaşılınca yeni durumla ilgili sevinç ciddi bir
inkisara dönüşüvermişti.
Ayşe Tete, Hızır gibi yetişmiş; yıllardan beri aklın alamayacağı özverilerle
biriktire geldiği parayı muhtara getirmiş; şartını söylemişti: "Minarenin son
tuğlasına kadar ne masraf olursa ben karşılayacağım; ama bir dileğim var: Bu
yeni minareden ilk ezanı Hafız okuyacak." demişti.
Öyle de oldu.
Gene bir ilkbahar gününde; Hafız'ın, yeni minarenin şerefesinden okuduğu
çok içli ve yanık o ilk ezanın yedi köyü uyandırdığını, yedi dağdan
dinlendiğini rivayet ederler...
Çok ilginç bir rastlantıyla, aynı gün, Kolcu Şerifin, afyonunu çok
kaçırdığı bir şarap nedeniyle zehirlendiğini ve sarhoş öldüğünü anlatırlar...
Sonraki yıllarda Hafız büyük bir titizlikle ve tutkuyla görevini sürdürdü;
yüzlerce insana Kur'an-ı Kerim öğretti, onlarca hafız yetiştirdi...
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE
Onlardan biri de, sonradan ismini 'Nedim' olarak değiştirecek olan,
teyzesinin yetim torunu Abdullah idi.
***
..Ve zaman, o engin mecrasında akıp giderken Abdullah büyüdü. Hafız
Dayısı'nın taht-ı terbiyesinde iki yılda hafızlığını tamamladıktan sonra
değişik yerlerde Arapça , Fıkıh, Tefsir, Hadis, Siyer ve başkaca İslamî
ilimler tahsil etti.
Bu süreçte, Ayşe Tete yumurta sattı, yağ sattı, ineğini sattı, koyunlarını
sattı; en sonunda da var olan birkaç parça tarlasını sattı ve tümünü
Abdullah'ın tahsiline harcadı.
Başkalarının tarlalarındaki artık başakları toplayarak elde ettiği
buğdayların ekmeklerini yediği zamanlarda, artık Abdullah askerden
gelmiş, bir kıyı kentinde imam olmuş ve zengin bir iş adamının kızıyla
evlenmiş idi.
Birkaç yıl sonra, o kıyı kentinde Ayşe Tete biraz mutlu ama çok daha
kaygılı öldü...
Abdullah imamlığın yanı sıra, kimi esnafın muhasebe defterlerini de
tutmaya başladı. Çok kısa bir zaman içerisinde bu işin bütün inceliklerini
kavradı ve küçük bir muhasebe bürosu kiraladı.
İzleyen yıllarda, kayınpederinin ölmesiyle hatırı sayılır bir miras devraldı.
Muhasebeciliğin yanında konut işlerine girdi ve imamlığı bıraktı.
İşte tam o günlerde adını da değiştirdi; 'Abdullah' iken 'Nedim' oluverdi
ve o zamandan beri de 'Nedim Bey' diye
anılır oldu.
***
Artık pijamalarını giymiş, hanımından gece sütünü hazırlamasını istemiş
ve yatmaya hazırlanırken birden kapı açıldı; gelen büyük oğlu Abdülkerim
idi.
Abdülkerim saygın bir üniversitenin Felsefe bölümünde son sınıfı
okuyordu.
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Babasından oldukça farklı bir yapısı, farklı fikirleri, farklı bir dünyası
vardı onun.
Varsa yoksa okumak, yazmak, sorgulamak, düşünmek, bazen günlerce
araştırmak... Ne şirket, ne servet, ne de siyaset onu çok fazla ilgilendiriyor
değildi.
Her yanı kitaplarla dolu olan odasına kapanır, bazen günlerce dışarıya
çıkmadan bir şeylerle meşgul olurdu.
"Hoş geldin, filozof" dedi babası, "Hayırdır!? Gecenin bu saatinde!?."
 "Hayır istersen, hayır tecelli eder baba... İşte sana altın bir fırsat... Geçen
hafta söylemiştim hani; şu yardım işi... Bu gece saat ikide, hazırladığımız
yardımlarla yüklenmiş yedi tır ile hareket edeceğiz. Ne zaman döneceğimiz de
beli olmaz."
Bir an şaşırdı Nedim Bey.
"Ben çoktan unutmuştum o konuyu. Herkesin bir derdi var işte. Bu kongre
telaşı iyice sersemletti beni. Her ne ise! Kaç Dolar istiyorsun sen?"
"Bilmem ki, baba. Senin gönlünden ne kopar acaba?"
Nedim Bey bir süre burnunu kaşıdıktan sonra
"Bir sürü masrafımız oluyor oğlum. Üstelik bu işe de fazla bel bağlamamak
gerekir." Kısa bir tereddütten sonra "Beş yüz Dolar nasıldır?"
Büyük bir hayal kırıklığıyla sarsıldı Abdülkerim...
"Bizim zekatlarımız beş yüz Dolar mı tutar baba!? Niye kendi kendini
aldatıyorsun. Altı dükkan, on bir konut ve şirketin on beş milyarın üstündeki
cari gelirlerinden senin zekat ve infak olarak ayırabileceğin miktar sadece beş
yüz Dolar!.. Öyle mi?" Büyük bir üzüntüyle oturduğu koltuktan kcjktı ve
kapıya doğru yürüdü. Salonun ortasında durdu, bakışları ayak uçlarına
çakılmış gibi konuşmaya başladı:
"Çeçenistan'da insanlarımız tankhrın arkasında sürüklenirken, Filistin'de
delikanlıların kollan taşlarla kırılırken, Bosna
AYŞEGÜL ÖZCAN DÜRÜLMEDEN ÖNCE | Kadim arz yorgundu. Zaman ırmağı akmaya devam ediyordu..
H rsek'te kadınlarımıza tecavüz edilirken... Ana karnındaki hebekler
süngülenirken... İnsanlarımız birbirinin etini yemeğe mecbur kalacak kadar
açken... Senin gönlünden beş yüz Dolar koptu ha!.."
Son cümlelerde sesine hıçkırıklar karışmıştı. Ağlıyordu; ağlayarak yürüdü.
Eli kapı kolunda olduğu halde;
"Hakkınızı helal edin! Ben gidiyorum. Belki gelirim, belki de hiç gelemem
artık" dedi ve tam kapıdan çıkmaktayken annesiyle karşılaştı. O da ağlıyordu.
"Birkaç dakika bekle Abdülkerim" dedi ve odalardan birine yöneldi. Bir süre
sonra elinde bir poşetle geldi. Poşetin ağzını açarak oğluna uzattı. "Al bunları
götür yavrum. Bunların tamamı bana aittir... Allah yardımcınız olsun." Poşet
neredeyse yarıya kadar bilezik, külçe altın ve küçük altınlarla doluydu.
"Anacığım..." dedi ve sıkı sıkı sarıldı anasına. "Hakkını helal et!.."
"Helal olsun yavrum. Sen de helal et!" Ağlaştılar, koklaştı-lar bir zaman.
Sonra yürüdü Abdülkerim. Yürürken, anası, o, sokağın öbür ucunda
kayboluncaya kadar arkasından uzun uzun baktı...
Bir uluslararası örgüt olan 'Mazlum Toplumlara Yardım Demeği'nin bölge
sorumlusuydu Abdülkerim.
Sorumluluğunun bilincini iliklerine değin hissediyordu ve yürüyordu geceye
karşı...
##*
Kentler kutsuzdu; insanların bir kısmı bir şehvet ve hırs burgacında
kendilerini küçücük tanrılara dönüştürmeye çalışıyordu ve gece kahırlıydı,
şafağa doğru yürüyordu.
Deniz dalgın ve durgundu... Gökyüzüne bakıyordu...
Duvar ustaları çalışmaktaydı; dünyayı yeniden yapılandırmak, yeniden
düzenlemek için...
Yeni yapının tam ortasında bir karanlık odada, karanlık
AYŞI
136
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
EGÜLÖZCANDÜRÜLMEDENÖNCE
137
odanın da tam ortasında altından bir boğa heykeli vardı... Boynuzunda da
bir yıldız...
Günden güne semiren ve azgınlaşan bir altın boğa...
Soros, Maxwell, Mourdock ve onlar gibi başkaca bazıları, büyülü bir
hayalin tam ortasından hep altın boğaya bakıyorlardı...
...Ve Musa Tur Dağı'ndan asla bir daha geri dönmeyecekti...
Aşk, hikmet ve şiir hiç dönmemek üzere dolunaya taşınmışlardı...
Doksan dokuzuncu yılıydı yirminci asrın, bin dört yüz yirmi, beş
Cemaziye-1 Evvel... Gecenin yarısıydı ve saat üçü dört geçiyordu...
Arz apansız ve müthiş bir sarsıntıyla sallandı... Deniz, nicedir, sinesini
kaynatmakta olan ateşleri kustu ve kükredi... Gökler yarılır, güneş ve arz
dürülür, yıldızlar dökülür gibi oldu... Apansız bir sayha ve müthiş bir
sarsıntıyla sarsıldı her yer... Hayvanlar inlerinden, kuşlar yuvalarından
kaçıştılar, korktular, dağıldılar; uludular, ağladılar...
...Ve insanlar, hiçbir zaman hissetmedikleri kadar derin korkularla
uyandılar, ürperdiler, titrediler, "Ne oluyor?" dediler.
Nedim Bey de büyük bir korkuyla uyandı. Karanlıktı her taraf. Çok ağır
bir yükün altında ezilmekte olduğunu hissetti, belli belirsiz. Demir
soğukluğunda bir cismin ayağını ortasından ikiye böler gibi olduğunu
ayrımsadı büyük bir acıyla. Soluk almakta zorlanıyordu ve ayağındaki acı
dayanılamayacak kadar şiddetliydi. Bilinci geldi gitti bir kaç kez. Kısa bir
süre sonra tümden gitti ve yitti bilinci...
Birkaç saat sonra, kahırlı gece şafağa ulaştı ve güneş, harabeye dönmüş
onlarca kenti ve kasabayı bir bir ortaya çıkardı.
Bir hafta kadar sonra, başka bir kentin hastanelerinden bi-• de Nedim Bey,
bir dostu aracılığıyla, her şeyini nasıl kaybettiğini bütün ayrıntılarıyla
ağlayarak öğrendi. Kendisininse nasıl olup da kurtulabildiğini bir türlü
öğrenemedi ve belki hiçbir zaman da öğrenemeyecekti.
...Ve Nedim Bey, bir gece hastaneden sessizce ayrılıverdi...
Ardında artık asla görmek istemediği bir kent ve asla anmak istemediği
zamanlar bırakarak dağlara, dağların ardında saklanmış köyüne doğru yola
çıktı... Kesilmiş bir ayakla dağlara yolcu olmak çok zordu; ama zorunluydu
yürümeye...
Kadim arz yorgun olmasına rağmen zaman ırmağı akmaya devam ediyordu...
Ayşegül Özcan
1982 yılında Bilecik'in Şükraniye Köyü'nde doğdu. İlkokulu da aynı yerde
okuyan Özcan, Bozöyük İmam Hatip Lisesi'nden mezun oldu. Şu anda
Anadolu Üniversitesi Dil Meslek Yüksekokulu İngilizce Tercümanlık
Bölümü'nde hazırlık sınıfı okumakta-
GELİNCİK
FATMA KÖRPELİ
Elindeki kitabı masaya bıraktı. Kitabın kapağına baktı. Masmavi bir deniz...
Yüzen bir yelkenli... Yelkeni, beyaz bir gül... Tepede Güneş, sarı mı sarı...
Gökyüzü denizden daha açık tonlarda mavi... Martılar uçuşuyor... "Martısız
olmazdı bu tablo." dedi kendi kendine Kebîre. "Rüya gibi bir kapak." Gözleri,
gülden yelkenliye takıldı. Yüzündeki hüzün, dudaklarında hıçkırığa benzer bir
sesle akşamın odaya çöken karanlığına karıştı: "Bir Gül Hatırlar Gibi... Bir
Gül Hatırlar Gibi... Bir Gül Hatırlar Gibi... Erol Sırlı, kocam... Erol Sırlı
benim kocam... Yazar... Bu romanı O yazdı..." Yüreği yanıyordu. Sabah
başlamıştı romanı okumaya. Hayır, okumamıştı. Nefes nefese kelimelerin
ardından koşmuştu, kalbi acımıştı, ağlamıştı, öfkelenmişti, bazen kendine,
bazen kocasına "ah" etmişti.
Bakışları, kitabın kapağına takıldı kaldı. Romanın adı ve yazarı kırmızı
renkte yazılmıştı. Ne kadar dikkat çekici idi. Mavi, beyaz, kırmızı, sarı ve
tonları... Kocasının renkleri... Kitabın kapağını gördüğü an birden çarpılmıştı.
Gün boyu yemek yemeden, telefonlara bakmadan okumuştu beş yüz sayfalık
romanı... Bir kitap kapağı, insanı ilk anda bu kadar etkileyebilir miydi? Hâlâ
esrikti Kebîre... Geçmişi, bendi yıkılmış birbara-]in suları gibi hızla üzerine
geliyor, bu taşkını nasıl kucaklayacağını bilemiyordu... Çaresizlikle pencereye
doğru baktı. Hava kararmıştı. Batan güneşin kızıllığı, karanlığa el veriyordu.
Pencereye yaklaştı. Uzaktan deniz görünüyordu. Kırmızı, ma-Viı turuncu ve
mor renkler denizin üzerinde oynaşıyordu. Ne güzel bir vakitti, akşam vakti...
Kocası bir yazısında "Dört yer-
140
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
de güneş bir başka batar." diye yazmıştı. Oralara gitmediğini düşündü. "Erol,
hep yalnız gezerdi... Yazdıklarını yalnız yaşardı." dedi kendi kendine.
Hatırlamaya çalıştı güneşin en güzel battığı yerleri şöyle diyordu Erol o
yazısında: "Bodrum'da, güneşi kalenin tam solundan batıracaksın.
Pamukkale'de, tra-vertenlerde batıracaksın. İzmir'de, Konak'tan bir vapura
atlayıp, Karşıyaka'ya geçerken denizden batıracaksın. Ama, en güzeli
Gemlik'te... Sahildeki çay bahçesine oturup bir elinde çay bardağın, gözlerin
uçuşan martılarda güneşi denizin tam ortasında batıracaksın. Martılar olmadan
olmaz, martılar uçmadan da olmaz. Bir tek, martıların lacivert-mavi ya da
kırmı-zı-bordo billur damlalar halinde uçtuğunu Gemlik'te, sadece kıyıdaki o
çay bahçesinde birkaç dakikalık zamanda yakalayabilirsiniz."
Salonun perdelerini çekti. İçerisi bayağı karardı. Birden, Sevda'ların
geleceğini hatırladı. Mutfağa yöneldi. Işığı yaktı. "Sevda, Sevda'm, canım
kızım" dedi. Sevda evleneli birkaç ay olmuştu. O gittiğinden beri kendi
kendine konuşması artmıştı Kebîre'nin. Eşyalarla ve çiçeklerle bile
konuşmaya başlamıştı. Yalnızlık, kendi kendine konuşmanın, eşyaları
insanlaş-tırmanın bir başka adı mıydı ne? Sevda gidene kadar, hiç yalnız
kalmamıştı. Kayınvalidesi ve kayınpederiyle oturmuşlardı uzun yıllar.
Onların ölümünden sonra bu evi almıştı Erol. "İstediğin yerde olsun."
demişti. "İstediğin gibi döşe..." Sev-da'yla döşemişlerdi. Sevda, neleri
sevdiyse onları almışlardı. Evi ne güzeldi!.. Her şeyde Sevda'sı vardı.
Güzel kızı. Onun hayatı gönlünce başlamıştı. "Hep öyle olur inşallah!" diye
dua etti kızına.
Odalardan biri Erol'un çalışma odası idi. Bugün, o kitabı çalışma
masasının üzerinde bulmuştu. Erol, hiçbir zaman kitaplarından birini
getirip okumasını istemek şöyle dursun, kapak resimleriyle ilgili fikrini bile
sormamıştı. Elini çabuk tutmalıy-
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK |
Buzdolabına uzandı. Daha önceden hazırladığı köfteleri çı-dı öyle zor
hareket ediyordu ki... Sanki, bir kerpeten bü-.. gUCünü söküp almıştı.
Isıtılacak yemekleri çıkardı. Ocağı vakti. Tavayı ocağa koydu, ardından
tavaya yağ döktü. Köfteleri kızartmaya başladı. Kayınvalidesini hatırladı.
İlk köfte yaptığında, "Erol köfte sevmez. Üçümüze göre kızart." demişti
Kişi başına sayıyla kızartmayı kayınvalidesinden öğrenmişti. "Neyi ondan
öğrenmedin ki... Onun ocağına düştüğün gün, bütün bildiklerini unuttun.
Bilgin, onun bilgisi oldu hep." diye söylenirken bir yandan da köfteleri
çeviriyordu. Hareketleri mekanikleşmişti. Düşünmeden el yordamıyla
yapıyordu her
şeyi.
Kocasıyla ilk karşılaştıkları güne gidiverdi birden. Yüzünü, tatlı bir
tebessüm bir anda okşadı geçti. Köfteleri tavadan aldı, ocağı söndürdü. On
sekiz yaşındaydı. Annesi öleli altı yıl olmuştu. Babası da hastaydı. İki
oğlunu evlendirmiş, iş güç sahibi etmişti. Ölmeden bir de kızının
mürüvvetini görseydi. "Gördün!" dedi salonun lambasını yakarken. Sonra
masadaki kitaba uzandı. "Erol Sırlı, sarışın ince delikanlı ne çok sıkılmıştın
beni istemeye geldiğiniz o gece." Kahve verirken bakmıştı yüzüne. Ve o
yüzü sevmişti Kebîre... Hâlâ da seviyordu... Sevmeseydi ne olacaktı ki!..
Ailesi nasıl olsa onu birine verecekti; bu ince, sarışın delikanlı düştü
zamanın sarkacından... Kebîre de talihini sevdi... Erol üniversitede
okuyordu. Ailesinin durumu iyiydi. Babası tuhafiyeciydi. Kale İçi'nde
cumbalı, atadan kalma bir evleri vardı. Şu fanî dünyada bir de bu sarı
oğlancıkları... Birlikte oturacaklardı. Masadan aldığı kitabı çalışma odasına
götürdü. Çalışma masasına, aldığı yere bıraktı. Kahveyi bile içemedin o
gece. Anlatamadıklarını bu kitaplara yazdın hep!" diye söylenerek salona
doğru yürüdü.
Masadaki vazoyu ve dantel örtüyü kaldırdı. Dertsiz masa °rtüsü dedikleri
beyaz örtüyü örttü. Hatıralar alabildiğine hü-

ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKAYE YARIŞMASI
cum ediyordu. Yine o güne gitti. Gizliden, sarı oğlanı seyretmişti. O kadar
sıkılmıştı ki sarı oğlan, göğsü bir balon gibi şişmişti. "Ah! Bir iğnem olsa da
patlatsam şu balonu." diye gülmüştü yengesine. "Evlenince sıkıntı mıkıntı
kalmaz." demişti yengesi. Oysa, balon birkaç sene sonra bir yanardağa döndü.
Dışı güllük gülistanlık, içi alevli korlar ülkesi... Kayınvalidesi "Müsaade
ederseniz, Erol'u gönderelim." demişti de balon patlamaktan kurtulmuştu o
gece. Annesi "Utangaçtır, pek sıkılır kalabalıktan" diye ilâve etmişti. "Bugüne
kadar hiç değişmedi bu hali. Neyse ki hiç yanımızda patlamıyor bu balon, bu
yanardağ!" diyerek tabaklan masaya diziyordu. Onun bu halini iyi bellemişti
Kebîre. Başkaları gibi kızmaz, bağırmaz, vurmaz, öte beriye zarar vermezdi.
Kaçardı... Yalnızca kaçardı... Balonun büyüklüğüne ve doluş sebebine göre
birkaç saatten, aylara uzayan kaçışlar... Zamanla bu kaçışlara alıştı Kebîre.
Yanardağa döndükten sonra kaçmalara, yazmalar eklendi. Yazmak da bir çeşit
kaçmaktı. Günlerce bürodan eve gelmeden yazar, yazar, yazardı...
Erol'un ilk gidişi evlendiği geceydi. Kayınvalidesi "Merak etme kızım"
demişti. "O bunalınca biraz gider, bununu atar gelir. Kötü bir şey yapmaz. Hiç
aklına olmadık şeyler getirme, şüphelenme, üzülme. Vesvese; hayatı, dirlik
düzenliği mahveder. İlk okuldaydı Erol. Bir gün eve gelmedi. Nasıl merak
ettik. Aradık taradık yok. Polise haber verdik. Ne zor gündü evlâdım bir
bilsen! O günkü üzüntüm bir ömür boyu, hem sana hem de bana yeter.
Gecenin bir yarısı polisler eve getirdi. Sahile gitmiş. Martıları simitle
beslemiş. Sonra da uyuya kalmış. O gün bu gündür sahile pek sık gider, balık
tutar, martıları yemler. Kocaman adam oldu hâlâ kâğıt gemiler yapar, denizde
yüzdürür. Denizi seyreder. Eskiden 'Ben bir kaptanım.' derdi. 'Donanmamı
kaybettim. Bir gün gemilerim gelecek diye sahilde bekliyorum.' Bazı geceler
dolunay seyrine çıkar,
FATMA KÖRPEÜ GELİNCİK I 143
, eÇ gelir. Bazen yukarıda cihannümada dalar gider. Hele
. je ay denize şavklanmışsa zor ayrılır sahilden. 'Ay delisi'
,. takılırım ona... Çocukluk işte... Ne zaman merak ettiysek
ahilde bulduk. Vazgeçiremedik, biz de alıştık gitti. Şimdi de
sahildedir. Birazdan gelir. Utangaçtır bilirsin, biraz sıkıldı."
Utangaç mıydı kocası bir türlü anlayamadı. Tam yirmi beş yıldır evliydi. Pek
çok şey sıkardı kocasını, patlayacak gibi olurdu ama utanmak başka, sıkılmak
başkaydı. Sıkılmakta tahammülsüzlük vardı. Utanmakta ise varlığın içe
çekilmesi... Erol, o kadar özeldi ki tahammül edemediği kişi, olay ve
durumlardan hep kaçardı. Komşular mı geldi, bunaldığı an ayıp bilmez, kusur
bilmez; kaçardı... "Allah'a ısmarladık" bile demeden evi terk ederdi. Babasının
beklentileri ona uymadı mı evi terk ederdi, "Hayır" diyemezdi. Kendini
savunmazdı, düşüncesini beklentilerini anlatmazdı; giderdi... Önce anne ve
babası, daha sonra Kebîre, Erol'a alıştılar... Başka ne yapılabilirdi ki...
Evlendikten bir buçuk yıl sonra Erol üniversiteyi bitirmişti. Muhasebe
bölümü mezunuydu artık Erol. Babasının defterlerini tutardı. Ayrıca masraf
etmezdi babası. Tatillerde bazen, babasının isteğine boyun eğer dükkâna
giderdi. Tezgâhta durmayı hiç sevmedi Erol. Babası, huyunu bildiği için
sadece muhasebe işlerini yaptırır, böylece dükkâna ısınmasını beklerdi. Ne
de olsa bu dükkân, çift çubuk hep ona kalacaktı. Oğlu gönülsüz olsa da
alışsın, sahiplensin isterdi. Evlendikten sonra, bir ara babası hastalandı.
Dükkânı Erol açmak zorunda kaldı. Kebîre de yardıma gitti. Çatalları
yerleştirirken: "Ne iğreti duruyordun tezgâhın arkasında Erol Uslu." diye
gülerek kocasının gençlik hayali ile konuşuyordu. "Hiç ellerin
yakışmıyordu düğme kutularını açmaya; dantel yumaklarını torbalardan
çıkarıp uzatmaya; kurdele ölçüp kesmeye; kadınlara ço-raP, uzatmaya..."
Kadınlara da bir şey beğendirmek kolay de-
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
ğildi ki... Bin tane çıkarttırıyorlar, bir alıyorlardı. Yahut da "Beğenmedim,
aradığım siz de yok!" deyip çekip gidiyorlardı. Topla bakalım tezgahı. Bu
iş Erol'a göre değildi. Kebîre bunu anlamış, tezgah işini kendi yüklenmiş;
kasayı Erol'a bırakmıştı. Böylece, sessizce iş bölümü yaptılar.
Babası okul bitiminde işini biricik oğluna bırakmak istemiş, Erol
susmuştu. Baba biraz diretince, bizim balon evden uçtu... Anneyle baba
yine merak etmedi oğullarını. "Üzülme kızım, gelir!" dediler. Bir hafta
geçti yok, bir ay geçti yok, iki ay geçti yok... Üzülmenin ötesinde, Kebîre
hayatını yoklamaya başladı. Kayınvalidesi ve kayınpederi "Nasıl olsa gelir,
aklına kötü şeyler getirme, gelir nasıl olsa gelir..." diye teselli ettiler. Sevda
daha doğmamıştı. Baba arzusuna "hayır" diyememe-nin, diretememenin
yolunu kaçmakta bulmuştu kocası... Peki, ya o ne yapmıştı? Neden karısını
cezalandırıyordu? Hiç mi onu düşünmüyordu? Bir ömür böyle mi olacaktı?
Bugüne ka-dar üç gün, beş gün en fazla bir hafta ortalardan kaybolmuştu.
Hiç bu kadar uzamamıştı. O zamanlar okulu vardı. Dersler, kitaplar,
sınavlar belki o yüzden. Artık okul bitti, hürdü kocası, istediği kadar
gidecek miydi? Bunalımı nasıl geçecekti? Hiç bir şey konuşamıyorlardı
Erol'la... Kayınvalidesi ve kayınpederini de anlayamıyordu. Bu kadar
soğukkanlı oluşlarına akıl erdiremiyordu. Kendisine bir şey
söylemiyorlardı. Yaşadıkça öğreniyordu. Daha nelerini öğrenecekti bu
adamın!...
Ne yapmalıydı? Hayatın başındaydı daha. Ailesinin yanına mı
dönmeliydi? Babası evlendikten birkaç ay sonra ölmüştü. Kızının
mürüvvetini gören bir babanın huzuruyla eşinin yanına göçtü gitti. Anne,
baba yok; gidecek bir ev yok! Ağabeylerinin yanına gitmek, yengelerinin
yanında sığıntı olmak, buradaki hayatından farklı mı olacaktı? Evet, bir yol
daha vardı. Çalışmak... İlkokul mezunuydu. Yirmi yaşına bile gelmemiş,
eşinden ayrılmış bu genç hanıma bu küçük şehirde ne iş ola-
FATMA KÖRPEÜ GELİNCİK | 145
Lit'rdi? En 'y* i§ °'sa °'sa k'r dükkanda tezgâhtarlıktı. Kayın-derinin
dükkânında, zaman zaman Erol'la çalıştıkları için tezgâhtarlığın nasıl bir iş
olduğunu biliyordu. Kayınpederi tezgâhtar çalıştırmazdı. Her işini kendi
yapardı. Yılda bir iki kez de kayınvalidesi ile birlikte dükkânda büyük
temizlik ve düzenleme yaparlardı. O yüzden, tezgâhtar bir kızın ne işler
yapabileceğini düşünebiliyordu. Günlük temizlikler, müşterilerle ilgilenme,
çay-kahve gibi ayak işleri de hep tezgâhtarların işiydi. Aldığı ücretle bir ev
tutup kirasını ve diğer ihtiyaçlarını karşılaması da mümkün olacak mıydı?
Tezgâhtarlık dışında bir de gündeliğe gidebilirdi. Bilmediği evlere... Yirmi
yaşında bile değildi. Hayat ne kadar ağırdı. "Erol âh Erol!" diye yüksek sesle
iç geçirdi salataya sos dökerken. Masaya şöyle bir baktı "İşini de iyi
yapıyorsun Kebîre." dedi. "Suyu bardaklara doldurmayı unutma!"
Peki buradaki hayatı nasıldı? İlk kez o zaman, bir buçuk yıllık evlilik
hayatının hesabını yaptı. Topladı, çıkardı, çarptı, böldü... Sonuç hep, bu eve
mahkûmiyetti. Gözleri dolmuştu çaresizliğine... Ne zaman çaresiz kalsa,
annesini düşünürdü. Yardımına koştuğunu sanırdı annesinin. Onun hayaliyle
konuşurdu. Aslında hayali konuşturan da kendisi değil miydi? Annesi,
"gelinciğim" diyordu. "Gelincikler yadda yabanda biter, zor yerlerin çiçeğidir.
Hemen ölür derler, inanma! Zor olan yabanda, tarlada çiçek olmaktır.
Süslemektir gülün, sümbülün süslemediği yeri... Nasıl da yaraşır o dağlara,
tarlalara, yollara gelincik... Ha gayret gelinciğim!.. Baban "Kebîre" dedi sana
büyüklük, ululuk sahibi olasın diye... Ha gayret gelinciğim, becereceksin
yaşamayı!.."
O gün Kebîre, bu evde kalmaya karar verdi. Erol bilmese de kader rüzgârı,
kızıl yapraklarını uçursa da o yeşil yaprakları, ince gövdesiyle toprağına
sarılacak, her bahar taptaze açılıyı becerecekti... Değil mi ki o sarı oğlanı
sevmişti!.. Sarı
146
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
oğlan bilmese de... İki yaşlı insana ömürlerinin ahirinde bir evlât, bu koca evi
çekip çeviren bir gelin olmayı o gün kabullendi.
O zamanlar cumbalı bir evde otururlardı. Evin cumbası sokağa bakardı.
Cumba penceresinden bakınca sokak kapısı görünürdü. Avlusu arka
taraftaydı. Duvarları, insan boyunun iki katından fazlaydı neredeyse. Avluda
bir asma çardağı, birkaç meyve ağacı, az da olsa çiçek ve sebze tarhları vardı.
Bahçe kayınvalidesinin, ev Kebîre'nin, dükkân kayınpederinindi... Giriş
katında eskiden sağda ve solda haremlik ve selamlık denen odalar varmış.
Daha sonra bunlardan sağ taraftakini tuvalet ve banyo, sol taraftakini
kömürlük olarak kullanmaya başlamışlar. Kışın, bahçeden odun ve kömür
taşıma zorluğundan Kebîre böylece kurtulmuştu. İkinci katta geniş bir sofa
vardı. Sofaya beş tane kapı açılırdı. Kebîrelerin odası, kayınvalidesinin odası,
misafir odası ve mutfak. Daha sonra misafir odası Sevda'nın oldu. Beşinci
kapı bir merdivene açılırdı. Merdiven, kayınvalidesinin cihannüma dediği üç
tarafı pencereli küçük bir odaya çıkardı. Çatıdaki küçük odaydı cihannüma.
Oradan şehri seyretmek ne güzeldi... Karşıdan, uzaktan da olsa deniz el
sallardı. Sağ taraftan yemyeşil dağlar selâm verirdi. Ve, çatılar. .. Bol bol,
renk renk, çeşit çeşit çatılar... Kebîre en çok ci-hannümayı severdi. Erol'un
kitaplarının çoğunu burada okumuştu. Bu evde en çok sevdiği şeylerden biri
de gömme dolaplardı. Her odanın bir duvarı gömme dolaplıydı. Oymalı tahta
dolap kapakları ve raflar ne hoştu... Sevda büyürken bu dolaplara saklanır,
saklambaç oynarlardı... İşte bu evi, çekip çeviriyordu Kebîre... Ona en zor
gelen sürekli merdivenlerden inip çıkmaktı. Ne de olsa bu evin geliniydi,
zora katlanacaktı. Erol, eş seçmemiş; annesi ve babası kendilerine gelin
getirmişti.
Yine yüksek sesle konuşmaya başladı ekmek sepetini ko-
FATMAKÖRPELİ GELİNCİK |1
arken: "İşte, o gün başka evlerde çalışacağıma burada çalışacağım.
Kendimi bu evde bir işçi görüp öyle yaşamaya alışacağım dedim ve
becerdim. Becerdim ama neyi? Robot gibi yasamayı, beklememeyi,
vermeyi... Evet vermeyi, bütün beden gücümü vermeyi... Hem ailesi hem
de Erol, benden bunun dışında hiç bir şey istemedi. Hele Erol, hiç bir şey
istemedi... Bugüne kadar 'Bir bardak su verir misin?' bile demedi."
İki buçuk ay sonra, bir akşam üstü kapı çalındı. Erol'u karşısında görünce
şaşırmıştı Kebîre. Gelişine değil daha çok tavrına. Erol, sanki sabah evden
işine gitmiş, akşama da evine dönmüştü. "Merhaba!" dedi, ayakkabılarını
çıkardı. Sonra da "Ne yemek var?" diyerek merdivenlere doğru yürüdü.
Eve her geldiğinde "Ne yemek var?" derdi. "Ne pişirdin?" demezdi. Sanki
eve geldiğinde bir şey söylemiş olmak için bu cümleyi bulmuştu.
Bazen "Yemekte ne var?" sorusuna olmadık cevaplar hayal ederek, oyun
oynardı Kebîre... Abuk sabuk bir sürü yemek isimleri bulur, uydurur, için
için gülerek işlerini yapardı. Hem güler hem de hayalindeki Erol'a bu
isimleri sayar dökerdi: Kuru köfte, çiğ köfte, mercimekli köfte, Adana
köfte, ekşili köfte, içli köfte, kadınbudu köfte... Aman, ne çok köfte vardı.
Fakat, Erol köfte sevmezdi. Bazen, tuhaf Fransız yemekleri isimlerini,
Japon yemek isimlerini söylemeyi düşünür, kocasının nasıl tepki
vereceğini hayal ederdi. Mutlaka kaçıp giderdi ya da susar şaşkın şaşkın
"Bu ne diyor?" gibisinden yüzüne bakardı. İlkokul mezunu Kebîre kim,
Fransız, Japon yemek isimleri kim!.. Böyle oyun oynadığı bir gün, o
olmadık kurt içine düşüverdi: "Hadi dene! Ne yapacak bakalım! Hadi,
hadi!.." deyip durmaya başladı.
Kayınvalidesinin ve kayınpederinin olmadığı bir gün bütün hamaratlığıyla
beş çeşit köfte yemeği yaptı. Güzel bir sofra hazırladı. Erol'un erken
geldiği nadir günlerden biriydi o
1481 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
gün. Malûm soru "Yemekte ne var?" Kebîre başladı saymaya: Sulu köfte,
köfteli pilav, köfteli oturtma, köfteli mantar, iç]j köfte... Bir köfte tatlısı
yoktu... Ve kocası hiç tepki göstermedi. Ne şaştı ne de kaçtı. Hayır, hayır
aslında kaçtı. Bir başka türlü kaçtı. "Ne güzel yemekler yapmışsın ama,
ben bugün arkadaşlarımla dışarıda yemek zorunda kaldım. Sonra çayı
birlikte içeriz." dedi. Kebîre'nin yüzüne şaşkın şaşkın bakmadı. Gerçekten
karnı tok muydu yoksa, köfte oyununa mı gelmedi? İstemediği bir şeyi asla
yapmıyordu. Erol, işte böyle bir adamdı...
Peki, evlenmelerine nasıl boyun eğmişti? O zaman da kaçmış mıydı?
Yoksa öğrenci olması maddi yönden bağımlılığı mı onu mahkûm etmişti?
Erol'u tanımıştı Kebîre, "Asla muhtaçlığı için evlenmedi benimle... O
paraya hiç boyun eğmedi. Beş parasız çok gittiği olmuştu. Büroyu bile defter
tutarak açtı." diye küçük bir saksı Afrika menekşesiyle konuşur buldu kendini.
Bir saksı mor-beyaz ebruli çiçeklerle doluydu. Sevda, "Çiçeksiz sofra olmaz."
derdi. Saksıyı masanın tam ortasına yerleştirdi. Yine annesi geldi aklına. O da:
"Sofra tatlısız olmaz." derdi. Her öğünde sofranın tam ortasına bir tatlı tabağı
koyardı. Kimi zaman pekmez, kimi zaman baklava, kimi zaman bal kabağı,
ama mutlaka bir tatlı... Annesiyle Sevda arasında sofralarında her zaman
bulunan özel bir şey olmadı... Kayınvalidesini de böyle bir şeyle hatırlamak
isterdi. O sabrı ve vesveseyle baş etmeyi öğretmişti...
Eve dönüşünden sonra babası bir daha "Birlikte çalışalım, dükkânı sana
devredeceğim." gibi isteklerde bulunmadı. Erol, defter tutmaya başladı. Önce
küçük bir yazıhane açtı. İş-leri çoğaldıkça yazıhane birkaç çalışanı olan
büroya dönüştü. Bir müddet sonra Erol, patron oldu. Patron olduktan sonra,
artık eskisi gibi kaçmıyordu. Kaçmalarının adının değiştiğini biliyordu
Kebîre: Uzun iş seyahatleri, iş yemekleri, iş toplantıla-
FATMAKÖRPELİ GELİNCİK | duvarlara gözü takıldı, ne kadar çok kitap vardı. Odanın duvarlarını
voğun olan işlerin sabahlara uzaması gibi adlar daha masum ve daha
makûldü. Yazarlığın da devreye girmesiyle konferanslar, kitap tanıtım
toplantıları, imza günleri arttı. Olsun, artık Sevda vardı.
Sevda deyince birden "Ne kadar geciktiler" diye düşündü Kebîre. Saate
baktı, sekizi geçiyordu. Kızını evden aradı, cevap vermiyordu telefonu. Sonra
cep telefonundan aradı.
- Anne, merhaba! Hayrola bir şey mi oldu? diye telaşlı sesi geliyordu
Sevda'nın.
- Yok bir şey. Kızım sizi bekliyorum. Bugün yemeğe gelecektiniz. Sofra
hazır. Babanın ne zaman geleceği belli olmaz. Siz yolda mısınız?
Bombardıman eder gibi konuşmuştu!.. Ardı ardına kesik kesik.
- Anne, bugün Çarşamba. Biz yarın size geleceğiz. Biliyorsun bu gece biz
tiyatroya gidiyoruz. Şu anda salona girmek üzereyiz. Anne sen iyi misin?
Gündüz seni aradım, neden telefonlara cevap vermedin?
- Aaaa, ben nasıl dalmışım, diye bir çığlık attı Kebîre. Kızım kusura bakma,
günleri karıştırmışım, insan kırkından sonra böyle oluyor. Yarın bekliyorum,
siz eğlenmenize bakın. Öptüm evlâdım. Mehmet'e selâm söyle.
Telefonu kapattıktan sonra, masayı toplamaya başladı. Önce, menekşe
pencerenin önündeki yerine oturdu. Sonra bardaklar, tabaklar, kaşıklar
dolaplarına kuruldular. Dantel masa örtüsü yerine serildi. Üzerine vazosu
kondu. Sonra gitti salatayı aldı. Salondaki koltuğa oturdu, yemeğe başladı.
Artık beklediği Erol'du. O da kim bilir kaçta gelecekti. Çoğu zaman geç
gelirdi. Uykusu çok azdı Erol'un. Beş saatten fazla uyuduğuna hiç şahit
olmamıştı Kebîre. Erkenden büroya gider, kahvaltısını da orada yapardı.
Çatalını salata kâsesine daldırırken: "Ne zahmetsiz eş" diye iç geçirdi. Yine
yalnızdı. Anne ve
15° I ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
babasına hizmet için getirilen geline kendi yükünü taşıtmak istemiyordu
anlaşılan.
Giyimi bile spordu. Forma gibi hep kot giyerdi. Değişik model ve renkte
de olsa hep kot... İçine çizgili veya kareli gömlek. Erol'u hiç takım
elbiseyle görmemişti. Kot takım dışında... Sevda'nın düğününde bile kotlu
bir kayınpederdi Erol... Kebîre için hiç zahmetsizdi bu giyim tarzı. Yıka,
giy; gömlek dışında ütüye gerek yok!
Eşi, "iyi kadındı. Bir gün "öf" bile demeden anne babasına tahammül
ediyor, evi çekip çeviriyordu. Kendi bile ne kadar çok evden uzaklaşma
ihtiyacındayken, bu kadın hep o iki yaşlıyla beraber." diye düşünüp insaf
mı ediyordu ne?
Sevda beş yaşlarındayken Erol, özellikle pazar günlerini evinde
geçirmeye başladı. Mümkün olduğunca o gün kızıyla ilgileniyor, gezmeye
çıkıyorlar ya da kitaplarını evde okuyor, yazılarını evde yazıyordu.
"Yazar kocam" dedi boş salata kâsesini mutfağa götürürken. "Bu romanı
patlayacak, edebiyat dünyasını alt üst edecek, ilk beni patlattı..."
Kâseye deterjan döktü, köpürttü, sonra duruladı. Yerine yerleştirdi.
Mutfaktan çalışma odasına yöneldi. Masada duran romanı eline aldı. Sonra
çevreleyen kütüphane kitaplar, dergilerle doluydu. Çalışma masasının tam
karşısında bir müzik seti, yanında yığınla kasetler ve CD'ler vardı. Erol,
müzik dinlemeyi severdi. Sonra gözü Erol'un kitaplarına takıldı. Araştırma
kitapları, deneme ve gezi kitapları... Yerde de bir sürü dergi. Dergilere de
zaman zaman yazardı.
"Bir Gül Hatırlar Gibi" diyerek elinde romanla salona geçti. Pestil
gibiydi... Canı yoktu sanki. Eklemlerini tutan o şey neyse erimişti,
kemiklerini sadece derisi tutuyordu. Hatta kemikleri bile pelteleşmişti. Et
yığınını koltuğa bıraktı... Yine daldı..-
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK |1
"Bunca kitap, dergi ve içinde cahil bir kadın... Hiç benim oku-abileceğimi
düşünmedi." diyen iç yangını, gözlerinde bir damla yaş olmuş
yanaklarından yavaş yavaş süzülüyordu. Artık bent yıkılmıştı.
Düşünmeden edemiyordu. Azgın sular halinde yaşananlar, hatıralarda
kalan onca insan hücum ediyordu. "Gidin" demek de içinden gelmiyordu.
Yirmi beş yıl, dile kolay geliyordu. Bu gece, saltanat hatıralarındı.
Kovamıyordu onca Tanrı misafirini...
Kebîre, kocasının okuduğu kitapların neler olduğunu merak ettiği için
okumaya başlamıştı. Önceleri pek anlamasa da zamanla okudukça
anlamaya başladı. Sonraları, kocasının yazdıklarını okudu. Tabiî eve
getirdiklerini. Hiç olmazsa kütüphanesine koymak için bir tane getirirdi.
Araştırma kitaplarını pek anlayamazdı Kebîre, bazen sözlük kullansa da...
Denemelerini, gezi yazılarını çok severdi. Ne tatlı, ne canlı yazardı.
Kocasının yazılarını okurken kendini onunla birlikte hissediyor, kocasını
yazılarından tanıyordu. Gezdikleri yerlerde onunla gezmiş gibi oluyordu.
Pek çok şey öğreniyordu aynı zamanda. Erol'un bundan hiç haberi yoktu.
İlkokul mezunu bir ev kadını niye okusundu. Bir sürü işi gücü vardı. Ev
süpür, merdiven sil, çamaşır yıka, yemek yap, çocuk büyüt... Her halde
okumaya vakit bulabileceğini düşünememiştir. Hele hele bazı
konferanslarına gelebileceğini hiç düşünememiştir. Olacak işlerden midir bu?
"Ah Kebîre ah! Bunca yıl bütün yazdıklarını okudun bu adamın. Okudun da
ne oldu? Gizli gizli konferanslarına gittin de ne oldu? Akîbetin işte bu
roman!.. Yani hiç... Yani kocanın değil, senin yaşayamadıkların... Bir gül
hatırlar gibi hatırla bakalım giden yılları..." Artık yüksek sesle düşünüyordu.
Mırıl mırıl sesler salonda öteye beriye çarpıp, sönüyordu.
Dün gece romanın tanıtım toplantısı vardı. "Gelir misin?" dememişti. Hiç bir
zaman dememişti. Hiç bir arkadaşı, dos-
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
tuyla tanıştırmadı Kebîre'yi. Onları eve davet etmedi. Birlikte onlara
gitmediler. O dünya Erol'a aitti. Evi ise bambaşka bir dünyaydı. Sevda'ya bile
büro yasaktı. Orası bir iş yeriydi. Ayak altında dolaşamazdı aile fertleri...
Gereksiz telefon etme, gereksiz gezme yeri değildi... Dostlar gerekenlerdendi
büroda. Erol'un dostları var mıydı? Onlarla ilişkileri nasıldı? Okuduklarından
iyi olduğunu anlıyordu. Hele terk edip gittiği zamanları, tatil ve yolculuk
anıları olarak yazmıştı. Pek çok insan ve macera vardı yazılarda.
Hep yabancılar vardı. Hiç bir şekilde ailesinden, eşinden, çocuğundan
bahsetmezdi. Evli olduğunu çağrıştıracak değil bir tek cümleye, bir tek
kelimeye bile rastlamamıştı... Sanki, bekâr bir yazarın kaleminden çıkıyordu
bunca anı ve gezi yazıları... Ama evli olduğunu söylediğine şahitti. Okuyanlar
değil duyanlar onun evli olduğunu biliyordu.
Bir gün, öykü ve roman konulu bir kaç yazarın da katıldığı bir toplantı
yapılmıştı belediye toplantı salonunda. Kayınvalidesine "Ağabeyimlere
gideceğim" demiş, belediyenin yolunu tutmuştu. Salon oldukça kalabalıktı.
Erol'un o kalabalıkta kendisini görmesi mümkün değildi. Sıra kocasına
geldiğinde kayınvalidesinin "bunlu, utangaç" diye vasfettiği sarı oğlu, ay
delisi; ne sıkılgan ne de utangaçtı. Son derece mütebessim, sakin, her
kelimenin hakkını vere vere anlatıyor, anlatıyordu... Ne kadar beğenmişti onu.
"İşte bu adam, bu kadar güzel konuşan adam benim kocam!" diye bağırmak
istemişti bir an. Bu dünyada onun payı susmaktı. Yine sustu. Konuşmamayı
alın yazısı gibi yazmıştı diline. Mütebessim gelin, sorulara cevap veren gelin.
Annesinin hayaliyle konuşan gelin, kendi kendine konuşan gelin, diline "sus"
yazan; gönlünü sustura-mayan gelin... Karşısında kocası vardı ve karısının
onu dinlediğinden haberi yoktu. Erol'un konuşması bitince, dinleyenler soru
sormaya başladı konuşmacılara. Bir dinleyici sorusu-
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK |
Erol'a yöneltti. Soruyu duyamamıştı Kebîre. Kocası önce gülümsedi. "Biraz
esprili bir cevap vereyim" diye söze başladı Birden dondu Kebîre... Sonra her
şey dondu. Sadece Erol'un sesi çınlıyordu kulaklarında... Salondan çıktı.
Yürümeye başladı. Hem ağlıyor hem Erol'un sözleri kulaklarında çınlıyordu:
"Daha üniversitedeyken evlilik denen bukağıyla beni bağladı ailem. Hangi
mahkûm bukağısını kırabildi ki... Tut ki kırdı diyelim mahkûmun kaçması
nasıl mümkün olabilir?" Ötesini dinleyememiş, dışarıya atmıştı kendini
Kebîre. "İşte gerçek bu, gerçek bu!" diye hıçkırıyordu. Kebîre eşittir bukağı.
Erol, pranga mahkûmu. Anne ve babası, cezayı veren hakimleri; yasa, ana-
baba hakkı, ceza; evlilik... Kebîre, ayak bileğine geçirilen demir halka,
bukağı... Bu hisle yaşıyordu demek sarı oğlan... Sevdiği... Ömrünün
kalanında sevdiğinin yürümesine, uçmasına, hareket etmesine engel bir
demir parçası olmak duygusunu nasıl taşıyacaktı. Evin gelini, Erol'un
bukağısıydı... On yıllık evliliğin adı artık konmuştu. Ağladıkça açıldı
Kebîre. Taşıyacaktı. Yine konuşmayacaktı. İşi gücü susmak değil miydi?
Yürüdükçe açılıyor, daha dingin düşünüyordu... Yazık olmuştu. İkisine de
yazık olmuştu: Erol da onun için bukağı değil miydi? Evlilik, iki yaşlı
insanın hizmetine adanan bir hayat mıydı? Herkes, onun hayatına
imrenirdi. Her Şeyi vardı. Rahatı iyiydi. Kocası kızmaz, kötü söz
söylemez, dövmezdi. Evinde bir kuş sütü eksikti. Adamın doğru dürüst
çamaşırı, ütüsü bile yoktu. Evet yoktu... Bu demir parçası zaten canını
yakıyordu. Daha fazla acıtmasın diye böyle yağlayıp kaygan mı tutuyordu
ne? Yoksa, bukağıyı hatırlamamak, yok saymak, hayatı daha mı
kolaylaştırıyordu Erol'a?.. Bilmiyordu, artık düşünmek istemiyordu.
Hayatımın en güzeli, şimdi beni evde bekliyor diye gülümsedi. Sevda, bu
yıl ilkokula başlamıştı. Öyle tatlı okuyordu ki. İyi ki vardı... Sevda varken
bukağı neydi, Erol neydi, kayınvalide-kayınpeder neydi! Bir
154
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Sevda için bu hayat yaşamaya değerdi... "İnşallah, sende anne olur, bu
duyguyu yaşarsın." diye dua ederken buldu kendini Kebîre, koltukta bir iki
hareket etti. Sevda daha yeni evliydi. Hem evliliklerinin hem de
mesleklerinin çiçeği burnun-daydı. Kızı da damadı da edebiyat
öğretmeniydi bir lisede.
Sevda, lisenin son sınıfında iyice serpilmişti. Güzelliği babasına çekmiş;
inceliği, pembeliği, kırılganlığı annesine. Babası gibi sarışın ve renkli
gözlüydü. Cıvıl cıvıldı anasının gönlü gibi... Kebîre, annesinin; Sevda da
Kebîre'nin nazlı gelinciğiydi. Annesinin kendini sevdiği gibi severdi kızını.
Annesinin ona anlattığı masallarla büyütmüş, uzun uzun saçlarını taramış,
başını okşamıştı. Sevda annesiz büyümemişti.
Liseyi bitirdiği yılın yazında bir talip çıkmıştı Sevda'ya. İlk kez görücüye
çıkacaktı. Yandaki evde oturan komşuları, oğullarına istiyorlardı. Delikanlı
tıp fakültesini bitirmişti.
Uzmanlık sınavına girmiş sonucunu bekliyordu. Ailesi de artık yurt yuva
kurup yeni hayatına eşiyle birlikte başlasın istiyordu delikanlının. Kız
arıyorlardı oğullarına. Sevda, aynı sokağın kızıydı, güzeldi. Liseyi
bitirmişti, ailesi de iyiydi, oğulları da "olur" demişti. Talip oldular. Önce
anneler devreye girdi. Komşu hanım: "Sevda'ya talibiz, istemeye gelmeyi
düşünüyoruz, ne dersiniz?" deyince yüreği "hop" ediverdi Kebîre'nin.
Bir gün gelecek Sevda gidecekti. Gitmesine gidecekti de talihi
annesininkine benzemesindi. Sevdiğine, sevine sevine gitsindi. Orada,
"Hoş geldin, hoşnutluk getirdin." diyen seven bir yürek bulsundu. Kendisi
de sevmişti. Sarı oğlan da kaçmış' ti. Boş bir gelin odası bulmuştu. Sevda
bunları yaşamasındı.
- Allah yazdıysa olur, babasına sorayım. Size haber veririz, dedi. Sonra,
kızını karşısına aldı. Elinden tuttu, muhabbetle:
- Sevdam artık büyüdün, genç kız oldun, bir gün bu evden kendi evine
uçacaksın, dedi. Gözlerini Sevda'nın yüzünde
155
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
gezdirdi. Sevda, kızarmıştı.
- Artık görücüler gelmeye başladı.
- Ama, anne ben okuyacağım!
- Biliyorum. Ben mutlaka üniversiteyi bitirmeni, bir işe girmeni, kendi
ayaklarının üzerinde durmanı isterim. Sadece maddî değil manevî yönden de
kimseye muhtaç olmayan bir kızım var, biliyorum. Sana sormadan, babana
sormadan kendi kendime karar verip "olmaz" demeyi uygun bulmadım. Bu
konu seninle ilgili. Belki, bu delikanlıyı beğeniyor olabilirsin diye.
- Hayır anne! Ne beğendiğim ne de evlenmek istediğim
var! dedi ve silkip attı Sevda bu meseleyi.
Şimdi, öteki cephede halledilmeliydi bu iş. Babamız ne diyecekti. Bugüne
kadar Sevda'nın evlenmesiyle ilgili en ufak bir konu geçmemişti bu evde.
Kayınvalidesi, kayınpederi yaşasaydı belki torunlarını evlendirmeyi hayal
ederlerdi. Erol, kendisi gibi mi düşünüyordu acaba?
O gün yine geç vakit geldi Erol. Sevda yatmıştı. Konudan ana hatlarıyla
bahsetti. En uzun konuşmalarından biriydi bu konuşma. Bir de hâlâ, bu
adamla konuşurken şu tıpırdayan yüreğine hakim olamıyordu. Eli ayağı
titriyordu.
- Sevda'ya sordun mu? Çocuğu tanıyor mu? İstiyor mu?
Eğer, Sevda istiyorsa gelsinler, ama üniversite bitmeden evli
lik olmaz!
- Hayır, sevdiği, istediği yok!
- Ne diye soruyorsun bana, yok deseydin ya!
- Sen babasısın, seni nasıl çiğnerim? Hem bundan sonra isteyenleri
artacaktır.
- Yarın konuşuruz, dedi Erol. O gece konu kapandı.
Ertesi gün cumartesiydi. Erol yine erken kalkmıştı. Büroya
gitmemiş, Sevda uyanana kadar kitap okumuş, bir şeyler yazmıştı. O gün
kızının hatırına kahvaltıyı evde yaptı. Sevda, pek mutlu oldu. Bu aile
tablosundan.
156
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
- Baba n'olur, her sabah böyle kahvaltı edelim, n'olur, hı
n'olur deyip duruyor; babasını sıkıştırıyordu.
- İkiniz de karşıma oturun beni dinleyin, dedi Erol.
Kızına sevgiyle baktı. Yumuşak olduğu kadar da emredici
bir sesle, tane tane konuşmaya başladı:
- Bak, Sevda, artık büyüdün.
- Baba şu mesele mi lütfen!
- Sözümü kesmeden dinle, sonra fikrini söylersin. Her genç
kız gibi senin de taliplilerin olacak. Böyle bir şeyin olması, se
nin biriyle mutlak evlenmen anlamına gelmez. Evlenmek iste
mezsen evlenmezsin. Eğer bir gün birini seversen, ama ger
çekten seversen, hayatını birlikte geçirebilmeyi göze alacak
kadar seversen, bize bunu sen söyleyeceksin. O güne kadar,
bu evde bir daha bu konu konuşulmayacak. Kebîre, sana da
söylüyorum. Sevda "Beni istemeye gelecekler." dediği güne
kadar kim talip olursa "hayır" diyeceksin. Anlaştık mı?
- Canım babam, aşktan anlayan babam, diye coşkuyla babasına sarıldı
Sevda.
Kebîre içinden bir "oh" çekti. Erol da kendi gibi düşünüyordu. Terazinin
kefeleri denkti.
Aşktan anlayan baba, Kebîre'nin aşkını anlamamıştı... Yoksa, haksızlık mı
ediyordu Erol'a... Bukağı hikâyesi en olmadık zamanda bir yılan gibi
çörekleniyordu yüreğine. Halbuki, Erol kızını çok severdi, belli etmezdi
hiç. Pazar günlerini fark ettirmeden eve ayırır mıydı Sevda olmasa!
Sevda'nın sevgisine hiç ortak olmadı Erol. Kızını karısına bıraktı. Özel bir
sevgi gösterisinde bulunmadı. Onu kendine bağlamak için oyuncaklar,
hediyeler almadı, eliyle harçlık bile vermedi. Sevda hep annesinin kızıydı.
Bunları düşündükçe "Bir insan bu kadar iyi olamaz" demekten de kendini
alamıyordu Kebîre.
O yıl Sevda, edebiyat bölümünü kazandı. Başka şehre göndermeye
kıyamadılar kızlarını. Sevda da annesini yalnız bı-
PATMAKÖRPEÜ GELİNCİK |«
rakmaya..-
Bu evi de, Sevda üniversiteyi kazandıktan sonra aldılar.
Okula yakın bir daireydi. Fakülte, Sevda'ya yeni bir hayat getirdi Edebiyat,
resim, müzik evde bir hareket, bir hareket. Eve arkadaşları geliyor. Tiyatro,
sinema, konser derken Kebîre yaşamadığı bir gençlik yaşıyordu kırklı
yıllarında. Aslında Sevda ilkokula başladığından beri kızıyla birlikte o da
okudu. Onun da hayatı değişti. Annesiyle, gençliğini yaşamayı seviyordu
Sevda. Tüm şehrin sanat hayatından haberdardı Kebîre. Kocasıyla yaşamak
isteyip de yaşayamadığı hayatı, kızı veriyordu ona. Git gide annelik,
arkadaşlığa bürünüyordu. Kebîre yılları tersine çeviriyor, gittikçe
gençleşiyordu.
Sevda'nın fakültede ikinci sınıfa geçtiği yazdı. Erol, uzun süren iş
seyahatlerinin birinden çok farklı döndü. Kebîre, anlamıştı yine bir şeyler
olmuş. Yere göğe sığmıyordu Erol... Okuyor, yazıyor, yazıyordu... Bir
sıkıntısı vardı. Yazdıklarını yırtıyor, yeniden yazıyor, uzun uzun yazıyordu.
Üç yıl boyunca yazdı, yırttı, yazdıklarını sonra yeniden yazdı. "Bir Gül
Hatırlar Gibi" çıktı ortaya... Basılması da bir altı ay aldı... Kitaba uzandı
Kebîre, kokladı, mürekkep kokusu geldi burnuna... Oturmaktan her yeri
uyuşmuştu. Salonda bir iki adım ileri geri yürüdü. Gözleri duvardaki
tabloya takıldı... "Mehmet" dedi. "Eline sağlık." Tablo onu bir buçuk yıl
öncesine götürdü.
O yıl Sevda üçüncü sınıftaydı ve âşık olmuştu. Aşkı babasına benziyordu.
Evde iki esrik vardı artık. Kızındaki değişikliği anlamamak imkansızdı. Aşkın
verdiği ilhamla o da yazıp çizmeğe başlamıştı. Kebire, hiç sormadı, bekledi.
"İşimiz susmak olmuş" diyerek kızının anlatmasını bekledi. Bir gün Sevda
elinde bir paketle geldi:
- Annem bu senin, bil bakalım ne? dedi.
- Tabloya benziyor.
- Bildin, açmayı hak ettin, haydi aç suskun gelincik, bu sa-
- yapar mıydı? Üstelik romanında Gülbeyaz'ı hatırlatan en ufak bir ima bile
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
na hediye...
- Kimden?
- Önce aç, beğenirsen söylerim. Paketi açtı. Gözlerine inanamadı. Yağlı boya
bir tabloydu
gördüğü. Birden "Anne" dedi. Çok şaşırmıştı. Çok sade bir tablo. Bir
manzara, renkleri az, hareketi az bir tablo... Sadece gri renk ve tonları bir de
kıpkırmızı bir gelincik... Bir bozkır, sağa kıvrılan toprak bir yol, dönemecin
hizasında bir ahlat ağacı... Hepsi gri... Sağ alt köşeye yakın bir gelincik...
Annesinin yad yaban dediği yerin resmiydi burası... Yad yaban yerin üç şeyi:
yol, ahlat ve gelincik... Tablonun sol alt köşesinde bir isim ve tarih vardı:
Mehmet 01
- Kim bu Mehmet, nasıl keşfetti annenin hikâyesini?
- Keşfeden, O değil ki gelincik, ben keşfettim, o yaptı.
- Resim mi okuyor?
- Hayır, aynı sınıftayız, ne güzel yapmış, beğendin dimi, dimi? diye
öpücüklere boğuyordu annesini.
- Bu ressam, kızımızı istemeye gelecek gibi bir koku alıyorum bu tablodan.
- Aman, anne sen de!..
- Keşfettim değil mi?
Son sınıfta gelecek. Babası, annesi ölmüş. Onun da annesi olursun değil mi
gelincik?
O yılın nasıl geçtiğini bilemedi Kebîre. Kızı için ne çeyizler hazırladı, ne
çeyizler. Erol da Mehmet'i çok sevdi. Üçünün de ortak muhabbeti edebiyattı.
Erol, romanıyla kavgasını bitirmiş. Sevda evden uçmadan yayınevine vermişti
müsveddeleri... Romanın kapağındaki tabloyu Mehmet yapmış olabilir miydi?
Öyleyse eğer kayınpederinin ve kayınvalidesinin sırlı dünyalarının çözmüştü
Mehmet. Kitabı eline aldı, tablonun yanında tuttu. Evet, aynı fırça darbeleri...
Yelkenin üzerindeki beyaz gülle, tablodaki gelinciğe dikkatle bakıldığında
aynı
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK |
çiçeklerin farklı renkleri gibi geliyordu insana...
Yine, koltuğa çöktü Kebîre. Kızı, damadı neden romanın kapak resmini
kendinden saklamışlardı? Erol bir şey anlatmazdı ki saklasın. Birden
kayınvalidesinin hayali geldi oturdu karşısına "Vesvese yok!.." dedi ve gitti...
"Vesvese yok!.. Vesvese yok!" dedi kendi kendine Kebîre... "Hay deli kız!
Bana yaptığı sürprizi babasına da yapmış olmalı. Bu tabloyu Mehmet'e
yaptırmış, koltuğunun altına sıkıştırıp 'Haydi babama git beni sevdiğini söyle.'
demiştir. Erol'un, Mehmet'i bu kadar çok sevmesinde bu tablonun payı
mutlaka olmuştur. Hele yelkeni beyaz gül olan bir tekne."
Beyaz gül, yılların puslu örtüsünü kaldıran çiçek. "Gülbeyaz güzel miydi?
Nasıl bir kadındı? Erol, Gülbeyaz'la evlen-seydi evliliği bukağı olarak
görür müydü?" Zaman zaman bu sorular aklına geldikçe yüreğini
zaptedemezdi. Beyaz gül içini kanatan bir çiçekti. Belki Erol, bu yüzden bu
tabloyu eve getirmedi. Yok, yok hiç böyle düşünseydi romanına kapak
yoktu... Gülbeyaz mazinin aşkıydı... Gençliğin aşkıydı... Çileli bir aşktı...
Bu aşkı evde Kebîre'den başkası bilmedi. Erol, Kebîre'nin bildiğini biliyor
muydu, biliyorsa da hiç belli etmedi.
Erol'un hayatındaki her şeyi yavaş yavaş, yaşayarak ya da tesadüfen
öğrenmişti. Evlendiği ilk gün kayınvalidesi "Aklına olmadık şeyler
getirme, şüphelenme. Bunalınca biraz gider, bununu da atar gelir. Aklına
kötü bir şey getirme" demişti. Kebîre de hiç bir zaman kocasını başka
kadınlarla düşünmemişti. Aldatabileceği hiç aklına gelmemişti. Böyle bir
vesveseye hiç kapılmadı. Her ne kadar evlilik Erol için bir bukağı olsa da
bu evliliği kabullenmişti, bukağısıyla yaşamayı bir biçimde beceriyordu.
Ta ki Gülbeyaz'a kadar. Gülbeyaz öncesi ve Gülbeyaz sonrası olarak,
Erol'un hayatını iki evreye ayırıyordu
161
1601 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
Kebîre. Gülbeyaz öncesinde sıkılgan bir balon olan Erol, Gül-beyaz
sonrasında bir yanardağ oldu. Önceleri kaçmalar bir çocuk oyunu iken;
Gülbeyaz sonrasında taşınamayan bir çile, bir hüzün ve bir arayış
serencamına döndü. Gülbeyaz, Erol'u büyüttü... Yine kendi kendine: "Öyle
büyüdü ki sadece ruhu değil, bedeni de üzerinden bir silindir geçmişe
döndü" dedi. O günler, o acı günler Kebîre'nin gözlerine uzandı, birkaç
damla gözyaşını yüreğinden koparıp yanaklarına doğru bırakıverdi. O
zamanlar Sevda'ya hamileydi. Bir ay sonra anne olacaktı. Evleneli üç yıl
olmuş, Erol evden kaçma hikâyesinden sonra, kendi bürosunu açmıştı.
Memleket karma karışıktı. Sağ-sol hareketleri herkesi birbirine
düşürmüştü. Hele küçük bir şehirde! Herkes birbirini tanırdı. Kim, ne, neci
bilirdi. Zor zamanlar yaşanmış kan gövdeyi götürmüştü. İki ya da üç ay
önce asker idareyi ele almış, artık ortalık durulmuş, korkular bitmişti.
Bir gece, Erol eve pek perişan; üstü başı toz toprak içinde; eli, yüzü,
bacakları, kolları yaralı bereli halde geldi. "Yolda, belediyenin açtığı bir
çukur varmış. Görmedim, düştüm." dedi. İnandılar. Ertesi gün, Kebîre
üstünden çıkanları yıkamadan önce ceplerinde bir şey kalmasın diye
kontrol ederken, gömlek cebinde buruş buruş bir kağıt parçası buldu.
Kağıdı iyice açtı. Bir yüzünde şiire benzer bir yazı vardı. Öbür yüzü
karalanmış gibiydi. Biraz dikkat edince "Gülbeyaz" kelimesi arka arkaya,
üst üste, ters, düz, alt alta değişik açılardan belki yüz defa yazılmıştı. Sonra
kağıdı çevirdi. Duvar yazısı gibi bir şeydi yazılanlar. Okumaya başladı:
ÇIKarMA
Bir "BEN" az
Altına da "SEN"...
"BEN" den "SEN"i çıkar
Elde "O" kalmaz mı?
FATMA KÖRPEÜ GELİNCİK
Şaşırdı Kebîre... Kimdi bu Gülbeyaz, bu şiir ne anlama geliyordu. Erol, hiç
şiir yazmazdı. "Sen" dediği Gülbeyaz mıydı? Gülbeyaz, Erol'dan çıkınca
kalan sıfır mıydı? Gülbeyaz'sız Erol yok demekti öyleyse... Erol'dan,
Gülbeyaz çıkınca kalan O ise, o kimdi... Karısı mıydı? Kebîre miydi o... O
zaman "O" ile yaşamak istemiyordu. "O" Yaratan mıydı? O zaman da yine
Gülbeyaz'sız hayat, hayat değildi, kaderine boyun eğmekten başka çare yoktu.
Gülbeyaz'a "Benim hayatımdan çıkma" diyordu. Başlığı bile bir yalvarma
gibiydi... Kağıdı parçaladı ve çöpe attı; ama şiiri hiç unutamadı Kebîre. Sustu.
İçine attı Gül-
beyaz'ı...
Düşme olayından bir hafta sonra, Erol bir gece bürodan çıkmış, eve
gelmemişti. Kayınpederi ve kayınvalidesi her zamanki gidişlerine yordular
bunu. Büroyu açtığından beri alenî kaçmıyordu Erol. Mutlaka işle ilgili bir
yolculuk bahane ediyordu. En azından bürodakilere söylerdi. Kebîre'nin
gözüne uyku girmiyordu. Gülbeyaz'la gitmiş olabilir miydi? Ah! Bu kız
kimdi? Böyle bir şeyi yapmazdı, "Erol, kötü bir şey yapmazdı" bu cümleye
nasıl da inandırmıştı kayınvalidesi. Son zamanlarda, tuhaf tuhaf rüyalar
görmeye başlamıştı. Karma karışıktı. Seçemiyordu bir türlü. Karanlık odalar
görüyordu. Rutubetli duvarlar, boyası dökülmüş duvarlar görüyordu... Bazen
inlemeler duyuyor o sesin arkasından koşuyor, hep bu duvarlar yolunu
kesiyordu. Çıkacak bir kapı, pencere ararken sıçrayıp uyanıyordu. Bu rüyalar
hayra yoruldu. "Hamilelikte böyle rüyalar görülür." dendi. "Erol'u merak
ediyorsun ondan" dendi. "Birkaç gün sonra gelir" dendi. Bir hafta geçti Erol
gelmedi. Kebîre'nin bir haftadır çektiği acı, yüzünden okunuyordu. Artık
gözyaşlarını da içine akıtmayı beceremiyordu. Bu gözyaşlarına en sonunda
kayınpederi dayanamadı. Karakola gitti. Poliste hiç bir kayıt yoktu.
Hastanelere gittiler. Orada da yoktu. Sıkıyönetime baş vurdular, bilgi
alamadılar. Yer yarılmış
162
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
FATMA KÖRPEÜ GELİNCİK
163
içine girmişti sanki Erol. Yine, hayra yordular...
İki hafta sonra büroda çalışan delikanlılardan biri eve geldi. "Abim,
sıkıyönetim tarafından tutuklanmış" dedi. Herkes, özellikle de Kebîre çok
şaşırmıştı. Kocasının memleket, siyaset gibi bir derdi yoktu. O, kendi
mahkûmiyetinin mahkûmuydu. "Birisi ihbar etmiş. Bir örgütün önde gelen
isimlerinden diye." Örgüt, önde gelen isim ve Erol! Olacak iş değildi.
- Kim ihbar etmiş?
- Gülbeyaz Abla'nın ağabeyleri etmişler.
- Gülbeyaz kim? dedi kayınpederi. Delikanlı pot kırdığını fark edince
kıpkırmızı kesildi.
- Sınıf arkadaşları baba, dedi Kebîre. Delikanlı içinden bir "oh" çekti ama
Kebîre'nin elinden kurtulamadı. Delikanlının arkasından büroya gitti onu
sorguya çekti.
Erol abisi, tutuklanmadan bir ay önce tanışmıştı Gülbe-yaz'la...
Birbirlerini sevmişlerdi. Büroya hiç gelmemişti Gülbeyaz. "Peki sen
nereden tanıyorsun onu?" diye sordu Kebîre.
- Gülbeyaz abla komşumuzun kızı, bir gün Erol abime bir
pusula göndermişti. Öyle haberim oldu. Yenge, bunları asla
sana anlatmazdım. Abim bana kızmaktan çok, kırılır. Belki ha
pisten çıkmasına bir faydası olur dile anlatıyorum. Abilerinin
iftirasına belki bir çözüm bulursunuz. N'olurabim bunları sa
na anlattığımı bilmesin.
- Asla bilmeyecek, diye söz verdi Kebîre. Abileri nasıl duydu bu işi?
- Hani, abimin herkese "Çukura düştüm" dediği gün vardı ya... O gün
pastanede oturuyorlarmış Gülbeyaz Abla'yla. Gülbeyaz Abla'nın küçük
abisi onları görmüş. Yaka paça Gülbeyaz Abla'yı eve götürmüş, bir güzel
de dövmüş. Gece de diğer iki abisini almış, üçü Erol Abi'mi iyice
benzetmişler yenge. Anlayacağın çukur mukur yok! Abim saklamak için
böyle dedi her halde. Daha sonra da Gülbeyaz Abla'nın ağabeyleri
sıkıyöne-
time asılsız ihbarda bulunmuşlar. İnşallah, abim çabuk çıkar
hapisten.
- Peki Gülbeyaz, abinin evli olduğunu, bebeğimizin olacağını biliyor
muydu? Şimdi hapiste olduğunu biliyor mu?
- Gülbeyaz Abla, ağabeyimin evli olduğunu o günden sonra öğrenmiş,
daha önce bilmiyormuş. Zaten ertesi gün apar topar buradan başka bir
şehre götürdüler onu, bir akrabalarının yanına. Ağabeyimin hapiste
olduğunu biliyor mu, bilmiyor mu bilmiyorum. Yazık oldu ikisine de
yenge. Ağabeylerde cahillik yapıyor işte... Sen üzülme affet. İnan;
pastanede arada bir sahilde oturdular. Zaten bir ay filan ya oldu ya olmadı
tanışalı. Eli eline bile değememiştir abimin. Büyüklük sende kalsın,
Gülbeyaz Abla da gitti zaten.
Eve nasıl döndü bugün bile hatırlamıyordu Kebîre. Yol boyu hep
ağlamıştı... Bir bebekleri olacaktı. Kocası bir başka kadına aşıktı ve iftiraya
uğramıştı ve de hapisteydi. Kime yansındı. Bir aylık bir aşkın bedelini ne
kadar ağır ödüyordu Erol... Gerçekten çok sevmiş miydi? Neden
Gülbeyaz'a evli olduğunu söylememişti.? "Ah! Vesvese git başımdan, Erol
kötü şeyler yapmaz!"
Kocası hapisteyken bir kızları oldu. Adı "Sevda" olsun diye diretti
Kebîre... "Adı Sevda olacak, benim Sevda'm" diyordu, ilk ve son kez
diretmişti. Kırmadılar, bebeğin adını "Sevda" koydular. Artık tek sevdası
vardı. O da kucağındaydı...
Sevda doğalı bir hafta olmuştu. Erol'u bıraktılar. Örgüt üyesi olmadığı
meydana çıktı. Mahkemeye bile sevk edilmedi. Hapisten çıkmasına çıkmıştı
Erol, ama yıllar yılı rutubetli hapishane odalarını unutamadı. Bazı geceler
inleyerek, bağırarak, sıçrayarak uyanıyordu. Kebîre "İşkence yaptılar mı?"
diye hiç sormadı. Erol da ne hapishaneden ne de oraya düşme sebebinden
bahsetti... Gittikçe daha da kapandı, hüznü arttı. Sıkıntıları, hüznü patlamaya
hazır bir yanardağ halini alınca
164
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
FATMAKÖRPELİ GELİNCİK
165
uzun iş seyahatleri başlardı... Kebîre bilirdi bu hali, susardı. Daha önce sadece
kendini yollara vuran Erol, artık yazılara da vuruyordu. Yazıyordu...
Denemeler, anılar, gezi yazıları, araştırmalar yazıyordu. Gülbeyaz, Erol'u
büyütmekle kalmamış ona yazarlık yolunu da açmıştı. Gülbeyaz, şöhreti
getiren bir çile olmuştu...
Yıllar sonra bir gün Erol'un yeni çıkan bir kitabındaki cümle, Gülbeyaz'ın
Erol'da ne kadar taze kaldığını fark ettirdi Ke-bîre'ye... Koltukta elini çenesine
dayamış, biraz kaykılmış oturuyordu. Saat kim bilir kaçtı! "Onca yıl sonra,
hâlâ taze kalan bir yürek sevgisi olmak ne güzel!" dedi ve bir şey aklına
gelmiş gibi yerinden kalktı. "O cümle neydi, hay Allah hatırlamıyordu." Hızlı
adımlarla, Erol'un çalışma odasına yöneldi. Lambayı yaktı. Çabuk çabuk
Erol'un yazdığı kitaplara göz gezdirdi. Son kitabı olmalıydı. Romandan
önceki son kitabı beş yıl önce çıkmıştı. Kitabı aldı salona geldi, aynı koltuğa
oturdu. Saman sarısı rengiydi kapak. Üzerinde sadece kitabın ve yazarın adı
vardı... "Fethedemediğim Kaleler" "Erol Sırlı..." Kitabın kapağını içinden
okurken "Beni fethettin ya..." diyerek yüksek sesle güldü. "Beni fethettin ya!..
Erol Sırlı... Acaba, bir kaleyi fethettiği halde bundan habersiz bir sultan var
mıdır?"
Sonra sayfaları gözden geçirmeye başladı. Her sayfasını sindire sindire
okumuştu o zamanlar. Erol, Anadolu şehirlerinde gezdiği kaleleri anlatmıştı.
Kimi yıkık dökük viraneydi. Kiminin surları içinde hâlâ yaşayanlar vardı.
Kimisi de restore edilmiş, ter ü taze bir dilber misâli âlem-i sefahate hizmet
eder olmuştu. Açık hava müzesi olanlar da yok değildi aralarında. Kültüre
hizmet eden hadimlerdi onlar.
Mardin Kalesi'ni anlattığı bölümde geçiyordu bu cümle işte bulmuştu...
"Güneş batarken, uzun uzun ovaya baktım. Ova değil sanki bir deniz. Belki
de ben orayı toprak olarak görmek istedi-
ğim için sularda serap görüyordum. Ova serabı... Nedense birden Viyana'yı
hatırladım. Viyana kapılarındaki ataları... Fethedilemeyen şehir...
Osmanlının hayali... İç dünyalarımızın da fethedilemeyen kaleleri vardır.
Duygular, sevgiler, istekler, ne derseniz deyin, doruktayken bir el onları
kırıverirse fethedilemeyen kalelerimiz, her dem taze kalan hayallere dö-
nüşüverir..." böyle sürüp gidiyordu yazı.
Kitabı kapattı. Başını arkaya attı. Bacakların ileriye uzattı. Gerindi.
Uykusu yoktu. Saatlerdir oturmaktan her yanı tutulmuştu. Bu sayfaları
okuyunca Erol'un Gülbeyaz'ı hâlâ unutmadığını anlamıştı. Duyguları
doruktayken, bir el kırıvermişti bu sevdanın kolunu kanadını. Evet,
Gülbeyaz fethedilemeyen bir kaleydi Erol için... Her dem taze kalan hayal
olacaktı... Yıllar yılı fethedemeyeceğini bilse bile, bu kaleyi arayıp
duruyordu Erol... Bu sabaha kadar böyle düşünüyordu Kebîre... Yirmi iki
yıldır Kebîre'yi de esir eden bir vesvese kalesiydi aynı zamanda
Gülbeyaz... O günden sonra Gülbeyaz'la ilgili en ufak bir haber alamamıştı
Kebîre. Ne olmuştu? Evlenmiş miydi? Erol daha sonra onu aramış mıydı?
Hiç bilmedi. Vesveseler hücum ettikçe "Vesvese git başımdan! Erol kötü
şey yapmaz!" diyordu.
Son beş yıldır Erol'un, Gülbeyaz'ı unutmadığına emindi. Bu satırlar, bu
düşüncesinin mührü olmuştu. Lakin, bu roman Gülbeyaz'ı da silmiş
süpürmüştü. Erol'un yaşı kırk beşi geçmiş, elliye yaklaşırken bu roman
neyin nesiydi? Bu yazdıkları neydi böyle? "Şu an yerimde Gülbeyaz
olsaydı, ne hissederdi?" dedi. "Benden daha kötü olurdu. Ben boş bir gelin
odasının sabrını ilk günden öğrendim. Sevdiğini ve sevildiğini bilen bir
kadının ızdırabı nice olurdu. Erol, artık yanardağ bile değil... Freni
patlamış bir araba... Dümensiz bir gemi..."
Bir "âh" çekti Kebîre. "Üç günlük dünya, yavaş yavaş sonuna doğru
gidiyoruz. Bu hal ne böyle... Daha dinginleşmek var-
167
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
ken, eldekilerle yetinmek, onların kadrini bilip, birlikte yaşamak varken.
Bu saçma sapan hayaller neyin nesi? "Roman, kurgu işte, gerçek değil ki"
diyorlar... Ben okuduklarımdan bildim ki insanlar, yaşadıklarını,
hayallerini, anlatmaktan çekindiklerini roman, hikâye diye yazıyorlar,
rahatlıyorlar. Sonra da kurgu deyip, işin içinden sıyrılıyorlar. Aman cahil
kadın sana mı Kaldı eleştiri! Kocan bu işi ne güzel yapıyor. Bu dediklerini
ona bir konferansta yöneltsen, bin bir tane üstat adı sayar sana... Şu şöyle
dedi, bu böyle dedi diye senin bu düşünceni süprüntü gibi çöpe atar.
Herkesten bol bol alkış alır... Alsın. Ben yaşad:5'mı bilirim üç yıldır, bu
adamın çektiği sancıyı bilirim. Bu sancılardan bu romanın doğduğunu
bilirim. O anlat-masa Ha... O, ya kaçar ya yazar. Hep de kaçtıklarını yazdı,
gördüklerini yazdı, okuduklarını yazdı, hepsi onun hayatı... Kurgu falan
değil, hayal falan değil... Hayal olsa bile onu yakan yıkan hayaller...
Hayatımızı da yaktı bu hayaller... Birlikte yandık, susarak yaktı... Sırladık
birbirimizi birbirimize... Soyadı-mıza uyalım diye olsa gerek!.. Kalk bakalım
Kebîre yat artık! Geçmişin azgın seliyle boğuşmaktan epey yoruldun,
boğulacak mısın gelincik? Denizi geçip derede mi boğulacaksın?
Yavaş yavaş gerindi. Ayağa kaktı, salonun lâmbasını söndürdü. Koridor
boyunca duvarlara tutunarak ilerledi. Önce banyoya girdi. Bu banyosuyla eski
evdeki banyosu ne kadar farklıydı. Işıl ısıldı bu banyo... Aynaya baktı sanki
birden çökmüştü yüzü... Elini yüzünü yıkadı. Ayaklarını yıkadı. Havluya
silindi. Yatak odasına doğru yürürken birden döndü. Koridoru hızlı hızlı geçti,
kocasının çalışma odasına girdi. Lambayı yaktı. Yerde bir sürü dergiler vardı.
"Sevda'nın fakülte ikiye geçtiği yazdı, yok yazın sonuydu! Güz sayısı olmalı...
Eylül ya da ekim!.. Evet, Bodrum... Bir tur... Bir tur... Ne turdu?.. Akdeniz
Turu mu? Yok... Başka bir tur... Bir renk...renk...renk...sarı, kırmızı, yeşil,
mavi... Hah!.. Tamam, Mavi... Mavi Tur... Eline ge-
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
çen bütün dergileri alıyor. Ağustos sonrası sayılarının tek tek içindekiler
bölümünü okuyordu... Eşyaları çalmakta acele eden bir hırsız gibiydi, birden:
Hah işte! 'Bir Mavi Tur Serüveni' bu yazı olmalı... Evet, Bodrum'la ilgili...
"Sonra dergiyi diğerlerinden ayırdı. Telaşla dergi yığınlarını topladı, eski
haline getirdi. Bir yandan da kendi kendine söyleniyordu. "Ben okumam değil
mi? Ben bilmem değil mi? Ben, ben düşünemem, cahilim değil mi? Ben, ben
hissetmem, insan değilim çünkü! Hiç mi beni düşünmezsin be adam! Bunları
okur bu kadın, içlenir demez misin? Hadi beni düşünmedin be adam, kızın bu
dergiyi hatırlasa, bir elinde dergi, bir elinde roman:-"Bu ne iştir baba? Bu
yazarların hangisi sensin? dese, ne yaparsın? Kolay 'O bir kurmaca' der
geçersin değil mi? Senin sadık okuyucuların dergide yazdığınla romanın
arasındaki bağı fark ederlerse ne dersin: 'O bir kurgu!' Al kalemi kurgula... Ey
yüce mimar Erol Sırlı! Tasarla!.. Benim hayatımı da böyle mi tasarladın?"
Ard arda kesik kesik kelimeler bomba gibi patlıyordu odada. Lambayı
söndürdü çalışma odasından çıktı. Ağzı dili kurumuştu, ama rahatlamıştı da.
Kendi kendine de olsa hiç böyle patlamamıştı. Romanındaki konunun Erol'un
yıllar önce bir dergideki yazısında yer alan bir anıdan kaynaklandığını birden
keşfedince Kebîre'nin bütün sigortaları atmıştı. Öyle ki yıllar önce dilinin
üstüne alın yazısı gibi yazdığı "sus", konuşmasını engelleyen o mühür de
hükümsüzleşti ve Kebîre kendini kaybetti. Bağırınca rahatlamıştı, daha iyiydi
şimdi. Bir bardak su içti. Elinde dergi yine salona doğru yürüdü, lambayı tam
açmışken telefon çaldı. Ahizeye uzandı. -Alo!
- Alo anne, biraz geç oldu, ama yatmadan sesini duymak is
tedim. Nasılsın gelincik?
Sesi cıvıl cıvıldı Sevda'nın, hayat dolu...
- İyiyim, oyun nasıldı?
168
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
169
- Çok güzel sayılmaz, idare ettik. Çıkınca Mehmet'le biraz yürüyelim
dedik. Eve kadar yürümüşüz. Vakit de epey geç oldu. Neden gündüz
telefona cevap vermedin anne? Bir yere mi gittin?
- Yok evdeydim. Babanın yeni çıkan kitabını okumaya dalmışım,
duymadım kızım.
- Benden önce okudun öyle mi?
- Galiba öyle oldu. Babanla bu romanı hiç konuştunuz mu?
- Anne, gelincik sana bugün bir şey olmuş! Bu roman seni çarpmış
anlaşılan. Günleri karıştırmalar, kocanın huylarını unutmalar!.. Ne böyle!..
Babamla hiç konuşulamadığı bilmez misin? Sana diyeceğini söyleyim mi ?
"Yazdık işte, lâf olsun... Elimiz boş durmasın dedik, bu çıktı!" Mütevazı
babam benim.
- Haklısın. Sen, kitabı gördün mü Sevda?
- Yok görmedim anne!
- Dün gece sizi tanıtıma çağırmadı mı?
- Anne, bu ne demek böyle! Yeni huylar mı geliştiriyorsun Allah aşkına!
Babam kitabını tanıtacak, beni ve Mehmet'i çağıracak ve ben bunu sana
söylemeyeceğim. En iyi ihtimalle unuttuğumu düşün. Bu bile olamaz.
Babam, mucize gibi bir davette bulunacak... Ben bunu sana söylemeden
durabilir miyim? Telefona hemen sarılmaz mıyım? Üstelik seni süsleyip
püsleyip yazar beyin güzel karısı olarak götürmez miyim?
- Sevda dalga geçme!
- Gelinciğim, canım dalga geçmiyorum! Yaparım bilirsin!
Ne zaman böyle bir şeyi babam söyledi ki... İmza günlerini bi
le duvar ilânlarından öğrendik hep... İmza günleri deyince bak
sana anlatmadığım bir şey var. Belki babam anlatmıştır ama
ben anlatmadım. Babam kızınca ben de sana söylemeye
utandım. Çocukluk işte. O zaman lise birinci sınıftaydım. Bir
duvar ilanında, babamın imza günü duyurusunu görünce, bi
zim Zeynep'le son saat dersten kaçtık... İmza yerine gittik. Ba-
bam bir masaya oturmuş, uzatılan kitabı imzalıyor. Kitabı uzatanın adını
soruyor. Bir şeyler yazıp imzalıyor. Kitabı uzatanın yüzüne bile baktığı
yok!.. Gittiğimiz salonun girişinde babamın kitabını satın alıyorlar...
Babama gidip imzalatıyorlar. Zeynep'le bize pek komik geldi bu iş...
Bilirsin dedemin dükkânına bu yüzden gitmezdi...
- Zaten baban tezgâha hiç yakışmadı ki kızım, her işi yakışanı yapmalı...
- Kocana da hiç kıyamazsın... Şaka şaka, canım babam benim! Neyse, biz
kitap almadık. Var diye bir de yalan söyledik sıraya girdik. Ben, edebiyat
kitabımı uzattım, babam birden şaşırdı. Ağzı alışmış ya "Adınız ne?"
deyiverdi o an! "Sevda efendim" demeye kalmadı... Babam "İmza günü
bitmiştir!" dedi. Zeynep'in de benim de kolumuzdan tuttuğu gibi salondan
çıkardı... Ne komik değil mi anne!
- Eee, sonra ne oldu?
- Çok korktuk, bildiğin gibi değil! Şimdi çok komik geliyor, ama o gün
Zeynep'le bana sor, nasıl korktuk. Bizi attı bir taksiye, okulun önünde indik.
Yine kollarımızdan tutuyor. İki kat yukarı çıktık. Müdürün kapısını çaldı.
Müdür neyse ki içerde yalnız... "Ahmet, bak bunlar artık senin.
Arkadaşlarımın kızı falan deme, gerekeni yap. Suçlarını onlar sana anlatır!"
dedi çıktı gitti...
- Demek, benim kızım da sırlıymış!
- Anne, bu sır falan değil. Çok utandık. Demek babam sana söylemedi. Ben
hep bilmezden geldin sandım. Babam da öyle bir şey olmamış gibi davrandı.
Aman ne zaman konuşur ki! Tatlı bir anı benim için artık. Ama anne, babam
da babaymış! Ne güzel eğitivermiş bir davranışıyla hem beni hem Zeynep'i
Hem de hiç kızmadan, kötü bir laf etmeden.
- Müdürün ne yaptığını merak ettim, anlatsana...
- Önce bizi dinledi, cezanız büyük ama, babalarınızın hatı-
- çıkmıştı. Yol macerası tazeydi. Olay sıcağı sıcağına düşmüştü bu sayfalara.
170
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
171
rina bir seferlik affederdim. Artık elimde değil. Sizi affedersem Erol beni asla
affetmez. Doğrusunu isterseniz ne yetkimi bırakırım ne de dostumu.
Hatırladın mı Dünya Engelliler Haf-tası'nın tüm etkinliklerini Zeynep'le
hazırlamıştık. Ayşe öğretmenle... Ne güzel ceza değil mi?
- Hatırladım tabiî... Beni de çok koşturmuştun... Anne şunu
yap, bunu yap diye. İnsanlar ne sevinmişti... Ahmet Bey de iyi
eğitimciymiş kızım. Bunları unutma! Öğretmenlik, böyle bir
şey işte...
Kebîre'nin kızgınlığı Sevda'yla uçup gitmişti. Ahizenin öbür ucundan
Sevda'nın sesi cıvıldaşıp duruyordu.
- Anne, neden babamın kitabını görüp görmediğimi sordun?
- Babanın kitabının kapağı çok hoşuma gitti. Bir tablo... Denizde bir
yelkenli var, yelkenlinin de...
- Yelkeni gül değil mi anne?
- O tabloyu Mehmet mi yaptı?
- Evet anne. Mehmet, hani senin için salondaki resmi yap
mıştı ya... Babam için de o resmi yaptı... Hediye olarak... Bü
roda asılı... Bu resimle beni babamdan istedi anne... "Baban
bu resimle sevgimi anlamaz, seni bana vermezse bahtına küs"
diye de bana takılmıştı. Babam deniz hastası ya... Evinin bir
tek gülünü yani beni o teknenin yelkeni yapmış. Anlayacağın
yelkensiz tekne işe yaramazmış... Aman anne, Mehmet'in fan
tezileri işte! Adam edebiyatçı bir de ressam... Ama sana yap
tığı tablo, benim fikrimdi gelincik... Babamınkine hiç karışma
dım. Demek babam kitabına kapak yapacak kadar beğen
miş... Mehmet görünce çok sevinecek... Söylemeyelim yarın
sizde görsün, bakalım ne yapacak...
-Yarın bekliyorum. Haydi kızım epey konuştuk. Sabah erken gideceksin.
Mehmet uyumadıysa selâm söyle.
Ahizeyi bıraktı. "Benim ateşkes bayrağım, sesini duymak bile beni ne
kadar rahatlatıyor Sevda'm, canım kızım." diye-
rek dergiyi aranıyordu. Elinde olduğunu fark etti. "Dağıttın Kebîre" dedi.
"Elindekini bile aramaya başladın."
Bakışları derginin kapağına uzandı. "Esinti" Sanat Edebiyat ve Kütür
Dergisi Güz sayışıydı. O uzun iş seyahatinden, iki ay sonra bu dergi
Zaman denilen sünger bu maceranın üstünden geçmemişti. Ayrıntılar
unutulmamıştı...
Dergiyi karıştırmaya başladı. Parlak kağıtlı, resimli bir dergi... Nedense,
dergilerin parlak kağıtlı ve rengarenk resimli olması pek hoşuna giderdi.
Pek şıkır şıkır bir dergiydi "Esinti". İçindekiler kısmına baktı. 25.
sayfadaydı Erol'un yazısı. Sayfayı buldu. Yer yer Bodrum'un değişik
resimleri serpiştirilmişti sayfalara. Bodrum Kalesi, amforalar, begonviller
içinde Bodrum evleri...
Gözleri, "Bir Mavi Tur Serüveni" başlığının altındaki satırları hızla
tarıyordu. Bodrum'la ilgili iki ayrı yazı yazmayı planladığını söylüyordu.
İlki Bodrum'u ikincisi "Mavi Tur" yolculuğunu anlatacaktı. Maalesef
okuyucu bu yıl Bodrum'u tanımakla yetinecekti. Bir iki sayfayı hızla geçti.
Aradığını yazının son kısmında buldu:
"Mavi Tur yazıhanesine girdim. Güneşle ahbaplığı teninde, yakışıklılığı
kaslarında yansıyan hoş bir delikanlı:
- Buyur Abi! dedi.
- Mavi Tur'a katılmak istiyorum.
- Hay hay Abi. Kaç kişisiniz? Ne zaman düşünüyorsunuz?
- Yalnızım, hemen olabilir. Gülerek "Ben seyyahım." dedim.
- Abi yarın gidecek bir grubumuz var. Hepsi genç, genç dedimse 25- 30
arası... 6 kişi, üç kız üç erkek. Seni de alırsak 7 kişi olursunuz. Onlarla
konuşayım kabul ederlerse, akşamüzeri tanıştırırım.
- Olabilir.
Delikanlı cep telefonunu tuşladı.
173
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
- Abi, sizin tura bir kişi katabilir miyiz? Sizin gibi gezgin bir abi! Tamam, o
zaman hep birlikteyken tanıştırayım da... Ne de olsa, uzun bir süre gece
gündüz birlikte olacağız... Tamam Abi hoşça kal...
- Çağlayan Abi'yle konuştum. Grubun lideri. "Olur, tanışalım."dedi.
Öğleden sonra saat 4'te 'Neşeli'nin Yeri'nde buluşuyoruz. Karar verirsen,
detaylarda anlaşırız.
- 4'te görüşürüz, dedim, ayrıldım yazıhaneden.
Yol boyu bu güzel tatil kasabasını (belki şehir demek daha doğru olacak)
arşınlamaya başladım. Bir insanı tanımak gibidir bir şehri tanımak. İnsanla
sohbet edersin. Konuştukça tanırsın. Şehirler de adım adım tanınır, keşfedilir.
Gezdiğiniz şehrin ruhu her adımda sizi başka bir türlü selâmlar. Adım adım
gezmenin size ne sürprizler hazırladığını bir bilseniz! Eğer değişiklikten
hoşlanan biriyseniz, dingin değil uçan bir ruhunuz varsa yürüyerek keşfedin.
Neyse uzatmayalım. Biraz gezip dolaştıktan sonra 'Neşeli'nin Yeri'ne geldim,
fakat biraz erken gelmişim. Bir çay söyledim. Çayımı yudumlarken, Ni-
etzsche'nin "Böyle Buyurdu Zerdüşt" kitabını tatil arkadaşı olarak yanıma
almıştım. Açtım, okumaya başladım. Hava güzel, rüzgâr püfür püfür esiyor,
dalmışım. Birden "Abi işte burada!" cümlesiyle irkildim.
Gelen bizim delikanlı ve tur arkadaşlarım, tam 6 kişi tepemde duruyor.
Merhabalaştık, iki masayı birleştirdik, etrafına dizildik. Kitabımı masanın
üzerine bırakmıştım. Delikanlı:
- Grubun lideri Çağlayan Abi. Abi senin adın?
- Erol!
- Erol Abi, siz tanışın, konuşun ben gidiyorum.
- Tamam, dedim, ben sana uğrarım. Çağlayan, uzun boylu, iri yan bir
delikanlıydı. Üzerinde
kolsuz siyah bir fanila altında da siyah bir şort vardı. Kırmızı küçük bir fuları
korsan başı bağlamış, uzun simsiyah saçlarını
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
arkasında at kuyruğu yapmıştı. Kollar ve göğsü dövmeler içindeydi.
Parmaklarına kafatası, ejderha ve tuhaf şekiller olan gümüş yüzükler takmıştı.
Sağ bileğinde siyah deriden üzerinde metal çiviler olan bir bileklik vardı.
- Erolcum, bu Sumru. Kadınım. Ne kadın değil mi ama!
Ne kadına, baktım: Kırmızı perçemli, simsiyah saçlı güzel bir kız. Sol
kulağının üstünde iki kırmızı ponponla saçlarını toplamış. Dudaklarını siyah
rujla boyamış. Uzun tırnakları da öyle simsiyah ojeli... Parmaklarında onun da
tuhaf gümüş yüzükler var. Baş parmakları da dahil hepsi dolu. Askılı
bluzunun yakasından göğsüne yaptırdığı dövmeler fırlıyor... Göbeği açık,
gümüş halkalı; sol kaşının bitim yerinde, sol kulağında (bir sürü) ve burnunun
sol kenarında da bu gümüş halkalardan var...
Daha bakamadım. Diğer arkadaşlarıma gözüm kaydı." Kebîre, bir-iki sayfa
atladı. Okumaya devam etti:
"Sumru masadaki kitaba bir göz attı. Cilveli bir sesle:
- Ooooo, Nietzsche okuyorsunuz! dedi.
- Evet, bu yaz tatilimi eskiden okuduğum kitapları yeniden okumaya
ayırdım. Okumayı severim.
- Erolcum, ben grubun lideriyim. Herkes bana uyar. Biz kafamızı hiçbir
şeye takmayız. Anlayacağın özgür takılırız. Eğlencemiz bol; bol bol da
kafa çekeriz, duman çekeriz. Çağlayan, özgür takılmayı anlatıyor. Ben
dinliyordum. 25 yaşını aşmış bu gençler, benim ülkemin gençleriydi.
Yıllardır dağ dağ, şehir şehir kendimin, insanlığımın iklimini keşfe çıkan
ben, bu yol arkadaşlarıyla keşfe değil, ancak keyfe çıkabilirdim. Hani, şu
ataların dediği "Keyif olur" cinsi bir keyif.
Ben bir yandan Çağlayan'ı, bir yandan ataları dinlerken, Sumru, bana
doğru eğildi, kitabı göstererek:
- Biliyor musun ben bir Solome'yim, dedi. Şaşkın şaşkın
Çağlayan'a bakmışım "Ne diyor bu?" der gibi. Çağlayan:
174
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
- Öyledir Erolcum, Hani Nietzsche'yi ağlatan kadın. Ni-etzsche, Ree,
Rilke, Freud gibi ünlülerin arasında dolaşan kadın... Aşk kadını Solome...
Birden ayağa kalktım, kitabımı aldım, arkamı döndüm ve yürüdüm.
Arkamdan Sumru kahkahalar atarak bağırıp duruyordu:
Hey insan! Okuduğun o kitapta o üst insan ne diyor "Hayat zevk ve tatma
uğruna yapılan bir savaştır." Bak, şu gördüklerin Nietzsche, Rilke, Freud...
Benim arkadaşlarım üst insanlar... Ben de Salome... Erkeklerin başını
döndüren kadın... Çekici, özgür kadın... Bende pişmanlık yok, suçluluk
yok, duygu yok... Ben bedenim, sadece aşk yaşarım... Korktun mu? Hey
niye kaçıyorsun? Ötekilerin kahkahaları arasında kayboldu bizim
Salome'nin sesi...
Anlayacağınız Mavi Tur serüveni başlamadan bitti. Belki, seneye bu
yolculuğa dostlarla çıkar, sizlere daha hoş şeyler yazarım. Bana inandınız
değil mi? İnsanı tanımak, sohbetle; şehri tanımak, adım adım gezmekle...
Haydi eyvallah!
Kebîre dergiyi kapadı. Masaya doğru yürüdü. Dergiyi masaya bıraktı.
Kitabı aldı eline: "Bir Gül Hatırlar Gibi" Sumru, kırmızı, siyah ebruli gül...
Ne gülmüşsün ama... On dakikada mı yarım saatte mi, nasıl etkiledin bu
adamı böyle? Nasıl becerdin beş yüz sayfalık kitap olmayı? Gülbeyaz bile
bu kadarını beceremedi... Aman, sen de beni boş ver!.. Ben zaten yenik
başladım! Kocanın yazdıklarını ne kadar içine sindiriyorsun Kebîre!..
Sabahtan beri ben bu olayı biliyorum, ya bir yerde okudum ya da duydum
diyorum. Gördün mü kocanın başına gelen has macerayı!.. Şu dergiyi
okuyanın aklına gelir mi böyle bir aşk! Adam hiç konuşmadan çay
bahçesini terk etmiş... İşte bizim Erol bu... Peki ne oldu, nasıl vurgun yedi
bu adam. Üç yıl sonra Sumru'ya övgü düzdü. Sabahtan beri kur-
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK |
güya kızıp duruyordun... Al sana kurgu... Adam yazmış... Dergide
anlattıklarını romanda da anlatıyor... Yaşamış... Sevmiş... Yazmış işte
delilin bu dergi... "Esinti."
Kitabın kapağını açtı. İlk sayfasını okumaya başladı: "Hayal içinde geçti
ömr-i derbederim Bakıp bakıp da o maziye şimdi ah ederim " Bir yandan
minibüsü sürüyor, bir yandan teypten gelen şarkıya eşlik ediyordu. Hayatımda
ilk kez bir şoförün klasik bir şarkıyı baştan sona kadar dinlediğine şahit
oluyordum. Şahit olmak ne kelime, hiç bir tekleme olmaksızın şarkıcıyla o da
söylüyordu. Benim bilmediğim, anlamadığım pek çok Arapça ve Farsça
kelimeyi de aynı sanatçı gibi telaffuz edişine hayret etmedim desem yalan
olur. Kaset bitene kadar şoförüm şarkıcılara eşlik etti. Bu ara ben de
minibüsün içini incelemeye başladım: Direksiyonun önünde bir kitap vardı.
Nietzsche'nin "Zerdüşt Böyle Buyurdu" kitabı. Şoförümün koltuğunun tam sol
arka köşesine bir ney sıkıştırılmış, üstten bir kancayla hareketini önlemek için
tutturulmuştu. Ön camın sağ ve sol üst tarafında güneş siperlikleri vardı.
Üzerlerinde siyah boyayla yazılmış yazılar. Şoförden taraftakinde "Beni
Hatırla", benden taraftakinde "Bir Gül Hatırlar Gibi" yazıyordu. Kaset bitince
dayanamadım, sordum:
- Konservatuar mezunu musunuz?
- Boş ver abi, uzun hikâye
Kebire kitabı okumayı birden bıraktı. Sayfaları hızlı hızlı çevirmeye,
çevirirken de yine söylenmeye başladı: "Bizim şoför pek kültürlü. Varlıktan
düşmüş, ama gariban olmamış. Okumuş; ama masaya, aylığa esir olmamış.
Almış bir arkası kapalı minibüs nakliyecilik yapmış. Bir anaya esir olmuş, o
da ölünce ver elini yollar... Nerde akşam, orda sabah Ferhat... Evi, minibüsü;
parasız kalınca da kazanç kapısı... Otostopçuların imdadına yetişen Ferhat...
Şirin mirin de aradığı yok. Ka-
176
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
setlerini dinler, ney üfler, kitabını okur, yaşar gider. Faruk Na-fiz'in bir şiirini
de pek sever. Adı neydi? Hah, işte burada ilk kıtası... Hepsini birlikte yazsan
olmaz Erol bey!.. Serpmişsin romanın orasına burasına... Firari... Firardan
olsa gerek... Kaçak demek her halde!
Bu roman bir kahır, beni çıldırttı ya hu! Fakat, bu şiir öyle değil... Konu
aynı... Şiirin uçuşan bir büyüsü var ondan mı ne? O büyü şairin çaresizliği...
Yüreğinde hissettin değil mi o çaresizliği Kebîre?.. Ya roman, seni kızdıran
roman, çaresizliği an-latsaydı keşke!.. Değer tanımazlığı yüceltiyor,
sevdiğimiz şeylerin içini neden boşaltıyorsun Erol! Bıktık boş teneke
tıngırtılarından, bir tıngırtı da sen ekledin sarı oğlan! Konu aynı, rivayet
muhtelif... Rivayet muhtelif olunca maksut bir olur mu? Boş ver Kebire!
Haydi... Ferhat'ın aklını takıp, yaşamaya kalktığı şu şiiri oku da büyüsü
saçılsın ortalığa:
Sana çirkin dediler, düşmanı oldum güzelin
Sana kâfir dediler, diş biledim Hakk'a bile
Topladın saçtığı altınları yüzlerce elin
Kahbelendin de garez bağladım ahlâka bile
İşte bizim Sumru Hanım, ahlâka garez bağlatan kadın! Öteki kıta nerdeydi...
Hah burada:
Sana çirkin demedim ben sana kafir demedim
Bence dinin gibi küfrün de mukaddesti senin
Yaşadın beş sene gönlümde misafir demedim
Bu firar aklına nerden ne zaman esti senin...
Bu kıtada bizim Ferhat şoförün hali, yaman. Sanki, diz çökmüş
yalvarıyor. Çaresiz zavallı. Son kıta sonlara doğruydu... İşte, buldum:
Zülfünün yay gibi kuvvetli çelik tellerine
Takılan bu gönlüm asırlarca peşinden gidecek
Sen bir ahu gibi dağdan dağa kaçsan da yine
Seni aşkım canavarlar gibi takip edecek
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK | 1
Eh yani Erol! Bu kadar olur! Sen bu şiirin romanını yazmışsın! İkisinin
sonu da canavarla bitiyor... Farklı canavarlar ama... Olsun canavar,
canavardır, öyle veya böyle...
Kebîre hanım, şiir okuduğunuzu Sevda bir duysa:
Aşk olsun gelincik, şiir günlerimizde bize hiç şiir okumadın, bizi kırdın,
derdi
Şiir, Kebire' yi Sevda'ya; Sevda da öğrencilik yıllarına annesini aldı
götürdü. Bu gece tuhaf bir geceydi. Bir bu anda, bir geçmişte, bir öfkede,
bir sükûnette... Bu şiiri bir an Sev-da'dan dinlediğini düşündü. Sevda çok
güzel şiir okurdu. Annesine sık sık eski şiirleri açıklar, açıklarken bile mest
olurdu. Sınıf arkadaşlarıyla şiir günleri yaparlardı. Hanımların kabul günü
gibi. Kebîre "Bizde olsun." demişti. Gençler pek memnun oldular. Mekân
derdi çözülmüştü. Hem de Kebîre'nin ikramları bir başkaydı... Memnuniyet
iki baştandı. Kebîre de onlarla gençleşiyordu adetâ... Hem eğleniyor hem
de öyle çok şey öğreniyordu ki... Şiir günlerinde bir şair seçerler: O şairin
şiirlerini okurlar, yorumlar yaparlar, şairin temiz kirli demez bütün
çamaşırlarını ortaya dökerlerdi. Hele çoğu kelimelerini anlayamadığı şiirler
ne hoştu... Rüzgâr gibi esen şiirlerdi onlar... Divan Şiiri diyorlardı o
şiirlere. Sürgünlerinde evlerindeki şenlik bir başkaydı...
Bazen sırf komiklik olsun diye, kelime değiştirme oynarlardı... Şiirleri
önce asıllarıyla okur, sonra argo kelimelerle, duyulmamış tuhaf kelimelerle
şiirdeki kelimeleri değiştirip kahkahadan kırılırlardı. "O yıllar ne güzeldi!
O gençlerin her biri birkaç aydır memlekete dağıldı karıncalar gibi... Ya
Sumru, bu ülkenin karıncası olabilir miydi? Neden olmasın? Yeter ki
istesin, yürek istedi mi neler yapılmazı ki... Belki, yaşadığı o hayatı bıraktı,
belki o da şimdi bir karınca kim bilir? Dünya bu, olur olur!" dedi kendi
kendine. Onun derdi Sumru ve Sumru-larla değildi... Kocasının kurguladığı
o ahlâki çöküşleydi, onlar
178
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
179

yüzünden hayatı, insanı, hatta romanı hor göremezdi. Kocası o çöküşü
öylesine hoş bir meta haline sokuyordu ki öylesi bir aşk uğruna bütün
Sevda'lar bir günde Sumru olabilirdi... Bu bir yazar için,
Kebîre'ye göre bir baba için, büyük bir sorumluluk değil miydi? Bir tek genç
bile bu romandaki aşkın kadını olmayı isteyip süflî bir hayata yol olsa...
Erol'un bunda payı olmaz mıydı? Bir saat okuldan kaçtı diye sadece kızını
değil, arkadaşını bile okul müdürüne teslim eden Erol, bu romanı yazan Erol
muydu? Üç yıl önce bu dergide o yazıyı yazan Erol, nasıl bu romanı yazan
Erol olmuştu? Erol, serseri mayın gibi Ferhat'la oynarken bir şeyleri yerinden
oynatıyordu...
Son üç yıldır kocasını yollara düşüren kız, bu kız mıydı? Erol gerçekten bu
kıza âşık olmuştu... Bunu Kebîre'den başkası anlayamazdı... Bu nasıl bir
aşktı... Daha öncekine benzemiyordu... "Bu aşk senin frenini patlattı; kendini
keşfe çıkan Erol, kendini kaybetti. Bırak üç beş tel saçın ağarsın!.. Olmazsa
dökülsün!.. Üç beş çizgi daha belirsin yüzünde... Bu aşk biraz daha bedenini
çökertsin ne olurdu? Ferhat'la Şirin'in aşkını ne diye kirletirsin! Madem
kirlettin bir kitap yazdın, bastırmak neyin nesi? Git denizin ortasına at
yazdıklarını!... Denizini seyret, donanmanı bekle... Aya göz kırp... Ne istersin
Sevdalarımızı, Şirinlerimizi Sumrulaştırmaktan... Şirin gibi tertemiz bir sevgi
pınarını, 'ben bedenim' diyen bir kadına çevirirsin... Sen de herkes gibi
yazsana! Ne Ferhat'ı Ferhatlığından vazgeçiriyorsun ne Sumru'yu
Sumruluğundan... Ferhat, sevdiği uğruna yoldan çıksaydı o gruba karışsaydı...
Adamın aşk yüzünden düştüğü hal, çok insanca olurdu. Yahut Sumru, sev-
seydi Ferhat'ı. Ferhat onu kolundan tuttuğu gibi o hayattan alsaydı... Evinin
kadını olsaydı!.. Olmazdı!.. Aman Kebîre, adamın freni patlamış, sen hâlâ!.."
Koltuğunda gerindi... Her yanı uyuşmuştu. Erol, başından
geçenleri romanda çok az değişikliğe uğratmıştı. Gençler, Ferhat'la otostop
yaparken karşılaşıyorlardı. Yine gençlerin sayısı altıydı. Sumru ve Çağlayan
öne, diğerleri arkaya oturmuşlardı. Ferhat, yanındaki boş koltuğun üzerinde
duran Nietzsc-he'nin "Böyle Buyurdu Zerdüşt" adlı kitabını almış, camın
önüne koymuştu. Bundan sonraki Salome hikâyesi, kılıkları, tütsülü kafaları,
abuk sabuk konuşmaları hep dergideki gibiydi. Sonunu da biraz değiştirmişti.
Sumru, yolculuğun sonunda arabadan inerken, eğiliyor cilveli bir sesle: "Belki
bir gül hatırlar gibi beni, bu aşk kadınını, bir gün hatırlarsın. O zaman
Bodrum'a gel. Neşeli'den beni sor ahbap!" diyor. Ne oluyorsa bundan sonra
oluyor. Ferhat'ın tuhaf aşk macerası başlıyor. Ne yapsın Ferhatçık? Sumru bir
kere saptamıştır aşk okunu Ferhat'ın kalbine... Sevdiği bu kadındır. Onu
olduğu gibi sevecektir Ferhat... Aşk işte budur... Değiştirmek değil olduğu
gibi kabul etmektir. O da değişmeyecektir. O Sumru'yu olduğu gibi kabul
ediyorsa, Sumru da onu, Ferhat'ı; ney'iyle, kitaplarıyla, şarkılarıyla kabul
edecektir. İşte davet de etmiştir... Bu hayallerle giderken:
"Fikrimin ince gülü kalbimin şen bülbülü
O gün ki gördüm seni yaktın ah yaktın beni"
şarkısını söylüyor. Biraz sonra halkalarla dolu kulakları, burnu, kaşı
gözünün önüne gelince:
"Mah yüzüne âşıkanım taze bitmiş gül fidanım
Edendim nazlı cananım seni gayet sevdi canım
Severim yoktur yalanım,"
şarkısıyla kendinden geçiyordu.
Biraz sonra açık pencereden bir rüzgâr esiyor, bizim Ferhat'ın dilinden
Sumru'ya yollanan bir şarki:
"Rüzgârlara kapılmış kuru yaprak misali Gözlerimden gitmiyor nazlı yârin
hayali"
böyle böyle giderken birden geri dönüyor Ferhat. Onları
180
ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
181
bıraktığı yere geliyor. Gençler gitmiştir.
Bindikleri arabayı, gittikleri yönü tarif ediyor oradakilere. Böylece
Kerem misali, gençler gidiyor, Ferhat arkalarından... Romanın sonuna
kadar Ferhat, Sumru'ya bir türlü ulaşamıyor. Yollar boyu ne aşk acılan
yaşıyor Ferhat, nasıl da ulvîleştiriyor Sumru'yu. Ne şarkılar ne şiirler
söyleyip duruyor Ferhat... Ağaçlara yaslanıp oturuyor; vadilere, dağlara
karşı ney üflüyor... "Zevk ve tad alma uğruna yaşadığını" söyleyen bu kız,
saf bir aşk timsaliymiş gibi anlatılıyor. İster istemez insan bir müddet sonra
"İnce gül, taze bitmiş gül fidanı, nazlı yar, nazlı canan, ay yüzlü" olarak,
Ferhat'ın gözüyle görmeye başlıyor Sumru'yu... Onun için:
"Ömrümce o saf aşkım kalbimde yaşatsam Kirletmem onu kendimi,
hicrana da alsam" şarkısını söylerken "Ben bedenim, sadece aşk yaşarım."
diyen kadın akla gelmez oluyor. Ferhat içli içli:
"Âşık oldur kim kılar canın (edâ cananına MeulA canan etmesin her kim
kıymaz canına " şarkısını söylerken insanın: "Ah, nerede öyle Sumru gibi
can verilecek kadın? diyesi geliyordu. İşte, Erol bunu becermişti.
"Maskaralık" dedi Kebîre, kızgın bir sesle... "İyi ettin!" Ferhat, uğradığı
yerlerde... Sumru'yu bulamıyordu. Onların arkalarından anlatılanlar onu hiç
etkilemiyor, başlıyordu "Fira-rî" şiirini okumaya... "Ben onu olduğu gibi
seviyorum" diyordu. Sadece yol, ney, şiir olsa neyse... Birde "Sumru'ya
yakışır, Sumru sever" diye olmadık hediyeler alıyor. Burun, kulak, göbek
halkaları; tuhaf yüzükler; siyah renkli ojeler, rujlar; tuhaf resimli, açık
saçık tişörtler; rengârenk saç tokaları; çivili çivili bileklikler... Parmakları
arasında içerken hayal ettiği zarif çiçekli, ince uzun sigaralar... Sumru'ya
benziyor diye aldığı bebekler...

Bu tuhaf alış verişleri de Erol, öyle masum, öyle hoş, tarifi imkânsız bir
şölene dönüştürmüştü ki "Sumru olmak ne güzel!" duygusu insanı alıp
götürebilirdi.
Bir müddet sonra minibüsün arkasında epey hediye birikmişti.
Erol, önce Sumru ve arkadaşlarının sefil hayatlarını anlatmış sonra Ferhat'ı
sersem bir âşığa çevirerek onca güzel şiiri, şarkı sözünü romanına serpiştirip
ne yapmak istemişti? Yanlışı, çirkini, değersizi yüceltirken ne diye
güzelliklerimizi kullanmıştı?.. Yeni bir tarz mı deniyordu daha meşhur olmak
için. Muhalif bir yazar mı olmak istiyordu? Eğer öyle ise... Karısına, kızına,
aile çevresindeki bütün kadınlara muhalifti...
Güzel kızı, Sevda'sı da babasının kitabını okuduğunda anası gibi bir vurgun
yerse, bu sefer de Sevda babasına bir ders vermeye kalkar, Mehmet'i de
arkasından sürüklerdi. "Bir akşam, bir de bakmışsın ki Erol'un karşısına
Sumru ve Çağlayan olarak çıkmışlar. Yapar mı yapar... Sevda bu..."
Gevşediğini hissetti. Gülümsedi. "Sevda senin yaşama sevincine
bayılıyorum..."
Bodrum'da, Neşeli'nin yerinde tanıdığı o genç kız "Firarî şiirinde anlatılan
kadın olmalıydı Erol için. Bir yanda tutunduğu değerleri, ahlâk anlayışı, öbür
tarafta bunların tam tersini yaşayan bir kadın... "Ne yaşı, ne evli oluşu ne de
üniversitede bir kızının oluşu Erol'u bu hale getirdi. 'Erol kötü bir şey yapmaz'
inancı... İlk gün kayınvalidem bu inancı benim içime nasıl yerleştirdiyse,
oğlunun içine de yerleştirmeyi becermiş... Erol kötü bir şey yapmadı, ama
yazdı. Ferhat, koydu adını. Annesinin esaretinden kurtulan Ferhat, süflî bir
hayalin esaretini seçti" öyle bitkindi ki Kebîre'nin sesi. Eli hâlâ kitabın
sayfalarını çeviriyordu. Artık son sayfalara doğru geldikçe insan, Ferhat'ın
Bodrum'a gidip Sumru'yu bulacağını düşlüyordu. Sumru zaten davet etmişti.
"Bir gül hatırlar gibi beni hatırlar-
1821 ÜMRANİYE BELEDİYESİ HİKÂYE YARIŞMASI
san gel" demişti. Ferhat hatırlamak ne kelime, o gülü kırmızı siyahlı ebrulî
gülü ilk gördüğü andaki tazeliğiyle yaşıyordu. Kebîre, romanın son
paragrafını okumaya başladı:
"Ferhat, hep yollardaydı. Sumru öncesinde de yollarda, Sumru sonrasında da
yollarda... Minibüsü, Sumru'ya aldığı bir sürü hediyelerle dolu... Dilinde
nağmelerle, Gül'üne doğru yola çıkmıştı. Vakit akşam üstü... Güneş çam
ormanlarıyla kaplı dağların ardından batmakta... Havada tuhaf bir hüzünle
karışık huzur var. Sağ tarafta derin bir vadi... Vadiden gök yüzüne yayılan
şırıl şırıl bir ırmak sesi... Ferhat dalgın. Aniden beliren bir viraj... Vadiye uçan
minibüsten ırmağın sesine karışan bir şarki:
A tenim ruh-\ revanim Seven ölsün mu seni... "
Romanı böyle bitiriyordu Erol. Kebîre kendini tutamadı "Eşeği yardan uçuran
bir tutam ottur" deyiverdi. Kocası, o sevdiği sarı oğlan, hepimizin
tutunduğumuz güzelliklerle oynamış Ferhat'ı öldürüp her şeyi ortada
bırakıvermişti... Kısa bir süre gördüğü bir kadının bunca yıl hayatında canlı
kalmasını anlamıyordu. "Söz uçar, yazı kalır." derdi kocası da pek çokları
gibi... Sumru, artık ebedîydi... İki şekilde: Üç yıl önce "Allah'a ısmarladık"
bile demeden o gençlere arkasını dönüp giden adamın dergideki yazısında
ve o dergideki tavrını hayatı boyunca inandıklarını, inanarak yazdıklarını
çöpe attığı bu romanda...
Daha önce Erol'un yazdıklarını çok sevmişti Kebîre. Önce, kocasının
yazdıkları, sonra kızı Kebîre'ye çok şey öğretmişti. Gülbeyaz, içinden
hiçbir zaman atamadığı bir sızıydı... Vesvese halinde karşısına dikilse de
yaşananlar çok insancaydı... Fakat bu romanda yazılanlarsa bir çılgınlıktı...
Yavaşça koltuktan kalktı. Kendini bitkin hissediyordu. Kitabı masanın
üzerine derginin yanına bıraktı. Çalışma odasına
FATMA KÖRPELİ GELİNCİK
götürmek içinden gelmedi. Erol, masanın üzerinde aynı konulu iki eserini
yan yana görürse, nasıl olsa yine bu 'cahil kadınla bir bağlantı
kurmayacaktı... Saate baktı ikiyi geçiyordu. Salonun lambasını söndürdü.
Farkında olmadan bir şarkı mırıldanıyordu koridor boyunca yürürken:
"Bir fincan kahve olsam kırk yıl hatırım vardır
Ömrümü sana verdim, beni sevsen ne vardı"
"Aman Kebîre ömrünü vereceğine, sevgini verebilseydin ya... Belki
yeterince sevemedin sen de... Sevgi mutlaka bir gün, bir yerde, bir biçimde
baş verirdi. Sumru'nun yerine gelinciğin romanını yazardı sarı oğlan...
Haydi, gelincik uyku vakti."
O sırada giriş kapısının kilidinde döndürülen anahtar sesi yankılandı
antrede... "Erol gelmiştir Gelincik" dedi. Antreye doğru Erol'u karşılamak
üzere bir hamle yaptı. Birden durdu, yatak odasına doğru yürümeye
başladı.
Fatma Körpeli
1956 yılında Ankara'da doğdu. İlk, orta, lise ve üniversite öğrenimini
Ankara'da tamamladı. 1977 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-
Coğrafya fakültesini bitirdi. Memur, öğretmen ve okutman olarak çalıştı.
1997 yılında emekli oldu. Ankara'da yaşıyor.