ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ ΑΝΝΑ

ΦΡΑΝΚ

ΘΕΜΑ: Τα παράπονα της Άννας στο ημερολόγιό της για τη μεροληπτική, όπως
νομίζει, στάση των γονιών της υπέρ της αδερφής της και οι γενικότερες σκέψεις και
κρίσεις της για τους γονείς και τον εαυτό της.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η ψυχολογία των εφήβων και οι σχέσεις τους με την οικογένεια.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Αγαπητή Κίτυ… διάθεση της Μαργκότ».
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Δεν τις αγαπώ… με τα ελαττώματά της».
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Περισσότερο απ’ όλους… στα παιδιά τους».
4Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Μερικές φορές… Δική σου, Άννα».

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Τα παράπονα της Άννας με αφορμή το επεισόδιο με τη Μαργκότ.
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η σχέση της Άννας με τον πατέρα της.
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η άποψη της Άννας για τη μητέρα της.
4Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Οι συναισθηματικές ανάγκες της Άννας και η διάθεση αυτοκριτικής.

ΤΕΧΝΙΚΗ:
- Ο συντάκτης του ημερολογίου και ο αφηγητής ταυτίζονται.
- Μορφή αλληλογραφίας.
- Εξομολογείται με ειλικρίνεια τις σκέψεις και τα συναισθήματά της.

ΤΟΝΟΣ: Εξομολογητικός, επικριτικός, ειρωνικός.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ:
- Άννα: ώριμη, με διάθεση που χαρακτηρίζεται από αστάθεια, αντιφάσεις στο
χαρακτήρα της, ζηλιάρα, ωριμότητα για τις απόψεις της για το μητρικό ρόλο,
ωριμότητα που φανερώνει η αυτοκριτική της, πεισματάρα, έξυπνη, ειλικρινής,
εγωίστρια.

ΓΛΩΣΣΑ: Απλή δημοτική.

ΥΦΟΣ: Εξομολογητικό.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: Μεταφορές, Παρομοιώσεις, Επίθετα.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:
- Η εξομολόγηση σε ένα ημερολόγιο δείχνει την επιθυμία του εφήβου για επικοινωνία.
- Τραγική ειρωνεία αποτελεί η βεβαίωσή της ότι κανείς άλλος δε θα το διαβάσει.
- Συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η λύπη και η αγανάκτηση μιας έφηβης που
αισθάνεται να την πνίγει η αδικία.
- Η έλλειψη επικοινωνίας με τους γονείς της προξενεί επίσης στην Άννα
συναισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης.

ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΟΝ

ΤΣΕΧΩΦ
 ΘΕΜΑ: Η στάση της δασκάλας απέναντι στην εκμετάλλευση (φάρσα) του
αφεντικού.
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η παθητική στάση των εργαζομένων απέναντι στην οικονομική και
κοινωνική εκμετάλλευση.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Τις προάλλες… Ευχαριστώ, ψιθύρισε».
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Πετάχτηκα… βγήκε».

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η φάρσα του εργοδότη-πατέρα.
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η αντίδραση του εργοδότη-πατέρα και η μοιρολατρική στάση της
δασκάλας.

ΤΕΧΝΙΚΗ:
- Αφηγητής είναι ο εργοδότης της δασκάλας, της δεσποινίδας Ιουλίας.
- Παντογνώστης αφηγητής ο οποίος γνωρίζει τις σκέψεις της συνομιλήτριάς του.
- Στην αρχή και στο τέλος του διηγήματος επιλέγει την α’ πρόσωπη αφήγηση, ενώ
ενδιάμεσα αφηγείται σε γ’ πρόσωπο.
- Ο τρόπος παρουσίασης των προσώπων έχει χαρακτηριστικά θεατρικής σκηνής.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ:
- Περιγραφές.
- Διάλογος.

ΓΛΩΣΣΑ: Απλή με σύντομες και περιεκτικές φράσεις. Προσεκτική επιλογή των

λέξεων. Ο λόγος του αφηγητή θέτει ένα τόσο σοβαρό και σημαντικό θέμα με λίγα και
απλά λόγια.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:
- Μεταφορές.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:
- Το κοινωνικό πρόβλημα της οικονομικής εκμετάλλευσης των εργαζομένων είναι
διαχρονικό και παγκόσμιο.
- Η φάρσα του αφηγητή-εργοδότη προκαλεί θυμό και αγανάκτηση.
- Η φοβισμένη συμπεριφορά της δασκάλας φανερώνει ότι δεν κατάλαβε το σκοπό της
φάρσας αλλά και ότι ήταν ριζωμένη στη συνείδησή της η άνευ όρων υπακοή στο
αφεντικό.

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ ΑΝΤΟΥΑΝ ΝΤΕ

ΣΑΙΝΤ-ΕΞΥΠΕΡΥ

ΘΕΜΑ: Η σημασία της αληθινής αγάπης και της φιλίας στη ζωή των ανθρώπων.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Έτυχε όμως… έκλαψε».
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Τότε είναι που παρουσιάστηκε… καθόλου διακοπές».
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Έτσι ο μικρός πρίγκιπας… για να το θυμάται».

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
 1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο μικρός πρίγκιπας και ο τριανταφυλλόκηπος.
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο μικρός πρίγκιπας και η φιλία του με την αλεπού.
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Την ουσία των πραγμάτων ο άνθρωπος μπορεί να τη δει μόνο με την
καρδιά.

ΤΕΧΝΙΚΗ:
- γ’ πρόσωπη αφήγηση από έναν αφηγητή παντογνώστη.
- Διάλογοι.
- Αν και ο αφηγητής είναι γ’ πρόσωπος υπάρχουν στοιχεία αυτοβιογραφικού
χαρακτήρα.
- Μονόλογος

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:
- Προσωποποιήσεις.
- Επαναλήψεις.
- Παρομοιώσεις.
- Μεταφορές.

ΙΔΕΕΣ- ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:
- Η αφέλεια και ο απλός τρόπος που διατυπώνει ο μικρός πρίγκιπας τις απορίες του
συγκινούν, αλλά και προβληματίζουν με το περιεχόμενό τους.
- Η στιγμή αποχαιρετισμού του μικρού πρίγκιπα και της αλεπούς είναι μια μοναδική
σκηνή που ανακαλεί στη μνήμη μας κάποιους αποχαιρετισμούς από αγαπημένα μας
πρόσωπα.

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗ
Σ

ΘΕΜΑ: Η απόδοση τιμής στους ανθρώπους που μένουν πιστοί στις αξίες και στα
ιδανικά τους και κρατούν ανυποχώρητη στάση ακόμα και όταν προβλέπουν την
ανατροπή και την ήττα.
ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η ασυμβίβαστη πίστη στο χρέος και στον ηθικό κώδικα που θέτει ο
άνθρωπος στη ζωή του.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ – ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: α) στ.1-2: Τιμή σε εκείνους που υπερασπίζονται «Θερμοπύλες».
β) στ.3-10: Οι ηθικές αξίες που υπερασπίζονται.
Η
2 ΕΝΟΤΗΤΑ: στ.11-14: Η αρετή της πρόβλεψης.

ΤΕΧΝΙΚΗ:
- Το ποίημα ακολουθεί την τεχνοτροπία του συμβολισμού.
- Έχει τη μορφή διδακτικού μονολόγου που εκφωνείται από έναν ομιλητή, ενώ ο
ποιητής δε συμμετέχει στα ποιητικά δρώμενα.
- Ο ομιλητής μιλάει με την προοπτική του σήμερα.
- Η παρένθεση του στίχου 12 έχει εμφατικό χαρακτήρα.
 ΓΛΩΣΣΑ: Μεικτή, με στοιχεία της δημοτικής, της λόγιας γλώσσας καθώς και
ιδιωματικών λέξεων και εκφράσεων που οφείλονται στην καταγωγή του ποιητή από
την Πόλη. Στο λεξιλόγιο κυριαρχούν τα ουσιαστικά και τα επίθετα, ενώ σημαντική
θέση έχουν οι ενεργητικές μετοχές.
ΥΦΟΣ: Υποβλητικό και στο τέλος αποκτά δραματική ένταση.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:
- Μεταφορές.
- Επαναλήψεις.

ΣΤΙΧΟΥΡΓΙΚΗ:
- Δύο άνισες σε αριθμό στίχων στροφές.
- Στίχοι: εντεκασύλλαβοι ανομοιοκατάληκτοι παροξύτονοι.
- Μέτρο: Ιαμβικό.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:
- Ηρωισμός δεν είναι μόνο η πολεμική ανδρεία αλλά και η πίστη σε κοινωνικές
αρετές, όπως η δικαιοσύνη, η αλήθεια, η μεγαλοψυχία και κυρίως η μετριοπάθεια και
ο ανθρωπισμός.
- Η σημαντική ιδέα που προβάλλει το ποίημα είναι η ασυμβίβαστη υπεράσπιση των
ηθικών αρχών και ιδανικών της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και του αυτοσεβασμού
του ανθρώπου απέναντι σε δυνάμεις που μπορούν να τον καταβάλουν, αλλά όχι να
τον νικήσουν.
- Οι Θερμοπύλες συμβολίζουν τη δύναμη της ψυχής των μαχητών, που αν και
γνωρίζουν το αποτέλεσμα, δεν παύουν να αγωνίζονται μέχρι το τέλος κερδίζοντας
τελικά μια αιώνια ηθική νίκη.

ΕΝΑ ΠΑΛΙΟ ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ ΙΝΔΙΑΝΟΣ ΣΙΑΤΛ

ΘΕΜΑ: Η γεμάτη σοφία και αξιοπρέπεια απάντηση του Σιάτλ προς τον πρόεδρο
Πήρς να σεβαστούν οι λευκοί τη γη που ζητούν να αγοράσουν από Ινδιάνους.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ο μεγάλος αρχηγός… και δεν καταλαβαίνει».
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Αν αποφασίσω… και την αρχή του θανάτου».
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Πουθενά δε βρίσκεται… δεν οσμίζεται τίποτα».
4Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Αν ξέραμε… από την κοινή μοίρα».

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η διαφορετική αντίληψη για τη σχέση του ανθρώπου με τη γη.
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η αλληλεξάρτηση των όντων μέσα στη φύση.
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Οι πόλεις των λευκών στα μάτια του ερυθρόδερμου.
4Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Προτροπές προς τους λευκούς για σεβασμό και αγάπη της γης.

ΓΛΩΣΣΑ: Απλή και δημοτική.

ΥΦΟΣ: Απλό και παραστατικό.
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: Μεταφορές, Παρομοιώσεις, Συγκρίσεις, Αλληγορικές
εκφράσεις, επαναλήψεις, ασύνδετα.
 ΤΕΧΝΙΚΗ:
- Α’ πληθυντικό πρόσωπο καθώς ο αφηγητής ταυτίζεται με τον Σιάτλ, τον Ινδιάνο και
γ’ ενικό σε ένδειξη σεβασμού και β’ πληθυντικό απευθυνόμενος προς τους λευκούς.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:
- Επιχειρήματα.
- Ρητορικές ερωτήσεις.
- Αλληγορικές εκφράσεις.
- Παρομοιώσεις.
- Ειρωνία.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:
- Η σημασία του φυσικού περιβάλλοντος για τον άνθρωπο.
- Η αντιπαλότητα των λευκών με τη φύση έχει ως αιτία την απληστία του κέρδους.
- Κάθε πολιτισμός έχει την αξία του και τις αρχές του.

Ηλίας Βενέζης, «Η επιστροφή του Αντρέα»

Πρόκειται για ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα Γαλήνη (1939), που περιγράφει την
επανεγκατάσταση Μικρασιατών προσφύγων σε άγονο τόπο της Αττικής (Ανάβυσσος).

ΘΕΜΑΤΑ
 Η οδυνηρή εμπειρία της αιχμαλωσίας
 Η αγωνία για την τύχη των αγνοούμενων αιχμαλώτων
 Ο πόνος της μάνας
 Το δράμα του «επιζώντος»

Κεντρικό θέμα του αποσπάσματος είναι η φανταστική ιστορία που επινοεί ένας επαναπατρισμένος
αιχμάλωτος πολέμου, ο Αντρέας, προκειμένου να καθησυχάσει τη δυστυχισμένη μάνα του νεκρού
συντρόφου του, η οποία ζει με το όνειρο της επιστροφής και του δικού της παιδιού.
Το περιεχόμενο του κειμένου κοινωνικό και αντιπολεμικό

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ:
Κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 οι Τούρκοι συνέλαβαν χιλιάδες αιχμαλώτους (άντρες
Έλληνες Μικρασιάτες μεταξύ 18 και 45 ετών), με τους οποίους συγκρότησαν τα «Τάγματα
Εργασίας» (Αμελέ Ταμπουρού). Σε αυτά οι Έλληνες αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν με πορεία προς το
εσωτερικό της Μικράς Ασίας και υποβλήθηκαν σε καταναγκαστικά έργα και πάσης φύσεως κακουχίες.
Πολλοί από τους αιχμαλώτους εκτελέστηκαν, άλλοι έπεσαν θύματα κακομεταχείρισης και επιδημιών,
ενώ ελάχιστοι επέζησαν. Ο ίδιος ο Ηλίας Βενέζης (Ρωμιός από το Αϊβαλί) βρέθηκε αιχμάλωτος σε ένα
τέτοιο Τάγμα Εργασίας για 14 μήνες με 3.000 συμπατριώτες του, είχε όμως την τύχη να είναι ένας από
τους 23 επιζήσαντες, που επέστρεψαν από τη φρίκη του πολέμου. Μετά τη σωτηρία του, θέλησε να
μετατρέψει αυτή την τραυματική εμπειρία σε αφήγημα και έγραψε Το νούμερο 31328 (1924/ 1931), το
χρονικό της αιχμαλωσίας. Στο επόμενο μυθιστόρημά του Γαλήνη (1939) αναφέρεται κυρίως στα
βάσανα της προσφυγιάς. Στο βιβλίο αυτό συμπεριλαμβάνεται όμως και ένα κεφάλαιο που αναφέρεται
στις περιπέτειες της αιχμαλωσίας και στην επιστροφή ενός αιχμαλώτου, του Αντρέα.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟ ΕΙΔΟΣ: ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

 Τμήμα μιας μεγαλύτερης ιστορίας-εκτεταμένος μύθος
 Πολλά επίπεδα χρόνου και χώρου
 Πολυπρόσωπο
ΣΧΟΛΙΑ
 Η φρίκη της αιχμαλωσίας αποτυπώνεται στην εξωτερική εμφάνιση του Αντρέα και στη
συμπεριφορά του
 Η τραγωδία της προσφυγιάς, το δράμα των επιζώντων στη στάση των Φωκιανών
 Η πίστη στον άνθρωπο στη στάση του γιατρού Βένη, που,παρά την καταστροφή που βίωσε,
παραμένει ΑΝΘΡΩΠΟΣ
 Τα δεινά του πολέμου, η αναίτια καταστροφή ενός πολιτισμού, το ξερίζωμα ενός λαού από τις
πατρογονικές του εστίες, η γενοκτονία παρουσιάζονται από έναν αφηγητή που συχνά παρεμβαίνει με τα
σχόλιά του

Τα στοιχεία του παραμυθιού στην εγκιβωτισμένη αφήγηση:

 Αοριστία τόπου (φανταστικό-γοητευτικό σκηνικό & ποιητικές περιγραφές)
 Αοριστία χρόνου(κλασική διάκριση σε μέρα και νύχτα) και θαμιστική αφήγηση
 Συμβολισμοί (νύχτα=αιχμαλωσία, θηρία=δεσμοφύλακες, λεία=αιχμάλωτοι, σιγανό
βογκητό=βογκητό αιχμαλώτων)
 Η συμμετοχή της φύσης στον ανθρώπινο φόβο

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

 Τριτοπρόσωπη αφήγηση: Το κείμενο συμπεριλαμβάνει την κυρίως αφήγηση σε γ΄ πρόσωπο.

Σε αυτήν αποτυπώνεται η προσπάθεια των Μικρασιατών προσφύγων να εγκατασταθούν στη νέα τους
‘πατρίδα’ (την Ανάβυσσο). Η κυρίως αφήγηση εμπεριέχει μια άλλη αυτοτελή αφήγηση, τη διήγηση του
Αντρέα, η οποία επίσης δίνεται σε γ΄ πρόσωπο. (Έλεγε λοιπόν το παραμύθι που είπε ο Αντρέας στη θεία
Μαρία. «Στο δρόμο που πηγαίνανε, στη μεγάλη πορεία για το εσωτερικό της Ανατολής...»). Πρόκειται
για μια αφήγηση μέσα στην αφήγηση ή εγκιβωτισμένη αφήγηση (παράδειγμα τέτοιας αφήγησης έχουμε
δει στην Οδύσσεια του Ομήρου). Σε κάποια σημεία αυτής της διήγησης παρεκβάλλεται η φωνή του
ήρωα σε πρώτο πρόσωπο(«Όταν τέλειωσε η πορεία πιάσαμε δουλειά στα τρένα, κλπ»).
 Διάλογος (π.χ. μεταξύ του πλήθους και του Αντρέα, που αποδίδει μεγάλη ψυχική πίεση εκ
μέρους και των δύο)
 Περιγραφή (π.χ. η εξωτερική περιγραφή του Αντρέα)
 Σχόλιο (π.χ. του αφηγητή για τον Αντρέα, το γιατρό Βένη ).Ο αφηγητής σχολιάζει σε αρκετά
σημεία και τα σχόλιά του μας βοηθούν να παρακολουθήσουμε καλύτερα τους ήρωες και τις αντιδράσεις
τους
 Εσωτερικός μονόλογος
 Ειρωνεία: Στη διήγηση του Αντρέα υπάρχει μια εξωραϊσμένη και ειρωνική αντιστροφή της
πραγματικότητας, καθώς ο Αντρέας κρατώντας την υπόσχεση που έδωσε στον γιατρό, προσπαθεί να
κρύψει την πραγματικότητα, δηλαδή τις κακουχίες της αιχμαλωσίας και το τραγικό τέλος του φίλου του,
Άγγελου, από τη θεία Μαρία. Ο Βενέζης, βάζοντας τον ήρωά του, Αντρέα, να αποτυπώνει μια ειρωνική
αντιστροφή της πραγματικότητάς, προσπαθεί να δώσει στους αναγνώστες του μια εικόνα από τα δεινά
των Ελλήνων αιχμαλώτων στα Τάγματα Εργασίας «εκ του αντιθέτου».

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ:
 Παρονομασία & ασύνδετο (ένας, μονάχος, ολομόναχος άνθρωπος:η αίσθηση που προκαλεί &
το ψυχικό δράμα του ίδιου)
 Μεταφορές (πχ «συνηθίζει να σκοτώνει τον εαυτό του, άλλους, κι όλα μέσα του σωπαίνουν»,
«οι σκληρές γραμμές σβήνανε μές στο παραμύθι»)
 Προσωποποίηση (πχ «ένα χωριό σκαρφαλωμένο σ’ ένα βουνό γεμάτο πεύκα»)
 Εικόνες: Στο απόσπασμα υπάρχουν εξαιρετικές εικόνες, περιγραφές της φύσης μέσα από
‘σκιερά φαράγγια’ και ‘μεγάλα δάση’ στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας, με καταρράκτες, παράξενα
πουλιά και αλλόκοτα χρώματα. («Στο δρόμο που πηγαίνανε, λέει, στη μεγάλη πορεία για το εσωτερικό
της Ανατολής...» σελ. 135)
 Παρομοίωση (σαν φοβισμένο ζο…σαν να ζητούσε έλεος)
 Επαναλήψεις (δεν ξέρω τίποτα…δεν ξέρω τίποτα…) που αποδίδουν την ψυχική του ένταση

ΓΛΩΣΣΑ – ΥΦΟΣ
Η γλώσσα είναι απλή δημοτική, με ελάχιστους ιδιωματισμούς.
Το ύφος ζωντανό, παραστατικό με το διάλογο και τις εικόνες, γεμάτο συγκίνηση και συναίσθημα,λυρικό
στις περιγραφές της φύσης, εξομολογητικό στα σημεία των εσωτερικών μονολόγων. Κυριαρχούν η
λιτότητα και η απλότητα που χαρακτηρίζουν το έργο του Βενέζη γενικότερα.

ΧΡΟΝΟΣ
Η ευθύγραμμη πορεία του χρόνου διακόπτεται από τον εγκιβωτισμό (τη δευτερεύουσα αφήγηση μέσα
στην κύρια όπου παρεκβάλλεται η φωνή του ήρωα σε πρώτο πρόσωπο)

ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Εξωδιηγητικός-ετεροδιηγητικός:αφηγείται σε γ΄πρόσωπο μια ιστορία στην οποία δε μετέχει
Αφήγηση με μηδενική εστίαση από έναν παντογνώστη αφηγητή (δεν έχει συγκεκριμένη οπτική γωνία-
η γνώση του είναι απόλυτη)

Άλκη Ζέη - «Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία»

ΔΟΜΗ

1η Ενότητα: «Λένε πως άμα πνίγεσαι...>> τα πιο πολλά για το σχολείο που το
λάτρευα»
Οι αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη ζωή της στο Άαχεν με τους γονείς της 2η
Ενότητα: «Το αγάπησα από τη στιγμή που το είδα. «Κυρία Στέλλα είστε το ντιαμάντι
του Σχολείου.»

Οι εντυπώσεις της Κωνσταντίνας από την πρώτη μέρα στο γερμανικό σχολείο – Η
εγκάρδια υποδοχή του διεθυντή του σχολείου, Χερ Χάινερ
3η Ενότητα: «Πού να τον άκουγε η Φαρμουρ... γιατί πέθανε κι η μητέρα της.»
Οι αντιδράσεις της γιαγιάς (Φαρμούρ) για τον γάμο των γονιών της εξαιτίας
πολιτικών λόγων

4η Ενότητα: «Πολύ θα στενοχωριόταν... τρία πλήν ένα πόσο κάνει.»

Η επίδοση και οι φίλοι της Κωνσταντίνας στο γερμανικό σχολείο – Χαρακτηρισμός
του γερμανικού εκπαιδευτικού συστήματος

ΘΕΜΑΤΑ

- Η Κωνσταντίνα βρισκόμενη τώρα σε απελπισία και απόγνωση, αναπολεί τις

παλαιότερες στιγμές, που έζησε στη Γερμανία.
- Ένα σχολείο με μαθητές διαφόρων εθνικοτήτων: ένα διαπολιτισμικό σχολείο - Οι
δυσκολίες του γερμανικού εκπαιδευτικού συστήματος.

- Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος

Βρισκόμαστε στην εποχή του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) λίγο
μετά τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου οι Έλληνες χωρισμένοι σε πολιτικές
παρατάξεις πολεμούν μεταξύ τους για το ποιος θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της
χώρας. Διεξάγονται ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού (υπό
των έλεγχο των κομμουνιστών) και του Ελληνικού Στρατού (υπό τον έλεγχο της
δεξιάς κυβέρνησης στην Αθήνα), που είχαν ως αποτέλεσμα την ήττα των
κομμουνιστών.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

Κωνσταντίνα

Στην αρχή του κειμένου η Κωνσταντίνα βρίσκεται σε απελπισία και απόγνωση

εξαιτίας κάποιου προβλήματος που αντιμετωπίζει.
Θυμάται με νοσταλγία τις ευτυχισμένες μέρες στη Γερμανία και τις εμπειρίες της στο
γερμανικό σχολείο.

Για τους γονείς της μιλά με τρυφερότητα, εκτίμηση και αγάπη.

Θυμάται με νοσταλγία τις βόλτες με τον μπαμπά της.
Νιώθει θαυμασμό και υπερηφάνεια για τη (δασκάλα) μητέρα της.
Νιώθει πικρία και μιλά με ειρωνεία και με επικριτική διάθεση για τη γιαγιά της, τη
Φαρμούρ.

Πρώτη μέρα στο σχολείο

Νιώθει μεγάλη αγωνία, άγχος στην ιδέα και μόνο πως θα συναντήσει τον διευθυντή
του σχολείου.
Βλέποντας το ζεστό και όμορφο περιβάλλον του σχολείου με τις γλάστρες στα
περβάζια και τους πίνακες στους τοίχους αρχίζει να ηρεμεί.

Στη συνέχεια, πριν μπει στο γραφείο του διευθυντή κυριεύεται και πάλι από μεγάλο
άγχος, αμηχανία και φόβο.
Η εγκάρδια συμπεριφορά του τη βοηθά να χαλαρώσει.

Στην τάξη

Μέσα στην τάξη νιώθει άνετα γιατί υπάρχουν και άλλοι μαθητές από διαφορετικές
εθνικότητες. Η κοκκινομάλλα Σίγκριντ και ο Διαγόρας το αγόρι από την Αφρική που
είναι πρώτος μαθητής στην τάξη. Δεν αισθάνεται να γίνονται διακρίσεις εις βάρος της
επειδή είναι ξένη (Ελληνίδα σε γερμανικό σχολείο) ούτε νιώθει διαφορετική από τους
άλλους μαθητές.

Προσαρμόζεται στην τάξη και περνάει ευχάριστα με τους συμμαθητές της.

Η μητέρα

Είναι πολύ ευσυνείδητη στο επάγγελμά της (είναι δασκάλα ελληνικών στο γερμανικό
σχολείο) με αποτέλεσμα να έχει κερδίσει την αγάπη και τον σεβασμό των μαθητών
αλλά και του διευθυντή στο γερμανικό σχολείο. (Ο διευθυντής την ονομάζει: «το
ντιαμάντι του σχολείου».)
Η γιαγιά της Κωνσταντίνας, η Φαρμούρ, κράτησε αρχικά αρνητική στάση απέναντί
της (πριν τον γάμο της με τον μπαμπά της Κωνσταντίνας) για πολιτικούς λόγους,
αλλά δεν κατάφερε να τους χωρίσει και έτσι παντρεύτηκαν.
Οι δύο οικογένειες των γονιών της Κωνσταντίνας είχαν διαφορετικές πολιτικές
πεποιθήσεις και ανήκαν σε διαφορετικές πολιτικές παρατάξεις.

Ο πατέρας

Η Κωνσταντίνα θυμάται με νοσταλγία και τρυφερότητα και νοσταλγία τους

περιπάτους με τον μπαμπά της και τις ατελείωτες κουβέντες που είχε μαζί του για όλα
τα θέματα που την απασχολούσαν.

Η Φαρμούρ (η γιαγιά της Κωνσταντίνας)

Παρουσιάζεται αντιπαθητική με απόλυτες πολιτικές πεποιθήσεις.

Κρατάει στάση αρνητική και επικριτική απέναντι στη μελλοντική της νύφη.
Δεν καταφέρνει να χωρίσει τους δύο νέους που τελικά παντρεύτηκαν.
Ο σύζυγος της γιαγιάς (ο παππούς της Κωνσταντίνας) διώχθηκε κατά τον Ελληνικό
Εμφύλιο Πόλεμο. Μάλιστα ο άλλος παππούς της Κωνσταντίνας (ο πατέρας της
μητέρας της), που ήταν αξιωματικός της χωροφυλακής, έτυχε να τον συνοδεύσει
στην εξορία.
Παρά το γεγονός ότι η γνωριμία και ο γάμος των δύο νέων έγινε μετά τον θάνατο των
δύο παππούδων, η Φαρμούρ δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τα άσχημα βιώματα που
κουβαλούσε από εκείνα τα χρόνια, με αποτέλεσμα να νιώθει αντιπάθεια για τη
μελλοντική νύφη της.

Ο χερ Χάινερ (ο Διευθυντής του σχολείου)

Προσιτός, ευγενικός, εγκάρδιος.

Αγαπάει τα παιδιά, δεν είναι ρατσιστής απέναντι στους ξένους. Εκτιμά και
επιβραβεύει το έργο των συναδέλφων του.
Εκτιμά και θαυμάζει ιδιαίτερα τη μητέρα της Κωνσταντίνας.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Αφήγηση

 Το κείμενο είναι μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση (αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο),

όπου η αφηγήτρια είναι και η κεντρική ηρωίδα του κειμένου (Κωνσταντίνα). Η
Κωνσταντίνα θυμάται με νοστλγία το παρελθόν της στη Γερμανία.
- Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχει ζωντάνια και παραστατικότητα.

 Αναδρομική αφήγηση: Η αφήγηση των γεγονότων του παρελθόντος

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Μεταφορές: «βουλιάζω στη στεριά», «βλέμμα καρφωμένο πάνω μου», «το ντιαμάντι
της τάξης»
Προσωποποιήσεις: «Το γερμανικό σχολείο δεν αστειεύεται», «Η καρδιά μου έπαψε
να παίζει ταμπούρλο»
Παρομοιώσεις: «σαν κινηματογραφική ταινία», «έμοιαζε με λειψανάκι», «μαλλιά
κόκκινα σα φλόγες»
Εικόνες: το σπίτι μας, βόλτα στους πεζόδρομους με τον μπαμπά, η τάξη

ΓΛΩΣΣΑ: Δημοτική.

Εντίτα Μόρρις, «τα λουλούδια της Χιροσίμα»

ΕΝΟΤΗΤΕΣ – ΔΟΜΗ
1 ενότητα: «Νάτα που γεννήθηκαν και τα μικρά σκιουράκια... ψιθυρίζει η Οχάτσου
η

στο αυτί μου.»

Η επίσκεψη του Σαμ-σαν στο νοσοκομείο και η γνωριμία του με τον Φούμιο.
2 ενότητα: «Χαιρετάμε τους άλλους... να σας ξαναδω σύντομα..»
η

Ο γιατρός Ντομότο εξηγεί τις συνέπειες της ραδιενέργειας στους οργανισμούς.

3 ενότητα: «Βρισκόμαστε και οι δυο... με τον Αμερικάνο.»
η

Η αναστάτωση της μικρής Οχάτσου μόλις βλέπει τις μεταλλάξεις στους οργανισμούς.
4 ενότητα: «Κατεβαίνουμε αργά προς την όχθη... Κοιμάσαι πραγματικά εν ειρήνη.»
η

Το τραγικό τέλος της αγαπημένης μαμάς της Οχάτσου και της Γιούκα και η υπόσχεση
της Γιούκα στη νεκρή μητέρα της να αγωνιστεί για την παγκόσμια ειρήνη.

ΘΕΜΑΤΑ
 Η ατομική βόμβα της Χιροσίμα (6 Αυγούστου 1945)
[Με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμοιυ η Αμερική ζητά την παράδοση της
Ιαπωνίας άνευ όρων. Οι Ιάπωνες δεν παραδίδονται. Οι Αμερικανοί ρίχνουν την πρώτη
ατομική βόμβα ουρανίου (Little Boy) στη Χισροσίμα. Οι Ιάπωνες δεν παραδίδονται.
Οι Αμερικανοί ρίχνουν τη δεύτερη ατομική βόμβα πλουτωνίου (Fat Man) στο
Ναγκασάκι (9 Αυγούστου 1945). Ολόκληρος ο κόσμος συγκλονίζεται από το μέγεθεος
της καταστροφής. Οι Ιάπωνες συνθηκολογούν.]
 Οι συνεχιζόμενες συνέπειες μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας στον άνθρωπο και
τους άλλους οργανισμούς
 Οι αναμνήσεις των επιζώντων της καταστροφής της Χιροσίμα
 Ο αγώνας για την ειρήνη είναι η μόνη ελπίδα για να μην επαναληφθούν τέτοια
τραγικά γεγονότα.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Ο Σαμ-σαν
Ο Σαμ-σαν είναι Αμερικανός που επισκέπτεται τη Χιροσίμα δεκαπέντε χρόνια μετά
την ατομική επίθεση. Συγκεντρώνει εικόνες και προσωπικές μαρτυρίες των ανθρώπων
που επέζησαν της καταστροφής, παρατηρεί τις τρομακτικές συνέπειες της έκρηξης
στην καθημερινότητά τους. Η φρίκη ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα.
Αναγνωρίζει το μεγαλείο του άρρωστου Φούμιο, του εκφράζει την ευγνωμοσύνη του
για όσα του έμαθε και του υπόσχεται να διακηρύξει με κάθε τρόπο την αλήθεια των
θυμάτων της Χιροσίμα.
Δεν είναι τυχαίο που ο Σαμ-σαν είναι Αμερικανός, ο οποίος γνωρίζει τι προκάλεσε η
κυβέρνηση του έθνους του στον Ιαπωνικό λαό, που στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν
από τη μεριά των αντιπάλων. Στο πρόσωπό του βλέπουμε το ανθρώπινο πρόσωπο της
Αμερικής που συμμετέχει στην οδύνη των θυμάτων της Χιροσίμα.
Φούμιο
Ο άρρωστος άντρας της Γιούκα.
Είναι ένα από τα αναρίθμητα θύματα της έκρηξης, φριχτά παραμορφωμένος από την
επίδραση της ραδιενέργειας.
Δείχνει αξιοθαύμαστη καρτερία και υπομονή μπροστά στον θάνατο που πλησιάζει.
Διακρίνεται από ψυχική ανωτερότητα.
Αγαπά πολύ τη γυναίκα του.
Στο πρόσωπο του Σαμ-σαν αναγνωρίζει έναν φίλο και του ανταποδίδει τα αισθήματα
φιλίας και εκτίμησης.

Η Οχάτσου
Η μικρή αδερφή της Γιούκα.
Είναι πολύ όμορφη αλλά και πολύ ευαίσθητη.
Βασανίζεται και υποφέρει από τις αναμνήσεις εκείνης της μέρας, που είδε τη μητέρα
της να πεθαίνει μπροστά στα μάτια της και προσπαθεί να κρύψει τον πόνο της και τον
φόβο της με τη σιωπή της.
Νιώθει έντονη ταραχή κάθε φορά που βλέπει τις συνέπειες της ραδιενέργειας
(μεταλλάξεις).
Εξακολουθεί να νιώθει αγάπη και αφοσίωση στη μητέρα της και να της προσφέρει
κάθε μέρα λευκά λουλούδια στο σημείο του ποταμού που εκείνη πέθανε.
Τα λουλούδια συμβολίζουν τη διατήρηση της μνήμης του φριχτού θανάτου των νεκρών
της έκρηξης και την υπόσχεση πως όσοι επέζησαν θα αγωνιστούν για την ειρήνη.

Η Γιούκα
Είναι αυτή που μεταφράζει στον Σαμ-σαν τις τραγικές ιστορίες και μαρτυρίες των
επιζώντων.
Υποφέρει σιωπηλά για τον άρρωστο άντρα της και τον θαυμάζει πολύ για την καρτερία
του.
Προσπαθεί να είναι δυνατή για να συμπαρασταθεί στον Φούμιο και στην ψυχικά
πληγωμένη αδερφή της, την Οχάτσου.
Προσπαθεί να απαλύνει τον πόνο της για το χαμό των αγαπημένων τγης προσώπων,
αγωνιζόμενη για την ειρήνη και κάνοντας γνωστό στον κόσμο το αποτρόπαιο έγκλημα
που συντελέστηκε στη Χιροσίμα.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Αφήγηση
 Το κείμενο είναι μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση (αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο),
όπου η αφηγήτρια είναι και μια από τους ήρωες του κειμένου (Γιούκα).
- Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχει ζωντάνια και παραστατικότητα.
- Αποτελεί μια αυθεντική εμπειρία (εμπειρία από πρώτο χέρι) εφόσον περιγράφει
γεγονότα που έχει ζήσει η ίδια.
 Αναδρομική αφήγηση: Η αφήγηση των γεγονότων του παρελθόντος

Σχήματα λόγου
Μεταφορές: «δεν μπορεί να ξεκολλήσει τα μάτια του από τον άντρα μου», «από την
πίεση των επαναστατημένων αδένων», «με τη θαμνώδη γενειάδα»
Προσωποποιήσεις: «περνάει ένα λεπτό της ώρας φορτωμένο αιωνιότητα»,
«σφραγίζοντας τον χρόνο με το ανεξίτηλο αποτύπωμά του»
Παρομοιώσεις: «αδύνατος σαν ένα φύλλο χαρτιού», «η μητέρα μας ρίχτηκε, σαν ένας
ζωντανός πυρσός, στο ποτάμι»
Εικόνες: Η όψη του Φούμιο, το ψάρι, τα λευκά λουλούδια στο ποτάμι, κλπ.

Γλώσσα – Ύφος
Η γλώσσα του αποσπάσματος είναι η δημοτική.
Το ύφος είναι απλό (όχι περίτεχνο) και λιτό. Εκφράζει με λιτά εκφραστικά μέσα την
τραγική στιγμή της έκρηξης και τις εμπειρίες των θυμάτων της Χιροσίμα. Τη στιγμή
που περιγράφει τον θάνατο της μητέρας γίνεται λυρικό.