1

EYH GÂLB

HÜSN Ü AK

Hazrlayan

Muhammet Nur DOAN

 2

©
T. C. KÜLTÜR VE TURZM BAKANLII
KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜÜ

3136

KÜLTÜR ESERLER

419

ISBN 978-975-17-3358-0

www.kulturturizm.gov.tr

e-posta: yayimlar@kulturturizm.gov.tr

Bu kitap internet ortamnda ilk kez yaymlanmaktadr.

 3

1 Hamd ana ki kld halka rahmet

Tahmîdde acze verdi ruhsat

Acz olmasa hâl olurd mükil

Pây-i kec-i kilk olurd der-gil

Ger hamdine yoksa hadd ü ihsâ

ükr et ki zebân- acz gûyâ

Hamd eyle ki verdi er’-i ma’nâ

Tahmîd-i Hudâ’da acze fetvâ

5 Bah eyledi ehl-i acze idrâk

Fehvâ-y erîf-i “mâ arefnâk”

Âhir yine acz olurd hâsl

Ammâ olamazd kimse vâsl

Noksânmza himâyet etdi

Ta’cîz degil inâyet etdi

Aslah ana vâcib olmamdr

hsânn mûcib olmamdr

Mahz- keremiyle etdi tasvîr

Adl üzre nizâm- halk takdîr

10 Acz olmasa bî-nevâ kalrdk

Hep ebkem ü kec-edâ kalrdk

Mükildi edâ-y ükr ü tahmîd

Kanda leb-i zerre kanda hurîd

Ammâ ki zebân- aczimiz var

Vasfnda beyân- aczimiz var

nsâf ile ger olursa dikkat

Ni’met mi degildir acze ruhsat

Her bir ni’amn senâs lâzm

Bu bahsde ükr olur mülâzm

15 Bundan dahi aczimiz hüveydâ

Afvetdi yine Cenâb- Mevlâ
 4

Bî-had eger eylesek tahayyül

Zencîr-i sühan bulur teselsül

Mevc urma ile muhît-i fikret

Cû eyledi hayret içre hayret

Min ba’d dil old mest ü medhû

Akl eyledi bahr-i nutk hâmû

Der Na’t-i Nebevî ve Evsâf- Latîf-i Mustafavî

Sallâ’llâhü Te’âlâ Aleyh

Ervâh ki tuhfe-i Hudâ’dr

Hâk-i reh-i âh- enbiyâdr

20 Ol âh ki taht lâ-mekândr

Cârûb-kei kerrûbiyândr

Ol âh ki mâh çün sitâre

Pâbûsna old pâre pâre

Cibrîl nevâline haberci

Mîkâil ann vekîl-i harc

“Levlâk” ile zât- pâki mevsûf

Kur’ân’a sfât zarf u mazrûf

Dervâze-i tâk “kaabe kavseyn”

Fer-i kademi ulûm- kevneyn

25 âh- melekût- ar-pâye

Mâh- ceberût- fer-sâye

Birdir dedi ânâ-y vahdet

Mevc-i ahadiyyet Ahmediyyet

Çün evvel-i mâ halakdr ol nûr

Sânî-i Hudâ desem de ma’zûr

Âdem ki cenâb- bü’l-beerdir

Bâ- nebevîde bir ecerdir

Giryân olup old Nûh- nevvâh

Deryâ-y melâhatinde mellâh

30 Cû-âver olunca nîl-i kabz

Mûsâ’ya Hzr yetidi feyzi
 5

er’iyle edince tî-zenlik

brâhîm’e düdi büt-ikenlik

Mi’râc- kemâl-i zâtn drîs

Sükkân- semâya kld tedrîs

Bir rütbe ki hüsn-i bî-bahâs

Yûsuf dahi abd-i müterâs

Tebîr için kudûmn Îsâ

Tâ minber-i çarha çkt gûyâ

35 Îcâd vücûd- kevne bâis

Ümmetleri srr- ilme vâris

Âyîne-i vahdet-i ilâhî

Mir’ât- vücûddr kemâhî

Îmân- hakîkîye ol âgâh

Besdir sana bir Nebî bir Allâh

rvâ-y tâ râyegândr

’câz müârün bi’l-benândr

Mügîn sevâd- âm- Esrâ

Menûr- nübüvvetinde turâ

40 Söz olsa da menba’- kerâmet

Kur’ân’a nazîre olmaz elbet

Kur’ân o Resûl’i kld tavsîf

Ahlâk- azîmin etdi ta’rîf

Ey hâme zebânn eyle kûtâh

Levh üzre kalemle yazm Allâh

Der Menkabet-i Mi’râc- erîf-i Nebevî ve

Mu’cize-i Bâhire-i Mustafavî

Bir eb ki sarây- Ümmühânî

Olmud o mâhn âsmân

Ammâ ki ne eb emîn-i rahmet

eyhu’l-harem-i harîm-i hazret

45 Mânend-i Bilâl-i sâhib-irfân

 6

Nûr- siyeh içre nûr- îmân

Gûyâ o eb-i eref-meâsir

Veysü’l-Karen idi nûr zâhir

Yüz sürmege geldi hâk-i pâya

Da’vetli bulundlar alâya

Ol leyle için sipihr-i gerdân

Etdi niçe bin sabâh kurbân

Çün âb- hayât o âm- enver

Rengi siyeh idi mevci ahdar

50 Ebr-âver olup bahâr- nâsût

Cû eyledi sebze-zâr- lâhût

Ser-çeme-i Hzr olup hüveydâ

Ervâh- bekâya old irvâ

Zulmât çekip surâdk- gayb

Sr söyledi mâha mihr lâ-reyb

Tâ mihr ede mâha arz- dîdâr

Zulmât- hafâya girdi envâr

Cû eyledi sanki nîl-i hayret 54

hyâ ola tâ ki msr- vuslat

55 Bast eyledi nokta-i süveydâ

Srr old içinde âm- esrâ

Envâr ile kâinât dold

te o gece sabâh old

evk eyledi mihri pâre pâre

enlendi meâil-i sitâre

Bir hrmen-i nûr olup nüh eflâk

Hurîdi kapatd pertev-i hâk

Bir feyz eridi bu zemîne

Kim old sarây- âb-gîne

60 Ger etmese mihr ü meh tekaddüm

ebnem yerine yaard encüm

Envâr büridi kâinât

Rûen görür oldlar hayât
 7

Berk urd o eb-çerâ- nâ-yâb

Mahv old hep âftâb ü mehtâb

Bir hrmen idi nücûm- pür-tâb

Hurîd ü meh anda kirm-i eb-tâb

Âyîne-i nûr olup eb-i târ

Yâr eyledi yâre arz- dîdâr

65 Gönderdi Hudâ edip meiyyet

Cibrîl-i emîni peyk-i da‘vet

Her geh ki inerdi âsmândan

San ara çkard hâk-dândan

Tebîr klp sürû- a’zem

Dedi ki eyâ Resûl-i ekrem

Adn kodlar Burâk- yektâ

Geldi ayana ar- a’lâ

Eyle güzer ar u âsmân

Mahzûn buyurma lâ-mekân

70 Ol maksad- kün fe kân-îcâd

Fermân- Hudâ’ya old münkâd

Her ey olur aslna itâbân

Çkd yine âsmâna Kur’ân

Çün bast rikâba pây-i himmet

Zîn hânesi idi beyt-i vahdet

Ne kald zemîn ü ne zemâne

Mahvold bu turfa âiyâne

Cû eyledi çün muhît-i vahdet

Ma’nâya mübeddel old sûret

75 Hem sûrete girdi srr- vahdet

Ma’nâ-y kadîm buld sûret

Nâgeh görünüp harîm-i aksâ

Abdiyyetin old srr peydâ

Ol sâcid olup Hak old mescûd

Dendi bu makâma gayb- mehûd

Ervâh- rüsül cemâat old

Allâh bilir ne hâlet old
 8

Ey hâme o rütbe olma çâlâk

Esrâr- nübüvvet olmaz idrâk

80 Deryâ sözi ebneme ne lâyk

Tanr ii âdeme ne lâyk

Gel âdet-i âirâna git sen

Sûfiyye sözin ferâgat et sen

Çün bast sipihr-i evvele pâ

Old iki pâre bedr-i ra’nâ

Tâ halka yân ola mücerred

Kim devr-i kamer mi devr-i Ahmed

Mi’râcda çün zamân yokdur

Evvel demege tüvân yokdur

85 Mâh olmas mu’ciziyle münak

sbât idi erh-i sadr elhak

Ol bî-dile iltiyâm kld

Gönlini alp hrâm kld

Çavuluk etdiler sürûân

“Allâh ü ma’âk”le dem-hurûân

Azmeyledi vahy-i vârid üzre

Vard felek-i Utârid üzre

Çün geldi o âir-i felek-câh

Ol âhdan old ma’zeret-hâh

90 Afveyledi nâme-i siyâhn

Hassân’e balad günâhn

Meb’ûsna rehber old bâis

Açld der-i sipihr-i sâlis

Zehrâsn edip efî’ Zühre

Afvndan o âhn ald behre

Çârüm felegi klnca seyrân

Fahr etdi dü bâre çâr erkân

Feyz ald mülâhdan Mesîhâ

Tekrârdan old sanki ihyâ

95 Berk urd o eb-çerâ- câvid

 9

ermiyle zemîne girdi hurîd

Çün târem-i hâmis old menzil

Mirrîh’e eridi hade-i dil

Kan alayp etdi özre âheng

Dâmân- sipihri kld gül-reng

Afvetdi o âh- âsmân-rah

Azrâil’e kld cürmini bah

Çün e cihet old kâm-hâh

Çarh- eüme eridi râh

100 Tâ ede o âh- heft-iklîm

Kâdî-i sipihre er’i ta’lîm

Teblî klp Cenâb- Hak’dan

Nehy eyledi hükm-i mâ-sebakdan

Men’ old kehânet ile tencîm

Zâhirle müzâhir old tanzîm

Çün erdi sipihr-i heftümîne

Bah etdi saâdet âlemîne

Keyvân efî’ edip Bilâl’i

Böyle deyip etdi rûy-mâlî

105 Besdir bana bu eb özr-hâhî

Bâlâ-ter-i reng kl siyâh

Çün hazret-i pâdâh- “levlâk”

Tekmîl ile kld seyr-i eflâk

Amma dahi bahî-i ilâhî

Mi’râcn bulmad kemâhî

Kürsîye basnca pây-i reftâr

evk eyledi sâbitât seyyâr

Terîfi için buyurd zîrâ

Olmu felekü’l-burûc ber-câ

110 Basmala kadem vücûd- pâki

Eflâke çkard Sevr-i hâk’i

Lûtf edip o pâdâh- yektâ

Koz bekçi bas old Cevzâ
 10

Deryûze elin açnca Mîzân

Dirhem yerine dür etdi rîzân

Hût eyledi zîr-i hâke âheng

Girdâb- hafâya girdi Harçeng

Kld Esed ibn-i ammini yâd

Tahlîsine andan old imdâd

115 Zîrâ Hamel eyleyip ikâyet

Etmidi celâdetin hikâyet

Delv alayp old hâli derhem

Bir reha deyip be-çâh- Zemzem

Bir feyz ile âd olup ögündi

Dûlâb- Muhammedîye döndi

Pervîn ile Cedy olnca tezyîn

Sbteynine tuhfe kld ta’yîn

ehperr-i sürû ol eb-i râz

Hep Sünbüle’den ederdi pervâz

120 Çün sâat- çarha lâzm Akrep

Vaktâ o da kld arz- matlap

Buld eref-i kabûle imkân

Fevt olmad bir dakîka ihsân

Kavsine baknca Zâl-i dehrin

Pek za’fn gördi hâl-i dehrin

Ol âhsüvâr- “kaabe kavseyn”

Kld seferin verâ-y kevneyn

Cibrîl-i emîne old hem-pâ

Tâ ar- Hudây kld me’vâ

125 Levh ü kalem ü hezâr esrâr

Hem old kerrûbiyân be-dîdâr

evkndan o rütbe old medhû

Ar eyledi sâhibin ferâmû

Ar brakp misâl-i sâye

Zü’l-ar dedi o ar-pâye

Ol seyrde mâverâ göründi

Tâ Sidre-i müntehâ göründi
 11

Açld der-i harîm-i vuslat 131

Kurbet girü kald geldi vahdet

130 Cibrîl’de acz olup hüveydâ

Elfâz brakd anda ma’nâ

Evvel ne idi ne old bilmem

Leb-rîz idi ol ne dold bilmem

Ey rahmeti râygân Rahmân

Lûtfnla bu benden eyle âdân

Hâhi-ger-i devlet-i müebbed

Ya’nî ki fakîr Gâlib Es’ad

Mücrîmdir egerçi ümmetindir

Ümmîdi senin efâatindir

135 Olmazsa efâatinden ihsân

Çok zâhidin ola hâli hirmân

Çün ehl-i kebâirim siyeh-kâr

Her maksadma beâretim var

Der Vasf- erîf-i Cenâb- Hudâvendigâr Kuddise Sirruhu

Hatm etdi çü enbiyây Allâh

Geldi bize evliyâ-y âgâh

ehdir o gürûha Molla Hünkâr

Besdir bu cihâna bir cihân-dâr

Sultân- serîr-i mülk-i irfân

Seccâde-niîn-i îr-i Yezdân

140 Endîesi reh-nümâ-y tahkîk

Mânendesidir vekîl-i Sddîk

Hurîd-i sipihr-i sulb-i Hayder

Zer silsile reh-rev-i Gazanfer

Ney-pâre-i kilki kld mehûd

Bildik neyimi nevâ-y Dâvûd

Old ulemâ-y dîne fâyk

Peygamber-i Rûm denilse lâyk
 12

Ma’nâ-y kelâm rûh-bahâ

Mehdî gibi er’i eyler ihyâ

145 sm olmad bir kitâba el-ân

Seyr et erefin ki maz- Kur’ân

Mülk-i sühan sevâd- a’zem

Bir buk’as taht- bni Edhem

brâhîm-i Gülenî gibi merd

Olmudur o bâa bülbül-i ferd

Abdâl- felek helâk-i ak

Mihr ü mehi sîne-çâk-i ak

Ebyât- erîfi âyet âyet

Esrâr- erîat ü hakîkat

150 Rûen sühan çerâ- ma’nâ

Her noktas eb-çerâ- ma’nâ

Ser-tâc gürûh- evliyânn

âh u çelebîsi asfiyânn

Etmidir ihâta garb u ark

Emvâc- muhît-i gark u fark

Aktâr- cihâna hükmi cârî

Eczâ-y zamâna feyzi sârî

Âlem dolu feyz-i himmetinden

Bahs etme abes kerâmetinden

Der Zikr-i Pîvâ-y Hod

155 Bulmaa hitâm bu mebâhis

Bir zât- sütûde old bâis

Üftâde-i râh- ser-bülendî

Ya’nî pederim Reîd Efendi

Dil zâviyesinde münzevîdir

Ser-bâz- muhibb-i Mevlevîdir

Hakdr bu ki deng ü lâl idim ben

Nutk etmege bî-mecâl idim ben
 13

Kalmd zebân- hâme hâmû

Klmd hezâr mevc-i gam cû

160 Gelmidi kelâl güft ü gûdan

Gemidi hayâl reng ü bûdan

Nâ-güfte kalp makâl-i mi’râc

Kalmd bu Hüsn ü Ak bî-tâc

Söyle deyip etdi nutka ikdâm

Feyz-i nefesiyle old itmâm

Bu güm-rehin old dest-gîri

Ögretdi sühanda tarz- Pîr’i

Doldurd benim o merd-i meydân

Himmetle derûnum âb- hayvân

165 Çün old cihân- aka rehber

Olmaz m übüvveti mükerrer

Her nesne ki söylerim senâdan

Âsûdedir âfet-i riyâdan

Ney gibi beni o zât- vâlâ

Feyz-i nefesiyle kld gûyâ

Hem old sebeb hem etdi himmet

Kldm niçe ehl-i hâle hizmet

Âsâr- keremleriyle hakkâ

nkâr küfürdür oldum ihyâ

170 Anlar da demez buna inâyet

Hem ben dahi eylemem kanâat

Bahr- keremin verâs yokdur

Ol bahrda dürr-i feyz çokdur

nâallahü’r-Rahîm ü Rahmân
Esrâr- ühûd olur nümâyân

Der Beyân- Sebeb-i Te’lîf

Bir meclis-i ünse mahrem oldum

 14

Ol cennet içinde Âdem oldum

Meclis velî gülen-i mahabbet

Bülbülleri yek-ser ehl-i ülfet

175 Her birisi âir-i sühan-senc

Gencîneler elde cümlesi genc

Ülfetleri i’r ü fazl u irfân

Sohbetleri nazm u nesr ü elhân

Ben mest-i sabûh- nükte-dânî

Vakt ise sabâh- nev-cüvânî

Gâhî okunurd Hayrâbâd

Nâbî olunurd hayr ile yâd

Hakkâ ki acîb bir eserdir

Erbâb yannda mu’teberdir

180 Hengâm- heremde söylemidir

Pîr old demde söylemidir

Ol nazmn edip bir ehl-i ma’nâ

Medhinde mübâlaayla trâ

Bezm ehli serâser etdi ikrâr

Bu kavli muvâfakatla tekrâr

Bir gâyete erdi kim meâli

Tanzîrinin olmaz ihtimâli

Ol rtl bana girân göründi

Bir sûret-i imtihân göründi

185 Ta’rîzâne edip hitâb

Verdim o gürûha bu cevâb

Kim Nâbî’ye hiç düer mi evfak

eyhin sözine kelâm katmak

Ey kssadan olmayan haberdâr

Nâks m brakd eyh Attâr

te o kadardr ol hikâyet

Bâkîsi dürûg- bî-nihâyet

Manzûme-i Fârisî-ve ebyât

Bi’lcümle tetâbû- izâfât
 15

190 nâya verir egerçi ziynet

Türkî söz içinde ayn- siklet

Az olsa eger degildi mâni’

Derdik ana belki de sanâyi’

Hem bir dahi var ki ol sühan-sâz

râkda mürg-i pest-pervâz

Evsâf- Burâk- Fahr- âlem

Rahiyye-i Nef’î andan akdem

Lâzm m Burâk’ medh ü tavsîf

Bu kâr ana kim etdi teklîf

195 Afv eyleyelim ki belki bilmez

Bir sürçen atn ba kesilmez

Hem bir de bu kim o pîr-i fânî

Alm niçe dürlü nâm ü ân

Be dâne eheneh-i melek-zâd

Tab’na keremle etmi imdâd

Bâzâr- cihânda kâmn alm

Meydân- sühanda nâmn alm

Böyleyken edip yine tekâsül

Klm niçe ma’nîden tegâfül

200 Bulmala bir iki hoca ta’bîr

Erlik midir izdivâc tasvîr

Dersen ki Nizâmî-i girâmî

Etmi o dahi bu iltizâm

Ol tarz- Acem’dir olmaz i’câb

Rindân- Acem gözetmez âdâb

Her tavrna iktidâ ne lâzm

Câizse de ictirâ ne lâzm

Hem bir dahi bu kim ol sühan-senc

Vermi kalemine renc-i bî-genc

205 Bir düzd-i bürehne-pây gûyâ

Mansûr’a diler ki ede hem-pâ

Mi’râc- hayâle eyleyip sâz

 16

ster ki Mesîh’e olsun enbâz

Mebnâ-y binâ-y Hayrâbâd

Bir hayrszn kemâlin îrâd

El-hak çalp alma kssadr ol

Hrszlara hayli hissedir ol

Pîrâne tekellüf etmi el-hak

Vermi hele kâr- düzde revnak

210 Nush etse eger budur mezâk

Dünya fânî âhiret bâkî

Olsa ne kadar harâb ü maû

Yokdur bun bir iitmemi gû

Merd ana denir ki aça nev râh

Erbâb- vukûf ede âgâh

Olmaya sözi bedîhî-i tâm

Ede niçe tecrübeyle itmâm

Ammâ kime eyleyim bun fâ

Ben dahi bileydim ol kadar kâ

215 Efvâha sözüm olayd dem-sâz

Lâzm m idi felekde pervâz

Veh veh bu ne ekve etdim izhâr

Sad tevbe vü sad hezâr inkâr

Bir ehl-i sühan ki ede tahsîn

Bin çarh deger o beyt-i rengîn

Dâim bun der ki elde hâme

Âfet bana i’tibâr- amme

Çün kâr himâyet eylemekdir

fhâma riâyet eylemekdir

220 Elbetde olup füsürde-hâtr

Ma’nâdan olur zebân kâsr

Lâkin yine bellidir tabîat

Meydandadr aldn vedîat

Çâlâk-zamîr ü merd-i âgâh

Etmez hele düzdi hem-ser-i âh
 17

Olsa ne kadar ikeste-pervâz

Uymaz yine kûf u kaza ehbâz

Kalmad m ne’e-i mahabbet

Pâyâna m erdi ol hikâyet

225 Hiç akdan özge ey revâ m

Sarf etmege gevher-i kelâm

Dersen ki hezâr olund tekrâr

Sahbâ-yi bekâdan olma bîzâr

Âlem heme derd-i ak u ülfet

Bâkî keder ü elem nuhûset

Bu râhdan oldun ise âgâh

Çkmaz yolun üzre düzd-i güm-râh

Bu derd-i sühandr olmaz izhâr

Ta‘bîr edemem dahi neler var

230 Gencûr- cevâhir-i sanâyi‘

Ol san‘at yok ki zevke râci‘

Hattâ dedi bir Mesîh-i ho-dem

Hem söyleyemem de hem begenmem

Etdim niçe dürlü i‘tirâzât

Hem her birisin de etdim isbât

Bu nameye kim ben etdim âheng

Evvel beni kld zâr u dil-teng

Dutd beni ol söz ile yârân

Da’vâya gerek gel imdi bürhân

235 Nâbî ana kim güç ile ermi

Allâh sana gençliginde vermi

Aldm o hevesle kilki deste

Bu nazm dedim ikeste-beste

Noksânma vardr i’tirâfm

Bîhûde degil velîk lâfm

Bed-reng ise de kumâ- Evren

Kalmaz yine kâle-i Halebden

Ân kes ki zi ehr-i âinâyîst

Dâned ki metâ’- mâ kocâyîst
 18

Ââz- Dâstân- Benî Mahabbet

240 Dil-zinde-i feyz-i ems-i Tebrîz

Ney-pâre-i hâme-i eker-rîz

Bu resme koyup beyân- ak

Söyler bana dâstân- ak

Kim vard Arabda bir kabîle

Müstecmi’-i haslet-i cemîle

Ser-levha-i defter-i fütüvvet

Ser-hayl-i Arab Benî Mahabbet

Ammâ ne kabîle kble-i derd

Bi’lcümle siyâh-baht u rû-zerd

245 Giydikleri âfitâb- temmûz

çdikleri u’le-i cihân-sûz

Vâdîleri rîk ü îe-i gam

Kumlar sanca hüzn ü mâtem

Har-gehleri dûd- âh- hirmân

Sohbetleri ney gibi hep efgân

Her birisi bir nigâra urgun

emîr gibi dehân pür-hûn

Erzâklar belâ-y nâgâh

Âte yaar üstlerine her gâh

250 Ekdikleri dâne-i irâre

Biçdikleri kalb-i pâre pâre

Anlar ki kelâma cân verirler

Mecnûn o kabîledendi derler

Her kim ki belâya mürtekibdir

Elbet o ocaa müntesibdir

Satdklar hep metâ’- cândr

Aldklar sûzi-i nihândr
 19

Sfat- Bezm-i Îân

Kasd eylese bunlar ay ü nûa

Tûfân- belâ gelirdi cûa

255 Sâgarlar gürz-i kûh-peyker

Sahbâlar merg-i dehet-âver

Meclisleri rezm-gâh- âûb

Mutrplar hây u hûy- dil-kûb

Pinyâli piyâle zann-ederler

Pergâleyi kâle zann-ederler

Azrâil o kavme sâkî-i hâs

Mirrîh bezimlerinde rakkâs

Kânûn u nakâre savt- îven

Teb-lerze-i cân-güdâz def-zen

260 ret arasnda nukl ü bâdâm

Çem-i bed-i halk u zehr-i âlâm

Mînâdaki penbe penbe-i dâ

Dâ içre erâb- u’le rma

Feryâd u ikence ye’s ü hasret

Esbâb- safâ dahi ne hâcet

Sfat- ikâr- Îân

Azm eyleseler ikâra bunlar

Gitmez gelecek diyâra bunlar

Tîhûlar sûsmâr olur hep

Dürrâclar perende akrep

265 ehbâzlar nigâh- hasret

Dutduklar cud u bûm- dehet

Pertâb ile halkalansa ejder

Ho geldi sâf- küleng derler

Âhûlar dûd- âh- ser-ke

Endâm siyâh âh âte
 20

Sayyâdlar ikâra urgun

Tavan o gürûha telli kurun

ster ok gitmeye yabâna

Kendi çekinir zih-i kemâna

270 Urduklar ef’î-i münakka

Ok ylan tîr ü rûy tîr-ke

Sfat- Bahâr- Îân

Ol semte gelince nev-bahârân

Sahrâya olurdlar girîzân

Peyvend edip âh- dâ dâa

Çün berk giderler idi bâa

Maksûdlar hemân akar su

Yeksân leb-i erha vü leb-i cû

ebbûy görür kimi sanr eb

Kimisi de sünbüle der akrep

275 Dâ- gam gül-feân sanrlar

Kan rman ergavan sanrlar

Her biri gezer kenâr- bâ

Devirdigi lâle kendi dâ

Bilmez biri zevk- bûstân

Alm an derd-i dil-sitân

Bilmez ki nedir nihâl-i gül-nâr

Âte mi bitirdi yoksa gülzâr

Gül mi güler ergavân m alar

Etfâl-i nihâl kan m alar

280 Bülbülde mi gülde mi bu efgân

Sünbül mi olan acep perîân

Cû-bâra niçin uruld zencîr

Durmaz yine kimden old dil-gîr

Kimdir düüren hevâya servi

Almaz kanad altna tezervi
 21

Derdi ne ki nergis old bîmâr

Bakmaz m yüzine yoksa dildâr

Âte mi yaar hevâ yüzinden

Gül mi biter itikâ yüzinden

285 Bilmez biri hâk ü âsmân

Seçmez gözi necm ü gülsitân

Mecnûn gibi her yeri gezerler

Ammâ kat serserî gezerler

Her fasl bahârna kyâs et

Söyletme hazânlarn hirâs et

Vâka-i Garîbe

Bu tâifenin içinde bir eb

Bir hâl göründi gâyet agreb

Birbirine girdiler felekler

Alar kimisi güler melekler

290 Bir velvele sakf- âsmânda

Bir zelzele sath- hâk-dânda

Bin evk u tarab hezâr korku

Nâkûs u nakâre bang-i yâ hû

Geh zulmet olurd tûy-ber-tûy

Geh nûr yaard sûy-ber-sûy

Hep secdeye vard berg ü ecâr

Hayretle eridi akd enhâr

Geh zâhir olup hezâr tehdîd

Geh mevc ururd bîm ü ümmîd

295 Encüm arasnda iktirânât

Bârân- ferah tegerg-i âfât

Zulmetle mahûf çok sadâlar

Âvâz- bülend-i ânâlar

Güm güm öter âsmân sadâdan

Güm-gete zemîn bu mâcerâdan
 22

Herkesde bu zdrâb sârî

Dil-âdlk emr-i i’tibârî

Dehetle dolup hevâ vü ecrâm

Dod o eb içre bin serencâm

Vilâdet-i Hüsn ü Ak

300 Old bu sarâya pâ-nihâde

Ol gice iki kibâr-zâde

Fi’l-hâl açld subh- ümmîd

Hem mâh dod vü hem de hurîd

Ol hâle sebeb bu iki ehmi

Her biri süvâr- mihr ü mehmi

Ammâ biri duhter-i semen-ber

Biri püser-i Mesîh-manzar

Fehm etdi kabîle mâcerây

Hep duyd bu iki mübtelây

305 Hüsn eylediler o duhtere ad

Ferzend-i güzîne Ak- nâ-âd

Hüsn’e dedi sonra kimi Leylâ

îrîn dedi kimi kimi Azrâ

Mecnûn kod kimi Ak için ad

Vâmk dedi kimi kimi Ferhâd

Sonra o lügat olup dîger-gûn

Leylâ dedi Ak’a Hüsn’e Mecnûn

Her ân bozup kazâ tlsm

Bir gûne degitirirdi ismi

310 Bunlar dahi tfl- bî-serencâm

Gerdûn dolar ki ede güm-nâm

Güm-nâmlk ile bula öhret

Güm-getelik ola sonra âdet
 23

Nâm-zed üden-i Hüsn Bâ Ak

Bir bezm-i latîf edip mürettep

Sâdât- kabîle geldiler hep

Re’y eylediler ki bu iki mâh

Birbirinin ola hâh nâ-hâh

rzâ edeler babalarn

Böyle edeler duâlarn

315 Bu re’yi olup kazâ müessis

Bî-gâile hatm olund meclis

Âsûden-i Ak Der Mehd

Bed’ eyledi Ak pîç ü tâba

Bend old kmât- zdrâba

Yapdrd sipihr-i pür-felâket

Tâbûtdan ana mehd-i râhat

318 Tâ dîdesi ola hâba mu’tâd

Bu i’ri ederdi dâye inâd

Tardiyye

Ey mâh uyu uyu ki bu eb

Gûunda yer ede bang-i yâ Rab
Ma’lûm degil egerçi matlab
Öyle görünür ki hükm-i kevkeb
Sîh-i siteme kebâb olursun

II

Ey gonca uyu bu az zamândr

Çarhn sana maksad yamandr
 24

Zîrâ kat tünd ü bî-amândr

Lûtf etmesi de velî gümândr
Havfm bu ki pek harâb olursun

III

Ey nergis-i ak hâb- nâz et

Dâmân- kazâya dü niyâz et
Bin havf ile çem-i cân bâz et
Encâm- belâdan ihtirâz et
Bâzîçe-i inklâb olursun

IV

Gel mehd-i safâda râhat eyle

Birkaç gececik ferâgat eyle
Fikr eyle sonun inâyet eyle
Süt yerine kana âdet eyle
Peymâne-ke-i itâb olursun

Mehd içre uyu ki ey semen-ber

Kalmaz bu revide çarh- çenber
Bir hâl ile gerdi etmez ahter
Seyr et sana az vakitde n’eyler
Seyl-i gama âsyâb olursun

VI

Bîdârlk ile etme mu’tâd

Uyhudan olur olursa imdâd
Bir zehr sunup bu çarh- cellâd
Gâlib gibi kârn ola feryâd
Bezm-i eleme rebâb olursun

Tetimme-i Kelâm

Mehd içre o âfet-i semen-ber

Mâh- nev içinde mihr-i enver

320 Cünbîde olunca mehdi her ân

Sîm-âb gibi olurd lerzân
 25

Lerzide idi o necm-i ümmîd

Âyîne içinde sanki hurîd

Çâh içre misâl-i mâh- Naheb

Ya mihre yer old burc- Akreb

Gehvârede çün olurd dil-gîr

Ditrerdi glâf içinde emîr

Mehd içre uyurd çün o âfet

Cism içre bulurd rûh kuvvet

325 Nûr- nigeh idi san o âhû

Olmud makâm künc-i ebrû

Îsâ idi ya o tfl gûyâ

Mihrâb idi ana mehd-i ulyâ

Ammâ yine gamdan idi bîzâr

Râhat döeginde sanki bîmâr

Bir hâl ile eylemezdi ârâm

Ditrerdi misâl-i u’le endâm

Gâhîce ki pek harâb olurd

Derlerdi ki mest-i hâb olurd

330 Velhâsl o âte-i gül-endâm

Bu cünbü ile geçirdi eyyâm

Âsûde üden-i Hüsn Der Mehd

Olurd kazâ-y nâ-besâmân

Hüsn’e dahi gâhvâre-cünbân

Kld an da sipihr-i bî-dâd

Bir cünbü-i vâj-gûne mu’tâd

Mahzûnluk içre zevk-i âdî

Dil-âdlk içre nâ-murâdî

Sûretde çok ihtirâm ederdi

Hâb gözine harâm ederdi

335 Çün fitne idi o ûh- gaddâr

sterdi kazâ ki ede bî-dâr
 26

Tafsîlden edelim ferâgat

Tâ olmaya mûcib-i melâlet

âyeste degil ki ola yârân

Evvel nazarnda deng ü hayrân

Zuhûr- Mukaddimât

Çün geçdi bu hâl ile meh ü sâl

Vakt old ki etmeye gam ihmâl

Sâdât- kabîle oldlar cem’

Bu re’y-i rezîne yakdlar em’

340 Kim ola bu iki ûh- âkil

Tahsîl-i hünerle bedr-i kâmil

Sermâye-i ârzû hünerdir

Ba egme kiiye tâc- serdir

Çün kld kamerle ânâyî

Herkes iidir bilir Sühâ’y

Sebak-da üden-i Îân Der Mekteb-i Edeb

Bir kra girip dü maz- bâdâm

Bir mektebe vardlar Edeb-nâm

Bir beyt olup iki tfl- msra’

Ma’nâ-y latîfe old matla’

345 Efsûn okur iki çem-i câdû

Pî-i nigehinde rahle ebrû

Hâme gibi dü-zebân ü yek-dil

Bir bahsi olurlar idi nâkil

Yek nûr olup iki em’-i kâfûr

Kld orasn sarây- billûr

Mekteb olup arada heyûlâ

Bir sûrete girdi iki ma’nâ
 27

Bir âhda iki gonca-i gül

Birbirlerine olurd bülbül

350 Biribirine ulad bunlar

Ol bâçede kan yalad bunlar

Âyîne ederler idi gâhî

rsâl-i meselde mihr ü mâh

Bir yerde olup ikisi câlis

Âyîneye girdi aks ü âkis

Mekteb o harem-sarây- vahdet 354

Cem’ oldlar anda hecr ü vuslat

Biribirine çem-dâr- hirmân

Firdevs içinde hûr u glmân

355 Olsun meh ü mihr-i çarh me’nûs

Pervâne vü u’le cevv-i fânûs

Mâbeynde târ u pûd- vuslat 356

Hayrân hayrân nigâh- dikkat

Hep dersleri rzâ vü teslîm

Mollâ-y Cünûn pîr-i ta’lîm

Der Vasf- Mollâ-y Cünûn

Ammâ ne Cünûn eyh-i kâmil

Müftî-i müdebbirân- âkil

Tenhâ-rev-i vâdî-i muhâlât

Vâreste-i kayd- ihtimâlât

360 Cehlin gecesin sabâh klm

Menhîleri hep mübâh klm

Çkmaz ne umûr âh- fikre

Dümez yol seng-lâh- fikre

Ef’âli çirâ vü çûndan dûr

Hem dînde hem küfürde ma’zûr

Yannda eh ü gedâ müsâvî

Akln sözi türreh ü mesâvî
 28

Yek bana pâdâh- kâdir

Hükmince gider bütün meâir

365 Yokd ser ü kâr zann ü ekde

Hîç übhesi kalmam felekde

Allâh’a bile olursa ser-ke

Havf eylemez an yakmaz âte

Bal bana bir özge sultân

Askerleri var serâser üryân

Var hüccetine göre usûli

Çesbîde kyâsna füsûli

Bahs etse eder cihân ilzâm

Bir sözle eder fihâm ifhâm

370 bni Melek’i koyup zemîne

Bin neng bulurd Fahridîn’e

Seyr edip imâmesin mâd’n

algam Hoca takm idi adn

Bezminde kopuzcu Mîrzâ Cân

Bir curcuna harc Fahr-i Cürcân

hsânna kör dilenci blîs

Kamer bas Aristetâlis

klîm-i belâda eyhülislâm

Kavline terettüp etmez ahkâm

Âk üden-i Hüsn Bâ Ak

375 Ber-hükm-i kazâ-y nâ-muvâfk

Hüsn old cemâl-i Ak’a âk

Bin cân ile Hüsn-i âlem-ârâ

Çün old o Yûsuf’a Züleyhâ

Ma’ûk olacakken old âk

Azrâ olacakken old Vâmk

Etdi ruh- Hüsn’i nesteren-zâr

 29

Ruhsâre-i Ak u ak- ruhsâr

Elf oksa kaddin eyleyip yâd

Tâ ara çkard âh ü feryâd

380 Cîm oksa zülfe eyleyip dâl

Bir noktadan anlar idi bin hâl

Hançer gibi râdan idi bîmi

Saklard lebinde harf-i mîmi

Dendâne-i sîn-i erre-sîmâ

Eylerdi nihâl-i ömrin ifnâ

Sîpâresi elde bedr-i tâbân

Mânend-i kelef hat perîân

Etfâl eder idi derse dikkat

Bunlar biribirine meveddet

Der Çigûnegî-i Ez Mahabbet-i Îân

385 Var eyle o güleni tahayyül

Pervânesi gül çerâ bülbül

Hûn-germ idi Ak’a lâ’l-i nûîn

Ferhâd’na cân verirdi îrîn

Tûtî görünürdi ol eker-leb

Ma’ûk idi âkâne-mereb

Leylî’si hayâl-i Kays’a Mecnûn

Pervâneye em’i zâr u dil-hûn

Geh kâkülini dökerdi dildâr

Gül bûseye dâ açard ruhsâr

390 Geh lâ’li açp o gûne sohbet

Berg-i gül olurd çâk-i humret

smet komaz olmaa dehen-bâz

Peydâ idi lîk gevher-i râz

Hüsn’ün sözi ülfet ü mahabbet

Ak’n ii hayret içre hayret

Sûretde cenâb- Ak hâmû

Girdâb gibi muhît eder nû
 30

Sevmez mi sever mi kimse bilmez

Ol rütbe de bî-haber denilmez

395 Hâmû ne âh eder ne efgân

Medhû ne yol bilir ne erkân

Âyîne gibi hemân ol âfet

Bî-cân ü zebân bir özge sûret

Bakdkça alr cenâb- Hüsn’i

Cezb eyler o âftâb- hüsni

Hurîd gibi o mâh- Naheb

Yekpâre nazar ne gû u ne leb

Âte gibi Hüsn olur fürûzân

Allâh bilir kim ola sûzân

400 Eki gibi Hüsn olurd bî-tâb

Her âh bana tavk- girdâb

Mînâ gibi Ak’a ser-fürûda

Bu îede sanki ol sebûda

Dil-hûn idügi bu âkâre

Zâhirde ol ise seng-pâre

Hüsn’ün talebi verâ-y imkân

Ak’n garez-i zamîri pinhân

Âhû gibi ho-hrâm u bed-hû

Hîç kimseye eylemez tekâpû

405 Hüsn olmada ol füsûn-kâre

Mânende-i dâm pâre pâre

Gâhîce ki Ak göz süzerdi

Hayretle bu ûh cân üzerdi

Dest-i nigehinde tî-i dikkât

Endîeye dâ açard hayret

Derdi ki aceb bu çarh- âûb

Ben hâkini eylemez mi matlûb

Besbelli ki gayri yâr gözler

Âyâ ne ekil ikâr gözler

410 Bedr ise murâd ben eb olsam

 31

Gerdûn severse kevkeb olsam

Kang büt için eder tahayyül

Zünnâr olamaz m bana kâkül

Olsam o büti görüp Berehmen

Mahbûbna hizmet eylesem ben

Gâhî de tefekkür edip ol mâh

Derdi ne bu söz neûzü billâh

Hîç var m felekde böyle kevkeb

Kim mihr ede mâha arz- matlab

415 Ben mâha ki etmeye o rabet

Eyler mi Sühâ’ya sarf- dikkat

Lâkin yine Hüsn-i âlem-ârâ

Etmezdi bu mâcerây ifâ

Ketm eyler idi bu güft ü gûy

ncitmez idi o mâh-rûy

smi belî Hüsn-i bî-behâne

Ammâ ne idi o bî-bahâ ne

Der Vasf- Hüsn

Bir lâle-ruh- siyâh-kâkül

Sünbüller içinde gonca-i gül

420 Âyîne-i sîne bahr- sîm-âb

Ikd-i güher olmu anda girdâb

Dendân u dehân idi lâ-rayb

Pür dürr ü güher hazîne-i gayb

’câz da ol dehâna maksûr

Bir nokta vü erh-i âyet-i nûr

Leb-tene-i hayrete zenahdân

Peymâne-i sîm-i âb- hayvân

Hayret-dih-i cân o çem-i ehbâz

Âhû-y füsûn kebûter-i nâz
 32

425 Bâzû-y latîfi âh- sîmîn

Gûyâ ki hamîri berg-i nesrîn

Engüt-i sefîdi em’-i kâfûr

Gül-berg-i hnâs gonca-i nûr

Bâlâ-y bülendi maher-îcâd

Kaddiyle belâ-y âsmân âd

Cünbileri fitne-i kyâmet

Gîsûs o fitneye alâmet

Leb-tene-i harfi lâ’l ü incû

Yâkût- lebi velî sühan-gû

430 Zülfe çekip ebruvân emîr

ki tarafa bölündi zencîr

Bîmâr nigâh dümen-i cân

Gîsû-y siyâh hasm- îmân

Pür-nûr u beyâz o sîne-i sâf

Benzerdi amûd- subha bî-lâf

Gerden leb-i cûda serv-i sîm-âb

Gûyâ ki Bogaziçi’nde mehtâb

Envâr- sabâh-ve binâ-gû

Hurîd ana eb-çerâ mengû

435 Zih-gîr-i mücevher ile ol dest

Ser-pençe-i mihri kld ikest

Ruhsâr sabâh- îd-i ümmîd

Gülgûnesi hûn- çem-i hurîd

Bâzûlar kevser-i muhalled

Engüteri cevher-i mücerred

Pervîn-i felek ve sâir ahter

Gerdânna beste kd-i gevher

Gîsûlar genc-i anber-i hâm

Hâl-i ruh ana Hindû-y bâm

440 Pistân turunc- bâ- cennet

Çemi o turunca mest-i hayret

Kâ’bn edip ol perî muhannâ

Düdi ayaa aya- sahbâ
 33

Lâ’l-i lebi gevher-i eker-rîz

em’-i ruh mâhtâb- gül-bîz

Ebrûlar hîre-sâz- efhâm

Müjgânlar nîze-bâz- evhâm

Reng-i ruh penbe içre yâkût

Ma’nây dehân harf-i meskût

445 Rûh- lebi cevher-i tekellüm

Gül ruhlar cennet-i tebessüm

emîr-be-kef o çem-i sâhir

Gencîne-i mülk-i nâza nâzr

Künc-i deheninde hâli gûyâ

Bir Maribîdir ki genc-cûya

Ol sîne-i sâf o gerden-i nûr

Âyîneye karu em’-i kâfûr

Ruhsârna sâye salsa müjgân

Badan ayaa olurd lerzân

450 Bu beyt ile san Nizâmî-i pîr

Müjgân ile zülfin etdi ta’bîr

Zülfe reh-i bûse-hâh mîrüft

Müjgâne Hudâ dehâd mîgûft

Lâ’l-i lebi u’le-i eker-nû

Gül ruhlar nevbahâr- gül-pû

Gencîne-i sîne genc-i neyreng

Âyîne içinde nak- Erjeng

îrîn lebi hemçü gonça-i nûr

Pervânesi hem-safîr-i zenbûr

455 Tîr-i nigehi ihâb- sâkib

Sehm-i sitemi kazâ-y sâib

Sîr-âb- hayâli feyz-i mülhem

Bîtâb- makâli srr- mübhem

Gül-gûn kabâs hûn- tâvûs

Nâznda hezâr reng mahsûs

Bîzâr- cefâs mülk-i Efgân

 34

Gülzâr- edâs ekkeristân

Çîn-i sitemi belâ-y ümmîd

Mihr-i keremi safâ-y câvid

460 Çeminden ereydi Hzr’a dermân

Zulmet görünürdi âb- hayvân

Eyler dile zülfi va’d-i peyvend

Tefrîke eder nigâh sevgend

Olmud o turra-i perîân

Tura-ke-i katl-i derd-mendân

Alp eh-i mülk-i nâzdan bâc

klîm-i niyâz kld târâc

Müg kâfilesin urup o gîsû

Her târna dizdi kurs u tenzû

465 Kâkülleri âfet-i dil ü dîn

Fermânna beste Çîn ü Mâçîn

Çemân- siyehle nak-i ebrû

Mihrâbn içinde çifte “yâ Hû”

Hâl-i siyehi belâ-y sâmân

ûri-dih-i Zengibâr u Sûdân

Âhû-reme-ve hezâr Leylî

Mecnûn- hayâlinin tufeyli

Zülfinde hezâr rite-i cân

Peyveste-i târ u pûd- nisyân

470 Gül rûyna niçe cân- âgâh

Gülbang-keân- “bâreka’llâh”

Yekpâre nezâket ü letâfet

Hemvâre melâhat ü sabâhet

Ey hâme hezâr bâreka’llâh

Oldun cezebât- Hüsn’e âgâh

Yâd eyledin ol mehin senâsn

Vasf eyleyerek temâm edâsn

Çün nazm ile maksadn eserdir

Ak’ dahi söylemek hünerdir
 35

Der Vasf- Ak

475 Bir mâh-ruh- siyâh-çerde

Çün âb- bekâ verâ-y perde

Hat cevher-i sebz-i âb- emîr

Mehtâb- siyeh-bahâr- Kemîr

Gülzâr- gamnda Hzr- ma’nâ

Zehr-âbe-hôr- hayât- dünyâ

Marûr nigâhna ne kâbil

Cibrîl ola mürg-i nîm-bismil

Azrâil-i gamze âfet-i cân

Fitne ana çemi bal kurbân

480 Hatt- ruh dûd- nâr- Nemrûd

Lâ’l-i lebi kevser-i mey-âlûd

Ser-cümle helâk olurd âfâk

Hatt-olmasa mâr- zülfe tiryâk

Çeminde nühüfte nutk- Îsâ

Bir sözle kazây eyler ihyâ

Ser-mest nigâh tî-i bürrân

Sahbâs sirik-i çem-i hûrân

Zîr-i külehinde târ- perçem

Mâh içre nüvite ism-i a’zem

485 Elde klç âftâb- hûn-bâr

Eyler ühedây gark- envâr

Zülfi ki eder füsûn âgâh

Gamze okur “el iyâzü billâh”

Eyler nigehi ederse bî-dâd

Îsâ’y arûs- merge dâmâd

Hat gerd-i lebinde nûr- tenzîl

Îsâ gibi nâzil olmu ncîl

Cellâd- nigâhn et temââ

Azrâil’i gör ki rûh-bahâ
 36

490 Bir haste bu kim neûzü billâh

Azrâil öninde el amân-hâh

Bir leb k’ede harf-i mihrin îrâd

Kan içme afak-ve ana mu’tâd

Müjgân ki nîm cünbi eyler

Bin cünd-i belâ nümâyi eyler

Rûh- sühan ki cân-fezâdr

Uâkna asl yok belâdr

Envâr- cemâli olmaz idrâk

Hurîd yannda bir avuç hâk

495 Ma’nâ-y dehân srr- lâhût

Her va’di serâb-gâh- nâsût

Bir rütbededir tecellî-i nâz

Olmaz “erînî”ye gû hem-râz

Âklar hasm- dîd-i vâdîd

Müjgânlar pençe-bâz- hurîd

Ol bî-gama hûn- çem-i Ya’kûb

Gül-gûne-i nev-arûs- matlûb

Hem-nâle-i ney heves-gerân

Bezminde terâne “len terânî”

500 Fitrâkine beste mürg-i îmân

Zünnâr güsiste rite-i cân

Hatt- lebi hûn- akla fetvâ

Kurbân- nigâh cân- takvâ

Nutk leb-i tî- nâza üstâd

ncâz da va’di gibi bî-dâd

emîri behit-i hûna tâvûs

e-perri künit-i dîne nâkûs

eb-dîz-i sipihre mihri Hüsrev

Zin hânesi hâne-i meh-i nev

505 Bî-dilleri va’di gibi berbâd

Mânend-i habâb süst-bünyâd

Bu beyt ile Ne’et-i sühan-sâz

cmâl-i cemâlin etdi i’câz
 37

em’-i ruhna sipihr fânûs

Pervâne melek velîk me’yûs

Yekpâre bu çarh olayd hurîd

Kana hilâl ederdi taklîd

Benzerdi cemâl ü hattna ger

Zulmetde doayd mihr-i enver

510 Bedr içre olayd Zühre dem-sâz

Hâl-i ruhna olurd enbâz

Nûr- siyeh olsa pâre pâre

Etmem ben o zülfe istiâre

Nû eylese âb- Hzr’ Îsâ

Hatt- leb-i Ak baka ma’nâ

Ger Yûsuf olayd haml-i Meryem

Olurd cemâl-i Ak’a tev’em

Zî-rûh olayd gonca-i nûr

Nû- lebine olurd zenbûr

515 Bir sûrete girse küfr ü îmân

Ol hatt ederler idi bürhân

Feyz alsa Mesîh’den Hülâgû

Olurd o gamzeye du’â-gû

Ruhsâresine hat- muanber

Firdevs-i berîn içinde kâfer

Yok yok o izâr- pâke kâkül

Hrmen-geh-i âte içre sünbül

Ol sâhir-i gamze bî-muhâbâ

Cibrîl çi vü kudâm Îsâ

520 Etmez gam ârzû-y bî-dâd

Yohsa n’olacak bu heft bünyâd

Vermez nigehine izn-i yamâ

Çokdan yklrd dîn ü dünyâ

Tûfân- gama çü niyyet eyler

Etfâl-i sirike rahmet eyler

Nûh- gam olsa “lâ tezer”-hân

 38

Fir’avn ederdi gark- îmân

Hârût- nigâh etse îmâ

Üftâde-i çâh olur Züleyhâ

525 Küfr olsa harâb- dîne me’mûr

Çem-i siyehi verirdi destûr

Bir dilde ki yakt em’-i matlûb

Pervânedir anda kirm-i Eyyûb

Bâzâr- mahabbetinde Yûsuf

Âlûde-be-hûn- sad teessüf

Deryûze-gerân eder serâpâ

Cem mührini zîb-i dest-i beyzâ

Ruhsâresi âftâb- tâbân

Âteler içinde mihr-i rahân

Hitâb- Sâkî

530 Sâkî kerem eyle bî-dimâm

Pâ-beste-i rite-i ferâm

Mey ver ki bu derd çâresizdir

Deryâ-y sühan kenâresizdir

Bî-cû kala m bu kulzüm- sâf

Ben söylemeyim sen eyle insâf

Mey nûrn çün dirî edersin

Mâh- dili zîr-i mî edersin

Vehm et dil-i pâre-pâremizden

Dîbân sakn irâremizden

535 Bamdaki kulzüm- hevesdir

Sözden ne çkar ki bir nefesdir

Sâkî meded et ki müst-mendim

Bâzâr- belâda gam-pesendim

Lâzm bana niçe nakd-i güftâr

Tâ cins-i gama olam hrîdâr
 39

Güftâr velîk mestlikden

Üftâdelik ü ikestelikden

Mey ver ki sühan hitâma erdi

Sermâye-i gam tamâma erdi

540 Mükil bu henûz olurken ââz

Dîbâçe-i râz kald nâ-sâz

Mey ver bana ey gül-i letâfet

Hem sor ki ne eylerim hikâyet

Âmeden-i Hüsn Gâh Gâh Be Halvet-gâh- Ak

Sâkî-i erâb- bezm-i ma’nâ

Bu ne’eden old rûh-bahâ

Kim Hüsn edip itiyâk efzûn

Günden güne meh-ve old dil-hûn

Derd-i dilin etdi Ak müzdâd

Bin fikr ü hayâle old mu’tâd

545 Artrd cemâlin zdrâb

Nev’-i dîger old âb ü tâb

Endâmna lerze verdi bu tâb

Âyîne idi velîk sîm-âb

Câm- mül-i u’leye kanard

Ruhsâr parl parl yanard

Gül-gûnesi hûn- ek-i hirmân

Esfîdi beyâz- çem-i giryân

Baht kara zülf-i pür-hamndan

Hâb dankd perçeminden

550 Geh zülfini fer-i râh ederdi

Geh hem-çü sabâ gelir giderdi

Ârâm u sükûn kâr dü-vâr

Âvârelik ihtiyâr düvâr

Bir gûne kurard lu’bet ü bâz

atranc- gama bulurd açmaz
 40

Nâhîd gibi olup eb-âheng

Kalmazd sabâha name-i çeng

Her eb reh-i ömrini dürerdi

Halvet-geh-i Ak’a yüz sürerdi

555 Her gece misâl-i kirm-i eb-tâb

Bâ- emele olurd reh-yâb

Uyhuda görince çem-i yâr

Pervâneden ögrenirdi zâr

Ya’nî ki o bülbül-i hô-elhân

Hâmû hâmû ederdi efgân

Bir rütbe ederdi nerm-reftâr

Olmazd halîde pâyine hâr

Çün kevkeb-i sâbite giderdi

Gûyâ ki felekle seyr ederdi

560 Gamdan nefes almayp o bî-cân

Mânend-i habâb olurd lerzân

Huffâ-ve ol hümâ-y devlet

eb-revligi eylemidi âdet

Zulmetde gezerdi bî-muhâbâ

Ma’nâ idi harf içinde gûyâ

Mehtâba olurd sâye-güster

Tâ olmaya nûr bâr- dilber

Etmez idi aya üzre reftâr

Sâyem düe yâri ede bîdâr

565 Mehtâba olunca sâye-pîrâ

Eyler idi ebr-i âh bâlâ

Bahtn dahi istemezdi bî-dâr

âyed vere hâb- yâre âzâr

Bî-sît ü sadâ gelir giderdi

Gûyâ ki gönülde seyr ederdi

Tayy-eyler idi dil-i figâr

Âyîne içinde Zengibâr’

Bir âh ile kaldrp rikâbn

Zulmetde görürdi âftâbn
 41

570 Maksad bu ki ede seyr-i dîdâr

Âgâh- nigâh olmaya yâr

Bîdâr bulunca dil-nüvâzn

Açmazd sahîfe-i niyâzn

Sûz- gam ile edip müvâsâ

Handân görünürdi u’le-âsâ

îrîn îrîn deyip fesâne

ekker hâba eyleyip behâne

sterdi ki yâri ede der-hâb

Söylerdi meselde kâh- sincâb

575 Zülfiyle edip siriki pinhân

Cûy u çemeni olurd gûyân

Irlard cünûn terânesinden

Leylî Mecnûn hikâyesinden

Âhir uyudukda ol semen-rû

Ol bâa ederdi çemin âhû

Mecnûn-ve olurd ol hred-mend

Bir sâde nezâre ile hursend

Var bunda bir âikâre ma’nâ

Kim Hüsn idi Ak’a âk ammâ

580 Seyrine gece ederdi rabet

Etmidi niyâza nâz sebkat

Der Vasf- Bahâr

Rdvân- behit-i âferîni

nsânü’l-ayn- ehl-i bînî

Ya’nî kalem-i siyâh-câme

Bu tarz ile bed’ eder kelâma

Bir dem ki bahâr- âlem-efrûz

Bah etdi cihâna câm- nevrûz

Ol mülden olup zamâne ser-mest

Neyreng-i tlsmn etdi ikest
 42

585 Dünyâ dolu ne’e-i tarabdan

Maher yeri nak-i bü’l-acebden

Cennet gibi sebze cû-ber-cû

Eyler gül ü lâle nû-der-nû

Her kûçede bir sabâh- fîrûz

Her goncada bir kabâ-y nevrûz

Bilmem ne erâb içirdi hurîd

Etfâl-i çemen hep old Cemîd

Bârân yerine yap mey-i nâb

Döndi çemenin bana girdâb

590 Âhû gibi ebr-i nev-demîde

Beslendi hevâ-y sünbülîde

Bir rütbe hevâ rutûbet-efzâ

Kim old nesîm seyle hem-pâ

Feyz ald sifâlden karanfül

Bûy-i gül ile suland sünbül

Cû eyledi çeme-i zümürred

Aks eyledi târem-i zeberced

Berk etdi o gûne bir eker-hand

Kim mâh eder old ana sevgend

595 Medd-eyledi cûy-i îri mehtâb

Çalkand gümü suyyla sîm-âb

nsân rutûbet etdi mahmûr

Old müje ehd-i hâbâ zenbûr

Bir feyz verip hevâ-y gül-bîz

Bâ etdi erengi gül-eker-rîz

Bir ne’e verip bahâr- pür-ûr

Kld reg-i ebri târ- tanbûr

Çün kld hevâ rutûbetin sâz

Göstermedi mürg- u’le pervâz

600 Pür-nem bu hevâ-y abharîde

Reng-i gül olur m hîç perîde

Gösterdi hevâ çü sîne-i bâz

 43

Kimdir vere mürg- hâba pervâz

Sahbâ-y cünûn alp dimân

Baland aya cûya bân

Nevrûz edicek hevây nem-nâk

Tûtî peri old sebze-i hâk

Nesr-i felek indi âiyâna

Gül-gonca hümâya old lâne

605 Tâ nâmiye öyle buld kuvvet

Ervâh çeker nihâle hasret

Her tâk ki mehd-i tâka yatd

Pistân- sehâba el uzatd

Her dür ki sehâbdan döküldi

Etfâl-i çemen sevindi güldi

Ebr eyledi bâ tûe-gencûr

ekkerde uçard tûtî zenbûr

Müg idi nesîmi bûstânn

Dinmezdi rüâf ergavânn

610 Zencîr-i cünûn edip teselsül

Cû-bâra kard mevce-i gül

Cû etdi o rütbe seyl-i nîsân

Seng ü hazef old dürr-i galtân

Micmer gibi göz göz old dünyâ

Her çeme gülâb-dân- zîbâ

Çarh etdi dimân muattâr

Berk eyledi atsây mükerrer

Bir nev ü nemâ düüp zemîne

Tâ erdi sipihr-i çârümîne

615 Her tûde-i hâk olup Bedahân

Lâ’l rma old bâa cûân

Ol feyz ile old hâre vü seng

Hem-a’a’a-i harîr-i gül-reng

Her gonca ki çkd gül-sitândan

Râz açd zemîn ü âsmândan
 44

âh- güle döndi âh- âhû

Müg nâfesi verdi serv-i dül-cû

Cennet haberin getirdi gülzâr

Tûbâya nazîre hâr- dîvâr

620 srâfil olup nesîm-i zîbâ

Bu har-i zemîni kld ihyâ

Bülbül gibi geldi evk-i bâli

Açd güle gonca kîl ü kâli

Sûsen boyanrd yâsemenden

Kan damlar idi ruh- semenden

Gizli öpüüp gül ü karanfül

Nergislere el salard sünbül

Gülende fslt old peydâ

Etdiler an nesîme ifâ

625 Hercâyî benefe eyleyip cû

Hem hâme hem old nâme hâmû

Nergis söz açp erâb ü neyden

Dür saçd peyâm- tâc- Key’den

Kaldrd elin çenâr- ser-ke

Bir söz dedi var içinde âte

Yakd o haberle lâle dâ

Âüftelenip gülün çerâ

Dold yer ü gök figân ü zâre

Olmad o sohbet âikâre

Bîrûn Reften-i Her Yek Berây- Temââ-y Nüzhet-gâh- Ma’nâ

630 Te’sîr-i hevâdan Ak- zî-ân

Olmud uyûn- evk cûân

Hüsn’e dahi geldi baka hâlet

kisi de kld kasd- nüzhet

Kld o iki çerâ- rûen

Nüzhet-geh-i Ma’nî’yi neîmen
 45

Der Vasf- Ân Nüzhet-gâh

Nüzhet-geh-i Ma’nî öyle bir yer

Kim âb benefe hâki anber

Ol bâ- behit o hâk-i hurrem

Hâk idi velîk hâk-i Âdem

635 Sidre’ydi nihâl o bâa yek-ser

Bir hâm erik anda çarh- ahder

Ser-sebz giyâh ömr-i câvîd

ebnemleri necm ü gonca hurîd

Bir kulzüm-i nûr- sürh gülzâr

Lû’lû-y hô-âb lâ’l-i eh-vâr

Her tûdesi Tûr- sad-tecellî

Yok anda kelâm- “len terânî”

Rahende çerâ nûr- tenzîl

Fer-i çemen anda bâl-i Cibrîl

640 ebbûlar eb-çerâ- îmân

Gül-berg-i hazân cevher-i cân

Zerrînleri bahr ü kâna kymet

Nergisleri yâdgâr- cennet

Hurîd draht- nûr- esbâh

Yapm ana lâne mürg- ervâh

eh-perr-i sürû berg-i ecâr

Mânend-i gül-i inâr gülnâr

Ol gül-çemene ne dûn ta’bîr

Ükûfeli sebz âl-i Kemîr

645 Mirrîh idi pâsbân- bûstân

Ay çiçei anda bedr-i tâbân

Mercân u akîk genc-der-genc

Ecâr ü simâr sîb ü nârenc

Ahterle döenme sahn- hâmûn

Elmas çakl tandan efzûn
 46

Her rîze-i huk-i seng-pâre

Yârâna delîl olan sitâre

Hizmetde o gülene demâdem

Îsâgülidir buhûr- Meryem

650 Nev-hat niçe dil-firîbe me’vâ

Hercâyî benefe det ü sahrâ

Hem-hâlet-i gülen-i tahayyül

Gül-goncalar al kanadl bülbül

Hzr- çemeni yem-i zümürred

Tarh arada zevrâk- zeberced

Mânend-i draht- piste çok hûb

Müjgânn klm anda cârûb

Kandîl-i gül olcak fürûzân

Sahbâ idi revgan- drahân

655 Zülfin datnca bîd-i Mecnûn

Leylî’ye düerdi kayd- hâmûn

Serv etdigi demde arz- kâmet

Pâyine düer gelip kyâmet

Sermest-i cünûn akîk-i nu’mân

Müstehzî-i sâgar- drahân

Nev-reste nihâl-i ergavânî

Bâr-âver-i âte-i cevânî

Çevgân mücevher eyleyip tâk

Serheng idi anda rûy-ber-hâk

660 Engûr- siyâh Hindû-y bâm

Ammâ yeri çâr tâk- ecrâm

eftâlû-y gül-beyâz ma’lûm

Dilber yana demekle mevsûm

Emrûd ki âb-dâr u hodur

Destiyle o bâa âb-kedir

Ser-sebz-i safâ draht- âlû

Her meyvesi tûtî-i eker-gû

Kaysîleri reng-i lâl- Leylâ

 47

Mecnûn- hayâli câm- sahbâ

665 Her vinesi gû-vâr- yâkût

Nezzâre-i çem-i âka kût

Her sebzesi nevbahâr- Kemîr

Bî-sayf ü itâ çü levh-i tasvîr

Bî-hadd ü kyâs çem-i câdû

Olmu o benefe-zâra âhû

Âlû-y siyâh âb- hayvân

Ya gevher-i bî-nazîr-i Seylân

Sünbül ruh- nesterende kâkül

Eyler ana ânelik karanfül

670 Ol bâda lâleler serâser

Bûstânî-i hâs sürh-efser

ehbâz deil ikâra me’nûs

Sayd eyler idi tezervi tâvûs

Hüdhüdleri serde Cem gibi tâc

Perrî çerîsiydi kebk ü dürrâc

Tefsîde-dilân fieng-i mehtâb

Rûen-güherân çü kirm-i eb-tâb

Olmud o bâ- u’le hâmûn

Müstanî-i mihr ü mâh- gerdûn

Der Havz- Feyz

675 Bir havz- mübârek ol makâm

Sîr-âb eder idi Feyz nâm

Etmi meger ol riyâz Mevlâ

Yekpâre gümü suy-yla irvâ

Mir’ât- cemâl-i âhed-i gayb

Ol havz- celî idi bilâ-rayb

Pinhân idi gûne gûne hâlât

Deryâ-y sfât u gevher-i zât

Her bir sadefi defîne-i nûr

 48

Çün pîle-i çem-i rûen-i hûr

680 Âyîne-i sîm-i havza her dem

Tasvîr olunurd baka âlem

Ol havza felek garîk ü mebhût

Mihr ü mehi hem-çü Yûnus ü hût

Deryûze ederdi görse suyn

Tesnîm dökerdi âb- rûyn

Varm o suya erâb- bî-ga

Kim rek ile olmu ayn- âte

Hzr âb basp o cây- pâki

Sebz eylemi ol erîf hâki

685 El-kssa o gülen-i ferah-nâk

Mânende-i tab‘- âir-i pâk

Der Menkabet-i Sühan Ki

Hân-sâlâr- Nüzhet-gâh- Ma’nâst

Bir pîr-i cüvân-zamîr ü ayyâr

Olmud o yerde mihmân-dâr

Nâm Sühan ü azîz zât

Mesbûk idi çarhdan hayât

Mâhiyyet-i hüsn ü aka ârif

Hâsiyyet-i germ ü serde vâkf

Endîesi eb-çerâ- irfân

Srda- zamîr-i cân u cânân

690 Hem mes’ele hem kitâb- münzel

Hem mu’cize hem nebiyy-i mürsel

dlâl ü hüdâda misli nâdir

Her vech ile kabz u basta kâdir

Kasd-eylese bî-silâh u ceven

Eyler idi sulh ü cenge reh-zen

Eylerdi edince lûtf ü ihsân

Merg ile hayât cân u cânân

Geh dîv olurd gâh perrî

Geh bahrî olurd gâh berrî
 49

695 Güm-rehlere Hzr- râh olurd

Bî-keslere pâdâh olurd

Geh âlim olurd gâh âir

Geh zâhid olurd geh sâhir

Fermânna ye’s ü evk mahkûm

Ümmîd ü recâ yannda mazlûm

Emri-yle olur revân demâdem

Geh ek-i sürûr ü gâh mâtem

Mesrûr ederdi sûg-vâr

Mahmûr ederdi hûyâr

700 Evsâf- zekâs söylenilmez

Ma’nâlar var ki kimse bilmez

Muhtâc ana cümle halk- âlem

Annla bulur hayât âdem

Rûen-ger-i hüsn-i mâh-rûyân

Hâkister-i çem-i kâm-cûyân

Dil-âdlara enîs-i hô-dem

Bîmârlara libâs- mâtem

Efkâra göre verir tesellî

Mir’âta göre eder tecellî

705 Kasd eyleyicek eder ne minnet

Bir anda zdd zdda illet

Gâh olmu esîr-i çâh- mihnet

Gâh olmu azîz-i msr- devlet

ân- Sühan’a bu pâye dûndur

Evsâf dürûdan füzûndur

Mebâhis-i Dîger

Ey tâlib-i eb-çerâ- ma’nâ

nsâf ile kl kelâmm sgâ

Bu ma’nîde bir iki mebâhis

Tatvîl-i kelâma old bâis
 50

710 Âkl klnda ba’z mecnûn

Yokdur diye düdi tâze mazmûn

Gûyâ ki sühan-verân- pîîn

Hep söyleyeler zamân- pîîn

Hîç kimsede kalmayp liyâkat

âirlerin ola kâr sirkat

Bu gerçi degil cevâba lâyk

Sarf- güher-i hitâba lâyk

Ammâ ki biraz da yâve-sencân

Pes-mânde-i kavm-i cân bin cân

715 Zu’mnca sühan-ver-i zemâne

Seccâde-niîn-i kahvehâne

Tiryâkî-i herze-hâb- menhûs

Âteler içinde hemçü kaknûs

Birbirlerine edip tekâpû

Derler ki efendi böyledir bu

Var m hele söylenilmedik söz

Kalm m meger denilmedik söz

imdi kan ol sühan-ver-i Rûm

Nermî Odaba pîr-i merhûm

720 Ya Mihnetî-i belâ-keîde

Aynî Çelebi o nûr- dîde

E’âr alp götürdiler hayf

Kaldk hele biz bakiyyetü’s-seyf

Kymetlerimiz bilinsin ahbâb

Erbâb- tabîat old nâ-yâb

Birbirine satmak için e’âr

Mazmûn- nevi ederler inkâr

Mecmûack elde hokka belde

Dükkân u sokakda her mahalde

725 Ban salarak taaccübâne

Der ki koca Sâbit-i yegâne
 51

Kendilere olmamala makdûr

ster ede subh- nazm deycûr

Zümre-i Âhar

Dîger müteâirân- küttâb

Kim ekseri hâcegân- küttâb

Kerrâke-i sûf-pür-mübâhât
Mevc-âver-i bahr-i stlâhât

ndinde muazzam- metâlib

Ezberlene Müneât- Râb

730 Sonra bir iki güzelce olan

Tanbûr ü erâb ba’z dîvân

 görmede tab’a gelse nefret

Bunlarla imi medâr- kuvvet

Mulim deme bu demek degil mi

âirligi bî-nemek degil mi

Olmaz hele sühtevât âir

Etmem o gurûh bahse dâir

Telhîs evâhidiyle mollâ

Da’vâ ede nazm zûr da’vâ

735 ehrîlerimizde ba‘z yârân

Semt-i hünere olur itâbân

Tahsîli Ik Torânîdendir

Nakli iidir Revânîdendir

Mânend-i meges biraz erâcîf

ster ede ehd-i nazm tezyîf

Ya’nî ki kelâm- tâze-mazmûn

Nâ-yâb ola hemçü tab’- mevzûn

Bahs-i Evvel Der Vücûd- Sühan

Ey hurde-inâs- ma’nî-i pâk

 52

Gû et ki ne der bu kilk-i çâlâk

740 Hâricde olursa farz u ihsâ

Tev’em gibidir mezâhir esmâ

hyâ ve imâteden mukaddem

Muhyî-ydi yine Hudâ-y ekrem

Ammâ ki biri birine lâhk

Mahlûk ile halk nâm- Hâlk

Esmâ heme dem edip tebeddül

Devr-i felege gelir tahavvül

Zddiyyeti sanma zâtdandr

Âsâr bütün sfâtdandr

745 Hââ abes ola nazm u tayîr

Var her sfat- Hudâ’da te’sîr

Bî-naks u fenâ kadîmdir Hak

Bî-lahn u sadâ kelîmdir Hak

Makdûra ki muktedir gerekdir

Söylenmege söyletir gerekdir

Feyyâz- sühan Cenâb- Hak’dr

nsan bu atâya müstahakdr

Bildinse Kelîm-i lâ-yezâli

Terk eyle dalâl-i i’tizâli

750 Evsâf- Hudâ’ya gâyet olmaz

Feyz-i sühana nihâyet olmaz

Tedkîk-i nazarla eyle insâf

Ol feyzi tüketdiler mi eslâf

Bî-gâye vü bî-kyâs ü tahmîn

Söylenmede nev-be-nev mezâmîn

Sen kudret-i fehmi eyle peydâ

Ben söyleyeyim sen eyle sgâ

Ez-cümle teceddüd-i havâdis

Mazmûn- neve degil mi bâis
 53

Bahs- Sânî Der Lüzûm- Sühan

755 Dutmud zamân- câhiliyyet

Âlemleri da’vî-i fesâhet

Bâzâr- Ukâz olurd tanzîm

E’ârn ederdi halk takdîm

Tî ile zebân ederdi da’vâ

Hem-pâ idi irticâle gavgâ

Vaktâ ki Hudâ-y Hayy ü zî-ân

Kur’ân’ cihâna kld ihsân

’câz ile cem’ olup fesâhet

Verdi füsahâ-y kavme dehet

760 Âciz kala tâ o kavm-i güm-râh

Teklîf-i nazîre etdi Allâh

El-ân yine kâim ü be-câdr

’câz- kelâm- Hayy ü Kâdir

Ger kalmasa imdi fark u temyîz

Bî-fâidedir o emr-i ta’cîz

Ger i’r ü fesâhet olsa nâ-yâb

Kur’ân’n olur bu fazl güm-yâb

Ger kalmasa âir-i sühan-dân

Bürhân- Hudâ bulurd noksân

765 Ta’cîz için etdi gerçi me’mûr

Bî-kudret olur m sarf- makdûr

Bürhân ile hasmm etdim iskât

Kur’ân ile tab’m etdim isbât

Bahs-i Sâlis Der Umûm- Lüzûm

Serdâr- eimme-i eâzm

Klmad salâta nazm lâzm

’câzn umûmn etdi tasvîb

Ma’nâya lüzûmn etdi tasvîb
 54

Bu bahsi beyânda dedi hattâ

Ric’atlardr egerçi akvâ

770 Merd-i a‘cemîyye ald tefvîz

Kendi lügatiyle ede ta’rîz

Her devrde bir iki sühan-sâz

Elbetde eder beyân- i’câz

Sarf etmeg ile hayâl-i sâfn

Arz eyler edâ-y i’tirâfn

Der Beyân- Mâhiyyet-i âirî

âir deme ehl-i dil demekdir

Hô-mereb ü mu’tedil demekdir

Yoksa bir alay erâzil-i nâs

Pes-mânde hôr- nevâl-i vesvâs

775 Peymâne-ke-i edâ olur m

Vahy-i dile ânâ olur m

âirlige sûz ü derd lâzm

Endûh u belâ olur mülâzm

Rûy u lebe etmeyip tenezzül

Açsn çemeni görülmedik gül

Her râhda eyleyip tekâpû

âhin-i hayâli ala âhû

Girdikde girîve-i hayâle

Çarplmaya dîv-i kîl ü kâle

780 Açlsa mebâhis-i maârif

Kilki ola hasb-i hâle vâkf

Deryâ-y erâb- fikre dalsn

An göreyim ki gevher alsn

Gevher dedigim degildir ol söz

Kim bir yere gelmi ola ka göz

Mânende-i mâkiyân- garrâ

Yek beyza hezâr fahr ü da’vâ
 55

Ekser Arabiyy ü nâdir elfâz

Bi’lcümle glâz ü aglâz

785 Bak bak ne güzel edâ-y îrîn

Gül-bûse yannda lâ’l-i nûîn

Cem’iyyete kl u sözde dikkat

Gîsû-y siyâh âm- gurbet

Hançer burada zihî nezâket

Ebrûsna eylemi iâret

Gerçi bu da haylice hünerdir

Ammâ ki sühan yine dîgerdir

Bir âir-i rind-i pâk-mereb

Dedi bu sözi makâma enseb

790 Hâyîde edâya sunma kim el

Bir kerre dahi demiler evvel

Çün îve-i nâza mâiliz biz

Bir tâze-edâya kâiliz biz

Yoksa ne nezâket ü ne mazmûn

Da’vâ-y fazîlet ile mehûn

Nazm içre olur m ilm ile lâf

Ya söylemeyim mi eyle insâf

Tetimme-i Kelâm

Bulmu sühan- bülend-nâm

Firdevsî-yü Husrev ü Nizâmî

795 Âyîn-i Nevâyî’de Fuzûlî

Bulmu sühana reh-i vüsûli

stanbul’umuzda Nev’i-zâde
Etmi tek ü pû velî piyâde

Olsun m Nizâmî’ye hem-âheng

Kur’ân’a uyar m name-i çeng
 56

Olmaz belî lûtf- tab’ inkâr

Onun gibi dahi niçeler var

Her birisine hezâr tahsîn

Hâsidlerine hezâr nefrîn

800 Tâ key sühan ez sühan rubâyîm

Mâ ber ser-i kssa-i hod âyîm

Miyânci Keten-i Sühan Der Miyân- Îân

Gördükde bu iki nev belây

Fehm etdi meâl-i mâcerây

Gâh eyledi rûy-i Hüsn’e dikkat

Gâh eyledi Ak’a sarf- himmet

Mânende-i sîb ikisi yek-tâ

Sûretleri sürh ü zerd-sîmâ

Bu hâl ana kec-nümûn göründi

Bâzîçe-i bâz-gûn göründi

805 Rahm eyleyip ol iki cüvâna

Bu old miyânci-i miyâne

Bir vech ile eylemezdi bâver

Kim Hüsn ola rûy- Ak’a çâker

Mehtâbdan ol olur m ümmîd

Kim ola ketân subh- câvid

Old reh-i fikreti muattal

Pervâne için yanar m me’al

Âsâr- mahabbet âkâre

Mevcûda ne hâcet istihâre

810 Ammâ an etmedi ki tahkîk

Kimden kimedir bu sûz ü tevîk

Bu idi kabîle içre âdet

Kim ede cüvân nigâra rabet

Öyle idi resmi bu diyârn

Hiç yokd vukû böyle kârn
 57

kisi de gerçi kim nazar-bâz

Ammâ biri kebk ü biri ehbâz

Hüsn’in dili zülfi gibi pâ-mâl

Ak eylemez ana hiç ikbâl

815 Gördi ki Sühan bu iki bî-dâd

Bir baka yol eylemiler îcâd

Hüsn’e ecyp himâyet etdi

Tenhâya çard sohbet etdi

Dedi ki benimle ol kafa-dâr

Gel klma bu kâr- sehli düvâr

Kim böyle kuruld tâ bu dîvân

Muhtâc idi hüdhüde Süleymân

Tevfîka refîki eyle pey-rev

âpûr’ bul ol cihâna Hüsrev

820 Yâr ile olur vusûl- dildâr

Zann-eyleme yâr yâre ayâr

Bu nükteyi reh-revân mukirdir

Hem-râh ile râh ikisi birdir

Bu râha itâb eden dil-âgâh

Hem râh bulup bulund hem-râh

Tenhâ-rev olan ger olsa hurîd

Hûn içre olur makâm câvid

Yâr ile olur vusûl-i mahbûb

Hem yârdr anladnsa matlûb

825 Fi’l-vâki’ edip o pîr himmet

Günden güne tâzelendi ülfet

Nâz ile niyâz olup mükerrer

Sohbetler olurd îr ü ekker

Old heme dem be-vefk-i dil-hâh

Birbirine müterî iki mâh

Çok sürmedi n’eyleyim bu bâzâr

Çok gördi bu zevki çarh- gaddâr

Bilmem ki ne rûzgâr esdi

Gül sold hezâr savt kesdi
 58

Hitâb- Sâkî

830 Sâkî duracak zaman mdr bu

Durmak n’ola imtihân mdr bu

Sâkî kerem et erâb yadr

Ebr ol velî lâ’l-i nâb yadr

Bu bey’ u irâdr etme âveh

Ver gonca vü al hezâr dûzah

Dâ- dile bir irâre koy sen

Ver jâle vü al hezâr gülen

Sâkî bir içim erâb yok m

Kan alayorum kebâb yok m

835 Sâkî getir âb- ergavân

Yakd beni âte-i cüvânî

Gam hastesiyim esîr-i hicrân 836

Nabza göre erbet eyle ihsân

Pâyende midir sipihr-i bî-dâd

Devr eyle direnge olma mu’tâd

Çün ömr edeyor itâba himmet

Bir iki ayala eyle sebkat

Germ eyle hevâ-y itiyâk

erh eyleyeyim gam- firâk

Peydâ üden-i Hayret ve Men’-i Îân Ez Musâhabet

840 Mecnûn- siyeh-libâs- hirmân

Ya’nî kalem-i güsiste-sâmân

Leylâ-y hayâle kef edip râz

Bu gûne eder kelâma ââz

Kim vard kabîle içre bir merd

Hayret ad kendi îr-i bî-derd
 59

Hâkimdi serâser ol diyâra

Zâbit geçinir bu iki yâre

Câsûs- kazâdan old âgâh

Kim Hüsn ile Ak’dr hevâ-hâh

845 Gerdûn gibi cevre kld himmet

Çekdi ara yerde sedd-i fürkat

Emr eyledi kim bu iki ser-bâz

Birbirine olmasn nazar-bâz

Emrine tehâlüf emr-i düvâr

Ayrld ol iki mâh nâ-çâr

Seyr et ki sipihr-i bî-vefây

Râhat komaz iki ânây

Cây old cemâl- Hüsn’e çâder

Bir mâh idi old ser-be-hâver

850 Hem Hazret-i Ak o mihr-i rahân

Hûn-âb- afakla old galtân

Hayâl Besten-i Hüsn

Hüsn öyle hayâl kurd gûyâ

Tenhâ ede Hayret ile gavgâ

Ya’nî ki çekip bir âh- cân-sûz

Ol dümene ola hânmân-sûz

Pend-dâden-i Sühan

Fi’l-hâl gelip Sühan yetidi

Ammâ ki bozuk düzen yetidi

Hüsn’e niçe nusha etdi ââz

Kim Hayret’e olma nâvek-endâz

855 Ol merd ile dümez inkisârn

Âyînesidir cemâl-i yârn
 60

Âh- dilin etme zengî-i mest

Âyîne-i Ak’ etme ikest

Bürhânlar serd edip temâmî

Bu old ki zübde-i kelâm

Ykmak bu binây nâ-revâdr

Kim bir yüzi yârdan yanadr

Sen nâme yaz eyleyim ben îsâl

Bir dem dahi böyle hô geçir hâl

860 Hayret’le savama geç geçenden

Honûd ola ta ki Ak senden

Nâçâr kalp hemen ol âfet

Mektûb ile eyledi kanâat

Söz çokd egerçi hâmesinde

Kan alayayazd nâmesinde

Ol nusha çü imtisâl kld

Bu tarz ile arz- hâl kld

Nâme-i Hüsn Bâ Ak

Ser-nâme-i nâme nâm- Yezdân

Kayyûm u Kadîm ü Hayy ü Rahmân

865 Yerden gögi eyleyen ser-efrâz

Gökden yere rahmet eden ifrâz

Vîrân eden ârzû sarâyn

keste eden ümîd pâyn

Kâm-âver eden heves-gerân

Nâm-âver eden sühan-verân

Nîk ü bedi yokdan eden îcâd

Mansûbe-küâ-y rind ü zühhâd

Îsâr ola ba’d ez în tahiyyet

Ol zâta k’odr efî’-i ümmet

870 Ashâb- güzîn ü âl ü evlâd

Ber cümle-i ân selâmhâ bâd
 61

Bu nâme o yâr- câna gitsin

Bir âhdr âsmâna gitsin

Gerçi gam-i dil beyân olunmaz

Âte gibidir nihân olunmaz

Bu nâme ki bir fakîrdendir

Gönli gibi kâd ikendir

Bir zâlimedir ki pâdehdir

Nâmem nazârnda hâk-i rehdir

875 Ey bendesine enîs olan âh

imdi ne sebebden etdin ikrâh

Manzûrun olan ikeste bendim

imdi kime bestesin efendim

Gerçi bilirim cüdâ degilsin

Ol rütbe de bî-vefâ degilsin

Hep bildigimi tüketdi hicrân

Bîmâr olan eylemez mi hezyân

Bir dâhiyedir ki düdi nâgâh

Encâmn vuslat ede Allâh

880 Düdümse niyâza nâzenînim

Elden ne gelir kafes-niînim

Zen her ne kadar ki tî-zendir

Sâz- emeli bozuk düzendir

Ol dem ki seninle hem-nefesdim

Ser-mest-i piyâle-i hevesdim

Ma’lûm idi kim ne gûnedir hâl

Ger merd isen etme sen de ihmâl

Ol hâl güm old bî-mecâlim

Âvâre idim ikeste-bâlim

885 Bu ehre gam- firâk geldi

Vuslat gidip itiyâk geldi

Hayret bana vasla old mâni’

Bir nâmeye sen de olma kâni’

Makbûl dutar m er’-i himmet

Nâçâr iin ede ehl-i kudret
 62

Farz eyleyelim ki hâk-sârm

Yok übhe ki hâk-i pây-i yârim

Hurîd ki âh- âsmândr

Ger zerreyi saymaya yamandr

890 Ey hâlime rahmi olmayan yâr

Fikr eyle ki rûz-i âhiret var

Yllarca gül-i bahârn oldum

Âhir ki hazân eridi soldum

Etdim sana cân u serle rabet

Hem kudretim oldnca hizmet

El-ân ki hâlim old mükil

Terk etme bu zâr merhamet kl

Benden sana gayri olmaz ikbâl

Vasl u ecelimden etme ihmâl

895 Ya vasl ile senden alrm kâm

Ya merg ile zinde eylerim nâm

Hayret beni kld zâr u muztar

Gayret sana düdi ey dil-âver

Ger var ise sende bana rabet

Var âh u figâna eyle âdet

Elbetde kabîle gû ederler

Vaslmla seni hamû ederler

Âzürde isen bu mâcerâdan

Cevr eyleme havf kl Hudâ’dan

900 Ben eylemedim bu derdi îcâd

Senden bana old bunca bî-dâd

Ey ahterimi siyâh eden mâh

Vehm eyle ki müntakimdir Allâh

Bir âfete sen de dû olursun

Âhm gibi u’le-pû olursun

Hasretde koma bu hâk-sâr

Bir sözle tesellî eyle bâri

ükr eyle Hudâ’ya ey semen-ten

 63

Ya sen ben olaydn âh ben sen

905 Rüsvâylm edersen ikrâh

Göster bana dorusn nedir râh

Âkda hayâ karâr eder mi

Mikdârn ey güzâr eder mi

Sende bilirim bu derd yokdur

Çarhn belî rûzgâr çokdur

Ma’lûm degil verâ-y perde

Çok bilmeyen urad bu derde

Belli ki kabîle içre âdet

Senden banadr hemîe rabet

910 Er kim ede nâm-zedden ikrâh

Duhter kalr evde hâh-nâ-hâh

Hiç âh ü enîni çâre vermez

Tûfân- gam kenâre vermez

Benden gam u derd ü sûz- takrîr

Senden biter i sen eyle tedbîr

Söz erdi hitâma ite ey mâh

Hayr ede netîcesini Allâh

Âverden-i Sühan Nâmerâ Ber Ak

Ol dem ki kelâm erip hitâma

Dest-i Sühan’a verildi nâme

915 Ald Sühan azm-i râh kld

Hüdhüd gibi kasd- âh kld

Buld gelip Ak’ lâl ü hâmû

Âyîn-i kadîmi üzre medhû

Ne dûzah-i gam ne zevk-i dîdâr

Gûya ki ne yâr var ne ayâr

Dedi ki Sühan yeter bu ahvâl

Bu nâmeyi aç da gör nedir fâl

Hem bak ki Cenâb- Hüsn-i yektâ

 64

Senden nice eylemi teberrâ

920 Bin ye’s ile eyleyip ikâyet

Fürkat sözin eylemi hikâyet

Ak ol sözi gû edip ayld

Tekrâr düüp yine bayld

Bir nice zamân geçip özinden

Geldi söze kan gelip gözinden

Sord ki ne gûne nâmedir ol

Göster ne siyâh-câmedir ol

Çün ald nigâh edip serâpâ

Fehm etdi nedir meâl-i da’vâ

925 Ol an alp eline hâme

Yazd o da bir cevâb-nâme

Sûret-i Nâme-i Ak

Ser-nâme-i nâme nâm- Sübbûh

Peydâ-kün-i akl u hâlik-i rûh

Ma’mûr eden âlem-i belây

Mehcûr eden iki ânây

Hüsn’i eden âftâb- rahân

Ak’ eden âte içre büryân

Me’yûse veren ümîd-i vuslat

Me’nûs eden esîr-i hasret

930 Niçe salavât o Resûl’e

âheneh-i a’zem-i Betûl’e

Hem niçe selâm ola havâle

Evlâd- kirâm ü cümle âle

Bu nâme ki bir siyeh ererdir

Hâkister-i u’le-i cigerdir

Bir cennetedir ki reh-güzâr

Dûzahdr ann gül-i bahâr
 65

Söz gerçi ki hâl-i zindegândr

Geh mürdeyi söyletir cihândr

935 Ey bendesin öldürüci hünkâr

Tedbîr nedir elimde nem var

Nâmen dil-i zâra vâsl old

Ok degdi ve yara hâsl old

Bilmem ne füsûnd ol fesâne

Dûzah haberin getirdi câna

Dûzah dedigim ne câna minnet

Bir söz var içinde ad fürkat

Bir niçe zamân ki lâl idim ben

Ol havf ile pür-melâl idim ben

940 Sandn beni görmeyip uyank

Ma’ûk benim de sensin âk

Ben ise bu vakti eyleyip yâd

Hayrânl dil ederdi mu’tâd

Bir çâresizim nedir bu cebrin

Billâh ne tiz tükendi sabrn

Ey kendini bende add-eden âh

Yûsuf’dur olan fütâde-i çâh

Hûn sanma görüp elinde hnnâ

Bî-behredir akdan Züleyhâ

945 Ey gül deme pâre pâre hûnum

Zann-etme ki bülbül-i zebûnum

Gül-gûnedir olsa hûn degildir

Bülbül sözi gül-füsûn degildir

Zann-etme ki gam harâb sensin

Rûen günün âftâb sensin

ûrîde benim ki bin gamm var

Her gamda yine bin âlemim var

Gördün bu tahammül içre hâlim

Var sandn ola ferâ- bâlim

950 Bülbülde görüp figân heyhât

 66

Pervâneye töhmet etdin isbât

Bu yolda egerçi kâr çokdur

Deryâ-y gama kenâr yokdur

Ammâ buna hükm-eder ki yârân

Pinhân gerek ola derd pinhân

Çün istedin ola âkâre

Âsân görünür figâna çâre

Gavgâ-y mahabbet ise maksûd

te felek ite âh- pür-dûd

955 Min ba’d men ü sanem-perestî

Heyhât heyhât zühd ü hestî

Çün sen diyesin ki eyle efgân

Tûfân sayar m çem-i giryân

Tedbîrime çünki rabetin var

Min ba’d figândan olma bîzâr

Gam defterinin resîdi yokd

Senden bana kâm ümîdi yokd

Ol dâiye ber-tarafd evvel

imdi buna çkd i muhassal

960 Fermân senin husûli benden

Cân verme benim kabûli senden

Seyr’et nic’olur figân ü zârî

Da’vâ ne ekil verir karâr

Bed-ahdlik ummazam özümden

Ger har ola dönmezem sözümden

Tedbîr budur ki ederim ben

Ey gözleri haste hô-dil ol sen

Sadât- kabîle în ü ândr

Çeksinler eli ki ba ü cândr

965 Bu yolda kim ola sedd-i râhm

Cân zâd- rehim Hudâ güvâhm

Sabr eyle biraz sen etme efgân

N’eyler bakalm Hudâ-y zî-ân
 67

Bu nâmemi sakla hrz- cân et

Ol ahdi ki eyledin amân et

Sfat- smet Ki Dâye-i Hüsn Bûd

Çün old cemâl-i Ak’dan dûr

Hüsn old o fikret ile rencûr

Etmidi o em’i zîb-i zânû

smet deyerek bir âteîn-hû

970 Perverde-i îr edip mukaddem

Vermi o güle arakla ebnem

Klm an mevsim-i sabâda

Cûbâr- hayâdan âb-dâde

Tenhâda figânn eyleyip gû

Duyd gam- Hüsn’i old bî-hû

Çün perdeden ad sâz- fürkat

Gû etdi usûli ile smet

Hiss-eyledi kim o mâh-pâre

Bir mihre diler k’ola sitâre

975 Bilmezdi nedir bu gûne derdi

Kang gül içindir âh- serdi

Her gece bakp o dil-nüvâze

Gönlinde yakard dâ- tâze

Ol dâ yaknca hasret ile

Bu zülfin ederdi hep fetîle

Âh eyleyicek o serv-kâmet
Bana kopar bunun kyâmet

Ol ekin edince seyl-i deryâ

Bî-çâre olurd rû-be-sahrâ

980 Hüsn etmede idi dem-be-dem âh

Bir Ak bilirdi bir de Allâh
 68

Âgâh Geten-i smet Ez Gam- Hüsn

smet buna sord sûz- derdi

Gû etdi cevâb âh- serdi

Hüsn eyledi mâcerây takrîr

Rü’yâsn etdi böyle ta’bîr

Kim haste-i aka sorma derdin

Depretme o bî-kesin neberdin

Geldi bama bu bir kazâdr

Allâh bilir ne mâcerâdr

985 Bî-derde olur m derd takrîr

Ez-cümle ola verâ-y ta’bîr

Pervâneye sorma hâhiinden

Sevdâsn anla sûziinden

Bilsem ki nedir bu sûz ü gavgâ

Etmezdim esâs- sabr yamâ

Ol âte-i gam ki düdi câna

Lûtf eyle ki dümesin zebâna

Çarh etdi beni esîr-i hicrân

Bu teneyi kld sîr-i hicrân

990 Tenhâ eder iken âh ü feryâd

Gû eyleyip etme sen de bî-dâd

Yazk sana kim tebâh olursun

Âzürde-i tîr-i âh olursun

Sen dinlemek ile medd-i âh

Rüsvâyln göründi râh

imden gerü öhre-i diyârm

Günden güne gamla bî-karârm

Âte-geh-i sînem old berbâd

Yandm bu hevâda ite feryâd

995 Gam kâbesinin budur hevâs

Efgândr o ma’bedin duâs

Ümmîdi tabîbden sikamdr

 69

Matlablar izdiyâd- gamdr

Her kim ki bu râha etdi rabet

Reh-zendir o reh-reve selâmet

Hem-rehligim ile etme ikrâh

Rüsvâyla bilir misin râh

Çün yârdan old yâr mehcûr

Rüsvây ola hâh hâh mestûr

1000Cânân ki fedâ ede bu cân

Yetmez mi belâ-y zindegânî

Çâre Endîîden-i smet

smet iidince bu cevâb

Efkârn ad zdrâb

Söyletdigine olup peîmân

Gû u lebe urd mut- hüsrân

Dedi ki ne derde düdüm eyvâh

Kendim aradm da oldum âgâh

Yakdm bu ererle hânmân

Ey kâ iitmeseydim an

1005Kûr ü ker olayd çem ü gûum

Zehr olmaz idi bu ay ü nûum

imdi bu belâ ki çâre mükil

Bîmâr zaîf ü derd kâtil

Besbelli ki derd-i akdr bu

Bir râh-neverd-i akdr bu

Yâdna gelince old hâmû

Ak adn eylemi ferâmû

Bir nesne mi var ki ola mübhem

Ak olmasa hiç olur m bu gam

1010Lâkin buna tesliyet gerekdir

Bu goncaya terbiyet gerekdir

Zu’mnca olup fesâne-perdâz

 70

Ser-nâme-i nusha etdi ââz

Münâzara-i smet Bâ Hüsn

Dedi ki eyâ gül-i murâdm

Nev-reste-i gülen-i fuâdm

Her derd ki var devâs vardr

Her haste ki var ifâs vardr

Efsâne-i ye’se olma mu’tâd

Düdünse de aka etme feryâd

1015Gâyet hazer et ki ey gül-endâm

Bu nutkun duymasn leb ü kâm

Efgânn eyleme ziyâde

Nâmûs u hayây verme bâda

Bir harf ki lebden ede pervâz

Bin gûda olmaz âiyân-sâz

Ol srr ki hoça dutmadn sen

Bir sînede eylemez neîmen

Sr âhdr ana ihtimâm et

Koma ev içinden ihtirâm et

1020Kim sonra sipâh olup haberdâr

Hem sen hem evin olur nigûn-sâr

Söz dut kerem ü inâyet eyle

Esrâr deme himâyet eyle

Her renge boyan da reng verme

Mir’ât- safâya jeng verme

Sözdür dil ü câna berk- hrmen

Ayrlmasn ol irâre senden

Hem kendi niân olur hevâya

Hem düdügi yer gider hebâya

1025Harf atd-çün kemân cihânda

Hamyâzeden olamaz amanda

Esrârn halka fâ edersin

Havfm bu ki sen telâ edersin
 71

Pâsûh Dâden-i Hüsn Bâ smet

Hüsn ol sözi gû edip üzüldi

Zehr alad ac ac güldi

Dedi ki aceb yola gidersin

Seyl-âba karâr hükm edersin

Mümkin mi ki ak edem inkâr

Sen anladn degil bu esrâr

1030Bilmezsin ilâc bâri sorma

Bîmâr tekerleme-yle yorma

Sandm ki kelâm- ak söyler

Ben zâra peyâm- Ak söyler

Sen hod brakp o bahsi der-kâr

Mir’ât dedin gehî geh esrâr

Teng old derim bama gerdûn

imdi ne gerek hum- Felâtûn

Nâmûs ne ey hayâ ne sözdür

Pervâneye mûmyâ ne sözdür

1035Ben âtee eylerim tekâpû

Dersin ki yol üzre var korku

Gâh âh u sipâha etdin âheng

Geh verme dedin safâya hiç jeng

Ben sarho olduum ne meydir

Sen nehy buyurduun ne eydir

Lâzmsa eger sana fesâne

Sen dinle ben eyleyim terâne

Deryâ gibi birden eyleyip cû

Ey Ak dedi ve old hâmû

Behâne-i Dîger Engîhten-i smet

 72

1040Hâlin görüp smet-i yegâne

Buld yine baka bir behâne

Dedi ki cenâb- Ak- yektâ

Bir merddir ol ki bî-muhâbâ

Mektebde seninle hem-sebakdr

Bu söze kabîle yek-nesakdr

Elbetde sen ana nâm-zedsin

Kâm-âver-i vuslat- ebedsin

Gelmez ana da bu kâr mahbûb

Sen tâlib olup ol ola matlûb

1045Bir kerre bu söz olursa mehûr

Rüsvâyl dutar m ma’zûr

Hâhi-ger isen de bî-zebân ol

Kzsn kerem eyle sen girân ol

Havfm ki duyarsa hazret-i Ak

Eyler seni tî-i gayrete mek

Çîzî-i Dîger Endîîden-i Hüsn

Hüsn etdi bu nutka zihnini sarf

Çün Ak demidi harf-ber-harf

Dedi ki ölüm ne cândr ey cân

Fevt olmasa ger rzâ-y cânân

1050 Ben havf ederim melûl olur yâr

Sen havfdasn ki eyler âzâr

Olmud bu haste-hâl medhû

Bu hücneti eylemi ferâmû

Sen bilmeyerekden etdin âgâh

Sen âh dedin ben anladm mâh

Dil-teng olaym ve mühr-ber-leb

Darlmaya tek o gonca-mereb

Kan yutaym etmeyim an fâ

 73

El yâreme olmasn nemek-pa

1055 Yansn gamna bu cân- bî-bâk

Tek gamzesi olmasn zehir-nâk

Bin ba’d olaym sükûta mu’tâd

Ölsem dahi nâmn etmeyim yâd

Hey bu ne sitemdir Allah Allah

Hem âtee yan hem etme eyvâh

Te’kîd-i smet

smet dedi yok bu kâra çâre

nsâf vere Hudâ o yâre

zâb oluyor figândan ol mâh

Çemi kararr ger eylesen âh

1060 Der kim o figân bana gerekdir

Mahbûba hemîn vefâ gerekdir

Sükûn Yâften-i Hüsn

Gû etdi bu kavli hâh-nâ-hâh

Nâz eyleme kasdn etdi ol mâh

Kânûn gibi old cây gûe

Sûretde çekildi ay ü nûe

Âgâhî Dâden-i Sühan Ber Ak

Bu mebhasi etmek için iz’ân

Olmud Sühan da anda pinhân

Gû etdi temâm- mâcerây

Dinlerdi meger bu müddeây

1065 Çün old Sühan bu srra vâkf

Etdi gelip Ak’ dahi ârif
 74

Kim Hüsn senin-çün old dil-sûz

nsâf kl imdi ey dil-efrûz

Lâyk m ki Hüsn edip figân

Sen klmayasn fedâ bu cân

Billâh bu m resm-i ak-bâzî

Dildâr ede îve-i niyâz

imden gerü hâhiin ziyâd et

Endûh- firâka i’tiyâd et

Hâl-i Ak

1070 Evvel ise Ak- bî-serencâm

Ol îr-nihâd ü haste-endâm

Tenhâ yakp âh- sîne-sûzn

Birkaç gece ho geçirdi rûzn

Kâfûrn saknp ererden

Nûr ald fetîle-i seherden

Ya’nî ki hayâl-i rûy- cânân

Eylerdi ebin sabâha mihmân

Efkâr- gam eylese teselsül

Gîsûsn ederdi hep tahayyül

1075 Kldkca erâb- evk ser-hô

Lâ’l-i nemekin ederdi hâmû

Oldkca muhît-i gamda güm-nâm

Hüsn adn anp bulurd ârâm

Etmidi firîb va’d- kemmûn

Bâ- emele riyâz- lîmûn

El-hâsl olurd Ak- çâlâk

Ümmîd-i visâl ile ferah-nâk

Ber Geten-i Kâr Ve Mecnûn üden-i Ak Der Hevâ-y Hüsn

Vaktâ ki duyuld kâr- fürkat

 75

Gönlinde krld hâr- fürkat

1080 Ol cism-i latîf-i nûr-peyker

Göz merdümi gibi old lâgar

Bilmezdi ki çarh- kâr-nâ-sâz

Fürkatde vere karâr nâ-sâz

Vuslat güni ho ho eyleyip î

Akamn eylemezdi derpî

Dildârn kendiye görüp yâr

Sanrd ki çarh için bekâ var

Degmez mi meger degil mi lâyk

Zevk-i dü cihâna nâz- âk

1085 Ma’ûk niyâz klsa âdet

Dûzahda var âka saâdet

Ol devleti hazm olur m mümkin

Bir an deger cihân mülkin

Fürkat bunun üstine belâdr

Az âk o derde mübtelâdr

Dümez olur olmaz ak-bâza

Kim döndüre nâzn niyâza

Kim urad bu gam- elîme

Firdevsden atlp cahîme

1090 Yâr olmu idi buna heves-nâk

Bîçâreye ejder old tiryâk

Sayyâd ki bin füsûn okurd

Bin Tebbet-i vâj-gûn okurd

Çün âhûy eyledi giriftâr

Bî-gâile çekdi tî-i âzâr

Gam erhi hulâsa mücmel olmaz

Tafsîl olunup muhassal olmaz

Gelsin mi o âhlar beyâna

Bir nebzesi smaz âsmâna

1095 Derd âlemidir dil-i erer-nâk

Almaz o nücûm zîc-i eflâk
 76

Söz kanda bu kulzüm- belâdan 1096

Efgân yanar bu mâcerâdan

Zârîden-i Ak

Çün Ak Hüsün’den old me’yûs

Feryâd kopard dest-i efsûs

Bin gevher-i ek ile edip yas

Zahm- cigere ekerdi elmas

Söz söyleyemezdi hayretinden

Hâmû olamazd dehetinden

1100 Almd dilin belâ-y cânân

Çeminde ne dûzah u ne tûfân

Gönli krn döküp gözinden

Âte dökülürdi her sözinden

Verdikde nefes yem-i belâya

Smazd habâb-ve semâya

Dûzahda edince âh- serdi

Rek-âver-i zemherîr ederdi

Hasretle edince girye vü âh

Eylerdi temûz- germi dey-mâh

1105 Geh söylenip âftâba karu

Âte kor idi habâba karu

Geh encüme eyleyip nigâh

Ol kiti yakard berk- âh

Mecnûn gibi deti etmeyip câ

Her ehre ki bakd old sahrâ

Ol rütbede dökdi ek-i pür-tâb

Kim old cihân serâb u girdâb

Za’f ile çü rite-i erâre

Râh- adem açt her diyâre

1110 Çün pee olup zaîf ü nâ-kâm

Nemrûd- sipihri kld sersâm
 77

Bir rütbe zaîf idi ki ol mâh

Gâhîce olurd âha hem-râh

Ammâ ki kemâl-i heybetinden

Ar titrer idi mehâbetinden

Tek Hüsn için Ak âh klsn

Dünyâ yklrsa ha yklsn

Bir sîne ki gamdan ola derhem

Gönlinde midir harâb- âlem

1115 Hodur yklrsa çarh- gaddâr

Honûd ola tek cenâb- dildâr

Çkmd aradan Ak- çâlâk

Ger yansa ne gam zemîn ü eflâk

Çün bulmaya anda kimse râhat

Fülk-i felege gerek felâket

1118 Gâhîce ki gamdan ola berbâd

Eylerdi bu i’r-i pâki inâd

Tardiyye

Bir âha esîr old kim dil

Her bendesi Kahramân- kaatil
Gamze-yle sitemde lâ’li yek-dil
Bîgâne nigâh kana mâil
Tîr-i gam câna ânâdr

II

Dîvân- kazâs zulm-bünyâd

Lerzende-i bîm-i cân cellâd
Her gûede bang-i dâd ü bî-dâd
Gavgâ-y kyâmet âh ü feryâd
Maher mi yahud bu Kerbelâ’dr

III

Lâ’l-i lebi ömr-i Nûh- ma’nâ

 78

Çeminde nühüfte rûh- ma’nâ

Hep dökdigi kan sabûh- ma’nâ
Feyz-i sühan fütûh- ma’nâ
Her nutk hayâtdr bekâdr

IV

Zülfin dadp ederse tâlân

Küfre snr sipâh- îmân
Bu havf ile kâküli perîân
Da’vâsna tî-i katli bürhân
Veh bu ne acîb müddeâdr

Bîçâre gönül gam-yle yansn

Tek ol büt-i âteîn inansn
Hûn-âbe-i hecre cân boyansn
Mahmûr gözi erâba kansn
Her kahrna bin Kerem fedâdr

VI

Gâlib gibi sad hezâr meftûn

Sahrâ-y mahabbetinde Mecnûn
Olmaz yine kimse zâr u dil-hûn
Her cevrine ehl-i derd memnûn
Ammâ ki ne çâre bî-vefâdr

Der Sfat- Gayret Ki Lâlâ-y Ak Bûd

Var idi yannda bir belâ-ke

Gayret ad her peyâm âte

1120 Lâlâs idi o bî-mecâlin

Ebri-ydi o gevher-i hayâlin

Etmidi o em’-i sîne-sûz

Bezm-i elemin harem-fürûz

Çün tfl- erer o dil-figâr

Beslerdi ki yaka her diyâr

Çün merdüm-i çem-i ehl-i sevdâ

 79

Her dem kara giydirirdi ana

Yldan yla tohm- lâle-âsâ

Saklard ki dân ede peydâ

1125 Çok eyledi penbelerde pinhân

Tâ dâ-ve ola dopdolu kan

Çün tfl- sirik o dil-nüvâz

Gerd-i gamn etdi hâk-bâz

Tâ kim büyüdükde ola ol mâh

Çün seng-i mezâr rûy-ber-râh

Tevbîh Kerden-i Gayret Bâ Ak

Çün Ak’da gördi derd-i hasret

Fursat bulup ana sord Gayret

K’ey gonca-i u’le-zâr- dûzah

N’old ki edersin öyle âveh

1130 Bâis ne bu rütbe âh- serde

Noksân m eridi yohsa derde

Derdin ne sakn devâ m buldun

Bu nâle nedir ifâ m buldun

Ger derd için eyledinse feryâd

Efsûs bana hezâr bî-dâd

Çün mühmeli merd geldi derdin

Derd olmaldr iâr merdin

Pâsuh Dâden-i Ak

Ak ac ac bakp o merde

Zehr ekdi nigehle dâ- derde

1135 Dedi buna bâ-haber misin sen

Hüsn adn gû eder misin sen

Var git ki sözüm sana degildir

Sus sus bu o mâcerâ degildir

Yârâna yetimege kl ikdâm

 80

Dön kim geri kald sabr u ârâm

Âhmla bu rûzgâr dolsun

Sen git de ne olmalysa olsun

Dil-âdlm zamân nic’oldun

Söz söyleyecek zamân m buldun

1140 Ben bunda yokum gel etme ârâm

Kim bahsedip ede imdi ilzâm

Pâsüh Dâden-i Gayret

Gayret dedi kim bu yârlkdr

Maksat sana gam-küsârlkdr

Hââ sana ta’n ola bu güftâr

Dildâr- kadîme etme âzâr

Lâkin gam u âh çâre vermez

Bu kulzüm-i hûn kenâre vermez

Terk eyle bu rütbe hûy u hây

Bo bouna kûh-ve sadây

1145 Bir zahm ile kendin eyleme gayb

Feryâd brak ki aybdr ayb

Yoksa bun sen kolay m sandn

Gam lekerini alay m sandn

Pâsuh Dâden-i Ak

Ak ana bakp dedi nedir rây

Yâ Rab ne belâya uradk vây

Söz anlamadan m kald Gayret

Ya bana m ârz old lüknet

Lâzm m her âh hasret olmak

Her girye hemân ikâyet olmak

1150 Ma’zûr dut ey refîk ma’zûr

 81

Me’mûrdur Ak âha me’mûr

Pâsuh Dâden-i Gayret

Gayret dedi ahlar güzeldir

Ammâ ki ne sûd bî-mahaldir

Bu detlerin verâs yokdur

Hüsn’ün de buna rzâs yokdur

Pâsuh Dâden-i Ak

Ak ana dedi ki bî-hredsin

Dermânde-i fehm-i nîk ü bedsin

Hüsn olmasa ger bu âha honûd

Bir ânda olurd çarh nâ-bûd

1155 Sen âh buhâr- ser mi sandn

Feryâdm bî-eser mi sandn

Yâr uyhusna fesânedir hep

Bezminde ann terânedir hep

Leylâ’ya gülünc olur muhassal

Nevmîdi-i Kays ü sa’y-i Nevfel

Behâne-i Dîger Engîhten

Gayret çekip âh- sîne-sûz

Deycûra mübeddel etdi rûz

Dedi ki hezâr bâreka’llâh

Âgâh imi Ak oldum âgâh

1160 Ammâ sana bir hevâ gerekdir

Ma’ukuna iddiâ gerekdir

Var iste kabîle içre yârin

ehbâzsn al hemân ikârn
 82

Efgân ko eyle azm-i dildâr

Bin re’ye olur netîce bir kâr

Ben dahi seninle hem-süvârm

Kühsâr- belâda yâr- gârm

Ol art ile kim sen eyle himmet

Tâ küte-i kahrn ola smet

1165 Ya bana ver ol husûsa destûr

Tâ smet’i kahrm ede makhûr

Dut bu sözümi ki hayrdr hayr

Gayret ara yerde istemez gayr

smet sebeb old old Hayret

Yek-dillere reh-nümâ-y fürkat

Bu vak’aya sen de ânâsn

Bilmem ne hayâle mübtelâsn

Çâk olmaycak sadef ne kâbil

Olmak güher-i murâd hâsl

Âzürden-i Ak

1170 Ak alayarak dedi ki hâmû

Bir yol Sühan’n sözini kl gû

Hiç tîr atlr m yâre doru

Dorulma sen ol diyâre doru

Ger var ise sende bir mürüvvet

Hem-râhm ol eyle bana hizmet

Ne havf- ser ü ne fikr-i cân et

Bâzârma uy da bir ziyân et

Dîvâneye râh olur m ta’rîf

En puhtesidir bu hâm teklîf

1175 Hiç tîe olur m arz- dîdâr

Âyîne midir ya her güher-dâr

Gel yanma el verirse böyle

Yoksa iyi gördigini söyle
 83

Gelmi bana art u ahd söyler

Zen gibi nevâ-y mehd söyler

Ger öyle olursa böyle olsun

Ya böyle olursa öyle olsun

Bir medrese bahsi eylemi derc

ster bana ede cümlesin harc

Muvâfakat- Gayret Bâ Ak

1180 Gayret dedi ahdim olsun ey yâr

Bî-ser olaym sana kafa-dâr

Bir dahi dehânm etmeyim bâz

Kalsn bu kafesde tûtî-i râz

Ger çarh muhâlefet ederse

Bam vereyim kln giderse

Sanma reh-i râhata giderdim

Ben evkn imtihân ederdim

Yan çizdi sanp bu pür-melâli

Güftâr ile etme infiâli

1185 Böyle klç atlaynca Gayret

Ak eyledi ka ile iâret

Gel yanma olalm revâne

Geçdi geçen eyleme behâne

Bu niyyete fâtihâ deyip Ak

Ââz- visâle eyledi mek

Tâlib üden-i Ak Akd-i Hüsn Râ

Gayret’le cenâb- Ak- çâlâk

Maksûda ki oldlar heves-nâk

Mollâ-y cünûn verdi fetvâ

Kim Hüsn için old farz gavgâ

1190 Kasd etdi ki ola Ak- gam-hâr

 84

Ahvâl-i kabîleden haberdâr

Her biri arard vasla çâre

Âk geçinirdi ol nigâre

Bu resme gerek belâ-y düvâr

Yek bana Ak âlem ayâr

Cem’ eylediler kabîleyi hep

Ak eyledi anda arz- matlab

Kim gevher-i Hüsn’e tâlibim ben

Gavgâ-y talebde gâlibim ben

1195 Ol dürr ise dil ana sadefdir

Cânân ile cân halef selefdir

Ger Hüsn ise âftâb- rûen

Gerdûn o nûrun olmuum ben

Gavgâya eger düerse tedbîr

te kalem ite tî u emîr

Her hasm ki tîim etdi berbâd

Mersiyyesini ben etdim inâd

stihzâ-y Kabîle Ki Zihî Genc-i Bî-renc

Sâdât- kabîle-i Mahabbet

Birbirine etdiler iâret

1200 Kim yâveye balam bu bî-dil

Mecnûn’a nedir devâ-y âkil

Her biri takld hasb- tâka

Bîçâreyi aldlar mezâka

Kimi dedi tîin eyleme tîz

Afyona begâyet eyle perhîz

Kimi dedi hûlyâ belâdr

Eyvâh bu derd bî-devâdr

Kimi dedi etme i’re rabet

Zîrâ ki verir hayâle sûret

1205 Kimi dedi tahtnz mübârek

 85

âhm ola bahtnz mübârek

Kimi dedi hayli turfa meczûb

Elenme degil mi yoksa matlûb

Kimi dedi ite derd-i hummâ

Fasd eylemeyince böyledir ha

Kimi dedi var elinde emîr

Mecnûn’un olur devâs zencîr

Kimi dedi söylenir ya zâhir

Zîrâ telef old mâl vâfir

1210 Her bâbdan açlp kapular

Güftâre boand yâve-gûlar

Ser-rite bulup bir iki miksâr

Ders-i galâtât etdi tekrâr

Ba ardrm egerçi ahbâb

Zükkâma nefîlidir bu güllâb

Bir vakt-i zamân hamâma gitdim

Bilmem ki ne eyledim ne etdim

Hammâm dediniz de geldi yâda

Bir mâddiye cümleden ziyâde

1215 Evvel an eyleyim hikâyet

Bir eyhden eyledim niyâbet

Ger söyledigi hep olsa i’lâm

Bulmaz bu risâlemiz son encâm

Velhâsl o merdek-i çep-endâz

Bin halt- kelâma etdi ââz

Serd etdi hadîs-i zû ücûn

Nekl eyledi mûceb-i cünûn

Kald ara yerde Ak u Gayret

Zevklendi bütün Benî Mahabbet

1220 Mebhût kalp o merd-i çâlâk

Arz eyledi Hüsn’e sîne-i çâk

Hüsn öylece verdi kim peyâmn

Gû eyle kabîlenin kelâmn
 86

Anlar ne ki re’y ederse izhâr

Re’yim benim oldur olma bîzâr

Tazarru’ Kerden-i Ak Bâ Kabîle

Nâ-çâr kalp o merd-i hayrân

A’dâlara old abd-i fermân

Sord sebebi nedir bu bî-dâd

Kim etdi kabîle an îcâd

1225 Mûceb ne ki suhre old hâlim

Haml old fezâhata makâlim

Nush etmenize ne old hâil

Ma’kûle degil miyim ya kâil

Ger tâlib-i Hüsn olursa mecnûn

Tîmâr-hâne olur bu gerdûn

Zecrin sebebin beyân buyurun

Cürmüm var ise yân buyurun

Cevâb- âfî Dâden-i Kabîle

Sâdât- kabîle cümleten hep

Kldlar ana beyân- matlab

1230 K’ey tâlib-i Hüsn olan hred-mend

Gûunda durursa gevher-i pend

Fikr eyle ki cümle ânâyz

Hep ûr ü hevâya mübtelâyz

Bir sözle kim old yâre vâsl

Bir gonca ile bahâre vâsl

Hiç mümkin olur m rencsiz genc

Çok kimseye erdi gencsiz renc

Zevklenmemize degil mi ahrâ

Birden bire vasl- Hüsn’i da’vâ
 87

1235 Hiç sözle olur m vasl- dildâr

Lûtf et bu kelâm etme tekrâr

Da’vâmz sanma hîlemizden

Var Kays’a da sor kabîlemizden

Bî-mihnet ü gam vusûl-i dildâr

Âyâ kime old bu sezâ-vâr

Hiç kimse bu râha gitmemidir

Bir ferd bun iitmemidir

Meydanda ki ba içindir efser

Ser ver k’olasn bu yolda ser-ver

Kabûl Kerden-i Ak Belâhârâ

1240 Ak anlad kim nedir serencâm

Gavgâ-y makâle verdi ârâm

Dedi buyurun ne ola hizmet

Min ba’d men ü belâ vü mihnet

Sâdât- kabîle etdi tedbîr

Kim mehrine eyle nakdi tevfîr

Hüsn akdine çok bahâ gerekdir

Evvel sana kîmyâ gerekdir

Durma sefer et diyâr- Kalb’e

Cân ba ko reh-güzâr- Kalb’e

1245 Ol ehrde kîmyâ olurmu

Yolda belî çok belâ olurmu

Bin bal bir ejder-i münakka

Mumdan gemi alt bahr- âte

Bin yllk yol harâbe-i gam

Ann ötesi sarây- mâtem

Mehûr o yolun banda câdû

Her mûy ylan yalan degil bu

Bir det içinde dîv ü perrî

Arslan kaplan vuhû- berrî
 88

1250 Cin nev’i hezâr bed-likâlar

Câdû klnda ejdehâlar

Muzlim gecelerde gûl-i yâbân

Âvâzesi ra’dden nümâyân

Sihr ile yaar o dete âte

Gâhîce ef’î-i münakka

Allah muîn olup geçersin

Kalb ehrinin âbn içersin

Kl andaki kîmyây hâsl

Gel bunda ol ite Hüsn’e vâsl

Sefer Kerden-i Ak Be Diyâr- Kalb Ve Ser-encâm- Vey

1255 Ak old bu müjdeden ferah-nâk

Bin evk ile kld câmesin çâk

Fi’l-hâl sorup diyâr- Kalb’i

Dutd reh-i reh-güzâr- Kalb’i

Gayret de olup ana kafa-dâr

Kld iki yâr azm-i dildâr

Çün girdi o merd-i râh râha

Evvel kademinde düdi çâha

Sfat- Çâh u Dîv ve Ser-güzet-i Û

Ammâ ki ne çâh çâh- girdâb

Mânend-i ebed verâs nâ-yâb

1260 Gayret dedi ana ey fedâyî

Kârûn’a sor imdi kîmyây

Bir çâh bu kim sevâd- a’zem

Gencûr- künûz- ye’s ü mâtem

Ne râh- adem ne zulmet-âbâd

Bir çâh içi figân u feryâd

Deycûr- firâkdan niâne

 89

Bahr- zulümât- bî-kerâne

Düse buna Hzr olup da güm-râh

Olur yar yolda ömri kûtâh

1265 Mihr atsa kemend-i mâh u sâli

Yok ka’rn bulmak ihtimâli

Çün düdi o çâha mâh- Naheb

Lâyk k’ola nâm çâh- Naheb

Düdügine eyleme teessüf

Mi’râcn çehde buld Yûsuf

San zülfine cây olup zenahdân

Hârût’a bulud mâh- Ken’an

Velhâsl o mihr-i âlem-âra

Ber aks olup etdi çâh me’vâ

1270 Kasd eyledi târem-i Simâke

Bir baka sefer göründi hâke

Gitdi niçe sâl ü mâh u eyyâm

Ka’rn bulup etdi âhir ârâm

Bir dîve meger o çâh- mihnet

Olmud makâm- hâb u râhat

Bir dîv ki var niçe sipâh

Her birisi ma’den-i siyâhî

Mânend-i eb-i firâk bed-rûy

Kan tenesi mürde fîl-i bed-bûy

1275 Dutdlar ol iki derd-mendi

Takdlar ayana kemendi

Arz eylediler o dîv-i meste

Kim sayd budur ikeste beste

Karu çarp o dîv-i hâil

Mihr old Zühal-le san mukâbil

Dedi ki ne râha eyleyip azm

Düdün bün-i çâha böyle bî-hazm

Duydum gam- Hüsn’e cân-feânsn

Zer tâlibisin esîri kânsn
 90

1280 Lâkin bu ne fikr-i kec-nümâdr

drâk degil baa belâdr

Sen kanda ol âftâb kanda

Deryâ kanda serâp kanda

Ho ksmet imi bize vücûdun

Baland basîret ü ühûdun

Kim vard diyâr- kîmyâya

Ankâya eridi ya hümâya

Bî-fikr ü süâl râha düdün

Evvel kademinde çâha düdün

1285 Allah Allah zihî hamâkat

Bu rütbe olur olursa gaflet

Yazk sana acdm cüvânsn

Ammâ ki aceb ne bed-gümânsn

ûrîden-i Ak

Ak âte-i kîn ile olup germ

Dedi ne gerek bu sözlerin nerm

Katl etme degil midir murâdn

El-ân elinde zulm ü dâdn

Gûyâ ki bu sözle fikr-i cânân

Gönlümden olur m zerre pinhân

1290 Korkutmaa düme bî-mahaldir 1290

Vuslat dediim benim eceldir

Salt bende degil bu fikr-i cânân

Ölsem de giyâhm eyler efgân

Bu çâhda ney bitip serâser

Uâka gam- firâk söyler

Gitmez bu hevâ dimâmzdan

Bu dûd çkar ocamzdan

Gam me’alidir bu sönmek olmaz

Cân vermek olur da dönmek olmaz
 91

Habs Kerden-i Dîv Îân Râ

1295 Ol dîv-i laîn-i bed-serencâm

Habs etmege kld emr ü ikdâm

Tâ eyleye ahm ü lahmn efzûn

Sonra an tu’me ede mel’ûn

Bir niçe zamanlar Ak u Gayret

Kald orada esîr-i mihnet

Birbirine tesliyet verirdi

kdâmda takviyet verirdi

Resîden-i Sühan

Bir subh Sühan yetidi ol pîr

Geldi ser-i çâha etdi takrîr

1300 K’ey beste-i çâh olan cüvânlar

Hengâm- belâda mihrbânlar

Azm eyleyiniz halâsa durman

Yol korkuludur hulâsa durman

Bu çâhda hiç halâs yokdur

Üftâdelere menâs yokdur

llâ bün-i çehde bir resen var

Cinnîler ana degil haber-dâr

Bir pîr ana tlsm yazm

Hfz etmege hayli ism yazm

1305 Kim ol reseni dutarsa muhkem

Hfz eyler an o ism-i a’zem

Cinler edemez ana hasâret

Çkdkca bulur necât ü râhat

Efsûn ile söyledim bun ben

Cinnîler içinde söyleme sen
 92

Halâs Yâften-i Ak u Gâyret

Emrini dutup o iki cân-bâz

Mansûr olup oldlar ser-efrâz

Açd gözin Ak- âsmân-gîr

Gördi ki Sühan’dr ite ol pîr

1310 Bildi ki diyâr- yârdandr

Ol subh o nev-bahârdandr

Bir hasret ü derd ile çekip

Sord bana söyle Hüsn’i billâh

Söyler mi beni nedir hayâli

Gâhîce anar m bî-mecâli

Âgâh mdr melâlimizden

Âyâ ki sorar m hâlimizden

Yâdna gelir mi ânâlar

Makbûle geçer mi bu belâlar

1315 Düdüm o hevesle ka’r- çâha

Kim çehde karîn olam o mâha

Duydum an sonra kim gümândr

Mâhn yeri evc-i âsmândr

Hâlâ o talebde erm-sârm

Geçdim yere lîk bî-karârm

âyân idi kalsam ol belâda

Sen Hzr yetidin ol arada

imdi bana yârdan haber ver

Ol geçdi bu bârdan haber ver

1320 Bakmad Sühan bu âh ü zâre

Bir mürg olup uçd bâ- yâre

Revân üden-i Ak Be Harâbe-i Gam

 93

Gayret dedi Ak’a ey birâder

Gel yol eri yolda olmak ister

Bâl açd iki hümâ-y rif’at

Düdi yola hemçü bûm- gurbet

Medd-i nigehi edip asâ-ke

Gitdi iki merdüm-i belâ-ke

Üftâdelige gam old munzam

Düdi yolna harâbe-i Gam

1325 Ol râh ki zikri geçmi idi

Her gâm megaak-i nâ-ümîdî

Der Sfat- eb ve iddet-i itâ

Bir det-i siyehde old güm-râh

Yeldâ-y itâ belâ-y nâgâh

Bir det bu kim neûzü billâh

Cinler cirid oynar anda her gâh

Birbirine ye’s ü havf lâhk

Geh kar yaar idi geh karanlk

Deycûr ile berf edince ülfet

Bir kâlebe girdi nûr u zulmet

1330 Sermâdan olup füsürde mehtâb

ebnem yerine döküldi sîm-âb

Âhû-y sefîde döndi deycûr

Sahrâ dolu müg içinde kâfûr

Bir bakma berf içinde deycûr

Mânend-i sevâd- dîde mahsûr

Buzdan krlp sipihr-i mînâ

Düdi yere rîze rîze gûyâ

Bak bak felek-i siyâh-kâre

Âyîne götürdi Zengibâr’e

1335 Sermâ ile berf olunca munsab

Dendân srtd zengî-i eb
 94

Bin mîh ile na’l-i mâh encüm

Deycûr- itâdan eyledi güm

Mânend-i sitâre-i eb-efrûz

Gâhî görünürdi rûz-i fîrûz

Burc- esed old râh u meydân

Her gûede bir pamukdan arslan

Gûyâ dutulup zebân- u’le

Lerzende idi figân- u’le

1340 Efsürde olup irâr- ser-ke

Gevherler içinde kald âte

Hammâmn olup ikeste câm

Elmasdan old tâk u bâm

Perrende olup zülâl-i kühsâr

Berf ad ile yaard tekrâr

Sahrâdan edip girîze tasmîm

Südlüce’de kald cedvel-i sîm

Kan etdi biribiri-yle ihvân

Engüt ile pençe âh- mercân

1345 Dehetle olup kar alt dünyâ

Kühsâr ile sarsar old hem-pâ

Kalmad hevâda mürg- ser-ke

Gâhîce uçard seng-i âte

Yâkût gibi habâb- sahbâ

Hiç u’leden eylemezdi pervâ

Âtede zülâl edip tekevvün

Dûd eyledi sarsara tahassun

Mâhîleri sayd için serâser

Bal idi oltalarda ahker

1350 Sultân- dey etdi ehri tezyîn

Düdi leb-i bâma nây- sîmîn

Yah-pâre olup zebân- gûyâ

Geldi leb-i bâma harf-i ekvâ
 95

Âte-geh-i mihr olurd berbâd

Subh urmasa buzdan ana evtâd

Gabrâya aard sakf- hadrâ

Dutmasa sütûn- yahla sermâ

Deryâlar get edince gâhî

Âhûya gdâ olurd mâhî

1355 Olsayd segin dehân pür-cû

Âgû- peder sanrd hargû

Laziden edip meger taharrî

Gelmezdi kenâr- havza perrî

Cemre eger olmasayd lazân

Dümezdi zemîne tâ hazîrân

Hep zâhire çkd mereb-i halk

Kalmaz leb-i bâmdan leb-i halk

Lerzîde nefesle sohbet-i nâs

Zencîr-i cünûn velîk elmas

1360 Fânûsun içinde em’i rahân

Deryâda nühüfte âh- mercân

Nesr-i felegi görüp kümesde

Kesdi sesi fâhte kafesde

Tâ olmaya dâne-çîn-i hirmân

Güncike erer dökerdi sbyân

Mirrîhin eli donup itâdan

Düdi yere hançeri semâdan

îr-i felek old îr-i berfîn

Dendân yerinde idi pervîn

1365 Mânend-i sitâre-i eb-efrûz

Gâhî görünürdi rûz- fîrûz

Yah-beste olunca çem-i giryân

Gözlükle arard mergi merdân

Sûz- dile bulma için esbâb

Germ-ülfet idi adû vü ahbâb

Baruta itâb ederdi âhû

Az otna gelirdi tîhû
 96

Mey-hârelik old zühde hem-ser

Âb- huk old âte-i ter

1370 Agreb bu ki dond râh- efkâr

Sekte-yle gelirdi tab’a e’âr

Bi’lcümle sühan-verân hâmû

Hum-hâne-i ma’nî eylemez cû

Gâlib bana olamazlar enbâz

Ben u’le-i fikre eylerim nâz

Ser-gerdânî-i Ak

Ol havf ü hatardan Ak- âgâh

Bin dehet ü gamla old güm-râh

Bildi ki ehir degil ovadr

Ammâ ya sihir ya kîmyâdr

1375 Esbâb- helâk hep mükerrer

Âvâze-i ra’d ü berk u sarsar

Deryâ-y zalâm mevc-ber-mevc

Gûlân- hayâl fevc-der-fevc

Bir yana belâ-y vehm ü vahet

Bir yana hevâ-y berf ü zulmet

Görmü degil idi gam diyârn

Nâzendesi idi rûzgârn

Gördi karalardan ad zulmet

Etdi o cüvân gark- dehet

1380 Etdi niçe serserî tekâpû

Mânende-i gird-bâd her sû

Ol detde iz belirmedi hiç

Bir râh- necât görmedi hiç

Sfat- Sihr-i Câdû

 97

Nâgâh an gördi ol perî-ve

Hrmen gibi bir mahûf âte

Katrân- cahîmden niâne

Üstinde zebâne-ber-zebâne

Eflâke resîde dûd- u’le

Sihr idi velî nümûd- u’le

1385 Bir pîre-zen etmi anda me’vâ

Câdû-y mahûf- dîv-sîmâ

Dûzahda makarr sanki eytân

Dört yan cahîm ü zift ü katrân

Ba Karada’dan nümû-dâr

Az dii köhne gûr- güftâr

Burn Modaburn’nn ovas

Zarbân yata keler yuvas

Sarkm leb-i zîri tâ-be-zânû

Mânende-i nâv- fîl-i bed-bû

1390 Kaplubaa iki çem-i bed-reng

Kirpikleri hemçü pây- harçeng

ki meme ekli iki hnzîr

Bir kâr için etmi an ser-zîr

Ka yapm iki kara çiyan

Zülf etmi iki küme ylan

Tarla kou iki kula

Kirpi yuvas sçan yata

Azndan akar kerîh sular

Kârîz gibi kötü kokular

1395 Burnnda çiyan u mû u akreb

Aznda zehirli hayye vü dabb

Âte ile söyleir zebân

Gûyâ o cehenneme zebânî

Âlât- sihir yannda hâzr

Bin köhne sifâl ü dühn-i vâfir

Bir dühni ki vaz’ ede sifâle

 98

Bâdî idi niçe bin hayâle

Geh ebre süvâr olurd çün bâd

Geh âtee etdirirdi feryâd

1400 Evlâd doard bir yanndan

Yutdu çocuklarn kanndan

Tu’me eder idi yine tekrâr

Dourduun ol kerîh-i bed-kâr

Arzâ Kerden-i Câdû Hodrâ Ber Ak

Sihr eyleyip etdi Ak’ da’vet

Arz eyledi ana zîb ü zînet

Bin gûne kuma ü kâle vü fer

Elmas ile lâ’l ü cevher ü zer

Ol kâleleri geyindi fi’l-hâl

Ak’a dedi gel oul beni al

1405 Akd eyle aman bu derd-mendi

Gönlüm seni çâre yok begendi

Etmek seni bu sipihre sultân

Âsân görünür fakîre âsân

Olursan eger bu kâre bîzâr

Bir sihr ile hâlin eylerim zâr

Izdrâb- Hâl-i Ak

Ak ol sözi anlayp iitdi

Geh alad geh taaccüb etdi

Kaldrd ban âsmâna

Dânende-i râz- ins ü câna

1410 Âhna siper klp sipihri

Yâd eyledi Hüsn-i mihr-çihri

Ey Hüsn ey âftâb- enver

Ey Ak’ eden esîr-i ahker
 99

Bu muyd ümîd senden ey mâh

Câdû ola vaslma hevâ-hâh

Ben kürbet-i gurbet içre bî-tâb 1412

Sen zevk u safâdasn ferah-yâb

Ben berf- zalâm içinde güm-râh

Olsun sana bu felek hevâ-hâh

1415 Lâkin bu m îve-i mahabbet

nsâf kl ey meh-i semâhat

Yâri olann esîr-i ahker

Geçmez boazndan âb- Kevser

Geh baht gehî sipihr ü geh yâr

Göz yan kld germ-i bâzâr

Âvîhten-i Câdû Ak Râ

Câdû an gördi bu belâda

Ye’s eyledi hmn ziyâde

Bir sihr ile çekdi çârmîha

Hem kld niâne tî ü sîha

1420 Ol âtee karu Ak u Gayret

Salb old ki ala bundan ibret

Nemrûdluk eyleyip kemâhî

Salb eyledi sihr ile o âh

Çün görmü idi çeh-i amîk

Seyr etdi bu yolda mancnk

Kandîl gibi o gonca-i ter

Aslma fürûn etdi ber-ter

Çünkim sever idi Ak’ Câdû

Tahvîfini kasd eder fakat bu

1425 Ald boazn vehm-nâkî

ncinmedi hiç cân- pâki

Ol dârda çün hatîb-i minber

Kald niçe hafta ol semen-ber
 100

Eylerdi hezâr-gûne efgân

Sanrd gören hezâr- nâlân

Gâh etdi sipihre arz- bî-dâd

Gâh eyledi Hüsn’e âh u feryâd

Gâh eyledi bahtna hitâb

Tîz eyledi nâvek-i itâb

1430 Ey baht nedir bu bî-vefâlk

Hiç yok m seninle ânâlk

Cânân dutalm ki bî-vefâdr

Hem âdetidir ve hem sezâdr

Âkda gam u belâ gerekdir

Dildâr ise bî-vefâ gerekdir

Sen bâri o îve-kâre uyma

Gel îve-i rûzgâre uyma

Ne anda ne bunda buld te’sîr

Fehm etdi ki cümle kâr- takdîr

1435 Geldi yine bana uûr

Yâd eyledi rahmet-i Gafûr’

Ey hâlik-i ins ü cân rahm et

Yok bende tüvân amân rahm et

Takdîr yok ise vasl- yâre

Al cânm ver o îve-kâre

Bin fikr ile söylenip perîân

Ma’bûdna kld âh u efgân

Resîden-i Sühan

Ol demde Sühan huzûra geldi

Kün emri gibi zuhûra geldi

1440 Ol ân açld âm- zulmet

Zevka bedel old havf u dehet

Hak zâhir olup bozuld evhâm

Sihr old hebâ misâl-i ahlâm
 101

Gördükde o pîri Ak- çâlâk

Giryân olup etdi sînesin çâk

Hüsn’i anp etdi âh u feryâd

Hem kld bu i’r-i pâki inâd

Tardiyye

Ho geldin eyâ berîd-i cânân

Bah et bana bir nüvîd-i cânân
Cân ola fedâ-y îd-i cânân
Bî-sûd ola m ümîd-i cânân
Yârin bize bir selâm yok m

Ey Hzr- fütâdegân söyle

Bu srr edip yân söyle
Ol sen bana tercemân söyle
Ketm etme yegân yegân söyle
Gam defterinin temâm yok m

Yâ Rabbi ne intizârdr bu
Geçmez niçe rûzgârdr bu
Hep gussa vü hârhârdr bu
Duysam ki ne îve-kârdr bu
Vuslat gibi bir merâm yok m

Çkdm ser-i dâra hemçü Mansûr

Âvâzm ezân- nefha-i Sûr
Gam kld gülûm âh mansûr 1
Oldum sipeh-i belâya mahsûr
Ol pâdehin peyâm yok m

5
 102

Kâm ald bu çarhdan gedâlar

Ferdâlara kald ânâlar
Durmaz m o ahdler vefâlar
Geçmez mi bu etdigim duâlar
Hâl-i dilin intizâm yok m

Dil hayret-i gamla lâl kald

Gâlib gibi bî-mecâl kald
Gönderdigim arz- hâl kald
El ân bir ihtimâl kald
nsâfn o yerde nâm yok m

Müjde Dâden-i Sühan

Bâz etdi Sühan der-i hitâb

Bu tarz ile verdi kim cevâb

1445 Sen yârini bî-haber mi sandn

Yoksa seni terk eder mi sandn

Ol âh- diyâr- hüsn ü ândr

Feryâd-res-i fütâdegândr

Âkdr o sana sanma ma’ûk

Gû et ki budur kelâm- mevsûk

Gör kudret-i Hüsn-i bî-misâli

Ol sâhirenin nic’old hâli

imdi gözün aç da eyle dikkat

Câdûya bak al bu srdan ibret

1450 Bir yol bakp Ak- âlem-ârâ

Câdûya nigâh kld ammâ

Ne gördi bir özge hâle girmi

t lâesi bir çuvala girmi

Ne zîneti var ne zîb ü zîver

Hnzîr ölüsi füsürde kâfer
 103

Bir tî urulup dü-pâre olmu

Bed-kâr idi bed-sitâre olmu

Yannda ne âte ü ne zulmet

Ne berf ü ne çârmîh ü dehet

1455 Etdi Sühan ol hayâli tasvîr

Kld sebebin bu gûne takrîr

Sen Hüsn adn eyledin ferâmû

Câdû seni kld böyle medhû

Hüsn ad tlsmdr bu sihrin

Neshi ann ismidir bu sihrin

Çün eyledin ana arz- hâcet

Old olan ite kld himmet

Feryâdna yetdi Hüsn-i yektâ

Bir tî-i mücevher etdi ihdâ

Der Vasf- Tî

1460 Amma ki ne tî tî-i elmas

Cellâd- adû ihâb- vesvâs

Yek msra- Zülfekâr- Hayder

Bir âyet-i kâr-zâr- Hayder

Âyîne-i nusret-i ilâhî

Hzr- reh-i resm-i pâdâhî

Rek-âver-i tî-i çem ü ebrû

Hâmû-kün-i âir-i hecâ-gû

Kan rma cûybâr- âte

Zehr-i ecel ejder-i münakka

1465 Mâh- nev ana niyâm- garrâ

Badan baa cevheri Süreyyâ

Mânende-i mevc-i âb- hayvân

Elmâs velî fesân mercân

Bir tî ki bahr- bî-kerâne

Su yerine cân eder revâne
 104

Ser-pençe-i âftâb- rûen

Çekmi an beyza-i kamerden

Çün gamze-i dilberân- tannâz

Âûb- kazâya harf-endâz

1470 Gerdûn- vegâ vü ceng mâh

Girdâb- belâda tî-i mâhî

Bâr u beri u’le âh- âte

Endâm pür-âte ü müzerke

Fevvâre-i âb- lâ’l-i sîr-âb

Cûbâr- zümürrüd-i siyeh-tâb

Bir tûtî-i sebz-i hûn-pâlâ

ehbâz velî tezerv-sîmâ

Azrâil iâretine münkâd

Bâl ü per mevci maher-îcâd

1475Çekmi an vâye-bah- ma’den

Mürg-i melekût beyzasndan

Be’sinde safâ-y hfz mehûd

Mevc-i güher anda zrh- Dâvûd

Bir kara haberci mürg- ahder

Bâlinde nühüfte mevt-i ahmer

Hûn-hâr velîk zulmi dâf’

Kec-bahslere cevâb- kât’

Dâvâne senin güvâhdr bu

Kec bakma ki tî-i âhdr bu

1480Her nesne ki sedd ola bu râha

Kl an havâle tî-i âha

Der Vasf- Esb

Hem bir dahi bir semend-i dil-ke

Etdi sana tuhfe ol perî-ve

Sülün gibi bir semend-i gül-gûn

Gül-zâr- behit ü kulzüm-i hûn
 105

Mevc-âver-i âb- lâl ü yâkût

Refref gibi râh-vâr- lâhût

Ser-tâ-be-kadem bahâr- gül-pû

Sahbâ gibi lâl-reng ü pür-cû

1485 Sîm-âb velîk u’le-peyker

Hurîd-ve âte-i musavver

Endâm hamîre-i nezâket

Her cünbii cilve-i kyâmet

Tûbâ-y cinân draht- u’le

Kââne-i adn ü taht- u’le

Hûn- dil-i âkâna benzer

Hzr âb velîk kana benzer

Tâvûs- behit ü îr-i garrâ

Al câmeli bir arûs- zîbâ

1490 Tîz eylese îve-i hrâmn

Verir ezele ebed peyâmn

Reftârn eylese müsâid

Gerdine erimez ân- vâhid

Bir rütbededir ki zûd-reftâr

Eczâ-y hevâya vermez âzâr

Çün tayy- mekâna himmet eyler

Eczâ-y zemâne sebkat eyler

îrîn-harekât ü Rüstem-ârâm
Rek-âver-i abra- gül-endâm

1495 Ârâma ayak direrse gâhî

Kara ta eder yem-i siyâh

Da gibi durur o u’le-endâm

Çün künbed-i lâ’l-reng-i Behrâm

ki kula çeleng-i ehbâz

Gerdân sürâhî-i ser-efrâz

Hayvân velîk âb- hayvân

Çün subh- bahâr nahl-i mercân
 106

Her mûy tarabda târ- tanbûr

Âvâz- sahîli nefha-i Sûr

1500 Süm kâse-i maz- dîv-i esfîd

Düm târ- uâ- nûr- hurîd

Su gibi akar zemîn ü kâna

Âte gibi sçrar âsmâna

Âhû gözi sînesi gazenfer

Sünbül saç dem misâl-i ejder

Ankâ-y sühan-inâs- ho-dem

Pervâzda u’le-i mutalsam

Dil-dâr u dil-âver ü küâde

Çün ne’e-i îr-gîr-i bâde

1505 Gül-gûne-i hûn- eke hem-reng

Kânûn- mahabbete hem-âheng

Tûtî gibi gerçi âl-câme

Hâmû-kün-i kümeyt-i hâme

Velhâsl o Akar- sebük-bâl

Eyler seni ehr-i Kalb’e îsâl

Hüsn’ün sana yâdgârdr bu

Cehd eyle ki Gam diyârdr bu

Hem Gayret’e perr ü bâl verdi

Hem-rehligine mecâl verdi

1510 Gördün mi ne pâdâhdr ol

Kim Ak’a delîl-i râhdr ol

Dersen ki cenâb- Hüsn-i yektâ

Bu kudreti kanda kld peydâ

Bir bende-i erm-sârym ben

Fehm eyle ki hâk-sârym ben

Emr eyler ise eger o dâver

Lâ ey gibidir bana bu eyler

Melâlet Kerden-i Ak Ez Belâ-y Dûrî

 107

Bindikde cenâb- Ak o esbe

Azm eyledi râhna dü-esbe

1515 Gayret dahi açd perr ü bâlin

Yâd etdiler ol ehin visâlin

Ammâ kat pek girân gelirdi

Gâhî düünüp usan gelirdi

Yâr brakp da râha gitmek

Mâh brakp da çâha gitmek

Günden güne nâ-ümîd olurd

Fersah fersah baîd olurd

Gayret der idi kesilmez ümmîd

Lûtf- Samed’e olur mu teb’îd

1520 Maksûda ere geri gidenler

Gevher bula serserî gidenler

Ma’lûm ki Hakk’a ard ön olmaz

Yokdur ciheti ana yön olmaz

Gündüz gece edelim itâb

Bir gün görürüz o âftâb

Seyr eyler idi o bedr-i kâmil

Her gece hezâr-sâle menzil

Tayy-eyler idi o mihr-i enver

Her rûz dokuz felek kadar yer

1525 Hurîde süvâr olup çü Îsâ

Etmezdi seyâhat mûbâlâ

Gâhî ki düerdi havf- câna

Gayret der idi o bî-amâna

Fürkat gibi mevt ömre sürmez

Allah ne verir ki kul götürmez

Ceng-i Ak Bâ Vuhû u Dîv ü Gûl

Vakta ki cenâb- Ak- bî-bâk

Gam detine düdi ârzû-nâk
 108

Ol tî ile Ak- berk-cevlân

Gam detini etdi rîk-i meydân

1530Her gûl-i belâ ki çkd râha

Kld an tu’me tî-i âha

Döndürdi zemîni âsmâna

Ejderleri reng-i kehkeâna

Etdi ser-i dîv ü gûli sergi

Verdi o sipâha nakd-i mergi

Hûn-âbe-i îri etdi deryâ

Kaplan derisine döndi sahrâ

Bir seyf ile etdi ol melek-zâd

Deycûr- cahîmi cennet-âbâd

1535 Az vaktde geçdi Gam harâbn

Hem sihrini gördi hem serâbn

Geçdi o yol ecelden akdem

Kald geride sarây- mâtem

Hitâb- Sâkî

Sâkî getir âte-i sabûh

Nûr eyle o âte ile rûh

Düsün dile ûr- çem-i giryân

Mevc ura tenûr içinde tûfan

Yangn yerine dönüp bu sîne

Mey gark ede lîk u’lesine

1540Dil-beste-i sâz- erganûnuz

Hem silsile-bend-i mevc-i hûnuz

Zencîrimiz edemez küâde

llâ ki hüsâm- mevc-i bâde

Bir hm ile ver ki ol erâb

Mirrîh-i belâ ola habâb

Badan çkarp o câm- gül-reng

Mansûr’a ede bizi hem-âheng
 109

Nîk ü bedi edelim ferâmû

Cân ile helâk ola hem-âgû

1545Kannâre imi harâbe-i Gam

Kan hat- câm o hizb-i a’zem

Dutmu yol çünki hâr ü hââk

Ol seyl-i irâre eylesin pâk

Gam detine eylerim tekâpû

Kimdir dura imdi bana karu

Gelsin berî sedd-i râh olanlar

Hasret-ke-i tî-i âh olanlar

Resîden-i Râh- Û Be Deryâ-y Âte

Gû etmi idi o ser-güzeti

Âte yemi üzre mûm ketî

1550 Çkd yol üzre imdi nâgâh

Ol kulzüm-i âte-i ciger-gâh

Mûmdan gemiler edip hüveydâ

Klm niçe dîv o bahri me’vâ

Çün âte o kavme etmez âzâr

Âzürde olur m nârdan nâr

Ketîleri ber hevâ dutarlar

Çok ebleh-i bî-nevâ dutarlar

Ketîye kim eyler ise ikdâm

Ol dîvler eyler idi i’dâm

1555 Ketî velî nahl-i sûra benzer

Kâlibedi sürh u’le-peyker

Gûyâ ki cezîre-i felâket

Pür-sûz- belâ kzl kyâmet

Her biri misâl-i kûh- Sürhâb

Dopdol içinde dîv-i küh-râb

Tâbût idi san o ketî-i mûm

Olmaz girenin mezâr ma’lûm
 110

Ol fülk ü o nâr- pür-felâket

Hep em’-i mezârdan ibâret

1560 Ol sihre mahall idi fakat nâr

Hiç sâhile edemezdi âzâr

Çün dîvler etdi Ak’ da’vet

Gel ketîye bulasn selâmet

Ak eyledi mâcerây iz’ân

Sabr eyleyip olmad itâbân

Ammâ ki ne çâre râh mesdûd

Hiç olmad bir tarîk mehûd

Hasb-i Hâl

Ey Hâlk u Kird-gâr tâ key

Bu mihnet ü hâr hâr tâ key

1565Reh-zen ne revâ ki yol senindir

Ger hâhi edersen ol senindir

Lâzm m her ehl-i derd-i pür-ûr

Çkmak ser-i dâra hemçü Mansûr

Etme beni fürkate niâna

Bed-ahdi ne hâcet imtihâna

Çün zerre-i aka mazhar etdin

Hurîde bam berâber etdin

Câdûlar elinde etme beste

Öldür beni koyma böyle haste

1570 Ol mevt hayât- câvidândr

Ger nefs için istene ziyândr

Maksûd hemîn rzâ gerekdir

Ol kasde dahi atâ gerekdir

Râh- talebinde beste-pâym

Sen eyle küâde bî-nevâym

Makbûle sezâ bir ilticâ ver

Hem eyle kabûl hem duâ ver
 111

Gönlümde taleb inâyet eyle

Hâhide edeb inâyet eyle

1575 Bir lûtfa karîn ola bu matlap

Küstâhlm kemâl ola hep

Ger dâr ise kenc-i mahfilimdir

Ol nâr ise nâr- menzilimdir

Çün bahr- inâyet eyleye cû

Hââ ola bendeler ferâmû

Bu gam bilirim ki âha degmez

Billâh ki bir nigâha degmez

Ammâ ki ümîd rahmetindir

Me’lûf olunan inâyetindir

1580 Sahrâ-y ademde eyledin cûd

Verdin yok iken libâs- mevcûd

El ân ademdeyiz adîmiz
Hâhi-ger-i ni’met-i amîmiz

Güft ü Gûy- Ak u Akar Ve Güzeten-i Îân

Kald orada esîr-i Hayret

Ne tâb- güzer ne fikr-i avdet

Nutka gelip Akar- gül-endâm

Dedi ne sebebden etdin ârâm

Ak eyledi dürr-i eki rîzân

Söz söyledi hemçü dürr-i galtân

1585 Gayret gibi yok per ile bâlim

Bu âte ile nic’ola hâlim

âhin degilim ki edip âheng

Pervâz edeyim hezâr ferseng

Akar süzülüp misâl-i ankâ

Ol âtee girdi bî-muhâba
 112

Sfat- Ân Âte

Bir nâr ki dûd dûd- Nemrûd

Gûlân- siyeh-nümûd- Nemrûd

Dünyâlar dutmu âte-i gam

Girdâblar çeh-i cehennem

1590 Dûzah velî u’le-zâr- sîm-âb

Her ahkeri cür’a-nû- girdâb

Her gavtas bir muhît-i âte

Her lüccesi bir cahîm-i ser-ke

Hûn-âb- ciger-misâl-i gül-gûn

Deryâ-y irâre kulzüm-i hûn

Tûfân- irâre mevc-ber-mevc

Pervâzda Akar evc-ber-evc

Pür-cû- belâ muhît-i âte

u’le ana ol semend-i ser-ke

1595 Nûr etdi cemâl-i Ak’ tedîd

Hûn-âb- afakda sanki hurîd

Gayret dedi Ak’a yakma cânn

Bu âteidir o kîmyânn

Mânend-i ukâb eyle pervâz

Ol pûta-i imtihânda mümtâz

Sanma ki bu kapudan gelirsin

Âtede gider sudan gelirsin

Bu nâr- fenâdan olma ferrâr

Batn- feres içre girme tekrâr

1600 Dûd içre kalp o mihr-i rûen

Bir fitne idi hüsûf- mehden

Bâl açm ann yannda Gayret

Pervâne velîk îr-sûret

Gûlân ederdi hem demâdem

Bir tî ile cân-ber-cehennem

Çün âyet-i berd âh- serdi

Ol âtei dûd-ve geçerdi
 113

Altnda semendi çün semender

Gayret de yannca bes berâber

1605 Velhâsl o âteîn râh

Geçdi çü nesîm-i subh-gâhî

Resîden-i Ak Be Sâhil-i Çîn

Bir sâhile erdi kim güzâr

Firdevs riyâznn bahâr

Bülbülleri tûtî-i sühan-sâz

Bebgâlar sûz ü sâza hem-râz

Deryâ gibi sebze mevc-engîz

Tûbâ gibi her nihâl-i gül-bîz

Tûfân- çemen yem-i zümürrüd

Yer gök yeil âlem-i zümürrüd

1610 Her sûda ükûfeler nümâyân

Pür-hande misâl-i mâh-rûyân

Her goncas bir bahâr- hurrem

Her ebnemi bir sehâb- pür-nem

Gerdûn-ve o bûstân- enver

Ay çiçei âftâba benzer

Sahrâ dolu nergis ü karanfül

Bîgâne giyâh verd ü sünbül

Bir rütbe hevâs sâf ü dil-cû

Bülbülleri gonca gibi ho-bû

1615 Zerrât- emis olup küâde

Sâat çiçei-ydi hasb-i âde

Putrak diken açlp çemende

Çarh- felege ederdi hande

Seyr eyleyip Ak o bâ u râ

Bir âh ile tâzelendi dâ

Nüzhet-geh-i Ma’nî’yi edip yâd

Bu i’r-i nevîni kld inâd
 114

Tardiyye

Ey ho o zaman ki dil olup âd

Cân mülki idi meserret-âbâd
Etdim o hevâlar yine yâd
Allah için eyle ey felek dâd
Ârâyi-i rûzgâr idim ben

II

Bir bâ idi kim bu câna me’vâ

Her goncas cennet idi gûyâ
Fürkat gelip etdi cümle yamâ
Gönlümde o ne’e kald hâlâ
Mest-i mey-i i’tibâr idim ben

III

Hiç yokd sipihre bir niyâzm

Der-kâr idi ay ü nû ü sâzm
Yanmca gezerdi serv-i nâzm
Açlmam idi böyle râzm
Rek-âver-i nevbahâr idim ben

IV

imdi gam- intizâra düdüm

Bülbül gibi nev-bahâra düdüm
Çün nâr geçip kenâra düdüm
Sâgar gibi pâre pâre düdüm
Mey-nû-i itâb- yâr idim ben

Ey vâh o rûzgâr geçdi

Gül geçdi vü nevbahâr geçdi
Dîdâr güm old dâr geçdi
Cân tene kalp humâr geçdi
Ma’ûk ile bâde-hâr idim ben
 115

VI

Cânân ile ay ü nû ederdim

Girdâb gibi hurû ederdim
Bezm-i meyi u’le-pû ederdim
Bülbüllerini hâmû ederdim
Gâlib gibi kâm-kâr idim ben

Âgâhî Dâden-i Sühan Be Sûret-i Tûtî

Bu i’r-i teri okurken ol mâh

Bir savt- garîb iitdi nâgâh

1620 Bir tûtî-i sebz-i âl-minkâr

Bir âhda eyler an tekrâr

Kim duhter-i âh- Çin o hûn-rîz

Bu bâa gelir çü subh- gül-bîz

Ol duhterin ad Hürübâ’dr

Âdem-küdür perî-likâdr

Yazk sana ey cüvân yazk

Olursun o îve-kâre âk

Zâtü’s-suver’e varrsn elbet

Eyler seni mübtelâ-y mihnet

1625 Ak ana bakp gurûra geldi

Esrâr- hafî zuhûra geldi

Hüsn adn anp dedi ki heyhât

Ayâre mahabbet edem isbât

Ol tûtî-i sebz edip bun fâ

Hzr- reh-i gayba old yoldâ

btilâ-y Ak Be Duhter-i Hürübâ

Vaktâ ki ne gördi Ak- pür-ûr

Ol bâa eridi bir bölük hûr
 116

Bir mâh ile bir gürûh- dil-ber

Seyyâreler içre mihr-i enver

1630 Çün cünd-i ferite cümlesi pâk

Mânend-i sipâh- akl- derrâk

Ol mâh ki ol gürûha eh-di

Ol cünd-i perîye pâdeh-di

Bir hûr-nigâh- rûh-manzer

Ayni-yle cenâb- Hüsn’e benzer

Gülzâr- izâr cennet-âbâd

emîr-i nigâh fürkat-îcâd

Ka besmele-i kitâb- rahmet

Leb sûre-i Kevser’e iâret

1635 Ruhsâre-i âl câm- rahân

Ruhsâre-i mihre cür’a-efân

Sîmîn teni bir büt-i semen-sâ

Hâmû idi lîk sûret-âsâ

Îmâ ile söyleirdi her gâh

Yokd deheni ne yapsn ol mâh

Nutk eylemez idi hiç o kâfer

Gamze idi tercemân yekser

Ve’lhâsl o mihr-i âlem-ârâ

Yekpâre cenâb- Hüsn-i zîbâ

1640 Ancak o kadar ki ol sühan-gû

Hâmû idi bu gül-i semen-bû

Bin nâz ile etdi arz- dîdâr

Ak old hemen çü nak- dîvâr

Âyâ ki Hüs(ü)n müdür bu meh-ve

Kim sînemi kld genc-i âte

Yoksa bu yerin perîsidir bu

Yannda perî çerisidir bu

Ak eyler iken bu fikri tekrâr

Ser-riteyi etmemiken izhâr

1645 Bir taht getirdiler mücevher

Koyd o gürûh- nûr-peyker
 117

Ol mâh-ve old ânda câlis

Mihr old ya havz- nûra âkis

Etrâfa edip nigâh- dikkat

Emr eyleyip Ak’ kld da’vet

Fi’lhâl getirdiler huzûra

Gark old hemîn nûr nûra

Bir meclis-i ay edip müheyyâ

Bin gûne meserret old icrâ

1650 Ak’a niçe ihtirâm kld

Yannda ana makâm kld

Meclis-i Î

Fi’lhâl getirdiler sabûh

Mezc etdi o mâh râha rûh

Zer hânçesi âftâb- rahân

Sâgarlar encüm-i drahân

Âgû- arî içinde ol âh

Âgûna ald Ak’ çün mâh

Sahbâ vü piyâle cû-ber-cû

Kld meh ü hâle nû-ber-nû

1655 Mey krmz-i afak-la hem-reng

Müstehzî-i mâh câm- gül-reng

Seyyâl velî nihâd- lâ’li

Fasl- hikeme midâd- lâ’lî

Pür-zevk idi tab’- u’le-zâd

Her cür’as bin hulûsa bâdî

Sahbâ velî sâf hûn- tâvûs

Keyfinde hezâr reng mahsûs

Kldkda usûl name-i sâz

Hânendesi mest-i u’le-âvâz

1660 Sâkînin elinde sâgar- nûr

Güller bitirirdi âh- billûr
 118

Sâkî dahi kendi ol perî-ve

Bir hûr idi kim erâb âte

Bir havz idi hançe-i mey-i nâb

Nergis leb-i havza câm- zer-tâb

Leb-ber-leb idi sebû vü sâgar

Yek-sân idi rinde hâk ü gevher

Bâzâr- bezimde vard revnak

Bo gitse dolu gelirdi zevrak

1665 ükr etdi görüp sebû o hâli

Hiç secdeden olmaz old hâlî

Mevc urup o âteîn sahbâ

Zevrakla üzerdi hemçü deryâ

Mehtâbda meh mih içre mehtâb

Mey îede îe meyde gark-âb

Çün kulzüm-i âte old seyrân

Tûfân- erâb gördi cûân

Yâkût gibi erâb- engûr

Elmâs gibi piyâle-i nûr

1670 Sâkî siteme edince âheng

Mey olur idi arakla hem-reng

Perrende olurd reng-i sahbâ

Bülbüllük ederdi câme gûyâ

ermende edince ol semen-ber

Olurd arak erâb- ahmer

Bir demde ederdi ol perî-zâd

Peymâne-i îri hûn- Ferhâd

Dest-i nigehinde câm- rahân

Azrâil elinde cevher-i cân

1675 Bin câm içirirdi her nigâh

Gözden geçirirdi tî-i âh

Ol keyf ile kld Ak tedbîr

Dedi ki nazardadr o emîr
 119

Serencâm- Ak

Ol tîi alp o subh- gül-gûn

Gitdi koyup Ak’ zâr ü dil-hûn

Ol bâa ki bakd Ak- pür-ûr

Ne cünd-i perî göründi ne hûr

Ne mâh u ne ol gürûh- ahter

Ne âh u ne kürsî-i mücevher

1680 Dil düdi henûz pîç ü tâba

Urad hezâr zdrâba

Fürkat meger ol visâl imi hayf

Uâka safâ muhâl imi hayf

Ââze netîce verdi encâm

Old gecenin sabâh akâm

Çün Ak o ûh Hüsn sand

Sîmâsna aldanp inand

Yol korkulu tî-i âh nâ-bûd

Terk etdi bun nigâr- ma’hûd

1685 Ne tâb- sefer ne tâb- gurbet

Kald o belâda Ak u Gayret

Gördükçe o bâ- pür-ürûr

Dalard dilin belâ-y dûrî

Ol sûrete old deng ü hayrân

Hüsn’i sanp eyler idi efgân

Âgâhî Dâden-i Sühan Be Sûret-i Tezerv

Gû etdi ki bir tezerv-i dil-ke

Bu gûne verir peyâm- âte

Kim duhter-i âh- Çîn’dir ol

Hüsn anlama nak- kîndir ol

1690 Bu bâa gelirse yarn ol mâh

 120

Zâtü’s-suver’e alr seni âh

Ak akln bana edip cem’

Bî-sûd idi lîk yand çün em’

Kald o gül-i harîm-i vuslat 1492

Ol bâda hemçü bûm- gurbet

Fi’l-vâki’ o duhter-i semen-sâ

Ol bâ yine edindi me’vâ

Etrâfa edip yine nigâh

Ak’a nazar eyledi kemâhî

1695 Ol bâde-i sâfdan edip nû

Deryâ-y mahabbet eyledi cû

Bir hâl ile Ak’a edip îmâ

Ald yanna getirdi hem-pâ

Zâtü’s-suver’e olup revâne

Düdi yola ol eh-i yegâne

Men’ Kerden-i Gayret ve Cevâb- Ak

Çün Akar’na binip o âfet

Kasd eyledi râha dutd Gayret

Dedi ki cenâb- Ak’a eyvâh

Olursun annla gitme güm-râh

1700 Duydun ne dedi tezerv-i tûtî

Vermem sana bu kadar sukût

Ak ana dedi ki ey birâder

Gördün mi o âh Hüsn’e benzer

Min vech çü yâre ânâdr

Öldürse eger beni revâdr

Evvelde rzâ degil mi maksûd

Sen olma msn bu kâre honûd

Gayret olup ahdine vefâ-dâr

Ol güm-rehe uyd çâr u nâ-çâr
 121

Der Sfat- Kal’a-i Zâtü’s-suver

1705 Çün Ak ile Gayret ol semen-ber

Ol kal’aya vardlar berâber

Ne gördi ki bir garîb kal’a

Her yan suver acîb kal’a

Bir bâbdan oldlar çü dâhil

Fi’lhâl kapand old zâil

Hem dahi nihân olup ol âfet

Habs oldlar anda Ak u Gayret

Bir kal’a ki Sûmenât’a benzer

Her seng-i siyâh Lât’a benzer

1710 Hem-reng-i künit çârsûs

Bir ehr-i azîm yok kapus

Hep kûçe vü kûy Yûsuf-istân

Dîvârlarnda nak hûbân

Nak felekü’l-burûca hem-tâ

Hem-hâlet-i hücre-i Züleyhâ

Gûyâ ki o kûh- Bîsütûn’dur

îrînleri mâh- lâle-gûndur

Her kubbesi dest-kâr- Ferhâd

Her sengi velî mezâr- Ferhâd

1715 Neyreng-i hayâlden ibâret

Her sûreti bâc- ehr-i sûret

Mermerleri hurde-kâr- bî-reng

Dîvâr suver-nümâ-y Erjeng

Fânûs- hayâl her menâre

Bir tuhfe-i nev-di rûzgâra

Hep andaki hurde-kâr sûret

Bârîk idi çün hayâl-i evket

Mehcûr idi sûrete heyûlâ

Müstakbili nîm ruhla yektâ
 122

1720 Olmu meger anda çihre-perdâz

Ol duhter-i âh- Çîn-i tannâz

Mânend-i tasavvurât- âk

Neyrengi vukûa nâ-muvâfk

Etmi bu nukûa ol sitem-hû

Müjgân- perîyi hâme-i mû

Mânî’ye olunca haclet-îcâd

encefri olurd maz- Bihzâd

Velhâsl o mihr-i hâver-i Çîn

Ol kal’ay eylemidi tezyîn

1725 Her sûrete Ak kld dikkat

Hüsn’i anp etdi âh- fürkat

Ser-getegî-i Ak Der An Kal’a

Gayret dedi Akar’a süvâr ol

Bu kal’ada kalma râh-vâr ol

Çün Akar’a bindi Ak- yektâ

Hâk-i rehin etdi âsmân-sâ

Tayy etmege balad o râh

Bir ânda reh-i hezâr-mâh

Çün maribe mihr olurd vâsl

Kat’ edememi dü gâme menzil

1730 Zâtü’s-suver içre yine mahbûs

Hâline bakp olurd me’yûs

Her nesne ki geçmi idi evvel

Bu kal’ada geçdi hep mufassal

Bir çâha düüp yine kemâkân

Duttdular an sipâh- gûlân

Kat’ eyledi det-i berf-nâki

Gördi o musîbet-i helâki

Câdû ile eyleyip keâke

Geldi yol üzre bahr-i âte
 123

1735 Dahi niçe dürli hevl-i cân-kâh

Yllarca enîn ü nâle vü âh

Bin havf ile geçdi Ak o râh

Çün yokd elinde tî-i âh

Nâgâh açld râh- ma’nâ

Bakd an gördi Ak- yektâ

Menzil yine menzil-i mukaddem

Ol sûret o kal’a-i mutalsam

Ma’bûdna eyleyip ikâyet

Hâl-i dilin eyleyip hikâyet

Niyâz Kerden-i Ak Bâ Hudâ

1740 Yâ Rab sen o ûha merhamet ver

Ben hasteyim ana âfiyet ver

Bu jâleden et o mâh honûd

Çün senden olur husûl maksûd

Hiç hâlimi etmez old pürsi

Kim sûrete eyledik peresti

Bîçâre idim alîmsin sen

Ben yokdum o dem kadîmsin sen

Ol cürmi kabûl emr-i mükil

snâd- zulüm ana ne kâbil

1745 Gel klma mecâzma mücâzât

Kim bu söz içindir istiârât

Hââ ki sana berâber olmak

Sen dîger o mâh dîger olmak

Çün oldum esîr-i çarh- telvîn

Mümkin mi sözümde ola temkîn

Zencîr takp bu büt-pereste

Abdiyyete çek ikeste-beste

Maksûdum cümle hâsl eyle

Maksûd- kadîme vâsl eyle
 124

1750 Çeksin beni sîneye o dilber

Zevk u gam ile îr ü ekker

Kl râst velî muhâldir bu

Heyhât ki bir hayâldir bu

Senden taleb-i muhâl hakdr

Her matlaba ihtimâl hakdr

Hââ demem itiyâk gitsin

Artsn o safâ firâk gitsin

Hô-dillere gerçi ol belâdr

Erbâb- belâya bir safâdr

1755 Mest ede beni o câm- bâkî

Efzûn ede vasl o itiyâk

Bîmâr- gamam recâ-y derdem

Çokdan beri ânâ-y derdem

Derdimle devâm eyle hem-reng

Nâlemle terânem et hem-âheng

Âgâhî Dâden-i Sühan Be Sûret-i Bülbül

Nâlân olarak gezerken ol mâh

Bir bülbül-i mest gördi nâgâh

Kim Ak’a hitâb edip o bülbül

Zencîr-i gama verir teselsül

1760 Bu kal’ada bir hazîne vardr

Bo sanma an defîne vardr

Ur âtee çksn âsmâna

Ol mâlik o genc-i râygâna

Yakmazsan eger bu ho sarây

Bulmazsn ebed o dil-rübây

Hem duhter-i âh- Çîn o ser-ke

Eyler cigerin kebâb- âte

Tâ yanmaycak bu tâk- âlî

Yokdur sana çkmak ihtimâli
 125

1765 Bo bona eyleme tekâpû

Efsûn ile baldr bu kapu

Ol duhterin anas perîdir

Duhter sana cânla müterîdir

Var aralarnda çok keâke

Kim hâk ile ülfet etmez âte

Âhir sana kasd eder perîler

Hûn- dilini arâb ederler

Ol bâda kim içildi sahbâ

Hep hûn- ehân idi serâpâ

1770 Ger bulmam olsa tîe ruhsat

Habs etmege edemezdi cür’et

Ak anlaycak bu mâcerây

Bir âtee urd ol binây

Vaktâ ki dutud ol kilîsâ

Îsâ’ya bulud çok çelîpâ

Sûretleri çkd âsmâna

Zeyn old bu heft âiyâna

Verdi yine âh- serde pervâz

Âteden emîn idi o ser-bâz

1775 Hem kal’a hem ol zemîn yand

Hem duhter-i âh- Çîn yand

Bir genc açld kim mutalsam

Hep anda mümessel idi âlem

Ammâ yok içinde Hüsn-i yektâ

Ak eylemedi an temââ

Zârîden-i Ak Ez Râh- Bî Pâyân

Buld o zemînde tî- âh

Hem tîr-i duâ-y subh-gâh

Düdi yine râha ol perî-ve

Kendin yakarak misâl-i âte
 126

1780 Ammâ ki ne râh her kadem çâh

Her berg-i giyâh mâr- cân-kâh

Yâdna gelince kûy-i dildâr

Eylerdi bu güft ü gûy tekrâr

Ey mâh yeter yeter bu bî-dâd

Feryâdma yet ki yetdi feryâd

Bir çâresi yok belâya düdüm

Yek bama Kerbelâ’ya düdüm

Cân old piyâle-nû- hasret

Çem old güher-fürû- hasret

1785 Âyîne-i dil harâb kald

Mehtâb güm old tâb kald

Bir bahrdeyim ki yok kenâr

Bir cengdeyim ki yok hisâr

Old dile baht- ûm dümen

Vîrâneyi gör ki bûm-dümen

eb kld nihân cemâl-i yâri

Âyîneye düdi sûg-vârî

Bozd felek intizâm- aym

Dâ- dile döndi câm- aym

1790 Bir berk gelip harâb kld

Kâh- tarabm urup ykld

Ben kaldm esîr-i derd-i hicrân

Ayâr ile yâr cân u cânân

Hayretle dehân- gonca ebkem

Düdi gül-i u’le üzre ebnem

Men bî-kes ü kâr kâr düvâr

Allah ganî rahîm ü settâr

Kld beni tâb- zülfi eydâ

Bam yazsym old peydâ

1795 Men haste-i hecr ü yâr bî-derd

Mükil bu ki gam-küsâr bî-derd

Feryâda bile mesâ yokdur

Gerçi gam- intizâr çokdur
 127

Âh etsem olur neheng-i âte

Âhir bana kasd eder o ser-ke

Çemim nem-i eke gonca old

Peymâne-i intizâr dold

Men zevrak- derd içinde nâ-çâr

Sâhilde figânda yâver ü yâr

1800 Yok kimseye zerre ihtiyâcm

Makdûr- devâ degil ilâcm

eh-râhma çkd gûl- hasret

Döndi geri gitdi akl ü hikmet

Kaldm yalnz bamda sevdâ

Kimden kime edem ah u ekvâ

Tîh-i gama düdüm âh feryâd

Yok kimse ki zulmi edem isnâd

En yakn semt-i ihtidâda

Kendim güm olaydm ol arada

1805 Gayb olmaa çâre bulsa bu dil

eh-râh- necât olurd hâsl

Bulsayd yoln gelirdi tahkîk

Var ise güm old Hzr- tevfîk

Dümenler elinde hastelendim

Peymâne idim ikestelendim

Gülzâr- cemâlim old târâc

Oldum yine bir bahâre muhtâc

Sokd beni zülf ü kâkülüm hep

Kabrimde azâba geldi akreb

1810 Dem çekmede sanki medd-i âhm

Yutd beni ejder-i nigâhm

Kaddim ki denirdi nahl-i yâkût

Old bana imdi nahl-i tâbût

Çemim gibi lâ’lim old bî-mâr

Zehr-i ecel old nû- güftâr

Yakd beni âte-i izârm

 128

Hûn old gözümde nevbahârm

Dikdim gözi râh- intizâre

Perrî müjedir o çeme-sâre

1815 Açlmad gonca-i niyâzm

Bulbül gibi uçd hâb- nâzm

Bir hayrete dümüüm ki gûyâ

Âlem dolu hûn u zehr ü gavgâ

Bir berkn içindeyim ki medhû

Dûzah nazarmda tfl- âgû

Cânmda sürûra var adâvet

âd ol desen eylerim kasâvet

Âte nazarmda mihr-i rahân

Cennet gözüme diken mugaylân

1820 Olmud ol âftâb- pür-tâb

Bu kulzüm-i zdrâba gark-âb

Cû-âver edip yem-i telân

Deryâ deryâ dökerdi yan

Geh ek gibi zemîne girdi

Geh âh-ve âsmâna erdi

Der sti’lâ-y Kemâl-i Za’f Ber Vey

Ol mâh- cihân hilâle döndi

Mihr-i erefi zevâle döndi

Sahbâ-y sabâhati azald

Bir cür’a tih-i piyâle kald

1825 Bir rütbede za’f old müzdâd

Kim edemez old âh u feryâd

Bir za’f ki za’fn intihâs

Belki ademin de mâ-verâs

Deryâ-y gama habâb olurd

Aldkça nefes harâb olurd

Bir sûret idi ki bî-heyûlâ

 129

Bî-siklet-i harf özge ma’nâ

Kalmad teninde pûie tâb

Bâr olur idi harîr-i mehtâb

1830 Bâl ü per-i rengin eylese bâz

Mülk-i ademe ederdi pervâz

Bir u’le idi çü kirm-i eb-tâb

Geh zâhir ü gâh olurd nâ-yâb

Deryâ idi çemine nigâh

Nûr- nigeh idi sedd-i râh

Müstarak- za’f olup o mahzûn

Rengini sanrd kulzüm-i hûn

Zencîr idi ana târ- fikri

Seyr etmez idi diyâr- fikri

1835 Gûyâ reg-i pertev-i nigâh

Dutmud an çü dâm- mâhî

Za’f eyledi ol kadar füsürde

Bir u’le idi velîk mürde

Kmransa hevâya kalb olurd

Mrlansa sadâya kalb olurd

Âzürde olup habâb- mülden

Pejmürdelenirdi bûy- gülden

Tayy-edemez old mâh u sâli

Kalmad hayâta ihtimâli

1840 Ömri güzer eyledikçe her dem

Eczâ-y teni olurd derhem

Eczâ deme cüz’-i lâ-tecezzâ

Taksîmi hayâlden müberrâ

Her mû bedeninde sanki zencîr

Olmu velî sâyesinde tasvîr

Sîmâs görünse etsen im’ân

Cem’ olmu idi ademle imkân

Kim görse bun ederdi ikrâr

Kim ola bekâ fenâda der-kâr
 130

1845 Sâye gibi düdi Akar’inden

Ayrld irâre ahkerinden

Piyâde üden-i Ak ve Nihâyet-i Perîânî-i Û

Kald ser-i rehde bî-serencâm

Ne tâb- sefer ne tâb- ârâm

Evzâ’- zemâneden ciger-hûn

Peymâne-i âfiyet dîger-gûn

Ser-menzil-i kâma nâ-resîde

Me’yûs- ebed belâ-resîde

Sad cây ikeste îe-i dil

Etmidi o senglâh menzil

1850 Ol za’f ile haste-hâl ü medhû

Azrâil ile teni hem-âgû

Bîzâr hayât- câvidândan

Dil-âd memât- bî-amândan

Gönlinde ne cennet ü ne dûzah

Ne zevka ferah ne hüzne âveh

Mevc urmada bîm ü ye’s ü hayret

Yok anda teessüfe liyâkat

Nâ-bûd cihândan ilticâs

Yok mevtden özge bir recâs

1855 Mevt ise ümîd-i vasla mâni’

Derdine degil erâb- nâfi’

Bilmez ne devâ tahayyül etsin

Pây olmaycak ne râha gitsin

Mahmûr idi erbet-i kazâdan

Dil-gîr idi yâr u ânâdan

Gayret nazarnda dümen-i cân

Gelmez diline ümîd-i cânân

Nevmîd idi vasl- dil-rübâdan

Ummazd necât- dil belâdan
 131

1860 Tevkîr için ol gam- nihâna

Eylerdi bu beyt ile terâne

Hecrinle ciger kebâb ey dost

Gel gel ki gönül harâb ey dost

Sfat- Subh- Mübârek-pey

Bir subh-dem etdi bâ ihyâ

Âsâr- sabâh- rûh-bahâ

Olmud afak draht- Meryem

Domud meger Mesîh-i ho-dem

Mihr eyledi öyle bir tecellî

Zann-old ki Tûr’a çkd Mûsî

1865 Hurîd sabâh kld pür-nûr

Cây old Alî’ye kûh- Billûr

Açld kilîd-i çâh u zindân

Msr’a yine Yûsuf old sultân

Bedr etdi esâs- subh te’sîs

Manzûr- Cem old taht- Belkîs

Çekdi yine Zülfekâr’ Hayder

emîr ile feth olund Hayber

Mihre mahal old subh- hurrem

Tekrâr behite girdi Âdem

1870 Açd reh-i gayb Hzr- ma’nâ

Mir’ât- Sikender old dünyâ

smâîl-i mihri dutd mükrem

Öpdi ayan çâh- Zemzem

Hurîde yer old subh- dil-ke

brâhîm’e gülen old âte

Mihr eyledi subh ihn-i menfû

Eczâ-y zemâne old gül-pû

Seyr eyledi cûy- îri îrîn

 132

Ferhâd’na sund câm- lâ’lîn

1875 Yüz dutd velî azîz-i matlûb

Ammâ ki aard çem-i Ya’kûb

Resîden-i Sühan Be Sûret-i Pîr-i Tabîb

Mânend-i sabâh- feyz bir pîr

Geldi ser-i râh kld tenvîr

Ammâ ki ne pîr subh- sâdk

Her sohbeti hikmete muvâfk

Medd-i nazar eldeki asâs

Pür-nûr melek gibi likâs

Cûbâr- hayât âb- rûy

Mehtâb gibi sefîd mûy

1880 Ebrûs hilâl-i îd-i ümmîd

Her cünbii bir nüvîd-i ümmîd

Sohbetleri hikmet-i kaderden

Peygâm verir Ebü’l-beer’den

San rî-i sefîdi maz- Mansûr

Hak her sözi hemçü nefha-i Sûr

Mir’ât- kemâline Aristû

Hayretle hemîe ser-be-zânû

skender’e re’yi me’al-i râh

Dünbâle-revân mihr ile mâh

1885 Gerdûn gibi câme-pû- hadrâ

Dârende-i zeyli Hzr- ma’nâ

Rûhu’l-Kudüs’ün emîn-i râz

Gencîne-i vahy kâr-sâz

Pür-a’aa rûy mûy esfîd

Mehtâbda hemçü kurs- hurîd

Vird-i lebi Seb’a-i Mesânî

âgird-i kemâli akl- sânî

Gencûr- mücerredât- esmâ

 133

Cem’-âver-i müfredât- ma’nâ

1890 Sübbûh-künân o pertev-i cân

ndi o yere çü nûr- Kur’ân

Ak’a verip istimâlet-i tâm

Gönlin ele ald kld ikrâm

Dedi ki tabîb-i rûzgârm

Ol fenn-ile öhre-i diyârm

Geldim sana eyleyim müdâvâ

Olursan eger benimle hem-pâ

Durma gidelim hisâr- Kalb’e

Arz et bun ehriyâr- kalb’e

1895 Zîrâ sen o kîmyâya muhtâc

Derdin senin ol devâya muhtâc

Ann ad Hüsn-i bî-niândr

Bu nâm ile öhre-i cihândr

Ol mâlikidir hisâr- Kalb’in

âhenehidir diyâr- kalb’in

Za’fn senin eylemiler ihbâr

Gönderdi beni o âh- bîdâr

Be Hod Âmeden-i Ak ve Güm üden-i Gayret

Çün old bu müjdeden haberdâr

Öldi vü dirildi yine tekrâr

1900 Bir müjde bu kim cemî’-i âmâl

Bir hâl ki mâ-verâ-y ahvâl

Hem bah- hayât- câvidânî

Hem müjde-i cümle-i emânî

Hep gitdi o za’f geldi kuvvet

Bîmâr- gama göründi shhat

Bir sözle açld gonca-i dil

Bir em’-ile rûen old mahfil

Bir yana nüvîd-i vasl- kîmyâ

Bir yana ümîd-i Hüsn-i yektâ
 134

1905 Ak olmu idi bu hâle hayrân

Gayret nazarndan old pinhân

Hitâb- Sâkî

Ey sâkî-i Cebreîl-mereb
Peymâne-i vahyim et lebâleb

Bir nefha-i cânla eyle pür-cû

Îsî-i zamîrim etme hâmû

Sen ol bize sâkiyâ Sirâfîl

Kl mevtimizi hayâta tebdîl

Bu bezme klp sürâhîyi sûr

Eyle cesed-i kelâm mahûr

1910 Sâkî sâkî revâ degildir

Merdân- Hudâ cüdâ degildir

Sâkî sana Rûh- kuds derler

Güftârna râh- üns derler

Ger Ak ile güft ü gû edersin

Dahi kimi cüst ü cû edersin

Erbâb- sühan egerçi çokdur

Bu ne’ede benden özge yokdur

Ben durdum u âlem old hâmû

Tûr etdi Kelîm’ini ferâmû

1915 Dâvûd- dilim Zebûr-hân et

Mürgân- sürû bî-zebân et

Ammâ kerem et güzel haber ver

Bu def’a da ne’e-i dîger ver

Her ne’ede gerçi mest birdir

Çok ise belâ elest birdir

Ammâ ki çü em’-i ak sönmez

Bensiz bu medâr- derd dönmez

Bir câm- ferahla eyle hüyâr

Tâ mest olaym dü bâre tekrâr
 135

1920 Vâdî-i ferahda bir seyirdir

nâallah ki fal hayrdr

Der Zikr-i Resîden-i Ak Be Hisâr- Kalb ve Garâib-i Ân

Ol pîr edip ol cüvân hem-râh

Bin evk ile kld azm-i dergâh

Ol evk ki hiç beyâna smaz

Bir handesi âsmâna smaz

Çün old hisâr- Kalb peydâ

Ak anda ne gördi kl temââ

Bir kal’a ki sengi sürh yâkût

Nâsûtda bir sarây- lâhût

1925 Her ht mücevher ü murassa’

Hurîd ile rû-be-rû mua’a’

Envâr- nukû- gayb memlû

Esrâr- rumûz burc ü bârû

Her burcda reng reng envâr

Bârûlar cümle genc-i esrâr

Gözler kamar nümâyiinden

Sözler tükenir sitâyiinden

Bir cânibi bahr- nûr-peyker

Bir cânibi det-i mevc-i ahder

1930 Be bâb o bahr-i pâke nâzr

Dîger bei hem bu hâke nâzr

Be bâb velîk ar-fersâ

Her kullesi kûh- Kâf’a hem-tâ

Her bâbda bir sürû- ekrem

Çün Rûh- muazzez ü mükerrem

Bâl ü peri sebz-i nûr- hadrâ

Gûyâ ki o kûh- Kâf’a ankâ

Yannda niçe hadem haem var

Her âh ile bin perî sanem-vâr
 136

1935 Be bâb ki bahre nâzr idi

Evsâf verâ-y hâtr idi

Ak old bu ehri gördi medhû

Mahv old ne nâtk u ne hâmû

Ol pîr dedi ki bilmedin mi

Bu hayretden kesilmedin mi

Tâ key sana bu belâ-y hayret

Yaklad hemîn safâ-y hayret

Açld biraz o mâh-peyker

Ekdâr- hüsûf geçdi yek-ser

1940 Velhâsl o pîr-i pâk-i kâmil

Ol mâh ile ehre old vâsl

Bir ehr bu kim verâ-y imkân

Seng-i rehi gevher-i sühan-dân

Cû gibi ederdi cadde sür’at

Gam atmaa anda yokd hâcet

Ak old bu hâle mest-i serâr

Etrâfn ald cünd-i envâr

Âmeden-i Mübeirân- Envâr

Evvel bir alay sefîd-hil’at

Rek-âver-i feyz-i subh- vuslat

1945 Hemçün rem-i âhuvân- esfîd

Hep câme-i subh içinde hurîd

Zerrîn-kabâ hezâr asker

Zer-pû zer-efser ü zer-â-zer

Yekpâre kanadl hûr-sîmâ

Badan baa her birisi kîmyâ

Bir cânibi lâciverd-pûân

Deryâ gibi oldlar hurûân

Zer-pûlar old anda nâ-yâb

Gerdûnda misâl-i necm-i bî-tâb
 137

1950 Dîger niçe sürh-pû- pür-cû

Her biri behit ile hem-âgû

Her birisi mihr ü mâha hem-ser

Cennet velî u’le-zâra benzer

Bir cânibi bir gürûh- memdûh

Yekpâre zümürrüd idi zî-rûh

Bir cünd-i erîf-i sebz-deryâ

Emvâc hayât- cân-bahâ

Bir cânibi hep siyâh-pûân

Leyl içre çü encüm-i drahân

1955 Ta’rîfe degil birisi muhtâc

âm idi velîk âm- mi’râc

Velhâsl o cey-i mevc-der-mec

Sad reng ile geldi fevc-der-fevc

Elvân ile her gürûh- yektâ

Envâr- mücessem idi gûyâ

Pertevleri kld reng-der-reng

Envâr- hayâli ceng-ber-ceng

Ammâ ki zemîn-i kal’a-i pâk

Âyîne idi çü akl- derrâk

1960 Her aksden ol zemîn-i pür-nûr

Gösterdi hezâr rûh- mahûr

Var anda niçe sarây- âlî

Zâtü’s-suver’in bütün misâli

Ammâ ki bunun nukû zî-rûh

Bî-cân degildi hemçü yebrûh

Her revzen-i hânesinde hâzr

Bin duhter-i âh- Çîn nâzr

Resîden-i Ak u Sühan Be Sarây- Hüsn

Vakta gelip ol gürûh- envâr

Ta’zîm ile Ak’a oldlar yâr
 138

1965 Kldlar o âha cümle hizmet

Âdâb ile dest-bûs- bey’at

Bir taht- münevver old peydâ

Ol pîr ileAk oturd hem-tâ

Aldlar o âh eyleyip azm

Seyrâna o ehri kldlar cezm

Her gûede niçe bâ u bustân

Her birisi rek-i bâ- Rdvân

Gencîneler anda âkâre

Memzûc idi cevhere sitâre

1970 Bir niçe umûr- gayr-i ma’kûl

Her nazrada Ak’â old mahsûl

Yâd eyleyip ol hevâ-y Hüsn’i

Gözlerdi hemîn sarây- Hüsn’i

Nâgâh göründi bârgâh

Bir kasr- garîb-i pâdâhî

Yekpâre zümürrüd ü zeberced

Her revzeni cennet-i muhalled

Mestûr- hezâr-perde-i gayb

Âsûde-niîn-i rayb u lâ-rayb

1975 Tahtndan inip yannda ol pîr

Ol kasra eridi tâ be tedbîr

Ak etdi bir iki sâat ârâm

Tâ kim gele pîr vere peygâm

Zuhûr- Esrâr- Hafiyye

Bir gûlgûle kopd kasr içinde

Kim görmemi idi asr içinde

Âvâz- sürûd- nây u tanbûr

Bir velvele hemçü nefha-i Sûr

Âvâze-i tabl- âdmânî

Âsâr- neât- câvidânî
 139

1980 Bir perde açld nâ-be-hengâm

Ak old tehayyür ile sersâm

Bir hâl-i garîb old peydâ

Kim eylemez idi hiç hûlyâ

Kim Gayret ü Hayret ile smet

Geldiler ana berây- hizmet

Hem dahi Sühan o pîr-i enver

Mollâ-y Cünûn da besberâber

Tebîr klp Sühan mukaddem

Dedi ki ayâ hdîv-i ekrem

1985 Bu hâli bilir misin hele sen

Sen kandasn ü dahi kimim ben

Bu ehr ne ehr-i dil-sitândr

Bu bâ ne bâ u bûstândr

Seyr ü seferin ne râhdandr

Zûr u hünerin ne âhdandr

Yâdnda mdr Benî Mahabbet

Nüzhet-geh-i Ma’nî cây- vuslat

Bu ite o bâ- bî-bedeldir

Bu hâne henûz ol mahaldir

1990 Kim bunda ne gûl var ne evhâm

Ne dîv-i siyâh u zit peygâm

Ne âte-i sihr ü ne itâ var

Ne bîm-i helâk ü ne belâ var

Bi’lcümle neât- câvidânî

Envâ’- surûr u âdmânî

Fehm eyle ki bu garîb srdr

Erbâb- ukûle müstetirdir

Ben ol Sühan’m ki edip ikdâm

Çehden sana râh etdim i’lâm

1995 Câdûy helâk eden ben idim

Bu yollar pâk eden ben idim

O bülbül o tûtî-i sühan-gû

Hem ben idim ol tezerv-i dil-cû
 140

O pîr-i tabîb-i pâk-tînet

Bendim sana eyledim delâlet

Geldim yine da’vet-i visâle

Vâkf olagör meâl-i hâle

Bulmaa zuhûr bu mebâhis

Bir kec-nazar olmu idi bâis

2000 Kim Ak Hüs(ü)n’dür ayn- Hüsn Ak

Sen râh- galatda eyledin mek

Birlikde bu kîl ü kâl yokdur

Ol farzda hiç muhâl yokdur

Teslîm Kerden-i Sühan Ak Râ Be Dest-i Hayret

Ve Âvurden-i Û Be Harîm-i Visâl

Var imdi gör ol melek-likây

Seyr eyle o Hüsn-i bî-bahây

Tâ cümle nihân yân ola hep

Evvelki yân nihân ola hep

Hem-râhlarn bu râha erdi

Ak ancak o pâdâha erdi

2005 Mollâ-y Cünûn u Gayret smet

Hem kald geri Benî Mahabbet

Hem üns-i Sühan nihâyetindir

Bundan ilerisi Hayret’indir

Filvâki’ alp o âh Hayret 2007

Açld sürâdkât- vuslat

Buld bu mahalde kssa pâyân

Bundan ötesi degil nümâyân

Sad ükr ola Hayy-i lâ-yemût’a

Kim erdi söz âlem-i sükûta

Fahriyye-i âirâne
 141

2010 Tarz- selefe tekaddüm etdim

Birbaka lügat tekellüm etdim

Ben olmadm ol gürûha pey-rev

Oymu belî Gencevî’ye Hüsrev

Billâh bu özge mâcerâdr

Sen bakma ki defter-i belâdr

Zann-etme ki öyle böyle bir söz

Gel sen dahi söyle böyle bir söz

Erbâb- sühan temâm ma’lûm

te kalem ite kiver-i Rûm

2015 Gördün mi bu vâdî-i kemîni

Dîvan yol sanma bu zemîni

Engüt-i hatâ uzatma öyle

Be beytine bir nazîre söyle

Az vaktde söyledimse an

Nâ-puhteligin degil niân

Gördük niçe âhlar gedâlar

Bir ânda yapar an babalar

Gencînede resm-i nev gözetdim

Ben açdm o genci ben tüketdim

2020 Esrârn Mesnevî’den aldm

Çaldm velî mîrî mal çaldm

Fehm etmege sen de himmet eyle

Ol gevheri bul da sirkat eyle

Çok görme bu hikmet-i beyânm

Tevfîka havâle eyle cânm

n dem ki zi âirî eser nîst

Sultân- sühan menem dîger nîst

Hakîkat-i Hâl ve Hâtime-i Kitâb

Ey hâme eser senin degildir

Ey eb bu seher senin degildir
 142

2025 Envâr- füyûz- Mürid-i Rûm

Âfâka fürûum etdi ma’lûm

Kld beni tfl- msra-âsâ

Dodum doal sühanla ber-pâ

Ben tfl idim eylemezdim ülfet

Bulmud sözüm temâm öhret

Bî-minnet ü üstâd- ta’lîm

Ser-nâme-i tab’m etdi tanzîm

Allah Allah zihî inâyet

Nâ-bâlia hikmet-i belâgat

2030 Feyz erdi Cenâb- Mevlevî’den

Aldm niçe ders Mesnevî’den

Gûyâ ki o bahr-i bî-kerâne

Olmu hum- rengden niâne

Dil hemçü egâl o bahre düdi

Hem-cinslerim bama üdi

Tâvûs- behite eyledim nâz

Ammâ ki yok iktidâr- pervâz

Bobona ney-ve etdim efgân

Ben söyledim old em’ giryân

2035 Olmud bu sîne dîk-i hikmet

Ni’met leb-i gayre old ksmet

Meh gibi açldm u dolundum

Vakt âhir olunca bo bulundum

Sînemde ne ak var ne tâbi

Ebnâ-y zamâna bir nümâyi

Müjdemden alnd ânâlar

Gitdi hepisi diyip duâlar

Ben kaldm o söz lebimde kald

Ketî-i murâd lenger ald

2040Cânmda ne sûzi-i taleb var

Gönlümde ne ne’e-i tarab var

Bu resme kalr gidersem eyvâh

 143

Tevfîkna mazhar ede Allah

Târîh-i Hâtime

Gâlib bu cerîde-i cefânn

Târîhi olur hitâmuhu’l-misk
144
145
146
147