BAB 3:ENJIN TINGKATAN 3 (KT)

2.1 Jenis dan Kegunaan Pengikat dan Pencantum

2.1.1 Pengikat
A. Bol
• Digunakan untuk……………..bahagian-bahagian enjin
• Bahagian utama bol ialah…………dan………….
• Jenis bol ditentukan oleh…………. kepalanya
• Jenis – jenis bol: Bol kepala ………..
Bol kepala ………..
• Saiz bol ditentukan oleh………………….dan …………….
• Bol mesti digunakan bersama ……………
• Rajah bol:

Rajah 2.1: Bol

B. Nat
• Nat mempunyai ……………….
• Saiz nat ditentukan oleh…………………………………..
• Jenis – jenis nat dan kegunaannya

Jadual 2.1

C. Skru Tudung
• Saiz skru tudung ditentukan oleh ………………dan……………….
• Jenis skru tudung ditentukan oleh……………….

Rajah 2.2: Skru Tudung

 Rajah 2.3: Contoh penggunaan skru tudung

D. Stad
• Satu hujung batang stad berulir……………dan satu lagi berulir…………..
• Saiz stad ditentukan oleh……………………dan………………
• Bahagian yang berulir halus dipasang dengan ………………….
• Bahagian yang berulir kasar dipasang di ………………….

2.1.2 Pencantum

Pencantum digunakan untuk……………….bahagian yang berputar seperti …………………………

atau………………

A. Kekunci
• Fungsi kekunci ialah mengunci …………….dengan ………………...yang
berpusing sama-sama.

Jenis kekunci Keterangan

Kekunci Woodruff
• Juga dikenali sebagai
…………………………………..
• Bahagian bawah kekunci dimasukkan ke dalam
……………pada aci
• Bahagian atas kekunci dimasukkan ke dalam
…………….supaya ia tidak tertanggal
Kekunci Persegi
• Juga dikenali sebagai
……………………………………
Sebahagian kunci dimasukkan ke dalam
……………..pada aci dan bahagian lain ke dalam
…………….. yang dicantumkan
2.2 Bahagian Luar Enjin

2.2.1 Bahagian Luar Enjin dan Fungsinya

Bahagian – bahagian utama sebuah enjin satu silinder empat lejang

Bahagian-bahagian luar enjin satu silinder empat lejang

Bahagian-bahagian luar enjin Rajah

Kepala silinder
• Kepala silinder terletak di atas bongkah enjin dan
…………………………..
• ………………digunakan antara kepala silinder dan
bongkah silinder bagi mengelakkan kebocoran
campuran udara dan bahan api
• Pada kepala silinder terdapat satu lubang berulir
dimana ………………dipasangkan
• ………………dan …………….juga terdapat pada
kepala silinder
Sirip penyejuk
• Berfungsi bagi ………………………………...
untuk menyejukkan enjin

Palam Pencucuh
• Berfungsi mengeluarkan……………………...
diruang pembakaran
• Bunga api ini perlu bagi membakar …………..
…………..dan …………………..yang
dimampatkan diruang pembakaran
Bongkah Enjin
• Bahagian-bahagian utama bongkah enjin
i.
ii.
iii.
iv.
• Bahagian-bahagian bergerak yang dipasang pada
bongkah enjin
i.
ii.
iii.
iv.
v.
Palam pengisi minyak
• Merupakan lubang saluran untuk ……………
………………………………….
• Sesetengah enjin menempatkan ………………
pada palam tersebut

Palam buang minyak

• Terletak di takung minyak pelincir
• Palam berulir ini ditanggalkan bagi…………...
……………………………….

Takung minyak pelincir

• Terletak di bawah bongkah enjin untuk……….
……………………………….

Ukur Celup
• Digunakan untuk ……………………………...
……........di dalam takung minyak.

Karburetor
• Berfungsi bagi mencampurkan ……………….
dan bahan api pada kadar yang betul

Pembersih Udara
• Berfungsi :
i. Menapis ……………..yang masuk ke karburetor
ii.Mengurangkan……………………ketika udara
masuk ke dalam karburetor
iii.Berfungsi sebagai penahan …………………….
apabila enjin tersedak

• 4 jenis penapis udara

i.
ii.
iii.
iv.
Roda tenaga
• Mewujudkan …………………….untuk membolehkan
enjin berputar
• Sirip pada roda tenaga bertindak sebagai ……..
untuk menyedut udara masuk
• Pada bahagian dalamnya, terdapat ……………
yang berfungsi sebagai salah satu sistem penyalaan
magnet
Tangki bahan api
• Digunakan untuk……………….dan………….
bahan api ke karburetor

Penyenyap bunyi
• Berfungsi untuk mengurangkan ………………
kesan daripada pembakaran campuran udara dan
bahan api

Rumah Penghembus
• Digunakan untuk ………………………….dan roda
tenaga.
• Bahagian ini juga berfungsi untuk……………
……………. dan ……………ke bongkah enjin
bagi sistem penyejukan enjin

2.2.2 Alatan tangan

A. Sepana
• Digunakan untuk… ……………atau………………….bol, nat dan skru tudung
berkepala heksagon.

Jenis Keterangan
• Sesuai digunakan apabila …………
……………….tidak dapat digunakan
• Saiz sepana ditentukan oleh……….
…………………
Sepana hujung terbuka

• Cengkamanya lebih kuat dan tidak

mudah ………………….
• Saiz ditentukan oleh ………………
………………………….
Sepana Gelang • Digunakan pada ruang sempit apabila
……………tidak boleh digunakan

• Merupakan gabungan sepana ……..

……………………….dengan
sepana………………
Sepana gabung • Saiz kedua-dua hujung adalah …….

B. Soket
• Tidak mempunyai …………………tetap
• Memberikan ……………………dan tidak mudah tergelincir
• Digunakan bersama dengan ……………….
• Saiz ditentukan oleh ………………….soket.
 Jenis Soket Keterangan
Soket • Digunakan untuk ……………..dan
…………….bol, nat dan skru tudung
kepala heksagon.

Soket dalam • Digunakan untuk membuka atau

memasang …………………

Soket fleks • Mempunyai ……………..yang boleh

digerakkan
• Digunakan untuk melonggar dan
mengetatkan …………dan ……….
di bahagian dalam enjin

C. Tangkai
• Digunakan bersama ……………
• Setiap tangkai mempunyai……………………….untuk disuaikan dengan lubang segi
empat sama soket.
• Berfungsi …………………..sama ada melonggar atau mengetatkan bol, nat dan skru
berkepala heksagon
• Jenis-jenis tangkai:

Jenis Tangkai dan kegunaannya Rajah

Tangkai L
Digunakan untuk………………………………….
………………………………………………………
Memberikan tekanan daya………………………
Tangkai Hayun

Digunakan di tempat……………………………...
………………………………………………………
dan digunakan untuk……………………………..
………………………………………………………

Tangkai Pelaju
Berbentuk………………………………………….
Berfungsi untuk……………………………………
………………………………………………………
Daya mengetat……………………………………
Tangkai T
Mempunyai …………. yang boleh dialihkan
sepanjang tangkai.
Berfungsi memberikan …………………………..
yang kuat
Tangkai Gear Sala
Pada 1 hujungnya terdapat ……….
Tangkai gear membolehkan soket dipusingkan
1 arah tanpa perlu …………………….soket
daripada nat.
Sesuai digunakan di tempat ……….
Perengkuh Daya Kilas
Mempunyai …………………….
Berfungsi mengetatkan bol, nat, dan skru pada
………………….. kekuatan yang diperlukan.
D. Tolok Perasa

Rajah Keterangan
• Digunakan untuk …………………….
• 2 jenis tolok perasa
i. ………………………..
Kegunaanya: Mengukur kelegaan
permukaan rata seperti kelegaan tapet dan
kelegaan poin titik sesentuh

ii…………………………
Kegunaan: Memeriksa celahan palam
pencucuh

E. Pemutar Skru Kontot

Rajah Keterangan
• Kegunaan: …………………………..
• Saiznya ditentukan oleh ………………

2.3 Bahagian Dalam Enjin

Bahagian – bahagian utama dalam enjin

Bahagian-bahagian dalam enjin dan fungsinya Rajah

Ruang pembakaran
• Ruang ini untuk pembakaran campuran
………………..dan …………. yang telah
dimampatkan.

Lubang silinder
• Terdapat di tengah-tengah enjin untuk
………………………….

Rongga masukan
• Merupakan 1 saluran yang terletak di
antara ……………. dengan
………………….
• Berfungsi untuk …………………..
campuran udara dan bahan api yang
memasuki lubang silinder
Rongga ekzos
• Berfungsi menyalurkan …………
……………… dari ruang pembakaran dan
memindahkan daya ini ke aci engkol

Piston
• Berfungsi untuk menerima
……………………hasil pembakaran dan
memindahkan daya ini ke ……………..

Rod Penghubung
• Berfungsi untuk menukarkan gerakan
saling piston kepada ………………

Aci Engkol
• Berfungsi untuk menerima ………..
……………………………………..
ketika lejang kuasa
• Pada hujung aci engkol terdapat
……………………………………..
yang menukarkan gerakan putaran kepada
kuasa gerakan mekanikal yang lain
• Pusingan aci engkol menyebabkan
…………………….dan ………….
……………..berpusing lalu menggerakkan
aci sesondol
Aci Sesondol
• Gerakan sesondol akan menyebabkan
…………….terbuka dan tertutup
• Gear aci sesondol dipasangkan bersama
dengan …………………...
Tapet
• Terletak diantara ………………dan
………………..
• Tapet akan digerakkan oleh …………..bagi
membuka atau menutup injap.

Injap
• Berfungsi bagi menutup dan membuka
………………..dan ……………
• 2 jenis injap
i.Injap masukan
Fungsi:…………………………………
…………………………………………
ii.Injap ekzos
Fungsi:…………………………………
…………………………………………

2.4 Edaran Empat Lejang

Pergerakan lejang ini akan berulang-ulang mengikut susunan tertibnya iaitu :

i. Lejang…………….............
ii. Lejang……………...........
iii.Lejang……………..........
iv.Lejang…………………..
Setelah selesai pergerakan 4 lejang, satu edaran/pusingan dikatakan telah sempurna.
2.4.1 Prinsip Edaran 4 Lejang

Pergerakan Kedudukan Kedudukan Pusingan

Bahagian
Piston Injap Masukan Injap Ekzos aci Engkol
Lejang Masukan

Lejang Mampatan

Lejang Kuasa

Lejang Ekzos
2.5 Sistem Enjin

Sistem Enjin adalah gabungan beberapa bahagian utama yang beroperasi supaya sesebuah
enjin boleh berfungsi dengan sempurna. Kerosakan pada mana-mana sistem boleh menjejaskan
prestasi sesebuah enjin.

A. Sistem pelinciran
• Berfungsi untuk membekalkan ………………………kepada semua bahagian enjin yang
bergerak bagi mengurangkan ………………………….

• Fungsi bahagian Utama Sistem Pelinciran

Bahagian Fungsi
Mengaut dan menyimbah minyak pelincir ke
Takung Minyak Pelincir bahagian enjin yang bergerak di dalam bongkah
enjin
Lubang saluran bagi pengaliran keluar minyak
Pengaut
pelincir yang kotor
Ukur celup Menakung minyak pelincir
Mengukur aras minyak pelincir dalam takung
Palam buang minyak
minyak pelincir
Lubang saluran untuk mengisi minyak pelincir yang
Palam pengisi minyak
bersih

B. Sistem bahan api

• Berfungsi menyediakan dan membekalkan campuran ………………..dan
…………………..pada kadar yang betul ke ………………..

• Karburetor memainkan peranan penting dalam sistem bahan api

 • Fungsi Bahagian Utama Sistem Bahan Api
Bahagian Fungsi
Membekalkan campuran udara dan bahan api pada
Tangki bahan api
kadar yang betul
Menyalurkan campuran udara dan bahan api ke lubang
Saluran bahan api
silinder
Mengawal campuran udara dan bahan api masuk ke
Karburetor
lubang silinder
Menapis kotoran udara dan mengurangkan bunyi bising
Pembersih Udara
semasa udara masuk ke lubang silinder
Menyalurkan bahan api dari tangki bahan api ke
Rongga masukan
karburetor
Injap Masukan Menyimpan bahan api

C.Sistem penyalaan
• Merupakan sistem yang membekalkan arus elektrik voltan tinggi yang terhasil dari
bahagian magneto kepada palam pencucuh melalui kabel tegangan tinggi untuk
…………………………………………… dan …………….pada masa yang betul.
• 2 jenis penyalaan enjin
i. ……………..
digunakan dalam …………………………………..
ii. ………………..
digunakan dalam …………………………………..

• Fungsi bahagian utama sistem penyalaan

Bahagian Fungsi
Meninggikan voltan elektrik untuk dibekalkan ke palam
Magnet kekal
pencucuh
Gegelung penyalaan Mengawal pengeluaran bunga api pada palam pencucuh
Mengalirkan arus voltan tinggi ke palam pencucuh
Kondenser Terletak pada bahagian dalam roda tenaga dan
Titik sesentuh mewujudkan medan magnet untuk menghasilkan voltan
tinggi kepada palam pencucuh
Palam pencucuh Menghasilkan percikan bunga api semasa lejang kuasa
Kabel tegangan tinggi Mengawal bukaan titik sesentuh
• Mencegah titik dari terbakar
• Mempercepatkan keruntuhan dan pengembangan
Sesondol pemutus
medan magnet
• Menyimpan arus elekrik buat sementara waktu

D. Sistem ekzos
• Berfungsi ………………………. hasil pembakaran campuran udara bahan api ke
………………….
• Juga ……………………………..semasa hasil pembakaran melalui penyenyap bunyi
 • Fungsi bahagian utama sistem ekzos
Bahagian Fungsi
Menyalurkan hasil pembakaran daripada lubang silinder
Injap ekzos
ke paip ekzos
Mengurangkan bunyi bising enjin hasil pembakaran
Rongga ekzos
campuran udara bahan api
Paip ekzos Menyalurkan hasil pembakaran ke penyenyap bunyi
Memberi laluan kepada hasil pembakaran keluar
Penyenyap bunyi
daripada lubang silinder

E. Sistem penyejukan
• Berfungsi …………………………….akibat pembakaran campuran udara bahan api
• 2 jenis sistem penyejukan
i. ………………………………….bagi enjin 1 silinder 4 lejang
ii. ………………………………….bagi enjin berbilang silinder
• Fungsi bahagian utama sistem penyejukan
Bahagian Fungsi
Memberi permukaan yang lebih luas untuk pelepasan
Roda tenaga
haba
Menyedut udara sekitar dengan bilahnya dan
Perumah penghembus
mengedarkan ke perumah penghembus
Sirip penyejuk Menghalakan udara yang disedut ke sirip penyejuk

2.6 Menservis enjin

• Bertujuan untuk ………………………………….dan mengelakkan kerosakan.

2.6.1 Mengganti palam pencucuh

• Palam pencucuh yang telah lama digunakan akan mengalami ………………..,

……………………, ………………….., dan ……………….
 • Langkah-langkah menservis palam pencucuh
Langkah-langkah Rajah

1. Tanggalkan …………………….

2. Tanggalkan …………….. dengan

menggunakan soket dalam bersama
tangkai yang sesuai

3. Periksa keadaan ……………..sekiranya

penebat pada palang pencucuh itu………..
atau elektrod tengahnya telah …………….
Gantikan dengan ……………………….
yang baru

4. Sekiranya palam pencucuh itu

……………. atau ……………..,
bersihkan elektrod palam pencucuh

5. Periksa kelegaan elektrod dengan

……………………. Laraskan elektrod
dengan menggunakan
…………………………

6. Ikat semula palam pencucuh pada

…………………………. dan sambungkan
kabel tegangan tinggi
2.6.2 Memeriksa aras dan menukar minyak pelincir

Langkah-langkah Rajah

1. Letakkan ………………… di bawah palam

buang minyak

2. Tanggalkan ……………………………..
atau ………………… bagi sesetengah enjin

3. Tanggalkan palam buang minyak dengan

menggunakan …………………

4. Biarkan minyak pelincir mengalir keluar

melalui …………………….

5. Kemudian, ketatkan
………………………………..

6. Isikan minyak pelincir baru ke dalam

…………………….. melalui palam pengisi
minyak. Gunakan ………………. supaya
minyak tak tumpah

7. Periksa aras minyak pelincir dan isikan

minyak pelincir sehingga …………………

8. Ketatkan semula palam pengisi minyak

pelincir dan ukur celup tadi.
Soalan Kilat

1. Namakan pengikat dan pencantum yang ditunjukkan dalam rajah di bawah

2. Terangkan fungsi alatan tangan berikut

3. Labelkan bahagian luar enjin satu silinder empat lejang

4.Namakan bahagian – bahagian dalam enjin yang berikut.

5. Nyatakan prinsip edaran 4 lejang

6. Namakan bahagian yang terdapat pada

Soalan Kilat

1. Namakan pengikat dan pencantum yang ditunjukkan dalam rajah di bawah

2. Terangkan fungsi alatan tangan berikut

3. Labelkan bahagian luar enjin satu silinder empat lejang

4.Namakan bahagian – bahagian dalam enjin yang berikut.

5. Nyatakan prinsip edaran 4 lejang

6. Namakan bahagian yang terdapat pada