TESTI 11.

KONSULTIMI SI PROCEDUR E NXJERRJES SE VENDIMEVE BRENDA BE-se SHFRYTEZOHET

PER KETO RASTE ?

KJO PROCEDUR GJEN PERDORIM VETEM PER VENDIMET QE KANE TE BJEN ME MARRVESHJET
DHE ZGJERIMIN E BE-s SI DHE PER QESHTJET QE KANE TE BEJNE ME: RISHIKIMIN E TRAKTATEVE,
NENSHKRIMIN E MARRVESHJEVE TE JASHTME, ASOCIACIONET DHE ZGJERIMIN E BE-s, POLICINE
DHE BASHKPUNIMIN JURIDIK NE QESHTJET PENALE, DISKRIMINIMIN, CIVILIZIMIN E UNIONIT,
BUJQESIN, RREGULLATE KONKURRENCES, POLITIKEN EKONOMIKE DHE TATIMET.

2.KA NENKUPTON ME !EFEKTIN DIREKT" TE SE DREJTES SE BE DHE CILIESHTE RASTI TIPIK NE

PRAKTIKEN #JYESORE TE BE E E KARAKTERIZON KETE ?

ME “EFEKTIN DIREKT “ TE SE DREJTES SE BE-se NENKUPTOJME VEPRIMIN E DREJTEPERDREJT TE

NORMAVE TE UNIONIT EVROPIAN NE SHTETE ANETARE TE UE-se TE CILAT JANE TE
OBLIGUESHME DHE TE ZBATUESHME MENJEHERE PAS HRJES NE FUQI.RASTI TIPIK NE
PRAKTIKEN GJQESORE TE BE-se QE E KARAKTERIZON KETE ESHTE RASTI I VITEVE TE !"-#$
LOOS,SI DHE RASTET TJERA:RENUERS,DEFRENE,ZAERA DHE KESHTU KETO RASTE TE PRAKTIKES
GJQESORE U BENE TE DETRUESHME MENJEHERE NE TERRITORIN E SHTETEVE ANETARE TE UE-
se. RASTI TIPIK ISHTE KOMPANIA HOLANDEZE “VAN GEND LOSS%.

$.CILAT JANE KOMPONENTET KRYESORE TE LIRISE SE ARKULLIMIT TE NJERZVE ?

KOMPONENTET KRESORE TE LIRISE SE QARKULLIMIT TE NJEREZVE JANE : LIRIA EZGJEDHJES SE

VENDIT TE BANIMIT NE CILIN DO SHTET ANETARE TE UE-se ,E DREJTA E MOSDISKRIMINIMIT NE
FUSHEN E PUNES NE SHTETET ANETARE&RROGAT,KUSHTET SOCIALE',E DREJTA E LEVIZJES SE LIRE
TE NJEREZVE NE ZONEN E UE-se ,E DREJTA NE SHKOLLIM NE CILIN DO SHTET TE UE-se,E DREJTA
NE HAPJE TE FIRMAVE ETJ.

%.CILAT JANE FUNKSIONET KRYESORE TE PARLAMENTIT EVROPIAN ?

PARLAMENTI EVROPIAN USHTRON PUSHTETIN LEGJISLATIV NE BASHKEPUNIM ME KESHILLIN E

MINISTRAVE, MIRATON BU(HETIN, USHTRON KONTROLL MBI INSTITUCONET E TJERA TE BE-s,
MIRATON MARRVESHJE TE RENDESISHME NDERKOMBETARE.

&.KA NENKUPTON ME ROLIN NDEREVERITAR TE INSTUTICIONEVE TE BE ?

PARAQET BASHKPUNIMIN TRADICIONAL QEVERITAR KU STRUKTURA MBI KOMBETARE

KARAKTERIZOHET NGA DORZIMI SUBSTANCIAL I AUTORITETIT TE SHTETIT POR E CILA NUK
KERKON HEQJEN E SOVRANITETIT. NJE SHEMBULL TIPIK TE BASHKPUNIMIT NDERQEVERITAR
PARAQET KESHILLI I EVROPES, NDERSA ORAGNIZATA E PARE MBI KOMBETARE EVROPIANE ISHTE
BEQC-)$.

'.KA NENKUPTONI ME KRITERIN EKONOMIK TE KOPENHA#ES ?

ME KRITERIN EKONOMIK TE KOPEMHAGES NENKUPTOJME RREGULLAT QE SHTETI DUHET TI

PLOTESOJE NESE DESHIRON TE BASHKOHET ME BASHKRIMIN EVROPIAN,DHE KETO KRITERE
EKONOMIKE TE KOPENHAGES JANE : QE SHTETI TE KETE NJE EKONOMI FUNKSIONALE TE TREGUT
PASTAJ TE KETE KURSIN E KEMBIMIT VALUTOR,PERBALLIMI I PRESIONIT TE KONKURRENCES
BRENDA BASHKIMIT EVROPIAN.

(.CILAT JANE KARAKTERISTIKAT E RRE#ULLOREVE TE BE ?

JANE:*.RREGULLORJA ESHTE I VETMI BURIM NGA KATEGORIT E TE ASHTEQUAJTURIT

LEGJISLACION I DT I BE-s E CILA NUK KA ZBATIM TE PERGJITHSHEM DHE OBLIGON TE GJITHA
SHTETET ANTARE. +.RREGULLORJA NE TE DREJTEN E BE-s KA ROLIN SIKUR LIGJI NE TE DREJTEN
SHTETRORE. .PRA ESHTE AKT I PERGJITHSHEM JURIDK, .RREGULLORJA ZBATOHET PASI TE
PUBLIKOHET, .RREGULLORJA GJEN ZBATIM TE DREJTPERDREJT NE TERRITORIN E VENDIT
ANETAR.

).CILAT JANE TE DREJTAT DHE LIRIT TJERA E E BEJEN KARTEN E TE DREJTAVE THEMELORE TE BE
E TE JETE ME E AVANCUAR SE SA AKTET TJERA JURIDIKE NDERKOMBETARE TE KESAJ NATYRE ?

JANE:E DREJTA NE JETE, NDALIMI I TORTURES DHE NDESHKIMEVE E TRAJTIMEVE QNJEREZORE,

E DREJTA NE LIRI DHE SIGURI, E DREJTA E LIRISE SE SHPREHJES DHE MENDIMIT, E NDERGJEGJJES
DHE RELIGJIONIT, E DREJTA NE ARSIM, E DREJTA E SHFTZIMIT TE PASURIS NE MENRE TE PA
PENGUAR, E DREJTA E ZGJEDHJEVE TE LIRA, E DREJTA NE PUNE, E DREJTA NE MBROJTJE
SOCIALE, MBROJTJA E TE DREJTAVE TE PAKICAVE KOMBETARE.

*.TRAKTATI I LISBONJES NE MESIN E INSTITUCIONEVE THEMELORE TE BE KA RENDITUR ?

B'BANKA QENDRORE EVROPIANE

1+.PERFAESUESI AKTUAL I REP.KOSOSVES NE PROCESIN E STABILIZIM ASOCIMIT REALIZOHET

PERMES ?

D'DIALOGU PER STABILIZIM ASOCIM

1.CILAT JANE BURIMET E SE DREJTES SE UE,ROLI DHE HIRARKIA E TYRE PUBLIKE ?

BURIMET NDAHEN NE BURIME PRIMARE KU HJNE: MARRVESHJET MBI THEMELIMIN E BE-s,

PROTOKOLLET, MARRVESHJET KONSTIRUCIONALE, PROPICIPET E PERGJITHESHME, VENDIMET E
GJKATES SE DREJTSIS.BURIMET SEKONDARE KONSIDEROHEN: RREGULLORJA, UDHZIMET,
REKOMANDIMET DHE VENDIMET. NE ASPEKTIN HIERARKIK BURIMET SEKONDARE QENDROJNE
NEN BURIMET PRIMARE ARSEJA ESHTE SE QDO BURIM SEKONDAR DUHET TI PERSHTATET
BURIMIT PRIMAR, QE BURIMET SEKONDARE TE MOS JENE NE KUNDERSHTIM ME BURIMET
PRIMARE.
2.KA KUPTON PARIMI I SUPERMACISE SE DREJTES SE UE ?

NENKUPTON SUPERMACIN APO DOMINIMIN E AKTEVE NDERKOMBETARE NDAJ LIGJEVE LOKALE

DHE KUSHETETUAVE TE SHTETEVE EVROPIANE. SI AKTE NDERKOMBETARE JANE TRAKTATET APO
MARRVESHJET QE DOMINOJNE MBI LIGJETNDERKOMBETARE.

$.KA PARAET KRITERI POLITIK I KOPENHA#ES ?

PARAQET INSTITUCIONE STABILE TE CILAT GARANTOJNE DEMOKRACI, SUNDIM TE LIGJIT,

RESPEKTIMIN E TE DREJTAVE TE NJERIUT DHE TE DREJTAVE TE PAKICAVE, SI DHE PERMIRSIMIN E
OBJEKTEVE DEMOKRATIKE TE BE-s.

%.CILAT JANE FUNKSIONET KRYESORE TE #JYKATES SE DREJTESIS SE UE ?

JANE: *.KERKESA PER GJKIMIN PARAPRAK, +.PROCEDIMI PER SHKELJEN E DETRAVE QE

RRJEDHIN NGA TRAKTATET, .PROCEDIMI PER ANULIMIN E NJE VENDIMI, .PROCEDIM PER MOS
VEPRIM. DETRA E SAJ ESHTE QE TE SIGUROJ QEE DREJTA E BE-s TE INTERPRETOHET DHE TE
ZBATOHET NE MENRE UNIFORME NE TE GJITHA SHTETET ANTARE.

&.KA KUPTON LIRIA E ARKULLIMIT TE KAPITALIT SI NJERA NDER LIRIT THEMELORE TE TRE#UT
TE BRENDSHEM TE UE ?

NENKUPTON QARKULLIMIN E LIRE TE KAPITALIT NDERMJET SHTETEVE ANTARE TE UNIONIT

EVROPIAN SI DHE SHTETEVE TE UE-s DHE SHTETEVE TE TJERA. LINJA E QAKULLIMIT NE KAPITALIT
PERFSHIN: MOBILITETIN E PARASE DHE LIBERALIZIMIN E PAGESAVE, LIBERALIZIMIN E TREGUT TE
SIGURIMEVE, KRIJIMIN E NJE TREGU TE PERBASHKET PER SHERBIMET FINANCIARE.

'.TE DREJTAT E SHTETASVE JANE NJE N#A PARIMET ESENCIALE TE KARTES PER TE DREJTAT
THEMELORE TE UE,PERMENDI DISA N#A KETO TE DREJTA E SHTETASI I #EZON ?

JANE TE PERCAKTUARA NE KARTEN E TE DREJTAVE THEMELORE TE UE-s ATO JANE: *.E DREJTA
PER TE ZGJEDHURT DHE PER TU ZGJEDHUR NE PARLAMENTIN EVROPIAN, +.E DREJTA PER TE
ZGJEDHUR DHE PER TU ZGJEDHUR NE ZGJEDHJET VENDORE, .E DREJTA E MIRE E
ADMINISTRIMIT, .E DREJTA E PETICIONIT, .LEVIZJA E LIRE DHE E DREJTA E BANIMIT.

(.KA KUPTON ME ROLIN SUPERNACIONAL TE INSTITUCIONIT TE EU ?

ROLI SUPERNACIONAL I INSTITUCIONEVE TE UE-s NENKUPTON FUQIN DHE HIERARKIN ME TE

LARTE QE E KANE INSTITUCIONET E UE-s NE RAPORT ME INSTITUCIONET E VENDEVE ANETARE
TE UE-s, ANDAJ DHE VENDIMET TE CILAT I N(JERRIN KETO INSTITUCIONE JANE TE ZBATUESHME
DHE TE OBLIGUESHME PER VENDET ANETARE TE UE-s.

).CILI ESHTE ELLIMI I MIRATIMIT TE TRAKTATIT KUSHTETUES ?

QELLIMI ISHTE SJELLJA E QTETARVE EVROPIAN ME AFER INSTITUCIONEVE EVROPIANE,
ORGANIZIMI I POLITIKES EVROPIANE NEN NJE STRUKTUR UNIKE SIDOMOS PAS ZGJERIMIT TE
SAJ, DHE ZHVILLIMIN E UE-s PER NJE FAKTOR STABILIZUES DHE MODEL TE RENDIT TE RI BOTROR.

*.CILA N#A PARIMET E ME POSHTME BENE PJESE NE PARIMIN E VEANT TE SE DREJTES SE UE ?

B'PARIMI I SUBSIDIARITETIT

1+.KARAKTERISTIKAT E PERBASHKTA NE MES TE RRE#ULLOREVE DHE TRAKTATEVE TE UE ?

B'KANE EFEKT JURIDIK TE DREJTPERDREJT DHE TE PERGJITHSH

1.CILAT JANE LIRIT THEMELORE TE TRE#UT TE BRENDSHEM TE UE ?

LEVIZJA E LIRE E MALLRAVE, +.LEVIZJA E LIRE E KAPITALIT, .LEVIZJA E LIRE E SHERBIMEVE,

.LEVIZJA E LIRE E FUQIS PUNTORVE.

2.CILI ESHTE DALLIMI NE MES TE RELOMANDIMEVE DHE UDHEZIMEVE ?

REKOMANDIMET DHE UDHEZIMET QE TE DJA JANE BURIME SEKONDARE TE UE-s, DALLIMI

ESHTE SE UDHZIMET KANE KARAKTER DETRUES PER SHTETIN QE I ADRESOHET, NDERSA
REKOMANDMET NUK KANE KARAKTER DETRUES POR PARAQITET VETEM SI FORME E
PROPOZIMIT.

$.N#A CILI OR#AN I BE EMROHEN KOMISIONARET,SA ESHTE NUMRI I TYRE DHE FARE
INTERESASH PERFAESOJN ATO NE TE ENURIT ANETARE TE KOMISIONIT EVROPIAN ?

KOMISIONERET EMROHEN SIPAS KESAJ FORME:*.QEVERIT E SHTETEVE ANETARE BIEN DAKORD

MBI EMRIMIN E PERSONIT QE DO TE DREJTOJ KOMISIONIN PER VITET E ARDHSHME,
+.ZGJEDHJEN E BEN PRESIDENTI NE BASHKPUNIM ME QEVERIT E SHTETEVE ANETARE, ANETARET
E TJERE TE KOMISIONIT,.PARLAMENTI EVROPIAN APROVON PERBERJEN E KOMISIONIT TE RI NE
TERSI. NERAST SE APOROVOHET KOMISIONI FILLON PUNEN NE JANAR TE VITIT TE ARDHSHEM.

%.CILA ESHTE PROCEDURA E VOTIMIT NE KESHILLIN E EVROPES ?

A'ME SHUMIC VOTASH B'ME SHUMIC TE KUALIFIKIMITC'NE MENRE ANONIMEPROPOZIMIN E

AKTEVE NE SHUMICEN E RASTEVE E BEJNE NGA ANA E KOMISIONITKU PAS VOTIMIT TE AKTIT NE
KESHILL DUHET TE KERKOHET PELQIMI NGA ANA E PARLAMENTIT EVROPIAN. TE DREJTEN PER
INICIATIV KESHILLI E KA VETEM NE RASTE TE RRALLA, P.SH NE QESHTJEN E PERDORIMIT TE
GJUHEVE.

&.BASHKEVENDOSJA SI PROCEDURE E NXJERRJES SE VENDIMEVE BRENDA UE SHFRYTEZOHET

PER KETO RASTE ?

KJO PROCEDUR ZBATOHET GJAT MIRATIMIT TE VENDIMEVE PER: *.RASTEVE TE DISKRIMINIMIT

+.TE DREJTES SE BANIMIT.TREGUT TE PERBASHKET.MJEDISIT JETESORE.MBROJTJEN E
SHENDETIT TE NJERIUT!.PUNSIMIN DHE AFTESIMIN PROFESIONAL/.LIRIS SE LEVIZJES SE
PUNTOREVE

'.KA KUPTOJME ME KRITERIN JURIDIK TE KOPENHA#ES ?

KUPTOJME KRITERIN TE CILIN DUHET TA PLOTESOJ NJE SHTET I CILI KERKON TE BEHET ANETARE I
BE-s, KRITER I CILI KERKON HARMONIZIMIN E LEGJISLACIONIT KOMBETAR ME ATE TE UE-s.

(.FARE TE DREJTASH PERCAKTON KARTA E TE DREJTAVE THEMELORE TEUE se?

E DREJTA NE JETE, NDALIMI I TORTURES DHE NDESHKIMEVE E TRAJTIMEVE Q0NJEREZORE, E

DREJTA NE LIRI DHE SIGURI, E DREJTA E LIRIS SE SHPREHJES DHE MENDIMIT, E NDERGJEGJJES
DHE RELIGJIONIT, E DREJTA NE ARSIM, E DREJTA E SHFRTZIMIT TE PASURIS NE MENRE TE
PAPENGUAR, E DREJTA E GJEDHJEVE TE LIRA, E DREJTA NE PUNE, E DREJTA NE MBROJTJE
SOCIALE, MBROJTJA E TE DREJTAVE TE PAKICAVE KOMBETARE.

).KA NENKUPTON ME DIALO#UN E PROCESIT TE STABILIZIM ASOCIMIT ?

INSTRUMENTI PER DIALOGUN NE MES TE QEVERISE DHE KOMISIONIT EVROPIAN NE KUADER TE

STABILIZIM ASOCIMIT ESHTE QUAJTUR MEKANIZIM PERCJELLES I STABILIZIM ASOCIMIT. QELLIMI
KRESOR I MBLEDHJEVE POLITIKE, TEKNIKE NE KETE DIALOG ESHTE PER TU PERCJELLUR DHE
MIRATUAR REFORMAT E KOSOVES DHE PERFAQESIMIN NE BE, NE VEQANTI ME UNAMINITET E
PERKUFIZUAR NE PARLAMENTIN EVROPIAN I MIRATUAR NGA KESHILLI I EVROPES ME *1 SHKURT
+""1.

*.RRE#ULLORJA SI AKT JURIDIK E NXJERRET N#A INSTITUCIONET E BE KA KETO KARAKTERISTIKA

C'KA EFEKT JURIDIK TE PERGJITHESHEM ESHTE AKTI I INSTITUCIONEVE TE UE ME EFEKT TE

DREJTPERDREJT DHE BEN PJES NE TE DREJTEN INSTITUCIONALE TE BE.

1+.ROLI KRYESOR I MBIKYRJES PERKATESISHT MBROJTJEN E TRAKTATEVE TE UE-se I TAKON

INSTITUCIONIT NE VIJIM ?

D'KOMISIONI EVROPIAN

*.E DREJTA NE LIRI DHE SIGURI &NENI !',

+.KUJDESI PER JETEN PRIVATE DHE FAMILJARE &NENI /',

.MBROJTJA E TE DHENAVE PERSONALE &NENI 1',

.E DREJTA PER TU MARTUAR DHE PER TE KRIJUAR FAMILJE &NENI 2',

,LIRIA E MENDIMIT,NDERGJEGJJES DHE FESE &NENI *"'.

(.CILAT JANE KOMPETENCAT THEMELORE TE KESHILLIT EVROPIAN DHE N#A CILI NIVEL I
PERFAESUESVE TE SHTETEVE ANETARV PERBEHET ?

KOMPETENCAT THEMELORE TE KESHILLIT EVROPIAN JANE PERCAKTIMI I DREJTIMEVE KRESORE

POLITIKE PER INTEGRIMIN EVROPIAN,VENDIME TE CILAT K I MER ME KONSENSUSE.PERBEHET
NGA SHEFAT DHE KREMINISTRAT E SHTETEVE ANETARE,NGA KRETARI I KESHILLIT,KRETARI I
KOMISIONIT SI DHE NGA PERFAQESUESI I LARTE PER POLITIKAT E JASHTME DHE TE SIGURISE

).CILAT N#A INSTITUCIONET NE VIJIM NUK MERR PJESE NE ASNJEREN N#A PROCEDURAT E
VENDIMARRJES NE KUADER TE UE-se ?

A.GJKATA E DREJTESISE TE UE-se.

*.KA NENKUPTON BASHKEPUNIMI I PROCEDURE LE#JISLATIVE NE KUADER TE BE-se DHE PER

CILAT RASTE ZBATOHET ?

2.BASHKEPUNIMI SI PROCEDURE LEGJISLATIVE NENKUPTON PUNEN E PERBASHKET TE

INSTITUCIONEVE TE BE-se PER ARRITJEN E NJE QENDRIMI TE PERBASHKET.BASHKEPUNIMI
MUND TE JETE MES KESHILLIT EVROPIAN DHE PARLAMENTIT EVROPIAN OSE EDHE TE
KOMISIONIT EVROPIAN.ZBATOHET NE RASTE E NDRSHIMIT TE NDONJE AKTI,PASTAJ
KONSULLTIMEVE,HRJEN NE FUQI TE TRAKTATIT.

1+.NJERI NDER PARIMET E MEPOSHTME BENE PJESE NE PARIMET E VEANTA TE SE DREJTES SE

UE-se?

A.PARIMI I PROPORCIONALITEIT.