A 1

KALKULIMI TERMIK I MOTORIT DIESEL

1. Sasia teorike e nevojshme për djegien e 1 kg lëndës djegëse:

1 8 
Lo   C  8H  O  kmol ajër / kg LD
0.23  3 
1 C H O kg ajër / kg LD
Mo     
0.21  12 4 32 
2. Sasija e vërtetë e ajrit për djegien e 1 kg lëndë djegëse:

kg ajër / kg LD
L    Lo

kmol ajër / kg LD
M  Mo

3. Sasija e përgjithshme e produkteve të djegies për α>1:

M 2 ( M 2) 1 (  1) M 0 kmol ajër / kg LD

3.1 Teprica e ajrit të pastër:

M   (  1)  M o kmol ajër / kg LD

3.2 Produktet e djedies për alfa=1:

C H kmol ajër / kg LD
( M 2 ) 1    0.79  M o
12 2
3.3 Koeficienti teorik i ndryshimit molekular:

M2
o 
M1

4. Parametrat e procesit të thithjes:

4.1 Përvetësohen këto vlera:
4.1.1 Ndryshimi I temperaturës në sistenin e thithjes: ∆T [Tabela 6]
4.1.2 Temperatura e gazrave të mbetura: Tr [Tabela 2]
4.1.3 Shtypja e gazrave të mbetutura: pr [Tabela 1]
4.1.4 Karakteristika e ambientit: shtypja p0=0.1 MPa, temperatura T0=288 K
4.1.5 Shpejtësia e mbushjes së freskët në hyrje wV=60…130 m/s
4.1.6 Pesha molekulare e Majr=28.95 Kg/kmol .
 A 2

4.2 Konstanta universale e ajrit:

8314
R
M ajr
4.3 Dendësia specifike e ajrit në hyrje në motor:
po
o  kg/m3
R  To

4.4 Presioni në hyrje në cilindër të motorit:

wv2
pa  po  (  2   )   o  10 5Mpa [Tabela 3]
2

ku koeficienti merr vlerat (β2 + ξ)=2.5…3.5.

4.5 Koeficien i gazrave te mbetura:

To  T pr
   [Tabela 5]
Tr   pa  pr

4.6 Temperatura në fund të procesit të thithjes:

To  T    Tr Mpa [Tabela 4]
Ta 
1 
4.7 Koeficienti I mbushjes së cilindrit:

 pa To
v 
  1 p o Ta (1   )
To  p p
 v1  (  a  r ) [Tabela 7]
To  T   1 po po
4.7.1 Shkalla e shtypjes ε është dhënë ne detyrë.

5 Parametrat e procesit të shtypjes

5.1 Përvetësohet treguesi politropik i procesit të shtypjes n1 [Tabela 8]
5.2 Shtypja në fund të procesit të shtypjes:

pc  p a   n1 Mpa [Tabela 10]

5.3 Temperatura në fund të procesit të shtypjes:

Tc  Ta   n1 1K [Tabela10]
 A 3

6 Parametrat e procesit të djegies

6.1 Raporti sipas peshës për α=1:

( M 2 ) 1
(rM 2 ) 1 
M2
6.2 Sasia e nxehtësisë e pashliruar për djegie jo të plotë:

M  (  1) M o
r  
M2 M2
6.3 Energjia e brendshme e mbushjes së freskët:

u c  CVC (Tc  273) kJ/kmol

Nxehtësia specifike e mbushjes së freskët për v=const Cvc kJ/kmol K.

6.4 Energjia e brendshme e produkteve të djegies për α=1

(u c" ) 1  CV"C (Tc  273) kJ/kmol

Nxehtësia specifike e produkteve të djegies, për temperaturën Tc.

6.5 Energjia e brendshme e produkteve të djegies në fund të procesit të shtypjës:

u c"  (u c" ) 1  (rM 2 ) 1  u c  r kJ/kmol

6.6 Koeficienti real i ndryshimit molekular gjatë procesit të djegies:

M 2 M r M    M1
  2
M1  M r M 1 (1   )
6.7 Pjesa e majtë e barazimit të djegies:
6.7.1 Anëtari 1:

  Hu
A1  kJ/kmol
(1   )  M 1
6.7.1.1 Aftësia e ulët termike e lëndës djegëse Hu [Tabela 11].
6.7.1.2 Koeficienti shtytëzimit të nxehtësisë ς [Tabela 13]
6.7.2 Anëtari 2:

u C    u C" kJ/kmol
A2 
1 
6.7.3 Anëtari 3:
kJ/kmol
A3  8.314   T c
6.7.3.1 Përvetsohët vlera e rritjes së presionit gjatë djegies:
λ=1.6…2.5
 A 4

6.7.4 Shuma- ana e majtë e barazimit:

SH=A1+A2+A3 kJ/kmol
6.8 Ana e majtë e barazimit pjestuar me koeficientin real të ndryshimit molekular:

SH
SH 1 

6.9 Temperatura në fund të procesit të djegies Tz
6.10 Shtypja në fund të procesit të djegies:

p z   pc Mpa [Tabela 15 ]

6.11 Shkalla e zgjerimit gjatë djegies:

7 Parametrat e procesit të zgjerimit

7.1 Përvetësohet vlera e treguesit të politropes së zgjerimit [Tabela 16]
7.2 Shkalla e zgjerimit gjatë djegies:




7.3 Shtypja në fund të procesit të zgjerimit:

pz
pb  MPa [Tabela 17]
n 2

7.4 Temperatura në fund të procesit të zgjerimit:

Tz
Tb  K [Tabela 17]
 n 1
2

8 Treguesit themelor të ciklit

8.1 Presioni I mesëm indikatorial teorik i ciklit:

n 
1
 1 1 1 
pi'  p a  (   1)  (1  n 1 )  (1  n 1 )MPa

 1  n2  1  2
n1  1 1

8.2 Presioni i mesëm i vërtetë indikatorial i ciklit:

pi    pi' MPa Koeficienti i [Tabela 18] rrumbullaksimit i

diagramit indikatorial φ=0.92…0.97
8.3 Shpejtësia mesatare e pistonit:

cm  2  S  n m/s
 A 5

8.4 Presioni i humbjeve mekanike:

p m  0.04  0.0135  c m Mpa

8.5 Presioni i mesëm efektiv i ciklit:

p e  pi  p mMPa [Tabela 19]

8.6 Rendimenti mekanik i motorit:
pe [Tabela 19] 8.7 Konsumi
m 
pi
specifik indikatorial I lëndës djegëse:

 o  V gr/kWh [Tabela 19]

g i  3.6  10 3
pi    Lo
8.8 Konsumi specifik efektiv i lëndës djegëse:

gi
ge  gr/kWh [Tabela 19]
m

8.9 Rendimenti indikatorial i motorit:

3.6  10 6 [Tabela 19]

i 
gi  H u
8.10 Rendimenti efektiv i motorit:

e   m i [Tabela 19]

8.11 Konsumi orar i lëndës djegëse:

Gh  PE  g e kg/orë
8.11.1 Fuqia efektive PE e motorit e dhënë me detyrë.

9 Dimensionet kryesore te motori

9.1 Diametri I pistonit D është dhënë në detyrë.
9.2 Hapi I pistonit S është dhënë në detyrë.
9.3 Vëllimi për një cilindër:

  D2  S
Vh  m3
4
Vh m  i  Vh
9.4 Vëllimi i punës te motori:
9.5 Numri i cilindrave te motori “i” është dhënë në detyrë.
m3
 A 6

10 Vizatimi i dijagramit indikatorial

Përvetsohet këndi për vizatimin e politropave të shtypjes dhe zgjerimit
α=15…200
10.1 Këndi i drejtimit të politropës së shtypjes:

 1  arctg[(1  tg ) n 1]

1

10.2 Këndi i drejtimit të politropës së zgjerimit:

shkallë
 2  arctg[(1  tg ) 1]
n2
shkallë
 A 7

TABELAT TE KALKULIMI TERMIK I MOTORIT

Tabela 1 Shtypja në fillim të procesit të thithjes pr:

pr=(1.05…1.10)p0 - për motorë të ngadaltë

pr=(1.10…1.20)p0 - për motorë të shpejtë
pr=(0.75…0.95)p0 - për motorë me fryerje

Tabela 2 Temperatura në fillim të procesit të thithjes Tr:

Tr=700…800 K - për motorë diesel

Tr=1000…1300 K - për motorë karburator

Tabela 3 Shtypja në fund të procesit të thithjes pa:

pa=(0.85…0.90)p0 - për motorë të ngadaltë

pa=(0.70…0.855)p - për motorë të shpejtë
pa=(0.85…1.10)p0 - për motorë të ngadaltë

Tabela 4 Temperatura në fund të procesit të thithjes Ta:

Ta=320…330 K - për motorë 4-kohësh diesel

Ta=320…330 K - për motorë 4-kohësh karburator
Ta=320…330 K - për motorë 2-kohësh diesel

Tabela 5 Koeficienti i gazrave të mbetur γ:

Motori 4-kohësh - OTTO 0.06…0.18

- DIESEL 0.02…0.06
Motori 2-kohësh - Me parakomprimim në shtëpizë 0.25…0.40
- Tipet tjera 0.08…0.25

Tabela 6 Ndryshimi I temperaturës ∆T për shkak të nxehjes së mbushjes së freskët

duke kaluar nëpër sistemin e thithjes:

Motori OTTO ∆T=25…35 K

Motori DIESEL ∆T=10…30 K
 A 8

Tabela 7 Koeficienti i mbushjes së cilindrit ηh:

Motori 4-kohësh - të ngadaltë pa fryerje 0.85…0.90

- i shpejtë me fuqi specifike të madhe 0.70…0.75
- I shpejtë me fryerje 0.75…0.85
Motori 2-kohësh - pa fryerje 0.50…0.85
- me fryerje 1.00…1.10

Tabela 8 Eksponenti I politrpës së shtypjes n1:

Motori diesel i shpejtë pa ftohje të pistonit 1.36…1.42

Motori diesel i ngadaltë me ftohje të pistonit 1.34…1.36
Motori otto 1.27…1.40

Tabela 9 Shkalla e shtypjes ε:

Motorët diesel: - të ngadaltë prej 13 deri 14:1

- me shpejtësi mesatare prej 14 deri 15:1
- te shpejtë prej 15 deri 22:1
- me fryerje prej 12 deri 14:1
Motorët otto: prej 5 deri 12:1

Tabela 10 Shtypja pc dhe temperatura Tc në fund të procesit të shtypjes:

pc MPa Tc K
Motorët otto 0.7…1.5 500…700
Motorët diesel pa fryerje: - i shpejtë 3.5…4.5 700…900
- i ngadaltë 3.0…3.5 700…900
Motorët diesel me fryerje - mesatarë 4.0…5.0 700…900
- i shpejtë 5.0…7.0 700…900

Tabela 11 Karakteristikat themelore të karburanteve:

Lënda Aftësia e ulët Përmbajtja sipas Sasia teorike e ajrit

djegëse kalorike MJ/kg peshës % për djegie
C H O Mo Lo kg/kg
Benzina 43.8 85.0 14.9 0.1 0.514 14.9
Dieseli 42.6 86.3 13.3 0.4 0.501 14.9
Kerozini 43.0 86.0 13.7 0.3 0.506 14.6
Mazuti 41.3 87.2 11.7 1.1 0.488 14.1

Ajri atmosferik përmban kryesisht oksigjen O2 dhe azot N2 në raport:

-sipas peshës: 23 % O2 dhe 77 % N2
 A 9

-sipas vëllimit: 21 % O2 dhe 79 % N2

Në kushte normale atmosferike pesha specifike e ajrit është γ=1.188 kg/m3,
kurse pesha molekulare e tij m=28.95 kg/kmol.

Tabela 12 Pesha specifike e karburanteve γ kg/m3:

Benzinat e ndryshme 0.700…0.770

Nafta 0.840…0.890
Vajguri 0.790…0.835
Lënda djegëse për turbomotora 0.739…0.825
Fraksionet e rënda të naftës >0.890

Tabela 13 Koeficienti i shfrytëzimit të nxehtësisë ξ:

Motorët me benzinë 0.85…0.95

Motorët diesel të ngadaltë 0.85…0.90
Motorët diesel të shpejtë 0.65…0.85
Motorët më gaz 0.85…0.95

Tabela 14 Temperatura në fund të procesit të djegies Td K:

Motorët diesel të ngadaltë 1700…2000

Motorët diesel të shpejtë 2000…2200
Motorët me benzinë 2200…2700
Motorët me gaz 1800…2100

Tabela 15 Shkalla e rritjes së shtypjes gjatë procesit të djegies α dhe shtypja në

në fund të procesit të djegies pd:

Lloji i motorit λ pz MPa

Diesel të ngadaltë 1.3…2.0 4.5…6.0
Diesel të shpejtë 1.5…2.5 5.0…8.0
Me benzinë 1.8…2.5 1.8…6.0
Me gaz 1.8…2.6 2.0…3.0

Rritja e presionit gjatë procesit të djegies α është:

Për motorët diesel me një dhomë djegie α =1.4…2.2 e më tepër
Për motorët diesel me dy dhoma djegie α =1.1…1.4.
Tabela 16 Treguesi i politropës së zgjerimit n2:

Motorët me benzinë 1.25…1.35

Motorët diesel të ngadaltë 1.28...1.32
 A 10

Motorët diesel të shpejtë 1.20…1.24

Motorët me gaz 1.25…1.30

Tabela 17 Shtypja pb dhe temperatura Tb në fund të procesit të zgjerimit:

Lloji i motorit pb Mpa Tb K

Diesel i ngadaltë 0.25…0.35 900…1100
Diesel i shpejtë 0.30…0.50 1000…1200
Me benzinë 0.40…0.60 1500…1700

Tabela 18 Shtypja e mesme indikatoriale pi Mpa:

Motorët 4-kohësh - me benzinë otto pa fryerje 0.60…1.20

- me benzinë otto me fryerje 0.90…1.80
- otto me gaz 0.50…0.70
- diesel pa fryerje të ngadaltë 0.65…0.75
Motorët 2-kohësh - diesel pa fryerje 0.35…0.70
- diesel me fryerje 0.90…2.20
- otto për motoçikleta 0.25…0.40

Tabela 19 Disa parametra të motorit:

Motori 4-kohësh Otto diesel i shpejtë

Rendimenti: - termodinamik ηth 0.40…0.50 0.60…0.70
- indikatorial ηi 0.28…0.35 0.42…0.50
- mekanik ηm 0.80…0.85 0.75…0.85
- efektiv ηe 0.25…0.29 0.38…0.40
Shtypja MPa - indikatoriale pi 0.60…1.20 0.75…1.0
- efektive pe 0.60…0.95 0.55…0.85
Konsumi - indikatorial gi 245…300 175…205
specifik gr/kËh - efektiv ge 300…325 217…238