ARALING PANLIPUNAN
ampon ni Caesar), Mark Anthony
A. PAGHINA NG REPUBLIKA
Kasabay ng paglaki ng teritoryo ng
Republika ng Roma ay may suliraning
nagpahina rito:
 Lumaki ang agwat ng mahihirap
sa mayayaman
 Tumaas ang mahihirap
 Korapsyon at katiwalian sa
pamahalaan
 Pagkakaroon ng latifundia –
“malalaking hacienda” ng
mayayaman
Mga Repormista
- Nagnais lutasin ang problema
- Mga anak ni Gracchus na sina
Tiberius at Gaius
- Iminungkahi ni Tiberius na liitan
ang mga latifundia
- Nabigo ang dalawa
B. PAGBAGSAK NG REPUBLIKA
Nabalot ang Rome sadigmaang sibil
Unang Triumvirate
- Nagsanib puwersa sina Julius
Caesar, Marcus Licinius Crassus at
Gnaeus Pompeius Magnus
- Pinamunuan ni Caesar ang Gaul
bilang gobernaor
- Ikinabahala ni Pompey ang
paglawak ng impluwensiya ni
Caesar
Pamumuno ni Caesar
- Pagbigay pagkamamamayan sa
mga tao sa lalawigan ng Rome
- Pagtulong sa mahihirap
(trabaho)
- Pagtatatag ng kolonya
(magkaroon lupa ang wala)
- Pagdagdag sahod sa mga
sundalo
- Pinaslang si Caesar ni Marcus
Junius Brutus at Gaius Cassius
Longinus at ang senado
Ikalawang Triumvirate
- Octavian (grandnephew at
(heneral) at Lepidus
- Digmaan sa pagitan ni Octavian
at Mar Anthony
- Inakusahan ni Octavian si Mark
Anthony na nakikipagsabwatan
kay Cleopatra
- Naaig sina Mark Anthony
- Pagbalik ni Octaian sa Rome ay
hinalal siya na imperator
(supreme military commander)
- Pinalit ang pangalan sa titulong
Agustus (ang dakila)
C. IMPERYONG ROMAN
Ang pamumuno ni Agustus Caesar ay
natamasa ng Roma ang kapayapaan
at kasaganahan.
Pax Romana
 Mas naging madali at ligtas ang
komunikasyon at transportsyon
(hal: sa gamit ng Via Appia o
Appian Way ; Latin – pormal na
wika ; Greek – karaniwang wika)
 Nagkaroon ang mga
kababaihan ng higit na kalayaan
at karapatan sa Roma ngunit
hindi pa rin sila puwede bumoto
 Sila ay may mas “advanced” na
edukasyon
 Sumigla ang kanilang panitikan:
a. Cicero – politiko at pilosopo
b. Ovid – may akda ng
Metamorphoses, bersiyon ng
mitolohiyang Greek
c. Virgil – may akda ng Aeneid,
kahalintulad ng Iliad and
Odyssey
d. Livy – may akda ng kasaysayan
ng Roma
e. Tacitus – historyador na tumuligsa
sa Julian emperor
 Katulad ng Greek, ay naniniwala
rin sila sa mga diyos at diyosa
 Colosseum – labanan ng
gladiator
 Circus Maximus – para sa karera
ng chariot
 Pantheon – kasintulad ng
Parthenon
 Aqueduct – tubo ng tubig
D. MGA EMPERADOR NG IMPERYO
Julio-Claudian Dynasty
 1. Tiberius
- Kilala sa kalupitan
- Inampon ni Agustus
- Noong pinako sa krus si Hesus
- Pinalakas ang senado ;
pagbawas sa buwis
2. Caligula
- May mahinang pag-iisip
- Nagpangap na diyos ; nalugi
ang imperyo ; pinahahalik ang
paa sa senado ; pinapatay ang
kalaban at kakampi ; ginawang
senador ang kabayo
- Magandang reporma
3. Claudius
- Mahina at matatakuti
- Pamangkin niya si Caligula
- Pinagawa ang aqueduct
- Sinakop ang Britain
- Pinatay ang senador at asawa
- Nilason
4. Nero
- Pyromaniac
- Malupit at walang katinuang
lider
- Pinapatay ang asawa, anak at
ina
- Napugutan si San Pedro
Flavian Dynasty
1. Vespacian
- Heneral ni Nero
- Nakipaglaban sa 3 pang heneral
- Pagbagsak ng Jerusalem
- Kapayapaan at kasaganahan
- Flavian Ampitheatere
(Colosseum)
2. Titus
- anak ni Vespacian
- pinatapos ang Colosseum
- maramaning pinagawan ng
estruktura
3. Domitian
- Kapatid ni Titus
- Lumawak sa pamumuno
- Sinulat ni San Juan
- Persukusyon sa Kristiyano at
Judyo
Five Good Emperors
1. Nerva
- Kilalalang politico at konsul
- Pamamahagi ng lupa
- Pamimigay pansin sa mahihirap
- i
- Ideya ng lider na hindi umaasa
sa sundalo
2. Trajan
- Hindi Romanong lider – Spanish
- Tinawag na Optimus (Best)
- Nagbigay ng tulong (cash out) sa
mahihirap na Romano at sundalo
- Maraming estruktura at malawak
na teritoryo
- Kaunti ang persekusyon
3. Hadrian
- Wala sa kapitolyo dahil sa
pagsisiguro ng walang
naggaganap sa labas
- Adopted raw ni Trajan
- Makata na emperaor
- Nagpawa ng Hadrian Wall
4. Antonius Pius
- Namili na tagapagmana ng
trono na sina Marcus Aurelius at
Lucius Verus
- Bumaba ang digmaan, rebelyon
at pagmamalupit
- Nadagdagan ang Hadrian Wall
na nagiging Antonine Wall
5. Marcus Aurelius
- Ginuntuang Panahon ng Roma
- Makata at pilosopo (stoic)
- Namuno kasama sa Verus
(kapatid)
- Persikusyon ng Kristiyano, sakit at
digmaan
- Pumalit si Commous (Anak)
- Namatay at natapos ang Pax
Romana
E. PAGBAGSAK NG IMPERYONG
ROMAN
 Dinoble ang puwersa ng
sandarahang lakas
 Humina ang kalakaran
 Ginamit ang pondo sa military
 Walang kita ang magsasaka at
kulang sa pagkain
 Pagtaas ng buwis sa may-ari ng
lupa
 Walang napipiling emperor
 Digmaang sibil
 Sapilitang itinaas ang buwis
 Pagbaba ng populasyon (sakit at
child labor)
 Pagsalakay ng barbaro
F. KRISTIYANISMO
Hesus (Hari ng Hudyo)
  Konsepto ng
Messiah/Tagapagligtas
 Nangaral noong siya’y 30 taong
gulang
 Tungkol sa Diyos, nagpagaling at
nagpakain
 Ipinako ng mga Romano
Paglaganap
 Malaking bahagi ang mga
disipulo (Judea at Syria)
 Pedro – unang santo papa
 Paglaganap sa mga Hentil (San
Pablo)
 Pagbagsak ng Jerusalem =
Jewish Diaspora
 lumaganap noong Pax Romana
Mga Hamon
 ang hindi pagsamba sa
emperador ay ikinagalit ng
Romano
 sinisi sa Hudyo ang pagkasunog
ng Roma (Nero)
 pagkulong, pagpako at
pagpasunog
 nagbago noong pagtanggap ni
Constantine sa Kristiyanismo
 ipinalabas ang Edict of Milan
(malayang pagpili ng relihiyon)
at Edict of Thessalonica
(Kristiyanismo bilang opisyal na
relihiyon)
Doktrina
 Nicene Creed (foundation of
faith)
 Pinagkaisa ng mga iskolar ang
katuturan ng Kristiano
 Obispong Roman –
tagapagmana ni San Pedro
G. IMPERYONG BYZANTINE
- Pinag-isa muli ni Constantine I
ang imperyong Roman
- Binigyan pansin ang
Constantinople (silangan /
Turkey)
- Pagbagsak ng kanlurang bahagi
(Barbaro)
Justinian
 Magsasakang naging
emperador
 Katulong niya si Theodora
(asawa at prostitute)
 Pagbawi ng teritoryo (Gaul /
France)
 Constantinople ay:
a. Mataas na seguridad
b. Kalakaran sa Tsina
c. Hagal Sophia
d. Greek
East – West Schism
 Roman Catholic vs Greek
Orthodox
 Iconoclastic Controversy –
walang religious item sa loob ng
simbahan
 Isyu ukol sa Romanong Obispo
bilang pinakamataa
SCIENCE
A. PERIODIC TRENDS
 Specific patterns in the periodic
table
 Arrangement of elements
(electronic properties & size)
 Tool to predict properties
Atomic Radius
- half the distance b/w nucleus of
an atom an another atom
- atomic size
- Left to Right: decreases (greater
charge and stronger pull
- Top to Bottom: increases (same
number of protons but different
energy levels)
Electron Shielding
- Prevents the outer electrons to
be attracted towards the nucleus
Ionization Energy
- Energy required to remove
electron from nuclear gaseous
atom
- Left to Right: increasing (stronger
the pull, requires more energy to
remove an electron)
- Top to Bottom: decreasing
(opposite)
Electronegativity
 - Ability of an atom to attract  Excretion
electrons and bind with another
atom Digestion
- Quantitative - Process w/c food is broken down
- EXCEPTION (lowest): noble gases, into smaller components
lanthanide & actinide a. Mechanical Phase
- Left to Right: increase (stronger - Physical means
pull, then more ability to attract b. Chemical Phase
electrons) - Uses enzymes
- Top to Bottom: decrease (weaker
pull, then lesser ability) Organs

Electron Affinity 1. Mouth

- Where ingestion begins
- Ability of an atom to accept - Physically, food is broken down
electrons by the teeth
- Qualitative - Chemically, carbohydrates is
- Left to Right: increase (directly broken down by amylase,
proportional to Electronegativity) enzyme in saliva
- Top to Bottom: decrease 2. Pharynx
Metallic Property - Tongue moves around until the
chewed food becomes bolus
- Ability to lose electrons 3. Esophagus
- Left to Right: decrease (inversely - Peristalsis, wave of muscular
proportional to Electron Affinity & contraction that push the bolus
Electronegativity) down the stomach
- Top to Bottom: increase 4. Stomach
- Mostly in left an bottom - Rugae, muscular pouch that
churns bolus
Octet Rule - Gastric Juice, stomach acid,
- 8 valence electrons are needed mucus and enzyme
for an atom to be stable - Acid, kills invading bacteria and
- Noble gases are example viruses
- Enzymes, break down proteins &
Non-Metallic Property lipids
- Mucus, protects the lining of the
- Can’t be used w/o reference to
stomach from acid
Metallic Property
- Chyme, digested bolus
B. DIGESTIVE SYSTEM
5. Small Intestine
G.I Tract - Majority of absorption
a. Duodenum
- Gastro intestinal tract - Bile, breakdown fats
- Pancreatic Juice, reduce the
Major Organs
acidity of chyme
- Where food passes through b. Jejunum
- Comprises the the GI Tract - Villi, fingerlike lining that helps
- Digestion occurs absorption
c. Ileum
Accessory Organs - Compacts left over
6. Colon / Large Intestine
- Aids digestive process
- Vitamin k
Four Processes - B vitamins
- Absorbs water
 Ingestion 7. Rectum / Anus
 Digestion - Leftover waste is temporarily
 Absorption/Assimilation stored then excreted
Enzymes
- Organic catalysts
- Helps speed up chemical
digestion
FILIPINO
A. SANAYSAY
Pinagmulan:
 Paglalahad ng sariling opinyon o
kuro-kuro ng sumusulat
 Nagsimula sa panahon ni
Michael de Montaigne (1580)
 “essayer” (Pranses) – sumubok o
tangkain
 Essais = unang sanaysay na
sinulat ni de Montaigne
 Analects = Confucius
 Tao Te Ching = Lao-Tzu
 Mga Sanaysay ng Kamatayan =
Yushia Kenko
 Alejandro G. Abadilla = Ama ng
Sanaysay
 La Solidaridad = Marcelo H.
del Pilar
Mga Uri ng Sanaysay
1. Pormal
- Siyentipiko o maanyo
- Mapanuligsa, makasaysayan,
sosyolohikal at pilosopikal
- Matiyagang pag-aaral at
pananaliksik
a. Maingat na pagpili ng salita
b. Mabisang paglalahad
c. Lubos na kaalaman
d. Malinaw na pagbuo ng
pangungusap
2. Di-Pormal
- Malaya o palagayan o pamilyar
- Madali at magaang isulat
- Natural na paglalahad ng
kaisipan
- Madali unawain
B. POPULAR NA BABASAHIN
1. Pahayagan
- Print media na ‘di namamatay
- Bahagi ng kultura
- Abot kaya at laganap sa bansa
- Balita, tsismis, sports at literature
- Pampalipas ng oras
2. Komiks
- Grapikong midyum ng larawan
at salita
- Nagsasalaysay ng kuwento
- May diyalogo at lahat ng uri ay
mayroon
- Pang-aliw sa kabataan
3. Magasin
- Kinahuhumalinang ng Pilipino,
dahil sa impormasyong dala nito
C. KOMPOSISYONG POPULAR
Introduksyon
- Gamit ng masa
- Isinulat at binabasa ng
karaniwang mamayanan
- ‘di kasinglalim at katalinhaga ng
malikhaing komposisyon
- Modernong anyo ng panitikan
1. Islogan
- Madaling unawain
- Modernong salawikain
- Maikling pahayag ukal sa isang
isyu
- Tuluyan o patula
2. Patalastas
- Magbigay impormasyon,
direksyon at manghingkayat
- Serbisyo,produkto at paniniwala
- Ano, kalian, sino, saan , bakit at
paano (sinasagot na tanong)
- Sa pahayagan, magasin, tv,
radio, lansangan at koreo
makikita
3. Awit
- Likas sa Pilipino ang pagkahilig sa
awit
- Tungkol sa : damdamin,
pangarap, kultura at pananaw
- Mabilis, masaya at Malaya ang
tempo
a. Adaptasyon
- Panghihiram ng himig ; pagpalit
ng liriko
b. Revival
- Muling pagbuhay ng lumang
awit
c. Rap
- Balbal na salita at impromptu
Patuloy ang pagbabago sa mundo
kabilang na ang panitikan at hindi
natin ito mapipigilan, ang tanging
maggagawa natin ay ang
makipagsabayan sa mga
pagbabagong ito.
ENGLISH
 A. PRONOUN-ANTECEDENT
AGREEMENT
B. PHRASES

*see hand-outs and formative tests*

RELIGION

A. GROWING OPPOSITION ON JESUS

READ PAGE 127

B. JESUS’ PREDICTIONS

READ PAGES 128 – 129

C. THE LAST SUPPER EVENTS

READ PAGES 130 - 132

D. JESUS’ AGONY, ARREST, & TRIAL

READ PAGES 133 - 136

E. BETRAYAL OF JUDAS

READ PAGE 135