Vajnert, 25-34 str.

1) Brahe, Galilej, Kepler, Njut

2) Kopernikanski metod

3) Dva osnovna aspekta naučne revolucije:

-UNIŠTENJE ANTIČKOG KOSMOSA

- MATEMATIZACIJA PRIRODE I NAUKE

Kopernik započinje jedan nov program istraživanja i pošto nije imao neposredne dokaze za
svoju teoriju, njih su vremenom prikupili drugi istraživači. Dalja istraživanja su veoma značajna
jer su postavila niz ozbiljnih pitanja o nepromjenljivosti neba, o kretanju i pojavama u antičko
doba.

TIHO DE BRAHE

- Koriguje Kopernikov sistem

- Zemlja stoji, oko nje se okreću Sunce i Mjesec, a ostale planete se okreću oko Sunca.
- Otkrio supernovu
- Izučavao i pratio kretanje Marsa i na osnovu tih proračuna Kepler izvodi svoja tri zkona
koji potvrđuju Kopernikov sistem, što znači da je Brahe, iako protivnik kopernikanizma
doprineo njegovom usavršavanju.

KEPLER

1) Svaka planeta opisuje oko Sunca krivu koja ima oblik elipse, a u čijoj žiži se nalazi Sunce.
- Ovim zakonom se obara antička ideja o kružnom kretanju.
2) Radijus-vektor Sunce-planeta ima jednake površine u jednakim vremenskim intervalima.
- Znači, period prelaženja putanje za svaku planetu varira na takav način da ,,linija
povučena od planete do Sunca prelazi jednake oblasti za jednaka vremena“ i ovim se
odustaje od ideje o uniformnom kretanju koja je prisutna još kod Kopernika.
3) Treći zakon ustanovljuje relaciju između brzina planeta na različitim orbitama i njihove
prosječne udaljenosti od Sunca.

Dakle, Kepler odbacuje veliki dio grčke tradicije koje se Kopernik idalje pridržavao, a
pomoću svoja tri zakona kretanja daje doprinosi poboljšanju algebarske strukture
heliocentričnog modela!
GALILEJ

- Pruža nove dokaze koji diskredituju aristotelovsko-ptolomejsko gledište

- Sila, ubrzanje, brzina, masa
- Otkriva bregove na Mjesecu, pokazuje da je on sličan Zemlji i samim tim baca sumnju na
opravdanje dvosfernog univerzuma
- Otkriće Sunčevih pjega su u sukobu sa pretpostavljenim savršenstvom nebeskog dijela
univerzuma
- Venerine faze
- Jupiterovi sateliti: oni oko Jupitera kruže kao oko svog centra i to je suprotno filozofskom
mišljenju, jer dokazuje da postoje nebeska tijela koja kruže oko centara koji nisu Zemlja
- Princip relativnosti

NJUTN

Vidimo da je u ovom usavršavanju heliocentričnog modela nešto falilo. Kepler ga je potvrdio

svojim zakonima i iako je znao da postoji neka sila kojom Sunce privlači planete da se kreću oko
njega, nije znao da je definiše. To je učinio Njutn.  Definisao je UNIVERZALNI ZAKON
GRAVITACIJE, kao i osnovne ZAKONE MEHANIČKOG KRETANJA, tj. TRI
FUNDAMENTALNA ZAKONA MEHANIKE koji važe za mnoge zemaljske fenomene.

1) ZAKON INERCIJE
- Svako tijelo ostaje u istom stanju ukoliko na njega ne djeluje sila
2) ZAKON SILE
- Sila je proizvod mase i ubrzanja
3) ZAKON AKCIJE I REAKCIJE
- Sile kojima dva tijela uzajamno djeluju imaju jednake intenzitete, iste pravce i suprotne
smerove.

Dakle, Njutn je otkrićem gravitacije riješio tajnu mehanizma Sunčevog sistema, dokazao
Keplerove zakone i Kopernikov sistem kao tačne!

Galilej je u fiziku uveo pojam relativnosti kretanja.

Prema principu relativnosti, kinetičko kretanje objekta može se opisati bilo iz statičnog ili
referentnog okvira. Dokle god je kretanje inercijalno, te dvije tačke gledišta su ekvivalentne.
Stoga, sa stanovišta relativizma ne bi bilo nikakve razlike u tome koji od modela bismo
prihvatili. Geocentrični ili heliocentrični.

Ptolomej: Zemlja kao statična tačka, Sunce kao tačka u pokretu.

Kopernik: Zemlja kao pokretna tačka, Sunce kao statična.

Nema razlike. Zemlja se okreće oko svoje ose jednom u svom 24-časovonom ritmu da bi dala
dan i noć.

Ako bi se Sunce okrenulo jednom oko statične Zemlje u 24-časovnom ritmu to bi nam dalo dan i
noć.

Šta ne valja?

Ne smijemo zanemariti DINAMIKU. Opis mehanizma Sunčevog sistema je više od proste

kinematike, koja se bavi čistim kretanjem i ne odgovara nam na ključno pitanje: šta uzrokuje
kretanje planeta? Na ovom primjeru se može uočiti značaj Njutnove fizike. 

KOPERNIKANSKI OBRT

Da li je Kopernik naučni revolucionar? –Nije.

Zašto nije?

- Heliocentrični sistem nije poboljšanje u proračunavanju u odnosu na geocentrični

- Odan je idalje idealima kružnog kretanja, to vidimo iz Kopernikovog prigovora
Ptolomeju. Smetao mu je njegov ekvant koji krši ideal uniformno kružnih orbita.
- Zbog pojma ravnomjernog kružnog kretanja je prinuđen da usvoji male epicikle i sa
matematičke tačke gledišta njegov sistem nije mnogo jednostavniji od Ptolomejevog.
- Nezainteresovan je za fizičko objašnjenje pojava.
- Zašto se planete kreću oko Sunca različitim brzinama i na različitim rastojanjima?
Kopernik ne daje odgovor na ovakva pitanja.
- Nudi geometrijska sredstva, a nama su potrebni fizički zakoni.
- Kepler i Galilej razvijaju heliocentrični sistem, a Njutn ga dovršava.

U čemu se onda ogleda Kopernikov značaj?

- Promjena perspektive
- Kopernik je povezao planete u jedan koherentan sistem
- On nije došao do heliocentričnog sistema putem induktivne generalizacije nad
dostupnim opservacijama
- Primjenjujući matematiku geometrijski utvrđuje zaključke koji se iz njih mogu ispravnim
IZVOĐENJEM izvući; usklađuje svoje i antičke opservacije sahipotezama koje je ranije
usvojio i nakon svih ovih izvođenja konačno zapisuje zakone astronomije, a ti zakoni su
uniformne kružne sfere koje posle Kepler zamjenjuje.
 - Ono što je ovdje veoma relevantno je to što je Kopernik pravio izvođenja , upotrebljavao
dostupne podatke da bi pokazao da je ptolomejski model bio neadekvatan, a ti dostupni
podaci se ne sastoje samo iz opservacija.
- Postupci izvođenja su veoma bitni za istoriju nauke.
- Naučnici poput Keplera i Galileja su upotrebljavali opservacionu evidenciju, razmatranje
vjerovatnoće i druge kriterijume ( ovi kriterijumi se ponašaju kao ograničenja
konkurentskom modelu) da bi izveli zaključak da je neki model bolji od drugog.

Šta je podstaklo razvoj ovakvog modela univerzuma koji funkcioniše u skladu sa

determinističkim zakonima?

1) MATEMATIZACIJA, jedan veoma bitan aspekt naučnih revolucija!

Znači, novitet koji se pojavljuje sa naučnicima 17-og vijeka i jedna od ključnih stvari je
matematizacija istraživanja.
- Jezik matematike se primjenjuje na prirodn procese.
- Rastuća matematizacija prirode kojoj su doprinjeli Kepler, Galilej i Huk kulminira u
Njutnovoj aksiomatizaciji klasične mehanike.
- Njutn je formulisao nekoliko zakona i principa iz kojih se mogu dedukovati drugi zakoni,
npr. Keplerovi.
- Zbog upotrebe algebre možemo veliki broj podataka sažeti u preciznu matematičku
jednakost.

2) UNIŠTENJE ANTIČKOG KOMSOSA kao drugi bitan aspekat naučnih revolucija:

- Nova astronomska posmatranja i teorijske konstrukcije su počele slamati tradicionalno
uređenje kosmosa, a u vezi sa tim je i nestanak svih razmatranja zanovanih na
pretpostavci takvog uređenja.