5

> IO koagulaza-pozitivnih stafilokoka

6
> IO fekalnih streptokoka
5
> IO proteolitičkih klostridija
6
> IO k o h f o r m n i h bakterija

bio bi to razlog, da se m a s l a c proglasi k a o potencijalno opasan po zdravlje

ljudi, a p r o i z v o d n j a o b u s t a v i sve dok proizvodni pogon n e zadovolji z a h t j e ­
vima za ostvarivanje načela higijene u proizvodnji.
•
L i t e r a t u r n i podaci m o g u se dobiti od autora, Biotehniška fakulteta, V e t e ­
rinarski oddelek, Ljubljana, Gerbičeva 60.

Dr Helmut Camphausen, Ludwigshafen

Kemijska t v o r n i c a J o h . A. Benckiser

KOMBINIRANA SREDSTVA Z A ČIŠĆENJE I DEZINFEKCIJU

U MLJEKARI^

K o m b i n i r a n a s r e d s t v a za čišćenje i dezinfekciju su se b a š u m l j e k a r s k i m
pogonima afirmirala, iako se u p r e h r a m b e n o m pogonu može govoriti o u s p j e ­
šnom čišćenju s a m o o n d a a k o se t r e t i r a n e površine i s t o v r e m e n o steriliziranu.
P r i tome j e s p o r e d n o da li se ovo sprovodi u j e d n o m ili više p o s t u p a k a .
S r e d s t v a za čišćenje koja djeluju ubitačno na m i k r o o r g a n i z m e zbog svog
visokog a l k a l i t e t a ili aciditeta, n e zahtijevaju specijalan d o d a t a k n e k o g d e z i n -
fekcionog s r e d s t v a . M e đ u t i m , s r e d s t v a koja su slabo a l k a m a m o r a j u s a d r ž a t i
n e k u k o m p o n e n t u za sterilizaciju, pogotovo onda, ako su p r e d v i đ e n a za r u č n o
čišćenje, p r i č e m u se n i t e m p e r a t u r a otopine n e može t a k o povisiti da b i došlo
do toplotnog u n i š t a v a n j a m i k r o o r g a n i z a m a .
Kao što je već i s t a k n u t o n a d r u g o m mjestu, u m l j e k a r s k o m p o g o n u se
m a h o m k o r i s t e a l k a l n a s r e d s t v a za čišćenje. P r i k e m i j s k o m čišćenju p l o č a s t i h
a p a r a t a , a u t o m a t s k o m čišćenju boca i k a n t a , postoji m o g u ć n o s t da se a l k a l i t e t
i t e m p e r a t u r a podese t a k o , da je omogućeno u n i š t a v a n j e m i k r o o r g a n i z a m a .
Dopunski, v o d e n e k u p k e k o d stroja za p r a n j e boca m o g u se t r e t i r a t i bez d a l j ­
njeg n e k i m s r e d s t v o m koje odoepljuje a k t i v n i klor. K o d s t r o j a za p r a n j e k a n t a
visoka t e m p e r a t u r a v r u ć e v o d e i sušenje k a n t a p u t e m d u v a č a daje p o t r e b a n
b a k t e r i o l o š k i efekat.
K a k o je već n a p o m e n u t o , kod dezinfekcije i čišćenja t r e b a uzeti u obzir
slijedeće faktore*.
a) v r s t u , k v a l i t e t i k o n c e n t r a c i j u sredstva,
b) t e m p e r a t u r u ,
c) v r i j e m e djelovanja,
d) v r s t u m i k r o o r g a n i z a m a koje t r e b a uništiti (i v r s t u p r l j a v š t i n e ) ,
e) stanje p o v r š i n e koja se ima sterilizirati, i
f) m e h a n i č k i utjecaj.
* Ovo p r e d a v a n j e održano j e n a s e m i n a r u o s u v r e m e n i m sredstvima za p r a n j e , čišćenje
i d e z i n f e k c i j u u m l j e k a r s t v u o d r ž a n o m iod 2 5 . - 2 6 . X 1963. u I n s t i t u t u z a m l e k a r s t v o u B e o g r a d u .
 Čišćenje i dezinfekcija kao i u p o t r e b l j e n a s r e d s t v a m o g u biti efikasna samo
onda, ako se u z m u u obzir spomenuti f a k t o r i i ako se p r i m i j e n i odgovarajući
postupak.
Iz razloga vezanih za t e h n i k u čišćenja i dezinfekcije, p o s m a t r a j u ć i čisto
teorijski, t r e b a l o bi najprije čistiti, a zatim sterilizirati, d a k l e sprovoditi odvo­
jeno ove operacije. Ali se u m l j e k a r s k o m p o g o n u m o r a j u uzeti u obzir d a t i
p r a k t i č n i uslovi, pa je u p u n o slučajeva o p r a v d a n o oba r a d n a procesa spojiti
ili u p o t r e b o m n e k o g k o m b i n i r a n o g s r e d s t v a sprovesti spajanje ovih operacija.
Ni najbolja teorijska p r e p o r u k a n e m a m n o g o s m i s l a .ako je ista n e p r o ­
vediva od s t r a n e p r a k t i č a r a ili je p r o v e d i v a uz veliki n a p o r . Tako n p r . cje­
vovodi se najprije čiste, a zatim dezinficiraju. M e đ u t i m , sigurniji se rezultati
postižu k a d a se cjevovodi t r e t i r a j u u cirkulacionom t o k u s n e k i m k o m b i n i r a n i m
s r e d s t v o m , i to n a k r a j u r a d n o g v r e m e n a , i k a d a se ove cijevi — ako se n p r .
s u t r a d a n izjutra ponovno koriste — n a k n a d n o , d o p u n s k i dezinficiraju.
K o d t e n k o v a je uobičajeno da se isti n a j p r i j e r u č n o očiste, a z a t i m da se
steriliziraju vodenom p a r o m . Ako, m e đ u t i m , posjedujemo u r e đ a j e za a u t o ­
m a t s k o čišćenje tenkova, t a d a je o p r a v d a n i je da se čišćenje i dezinfekcija
s p r o v o d e u j e d n o m r a d n o m procesu. P r i o v o m e cirkulaciono isplahivanje ima
veliko p r e i m u ć s t v o , s obzirom da se k o n c e n t r a c i j e , v r i j e m e djelovanja i t e m ­
p e r a t u r e m o g u .sigurnije održavati. M e đ u t i m , k o d odvojenog p o s t u p k a , t j . kod
j e d n o s t a v n o g isplahivanja, već iz p o s v e e k o n o m s k i h razloga, koristit će se
m a n j e k o n c e n t r a c i j e i k r a ć e v r i j e m e djelovanja.
Od osobitog p r e i m u ć s t v a je Z L A T O L combi, koji p o r e d dobrog djelovanja
u pogledu čišćenja i dezinfekcije, j e d n o v r e m e n o stabilizira i t v r d o ć u vode,
daje b i s t r e otopine i omogućuje čišćenje bez i k a k v i h z a o s t a t a k a i taloga.
O n se koristi kod ručnog čišćenja p r i b o r a , posuda, cjevovoda, hladionika
i t e n k o v a . S v u g d j e tamo g d j e je v r i j e m e djelovanja k r a t k o (nekoliko sekunda)
uslijed j e d n o k r a t n o g prijelaza četkom, n p r . p r e k o n e k e površine, m o r a se
n a k n a d n o p r i m i j e n i t i n e k o delzinfekciono s r e d s t v o ili p o n o v n o isplahivati
s d r u g i m r a s t v o r o m Z L A T O L combi-a. Zlatol combi je a k t i v a n u pogledu p j e -
n u š a n j a . P o k a z a o se i kao vrlo podesan za čišćenje i dezinfekciju k o n t i n u e l n i h
u r e đ a j a za proizvodnju maslaca. I n t e n z i v n i m p j e n u š a n j e m p r e n o s i se t e k u ć i n a
za čišćenje u sve pore i usjekline stroja za p r o i z v o d n j u maslaca, koja je s a s t a ­
vljena od mnogo dijelova i k o m o r a . D o p u n s k i , p o v r š i n e u n u t r a š n j i h dijelova
stroja t r p e i specijalan t r e t m a n , t a k o da se m l j e č n a m a s t ne lijepi dok se
i s t o v r e m e n o zaostaci uklanjaju što je p r e d u s l o v za d o b r u dezinfekciju.
Tok čišćenja je slijedeći:
a) po z a v r š e n o m b u ć k a n j u stroj se rasklopi, pojedini dijelovi se ručno
p e r u četkom u m l a k o j 0,5—l°/o-tnoj otopini, a zatim se isplahnjuju
h l a d n o m vodom; ,
b) p r i j e početka b u ć k a n j a dodaje se u m a š i n u 50—80 1 lVo-tnog r a s t v o r a
Z L A T O L combi-a t e m p e r a t u r e 70—80°C, p a se t i m e t r e t i r a a k t i v i r a n i
r o t o r i i puževi. N a k o n djelovanja od cea 10—15 m i n u t a , otopina se
ispušta, isplahnjuje čistom h l a d n o m v o d o m da b i se uklonili ostaci
s r e d s t v a za čišćenje i da bi se stroj ohladio.
U k o l i k o -kod drugih operacija čišćenja s m e t a j a k o pjenušanje, stoji n a
r a s p o l a g a n j u Z L A T O L COMBI T koji s e u o s t a l o m koristi, n p r . kod a u t o m a t s k o g
čišćenja t e n k o v a .
O v d j e n a i m e jako p j e n u š a n j e s m e t a utoliko, što se v e l i k a količina pjene n e
daje b a š t a k o j e d n o s t a v n o u k l o n i t i p r s k a n j e m . T a k o đ e r i kod m e t a l n i h b u ć -
 kalica s m e t a j a k o r a z v i j a n j e pjene, prije svega kod onih koji imaju otvor za
p r a ž n j e n j e s a čeone s t r a n e cilindra. Ako je bućkalica tako k o n s t r u i r a n a da
se sredstvo za čišćenje m o ž e ispustiti k r o z otvor za pražnjenje za v r i j e m e k r e ­
t a n j a bućkalice, t a d a se bez smetnji može koristiti Z L A T O L comlbi. S a m p o ­
s t u p a k odvija se ovako:
N a k o n b u ć k a n j a , b u ć k a l i c a se u toku 10—15 m i n u t a t r e t i r a s t o p l o m v o ­
d o m od 40—50°C. N a k o n što se voda ukloni bućkalica se p u n i s 10°/o svoje
z a p r e m n i n e sa 0,5—l°/o-tnom otopinom Z L A T O L combi i u brzom h o d u ispire
10—15 m i n u t a . S a m a otopina t r e b a da je t e m p e r a t u r e b a r e m 80°C. E v e n t u a l n i
ostaci pjene m o g u se u k l o n i t i čistom h l a d n o m vodom. P r i j e nego što se v r h n j e
p u š t a u b u ć k a l i c u ista se p o n o v n o isplahne čistom h l a d n o m vodom.
T r e t m a n d r v e n i h bućkalica ima p o t p u n o d r u g e zahtjeve u odnosu n a
s r e d s t v a čišćenja i dezinfekciju. Ista n e smiju omekšati drvo, n a p r o t i v , m o r a j u
d r v o očvršćavati, n a d a l j e m o r a j u r a s t v a r a t i masti i djelovati dezinficirajuće.
T e k u ć i n a za čišćenje C A L G O N I T U rješava v a n r e d n o ove p r o b l e m e . N a i m e ,
d r v o očvršćuje i p o s t a j e svjetlije, a miris po plijesni i gnjileži i ostali s t r a n i
mirisi iščezavaju.
C A L G O N I T k a o t e k u ć i n a , n a s u p r o t COMBI-u j e silikatni proizvod i o s t a ­
vlja na d r v e t u t a n a k film koji odbija mlječnu m a s t . Zbog ovoga m a s t se n e
lijepi i n e dolazi do r a z m a z i v a n j a . Visoka sadržina h i p o k l o r i t a izaziva b i j e ­
ljenje, u n i š t a v a većinu m i k r o o r g a n i z a m a i djeluje k a o dezodorans.
P r e m a t o m e n e može doći do mirisa po plijesni i gnjileži. R a s t v o r
djeluje p o v r š i n s k i , a k t i v n o , otuda dezinfekciono s r e d s t v o može p r o d r i j e t i u
najfinije p o r e i n a p r s l i n e d r v e t a .
P o s t u p a se o v a k o :
N a k o n što se m a s l a c ukloni, bućkalica se isplahne m l a k o m vodom (34—40°C),
e v e n t u a l n o čak i d v a p u t a . Sada se dodaje 0,5°/o-tnu otopinu t e k u ć e g C A L ­
G O N I T U, t e m p e r a t u r e 80—90° C i u b r z o m hodu b u ć k a l i c e čisti se 10—15 m i ­
n u t a . S t e p e n p u n j e n j a bućkalice m o r a biti t a k a v da u d a r n a k r i l a b u ć k a l i c e
b u d u ispod t e k u ć i n e . N a k o n p r v i h obrtaja, bućkalica s e m o r a prozračiti, pošto
zbog brzih o b r t a j a v r u ć e otopine dolazi do n a d p r i t i s k a v o d e n e p a r e . P o m o ­
gućnosti još v r u ć u otopinu t r e b a u k l o n i t i iz bućkalice u p o k r e t u . V o d o m se
n e isplahnjuje. B u ć k a l i c a se postavlja s otvorom naviše, k a k o b i se moglo
osloboditi v o d e n e p a r e i prosušiti, a zatim s otvorom n a n i ž e , da n e b i moglo
štogod u n j u u p a s t i . S v a k o d n e v n i t r e t m a n s t e k u ć i n o m C A L G O N I T U k o n ­
zervira d r v o i p r e d s t a v l j a g a r a n c i j u za b e s p r i j e k o r n u p r o i z v o d n j u m a s l a c a .
Mlječna m a s t je b a š n a r o č i t o osjetljiva n a s t r a n e m i r i s e koji se, n a r a v n o , m o g u
vrlo lako p o j a v i t i k o d lošeg t r e t m a n a d r v e t a .
Kao p o t r o š a č , čovjek dolazi u situaciju da k o n z u m i r a m a s l a c k o j i i m a
okus po plijesni i gnjileži, a potječe od bućkalice. O t u d a čak i s ovog g l e d i š t a
t r e b a p o z d r a v i t i p o s t u p n o potiskivanje d r v e n i h b u ć k a l i c a čeličnim b u ć k a l i -
cama ili u r e đ a j i m a za k o n t i n u i r a n u proizvodnju maslaca.
K o d čišćenja i dezinfekcije dijelova uređaja, p u n j a č a k a d a , k a l u p a za sir,
itd. koji se p r e t e ž n o čiste r u k o m , k o r i s t i se 1%-tni Z L A T O L COMBI, t e m p e ­
r a t u r e 40—60°C. N a j p r i j e se čisti četkom, zatim isplahnjuje d r u g i m lVo-tnim
r a s t v o r o m Z L A T O L C O M B I t e m p e r a t u r e 50—60°C i k o n a č n o n a k o n i s p l a h -
njivanja h l a d n o m vodom, dijelovi se ostavljaju da se suše. P u n j a č i i v e n t i l i
m o g u se p r e k o noći č u v a t i u 0,5%-tnoj otopini Z L A T O L COMBI; p r i j e n e g o
što se p o n o v n o u p o t r i j e b e p o t r e b n o je iste isplahnjivati čistom, b e s p r i j e k o r n o m
vodom.