Professional Documents
Culture Documents
Creative Entrepreneur 22
Ziamese Sisters รสชาติแหงคุณภาพจากธรรมชาติ
The Object 7
โคเคดามะ… ศิลปะมีชีวิต
Classic Item 11
Greenhouse
Cover Story 12
Plant a Garden
Creative Will 34
พันพรรณ… สวนปนพันธุเพื่อชีวิตยั่งยืน
บรรณาธิการอำนวยการ l อภิสทิ ธิ์ ไลสตั รูไกล ทีป่ รึกษา l ชมพูนทุ วีรกิตติ, พิชติ วีรงั คบุตร, วราภรณ วศินสังวร, จรินทรทพิ ย ลียะวณิช บรรณาธิการบริหาร l ศุภมาศ พะหุโล
ผูชวยบรรณาธิการ l พัชรินทร พัฒนาบุญไพบูลย กองบรรณาธิการ l ศิริอร หริ่มปราณี, มนฑิณี ยงวิกุล, เลอชาติ ธรรมธีรเสถียร, กริยา บิลยะลา, ปยวรรณ กลิ่นศรีสุข,
ศุภาศัย วงศกุลพิศาล, นันทนรี พานิชกุล เลขากองบรรณาธิการ l กมลกานต โกศลกาญจน บรรณาธิการศิลปกรรม l พจน องคทวีเกียรติ, พัชราภรณ เตชะเลิศไพศาล
สมาชิกสัมพันธ l ปยะพร สวัสดิ์สิงห ประสานงานกองบรรณาธิการ l ณัฏฐนิช ตัณมานะศิริ นักศึกษาฝกงาน l อคีรัฐ สะอุ
จัดทำโดย l ศูนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC) ชั้น 24 อาคารเอ็มโพเรียมทาวเวอร
622 สุขุมวิท 24 แขวงคลองตัน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร 10110 ผูออกแบบปก l The RAXX
โทร. 02 664 7667 แฟกซ. 02 664 7670 ติดตอลงโฆษณาไดที่ creativethailand@tcdc.or.th นักออกแบบกราฟก สไตลลิสต และศิลปนผูมี
พิมพที่ l บริษัท ทูโฟร พริ้นติ้ง จำกัด โทร. 02 416 7300 แฟกซ. 02 416 7320 จำนวน 50,000 เลม ทวงทำนองที่ปราศจากเนื้อรอง ไมวาจะเปนเพลงแจส
หรือเพลงพื้นเมือง เปนแรงบันดาลใจ
ผลงาน : facebook.com/the.raxx.bkk
นิตยสารฉบับนี้ใชหมึกพิมพจากน้ำมันถั่วเหลืองที่ไมเปนอันตรายตอสุขภาพ ทั้งยังเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม
และใชกระดาษรีไซเคิล ซึ่งเปนผลผลิตของผูประกอบการไทย
จัดทำภายใตโครงการ “Creative Thailand สรางเศรษฐกิจไทยดวยความคิดสรางสรรค” โดยศูนยสรางสรรคงานออกแบบ
สำนักงานบริหารและพัฒนาองคความรู (องคการมหาชน) ซึ่งมีเปาหมายในการเผยแพรความรูเกี่ยวกับเศรษฐกิจสรางสรรค
(Creative Economy) และผลักดันการใชความคิดสรางสรรคในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย
อนุญาตใหใชไดตามสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส
แสดงที่มา-ไมใชเพื่อการคา-อนุญาตแบบเดียวกัน 3.0 ประเทศไทย
EDITOR'S NOTE
บทบรรณาธิการ
เรือนเพาะชำ�รายได้จากความเขียว
ที่เกาะคิวชู ทางตอนใต้ของญี่ปุ่น บริษัทรถไฟเจอาร์ คิวชู กำ�ลังทำ�ในเรื่องที่เป็นมากกว่าการ
บริหารตารางการเดินรถไฟ ด้วยตระหนักดีว่า ธุรกิจของพวกเขาไม่ได้ขึ้นกับความเร็วและความ
สะดวกสบายเท่านั้น แต่ความงามของทิวทัศน์สองข้างทางรถไฟยังเป็นจุดขายสำ�คัญที่ดึงดูดลูกค้า
เพื่อให้เข้ามาใช้บริการรถไฟสายนี้ แต่เมื่อหลายปีก่อน ทิวทัศน์จากท้องทุ่ง ไร่นา และฟาร์มดอกไม้
ที่เป็นจุดดึงดูดกลับค่อยๆ เลือนหายไป เพราะคนรุ่นใหม่ต้องการละทิ้งชีวิตเกษตรกรโดยการขาย
ฟาร์มและไร่ของครอบครัวทิ้ง และหันไปทำ�งานในเมืองแทน ดังนั้น เพื่อที่จะคงความงามจาก
ท้องทุ่งเอาไว้ เจอาร์ คิวชูจึงลงทุนซื้อฟาร์มดอกไม้ในจุดที่รถไฟวิ่งผ่าน และจ้างให้ชาวไร่ยังคงทำ�
ฟาร์มดอกไม้ต่อไป ซึ่งนอกจากจะเป็นการรักษาวิวทิวทัศน์ไว้ได้แล้ว ก็ยังเป็นช่องทางต่อยอดธุรกิจ
การเกษตรให้ชุมชน เพราะหลายปีต่อมาจนทุกวันนี้ ชาวเมืองได้กลับมาเห็นความสำ�คัญและให้
ความสนใจทำ�กิจการฟาร์มดอกไม้และพืชผักผลไม้กนั อย่างหนาตา ทัง้ ยังงอกเงยไปสูก่ ารสร้างสรรค์
เป็นธุรกิจที่หลากหลาย ทั้งการผลิตสินค้าเพื่อส่งขายบนสถานีและบนขบวนรถไฟ ธุรกิจร้านอาหาร
หรือเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำ�คัญที่ผู้คนจะแวะเวียนมา
เป็นไปได้ว่า ถ้าเป็นหลายปีก่อน ธุรกิจฟาร์ม สวนต้นไม้ และการเกษตร อาจถูกมองข้าม หรือ
บริษทั รถไฟอาจต้องพ่ายแพ้ตอ่ ความต้องการใช้ชวี ติ ในเมืองของคนรุน่ ใหม่ แต่ปจั จุบนั ความห่วงใย
ต่อโลกใบนี้ได้สร้างความปรารถนาที่จะเป็นส่วนเล็กๆ ของการบ่มเพาะพื้นที่สีเขียว และในอีกด้าน
ก็เป็นแรงผลักดันให้คนรุ่นใหม่ได้หันไปสู่ธุรกิจที่ต้องเดิมพันกับธรรมชาติและวิทยาการการเกษตร
อันทันสมัยอีกครั้ง ซึ่งปัจจัยที่ทำ�ให้ธุรกิจฟาร์มและสวนได้รับความนิยมอย่างรวดเร็วอาจมาจาก
ความเบือ่ หน่ายชีวติ ในเมืองและการมุง่ สูช่ วี ติ กลางแจ้งของนักธุรกิจหน้าใหม่ หรือแม้แต่การมองเห็น
โอกาสงดงามที่จะปั้นธุรกิจสีเขียวเพื่อตอบสนองกลุ่มลูกค้าจำ�นวนมหาศาล
รายงานจาก ReportLinker ระบุถึงภาวะตลาดของอุตสาหกรรมการทำ�สวนและการใช้ชีวิต
นอกบ้าน (Gardening and Outdoor Living) ทั่วโลกในปี 2011 ว่ามีมูลค่าแตะ 187 พันล้าน
เหรียญสหรัฐฯ และมีอัตราเติบโตที่ร้อยละ 3 ในตลอด 4 ปีที่ผ่านมา นอกจากนี้ยังประเมินว่า การ
ขยายตัวของธุรกิจดังกล่าวจะเพิ่มเป็นร้อยละ 3.5 ระหว่างปี 2011-2016 และอาจมีมูลค่าตลาดสูง
ถึง 220 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ เนื่องจากมีธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการผลิดอกออกใบอย่างหลากหลาย
ตั้งแต่เมล็ดพันธุ์ เครื่องมือทำ�สวน อุปกรณ์การเพาะปลูก เรือนกระจกเพาะชำ�ต้นไม้ รวมทั้งสื่อ
สิ่งพิมพ์และรายการโทรทัศน์ที่นำ�เสนอเรื่องราวเกี่ยวกับวิถีสีเขียวซึ่งกำ�ลังได้รับความนิยมอย่างสูง
และทำ�รายได้งดงาม จนคิดเป็นสัดส่วนถึงร้อยละ 55 ของมูลค่าอุตสาหกรรมในกลุ่มเดียวกัน
ทัง้ หมด โดยมีชนชัน้ กลางชาวจีนเป็นกลุม่ คนทีเ่ พลิดเพลินกับความสดชืน่ ของธุรกิจนีม้ ากทีส่ ดุ ด้วย
อัตราการขยายตัวของธุรกิจที่สูงที่สุดในโลกถึงร้อยละ 10 และคาดว่าจะเติบโตอย่างต่อเนื่องร้อยละ
9 ต่อปีจนถึงปี 2016
ยิง่ เมืองเติบโตรวดเร็วและแออัดขึน้ เท่าไร การได้ปลีกตัวอยูก่ บั สิง่ แวดล้อมอืน่ เพียงชัว่ ครู่ ก็อาจ
ช่วยสร้างแรงบันดาลใจมหาศาล และจะยิง่ ดีขน้ึ ไปอีก เมือ่ การสร้างแรงบันดาลให้คนอืน่ นัน้ สามารถ
สร้างผลตอบแทนที่น่าพึงใจทางธุรกิจได้พร้อมๆ กัน
อภิสิทธิ์ ไล่สัตรูไกล
บรรณาธิการอํานวยการ
flickr.com/photos/gelatobaby
เรื่อง: นันท์นรี พานิชกุล
inhabitat.com
wikoda.com
GREENHOUSE
เรื่อง: กมลกานต์ โกศลกาญจน์
พายุเฮอริเคนที่ถล่มเมืองเอดินบะระในสกอตแลนด์เมื่อมกราคมปีที่ผ่านมา ส่งผลให้เกิดความเสียหายมหาศาลต่อสวนพฤกษศาสตร์
แห่งเอดินบะระ (Royal Botanic Garden Edinburgh) ที่มีอายุยาวนานกว่า 343 ปี แม้สวนแห่งนี้จะผ่านร้อนผ่านหนาว
และเคยเผชิญหน้ากับความเลวร้ายของสภาพอากาศมาแล้วนับครั้งไม่ถ้วน ไม่ว่าจะเป็นฤดูที่ฝนตกตลอด 24 ชั่วโมง หรือความหนาว
เหน็บแบบติดลบหลายสิบองศา แต่พายุจากเหตุการณ์ในครั้งนี้ก็ได้ทำ�ลายล้างต้นไม้อายุยืนกว่าร้อยปีที่ตระหง่านอยู่ภายนอก
เหลือไว้เพียงพันธุ์ไม้ภายในเรือนกระจก (Greenhouse) ที่แม้จะได้รับความเสียหายอยู่บ้าง แต่เพียงห้าเดือนให้หลัง เหล่าพืชพันธุ์
ก็กลับมาแตกใบอ่อนเป็นสัญลักษณ์แห่งการเติบโตครั้งใหม่ ภายใต้เรือนกระจกที่คอยโอบอุ้มการเจริญเติบโตนี้ให้เป็นไปด้วยดี
ได้ต่อไปอย่างที่เคยเป็นมา
12flickr.com/photos/gel
l Creative Thailandatobaby
l เมษายน 2556
COVER STORY
เรื่องจากปก
กำ�เนิดบุปผาชนยุคใหม่
เมือ่ วงล้อแห่งการพัฒนาอันไร้พรมแดนหรือ “โลกาภิวตั น์” ได้หมุนเวียนมาถึงจุดสูงสุดของยุคสมัยและความเจริญด้านวัตถุมใี ห้เห็น
อยู่รอบตัว ในขณะที่พื้นที่สีเขียวในมุมเมืองกลับค่อยๆ ร่อยหรอ ผู้คนก้มหน้าก้มตาทำ�งานและมีชีวิตที่เปลี่ยวเหงา สิ่งเหล่านี้ทำ�ให้ผู้ที่
อยู่มานานกว่าอย่างกลุ่มคนยุคเบบี้บูมเมอร์ต่างพากันปลดเกษียณตนเองและย้ายถิ่นฐานไปอยู่ตามต่างจังหวัด หรือไม่ก็หันมาสนใจ
ทำ�กิจกรรมเพื่อตอบแทนสังคม แม้แต่บิล เกตส์ เจ้าพ่อไมโครซอฟท์ ก็ยังจัดตั้งมูลนิธิบิลแอนด์เมลินดา เกตส์ (Bill & Melinda
Gates Foundation) ร่วมกับภรรยา เพื่อหยิบยื่นความช่วยเหลือให้กับเพื่อนมนุษย์และอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม รวมถึงมอบเงินบริจาค
ส่วนหนึ่งให้กับการพัฒนาเกษตรกรรมและผลผลิตจากธุรกิจฟาร์มรายย่อยในแอฟริกา
ไม่ใช่แค่กลุ่มวัยเกษียณเท่านั้น แต่บรรดาผู้บริหาร นักธุรกิจ และ หากเปรียบเทียบกับคนหนุ่มสาวในยุคดอกไม้บานที่ลุกขึ้นมาต่อต้าน
ผู้ประกอบการเจเนอเรชั่นเอ็กซ์ที่ประสบความสำ�เร็จตั้งแต่อายุยังน้อยก็ สังคมนิยมทุนและวัตถุ แสวงหาเสรีภาพอันปราศจากสงคราม บุปผาชน
พบว่า “เงิน” ไม่ใช่คำ�ตอบของการดำ�รงชีวิตเสมอไป สื่อนอกกระแสเริ่ม ร่วมสมัยกลับมีแนวคิด ทัศนคติ และวิถีการดำ�รงอยู่ที่ต่างไปจากเดิม
นำ�เสนอประเด็นของ “ความสุขที่แท้จริงของชีวิต” ด้วยการกลับไปหา แม้จะหลงใหลในสุนทรียภาพของสิ่งแวดล้อมรอบตัว แต่พวกเขาก็มิได้
ธรรมชาติ ผ่านภาพยนตร์ วรรณกรรม บทความออนไลน์ ศิลปะแนว ปฏิเสธหรือหันหลังให้กับระบบทุนนิยมโดยสิ้นเชิง ตรงกันข้าม พวกเขา
ทดลองต่างๆ ผู้คนเริ่มตั้งคำ�ถามถึงผลผลิตของโรงงานอุตสาหกรรมที่ไร้ เรียนรู้ที่จะปรับตัวเข้ากับสภาพของสังคม ณ ปัจจุบันขณะ โดยใช้ความ
ที่มา ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาวะของผู้บริโภค โดยเฉพาะอาหาร คิดสร้างสรรค์ ทักษะความชำ�นาญ และประสบการณ์ชีวิต เป็นเครื่องมือ
สำ�เร็จรูปและฟาสต์ฟู้ด ปรากฏการณ์ดังกล่าวส่งผลให้คนรุ่นใหม่อย่าง ในการสร้างจุดสมดุลระหว่างการใช้ชีวิตท่ามกลางกระแสทุนนิยมกับการ
เจเนอเรชั่นวายมีแนวโน้มที่จะแสวงหาแนวทางการใช้ชีวิตที่แตกต่างไป ชื่นชมธรรมชาติไปพร้อมๆ กัน
จากเดิม มีอิสระ และมีความเป็นมนุษย์มากขึ้น ผลการสำ�รวจพฤติกรรม
ของผู้บริโภคซึ่งแบ่งตามเจเนอเรชั่น โดย เทคโนมิค (Technomic)
สถาบันวิจัยและที่ปรึกษาด้านอุตสาหกรรมอาหารสากล ระบุว่าเจนวาย
คือกลุ่มผู้บริโภคอาหารประเภทออร์แกนิกที่ใหญ่ที่สุดในเวลานี้ ไม่ว่าจะ
ด้วยอิทธิพลของสื่อ กระแสนิยม หรือแรงบันดาลใจจากคนรุ่นก่อนๆ แต่
คนรุ่นใหม่ก็หันมาซื้อผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมกันมากขึ้น
หลายคนเลือกทำ�ธุรกิจตามความฝันหรืองานอิสระ หรือไม่ก็ย้ายไปอาศัย
อยู่ในต่างจังหวัดเพื่อหลีกหนีความจำ�เจของชีวิตเมือง และมองหาสิ่งที่
ทุนนิยมมิอาจมอบให้ได้
แต่ใช่ว่าคนกรุงและผู้ที่อาศัยอยู่ในเมืองจะมองข้ามความน่าอภิรมย์
ของต้นไม้ใบหญ้าเสมอไป เพราะผลกระทบจากภาวะโลกร้อนในช่วง
หลายปีที่ผ่านมา ไม่เพียงกระตุ้นให้คนทั่วโลกเริ่มเปลี่ยนแปลงแนวคิด
และพฤติกรรมการบริโภคในชีวิตประจำ�วัน แต่ยังสร้างจิตสำ�นึกในการ
เพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมืองอย่างจริงจังอีกด้วย การทำ�สวนกลายเป็นหนึ่งใน
งานอดิเรกยอดฮิตของคนเมือง และค่อยๆ เข้ามามีบทบาทสัมพันธ์กับ
ชีวติ ประจำ�วันทีละน้อย ทัง้ ในด้านทีอ่ ยูอ่ าศัย อาหารการกิน สวนสาธารณะ
ไปจนถึงศิลปะและการออกแบบ ประกอบกับการเติบโตของสังคมออนไลน์
ทำ�ให้คนสวนในเมืองและนอกเมืองสามารถแชร์ข้อมูลข่าวสาร ไอเดีย
สร้างสรรค์ หรือแม้แต่รวมตัวกันสร้างกลุ่มเครือข่ายได้อย่างเสรี
สวน | คน | เมือง
ในยุคดิจทิ ลั ชุมชนออนไลน์ถอื เป็นคอมมูนติ แ้ี ห่งหนึง่ ทีด่ งึ ดูดกลุม่
facebook.com/UrbanOrganicGardener
คนที่มีความสนใจเฉพาะด้านมารวมตัวกัน แบ่งปันข้อมูลและ
ประสบการณ์ของตนเอง จนกลายเป็นแหล่งสร้างแรงบันดาลใจ
ให้กบั คนหมูม่ าก "เออร์เบิน ออร์แกนิก การ์เดนเนอร์ (Urban
Organic Gardener)" คือตัวอย่างของเว็บไซต์ที่มีประโยชน์
อย่างยิง่ สำ�หรับมือใหม่หดั ปลูก โดยเฉพาะผูท้ อ่ี าศัยอยูใ่ นเขตเมือง
ไมค์ ลีเบอร์แมน (Mike Lieberman) เจ้าของเว็บไซต์นี้เชื่อว่าเขาสามารถ
สร้างอาหารที่ปลอดภัยและมีประโยชน์ต่อสุขภาพได้เอง โดยไม่ต้องพึ่ง
อาหารสำ�เร็จรูปหรือปรุงสำ�เร็จที่อาจมีสารเคมีปนเปื้อนอยู่เป็นจำ�นวนมาก
ในปี 2009 เขาพิสูจน์ความเชื่อนั้นด้วยการลงมือเปลี่ยนอพาร์ตเมนต์
อันคับแคบในนิวยอร์กให้กลายเป็นสวนผักขนาดย่อมได้ส�ำ เร็จ พืน้ ทีท่ างบันได
หนีไฟขนาด 2X3 ตร.ม. ถูกแทนที่ด้วยกระถางของผักกาดหอม ออริกาโน
สะระแหน่ ไปจนถึงมะเขือเทศราชินี เมื่อย้ายไปอยู่ที่ลอสแองเจลิสในปี
2010 ไมค์กย็ งั คงทำ�สวนบนระเบียงขนาด 13X4 ตร.ม. และเขียนเรือ่ งราว
ของตนเองลงในเว็บไซต์เพื่อชักชวนให้คนเมืองลองทำ�สวนเองแบบง่ายๆ
ด้วยอุปกรณ์ทใ่ี ช้ในชีวติ ประจำ�วัน แนะนำ�วิธปี ลูกขัน้ พืน้ ฐานและการรับมือ
กับแมลงร้าย ผลปรากฏว่าเว็บไซต์ได้รบั เสียงตอบรับเป็นอย่างดี มีผสู้ นใจ
apartmenttherapy.com
เข้ามาถามไถ่และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับเขาอย่างต่อเนื่อง และคน
จำ�นวนไม่น้อยหันมาปลูกผักกินเองมากขึ้น
หากเออร์เบิน ออร์แกนิก การ์เดนเนอร์ เปรียบเสมือนกับวิชาขั้น
พื้นฐานสำ�หรับคนที่อยากลองทำ�สวนเองแบบง่ายๆ สวนแนวตั้งลํ้าสมัย
อย่าง “วินโดว์ฟาร์มส (Windowfarms)” ก็คอื บทเรียนการทำ�สวนในแบบฉบับ
ของคนเมืองทีเ่ พิม่ ดีกรีความยากขึน้ ไปอีกขัน้ แต่พว่ งด้วยความสร้างสรรค์
เชิงวิทยาศาสตร์ บริตตา ไรลีย์ (Britta Riley) กับรีเบคกา เบรย์ (Rebecca
Bray) นำ�วิธีการปลูกผักแบบไฮโดรโปนิกส์บนยานอวกาศของนาซามา
ประยุกต์ใช้กับไอเดียการปลูกผักในขวดนํ้า ใช้วัสดุอื่นแทนพลาสติก จน
เกิดเป็นสวนแนวตั้งระบบไฮโดรโปนิกส์ที่เหมาะกับการปลูกในที่ร่มเป็น
ที่สุด ข้อดีของวินโดว์ฟาร์มสคือสามารถควบคุมระดับของอุณหภูมิได้
ฤดู ก าลและสภาพอากาศจึ ง ไม่ ส่ ง ผลกระทบต่ อ การเติ บ โตของพื ช
นอกจากนี้ พืชไฮโดรโปนิกส์จะมีรากสั้นและเติบโตในพื้นที่จำ�กัดได้ดีกว่า
พืชที่ปลูกในดิน ผลงานสุดสร้างสรรค์ชิ้นนี้จึงตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์ของ
คนเมือง ทั้งยังทำ�รายได้ให้กับบริษัท Windowfarms.org อย่างงดงาม แม้ไอเดียของไมค์และบริตตาจะแตกต่างกันในแง่วิธีการนำ �เสนอ
จนได้รับการโหวตจากนิตยสาร Entrepreneur ให้เป็นหนึ่งใน 100 ธุรกิจ แต่พวกเขาก็มีจุดยืนร่วมกันในเรื่องการพึ่งพาตนเอง และปลุกกระแสให้
ที่น่าจับตามองแห่งปี 2012 ในงานสัมมนา “เท็ด (Ted)” บริตตาได้เล่าถึง คนเมืองหันมาใส่ใจเรื่องอาหารการกินและความเป็นอยู่มากขึ้น โดยมี
หลักการทำ�งานแบบ “R&DIY (Research & Develop It Yourself)” ‘สวน’ เป็นสื่อกลาง ยิ่งไปกว่านั้น พวกเขาได้แสดงให้เห็นแล้วว่าการ
ที่ไม่ใช่แค่การสร้างนวัตกรรมที่ยกระดับคุณภาพชีวิตในเมือง แต่ต้อง ทำ�สวนไม่ใช่เรื่องยากอย่างที่คิด และพื้นที่จำ�กัดก็ไม่ใช่อุปสรรคสำ�หรับ
ตอบโจทย์ด้านสิ่งแวดล้อมด้วย การปลูกความฝันอีกต่อไป
iwan.com
เมือง | คน | สวน
โตเกียวขึ้นชื่อว่าเป็นเมืองหลวงที่มีประชากรหนาแน่นมากที่สุดในโลก แต่ก็ใช่ว่าจะ
ไม่มีพื้นที่ให้กับสีเขียว ริวเอะ นิชิซาวา (Ryue Nishizawa) สถาปนิกหนุ่มแห่ง
สตูดิโอ SANAA ได้ออกแบบตึกแถว 5 ชั้น “Garden & House” เพื่อเอาใจคนเมือง
ที่อยากทำ�สวนบ้าง แม้จะมีพื้นที่แค่ 8X4 ตร.ม. แต่ภายในกลับดูโปร่งโล่งสบาย
เพราะเขาใช้กระจกบานใหญ่แทนฝาผนัง เจาะมุมเล็กๆ บนเพดานของทุกชั้นให้
ทะลุถึงกันได้ และปล่อยให้ต้นไม้เติบโตตามธรรมชาติ การออกแบบดังกล่าว
ไม่เพียงแสดงถึงทักษะชั้นเลิศของชาวญี่ปุ่นในการจัดสรรทรัพยากรที่มีจำ�กัดให้เกิด
ประสิทธิภาพมากที่สุด แต่ยังสะท้อนปรัชญาของนิกายเซนที่ว่ามนุษย์เป็นส่วนหนึ่ง
ของธรรมชาติอีกด้วย
© Roger Ressmeyer/CORBIS
การปลูกผักกินเอง นอกจากจะมีประโยชน์ต่อสุขภาพกายและ
ลดภาระรายจ่ายไปในตัวแล้ว ยังเพิ่มอรรถรสในการทำ�อาหาร
ให้สนุกขึ้นอีกด้วย เมื่อคนทำ�อาหารมีความสุข อาหารที่อยู่ใน
จานก็ยง่ิ อร่อย และความสุขอาจจะเพิม่ เป็นทวีคณ ู ถ้าเราได้แบ่งปัน
ให้กบั คนอืน่ ด้วย “สวน” เล็กๆ ทีเ่ ป็นแหล่งอาหารในบ้านจึงเติบโต
และต่อยอดไปสู่เส้นทางทางธุรกิจที่ใส่ใจสังคมอีกมากมาย
ปัจจุบัน มีร้านอาหารและธุรกิจออร์แกนิกจำ�นวนไม่น้อยที่นำ�วัตถุดิบที่
ปลอดสารเคมีจากเกษตรกร ชาวนาชาวไร่ในท้องถิ่น มาปรุงเป็นอาหาร
รสเลิศที่ทั้งถูกสุขอนามัยและเปี่ยมด้วยคุณประโยชน์ให้แก่ลูกค้า อลิซ
วอเทอร์ส (Alice Waters) เชฟหญิงชาวอเมริกันชื่อดังคือหนึ่งในนั้น เธอ
ปฏิวัติวัฒนธรรมอาหารของชาวอเมริกันที่คลั่งไคล้ฟาสต์ฟู้ด ด้วยการ
เปิดร้านอาหารสไตล์โฮมเมดสุดพิถีพิถัน “เช ปานีซ (Chez Panisse)”
เน้นการใช้วัตถุดิบตามฤดูกาลที่ดีที่สุดและสดใหม่ที่สุดจากชาวท้องถิ่น
ทั้งยังผลักดันให้โรงเรียนเอกชนในอเมริกาเพิ่มหลักสูตรการทำ�สวน และ
นำ�ผลผลิตไปปรุงเป็นมือ้ กลางวัน เพือ่ ให้เด็กรูจ้ กั วงจรทีแ่ ท้จริงของอาหาร
และบริโภคอย่างรู้เท่าทัน การกระทำ�ของอลิซได้สร้างแรงกระเพื่อมไป
ทั่วโลกและเป็นแรงบันดาลใจให้ผู้ประกอบการหลายรายหันมาใส่ใจ
การคัดเลือกวัตถุดิบและคำ�นึงถึงสุขภาพของผู้บริโภคมากกว่าเดิม
ไม่ใช่แค่ในโลกตะวันตกเท่านั้น ทางฝั่งบ้านเราก็ดูเหมือนจะตอบรับ
กระแสอาหารออร์แกนิกอย่างดีไม่แพ้กัน สังเกตได้จากร้านอาหารและ
ร้านค้าออร์แกนิกทีผ่ ดุ ขึน้ ในย่านสุขมุ วิท-ทองหล่อ คอยหยิบยืน่ ทางเลือก
ใหม่ๆ ให้กับผู้บริโภค ชาลี กาเดอร์ (Chalee Kader) เชฟฝีมือเยี่ยม
หนึ่งในหุ้นส่วนของร้านอาหาร Surface Kitchen & Garden Lab ในซอย อลิซ วอเทอร์ส เตรียมวัตถุดิบสำ�หรับทำ�อาหารภายในครัวของเธอ ปี 1982
ทองหล่อ 11 เล่าถึงวัตถุดบิ การปรุงอาหารทีเ่ ขาใส่ใจคัดเลือกอย่างพิถพี ถิ นั เรือ่ งยาก แค่ตอ้ งปรุงและดึงรสชาติทด่ี ที ส่ี ดุ ออกมา ไม่จ�ำ เป็นต้องปรุงแต่ง
ตั้งแต่ศึกษาแหล่งที่มา วิธีการปลูก ไปจนถึงการบรรจุและจัดส่งมายัง อะไรมาก และคงจะดีกว่าถ้าเราได้สนับสนุนคนที่ปลูกผักด้วยใจ ดีกว่า
ร้านอาหาร วัตถุดิบส่วนใหญ่อยู่ในระดับพรีเมียม มีทั้งผลผลิตจากฟาร์ม เรามักง่ายเอาผักผลไม้ที่ใส่สารเคมีไปให้คนอื่นทาน” แม้ว่าสินค้าระดับ
เกษตรในประเทศ เช่น คลีนฟาร์ม สระบุรี (Clean Farm Saraburi) และ พรีเมียมจะสนนราคาสูงลิบ แต่ชาลีกลับมองว่าการสนับสนุนกระบวนการ
มิสเตอร์ มาร์เตนส์ ไมโครกรีนส์ กรุงเทพฯ (Mr. Maarten’s Microgreens) ผลิตที่ปลอดภัยและเป็นธรรมนั้นคุ้มค่ามาก เพราะเกษตรกรต้องใส่ใจ
รวมทั้งนำ�เข้าวัตถุดิบอื่นๆ จากต่างประเทศ ทุกกระบวนการที่ถูก ดูแลพืชพันธุ์เป็นพิเศษ คุณภาพที่ได้ก็ย่อมดีกว่าผลผลิตจากโรงงานที่ให้
บอกกล่าวนั้น แสดงให้เห็นว่าเขารู้จักพืชพันธุ์เป็นอย่างดีและรู้ว่าจะนำ� ความสำ�คัญกับจำ�นวนเป็นอันดับแรก ขณะเดียวกัน ถ้าหากมีผู้สนับสนุน
ผลผลิตชั้นเลิศที่อยู่ในมือมาปรุงให้อร่อยที่สุดได้อย่างไร แต่สิ่งที่เชฟ มากขึ้น เกษตรกรก็จะมีแรงใจในการทำ�งานมากขึ้นไปด้วย
คนนี้ยึดถือมาโดยตลอดก็คือ วัตถุดิบที่ใช้จะต้องปลอดสารเคมีหรือเลี่ยง สิ่งต่างๆ เหล่านี้อาจเป็นสัญญาณที่ดีของการเปลี่ยนแปลงระบบ
การใช้สารเคมีให้มากที่สุด เพื่อมอบสิ่งที่ดีที่สุดให้กับลูกค้า “ถ้าลอง การตลาดในสังคมทุนนิยม เพราะไม่วา่ การแข่งขันระหว่างคูแ่ ข่งจะดำ�เนิน
เปรียบเทียบกันจะรู้เลยว่าผักที่ถูกเร่งการเจริญเติบโตจะมีรสชาติและ ต่อไปอย่างไร ก็ยังเป็นสังเวียนที่แต่ละฝ่ายพยายามมอบสิ่งที่ดีที่สุดให้กับ
สัมผัสไม่เหมือนกับผักปลอดสารเคมี และเราก็อยากเลือกแต่สิ่งดีๆ ให้ ผู้บริโภค โดยคำ�นึงถึงผลกระทบรอบด้านกันมากขึ้น ตั้งแต่สุขภาพของ
คนทานอาหารอย่างมีความสุข พอเรามีวัตถุดิบที่ดี การทำ�อาหารก็ไม่ใช่ ปัจเจกไปจนถึงสิ่งแวดล้อม
16 l Creative Thailand l เมษายน 2556
COVER STORY
เรื่องจากปก
GARDEN TO GETAWAY
Mr. Maarten’s Microgreens
มิสเตอร์ มาร์เตนส์ ไมโครกรีนส์ คือผู้ผลิตและจัดจำ�หน่ายพืชผักอายุเพียง สวนที่ได้รับการออกแบบมาเพื่อพักผ่อนหย่อนใจ ชื่นชมความ
1 สัปดาห์ที่กำ�ลังมาแรงในตอนนี้ ด้วยกรรมวิธีการปลูกที่เรียบง่าย ตั้งแต่ งดงาม หรือหล่อเลีย้ งการดำ�รงชีวติ เมือ่ ได้รบั ความนิยม ก็จ�ำ ต้อง
การหว่านเมล็ดพันธุ์ชั้นดีลงบนผ้าขาวบาง ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ และปล่อยให้ ปรับสเกลให้มีขนาดใหญ่ขึ้นเพื่อรองรับกับความต้องการของ
เติบโตโดยไม่ใช้ยาฆ่าแมลง เพื่อรักษารสชาติดั้งเดิมเอาไว้ จากนั้นจึงนำ� ประชาชนทีเ่ พิม่ มากขึน้ เช่นกัน จนกระทัง่ กลายเป็นแหล่งท่องเทีย่ ว
แพ็คส่งไปยังร้านอาหารต่างๆ แม้จะมีขนาดเล็ก แต่กส็ ามารถนำ�ไปประกอบ ที่สร้างรายได้ทางเศรษฐกิจให้กับประเทศ
อาหารได้หลากหลายรูปแบบ ทั้งจัดแต่งบนจานอาหาร ทำ�สลัด หรือทาน
สดๆ ก็อร่อยไม่แพ้กัน และยังการันตีว่าคุณภาพไม่ได้วัดกันที่ขนาดเสมอไป ในปี 2006 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และสมาคมพืชสวนแห่งประเทศไทย
ได้จดั งานมหกรรมพืชสวนโลกเฉลิมพระเกียรติฯ ราชพฤกษ์ ขึน้ ทีเ่ ชียงใหม่
ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่มีการจัดงานแสดงพืชพันธุ์ในพื้นที่เขตร้อนชื้นใน
ประเทศอย่างยิ่งใหญ่ และมียอดผู้เข้าชมทั้งคนไทยและชาวต่างชาติรวม
3,781,624 คน สะท้อนถึงค่านิยมของคนไทยที่หันมาสนใจ “สวน” เพื่อ
เติมเต็มประสบการณ์การท่องเที่ยวให้กับตนเอง
ความสำ�เร็จดังกล่าวทำ�ให้ทางคณะกรรมการบริหารเดินหน้าจัดงาน
มหกรรมพืชสวนโลกฯ ขึ้นอีกครั้งในปี 2011 และยังคงเปิดทำ�การเพื่อ
ต้อนรับนักท่องเทีย่ วมาจนถึงทุกวันนี้ หรือแม้กระทัง่ สวนสุดคลาสสิกอย่าง
สวนนงนุช เมืองพัทยา ซึ่งเดิมเป็นสวนผลไม้ส่วนบุคคลของคุณพิสิฐ
และคุณนงนุช ตันสัจจา ปรับเปลี่ยนมาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่ได้รับ
การออกแบบภูมิสถาปัตยกรรมอย่างสวยงาม พร้อมบริการที่พักให้กับ
นักท่องเที่ยว ในขณะที่ฟาร์มเกษตรอินทรีย์ก็เริ่มขยับขยายไลน์ธุรกิจจาก
การผลิตเพื่อจำ�หน่ายในประเทศและต่างประเทศ ไปสู่แหล่งท่องเที่ยว
เชิงเกษตร แหล่งการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ธุรกิจรีสอร์ต โฮมสเตย์ และ
ศูนย์การเรียนรู้ เช่น ไร่ปลูกรัก ซึง่ เปิดบริการให้คนทัว่ ไปเข้ามาทำ�ความรูจ้ กั
กับเกษตรอินทรีย์ด้วยตนเอง รวมทั้งการนำ�องค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้ใน
ชีวิตประจำ�วัน แต่ที่น่าสนใจกว่านั้น คือ การท่องเที่ยวโดยชุมชน ที่เปิด
ประตูให้นักท่องเที่ยวกลุ่มเล็กๆ เข้ามาเรียนรู้วิถีชีวิตของชาวบ้านและ
วัฒนธรรมท้องถิ่น ใกล้ชิดกับธรรมชาติ ตลอดจนเรียนรู้การอยู่อย่าง
พึ่งพาตนเองผ่านคอร์สและเวิร์กช็อปต่างๆ เช่น ทำ�บ้านดิน ทำ�สบู่
ยาสระผม ทำ�อาหาร และงานฝีมอื เป็นต้น ซึง่ เป็นทีน่ ยิ มในหมูน่ กั ท่องเทีย่ ว
ผู้สูงอายุ และคนหนุ่มสาวรุ่นใหม่ ทั้งคนไทยและชาวต่างชาติ
"เมฆและภูเขาไร้ชีวิต
แต่มันยังมีเงาของความรัก"
facebook.com/MrMaartensMicrogreens
- รงค์ วงษ์สวรรค์ -
เมษายน 2556 l Creative Thailand l 17
COVER STORY
เรื่องจากปก
ที่มา:
การบรรยายหัวข้อ A garden in my apartment โดย Britta Riley ในงาน Ted 2010 จาก ted.com rndiy.org
บทสัมภาษณ์ ชาลี กาเดอร์ หนึ่งในหุ้นส่วนและเชฟประจำ�ร้าน Surface Kitchen & Garden Lab royalflora2011.com
และอดีตเชฟสถานทูตฝรั่งเศสแห่งประเทศไทย ryuenishizawa.com
chezpanisse.com urbanorganicgardener.com
facebook.com/MrMaartensMicrogreens wikipedia.org
facebook.com/SurfaceKitchenAndGardenLab windowfarms.com
Ziamese
คิด ทำ� กิน
รสชาติแห่งคุณภาพจากธรรมชาติ
“ชีวิตคนเราจะยาวจะสั้นแค่ไหนไม่มีใครรู้ ทำ�งานแทบแย่ แก่ตัวลง
ก็ต้องเอาเงินมาจ่ายค่ายารักษาตัวเอง ออกมาทำ�อะไรที่อยากจะทำ�
ดีกว่า จะได้มคี วามสุข” ย้อนกลับไปเมือ่ สิบกว่าปีกอ่ น ความเครียด
จากการทำ�งานในแวดวงธนาคารพาณิชย์ และผลข้างเคียงที่เกิด
จากการรักษาอาการป่วยด้วยยาแผนตะวันตก ปลุกให้หัวใจที่รัก
ในอิสระของ นัทธ์หทัย พุกกะณะสุต บอกลางานประจำ�ที่ทำ�มากว่า
สิบปี แล้วหันมาปรับสมดุลให้ร่างกายและการใช้ชีวิตด้วยการสร้าง
ธุรกิจชาใบหม่อนสายพันธุ์ไทยภายใต้ชื่อ “ศิอามีส ซิสเตอร์ส
(Ziamese Sisters)” จนได้บุกเบิกในตลาดต่างประเทศ ด้วย
ประสบการณ์และความทุ่มเทที่การันตีด้วยรางวัลคุณภาพและ
รสชาติระดับโลก
MARLBOROUGH บ่มมูลค่าเมืองในขวดไวน์
เรื่อง: รัตมา พงศ์นพรัตน์
จะรู้ว่าดินแดนแห่งนี้มีศักยภาพที่ดีพร้อมสำ�หรับการเจริญเติบโตขององุ่น
ซึ่งเป็นผลผลิตตั้งต้นในการผลิตไวน์
ในปี 1973 ขณะที่ผู้ผลิตไวน์รายใหญ่จากโอ๊กแลนด์อย่างมอนแทนา
(Montana) กำ�ลังมองหาที่ทางในการขยับขยายกิจการไวน์ของตนจาก
การผลิตเพื่อบริโภคภายในเป็นการส่งออก การสำ�รวจพื้นที่เพาะปลูก
เพิ่มเติมทางเกาะใต้ซึ่งยังมีราคาถูกกว่าเกาะเหนือ ประกอบกับสภาพ
แวดล้อมที่อำ�นวย คือ มีแสงแดดปริมาณมากพอ มีปริมาณนํ้าฝน
ค่อนข้างตํ่า ดินมีความอุดมสมบูรณ์ปานกลาง ระบายนํ้าได้ดี และ
ปราศจากนํ้าค้างแข็งตามฤดูกาล จึงทำ�ให้มอนแทนาตัดสินใจซื้อที่ดินใน
มาร์ลโบโรห์และเริ่มการปลูกองุ่นเชิงพาณิชย์เป็นครั้งแรก ก่อนที่จะมีการ
จับจองผืนดินจากผู้ผลิตรายอื่นในเวลาต่อมา ซึ่งรวมถึงจิเซ็น (Giesen)
ครอบครัวเชื้อสายเยอรมันที่ย้ายรกรากมายังนิวซีแลนด์ และเพิ่งเริ่ม
เพาะปลูกองุ่นเพื่อทำ�ไวน์ที่มาร์ลโบโรห์ในปี 1981 แต่สามารถผลิตไวน์
ออร์แกนิกคุณภาพรางวัลเหรียญทองที่มีโรเบิร์ต ปาร์กเกอร์ (Robert
Parker) การันตีความโดดเด่น (Outstanding) อย่างต่อเนื่องมาจนถึง
ปัจจุบัน
appzoom.com
WINE INDUSTRY
facebook.com/marboroughwinefestival
ไวน์เป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมส่งออกที่เติบโตอย่างรวดเร็วของนิวซีแลนด์ ซึ่ง
มีมูลค่าถึง 28.3 พันล้านบาทในปี 2011 เมื่อเปรียบเทียบกับมูลค่า 15,167
ล้านบาทในปี 2006 โดยเกือบร้อยละ 80 ของจำ�นวนการส่งออกทั้งหมดถูก
ส่งไปยังประเทศที่เป็นผู้นำ�ด้านการส่งออกไวน์ อาทิ ออสเตรเลีย ร้อยละ 31
สหราชอาณาจักร ร้อยละ 26 และสหรัฐอเมริกา ร้อยละ 21 ทั้งนี้ภูมิภาค
ที่ผลิตไวน์รายใหญ่ซึ่งคอไวน์คุ้นหูกันดีในนิวซีแลนด์ก็ได้แก่ โอ๊กแลนด์
(Auckland) กิสบอร์น (Gisborne) ไวราราปา (Wairarapa) มาร์ตินโบโรห์
(Martinborough) ฮอว์กสเบย์ (Hawke’s Bay) เซ็นทรัล โอทาโก (Central ลักษณะภูมิประเทศที่แตกต่างของมาร์ลโบโรห์ในแต่ละพื้นที่ ยัง
Otago) แคนเทอร์เบอรี่ (Canterbury) และมาร์ลโบโรห์ (Marlborough) อำ�นวยให้ไวน์ที่ปลูกมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ด้วยพื้นที่ที่มีเทือกเขาไคคูรา
โดยปัจจุบันที่มาร์ลโบโรห์แห่งเดียวมีพื้นที่ปลูกไวน์กว่า 23,600 เอเคอร์
(Kaikoura) ปกคลุมทางภาคตะวันตกของเกาะใต้ คั่นกลางด้วยแม่นํ้า
ไวราว (Wairau) ซึ่งเป็นบริเวณลุ่มแม่นํ้าที่มีดินชนิดพิเศษที่เรียกว่า
A LAND LIKE NO OTHER “Bony Soil” อยู่ทางตอนเหนือของถนนนิว เรนวิก (New Renwick)
จึงทำ�ให้เมล็ดองุ่นมีรสชาติดีและกลิ่นหอมละมุน ขณะที่ดินโคลนทาง
มีคนเคยกล่าวไว้ว่า ไม่มีไวน์ที่ไหนในโลกที่มีรสชาติเหมือนไวน์ที่บ่มจาก ด้านใต้ของลุ่มแม่นํ้าไวราวจะให้รสชาติที่เข้มข้น มีกลิ่นอายของเสาวรส
องุ่นแห่งมาร์ลโบโรห์ ด้วยลักษณะพิเศษที่สามารถรักษาความบริสุทธิ์ของ เคพกูสเบอร์รี่ และผลไม้เมืองร้อนซ่อนอยู่ ส่วนองุ่นขาวพันธุ์โซวีญยอง
รสสัมผัสให้สมดุลกับรสชาติอันเข้มข้นและกลิ่นที่น่าประทับใจ และหาก บล็องที่ปลูกในบริเวณลุ่มแม่นํ้าอวาทีรี (Awatere) ที่มีสภาพภูมิอากาศ
ดิน นํ้า และแสงแดด คือปัจจัยหลักที่ส่งผลต่อการฟูมฟักเมล็ดองุ่นให้ พิเศษ โดยมีอุณหภูมิที่ต่างกันอย่างสิ้นเชิงระหว่างตอนกลางวันที่จะมี
เจริญงอกงาม แต่ประวัติความเป็นมาของการปลูกพันธุ์องุ่นนำ�เข้าและ อากาศร้อนจัดและจะเย็นลงอย่างมากในตอนกลางคืน ซึ่งภูมิอากาศเช่น
ผลิตไวน์ในมาร์ลโบโรห์ในช่วงเริม่ ต้นนัน้ กลับมาจากความจำ�เป็นในฐานะ นี้จะช่วยยืดเวลาการสุกงอมของเมล็ดองุ่น และส่งผลให้มีกลิ่นอายของ
เครื่องดื่มทางสังคมและเพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา มากกว่าที่ หญ้าตลอดจนได้รสชาติขององุ่นที่เข้มข้นกว่าปกติ
เมษายน 2556 l Creative Thailand l 25
CREATIVE CITY
จับกระแสเมืองสร้างสรรค์
เทศบาลที่แข็งแกร่ง
ส่วนหนึ่งของการรักษาสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำ�นวยต่อการเพาะปลูกองุ่น และยังถูกนำ�ไปปฏิบัติในแถบชายฝั่งและเขตเทศบาลเมืองมาร์ลโบโรห์
เพื่อผลิตไวน์ชั้นเลิศของภูมิภาคใหญ่อย่างมาร์ลโบโรห์นั้น มาจากรูปแบบ โดยจะเน้ น การส่ ง เสริ มการบริ ห ารจั ด การที่ ยั่ ง ยื น ของทรั พ ยากรทาง
การบริหารงานของเทศบาล การจัดตั้งองค์กรเพื่อดูแลสมาชิกผู้ผลิต กายภาพของภูมภิ าคทัง้ หมด แผนนีจ้ งึ จะครอบคลุมนโยบาย กระบวนการ
และการจัดตั้งศูนย์พัฒนาข้อมูลอย่างอย่างจริง ด้วยความร่วมมือร่วมใจ ต่างๆ และกฎระเบียบเพือ่ ให้บรรลุวตั ถุประสงค์ทว่ี างไว้ และ 3) แผนบริหาร
จากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องและต่างก็มองเห็นโอกาสการงอกเงยของเมล็ด จัดการทรัพยากรของแม่นํ้าไวราวและแม่นํ้าอวาทีรี ซึ่งเป็นแผนงานที่
พันธุ์องุ่นที่จะผลิดอกออกผลเป็นตัวเลขการเติบโตทางเศรษฐกิจของเมือง เกี่ยวกับการส่งเสริมการบริหารจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืนของลุ่มแม่นํ้า
นิวซีแลนด์ประกอบขึ้นด้วย 2 เกาะใหญ่ๆ คือเกาะเหนือและเกาะใต้ ทั้งสอง
โดยแบ่งการปกครองออกเป็น 5 เขตเทศบาล แต่ละพื้นที่มีอิสระที่จะดูแล นอกจากนี้ ทางเทศบาลมาร์ลโบโรห์ยังได้ร่วมมือกับชุมชนในการ
ปกครองและออกนโยบายภายในเขตของตนเองโดยไม่ต้องผ่านการเห็น วางกรอบวิสัยทัศน์เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างพร้อมเพรียงกัน โดย
ชอบจากรัฐบาลกลาง แต่ถึงกระนั้น เทศบาลเขตมาร์ลโบโรห์ที่อยู่บน ตั้งโจทย์ง่ายๆ ว่าเราอยากเห็นอะไรในมาร์ลโบโรห์ในอีกสิบปีข้างหน้า
เกาะใต้ ข องนิ ว ซี แ ลนด์ ก็ ยั ง จำ � เป็ น ต้ อ งกำ � หนดให้ มี ก ารจั ด ทำ � แผน เพื่ อ จะได้ เ ห็ น มาร์ ล โบโรห์ เ ป็ น เมื อ งที่ พั ฒ นาเชื่ อ มต่ อ กั บ ทั่ ว โลก
และนโยบายของเทศบาล รวมไปถึงการวางกฎระเบียบการบริหารเพื่อ มีอุตสาหกรรมที่มีประสิทธิภาพ มีคุณภาพชีวิตที่ดี และเป็นสถานที่ที่มี
จัดการกับปัญหาทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ ภายใต้ขอบเขต สิง่ แวดล้อมทีส่ มบูรณ์ ทั้งนี้จุดประสงค์หลักของการสร้างวิสัยทัศน์ดังกล่าว
ของร่มบทบั ญ ญั ต ิ ก ารบริ ห ารจั ด การทรั พ ยากรธรรมชาติ ปี 1991 ก็เพื่อสร้างให้มาร์ลโบโรห์กลายเป็นภูมิภาคที่ทั้งฉลาดและมีการเชื่อมต่อ
(Resource Management Act 1991) อย่างสมบูรณ์ (Marlborough Smart and Connected) โดยมีการ
จากข้อกำ�หนดดังกล่าวจึงส่งผลให้ขอบข่ายงานด้านการจัดการ ส่งเสริมให้ชุมชนคิดอย่างมีกลยุทธ์ สามารถแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์
บริหารแผนเทศบาลมาร์ลโบโรห์ในปัจจุบันแบ่งได้เป็น 3 แผนใหญ่ๆ คือ และนำ�กลยุทธ์ใหม่ๆ มาพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส การเกิดขึ้นของ Smart
1) ถ้อยแถลงนโยบายภูมิภาคเทศบาลมาร์ลโบโรห์ (Marlborough Business Marlborough ยังนับเป็นบริการอีกประเภทหนึ่งที่เทศบาลได้
Regional Policy Statement) แผนปฏิบัติการนโยบายส่วนภูมิภาคที่ จัดเตรียมไว้เพื่อพัฒนาศักยภาพด้านเศรษฐกิจ โดยให้ประชาชนเข้ารับ
นำ�มาบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและทรัพยากรทางกายภาพ คำ�ปรึกษา หรือค้นหาข้อมูลด้านการลงทุนทำ�ธุรกิจใหม่ๆ ไม่วา่ จะเป็นเรือ่ ง
2) แผนบริหารจัดการทรัพยากรทีด่ ขี องมาร์ลโบโรห์ (Marlborough Sounds แผนบริหารจัดการต่างๆ การขออนุญาตสร้างอาคาร ข้อมูลสาธารณูปโภค
Resource Management Plan) เป็นแผนปฏิบัติการที่เป็นทั้งของภูมิภาค การจัดหาที่ดิน แรงงาน ครอบคลุมไปจนถึงกลยุทธ์ในการพัฒนาเศรฐกิจ
เศรษฐกิจรสละมุน
"เราเลือกโปรแกรมทัวร์ไร่องุ่นในมาร์ลโบโรห์จากคำ�บอกเล่า และเราก็ไม่ ในหัวข้อต่างๆ เกีย่ วกับไวน์จากผูผ้ ลิตไวน์ชน้ั นำ� และเข้าชมห้องจัดแสดง
ผิดหวังเลย" นักท่องเที่ยววัยปลดเกษียณชาวอังกฤษผู้มีโอกาสได้เดินทาง วัตถุดิบอันเลิศรสสำ�หรับคนรักอาหาร พร้อมการสาธิตวิธีทำ�อาหารจาก
ไปมาร์ลโบโรห์ครั้งแรกเมื่อต้นปีที่ผ่านมากล่าว มาสเตอร์เชฟของนิวซีแลนด์ และเพลิดเพลินกับการแสดงดนตรีของ
ไวน์ไม่เพียงเป็นทรัพยากรทางด้านเศรษฐกิจของมาร์ลโบโรห์และ นักร้องนำ�ประจำ�ท้องถิ่น เป็นต้น รูปแบบการจัดงานเทศกาลดังกล่าว
นิวซีแลนด์ แต่ยังเป็นตัวแปรทางด้านวัฒนธรรมในการกินดื่มของประเทศ จึงนับว่าเป็นการทำ�ตลาดเพื่อการท่องเที่ยวของเมืองและประเทศอีกรูป
ซึ่งนำ�ไปสู่ก ารสร้า งรายได้ให้ก ับ อุตสาหกรรมภาคอื่นๆ ด้ว ย เช่น แบบหนึ่งที่สามารถนำ�รายได้เข้าสู่ประเทศได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ�
การท่องเที่ยว และการบริการ โดยเห็นได้จากการจัดเทศกาลต่างๆ ใน
ที่มา:
แต่ละเมืองที่ผลิตไวน์ สำ�หรับมาร์ลโบโรห์ เทศกาลอาหารและไวน์ bobcampbell.co.nz
(Marlborough Wine and Food Festival) จะจัดขึ้นครบรอบ 30 ปี ในปี marlborough.govt.nz
mrc.org.nz
2014 โดยผู้เข้าร่วมเทศกาลจะสามารถลองลิ้มรสชาติของไวน์ชั้นนำ�และ marlboroughwinefestival.co.nz
อาหารรสเลิศ อีกทั้งยังสามารถบำ�รุงสมองด้วยการเข้าร่วมงานสัมมนา tripadvisor.com
นอกเหนือจากบทบาทหน้าที่หลักในการเป็นนักออกแบบตกแต่ง
ภายใน รวมถึงการเป็นเชฟและเจ้าของร้านชาในสวนสวยใจกลาง
สุขุมวิทอย่างร้านอกาลิโก (Agalico) งานอดิเรกที่เป็นเหมือน
ลมหายใจของ ม.ล.ภูมิใจ ชุมพล อีกอย่างหนึ่งก็คือการออกแบบ
สวนซึง่ เขาทำ�อย่างต่อเนือ่ งมากว่าสิบปี ความคุน้ เคยทีห่ ล่อหลอม
เป็นความหลงใหลนี้ ทำ�ให้ ม.ล.ภูมิใจถ่ายทอดความรักในต้นไม้
สูพ
่ ื้นที่อื่นๆ ที่ไม่ใช่เพียงสวนในบ้านของตนเองเท่านั้น แต่หมาย
รวมถึงสวนในสถานที่ สำ � คั ญ ทางประวั ติ ศ าสตร์ อ ย่ า งสวนใน
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สวนในพระราชนิเวศน์มฤคทายวัน
หรือสวนรอบพระตำ�หนักคอยท่าปราโมช ณ วัดบวรนิเวศวิหาร
เป็นต้น
สิ่งที่ม.ล.ภูมิใจยึดถือเป็นวิถีในการออกแบบสวนนั้น ไม่ได้
เป็นเรื่องความแม่นยำ�ของหลักการ หรือองค์ประกอบการจัดวาง
ต้นไม้ที่เที่ยงตรงไม่ผิดเพี้ยน แต่กลับเป็นประสบการณ์ที่สั่งสม
มาอย่างยาวนาน ผ่านแนวคิดในการสร้างพืน้ ทีท่ ร่ี อ้ ยสายสัมพันธ์
เข้าไว้กับชีวิตของผู้อาศัย ชีวิตของสวนและชีวิตของคนที่เป็น
ส่วนหนึ่งซึ่งกันและกันอย่างกลมกลืน โดยสิ่งที่สำ�คัญที่สุดคือ
การส่งต่อเรื่องราวแห่งความสวยงามหรือคุณสมบัติของพันธุ์
ไม้ที่บรรจุไว้ในแต่ละสวนให้ถึงมือคนรุ่นหลังได้อย่างสมบูรณ์
LET YOUR
PASSION LIVE,
SHARE IT WITH FUTURE.
ม.ล.ภูมิใจ ชุมพล เรื่อง: กมลกานต์ โกศลกาญจน์ ภาพ: อดิเดช ชัยวัฒนกุล
สวนคือศูนย์กลางเลยนะ
สวนคือรสนิยม
คือประสบการณ์ชีวิต และคือวิถีชีวิต
Creative Ingredients
พันธุ์ไม้ที่ชื่นชอบ
เราชอบไม้ไทยมาก ชอบว่านโบราณ เป็นภูมิปัญญาที่ตกทอดกันมาหลาย
พันปี สรรพคุณของว่านแต่ละชนิดนี่มหัศจรรย์ ทั้งที่พิสูจน์ได้และไม่ได้
เช่น กันภูติผีได้ เรียกเงินทองได้ และทำ�ไมว่านบางชนิดถึงเป็นวัสดุใน
การหล่อพระเครือ่ ง ทำ�ไมกล้วยตานีถงึ มีวญิ ญาณ ทำ�ไมต้นไทรถึงมีวญิ ญาณ
ในนั้น นี่เป็นประสบการณ์ที่บรรพบุรุษสั่งสมมาให้เรา แล้วเรามีหน้าที่ส่ง
ต่อไป
สวนที่ประทับใจ
ชอบหลายที่ เราชอบสวนในวัดที่เกียวโต สวนญี่ปุ่นให้แรงบันดาลใจด้าน
ปรัชญา หรือสวนทีบ่ าหลี ให้แรงบันดาลใจด้านความลึกลับ ความมีเสน่ห์
ของเขตร้อน สวนไทยให้แรงบันดาลใจด้านมนตรา ด้านความศักดิ์สิทธิ์
สวนไทยจริงๆ ปลูกเพื่อมนตราและคุณสมบัติทางยาเท่านั้น ซึ่งต้อง
เข้าไปดูที่วัด อย่างวัดพระแก้วหรือวัดโพธิ์ เป็นต้น
ดอกไม้โปรด
เราชอบมะลิ กับกรรณิการ์ซึ่งดอกจะคล้ายมะลิแต่มีก้านสีส้ม นำ�มาทำ�
ชาได้ ถ้าเรามีดอกมะลิที่ปลูกเองไม่ได้ฉีดยา ลองเอามาอบแห้งหรือตาก
แดดให้แห้งในผอบ แล้วนำ�มาชงเป็นชา หรือดอกกรรณิการ์ก็มาใช้ทำ�ชา
มะลิก้านแดงที่มีสรรพคุณเป็นยา ช่วยให้คลายเครียด ชาจะเป็นสีส้มสวย
ดื่มสบายมาก และหอมมากเหมือนมะลิ แต่จะมีรสมะนาวนิดหนึ่ง
พันพรรณ...สวนปันพันธุ์เพื่อชีวิตยั่งยืน
เรื่อง: ณัฏฐนิช ตัณมานะศิริ ภาพ: ศุภมาศ พะหุโล
ณ วินาทีที่ผู้คนจำ�นวนมากทั้งในเมืองและชนบทต่างก็มองหาหนทางเพื่อหลีกหนีจากกระแสทุนนิยม เพื่อหวนกลับสู่ธรรมชาติและ
อยู่กับตัวเองให้มากขึ้น นั่นไม่ได้หมายความถึงการที่ทุกคนต่างปลีกชีวิตของตนเองให้แปลกแยกไปจากคนอื่นๆ แต่คือช่วงเวลาที่จะ
ได้พสิ จู น์วา่ การเข้าใกล้ธรรมชาตินน้ั ไม่จ�ำ เป็นต้องละเลยการอยูร่ ว่ มกันหรือการแบ่งปันกันระหว่างเพือ่ นมนุษย์ แต่คอื การทำ�ความรูจ้ กั
และเข้าใจตนเองรวมถึงธรรมชาติอย่างถ่องแท้ เพื่อที่จะมองหาโอกาสทำ�ประโยชน์ให้แก่ผู้อื่นได้โดยที่ไม่ต้องรบกวนสิ่งแวดล้อม
โจน จันได ปราชญ์ชาวบ้านและผูก้ อ่ ตัง้ “ศูนย์พนั พรรณ” ศูนย์เก็บเมล็ดพันธุ์ รสชาติประทับใจหลากหลายพันธุท์ เ่ี คยกินเมือ่ สมัยยังเด็กก็คอ่ ยๆ หายไป
และศูนย์เรียนรู้เพื่อพึ่งพาตนเองบนเนินเขาเล็กๆ ในเชียงใหม่ คือหนึ่งใน จากตลาด
บุคคลทีพ่ สิ จู น์แนวคิดนีไ้ ด้อย่างเป็นรูปธรรมทีส่ ดุ ด้วยความเชือ่ ทีว่ า่ ชีวติ เหตุผลเบื้องหลังของการก่อตั้งศูนย์กระจายเมล็ดพันธุ์บนที่ดินขนาด
ของเราไม่ได้แยกขาดจากธรรมชาติอย่างที่หลายๆ คนคิด หรือเข้าใจว่า ประมาณ 20 ไร่ของโจน จันได ที่ทำ�หน้าที่เป็นแหล่งอาหารชั้นเยี่ยม
ธรรมชาติคือทรัพย์สินที่มนุษย์ต้องเข้าไปตักตวงกอบโกย จนเป็นสาเหตุ สำ � หรั บ ตั ว เขาเองและผู้ ที่ ม าเข้ า ร่ ว มกิ จ กรรมเรี ย นรู้ ก ารใช้ ชี วิ ต แบบ
ที่ทำ�ให้ชีวิตของคนเราซับซ้อนมากยิ่งขึ้นในทุกวันนี้ และความเข้าใจดัง พึ่งตนเอง จึงได้ทำ�หน้าที่สำ�คัญในการเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ จัดเก็บ และ
ว่านี้เองที่ทำ�ให้เขาเริ่มมองหาวิธีแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นระหว่างมนุษย์กับ แจกจ่ายเมล็ดพันธุ์แท้ให้แก่ทุกคนที่สนใจขอรับไปปลูก โดยส่วนหนึ่งแบ่ง
ธรรมชาติ โดยเฉพาะปัญหาเรื่องวงจรการผลิตอาหารที่ผูกโยงมนุษย์เข้า ให้เครือข่ายเกษตรอินทรีย์ที่มีอยู่มากมายในประเทศ และทั้งหมดนี้ไม่ได้
กับธรรมชาติอย่างแยกกันไม่ได้ เกิดขึ้นเพื่อหวังจะปลดปล่อยเกษตรกรให้หลุดจากระบบการเพาะปลูก
เป็นทีท่ ราบกันดีในหมูค่ นทำ�นาทำ�ไร่วา่ การปลูกอะไรสักอย่างในวันนี้ ตามใบสั่งขององค์กรธุรกิจเท่านั้น แต่การพัฒนาพันธุ์ที่เป็นภูมิปัญญา
จะมีตน้ ทุนทีส่ งู ขึน้ จากแต่กอ่ นมาก เพราะแทนทีเ่ กษตรกรจะได้ใช้เมล็ดพันธุ์ สืบทอดกันมาหลายชัว่ คน ยังจะช่วยสร้างประโยชน์อย่างยัง่ ยืนให้กบั วงจร
ทีแ่ บ่งเก็บไว้เองจากการเก็บเกีย่ วในปีกอ่ นหน้า ก็กลับต้องไปซือ้ หาเมล็ดพันธุ์ การผลิตอาหารของโลก และกลายเป็นมรดกสืบทอดให้ลูกหลานมีอาหาร
จากตลาดหรือตัวแทนบริษัทการเกษตรซึ่งมีราคาสูงขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่ ที่ดีกินกันต่อไป
ราคาพืชผลที่ได้รับกลับเท่าเดิม หนำ�ซํ้าเมล็ดพันธุ์ที่ขายยังเป็นพันธุ์ที่ เมล็ดพันธุ์ที่ได้จากการเอาใจใส่ดูแลด้วยหัวใจที่เชื่อในความเป็นหนึ่ง
ผ่านการตัดแต่งพันธุกรรมให้โตเร็ว รูปลักษณ์สวยงามน่ารับประทาน และ เดียวกันระหว่างธรรมชาติกับมนุษย์จึงเป็นตัวแทนของความหวังว่า เมื่อ
สะดวกในการขนส่ง แต่ต้องพึ่งพาปุ๋ยและสารเคมีอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ มีเมล็ดถูกนำ�ไปปลูกและเพาะต่อในวงกว้าง พืชพันธุ์จะยังคงไว้ซึ่งความ
และยังกลายพันธุ์ง่ายจนไม่สามารถนำ�เมล็ดมาปลูกต่อได้อีก ด้วยเหตุนี้ หลากหลาย สดสะอาด และสร้างความมั่นคงทางอาหารให้ทุกชีวิต
การพัฒนาพันธุ์เพื่อคนทั้งประเทศและทั่วโลกจึงตกอยู่ในอำ�นาจการ แทนที่จะตกอยู่ในกำ�มือขององค์กรไม่กี่กลุ่ม เพราะความยั่งยืนที่แท้จริง
จัดการขององค์กรไม่กี่กลุ่ม ความหลากหลายทางพันธุกรรม คุณสมบัติ ของชีวิตไม่ใช่เงินทอง แต่เป็นอาหารจากพืชผลในสวนของเราเอง
รสชาติ และสารอาหารในพืชจึงลดลง เช่น จากในอดีตเราเคยมีขา้ วเกือบ ที่มา: บทสัมภาษณ์ โจน จันได ผู้ก่อตั้งศูนย์พันพรรณ โดย ปิยพร อรุณเกรียงไกร
20,000 ชนิด แต่วันนี้เหลือเพียงไม่เกิน 200 ชนิด ขณะที่ผักผลไม้พื้นบ้าน greenworld.or.th, lonelytrees.net, thai.punpunthailand.org