Professional Documents
Culture Documents
Đề tài Qui trình sản xuất sữa chua
Đề tài Qui trình sản xuất sữa chua
Leân mem lactic ñoàng hình laø quaù trình leân men trong ñoù caùc
saûn phaåm axit lactic taïo ra chieám 90% toång soá caùc saûn phaåm
leân men vaø moät löôïng nhoû axit acetic, aceton, di-acetyl, ………….
Phöông trình chung bieåu dieãn quaù trình leân men:
Trong quaù trình leân men lactic ñoàng hình, glucoza ñöôïc chuyeån hoaù
theo chu trình Embden-Mayerhoff, vi khuaån söû duïng cho qui trình naøy
taát caû caùc loai enzym aldolase, coøn hydro taùch ra khi dehydro hoaù
triozophophat döôïc chuyeån ñeán pyruvat. Vì trong vi khuaån leân men
lactic ñoàng hình khoâng coù enzyme cacboxylase cho neân axit pynivic
khoâng phaân huyû nöõa maø tieáp tuïc khöû thaønh axit lactic theo sô
ñoà chuyeån hoaù döôùi ñaây:
Sô ñoà 1:
C6H12O6
2 NAD+ 2
NADH(H+)
2CH3COCOOH
2 CH3CHOHCOOH
Sô ñoà 2: Glucose
Glucose - 6 – photphat
Fructose – 6 – photphat
Photpho dioxyaceton
Photphoglyceraldehyde
Axit pyruvic
Axit lactic
Cuõng coù moät soá taùc giaû cho raèng leân men lactic ñoàng hình tieán
Giai ñoaïn 1: thôøi kyø sinh tröôûng caáp soá muõ cuûa vi khuaån,
töø hexoza nhôø söï oxi hoaù photphoglyceraldehyde keøm theo vieäc
khöû pividinnucleotide (PN) ñeå taïo axit photphoglyceriaic.
Tuyø thuoäc vaøo tính ñaëc hieäu quang hoïc cuûa enzym lactate-
dehydrogenase vaø söï coù maët cuûa lactataxemase maø loaïi axit lactic
daïng naøo ñöôïc taïo ra D(-), L(+) hoaëc DL.
Leân men lactic dò hình laø quaù trình leân men trong ñoù ngoaøi
saûn phaåm axit lactic coøn taïo ra moät löôïng ñaùng keå caùc saûn
phaåm phuï nhö axit acetic, etanol, axit xucxinic, CO2,………
Phöông trình chung bieån dieãn quaù trình leân men:
Trong ñoù, axit lactic chieám khoaûng 40%, axit xucxinic khoaûng
20%, röôïu eâtylic vaø axit acetic 10% caùc laoïi khí 20%.... ñoâi khi
khoâng coù caùc khí maø thay vaøo ñoù laø söï tích luyõ moät löôïng ít
axit foocmic. Nhö vaäy, caùc saûn phaåm phuï khaùc nhau ñaùng keå taïo
thaønh trong quaù trình leân men lactic dò hình chöùng toû raèng quaù
trình naøy phöùc taïp hôn so vôùi leân men lactic ñoàng hình.
Trong vi khuaån leân men lactic dò hình khoâng coù caùc enzyme cô
baûn cuûa sô ñoà Embden-marehof laø aldolase triozophotphatizomerase
böôùc ñaàu phaân giaûi ñöôøng glucose ôû nhöõng vi khuaån naøy theo
con ñöôøng pentozophotphat, töùc laø thoâng qua glucose-6photphat, 6-
photphogluconat vaø ribulose-5-photphat chuyeån thaønh xilulose -5-
photphat, hôïp chaát naøy tieáp tuïc bieán ñoåi thaønh
photphoglyceraldehyde vaø acetylphotphat döôùi taùc duïng cuûa
enzyme pentozophotpho xelolase. Nhöõng vi khuaån dò hình thaønh axit
acetic keøm theo söï toång hôïp ATP. Acetylphophat ñöôïc khöû thaønh
etanol thoâng qua acetyldehyt photphoglyceraldehyde thoâng qua axit
pynivic maø taïo thaønh axit lactic.
Ribuloza -5 –photphat
Xilulosse – 5 – photphat
Photphoglycerraldehyt Acety
photphat
CH3COCOOOH CH3CHO
-2H
+NADH(+H+) + CO2 +2H+
+2H2O
HOOC(CH2)2COOH
Axit xucxinic
+ Axit lactic ñöôïc taïo thaønh töø axit pynivic do söï tieáp nhaän tröïc
tieáp hydrogen töø dehydrase theo phöông trình :
+ Axit xucxinic taïo thaønh töø axit pynivic do taùc duïng vôùi CO 2 vaø
tieáp theo laø söï tieáp nhaän hydrogen töø dehydrase theo phöông trình
sau:
+ Etanol vaø axit acetic taïo thaønh nhôø men aldehydrase töø
acetaldehyde theo phöông trình
+ Vieäc sinh ra caùc khí lieân quan ñeán ñieàu kieän yeám khí tæ leä
caùc hôïp chaát phuï sinh ra phuï thuoäc vaøo moâi tröôøng dinh döôõng
vaø caùc loaïi vi khuaån lactic.
Theo quan ñieåm tieán hoaù sinh lyù trong vi sinh vaät hoïc ngöôøi
ta cho raèng leân men lactic ñoàng hình laø höôùng tieán hoaù ñoäc
laäp cuûa leân men dò hình. [ 1,2,3 ]
1.3 Cô cheá cuûa quaù trình chuyeån hoaù ñöôøng trong söõa do
Vi khuaån lactic gaây neân coù theå bieåu dieãn theo sô ñoà sau:
Lactose
Glucose Galactose
CH3COOH
Acid pyruvic
+H H2O
+2H
+O
CH3CHOHCOOH CH3CHOHCOOH CH3CHO
Acid lactic
Acetaldehyde
CH3COOH
Acid acetic +O
CO2 +O
+CH3OH
CH3CH2OH CH3COOH
CH3CHOHOCCH3
EÂtanol Aceton
-2H
CH3COCOCH
Di-
acetyl
Leân men ñoàng hình
Ñeå duy trì söï soáng, ñieàu hoaø caùc quaù trình chuyeån hoaù trong teá
baøo vi khuaån caàn söû duïng nguoàn glucid coù trong moâi tröôøng
dinh döôõng laøm nguoàn cacbon. Nguoàn cung caáp glucid quan troïng
cung caáp cho vi khuaån laø ñöôøng lactoza. Haàu heát caùc vi khuaån
lactic ñeàu coù enzyme lactose neân thuyû phaân ñöôïc lactose thaønh
glucose vaø galactose.
C12H22O11 Nöôùc
C6H12O6 + C6H12O6
Lactose
Lactose glucose
galactose
Caùc nguoàn Azoát coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån
cuûa vi sinh vaät neáu khoâng coù caùc nguoàn naøy thì khoâng theå
toång hôïp ñöôïc caùc chaát phöùc taïp caáu taïo neân nguyeân chaát
trong teá baøo vi sinh vaät.
Vi sinh vaät ñoøi hoûi nguoàn Azoát raát cao ñaëc bieät laø:
+ Protit:
Söï töông taùc giöõa Casein trong söõa vôùi vi khuaån lactic khi coù söï
hieän dieän cuûa ion H+ trong moâi tröôøng laøm taêng khaû naêng leân
men lactic. Ngoaøi ra, Casein coøn laø chaát ñeäm coù tính trung hoaø
moät löôïng acid sinh ra trong quaù trình leân men.
+ Pepton:
Trong moâi tröôøng söõa ñaõ coù saún nguoàn peâpton nhöng do nhu
caàu peptone ñoái vôùi cô theå vi khuaån raát cao do ñoù caàn boå sung
peptone töø beân ngoaøi vaøo moâi tröôøng söõa ñeå ñaûm baûo löôïng
peptone ñuû ñeå laøm taêng toác ñoä leân men.
+ Acid amin:
Vi khuaån lactic haáp thuï ñöôïc deã daøng.
Theo caùc nghieân cöùu, vi khuaån lactic phaùt trieån toát nhaát trong
moâi tröôøng coù ñaày ñuû 16 loaïi acid amin.
Ñoái vôùi caùc vi khuaån sinh höông, acid amin ngoaøi vieäc caàn thieát
cho söï phaùt trieån cuûa vi khuaån maø noù coøn kích thích söï taïo
höông thôm.
Trong caùc acid amin, senin coù taùc duïng öùc cheá söï phaùt trieån cuûa
nhieàu loaøi Streptococus.
2.3 Vitamin:
Vi khuaån lactic khoâng coù khaû naêng sinh toång hôïp vitamin vaø do
moâi tröôøng söõa beân ngoaøi coù nay ñuû caùc loaïi vitamin caàn thieát
cho söï phaùtt trieån cuûa vi khuaån lactic neân khoâng caàn boå sung
theâm töø beân ngoaøi.
Loaøi vi Vitamin
khuaån Ribiflavin Piridoxin Acid folic B12 Tianin
Lact.Jugurti + + - - -
Lact.Lulveticu + + - - -
m
Lact.Bulgaric + - +
- - -
um
Lact.Lactis + - - +
- -
Lact.Acidphil + - + +
- -
us
+ Nhu caàu naøy khoâng lôùn do ñoù khoâng caàn boå sung theâm
töø ngoaøi vaøo maø chæ caàn söû duïng nhöõng chaát coù saún trong
moâi tröôøng söõa .
+ Trong caùc loai muoái khoaùng P chieám tæ leä cao nhaát.
Chuù yù : Noàng ñoä muoái NaCl trong moâi tröôøng khoâng ñöôïc quaù
6.5% noù seõ tieâu dieät heát caùc loaïi vi khuaån lactic.
2.5 Nhu caàu Oxy:
+ Vi khuaån lactic vöøa coù khaû naêng soáng ñöôïc trong moâi
tröôøng coù oxy vaø vöøa soáng ñöôïc trong moâi tröôøng khoâng coù
oxy.
+ Theo nghieân cöùu cho raèng vi khuaån lactic phaùt trieån toát
nhaát trong moâi tröôøng coù noàng ñoä oxy thaáp.
pH cuûa moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng phaùt trieån cuûa vi
sinh vaät, söï coù maët cuûa ion H + seõ taùc ñoäng leân teá baøo vi sinh
vaät theo nhieàu caùch:
+ AÛnh höôûng tröïc tieáp leân beà maët teá baøo laøm thay ñoåi
söï tích ñieän treân beà maët cuûa maøng töø ñoù daãn ñeán hoaït ñoä
cuûa caùc loaïi enzym bò giaûm.
+ Noàng ñoä ion H+ aûnh höôûng ñeán ñoä phaân ly cuûa caùc
chaát dinh döôõng trong moâi tröôøng.
+ pH moâi tröôøng khaùc coøn laøm ñoä phaân taùn chaát keo vaø
ñoä xoáp cuûa thaønh teá baøo khoâng ñoàng ñeàu cho neân vieäc
choáng laïi caùc taùc ñoäng beân ngoaøi seõ khaùc nhau daãn ñeán laøm
thay ñoåi hình daïng cuûa teá baøo.
Vôùi vi khuaån lactic thì caùc loaïi caàu khuaån chòu pH keùm hôn so vôùi
caùc tröïc khuaån.
Ñoái vôùi caùc vi khuaån leân menlactic ñoàng hình, pH moâi tröôøng
thöôøng khoâng aûnh höuôûng ñeán caùc saûn phaåm ñaëc tröng cuûa
quaù trình leân men coøn ñoái vôùi caùc vi khuaån leân men lactic dò
hình thì ngöôïc laïi.
+ Khi pH moâi tröôøng cao thì saûn phaåm taïo thaønh chuû yeáu
laø acid lactic.
+ Khi pH moâi tröôøng thaáp thì saûn phaåm taïo thaønh ngoaøi
acid lactic coøn coù theâm acid acetic, vaø nhieàu saûn phaåm khaùc.
Qua nhieàu nghieân cöùu ngöôøi ta nhaän thaáy raèng löôïng di-acetyl
taïo ra nhieàu nhaát taïi pH = 4.6 – 5.2 , ñaây chính laø yeáu toá
laøm taêng muøi höông cho saûn phaåm.
Taùc duïng cuûa chaát khaùng sinh do caùc vi khuaån lactic sinh ra cuõng
bò aûnh höôûng bôûi pH moâi tröôøng.
Caùc chaát khaùng sing aûnh höôûng raát lôùn ñeán vi khuaån lactic
+ Penicilin: chæ moät löôïng raát nhoû cuõng ñuû ñeå öùc cheá
nhieàu loaøi vi khuaån lactic.
+ Streotomycin: coù tính khaùng sinh raát maïnh, coù khaû naêng
tieâu dieät caû vi khuaån gram + vaø vi khuaån gram –
troâng quaù trình leân men, haøm löôïng chaát khaùng sinh taïo ra trong
moâi tröôøng ñuû lôùn seõ laøm giaûm hieäu suaát leân men.
3.Qui trình saûn xuaát söõa chua:
1 huû Khuaáy
caùi ñeàu
Chieát
huû
T = 60-700
C
UÛ
t=
3h
Söõa
chua
Chuaån hoaù
Hieäu chænh
SNF
Baøi khí
Ñoàng hoaù
Thanh truøng
Caáy gioáng
Leân men
Puree
quaû
Phoái troän
Höông
lieäu
Roùt saûn
phaåm
Söõa chua
Chuaån hoaù
Hieäu chænh
SNF
Baøi khí
Ñoàng hoaù
Thanh truøng
Caáy gioáng
Leân men
Puree
quaû
Chaát oån Phoái troän
ñònh
Höông
lieäu
Ñoàng hoaù
Tieät truøng
UHT
Roùt saûn
phaåm
Söõaquaûn
chua
Baûo
uoáng
Giaûi thích töøng böôùc cuûa qui trình :
Söõa chua YaO ñöôïc ñoùng trong chai nhöïa 110 ml vôùi caùc
höông vò : cam, daâu, vaø traùi caây
Yomilk* coù 4 höông vò : cam, daâu, chanh, vaø traùi caây ñoâng strong
bao bì 180 ml
[5]