Ο

 ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ   1

Ο Κατσαντώνης , γνωστός και ως « αστροπελέκι της σκλαβιάς » , ήτανε ο

σπουδαιότερος πολεµιστής της Ελλάδος , στην προ επαναστατική περίοδο και αυτός ,
που ενέπνευσε τον πόθο για την λευτεριά και εξυµνήθηκε από την λαϊκή µούσα.
Γεννήθηκε περί το 1773 στο χωριό Μάραθος του ορεινού όγκου των Αγράφων από
όπου ήτανε και η µητέρα του , ενώ ο πατέρας του , καταγότανε από το Βασταβέτσι της
Ηπείρου. Αµφότεροι οι γονείς του , ήσανε Σαρακατσαναίοι. Πολλές εικασίες έχουνε
γίνει για το όνοµα του , επικρατέστερη όµως είναι αυτή που µας πληροφορεί ότι η
µητέρα του , συχνότατα του έλεγε « κάτσε Αντώνη » , λόγω του ατίθασου χαρακτήρα
του. Σηµειωτέον , πως είχε άλλα 3 αδέλφια. Τον Γιώργο , που αποκαλείτο Χασιώτης ,
επειδή γεννήθηκε στα Χάσια. Τον Κώστα , που επονοµάζετο Λεπενιώτης , επειδή είχε
γεννηθεί στο χωριό Λεπενού και τον Χρήστο. Βλέπουµε πως η οικογένεια , αναγκάζετο
να µετακινείται συχνά , λόγω της συγγένειας τους µε τον Β.Δίπλα , τον µεγάλο
πολεµιστή της εποχής , ώστε να αποφεύγει τις διώξεις των τούρκων.
Το µίσος του Κατσαντώνη για τους τούρκους , γεννήθηκε , όταν σε ηλικία 9 ετών , τον
βασανίσανε µε φάλλαγγα - ενώ ήτανε αθώος - για την κλοπή ενός κατσικιού και δεν τον
αφήσανε ελεύθερο παρά µόνο όταν ο πατέρας του κατέβαλε περι τα 1500 γρόσια για το
παιδί του.
Λίγα χρόνια µετά , ο Κατσαντώνης , εκδικήθηκε τον συκοφάντη , σκοτώνοντας τον και
έφυγε µε τα 3 αδέλφια του στο κλαρί , δίπλα στον θείο του , που αναφέραµε νωρίτερα.
Λίαν συντόµως , του παραχωρήθηκε η αρχηγία , δεδοµένων των ικανοτήτων του.
Λίγους µήνες αργότερα , τσάκισε το απόσπασµα από 300 αλβανούς,του Ελιάζ µπέη ,
σκοτώνοντας τους όλους. Σε εκδίκηση , ο Αλή πασάς , σκότωσε τους γονείς του µε
φρικτά βασανιστήρια.
Μετά από αυτό , όλοι οι αγώνες του Κατσαντώνη , ήτανε ανελέητοι.
Το 1804 , διέλυσε το απόσπασµα του Γιουσούφ αράπη , σκοτώνοντας τον µαζί µε 145
από τους 150 άνδρες του.
Το 1806 , προέβη σε στρατηγική συµµαχία , µε τον Νικοτσάρα , τον µεγάλο
οπλαρχηγό.
Τον Αύγουστο του ίδιου έτους , σκότωσε τον τρίτο µεγάλο εχθρό του , τον Χασάν
Μπελούση µαζί µε 300 άνδρες του. Τον Οκτώβριο , ο υπαρχηγός των τζοχανταραίων
του Αλή , ο κτηνώδης Μπεκήρ Τσαγαδούρης µαζί µε τον Μουσταφά Ζυγούρη ,
συγκρούστηκαν µε τον Κατσαντώνη. Η µάχη ήτανε αµφίρροπη και τραυµατίστηκε ο
Έλληνας αρχηγός στην θέση « ληστής »του Βάλτου. Αναγκάστηκε για ένα διάστηµα να
διακόψει την δράση του , να αφήσει την αρχηγία στα αδέλφια του και να πάει για
θεραπεία στα Επτάνησα. Εκεί , γνώρισε σηµαντικούς Έλληνες που εργάζοντο για την
Ρωσία , και µε πρόταση τους το 1807 , αναγνωρίστηκε ως γενικός αρχηγός των
Αγράφων , ώστε να προετοιµαστεί το έδαφος για ένα γενικό ξεσηκωµό.
Γυρνόντας στα Άγραφα , στρατολόγησε τον Καραϊσκάκη , άφτουρο ακόµη στον
πόλεµο , όντας νέος , βλέπουµε όµως πως ο Κατσαντώνης , γνώριζε να διαβάζει τους
αληθινούς πολεµιστές , ενώ έχουµε µαρτυρία του µεγάλου µας στρατηγού , πως την
τέχνη του πολέµου , την διδάχθηκε από τον Κατσαντώνη. Αξίζει να αναφέρουµε τον
γέρο-Τζάκα , ο οποίος υπήρξε συµβουλάτορας του Κατσαντώνη και εθηγήθηκε να γίνει
δεκτός ο Καραϊσκάκης , ο οποίος , γλαφυρότατα , όταν ζήτησε να καταταγεί , είπε πως
ένοιωθε σαν το πουλί στο κλουβί , που έχει όλα τα καλά , εκτός από την λευτεριά ,
αναφερόµενος στην περίοδο που ήτανε στην αυλή του Αλή. Λίγους µήνες µετά , σε
µάχη , ο Κατσαντώνης , έκανε τον Καραϊσκάκη πρωτοπαλίκαρο του , αφού σκότωσε
τον Σεµσεντίν Πρεµετή. Μετά τις τόσες επιτυχίες των Ελλήνων , µη έχοντας άλλη λύση
ο Αλή πασάς , έστειλε τον περίφηµο Βεληγκέκα , να εξοντώσει τον Κατσαντώνη , µε
1000 Αλβανούς , τους πλέον επίλεκτους. Στην γιγαντοµαχία που έγινε στην τοποθεσία
Αλαµάνος , κοντά στο χωριό Μοναστηράκι , ο Βεληγκέκας , έπεσε νεκρός από
Κατσαντώνη και Καραϊσκάκη , ενώ το ασκέρι του , αποδεκατίστηκε.
Λίγους µήνες µετά,ο Κατσαντώνης , προσεβλήθη από βλογιά και αναγκάστηκε να
τραβηχτεί σε µια µυστική σπηλιά. Δυστυχώς , ένας βοσκός , ο Ιωάννης Γκούργιας , που
τον είδε τυχαία , τον πρόδωσε. Ένα βράδυ , ο Άγο Μουχουρντάρης , περικύκλωσε την
σπηλιά και µετά από µάχη , συνέλαβε τον Κατσαντώνη και τον Χασιώτη που
προτίµησε τον θάνατο από το να εγκαταλείψει τον αδελφό του. Ο Καραϊσκάκης , που
ήτανε µε 50 παλικάρια εκεί κοντά , όταν έµαθε τι έγινε , έπιασε το στενό του Αγίου
Αθανασίου στο Βελούχι για να απελευθερώσει τους αρχηγούς του. Με προδοσία όµως
πάλι , του Γκούργια , οι εχθροί , φύγανε από άλλο κρυφό µονοπάτι και φτάσανε στα
Γιάννενα. Η εκτέλεση των δύο αδελφών,έλαβε χώρα στην Λιθαρίτσα , µπροστά από το
παλάτι του Αλή και µε υποχρεωτική παρουσία των Γιαννιωτών προς παραδειγµατισµό.
Αξίζει να αναφέρουµε εδώ , πως οι εκτελέσεις , γινόντουσαν, στον πλάτανο του Αλή
στην Άρτα και οι απαγχονισµοί στην θέση Τσιγκέλια του Αλµυρού. Τόσο όµως
φοβόντουσαν οι εχθροί τους Έλληνες , που προτίµησαν να µην ριψοκινδυνεύσουν
µεταφορά.
Ο θάνατος των δύο ηρώων , ήτανε φρικτός. Με ειδικά σφυριά , τους σπάσανε ένα ένα
τα κόκαλα και υποκλινόµαστε στην αδάµστη ψυχή τους , βλέποντας µαρτυρίες
αυτοπτών , πως δεν έχυσαν ούτε ένα δάκρυ και δεν έβγαλαν µια κραυγή πόνου.
Όταν ο Καραϊσκάκης , το έµαθε , ορκίστηκε να εκδικηθεί τον Μουχουρντάρη , όσα
χρόνια και αν περνούσανε. Την αρχηγία , την ανέλαβε ο Λεπενιώτης , ο οποίος , έπεσε
θύµα δολοφονίας το 1813.
Αν και δεν υπάρχουνε πολλές µαρτυρίες επί του παρουσιαστικού του Κατσαντώνη ,
φαίνεται πως ήτανε µετρίου αναστήµατος και φαινοµενικά ασθενικός.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ