ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Θεματική ενότητα: Ο Β΄ Ελληνικός Αποικισμός, 8ος αι. – 6ος αι. π.Χ.

Φιλόλογος/Σύμβουλος για το μάθημα Ιστορίας: Άννα-Μαρία Κοπάτου

Διδακτικός χρόνος: Δύο (2) διδακτικές περίοδοι (ενδεικτικά)

Α. Γενικός σκοπός του μαθήματος της Ιστορίας

1. Η καλλιέργεια κριτικής/ιστορικής σκέψης.
2. Η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης.

Β. Δείκτες Επιτυχίας – Δείκτες Επάρκειας

Δείκτες Επιτυχίας (Αξιολογητέα) Δείκτες Επάρκειας (Διδακτέα)

Με το πέρας της διδασκαλίας, οι Κατά τη διδασκαλία του μαθήματος, ο/η

μαθητές/τριες επιδιώκεται: καθηγητής/τρια πρέπει να διδάξει:
1. Να σχολιάζουν τα αίτια της αποικιακής 1. Β΄ Ελληνικός Αποικισμός, οικονομικά και
εξάπλωσης των Ελλήνων στη Μεσόγειο πολιτικά αίτια.
και τον Εύξεινο Πόντο (Β΄ Ελληνικός
Αποικισμός).
2. Να περιγράφουν την οργάνωση του 2. Οργάνωση αποικισμού (αποικία,
αποικισμού και τις σχέσεις αποικίας- μητρόπολη, κρατική υπόθεση, σωστή
μητρόπολης. επιλογή χώρου, τελετή αναχώρησης,
οικιστής, ιερό πυρ), στενοί δεσμοί
αποικίας-μητρόπολης.
3. Να εντοπίζουν στον χάρτη της Μεσογείου 3. Περιοχές Β΄ Ελληνικού Αποικισμού
και του Εύξεινου Πόντου τις περιοχές του (παράλια βόρειας Ελλάδας, Εύξεινος
Β΄ Ελληνικού Αποικισμού και να Πόντος, Νότια Ιταλία – Σικελία [«Μεγάλη
αιτιολογούν τις συγκεκριμένες Ελλάδα»], παράλια Γαλλίας και Ισπανίας,
γεωγραφικές επεκτάσεις. παράλια Κυρηναϊκής και Αιγύπτου),
αιτιολόγηση των συγκεκριμένων
γεωγραφικών επεκτάσεων.
4. Να αξιολογούν τις συνέπειες των 4. Συνέπειες των μεταναστεύσεων στον
μεταναστεύσεων στον οικονομικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό τομέα
κοινωνικό και πολιτικό τομέα. και αξιολόγησή τους.
5. Να συγκρίνουν τον Α΄ και Β΄ Αποικισμό 5. Σύγκριση του Α΄ και Β΄ Αποικισμού ως
(αίτια, χώροι αποικισμού, συνέπειες). προς τα αίτια, τους χώρους αποικισμού και
τις συνέπειες (ομοιότητες και διαφορές).

1
Γ. Μέσα διδασκαλίας – Υλικά
1. Πηγές διδακτικού υλικού:
 Θεόδωρος Κατσουλάκος – Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά – Βασίλειος Σκουλάτος, Αρχαία
Ιστορία, Α΄ Γυμνασίου, ΙΤΥΕ ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, Αθήνα 2012
 Λάμπρος Τσακτσίρας – Μιχάλης Τιβέριος, Ιστορία των Αρχαίων Χρόνων ως το 30 π.Χ., Α΄
Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2000
 Ιστορία Α΄ Γυμνασίου, Βιβλίο Εργασίας, ΥΑΠ, Λευκωσία 2002
 Βασίλης Κρεμμυδάς – Σοφοκλής Μαρκιανός, Αρχαίος Κόσμος, Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα
1982
 John Bagnell Bury – Russell Meiggs, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, Εκδόσεις
Καρδαμίτσα, Αθήνα 1978
 George Willis Botsford – Charles Alexander Robinson, Αρχαία Ελληνική Ιστορία,
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1977
 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Β΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1971

2. Υλικά:
 Ηλεκτρονικός υπολογιστής
 Βίντεοπροβολέας
 Οπτικό υλικό (power point)
 Φύλλο δραστηριοτήτων
 Χάρτης

Δ. Οργάνωση τάξης
Μετωπική, Συνεταιριστική/Συνεργατική

Ε. Μέθοδος διδασκαλίας
Μαιευτική–Διαλογική, Ενεργητική, Διερευνητική, Συνεταιριστική/Συνεργατική

ΣΤ. Πορεία διδασκαλίας

Α. Αφόρμηση
1. Ιδεοθύελλα, σχολιασμός, αξιοποίηση εμπειριών κ.λπ., παρατηρώντας εικόνες που
παρουσιάζουν το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης / μετακίνησης πληθυσμών.
2. Ανάκληση γνώσεων περιεχομένου παρατηρώντας την ιστορική γραμμή του χρόνου από το
1600 π.Χ. έως το 479 π.Χ., δηλ. από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού μέχρι και την
Αρχαϊκή Εποχή.
3. Ανάκληση γνώσεων περιεχομένου και εννοιολογικών γνώσεων, παρατηρώντας χάρτη
(που απεικονίζει τον Α΄ Ελληνικό Αποικισμό) και εξηγώντας και αναλύοντας σχετικούς
όρους/έννοιες (προεργασία μαθητών/τριών).

Β. Νοηματική επεξεργασία διδακτικού υλικού / Κατανόηση / Εμβάθυνση

Συνεταιριστική/Συνεργατική εργασία μαθητών/τριών με Φύλλο Δραστηριοτήτων. Οι πιο
κάτω δραστηριότητες αντιστοιχούν στους Δείκτες Επιτυχίας (Αξιολογητέα) και Δείκτες
Επάρκειας (Διδακτέα) του μαθήματος, σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Ιστορίας Α΄
Γυμνασίου, και περιλαμβάνουν επεξεργασία γραπτών και οπτικών πηγών.

2
Δραστηριότητες:
 Αίτια του Β΄ Ελληνικού Αποικισμού
1η Δραστηριότητα:
Να μελετήσετε προσεκτικά τα πιο κάτω παραθέματα και να καταγράψετε τα αίτια του
Β΄ Ελληνικού Αποικισμού, χωρίζοντάς τα σε οικονομικά και πολιτικά.
 Οργάνωση Αποικισμού – Σχέσεις αποικίας–μητρόπολης
2η Δραστηριότητα:
(α) Να μελετήσετε προσεκτικά το πρώτο (I) παράθεμα και να καταγράψετε τις
πληροφορίες που αντλούμε σχετικά με την οργάνωση του αποικισμού.
(β) Να μελετήσετε προσεκτικά το δεύτερο (II) παράθεμα και να προσδιορίσετε τις
σχέσεις μεταξύ της αποικίας και της μητρόπολης.
 Αποικιακή εξάπλωση
3η Δραστηριότητα:
(α) Να παρατηρήσετε τον πρώτο (I) χάρτη και παράλληλα τον χάρτη στη σ. 44 του
σχολικού εγχειριδίου και να γράψετε τις περιοχές που αποίκισαν οι Έλληνες κατά τον
Β΄ Ελληνικό Αποικισμό ξεκινώντας από βορειοανατολικά προς δυτικά.
(β) Να παρατηρήσετε τον δεύτερο (II) χάρτη και να γράψετε δύο (2) αποικίες στη
νότια Ιταλία και δύο (2) αποικίες στη Σικελία. Τι παρατηρείτε στις περιοχές αυτές;
 Συνέπειες του Β΄ Ελληνικού Αποικισμού
4η Δραστηριότητα (Ομαδική εργασία):
Να μελετήσετε προσεκτικά τα πιο κάτω παραθέματα (η κάθε ομάδα το δικό της
παράθεμα) και να καταγράψετε τις συνέπειες του Β΄ Ελληνικού Αποικισμού για κάθε
τομέα ξεχωριστά.
 Σύγκριση Α΄ και Β΄ Αποικισμού
5η Δραστηριότητα (Ομαδική εργασία):
Αφού παρατηρήσετε τους πιο κάτω χάρτες και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να
επισημάνετε ομοιότητες και διαφορές μεταξύ του Α΄ και Β΄ Αποικισμού (αίτια, χώροι
εγκατάστασης, συνέπειες).

Γ. Επικαιροποίηση – Ενσυναίσθηση
Επικαιροποίηση – ενσυναίσθηση, διασύνδεση παρελθόντος – παρόντος και συζήτηση με
θέμα: «Το κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης / μετακίνησης πληθυσμών στη σύγχρονη
εποχή και οι προεκτάσεις του στην Κύπρο – Η ανάγκη των ξενιτεμένων ανθρώπων να
διατηρούν στενούς δεσμούς με την πατρίδα τους», παρατηρώντας τις εικόνες που
παρουσιάστηκαν κατά την Αφόρμηση ή/και παρακολουθώντας απόσπασμα από την
κινηματογραφική ταινία «Νύφες», σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη και μουσική Σταμάτη
Σπανουδάκη (παραγωγή 2004).

Ζ. Αξιολόγηση
Ανακεφαλαίωση
Να συμπληρώσετε τα κενά στις πιο κάτω προτάσεις:
(α) Ο Β΄ Ελληνικός Αποικισμός άρχισε από ............................................................ και
συνεχίστηκε ως ..........................................................
(β) Τα αίτια ήταν ........................................ και ........................................
(γ) Την οργάνωση της ίδρυσης αποικίας αναλάμβανε ........................................

3
(δ) Υποδείξεις για τον κατάλληλο χώρο εγκατάστασης έκαναν ............................................
(ε) Ο αρχηγός της αποστολής για την ίδρυση αποικίας ήταν ...........................................
(στ) Οι αποικίες ήταν πολιτικά ................................................ από τη μητρόπολη.
(ζ) Δύο βασικά κριτήρια για την επιλογή του τόπου εγκατάστασης
ήταν ..............................................................................................................................................
...
(η) Οι Έλληνες αποίκισαν τις περιοχές ............................................................................ και
............................................................................
(θ) Η περιοχή της νότιας Ιταλίας και Σικελίας ονομάστηκε ..................................................

Κατ’ οίκον εργασίες

1. (α) Να καταγράψετε πιθανές δυσκολίες/προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Έλληνες κατά
την ίδρυση των αποικιών. (Για την απάντησή σας μπορείτε να λάβετε υπόψη το παράθεμα
«Οι μαρτυρίες των ανασκαφών» στη σ. 44 του σχολικού εγχειριδίου.) ή
(β) Αφού κάνετε μια μικρή διερεύνηση, να φτιάξετε ένα πίνακα με ελληνικές πόλεις που
επιβιώνουν από τον Β΄ Ελληνικό Αποικισμό και να τις παρουσιάσετε σε ένα σύγχρονο
χάρτη της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου.
2. Ο Β΄ Ελληνικός Αποικισμός είχε πολλές και σημαντικές συνέπειες. Ποια, κατά τη γνώμη
σας, ήταν η σημαντικότερη; Να εξηγήσετε γιατί.
3. Να απαριθμήσετε τους λόγους που διαχρονικά ωθούν τους ανθρώπους σε αναζήτηση νέας
πατρίδας. (Προφορική)