Pasakalye: Ang Panitikan at ang Lipunan (p 136-145)

 Kapag ginagamit ng manunulat ang mga salita para lamang sa tunog nito, isa
siyang alagad ng lantay ng sining
 Lahat ng mga manunulat ay nagsisimula magsulat ng mga bagay na
nakakatuwa ngunit mababaw. Ngunit, habang tumatanda sila at nakababasa
at nakakaaral na ng iba’t-ibang makalumang teksto at libro, nahahasa ang
kanilang isipan at nag-iiba ang kanilang paraan ng pagsusulat
 Hindi maiiwasang mapalitan hindi lamang ang paraan ng pagsulat ng tao,
kundi ang ugali at opinyon din nito tungkol sa mga bagay na maaari nitong
isulat.
 Ang walang tigil na pagpukpok ng katotohanan ng mga isyu sa buhay ng
karaniwang tao at sa mga isyu na nagaganap sa bansa marahil ay nagiging
sanhi kung bakit nag-iiba ang istilo ng pagsulat ng isang tao
 Nagsisimulang iugnay ng manunulat ang kanyang isipan at pagsulat sa mga
nangyayari sa kanyang paligid
 Isang halimbawa dito ay ang peryodistong naging patnugot ng bantog na
pahayagan noon, si Teodoro Kalaw. Itinakda siya upang magsulat ng mga
artikulo tungkol sa mga paksang tulad ng pilosopiya at pag-ibig. Ngunit,
noong siya’y itinakda upang magsulat ng mga komentaryo at artikulo tungkol
sa mga isyung pampulitika at panlipunan, malaki ang naranasan niyang
pagbabago.
 Ang pandaigdigang takot sa gulo at giyera ay nagbunga ng pagpilipit sa
larawan ng isang magandang mundo
 Karamihan sa mga artista o manunulat ay gumagamit at lumilikha ng sining at
panitikan upang bigyan ang mga tao ng imahe at larawan ng magandang
mundo na maaari nilang gamitin upang takasan ang mga totoong nangyayari
sa kapaligiran.
 “Ang sining ay isang paraan ng pagtakas; ito mismo sa sarili nito’y isang
layunin, at kailanman ay hindi isang paraan tungo sa isang layunin.” “Nilikha
ang panitikan sa layuning kakaiba sa espada”
 Ang pinakamagandang mga panitikan at komentaryo ay nalilikha ng mga
manunulat na sila mismo ang nakaranas na rin ng mga problema at isyung
nagaganap sa mundo
 Kung hindi naisama ang puso ng tao sa kanyang pagsusulat, hindi ito uunlad
bilang manunulat. Hindi dapat makasarili ang tao sa kanyang layunin kundi
dapat nasa isip niya lagi ang kabutihan ng ibang mga tao sa paligid niya

 THANK YOU, ED

Sipat Kultura: Chapter 8 (p 150-155)

Sanaysay at Elaborasyon ng Kapital
 Sanaysay
o Halaw sa “kasanayan sa salaysay”
o Direktang nagbigay ng elaborasyon sa bagong kapital at
kapangyarihan ng mamamayan sa makapag-aral
o Hayag na pagpapaliwanag ng thesis at kahit sa anumang bagay ay
meron pa ring iprinepresentang kamulatan at ng argumentasyon
hinggil dito
o Naglalahad hindi ng naratibo kundi ng idea
 o Plataforma ng idea
 University of the Philippines - 1908
 Dalawang uri ng sanaysay
o Personal - pagninilay-nilay sa romantikong aspekto ng buhay
kalikasan at industrial, tradisyunal at modernong larangan,
nanghahalina sa pagmumuni-muni sa mga bagay ay mismong akto ng
pag-iisip
o Argumentasyon - kritikal na pakikipagtunggali sa mga idea hinggil sa
mga problema sa lipunan at mga dapat mangayari sa transformasyon
nito, kadalasang polemikal, nanghihikayat sa mga partikular na
politikal na persuasyon
 Panitikan
o Bahagi ng kolonyal na aparato
o Pagpapalaganap sa porma ng panitikan at paghimay ng mga
elemento nito ay bahagi ng sistematisasyon ng disiplinang literatura at
disiplinang kolonyal
 Typology at morphology sa ilalim ng bagong kritisismo ay pag-aaral ng
panitikan na nagtitiyak ng definitibong sistematisasyon at kasagutan
 Ang pagninilay-nilay ng romantisismo ay nagtahak sa landas ng malayang
kaisipan sa loob ng parametro ng kabutihan at kagalingan ng henyong tao-
manunulat

Personal na Sanaysay at Indibidwalismo

 “Pag-iisa” ni Lina Flor
o Ang kapaligiran, tulad sa moda ng romantisismo, ang inspirasyon sa
paglalahad ng idea - ang idea ng pag-iisa
o Ninanamnam nag manunulat ang sandali sa kalikasan bilang pook ng
epiphany di lamang sa kaganapan, kundi sa leksyon ng buhay
o Hinihimok ang mambabasa - kinakausap niya bilang second-person -
na mag-identify sa kanyang status, iniisip at kamulatan
o Pagamutan
 Maari kang makapag-isip
 Ikaw ay nasa isang munting daigdig na sariling iyo
 Sa gitna ng iyong pag-iisa, maari mong “makausap” ang iyong
sarili at mapagmuni-muni ang di-mabilang na mga bagay na
hindi mo mapag-ukulan ng pansin at pagsusuri kung ikaw ay
“nasa labas”
 Bawat sandali ay panahon ng pagninilay-nilay

Formal na Sanaysay at Metapisika

 Punto ng lalakeng manunulat - polemikal
 “LITERATURE AND SOCIETY” NI SALVADOR P. LOPEZ
o Nagsisimula sa pamamagitan ng metapisikal na elaborasyon ng
kaluluwa at katawan ng mundo
o Tunggalian ng idea hinggil sa papel ng panitikan sa lipunan, sa
pagitan ng magkabilang-dulong pananaw na art-for-art’s sake at
panitikan bilang propaganda
o Hindi sumasang-ayon sa idea ng sining bilang sarili nitong puno’t dulo
gayong kinikilala niya ang henyo ng sining
 o “Only the greatness of mind and heart and soul can produce art”
o “Great writing must pertain to some department of propaganda.
Propaganda is written with the definite object of influencing people to
believe or to do something.”
o Radikal na proposal - sa kanyang kapanahunan, ang namamayaning
kalakaran ay ang romantisismo
o Maganda ang panitikan kapag: malikhain at may panlipunang
kamalayan
o Kahilingan: may gamit ang panitikan
o Dalawang pangunahing istilo sa panitikan - romantisismo at realismo

1. Paano inilapat yung nasa Sipat Kultura rito sa sanaysay?

 Ang salita’y higit pa sa tunog at kulay
 Batang manunulat may mas malayang guniguni
 Habang tumatanda ang manunulat, mas marahas na ang kanyang
perspektibo
 Matandang Manunulat - Nagsimula hanapin ang katotohanan sa halip na
mga parirala
 Hal. si Direktor Teodoro Kalaw ng Pambansang Aklatan (kolumnista tapos
nagsulat tungkol sa mga pampulitika’t panlipunang isyu)
 Nakadepende ang sanaysay sa pagtingin nito sa mundo
2. Ipaliwanag ang kahalagahan ng pagpapakilala ng personal na sanaysay
noong panahon ng awto/panahon ng Amerikano
Mahalaga ang

3. Relevance sa konteksto noong panahong ito

FLOW:
1. Explain Sanaysay (sipat)
a. Incorporate “Personal na salaysay at indibidwalismo” here
2. Explain “Ang Panitikan at ang Lipunan” (short summary)
. Explain this using “Formal na sanaysay at metapisika”
3. Paano inilapat yung nasa Sipat Kultura rito sa sanaysay?
4. Magbigay ng mga punto na kung saan ginamit ang dalawang uri ng sanaysay
(pagiging personal at pagiging argumento nito).
5.

Sanaysay
 Halaw sa “kasanayan sa salaysay”
 Direktang nagbigay ng elaborasyon sa bagong kapital at kapangyarihan ng
mamamayan sa makapag-aral
 Hayag na pagpapaliwanag ng thesis at kahit sa anumang bagay ay meron pa
ring iprinepresentang kamulatan at ng argumentasyon hinggil dito
 Naglalahad hindi ng naratibo kundi ng idea
 Plataforma ng idea
Dalawang uri ng sanaysay
o Personal - pagninilay-nilay sa romantikong aspekto ng buhay
kalikasan at industrial, tradisyunal at modernong larangan,
nanghahalina sa pagmumuni-muni sa mga bagay ay mismong akto ng
pag-iisip
o Argumentasyon - kritikal na pakikipagtunggali sa mga idea hinggil sa
mga problema sa lipunan at mga dapat mangayari sa transformasyon
nito, kadalasang polemikal, nanghihikayat sa mga partikular na
politikal na persuasyon