Professional Documents
Culture Documents
Balkan Savaşı'Nda Yunan Donanması'Nın
Balkan Savaşı'Nda Yunan Donanması'Nın
Ύ
Bu makale 2016 yÖlÖnda 9. UluslararasÖ Mübadele ve Balkan Türk Kültürü AraûtÖrma
Kongresi’nde sunulmuû olan bildirinin gözden geçirilmiû ûeklidir.
ΎΎ
Arû. Gör., 19 MayÖs Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü,
Ozan.tuna@omu.edu.tr
258 OZAN TUNA
Abstract
The Greek Navy blockaded the Dardanelles at the very onset of the
Balkan Wars in order to facilitate the invasion of the Aegean Islands and
to prevent the Ottoman Navy to send supplies to its army in the Balkans.
Another purpose of this move was to secure the shipment of supplies
conducted both by itself and its allies. However, as the War progressed,
the Ottoman Navy could not respond effectively and the Bulgarian
Army advanced to Gallipoli, which made the Dardanelles a attack target
for the Greek Navy. Thereupon, the Ottoman Empire continuously
reinforced its position in the Dardanelles, both by sea and land. Since the
Dardanelles was of great importance strategically, the Ottoman Empire
paid special attention to it and sent its Navy to the region. However, the
Greek Navy was superior compared to the Ottoman Empire at the time,
which hindered all these defensive measures. Despite this fact, the Greek
Navy could not operate at full capacity in the Dardanelles because of its
limited power and the measures taken by the Ottoman Empire by sea
and land. The Greek Navy was only able to blockade the Dardanelles.
Key Words: Kale-yi Sultaniye, Nara, Averof Cruiser, Delfin
Submarine, Admiral Condoriyotis
Giriû
Çanakkale BoøazÖ’na yönelik tarih boyunca pek çok saldÖrÖ olsa da
Çanakkale BoøazÖ’nÖ ilk geçen 19 úubat 1807’de ùngiliz amiral Duckwort
komutasÖndaki 13 parça gemiden oluûan ùngiliz donanmasÖ olmuûtur. Bu filo,
Çanakkale BoøazÖ’ndaki bataryalarÖ susturup Nara’daki OsmanlÖ filosunu tahrip
edip 20 úubat 1807’de ùstanbul’a geldi. Fakat Duckwort’un yanÖnda kara birliøi
olmadÖøÖ için ùstanbul’a karadan bir saldÖrÖ söz konusu olmamÖûtÖr. 1 Çanakkale
BoøazÖ’na ciddi mahiyette bir diøer saldÖrÖ ise Türk-ùtalyan Harbi’nde (1911-
1912) -Trablusgarp SavaûÖ’nda- ùtalyan donanmasÖ tarafÖndan gerçekleûtirilmiû olup
18 Nisan 1912’de ve 12 Temmuz 1912’de Çanakkale BoøazÖ tahkimatlarÖna ve
ûehre saldÖrmÖûlar fakat önemli bir baûarÖ elde edememiûlerdir.2
1 Selahattin Çetiner, Çanakkale SavaûÖ Üzerine Bir ùnceleme, Cem Offset YayÖnevi,
ùstanbul 2000, s. 11; A. Thomazi, Çanakkale Deniz SavaûÖ, (Çev.) Hüseyin IûÖk,
Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt BaûkanlÖøÖ YayÖnlarÖ, Ankara 1997, s. 1
2 Ahmet Oøuz, “OsmanlÖ ùmparatorluøu’nda Çanakkale ve ùstanbul BoøazlarÖnÖn
SavunulmasÖ ùçin YapÖlan ùstihkâmlar ve Torpil/MayÖn Yerleûtirilmesi (1815-1915)”,
100. YÖlÖnda Çanakkale Zaferi Sempozyumu, 28-29 Nisan 2015, Harp Akademileri
BasÖmevi, ss. 25-26
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 259
(OTAM, 41/Bahar 2017)
3 Edward J. Ericson, OsmanlÖ Askeri Tarihi, Çev. Mesut Uyar, Türkiye ùû BankasÖ
Kültür YayÖnlarÖ, ùstanbul 2014, s. 510; Figen Atabey, Çanakkale Muharebelerinin Deniz
Cephesi, Türk Tarih Kurumu YayÖnlarÖ, Ankara 2014, ss.29-30; ùbrahim Baûak Daøgülü,
“15. ve 18. YüzyÖllarda Çanakkale BoøazÖ’nÖ Koruyan Büyük Askeri YapÖlar ve
BataryalarÖ”, YÖldÖz Teknik Üniversitesi MimarlÖk Fakültesi E Dergisi, Cilt: 2, SayÖ: 1, 2007,
ss. 23-25
4 Edward J. Ericson, Gelibolu: OsmanlÖ HarekâtÖ, Çev. Orhan Düz, Türkiye ùû BankasÖ
YayÖnlarÖ, ùstanbul 2015, s. 12; Edward J. Ericson, I. Dünya SavaûÖ’nda OsmanlÖ Ordusu:
Çanakkale, Kutül Amara ve Filistin Cephesi, Çev. Kerim BaørÖaçÖk, Türkiye ùû BankasÖ
Kültür YayÖnlarÖ, ùstanbul 2009, s. 29
5 Umut C. Karadoøan, Türk DonanmasÖnÖn Faaliyetleri (1914-1922), Gazi Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim DalÖ, TC. Tarihi Bilim DalÖ, BasÖlmamÖû
Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007, s. 42
6 Ali Bal, “Balkan Harbinde Türk Ordusunun Lojistik Durumu”, XIV. Askeri Tarih
Kongresi Bildirileri, (03-07 AralÖk 2012- ùstanbul), Genelkurmay Personel Daire BaûkanlÖøÖ
Atase Daire BaûkanlÖøÖ YayÖnlarÖ, Ankara 2014, ss. 497-503
7 Ericson, OsmanlÖ Askeri Tarihi, s. 510
260 OZAN TUNA
iûaretlenip mayÖn hatlarÖ seri ateûli toplar ile savunulmakta iken Boøaz’Ön en dar
yerine projektörler ve seri ateûli toplar yerleûtirilmiûtir.8
1-1, 19 Ekim 1912; ùdris Bostan-Ali Karamahmut, Trablusgarp ve Balkan Harplerinde ùûgal
Edilen Ege AdalarÖ ve ùûgal TelgraflarÖ, Stratejik AraûtÖrma ve Milli Komite YayÖnlarÖ,
Ankara 2003, s. 366; Hüsnü Özlü, “Arûiv Belgeleri IûÖøÖnda Balkan SavaûÖ’nda Ege
AdalarÖnÖn ùûgal Süreci”, Çaødaû Türkiye AraûtÖrmalarÖ Dergisi, XII/25, Güz 2012, s. 15;
Birinci Dünya SavaûÖ’nda da müttefik donanmasÖ Çanakkale BoøazÖ’na saldÖrÖ için Limni,
Bozcaada gibi Boøazönü AdalarÖ’nÖ üs olarak kullanmÖûtÖr. AyrÖntÖlÖ bilgi için bkz;
ùskender Tunaboylu, “Çanakkale Cephesinde Donanma Desteøi”, Studies of the Ottoman
Domain, Cilt: 5, SayÖ: 8, úubat 2015, s. 28
11 BaûbakanlÖk OsmanlÖ Arûivi (BOA), HR. SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek
1912; Afif Büyüktuørul, OsmanlÖ Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet DonanmasÖ, Cilt: 4, Deniz
BasÖmevi, ùstanbul 1984, s. 165
13 Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkan Harbi Tarihi: OsmanlÖ Deniz HarekâtÖ 1912-1913, VII.
14 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34, 19-20
Ekim 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34, 19
Ekim 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-49, 20
Ekim 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34, 19
Ekim 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34,
19 Ekim 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34,
19-20 Ekim 1912; DMA, Defterler Bölümü: Erkan-Ö Harbiye-yi Bahriye II. úube Müsevvidat
DosyasÖ (1912-1913), Defter No: 4734, Sayfa No: 170, 3 KasÖm 1912
15 BOA, HR.SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 3, 21 Ekim 1912;
BOA, HR.SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 9, 21 Ekim 1912; BOA,
HR.SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 11, 21 Ekim 1912; BOA,
HR.SYS Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 13, 21 Ekim 1912; BOA,
HR.SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 21, 21 Ekim 1912; BOA,
HR.SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 19, 21 Ekim 1912; BOA, HR.
SYS. Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef :1, 21 Ekim 1912; ATASE, BLH
Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-51, 21 Ekim 1912
16 Büyüktuørul, OsmanlÖ Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet DonanmasÖ, s. 223; ùûgüven,
“1908’den Sonra OsmanlÖ Devleti’nin Ege ve Doøu Akdeniz’deki Adalara Ait Siyasi ve
Askeri Tutumu”, s. 81
17 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-40, 19 Ekim
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-50, 21 Ekim
1912
18 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34, 19 Ekim
1912; BOA, HR.SYS. Kataloøu, Klasör No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 5, 21 Ekim 1912;
BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4110, Gömlek No: 308301, Lef: 4, 8 KasÖm 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34, 19 Ekim 1012
262 OZAN TUNA
geçirdikten sonra limana giriû fenerlerini de sürekli yakarak bölgeyi tarassut altÖnda
bulunduruyorlardÖ. 19 Bozcaada’nÖn da ele geçirilmesi ile birlikte Yunan donanmasÖ
Bozcaada’da muhrip ve torpidobot üssü kurarak Çanakkale BoøazÖ’nÖn birkaç mil
ötesinde Çanakkale BoøazÖ’na girip çÖkan gemileri kontrol etmeye baûlamÖûlardÖr.20
Bozcaada, Çanakkale BoøazÖ’na yapÖlacak bir çÖkartma harekâtÖnda sÖçrama noktasÖ
olarak kullanÖlabileceøi gibi Boøaz’Ö ablukaya alacak filonun adanÖn kuzey ve güney
üssünde barÖnmasÖna imkan saølayacaktÖr.21
Limni ve Bozcaada’nÖn Yunan DonanmasÖ tarafÖndan ele geçirilmesi,
onlara muazzam bir gözetleme istasyonu gören alana sahip olmalarÖnÖ
saølamasÖnÖn yanÖnda küçük gemileri için de barÖnak olma imkanÖ saølÖyordu.
AyrÖca Yunan DonanmasÖ’nÖn bu faaliyetleri diøer adalardaki Müslüman halk ve
memurlarÖn da adalarÖ terk etmesine sebebiyet verecektir.22 Yunan DonanmasÖ
daha sonra savaû içerisinde Ege Denizi’nde OsmanlÖ Devleti’nin elindeki tüm
adalarÖ hedef alacak ve en son 15 Mart 1913’de Sisam AdasÖ’nÖ ele geçirip Ege
adalarÖnÖn iûgalini tamamlayacaktÖr.23
Nisan 1915), V. Cilt, II. Kitap, Genelkurmay BaûkanlÖøÖ Askeri Tarih ve Stratejik Etüt
BaûkanlÖøÖ YayÖnlarÖ, Ankara 2012, s. 15
22 BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 1959, Gömlek No: 7, Lef: 5, 21 Ekim 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-34, 19 Ekim 1912;
Hilmi Bayur, Balkan SavaûÖ’nda Türk Filosunun Durumu, Türk Tarih Kurumu YayÖnlarÖ,
Ankara 1978, s. 96
23 DMA, Gemiler Bölümü: Erkân-Ö Harbiye-yi Bahriye II. úube Müsevvidat DosyasÖ (1912-
1913), Defter No: 4734, Sayfa No: 221, 2 KasÖm 1912; Ali Fuat Örenç, “Ege AdalarÖnÖn
ùdari YapÖsÖ (1830-1923)”, Ege AdalarÖnÖn ùdari, Mali ve Sosyal YapÖsÖ, (Ed.) ùdris Bostan,
Stratejik AraûtÖrma ve Etütler Milli Komitesi YayÖnlarÖ, Ankara 2003, s.52
24 Büyüktuørul, OsmanlÖ Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet DonanmasÖ, ss. 144-145
25 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 1-1, 17 Ekim 1912;
26 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-9, 20 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-10, 20
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-11,
22 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-
12, 22 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No:
1-9, 20 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No:
1-2, 16 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No:
1-4, 15 KasÖm 1912; Yusuf Hilmi Bayur, Birinci Balkan SavaûÖ, Cumhuriyet YayÖnlarÖ,
ùstanbul 1999, s. 42
27 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-5, 19-20 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-17, 24 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 1-3, Tarih Yok.
28 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-40, 18 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-3, 15 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-4, 17 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-7, 20 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-8, 20 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 3, 12 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihsir No: 1-1, 14-15
KasÖm 1912; DMA, Defterler Bölümü: Erkan-Ö Harbiye II. úube Müsevvidat DosyasÖ (1912-
1913), Defter No: 4739, Sayfa No: 250, 10 KasÖm 1912; DMA, Defterler Bölümü: Erkan-Ö
Harbiye-yi Bahriye 2. úube Müsevvidat DosyasÖ 1912-1913, Defter No: 4739, Sayfa No: 251,
10 KasÖm 1912
29 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-1, 24 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-20, 24-25
KasÖm 1912; DMA, Gemiler Bölümü: Erkan-Ö Harbiye-yi Bahriye II. úubesine Ait Müsvedde
DosyasÖ (1912-1913), Dosya No: 4734, Sayfa No: 127, 8 AralÖk 1912
264 OZAN TUNA
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 7-1, 25-26
KasÖm 1912; DMA, Umumi Evrak Kataloøu, Dosya No: 221, Sayfa No: 134, 6-7 AralÖk
1912
32 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-16, 24 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-35, 30
KasÖm 1912
33 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 1, Fihrist No: 37, 3-4 AralÖk
35 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 3-2, Tarih Yok. ;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 3-4, 12-13 AralÖk
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 3-5, 12-13
AralÖk 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 1-2, 22-
23 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 3-3,
1 AralÖk 1912 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 18, 14
AralÖk 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No:5, Fihrist No: 3-3, 1
AralÖk 1912
36 Fotakis, Greek Naval Strategy and Policy 1910-1919, p. 47
37 Büyüktuørul, OsmanlÖ Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet DonanmasÖ, s. 242
38 Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkan Harbi (1912-1913): Harbin Sebepleri, Askeri
HazÖrlÖklar ve OsmanlÖ Devleti’nin Harbe Giriûi, II. Cilt, Genelkurmay BasÖmevi, Ankara
1970, s. 184
266 OZAN TUNA
39 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 49, 21 KasÖm
1912; Yunan donanmasÖ savaû esnasÖnda Çanakkale BoøazÖ haricinde BatÖ Anadolu’daki
diøer Türk kÖyÖlarÖnÖ da zaman zaman ablukada tutmuûtur. AyrÖntÖlÖ bilgi içi bkz;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 294, Dosya No: 311, Fihrist No: 1-1, 19 Ekim 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 2-48, 24 Ekim 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No:131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-27, 27 KasÖm 1912
40 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-4, 17 KasÖm
1912; BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4147, Gömlek No: 311013, Lef: 1, 24 úubat
1913; BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4147, Gömlek No: 311013, Lef: 2, 23 úubat 1913
41 BOA, BEO Kataloøu, Klasör No: 4147, Gömlek No: 311013, Lef: 1, 24 úubat 1913;
BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4147, Gömlek No: 311013, Lef: 2, 23 úubat 1913;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No:3, Fihrist No: 3-2, 25-26 KasÖm
1912
42 Ericson, Gelibolu: OsmanlÖ HarekâtÖ, s. 13
43 Edward J. Ericson, Dünya Savaû Tarihi, Çev. Sare Levin Atalay, Timaû YayÖnlarÖ,
ùstanbul 2011, s. 11
44 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 002-24, 25
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 135, 6
AralÖk 1912; BOA, BEO Kataloøu, Klasör No: 4125, Gömlek No: 309331, Lef: 1, 18
AralÖk 1912
45 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 127, Dosya No: 23, Fihrist No: 005-007, 15-16
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 127, Dosya No: 23, Fihrist No: 005-
008, 15-16 KasÖm 1912
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 267
(OTAM, 41/Bahar 2017)
46 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 49, 21 KasÖm
1912
47 Ericson, Gelibolu: OsmanlÖ HarekâtÖ, s. 13
48 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 44, 21 KasÖm
1912; Afif Büyüktuørul, “YakÖn Tarihte DonanmamÖz”, SilahlÖ Kuvvetler Dergisi, YÖl: 84,
SayÖ: 213, s. 61
49 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 18-2, 5 AralÖk
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 247, Dosya No: 238, Fihrist No: 11-2, 22-23 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 247, Dosya No: 238, Fihrist No: 11-3, Tarih
Yok; DMA, Mülga-yÖ Bahriye Kataloøu, Dosya No: 723, Sayfa No: 484, 2 KasÖm 1912;
DMA, Mülga-yÖ Bahriye Kataloøu, Dosya No: 723, Sayfa No: 483, 29 KasÖm 1912
51 BOA, BEO Kataloøu, Klasör No: 4117, Gömlek No: 308737, Lef: 1, 25 KasÖm 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 006-005, 24-25
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 5, Fihrist No: 006-
005, 25 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 127, Dosya No: 23, Fihrist
No: 005-008, 15-16 KasÖm 1912; Bilal úimûir, Ege Sorunu: Belgeler (1912-1913), C. 1, Türk
Tarih Kurumu YayÖnlarÖ, Ankara 1989, s. 280
52 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 294, Dosya No: 311, Fihrist No: 1-3, 31 Ekim -1
KasÖm 1912; Erdinç Sancar, 21. YüzyÖl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi, IQ Sanat
YayÖncÖlÖk, ùstanbul 2006, ss. 275-277
268 OZAN TUNA
s.132
56 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 3-3, 12 AralÖk
1912; BOA, BEO Kataloøu, Klasör No: 4113, Gömlek No: 309179, Lef: 1, 12 AralÖk
1912; BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4123, Gömlek No: 309123, 12 AralÖk 1912
57 DMA, Gemiler Bölümü: Barbaros Hayrettin ZÖrhlÖsÖ Seyir Defteri (1910-1913), Defter No:
3640, Sayfa No: 84, 18 Ocak 1913; Y. Teofanidis-O. Ramis, Tük- Yunan Deniz Harbi
HatÖratÖ ve 1909-1913 Yunan Bahri Tarihi, (Çev.) BinbaûÖ Lütfi, Deniz MatbaasÖ, ùstanbul
1930, s. 105; Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkanlar Harbinde OsmanlÖ DonanmasÖnÖn Deniz
Muharebeleri, Deniz Kuvvetleri KomutanlÖøÖ BasÖmevi, ùstanbul 1981, s. 73; Tasvir,
“Mondros Muharebe-yi Bahriyesi”, (20 MayÖs 1914), s. 3; Averof Kruvazörü, ùtalyan
Piza sÖnÖfÖ bir savaû gemisi olup ùtalya’da inûa edildikten sonra 1910 yÖlÖnda MÖsÖrlÖ bir
Rum olan Giorgios Averof tarafÖndan satÖn alÖnÖp Yunanistan’a hediye edilmiû ve Yunan
DonanmasÖ’nÖn amiral gemisi olmuûtur. AyrÖntÖlÖ bilgi için bkz; Afif Büyüktuørul,
“OsmanlÖ-Yunan Silahlanma YarÖûÖ”, Belleten, Cilt: XXXIX, No: 150, Ekim 1978, s. 730;
Zafer Toprak, “OsmanlÖ DonanmasÖ, Averof ZÖrhlÖsÖ ve Ulusal Kimlik”, Toplumsal Tarih
Dergisi, Cilt: 113, SayÖ: 05, MayÖs 2003, ss. 13-14
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 269
(OTAM, 41/Bahar 2017)
58 Zafer Gülbahar-Enver KatÖrcÖoølu, Türk DonanmasÖnda MayÖn Harbi: Dünü-Bugünü,
Deniz MatbaasÖ, ùstanbul 2009, s. 23
59 DMA, Mülga-yÖ Bahriye Kataloøu, Dosya No: 723, Sayfa No: 674, 18 Eylül 1912;
DMA, Mülga-yÖ Bahriye Kataloøu, Dosya No: 723, Sayfa No: 664, 29 KasÖm 1912; BOA,
BEO Kataloøu, Dosya No: 4232, Gömlek No: 317342, Lef: 1, 18 Ekim 1913; Hüsnü
Özlü, “Arûiv Belgelerine Göre Harp RaporlarÖnda Balkan Harbinde OsmanlÖ
DonanmasÖnÖn Çanakkale BoøazÖ’nÖ SavunmasÖ ve Ege Denizi HarekatÖ”, s. 533
60 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 127, Dosya No: 23, Fihrist No: 005, 4 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 5, Fihrist No: 006-009, 24-25
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 004, 24
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 188, Dosya No: 23, Fihrist No: 002-
10, 14 KasÖm 1912; DMA, Defterler Bölümü: Erkan-Ö Harbiye-yi Bahriyeye Mahsus
Müsveddelik Defter (1912-1913), Defter No: 157, Sayfa No: 45, 19 Ocak 1913; DMA,
Umumi Evrak Kataloøu, Dosya No: 221, Sayfa No: 134, 6-7 AralÖk 1912
61 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-18, 24-25
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 3-2, 5-6
AralÖk 1912; Büyüktuørul, OsmanlÖ Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet DonanmasÖ, ss. 271-272
62 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-4, 17 KasÖm 1912
63 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 18, 7 AralÖk 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 18-2, 5 AralÖk 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 20, 3 AralÖk 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 20-1a, Tarih Yok.
64 Y. Teofanidis-O. Ramis, Türk- Yunan Deniz Harbi HatÖratÖ ve 1909-1913 Yunan Bahri
Tarihi, s. 149
270 OZAN TUNA
65 Donanma MecmuasÖ, “Tahtelbahilere KarûÖ Mücadele ve Müfadaa Vesaiti”, Cilt: 5,
SayÖ: 1, ss. 593-621
66 Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkan Harbi Tarihi OsmanlÖ Deniz HarekâtÖ (1912-1913), ss.
134-145
67 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No:3, Fihrist No: 18, 7 AralÖk 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 18-2, 5 AralÖk 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 20, 3 AralÖk 1912;
ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No:3, Fihrist No: 20-1a, Tarih Yok
68 Hüsnü Özlü, “Arûiv Belgelerine Göre Harp RaporlarÖnda Balkan Harbinde OsmanlÖ
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 82, Dosya No: 37, Fihrist No: 005-14, 22
AralÖk 1912; Sancar, 21. YüzyÖl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi, s. 280; Su altÖ
bombalarÖ muhriplerden denizaltÖnÖn bulunduøu muhtemel noktalara atÖlÖp suyun belirli
derinliøinde patlayan bombalardÖr. Su altÖ bombalarÖ eøer denizaltÖya isabet ederse
denizaltÖyÖ batÖrma kapasitesine sahip olmakla birlikte çoøunlukla denizaltÖyÖ su altÖnda
tutmak amacÖ ile kullanÖlmaktadÖr. Bu bombalar Birinci Dünya SavaûÖ’ndan itibaren daha
aktif olarak kullanÖlmaya baûlanacaktÖr. AyrÖntÖlÖ bilgi içi bkz; Fraser M. Mckee, “An
Explosive Story: The Rise and Fall of the Common Depth Charge”, The Northern
Mariner/Le Marin Du Nord, III, No: 1, January 1993, pp. 45-58
70 Y. Teofanidis-O. Ramis, Türk-Yunan Deniz Harbi HatÖratÖ ve 1909-1913 Yunan Bahri
Tarihi, s. 149
71 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 3, Fihrist No: 44, Fihrist No: 1-
28, 27-28 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist
No: 63, 24-25 KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 63,
Fihrist No: 1, 24-25 KasÖm 1912
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 271
(OTAM, 41/Bahar 2017)
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 297, Dosya No: 19, Fihrist No: 10, 4 KasÖm
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 19, Fihrist No: 27, 9-10
KasÖm 1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 125, Dosya No: 14, Fihrist No: 002-
040, Tarih Yok; Tercüman-Ö Hakikat, “Çanakkale BoøazÖ”, (24 KasÖm 1912), s. 2
74 Aram Andonyan, Balkan SavaûÖ, (Çev.) Zaven Biberyan, Aras YayÖncÖlÖk, ùstanbul
1912; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 131, Dosya No: 44, Fihrist No: 1-8, 20 KasÖm
1912; Türk SilahlÖ Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi úark Ordusu: Birinci Çatalca Muharebesi,
Genelkurmay BasÖmevi, Ankara 1993, s. 23; Tasvir, “Kale-yi Sultaniye Türk Filosu”, (18
KasÖm 1912), s. 1
76 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 127, Dosya No: 23, Fihrist No: 005-005, Tarih
Yok; ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 127, Dosya No: 23, Fihrist No: 005-002, 14
KasÖm 1912; Ericson, Gelibolu: OsmanlÖ HarekâtÖ, ss. 16-18; Hüsnü Özlü, “Arûiv
Belgelerine Göre Harp RaporlarÖnda Balkan Harbinde OsmanlÖ DonanmasÖnÖn
Çanakkale BoøazÖ’nÖ SavunmasÖ ve Ege Denizi HarekâtÖ”, On Dördüncü Askeri Tarih
Kongresi, (03-07 AralÖk 2012), ùstanbul, ss. 523-555
77 ùlyas Demirsoy, Muhtelif Harplerde Sahil ÇÖkartmalarÖ, Askeri Matbaa, ùstanbul 1942,
272 OZAN TUNA
Sonuç
Çanakkale BoøazÖ, OsmanlÖ Devleti için her dönemde çok önemli stratejik
bir nokta durumunda olmuûtur. Özellikle savaû esnasÖnda harice yapÖlan ikmal
ve sevkiyatlarda önemli bir geçiû noktasÖ haline gelmiûtir. Bunun farkÖnda olan
78 Hüsnü Özlü, “Balkan SavaûÖ’nda OsmanlÖ DonanmasÖnÖn Marmara Denizi
HarekâtÖ”, Askeri Tarih AraûtÖrmalarÖ Dergisi, YÖl: 11, SayÖ: 21, úubat 2013, ss. 91-94
79 ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 86, Dosya No: 53, Fihrist No: 03-07, 9-10 úubat
1913; Haluk úehsuvaroølu, Deniz Tarihimize Ait Makaleler, Deniz BasÖmevi, ùstanbul
1965, s. 134; OsmanlÖ Devleti’nin uyguladÖøÖ kuûatma savaûlarÖ için ayrÖca bkz; Edward J.
Ericson, “From KÖrkkilise To The Great Offensive Turkish Operational Encirclement
Planning 1912-1922”, Middle Eastern Studies, Vol: 4, No: 1, January 2004, pp. 45-64
80 BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4104, Gömlek No: 307726, Lef: 1, 24 Ekim 1912;
BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4104, Gömlek No: 307726, Lef: 2, 29 Ekim 1912; O.
Manuel Gladerenco, “The Naval Dimension of Balkan Wars”, Pages of Military History,
Issue: 2, pp. 180-186
81 H.W. Wilson, ZÖrhlÖ Devrinde Deniz Muharebeleri 1850-1914, C. 1, (Çev.) Lütfi Çelik,
BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4183, Gömlek No: 313719, Lef: 1, 17 Haziran 1913;
BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4183, Gömlek No: 313719, Lef: 2, 17 Haziran 1913
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 273
(OTAM, 41/Bahar 2017)
Kaynakça
1)-Arûiv Belgeleri
a)-Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt BaûkanlÖøÖ Arûivi (ATASE)
Balkan Harbi Kataloøu
274 OZAN TUNA
2)-Süreli YayÖnlar
Tasvir
Tercüman-Ö Hakikat
Donanma MecmuasÖ
3)-Tetkik Eserler
-Andonyan, Aram; Balkan SavaûÖ, Çev. Zaven Biberyan, Aras YayÖncÖlÖk, ùstanbul 1999
-Atabey, Figen; Çanakkale Muharebelerinin Deniz Cephesi, Türk Tarih Kurumu YayÖnlarÖ,
Ankara 2014
-Bal, Ali; “Balkan Harbinde Türk Ordusunun Lojistik Durumu”, XIV. Askeri Tarih
Kongresi Bildirileri, (03-07 AralÖk 2012-ùstanbul), Genelkurmay personel Daire
BaûkanlÖøÖ Atase Daire BaûkanlÖøÖ YayÖnlarÖ, Ankara 2014, ss. 497-503
-Bayur, Hilmi; Balkan SavaûÖ’nda Türk Filosunun Durumu, Türk Tarih Kurumu YayÖnlarÖ,
Ankara 1978
-Bayur, Yusuf Hilmi; Birinci Balkan SavaûÖ, Cumhuriyet YayÖnlarÖ, ùstanbul 1999
-Bostan, ùdris; Karamahmut, Ali; Trablusgarp ve Balkan Harplerinde ùûgal Edilen Ege AdalarÖ
ve ùûgal TelgraflarÖ, Stratejik AraûtÖrma ve Milli Komite YayÖnlarÖ, Ankara 2003
-Büyüktuørul, Afif; “OsmanlÖ-Yunan Silahlanma YarÖûÖ”, Belleten, Cilt: XXXIX, No: 150,
Ekim 1978, ss. 312-329
-Büyüktuørul, Afif; “YakÖn Tarihte DonanmamÖz”, SilahlÖ Kuvvetler Dergisi, YÖl: 84, SayÖ:
213, ss. 58-63
-Büyüktuørul, Afif; OsmanlÖ Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet DonanmasÖ, Cilt: 4, Deniz
BasÖmevi, ùstanbul 1984
-Çetiner, Selahattin; Çanakkale SavaûÖ Üzerine Bir ùnceleme, Cem Offset YayÖnevi, ùstanbul
2000
-Daøgülü, ùbrahim Baûak; “15. ve 18. YüzyÖllarda Çanakkale BoøazÖ’nÖ Koruyan Büyük
Askeri YapÖlar ve BataryalarÖ”, YÖldÖz Teknik Üniversitesi MimarlÖk Fakültesi E Dergisi,
Cilt: 2, SayÖ: 1, 2007, ss. 22-43
-Demirsoy, ùlyas; Muhtelif Harplerde Sahil ÇÖkartmalarÖ, Askeri Matbaa, ùstanbul 1942
-Emir, Ali Haydar; Balkan Harbinde Türk Filosu, Deniz MatbaasÖ, ùstanbul 1932
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 275
(OTAM, 41/Bahar 2017)
-Ericson, J. Edward, OsmanlÖ Askeri Tarihi, Çev. Mesut Uyar, Türkiye ùû BankasÖ Kültür
YayÖnlarÖ, ùstanbul 2014
-Ericson, J. Edward; “From KÖrkkilise to the Great Offensive Turkish Operational
Encirclement Planning 1912-1922”, Middle Eastern Studies, Vol: 4, No: 1, January
2004, pp. 45-64
-Ericson, J. Edward; Dünya Savaû Tarihi, Çev. Sare Levin Atalay, Timaû YayÖnlarÖ,
ùstanbul 2011
-Ericson, J. Edward; Gelibolu: OsmanlÖ HarekatÖ, Çev. Orhan Düz, Türkiye ùû BankasÖ
Kültür YayÖnlarÖ, ùstanbul 2015
-Ericson, J. Edward; I. Dünya SavaûÖ’nda OsmanlÖ Ordusu: Çanakkale, Küt’ül Amara ve
Filistin Cephesi, Çev. Kerim BaørÖaçÖk, Türkiye ùû BankasÖ Kültür YayÖnlarÖ, ùstanbul
2009
-Fotakis, Zisis; Greek Naval Strategy and Policy 1910-1919, Routledge Publishing, USA
2005
-Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkan Harbi (1912-1913): Harbin Sebepleri, Askeri HazÖlÖklar ve
OsmanlÖ Devleti’nin Harbe Giriûi, II. Cilt, Genelkurmay BasÖmevi, Ankara 1970
-Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkan Harbi OsmanlÖ Deniz HarekatÖ 1912-1913, VII. Cilt,
Kara Kuvvetleri KomutanlÖøÖ Askeri BasÖmevi, ùstanbul 1965
-Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Balkanlar Harbinde OsmanlÖ DonanmasÖnÖn Deniz Muharebeleri,
Deniz Kuvvetleri KomutanlÖøÖ BasÖmevi, ùstanbul 1981
-Genelkurmay BaûkanlÖøÖ, Birinci Dünya SavaûÖ’nda Çanakkale Cephesi (Haziran 1914-Nisan
1915), V. Cilt, II. Kitap, Genelkurmay BaûkanlÖøÖ Askeri Tarih ve Stratejik Etüt
BaûkanlÖøÖ YayÖnlarÖ, Ankara 2012
-Gladerenco, O. Manuel; “The Naval Dimension of Balkan Wars”, Pages of Military
History, Issue:2, pp. 180-186
-ùûgüven, HazÖm; “1908’den Sonra OsmanlÖ Devleti’nin Ege ve Doøu Akdeniz’deki
Adalar Ait Siyasi ve Askeri Tutumu”, SilahlÖ Kuvvetler Dergisi, SayÖ: 215, YÖl: 84, 4
Aøustos 1969, ss. 72-83
-Karadoøan, C. Umut; Türk DonanmasÖnÖn Faaliyetleri (1914-1922), Gazi Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim DalÖ, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim
DalÖ, BasÖlmamÖû Yüksek Lisans Tezi
-Karal, Enver Ziya; OsmanlÖ Tarihi, C. 9, Türk Tarih Kurumu YayÖnlarÖ, Ankara 1996
-M. Mckee, Fraser; “An Explosive Story: The Rise and Fall of the Common Depth
Charge”, The Nortern Mariner/Le Marin Du Nord, III, No: 1, January 1993, pp. 45-
58
-Oøuz, Ahmet; “OsmanlÖ ùmparatorluøu’nda Çanakkale ve ùstanbul BoøazlarÖ’nÖn
SavunulmasÖ ùçin YapÖlan ùstihkâmlar ve Torpil/MayÖn Yerleûtirilmesi (1815-
1915)”, 100. YÖlÖnda Çanakkale Zaferi Sempozyumu Bildirileri, (28-29 Nisan 2015),
Harp Akademileri BasÖmevi, ùstanbul, ss. 23-47
276 OZAN TUNA
-Örenç, Ali Fuat; “Ege AdalarÖnÖn ùdari YapÖsÖ (1830-1923)”, Ege AdalarÖnÖn ùdari ve Mali
YapÖsÖ, (Ed.) ùdris Bostan, Stratejik AraûtÖrma ve Etütler Milli Komitesi YayÖnlarÖ,
Ankara 2003, ss. 32-53
-Özlü, Hüsnü; “Arûiv Belgeleri IûÖøÖnda Balkan SavaûÖ’nda Ege AdalarÖnÖn ùûgal Süreci”,
Çaødaû Türkiye AraûtÖrmalarÖ Dergisi, XII/25, Güz 2012, ss. 9-32
-Özlü, Hüsnü; “Arûiv Belgelerine Göre Harp RaporlarÖnda Balkan Harbinde OsmanlÖ
DonanmasÖnÖn Çanakkale BoøazÖ’nÖ SavunmasÖ ve Ege Denizi HarekatÖ”, On
Dördüncü Askeri Tarih Kongresi, (03-07 AralÖk 2912), ùstanbul 2012, ss. 523-555
-Özlü, Hüsnü; “Balkan SavaûlarÖ’nda OsmanlÖ DonanmasÖnÖn Marmara Denizi
HarekâtÖ”, Askeri Tarih AraûtÖrmalarÖ Dergisi, YÖl: 11, SayÖ: 21, úubat 2013, ss. 91-94
-Sancar, Erdinç; 21. YüzyÖl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi, IQ Sanat YayÖncÖlÖk,
ùstanbul 2006
-úehsuvaroølu, Haluk; Deniz Tarihimiz Ait Makaleler, Deniz BasÖmevi, ùstanbul 1965
-úimûir, Bilal; Ege Sorunu: Belgeler (1912-1913), Cilt: 1, Türk Tarih Kurumu YayÖnlarÖ,
Ankara 1989
-Teofanidis, Y.- Rami O. ; Türk-Yunan Harbi HatÖratÖ ve 1909-1913 Yunan Bahri Tarihi,
Çev. BinbaûÖ Lütfi, Deniz MatbaasÖ, ùstanbul 1930
-Thomasi, A. ; Çanakkale Deniz SavaûÖ, Çev. Hüseyin IûÖk, Genelkurmay Askeri Tarih ve
Stratejik Etüt BaûkanlÖøÖ YayÖnlarÖ, Ankara 1997
-Toprak, Zafer; “OsmanlÖ DonanmasÖ, Averof ZÖrhlÖsÖ ve Ulusal Kimlik”, Toplumsal
Tarih, Cilt: 113, SayÖ: 05, MayÖs 2003, ss. 10-19
-Tunaboylu, ùskender; “Çanakkale Cephesinde Donanma Desteøi”, Studies of the Ottoman
Domain, Cilt: 5, SayÖ: 8, úubat 2015, ss. 21-47
-Türk SilahlÖ Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi úark Ordusu: Birinci Çatalca Muharebesi,
Genelkurmay BasÖmevi, Ankara 1993
-Wilson, H.W. ; ZÖrhlÖ Devrinde Deniz Muharebeleri 1850-1914, C. 1, Çev. Lütfi Çelik,
Kitap YayÖnlarÖ, ùstanbul 2007
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 277
(OTAM, 41/Bahar 2017)
EKLER
EK 1- DMA, Umumi Evrak Kataloøu, Dosya No: 221, Sayfa No: 134, 5-6 AralÖk
1912 (Bahr-i Sefit BoøazÖ Kuva-yi Mürettebe KomutanÖ Fahri Paûa’nÖn
DonanmanÖn Durumuna Dair Raporu)
278 OZAN TUNA
EK 2- BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4123; Gömlek No: 309179, 12 KasÖm 1912
(Yunan torpidobotlarÖnÖn OsmanlÖ torpidobotlarÖna benzeyerek Çanakkale
BoøazÖ’nda OsmanlÖ gemilerine saldÖracaøÖna dair Dahiliye Nezareti’nden gelen yazÖ)
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 279
(OTAM, 41/Bahar 2017)
EK3- BOA, BEO Kataloøu, Dosya No: 4147, Gömlek No: 311013, 24 úubat
1913 (Limni ve Midilli adasÖnda Yunan askeri ile dolu nakliye gemilerinin
bulunduøu ve bu askerlerin Çanakkale BoøazÖ’na saldÖrÖda kullanÖcaøÖna dair
Harbiye Nezareti’ne yazÖlan yazÖ)
280 OZAN TUNA
EK 4- ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 264, Dosya No: 311, Fihrist No: 1-3,
4-5 AralÖk 1912 (Delfin DenizaltÖsÖnÖn Çanakkale BoøazÖ’na saldÖrabileceøine
dair BaûkomutanlÖk ve Bahr-i Sefit BoøazÖ KomutanlÖøÖna Gönderilen YazÖ)
BALKAN SAVAúI'NDA ÇANAKKALE BO÷AZI 281
(OTAM, 41/Bahar 2017)
EK 5- ATASE, BLH Kataloøu, Klasör No: 296, Dosya No: 3, Fihrist No: 3-2,
25 KasÖm 1912 (Midilli’de bulunan Yunan savaû gemilerinin Kale-yi Sultaniye
istikametine doøru gittikleri ve amaçlarÖnÖn Saroz Körfezi’ne asker çÖkartmaya
çalÖûmak olduøunu belirten donanma komutanlÖøÖna gönderilen telgraf)
282 OZAN TUNA