Professional Documents
Culture Documents
Τέχνη της Ρητορικής
Τέχνη της Ρητορικής
Μελέτη :
Γεώργιος Ιωάννου Παπατριανταφύλλου .
Στην Ιρλανδία υπάρχει μία πέτρα που όποιος την αγγίζει κερδίζει το χάρισμα του
λόγου. Είναι η γνωστή πέτρα του Μπλάρνευ.Είναι τοποθετημένη σε ένα τέτοιο σημείο
που χρειάζεται ιδιαίτερη σωματική προσπάθεια. Ίσως είναι και το νόημα αυτής. Ο
προφορικός λόγος για να είναι αποτελεσματικός απαιτεί συνεχή ψυχική και σωματική
εγρήγορση από τον ομιλητή.
Ο Ομιλητής με το ακροατήριο του χορεύου τανγκό. Ο Ομιλητής είναι ο
καβαλιέρος και το ακροατήριο η ντάμα.
Ο όρος ρητορική χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 5ο π.χ αιώνα στην Αθήνα
για να δηλώσει την πολιτική τέχνη της δημόσιας ομιλίας.
Η πειθώ στην πρώιμη αρχαία Ελλάδα θεωρείτο θεά, κόρη του ωκεανού και της
Θέτιδος κατά τον Ησίοδο , προετοίμασε το χώρο για την ανάπτυξη της ρητορικής και η
ρητορική ως τέχνη του προφορικού λόγου επέβαλε, με την αποτελεσματικότητα του
λόγου της , την πειθώ .
Άσκηση :
Tι θαυμάζετε σε έναν ομιλητή ;
Τι σας ενοχλεί σε έναν ομιλητή ;
Ποια είναι τα θετικά σας στοιχεία ως ομιλητής και ποια είναι τα αδύνατα σας ;
Για το ακροατήριο μας μαθαίνουμε :
Ποιο είναι το μορφωτικό τους επίπεδο ;
Ποια είναι τα ενδιαφέροντα του ;
Ποια είναι η νοοτροπία του ;
Ποιος είναι ο τρόπος ζωής του ;
Ποιος ο κώδικας και η ορολογία που χρησιμοποιεί ;
Πόσο χρόνο μπορεί το ακροατήριο να μας διαθέσει ; ( σχετίζεται με το
ενδιαφέρον που υπάρχει για την ομιλία αυτή ).
.
Ο πρόλογος είναι προτιμότερο να είναι αυθόρμητος, ώστε να κάνει χρήση
άμεσων γεγονότων.
Σε περιπτώσεις που αισθάνεται ανασφάλεια ο ομιλητής καλό είναι να υπάρχει
γραμμένος ο πρόλογος αλλά να χρησιμοποιηθεί μόνο άν χρειαστεί.
Το λογικό επιχείρημα , στηρίζεται στο γερό , στέρεο και άρρηκτο δέσιμο των
προτάσεων. Κάθε μία πρέπει να έχει δεθεί καλά με την προηγούμενη αλλά και με την
επόμενη ώστε ο εγκέφαλος να πατάει επάνω τους και να να μπορεί να κινηθεί από τη μία
στην άλλη χωρίς διακοπή .Τα λογικά επιχειρήματα είναι δύο τύπων :
Εκείνο που αποδεικνύει δια της επαγωγής , δηλαδή ξεκινάει από το ειδικό
πηγαίνει προς το γενικό.
Εκείνο που αποδεικνύει δια της απαγωγής , δηλαδή ξεκινάει από το γενικό και
πηγαίνει στο ειδικό .
2. Το ψυχολογικό επιχείρημα δεν στηρίζεται στην απόδειξη αλλά στην εντύπωση. Δεν
έχει λογικό ειρμό αλλά ψυχολογικό και δεν χρησιμοποιείται για να αποδείξει την αλήθεια
αλλά για να ξεσκεπάσει το ψέμα.
Ο ομιλητής απευθύνεται στην ευαισθησία των ατόμων , τα οποία συγκινούνται
και δεν σκέφτονται .
Οι εντυπώσεις καλύπτουν τις ιδέες .
Η απόδειξη έχει αξία για τη συγκίνηση και όχι για τον λογικό της ειρμό.
Η σειρά των επιχειρημάτων ακολουθεί τη σειρά :
ΑΡΧΗ = ένα ισχυρό επιχείρημα.
ΜΕΣΗ = το ασθενέστερο.
ΤΕΛΟΣ = το πιο ισχυρό.
Κανόνες Προφοράς :
Το τελικό ν των λέξεων : μην / σαν / πρίν / δεν / αν τον / την / στον μεταβάλλει :
Το αρχικό κ της επόμενης λέξης σε λατινικό g ενώ το ίδιο το ν μετατρέπεται σε
υπερωικό.
Π.χ Τον καλό = τον gαλό και όχι το gαλό ή τον καλό.
Το τελικό ν των λέξεων : μην / σαν / πρίν / δεν / αν τον / την / στον μεταβάλλει :
2. Το αρχικό π της επόμενης λέξης προφέρεται σαν λατινικό b ενώ το ν σχεδόν χάνεται
και ακούγεται περισσότερο σαν μ .
Π.χ Δεν παύεις = δεν (μ) bαύεις και όχι δεν παύεις , ή δε bαύεις .
Το τελικό ν των λέξεων : μην / σαν / πρίν / δεν / αν τον / την / στον μεταβάλλει :
4. Το αρχικό ξ της επόμενης λέξης προφέρεται σαν λατινικό g και ζήτα (ζ) με μετατροπή
του σε ν υπερωικό .
Π.χ Δεν ξέρω = δε(ν) gζέρω και όχι δεν ξέρω ή δε gζέρω.
Το τελικό ν των λέξεων : μην / σαν / πρίν / δεν / αν τον / την / στον μεταβάλλει :
Το περιεχόμενο της .
Το ύφος .
Ο τρόπος παρουσίασης του λόγου .
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Το ύφος έχει να κάνει με τον χειρισμό του χρωματισμού της φωνής , της έμφασης
και του ρυθμού , ανάλογα με το είδος συναισθήματος που επιδιώκει να δημιουργήσει ο
Ρήτορας .
Τα λεγόμενα πρέπει να είναι σαφή .
Ο λόγος πρέπει να είναι κατάλληλος για την περίσταση.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Στη Ρητορική του Αριστοτέλη έχουν βασιστεί όλες οι σύγχρονες μέθοδοι
αποτελεσματικής ομιλίας.
Ο Αριστοτέλης διαιρεί τον λόγο στα ακόλουθα μέρη :
Προοίμιο .
Διαβολή .
Διήγηση.
Απόδειξη , ανασκευή .
Ερωτήσεις .
Επίλογος .
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Στο προοίμιο περιλαμβάνετε η εισαγωγή .Αναφέρεται το κεντρικό θέμα της
ομιλίας και γίνεται προσπάθεια να διεγερθεί το συναίσθημα του ακροατηρίου.
Η Διαβολή είναι η τεχνική του να ξεκινά μία ενότητα ο ομιλητής με θετικές
φράσεις για τον αντίπαλο και μετά να τον κατηγορεί γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που
πραγματοποιείται η ομιλία. Η Διαβολή είναι μία τεχνική που πρέπει να γίνεται μόνο από
επιδέξιους ομιλητές . Βασίζεται στην ανάμιξη θετικών και αρνητικών θέσεων.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Στη διήγηση ο Ρήτορας παρουσιάζει με σαφήνεια τη δική του εκδοχή των
γεγονότων .
Στους πολιτικούς λόγους ο σκοπός της διήγησης είναι απλά να βοηθήσει τους
ακροατές να λάβουν ορθές αποφάσεις για το μέλλον , υπενθυμίζοντας τους τα γεγονότα
του παρελθόντος .
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Η Απόδειξη και η Ανασκευή έχουν ως στόχο να πείσουν για την άποψη του
Ρήτορα αντικρούοντας τα επιχειρήματα του αντιπάλου.
Ο Αριστοτέλης μας υπενθυμίζει πως δύσκολα μπορεί να παρουσιάσει κανείς
αποδείξεις σε μία πολιτική αγόρευση γιατί το συγκεκριμένο είδος ρητορικού λόγου
ασχολείται με όσα πρόκειται να συμβούν στο μέλλον.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Στη διάρκεια των Ερωτήσεων ο Ρήτορας μπορεί να χρησιμοποιήσει πολλά μέσα
ώστε να στρέψει τα επιχειρήματα του αντιπάλου του.
Στον Επίλογο ο Ρήτορας πρέπει να κερδίσει την εύνοια του κοινού , να εξάρει να
μειώσει τη σημασία ορισμένων θεμάτων που παρουσιάστηκαν από τον ίδιο ή τον
αντίπαλο να εξάψει το πάθος στο κοινό και να ξαναθυμίσει τις θέσεις του.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Η συναισθηματική ανταπόκριση του ακροατηρίου εξαρτάται από την εντύπωση
που θα σχηματίσει αυτό για τον ομιλητή.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Στο τέλος της ομιλίας ο Ρήτορας πρέπει να εξάπτει το πάθος.
Πρέπει να επιβληθεί στο ακροατήριο.
Να είναι ηθικός και συναισθηματικός.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Η Ρητορική τέχνη σχετίζεται με τη φιλοσοφία.
Όποιος καταφέρει να κάνει κτήμα του την τέχνη της ρητορικής, αποκτά την
ικανότητα να αναγνωρίζει τα μέσα της συναισθηματικής πειθούς .
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Ο Ρήτορας χρησιμοποιεί συχνές παύσεις ,ώστε να διαχωρίζονται οι σκέψεις,
προσφέροντας στα μέλη του ακροατηρίου μία σαφέστερη εικόνα των λεγομένων και
περισσότερο χρόνο να σκεφτούν όσα ακούν.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Ο Ρήτορας αποφεύγει τις κραυγές και ελέγχει το σώμα του.
Συνδυάζει με πειστικό τρόπο λέξεις και χειρονομίες.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Ο Ρήτορας αποφεύγει να επιδεικνύει την ευφυία του , λόγω του κινδύνου
επίδειξης αλαζονείας .
Διαλέγει να καλλωπίσει το ύφος του μόνο με στοιχεία που είναι κατάλληλα για το
θέμα και τα πρόσωπα με τα οποία ασχολείται.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Ο Ρήτορας δεν πρέπει να επιτίθεται στις θέσεις των αντιπάλων και να
χρησιμοποιεί αρνητικές γενικεύσεις εναντίον τάξεων , φυλών ή κοινοτήτων.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Το κοινό σχηματίζει εντύπωση για τον ρήτορα η οποία εξαρτάται από τον τρόπο
με τον οποίο παρουσιάζει αυτός την ομιλία του.
Ο Ρήτορας πλησιάζει την τελειότητα όταν χειρίζεται καλά τις λέξεις, τη φωνή τις
χειρονομίες και την κίνηση.
Η Τέχνη της Ρητορικής .
Μία από τις αρετές του ρήτορα , είναι η εμφάνιση του.
Δεν πρέπει ποτέ να παραμελεί την εμφάνιση του.