Συγκριτική μελέτη λέξεων στα Λεξικά

Τριανταφυλλίδη, Μπαμπινιώτη, Κριαρά, Χαραλαμπάκη

Α/Α Προτιμώμενη Μ Επιχείρημα Λεξικό Λεξικό

γραφή Τ Κριαρά Χαραλαμπάκη
1 αγόρι Τ πιο συνηθισμένη, παγιωμένη γραφή, αγόρι αγόρι
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
2 απόκοτος Τ πιο απλοποιημένη γραφή, τα δύο ττ δεν απόκοτος απόκοτος
προφέρονται, εξάλλου και το αρχαίο
θέμα κοτ., ίδιος μεσαιωνικός τύπος
3 ατόφιος Τ η λέξη έχει αποκτήσει συγκεκριμένο ατόφυος ατόφιος
σημασιολογικό περιεχόμενο και δεν
επηρεάζεται από την ιστορική της
προέλευση, άλλωστε η ιστορική της
γραφή έχει αλλοιωθεί με την αποβολή
του [f]. Πιθανόν και κατ΄ αναλογία με
τα επίθετα που λήγουν σε – ιος.
4 βαρυγκομώ Τ προσωπική γραφή, πιο απλή γραφή, το βαρυγκομώ βαρυγκομώ
φώνημα /g/ στο γράφημα [γκ] μου
δημιουργεί μια ένρινη αίσθηση /ng/
5 βογκώ Τ προσωπική γραφή, το φώνημα /g/ στο βογγώ βογκώ
γράφημα [γκ] μου δημιουργεί μια
ένρινη αίσθηση /ng/
6 γαρύφαλλο Μ προσωπική γραφή γαρίφαλο γαρίφαλο
7 γκάμα Τ πιο απλή γραφή της δάνειας λέξης, το γκάμα γκάμα
γράφημα /γκ/ αποδίδει το ιταλικό
φώνημα /g/
8 γλυτώνω Μ προσωπική γραφή γλυτώνω γλιτώνω
9 γόμα Τ επειδή πρόκειται για αντιδάνεια λέξη < γόμα γόμα
κόμι το φώνημα /γ/ πιο ήπιος ήχος από και γκόμα
το φώνημα /g / του γραφήματος [γκ]
10 γόπα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη γώπα γόπα
γραφή, πιο απλή
11 γρασίδι Τ πιο συνηθισμένη γραφή, πιο απλή, γρασίδι γρασίδι
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
12 γρέγος Τ επειδή πρόκειται για λέξη που γρέγος γρέγος
προέρχεται από αντιδάνειο, πιο απλή
γραφή, ίδιος μεσαιωνικός τύπος
13 γροικώ Μ προσωπική γραφή γροικώ/ γρικώ
αγροικώ
14 ελιξήριο Μ προσωπική γραφή ελιξήριο ελιξίριο
15 καλιακούδα Τ προσωπική γραφή καλιακούδα καλιακούδα
16 κανάτα Τ πιο απλή γραφή, ίδιος μεσαιωνικός κανάτα κανάτα
τύπος
17 κανέλα Τ πιο απλή γραφή, ίδιος μεσαιωνικός κανέλα κανέλα
τύπος
18 κανόνι Τ επειδή πρόκειται για λέξη που κανόνι κανόνι
 προέρχεται από δάνειο, πιο απλή
γραφή
19 κάνουλα Τ πιο συνηθισμένη, παγιωμένη γραφή, κάνουλα κάνουλα
πιο απλή γραφή, ίδιος μεσαιωνικός
τύπος
20 καρίνα Τ προσωπική γραφή, παγιωμένη γραφή, καρίνα καρίνα
πιο απλή γραφή και καρένα
21 καρότο Τ πιο συνηθισμένη, παγιωμένη γραφή καρότο καρότο
και επειδή πρόκειται για λέξη που
προέρχεται από δάνειο, ίδιος
μεσαιωνικός τύπος
22 κλώσσα Μ προσωπική γραφή, ίδιος μεσαιωνικός κλώσσα κλώσα
τύπος
23 κοκκύτης προσωπική γραφή κοκκύτης κοκίτης
24 κόκκαλο Μ προσωπική γραφή κόκαλο κόκαλο
25 κορώνα Μ προσωπική γραφή κορόνα κορόνα
26 κότα Τ πιο συνηθισμένη, παγιωμένη γραφή, κότα κότα
πιο απλή γραφή
27 κουκκί Μ προσωπική γραφή, ίδιος μεσαιωνικός κουκί κουκιά
τύπος
28 κούκος Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, κούκος κούκος
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή
29 κουκουνάρι Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, κουκουνάρι κουκουνάρι
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
παρόμοιος μεσαιωνικός τύπος
30 κουλός Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, κουλός κουλός
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
31 κουλούρα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, κουλούρα κουλούρα
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
32 κουτός Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, κουτός κουτός
παγιωμένη γραφή
33 λιχούδης Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, λειχούδης λιχούδης
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
34 λιώνω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, λειώνω λιώνω
παγιωμένη γραφή, ίδιος μεσαιωνικός
τύπος
35 λόξυγκας Μ προσωπική γραφή λόξυγκας λόξιγκας
36 μαγκώνω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, μαγκώνω μαγκώνω
παγιωμένη γραφή
37 μαμά Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, μαμά μαμά
παγιωμένη γραφή
38 μαμμή Τ προσωπική γραφή μαμμή μαμή
39 μάνα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, μάνα μάνα
 παγιωμένη γραφή
40 μπαλώνω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, μπαλώνω μπαλώνω
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
41 νινί Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, νηνί νινί
παγιωμένη γραφή, παρόμοιος
μεσαιωνικός τύπος
42 πάπας Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, πάπας πάπας
παγιωμένη γραφή, σε αντιστοιχία με
τον ξένο όρο
43 πασαλείφω Τ προτιμώ τον τύπο με κατάληξη – φω, πασσαλείβω πασσαλείβω
γιατί είναι πιο ήπιος ηχητικά από τον και πασαλείφω και πασαλείφω
τύπο σε – βω και μου δημιουργεί την
αίσθηση ότι ταιριάζει σε πιο λόγιο
περιβάλλον, ενώ η ηχηρότητα του
φωνήματος /β/ μου φαίνεται πιο
ταιριαστεί σε πιο απλό ύφος
44 πιτσιλίζω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, πιτσυλίζω πιτσιλίζω
πιτσυλώ παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή, και πιτσυλώ
45 σακολέβα Τ δεν μου είναι οικεία η συγκεκριμένη σακολαίβα σακολέβα
λέξη, βλέποντάς τη θα επέλεγα τη
γραφή με το γράφημα [ε]
46 σιφώνι Μ προσωπική γραφή σιφόνι και σιφόνι
σιφόν
47 σουσούμι Τ δεν μου είναι οικεία η συγκεκριμένη σουσούμι σουσούμι
λέξη, βλέποντάς τη θα επέλεγα τη
γραφή με το γράφημα [ου]
48 σπιράλ Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, σπιράλ σπιράλ
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
δάνεια λέξη
49 στιφάδο Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, στοφάδο στιφάδο
παγιωμένη γραφή, το φώνημα /ο/ μου και στιφάδο
δημιουργεί την αίσθηση διαλεκτικού
τύπου
50 στριμώχνω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, στρυμώχνω στριμώχνω
παγιωμένη γραφή,
51 τζίρος Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, τζίρος τζίρος
παγιωμένη γραφή
52 τιτιβίζω Τ προσωπική γραφή τιτιβίζω τιτιβίζει
53 τόνος Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, τόνος τόνος
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή
54 τσίμα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, τσίμα τσίμα τσίμα τσίμα
παγιωμένη γραφή
55 τσιπούρα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, τσιπούρα τσιπούρα
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
ίδιος μεσαιωνικός τύπος
56 τσιρίζω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, τσυρίζω τσιρίζω
 παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή
57 τσιρότο Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, τσιρότο τσιρότο
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή,
αποδίδει τον ήχο της δάνειας λέξης
58 φιλενάδα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, φιλαινάδα φιλενάδα
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή
59 φίσκα Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, φίσκα φίσκα
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή
60 φτιάχνω Τ προσωπική γραφή, πιο συνηθισμένη, φτιάνω/ φτιάχνω
παγιωμένη γραφή, πιο απλή γραφή φτιάχνω/
φκιάνω

Μ = Λεξικό Μπαμπινιώτη
Τ = Λεξικό Τριανταφυλλίδη

Σχέση προσωπικής Λεξικό Λεξικό Λεξικό Λεξικό

ορθογραφίας με τα Μπαμπινιώτη Τριανταφυλλίδη Κριαρά Χαραλαμπάκη
αντίστοιχα λεξικά
Αριθμός Ταύτιση 10 50 46 47
λέξεων Διαφοροποίηση 50 10 14 13

Συμπεράσματα

Από τη συγκριτική μελέτη των λέξεων στα λεξικά που αναφέρονται στην άσκηση,
συνειδητοποίησα τα εξής:
 το ρόλο που ασκεί η ορθογραφία που οι ίδιοι έχουμε μάθει, όταν είμασταν
μαθητές, άρα η διδασκαλία της ορθογραφίας (από την επίδρασή της προέρχεται
ως επί το πλείστον η αιτιολόγηση: προσωπική γραφή). Η «σχολική» ορθογραφία
δημιουργεί μια αίσθηση ιστορικής τεκμηρίωσης και αυθεντίας που δεσμεύει το
χρήστη της.
Προς επίρρωση αυτού μπορώ να πω ότι συνειδητοποίησα επίσης, πως, παρά την
τεκμηριωμένη σύνδεση της ορθογραφίας του λεξικού Μπαμπινιώτη με
ετυμολογία που ανάγεται στην αρχή της λέξης (αρχαίοι τύποι), αυτό δεν στάθηκε
ικανό να με κάνει να αλλάξω την προσωπική μου ορθογραφία.
 κατάλαβα επίσης, τη μεγάλη σημασία που έχει η οπτική διάσταση της
ορθογραφίας. Δηλαδή η συνήθης παγιωμένη γραφή που απαντάται σε μεγάλη
συχνότητα στα κείμενα δημιουργεί μια αίσθηση διόρθωσης και ταύτισης με αυτή
και μια αίσθηση ανοίκειου με άλλες εκδοχές, έστω και τεκμηριωμένες.
 Επίσης, με εντυπωσίασε η σχέση των σύγχρονων τύπων με τους αντίστοιχους της
μεσαιωνικής περιόδου, γεγονός που νομίζω ότι πολύ συχνά παραβλέπεται, αφού
η ετυμολόγηση των λέξεων προβάλλεται ως επί το πλείστον ωσάν να αφορά
μόνο τη σχέση τους με την αρχαία ελληνική γλώσσα. Η σχέση αυτή,
νεοελληνικής και μεσαιωνικής γλώσσας, δίνει μια ισχυρή τεκμηρίωση στην
ιστορική εξέλιξη της γλώσσας και δημιουργεί μια αίσθηση ομαλής διαδοχής των
ιστορικών περιόδων.