DE LA SALLE-COLLEGE OF SAINT BENILDE

ISANG KAHINGIAN SA LARANGAN NG FILIPINO

Prof. Rafael Leal Santiago Jr., MAT
______________________________________________________________________________ F I L I P 13
MGA LIHIS/MALING PANGANGATWIRAN
(FALLACIES OF REASONING)
Ang lihis o maling pangangatwiran ay pahayag na nagpapahina sa usapin sa pagtatalo, maaaring
ang paggamit ng
kaisipan/ideya ay mandaya, manlinlang o manligaw (misleading), at ito rin ay
hindi katanggap-tanggap na hinuha (invalid inference).

Ang Kristiyanismo ay pananampalataya ng mga mahihina. Iyan ang ipinahayag ni Karl Marx.
maling awtoridad
Naglalahad ng tao o sangguniang walang kinalaman sa isyung kasangkot.

Tumigil ka sa sinasabi mo, anak lang kita at wala kang karapatang magsalita sa akin nang ganyan! Baka sampalin kita at nang makita mo
ang hinahanap mo!
argumentum ad baculum
Pwersa o awtoridad ang gamit upang maiwasan ang isyu at tuloy maipanalo ang argumento.

Ang santol ay hindi magbubunga ng mangga. Masamang pamilya ang pinagmulan niya. Magulong paligid ang kanyang nilakhan. Ano pa ang
inaasahan mo sa ganyang uri ng tao kundi kawalang-hiyaan!
non sequitor
Sa Ingles, ang ibig sabihin nito ay “it doesn’t follow”, pagbibigay ito ng konklusiyon sa kabila ng mga walang kaugnayang batayan.

(Sagot ng anak sa ina) Bakit ninyo ako patutulugin agad? Kung kayo nga ay gising pa.
maling paghahambing/maling analohiya
Karaniwan nang tinatawag na usapang lasing ang ganitong uri pagkat mayroon ngang hambingan ngunit sumasala naman sa matinong
konklusyon.

Ang artistang ito ay naging tiwali sa kanyang panunungkulan. Ang artista namang iyon ay maraming asawa, samantalang bobo naman ang
isang ito na tumatakbo bilang konsehal. Huwag na nating iboto ang mga artista!
maling paglalahat
Dahil lamang sa ilang aytem/sitwasyon, nagbibigay na agad ng isang konklusyong sumasaklaw sa pangkalahatan.

Upang hindi ka mapahiya sa ating debate, ganito na lamang ang gawin mo: huwag ka nang pumunta o kaya ay magsabmit ka ng papel na
nagsasaad ng iyong pag-urong.
dilemma
Naghahandog lamang ng dalawang opsyon/pagpipilian na para bang iyon lamang at wala nang iba pang alternatibo.

Limusan natin ang kapuspalad na taong ito sa lansangan. Hindi ba natin nakikita ang marurumi nilang damit, payat na pangangatawan at
nanlalalim na mga mata? Ano na lamang ba ang magbigay ng ilang sentimos bilang pantawid-gutom?
argumentum ad misericordiam
Upang makamit ang awa at pagkampi ng mga nakikinig/bumabasa, ginagamit ito sa paraang pumipili ng mga salitang umaatake sa
damdamin at hindi sa kaisipan.

Lahat ng kabataan ay pag-aasawa ang iniisip. Sa pag-aasawa, kailangan ang katapatan at kasipagan upang magtagumpay. Dahil dito, dapat
lamang na maging tapat at masipag ang mga kabataan.
maling saligan
Nagsimula sa maling akala na siya namang naging batayan. Ipinagpatuloy ang gayon hanggang magkaroon ng konklusiyong wala sa
katwiran.

Ano ang mapapala ninyong iboto ang aking katunggali gayong ni hindi siya naging pinuno ng kanyang klase o ng kanyang barangay? Balita
ko’y under de saya pa yata!
argumentum ad hominem
Isang nakakahiyang pag-atake sa personal na katangian/katayuan ng katalo at hindi sa isyung tinatalakay o pinagtatalunan.

Anumang bagay na magpapatunay sa aking pagkatao ay maipaliliwanag ng aking butihing maybahay.

Tiyak ko namang paniniwalaan ninyo siya pagkat naging mabuti siyang ina ng aking mga anak, kahit na tanungin pa ninyo sila ngayon.
ignoratio elenchi
Gamitin ito ng mga Pilipino lalo na sa mga usapang barberya, wika nga. Ito ang kilala sa Ingles na “circular reasoning” o paliguy-ligoy.
PANGANGATWIRAN

Isang paraan ng pagpapahayag ng katotohanan o ng isang opinyon. Ito ay pagbibigay ng dahilan, kadahilanan o katwiran sa isang bagay o nagawang kilos o
galaw. Ang pangangatwiran ay isa ring sining sapagkat ang paggamit ng wasto, angkop at magandang pananalita ay makatutulong upang mahikayat na
pankinggan, tanggapin at paniniwalaan ng nakikinig ang nangangatwiran.

Bilang isa sa apat na batayang anyo ng pagpapahayag ay naiiba sa paglalahad, pagsasalaysay, at paglalarawan.
Layunin nito na:
1. hikayatin ang mambabasa na umayon sa kanyang opinyon o kuro-kuro;
2. baguhin ang pag-iisip ng mambabasa;
3. upang mapagtibay ang dating pinaniniwalaan;
4. impluwensiyahan ang kanilang pag-uugali at pagkilos sa pamamagitan ng mga makatwirang pahayag.

DALAWANG URI NG PANGANGATWIRAN

PANGANGATWIRANG PABUOD (INDUCTIVE REASONING)

Nagsisimula sa maliliit na halimbawa o kaya’y sa mga partikular na bagay at katotohanan at nagtatapos sa isang panlahat na tuntunin, kaisipan o konsepto.
Maaari itong magawa sa pamamagitan ng pag-uugnay ng sanhi sa pangyayari, pagtutulad at paggamit ng mga katibayan.   Nahahati ang pangangatwirang ito
sa tatlong bahagi.

1. Pangangatwirang gumagamit ng pagtutulad. Inilahad dito ang magkatulad na katangian, sinusuri ang katangian, at pinalulutang ang katotohanan.
Ang nabubuong paglalahat sa ganitong pangangatwiran ay msasabing pansamantala lamang at maaaring mapasinungalingan. Maaring maging
pareho ang pinaghahambing sa isa lamang katangian subalit magkaiba naman sa ibang katangian.
Halimbawa: Si Atty. Santiago ay mabuting abugado dahil ang ama at ina niya ay mahuhusay ring mga abugado.

2. Pangangatwiran sa pamamagitan ng pag-uugnay ng pangyayari sa sanhi. Nananalunton ito sa paniniwalang may sanhi kung kaya nagaganap ang
isang pangyayari. Halimbawa: Ang mga estudyante ay bumagsak sa pagsusulit dahil hindi sila nagbalik-aral.

3. Pangangatwiran sa pamamagitan ng mga katibayan at pagpapatunay. Napapalooban ito ng mga katibayan o ebidensyang higit na magpapatunay o
magpapatutuo sa tinutukoy na paksa o kalagayan.
Halimbawa: Si Jah’rakal ang salarin sapagkat sa kanya ang nakuhang tsinelas sa tabi ng bangkay ni Huskar. Kay Jah’rakal din ang buckle ng
sinturong siyang ipinamalo sa namatay na natagpuan sa di-kalayuan sa lugar ng krimen. Si Jah’rakal ay nakagalit ng biktimang si Huskar.

PANGANGATWIRANG PASAKLAW (DEDUCTIVE REASONING)

Nagsisimula sa panlahat na tuntunin, konsepto o ideya na sinusundan ng mga partikular na bagay na sumusuporta o nagpapatotoo sa inilahad sa una.
Ang pangangatwirang pasaklaw ay humahango rin ng isang pangyayari sa pamamagitan ng pagkakapit ng isang simulang panlahat. Ang silohismo
(syllogism) na siyang tawag sa ganitong pangangatwiran ay bumubuo ng isang pangungunang batayan, isang pangalawang batayan at isang konklusyon.
Isang payak na balangkas ng pangangatwiran ang silohismo.

Halimbawa:
1. Dumadami na ang populasyon sa Pilipinas kailangan ng magtatag ng Batas na kailangan sa isang pamilya ay hanggang tatlo na lamang anak
2. Ang lahat ng hayop ay nilikha ng Diyos. Ang aso ay isang uri ng hayop kung gayon ang aso ay nilikha ng Diyos.
3. Kung masama kang Kristiyano, hindi ka makakapunta sa langit. Si Santino ay hindi masamang Kristiyano. Makakarating si Santino sa langit.