INTEGRAL MUGAGABEA

Funtzio baten jatorrizko funtzioa eta integral mugagabea

F(x) f(x) funtzioaren jatorrizkoa izango da baldin eta F´(x)=f(x) betetzen bada. Hori horrela
adierazten da:

𝐹(𝑥) = ∫ 𝑓(𝑥) 𝑑𝑥

Funtzio bakoitzak infinitu jatorrizko ditu, izan ere F(x) f(x)-ren jatorrizkoa bada, orduan,
F(x)+k ere bada.

′
(𝐹(𝑥) + 𝑘) = 𝐹′(𝑥) = 𝑓(𝑥)

∫ 𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 = 𝐹(𝑥) + 𝑘

∫ 𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 adierazpenari intagral mugagabea esaten zaio.

Propietateak (u eta v funtzioak, a zenbaki erreala)

∫(𝑢 ± 𝑣)𝑑𝑥 = ∫ 𝑢 𝑑𝑥 ± ∫ 𝑣 𝑑𝑥

∫ 𝑎 𝑢 𝑑𝑥 = 𝑎 ∫ 𝑢 𝑑𝑥

∫(𝑢 ∙ 𝑣)𝑑𝑥 ≠ ∫ 𝑢 𝑑𝑥 ∙ ∫ 𝑣 𝑑𝑥

𝑢 ∫ 𝑢 𝑑𝑥
∫ 𝑑𝑥 ≠
𝑣 ∫ 𝑣 𝑑𝑥

Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
FUNTZIO RAZIONALAK

𝑃(𝑥)
𝑓(𝑥) =
𝑄(𝑥)

P(x) en maila Q(x)en maila baino handiagoa edo berdina den kasuetan polinomioen
arteko zatiketa egin behar dugu.

P(x) Hondarra
=Zatidura+
Q(x) Zatitzailaea

P(x) en maila Q(x)en maila baino txikiagoa denean, Q(x) polinomioa faktorizatu behar
dogu. Faktorizazioa nolakoa den kontutan hartuta kasu batzuk bereiztuko ditugu:

1. Q(x) polinomioaren erroak sinpleak badira

𝑄(𝑥) = (𝑥 − 𝑎1 ) ∙ (𝑥 − 𝑎2 ) ∙ … … … (𝑥 − 𝑎𝑛 )

𝑃(𝑥) 𝐴1 𝐴2 𝐴𝑛
= + +. . . … +
𝑄(𝑥) 𝑥 − 𝑎1 𝑥 − 𝑎2 𝑥 − 𝑎𝑛

𝑃(𝑥) 𝐴1 𝐴2 𝐴𝑛
∫ 𝑑𝑥 = ∫ ( + +. . . … + ) 𝑑𝑥
𝑄(𝑥) 𝑥 − 𝑎1 𝑥 − 𝑎2 𝑥 − 𝑎𝑛
= 𝐴1 𝑙𝑛|𝑥 − 𝑎1 | + 𝐴1 𝑙𝑛|𝑥 − 𝑎1 | +. . . +𝐴1 𝑙𝑛|𝑥 − 𝑎1 | + 𝑘

Adibidea:

𝑥−2 𝑥−2
∫ 𝑑𝑥 → ∫ 𝑑𝑥
𝑥2 + 𝑥 𝑥(𝑥 + 1)

x2 +x Faktorizatu→x(x+1)

𝑥−2 𝐴 𝐵 𝐴(𝑥 + 1) + 𝐵𝑥
= + = Izendatzaileak sinplifikatu
𝑥(𝑥 + 1) 𝑥 (𝑥 + 1) 𝑥(𝑥 + 1)

𝑥 − 2 = 𝐴(𝑥 + 1) + 𝐵𝑥 x-ri balioak eman A eta B-ren balioak atarateko.

𝑥 = 0 → −2 = 𝐴

𝑥 = −1 → −3 = −𝐵 → 𝐵 = 3

𝑥−2 −2 3
∫ 𝑑𝑥 = ∫ 𝑑𝑥 + ∫ 𝑑𝑥 = −𝟐 ∙ 𝐥𝐧|𝒙| + 𝟑 ∙ 𝐥𝐧|𝒙 + 𝟏| + 𝒌
𝑥(𝑥 + 1) 𝑥 𝑥+1

Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
 2. Q(x) polinomioaren erroak anitzak badira

𝑄(𝑥) = (𝑥 − 𝑎1 )𝑘1 ∙ (𝑥 − 𝑎2 )𝑘2 ∙ … … … (𝑥 − 𝑎𝑛 )𝑘𝑛

𝑃(𝑥) 𝐴1 𝐴𝑘1 𝐴𝑛 𝐴𝑘𝑛

= + ⋯+ +. . . … + +. . . +
𝑄(𝑥) 𝑥 − 𝑎1 (𝑥 − 𝑎1 )𝑘1 𝑥 − 𝑎𝑛 (𝑥 − 𝑎𝑛 )𝑘𝑛

𝑃(𝑥) 𝐴1 𝐴𝑘1 𝐴𝑛 𝐴𝑘𝑛

∫ 𝑑𝑥 = ∫ ( +⋯+ 𝑘
+. . . … + +. . . + ) 𝑑𝑥
𝑄(𝑥) 𝑥 − 𝑎1 (𝑥 − 𝑎1 ) 1 𝑥 − 𝑎𝑛 (𝑥 − 𝑎𝑛 )𝑘𝑛

Adibidea:

3𝑥 + 5 3𝑥 + 5
∫ 𝑑𝑥 → ∫ 𝑑𝑥
𝑥4 3
− 2𝑥 + 2𝑥 − 1 (𝑥 − 1)3 (𝑥 + 1)

𝐹𝑎𝑘𝑡𝑜𝑟𝑖𝑧𝑎𝑡𝑢: 𝑥 4 − 2𝑥 3 + 2𝑥 − 1 → (𝑥 − 1)3 (𝑥 + 1)

3𝑥 + 5 𝐴 𝐵 𝐶 𝐷
= + + +
𝑥4 3
− 2𝑥 + 2𝑥 − 1 𝑥 − 1 (𝑥 − 1)2 (𝑥 − 1)3 𝑥+1

MKT kalkulatuz:

3𝑥 + 5 𝐴(𝑥 − 1)2 (𝑥 + 1) + 𝐵(𝑥 − 1)(𝑥 + 1) + 𝐶(𝑥 + 1) + 𝐷(𝑥 − 1)3

=
𝑥 4 − 2𝑥 3 + 2𝑥 − 1 𝑥 2 (𝑥 − 1)3 (𝑥 + 1)

x-ri balioak eman A, B, C eta D-ren balioak atarateko

𝑥 = 0 → 5 = 𝐴 − 𝐵 + 𝐶 − 𝐷 → 𝐴 = −1

𝑥 = 1 → 8 = 2𝐶 → 𝐶 = 4

𝑥 = −1 → 2 = −8𝐷 → 𝐷 = −4

𝑥 = 2 → 11 = 3𝐴 + 3𝐵 + 3𝐶 + 𝐷 → 𝐵 = 2

3𝑥 + 5 −1 2 4 −4
∫ 3
𝑑𝑥 = ∫ 𝑑𝑥 + ∫ 2
𝑑𝑥 + ∫ 3
𝑑𝑥 + ∫ 𝑑𝑥
(𝑥 − 1) (𝑥 + 1) 𝑥−1 (𝑥 − 1) (𝑥 − 1) 𝑥+1

𝟐 𝟐
− 𝐥𝐧|𝒙 − 𝟏| − − − 𝟒 𝐥𝐧|𝒙 + 𝟏| + 𝑲
𝒙 − 𝟏 (𝒙 − 𝟏)𝟐

Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
 𝑘 𝑃(𝑥)
𝐴) ∫ 𝑑𝑥 𝐵) ∫ 𝑑𝑥 Motako integrala dogunean, non,
𝑄(𝑥) 𝑄(𝑥)
𝑃(x) lehen mailako polinomioa

eta 𝑄(x) =a𝑥 2 +b, non, a,b>0

A) Motako integralen emaitza arcotangente bat izango da.

B) Motako integralen emaitza logaritmo bat + arcotangente bat izango da.

Adibidea

5
5 5 1 5 1
∫ 2 𝑑𝑥 = ∫ 24 𝑑𝑥 = ∫ 2 𝑑𝑥 = ∫ 2 𝑑𝑥 =
3𝑥 + 4 3𝑥 4 4 3𝑥 4 2
+ +1 3𝑥
4 4 4 (√ 4 ) + 1

√3
5 1 5 2 2 5 √3𝑥
∫ 2 𝑑𝑥 = ∙ ∫ 2 𝑑𝑥 = 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 ( )+𝑘
4 √3𝑥 4 √3 √3𝑥 2√3 2
( 2 ) +1 ( 2 ) +1

2𝑥 2 10𝑥 1
∫ 2
𝑑𝑥 = ∫ 2 𝑑𝑥 = 𝑙𝑛|5𝑥 2 + 4| + 𝑘
5𝑥 + 4 10 5𝑥 + 4 5

ZATIKAKO METODOA

Zatikako metodoa elkarrekin zer ikusirik ez daukaten bi funtzioen biderkadura integratzeko

erabiltzen dugu.

∫ 𝑢 𝑑𝑣 = 𝑢 ∙ 𝑣 − ∫ 𝑣 𝑑𝑢 (𝑼𝑛 𝑫í𝑎 𝑽𝑖 𝑼𝑛𝑎 𝑽𝑎𝑐𝑎 𝑽𝑒𝑠𝑡𝑖𝑑𝑎 𝑫𝑒 𝑼𝑛𝑖𝑓𝑜𝑟𝑚𝑒)

Nola aukeratu u eta dv?

u eta dv aukeratzeko orduan zerrrenda honi jarraituz, zerrendako ordenean agertzen den
lehen funtzioa u izango da eta gainontzeko guztia dv. (ALPES)

 Arcotangente (arcosinu eta arcocosinu)

 Logaritmo
 Polinomioak
 Exponentzialak
 Sinu eta cosinu

Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
Adibidea

Adibidea

∫ 𝑥 ∙ cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑥 ∙ sin 𝑥 − ∫ sin 𝑥 𝑑𝑥 = 𝒙 ∙ 𝒔𝒊𝒏 𝒙 + 𝐜𝐨𝐬 𝒙 + 𝒌

𝑢 = 𝑥 → 𝑑𝑢 = 𝑑𝑥
∗ {[ ]
cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑑𝑣 → ∫ cos 𝑥 𝑑𝑥 = ∫ 𝑑𝑣 → sin 𝑥 = 𝑣

ORDEZKAPEN METODOA

Aholkuak:

3 3
∫ √𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 → 𝑓(𝑥) = 𝑡 2 ∫ √𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 → 𝑓(𝑥) = 𝑡 3 ∫ (√𝑓(𝑥) + √𝑓(𝑥) ) 𝑑𝑥 → 𝑓(𝑥) = 𝑡 𝑚.𝑘.𝑡 (2,3)

𝑎 𝑏𝑎𝑘𝑜𝑖𝑡𝑖𝑎 𝑏𝑎𝑑𝑎 → cos(𝑓(𝑥) ) = 𝑡

∫ sin𝑎 (𝑓(𝑥) ) ∙ cos𝑏 (𝑓(𝑥) )𝑑𝑥 → {
𝑎 𝑏𝑖𝑘𝑜𝑖𝑡𝑖𝑎 𝑏𝑎𝑑𝑎 → sin(𝑓(𝑥) ) = 𝑡

Adibidea

2𝑥 + 3 𝑑𝑥 = 2𝑡 𝑑𝑡
∫ 𝑑𝑥 [𝑥 + 1 = 𝑡 2 → { → 𝑡 = √𝑥 + 1]
√𝑥 + 1 𝑥 = 𝑡2 − 1

2𝑥 + 3 2(𝑡 2 − 1) + 3 2(𝑡 2 − 1) + 3 2
4𝑡 3
∫ 𝑑𝑥 = ∫ 2𝑡 𝑑𝑡 = ∫ 2𝑡 𝑑𝑡 = ∫(4𝑡 + 2) 𝑑𝑡 = + 2𝑡 + 𝑘
√𝑥 + 1 √𝑡 2 𝑡 3

4𝑡 3 𝟒√(𝒙 + 𝟏)𝟑
= + 2𝑡 + 𝑘 = + 𝟐√𝒙 + 𝟏 + 𝒌
3 𝟑
6
√𝑥 − √𝑥 𝑑𝑥 = 6𝑡 5 𝑑𝑡
∫ 3 𝑑𝑥 [𝑥 = 𝑡 6 → { 6 ]
√𝑥 + 1 𝑡 = √𝑥

6
√𝑡 6 − √𝑡 6 6𝑡 8 − 6𝑡 4 2
∫ 3 6𝑡 5 𝑑𝑡 = ∫ 2
𝑑𝑡 = 6 ∫ (𝑡 6 − 2𝑡 4 + 2𝑡 2 − 2 + 2 ) 𝑑𝑡 =
√𝑡 6 + 1 𝑡 +1 𝑡 +1

𝟔
𝑡7 𝑡5 √𝒙𝟕 𝟐 𝟔 𝟓 𝟑
6 ( − 2 + 𝑡 2 − 2𝑡 + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑔 𝑡 ) + 𝑘 = 𝟔 ( − √𝒙 + √𝒙 − 𝟐 𝟔√𝒙 + 𝒂𝒓𝒄𝒕𝒈 ( 𝟔√𝒙) ) + 𝒌
7 5 𝟕 𝟓

Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia