Professional Documents
Culture Documents
บทที 1 การวิเคราะห ข อมูล
บทที 1 การวิเคราะห ข อมูล
เอกสารประกอบการเรียน
วิชา คณิตศาสตร์เพิ่มเติม (ค43211)
ชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 6
เรือ่ ง
การวิเคราะห์ข้อมูลเบื้องต้น
จัดทาโดย
นางสาวอัจฉราวัลย์ สิงห์ภูงา
ครู
โรงเรียนชุมพลวิทยาสรรค์ อาเภอชุมพลบุรี
สานักงานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษามัธยมศึกษา เขต 33
กระทรวงศึกษาธิการ
1
ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง N
1. เลือกวิธีวิเคราะห์ข้อมูลเบื้องต้นและอธิบายผลการวิเคราะห์ข้อมูลได้ถูกต้อง x i
2. นาความรู้เรื่องการวิเคราะห์ข้อมูลไปใช้แก้ปัญหาได้ x i 1
คณิต (Arithmetic Mean) มัธยฐาน (Median) ฐานนิยม (Mode) ค่าเฉลี่ยเรขาคณิต (Geometric Mean) N
8 7 4563 7 97 7 8 4
ค่าเฉลี่ยฮาร์มอนิก (Harmonic Mean) และค่ากึง่ กลางพิสัย (Mid-range) ซึง่ ในที่นี้จะพูดถึง 3 ชนิด คือ
12
ค่าเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน และฐานนิยม 75
ค่ากลางแต่ละชนิด มีข้อดี ข้อเสีย และความเหมาะสมในการนาไปใช้ต่างกัน ขึ้นอยู่กับลักษณะ 12
ค่าเฉลี่ยเลขคณิตถ่วงน้าหนัก ค่าเฉลี่ยเลขคณิตร่วม
หรือเขียนอย่างย่อ ๆ ได้ดังนี้ x
wx ค่าเฉลี่ยเลขคณิตรวม x
N1 X 1 N 2 X 2 N 3 X 3 ... N K X K
w N1 N 2 N 3 ...N K
วิธีทา
รายวิชา คะแนน (X ) น้าหนัก (W) WX ตัวอย่างที่ 3 ถ้าค่าเฉลี่ยเลขคณิตอายุของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 , 5 และ 6 ของโรงเรียน
เคมี 65 2 130 แห่งหนึ่งเป็น 15 , 17 และ 19 ตามลาดับ และนักเรียนแห่งนี้มีนักเรียนแต่ละชั้นเป็น 80 , 70 และ 50
ฟิสิกส์ 70 1 70 ตามลาดับ จงหาค่าเฉลี่ยเลขคณิตอายุของนักเรียนรวมทั้งสามชั้น
ชีววิทยา 80 3 240
คณิตศาสตร์ 85 4 340 วิธีทา จากสูตร x รวม = N1 X 1 N 2 X 2 N 3 X 3
N1 N 2 N 3
W = 10 WX = 780 จากโจทย์จะได้ x1 = 15 , x 2 = 17 และ x 3 = 19
N 1 = 80 , N 2 = 70 และ N 3 = 50
จากสูตร
x รวม = ( 80 15 ) ( 70 17 ) (50 19 )
x = WX 80 70 50
W = 1,200 1,190 950
780 200
=
10 = 16.7 ปี
3
อายุเฉลี่ยของนักเรียนทั้งสามชั้น 16.7 ปี ตอบ
แบบฝึกทักษะที่ 1 หาค่าเฉลี่ยเลขคณิตของข้อมูลที่แจกแจงความถี่
คาชี้แจง ให้นักเรียนเติมคาตอบลงในช่องว่างแต่ละข้อต่อไปนี้ให้ถกู ต้องสมบูรณ์
1. การหาค่าเฉลี่ยเลขคณิตของข้อมูลที่แจกแจงความถี่แบบไม่เป็นอันตรภาคชั้น
ข้อที่ คาถาม คาตอบ
ในกรณีที่ข้อมูลที่จะนามาคานวณหาค่าเฉลี่ยเลขคณิตสามารถเขียนในรูปการแจกแจงความถี่
1
ถ้า X = 20 และ x = 4 แล้ว จงหา N ได้ จาคานวณหาผลบวกของข้อมูลทั้งหมดได้อย่างง่ายๆ โดยใช้ความถี่เข้าช่วย ดังนี้
2
ถ้า N = 10 , x = 25 แล้ว จงหา X ให้ x เป็นข้อมูลที่ประกอบด้วย
3 x1 เป็นข้อมูลที่มีความถี่เท่ากับ f 1
ถ้า X = 780 และ N = 30 จงหา x
x2 เป็นข้อมูลที่มีความถี่เท่ากับ f 2
4
จากข้อมูล 20 , 25 , 30 , 35 , 40 , 45 , 50 จงหา x x2 เป็นข้อมูลที่มีความถี่เท่ากับ f 3
5 ถ้า x 1 = 10 , x 2 =5,x 3 = 8 และ N 1 = 30 , N 2 = 40
x k เป็นข้อมูลที่มีความถี่เท่ากับ f k
, N 3 = 60 แล้ว จงหา x รวม
ค่าเฉลี่ยเลขคณิตของข้อมูลจะเป็น ดังนี้
6 ถ้า w 1 = 3 ,w 2 = 4 , w = 5 และ X 1 = 20 , X 2 = 15
3
วิธีทา
คะแนน (x) จานวนนักเรียน(f) fx
คะแนน จุดกึ่งกลางชั้น (x) ความถี่(f) fx
5 2 10
2-4 2 6 18
6 1 6
5-7 1 4 24
7 7 49
8-10 7 10 90
8 2 16
11-13 2 8 96
9 5 45
14-16 5 2 30
10 3 30
f 20 fx 156 f 30 fx 258
จากสูตร x
fx
จากสูตร x
fx N
N = 258
30
= 156 = 8.6 ตอบ
20
= 7.8
ค่าเฉลี่ยเลขคณิตของคะแนนนักเรียน ชั้น ม.4/2 เท่ากับ 7.8 คะแนน ตอบ
สรุป ขั้นตอนวิธีการหาค่าเฉลี่ยเลขคณิตของข้อมูลที่แจกแจงความถี่แบบเป็นอันตรภาค
ชั้น มีดังนี้
1. หาจุดกึ่งกลางชั้น ( xi ) ของแต่ละอันตรภาคชั้น
2. หาผลคูณของความถี่แต่ละอันตรภาคชั้นกับจุดกึง่ กลางชั้น
ของอันตรภาคชั้นเดียวกัน ( f i xi )
3. หาผลบวกจากค่าที่ได้ในข้อ 2 ของแต่ละอันตรภาคชั้น ( fx )
4. หา x จากสูตร x
fx
N
5
สมบัติของค่าเฉลี่ยเลขคณิตที่ส้าคัญ ตัวอย่างการแก้ปัญหาโจทย์โดยใช้สมบัติของค่าเฉลี่ยเลขคณิต
= 150
5
= 30
a = 30 ตอบ
( x m ) 0 เมื่อ x แทนค่าข้อมูลที่กาหนดให้ 2. ข้อมูลชุดหนึ่งมี 6 จานวน แต่หายไปจานวนหนึ่งคงเหลือเพียง 35, 29, 28, 28, 32 ถ้าค่าเฉลี่ยเลข
2 กาหนดข้อมูล 7 , 10 , 13 , 16 , 24 จงหาค่าที่น้อยที่สุดของ
คณิตของข้อมูลชุดนี้เป็น 30 แล้ว ข้อมูลที่หายไปคือจานวนใด
(x a ) 2
ความถี่ 8 2 14 6 10
93 – 97 8 8
98 – 102 2 10
103 – 107 14 24
108 – 112 6 30
113 – 117 10 40
9
แบบฝึกทักษะที่ 3
สมบัติของมัธยฐาน คาชี้แจง ให้นกั เรียนเติมคาตอบลงในช่องว่างแต่ละข้อต่อไปนี้ให้ถกู ต้องสมบูรณ์
1. มัธยฐานของข้อมูล 18, 20, 19, 22, 20, 18 และ 19 เป็นเท่าไร ฐานนิยม เป็นค่าของข้อมูลหนึง่ เป็นข้อมูลที่ปรากฏบ่อยที่สุด หรือกล่าวว่า มีความถี่สูงสุด
สัญลักษณ์ที่ใช้แทนฐานนิยม คือ Mo
2. มัธยฐานของข้อมูล 7, 8, 6, 8, 9, 9, 10, 6, 11 และ 12 เป็นเท่าไร
1. กรณีข้อมูลไม่มีการแจกแจงความถี่
3. เอมีอายุ 10 ปี อร อ้อมมีอายุ 12 และ 15 ปี โอ๋อายุน้อยที่สุด จงหามัธยฐานของคนทั้ง 4 ** ฐานนิยม คือ ข้อมูลที่ซ้ากันมากที่สุด
7. กาหนดตาราง
อันตรภาคชั้น ความถี่ เมื่อ Mo แทน ฐานนิยม
12-15 3 L แทน ขอบล่างของอันตรภาคชั้น
16-25 4 d1 แทน ผลต่างระหว่างความถี่ของอันตรภาคชั้นที่มีความถี่มากที่สุด
26-40 2 กับความถี่ของอันตรภาคชั้นที่มีค่าต่ากว่าและอยู่ติดกัน
41-50 9 d2 แทน ผลต่างระหว่างความถี่ของอันตรภาคชั้นที่มีความถี่มากที่สุด
51-60 10 กับความถี่ของอันตรภาคชั้นที่มีค่าสูงกว่าและอยู่ติดกัน
61-75 12 I แทน ความถี่ของชั้นที่มีความถี่มากที่สุด
จงหามัธยฐานของข้อมูล
11
ตัวอย่างที่ 1 จงหาฐานนิยม จากตารางแจกแจงความถี่ต่อไปนี้
การหาฐานนิยมจากกราฟ
น้าหนัก (กิโลกรัม) 40 – 44 45 – 49 50 – 54 55 – 59 60 – 64 65 – 69
จานวน 8 12 16 2 8 4
ในกรณีที่ข้อมูลแจกแจงความถี่ เราสามารถหาฐานนิยมได้จากเส้นโค้งของความถี่ที่จุดสูงสุด
วิธีทา
ของเส้นโค้ง โดยการลากเส้นตรงจากจุดดังกล่าวมาตั้งฉากกับแกนนอน ค่าบนแกนนอนที่จุดตัดนั้น
น้าหนัก (กิโลกรัม) จานวน (f)
จะเป็นฐานนิยม ดังรูป
40 – 44 8
ความถี่ ความถี่
45 – 49 12
50 – 54 16
55 – 59 2
60 – 64 8
65 – 69 4
1.2
อายุ (ปี) 5–8 9 – 12 13– 16 17 – 20 21 – 24 x Med Mo
ความถี่ 3 7 20 8 2 2) 3)
1.3
คะแนน 10 – 19 20 – 29 30 – 39 40 – 49 50 – 59
ความถี่ 2 3 10 3 7
ข้อมูล
การเปรียบเทียบค่าของ P, D, Q
D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9
ข้อมูลชุดที่หนึง่ เรียงจากน้อยไปหามาก และสามารถอ่านค่าของตาแหน่งด้วย P,D และ Q
จุดที่แบ่งข้อมูลออกเป็น 10 ส่วนนั้นจะมี 9 จุด เรียกว่า เดไซล์ที่ 1 (D1), เดไซล์ที่ 2(D2), ดังนี้
P 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
เดไซล์ที่ 3(D3),……..,เดไซล์ที่ 9(D9) ตามลาดับ เช่น
D 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
D4 คือ ข้อมูลที่มีข้อมูลตัวอื่น ๆ ที่มีคา่ น้อยกว่า หรือเท่ากับมันอยู่ 4 ส่วน
และมากกว่า หรือเท่ากับมันอยู่ 6 ส่วน เมื่อแบ่งข้อมูลออกเป็น 10 ส่วน Q0
เท่า ๆ กัน 1 2 3 4
p1 p2 p3 p99
จุดที่แบ่งข้อมูลออกเป็น 100 ส่วนนั้นจะมี 99 จุด เรียกว่า เปอร์เซ็นไทล์ที่ 1 (p1) ,
เปอร์เซ็นไทล์ที่ 2 (p3),เปอ ร์เซ็นไทล์ที่ 3 (p3),……….,เปอร์เซ็นไทล์ที่ 99 (p99) , ตามลาดับ เช่น
15
แบบฝึกทักษะที่ 6
คาชี้แจง ให้นักเรียนเติมคาตอบที่ถูกต้องลงในช่องว่างในตารางต่อไปนี้ ให้สมบูรณ์ การหาตาแหน่งที่และค่าของของควอร์ไทล์ เดไชล์ และเปอร์เซ็นไทล์
ของข้อมูลที่ไม่แจกแจงความถี่ได้
ข้อ คาถาม คาตอบ
1. นักเรียนจะต้องสอบได้ตาแหน่งควอร์ไทล์ที่เท่าไร จึงจะมี การหาตาแหน่งที่และค่าของควอร์ไทล์ เดไชล์ และเปอร์เซ็นไทล์ ของข้อมูลที่ไม่
นักเรียนประมาณหนึ่งในสี่ของชั้น ได้คะแนนสูงกว่า แจกแจงความถี่ได้ มีลาดับขั้นตอนในการหา ดังนี้
2. นักเรียนจะต้องสอบได้ตาแหน่งควอร์ไทล์ที่เท่าไร จึงจะมี ขั้นที่ 1 เรียงข้อมูลจากน้อยไปหารมาก กาหนดให้ข้อมูลที่มีค่าน้อยที่สุดเป็นข้อมูล
นักเรียนประมาณหนึ่งในสี่ของชั้น ได้คะแนนต่ากว่า ตาแหน่งที่ 1 เรื่อยไปจนถึงค่าสูงสุดเป็นข้อมูลตาแหน่งที่ N เมื่อ N เป็นจานวนข้อมูลทั้งหมด
ขั้นที่ 2 หาตาแหน่งของควอร์ไทล์ เดไชล์ และเปอร์เซ็นไทล์ โดยใช้สูตร ดังนี้
3. นักเรียนจะต้องสอบได้ตาแหน่งเดไซล์ที่เท่าไร จึงจะมีผู้
สอบได้คะแนนน้อยกว่า 6 ใน 10 r
ตาแหน่งของ Q r (N 1)
4. จงหาตาแหน่งของคะแนนที่มจี านวนนักเรียนสอบได้ 4
คะแนนน้อยกว่าคะแนนนี้อยู่ 4 ใน 10 ตาแหน่งของ D r
r
(N 1)
5. นักเรียนจะต้องสอบได้ตาแหน่งเดไซล์ที่เท่าไร จึงจะมีนกั เรียน 10
r
ประมาณ 1 ใน 10 ของชั้นได้คะแนนสูงกว่า ตาแหน่งของ Pr (N 1)
100
6. จงหาตาแหน่งเปอร์เซ็นไทล์ของคะแนนที่มีจานวนนักเรียน ซึ่ง
เมื่อ r แทน ตาแหน่งของควอร์ไทล์ เดไชล์ และเปอร์เซ็นไทล์
ได้คะแนนน้อยกว่าคะแนนนี้อยู่ประมาณร้อยละ 40
N แทน จานวนข้อมูลทั้งหมด
7. จงหาตาแหน่งเปอร์เซ็นไทล์ของคะแนนที่มีจานวนนักเรียน ซึ่ง
ได้คะแนนมากกว่าคะแนนนี้อยู่ประมาณร้อยละ 60
8. จากผลการสอบของนักเรียนห้องหนึง่ จานวน 20 คน ปรากฏว่า
นงนุชสอบได้เปอร์เซ็นไทล์ที่ 80 จงหาว่ามีนักเรียนกี่คนที่สอบ ขั้นที่ 3 หาค่าของควอร์ไทล์ เดไชล์ และเปอร์เซ็นไทล์ ที่ต้องการโดยการนับ ถ้าลงตัว
ได้คะแนนต่ากว่านงนุช พอดีข้อมูลตัวนั้นก็จะเป็นคาตอบ ถ้าไม่ลงตัวให้เทียบบัญญัติไตรยางศ์
ตาแหน่งของข้อมูล 1 2 3 4 5 6 7 8 9
ข้อมูล 2 6 8 18 22 30 34 38 40
16
ขั้นที่ 2 หาตาแหน่งของ P30 และ D5 r
และ ตาแหน่งของ D r (N 1)
r 10
ตาแหน่งของ Pr (N 1)
7
100 ตาแหน่งของ D1 ( 8 1)
30 10
ตาแหน่งของ P30 ( 9 1)
100 = 6.3
= 3 r
ตาแหน่งของ Pr (N 1)
r 100
และ ตาแหน่งของ D r (N 1)
50
10 ตาแหน่งของ P50 ( 8 1)
5 100
ตาแหน่งของ D 5 ( 9 1)
10 = 4.50
= 5
ขั้นที่ 3 หาค่าของ Q1 , D7 และ P50 จะได้
ขั้นที่ 3 หาตาแหน่งของ P30 และ D5 จะได้ ค่าของ Q1 Q1 มีค่าอยู่ระหว่าง 35 กับ 39
P30 = 8 ตาแหน่งต่างกัน 1 ข้อมูลต่างกัน 4
D5 = 22 4 0 . 25
ตาแหน่งต่างกัน 0.25 ข้อมูลต่างกัน 1
1
ตัวอย่างที่ 2 ถ้าข้อมูลเป็นดังนี้ 52 , 42 , 57 , 53 , 44 , 39 , 33 , 35 Q1 = 35 + 1 = 36
จงหา 1. Q1 2. D7 3. P50
ค่าของ D7 D7 มีค่าอยู่ระหว่าง 52 กับ 53
วิธีทา
ตาแหน่งต่างกัน 1 ข้อมูลต่างกัน 1
ขั้นที่ 1 เรียงข้อมูลจากน้อยไปหามาก (N = 8) ได้ดังนี้
1 0.3
ตาแหน่งต่างกัน 0.3 ข้อมูลต่างกัน 0.3
ตาแหน่งของข้อมูล 1 2 3 4 5 6 7 8 1
ข้อมูล 33 35 39 42 44 52 53 57 Q7 = 52 + 0.3 = 52.3
ตาแหน่งของ Q r r (N 1)
4
ตาแหน่งของ Dr r (N 1)
10
ตาแหน่งของ Pr
r
(N 1)
100
อันตรภาคชั้น 11 – 15 16 – 20 21 – 25 36 – 30 31 – 35 36 – 40 41 – 45
แบบฝึกทักษะที่ 8
ความถี่ 5 11 15 18 12 10 9
คาชี้แจง จงเติมคาตอบลงในช่องว่างแต่ละข้อต่อไปนี้ ให้สมบูรณ์
วิธีทา ข้อ ข้อมูล คาตอบ
ขั้นที่ 1 สร้างตารางความถี่สะสม 1 คะแนน 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 Q2 =
คะแนน ความถี่ (f) ความถี่สะสม (f) ความถี่ 3 7 10 8 2 D8 =
11 – 15 5 5 P40 =
16 – 20 11 16 จงหา Q2 , D8 และ P40
21 – 25 15 31 2 คะแนน 90-99 80-89 70-79 60-69 50-59 Q3 =
36 – 30 18 49 ความถี่ 3 5 7 6 2 D5 =
31 – 35 12 61 P52 =
36 – 40 10 71 จงหา Q3 , D5 และ P52
41 – 45 9 80 3 คะแนน 0-19 20-39 40-49 60-79 80-99 Q1 =
รวม N = 80 ความถี่ 10 16 32 30 12 D4 =
P67 =
ขั้นที่ 2 หาตาแหน่งของ D4 โดยใช้สูตร จงหา Q1 , D4 และ P67
4
ตาแหน่งของ = D 4 (N )
10
4
ตาแหน่งของ = ( 80 ) = 32
10
20
การหาตาแหน่งที่และค่าของของควอร์ไทล์ เดไชล์ และเปอร์เซ็นไทล์ 95 - 95 5 46
ของข้อมูลที่แจกแจงความถี่ได้ 96 - 101 4 50
ความถี่สะสม
กราฟที่ใช้ในการหา ควอร์ไทล์ เดไซล์ และเปอร์เซ็นไทล์ คือเส้นโค้งของความถี่สะสม 50
หรือ โอจีฟ (ogive) ใช้กับข้อมูลที่มกี ารแจกแจงความถี่แล้ว ซึง่ ขั้นตอนในการหา ควอร์ไทล์ y = 45
เดไซล์ และเปอร์เซ็นไทล์ จากกราฟ มีดังนี้ 45
1. เขียนเส้นโค้งความถี่สะสม โดยใช้แกนนอน หรือแกน X แสดงค่าข้อมูล และ
แกนตั้ง หรือแกน Y แสดงค่าของความถี่สะสม 40
25
ข้อสังเกต การหาค่า ควอร์ไทล์ เดไซล์ เปอร์เซ็นไทล์ หรือ การหาตาแหน่ง ควอร์ไทล์ เดไซล์ และ 20
เปอร์เซ็นไทล์ โดยใช้กราฟ ค่าที่ได้อาจมีความคลาดเคลื่อนไม่เที่ยงตรง ทั้งนีข้ ึ้นอยู่กับความละเอียดในการวาด 15
เส้นโค้งของความถี่สะสม และความละเอียดในการอ่าน 10
จากกราฟ ดังนั้น ความเที่ยงตรงจึงสู้การคานวณโดยใช้สูตรไม่ได้ 5
ความถี่
เป็นการเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูลชุดเดียว คะแนน
90 – 99 4 พิสัย = U – L
วัดการกระจายของข้อมูลที่ไม่แจกแจงความถี่ โดยใช้พิสัย
80 – 89 15 = 99.5 – 49.5
70 – 79 20 = 50
พิสัยของข้อมูล คือ ค่าทีใ่ ช้วัดการกระจายของข้อมูลที่ได้จากผลต่าง
ระหว่างข้อมูลที่มคี ่าสูงสุด และข้อมูลที่มคี ่าต่าสุด 60 – 69 10
50 – 59 6
3. จงหาพิสัยของข้อมูล 11 , 14 , 14 , 15 , 19, 20 , 21 , 24 , 26 , 42
พิสัย = xmax – xmin พิสัย = xmax – xmin = 42 – 11 = 31
แบบฝึกทักษะที่ 10
วัดการกระจายของข้อมูลแจกแจงความถี่ โดยใช้พิสัย
จงหาพิสัยของข้อมูล
จงหาส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์
x x
M.D. =
i
1. 10 , 2 , 6 , 8 , 4, 12 , 16 , 20 , 18 i 1
N
2. 5 , 10 , 15 , 20, 25 , 30 , 35
3. 3 , 7 , 11 , 15 , 5 , 9 , 13
4. 3 , 5 , 9 , 14 , 18 ส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย
5. 4 , 24 , 12 , 18 , 26 , 30 , 42 ข้อ ข้อมูล N X
N
x i x (M.D.)
i 1
6. 50 , 53 , 52 , 55 , 60 , 54 , 51 1 2,4,5,9 4 5 8 8
2
7. 5 , 10 , 15 , 20, 25 , 30 , 35 , 40 , 45 , 4
8. 9 , 11 , 13 , 17 , 15 , 21 , 19 2 3,5,1,9,7 5 5 12 12
2.4
5
9. 8 , 10 , 12 , 20 , 24 , 30 , 26 , 22
3 68 , 50 , 46 , 57 , 49 5 54 34 34
6.8
10. 2 , 6 , 8 , 10 , 16 , 14 , 12 5
4 2,8,9,5 4 6 10 10
2.5
4
5 3 , 7 , 8 , 14 4 8 12 12
3
4
24
วัดการกระจายของข้อมูลที่แจกแจงความถี่ โดยใช้ส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย
แบบฝึกทักษะที่ 12
M .D .
f x x
N จงหาส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ยต่อไปนี้
วิธีทา
คะแนน f x fx x x f x x 3.
30–39 2 34.5 69.0 34.5 – 72.5= 38 76 คะแนน 10–14 15-19 20–24
ความถี่ 5 3 6
40–49 3 44.5 133.5 44.5 – 72.5= 28 84
50–59 11 54.5 599.5 54.5 – 72.5= 18 198
60–69 20 64.5 1,290.0 64.5 – 72.5= 8 160
70–79 32 74.5 2,384.0 74.5 – 72.5= 2 64
80–89 25 84.5 2,112.5 84.5 – 72.5= 12 300 4.
90 – 99 7 94.5 661.5 94.5 – 72.5= 22 154 คะแนน 20–29 30–39 40–49 50-59 60-69
N= fx = f x x 1,036 ความถี่ 12 8 10 16 4
100 7,250
จากสูตร x = fx
N
แทนค่าจะได้ x = 7 ,250 = 72.5
100
และ จากสูตร
M .D .
f x x
N
x 2
N
ค่าเฉลี่ยเลขคณิตของข้อมูลชุดนั้น ตัวอย่างที่ 1 จงหาส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานของข้อมูล
5,6,6,6,7,8
ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน จะใช้สัญลักษณ์ S และ S.D. วิธีทา
จากความหมายของส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน จะสามารถหาค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน xi xi x (x i x ) 2
ได้ตามลาดับขั้นตอน ดังนี้ 5 - 1.3 1.69
1. หาค่าเฉลี่ยเลขคณิต ( x ) 6 - 0.3 0.09
2. หาผลต่างระหว่างข้อมูลกับค่าเฉลี่ยเลขคณิต x i x 6
6
- 0.3
0.3
0.09
0.09
3. หารกาลังสองของผลต่าง ในข้อ x x
2
i 7 0.7 0.49
x i
4. หาผลบวกของกาลังสองของผลต่าง ในข้อ 3
N
x
2
8 1.7 2.89
i 1
x
N 2
5. หารผลบวกในข้อ 4 ด้วยจานวนข้อมูล x i = 38
N
N
x x
2
i x = 5.34
i 1 i 1 i 1
N
6. หารากที่สองที่ไม่ใช้จานวนลบของผลหารในข้อ 5 N
x
x
N 2
i x
i 1 i
N
จากสูตร x = i 1
N
จากลาดับขั้น 1 – 6 สรุปเป็นสูตรการหาส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ได้ดังนี้
แทนค่า จะได้ x = 38 = 6.3
6
x
N 2
x
ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S) = i 1
i
x
N 2
N x
จากสูตร S =
i
i 1
N
N
S =
x
2
= fx =
N
จากสูตร x 165 = 16.5
N 10
S = 122 . 50 = 12 . 25 = 3.5
เมื่อ xi เป็นจุดกึง่ กลางของอันตราภาคชั้นที่ i 10
fi เป็นความถี่ของอันตราภาคชั้นที่ i
k เป็นจานวนอันตราภาคชั้น
N เป็นจานวนของข้อมูลทั้งหมด หรือผลรวมของความถี่ของทุกๆ fx 2
วิธีที่ 2 ใช้สูตร S = x 2
อันตราภาคชั้น N
x เป็นค่าเฉลี่ยเลขคณิตของข้อมูลทั้งหมด
x f fx x2 fx2
คะแนน
ตัวอย่างที่ 1 จงหาส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน จากตารางแจกแจงความถี่ต่อไปนี่
10 – 14 15 3 36 144 432
15 – 19 17 5 85 289 1,445
10 – 14 15 – 19 20 – 24
คะแนน 20 – 24 22 2 44 484 968
ความถี่ 3 5 2 N = 10 fx = 165 fx = 2,845
2
วิธีที่ 1 ใช้สูตร S =
N S = 2 ,845
16 . 5
2 = 12 . 25 = 3.5
10
27
แบบฝึกทักษะที่ 13 ความแปรปรวนของข้อมูล
x 2
6. จากตารางแจกแจงคะแนนสอบของนักเรียน 20 คน เป็นดังนี้
2.2 เมื่อข้อมูลแจกแจงความถี่ จะใช้สตู รในการหาความแปรปรวน ดังนี้
ความถี่ จุดกึ่งกลางชั้น xi - x (xi - x )2 fi(x i- x )2 x
คะแนน (fi) (xi) S
20 – 29 2
30 – 39 4 S2 = f (x x )2
N
40 – 49 7 2
50 – 59 5
หรือ S = fx 2
x 2
N
60 – 69 2
รวม 20 – – –
7. จากตารางแจกแจงวันลาของนักเรียน 30 คน เป็นดังนี้
ชุด ก. 62 , 65 , 63 , 64 , 66 , 61 = 0.092
ชุด ข. 90 , 92 , 94 , 103 , 109 , 107
จงเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูล 2 ชุด โดยใช้สัมประสิทธิ์ของพิสัย จากตัวอย่างที่ 1 และ 2 สรุปเป็นสูตรในการหาสัมประสิทธิ์ของพิสัย ได้ดังนี้
วิธีทา
ข้อมูล ค่าสูงสุด ค่าต่าสุด สัมประสิทธิ์ ของ การเปรียบเทียบการ x max x min
ชุด พิสัย กระจายของข้อมูล
C.R. =
x max x min
66 61
5 ข้อมูลชุด ข. มีการกระจาย
ก. 66 61 66 61 127 มากกว่าข้อมูลชุด ก.
= 0.039 เมื่อ C.R. แทน สัมประสิทธิ์ของพิสัย
109 90 19
ข. 109 90 109 90 199
= 0.095
29
แบบฝึกทักษะที่ 14
4. จากตารางแจกแจงความถี่ต่อไปนี้ เป็นน้าหนักของนักเรียนชาย 2 กลุ่ม ในระดับ
คาชี้แจง ให้นักเรียนเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูลในแต่ละข้อต่อไปนี้ โดยใช้สัมประสิทธิ์ของพิสัย ชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย
พร้อมทั้งเติมตารางให้สมบูรณ์ กลุ่มที่ 1 กลุม่ ที่ 2
ตารางคาตอบข้อ 3
ข้อมูล สัมประสิทธิ์ การเปรียบเทียบการกระจาย
ที่ xmax xmin ของพิสัย ของข้อมูล
ม.4/1
ม.4/2
30
2. สัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ ตัวอย่างที่ 3 ข้อมูลต่อไปนี้เป็นคะแนนสอบวิชาสถิติของนักเรียนชาย จานวน 50 คน และนักเรียน
หญิง จานวน 30 คน
สัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ เป็นค่าที่นาไปใช้ในการเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูล นักเรียนชาย นักเรียนหญิง
ตั้งแต่ 2 ชุดขึ้นไป เพื่อบอกว่าข้อมูลชุดใดมีการกระจายมากและน้อยกว่ากัน ข้อมูล ความถี่ ความถี่สะสม ความถี่ ความถีส่ ะสม
ในการเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูลตั้งแต่ 2 ชุดขึ้นไป โดยใช้สัมประสิทธิ์ของ 20 – 24 8 8 4 4
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ มีขั้นตอนดังนี้ 25 – 29 10 18 6 10
1. หาสัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ของข้อมูลแต่ละชุด 30 – 34 14 32 10 20
2. นาค่าคานวณได้ในข้อ 1 เปรียบเทียบกัน 35 – 39 9 41 5 25
3. ถ้าสัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ของข้อมูลชุดหนึ่ง มีค่ามากกว่า 40 – 44 6 47 3 28
สัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ของข้อมูลอีกชุดหนึ่ง แสดงว่าข้อมูล 45 – 49 3 50 2 30
ชุดนั้นมีการกระจายมากกว่า รวม N = 50 N = 30
ตารางคาตอบข้อ 2
ข้อมูล สัมประสิทธิ์ของส่วน ผลการเปรียบเทียบการกระจาย
กลุ่มที่ Q1 Q3 เบี่ยงเบนควอร์ไทล์ ของข้อมูล
กลุ่มที1่
กลุ่มที2่
32
3. สัมประสิทธิข์ องส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย ตัวอย่างที่ 2 ข้อมูลจากตารางแจกแจงความถี่ต่อไปนี้ เป็นคะแนนสอบวิชาภาษาไทย
สัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย เป็นค่าที่นาไปใช้ในการเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูล ของนักเรียนชั้น ม.3/1 และ ชั้น ม.3/2 จานวนชั้นละ 40 คน
ตั้งแต่ 2 ชุดขึ้นไป เพื่อบอกว่าข้อมูลชุดใดมีการกระจายมากและน้อยกว่ากัน
ในการเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูลตั้งแต่ 2 ชุดขึ้นไป โดยใช้สัมประสิทธิ์ของ คะแนน จานวนนักเรียนชั้น ม.3/1 จานวนนักเรียนชั้น ม.3/2
ส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย มีขั้นตอนดังนี้ 20 – 26 6 10
1. หาสัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ยของข้อมูลแต่ละชุด 27 – 33 12 8
2. นาค่าคานวณได้ในข้อ 1 เปรียบเทียบกัน 34 – 40 18 2
3. ถ้าสัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ยของข้อมูลชุดหนึ่ง มีค่ามากกว่า 41 – 47 3 14
สัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ยของข้อมูลอีกชุดหนึ่ง แสดงว่าข้อมูล 48 – 54 1 6
ชุดนั้นมีการกระจายมากกว่า รวม N = 40 N = 40
วิธีทา
M .D .
C.M.D. =
x ค่าเฉลี่ยเลข ส่วนเบี่ยงเบน สัมประสิทธิ์ของส่วน การเปรียบเทียบการ
ข้อมูล คณิต ( x ) เฉลี่ย (M.D.) เบี่ยงเบนเฉลี่ย กระจายของข้อมูล
คะแนนสอบวิชา
ตัวอย่างที่ 1 กาหนดข้อมูล 2 ชุด เป็นดังนี้ ม.3/1 33.68 7.23 7 . 23 ภาษาไทยของ
0 . 21
ชุดที่ 1 : 2 , 4 , 6 , 8 , 10 33 . 68 นักเรียนชั้น ม.3/2
ชุดที่ 2 : 3 , 5 , 7 , 9 มีการกระจายมากกว่า
จงเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูล 2 ชุด โดยใช้สัมประสิทธิข์ องส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย ชั้น ม.3/1
วิธีทา ม.3/2 36.65 9.49 9 . 49
0 . 26
36 . 65
ตารางคาตอบข้อ 1 จงหาสัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย
สัมประสิทธิ์ของ ส่วน ผลการเปรียบเทียบการ 4. จงเปรียบเทียบการกระจายของคะแนนสอบวิชาภาษาไทยชั้น ม.5/1 และ ชั้น ม.5/2
ข้อมูล M.D. เบี่ยงเบนเฉลี่ย กระจายของข้อมูล โรงเรียนบัวใหญ่ ปีการศึกษา 2540 เป็นดังนี้
x
ส่วนสูงของ นักเรียน
ชั้น ม.1 คะแนน จานวนนักเรียนชั้น ม.5/1 จานวนนักเรียนชั้น ม.5/2
ส่วนสูงของ นักเรียน 21 – 23 1 2
ชั้น ม.2 24 – 26 6 5
27 – 29 10 8
2. ข้อมูลต่อไปนี้เป็นคะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้น ม.5/1 และ 30 – 32 17 15
นักเรียนชั้น ม.5/2 จานวนชั้นละ 6 คน เป็นดังนี้ 33 – 35 4 6
คะแนนสอบของนักเรียนชั้น ม.5/1 : 8 , 8 , 10 , 6 , 4 , 4 36 – 38 2 4
คะแนนสอบของนักเรียนชั้น ม.5/2 : 8 , 7, 9 , 10 , 6 , 2 รวม N = 40 N = 40
จงเปรียบเทียบการกระจายของคะแนนนักเรียนชั้น ม.5/1 และ ม.5/2
จงหาสัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนเฉลี่ย
34
4. สัมประสิทธิข์ องส่วนเบี่ยงเบนแปรผัน ตัวอย่างที่ 3 กาหนดตารางแจกแจงความถี่ซึ่งเป็นข้อมูล แสดงคะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ (ค012)
สัมประสิทธิ์ของส่วนเบี่ยงเบนแปรผัน เป็นค่าที่นาไปใช้ในการเปรียบเทียบการกระจายของ ของนักเรียนชั้น ม.4/2 และ ชั้น ม.4/3 ในโรงเรียนบัวใหญ่ ปีการศึกษา 2534 มีดังนี้
ข้อมูลตั้งแต่ 2 ชุดขึ้นไป และเป็นค่านิยมที่ใช้มากที่สุด เพื่อบอกว่าข้อมูลชุดใด มีการกระจายมาก หรือ
น้อยกว่ากัน ค่าใช้สัมประสิทธิ์ของการแปรผัน นิยมเขียนในรูปเปอร์เซ็นต์โดยคูณด้วย 100 มีขั้นตอนดังนี้ คะแนน จานวนนักเรียนชั้น ม.4/2 จานวนนักเรียนชั้น ม.4/3
1. หาสัมประสิทธิ์ของการแปรผันของข้อมูลแต่ละชุด 1–3 2 4
2. นาค่าคานวณได้ในข้อ 1 เปรียบเทียบกัน 4–6 3 2
3. ถ้าสัมประสิทธิ์ของการแปรผันของข้อมูลชุดหนึง่ มีค่ามากกว่าค่าสัมประสิทธิ์ 7–9 5 8
ของการแปรผันของข้อมูลอีกชุดหนึ่ง แสดงว่าข้อมูลชุดนั้นมีการกระจาย 10 – 12 7 3
มากกว่า 13 – 15 4 4
16 – 18 1 9
S .D .
C.V. = รวม N = 22 N = 30
x
วิธีทา
ตัวอย่างที่ 1 กาหนดข้อมูล 2 ชุด เป็นดังนี้
ชุดที่ 1 : 2 , 4 , 6 , 8 , 10 สัมประสิทธิ์ของการ การเปรียบเทียบการ
ชุดที่ 2 : 3 , 5 , 7 , 9 ข้อมูล x S .D. แปรผัน กระจายของข้อมูล
จงเปรียบเทียบการกระจายของข้อมูล 2 ชุด โดยใช้สัมประสิทธิข์ องการแปรผัน คะแนนสอบวิชา คะแนนสอบวิชา
วิธีทา คณิตศาสตร์ของ 9.5 3.92 3 . 92
0 . 41 คณิตศาสตร์ของนักเรียน
ข้อมูล สัมประสิทธิ์ของการ การเปรียบเทียบการกระจาย นักเรียนชั้น ม.4/2 9.5 ชั้น ม.4/3 มีการกระจาย
หรือ = 41%
ชุดที่ x S.D. แปรผัน ของข้อมูล มากกว่า
คะแนนสอบวิชา
ชุดที1่ 6 2.82 2 . 82
0 . 44 ข้อมูลชุดที่ 1 มีการกระจาย ชั้น ม.4/2
6 คณิตศาสตร์ของ 10.8 5.25 5 . 25
0 . 486
มากกว่าข้อมูล ชุดที่ 2
หรือ = 47% นักเรียนชั้น ม.4/3 10 . 8
ชุดที2่ 6 2.24 2 . 24 หรือ = 48.60%
0 . 37
6
หรือ = 37%
35
3. ตารางต่อไปนี้ เป็นคะแนนการสอบวิชาชีววิทยาของนักเรียนชั้น ม.5/1 และ ชั้น ม.5/2
แบบฝึกทักษะที่ 17 ในโรงเรียนบัวใหญ่ ปีการศึกษา 2539 เป็นดังนี้
แบบฝึกเสริมทักษะ
9. คะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียน 80 คน พบว่า
แนวข้อสอบ O-NET
คะแนน 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95-99
จานวนนักเรียน 1 2 11 10 12 21 6 9 4 4
นักเรียนจงหาคาตอบต่อไปนี้
1. ข้อมูลชุดหนึง่ มี 8 จานวน คือ a , b , c , d , 2 , 4 , 10 , 12 ถ้าข้อมูลชุดนี้มีค่าเฉลี่ยเลขคณิตเท่ากับ 5 แล้ว a ,
ถ้าคะแนนแต่ละคนที่สอบได้เป็นจานวนเต็ม จงหาว่า
b , c , d , 18 มีค่าเฉลี่ยเลขคณิตเท่าใด
9.1 นักเรียนที่สอบได้อันดับที่ 5 อาจได้คะแนนสูงสุดถึงเท่าใด
2. ส่วนสูงของพี่น้อง 2 คน มีพิสัยเท่ากับ 12 ซม. มีค่าเฉลี่ยเลขคณิตเท่ากับ 171 ซม. จงหาอายุของพี่และน้อง 9.2 นักเรียนที่สอบได้คะแนนตั้งแต่ 75 ถึง 94 คิดเป็นร้อยละเท่าใด
ทั้งสองคนนี้
10. ในการสอบวิชาหนึ่งมีผู้สอบได้เกรดต่าง ๆ ดังนี้ เกรด A มี 5% เกรด B มี 20% เกรดC มี 30%เกรด
3. ข้อมูลชุดหนึ่งมี 3 จานวน มีฐานนิยม = มัธยฐาน = 70 มีค่าเฉลี่ยเลขคณิต = 64 แล้วพิสัยมีค่าเท่าใด D มี 40% นอกนั้นได้เกรด F นักเรียนที่สอบได้ควอไทล์ที่ 1 จะได้เกรดใด
1. A 2. B 3. C 4. D
4. ข้อมูลชุดหนึ่งประกอบด้วย 4, 9, 2, 7, 6, 5, 4, 6, 3, 4 จงเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยเลขคณิต ฐานนิยม และ 11. ในการสอบวิชาคณิตศาสตร์ครั้งหนึ่ง สัมประสิทธิ์ส่วนเบี่ยงเบนควอไทล์เท่ากับ0.2 ถ้าควอไทล์ที่ 1
มัธยฐาน เท่ากับ 35.8 ควอไทล์ที่ 3 มีค่าเท่าใด
1. 23.86 2. 39.56 3. 53.70 4. 55.24
5. ข้อมูลชุดหนึ่งมี 5 จานวน มีฐานนิยม มัธยฐาน และค่าเฉลี่ยเลขคณิต เป็น 14, 15 และ 16 ตามลาดับ และ
12. นักเรียนห้องหนึง่ มี 150 คน นักเรียนชายสอบวิชาคณิตศาสตร์ได้คะแนนเฉลี่ย 70 คะแน นักเรียน
พิสัยเท่ากับ 6 แล้วความแปรปรวนมีค่าเท่าใด
หญิงสอบวิชาคณิตศาสตร์ได้คะแนนเฉลี่ย 55 คะแนน ถ้าคะแนนเฉลี่ยของนักเรียนทั้งห้องเป็น 60
6. นาอายุของนักเรียนมา 10 คน หาค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานได้เป็นศูนย์ ถ้านาอายุของแต่ละคนมายกกาลัง คะแนน จงหาจานวนนักเรียนชายมีกี่คน
สอง แล้วบวกกันจาได้เป็น 1,000 ปี2 จงหาว่าเด็กกลุ่มนี้มีอายุคนละเท่าไร 1. 50 2. 75 3. 100 4. 125
7. ความสูงในหน่วยเซนติเมตรของนักเรียน 10 คน เป็นดังนี้
155, 157, 158, 158, 160, 161, 161, 163, 165, 166
ตั้งใจนะคะ ความพยายามอยู่ที่ไหน
ถ้ามีนักเรียนเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งคน ซึ่งมีความสูง 158 ซม. แล้วค่าสถิติใดไม่เปลี่ยนแปลง
ความสาเร็จอยู่ที่นั่น
ก. ค่าเฉลี่ย ข. มัธยฐาน ค. ฐานนิยม ง. พิสัย