M.təqi Zehtabi - Şahin Zəncirdə

Mahammad Taqi zehtabi
Şahin zgncirdg
Bakı- 2011
2 ----- Şahin z�mcird;)
Kitabda Güney Azerbaycanlı şair,

yazıçı, dilçi, tarix elml�ri Professoru
doktor Mahammad Taqi Zehtabinin
müxtelif iller ve dövrlerde qeleme
aldığı şeirlerinin çox- Az bir hiss�si
seçil�r�k yerl�şdirilmişdir.
Bu alim v� onlarca elmi- ;;,dgbi gsgrin
mögllifi şair, yetmiş beş-alti illik
enişli- yoqquşlu, Amma yaradıcılıqla
dolu yaşayışında yüzlerce şeiri va
onlarca menzumesini, <<Şabistarli»,
«Mişovlu» <<Gülşan», «Kirişçi», «M.
T. Zehtabi» ve başqa texellüslr ile
yazmış vg imzalamışdırsa, bu topludakı
şeirl�rind� yalnız (<(Jülş�n)) imzasını
görm�k olur.
Çapa hazırlayan:
Dr. Zehtabi asarlarinin naşr evi
Prof. M.T. zehtabi 3
içiNDaKiLaR:
Professor Zehtabtntn 87-ci doğum günü münasibati ila 6
inadlt yaht .............................. . . . ...... . . . ............ . .............. 30
Bir delik 1 ................ . .................................. . .................. . 31
Yuxu/ ............................................................................. 32
Gel san ey pari! ............................ . . . . . . . . ........................ 34
Qaşlann! ....................................................................... 35
Gözle gözlardan ... . ..... ..

. ........ . . ....... . ...................... .. .... 36
El arzusu ....................................................................... 3 7
Gazal ............................................................................ 38
armağan!................ ::................................................... 39
Doğuldum/ ... ..
. ....... . . . . . ................ . ................................. 40
Yanmadtn axir ................................ .. .......... . . ............. . . 41

. .
Allahdi gözal/ik 1 ................. ............. . ...... . .... . .

.. ......... ..... 42
Bela boxmal ........................................................... . ..... 43
0/mazmt ? . .. ..................... . . ........... ........... ................. . .. . . 44

4 Şahin z�ncird;;ı
Sus, ey yalançif .... . . . . ......... ........ ..... . . . . . . . . ............ ........... 45
Sen ne sen? ........ ................ ................................. . .. . . .... 46
Biri menden, biri senden ............................... ........... . . . . 47
atsanemidir bu ? ................... . . ...... ......... ...................... 48
Neye geldin ? . . .. . . ........... . ........ ............ . . . ... . . . . . . .... . ..... . ... 49
Men eyilmirem ........ .......... ..... ..... . . . . . ...... .............. ........ 50
Şem' ve pervane ........................... . ........ ... . . ........ . . . . ..... 51
Şeir perisi ile ............................................... .................. 52
Heqiqetin gücü! .............. ...................... ........................ 55
Hekayet ........... . . ........ ............... . . ......... . . . ........... ........ . .. 56
Vetenim var! ....... ........................................... .......... . . . . 57
Birlik .............................................................................. 59
Neylesin? . . ....... . . . ......................... . . . ....... ............ ..... ...... 60
Azerbaycan q1Z1na ........................................................ 62
Heyat cJdJn .................................... ................. . . ............ 63
Getdin amma ............ ............. ............................ . .......... 64
Güneş suyunda çimen/er ... ..................... ..................... 65
Vaslin gücü ....... . . . .......... . . .. . . . . ....... ............... ................. 66
Köklenen kaman! .......... . . . . ........... . ....... . . ............... . . . . . .. 67
Terane ..·.......... . . . . . . .... . . . . .... . . .......... . . . . . .................... . . ..... 68
Seni duydum ... . . . . . . ........... ............ . . ............ ........... . . ...... 69

Prof. M .T. zchtabi 5
Olsun, olmadt ......... ................ .

................. ............ . ........ 70
Tebriz gözellerine .................. ..... ...... . . . ............. :.......... 71
Sen Allah! ................. . ..................... . . ....... . .................... 72
Bize gelsen 1 ...... . . . . ................... . . ....... ................... . . ....... 73
Başa- baş! ..... . . . . .......................................................... 74
Uyma efsanelere! .......................... .............................. 75
Ney/er? ................................................... ...................... 76
Yurdumun qib/esi! ........................................................ 77
Iy it söz dalmda gizlenmez ............................................ 79
insanlan sevirem ......................... . . ............................... 81
Öz elimle - öz dilim/e .................................................... 83
Siz ve alem ........ ........................................................... 84
Dost/ara hedye ............................................................. 89
Tabrizin son neğmesi ................................................... 90
Neğmevi yaz! ............................................................... 92
Lazimse! ....................................................................... 93
Göz yaşmda qehqeheler .............................................. 94
Şahin zencirde/ .... .......... . . . .

........................................... 96
Pervaneni n sergüzeşti 1 .............................. ................ 136
Bez qa/astnda .......................................... ................... 142
Bexti yatmtş ... ? ............................. . ............................. 154

6 Şahin z;:ıncird;:ı
Professor Zehtab1n1n 87-ci doğum

günü münasibati ila
Dünyaya h<lr g<ll<ln ged<lr ancaq vat<ln yaşar
Milliyy<ltin, elin, V<l diyarın sev<ln yaşar
Yurdun, elin yaşarsa, gülüm S<ln d<l zind<ls<ln
Xalqın sevib, ucaldan adam daim<ln yaşar
(Professor doktor Zehtabi)
Unurlulmaz böyük dünya şöhr;:}tli aliml;:}rd;:}n biri d;:},

böyük yazıçı V;:} şair, professor doktor M;:}h;:}mm;:}d
T;:}qi Zehtabidir ki, bütün Az;:)rbaycanlı V;:} İran
türkl;:}ri V;:} h;:}tta türk dilli dünya xalqları içind;:}
böyük hörm;:)t;:} malikdir. O S;:}falı mişov dağının ;:}t;:}
yind;:} yerl;:}Ş;:}n, Şeyx Mahmud Ş;:}bist;:}rinin, doğma
yurdu olan Ş;:}h;:}rd;:} Az;:)r ayının 22-sınd;:}, hicri
Ş;:}msi ı923-cü il d;:} anadan oldu. ı930-cu ill;:}rd;:}
Ş;:}bist;:}rd;:} yeni açılmış dövl;:}ti m;:}dr;:}S;:)d;:},ilk t;:}hsili
başladı, ı 941- ci ild;:} Ş;:}hriv;:}r ayının üçünd;:} qızıl
ordu Irana g;:)l;:}n zaman T;:}brizd;:), danişs;:}raya daxil
olub, ı943- cü ild;:} Firdusi adına orta m;:}kt;:}bd;:} ı2-
ci kılası Fars dili- ;:}d;:}biyyatı üzr;:) bitirdikd;:}n sonra,
«Rüşdiyy;:}» V;:} «Bd;:}b» adına orta m;:}kt;:}bl;:}rd;:}
mü;:}llimlik edibdir. Lakin universit;:}d;:} oxumaq V;:}
bilgin alim olmaq onun d;:}rin arzularından idi.
Y axın qohumlarının dediyin� gör�, zehtabinin

uşaqlıq dövranında da, kitab �lind�n yer� düşm�zdi.
ı 3 yaşı vark� n, şe ir dem�y� başladı, ilk şeirl�ri
Farsca olub, sonralar, türk şairl�rinin şeirl�rini
oxuduqca, xüsus�n mirz ali Mö'cüzun şeirl�ri onda
çox t�'sir qoymuşdu, o m�rhum özü bel� yazır:
«Uşaqlıqda mirza ali mö'cüzün Ş�bist�r h�yatının
son 5-6 ilind� h�ft�d� üç- dörd d�f� onu bazarda,
küç�d� görüb v� m�şhur şair kimi ehtiram gözü il�
onu seyr ed�r, şeirl�rind�n �ıd� ed�r�k xüsusi
d�ft�rim� köçür�rdim. Bu ill�rd� müşahid�l�rim
n�tic�sind� mirza ali mö'cüzd�n bir neç� xatir�m
vardır ki, qeyd� almışam. Mö'cüzl� �laq�dar bu
m�s�l�l�r şeir h�v�simin ilk t�m�l daşlarını
qoymuşdur. İbtidai dövl�ti m�dr�s�d� oxoyark�n,
ana dilind� oxumağı unutdum, çun ki m�dr�s�d�
yalnız Fars dilind� oxuyub- yazmaq t�bliğ olunurdu.
ı943- cü il Ş�hriv�rin üçünd� qızıl ordu İrana g�ldi,
bir h�ft� sonra hacı Mirza ali Ş�bist�ri T�brizd� ana
dilind�, Az�rbayca11- q�zetini buraxdı v� 48 şümar�
yayınladı, bu q�zet vasit�si il� ikinci d�f� ana dilimi
oxumağı öyr�ndim v� bir neç� şeirimi onda çap
etdirdim.»
ı 324( ı 945)- cü ild� Azrbaycanda milli höküm�t
qurulandan sonra, cavan şair Zehtabi v� başqaları,
Xav�r-i nov v� Az�rbaycan q�zetl�rind� öz ana
dilimizd�, m�qal�l�r v� şeirl�r yazmağa başladılar,
onun o zamanda yazdığı şeirl�rin b�'zisi öz yaxın
8 Şahin Z;)ncirdd
qohumlarının içind;:ı dild;:ın - dil;:ı g;:ızib dolaşırdı.

Zehtabi o zamanlar "Cavanlar t;:ışkilatı"nda f;:ıal
iştirak edib, at;:ışin v;:ı dolqun nütql;:ıri il;:ı Ş ;:ıbist;:ır v;:ı
oranın çevr;:ısind;:ıki k;:ındl;:ırd;:ı , P;:ıhl;:ıvi rejimi
;:ıleyhin;:ı mübariz;:ı aparırdı. Ş;:ıbist;:ırd;:ı yaşlı
qohumlar v;:ı tanışlar, doktorun o zaman gördüyü
ön;:ımli işl;:ırind;:ın bel;:ı söz açırlar:
- 1945- ci ild;:ın qabaq, Ş;:ıbist;:ırd;:ı v;:ı habel;:ı başqa
k;:ındl;:ırd;:ı, bütün q;:ıhv;:ıxanalarda, çoxlu cavanlar v;:ı
yaşlı kişil;:ır vaxtlarını açıq- açqarcasına t;:ıryak
ç;:ıkm;:ıkl;:ı keçirirdil;:ır. Cavanlar t;:ışkilatı yaranandan
sonra, Zehtabının r;:ıhb;:ırliyi altında bütün ş;:ıh;:ır v;:ı
k;:ınd q;:ıhv;:ıxanalarında qumar oynamaq v;:ı t;:ıryak
ç;:ıkm;:ıl;:ırin qabağı alındı. Bel;:ı- bel;:ı işl;:ır bütünlükl;:ı
yığışıldı. Zehtabinin atası bel;:ı t;:ı'rif ed;:ırdi:
- Milli höküm;:ıt süqut ed;:ınd;:ın sonra, Ş ;:ıbist;:ırd;:ıki
q;:ıhv;:ıxana sahibl;:ıri habel;:ı çevr;:ı k;:ındl;:ırd;:ın,
qapımıza g;:ılib, M;:ıh;:ımm;:ıdt;:ıqini t;:ıl;:ıb edir, onu
öldürm;:ık istirdil;:ır, çunki bir il bütün q;:ıhv;:ı
xanalarda, t;:ıryak ç;:ıkm;:ıyi yasaq etmişdi.
Cavan zehtabi b ir il o tarixd;:ın b;:ıri , y;:ı'ni milli
höküm;:ıt süqut ed;:ınd;:ın sonra gizli ş;:ıkild;:ı Telıranda
yaşamağa m;:ıcbur qaldı; amma h;:ır zaman o ali
t;:ıhsil almaq fikrind;:ı idi ki, bir yol tapıp, xarici
ölk;:ıl;:ırd;:ı oxumağa başlasın; bel;:ılikl;:ı Sovetl;:ır ölk;:ı
sini bir. azad ölk;:ı sanıb, oraya getm;:ık fikirin;:ı
düşdü. Ondan başqa ölk;:ıy;:ı d;:ı, bel;:ı bir ş;:ırayitd;:ı
olan g;:ıncl;:ır ged;:ı bilm;:ızdil;:ır. Bu yolda çoxlu
Prof. M .T. zehtabi 9
Zdhmdt vd çdtinlikldrd dözüb, doğma yurdundan

ayrılıb, oraya gedir, lakin oranı özü tdsdvvür etdiyi
kimi görmür. O, öz xatıratında beld yazır:
1948-ci il ali tdhs il almaq üçün Şurdviyd getdim,
hizb-i Tudd rdhbdrldrinin göstdrişi ild üç il zindana
mdhkum olub, Sibriyg göndgrildim" . (işg bax gör
kim- kimi zindana salır, kimlgr- kim}grg rdhbgrlik
edirmişl;;}r. O yazır):
Man!
Can vermaya hazır vatan uğrunda bir asgar
Gar doğrurlu sözlar va samimidi bu s3slar
Bas söyla bu zancir va bu zindan na demakdir?!
Yox- yox harakat vardı demak burda abasdir
Har şey daş olub burda bali, varsa qalan g3r,
Bir, har yera hakim kasilan, inca o sasdir,
Bir da bu qafasdir!
Cavan Zehtabi, yüzlgrcg günahsız cavanlar kimi,
g;:mc yaşlarında üç il Sibri dustaqxanalarında qalır.
Azadlıq ölkd adlanan Sovetlgrdd çoxlu sirJgri başa
düşür, ndlgr varımış vg ndldrd ggnclgr inanırmışlar? !
Bu hadisdldri Vd ,.gördükldrini sonralar öz "şah
dsgr" ldrind;m olan "Şdhin zdncirdd" poemasında
belg qdlamg almışdır:
Azad doğulan insana qandal na garakdir?
Qandalları qırmışlara zindan na demakdir?
Dünya, nalarin var?!
ufsanalarin var!
Biçara başar, ölçüya galmaz kadario var
Qanlar tökarak qandalı qırdın ayağından
Qandalları yığdın va qayırdın yeka zindan
10 ------ Şahin z�ncirdd
Daim başın üstünda gazir qam va falakat

Bir gün sani zancirladi sultan
Bir gün da " azadlıq" va "adalat"!
Dokor S ibrid� dustaq olduğu günbrd�n, b�'z�n bel�
söyl�rdi:
- Zindanın v�ziy�ti olduqca ağır v� yorucu idi. 1 O
saatdan artıq icbari iş� m�şğul olaraq Az�rbaycanlı
dostlar il� çox vaxt b�raö�r olardıq, �lb�tt�
dustaqların içind� başqa Avrupalılar da, o cüml�d�n
Almanlı, l�hestanlı, Otrişlil�rd�n d� çox varıdı. Bu
Avrupalılar h�r zaman özl�ri il� olub v� bizl�r� heç
bir zaman qovuşmazdılar. H�miş� biz ş�rqlil�r�, xor
göz il� baxıb, bizl�ri m�d;Jniy�tsiz bilirdil�r. Dustaq
olan yerd� h�r h�ft� ş�nb;::ı sabahı günü bir film d;::ı
göst;::ır;::ır dil;::ı r . Dustaqda olanlar, bu filml;::ıri seyr
edib, b�'z�n onun bar�sınd�, saatlar b�hs olardı.
Günl�rin bir gününd� «g�l�n h;::ıft�nin filmi»,
yazılmış bir e'lan, bizl�ri b�rk sevindirdi . O film
"arşın mal alan" filmi idi. H;::ıft;::ı ni bütün biz
Az�rbaycanlılar olduqca sevinirdik Gün g�lib ş�nb�
sabahı oldu. Hamı bir salona, film göst�ril�n yer�
toplaşdıq. Bütün Az�rbaycanlı v� türk dilli
xalqlardan olan dustaqlar hamısı g;::ıl mişdil�r. Bahar
günl�ri axşam saat 7 -d� idi ki, film başlandı. 8lb;::ıt�
film orjinal türk dilind� gedirdi, �t�k yazıları Rusca
verilmişdi. O gün bizl;::ırd� daha artıq sevine
duyulurdu. Lakin Avrupalılar, ist;::ır- ist;::ı m;::ız yavaş
yavaş g�lirdil�r, v� çox da maraq göst;::ırmirdil;::ır.
Prof. M.T. zehtabi ı ı
Filmd;:) olan musiqi o q;:)d;:)r ür;:)y;:) yatan idi ki,

tamaşa ed;:)nldrd;;m heç bir S;:)S çıxmırdı, Avrupalılar
bizl;:)rd;:)n artıq maraq il;:) bu filmi seyr edirdil;:)r.
Film qurtarandan sonra, hamı dağılıb, h;:)r k;:)s öz
odasına getm;:)k ist;:)rdi . Avrupalılar o gün;:) dgk
Azgrbaycanlılardan uzaq g;:)zib vg onlara yaxın
olmazdılar. Bu tilmin t;:)'siri o qgd;:)r güclü olmüşdü
ki, bizl;:)r;:) yaxınlaşıb, tilmin bar;:)sind;:) xüsusgn bu
gsgri yaradan «Üzeyir Hacıbgyuf»-un haqqında
çoxlu bilm;:)k istirdil;:)r. Biz Az;:)rbaycanlılar, Rus
dilin;:) t;:)Z;:) alışmışdıq. Öz tarix, ;:)n';:)ng vg
folklorumuz bar;:)sınd;:) orada olan Avrupalılara
m;:)'lumat verirdik Bu tarixdgn bgri Avrupalıların
düşünc;:)}gri bizl;:)rg gör;:), yüz;:)- yüz d;:)yişildi. Onlar
bizl;:)r il;:) olan zaman be}g söyl;:)rdildr:
" Sizin özünüzün d;:) bu dgrin varlığınızdan X;:)b;:)riniz
yoxdur. Bu bir gs;:)r bizim üçün- çox böyük dgrs idi.
Bizl;:)r, siz Azgrbaycanlıların haqqında çox sghv
edib V;:) t;:)rsin;:) başa düşmüşdük. Bizi bağışlayın".
M;:)n özüm o günd;:)H b;:)ri onlar il;:) çox sıx g}aqg V;:)
yoldaşlığımızı başladım, flirsgt olanda bizim milli
bayramımız, d;:)rin folklorumuz, ;:)n';:)n;:)l;:)rimizd;:)n
söhb;:)t açardım.
S ibri zindanında, Zehtabi il;:) birlikdg olan
Az;:)rbaycanlıların biri bel;:) tg'rif edir:
Zehtabi zindana ggl;:)ndg bizl;:)r1O ay idi oradaydıq,
lakin bu cavan zindanın Ş;:)rayiti il;:) çox tez alışdı . O
zamanlar zindanda yem;:)k üçün bg'zgn sadg bir
12 ------- Şahin z;::ıncird;,
parça çörgk olardı. Sovet ordusu ikinci dünya

müharibgsind;m tgzg qurtulmuşdu. Hgr yerdg aclıq
vg qıtlıq varıdı. Çox vaxt bir parça çörgk dg
tapılmazdı.
Bu hörgmgtli Azgrbaycanlı deyirdi ki, zehtabı hgr
zaman zindana hgr ng versgydilgr, onun bir azını
"mgbada günü"-g saxlardı. Qara çörgk, sabun, şgkgr,
belg- belg şeylgr. Bizlgr bu cavanın bu işlgrindgn
heç ng başa düşgbilmirdik. Birgün söylgdik:- a
balam daha bu gündgn dg pis gün olacaqmı? ! Sgn ng
üçün hglg bu qara çörgyin bir parçasını, sabunun bir
qismgtini, şgkgrin bir azını, saxlayırsan.?
Zehtabi gülüb dedi :
- «Bglli olmaz, görgrs:m bir gün zindan mgs'ulu,
qgzgbg gglib cirgmizi kgsdi» !
Belg dg oldu. Bir gün ngdgnsg zindana heç azuqg
gglmgdi, nahara heç yemgk yox idi. Axşam da bir
balıana ilg ki, çox soyuq vg tufan idi vg ggmi gglmg
mişdi . . . Hgtta sabahı da xgbgr olmadı. Yoldaşlar
bir- bir zehtabıyg yaxınlaşıb, utana - utana- dedik:
- A kişi o quru çörgklgrdgn ng varsa ver, acımızdan
öldük. Cavan Zehtabi başını tovlayıb gülg - gülg hgr
ngyi varıdı ggtirdi. Heç bir zaddan gsirggmgzdi .
Günlgrin bir günündg, bir aydan çox zindana sabun
vg belg şeyJgr ggJmgmişdi. Sghgrdgn- axşama qgdgr
kirdg v� palçıqda ağaciarı kgsib, onları Volqaya
salardıq. allgrimiz - qap- qara kömür kimi olardı.
M;:}s'ullardan, t;:}mizlik uçun sabun V;:} bel;:} şeyidr

ist;:}dik. Heç ll;:} yox idi. Yoldaşlardan birisi dedi:
- fikirimcg Zehtabidg tapılar. O hgr necg olsa bir az
mgbada gününg saxlar . . .
Y eng dg utana - utana onun yanına getdik. O bizi
görgn kimi söylgdi:
- Bilirgm sabun üçün g;:}lmisiz, gglin bir az
saxlamışam verim.
Demgk bu fgdakar cavan Zehtabı, zindanın pis
günlgrindg dg gli açıq, ürgyi saf, bir hgqiqi insan idi.
O özü bel;:} yazır:
Man ahd eladim yaxşılığım arşa dayansın
Ta pislar utansın.
Zehtabı üç il günahsızcasına Sibridd dustaq olandan
sonra azad olur; lakin bu dgf;:} d;:} ist;:}diyi Bakı
Ş;:}h;:}rİn;:} yox, Doşgnbg şghgring sürgün düşür.
Doşgnbg şghgrindg qalmağa mgcbur olur.
O, Tgbrizdg orta mgktgbi bitirmiş, milli hökümgt
dövründg bir il dg Tgbriz universitgsindg dil
gdgbiyyat fakultgsındg oxumuşdu. Lakin onun
Irandan ggtirdiyi bütün m;:}drgkldrini orada yox
etmişdilgr yg heç ngyi qalmamışdı. O mgcbur
olaraq, Doşgn;:}bg şghgrindg yenid;:}n diplom almaqla
danişgaha girm;:}yg çalışırdı. Ustad öz xatirgldrindd
bu barddd beld yazır:
"Dörd il Doşdnbd şdhgrindg qaldım vg sovet orta
mgktgbi diplomunu aldıqda, Bakı universitgsindgn
icaz;:} alaraq Az;:}ri dil V;:} ;:}d;:}biyyaı şö'b;:}sind;:}
14 --
---
Şahin z;:ıncird;:ı
oxumaq üçün Bakıya getdim. 1954- cü ill�r. beş il

orada bu şö'b�ni bitirdim, eyni zamanda t�l�b�lik
dövrümün beşinci ilinin �vv�lind�n Bakı danişgahı
nin Ş�rq ŞÜnasJıq fakult�sınd� 0r�b dili V�
�d�biyyatını t�dris etm�y� başladım v� 15 il bu
vgzif�d� çalışaraq, «0bu n�vas»-ın h�yat v�
yaradıcılığı mövzu'unda dosentlik elmi d�r�c�si
aldım.
Zehtabı xatiratında bel� t�'rif edirdi ki, sovetl�r
ölk�sınd� �n yaxşı günl�rim, Bakı danişgahında
Az�ri dil v� �d�biyyat şö'b�sınd� oxoyan gün1�rim
idi. Çünki uşaqlıqdan bu dilin oxoyub- yazınağını
arzulardım. O, t�1�b�lik dövranı 1957- ci (1336)- cı
ild� «kiçik qardaşıma m�ktub» ünvanlı göz�l bir
m�nzum�sind� bel� yazır:
Man sani darindan duyuram quzum
Çünki yeddi göyda yox bir ulduzoru
Evimla ailam yataqxanadır
Lap yaxın sirdaşım kitabxanadır
Onunla birlikda man şadam qalban
Bu oda yanmasaq gar saninla man
Elin hayat günü doğmayacaqdır
Şafaqlar zülmati boğmayacaqdır
Cam'iyyat beladir iniamayak gal
Hayat düşgünlarİn dinlamayak gal
El üçün vuruşaq eyni zamanda
Çarpışaq bir sada hayat yolunda
Bu dövrl�rd� Iranda P�hl�vi rejiminin diktatorluğu
günd�iı- gün� şidd�tl�nir, çoxlu cavanlar bu
diktatorluqdan qaçmaq ist�yib, xarıcı ölk�l�r�

getm�yi, oralarda qalmağı arzu edirl�r. Zehtabi öz
qardaşı v� habel� bütünbu fikird� olanlara x�tab�m
bel;:} yazır:
V�t�ni t�rk etm�k x�yalındasan
M�n d� doğru sandım onu bir zaman
Elin e'timadın qazanaraq s�n
Özünü Koroğlu hesab edirsan
Lakin lovğalanıb ana torpaqdan
agar ayağını ayırsan bir an
x�yal tak mahv olar adın, hörm�tin
Çünki torpaqdadır gücün, qudr�tin
Vat�nd�n ayrılsan itar hün�rin
Yanar arzuların, xayal ş�hp�rin
Dayazlar biliy;m, elman gülarlar
Hara İstasalar ora sür�rl�r
Qunaq çağrılmasa, bir söz var elda
Qalar astanada, süprülmaz yerda
Qanun pillasiyla yüksalan k�slar
Sana çox ncadan edarlar nazar
H�r kas olar sana fikrinca hamraz
Lakin qalbind�ki danlin aramaz
O sovetl;:}r ölk;:}sind;:} hakim olan ;:}dal;:}tsizlik
durumunu yaxından görüb, çoxlu iki üzlü, m;:}qam
sev�r, alçaq fikirli olanları sibrid;:}, Bakıda,
çalışdığy yerldrd� d;:}rind�n tanıyıb, sozunun
davamında onların iç üzünü göst;:}rrn;:}k üçün bel;:}
q�ldmd alır:
Alçaqlar başına tae-i sar olar -
Aslanlar kiriyar, tülkü nar olar
16 Şahin z:::ıncird:::ı
Döyüşda aslanlar qazanan tacı

Qurbatda ilanlar qoyar qeyqac1
Vatani atmağm min balası var
Qavalm uzaqdan xoş sadası var
8lb�tt� Zehtabi heç zaman dünya ölk�l�rini g�zm�
y�, görüb- götürm�y� qarşı deyildi, �ksin� olaraq,
öz şeirl�rind� h�r zaman g�ncl�r üçün yazır:
Vatana bağh ol, illarca dolan
Bütün yer kürasin dolan başarsan
Bu sanin artlrar elmin, hünarin
Açiiar rang ba rang fikir gülbrio
Görüb öyranmişdir azaldan başar
"Dünya gör-götürdür" demişdir ellar
O özü d� uzun müdd�t qurb�td� qalmağa m�cbur
olduğu halda, h�tta d�qiq�sini h�d�r� verm�mişdi.
O gördükl�rini, duyduqlarını, dolğun v� möht�valı
şeirl�rind� q�l�m� almışdı; lakin sovetl�rd�ki
hakimiyy�t� boyun �ym�diyi üçün, onun h�tta bir
beyt şeirini d� çap v� n�şr etm�y� imkan verm�
dil�r.
Zehtabi s�ad�t v� xoşb�xtliyi sad�c�, ana yurduna
bağlı qalmaqda, onu, öz doğma ölk�sınd� aramaqda
bilirdi :
Saadat yurduna getmak asandır
Saadat gatirm<lk lakin yalandır
Günaş diyarma get gaz, gör, dolan
Qalbini isindir gündan, alovdan
Odon yandırmağm, yaxmağm öyran
Lakin xam xayaldır, agar düşünsan
Günaşla fitili apanm hadya
Tarix göst<Jrm<Jmiş bir bel<J töhfa

H<Jr xalqın s<Jad<Jt günaşin ancaq
O xalqın özünd<J g<Jrak aramaq
1325(1946)- ci ildd, Pişdvdri hökümdti süqut
eddnddn sonra, Pdhldvi rej imi Azdrbaycanda
minl;}rC;} insanları V;}hşicdsing öldürüb, çoxlarını
İranın başqa şghgrlgring sürgün edirdi. Bel;} bir
zamanda çoxlu ggnclgr Arazın o tayını özlgring bir
siğincaq yeri bilib, o taya qaçmaqla bütün ürdk
arzuları ilg yaşamaq istirdildr.
O, şah gsgrlgrind;;m biri olan «Pgrvangnin
sdrgüzdşti» başlıqlı şeir mdnzumdsındg bu
qaçanların ghval- ruhiyyglgrini bir traj edi olaraq
beld qdldmg almışdır:
Çünki qanadım odda yanan damd<J, bir anlıq
Gördüm nec<J m<Jhv oldu ışıqlarda qaranlıq!
-Yanmaqda da, biçar<J - dedim - varını haqiq<Jt?
-Yanmaqda h<Jqiq<Jt s<Jn<J <Jfsan<Jdir <Jlb<Jt,
Amma m<Jn<J yox, çünki, qaranlıqdan usandım;
Odsuz örnürün q<Jib<J mahal olduğun andım;
Ataş dey<J getdim va n<Jhayat oda çatdım,
-
Zülmat torunu nurila bir lahzada atdım,
Bir damda ışıqlandı başım da, badanim dJ...
Fikrimdan uzaqlaşmadı amma vatJnim d<J.
ZülmatlJra qalbimda darin nifrat oyandı,
Fikrim o qaranlıqları boğmaqda dayandı.
Cumdum oda, açdım qolumu odlu havasla,
Ta bir qucaq ataş gatirim yurduma töhfa;
Rahm etmayib üsyan alovu cismimi yaxdi,
Şar quvvJIJr at çapdı qanım sel kimi axdi.
18 ------- Şahin zgncirdg
Yanmaqda da, eşqim kimi, dildan- dila düşdüm;

Qan dalğas1 atd1 bu azad salıila düşdüm...
aı çak qanadlmdan, görüsan bitdi hikayat.
-Doktor Zehtabi, danişgah dövründ;)n h;)r zaman
söhb;)t düş;)nd;), çox hgsr;)t il;) danışardı. a lb;)td;) o
dövrl;)r h;)r Ş;)XS üçün böyük bir xatir;)dir, lakin o
tayda V;)ziygt başqa ölk;)l;)r il;) tam f;)rqli idi, doktor
bel;) söyl;)rdi:
- o tayda ffi;)Sk;)n V;) ev tapmaq ffi;)S;)l;)sİ böyük
Ç;)tinlikl;)rd;)n idi. Bütün bu taydan ged;)n
Az;)rbaycanlıların, Bakı Ş;)h;)rind;) yaşamaqları
üçün, oradakı firq;) t;)şkilatı t;)smim tutmalı idi.
N;)tic;)d;) onların birisi oradakı siyas;)t il;)
razılaşmasaydı. Onun üçün bir daldalanmaq yer
imkanı yox idi, o özü bel;) yazır:
- M;)n universit;)ni oxuyan zaman, t;)l;)b;) odasında,
bir kiçik otağım varıdı V;) t;)};)b;)lik dövrü fıkrim ev
ffi;)S;)};)sind;)n rahat idi, lakin o gün ki t;)};)b;)lik
dövrü qurtardı V;) m;)n oranın Ş;)rqşünaslıq
bölümünd;) t;)dris üçün İŞ;) başlamalı oldum, h;)};) İŞ;)
başlamağın r;)smi kağızını almamış ev;) g;)ldikd;)
gördüm ki, X;)b;)r verm;)d;)n, otaqda m;)n;) aid olan
bütün ;)Şya V;) kitabiarıını dışarı tökübl;)r, bu hadis;)
ni gör;)nd;) soruşdum:
- bu n;) V;)ziy;)tdir, ffi;)n h;)};) t;)};)b;)y;)m V;) bir yerim
yoxdur?!
Onlar bel;) cavab verdil;)r:
Siz bu tarixdgn bgri daha ustad olaraq, tglgbg

odasında bir gün dg qalmaq haqqınız yoxdur. H;;ır ng
qgdgr:- bir yer göstgrin gşyalarımı oraya aparım,
söylgdimsg, dedilgr:
- o taylı olduğun üçün, onu da firqg bilgr.
Belgliklg çox hgqargt ilg mgni eşiyg saldılar. 8lacsız
qalıb, bütün özüıng aid olan gşyaları bir yaxın
dosturnun eving apardım. Nghaygt bir müddgtdgn
sonra b ir balaca dgxmg tapıb, oraya daşındım.
Ustad, bütün bu fglakgtlgrg dözüb, Sibridgn tutub
Doşgnbg şghgring sürgün zamanına kimi, habelg
İ randakı vgziygtdg olduğu durumunu bir gözgl
qgzglindg çox diqqgt İlg tgrgnnüm etmişdir:
V erib saadatimi, almışarn falakati man
Bütün cahana dayişınarn inan bu halati man
Sevinma dardima, qovdum çıxanda yurdumdan
Qapımdan it tak özüm, eyşi, İstirabati man
Uşaq da sanma mani, anhram alif-banı
Bu qadar bil, qanıram har kiçik işarati man
Bacarsa düşman ali, qoy sinamda od qalasın
Bütün cahanı gazib, saslaram adalati man
Gözüm elimdadi düşman sevinmasin bu qadar
Salıand dağları tak gözlüram nahayati man
V atan parastliyimda inadlı bir yahıyam
Ki bir daqiqa dayişınarn yuvamla cannati man
Sanindi meydan, atın çap na qadr var quvvan
Tazarrü umma ki irs almışarn manaati man
Hamişa layialarından yadımdadır anaının
Ki satmayam qızıla, xalqla, şarafati man
acaldan olsa aman söylaram yaqin bir gün
Vafalı xalqıma axirda bu hekyati man.
20 ------- Şahin Z;)ncird;)
Zehtabi, oradakı Az�rbaycanlıların çoxunun d�rin

s�daq�ti v� v�t�n� bağlı olduqlarını görüb, h�r
mümkün zamanda v�t�n� dönm;:}k V;:} yeni yaşayışa
başlamaqlarına inanır, bunagör� d;:} zulmkar P�hl�vi
rejiminin ardan getm�si üçün, h�r cür mübariz�
aparmağa hazırıdı, lakin onun n� yazısı çap olur, n�
bir m�clisd;:} sözün;:} qulaq asan varıdı. Onun n;:}l�r
Ç;:}kdiyini v� n�l�r;:} düşündüyünü bu beytl�rind;:}n
yaxşı duymaq olur:
Düşman xatari xalqı çakir başcı dalınca
Bas neylasın el başcısı bir nokar olanda?
V ay bir ela ki, qatil ila oğrusu bir gün
Altun gücüna don geyib İskandar olanda
Şahin qafasa düşsa nadir çarasi allah
Uçmaq havasila alışan şahpar olanda
İllar boyu neylar dodağı olsa qıfılh
Har kim ki, onun sinasi min dartar olanda
Buna baxmayaraq, ustad Zehtabi öz ustadlıq
dövründ� bütün �laq;:} il� t�dris;:} m;:}şğul idi. Onun
çoxlu öyr;:}ncil;:}ri, indi d;:} böyük m;:}qam V;:} m;:}nS;:}b
sahibi olduğu halda, bu zaman zehtabini hörm�til;:}
yad edirl�r.
O, bu müdd�td;:} başına g;:}l;:}n hadis;:)l;:}ri q;:}l;:}m;:}
almış, sonralar çap etdirdi . Bu �s�rl;:}r bütün o tayda
yaşayanların traj edik yaşayışlarının aynasıdır.
Zehtabi danişgahı bitirdikd;:}n sonra, daha orada
qalmagı ist�mir, ftirs�t axtarıb o ölk;:}d;:}n çixmaq
istirdi. Lakin bu bir sad� iş deyildi. O taya ged�n
Az�rbaycanlıların heç birinin pasportu yox idi, beb
bir ş;;ırayitd;;ı o ölk;;ıd;;ın çıxmağın ş;;ırti yalnız getdiyi

ölk;;ıdgn onun pasportu olmasıydı. 1961 -ci ild;;ı iraq
ölk;;ısind;;ı M;;ılik Qasim iş başına g;;ıldi. İraqdakı
şahlıq höküm;;ıtin;;ı son qoyulub, orada nisbi azadlıq
yarandı. B el;;ı ki, oranın universit;;ısind;;ı türk v;;ı Fars
dill;;ırind;;ı fakult;;ı açıldı. Zehtabı orada t;;ıdris fürs;;ıti
;;ıld;;ı etm;;ık üçün ;;ıriz;;ı gönd;;ırdi. H;;ım;;ın il oranın
danişgahından doktora cavab verilib, oraya d;;ıv;;ıt
etdil;;ır. Amma sovet höküm;;ıtind;;ın qurtulmaq, o
q;;ıd;;ır d;;ı sad;;ı iş deyildi. Zehtabi özü demişk;;ın
1961- ci ild;;ın 1971- ci il;;ı d;;ık Bakı- moskova
yolunu gedib- g;;ıldi. On bir il sür;;ısınd;;ı moskovadan
razılıq alabilm;;ıdi. H;;ır d;;ıf;;ı bir bahan;;ı il;;ı mane'l;;ır
tör;;ıdib, yox cavabı verdil;;ır. Çünki demokrat fırq;;ı
sinin moskovacia olan nümay;;ınd;;ısi, Zehtabi il;;ı heç
vaxt razılaşabilmirdi; çünki doktor onun kimil;;ır;;ı
heç vaxt b;;ıli dem;;ımişdi, yersiz d;;ı nök;;ır
olabilm;;ızdi. O, h;;ıtta ç;;ıtin günl;;ırd;;ı d;;ı, onlardan
heç yardım ist;;ım;;ımişdi. O özü yazır:
Koroğlu düşsa dara ağlamaz da, susmaz da
Tapar çıxış yolunu axırı farasatila
O buna inanırdı ki, özg;;ı diyarında n;;ı q;;ıd;;ır xoş
yaşayış sürs;;ı d;;ı h;;ıd;;ırdir, o özünü v;;ıt;;ın;;ı v;;ı doğma
yurduna borclu bilir, minl;;ırc;;ı İrandan qaçanların,
uzaqdan uzağa doğma yurdları v;;ı v;;ıt;;ınbrin;;ı heç
bir yardım ed;;ıbilm;;ıy;;ıc;;ıkl;;ırin;;ı inanır, m;;ı'nalı v;;ı
d;;ırin ehsaslı q;;ız;;ılind;;ı bel;;ı yazırdı:
El oğlu, olsa ;;ıg;;ır eld;;ın ötrü çarpışmaq
22 ------- Şahin z::mcird;}
Keçirm;:ız özg;:ı diyarında gün ;:ıtal;:ıtil;:ı

H;:ıyatın olsa da yüz - doxsan, aqib;:ıt yoxsan
N;:ı gündü izsiz ömür? - qol- boyun h;:ıqar;:ıtil;:ı
Qaçıb ;:ım;:ıld;:ın iyit, söz dalında gizl;:ınm;:ız
C;:ısar;:ıt etm;:ıs;:ı, söyl;:ır bu d;:ırdi cür;:ıtil;:ı?
Hün;:ır qoyub adını kölg;:ıl;:ırd;:ı daldalanan
Sön;:ır, nişansız öl;:ır d;:ırd;:ıc;:ır n-;:ıhay;:ıtil;:ı
Elin ucaltmaq üçün vursa kim özün sulara
Yalan çı dır ;:ıg;:ır ömr ets;:ı istirah;:ıtil;:ı
Bütün z;:ıhm;:ıt v;:ı ç;:ıtinlikl;:ıri görmüş Zehtabi üçün
dünyanın harası olur olsun, ancaq ür;:ık sözl;:ırini öz
elin;:ı çatdırmaq üçün h;:ır zaman t;:ılaş etmişdi. O, n;:ı
m;:ıqam, n;:ı pul, n;:ı d;:ı şöhr;:ıt axtarırdı. Onun h;:ıd;:ıfi
yalnız öz doğma yurduna dönm;:ık, v;:ıt;:ın;:ı v;:ı elin;:ı
xidm;:ıt etm;:ık idi. Lakin onun doğma yurduna
döm;:ık imkanı yox idi. O özünü qurb;:ıtd;:ı qolu bağlı
v;:ı qanatsiz duyduğu halda nisgil il;:ı bel;:ı yazırdı:
Cismim da asir olsa agar, qalbim aza d dır;
Faryad ediramsa, ürayim hammaşa şaddır,
Çün çakmayiram vicdan azabi.
Yurdsuz deyilam, çünki gözal bir vatanim var.
Çün man seviram insani, şaksiz sevanim var.
Dayim mani sarmast elayir haqq şaraba,
Şaxsiyyatim alçalmağa man verınİram imkan.
Bali! Badanim bandadisa, qalbim azaddır
G;:ıl;:ıc;:ıy;:ı inanmiş Zehtabi, ür;:ıyind;:ı çoxlu umudlar
b;:ısl;:ıyir, bütün arzu- umudlari il;:ı o ölk;:ıni t;:ırk
etm;:ık istirdi. çoxlu ç;:ıtinlikl;:ır;:ı v;:ı t;:ıhdidl;:ır;:ı dözür,
özünü heç sarsıtmayır, yeri g;;ıldikd;;ı ş;;ıham;;ıtl;;ı

sözünü deyir v;;ı inanırdı ki, doğma Vdt;;ırt;;ı xidm;;ıt
etm;;ık üçün g;;ır;;ık öz gücün;;ı v;;ı öz yurduna
arxalansın.
O, uzun ill;;ır qurbgtdg qalsa da, ömrünün bir d;;ıqiq;;ı
sini d;;ı h;;ıd;;ır;;ı verm;;ımişdi, hadis;;ıl;;ıri görüb, baxıb
öyr;;ınmişdi. O bütün ömrünü xaric ölk;;ıl;;ırd;;ı başa
verm;;ık ist;;ıy;:ml;;ır;;ı bel;;ı yazırdı:
Farz et burada Xızr qadar oldu hayatım;
Har fırtınadan, farz elayak, oldu nacatım;
Ö mrüm keçacakdir, tutalı m, har yeni günda
Min toy da, düyü nda...
Axir mani bir gün udacaqdır qara torpaq.
Bas onda vatan qalbina batmış qara caynaq?!
Bas varlığımın, manliyimin xaliqi ellar?!
Bas ganc olaraq çimdiyim afsanavi göllar?!
Ruhun, könülün, hisslarin dayasi güllar?!
Bas onda suyun içdiyim o güzgü bulaqlar?!
Peyvasta buludla öpüşan nazli o dağlar?!
Yüz bar veran har şaxada cannat kimi bağlar?!
Çöllar, daralar, yam - yaşıl atiasli yamaclar?!
Qaqqıldaşaraq göyoo süzan nazlı turaclar?!
Azadhq üçün çarpışan el? Qan tökan insan?!
Tark etdiyim al qana boyanmış ulu meydan?!
Zahmat anasından madaniyyat doğuranlar?!
Bas varhğımi qanh tar ila yoğuranlar?!
Bas onda halal süd ki, uşaqlıqda döşündan
amdim anaının man?!
Bas bunlara borcum?!
Bas onda vasiyyat? Unudulsun mu vasiyyat?! ...
Tark etsam agar, min kara nifrat mana nifrat.
24 --
---
Şahin z�ncird;:ı
Bu hdrardtld Vdtdni Vd doğma diyarını sevdn insan

qurbdtdg qalarmı? ! Sağdan- soldan tapdalanmış bir
insan, uzun illdr tdcrübd sahibi olandan sonra necd
dsargtdg qalsın? ! Zehtabi öz xalqının vurğunu idi.
Bir an da öz xalqından uzaq qalmaq istgmirdi, bu
nadir şgxsiygtlgrdgn dünya ölkglgrindg dg çox nadir
olubdor. O, öz eling bağlı olduğunu ng gözgl vgsf
edibdir:
Man neylayim, ey şux ki, divana doğuldum,
El dardlarinin şam'ina parvana doğuldum.
Qalbim o yetimlardan, inan, ayrıla bilmir,
Sanki oların tellarina şana doğuldum.
Taqsir manim yox, bu zamanınkıdır, ey şux,
Gülzara deyil, man üzü tufana doğuldum.
Üsyan ediram eşqa, uzaqlaş mana baxma,
Gancamsa da eşq - ülfata bigana doğuldum.
Sus, sus, na dedim, eşqi da radd etmak olarmi?!
Man ki girarak eşqila peymana doğuldum...
Parvanamiyam, şam'miyam "gülşan"a, bilmam,
Qamxarmı, aşiqmi, göran, ya na doğuldum?!
Zehtabi bu ı ı il müddgtindd, Bakı- moskova
yollarında çoxlu çgtinlklgrg dözgmüş, sıxıntılar
çgkmişsg, heç dg viqarıni pozmamış, mgtangtlg
qanuni yol axtarırdı . Oranı hgmişdlik tgrk etmgk
umudu ilg dgqiqdlgri sayirdi. O, 1971- ci ildg bu
arzuya çata bildi.
Bağdad universitgsindg tgdris üçün ona icazg
verildi. 25 il qapalı, bir ölkgdg qalandan sonra, azad
ölkgyg gg}mgk onu olduqca sevindirirdi. 25 il yazıb-
yaratdıqlarını İraqda çapa venndyd başlayır. O bu

ölkdyd sığındığının sdbdbini öz xalqına bel;:ı
açıqlayır:
Ela düşünmayasiz xalqı, yurdu atdıq biz,
Uyub rahatlığa vicdanı, qalbi satdıq biz,
Bizi doğan analar, yaxşıraq bilarki, bizi
Doğub ki, xalqa, ela, yurda iftixar qazanaq,
Doğub ki, yurdu eli qurtaraq asaratdan,
Doğub günaş doğuraq xalqa, yurda zülmatdan,
Işıqdan ötrü dağıldıq tikanh çöllarJ biz.
Elin saadatiçin.
Atildıq alnı açıq, burluğanh seliara biz
Valakin ey vatan, ey doğma yurdum, ey saçı ağ
Malak ürakli, bir ömr intizar çakan analar!
Döşüzdan amdıyimiz-
Halal süda, günJ, arka, Sahanda and olsun
Tilisma düşmüşdük.
Zehtabi İraqa köçdüyü günddn, dünyanın başqa
ölkdldrindd yaşayan qohum vd tanışiarı ild yaxından
görüşür, 25 il dünyadan xdbdrsiz yaşayandan sonra,
bütün Azdrbaycanlı Vd İran türkldrindd yeni fikir
yaratmaq, yenid� özldrind düşünmdk tdmdli
qurmaq onun dsli hdddfldrinddn olmüşdü. O
tarixldrdd "İttdhad yolu" adında aylıq ddrgini çap
etdirir, imkan qdddry vdtdnldrini sevdn
Azdrbaycanlılara gönddrirdi. Bu aylıq ddrgidd milli
varlığımız vd tariximizi açıqlayır, İranda yaşayan
mdhrum milldtldrd Pdhldvi reJımı tdrdfınddn
ddaldtsizlik, zülmd md'ruz qalma Vd tdhqir
olmalarını ifşa edirdi . Hdmdn tarixldrdd, m;:ı'ruf
26 ------- Şahin Z;}ncird;}
gsdrlgrind�m olan, "Pgrvangnin sgrgüzgşti", "Bgxti

yatmış" vg onların ardıcan "C inayat-i 2500 sale-yi
şahgnşagi : , "Hgsti-ye ndsim" vg "Aya Farsı be
zdbanhaye digdr İran bgrtdri dargd? " başlıqlı ddygrli
mgqalgsini çap etdirib, çoxlu Azdrbaycanlı aydın
ların içindd yayınladı.
iraq universitdsındg, çalışan zaman, "qgvaed
glfarsiyyg" ünvanlı gsgri, bir başqa mögllifin
gmgkdaşlığı ild birlikdd çap etdirildi. Bu gsgr
universitddd tddris olünürdü. Bu kitabda, çoxlu
Azgrbaycanlı yazıçıların Fars dilindg yazılan
dSdrlgrindgn, ömgk kimi istifadd etmişdi. Bu kitabı
varaqladıqda, başlanışda dlif-banı öyrdncilgrd, öyrd
dir, ilk cümldni doktor beld başlayır " Neft-e 8rdb,
mal-e 8rgb dst. " Bu qisa cümlgdd, 8rgblgri
iste'ınara qarşı hgrgkdt vg mübarizdyd dd'vdt edir.
Zehtabi hdr ölkddd olur- olsun, ddalgtsizliyd dözd
b ilmgzdi. O beld yazırdı:
Nil gözüm bağlıdır, nil kar, nil korarn
Günahım varsa gilr, qanan kimiyilm
Miln sükütilil düşm;milm zatiln
Dayana bilmilyiln zaman kimiyilm
Zahirilll sakitilm dilnizlilr tilk
Leyk batindil bir tufan kimiyilm
Professor Zehtabi, iraq ölkdsind gglgnddn sonra,
Amrıka, Avrupa, Türkiyddd yaşayan bütün qohum
Vd tanışiarı ild dlaqd saxlayıb, xüsusdn türkiyg vd
Almanyada olan yaxın qohum vg dostlarİ ilg
birlikd� "İranlı müt�r�qqi türk roş�nfikrl�r

c�m'iyy;;ıti"ni yenid�n ehya edib v� 1973 d;;ın 1979-
cu il� d�, çoxlu şeir, m�qal� v;;ı kitablar çap etdirdi;
o cüml;;ıd;;ın: "İran türkl�rinin dilinin s;;ırfi", "El oğlü
bağban", "5 cildlik erk m�cmu�si", "Çerik �fsan�si"
v� yüzl�rc� m�qal� v� şeir "Birlik" ünvanlı aylıq
q�zetd� çap etdirib yayınladı. Habel�" 12 Şghrivgr
kitabını yenidgn çap etdirdi. Bu gs�rlgr xaricd� olan
İran türkigri vg Az;;ırbaycanlılarda dgrin milli hiss
yaradaraq, öz tarix vg mgdgniyy�tlgring bağlı olmaq
duygusunu güclgndirdi.
Bu dgrin ölkg mghgbbgti vg g}aqgni indi dg çoxlu
Avrupa, Amrıka, kanada, Türkiy�dg yaşayan
Az;;ırbaycanlılarda duymaq olur.
Zehtabının, öz doğma yurdunda yerl;;ış�ndgn v;;ı
islamı inqilabdan sonra başına ggl;;ın ç;;ıtinlikl�r v�
sıxıntılar, Sibrid;;ı dustaq olmaqdan, habelg Doşgnb�
ş�hgrind;;ı sürgün dövründgn qat- qat ağır v;;ı ;;ıql;;ı
g;;ılm;;ızidi. Bu gözl;;ınilm;;ız ;;ıdal;;ıtsizlik bar;;ıd;;ı
yazıb- izah etm;;ık -sad;:)C;:) bir m;:)qalg çgrçiv;;ısınd;;ı
yerl;:)şgbilmgz; bg}kg onlarca mgqal;;ı vg kitab istgr.
Bütün bu Ç;:)tinliklgrg dözgn professor Zehtabi, bu
dünyadan gedgngd;:)k, h;;ıtta bir d;;ıqiqgsini dg boşuna
yaşamadı .
Onun türk dilind;;ı klasları, tarix, mgdgniyy;;ıt v;;ı
xalqlar haqqında keçirdiyi d;;ırs saatları, T;;ıbriz,
Urmu, Tehran, Ş;;ıbist;:)r, Sulduz v;;ı başqa
Az;;ırbaycan Ş;:)hgrl;;ırind;;ı elmi çıxışları ng q;;ıd;;ır
28 ------- Şahin Z;)ncird;)
d;;,rin v� etgili olsa da, ona, bütün Az�rbaycanlılar,

İran türkl�ri, habel� türk dilli xalqların içind� d�rin
v� daha artıq hörm�t qazandıran �s�ri, iki cildd�
yazdığı çox h�cmli �s�rl�rind�n olan "İran
türkl�rinin �ski tarixi" kitabı oldu. Professor
Zehtabinin �s�rh:)rini oxuyub, onları analiz edib,
dünya ölk�l�rin� yaymaq üç.ün Zehtabi şünaslar
lazımdır.
_ Berlin ş�h�rind� olan danişgah-y azadin torkoloq
professoru doktor «Barbara Kellner heink�» doktor
Zehtabının İran türkl�rinin �ski tarixi kitabı
haqqında beld yazır:
"professor Zeh�tabının bu kitabı hdcmli, elmi ds�r
olduğu halda, �ski zamanlardan türk, İran - Turan
v� o dövrün dil v� �ddbiyyatından t�'sirldnmiş bir
şahkar �s�rdir ki, elmi Vd dolqun analız il� yazılıb,
bu �s�r uzun müdd�t elmi b�hsl�ri ortaya çixararaq,
böyük arxluq, filoloqları, t�f�kür� vadar ed�c�k ki,
öz keçmiş tarixl�rini, mük�mmdl halda mütali� v�
t�dqiq etsinldL"
Doktor Zehtabi �sdrl�rinin n�şr evi özünd böyük
fdxr hesab edirki, indiydcdn sd'y edib professorun
aşağıda ünvaniarı verildn ds�rl�rini çap etdirib sayın
oxucularına çatdırsın:
1- İran türklarinin aski tarixi birinci cild
2- İran türklarinin aski tarixi ikinci cild
3- ali ağa vahiddan xatiralarim
4- Dil va adabiyyat islama qadar
5- Şhin zancirda
6-Şair "Tilim xanzn yaradıcılığı haqqznda
7- Azari adabi dilinin sarfi
8- Azarbaycan türkcasinin nahvi
9- Bli ağa vahidin, professor Zehtabznzn topladığı
şeir macmuasi
I O. Seçilmiş şeirlar macmuasi 1325-1357(hamin
asar)
ll- Şeyx Mahammad xiyabanz haqqznda manzuma
12- Sara va Mahammad (nümayiş nama) va Malik
Mahammad nağılı
Doktor Zehtabi asarlarinin naşr evi

(Bonyad-e naşr-e asar-e doktor Zehtabi)
30 --
--
Şahin z;mcird�
i nadh yahı
Verib saadatimi, almışarn falakati man

Bütün cghana dayişınarn inan bu halatİ man
Sevinma dardima, qovdum çıxanda yurdumdan
Qapımdan it tgk özüm, eyşi, istirahati man
Uşaq da sanma mani, anlıram alif-banı
Bu qadar bil, qanıram har kiçik işarati man
Bacarsa düşman ali, qoy s in�md� od qalasın
Bütün c�hanı g�zib, s�slaram adal�ti m�n
Gözüm elimdadi düşmgn sevinmasin bu q�d�r
S;:}h�nd dağları t;:}k gözlür�m n;:}hay;:}ti m�n
V;:}t;:}n p;:}r�stliyimd;:} inadlı bir yahıyam
Ki bir daqiq;:} dayişınarn yuvamla cannati m;:}n
s�nindi meydan, atın çap n� q�dr var quvvan
Tazarrü umma ki irs almışarn mana�ti m�n
H�mişa laylalarından yarlımdadır anaının
Ki satmayam qızıla, xalqla, şaraf�ti man
8c;:}ld�n olsa aman söylar�m ygqin bir gün
V �fal i xalqıma axird;:} bu heky�ti man.
Bakı - 1958/2/28
Bir dilak!
B ir dildyim var
O gün intizarlar başa çatanda
Elim zdncirini qırıb atanda
adaldt divanı qurulan zaman
Hdr yanda bayrağım vurulan zaman
Şdn ndğmd sdsinddn dolanda Tdbriz,
İxtiyar dlind alanda Tdbriz,
Başım ağarsa da, bir oğlan kimi
Başıma gdldni drmdğan kimi
8rkddn xalqıma Sdpdcdydm illdn
Müqdddds arzu, gözdl bir dil;)k
Bu dildk uğrunda tdqdim eddcdk.
B ir ürdyim var,
B ir ürdk.
Doşanba (İstalin abad) yataqxana 1953/8/30
1332/6/8 Hicri şamsi
32 --
---
Şahin z::ıncird;:ı
Yuxu!
Maraqlı bir algm gördüm yuxuda,

8ggr çe hgqiqgt deyil yuxuda.
Gördüm ki, xgyal tgk incg bir pgri
Geyinmiş gtlgsdgn yol geyimlgri.
Nghgng ilan kimi uzanan yola
Baxaraq söylgyir, daha glvida'!
Adım ggnclikdir, hgyat vg lgzzgt,
Sgninlg qanungn oldum bir müddgt
Vgqtdir, gedirgm, gedir karvan,
aı ver halallaşaq, ey qoca- cavan !
Bgdgnim titrgdi, oldum hgrasan,
Yox dedim, ggnclik, dayan bir zaman.
Axı mgn öpmgdim sgni bir yol da,
Xalq üçün çarpışıb sağda vg solda,
Ng saçın oxşadım, gözüng baxdım,
Ng ggnclik gülünü döşümg taxdım.
Ng qol - qola taxıb ggzdik bir axşam,
Ng bir xgJvgt yerdg danışdıq aram.
Ng güldgn başına kglalg hördüm,
Ng bir qgmzg gördüm, ng bir naz gördüm.
Getmg ki, gözlgrim dalınca qalar,
insanı umudlar tgkcg yaşadar.
Acı gülümsgyib söylgdi: heyhat !
Sarhan söylgyir: vgqtdir, dur, çat!
8llgri glimdgn üzülüb getdi,

Gözlgrim dalınca süzülüb getdi.
8lvida' söylgdi xeyli uzaqdan,
Bu sgs}g yuxudan durdum hgrasan,
Gördüm yataqxana canlanıb bütün,
811i beşdgn qalır düz on iki gün.
N;:mni tgk yerimdg sayıram'ancaq,
Sadg tg}gbg tgk, özü dg qonaq.
Bakı - yataqxana 1955/12/18 - 1334/7/26
Yoldaşım, dostum olsa gar arxam,

Niya biganadan garak qorxam!?
Dosta can söylayib, eşitsan can,
Düşmanin dağ qadarsa, qorxmazsan!
34 ------- Şahin z;;ıncird;;ı
Gal san ey pari!
S::m neylis�n qızıl gül, özün güls�n, ey p�ri,

K�hlik yerişii sözl�ri bülbüls�n, ey p�ri.
Könlüm gül�r, k�d�r yox olar hir x�yal kimi,
Lütfıl� bir baxıb mgn� g�r güls�n, ey pgri.
Nolmuş ki gülmüsgn? S�n� layiq deyil bu hal,
Ş�nlikdi varlığın, de, danış, gül s�n, ey pgri.
Gül, el bilir ki, dünyada s�n, hgr ds;�m ye lg
Baş gymgygn içi dolu sünbülsgn, ey p�ri.
Od vur gülüş}g quss�mg, çün sgn d� incg, şux.
Tgbriz gözgllgri kimi aqilsgn, ey pgri!
Bakı yataqxana. 1956/6 - 1335
Man özüm yıxmasam agar özümü

Püflayanmaz raqiblar gözümü
Ağacın qurdu öz içindandir
Yzxani dost, na inki düşmandir
Qaşlann!
Ey şux ! Inan g�tirdi m�ni cana qaşların,

Salmış bütün vicudumu tuf�na qaşların.
x�nc�r kimi n� t�kc� vurur yara könlüm�,
Ney t�k salıb vicudumu �fğana qaşların.
G�r ist�mirs�n oxlayasan q�lbimi, n�d�n
Yay t�k ç�kilmiş h�r biri bir yana qaşların?
Q�sd eyl�mirs�n, ey d�li ceyran, de b�s n�d�n
Vermiş p�nah o navük-i müj gana qaşların?
M�n bir d� söyl�m�m sevir�m, qoy qovuşmasın,
Hürk�k maral, k�d�rl� o �fsan� qaşların !
s�n odladınsa könlümü h�r bir zaman, onu
T�bdil ed�r xiyalı gülüstana qaşların!
Bakı yataqxana. 1956/6 - 1334
36 --
---
Şahin z:mcird;:ı
Gözla gözlardan
Könül çox söyl;:ıdim uyma, amandır, gözl;:ı gözldrd;m,

Maral t;}k c;:ılb ed;:ır, amma, yalandır gözl;) gözl;)rd;}n,
Bir ulduz t;}k axar Ş;}n-ş;:m, xumarlar tdk baxar Ş;}ll- Ş;}ll,
Güldr ndrgis kimi amma, yalandır gözld gözl;}rd;}n,
Qaçar ahu kimi S;}lld;}n, dönüb bir d;} baxar h;}rd;}n,
Sağın, aldanma, q;)sdi çünki qandır, göz};) gözl;)rd;}n,
O bir ustad S;}yyaddır ki, h;}r cür Z;}Xffiil;) yaddır,
Şikardan q;}sdi, q;}lb arnalı candır, göz};} gözl;)rd;m.
S;}n ey dil könlüm;} qandır, bu ll;} f;)ryad- ;}fğandır!
Dedim ;}Vv;:ıl- S;}r ;}ncarni f;}ğandır, gözl;) gözl;)rd;}n.
Bakı yataqxana. 1956/8/14-1335/6/23
Öz cCJhlinCJ hôr kCJs etsô_ çarCJ

Heç vaxt CJsir olmaz insan
MillCJt tanısa özün, ölüm dCJ
Axir olacaq CJlilCJ dCJrman
El arzusu
Sdh;�md dtdkldri ğdrq eyldyirsd yasd mdni,

Gözümdd gün doğurur göy gölün dd yasgmdni.
.
Bir dtr andım a dostlar qazaxda ya xoyda
\3ggr dgrib qoxudum laldni vg yasgmdni
Dadın bir andım dggr dağlı, ya güneyli hacım
El addtild mdnd çay gdtirdi, ya sdmdni.
Hündrdd fgrhadı duydum, apardı fırtınalar
Gdr arkddn bayıla, Naxçıvandan asd mdni .
Duyub könüllgri bir-bir muradın axtarmaq,
Çgkib ggtirdi Deandan Kürd, Arasd mgni
Mgn hdr könülddn eşitdim: bu ddldirmi gördn
Ki ayrılıqla fdlgk salmış ehtirasg mgni? !
Bu şeşddrin sonu, bu mat şahın vdziri hani?
Ngddn rdqib salır hdr bir dldd asd mdni?
N d qorxudur mdni şimşdkld çdrx, sindmdd
Visal hdsrdti var, salmaz o hdrasd mdni.
Elimdd hdr döyündn qdlbi qoy düşündürsün,
O fıtndldr ki salı b illgr içrd yasg mgni.
Gdr olsa başda böyük arzular, usandırmaz
Döyünsd hgr necd sindmdd qanlı kasd mdni.
Elin yoluyla dgdr ddrdimd dava dilgsgm,
Mdgdr zdmand çdkdr başqa bir dsasd mdni? !
Bakı - yataqxana 1956/8/15- 1335/5/24
38 --
--
Şahin Z;}llCİrd;}
Gazal
fgraqın olmasa ggr, mgn visalı neylgyirgm,

Telin kgmgndi ggr olmazsa, xalı neylgyirgm.
Qoy ağnsız bal umanlar xgyala aldansın,
Mgn, olmasa arının nişi, balı neylgyirgm.
Mgnim ki dünyada bir bağri qan hgyatım var,
Çgmgndg dağsız olan lalg alı neylgyİrgm.
Hgyat ggr mgng olmuş sgrab gvvg}dgn,
Öz ovçusun tora salmaz maralı neylgyirgm.
Gözün işargsi bir sehrili bgyandır gggr
Rgqibimi ayıdan qil-o qalı neylgyirgm.
Bakı - yataqxana. 1956/10/29- 1335 /8/7
Prof M .T. zehtabi 39
armağan!
G�r atmasan, s�n� bir inci �rm�ğan ver�r�m,

Ç�kins�n eld�n �g�r, xalqd �n n�han ver�r�m.
Bu töhf� q�lb evim� od vurub yaxır daim,
İnanmasan, yararam sin�mi nişan ver�r�m.
T�miz könül d�nizind�n çıxan bu pak s�d�fi
H�r usta z�rg�r� göst�rrn�y� aman ver�r�m.
Bu bir �tirli çiç�kdir ki, solmaz al�md�,
O ine� q�lbin� bir ömr h�mz�ban ver�r�m.
Dil�kd�n, atif�d�n, hissd�n hörülmüş o gül,
Ş irin dil�kl�rini bir b� bir duyan vergr�m.
Buyur bu h�dy�ni al, al bu eşq lal�sin al,
Yolunda q�lbimi g�r ist�s�n, h�r an ver�r�m.
Bakı - yataqxana. 1956/1 1/ 1 - 1335/8/10
Millatin azadlığz biJ:likdadir

Banda/iyi, zillati taklikdadir
Zillat, ölüm, bil bunu, "man- man"dadir
Kim desa "man", "biz" d eyana bandadir.
40 --
---
Şahin z;:ıncird;:ı
Doğuldum!
M�m neylgyim, ey şux ki, divang doğuldum,

El dgrdlgrinin şgm'ing pgrvang doğuldum.
Q�lbim o yetiml�rd�n, inan, ayrıla bilmir,
Sanki oların tell�rin� şan� doğuldum.
T�qsir mgnim yox, bu zamanııikıdır, ey şux,
Gülzara deyil, m�n üzü tufan� doğuldum.
Üsyan edir�m eşq�, uzaqlaş m�n� baxma,
G�nc�ms� d� eşq - ülfgtg bigan� doğuldum.
Sus, sus, n� dedim, eşqi dg r�dd etm�k olarmi? !
M�n ki gir�r�k eşqil� peyman� doğuldum . . .
P�rvan�miy�m, ş�m'miy�m "gülş�n"g, bilm�m,
Qgmxarmı, aşiqmi, görgn, ya n� doğuldum? !
Bakı - yataqxana. 1956/11/4-1335/8/13
Har kasin öz dili şirindir ona

Nô laçzn qaz olar, nô qarqa sona
Birlik üçün öncô gôrôkdir hôdôf

Yoxsa olar boş yerô güclôr tôlôf
Yanmadin axir
Yüks;dlm;dy;d, şaydd dey;d, bir rgğb;dt oyatdım,

Bir güzgü kimi, leyk sönük qdlbd od atdım.
Odlanmadı. Verdim ona qdlbim Ş;dr;drind;dn,
Az tüstül;dyib, söndü; V;dli sönmdydrdk m;dn,
Kdsdim yarısın qdlbimin atdım ki, alışsın,
Bdxtim gün;dşi bdlk;d, dedim bunla barışsın.
Az yandı sevindim, qucaraq öpdüm ürdkd;dn,
Amma dodağım buz kimi bir qdlbd ddydrk;m,
Gördüm ki sönür qorlari ulduz kimi bir- bir,
Qdlb at;dşi verdims;d, dedim, yanınadın axir.
Tökmdklg su, xalqın sözü vardır, bulaq olmaz,
Od qdlbin özünd;dn dgdr olmazsa, dağ olmaz.
Bakı- yataqxana- 1957/2/25 - 1336/12/6
"M;mlar" toplanaraq yaradar " bizi"

"Bizi" parçalasan "man"lar yaranar
"Biz" olsa "man"ftırin olacaq izi
Bgar "biz" olmasa, "man"lar talanar
42 --
---
Şahin z�mcirdd
Allahdi gözalliki
Gözl;1r! N;1 göz;1ldir, nec;1 m;1stan;1dir Allah!

Ndrgis midi, ceyran gözüdür, ya nddir Allah ! ?
Dürdan;1ldrin al;1mi abad el;1yirs;1,
Bds qdlb;1 vuran od bu nd dürdanddir Allah!
Dünyada dgdr q;1lb evi peyvdst;1 tikirsdn,
Bilmdm o n;1 şimş;1k, bu n;1 viranddir Allah!
Gdr ;1dlil;1 rdftar el;1yir köhn;1 t;1bidt,
Bilmdm o nd heyran, bu n;1 divanddir Allah !
G;1r ;1ql meyind;1n hamını m;1st el;1yirs;1n,
Gözl;1r, o cünun kanı n;1 peyman;1dir Allah ! ?
Azad yaranmışsa könül bülbülü, bilm;1m,
Bir cüt göz;1 min qul könül aya n;1dir Allah? !
Hdssas könül1;1r n;1dir, ahu kimi göz n;1?
Yox m;1nc;1, ;1g;1r varsada divan;1dir Allah !
İnsafmıdır ki, yumula işvdli gözl;1r? !
Vardırsa gözdllikl;1rd bigan;1dir Allah.
Dünyada qoşunsuz ulu sultandı göz;11lik,
Hüsn Allahimiş, yoxsa bir ;1fsanddir Allah.
Bax aclarınan toxlara h;1r guş;1d;1, " gülş;1n" ,
Bilm;1k dil;1s;1n g;1r nec;1 f;1rzan;1dir Allah !
Moskol sentej- 1957/3/14-1336/12/24
Bela baxma!
Ey gül ! Beld alçaq gözüld bülbüld baxma,

Bülbül, beld d'la ndzdr ild güld baxma.
Mdn neyldmişdm, afdt-i dövran, ki, küsübsdn? !
8fv et mdni, bdsdir, Sdni tari beld baxma.
Nazınını çdkim, ya baxışın ddrdini, bilmdm.
İnsandm axı mdn dd, barı, nazild baxma.
Nazın çdkdrdm, qudrdtim amma baxışan yox,
Allahı sevirsdn, gözdlim na�ild baxma,
Lütfun, qdzdbin, işvd Vd nazın seçd bilmdm,
Gdr lütf edisdn, qdhrild ndrgis güld baxma.
Gdr olsa kdmdnd ovçuda, şahind nd hacdt,
Zülfiin verdrdk, ey ddli ceyran, yeld baxma.
Sindmdd Vdfa ineisi bdsldr ddnizim var,
8sgilmdz o, çeşmimddn axan bu seld baxma.
Bax, xalqa nd qimdt verir insan, nddi ddrki,
" Gülşdn" ! geyimd, Sdrvdtd, şirin dild baxma.
Bakı-yataqxana. 195017/30 - 1336/5/8
44 ------- Şahin Z;:)ncird;:)
Olmazm1?
Y etgr, ey bülbülüm, aşiqdg viqar olmazmı?

Hgr acı tüstü olan yerdg şgrar olmazmı?
Ey könül ! Bir be lg ggJ açma şikaygt dilini,
Hgr gülün hgmdgmi gülzarda xar olmazmı?
Yaz xgzan olmasa, kim anlayacaqdır qgdrin?
Qaldıran grşg sgngtkarı mgzar olmazmı?
ahrimgn ngsli bulutlarla qapanmazmı güngş?
Gizlgdgn haq sözü illgrcg qubar olmazmı?
Qglb atgşkgdgsindg qoru pak qalsın köz,
Bir ngsim ilg kül axırda kgnar olmazmı?
S ing viranglgrindg qoru pak gövhgrini,
Ki, nghaygt ora bir rahgüzar olmazmı?
Budağın tap, yuva qur; bülbül, ötüb, keçdi bahar,
Gül bitirmgk dilgygn daşda qgrar olmazmı?
Örnrün olduqca, könül, döy qapısın öz elivin,
Özggyg göz tikgnin axiri xar olmazmı?
Bakı _yataqxana. 1957/10/20-136617/2
Sus, ey yalançi!
Oyandı könlüm o gözl;�rlg aşina olalı,

Hgyatı tgrk elgdim qgrnzgn� fgda olalı,
Könül diyarıma sultanıdımsa, gJ çgkdim,
Qapında torpağa baş gndirgn ggda olalı.
Hgyat fg}sgfgsin gördüm, ey yazıq qafıl,
Gözümdg yollarının ggrdi tutiya olalı.
Mgn algmin görüngn rgnging könül vermgm,
Hgqiqgt algmİng üz tutub fgna olalı.
Ötgrgi Jgzzgtg alçalmağa qg}gm tutdum,
Mgnagt algmi mülkündg mgn xuda olalı.
Sus, ey yalançı, riyadır bu sözlgrin, uymam,
İlan yeyib, qara günlgrdg gj dgha olalı,
Riyani at ki, bu "gülşgn"dg dgrdg dgymgz o,
Yalan mgn anlamaram hgqlg aşina olalı.
Neftalan/ Azarbaycan cumhurisi 1958/8/5 - 1337/5/14
46 --
--
Şahin z;mcird;;l
San na san?
Ey biv;)fa! R;)qibil;) h;)mxan;)S;)n, ll;)S;)n?

Mehr;), V;)faya, ülf;)t;} bigan;)S;)n, ll;)S;)n?
Arxanca kölg;) t;)k sürünüb, lütf görm;)dim,
Bir söyl;), cövr Ş;)m'in;) p;)rvan;)S;)n, TI;)S;)n?
N;)ql etdil;)r V;)fani S;)nin, m;)n ki görm;)dim,
Simorğ t;)k C;)handa bir ;)fsan;)S;)ll, ll;)S;)n?
M;)hv oldu kim ki, düşdü o zülfiin k;)m;)ndin;),
Dam içr;) aldadan qara bir dan;)S;}ll, ll;)S;)n?
M;)n içm;}d;)n Ş;)rab-i visalın xarabıyam,
B ir k;)lm;} söyl;) sehrli peyman;)S;)ll, ll;)S;)n?
H;)m xeyr-o lütf layiqis;)n, h;)m d;) cövr-o Ş;)IT,
İblis mis;)n? Tanrımsan, ya n;)S;)n, TI;)S;)n?
İll;)r ötürs;), "gülş;)n" -;) lütf İl;) baxmadın,
Ey biv;)fa r;)qibil;) h;)mxan;)S;)n, ll;)S;)n?
Baki. Yataqxana 1958/8/16 - 1337/5/25
Biri mandan, biri sandan
Göstdr mdnd İrfan meyi, meyxandsi mdnddn,

Y ax şdm'ini meyxanddd, pdrvandsi m;mddn.
Zdncirild divand bir olmuşdur dZdlddn,
Zdncir sdnin öhddnd divandsİ mdnddn.
Ş irini sdn olsan, yetirdr Fdrhadı dövran,
Göstdr hündrin sdn, gözdl, dfsandsi mdnddn.
Tddbir, sdaddt quşunun seydind lazım,
Sdn zülfü kdmdnd eyld, gülüm, dandsİ mdnddn.
Sdn isti sdaddt evi ol, mdş'dli qdlbin,
Ürfani, mdhdbbdt meyi, peymandsİ mdnddn.
Viranddddir, qdsrdd yox şanlı xdzind,
Sdnddn, gözdlim, gövhdri, virandsi mdnddn.
Xoşbdxt ömür tdkcd xdyalild qurulmaz,
Sdn sidq ocağın odla ki, kaşandsi mdnddn.
Mey s izdi bu dövran, gözdlim, "gülşdn"d bir gdl,
Şadlıq çild bir az, �mi, qdmxanasi mdnddn.
Bakı - yataqxana. 1958/8/22 - 1337/5/3
48 --
---
Şahin Z;dDCİrd;;ı
atsanamidir bu?
Sus bülbülüm avazına ;)[san;) deyirl;)r,

Tar şuri gdldn evl;)f;) q;)mxan;) deyirl;)r.
B ir ;)Sf;) baxın, dı çalır axmaqhrra, amma
Z;)ncirl;)yib aqill;)ri divan;) deyirl;)r.
Qardaş dey;), qdlbim dey;) ağuşun açanlar,
X;)ncdrld deşib sindni, bigan;) deyirl;)r.
Haqq aşiqi m;)nsura dün;)n dar qurulurdu,
Bd s indi niyd haq söz;) ;)fs and deyirl;)r? !
Bilm;)m n;) üçün daxmanı abad el;)y;)nl;)r,
Od yağdıraraq "gülşdn"d viran;) deyirldr? !
Bir ddfd fdqdt qism;)t olan ömr;) qızılla
Addım başı bir dam qurub dan;) deyirldr.
"Vicdanı burax, köhndlib, ;)Srild ayaqlaş,"
Vicdana müqdyy;)d olan insan;) deyirl;)r.
Z;)hri verir al, iç ki, budur d;)rdind d;)rman,
"At, içmd ki, o z;)h;)rdi_" d;)rman;) deyirbr.
İnsanlığa yad, yırtıcı, vicdanı qaranlıq,
Daş q;)lbli insanlara f;)rzan;) deyirl;)r.
Dönm;)zdir hdqiq;)t qolu, ddlild b;)rab;)r,
Hdr Ç;)nd ona büt V;) buna bütxan;) deyirl;)r.
Bakı yataqxana 1959/6/12 - 1338/3/22
Naya galdin?
Abad evimi qoymağa virangmi ggldin?

Sakit dgnizi salınağa tufangmi ggldin?
Mgn vgslgti atdım, özüm aldım bu fgraqı,
Qgm yurdumu da qoymağa.virangmi ggldin?
Munisdi, sgadgtdi mgnimçin bu fglakgt,
Bundan da mgni etmgyg bigangmi ggldin?
Mgn bağları tgrk eylgygrgk, dağlara düşdüm,
Azad quşumu salınağa zindangmi ggldin?
Şahinl�rg göylgr �b�diyygtdir, h�yatdır,
Sgn oxşadaraq qartalı tgrlangmi ggldin?
Zahirdg gülgn şgm'gm gggr, batinim ağlar,
Sgn dg bu oda olmağa pgrvangmi ggldin?
Toy eşqing kim ggldi, görüb yasımİ getdi,
Onlar kimi s;m dg, yazıq, ehsangmi g�ldin?
At�şdg hgqiqgt çox isg, azdı yanan, s�n -
Sur�tdgn ötüb, mg'niyg m�rdangmi ggldin?
Bakı yataqxana. 1959/12/5 - 1338/9/14
so ------ Şahin z;:ıncird;:ı
Man ayi lmiram
Bir doğulmuşdur gyiJmgzJik ilg dgrd gzglindgn,

Mgn gyilmgm, qoy edg hgr ng gglir çgrxin gJindgn.
Mgn ki can şgm'imi yaxdım uca tufanlı ggdikdg,
Söylg dünyaya ki, dgm vurmaya hey öz gcgJindgn.
Sıldınınlarda qurarkgn acı zillgtJi hgyatı,
Gurlayıb qgm yeli qazsın onu qoy lap tgmglindgn.
Haqqı boğmaq işidir dünyanın, etsin ng bilir qoy,
Sonu peşman bilirgm olmaya bilmgz gmglindgn.
Mgncg Allahdı gözgllik, yumuram gözlgri lakin,
Bu cghanın ala göz qgmzgli rg'na gözglindgn.
Bir qarış yer belg vermir mgng dünya, niyg doğmuş?
Niyg tghqir ola insan bu qgdgr bol cgdglindgn?
Allahın kölggsi kimdir, ngdir, ondan çgkinim mgn? !
X of gslindgn onun etmgygn, etmgz bgdglindgn.
Dünyadan mgrhgmgt ummam daha bundan sora gsla,
Sünbülü, Bqrgbi mg'Jumdur artıq Hgmglindgn.
Qoy bu "gülş�n"d;} ki mey, nazlı çiç�klgr sizin olsun,
Bizi çoxdandır edib mgst bu "gülşgn" ğgzglindgn.
Baki. 1960/6/8 - 1339/3/16
Şam' va parvana
Şgm' dedi bir gecJ aşiqi pJrvangy;;ı :

Ağlıram öz halıma, sJn dJ sevirsJn mJni,
M�mdJ nJ gördün yazıq, qJlbimi od yandırır;
Get gül açan çöllJrJ, ggz ÇJmJni, gülşJni,
Ta sJni oxşatmasın xalq da divanJyJ.
Düzdü, yanırsan - dedi -, nur g}gnir hJr yana,

Şö'lg yarır zülmgti, göz gö�r abmlJri;
SevmJyirJm zülmJti, mJn ışığa mayilJm,
İstirJm od yandıra zülmJt ilJ q;;ımlJri;
İstiri qglbim mgnim odda yanıb nur ola!
Bakı - 1961/5/2 - 1 340/2/ 1 2
52 --
---
Şahin z�ncird�
Şeir parisi ila
Saldıqda n;;ız;;ır ömrün;:, diqq;;ıtl;;ı h;;ır insan,

İ ll;;ır gec;;ı, gündüz kimidir, gah qara, gah ağ,
H;xd;;ın d;;ıniz aram olub oynarJgpgJgrJg,
H;;ırd;;ın d;;ı qopar fırtınanın dalğasi dağ - dağ;
Gah v;;ısl açar q;;ılbi, sıxar gah onu hicran,
***
Şeiril;;ı beş - on gün qonaq oldum v;;ıt;;ınimd;;ı;

Örnrümd;;ı o günl;;ırdi fgq;;ıt gördüyüm ağ gün,
Ümmidimi, şc'riy;;ıtimi bağnma basdım,
Oldum vgt;;ınimd;;ın yeni dünyalara sürgün,
Uddu m;;ıni coşğun seld b;;ınzgr ulu umman,
***
Ummanda ngl;;">r görm;;ıdi, heyhat! Bu q;;ılbim:

Q;;ılbimd;;ı alov dalğalı umman il;;ı susdum;
Q;;ılbindgcg susdum h;;ır;;ık;;ıt çeşm;;ısinin m;;ın,
Susduqca vg lakin sgni qucdum, s;;ıni, dostum;
T;;ırlan kimi t;;ırk eyl;;ırri;;ıdin s;;ın m;;ıni bir an.
***
M;;ın susmadım, amma m;;ıni susdurdu t;;ıgccüb,

Çırpıntıların m;;ınb;;ıi, daş t;;ıkd;;ı donarmış!?
Dünyaya h;;ırar;;ıtl;;ı ışıq b;;ıxş cdgn at;;ış !
Köz od, gör;;ıs;;ın, odlanaraq, odda yanarını ş? !
M ;;ın xam imiş;;ım, h ;;ır zad cdgrmiş qoca dövran!
***
Heyrgtlg içindg sgn ilg birgg yaratdıq,

Sgssiz vg sgmirsiz qanadı bağlı mglgklgr,
Öz taleimiz tgk oların talei mübhgm;
Qglbindg yatıb hgr birinin incg dilgkl;�r.
Qgr qopmasa tufan, qurulanmaz taza divan.
***
Min sdtr oxuduq, sonrada bir sdtr yaratdıq,

Razi geng dg qalmadıq öz yazdığımızdan.
Bir dgftgri dg açmadan amma yaradanlar
Hgr il elg bgxş etdi böyük bir neçd divan.
8fsandyg bax, dm 1 yaradır xdstdyd nadan.
***
Biz dmrd ddyil, vicdana baxdıq vg yaratdıq;

Miskindir o ki, yellgrg baş dydi, ucaldı,
Çünki küldyin sdmti ddyişdikdd, xar oldu,
Düşdü uca heykdl, gülünün rdngi dd soldu.
Tarixdd nd mdddalı qalıbdır, nd dd sultan.
***
Biz gözdd bdbdk tdk oturuh aldmi gördük,

Yersiz ucalan, düşdü, ndhaydt yerin aldı .
Qurbdtdd keçirdik sdn ild qap - qara illdr,
Onlardan dsdr bir qara ddftdr bizg qaldı,
Amma nd ucaldıq, nd dd pozdu b izi tufan.
***
Qurbdtdd dd, Qurbdtdg idim, odda yanırdım,

Gül çün sdni mdn tdrk elddim bd'zi zamanlar,
1 - ;ım: d;ırman.
54 ------- Şahin zgncirdg
Tapcaq, g;:}l;:}r;:}k, al dedim, amma, göz;:)lim, al.

Solmazsan gggr gg}sg dg yüzl;:)rcg xgzanlar.
Umma ;:}b;:}dilik d;:} m;:}qamdan, ll;:} d;:} puldan;
Um mill;:}tinin t;:}kC;:} q;:)zav;:}t ;:}l;:}yind;:}n, odu vicdan!
Bakı-1962/1/2 - 1341/10/12
Haqiqatin gücü !
Haq söz boğular, leyk hgqiqgt yaşar axir,
fgryadın azad sgslgrg ellgr qoşar axir
Bir yerdg ki, alimlgrg korlar ola rghbgr,
Aqil kişilgr sussa da beş gün, coşar axir
Beş gün olunar sgd önü coşqun selin, amma,
Qanun-i tgbigtdi ki, sgddgn daşar axir
Qurd olsa çoban, boş qalacqdır quzulardan,
Yaş ıl çgmgn, amma dolacaqdır dış ar axir
Gördükdg bir arif qocaman'bir eli darda,
Aydındi - dedi -, şirvanı qırqı aşar axir
Kgsmir deygrgk, gl çgkib ümmidini kgsmg,
Bir gün kötügü, bil, kgsgcgkdir mişar axir
Haqqı vergn olmaz, ggrgk almaq onu zorla,
Haqq istgyisgn, susma, iyit çarpışar axir
El vulqanına baxma ki sakitlgşib indi
Qglbindgki atgşlg yanıb odlaşar axir
. . . ? olub qatil gggr, ensg dg göydgn,
. . .
Dağ olsa da, xalqıri qgzgbindgn çaşar axir

Hgr qgdr ki, püflgnsg şişgr, zahirg baxma,
Yel dir içi çün partlayacaqdır bu ş ar axir
Nur elçisi fgryad e}gygr, inlgmgz amma,
Möhngtlgrg haqqın arayan tabiaşar axir.
"Gülşgn" ki, sevir xalqın özündgn daha artıq,
Eldgn sevayı hgr ng ki varsa, boş ar axir.
Bakı - 1962/1/19 - 1341/10/29
56 --
---
Şahin z;,ncirdd
Hekayat
Hgr günün öz ngğmgsi, öz dgrdi var

Hgr çiçgyin munisi, hgmdgrdi var,
Söylgdi bir arif-i şirin suxgn
İstgdi qapsın birini it düngn.
Hgr ng çalışdı bu mügllimbaba
Bir cürg itdgn yaxasın qurtara,
Olmadı, it kipigdi biçargni,
Tapdi mü;)llimbaba son çargni,
Çırmalayıb şalvarını : - qap bunu
Cırma vg lakin, - dedi, rghm et onu.
Tgkcg bu şalvardı mgnim dövlgtim,
Olmasa, olmaz çörgyim, hörmgtim.
Bakı - 196/2/15 - 1341111/26
Vatanim var!
Qurb�tdg deşir qglbimi hgr gün yeni xgncgr,

Bilmir ki vgtgnsiz dgyilgm mgn, vgtgnim var.
Avargliyimdgn m�ni divang sanır o,
Amma bunu bilmir ki, bchişt tgk çgmgnim var.
Güldgn gülg üz tutduğumu sanma hgvgsd�n,
Orda ng onun vardı günahı,- ng m�nim var.
Öz gülşgnimin ngrgisini axtarıram mgn,
Vurdumda m�nim başqa gülüm, ngstgrgnim var.
8slgn qınamazsan mgni, ggr dgrdimi biJsgn,
Duysan vgtgnimdg neçg bir gncümgnim var.
Qurbgtdg ng el var, ng tanış var, ng dg �hbab,
Qurbgtdg n� dildar, ng bir şad edgnim var.
Qurbgtd� vgtgn möhngti dağdan da ağırdır,
Qurbgtdg fgq�t qgm dolu beytülh�zgnim var.
Min tg'ngyg, tghqi!d nişan bir ürgyimb,
Hgr zghmgt� hazir dayanan bir b�d�nim var.
Tufanla da sarsılmayan al�mdg vuqari,
Dağlar kimi bir titr�mgygn mgrd t�nim var.
Hgr möhngti aldım gözüıng qurbgtg düşc�k,
Daxmamda mgnim bir qg}gmim, bir kgf�nim var.
8slindg k�f�n saxlamasam da, keçgr gmrim,
Çünki kgfgnim tgk çürümüş pir�hgnim var.
58 --
--
Şahin z;mcird�
Ayrılmaram ;:}sl;m n;:} k;:}f;:}nd;:}n ng qgl;:}md;:}n,

Ta zahir;:}n insan görüngn ghrim;:}nim var.
S;:}n r;:}ng ilg aldatma mgni, bghrgsi yoxdur.
Yurdumda m;:}nim gün kimi dürr-i dd;:}nim var.
Sdn gl götürdrsdn mgng divand demdkdgn,
Bilsdn vgtdnimdg nd gözgl yasgmdnim var.
Sgn öz dgnini dgnlg, mdnd b;:}sdi bu dan,
al Ç;:}k ki, sdnin başqa, mdnim başqa dgnim var.
Sgndgn nddi qorxum, vgtgnimdg qocaman el,
Haqq almaq üçün atgşg bir baş gedgnim var.
H dr möhngtg yurdumda düçar olsam gggr mdn,
Fikr eylgmgrgm, fgryadıma çün yetgnim var.
Xalqımla bgrabgr neçg min il sınağından
Çıxmış ana dil, odlu sözüm var, suxgnim var.
Bakı . 1962/3/12 - 1341/12/22
Birlik
8ggr kütlg qalxıb hgyat istgsg

Vemr hökmün axirdg bir güp zaman
Dağılsın n�hay�t g;;ır;;ık b;:mdl;;ır
Sökülmgzmi zü}mgtdgn axgrdg dan?
Elin biriiyi silkglgr dağları
Dayanmaz önündg ng sultan, ng xan?
Çgkib ghrim�n xalqı z;;ıncir� leyk
H�mişg günü ört;;ı bilm�z duman
Baş gymib elim, durmadan çırpınır
Qul olmaz elim azgristan inan
8ggr ç;;ıksg ellikl;;ı xalqım qılınc,
Boğar zülmgti, qoymaz ondan nişan.
Döyüşlgr}g almış elim haqqını
Necg aldı s;;ırdar Sgttarxan.
Onun çargsi tgkc;;ı birlikd;;ıdir.
o birlgşsg qaynar cramarlarda qan.
Bakı - 1964 - 134 1
60 ------- Şahin z;-ıncird;:ı
Neyiasin?
Aşiq vgfasız olsa gggr, yar neylgsin?

Min dgrdg olmasın da giriftar, neylgsin?
Bülbül edgr şikaygtini xardan güJg,
Olsa gül ilg gJ bir gggr xar neylgsin?
Meyxarlar hdmişd umar içgi saqid;)n,
Meyxandçild olsa o h;)mkar, neylgsin?
Dövlgt dggr yer ilg suyun alsa kgndçinin,
Qurbdt diyara getmdsg naçar, neyldsin?
Millgt ggrgk hökümdt;) etsin şikaygtin,
Amma hökümgt olsa sit;)mkar, neylgsin?
Millgt qurar, bu rgsmdi, hgr yerd;) döv}gti
Bigan;) qursa dövlgti, ghrar neylgsin?
Kghriz olubdu Sdrvdti daim güneylinin,
Dövlgt onu qurutsa, çgrgkdar neyl;)sin?
Hakim yesd, vdzir talasa, şah oğurlasa,
N;)sl-i cavan ;)gdr qala.bikar, neylgsin?
Gdr haq boğulsa, ddl ayaqlansa zülmddn,
Üsyana qalxmasın da cavanlar, neyldsin?
Hökm etsg g;,r alış - verişg gcngbi, yghud,
Hay salmasın da mgrdum-i hazar, neybsin?
Fısq-o ficuru yaysa ;)g;)r şah-i m;)ml;)k;)t,
Odlanmasın bu halgt;) dindar, neyl;)sin?
G:::ı r tıxsa bir n:::ı f:::ır, mini baxsa hürüt - hürüt,

Aclar n:::ıhay:::ıt olmasın :::ı şrar, neyl:::ı s in?
Çöst:::ırd:::ı yoxdur iş, n:::ı d:::ı Telıranda var çör:::ı k,
İndi gör:::ık f:::ı q ir gün:::ıhkar neyl:::ı s in?
M:::ıkt:::ıb açıldı, yoxdu v:::ı l i elmd:::ı n x:::ıb :::ır ,
Alim olan beş, on kişi g:::ır var neyl:::ı s in?
M:::ı 'muru lüt, :::ık inçisi ac, f:::ıhl:::ı s i s:::ı fi l,
Yadlar da soysa, mill:::ıt-i bizar neyl:::ı s in?
Susduqda el qoyun kimi, vicdanı incidir,
Bir söz dey:::ın d:::ı gözlür onu dar neyl:::ı s in?
Maşın güneyd:::ı çoxdu, sürürl:::ır beyar - beyar,
Lakin pozulsa, bilmiri bi'ar neyl:::ı s in?
Mö'cüz dey:::ır di: buğda verib iyn:::ı almasa,
İranli lütdür, b ilm:::ıy:::ı c :::ık zar neyl:::ı s in.
İyn:::ı düz:::ı lm:::ı d i, bu ki heç, indi bilmiri
G:::ır buğdasın da verm:::ı s :::ı kuffar, neyl:::ıs in.
İnsanlar ayda g:::ızm:::ı d:::ı , bilmir güneylil:::ır
Ş irn:::ık tutanda alma, üzüm, nar, neyl:::ı s in?
Azad olarsa, " gülş:::ın ", elin çar:::ı s in tapar,
Anlar h:::ım iş:::ı mill:::ı.t- i bidar neyl:::ıs in?
Bakı - 1965
1 344 hecri Ş<lmsi
62 ----- Şahin z;mcird;}
Azarbaycan q 1z1na
Gedirdi ağnadaraq zülfd;:m ş�lal�sini,

N�sim öpürdü mulayim özünd� jal�sini.
C�fa edirdis� F�rhada, söyl�dim - Şirin
Eşitdi aşiqinin bistunda nal�sini.
Çiç�k tikansız olarmi? T�bi�t indi - dedi
Qoyub m�nim başıma hüsnd�n k�lal�sini.
Solar bu gül, qoxunanlar udar - dedim - axir,
Alıbdı h�r kim� vermiş zaman q�bal�sini.
Gurur il� yarar axşam s�manı ay qayiği,
Alar �lind�n onun, dan söküls�, hal�sini.
Gün�ş ziyasi g�r olmazsa, olmaz ay q�d�hi,
Cavanlıq olmasa, sındır meyin piyal�sini.
Bahar g�l�nd� f�q�t lal� qaldırar q�d�hin,
Ömür keç�nd� dağıtınazını hüsn lal�sini? !
H�miş� bus� h�val� olarını ert� gün�? !
Sözünd� sadiq olan heç danar h�val�sini? !
Gülüms�yib dedi: adlar diyarının qızıyam,
Atarını türk qızı heç keçmişin, sulal�sini?
1966/ 10/3
134517/13
Hayat c1d1n
Poladdı sirri qorur, kuza tak sızanlar yox,

Y ad ila dostlarını yan - yan.a düzanlar yox.
Sama kimi al açıqlıq bacarmaz har insan,
Uzaq üfüqlari dağlar görar, düzanL::ır yox.
Cahanda iz buraxar, arxalansa kim silaha,
Y adın tapikiari na baş ayib, dözanlar yox.
Çiçak bitirmayacak sabit olinayan daşlar,
Çinar, çinar olacaq, har yela süzanlar yox.
Şaraflilar qoruyar har elin şarafatini,
Döyüb dilançi kimi min qapı gazanlar yox.
8dal;:ıtin t;:ım;:ılin m;:ıhv edgn dözanlardir,
8lind;:ı qamçi vurub ;:ımr ed;:ın, az;:ınl;:ır yox.
Hayat cıdırdı, çalışqan öpar dil;:ık mal;:ıyin,
Xayal gölünd;:ı raqibsiz müdarn üzanlar yox.
Sadaf taparsa, yen;:ı ümmana cuman tapacaq,
Coşan hayat d;:ınizind;:ın küsüb bezani;:ır yox.
ali yuyan al olar, dostu sev bu "gülşan"d;:ı,
Ki, dostlu arxalıdır, dostdan üz;:ınlar yox.
1966/10/23
1345/8/1
64 --
---
Şahin Z;Jncird;J
Getdin amma . . .
Getdin amma gözüm ardınca r;)vandır yen;)d;),

Geyrin olsanda g;)r, eşqün ffi;)n;) candır yen;)dg.
Getdin, ey nazlı mgl;)k, uğr ola; get, sağlığına,
Xgyalından ev ışıq, sin;) cınandır yen;)dg.
Sil;) bilm;)z damağırndan o lgbin l;)ZZ;)tini
Ötgn illgr, ölgng tgk o qalandır yen;)d;).
İ tdi gözd;)n deyir el, itdi könüld;)n, amma
H;)srgtin köz kimi sin;)md;) nghandır yen;)d;).
Sanma sönmüş ür;)yimdg sgnin o yaxdığın od,
Qglbimin atgşİ çöhrgmdgn gyandır yengdg.
Gee;) öpdüm yuxuda qap - qara meşgin telini,
Yatağımdan el;) bil ;)tr T;)vandır yen;)d;).
Qoyma zülfün uzana, çünki h;)yatım azalır,
Çün gözün t;)k saçının içdiyi qandır yen;)d;).
Keçir ill;)r yen;) tel qap - qaradır, ggrdgn ağ,
Zülfün altındakı ağ ğ;)bğ;)bi dandır yen;)dg.
V;)slin il;) olar abad f;)q;)t yıxdığın ev,
Zahirg baxma, könül mülkü virandir yengdg.
İst;)dim t;)rk elgygm "gülş;)nini" , qglb dedi:
Öldürgr qussg mgni, etm;) amandır yengd;).
1966/10/28
1345/8/6
G ünaş suyunda çimanlar
Dit)k}grin gbgdgn boğmasın ng qgm, ng kgdgr,

Külgk kimindir ağır ruzgar, ggJdi, gedgr.
Güngş suyunda çimgnbr gz�Jdg dan yeri tgk
Yarar qaranlığı, zülmgt qalınsa hgr ng qgdgr.
Ng qolların vurusan qoltuğan ki, mgn acızam,
Kgsgr dumanları, ggr ıldırımcia olsa kgsgr.
Sürü, yemgkdgn ötür tgkcg,-bir ömür sürüngr,
Ng fgrqi var sürüdgn, ggr bir el yaratmaz gsgr? !
asir edgndg rgzalgt, boğanda yg's sgni,
Unutma ki, sgng gyyg}dgn ad verildi bgşgr.
Çalış hgmişg ucalt öz elin şgrafgtini,
Pul aşiqi edgr heyvan kimin hgyatın hgdgr.
Sükuti hgmmgşglik pozmasan, bir anlıq yar,
Yarar qaranlıği, gün olmayanda, şimşgkJgr.
Qgmin dalınca fgrgh var, qışın dalıncacia yaz,
Gülgr bu "gülşgn"g--axırda bir güngşli sghgr.
1966/11/5
1345/8/14
66 ------- Şahin z;mcirdg
Vaslin gücü
Eşq d�rdind�n alovsuz q�lbl�r azad olar,

At�şind�n şimş�yin daşlar m�g�r dilşad olar? !
Yağdırırsan lütfd�n ş�bn�m yetm h�r aşiq�,
Z�nn edirs�n, dilb�rim, h�r dağ çapan F�rhad olar?
s�n m�ni atdın ki, hüsnün h�r k�si şair qılar,
Çoxlari şairdir, amma mind� bir ustad olar.
Bil ki hüsnün şöhr�tin �ks etdir�n dövranlara
H�r h�zin avaz olanmaz, b� lk� gür f�ryad olar.
Ömrlük viran olar q�m mülkü h�r bir q�lbd�
Ne'm�t-i v�slind�n ol g�r bir k�r� abad olar.
T�şn�likd�n sonra yaz f�slind� n�rgisl�r gül�r,
Hicrd�n sonra görüşm�d� bir özg� dad olar.
Sanma "gülş�n" soldu, salsan lütf i!� g�r bir n�z�r,
Orda min bir gül bit�r, q�ddim yen� şimşad olar.
1966/11/11
1345/8/20
Prof M.T. zehtabi 67
Köklanan kaman!
V ;;ıt;;ın;;ı, xalqa, dosta can kimiy;;ım,

Xayinin böyrün;;ı tikan kimiy;;ım.
Gec;;ı öz örtüsüyl;;ı örts;;ıd;;ı, m;;ın
Qarala bilm;;ıy;;ın o dan kimiy;;ım.
Gözlür;;ım h;;ır zaman ölüm kül;;ıyin,
Yazda ilkin açan fıdan kimiy;;ım.
N;;ı vararn m;;ın, n;;ı yox varaqlarda,
Varlığı şübh;;ıli gürnan kimiy;;ım.
Göz kimi göz evind;;ı yatsam da,
Gözü dar qurdlara ilan kimiy;;ım.
N ;;ı gözüm bağlıdır, n;;ı kar, n;;ı koram,
Günahım varsa g;;ır, qanan kimiy;;ım.
M;;ın sükutil;;ı düşm;;ın;;ım zat;;ın,
Dayana bilm;;ıy;;ın zaman kimiy;;ım.
Zahir;;ın sakit;;ım d;;ınizl;;ır t;;ık,
Leyk batind;;ı bir tufan kimiy;;ım.
Daşa daş qaş dey;;ın n;;ız;;ırl;;ırd;;ı
Şübh;;ısiz q;;ıdrsiz saman kimiy;;ım.
Gözlür;;ım bir qasırqa, bir mizrab,
Kökl;;ın;;ın köhn;;ı bir kaman kimiy;;ım.
M;;ıhv ed;;ın qoy sevinm;;ısin t;;ınimi,
M;;ın f;;ına bilrn;;ıy;;ın iman kimiy;;ım.
Ulusum, yurduma gün;;ışs;;ım ;;ıg�r,
Elimin x;;ısmin;;ı duman kimiy;;ım.
68 -- Şahin z:mcird::ı
---
El qgmil� keçib bütün ömrüm,

Sanma mgn el satan filan kimiy�m.
Ta vararn " gülşgn"-indg öz elimin,
Gülg şeh, yurda bağhan kimiygm.
1966/11/11
1345/8/20
Tarana
Dedi arif: bular sgsdir, �bgsdir,

Cavansan hgr ng istirsgn, hgv�sdir,
Yalan söylgr, dedik, uçdum elimdgn,
Qglib gördüm doğurdan küydü, sgsdir
Sani duydum . . .
Dan söküldükdd üfüq r;:}sm . eldyir ağ buxağın,

Qönçd açdıqda S;:}nin yamsılayır al dodağın.
Gee;:} gülş�mdd öpüb gülldri ta gdldi n;:}sim,
Duydum dtrin S;:}nin ey qönç;:}, o şirin qucağın.
Gözü düş;:}c;:}k gözüvd, tikdi yer;:} ndrgis göz,
Lal�min bağrını qdm tutdu, 'gör;:}rkdn yanağın.
Ağ buludlarda yatan ay paranı ta gördüm,
Y adıma düşdü bülur cismin, ipdkddn yatağın.
8trini andım, ;:}Zİzim, bu Sdhdr gülşdnd;:},
Dolanıb hdr çiçdyind;:}n ki, tuturdum sorağın.
Nazlanıb gülldrd fdxr etdi görürdüm o çiçdk
Ki, ona ddydi gdzdndd dtdyin ya ayağın.
Zövqü olmaz çiçdyin, olmasa yar "gülşdn"d;:},
Mdhv olar lütfu meyin, hüsnüdd cdnn;:}t otağın.
-
1966/ 1 1112
1345/8/21
70 --
--
Şahin z;;ıncirdg
Olsun, olmadi
Çox istgdim o gül mgng yar olsun, olmadı,

Qgzdim dalınca hgr ng şikar olsun, olmadı.
Göz verdi yad, ışıq mgng bir an da vermgdi,
Dözdüm yadın gözündg o xar olsun, olmadı.
Tökdüm şgrabı cama lgbalgb çgmgndg dün,
Ta bir zaman yanımda xumar olsun, olmadı.
İşrgt yerindg baxdı mgng, axdı gözlgri,
Hey istgdim rgqib kgnar olsun, olmadı
Bil, sevgilİm ki, hicrin odunda yanan zaman,
Könlümdg neylgdim ki, qgrar olsun, olmadı.
Hicrin glimdgn aldı cavanlıq şgrabını,
"Gülşgn"dg istgdim ki,-bahar olsun, olmadı.
1966/11/12
1345/8/21
Tabriz gözallarina
Sgmaların ng qgdgr parlaq ulduzu, ayı var,

Sgfalı Tgbrizimin hüsnü ay, qaşı yayı var.
Bilgydi kaş hgr ötgn incg beJ ki, hüsnündgn,
Könüllgrin unudulmaz qgm adlı bir payı var.
-Dedi ng qgdrdi qglbindg dgrdlgrin? - bir xam,
Dedim: gözgll;:,rin aya bu ş:::ıhrd:::ı sayı var? !
Sin:::ınd:::ı q:::ım közgrib -, söyl:::ı di -, yanarsan hey !
Dedim: ng qorxu, qgmin gşk-i adlı bir Çayı var.
Dedi: şişirm:::ı bu q:::ı dr öz elin göz:::ı llgrini,
Firgng qızlarının dünyada mgggr tayı var? !
Ngsimdgn yox olur hüsnü onların şam tgk,
-Dedim-, b:::ıl i oların t:::ıkc:::ı r:::ı ngi var, hayı var.
f)vgJdg lütf vergr hgr yana fır:::ıng n:::ı s imi,
Sonunda lakin onun q:::ımli ahi var, vayı var !
Onun dağında f:::ı q:::ıt qar, n:::ı bir çiç:::ık, lal:::ı ,
Doyunca içmgyi, ardınca sazla hay - hayı var!
Bunun dağında çiç�k, lal:::ı , ngst:::ır:::ın , ngrgis,
Qaşında yayla b:::ırab:::ır qışı, yazı, yayı var.
1968/1/20
1347/10/3
72 --
---
Şahin z;;ıncird�
San Allah!
Baxmaq meyindgn içdir, bir şad olum, sgn Allah !

Qgmd;:m bir an da olsa, azad olum, sgn Allah!
Alçalmadan uçurmur heç bir qnşu siyasgt,
Qoy eşq meydanında fgrhad olum, sgn Allah!
Şagirdiygm sgmgrsiz çoxdandı qil-o qalın,
G�l eşq badgsin ver, ustad olum, s�n Allah !
Keçdim cavanlığımdan, qul ol deyir, utanmır,
Tghqir� eşq glil� qoy yad olum, sgn Allah!
Xalqa sgs olmaq idi arzum, tikildi ağzım,
Mizrabı vur, qoy eşq� fgryad olum, s�n Allah!
Mgslgkdgn oldu viran könlüm, asıldı dardan,
Lütfilg bir ngzgr sal, abad olum, s�n Allah !
Ömrüm gedir, tgbigt, artır bir az bu ömrg,
Ta xalqıma bir az da imdad olum, sgn Allah !
Xam olmuşarn hgyatın hey fgrd meydanında,
Artır tgbigt ömrüm, ngrrad olum, sgn Allah !
Xidmgt üçün binalı öz xalqıma, könül ver,
El dgftgrindg bglkg bir ad olum, sgn Allah !
T�zvir sazaqlarında "gülşgn"dg sgrv gyildi,
sgp eşq şgbngmindgn, şumşad olum, sgn Allah!
1347/11/7 - 1968/1/27
Biza galsan!
Susmaq ng qgdgr? Bir kgrg nolar sözg ggJsgn!

Bir yolda azıb öz yolunu, b �r bizg ggJsgn !
Hüsnün sgnd bgsdir, küçgdg naz ilg getmg,
S ınsın qglgmim, neyldyirgm ggr gözg gglsgn!
Mgst eylgmisgn bunca mgni şux baxışınla,
Bir dgfgdg nolar ki, glindg mgzJ ggJsgn !
Novruz sghgri çeşmgdg görcgk sgni derdim:
N olar bizg novruzda glindg küzg gglsgn!
Ceyran baxışıyla, yerişilg tanınıbdır,
V allah utanar ceyran, gggr sgn düzg ggJsgn !
Görcgk mgni getdin, qızarıb lalg tgk oldun,
Nolarsan el içrg mgnilg üz - üzg ggJsgn !
Hüsnünlg qızıl güllgrg rişxgnd elgyirsgn,
Naz etmgk üçün "gülşgn"g, bir Tgbrizg gglsgn!
1968/2/23 - 1348/12/5
74 ------- Şahin z;mcird::ı
Başa - baş!
B�ş�r h�yatı, deyirdi, m�laldir başa - baş,

Bütün h�yat, deyirdim, visaldir başa - baş
Adamların işi çirkindi söyl�yifdi . Dedim:
T�bi�t h�r n� yaratmış c�maldır başa - baş
Deyirdi: kim tör�dir h�rbi b�s? - dedik vahşi,
Adam işi barışıqdır, k�maldır başa - baş
Deyirdi: zülm�t usandırdı. Söyl�dim: h�r yan
Gözü gün�ş, üzü apbağ hilaldır başa - baş
T�bi�t h�r n� yaratmış göz�ldir, alçaq onu
Pozub, na ki, yaradıbsa, malaidır başa - baş
T�bi�ta qulaq as bir, qasırğanın da s�si
Göz�ldir, h�mm�şalikdir, x�yaldır başa - baş
Atum n�riltisini �hrim�n yaratdi çün, o
Ölümdü, darddir ancaq, z;waldır, başa - baş
G�r�k h�yat sür� ist�yinca mill�tl�r,
Bu "gülş�n" -imd� bin�li bu haldır başa - baş.
Bakı 1969/8/20 - 1348/5/29
Uyma atsanalaral
Çox dedim uyma könül sözldrd, dfsandldrd,

Quş qanadsız qalar aldansa, .dgdr dandldrd,
Kim küsüb tdrk edd öz yurdunu, tdhgir olunar.
Sığınar, bir yuva qursun, deyd virandldrd,
Bir saat ta ki, unutsun acı tdhqirldri,
Çardsiz, üz qoyar axırda da meyxandldrd,
Ddrd deşdr qdlbini, İzlıarına ' imkan olmaz,
Mdst olub, söyldydr öz sirrini peymandldrd,
Sıxılar dağ qdddr arnalı kiçik bir qor olar,
Mdhv olar, ya qoşular axiri divandldrd
Yada öz yurdunu, vicdanını qurban eddrdk,
Gözü bağlı qul olar yadlara, bigandldrd
Bağlı gördükdd bütün yolları, ya xud qoşular
"Biriya"lar kimi, mdscidldrd, bütxandldrd
Ya susub qdm daği altında, ötdr ahdstd,
Göz tikdr doğma diyarındaki fdrzandldrd,
Tabiaşar hdr qdmd, hdr möhndtd el çin dinmdz,
Odlanıb yansa da, tay olsa da pdrvandldrd
Ya verdr könlünü, vahid kimi, el "gülşdn"-ind,
Elldr ummanına, ummandakı dürdandldrd,
Tapşırar şe'r-o dddb gülidrinin telidrini
İncdlikddn yaranan hüsn kimi şandldrd.
Bakı - 1969/9/2 - 134817/10
76 --
---
Şahin Z;)ncird;)
Neyi ar?
Qam çakmaz ürak, sözlarİ bal dilbar olanda

Xoş gün görar el, xalqı duyan sarvar olanda
Yol qorxusu rahbar yaradır, neyiayar ellar
Yol dan da mürakkab, dolaşıq rahbar o landa?
Düşman xatari xalqı çakir başçı dalınca,
Bas neylasin el, başçısı bir nökar alanda?
Vay bir ela ki, qatil ila oğrusu bir gün
Altın gücüna don geyib İskandar alanda?
Dostum deya, arxam deya söykandiyin insan
Neylarsan agar sonra dönüb xancar alanda?
Canın gar ölümdan qutaran bir maşın olsa,
Çaran nadi pis vaqtda o pançar alanda?
Xalqın, vatanin taleina elm açardır
N olar bu açar lölö ila cövhar o landa?
Cam'iyyata mazmun ila qimat verilarkan
Bas ölçü nadir har şeyi_ zar - zivar olanda?
Şahin qafasa düşsa nadir çarasi Allah !
Uçmaq havasila alışan şahpar alanda?
İllar boyu neylar dodağı olsa qıfıllı
Har kim ki, onun sinasi min daftar alanda?
Yaz g;:,l,s;:,d;:, ;:,lvan donu geymaz hala "gülşan"
Gar qarlı, sazaqlı, govuran yellar alanda?
Bakı - 1969/1 1/20 - 1348/8/30
Pro f M . T. zehtabi 77
Vurdurnun qiblasi!
"S olam" söyl;:ıyib sağ m;:ın;:ı,

·-
Ölüm mJqs;:ıdil;:ı h;:ır axşam, s;:ıh;:ır

ÇdkJr ·-
·
/r;:ıhmsiz dağ m;:ın;:ı.

V d sollar, çatıb qaşların
V d dik - dik tutub baş ların,
Deyirt�r, sağam,
/çünki baş ;;ıymir;:ım.
Dem;:ık m;:ın varam, m;:ın sağam !
V� l akin ::ıyil rnib va hcç bir zaman da �yi lm8z baş ım,
Qoyub irs dik başlığı Bab;:ıkim, S;:ıttarım.
Bu dik başlığırndan gedib h;:ım yoxum, h;:ım varım . . .
. . . v;:ı m ;:ın ;:ısrimin oğlu t;:ık,
Işıq harda görs;:ım,
Ziya hara umsam,
D;:ınizl;:ırc;:ı, h;:ıtta ;:ıg;:ır bir içim
I şıq harda görs;:ım,
G;:ılin and içim -
Ki, son qdtr;:ısin d;:ı dayanmaz içim.
Hdyatımda hardan ki, m;:ın keçmişdm,
Işıq harda ki, görmüşdm, içmişdmı
Işıqsız keç;:ınm;:ız hdyatım m;:ınim !
N;:ı istir des in
78 --
---
Şahin z::mcird;:ı
/qoy yadım, düşm�nim,

M;)n öz yurdumun qibl�sin
lözg� beynind� axtarmaram.
Bu torpaqda keçmiş yaşım.
Tanışdır m�n� h�r dağım, h�r daşım.
GJr�k tapsın axırda öz yurdumun qibl�sin
F�q�t öz başım!
***
Unutınarn h�yatımda S�ttarxanın sözl�rin:

" as�n bayrağım vardı, m:m istirJm -
Ki, h�r m�zlum altında tapsın Jman"
Kim içm�z gün�ş çeşmJsind�n mudam,
Onun kölgJsind� gör;mm�z zaman,
ag�r arxalansam h�yat axtaran -
Coşub birl�ş�n birg� mill�tl�r�, ell�r�,
İnansam elimd�n doğan sell�r�,
Dayansarnsa tufanlara, yell�r�,
G�r olsam açar bağlanan dill�r�,
am�k ordusu olsa g�r yoldaşım,
H�r addım başı d;)ys� d� daşlara,
V� rastlaşsa da hey cığl.rdaşlara
Tapar yurdumun qibl�sin
N�hay�t m�nim öz başım !
Bağdad 1972/1/23 - 1350/11/2
lyit söz dalında gizlanmaz
Güngş sevgn barışanmaz bir an da zülmgtİlg

Qucaqlaşarmı azadlıq sevgn ;:ısar;:ıtil;:ı?
Cumar qaranlığa zulmat d;:ıyil, ışıqdan ötür
O kims;:ı ki yağurulmuş qanı h;:ıqiq;:ıtil;:ı?
El oğlu olsa ;:ıg;:ır, eld;:ın ötrü çarpışmaq
Geçirm;:ız özgg diyarında gÜn ;:ıtal;:ıtil;:ı
H;:ıyatın olsa da yüz - doxsan, aqib;:ıt yoxsan
N;:ı gündü izsiz ömür? - qol - boyun h;:ıqar;:ıtil;:ı
Gün;:ışd;:ın ötrü elin hey geçir alovdan, s;:ın -
Susub, sürünm;:ı barı dağ boyunca minn;:ıtil;:ı
Ür;:ıkd;:ın el daşını kims;:ı döys;:ı sin;:ısing
Girgr döyüşl;:ır;:ı S;:ıttar kimi cgsar;:ıtil;:ı
Qaçıb gmgldgn iyit, söz dalında gizlgnm;:ız
C;:ısar;:ıt etm;:ıs;:ı, söyl;:ır bu d;:ırdi cür;:ıtilg?
Hüngr bağında g;:ız�m bilm;:ıyibsg, miskindir
Ki cüt doğulmuş ;:ız;:ı}dgn ziyalı s;:ın';:ıtil;:ı
Hüngr sürünmgz, o şahindir, odlu şimş;:ıkdir
Yanıb döyüşm;:ılidir eld;:ın ötrü zülm;:ıtil;:ı
Hün;:ır qoyub adını kölg;:ıl;:ırd;:ı daldalanan
Sön;:ır, nişansız öl;:ır d;:ırd;:ıc;:ır n;:ıhay;:ıtil;:ı
D;:ınin çağır, adını qoymusan d;:ıyirmançı
Koroğlusansa, döyüş zülm;:ı qarşı şidd;:ıtil;:ı
---
80 -- Şahin z�ncird�
Kor oğlu düşs;:} dara, ağlamaz da, susmaz da

Tapar çıxış yolunu hardasa, f;:}ras;:}tild
Elin ucaltmaq üçün vursa kim özün sulara
Y alançıdır ;:}g;:}r ömr ets;:} istirah;:}til;:}
X;:}yalild g;:}tirilm;:)z zavallı "gülş;:}n" -;:} yaz
Döyüş g;:}r;:}k Döyüş, ancaq, döyüş şuca;:}til;:}!
Bağda_d - 1973/3/25 - 1352/1/6
i nsanlan seviram
M;::ı n sevir;::ım insanları ür;::ı yim t;::ı k, qanım t;::ık .

H;::ı yat quran insanları, .
M;::ın sevir;::ım farsı - türkü, güreünü -
Ür;::ıy im t;::ık, canım t;::ı k .
İnsanlıqdan pay alan
H;::ı r insanı sevir;::ı m .
İst;::ı r qara, ist;::ı r ağ.
İr;::ı liy;::ı yol açan.
Ş imş;::ık kimi qaranlıqla vuruşan,
Zülm;::ı qarşı alovlanıb alışan
H;::ır insana arxayam.
H;::ır kim sora m;::ı zlumların qanını,
Ta saxlaya şövk;::ıt ini, ş;::ınini
H;::ır kim b;::ı ş ;::ır karvanını saxlaya,
T;::ı r;::ı qqid�m, yürüşd;::ı n
Beyirıl;::ıri c�hal;::ıt� -mıxlaya,
Min bir adla mgzlumların singsini oxlaya,
Düşmgn saya hgr kim özgg mill;::ıt i,
Üstün tuta öz millgtin, ulusun,
Almanlısın, 8fğanlısın, Urusun,
Müs;::ı lmanın, İs;::ı v isin, /
. . .
Nifr;::ıtim var m;mim ona ür;::ıkd;::ı n .

M;::ın bir insan oğluyam.
82 ------- Şahin z�mcird;;ı
İnsanlara bağlıyam.
Bel;;)l;;)ri az deyil:
Çinlisi var, 8r;;1bi var, Rusu var
H;;1r r;;1ngd;;1n, h;;1r mill;Jtd;Jn -
M;;1n d;;1 türk;Jm.
Az;:ırbaycan türküy;Jm.
İnsanları türk q;Jlbil;;) sevir;Jm._
İranlı, türk S;;1ttarxanın övladı

Gür f;:ıryadım, şeyx M;:ıh;;)mm;:ıd f;;1ryadı !
Ür;;)yimd;;)n onun dönm;:ız inadı
Bağdad - 1974/12/16- 1353/9/26
Öz alimla öz dilimla
-
ZC)ITC)IC)rin Ür<)yini aça bilSC)ffi

Öz gJimlg,
Öz dilimlg,
KC)hkgşanın qucağına uça bilsgm.
Qanadımla,
Öz adımla.
Zulmata nur saça bils<)m,
Öz gözüml<),
Öz sözümld.
8sarC)tdC)n qaça bils<)m
Qudrgtiml<), hekmgtimld
Azadlığın, bilikl<)rin
ZirvC)sinC) çıxa bils<)m
Hün<)rimlg, öz t<)rimld
Dost dlldri C)llC)rimdC),
Bütün azad e llgr kimi
Qarli dağlar qucağından
Axıb gC)lC)n sell<)r kimi.
Azad b<)şgr gülzarına
QgtİfgrC)m, öz elimle),
Öz dilimld.
MC)xsus olan
İnci - inci C)fffi<)ğanlar.
Döyüşl<)rin qucağından
Doğacaqdır o zamanlar.
Hanuvar - 1957/8/9 - 1354/5/19
84 --
---
Şahin z;mcird;:,
Siz va alam
S iz deyirsiz:
Qoçaqıq biz
Babgk}grin, sgrdarların ngsliyik,
İnqilabın qılıc vuran g}iyik
***
Siz deyirsiz:
-Doğulmuşuq alovdan
Qorxutmamış bizi ng qan,
Ng zindan,
aymgmişik başımızı ng zora ng zülmgtg,
Dözmüşüksg zillgtg
Daim güngş sorağında ggzmişik,
Qacarlar tgk quldurları gzmişik,
Azadlığı aramışıq gzg}dgn,
***
Siz deyirsiz:
-Coşsaq gggr dgniz tgk,
Suvararıq sghraları, dağları
CJgrq edgrik ağaları, sağları
İstgygndg
Yanar şimşgk olarıq
Qılıclarıq
Qaranlığın kökünü
Babgklgrg Sgttarlara süd verrnişdi Azgrbaycan anası
***
Prof M.T. zehtabi 85
Siz deyirsiz:
Uca olub başımız
Zaman - zaman
Savalan t:ık, S dhdnd tdk, Mişov tdk
İşimizdir hdqiqdti aramaq
İnsanlığın önündd
Olmuşuq biz alnı açıq, üzü ağ
Mücahidldr, fgdayildr ngsliyik
Qanımızda bağhanların qanı var
Xdtayildr olmuş bizim babamız
Xiyabanı atamız.
***
Aldın deyir:
Biz bilirik siz inqilab ngslisiz
Bütün İran xalqlarıyla birlikdd,
Qaldırmısız mdşrutgnin bayrağın
Y andırmısız İranızın ocağın
Siz olmusuz tgxtddn salan qacarı
S iz saymadız İngilisi, Tezarı
Siz Babdkldr, siz sdfdarlar ngslisiz
S ind gdrdiz qurşuna da hdr zaman
Qorxutmadı sizi qan,
İraddzld, qoluzla.
Quldurluğun, qaranlığın axınını çevirdiz.
Alqış dedi cllgr sizd hgr zaman.
***
Algm deyir:
Siz ölümün, üzün;) dik baxarsız
86 ------- Şahin z�mcird�
Zulmg qarşı ıldırım tgk şaxarsız

Adi günlgr saf sular tgk axarsız
Bgbıyizdg bağhanların gözü var
Dilinizdg şeyx Mgmmgdin sözü var
Singnizdg Sgttarxanın ürgyinin izi var
Ng zor sizi qorxutmuşdur, ng dg qan
Ac qalaraq haqqın alan xalqsiz.
Sultanları t;:ıxtdgn salan xalqsiz
Damarızda
Sgttarxanın, Baqirxanın, Hüseyn xanın
Qanı var.
***
Algm deyir: biz bilirik ümman kimi eaşarsız

Min xayini, müst;:ıbiddi bir - biring qoşarsız
Siz istgs;:ız kül;:ık kimi uca dağlar aşarsız
Siz ist;:ısgz, .
Sel t;:ık coşub zulm evini yıxarsız.
Zülm;:ıtl;:ıri yarmaq üçün ı ldırım t;:ık şaxarsız.
***
Algm deyir:
Biz bilirik -
Tgbrizin hgr daşında,
Hgr tİninin başında,
Bir iyidin al qanının izi var.
***
Algm deyir:
Kim bilmgyir-
Siz tufan tgk coşanda,
Pro f. M.T. zehtabi 87
Döyüş üçün min b i r n;:}ğffi;:} qoşanda,

B ire;:} ild;:ı, birc;:ı ayda, bir anda,
Sözünüzü çıxardarsız t;:)Xt;:} siz.
Yol açarsız azadlığa, b;:}Xt;:} siz.
***
Aldın deyir:
Hdr biriniz bir aslan, F;:ırhadsınız,
Qaranlıqdan nur çıxaran poladsız;
Lakin indi -
Qurb;:}tl;:ırin qoynunda,
Sa ya g;:)lm;:)z ulduzlar t;:)k,
Işığı öz qdlbind;:)ki almaz t;:)k,
Bir - birinz;:) bigan;:)siz, yadsınız.
Bu S;:)b;:)bd;:)n dili bağlı, V;:)t;:)nı b;:}rbadsınız.
***
Lakin indi zülm dlind;:) ;:)Sirsiz,

Qurb;:)td;:) t;:)k yarpaq t;:)k, sazaqlardan ;:)Sİrsiz,
Çağnlmamış qonaq t;:)k,
Tdhqirldrd döz;:)r;:)k,
Y ad ell;:)rd;:) g;:)zirsiz
Abm deyir:
-Lakin indi öz dilin iz;:) yadsınız
Keçmişizi, varlığızı bilm;:ıd;:)n,
Dağlar qdddr ür;:ıyizd;:ı quss;:ı - ç;:ın,
Sürünürsüz h;:ır kölg;:ınin izil;:ı,
Özünüz;:ı baxırsınız özg;:ıl;:ırin gözüyl;:ı,
Oturursuz Vd durursuz özg;:)};:ırin sözüyl;:ı.
***
88 ------ Şahin z�ncird�
Algm deyir:
Ildırımsız zülmgtlgrin içinda
Lakin indi? !
Öz eviniz qaranlıqda ğarqikan,
Şam yaxırsız mascidlgrda, başqaların evinda,
Quruyarkan çamanlariz susuzdan
Yağış olub urmanlara yağırsız ..
***
Alam deyir:
Sardarların,
S alarların
Evladı,
Getmalidir sardarların izlarila
B axmalıdır şah İsmayıl gözüyla
Coşmalıdır Xiyabani, Heydgr xanın, Mircgfarin
sözüylg;
İyit elin susa bilmgz faryadı.
Berlin - 1975/8/20- 1354/5/30
Pro f M .T. zchtabi 89
Dostlara hadya
İcazg ver eldyim mgn fgda bu canı sgng

Bu qurbanın, gözJlim, varmıdır ziyanı sgng?
Al iç şgrabı, qızarsın çiçdk fgk al yanağın,
Ki, Sdrxoş glldrilg mJn verim karnam sgng
İç al şgrabı vg qoy }gb}grin yanar Jgbimg,
Çox az vergr bu Z;:}mang bu cür bir anı sgng
Elin azadlığı çin tökrngyg veribdi, gülüm,
Anan vg doğma elin qaynayan bu qanı sgng
Azadlığın fidanı açmamış çiçgk qansız,
Bu sirri söylgdi S;:}ttar İl;:} erani S;:}n;:}
Elin ki gülmgdi, cgnngt sgng c;:}h;:}nn;:}mdir,
Tutaq ki, verdiidr İran d;:}yil, cahanı sgng
Berlin- 1975/8/28 - 1354/6/6
1 08 ------ Şahin z;:ıncird;:ı
H�r ne'm�t onun var qucağında:

Torpaqda m�h�bb�t gülü, torpaqda hün�r var,
Od var qucağında;
İnsan ona aşiqdir, o insanlara mgftun;
ilkin anadır doğduğu eviadına vurqun . . .
***
H�r bir ana e�ladını ist�r ki, ucalsın;

H�sr�t ona göyl�rd� bulutlar belg qalsın,
İflic bal as ın görs� v� lakin, ana ağlar,
H�tta qara bağlar,
Ggr yerd� sürüns�m anam öz q�lbini dağlar.
***
-Boş göyl�rin axir n� s�fası?

Var t�bl kimin göy sözünün t�kc� s�dası.
Torpaqda çiç�k, ine� göz�llar va şarablar,
Gazm�k, yeyib - içmak, bu hayatın dadın anmaq,
Şöhrat qanadıyla havalanmaq . . .
Bir söyl� fazalarcia na var?
***
-Dünyaya day�r göyl�rin almas tak havası !

Göyl�rda na var? !
H�r bir günaşin ilk şüasından isinmak;
Har erta sahar ilk şüalarda yuyunmaq;
Har gün p�risil� sah�r ilk anda görüşmak
/v� gülüşm�k
1 va öpüşm�k.
Ey, zülm�tin alud�si, biçar� zavallı,
Göylgrda na var? !
90 --
--
Şahin z�ncird�
Ta b rizin son nağmasi
Keçmişin oxuyub varaqladıqca

Ya zgncir görünür, ya qanlı üsyan
Çoxdandır yeng dg : susdurulubdur
Bu ölüm sükutun pozmaq çin fiaçan
Bir daha qaynayıb coşacaq Tgbriz?
***
Ey aslan iyitlgr, şerl;�r yuvası

Azadlıq vgtgni, mgrdlik qalası
Hürriyygt qılıncı, zülmgt davası
Bilirgm dolubdur sgbrin kasası
Ng zaman bu kasa daşacaq Tgbriz?
***
F gryadın eşidib sgrasgr cahan

Sgn sussan, azadlıq görgnmgz İran
Üftiqdgn çgkilir qaranlıq, duman
Sgnin gür sgsindgn oyanmış Tehran:
Ng zaman bir daha çaşacaq, Tgbriz?
***
Ng qgdgr al qanın coşandır sgnin,

O qadar dözümün yamandır sanin
Millatlgr ox kimi gedir irali
Aç gözün, dörd yanın dumandır sgnin
Haçan dözüm haddin aşacaq Tabriz?
***
Mdşrutd n;:ığmdsin sdnsdn başlayan

Qanınla boy atdı bu nazlı fidan
Zülmld üsyanlara başçı Sdn oldun
İyitldr verdndd, doyurar hdr an
Çatdır bu ndğmdni başacaq Tdbriz !
***
8rldrd bu qdddr dözüm yamandır

Susanlar dzilir, susma amandır
İyit ağır gündd qalmaz dbddi
Elldr soruşurlar xeyli zamandır
Haçan son ndğmdsin qoşacaq Tdbriz?
Bağdad - 1975/11/10 - 1354/8/2
92 --
--
Şahin z�mcird;::ı
Nağmavi yaz!
Aç şgm'-i ruxun aşiqi pgrvanglgr olsun,

Meyxana qızışın, dolu divanglgr olsun
Tel bad sgba ilg pgrişanlıq üçündür,
8llgrdg ggrgk mey dolu peymalglgr olsun
Beş gündü gülün ömrü, onu dgrmgli bir gl,
Zingt ggrgk ağ singyg durdang}gr olsun
Yaz döymgdi illgrcg sgnin pgncgrgn, ey gül,
Yazdır, niyg yurdun geng qgmxanglgr olsun?
Al sazını, çal ngğmgni, qoy türkün oyansın,
Qgm munisi bundan sora bigangJgr olsun
Türkün dg gglgr dövranı, ggl ngğmgni yaz sgn,
Hgr ngğmg ggzib diligri gfsanglgr olsun
"Gülşgn" susa bilmgz, dodağın tiksg dg düşmgn
Şe'rin oxuyan, qoy bari, fgrzanglgr olsun !
Bağdad - 1975/1 1/20 - 1354/8/20
Lazimsa!
Ümidin kas zafardan ğeyratdan imdad lazimsô!
"Namiq K;:ımal"
Elindir, ggr döyüşlgr vgqti bir ustad lazimsg,

Doğan eldir fgqgt meydanlara fgrhad lazimsg.
Şghidlgrdir, döyüşlgrdir, axan qanları bir el çin
Azadlıq alınağa dünyada ggr gsnad lazimsg.
Huququn anlayan millgt susub baxma�, bgli, xalqa
fgqgt öz mgnliyin qanmadı. ggr bünyad lazimsg
Boğubdur haqqı bidad ilg zalim, haqqı almaqçin
Ggrgk zalimlgrg etmgk, gggr bidad lazimsg
Sel olmaq istgygn bir su, yıxar hgr bgndi, hgr sgddi,
Ggrgk coşsun bir el ggr qul dgyil, azad lazimsg
Yaraşmaz kölgg tgk izsiz sürünmgk şanlı bir xalqa,
Duha zgncirdgn azad olmalı, icad lazimsg
Kökün qazmaq ggrgk ziddiyygtin insan diyarından,
Tgbigtlg olan bgsdir, gggr gzdad lazimsg
Qırın zgncir-i istibdadı insanın zukasından,
8ggr viran edilmiş dünyamız abad lazimsg
Uçuşdan saxlamaz millgtlgri insanlıq algmdg,
8ggr gflakı tgsxir etmgyg ustad lazimsg
Güngş istgr, bahar istgr, şaxan ş imşgklg gur leysan
8ggr "gülşgn"dg ngrgis, ngstgrgn, ş imşad lazimsg
Bağdad - 1978/12/24 - 1357/10/4
94 ------- Şahin Z;:)ncird;:)
Göz yaşında qahqahalar

Mirza BliBkbar Sabirin aziz xatirasina
Babak kimi kiçicik göz evinda daldalanan,

V alakin alami diqq;::ıt l;� seyr ed;::ın v;::ı duyan
Qarib;::ı bir insan,
Y eyan, i çan, pul üçün qurda çevril;::ı n dem;::ı d im;
Qızıldan ötrü h;::ı r an bir dona gir;::ı n dem;::ı d im;
F;::ı q;::ıt dedik insan.
O zülm;::ıt ;::ı srd;::ı öz xalqının odunda yanır;
H;::ı qir ömr sürür, guşadan b axır v;::ı qanır
Cahanı olduğu tak.
Bali göz içra babak.
Darin qaranlığı guya ki, parlayan yıldız,
Bulutlu bir gec;::ı d a, sönm;::ı d ;::ın yarır yalqız;
Va ya üfüqda, bitan kü_r d;::ı nizd;::ı bir gövhar.
Evind;::ı gördüyü mehn;::ı tdi, ;;ılda gördüyü qam,
Görür eşikda cahal;::ıt , duyur evind;::ı kadar.
Könül piyalasin;::ı hey tök;::ı r zamana al;::ım .
Bu, göz yaşında qayıq tak batıb çıxan insan.
acab ! Gülür, gülüşünd;mda titrayir har yan.
Nadir bu göz yaşi darya qadar, gülürsa agar?
Kadarlidirsa, nadir ıldırımlı qahq;::ıh;::ı lar?
Bulutdu sanki gülgn bir zgmanda ağlar da.

Q;)rİb;)dir ür;)yİ güldür;)r d;), dağlar da.
Bir aynadır ona baxdıqda ağlar aqill;)r;
Gül;)r C;)malına lakin baxanda cahill;)r.
Ng varsa şgrqdg timsalı orda var sözsüz
Pisi pis, gyrini o gyri göst;)rir, düzü, düz.
96 --
---
Şahin z::ıncird;:ı
Şahin zancirda!
Ş imşgk kimi illgr boyu sonsuzluğu yarmış,
Sübh çağları xgncgr qanadın şehlg suvarmış
B ir şahini qaf dağlarının zirvg}grindg
Vurmuş qoca dünya yeni bgndg .
***
Dghşgtli sgmadır üzü güya ki, bulutdan

Örtüb qara örpgk;
Qovmuşdur üzündgn elg bil şgnliyi tufan,
Gülmgk}gri şimşgk.
***
Hgrdgn ki, üfıiqlgr olur glvan,

Ş ir tgk qaziyur torpağı caynaqla ğgzgbdgn;
zgncirini dartıb, ataraq uçmağa hey can,
- Hey, hey -<-bağırır, -
·
Hey - hey qocaman şgrq!

Odlarda yanan şgrq !
Ey, doğma diyarım, dayağım, fgxrim, ümidim. . .
Hgrdgn ki, asır pgrdg ü:fiiqlgrdg bulutlar,
Qglbindg coşur qan;
Alnından uçur qgm.
Göy odlu qılıncın çıxarır ta ki, qınından,
B irdgm geyir gtlgs dortun a}gm;
Vulqan. doğulur sanki qanından,
Tufanlı dgniz tgk bürüyür varlığın üsyan.
***
Prof. M.T. zehtabi
Göy kişngyir hgrdgn, yarılır qgmli süküngt,

Cingildgyir algm.
Güya ki, bu cingiltidg mghv oldu gsargt,
Azadlığa çatdı qocaman quş ;
Keçmişdgkilgr tgk.
Guyaki, qoyub dgrding mgrhgm
Bir anlığa şimşgk.
Şgn keçmişg bir dgmdg qanadlandi xgyali:
***
Ş iş zirvgdg xgncgr kimi sal daşlara qonmuş;

Heç ng qaça bilmir ngzgrindgn: "
Dağlar, dgrgJgr, çaylar, üfüqlgr vg bulaqlar,
Tom - tom meşg}gr, meyvgJi bağlar . . .
Qaçmır ngzgrindgn n g yamaclar, ng d g gülşgn:
Güllgr gülgrgk naz elgyir, çeşmglgr ağlar. . .
Örtübdü bulutdan mişovun zirvgsi örpgk,
Bir nazlı gglin tgk;
Qoymuş savalan
1 hgm dg sghgnd öz gbgdi tacını qardan;
Güllgrdgn gtirlgr yayılır, ngğmg sulardan . . .
***
Bir anda ınİşovdan uçaraq, aşdı Sghgndi;

Tgbrizdgn ötüb, keçdi Mgrgndi;
Şimşgk kimi bir şaxdı dumanda,
Qıy vurdu, gglin tgk savalanda . . .
Görcgk xgzgri İstgdi öpsün yanağından,
Açcaq qanadın, saxladı lakin
zgncir ayağından.
98 --
---
Şahin Z;}ncirdJ
***
Sevda2 yuxusundan oyanıbmış kimi şahin,

Z;:mcirini dartıb,
Qop - qop - dedi - sarsıe t�m�lind�n
8lh�qq daş imişs�n �z�lind�n.
***
H�sr�tl� dolu gözl�rini yumdu_bir anlıq.

Ah - söyl�di -
Ah, bir daha çims�ydim o çılğın l�p�l�rd� !
Qursaydım ova bir d� çıxılmaz t�p�l�rd� !
Qopsaydı bu z�ncir, dağılsaydı bu dağlar !
Axsaydı s�mad�n görün�n t�k bu bulaqlar - -
8fsan�midir, sehrmidir bu,
Göyl�rd� boy atmış qoca qartal
Hardan bil�c;;}kdi n�di qandal,
1 n�di z�ncir? !
-
Y ox, yox, bu f�lak�td� f�q�t m�nd�di t�qsir.
***
Ağsaqqal atam h�mrniş� söyl�rdi nağıllar,

Arif qocalardan.
Aldanma dey�rdi,
Xoş n�ğm�y� aldanma, sağın4, hiss� qapılma.
Kor hissl�r� müdrik ağıllar,
Hakim k�silib g�r ver� f;;}rman,
Olmaz b;;}ş�r ovladı h�yatında p�şiman.
2 - x;ıyal
3 - sust ol
4 - ç::ıkin
***
B ir gün dedi oğlum sözü saxla yadında.

Var indi cavanlıq gücü x;;mcgr qanadında.
Asandı S;;)n;;) engin5 üfüql;;)rd;;) dolaşmaq.
Ağ zirvgli hündür6 daği bir l;;)hzgd;;) aşmaq.
H;;)r bir üfüqi yar, uca dağl�rdan uçub geç,
H;;)r çeşm;;)d;;) çim, sübh çaği badg kimin iç
H;;)r bir bulağın buzlu suyundan . . .
Qafqaz dağına uçma V;;) lakin
Qalmış babalardan bu V;;)siyydt: "
Q;;)bristana b;;)nz;;)r ora kim getsd qayıtmaz.

***
Ş;;)rqin ;;)b;;)di mgş;;)li, dahi ulu7 Elyas 8

8fsan;;) libasında deyibdirsg d;;) - gfsang sayılmaz.
Zülm;;)tdir o dağlar, o demişdir -, qati zülm;;)t!
İsk;;)nd;;)r ;;)g;;)r tapmaq üçün "ab-i h;;)yatı"
Zülmatlar;;) üz qoydu, mag;;)r tapdı n;;)hay;;)t?
Qalmışdı ömürlük güngşin nuruna h;;)Sf;;)t,
Arif qoca gar çar;;) _yolun söylgmgsgydi.
***
Zülmgtdir o yerlgr, bgli, zülmgt;

Kim getsg qayıtmaz.
***
5 - sonsuz
6 - uca - böyük
7 - böyük
8 - Nizami G;ınc;ıvinin ;ıs] adi
1 00 ------ Şahin Z;}ncird;}
Söyl;?rdi atam: getdi babam, dönm;?di bird;? .

İll;?rc;? bütün ail;?miz göz yola tikdik;
İtgin gedib o, g;?lm;?di bir sad;? X;?b;?r d;?.
Getdi onun ardınca baban, m;?n uşaq ik;?n;
Getdi biz;? xoşb;?xtliyi h;?dy;? g;?tirsin.
İ ll;?r keç;?r;?k, axir atam döndü X;?yal;?.
Z;?hm;?tl;? üzüb q;?m d;?nizin, sahil;? çıxdıq;
Bir daxmada tikdik.
Axırda S;?ad;?t üzüm;? gü ldü bu yerd;? . . .
- Get dağları aş - söyl;?di - göyl;?rd;? d;? qıy vur;
H;?r sübh çağı qoy bad;? t;?k içsin b;?b;?yin nur,
Azad havadan sin;?ni sübh çağları doldur,
Dağlarda V;? düzl;?rd;? sal ill;?r boyu m;?sk;?n . . .
Q;?lm;?ZS;?n ömürlük qoca dünyada Z;?val;?.
Lakin bunu heç v;?qt unutma:
Qandalda g;?r " azad" y<ı,şamaq istdmdyirs;?n,
Düş qaf dağma bir kdrd uçmaq h;?v;?sind;?n . . .
***
B;?li ! Bu [;?lak;?td;? fdqdt m;?nd;?di t;?qsir.

Ağsaçlı atam h;?mmdşd söyl;?rdis;? g;?r, m;?n
8fsan;? bil;?rdim.
Q;?lbimdd bu ;?[san;?y;? b;?Z;?n dg gül;?rdim.
***
Ş;?n xatir;?l;?r gülş;?nini seyr el;?y;?rk;?n.

Şahin eşidib qıy s;?sini, sıçradı bird;?n
Güya yuxusundan.
Al gözl;?ri od t;?k alışı b parladı par - par;
Prof M .T. zehtabi ------- 101
Sancıldı üfüq rgfhring odlu baxışlar;

Bir cüt yanar ox tgk,
Onlarda yanan arzuların şöl�lgrindgn
Aydınca qığılcım saçılırdı.
***
Şgn xatirglgr pgrdgsi mghv oldu gözündgn;

Qgm ordusu şgnlik qoşunuri qovdu üzündgn;
Coşdurdu deyirdin qocaman eligri üsyan,
Ya fırtınadan qaynadı ümman.
Q;)lbind;) yeng kükrgdi tufan;
Çırpıntılar aydın görünür p;.1nc;)l;)rind;:};
Baxdıqca üfüq pgrdgsi hgrd;)m açılırdı
Lay - lay ngzgrindg.
***
S üd r;)ngli bgnizl;)rdgki xal tgk,

Qartalları seyr etc;)k üfüqlgrdg uçuşda,
Şahinl;)ri oxlar t;)k ötüşmgkd;), yarışda;
Onlar t;)k üfüq aynasını yarmağa m;)ftun,
Şahin dg qanadlandı ki, uçsun.
Qandal çgkib amma ayağından yerg S;)rdi.
***
Bir xgncgrg çevrildi bu tghqir ilg dgrdi.

Var güclg çgkib silkgygrgk bgndi özüldgn:
-Tgrpgn - dedi - qop, titrg, dağıl, sarsı tgmgldgn,
Mghv ol gbgdilik, pozul, ey zahiri göyçgk.
***
Bilmgm bu ngdir: gsli cghgnngm, üzü cgnngt,

Alnında gözgl rayihg, qglbindg üfungt.
1 02 ------ Şahin z::mcirda
***
Q;,)lbimd::) umud, arzu, t::)m::)nna V::) dil;,)kl::)r

Açdıqda çiç�kl::)r,
Etdikd;,) t::)b::)ssüm m::)n::) ist::)k,
Olduqda bütün varlığım azadlığa vurqun,
Etdikd;,) h::)qiq::)t p::)risi q::)lbimi m::)cnun,
Bir n::)ğm::) bu dağlardan eşitdim;
Bir parça m::)lah::)t.
Haqq al::)mi sandım bu diyarı.
Hökm etm::)d::)dir, Z::)nn el�dim, burda ::)dal�t.
Atdım dgli t::)k sevgini, yari . . .
***
S::)Sl::)r V::) ışıqlar hamısı r::)ng imiş amma.

Al pgrdgnin ardında n� varmış? !
Sözlg gm::)lin bir bu q::)d::)r f::)rqi olarmış? !
B ilm::)m bu tiyadan doİanır hansı dgyirman?
***
Göyl::)rd::) uçarkgn görünür h::)r yeri d::)rya,

Dalğa, Ş::)p::), çılğın hgr::)k::)t, sevgili tufan.
Düzl::)r, d::)r::)l::)r, güllü yamaclar, ulu dağlar. . .
H::)tta quru çöll::)r. . .
H::)r yan başa - baş canlı h�yatdır, h::)r::)k::)tdir!
***
Donmuş bu bulaqlar,
Qaz, örd::)k üz;,)n xırdaca göll::)r,
Göyl::)rd::) uçarkgn görünür dalğalı umman.
Prof. M . T. zehtabi ------- 1 03
Göyd;:m qayalar, daşlar, ağaclar, quru bağlar

Sonsuz b;;)r;:)k;:)tdir.
Göydgn görüngn şanlı hgyatdır, hgrgk;:)tdir.
***
Coşqun lgp;:)};:)r, canlı hgyat aşiqi t;:)k m;:)n,

Göyd;:)n gör;:)r;:)k bunca bus':ltı,
Atdım o h;:)yatı,
Yurdu, eli, yarı;
Ta od aparım xalqıma d;:)rman.
Qaf dağlarının zirv;:)sin;:) axırı qondum.
"
Qoncaq yer;;) bir lghzgdg dondu,
Göyd;;)n görüngn kükrgygn algm.
Cadu olunuhmuş kimi an;:)n daşa döndü
8lvan V;} gün;:)Ş rgngli çiraqlar,
Dgryaya düşgn qor kimi, bir }ghzgdg söndü.
Qgm Ş;:)nliyi mghv etdi bir anda, toyu mat;:)m.
Hakim kgsilibmiş buraya sanki ;:)zgldgn
Zülm;:)tl;:) süküngt.
***
Qglbimdg, inan, oynadı xgncgr kimi dghşgt,

Ruhum, ürgyim titrgdi möhkgm.
Ta inki qanadlandım uçam, saxladı Z;:)ncir.
Gördüm ki, gsirgm.
***
Alsın qanadım bir daha quvvgt, deyg, qondum,

8fsus ki, dondum.
zgnciri vuran kimdis;;), caduggrg bgnzir!
Prof. M .T . zehtabi ------ 1 05
***
Şahin bu zaman
B ir sıldının üstündg duran gürzgni9 gördü.
-Biçarg ! - ilan söylgdi: - bgsdir bu fgğanlar;
Yatmır gecg - gündüz qayalıqlarda ilanlar;
Dağlar usanıb qışqırığından;
Etmgkdgdi daşlarda şikaygt.
fgryad elgyib zgnciri söydün vg nghaygt
Etdin bu gözgl algmi keçmişlg bgrabgr? !
Diqqgtlg gözgl ngğmg}grİ dinlgsiniz ggr,
'
Heyran qalır insan.

Tar sgslgri gglmgkdgdi dayim.
***
Şahin dedi:
-Bglil Bu gözgl sgs}grg keçmişdg inandım,
Axırda da pgrvang kimin odlara yandım.
Çox inegdi sgslgr, kgsilib hgr yerg hakim.
Mgn dg, tutaraq, birdgm inandım ona qglbgn,
Bgs söylg bu qandal, bu axan qan ng demgkdir?
***
Göylgr quşuyam mgn, qanadım burda ng lazim? !

Düşdüm bura yorğunluq alım mgn;
Yurdum mgng: - ggl - söylgyir - oğlum,
Dağlar da, düzgnlgr dg, yamadar da dumandır,
Yad caynağı singmdg yamandır,
Qgl, ggl ! - deyir -, ey oğlum, amandır. . .
9 - bir növ ilan

1 06 ------- Şahin Z;}ncird;}
Man !
Can verm�y� hazir v�t�n uğrunda bir �sg�r.
G�r doğrudu sözl�r v� s�mimidi bu s�sl�r,
B�s söyl� bu z�ncir, bu zindan n� dem�kdir?
***
Yox, yox, hdrdk�t vardı dem�k. burda dbdsdir.

Hdr şey daş olub burda b�li, varsa qalan g�r,
Bir, hdr yer;:} hakim k�sildn, incd o S;:}sdir,
Birdd bu qdf�sdir!
***
-G�r iş bel�dir, b�s niy� g�ldin?

-sorsan qayalar söyl�y�c�kdir s�n� aydın;
H�r gün deyir�m, bir daha tikrara n� hac�t.
***
Azad doğulan insana qandal n� g�r�kdir?

'
Qandalları qırmışlara zindan n� ggr�kdir?

Dünya! N�l�rin var? !
8fsan�l�rin var!
Biçar� bgş�r ölçüy� g�lm�z k�d�rin var!
Qanlar tök�r�k qandali qırdın ayağından,
Qandalları yığdın V;:} qayırdın yek� zindan !
Dayim başın üstündd ggzir q�m v� f�lak�t.
Bir gün s�ni z�ncirlddi sultan;
Bir günd� "azadlıq" v� ";:}daldt" !
***
-B�s, s�nc� bu yerldrdd ddaldt dd mi yoxdur?

-Bir yerd� dgdr ;:}SI ddaldt ola sultan,
Prof. M .T. zehtabi ---- 107
Qoymaz yarana orda nerunlar kimi m;;)ğrur,

Tdqsirsizd zindan.
Hdqsiz dgdr öldürs;;) birin, vers;;) b;;)ra;;)t,
Kim söyldydcdkdir bel;;) qanuna ;;)dal;;)t? !
Acizl;;)r;;) gdr vers;;) ölüm camı cinay;;)t,
Quvv;;)tlil;;)r;;) ad V;;) Ş;;)raf;;)t,
Vardırını o torpaqda ;;)dal;;)td;;)n ;;)lam;;)t? !
İnsanları m;;)hrum el;;)S;;) kim yaşamaqdan
Cani sayılır. Doğru bu, lakin
Vicdan p;;)risin m;;)hv ed;;)n insan
Cani sayılır mı?
Aya bel;;)l;;)r örtülü bir canı deyil mi?
Qanun bel;;) heyvanlara sizl;;)rdd dd var mı?
Tarixe ;;)Z;;)ld;;)n,
Haq pdrd;;)si altında ged;;)n,
/faci;;) divanı deyil mi?
Mdn başqa bir al;;)m dey;;) ;;)ndim yer;;) göyd;;)n.
***
-81 hiss olunan şeyl;;)r;;) qanun yazar ancaq!

Xoşb;;)xtliy;;) çatdın uca göyd;;)n yer;;) qoncaq.
Bir gün bu f;;)zalarda uçardım m;;)n özümd;;),
Xoş gün m;;)ll;;), lakin, verib ancaq qara torpaq.
***
-Keçmişd;;) m;;)n uçdunsa, qanad taxdılar uçdun,

Uçmaz ;;)b;;)da, çünki qanadsız doğulanlar.
Torpaq bdşdr eviadına ;;)ll güclü dayaqdır;
Torpaq, ll;;) qdddr ömr edir insan, qalacaqdır.
İnsanlara torpaq anadır, etmir;;)m inkar,
1 08 ------ Şahin Zdncirdd
Hdr ne'm;::}t onun var qucağında:

Torpaqda m;::}h ;::}bb;::} t gülü, torpaqda hün;::} r var,
Od var qucağında;
İnsan ona aşiqdir, o insanlara mdftun;
ilkin anadır doğduğu eviadına vurqun . . .
***
Hdr bir ana e;::} ladını ist;::}r ki, ucalsın;

H;::} Sr;::} t ona göyldrdd bulutlar bel;::} qalsın,
İflic balasın görsd V;::} lakin, ana ağlar,
Hdtta qara bağlar,
G;::}r yerdd sürüns;::}m anam öz qdlbini dağlar.
***
-Boş göyldrin axir n;::} S;::} fası?

Var tdbl kimin göy sözünün t;::}kC;::} S;::} dası .
Torpaqda çiçdk, ine;::} gözdlldr V;::} şdrablar,
G;::}Zffi;::}k , yeyib - içm;::}k , bu hdyatın dadın anmaq,
Ş öhr;::}t qanadıyla havalanmaq . . .
Bir söyld f;::)zalarda n;::} var?
***
-Dünyaya ddydr göyldrin almas tdk havası !

Göyldrdd n;::} var? !
Hdr bir gündşin ilk şüasından isinmdk;
Hdr ert;::} s;::} h;::}r ilk şüalarda yuyunmaq;
Hdr gün pdrisild S;::}h ;::}r ilk anda görüşmdk
/v;::} gülüşmdk
1 V;::} öpüşmdk.
Ey, zülmdtin aluddsi, biçard zavallı,
Göyldrd;::} ll;::} var? !
Prof. M .T. zehtabi ------ 1 09
1 sonsuz üfüqlar va uçuşlar!

Göy aşiqidir hammaşa şahin kimi quşlar.
***
-81 çak bu çürük duyğularından,

Gülmaz üzüna yoxsa bu dövran.
-Şahin doğulanlar qara torpaqda sürünmaz.
Nuh tufanı gar qopsa da, haqqın şamı sönmaz.
Gar hala çaka lala tak atrafına qan da,
Haqq aşiqi baş ayınayacak zülma bir an da!
Get yerda sürün, get yaşa zülmatda, dumanda,
Olmaz yarasa nurila hamdam.
Matarndir ışıqlıq sana, matam!
***
-Bir qandal olub qalbiva vicdan,

Etmiş sana, biçara, bu dünyanı qaranlıq.
Qır qandalı bir anlığa vicdan ayağından,
Olsun sana cannat kimi har yan,
Bir anda dağılsın bu qaranlıq;
Gaz man kimi azad,
Gaz har yeri, örnrün boyu ol şad;
İç bada va am inca dodaq, dünyadan al dad.
Örnrün na qadardir?
Qandalda keçan ömr agar olsa da min il,
Zannimca hadardir.
Aqil kişi tapmış palas har yerda bürünmüş,
Xalq ila sürünmüş.
Bir yaxşı düşün, gör nadir alam?
1 10 ------- Şahin z::ıncirdg
L:ızz;)tdir onun ffi;}nası, ya q;}m?

Sdn l;}ZZ;}tin al, özg;)l;}r;} olsa da mat;}m !
***
Şahin güldrdk söylddi : aqil ! ?

Aqil n;}dir? İnsanlığa bigan;} bir ünsür?
Ta inki hdddfsiz sürün;} bir qdddr artıq,
H;1r rdngi qdbul etmdyd hazir? !
Aqil deyil, insan deyil o bir canavardır.
İnsanlığın öz qaydası, öz ölçüsü vardır.
esi insan olan misl çinardır;
Hdr bir qocaman, köklü çinar baş ;}y;} bilm;)z,
Ş idddtli kül;}kldrdd sınar, lakin dyilm;)z.
Saydın özün azad,
Ş ;}n - Ş;}n g;)zis;}n çünki Ç;}ffi;}nd;};
Z;}ncirlis;}n ;}Slind;}, yazıq, ffi;}n kimi S;}nd;}.
-B;}s fdrqi nddir? Söyld, ;1C;}b arif imişs�m !
-Vurmuş ffi;}ni gdr hil;1 bu z;)ncirild bdndd.
Vicdanın olubdur bildrdk ldZZ;}İ;} bdndd.
Cismdn m;}n ;}Sİr olsam dgdr, S;}n
Qolsan qızıla hdmmdşd ruhdn !
Alçaqlığa oxşarmı Ş;}raf;}t? !
Var fdrqi bdli köklü, özüllü 1 0 :
Zindan edilib mdndd bdddn, S;}nddsd vicdan;
Mdn aldanaraq, S;}nS;} könüllü.
Qdlbind;}, bdli, hökm sürür ;}SI ;}Sar;}t.
***
10
asaslı, binövralı
-
Prof M.T. zehtabi ------ lll
-Boş - boş bu fikirldrdi ki, etmiş s dni zindan.

Güya m;;m "gsirgm" dediz. Ancaq,
Olsam mgn �ggr s�n kimi dustaq,
Bgs cah o cglalım? !
Qalxır hamı mgn m�clisg girdikd� yerind�n;
Mizlgrd;;>, çıraqlarda edir şgxsimg hörmgt;
Hgtta el� sultandır gyalım,
Titrir hamı hgr yerdg adından.
Hgm cahil gyir baş mgng hgr yerd;;>, hgm alim;
Hgm millgtg mgn dgrdgm özüm, hgm dg ki dgrman;
Gah öldürgrgm, gah da ki, İsa olaram mgn;
Toplanmış glimd� ulu qudrgt}g, hükumgt;
Can tellgring hökm elgyir sanki irad;;>m.
emr etsgm gggr, toy tutar el, yoxsa ki, matgm.
Hgr ne'mgt glimdgn keçgcgkdir.
İlk eşq camın incg marallar-
I bu glimdgn içgcgkdir.
Quldur mgng sgrvgt;
Heyrgtdg qalır hamı mgnim ev - eşiyimd;;>n.
Onlarca evim var, hamısı dop - dolu s;;>rv;;>t,
Hgr evdg otaqlar,
Divarları güllü,
Axşam bgzgyir hgr evi bir rgngdg çıraqlar;
Rgngind� lgtafgt;
Altımda tgmiz, qar kimi şahang yataqlar;
Hgr bir tgr�f gl van qalıdır, pgrdgm ipgkdgn;
Süfrgm doludur hgmmgşg şahang yemgkdgn;
Qablar bülur, üstünd� qızıldandı piçaqlar;
1 12 ---- Şahin z�ncird�
Könlün ng şgrab istgsd, vardır;

Söz açınada hdr evddki bir incd mg}gkddn.
Dörd fgsldd hdr evdg bahardır;
Mey nab içirdm hdr gecd bir incd göbdkddn;
On dördüng çatmış balaca qönçg bdbdkd;)n
Hgr gün içir;)m ab-i h;)yatı. . .
***
Bunlarla bgrabgr deyis;)n mgndd gsirgm? !

Qandal sdni dzmiş, danışırsan belg sdrsdm.
***
-Mgzlumu gzgn kgs olar drbabına torpaq.

Müzd almalıdır bolluca glbgttd ki, yaltaq!
Arzun, dilgyin dünyada }gzz;)t qanır ancaq.
Var evlgrin glbdttd, o evlgrdg dg hdr şey,
Ceyran kimi dilbgrld qgdghlgrdg gülgn mey.
Qdlbindg ng var, bir de görüm hey?
Azadlığa qglbindd sgnin vardı mı rdğbgt?
Y ox şübhg ki, yox izdg, ni şan da.
Vardır mı Vdtgn sevgisi onda?
S almaz yuva bir güşgdg t;)rlan da,
/İ landa.
Alnın tgridir, söyld görüm bir, bu C;)lalın?
Öz zghm;)tin;) arxalanır şövk;)t-o malın?
Ağzında gmgk n;)ğmgsi peyv;)stg, V;) li sgn
zghmdtkeşg qdlbind;) gülürsgn.
***
Q;)lbind;) sgnin varını tdmiz sevgi mdhgbbgt?

8lbgttg ki, yox. Bolluca şghv;)t.
Prof M.T. zehtabi ------- 1 13
İnsanlığa g;dldikd;d, ;dS;dr varmıdır ondan?

Tapmaz o pgri yer qara qglbind;d bir anda.
***
İnsanları İnsan elgm;;)z gövd;d, sümük, qan;

İnsan elgmgz insanı ng tgntgng, sgrvgt,
N;d cah, n;d zin;dt,
N;d badg, ng şghvgt
/vg ng qüdrgt,
/ng d;d fgrman.
İnsanlıq edgr insanı insan,
V g güngşd;dn arı vicdan.
***
Kimsgn? N g çıs;dn? Qulaği hg}qgli bir qul .

Bir an ggzişib beynini şgxsiyygtin axtar.
Qgzdin mi dgrin? Söylg gsgr var?
Y oxdur. Onu çoxdan bgri, çün, mghv elgyib pul.
***
Bunlardı b;dşgr oğlunu insan elgygn}gr.

Onlardı, bgli, qglblgrg nur glgygn};dr.
Şghvgtlg qızıl ggr buları bağlaya b;dndg,
Onda deyilgr bir be lg insanlara bgndg !
***
Çün mgn qızıla gymgyimm baş,

Çün yurdum gzizdir mgng candan,
Çün qglbimg hakimdi mgh;,)bb;;)t
/vg S;,1daq;,1t;
İnsanları çün mgn sayıram k;,1ndim;;) tay daş,
Mill;;)t}grİ qardaş,
1 14 ---- Şahin z;mcirdJ
İnsanlığa layiq v� yararlı;

Zat�n sayıram çün b�ş�r evladıni barlı,
Layiq ki, yaratsın özün� nur, s�ad�t,
Ş �nlik v� �dal�t;
Çün istir�m insan çevir� h�r q�mi, h�r mehn�ti,
/h�r zill�ti
insanlığa,
1qardaşlığa,
/lütf il� s�fay�
/v� v�fay�;
Çün istir�m etsin b�ş�r övladı gül işl�r,
aksin yerin� göz yaşının ine� gülüşl�r;
Çün ist�yir�m m�n
Düşm�nliyin �hrim�ni bir d�f� boğulsun,
Dostluq p�risi h�mm�ş�lik xalqa doğulsun,
Ölsün qara nifr�t,
Gülsün �b� di nazlı m�h�bb�t. . .
M�sk�n o s�b�bd�n m�n� olmuş quru sal daş .
***
Daşlar m�n� h�m evdi, h�m ortaq,

Dilb�r quru torpaq,
Qumlar noğulumdur,
Kölg�m kimi z�ncird� v�falı oğulumdur.
***
Qızmar 1 1 gün�ş ancaq m�n� yay f�sli qonaqdır;

Qış f�sli döy�n p�nc�r�mi t�kc;;) sazaqdır;
11 -
yandırıcı, olduqca isti
Prof. M.T. zehtabi ------- ı 15
Hgm meydi mgng, hgm dg suclur yaz çağı neysan;

Şahlıq tacıdır qar başıma, üstüıng yorqan . . .
***
Cismim dg gsir olsa gggr, qglbim azaddır;

fgryad edirgmsg, ürgyim hgmmgşg şaddır,
Çün çgkmgyirgm vicdan gzabı.
Yurdsuz deyilgm, çünki gözgl bir vgtgnim var.
Çün mgn sevirgm insanı, şgksiz sevgnim var.
Daim mgni sgrmgst eleyir haqq şgrabı,
Şgxsiyygtim alçalmağa mgn vermirgm imkan.
Bgli! Bgdgnim bgndgdisg, qglbim azaddır
1 mgnim azad !
Vicdan gzabım yoxdusa, hgr zaddı bu, hgr zad!
***
-Hiss özgg, ağıl özgg, hgyat özgg busatdır.

Mgn hissi boğub, ağla gülüb, öpdüm hgyatı.
Mgncg bgşgrin mgqsgdi lgzzgtdi, hgyatdı.
Ancaq yaşamaq istgyirgm mgn.
***
-Bgli, yaşamaq istgyisiz siz.

Şahin kimi nifrgt edirgm mgn dg ölümdgn.
Qimgtlidi hgr şeydgn, gzizdir mgng bir an.
Beş günlük ömür bir kgrgdir, ta başa çatdı,
Bir daş kimidir canlı ki, ümmanlara batdı.
***
-Bgs sgndg mgnim tgk yaşamaq talibi sgnmiş .

-Bgli ! Yaşamaq istirgm, amma ng sgnin tgk.
- Xayin beyinin qusduğu bir şübhgli hikmgt.
1 1 6 ------- Şahin z�ncird�
Var f�rq m�nim, ya ki, s�nin t�k yaşamaqda?

z�nnimc� yem�kdir yaşamaq, bir d� sevişm�k.
***
-Söhb;:ıt uzanar g;:ır danışaq indi bu haqqda,

Yox h;:ımd;:ı bu torpaqda bu �fsan;:ıy;:ı hac�t.
Dünyada yem�kdirs;:ı �g;:ır t�kc� yaşayiş,
Heyvan da yeyir, lakin o adlanmayır insan.
Azuq;:ı üçün kims;:ıy;:ı qul olmayır heyvan;
Amma s;:ın olursan.
***
Yox, yox, yaşamaq t;:ıkc;:ı deyil ey ş il ;:ı işr;:ıt.

Heyvan kimi bir halda bizim ngsl qalanmaz.
Lgzz;:ıtl� f;:ıq�t göyl�r� şahin ucalanmaz.
Şahinl;:ır;:ı m;:ıqs;:ıd ola bilm;:ız ğidalanmaq,
Bir vasit;:ıdir m;:ınc� o yuks�lm�y� ancaq.
***
Şahinl;:ıri şahin el;:ıyir m;:ı'n�vi al�m.

Olmazsa v;:ıt;:ın sevgisi, şahinlik, azadlıq,
Ş ahinl;:ır;:ı şahin kimi bir mehr-o m;:ıh;:ıbb;:ıt,
B;:ıdb;:ıxt;:ı ağır günd;:ı köm;:ık, lütf, ş;:ıf;:ıqq;:ıt,
G�r mat;:ımin;:ı özg;:ıl;:ırin tutmasa mat;:ım,
G;:ır m�'n�vi al�m ola boşluq v� qaranlıq,
B ir yırtıcı heyvanlı biyaban,
G;:ır söns;:ı könüll;:ırd;:ıki vicdan,
Yüks;:ılm�s;:ı heyvan kimi ömründd qarından,
Hakim k�sil;:ı �rş�d� g�r, m;:ıhv olub insan.
***
Prof M.T. zehtabi ------ 117
S akit ola ac göz h�w�sin ta ki, bir anhq,

Açmaqda olan qönç�y;:ı mat;:ım çil;:ıyirs;:ın.
Razi düş� ta bir k�r;:ı ş�hv�t kanı göyd�n,
H�m cinsl�rin özl�rin� q�m dil�yirs�n.
***
-H�r kim bacarar, can ona qurban.

Did özg;:ıni, g;:ır ist;:ım;:ıyirsgn didilm;:ık.
Dünya gz;:ılind;:ın ulu meydanlı keçiddir,
Galib çıxar onlar f;:ıq;:ıt ordan ki, iyitdir.
***
-Tabedi bu qanunlara ancaq iki varlıq:

B ir qorxulu c�ng;:ıld;:ı g;:ız;:ın yırtıcı heyvan,
Bird;:ı o ki, boş sözdur ona hissl;:ı vicdan.
M�n ;:ıhd el;:ıdim yaxşılığım ;:ırş;:ı dayansın,
Ta pisl;:ır utansın.
***
-Haqdir f;:ıq�t ol kim, k;:ısil;:ır h;:ır yer;:ı hakim;

Layiq deyil itgin yaşayan.
-Qim;:ıtsizi çör - çöp kimi tullar üz;:ı daim,
Mürvarini q;:ılbind;:ı v;:ıli gizl;:ıd;:ır umman !
***
-81 ç;:ık, a zavallı çürümüş f;:ıls�f;:ıl;:ırd;:ın,

Ta z;:ıncir açılsın ayağından;
G;:ız m�n kimi h;:ır bir yanı ş;:ın - ş;:ın.
***
-Tam başqa bu haqqd;:ı düşünüb fıkr edirik biz.

H;:ım m;:ın ç;:ıkim ;:ıl, g;:ıl beJg gfsan;:ıd;:ın, h;:ım siz.
Bir d;:ı o s;:ıb;:ıbd;:ındi gün;:ış m;:ınc;:ı müq;:ıdd;:ıs,
1 18 ------- Şahin z;:ıncird;:ı
Daim gec;::ı l ;::ı r pinhan olur, bilm;::ı s in heç k;::ı s

Ay nur alır ondan.
Axırda deyim qoy s;::ın;::ı bir qıssa hikay;::ıt :
***
"Qartal qocalıb, düşdü uçuşdan,

X;::ınc;:)r qanadın bir k;:)r;::ı t;::ırk etdi cavanlıq.
Yaş ötdüs;::ı d;::ı , görm;::ı d i qartallıği nöqsan.
Sadiq ona qalmışdi o tin;::ıt ,
M;::ığrur t;::ıb i;::ıt .
Güya yen;::ı d;::ı kölg;::ı l;::ı nirdi, ulu umman
X;::ınc;::ır qanadından,
Hakim yen;::ı k;::ı s mişdi onu göyl;::ır;::ı himm;::ı t .
***
Bir gün dedi q;::ı lbind;::ı : cavanlıqda bulaqlar

Olmuş m;::ın;::ı m;::ı s k;::ın ;
Ömrüm boyu göyl;::ırd;:) bulur t;::ık havalardan
Saf bad;::ıl ;::ır içdim.
***
Göyl;::ırl;::ı öpüşm;::ık d;::ı olan, ey ulu dağlar,

M;::ın sizl;:)ri bird;::ım d;::ı kamandan qutaran
\ ox kimi keçdim;
Sübh çağları m;:)n öz qanadımla,
H;::ır bir gün;:)şin nurunu sünbül kimi biçdim;
Baxdıqda üfüqldrdd d;::ı tufanları seçdim.
***
H;::ır yan: d;::ır;::ı , düz, al üfüq, umman

F;::ı xr etmiş adımla;
K;::ıhlik döşü olmuş yem;::ıyim;
Tufandan uşaqlıqda su içmiş bdbdyim . . .

Bilmdm nd s�b�bd�ndi ki, ömrüm bel� azdır? !
***
H�r gün m�ni gördükd� qaçan qarqa, v � lakin,

1 v�qtil� eşitmişdİm atarndan
ecdadım öl�rk�n ağı qoşmuşsa, cavandır.
Güyaki, onun ömr bağında h�l� yazdır.
***
Söyl�rdi atam, qarqada sir var.

G�r m�n kimi qartal soruşa sirrini ondan,
T�hqir el�yib gülm�y�c�kdir mi baxanlar?
H�r l�hzdsi şirindi v� lakin bu hdyatın,
H�r il ki, gdlir özg� çe ş id, özg� zamandır. . .
***
Çox m�hk�m�l�r sürdüsd q�lbind�, n�hay�t

Q�t' etdi o qartal ki, işin sirrini bilsin.
Ş imş�k kimi qartal yen� göyl�rd� görünc�k,
Tez uddu ayıq qarqanı zülm�t.
Qartallara lakin bunu müşgül müdü görm�k? !
***
Axir çatıb e v sahibini s�sl�di qartal.

Gizl�ndiyi yerd�n qoca qartal dedi d�rhal:
Get - get, bala, s�nddn m�n� dildar ola bilmdz.
"Heç v�qt qo ca düşmdn do lanıb yar ola bilmgz" . . .
***
Çox tökdü inandırmaq üçün qarqaya dill�r,

Çox söyl�di m�ntiql� subutlar,
Minl�rcd d�lill�r,
1 20 ------- Şahin Z;:}ncird;:}
Çox oldu bu söhb�t ara m�'nalı sükutlar,

Öz m�qs�din axırda açıb söyl�di qartal. . .
***
alqiss� s�mimiyy�tin� qarqa inandı.

Çıxdı yuvasından, dedi : h�r d�rdin �yandır.
acdadnı m�n, söyl�diyin t�k yola saldım.
Göyl�rdg gör�rk�n oları heyr�tg daldım.
Ruzun, bilirgm, k�hlik �ti, ya taza qandır.
***
Olduqda bulutlarla üfüq şam çağı xal - xal,

Tufan d�nizin göy suların qamçılayark�n,
Ş imş�k buludu odlu ilan misli yarark�n,
Toy ş�nliyi q�lbin bürüyür, ruhunu bayram.
Mat�mdi sgn�, olsa t�bi�t gg�r aram . . .
***
Çoxdan bilirgm bunları, lakin deyil uyğun,

Çox ömr elgm�k çin ng bu qayda, n� bu qanun.
G�r mgn kimi örnrün uzun olmaq dil�yirs�n,
Mgn tgk �lini bir kgr�lik üz uca göydgn.
***
Dağlarda gsgr hgmmgş� tufanlı kül�klgr,

Lakin d�r�lgrdir ki, yaşar orda dilgkl�r.
Yüksgkliyg fıkr etmgyib, alçaqlığa meyl et.
Torpaqda sürün, uçma uca sad� ağacdan;
Hgr bir yana seyr etsg sürü, sgndg sürün get.
***
Gizl�n qaya altında qopan l�hz�d� tufan;

Daş çaxmağı çaxdıqda s�malarda bulutlar,
Prof. M.T. zehtabi ------ 121
Göylgr yarılıb, ıldırımın şgm'i yananda,

S akit evi tgrk etmg bir an da.
Çünki bel;) d;)m};)rd;) f;)q;)t ömr;) ziyan var.
***
Bir lghzgd;) alt - üst ola ggr büsbütün algm,

Ş ghla qanadan toz be lg qonmazsa, q;)min k;)m.
M;)n t;)k uzun ömr etm;)yin ;)Srarıdı bunlar.
Bdli ! Yaşamaq ist;)y;)n;) çoxdur oyunlar.
***
Bunlarla, bu qiym;)tli ;)ffi;)ll;)fd;) b;)rab;)r

Zamindir uzun ömr;) yem;)k
/h;)mm;)Ş;) C;)md;)k.
İll;)fC;) sınaqlar keçirib köhn;) n;)sill;)r,
G;)lmiş ;)};) ta inki bu gövh;)r.
***
B ir ;)Sr m;)nim t;)k yaşamaq ist;)yisgn g;)r,

Yay günl;)ri meyl etm;)lis;)n h;)r S;)h;)r ondan.
Ucqar d;)r;)};)r var ki, dolanmaz ora insan.
Yay [;)s li h;)mİŞ;) tapılar orda bu ne'mgt.
-Etm;)k};) hiday;)t, qoyunuz boynuma minn;)t.
-QgJbgn m;)ni mgsrur elgyir bir daha getmdk.
Azınışiarı dlb;)tt;) ki, düz bir yola Ç;)km;)k,
İll;)r keç;)c;)k artıracaq n;)slim;) şöhrdt.
***
alqiSS;), uçub qarqa, uzaqlaşdı Ş;)h;)fd;)n,

Ardıncada qartal.
Düşmüşdü uzaqlarda haçandan b;)ri bir leş .
Ac göz qara qarqa onu görc;)k S;)r;)l;)ndi,
Ne'm;)tl;) dolu sanki göz;)l süfr;) başında.
1 22 ------ Şahin Z;)ncirdg
***
Lakin qocaman qartalı sarsıtdı üfunat.

1Alçalmaz iyit, ölsa da, ağ saçlı yaşında.
Titratdi ürak tellarini bir acı nifrat.
Püsgürdü ğazabdan gözü ataş.
Saksandi 12 va örpaşdi 1 3 bütün varlığı bir an.
asdirdi xazan yarpağı tak qalbini hiddat.
Vurmuşdu qıfıl lakin onun ağzına heyrat. . .
***
Baxdıqca ürak silkalayan salınaya heyran,

Qalbinda deyirdi: neca alçaqdı bu heyvan ! . . .
***
Dimdiklayarak qarqa dedi : bax, budu ne'mat.

Bir meyl elayib gör ki nadir dünyada lazzat
Bir asr ömür sürmaya vermiş mana quvvat. . .
***
Qartal qoparaq o x kimi son dafa yerindan:

-Ne'mat da sanin, ömr da, qal - söyladi, mağrur,
- yüz il yaşa camdak ye, qaranlıqda sürün san,
Har yay günü öz qamını get na' ş ila doldur;
Hiss etsan üfüqlarda qopur fitnali tufan,
Göylarda şaxır odlu ilanlar kimi şimşak,
Zülmatli o daxmandaca gizlan.
***
1 2 - diskindi
13 - tüklarİ biz biz oldu
Prof M .T. zehtabi 1 23
Amma gedirgm mgn.

Bir gsrg b�rabgrdi f�zalardaki bir an;
Bir ömrüdü h�r gün gün�şi sübh çağı görm�k;
B�sdir m�ng on yaz çağı tufanla gülgşmgk. . .
Bgsdir mgng o n i l - deyg, qartal
Yüksgldi kamandan qutaran ox kimi getdi,
Ta oldu s�malardakı ulduz kimi bir xal;
Gözdgn dg nghaygt, axan ulduz kimi itdi. 1 4
***
-Tutmaz sözümüz, qarqa vg qartal kimiyik biz.

-Çox arif idi qarqa, - ilan söylgdi -, ghsgn.
-Yox şübhg ki daim dgli divangni xoşlar.
-Divang mgngm, sgn?
Biçar�, gülürsgn gecg yatdıqda da hgrdgn;
Bgzgn dg tökür gözlgrin aşiq kimi yaşlar.
Şahin gülgrgk söylgdi :

/f�ryadıma sizlgrdg ayıldız?
Gördüm yuxuda nalg gglir "nay" qalasından:
"Ömrümdgn üç il qoymadı divanıma bir iz,
Alçatdi coşan ğeyrgtimi bir ulu zindan".
Güldüm bu sözg, çünki bu zgncir yg bu dağ - daş,
Onsgkgiz il ötmüş ki, olubdur mgn� sırdaş .
Bir z�rrgcgd� sarsımamış lakin iradgm.
14 -bu ;}[san;} Alksandr püşkinin ;}S;}rl;}rind::ı var. Onu fars şairl;}rind::ı

"P;}rviz natel xan);}ri" v::ı "Tufan"ında ;}S;}rl::ırind;} oxumuşam. ofsan::ınin
ana dilimd;} S;}Sl;}nm::ısini arzulardım.
1 24 ------- Şahin z;:ıncird;:ı
***
Gördüm yuxuda sonra da ddhşdtli bir al;:}m:

Hdr yanda qopub qorxulu tufan,
H dr yer: tdpdldr, çöl, ddrd, daş, dağ . . .
Titrdtdi ağadardaki yarpaq kimi zağ - zağ.
Kükrdrdi ddniz tdk qocaman milldtim azdr;
Zdhminddn onun titrdr
1 açıq dünya sdrasdr;
Doğma vdtdnim İran olubbur yekd vulqan:
Kürdü, ardbi, Türkmdni, Farsı, Bdluçu
Vermiş dı - dld şahlığı qazsın tdmdlinddn,
Çünki odu hdr zilldtd illdt dZdlinddn.
M illdtldri Zdncirddn azad olacaqdı,
Daim baş u ca, hdmmdşd dil ş ad olacaqdi . . .
***
-Milldtçi bir abdal !

Hdqqindi bu Z;:}ncirdd sdn qal !
Milldt nddir, aldın vdtdnindir,
Azdrdd S;:}nin, Kürd dd sdnin, Rus da sdnindir.
Milldt nd demdkdir? Bunu bir qan:
Hamını bdşdr eviadı deyil mi?
Qanun-i tdbidt onun ustadı deyilmi?
Fikr eyld yadan sal :
S öyldnrndmiş hdr mill;:}tin ;:}[radına insan?
insandı b;:} li, dünyada h;:}r yan.
Hdr yerdd olursa, bdşdrin ğay;:}si birdir:
Doğma bu tdbidtddki qanunları açsın V;:} ucalsın.
Biz dd bu yolun yolçusuyuq, bil.
1 26 ---- Şahin z;mcirdd
Lakin bunu göstam1iş asirlar, keçan ayyam:

Uçmaz, ucalanmaz başar eviadı yarışsız.
Zamindi yarış yüksalişa ellar içinda,
Qardaş kimi millatlar içinda.
Qur'andan onu anlamışıq biz,
Qur'an isa hikmatli kalamdır.
Yüksalmak üçün yol budu yalnız.
Yüksalmaya lazimdi çiçaklansin har elda,
Millatlarİn iste'dadı azad şakilda.
***
İnsanların öz beyni faqat darda açardır,

Yüksalmaya har millatin öz yolları vardır;
Bir sovğatı var hgr yolun insanlığa şgksiz.
Sovğatlar gsirlarcg yaratmış mgdgniyygt.
Bali ! Mgdaniyygt doğulub hgmmaşg millgt}gr glİ}g,
Millat sa uçar, yüksglar öz doğma dililg.
" Dünya vgtandir" deya peydgr,
Millgtlgrin iste'dadın amma boğusuz siz.
Millatlgr oyanmazsa, ucalmazsa sgrasgr,
Yüksglmgyacgkdir bgşariyyat!
***
Bir aila tgkdir bgşariyyat.

Daim aramişdir o sgadat.
/vg karamat
Millatlgr onun üzvü kimindir;
Yüksalsa gar onlar, ucalar aila albat;
Yüksglmasa lakin, sürünar hgmmaşg karvan,
/ucalanmaz.
Prof. M.T. zehtabi ------- 125
Beynindgn o millgtçiligyin zir - zibilin sil ;

Baş gy vg gyil
/öp bu dağından,
Ta zgnciri düşsün ayağından,
Sonra tutaraq bu ağacın bir budağından,
Kef çgk, yeyib iç, ggz, dolan azad;
İncg pgri qoynunda dad al, dad!
Dünya vgtgnindir;
Sev dünyanı, dünya sevgnindir;
S gn dünyanın eviadı vg dünya sgnindir.
Millgt ng demgkdir?
Asudg bgşgr karvanı getmgkdgdir aram,
Hgn söylg, başın sal aşaği, çgk kefın, ey xam !
S evdalı, tgbgssümlü pgrilgrdgn alıb cam,
İç, sonrada al kam.
Axir hgdgfg çatdıracaq karvanı gyyam.
F ikr etmg dgrindgn.
etrafını qapsarsa da zillgt,
Daim sgng amadgsg lgzzat,
Fikr eylama albat.
Cam'iyyat özü yaxşı bilir har zadı sandan.
***
Şahin dalaraq fıkra - hali ! - söyladi aram:

Dgrin fıkiri, yaxşı sözü söylamak asan,
Dgm vurmaq uçuşdan
/va ucalmaqdan asandır;
Hgr dirçglşin amili, albat ki, inamdır,
/adamdır.
Prof. M .T. zehtabi I 27
İnsanlığa layiq olan insan-

Öz millgtinin dgrding bigang qalanmaz;
Öz qonşusunu qgmdg görüb, kefdg olanmaz.
İnsan deyil hgmcinsini bgdbgxt görüb, cam
arayanlar,
Xalqı gzilgn halda susub nam arayanlar;
Öz millgti zgncirdgkgn kam arayanlar!
***
Yox, yox!
Xalqım gzilgn yerdg mgng cam ggrgkmgz,
Ellgr sürüngn yerdg mgng kam ggrgkmgz;
Xalqım gzilgn yerdg mgng nam ng lazim,
Zillgtdgsg öz millgtim aram ng lazim!
***
Görmürsgn özündgn sevay algmdg sgn insan;

Yox sgncgsg insanlıq, adamlıq, bgşgriyygt;
Sgncg sgng mgxsusdur izzgt
1 vg sgadgt,
Kef mgclisi, lgzzgt;
Sgndgn sevay insanlara zillgt!
Lgzzgt, sgng dünyada hgdgfdir,
Qgr mehngtg ğgrq olsa da hgr yan;
Sgncg yaşamaq badgdi, kefdir,
Dünya başa baş olsa da viran.
Başqa ng ki vardır
/hamısı sözdü, şüardır.
İnsanmıdır aya bu sayaq fikr elgygn zat?
Y ox, yox, o fgqgt varlığa düşmgn canavardır.
1 28 ------ Şahin Z;Jncird;:)
İnsanlığın ondan ulu vicdanı bezardır.

***
Yersiz gen;) bu söhb;)t uzandi.

Ordaydı sözüm, xalqım oyandı,
Ell;)r bütün öz haqqını qandı,
Yurdum başa baş qaynadı, vulqan kimi yandı. . .
Bird;)n m;)ni bir sehrli dl qapdı mişovdan.
Öz doğma diyarımdan üzüldükd;), bağırdım;
Hönkürtü vurub ağladım, imdada çağırdım . . .
Ö z ağlamağımdanda ayıldım.
***
8lhdq ki, divan;)imişdn

Bundan da ;)cayib, inanan C;)nn;)t;) f;jrzan;)imiş .
Y ;)ni ki xdrabatın ds iri,
Boş söz Vd k;)ramatın dsiri.
***
-Daşlarda qazılmışsa n;)sihdt,

Torpaqda yazılmış sa da hekmdt,
Qavrar onu ddrin düşünüb, aqil olanlar;
Çünki biz;) mirasdı keçmişl;)rin onlar.
Keçmişl;)r;) xor göz};) baxar dayim ilanlar.
Hikmdtli sözü hardaki, görsdm, üzürdm mdn,
Vicdan sapma inci kimind;) düz;)r;)m m;)n,
Bir ndğmd edib, lazİm olarsa, bdzdrdm mdn;
Mirasıdı çün dahil;)rin bizldrd onlar;
Keçmiş sınağından bdşdrin min kdrd onlar,
G;)r olsa dmdl, nur saçar hdr yerd onlar.
Bunlar mgng algmdg hgqiqgt kimi, hgm can tgk

gzizdir,
zgncirdg sussam belg dgrman tgk gzizdir.
Haq tgşngsi tgk içdim hgqiqgt şgrabından,
Amma o kgsgrlidi, mgnim gqlimi içdi.
***
-Susmaqla da, biçarg, olar dgrding dgrman? !

-Tacın sgnin, ac qalmağı üstün tuturam mgn.
Hakim kgsilib beyning zülmgtlg sükungt;
Qglbin ölüb artıq.
Çün qglbing nur allahını sevgili seçdi,
Ömr illgrin haqq aşiqi zgncirlg keçdi.
Mgn axtarıram nur ilg üsyan.
***
Sarsıtmayacaq qglbimi zgncirilg mehngt,

Çünki hgrgkgtlg gbgdilik dolub artıq.
Daş, daş yaranıbdır, bgli, umman isg, umman.
***
Sgn üz çeviribsgn gbgdi kütlgdgn, eldgn,

Sgn nifrgt edirsgn hgrgkgt mgnbgi yeldgn,
Dghşgt bürüyür ruhunu seldgn.
***
-El söhbgti köhngldi, bu gfsangdgn g} çgk.

Bir r::mgidi zghmgtkeş glindgn tutub öpmgk.
-Yansam da, külüm söylgygcgk xalqıma bir gün:
Güc mgnbgisgn, heç ng gglgnmgz sgng üstün.
***
-Duymaz qurunun lgzzgtin uromandan balıqlar.

1 30 ------ Şahin z::ıncird;:ı
T;;}rk etm;;}y;;}c;;}kdir şuurun köhn;;} qalıqlar.

Axırda bu Z;;}ncirdd ölüb, m;;}hv olacaqsan.
***
-öls;;}m dd bu zindandaca azad öldrdm mdn;

insanlığı alçaldana qglbdn gül;;}r;;}m m;;}n.
Öls;;}m, el;;} öllgm ki dirilsin qara zindan.
***
-Bir faydasız iş, heç yer;;} çatmaz quru f;;}ryad.

Tarixlgr;;} çatdırdı mı fgryadını fgrhad?
Doğranmadı mı axiri samirrddd babdk?
Eldgn ki, deyirs;;}n, ll;;} görüb axiri sgrdar?
Mdhv olmadı mı quldur g}ild qoca salar?
-Olmuş hdm o yerl;;}rdg X;;}tayi V;;} qızılbaş.
İlldr boyu dağlar, qayalardır m;;}n;;} sırdaş.
Öz qglbin açar axiri fgryadıma bir daş.
Süngild olar hdr işi yapmaq?
Mümkün deyil amma onun üstündg oturmaq.
***
Ölsgm eddr ellgr b u qara z;mcirg tgzim.

Ölsgm ed;;}rgm qandala azadlığı tglim.
Mgn sgn kimi azad olaraq qulluğu sevmgm.
zgncirdg dg asan olar azadlığa hgmdgm . . .
***
Günbatdı, qaranlıqda, get öz gövdgni gizl;;)t;

Qoy keçsin dtalgtli hgyatın neç;;} sagt.
Mdn nura könül verdim gzg}d;;}n;
Vicdanım ;;}Sir olsa, ll;;} lazİm mgng gülş;;}n.
***
Prof. M .T. zehtabi ------ 131
Gar hala çaka lala tak atrafıma qan da,

Baş aymamişam, aymayiram zülma bir an da!
Get yerda sürün get yaşa zülmatda dumanda;
Olmaz yarasa nur ila hamdam.
Matarndir ışıqlıq sana, matam !
***
Danlirdi sahar tarlanı ulduzları bir - bir,

Zanci geca öz gözlarini asta açırdı,
Ağ parda kimin dan yeri maşriqda ışıldır;
Mağribdasa, zülmat qoşunu asta qaçırdı.
***
Çoxdan baridir şahin oyanmış yuxusundan;

Aslanmış üfüq pardalarindan iti gözlar.
Güya ki, şafaqdan alır ilham.
Bir taşnaya oxşurdu ki, birdan görüb umman.
***
U çmaqdan ötür hey ataraq can,

Torpaqda cızır caynağı izlar.
Keçmişdaki tak istayir uçmaq,
Almas günaşi top kimi qocmaq.
Lakin yena zancir,
Daş qalbli callad kimi, dartır.
***
Şahin coşaraq, qaldırır alarnlara üsyan:

Ey, doğma tabiat, bela quldurluğa tadbir!
Alt - üst elasin har yeri, qoy bir daha tufan.
Zağ - zağ asarak, qoy, sapalansin uca dağlar,
Axsın gena ta inki bu kahlikli bulaqlar;
1 32 ------ Şahin z;;mcird;:ı
Düşsün yer� gün, torpağa salsın eb yanqın,

Son arğaca t�k ta ki, riya p�rd�si yansın.
***
Vardır mı günahım! ?
Axir s;,1ni bir gün tutar ahım!
Azadlıq ümidi1;,1 bu torpaqlara g�ldim;
Lakin bel� bir sehrli z�ncir� sarıldım;
z�nn etm�diyim,
B ir caynağınan mıxlanaraq burdaca qaldım !
Uçmaq yerin;,1,
Göyl;,1rd�, f�zalarda, üfıiqd;,1 qanad açmaq yerin�,
Bir z;,1rr�c� dd olsa ışıq elldrd saçmaq yerind,
Öz el1;,1rimg sayg salan zülmgtİ biçmgk yerind,
Xalqımla Sdad�t günün içm�k yerin�,
Elldrl� ışıq günl�r� keçm�k yerin�,
İl1;,1r boyu qandalda saraldım.
***
Ey !
Odlar v;,1tgni ! Bab;,1kg süd gmdir;,1n, hey,hey !
efsan� deyilmiş
Qaf dağlarına mıxlanan o qanlı promte/ 5.
1 5 - promtey= prometcy: q;ıdim yunan ;ı fsan;ıl;ırind;ı allahlarla döyüş;ın v;ı
insanları mudafı;ı ed;m bir q;ıhr;ıman imiş. Yunan ;ıfsan;ıl;ırin;ı gör;ı, guya
al lah "zeus"un başçılığı altında allahlar insanlara ğ;ız;ıb edib odu
onlardan alırlar. "promtey" zir;ıklikl;ı odu "olimp" d;ın oğurlayıb
insanlara g;ıtirir. "zeus" ğgz;ıbl;ınib "promtcyi" qafqaz dağlarında
çarmıxa ç;ıkir v;ı bir qaıtala ;ımr edir ki, h;ır gün onun döşünü söküb qara
ciy;ırini çıxartsın. Qartal h;ır gün bu işi ed;ır v;ı "promteyin" qara ciy;ıri
Prof. M . T. zehtabi 1 33
Ey !
Az�r elinin f�xri iyitl�r, qocamanlar!
Qartalların azadlıq üçün h�r kül�k il�,
Dünyalara min bir dil�k il�
/uçuranlar!
H�r gün didil�n sin�si x�nc�rl� m�n�m, m�n !
Baş �ym�y�n �ğyar� bu s�ng�rl� m�n�m, m�n !
H�r möhn�t� uğrunda iyitl�r kimi dözmüş,
Qoynundan azadlıqdan ötür qurb�t� uçmuş
Bir b�nd� düş�n quş !
***
B�li! M�n�m indi uca dağlarda promtey;

8fsan� imişs�,
Qafqaz dağına mıxlanan o qanli promtey.
***
T�k bilm� m�ni, o n dem�, yüzl�r n�di, minl�r;

M�n, s�n, o kiminl�r,
H�r ölk�d� itgin keçin�nl�r,
Odlar v�t�nind�n doğulanlar,
Minl�rc�di, minldr.
***
Ey !
Qurbdtddki drldr!
Xoşb�xtlik axtarmayınız özgd diyarda,
El dardadı, darda,
gec;ı tazadan göy;ır;ırmi ş. !-!;ır gün "promtey" bu ;ızabi ç;ık;ırmiş. Bu ;ızab

o v;ıqt;ı q;ıd;ır davam etmişdir ki, "herakul" o qartalı öldürmüşdür.
1 34 ------ Şahin z:;mcird�
Yersizdi sdaddt deyd dünyanı dolanmaq;

Azadlıq o torpaqdadır ancaq.
Lazİmdir o torpaqda itdn gövhdri tapmaq !
***
Ey, tdrk eldyib drki uçanlar!

Ey, baş götürüb hdr biri bir Sdmtd qaçanlar,
Dünya oyanıb, Zdnci dd tdhlin çalır artıq,
V ulqan kimi od püsgürür hdr yan;
Urmanlara Sds salmış azadlıq;
Durmuş uyuyanlar!
Öz haqqın alır hey dzilib, tapdalananlar ı
***
Elldr arayır dldd silah ddrdind ddrman.

Öz doğma diyarında, uşaqlıq beşiyindd,
Öz m;:}nliyinin durmuş iyitl;:}r keşiyind;:}.
Al qanla difa eyldyir el öz Ş;:}r;:}find;:}n.
Al qanla yazır xalq adın üsyan kitabında.
Elldr arayır haqq açarın ingilabmda l
Qurşun tökülür sel kimi, dönmür hdddfind;:}n.
Mövla deyib al haqqını, çün haqq verilm;)z.
***
Odlar V;:}tdni !
Ey, Babdki, Sdttarı bec;:}rmiş qucağında !
Tarix boyu olsan da azadlıq sorağında,
Yox indi adın ell;:}rin üsyan varağında l
***
Ey, tdrk eldyib drki uçanlar!

Prof. M.T. zehtabi ------ 1 35
Ey, baş götürüb h�r biri bir s�mt� qaçanlar!

Döns�z v�t�n�, m�hv olacaqdır bu dumanlar.
Sel t�k axışın, birg� g�lin doğma diyar�,
T�nha ananın b�lk� ed�k d�rdin� çar�.
***
İll�r boyu z�ncird� qalsam da, vararn m�n,

Q�lbimd� m�nim sarsımamış z�rr�c� iman,
B ir gün qara z�ncirimi axir qıraram m�n,
erkin başına qanla qızarmış qanadımdan
Bayraq vuraram m�n!
***
Şahin gen� z�ncirini dartır.

Qop, qop ! - deyir -, axir qıraram m�n s�ni, z�ncir!
Çün qırmalıyam m�n s�ni axir!
Dey-Bahman 1344
Bakı -Yun 1965
1 36 ------- Şahin z;:mcird;,
Parvananin sargüzaşti!
. . şam az şo'le-ye ataş
.
Ço darad zendegi, ataş beh ast az ab-e heyvanaş.

Fizu/i "8nisülqalb "
Sevda gülünün rayih;;lsin taz;;)C;;l qanmış,

Gül - gül qanadından azacıq şö'l;;ld;;l yanmış
P;;lrvan;;lni gördüm.
S;;lrmişdis;;l yanmış qanadın torpağa yorğun,
Düşmüşdüs;;l dild;;ln, gen;;) d;;l at;;lŞ;;l vurğun,
Baxmaqda idi hirsil;;l, ulduz kimi, gözl;;lr.
Oddan n;;l görübs;;ln, a zavalli? - dey;;l, bir an
Tutdum qanadından.
Sapdırmayaraq gözl;;lrini bird;;lm alovdan:
-Bigan;;lS;;ln, ey - söyl;;ldi - ;;l[san;;ll;;lrimd;;ln,
Qaldırdığım ;;lVV;;lld;;lki peyman;;ll;;lrimd;;ln.
8hvalımı bils;;lydin ;;lZ;;lld;;ln g;;lr adımdan,
Tutmazdi ;;)lin indi bu yanmış qanadımdan.
-Aşiq tanımışdır - dedim - ancaq S;;lni dünya,
Etm;;lZS;;ln, adından görünür, d;;lhrd;;l p;;lrva
Oddan V;;l alovdan.
Amma de gör;;)k halını, ;;l[san;;lni bir - bir,
Q;;lsdin n;;ldi yanmaqdan od içr;;l, onu bildir?
-M;;ln söyl;;lr;;lm amma - dedi - ;;ll Ç;;lk qanadımdan;
Layiq deyil azad olan insanlara zindan:
"Dayim m;;lnİ oxşardı anam körp;;l uşaqk;;ln.
Prof. M .T. zehtabi ------- 1 37
Tgk lay-lalarından bunu xatırlayıram mgn:

" Atgş}g yarandıq! "
Örtgrdi �sirlgrc� yeri qap - qara p�rd�,
Mütl�q o qaranlıqları y�lda gec�l�rd�,
Ş imş�kl�r gcayib s�silg gurlayıb, h�rd�n
Öz odlu qılıncıyla bir anlıqca yarark�n:
-Bax, gör, budur at�ş - dey�, söyl�rdi anam; m�n
Fikr� dalıb, at�ş dey�, qaçmaq düşün�rk�n,
Oxşardı v� söyl�rdi m�n� qayğılı gözl� :
Tezdir, h�l� gözl� !
***
Axşamçağı bir gün bütün al�m qaralanda,

Zülm�t quşu hgr bir t�r�f� kölg� salanda,
x�ıv�td� anam söyl�di:
1- doldun yaşa artıq,
Keçmişdir o günl�r, bala, keçmişdir uşaqlıq,
8qlin k�sir artıq, qulaq as söyl�yim indi
Q�lbimd�ki sirri:
"Bir axşam atan, göst�r�r�k şgm'i uzaqdan,
-H�r v�qt - dedi - körp�m olar bir iyit aslan,
Söyl�, usanıb t�ng� g�tirs� onu zülm�t,
Bilm�k dil�yib sorsa ki, b�s harda h�qiq�t?
Qoy getsin ora, orda h�qiqgt n�dir anlar.
G�r bir ata t�k onda m�nim haqq - sayım var,
Getsin ki, yet�r n�sı� bu getm�kl� ş�raf�t.
Keçmiş babalardan m�n� çatmış bu v�siyy�t. . .
Qurtarcaq atan uddu onu qap - qara p�rd�;
Dönm�di bird�.
1 38 ------ Şahin z;;ıncird;;ı
Düzdür bala onlar, demir;;)m bir daha t;;)krar,

Keçmiş analardan ffi;;)n;;) qalmışdır inan bu;
Haq yol bu, h;;)qİq;;)t budur, �srar-i cahan bu . . .
Zülm�td�, bunu söyl;;)y�r;;)k, itdi bir anda,
Getdi anam da . . .
***
Gün keçdi, zaman keçdi, qaranlıqdan usandım;

Şimş;;)k çaxan an yatmışıdım sanki, oyandım,
Axşam çağı, etc�k balama ID;;)n d� v�siyy�t,
At�ş dey;;) getdim.
Tapdım ID;;)n öz axtardığımı orda n;;)hay�t;
H�r bir şey inan: şö'l�, ışıq, nur, h�rar�t. . .
-Bildim, de - sual eyl;;)y�r;;)k, bir d� dayandım:
-Qandın mi h�qiq�t n;;)dir axir?
1- B;;)li, qandım;
Lakin o zaman sirrini ancaq onun andım
Kim, oda yandım.
Çünki qanadım odda yanan ddmd;;), bir anlıq
Gördüm nec;;) ID;;)hv oldu ışıqlarda qaranlıq!
-Y anmaqda da, biçard - dedim - varını h�qiqdt?
-Yanmaqda h�qiq�t sdn� dfsan�dir dlb�t,
Amma mdnd yox, çünki, qaranlıqdan usandım;
Odsuz örnürün q�lb� mahal olduğun andım;
At�ş deyd getdim v� n�hay�t oda çatdım,
Zülm�t torunu nuril� bir l�hzdd� atdım,
Bir ddmd� ışıqlandı başım da, bdddnim dd . . .
Fikrimddn uzaqlaşmadı amma vdt;mim dd.
Zülm�tldr� qdlbimd� ddrin nifr�t oyandı,
Fikrim o qaranlıqları boğmaqda dayandı .

Cumdum oda, açdım qolumu odlu h;w�sl�,
Ta bir qucaq at�ş g�tirim yurduma töhf�;
R�hm etm�yib üsyan alovu cismimi yaxdı ,
Ş�r quvv�l�r at çapdı qanım sel kimi axdı.
Y anmaqda da, eşqim kimi, dild�n - dil� düş düm;
Qan dalğası atdı bu azad sahil� düşdüm . . .
8 1 ç�k qanadımdan, görüs�n bitdi hikay�t.
-8ld�n s�ni salmış bu ağır gün, bu f�lak�t;
M�rh�m qoyaram, döz bu günü - söyl�dim aram
Qurtarmadı gün, var yen�d� ayrı bir axşam.
-Yox, yox - dedi - s�n anlamadın q�lbimi, heyhat!
H�r �sr� yaraşmaz n� o m�cnun, n� o F �rhad;
H�r bir günün öz hökmü, öz �fsan�si vardır;
H�r ayrı odun, ayrı da p�rvan�si vardır;
H�r bülbülil� bir gül açır eşq bağında,
H�r qız g�lin olmazını m�g�r öz otağında?
Açmış bu gülünd� d� li - divan�siy�m m�n,
indi bu odun, qan bunu, p�rvan�siy�m m�n,
81 ç�k qanadımdan!
81 ç�k ki, doğulmuşk�n özüm fırtınalardan,
Sakit baxa bilm�m d�li ummana k�nardan.
H�r dalğası bir ömr� b�rab�r h�y�candır,
H�r n�'r�si xalq aşiqin� bir taza candır . . .
Bax kükr�y�n umman n � deyir odlu s�sind�,
Min n�ğm�si, min at�şi var h�r n�f�sind�.
M�n g�r m�l�y�m sin� o çılğın l�p�l�rd�,
Gül - gül qanadımdan g�r�k onlar öp;1l�r d�.
1 40 ------ Şahin z�ncird�
Çarpışmasa qol orda, polad t;ık suvarılmaz;

Şimş�k kimi qol olmasa, zülm�t ki yarılmaz . . .
-Oddur o , yaxıb varlığını yandıracaqdır !
-Yandırrnağına cahil onun körp� uşaqdır.
Odda yanaraq, zülm�ti boğmaq dil�r�m m�n,
Al şö'l� olub, �rş� ucalmaq dil�r�m m�n.
Oddan v� alovdan doğulubsuz özünüz d�;
Vardır h�l� d� odlu qığılcım gözünüzd�;
Oddan bu sağındırrnaza bilm�m n� s�b�b var?
-Alqışlamış at�şl�ri peyv�st� �z�ld�n
Oddan doğulanlar.
Alqış deyir�m m�n d� o vulqanlara q�lb�n.
Vulqan gücün� qurrnuş �lim güllü gülüstan;
Qoy s�n kimi od yavruları feyz ala ondan.
-Qurrnuşdur �lin bir taza gülzar, bu düzgün;
Q�vvas t�k onlar ki, V� lakin duür ararlar,
Gülş�n deyil, s�hv etm�s�m, umrnana vararlar!
-Bir arzudu h�r ş�xs� h�yatın dadın anmaq.
-L�zz�t ! N� göz�l söz ! Buna ş�k etmir�m, ancaq,
F�rz et burada Xızr q�d�r oldu h�yatım;
H�r fırtınadan, f�rz el�y�k, oldu n�cat�m;
Ömrüm keç�c�kdir, tutalım, h�r yeni günd�
Min toyda, düyünd� . . .
Axir m�ni bir gün udacaqdır qara torpaq.
B�s onda v�t�n q�lbin� batmış qara caynaq? !
B�s varlığımın, m�nliyimin xaliqi ell�r? !
B�s g�nc olaraq çimdiyim �fsan�vi göll�r? !
Ruhun, könülün, hissl�rin day�si güll�r? !
B�s onda suyun içdiyim o güzgü bulaqlar? !

Peyv�st� buludla öpüş�n nazlı o dağlar? !
Yüz bar ver�n h�r şax�d� c�nn�t kimi bağlar? !
Çöll�r, d�r�l�r, yam - yaşıl �tl�sli yamaclar? !
Qaqqıldaşaraq göyd� süz�n nazlı turaclar? !
Azadlıq üçün çarpışan el? Qan tök�n insan? !
T�rk etdiyim al qana boyanmış ulu meydan? !
Z�hm�t anasından m�d�niyy�t doğuranlar? !
B�s varlığıını qanlı t�r il� yoğuranlar? !
B�s onda halal süd ki, uşaqlıqda döşünd�n
amdim anaının m�n? !
B�s bunlara borcum? !
B�s onda v�siyy�t? Unudulsun mu v�siyy�t? ! . . .
T�rk ets�m �g�r, min k�r� nifr�t m�n� nifr�t.
Y ox, yox, m�n� gülzarda peyman� g�r�km�z,
Ş�hla, can alan N�rgis -i m�stan� g�r�km�z,
Dilb�r dodağından �m�r�k m�st olub ölm�k
M�n ist�m�m, Allahı sevirs�n, burax, �ı ç�k.
Daim tazalıqlar gününün ilk ışığında
Çimm�k v� isinm�k dil�y�ı:ı t�şn� bu könlüm,
El arzusu ummanını bir d�md�, bir anda
Kövs�r dey�, sağ�r kimi, içm�k dil�yir, qan!
al ç�k qanadımdan !
Bakı - Desarnber1957
Azar 1336
1 42 ------ Şahin Z;:)llCİfd;)
Baz qalasanda
Qoca dağların uca zirv;;ısind;;ı baxır viqaril;;ı bir qala.

El;;, bil ki, yer ür;;ıyin yarıb-
çıxarır n;;ıh;;ıng uca bir qaya,
Qayanın başında t;;ıb;;ıq kimin
qalanı qoyub aparır aya;
Dey;;ıs;;ın b;;ı yaki, x;;ıt;;ır görüb alışan ana
Göy;;ı qaldırır balasın, qoyub iki ovcuna.
Sürünüb qalanın topuğun öpür-
kül;;ık il;;ı r;;ıqs el;;ıy;;ın duman.
Buludun ;;ımib m;;ım;;ısin şirinc;;ı yatır qala,
S in;;ısin d;;ı gah yararaq onun ucalıb, büdur
Gün;;ışin qızıl ışığın udur.
Gec;;ı ulduzun qoca sirdaşi,
Ay onun h;;ımiş;;ı ki, yoldaşi.
O gör;;ır birinci alavlar ölk;;ısin;;ı s;;ıh;;ır sökül;;ınd;;ı dan
Savalan sağında f;;ıl;;ıkl;;ır;;ı uzadır baş ın,
Baxıb axtarır qocaman s;;ıh;;ındini, ölm;;ıy;;ın qoşa
qardaşın!
Uca dağların qoca zirvdsind;;ı baxır viqarild bir qala.
Meş;;ıl;;ır öpür ayağın onun,
Kül;;ık oxşayır yanağın onun,
Saya bilm;;ıs;;ın bulağın onun,
Ola bilm;;ımiş h;;ıl;;ı daşları yuva qartala !
***
Düşgrgk vg söykgngrgk qılınc kimi saHara

Dururam, gedib keçirJm dağın, çatıram yala.
Neçg zirvglgr, neçg sıldırım, neçg urmanın,
Qayasın, düzün, keçdiyin, böyük mgzaristanın
Keçgrgk yavaş gedirgm, gedincg dg hgr bir an ucalır
qala.
Döngrgk baxanda bir anlığa keçilgn yola,
Qaralır gözüm . . .
***
Dayanıb önümdg budur qala.

Oturuh o dağ yekglikdg şiş qayadan sala.
Sitgmin gsirggmgmiş ona qoca ruzigar.
Buraxıb, ötüb keçgn gsrlgr onu yadgar,
Bu alavlar ölkgsinin döşündgn gmgnlgrg.
Dağılıbsa da, glgnir geng gzgmgt, viqar.
Baxırı, susursada, dağlara vg çgmgnJgrg,
Elg bil baxır zamanın gözü . . .
B aş gyib viqanna toprağın öpgrgk onun
Dedim: ey qala!
De ngdir adın?
8zglindg kim olub ustadın?
Necg möhtgşgm sarılıb başan duman, ey qala!
Sgni qoynuna bu diyar alıb ana mgsgli mehrgban, ey
qala!
Sökülüb divar, tökülüb daşın,
Ürgyin ygqin doludur, bu cür çatılıb qaşın!
Keçib gsrlgr, de nglgr çgkibdi sgnin başın? !
Kim olub gzgJdgki yoldaşın
1 44 --
---
Şahin z;mcird;;ı
v� silahdaşın? !
Sökülüb di var, tökülüb daşın . . .
Gen� yaz g�l�nd� h�miş� lal�di sirdaşın.
Görünür vurub s�n� z�rb�l�r
Keç�n �srl�r v� q�rin�l;)r. . .
Gen� tüke� sarsımayıb v�li viqarın sgnin
v� çgkibdi qamçıların zaman kür�y�n qala,
Vg çgkibdi dağ ür�ygn qala,
Vg vurubdu zgncirini iyit bilgygn qala,
Ki, bo ğub s�sin, qoya son böyük dil�y;)n qala . . .
Geng lal�l�r
Yaz olunca qaldıraraq sin�nd� piyalglgr,
Deyiri ki, qaynayan al qanın h�lg donmamış,
Viqarın gen;), keçiri min iki yüz il, bu günd�
talanınaını ş.
HgJg sönmgmiş alavın, gg;)rçe uzun zamandı ki,
yanmaını ş
Qapayıbdı yad qanınan, zaman tozunan gözün,
D odağında dondurulubdu xgncgringn sözün . . .
***
Geng lalgJgr
Yaz olunca qaldıraraq döşündg piyalgl;)r
Deyiri: inanmarnısan qala, ö}gn özün.
V� gsirl�rin külü örtsgdg,
Yanın içindg pırıl - pırıl ğgz�bin, közün. . .
DiJg ggl, di aç ürgyin qala!
De ngdir sgnin dil;)yin qala,
De ngJgr çgkibdi baş ın, daşın? !
s�ni kim olub bu gün� qoyan?

Qoca düşm�nin, ya ki yoldaşın? !
Başını öpüb ötüş�n bulud
N�f�sin deyil?
Diris�n, dem�k, ulusan qala,
Üzü q�mli sin�si qan qala!
De n�dir adın?
Kim olub, danış, qoca F�rhadın?
Tanımırmısan bu �l�dd�vam
Qucağan qonaq g�l�n evladın? !
G�tirib bular viqaran s�lam
Ki, öpüb ş�r�fli bu toprağın,
El üçün iyitliy� and iç�,
H�yatından, el des�, vaz keç�.
De n�dir adın?
Niy� dinmis�n? !
Niy� susmusan? !
***
Qala dinm�yir.
N� c�vab, n� söz, n� d� bir k�lam,
N� d� s�s-s�mir!
Qalanın g;:)zir sin;:}sin n;:}sim,
G�zişir n;:}sim il;:} ağ bulud.
Cavab almayınca yanır içim . . .
***
Qalanın dibind� oturmuşam.

Dolanır başımda fikir müdam,
Ür;:}yimd;:} d;:}ğd;:}ğ;:}, min X;:}yal,
1 46 ------ Şahin z;:ıncird;:ı
Neç;:} min sual.

Gün;:}ş odlu top t;:}k üfüqd;:} sallanaraq batır
V;} qızıl donuyla g;:}lin kimi b;:)z;:)nir qala
Gee;} Ş;:}rqd;:}n çaparaq atın qanadın S;:}rir
Vg yavaş-yavaş yumaraq gözün dgrg, dağ yatır
V g tgbjgt ilg dg mgn özüm!
Deyg bilmgrgm ng zaman mgnim yumulur gözüm . . .
***
Gözümü yuxu aparan kimi,

Gözüıng göründü harnan qala
Ki, qımıldanır qoca şirlgr yuxudan sghgr oyanan
kimi.
Ucalırdı hey bu susan qala,
Ucalınca da. Ağarırdı sübh çağı dan kimi.
Qalanın bu heyk;:}li aqibgt-
Dönüb oldu bir ulu qghrgman.
Atı kişngyib aşaha qalxırı,
Qılıncı glindg parıldayan.
O vuronca hay d;:}rg, yal vg dağ
Dönüb oldu ordu, iyit, qoçaq.
G;:}l;:}rgk t;:}latümg ordular;
Biri türkcgdg;
Biri türkgmgn, biri kürdücg
Bağırırdılar:
Ulu Bab;:}k;:}-
8b;:}di Ş;:}r;:}f, böyük iftixar!
***
Dağa, düzt�r�
V g ışıq saçırdı yanan bgbgklgr�, gözl�rg,
V g umud verirdi ürgklgrg,
Güc olurdu qollara, dizlgr� .
***
Y ayılırdı şimşgyg bgnzgygn s�si Bab�kin:

Bu yerl�r bizimdir gz�ldgn, bizim.
Niyg doğma yurdumda m�n qul g�zim? !
Niyg yad �lil�n soyulsun elim?
Niyg susdurulsun şgk�r tgk dilim?
***
B u yerlgr bizimdir gz�ldgn, bizim,

Qgrgk öz diyarımda azad ggzim.
Quduz şahlara biz gzgldgn yadıq.
Xglifg adın qoysa da, şahdır o.
Sizin tgk b�şgr, yoxsa Allahdır o? !
8rgb qardaşında gözgl yurdu var.
O yurdunda öz eşq i var, dgrdi var.
Qoy azad ggz� dağına yurdunda o.
Bu azadlığa biz ümkdgn şadıq.
Güvarası olsun o şirin h�yat.
V g lakin bu yer d� bizimdir bizim.
Qgrgk mgn d� yurdumda azad ggzİm!
er�b qardaş olsa, ona qardaşıq,
Ağır günl�rind� ona sirdaşıq;
Qılınc ilg g�ls� v� lakin, olar
Bu yurd onlara hgr bir addım mgzar!
Qiyam eyl�ygndg biz and içmişik
1 48 ------ Şahin z:mcird;}
Azadlıq üçün hgr ngdgn keçmişik.

Bu yerJgrdg biz
Ya azad ggrgk işlgyib dincglgk,
Vg ya xud şgrgflg iyit tgk ölgk.
Soyulsun niyg kgndlinin hgr zadı,
Çiçgklgnsin amma onun bağdadı? !
Bu ellgr azadlıq südündgn gmir,
Iyit tgk ölgr, lakin olmaz gsir.
Eşitsin, düşünsün bunu mö'tgsgm:
Buyursun döyüş qgsdi var meydana.
Azadlıq ggrgkdir bütün İrana.
Qgrgk Hürr ola Farsı da, Türkü dg, Kürdü dg.
Bu ellgr hgqiqgt bilir Qur'anı,
Ona sarsımaz zgrrgcg imanı.
***
Gedir grşg ellgrin alqışi.

Qgzir at belindg qadın, kişi.
B u elin gözündg yox aslanın
Dişi- grkgyi !
amgyi coşur azad insanın.
Qılınc g}dg hgm aparır xişi.
Çalağan kimin
O hazırlaşır gdlcdk sgmalarına uçub havalanmağa.
İş olub şdrdf Vd gmgk bulaq kimi qaynayır.
Qutaranda iş qızı, oğlani çalı b oynayır. ..
***
Gah axir duman kimi ordular,

azilib, dönür Jgpgldr kimin.
Prof. M .T. zehtabi --
--- 1 49
Azad insanın gücü sel kimin dağıdar, yıxar.

Dağıdar qaranlığı, gün çıxar . . .
***
B u Z;:}f;:}r sürür düz iyirmi il.

Döyüşür, gkir azad olmuş el. . .
***
Azad olsa e l ;:}mirin hgyatı olar qara.

Çgkilib içindg xdlifglik e lg bil dara . . .
***
Düşünür mudam qoca mö't;:}sgm.

O ki etdi şi';:}y;:} min sitgm,
Ürgyind;:} king, üzündg q;:}m.
S;:}h;:}r - axşam işigri mgsl;:}hgt,
N;:} qalır n;:}dim, n;:} d;:} baş bil;:}n . . .
Tapır aqib;:}t
Qoca hil;:}g;:}r Z;:}f;:}rin yolun:
Kür;:}d;:}n d;:}miri çıxardar d;:}mir.
Bük;:}C;:}kdi yoldaşi Bab;:}kin o polad qolun.
az;:} g;:}r türkü bu türkl;:}r,
Ağalıq qalar biz;:} bix;:}t;:}r!
Kür;:}d;:}n d;:}miri çıxardar dgmir!
***
Gedir ;:}fşin;:} qoca elçil;:}r, böyük ;:}fiD;:}ğan.

Gedir Özb;:}kistana h;:}r s;:}hgr dolu karvan . . .
G;:}lib axırında öpür o , mö't;:}s;:}min glin.
***
8r;:}b ordusu, ;:}C;:}ffi ordusu,

N;:} ki vardi Ş;:}rqd;:}, q;:}rbd;:}:
1 50 ------ Şahin z�mcird;)
Sudanında da, Yamanİnda da,

Misirinda da, adaninda da . . .
Axışıb galir, qaralır Sahand,
Savalan susur, alınır Mişov,
Boğulur qanında da mazyar,
Kasilir Aras, sökül ür Marand . . .
Yürüyür duman kimi ordular. . .
***
Qoruyur qanila tamam bir il

Qoca İranın şarafın, adın
Va azadlığın qocaman bu el
Va ucaldırı göya faryadın;
Suvarır qanila dağın, daşın.
Yad önünda dik tutur öz baş ın.
Analar verir iyit oğlunu,
Galin isa sevgili yoldaşın.
Na garakdi bunlar azadlıq olmasa millata? !
Azad olmayan ayacak yaqin baş asarata.
asir ömr sürsa agar cavan,
O, cavan deyil, sürünan köla !
Şirin eşqdan na qanar başar,
Azad olmasa öz evinda gar? !
***
Qoca sumbatın, qoca tülkünün,

Bu elin duzun bir ömür dadan,
Özü dost ikan, içi bir ilan.
Bela düşmanİn aci xancari dayir arxadan.
Qurulur kamand,
Tutulur qoçaq.
Tutulur bütün yan, yoldaşı.
Qırılınca saq�, sınar budaq.
Vurulur azad doğulan bil�kl�r� aqib�t k�l�k il�
b�nd.
***
Oturubdu t�xt� baxır gül�r qoca mö't�s�m.

Tacı incili, evi möht�Ş;)m. Süzülür ş�rab,
Danışır kamança, gülür Rubab,
Süzürü �sir g�l�n ine� qız v� g�linl;)r hey
Dolanan piyal�l�r� h�r an boşalınca mey . . .
***
Verir �mr c�llada Bab;)kin qoparır qo lun,

Ayırır solun.
S ağ �lin�n o üzün� ç�kir bir ovuc qanın.
Bu n;)dir? - dey�, soruşur x�lifeye - moslemin.
Eşidir cavab :
M�n elim kimi qanil�, canil� S;)n� düşm�n�m,
S arı r�ngin�n
/qabağında m;)n,
Ayağımda künd� �g�r öl�m,
Yazacaqdi tarixiniz ki, qorxudan ölmüş�m.
Silir�m bu l�kk�ni öz qanımla m�n indid�n !
***
Yuxuda bu hal�t� ağladım,

B ir elin ümidi batan gün�,
Savalanın yad �lil� b�xti yatan gün�.
Niy� batdı gün, niy� öldü Bab�k el oğlumuz . . ?
.
1 52 ------ Şahin Z;)ncird;}
Niyalarla göylara doğru göz aparanda man,

Görürarn durur gözümün önünda harnan qala.
Gena Babakin ulu heykali,
Uzanıb ali,
U cadan deyir:
Öna bax, öna,
Göya yox, mana!
Ölümün gücü el üçün ölanlara çatmamış,
Y atıb el, vali qala yatmaını ş,
Çağırın eli, boğa zülmati,
Qıra zanciri, ata zillati.
Çağırın eli, ayıdın, durun
Ki alavlar ölkasi şan garak,
Azad eliara ola tan garak.
Ayılın, boğun bu qaranlığı,
Günü mıxlayın göyün alnına.
Siza qul kimin yaramaz hayat,
Gözün aç özün, yatanı oyat.
Ayılın, durun,
Döyüşüb azad bir hayat qurun . . .
***
Ela na'ra çakdi bu sözlarİ bağıran zaman

Ki, oyandi yer, Savalan da asdi, salıand da,
Mişovun başın bürüdü duman.
Tar içinda man da harasınan
Ayılan zaman
Yuxudan durub qalanın bütün darasi, dağı.
Günaşin qızıl kimi bayrağı
B:::ı z:::ıyir f:::ı q:::ıt qalanın başın!

B aş ;;ıyib onun öpür:::ım m:::ın bu günd:::ı polad kimin
dayanan daşm !
Tabriz - Bazqalasi
Xordad 1359- j un:l980
1 54 ------ Şahin Z()UCİrd;:ı
Baxti yatm1ş ? . . .
(bağli qanadlardan)
Giriş
Öz arzusunun durmasa hdr kim keşiyindd,
Arnalı özüyndn yatacaq son beşiyindd.
Bundan ötür dfsand yaratmış bizim elldr.
Aylar dolanıbdır, keçib illdr,
Lö'lö kimi bdslib onu qdlbindd ndsilldr,
Yonmuş onu almas kimi di ll dr,
El Sdrvdtinin axiri bir ineisi olmuş .
Mdn
Yazdım onu, min bir xdtdrd qarşı durarkdn,
Qurbdt qucağında.
Şaydd oxusunlar hdm uşaqlar,
Hdr bdrk uyuyanlar,
Hdmdd başı qar ddrdı duyanlar!
Kimdir uşaqlıqda nağıl sevmdyd,
İstdmdyd hdr gecd bir dastan?
Olmaya koroğlu kimi qdhrdman?
Qır atınan uçmaya quşlar kimi?
Kirndi nağıllar hdld qurtarmamış,
Xan bacıya söykdndrdk yatmayan?
Röyada seyr etdiyi gülşdnldrin
Gülldri, ddryalarına batmayan?
***
M�m d� sev�rdim nağıl,

Sizt�k uşaqlıq çağı.
T�rk eyl�y�rdim, nağıl olsaydı g�r
Oynamaği, qaçmaği .
***
Nadiri saqqal o mü�llim baba

Ta ki g�l�rdi, bir �lind� döş�k,
Dig�r �lind� �sa,
Çeşm�y� dinc�lm�y�,
Hazir olardım orada hövl�s�k.
Bir o q�d�r keçm�miş,
Bir - bir uşaqlar g�l�r,
Dövr;:} vurar,
Sakit-o aram oturar,
Çehr�si nurani mü�llim babanın
Dövr�sin� ta ç�kil�rdi neç� �Ivan hisar.
Çeşm� başı, dörd yanı yaşıl çinar,
H�r birinin ömrü uca dağ q�d�r.
G�ls� dil� g�r bular,
Verm�lidir Nuh n�bid�n x�b�r.
***
Yayda mü�llim baba

Bir çinar altında g�lib �yl�ş�r,
Bizl�r� söyl�rdi şirin qiss�l�r.
***
Yaydı. söyüd torpağa yorğun baxır;

Çeşm� suyu lam axır;
Qaynayır iş yazıda;
1 56 ------ Şahin Z;:)ncird;:)
K�ndd� yox s�s - s�mir. . .

o�rçe ilin ğar�t edibdir zaman,
Çıxmayır heç v�qt yadımdan v�li
Yaş lı mü� ll im babanın
Bir beld gündd dediyi dastan.
***
. . . çox demiş�m dünya q�dim dünyadı,

Dağlar onun şahidi;
Hdm böyüddr, h�m d� yixar şimşadı.
Y ell�r onun ah idi.
***
P�rddldri rdng bd r�ng:

Var gecdsi, gündüzü,
İnsana gah ş�hd içid�r, gah şdmng,
Hdm dağı var, hdm düzü . . .
***
Dünyada zülm�tld ışıq çarpışır;

Hdrddn ışıqlar boğuru zülmdti ;
Artırı gah da gecdnin qudrdti.
***
Zülmdt dlindn toxunar,

Ay balalar, hdr gee� dan örtüyü.
Mdşriqin almas topun
Qır kimi zülmdt yonar.
***
Zülmdt dlindn biçil�r

Dan qızının süd kimi fistanları,
Prof. M .T. zehtabi ------- 1 57
Zülm�t içind� seçil�r

Al ş�f�qin bayrağı, vulqanları.
***
İnsan olan h�md�m olub nur il�;

ası b�ş�r zülm�t� yar olmayıb.
Sıxsada zülm�tl�r �g�r insaniı,
Çar�si yox d�rd� düçar olmayıb .
***
8hrim�nin devl�ri
Qan çil�yib daşlara, topraqlara,
Odlasa da evl�ri,
Yol açıb insan qara dustaqlara;
Axir açıb yerd� s�ad�t qanad.
Nur arayıbdır bu diyar ell�ri,
İ st�yi olmuşdur azadlıq, h�yat,
Lakin onun ulduzun
Parlamağa qoymayıb
Dörd t�r�fın yell�ri,
F itn�l�ri, sell�ri.
***
El dayanıb, durmayıb;
Y atmayıb ağ başları,
esrl�ri sad� başa vurmayıb;
Şahididir lal�li dağ- daşları.
***
Fikr� gedib n�sll�r

D�rdin� d�rman üçün.
1 58 ------ Şahin Z;)ncird;:ı
Çox yorulub :;)qll:;)r

Xoş bir ömür tapınağa insan üçün.
***
Hd, balalar, himmdtin

İstdyi sonsuzdur axar çay kimi;
Qudrdti h:;)r milldtin
Son tanımaz say kimi .
***
Hdr bir elin himmdti tdrpdnsd gdr,

Dağda ona baş dydr.
Hdr şeyd ğalib gdldn
El gücüdür,
/yel gücüdür
/sel gücü.
***
Döş verib el yell;;)r;;), tufanlara;

Müftd S;;)ad;;)t quşu gdlm;;)z :;)1;;).
Haqq verilm:;)z, alınar;
Haqqı sev;;)n dı atar üsyanlara;
Bdxti yatan dı uzadıb ffi;;)Ş';;)};;) .
H;;)mld ed;;)r zülmdtd iman il:;).
***
Bdxtd gdlib çatdı sözüm müxtdsdr.

Yaxşı qulaq assaz dgdr,
Ndql ed;;)f;;)m bir qdddr
İndi yatan bdxtddn:
***
N�ql el�yibl�r ki, s�ad�t quşu,

indi t�k,
Q�hr edib uçmuşdu bizim yurddan
Bir zaman.
***
Xalq piyadaydı, s�ad�t s�var:

Yay v� qış
arş� ç�kilmişdi çör�k,
C in kimi olmuşdu iş,
Ş�hrli m�bhut idi, k�nd �hli xar,
El s�p�l�nmişdi bütün qurb�t�.
Hökm el�yirdi biz� bigan�l�r;
Şadlıq idi aldığı,
Verdiyi amma k�d�r,
Gar�t edib ş�hdi, verirdi z�h�r.
H�r k�sin öz d�rdi, q�mi, möhn�ti
Evl�rin olmuşdu sözü, söhb�ti.
Hamını bu d�rd� düşünürdü �lae.
***
Onda bizim k�ndd� bir arvad, bir �r

x�ıv�t edib bir gee� d�rdl�şdil�r.
Çox danışıb, çox dedil�r, düzdül�r. . .
Keçdi gee� yarıdan;
Az qala h�r çar�d�n �ı üzdül�r.
-Ey qara b�xt, axiri arvad - dedi -
***
Xoş gün üzü bir gün evin görm�di;

Beşe� gün ömrümdg yaşayış m�nim
1 60 ------- Şahin z::mcirdg
Qdlbimi güldürm;:}di.
***
Hay gedis;:}n, huy gedis;:}n n;:}nni t;:}k,

Günl;:}rimiz hdftd olur, hdftd ay,
Y oxdu V;} lakin nd o çaydanda çay,
Zdrrdcd qdndanda qdnd,
Olmuru lampanda yağ,
Süfrddd görmür çördk.
***
Bilm;:}lİS;:}n, ay kişi,
Pendiri saxlar d;:}ri;
Arvadi saxlar ;}ri !
Xoş gün;} axır niyd biz h;:}Sf;:}tik?
Bds nd S;:}b;:}bddn bizi şadlıq atıb?
Bdlkd bu söz düzdü ki, bdxtin yatıb !
Söy Iddi h;:}tta bunu m;:}rcan xala.
Qollarını çırmala,
Düş yola, get bdxtldrin yurduna,
Bdxtini tap, bur qulağın, qoy dura!
***
D;:}rdi deşilmişdi yazıq arvadın.

Çox dedi o, müxt;:}S;:}f
-S;:}n dey;:}n olsun - dedi axırda dr.
***
Ta soyudu hirsi bir az arvadın,

Mehr-o mdhdbbdtld dedi: - ay yazıq,
Getmdyd lazimdi ddmird;:}n ;}Sa,
Birdd ddmirddn çarıq.
B ir tdrdfd qoydu bütün işldrin,

Zdhmdtin;::) n tapdi ndhay;::)t kişi
Hdm ;::) S ani, h;::)m dd ddmir çarığı.
Sazladı h;::)r bir işi,
İstddi çıxsın yola, arvad bu yol
Etdi sifarişldrin:
***
S;::) n bu yola yolçusan;

Xan hacıının b;::) xtini dd tap barı,
D;::)rd;::) düşüb, d;::)rmana yoxdur ;::) lac,
Bir d;::)ridir, bir sümük;
Y ox yazığın söz dem;::)y;::) incari.
***
ammdm on ildir Ç;::)kiri intizar;

ar ki gedib qurb;::)t;::)
S atdı, yedi hdr n;::) var.
***
Qonşuda aylardı ki, yanınır ocaq,

Çün ;::)r i sürgünd;::) dir.
indi çatıbdır sümüyd lap piçaq,
Halı yaman günd;::) dir.
***
Xan dayının oğlu düşüb zindana,

Ndm n;::) qdddr pul qoyub,
arz;::) yazıb hdr yana.
Kirndi baxan ffi;::)zluma? !
***
X;::) C C;::) gilin düşdü işi divana;

1 62 ------- Şahin z;mcird;;ı
Tutdula min z�hm�tin;:ın bir v�kil,

Saldılar axırda �rin zindana,
Oğlu yazıq oldu d�li - divana,
Düşm;:ıni indi y�l;:ınib h;:ır yana.
***
Ta ki nişanlandi tifıl ;:ımqızım,

Bilm;:ıdim heç oğlanı-
Neyl;:ıdi ki, asdi hükum;:ıt dara.
Geydi yazıq qız qara yas fıstanı.
***
Qoydu Kazım hakimin�n baş - başa,

Oldu evind�n qaçaq;
Düşdü yazıq dağ- daşa;
indi qalıb ac- yalavac beş uşaq . . .
***
Gördü kişi d;:ırd qutaran d�rd deyil:

-M;:ın bilir;:ım hamısın, ay qız - dedi.
T;:ıkc;:ı olar yox, hamı b;:ıdb�xtdi.
Qoymayıb ;:ırbab bu il
Xalqda h;:ıtta bir ovuc rişt;:ılik;
Vergi d;:ı ki g;:ıldi dün�n üst;:ılik.
***
M;:ıqs;:ıd;:ı çatsam ;:ıg;:ır,

K;:ındlil�rin hamısının
B;:ıxtl;:ırind�n olaram bax�b;:ır.
***
Müxt�s;:ıri b;:ıxti yatan k;:ındlimiz

Geydi çarıq, götdü d;:ımird�n ;:ısa,
Prof. M .T. zehtabi ---- 1 63
Arvad il� eylgy�r�k �lvida,

Çıxdi yola.
***
Çeşm� axan sgmti mü�llim baba

Verdi �lin�n nişan .
N�ql el�yibl�r buradan
Düşdü yola qghr�man.
***
G�zdi v�t�n mülkünü qarış - qarış :

8rdgbili, Urmunu, h�m Dilmanı,
Hgşt�rini, Xalxalı, h�m z�nganı,
Qgzvini d� keçdi o,
Savg narın sıxdı, suyun içdi o,
Gördü onu hgm s�h�nd,
Zirvgsi şiş qarlı Mişov, hgm Mgrgnd,
H�m Savalan, h�m zgr�nd,
G�zdi o hgm Q�şqayı, h�m afşarı,
Hgm Qumu, hgm B ican,
Keçdi gözgl güllü gülüstanlan,
Meyv�li tom bağları,
Seyr elgdi grşi öp�n dağları.
***
Seyr el�dikc� o yaş ı l düzl�rı,

Çeşm�lgri, çayları,
Ş ad idi gündüzlgri.
***
Gün batıb ört�nd� t�bi�t qara,

Fikr elgyir yolçu ki, c�nn�td�dir:
1 64 ------- Şahin z�mcirdd
Çeşmg sgrin, göy ayaz,

Mal - qara çox, qurdu az,
Lal baxan ulduzları bir mgnzgrg;
Örtürü ay sarı ipgk hgr yerg.
***
Dan sökür bir sghgr;

Sübh aralırdı gecgnin zülfünü,
Şgrqdg qovzurdu sghgr bayrağın,
Sanki gümüşdgn gtgk,
8tr dağıdırdı mulayim külgk;
Körpg kimin qönçg yarır qondağın
Taki, gülüşsün çiçgk.
***
Ax, bu vgtgn to rp ağı !

Ax, bu sghgr!
Mgnzgrglgr !
Tapdı mgggr
/sizlgrg cgnngt bağı!
Baxdı mügllimbaba
Qarlı, uca dağlara;
Çgkdi dgrindgn bir ah.
***
Hg balalar, müxtgsgr
Bax, belg bir xoş sghgr,
Fikrg gedib yol gedgrgk yolçumuz
Gördü kgsibdir yolu bir cangvgr.
***
Çatıadı bağrı yazığın qorxudan.

Çarg ngdir gglsg vg lakin gcgl? !

Öz - özüng astadan:
-Arvad ipiylg quya düşdüm,-dedi
T ök gtgyindgn daşı,
Atma yarı, yoldaşı,
Köhng xurafatlara qoyma mghgll . . .
***
Mat dayanan halda musatir kişi,

Qurd yaxın ggJdi sglam eylgdi:
-Kimsgn, a qardaş, de görgk,- söyJgdi.
***
Bgxti yatan dil - dodağın çeyngyib,

Zghmgtingn bir tghgr,
Eylgdi fikrindgn onu baxgbgr.
***
Qurd dedi: onda sgningn yox işim;

V ardı vgli xahişim:
Dünya görüb onbeşg çatmış yaşım,
İndiki tgk ağrımamışdır başım;
Zghr elgyibdir mgnd hdr ldzzdti,
Çargsini bilmiri heç bir hgkim.
Verıng sgn gJdgn bu gözgl fürsdti;
Bgxtimi tap, çargsin ondan soruş.
***
Bgxti yatan söylgdi:

-Siz buna xatir cgm olun, ey cgnab !
Hgr necg olsa, tapararn bgxtizi,
Öyrgngr;;ım dgrdinizin dgrmanın,
1 66 ----- Şahin z;mcirdg
arz ed�r�m m�n qayıdan baş c�vab.

***
Ç�kdi bir azad n�f�s,

Düşdü yola, getdi musatir gen�.
Bülbül�, güya ki, açıldı q�f�s .
***
Dağlar aşıb, çıxdı nghaygt düzg;

Y atmadı, qatdı gecgni gündüzg,
Ötdü kül�kl�r kimi mgnzillgri ;
Qışda sazaq döydü onu, yayda gün,
Dağ kimi sındırmadı amma özün.
***
Güldü onun mgqsgding hgr yetgn:

Var ng ki qarın qulu,
Kim ki, ona pak hgyat gfsangdir,
Kim ki, adamlıq sayır ancaq pulu,
Kim ki, o, pak vicdana bigangdir,
B ilmiri hgr kimsg ki, millgt, vgtgn,
Pul deyg kim ki var onun min üzü,
H�r üzü dg layiq olan bir sözü . . .
Güldü ona, söylgdi divangdir. . .
***
Hürdü yetgn hgr bir it,

Keçdi vgli karvan.
Düşdü ağır günlgrg hgr çgnd iyit,
Yolları gah aydın idi, gah duman,
Çgkm�di gl qghrgman.
***
Prof M .T. zehtabi ------ 1 67
Keçdi bahar, gdldi yay,

Saldı susuz çöldd ilanlar haray;
Başladı od sdpmdyd qızmar gündş,
Saxladı biçardni yoldan dtdş
***
Gördü bir ağ saç qoca yoldan kdnar,

8ldd kdldntir biçiri biqdrar,
Qan tdr içindd biçin,
Verdi sdlam, istddi su bir içim.
***
Alnına qdm xdncdri izldr tökdn,

Sindsind qdm seli dağlar çdkdn,
Mis kimi günddn üzü yanmış qoca
Aldı s�lamın onun,
Gdldi, küldşddn çıxarıb bir küzd
Yolçuya tQqdim edQrdk, söylddi:
Ay oğul hardan belQ?
***
BQxti yatan içdi suyu,

Otdula bir kölgQdQ dincQldilQr.
Köhnd tanışlar kimi ddrdlQşdildr.
Tez tanıyar ddrd ÇQk�ni ddrdlildr.
***
B ilc�k dkinçi cavanın mdqsQdin

-Yaxşi yol olsun,- dedi, - amma oğul,
Qismdt dgdr olsa Y dmdnd�n gQlQr,
Olmasa gdr toxlu çdmdnddn geddr,
Luqma ddhdnddn düşdr.
1 68 ------ Şahin z;;mcird;:ı
***
s�m nd düşübsdn ay oğul, çölldfd,

Gdr yazılıb alnına,
Qorxma, ndhandan çıxar,
Luqma ddhandan çıxar.
***
Lakin, oğul indi ki, çıxdın yola,

Tari kömdk etsd, yetişsdn dgdr,
Bdxtimi tap al xdbdr:
Ddrdi nddir, ortada
Heç nd bitirmir Zdmim?
Hdr nd qdddr şumlasam,
Hdr nd qdddr belldsdm,
Hdr nd toxum Sdpsdm ora, ot bitdr;
Ddn zay olur, Zdhmdt itir.
Ay oğul ! Indi budur ancaq qdmim.
Orda dgdr bitsd ddn
Şah kimi günidr keçirdr aildm;
Zilldti heç bilmdrdm ömrümdd mdn.
Toy tutararn oğluma.
Bağ salaram: alma, drik, nar, üzüm . . .
Dünyada beş gün gül dr axir üzüm . . .
***
Çox dedi öz arzularından qoca.

Yoxdu xdyal şdhpdrinin s ahi li,
Arzu kimin dünyada
Y oxdu şirin sevgili.
***
Etdi q�bul axiri b�xt axtaran

Q�lb�n onun xahişin:
-Yolçu g�r�k yolda - deyib,
/m�qs�d� oldu r�van.
***
Keçdi uzun yolları yell�r kimi,

Düzl�ri yel, dağları sell�r kimi,
B ad ile s�rs�r kimi.
Tez yorulub yatmadı,
Oldu gözünd� gee�, gündüz kimi,
Baxdi günüz gün, gee� ulduz kimi
Zamindir h�r z�f�rin bir inad.
***
Gördü f�l�kl� öpüş�n dağları,

H�r t�mfi yam - yaşıl;
Çaylar axıb hay salır,
H�r t�r�fi çeşm�, ç�m�n, gül, çiç�k;
Kül kimi topraqları
Lap el� bil ki, geyib �Ivan ip�k.
***
Tom meş�l�r m�nz�m:

Meyv�si çoxdur, d�r�ni lakin az;
H�r t�r�fin zin�tidir t�rlanı;
Oxşayırı gülş�n� h�r bir yanı ;
D�st� b� d�st� m�ldyir ceyranı;
B�nz�yiri e�nn�td h�r bir ddrd . . .
***
Kirndi gör�n e�nndti?

1 70 ------ Şahin z;:mcird;)
***
G�ldi �r�b gördü bu ş�n novrağı,

Gördü t�bi�td�ki bu zin�ti,
Heyran olub bilm�di söz tapınağı
-Hazehi c�nn�t� - dedi.
***
H�r şeyi var, h�r şeyi:

Ne'm�ti sonsuz onun,
Zin�ti donsuz onun,
Dağları qar, ya duman,
Düzl�ri gül,
Göyl�ri ulduz, ayaz,
Y erl�ri sünbül,
Qışlari qış :
Şaxta, sazaq, qar, boran, . . .
Yazları yaz:
N�'r� ç�k�r ıldırım, ağlar yağış,
Göll�ri örd�k v� qaz,
H�m süzül�r lal�l�rin camına
Sübh çağı ş�bn�m meyi . . .
Üstü qızıl, altı qızıl toprağın,
Top dağıdanmaz bağın,
Meyv�si bol, r�ng b� r�ng,
Tapmaq olar çöld� d� can d�rmanı.
Puldur, h�yatdır çölü, yaşil düzü;
Müşg �l�yir yell�ri h�r bir s�h�r,
Oynuru ş�bn�m havada sübh çaği,
Gün ki çıxıb, leysan �ı�r,
Tir ç�kit:ır yay kimi göy qurşağı.

***
Göyd� uçar bağri qaraynan turac;

Dağ, d�r�, düz bağ, yamac . . .
B�sl�yiri südlü in�k,
Yağlı şiş�k,
atr yayan r�ng b� r�ng gül, çiç�k,
Ballı p�t�k,
Dünyada şöhr�tl�n�n �Ivan ip�k,
Ağ, qara gümrah quzu . . .
H�r şeyi var toprağımın, h�r şeyi:
H�m çör�yi, h�m duzu.
***
B�xti yatan gördü bu s�rv�tl�ri,

H�m d� g�zib ş�hrl�ri, k�ndl�ri;
Gördü bular özg�, olar özg�dir.
F�'l� d� biçar� g�zir, k�ndli d�,
Gülmürü sağlam kişid�, d�rdli d�,
Taeiri müflis, xanı ş�rm�nd�dir,
Mill�t ona b�nd�dir.
***
Doğma dili xalqına bigan�dir,

Çünki olubdur yasaq;
Yoxdu t�bib bir n�f�r,
arş� ç�kilmiş dava;
Y oxdur �dal�td�n �s�r.
***
H�r n� ki vardır düşün;;)n, b�nd;;)dir;

1 72 ------ Şahin z:mcird;ı
Hdr bir evin başçısi qurbdtdddir;

Hdm ağa bddbdxt gdzir, hdm nökdr;
Molla yazıqdır, avam ondan bdtdr;
Hdm qarının, h;;}m qocanın, hdm qızın
Gözldri yolda, qulağı sdsdddir;
Dağ kimi, qdlbldrdd qdm üst - üstddir.
***
Oldu qoçaq kürdldrd mehman da o,

Bildi ardb elldrinin ddrdini,
Qaldı qonaq bir gecd mdkranda o,
Bdxtiyari, Farsi, Loru gördü o . . .
***
Axira çatmışdı bizim qdhrdman

Doğma Vdtdn toprağın.
Keçdi gözünddn bir an
Öz vdtdnindd nd ki görmüşdü o.
Fikrd gedib bir zaman,
Dişiddi baş barmağın,
Söylddi biy-ixtiyar:
Xalqa olub öz V;;}t;;}ni dar qdfds,
Bdxti oyaq kirndi bu topraqda bds? !
***
Susdu müdllimbaba,
Çehrdsini tutdu qdm,
Gözldrind qondu ndm.
***
Q;;}drini bilm;;}Z V;;}t;;}nin bir çoxu,

Tez dd bu qdfldtd;;}n ayılmaz olar;
Prof M.T. zehtabi ------ 1 73
Ta ki deşgr singlgrin qurbgtin -

Zghrli tghqir oxu;
Onda bilgrlgr vgtgnin qiymgtin.
***
B ilmglidir kim ki, o, xoşbgxtlıyın

Tapmaq üçün qurbgtg bel bağlayar.
İtsg quzun dağda g;}r,
Ömr ged;}r boş yer;},
Axtarasan bağda ggr.
***
Hg, balalar, qaldı sözüm orda ki

Axira çatmışdı vgtgn toprağı.
Durmadı b;}xt axtaran,
Keçdi o S;}rhgdi bir axşam çağı.
***
Dözdü f;}lak;}t};}rg, möhn;}t}grg;

Oldu qonaq ellgrg, millgtlgrg,
Gördü nağıllarda eşitdikl;}rin.
***
Bir gün aşıb keçdi uca bir dağı,

Düşdü ngf;}Sd;}n yaman;
Gördü gedir gün suyunu içmgyg,
Qırmızı ;}}van donunu biçm;}y;} . . .
Dağ gt;}yindg varıdı bir şgh;}r;
İstgdi g;}lsin ora dinc;}lm;}y;}.
Gördü yol üstünd;} böyük izdiham
Tgbl S;}Sindgn titirir dağ, dgrg,
Hgr yeri tutmuş qoşun,
1 74 ---- Şahin z;:ıncird;:ı
Sdfldri bir mdnzdrd.

***
Vardı sayı göyddki ulduzların,

Yoxdu Vd lakin sayı topbuzların;
Atlıların hdr biri bir pdhldvan,
Neyzdldrinddn yaranıb bir meşd,
Atlı - piyada doludur hdr güşd.
Tüstü kimin toz çdkilir göyldrd;
Yer göyündn gol boyun,
Kişndydn atlar Sdrilib düzldrd,
Toz oturuh üzldrd,
Sds yayılıb köyldrd . . .
***
Sağda da dSgdr dayanıb, solda da,

Ortada xaqanları, sultanları,
Arxada da bdyldri, d'yanlar,
1 hdm xanları,
Üzldrin amma bürüyübdür kdddr.
Düşdü dmirin gözü birddn - bir�,
Ddbddb�y� heyran olan yolçuya,
amr el�di f�rraşa:
Kimdir o gör? M�qsddi aya n�dir?
Göst�riri paltari bigan�dir;
Hansı diyardan gdlib?
Orduma heyrandır o,
B�lk� d� bir fitn�kar insandır o !
***
Getdi qoçaq xidmdtd fdrraşbaşi;

Keçdi bir az ggtdi xgbgr,

Şghriyarın öpdü rikabın, dedi :
Şanlı gmirim siz olun bgxtgvgr!
Doğrudu, bigang bir aslandır o,
Amma ki, casus deyil, insandır o;
Yurdunu sordum, dedi: azgrJiygm,
Hamını qoyur mgqsgdin amma lağa:
Bgxti yatıbdır, gedir axtarmağa.
***
Şah ngzgrindgn keçirib sol - sağın,

Fikrg gedib bir qgdgr,
Dişigdi baş barmağın;
B irdgn uçub getdi üzündgn kgdgr.
emr elgdi:
Tez ggtirin xidmgtg,
Amma rgaygt elgyin hörmgtg.
***
Qgldi iyit, verdi yetişcgk sglam,

Şahlara layiq elgyib ehtiram,
Söylgdi :
Sgltgngtiz bgrqgrar!
emrinizg tabegm, ey hökmdar.
***
Şah dedi : xoş gglmisgn

Sgn bu gziz toprağa;
Öz vgtgnin tgk yaşa,
Hgr ng qgdgr istgsgn . . .
Sgn gedisgn bgxtini axtarmağa,
1 76
------ Şahin z;mcirdd
Ömrünü bu yolda edirs�n h�d�r,

Vardı mgnim d� sgn� bir xahişim:
Bgxtimi tapsan �g�r,
Deyng ona:
Rast niy� gglmir işim?
asl�h� çox, ordu böyük, q�hr�man . . .
Bilmir�m amma n�dgn
Davada m�ğlub oluram son zaman? !
Lap düngn
Düşm;:)nin�n durdu qoşun üz - üz�:
***
Alav yağdıran ıldırımlar kimi,

Hücum eyl�y�n d�m qoşun,
Edirdin güman,
Ki d�ryanı eaşdurdu tufan.
***
T�bill;:)r s�si, atların kişngyi

Qopardırdı yerddn dağı;
Gör�nmirdi göz heç n�yi.
Tutub ordular h�r yerin dağ - düzün,
Gün�ş tozdan örtüb üzün,
Üfüql;:)r duman,
Öpür toprağı k�hk�şan.
***
Döyüş başladı sübh çağı,

Qızışdı vuruşlar, qızışdıqca gün.
Kül�k yardı bird�n tozu,
N� gördüm �sir düşm;:)nin bayrağı.
Prof. M . T. zehtabi ------- 1 77
* **
Hücum etdim aslan kimi arxadan düşm;:mg.

Deyilmiş zgfgr leyk qism;::ıt yeng,
Havayi bir ox dgydi birdgn ata.
***
" Ş ah oxlandi" - hgr yanda qışqırdılar.

Bu yersiz xgbgr ordumun gzmin;::ı -
Deyirdin bg sancıldı oxlar kimin.
Tamam ordunun şghpgrin qırdılar.
***
Tazaşdan iyitlgşdi mgğlub olan,

Hücum etdi oxlanmış aslan kimin.
H;::ı d;::ır getdi zghmgt, h;::ı d;::ır getdi qan;
Uduzdum gen;::ı udduğum davanı.
***
Bir bu deyil, beş kgrg

Sg'ylgrim çatının heç bir yer;::ı .
Rast gggr gglmgsg iş, bgxt yatar,
Y oxsa mgggr gün gbgdilik b atar? !
***
G;::ır qayıdan başda s;::ın

Çargsin açsan, des;::ın ,
Hgr ng ki, qglbind;:m ötür, istgsgn,
Sözsüz alarsan tamam.
***
Birdg edib hökmdara ehtiram,

Yolçu dedi :
Dövl;::ı tiniz müst;::ı dam.
1 7 8; ------- Şahin z�ncird�
Dünya şahın karnma olsun mudam,

Düşmdniniz olmaya heç şadkam,
Mdn bu yolun yolçusuyam,
arnrizin icrası ill dnd fdxrdir,
Sayey-i lütftiz yetdr acizldrd.
***
aJqdrdZ,
Qaldı gecd orda musafır qonaq,
Çıxdı sdhdr sübh çağı günddn qabaq.
***
Bir neçd il getdi musafır gend,

Görmddiyi qalmadi heç bir mdkan;
Bdxtldrin mdmldkdtinddn soraq
Tutdu Vdli, vermddi heç kim nişan.
***
Sindi keçib,
Seyr elddi Kişmiri, Hindustanı,
Addadı Ceyhun çayın,
Gördü Çini, Maçini, Türküstanı.
***
Qışda gdlib arzruma çatdı o;

Orda kdrdm tak neça gün yatdı o,
Samsonunan arzrumu gazdi o,
Gördü ki, bigananin
Tapdağı altında qalan türk eli
Köhnd danizldrda üzür indi da,
Özgd alindd bir oyuncaqsa da,
Sultan atından yera düşmür vali.
***
Ggldi qonaq Kgrkuka,

Gördü açıbdır zaman
Xalqlara gsrlgrin zindanın,
Leyk bizim Türkgrnan
Barınağın açmış dayanıbdır qayim,
Hey düşünür, hey fal açıb söylgyir:
Tanrı, çıxım, çıxmayım? !
***
Bir meşgdgn keçdı sgrasgr ilan,

Qazisi tülkü, gmiri ağ ayı,
F grraşi çaqqal day ı.
***
Keçdi bu cgnggllgri,
Saldı yada
Ab-i hgyat axtaran İskgndgri.
***
Gördü qaranlıqları, zülmgtlgri,

Daddı fglakgtlgri, möhngtlgrİ.
Getdi neçg il bada.
***
Tutdu bulud bir gecg abi göyü,

Ay çİrağın yaxmadı;
Göy g}gyindgn yerg
Bir dgng ulduz gözü dg baxmadı.
***
ez qgza,
Çulğaladı cgnggli qalin duman;
1 80 ------ Şahin z;mcird;;ı
Qurd uladı, çaqqal ona verdi sgs.

Susdu yazıq qorxudan.
***
Gördü ki, yoldan azacaq,

Rastlaşacaq yırtıcı heyvanlara;
Görrngdiyi bir diyar,
Mghv olacaqdır vgtgnindgn uzaq,
zghmgti dg üstglik;
El, oba daim çgkgcgk intizar.
***
Çoxlu fikir dgryasına batdi o,

Axir atib orda başın yatdi o.
***
Bir yuxu gördü ki, açılmış hava,

Ayna kimin saf sgma
Tgrsg düşgn incg gümüş tas kimin,
Parlayan ulduzları almas kimin.
Açdı sgrasimg gözün yolçumuz,
Gördü tgbigt dgyişib mgnzgrin:
Bir qoca ngqqaş elgbil
Burda açıb dgftgrin.
***
Göy başa baş indi dönüb yarpağa,

Hgr yani yaz zgnbgqi tgk yam - yaş ıl;
Nazlı güngş yarpağı etmiş glgk,
Nur glgyir toprağa.
***
Neyliri, bir bax, bu fusunkar fg}gk:

Löhg çgkir hgm günü, hgm gündüzü,

Hgm gecgsi, hgm göyü, hgm ulduzu;
Ş eh dağıdıb, otların
zgxming mgrhgm qoyur,
Hgm dg yaşıl yarpağa şgbngm qoyur.
Sgs bürüyüb hgr yanı.
Min cürg quş : qırmızısı, g}vanı . . .
Sgs}gri mgftun elgyir insanı;
Hgm ana quş, hgm bala
Nifrgt edirlgr qati zülmgtlgrg,
Tgngg ggliblgr gecgdgn,
Harnınısı birdgn qoparıb hgmhgmg,
Gözlgrini nur i}g sgrmgst edgn,
Qiblg hgrargt vergn
Ağ güngşin şg'ning,
Doğma tgbigtdgki ne'mgtlgrg,
İnci kimi şgbngmg
Harnınısı söylgr uca sgs}g: sglam!
Sanki çgkirlgr gecgdgn intiqam.
***
Y olçu bu zingt}grg heyranı dı.

Y adına düşcgk işi, dirsgk}gnib,
Gördü başı üstg böyük bir qaya,
Onda bu sözlgr qazılıb:
***
Bgxtini ggr axtarısan,

Gün çıxana ol rgvan;
Keç bu qaranlıq meşgdgn yeddisin,
1 82 ---- Şahin z;mcirdg
Orda cumar üstün:} bir ağ ayı.

X;:}nC;:}rin;:}n arxadan öldür onu.
Rast g;:}l;:}c;:}kdir sorada yeddi çay;
Y eddi ngfgsdg üzgsgn hgr çayı,
Orda hücurn eylgygcgk bir nghgng;
Xgncgringn oy gözün öldür onu.
Sahilg çıx, öz yolunu et davam;
Y eddi biyabanı keç,
Orda hucurn etrnglidir bir pg}gng,
Xgncgri soz qglbing öldür onu.
Durma bu yerlgrdg bir an,
Çünki onun hgr daşı, hgr sgnggri,
Hgr gülü, hgr rngnz;:}ri
Sehrdir;
Orda ng varsa tamarn
zghrdir.
Ş;:}rq tgrgfdg görüngr yeddi dağ,
Hammısın örtüb duman;
Hgr yeri daşdır, tikan.
Sağ - soluna baxrnadan,
Çıxsan ;:}g;:}r dağlara,
81 tapasan bgxtlgrin yurduna.
İstgyisgn, ggl bgri,
At daşı, al X;:}ncgri.
***
Burda rnügllirnbaba
Paprus eşib, C;:}'bgsini bağladı,
Sigarını çağladı,
Prof M .T. zehtabi ------- 1 83
Öz - özüng,
Asta, dodaq altı dedi:
***
B gxti yatan millgtin

Çargsi ya bgndglik,
Sgbr vg şgrmgndglik,
Qgm vg pgrakgndglik,
Hgbs vg zgncirdir,
Yada ki şgmşirdir.
***
Hg, balalar, burda cgsargt ggrgk.

Ta ki musatir oxudu lövhgni,
Diqqgtilg saldı ngz;:ır bir daşa,
Höccülgdi bir daha başdan - başa,
Fikr el gdi: bglkg bu da sehrdir? !
Leyk bir az da düşünüb söylgdi:
Bgxt yatıb, gün qara,
Ya çataram mgqsgdg,
Ya ölgrgm bir kgrg.
B ir dg, daşı qavzayıb,
Görs;:ım gg;:ır xgncgri,
Doğrudu bgs sözlgri.
Qgldi yaxın, verdi daşa bir tgkan,
Daş yıxılıb, gördü bizim qghrgman
Bir qutuda xgncgri,
Hgm dg gümüşdgn kgmgr.
***
Düşdü gözü ta kişinin xgncgrg,

1 84 ------ Şahin zgncirdg
Düşdü gözünd�n bahar,

Güldü ür�kd�n dedi :
Axtaran axir tapar!
***
Götdü sevinc�k k�m�ri bağladı,

İst�di düşsün yola,
Lövh�d�kin bir daha xatırladı;
Batdı fikir d�ryasına:
Yırtıcı heyvanlara çalmaq z�f�r!
Qorxulu, d�hş�tli, qaranlıq s;::ı f;::ır !
H ;::ır q;::ıd;::ım i min x;::ıt;::ır ! . . .
***
Y ox dedi q;::ıl bind;::ı s;::ı s ,

İşl;::ım�y;::ın dişl;::ım;::ız .
M;::ı n kimiy;::ı yaxşıdı yüz min k;::ır;::ın
Qanda boğulmaq, saralıb ölm;::ı d;::ın .
Dağda bulud yas tutub
Ağlamasa,
Bağlara axmaz 8r;::ı s !
***
Kim ki h;::ıyat ist;::ı s ;::ı , z;::ıh m;::ıt ç;::ık;::ır,

Elm arayan naz il;::ı etm;::ız s;::ıh;::ır;
Yaz günü har kim akar,
Yayda o ancaq biç;::ır .
***
Umsan agar xoş gün, azadlıqda um;

T�kc� c�sar�td�di hürriyy�tin.
Olsa gar o ;::ıj daha karnında da,
Prof. M.T. zehtabi ------- 1 85
et hücum.
Axtarısan incini, d�ryaya cum.
Qorxu iyit qglbdg etmgz mgkan.
8lq�r�z,
Qaynadı q�lbind� qan,
Düşdü musatir yola.
***
Y eddi gecg, yeddi gün,

Heç dayanıb durmadan,
Alti meş� keçdi v� yeddincid�
Etdi hücum üstün� bir ağ ayı.
Ömrün� son qoydu onun arxadan .
***
Getdi gen� yeddi gecg, yeddi gün,

Y eddi çay aş di, h�rgsi bir dgniz.
Alti çayi üzdü v� yeddincidg
Etdi hucum üstüng dağ t�k nghgng,
Çarpışaraq var gücüngn etdi c�ng,
Xgncgfİngn oydu nghaygt gözün.
***
Getdi geng yeddi gecg, yeddi gün,

Alti biyabanı keçib, nagghan,
Etdi hücum üstüng yeddincidg
B ir yekg, h�m hirsli pgl�ng arxadan.
Xgnc�ringn qglbini etdi nişan.
***
Getdi gen� yeddi gecg, yeddi gün,

Aşdi qoçaq yeddi dağ,
1 86------ Şahin z:mcird;;ı
Dözdü fglakgtlgrg,
Aclığa, hgm dgrdlgrg, zghmgtlgrg,
Aşdı hgr addım başı bir sıldırım,
Şaxdı hgr addım başı bir ıldırım;
Ta susadı,
Gördü ki, hgr yanda axır
Göz yaşı tgk bir bulaq,
Hgr tgrgfi gül çiçgk;
Qgp - qgşgng,
Bal, dodaq
Qızlar o gülşgnJgrg bir çilçiraq .
..
***
Onlara bir an da dönüb baxrnadi,

Duydu fgqgt mgqsgdi-
Nagghan-
Oldu uzaqdan gyan
Mgnzgri cgnngt kimi bir b ustan.
***
Ggldi yaxın, gördü çiçgk xgrmgni,

Hüsn deygrlgr, buradır mg'd;mi.
Gördü yazılmış qapıda:
"Bgxtlgrin mgskgni"
***
Hg, buradır, bax - dedi - axtardığım.

Axiri bir güldü sgadgt bizg.
Xalq deyir: dil aparar Tgbrizg.
***
D�rd� döz�nd�n sora,

Arzi g�lin görs�n�r;
Sevgilisin axtarıb,
Dünyani qarış - qarış
M�rd g�z�nd�n sora,
Yar-i, dil arami şirin görs�n�r.
***
Y olçu ç�kib bir bel� möhn�t, �ı�m,

Gülş�n� qoycaq q�d�m,
Gördü bu dünya deyil, �fsan�dir!
Q�m bura bigan�dir.
***
Naz el�yir şeh gül�, gül bülbül�;

Yel darağı şan� ç�kir sünbül�,
Ayna kimin çeşm�l�r,
Topdan açılmış süzül�n ağ ip�k
T�k
/süzül�n abşar,
S;;,s - s;;,s;;, vermiş oxuyur biq;;,rar;
İnsanı heyran el�yir n;;,ğm;;,l;;,r.
***
H;;,r cür;;, q;;,md;;,n azad,

Quş t;;,kin açmış qanad
Göyd� m;;,l�kl�r t;;,k uçur b�xtl�r.
Bir parası bix�b�r
Dünyadan, aşiq k�silib güll�r�,
H�md�m olub bağdakı bülbüll�r� .
1 88 ------ Şahin z�mcird;}
***
Bir parası eşq;) giriftardır,

B;)xti yatan xalq kimi xardır,
Qism;)ti möhn;)tdi, q;)m;
Bir parası V;)S};) çatıb kam alır,
Şadlığı çox, d;)rdi k�m,
Cam verib, cam alır.
***
R;)qs el;)yir bir parası yaril;),

Sin;)l;)r aram öpüşür naz il;);
Ş;)hd-i t;)b;)ssüm süzülür-
T;)şn� V;) süzgün baxışın camına;
Eşq günü nur ;)}�yir h;)r gec;)-
V ;)slil;) S;}fill;)Stl;)rİn kamına.
***
ine;) bulutlardan açıb p;)nC;)r;),

Ay girib h;)r };)hz;)d;) bir S;)ng;}r;).
Nur ;)};)yib,
/sarı İp;)k geydirir al;)ml;)r;).
***
Yolçu bu xoş m�nz�r;)nin heyranı,

Gördü ki t;)xt üst;) yatıb bir m;)};)k;
Ldbl;)ri m;)rcan kimi,
Döşl;)ri fincan kimi;
Dörd t�r�fi-
Ordu durub S;)f b;) S;)f.
***
Prof. M .T. zehtabi ----- 1 89
B ir baxıb gördü harnan şahdır o.

Naz yuxusundan oyadıb sultanı,
Qıldı v�fa elçiliyİn r�srnin�,
Aldı cavab d�stin�,
Bildi n�dir d�rmanı.
***
G�zdi gen� gülş;mi qarış - qarış,

Gördü ki, bir güş�d�,
Ağ başı altında qızıldan balış,
B�xti yatıb k�ndçinin.
G�ldi yaxın s�sl�di.
B�xt oyanıb açmaq harnan gözl�rin,
Qıldı v�fa elçiliyİn r�srnin�,
Söyl�di bir - bir qocanın sözl�rin,
Aldı cavab d�stin�.
***
G�zdi rnusafır bu göz�l bağları,

H�r cür� güll�r bitir�n dağları,
H�r yanı yaş ıl rneş�.
***
F �rş salıblar dey�s�n

Döşl�rin� dağların,
Dövr�si yaşıl ç�rn�n.
***
Dağdan axan z�rnz�rn�li çeşrn�l�r,

Hey oxuyub n�ğm�l�r,
Güll�r� lay - lay deyiri day� t�k.
Usta t�bi�t �li
1 90---- Şahin zgncirdg
Qırmızı gül yaprağına,

Ş�bndm il� xal döyüb etmiş b:n�k,
Dağ - d�r�nin otlağına,
H�r s�hdr,
Xırdaca almaslar dl�r.
***
Dağ - d�ml�r g�zdi bizim q�hrdman.

H�m şumali, h�m d� uzaq m�şriqi,
Verdi müdilim nişan.
Lap bu mişov t�k uca,
H�m o s�h�nd t�k qoca
Başları ağ
Dağları seyr etdi bizim q�hrdman.
***
Burda k�ramdt �lin açmış f�l�k:

Gözldri heyran el�yir zin�ti,
Hdddi aşıb sırvdti.
H�r t�rdfı: sağ v� sol . . .
Meyv�l�r d lvan V d bol.
İsti - soyuq çeşm�l�r
H�r biri min x�st�liyin ddrmanı.
Dağ - d�rdd� çayları şaqqıldayır;
Göyd� uçur k�hlik il� t�rlanı,
Düzd� g�zir ceyranı.
Kök quzular otlayib ayın - şayın,
Hdr s�h�r- axşam yayılar düzl�r�;
Orda çalar sad� çobanlar tüt�k,
N�ğm�si amma h�zin.
Prof M.T. zehtabi ------ 191
***
Min cür;;ı ne'm;;ıtl;;ır;;ı ğ;;ırq olsa da,

Qism;;ıti möhn;;ıtdi bu gülş;;ınl;;ırin.
Göyl;;ıri örtübdü k;;ıd;;ırd;;ın duman.
Hökm sürür tutqun üfüql;;ırd;;ı ç;;ın;
Zülm;;ıti h;;ım qorxuludur, h;;ım d;;ırin,
Sultanı zill;;ıtdı, f;;ılak;;ıt, meh;;ın,
Y oxdu gün;;ışd;;ın nişan.
***
Göyd;;ı çaxıb od tökür

acn;;ıbinin qamçısı,
Hil;;ı, xiyan;;ıt, nifaq
Y erd;;ı onun elçisi.
***
Bir qala var ortada lap "b;;ız" kimi,

Şovk;;ıti getmiş bada,
Varlığı yanmış oda;
Quş kimi ordan h;;ıyat
Çoxdan edib ;;ılvida.
***
Vardi bu yerl;;ırd;) ;)g;;ır bir oda,

Odlara yanmış o da.
Gördü musafir, bu diyar
B;)xtl;)rin m;;ıml;)k;;ıti olsa da,
Yoxdur ;;ıdal;;ıtd;;ın ;)s ;;ır burda da.
***
Saldı ora diqq;;ıtil;;ı bir n;;ız;;ır,

Gördü ki, h;;ır yanda yatıb bdxtl;)r,
1 92 ---- Şahin z;mcirdd
Orda yatıb bal duzu,

Burda yatıb gmqızı,
Bir ko lun altında yatıb qardaşı,
Bir dgrgdg xan hacı,
Orda dayı, burda gmingn xala,
Can bir olan yoldaşı. . .
Qorxularından sığınıb
Hdr biri bir govdala 16 .
***
8lqdrdz,
Kgndinin ağ saqqalı,
Kdnd xudası, mollası,
Mdkgyg getmiş o qoca baqqalı,
Kdblayısı, mgşhgdisi, kovxası...
Müxtgsgri yoxsulu, hgm varlısı
Hdm acı,
/hdm leylacı. . .
Burdadılar hammısı.
***
Gördü ki, saysız yatan insanları

Bir - bir ayıtmaq ona mümkün deyil .
Çıxdi uca bir qayanın üstünd,
Var güc ilg qışqırıb
Söylgdi: hey !
Bdsdi yatıbsız bu qgddr,
Dünya durub sdr bd sdr,
I 6-Çuxur yer:ı
Prof M .T. zehtabi ------ 1 93
Ellgr ayılmış tamam,

Haqlarını alınağa etmiş qiyam,
Köhng ıngdarında dolanınır cghan;
Parçalayıb zgncirini zgncil;:)r;
Y atmışı görmgz zaman,
Dayim ayaxlib gzgr.
Qalxın, ey !
***
tikdi mügllim geng dg gözlgrin

Sakit üfüql;:)rdg uzaq nöqtgyg,
Bir d;:) yavaşdan dedi bu sözlgri :
Y atmışı görmgz zaman,
Dayim ayaxlib gzgr.
***
Durdu yatanlar yuxudan.

Y olçu xiyal etdi ki kgndindgdir.
Ç ıxdı yarlından bir an
Çgkdiyi möhngtlgri.
***
Xalqına xidmgtlg onun qglbing

Ulduz ;:)lgndi deygsgn dünyaca.
(güldü mügllim babanın gözlgri,
Ş adıdı çox öz dediyindgn qoca.)
***
Tapdi nghaygt kişi öz bgxtini,

Xalqıla birlikdg oyanmışdı o;
Açdı şikaygt dilin:
S ;:)n bilisgn bgxti yatan xar olar,
1 94 --
--
Şahin z;:mcird;'}
Bilmdz hdyatın dadın,

Ddrdd, qdmd yar olar,
Sübhü qara, gündüzü axşam kimin,
Ömrü yanar şam kimin,
Çdrx dydr tez belin,
Göyldrd dayim çıxarar fdryadın,
Axiridd tabut eddr bdxtini.
Sdn bilisdn ddrdimi mdnddn gözdl,
Bir dild gdl,
Söyld gördk yatmağının illdtin.
Bdxt dönüb bülbüld,
Gdldi dild:
Mdn bilirdm hdr zadı,
Cikgi dd mdlumdu mdnd, bökgü dd.
Heç bilisdn bdxtldrin ustadı
8qldir?
Bdxt bir at, dql onun atlısı;
8ql dgdr istdsd,
Bdxt çapar drşdd;
İstdmdsd,
Xar düşdr fdrşdd;
8ql dgdr işldsd,
Bdxt oyanıb, şahlığa insan çatar;
İşldmdsd, bdxti dd dayim yatar.
***
8qld gdlib, dözdün ağır möhndtd,

Gdidin oyatdın mdni,
8qlni bundan sora işldtmdsdn,
M;m yataram, dustaq edgr qgm sgni.

***
B ilmglisgn bir dg sgn,

Çox azının bgxti durar,
Ömr sürgr eyşdg, işrgtdg hey,
Dünyadan etmgz giley,
Leyk şoranlıqda bitgn gül kimi,
Qan dgnizindg göygrgn bir çiçgk;
Vicdanı ggr olsa onun, çgkdiyi kef zghr olar.
Gülsg elin, sgndg dg şgndir ürgk,
Qoy qulağında qala bu incg söz:
Qgr glİng gglsg yüz,
Sgksgni dg, doxsanı da onda var.
***
Yolçu dedi :
Mgn vgtgnin hgr yerin
Seyr elgyib görmüşgm,
B gxti yatıbdır hgm elin, hgm yerin,
Ondan ötür hay vurub,
Xalqı oyatdım tamam.
***
Bgxt dedi : doğru bu,

Sgn oyadarsan bu gün,
Ertg geng e l yatacaqdır bütün.
Tapmalısız dgrdin gsas illgtin.
Bir bu qgdgr zillgtin,
Dgrd-o qgm-o möhngtin
Çargsİ millgtdgdir;
1 96------- Şahin z;)ncirdcl
Dardi garak boğsun o .

***
alırimanin şallağın,
Min cüra bilg vg kglgk qurmağın
Qırmaq üçün baş ggrgk.
Tgk glin olmaz sgsi,
El kimi yoldaş ggrgk,
Hgr b ir işg can kimi sirdaş ggrgk.
Qalxız elin, anlasın öz mgnliyin,
Anlasın öz tarixin, öz kimliyin,
Öz gücün, öz varlığın, öz qudrgtin,
İzzgtini, hörmgti, şgxsiyygtin;
Qoy verg mgzlumlarilg-
/gl - alg;
Aniasa el qudrgtin, öz varlığın,
Zillgta vg zülmadg gymgz başın.
***
Yolçu dedi:
Man bu sgfgrdgn şadam;
Yandı umud mgş'alim,
Zillat içindg keçirir gün elim,
Xoş gün olubdur haram
Hgm vatgna, hgm ela.
Harda yatıb baxti, deyin, onların?
***
Bgxt dedi:
Kgssg yağış, sel yatar.
Y atsa elin, bgxti yatar toprağın,
Prof M.T. zehtabi --
-- ! 97
Ruhudu bağhan bağın.

Hamını bu gün haqq bilir öz yolun,
Zorda bilir öz qo lun;
H�r k�si edib bir kitaba istinad,
Özg�l�rin eyl�yiri intiqad.
Ortadasa, yurdunuzun s�rv�tin,
Ölk�nizin var - yoxunu, mikn�tin
Sağ talayır, sol çapır.
Gar�t olan mal ki deyil, b�xtdir.
D�rmanıdır m�ml�k�tin,
1 Mill�tin
Milli ğurur, izz�t-i n�fs, İttihad;
B�xt is�, eld�n doğan,
Ordusuna arxalan,
Başlı hükum�td�dir,
Bird�ki z�hm�td�dir.
***
Tapdı n�hay�t kişi axtardığın.

Sirrl�rin harnınısı m�lum idi.
B�xtini qurdunda görüb,
Bildi n�dir d�rmanı.
Bitc�k işi, keçdi gözünd�n
/v�t�n.
***
Açdı qanad qarlı mişov s�mtin�.

H�r zadı ill�r seli
Astaca axırda sil�r sin�d�n;
Leyk v�t�n sevgisin
***
·ıeqex ueıoJ ıeppıgA �q�sp�d
'ıempıg� �u� s �:>J. ı�nnAm�b �ı
·mA:�ı�s up�ıne ıpd�ı
·ıeqes ı!q �m'§tudoı mq�s �p ı eo
' eu!plJ.e �JeA n6 ıoA: W!z � q !Pl3
***
·qnı o pıepweq eA:�ıpıea
' ueA:ewA:e s�q ew!I�Z
' qnıo pıew p w! z� q '�:>ı ımq !W�H
·ı� ıo pıep )j_TIAQq epu!qıeb esewra
'ı�ı o pıew ı � ı\� esıg �JeA epqe
·ıeseıxnw zgs u�noA: ueıg �p6g)l
!lll! ){ ıesıes - gJ\gp�s:
'�wq ıeıp s uuı'§� a
'!wq ıe ıp A: �ıeızna
·ıeqes ' w�sx� !pewps:
'nxnı\ uepunzg� np6n
· eıeng u�ı�A: ep fnw eıgA !:>J.� l
'ueıeA ep :>J_eıg6 - znp nuo JU-IZQD
·eıemzuew ! lli!:>J. ı�ısnb uıwx�s:
'ı!ıe� ıeJJeznw n :'>ıo A
***
·�q�q ıg�snın npı\ob eueıeA zo
'�P !A l e q� ı\e p ep ıeyıxes:
'ıeseıxnw
i ueıeA zewueun! s uep)ıeın ' nes:
m e ıem p,{gp l!p�b eA:ewps
ep1puez U!l{BS 86 [
Oldu d�mir darvazalar tay ba tay,

Saldı t�bill�r haray,
Q�sr� girib yolçu s�firl�r kimin,
Gördü böyük ehtiram.
Xidm�t� s�f - sgf dayanıbdir qulam;
Bayrama oxşar bgzgnibdir saray.
***
Girdi şahın xidmgting bir başa,

Görcgk onu güldü gmirin üzü.
Gülsg dg sultan özü,
Gözlgrinin tgşvişi
QgJbinin gsrarına casus idi.
-Bir de görgk - söylgdi
Mgqsgdg çatdın? Başa vurdun işi?
Bgxtimi gördün müsgn,
Söylg ngJgr görmüsgn?
Baş gy�rgk s öylgdi fgrhad kişi:
-azın e}gsg kim ki ürgkdgn,
/oxu dgymgz daşa.
***
Bgrk sevindirdi bu söz sultanı.

Söylgdi : bgs çargsi, bgs dgrmanı?
Yolçu dedi:
Şah sağ ola, söylgdi xgJvgtdg de.
Getdi dgrin fikrg gmir;
Etdi işarg çıxa gyan, vgzir
Tgrk elgdi mgclisi ta başçılar,
Üzdg kgdgrdgn ğubar,
200 ------ Şahin z;-,ncirdg
Fikrd gedib Şdhriyar,

Söylddi biy-ixtiyar:
-Söyld iyit h;;)r nd var.
***
Etdi musafir genddd ehtiram,

Söylddi : ey Zülcdlal !
Sdltdndtiz müstddam,
Qudrdtiniz biz;;)val,
Şöhrdtiniz bindzir.
Bdxtizi gördüm, dedi :
Qızdı ki, oğlan donu geymiş dmir.
Qızlığını etsd dgdr aşkar,
Dayim ona fdth-o zdfdr yar olar.
***
Oldu şahın halı bu sözddn xarab;

S irrin dyan olduğunu qancağın
Etdi dsdr cismind güya şdrab;
S anki mey
Qapsadı hdr oynağın.
Sdrt hdrdkdtldrd;;)n dsdr qalmadı:
Heykdli qız heykdli tdk
Oldu ldtif, incd, mulayim, axın,
Gözidrini tutdu mdhdbbdt, dildk . . .
***
Qızlıq dSİr etdi şahın heybdtin.

Lütf-o mdlahdt deydsdn Sdpdildr
Varlığına qudrdtin.
Dağ dolanıb, oldu çiçdk ddstdsi,
Prof M.T. zehtabi ------- 20 1
Oldu qılınc oynadan 81 bir çiç8k,

Sanki çiç8kl8ndi gülün qönç8si.
Q8mli m8lah8t bürüdü çehr8sin,
Z8hm yerin verdi süz8n gözl8r8,
arnr-o buyruqsa, şirin sözl8r8.
***
Padşah
H8sr8tİn8n Ç8kdi ah,
Saldı n8Z8r qeyqacı :
-S irrimi bildin - dey8r8k,
Götdü başından tacı,
Axdı döş8 zülf18ri müşg t8k
Bir 8t8k.
Gazal
Axanda züf18r sel t8k c8mala,
Deyirdin ay hicab örtür bulutdan.
Xumar gözl8r, baxışlar eşq8 t8Şn8,
Barışmış d8rdl8 d8rman;
Qarışmışdı gözünd8
V 8 ya sülhil8 tufan.
Üzü bir d8st8 8lvan gül,
Könüll8r mülkünün sultanı ceyran.
Boyun �fsan8dir, qam�t qiyam�t,
Y aratmaz bir d� bu cananı dövran.
Y anaqlar lal8, ğ8bğ8b süd t8kin ağ,
Dodaqlar misl m8rcan.
X8yal tgk incglgşmiş mgrm8r 8ll8r,
Olublar bgski zindan.
202--
--- Şahin z:mcird;)
Gündş tdk çıxsa, zülfün hdr telind;;ı

Düş;;ır z;;ıncird min can.
Düşdr ğoğa,
/qopar bdlva,
/axar qan.
***
Hüsn kitabın oxuyan yolçumuz

Fikra gedib heyranıdı göz - qaşa,
Gdldi amirin bu sözünddn huşa:
-İ ll ar ötüb hammıdan
Gizlidi q;;ılbimddki.
Y oxdu mdnim sirrima agah olan.
T;;ıkc;;ı s;;ın, ey q;;ıhraman,
Sirrimd yol tapmısan.
***
Gördüyün işd;;ın görünür

Himm;;ıtin alıdır, iradan polad;
S;;ınc;;ı d;;ı olmur hesab
Y erd;;ı sürünın;;ık hayat;
İst;;ıyir açsın qanad,
Quş kimi uçsun azad
Qalbin üfüqlard;;ı hey.
***
İstamir;;ım sirrim ola aşkar,

Çün doğar ondan v;;ıt;;ına fıtn;;ı, ş;;ırr.
Gal sahab ol, t;;ıxt sanin, tae s;;ınin,
Qasrl;;ır olsun ;;ıb;;ıdi m;;ıskanin,
Prof M .T. zehtabi ------ 203
Sgn bu böyük mgmlgkgtg hökmdar,

Mgn dg sgnin qglbing bir şghriyar.
***
Baxdı tgşgkkürlg musatir şaha;

Etdi geng şghriyara ehtiram,
Çıxdı yadından tamam
Biy sgr-o samanlığı.
"Bgxti duran neyiiri sultanlığı "?
Sözlgri qglbindgn ötüb keçsgdg,
Söylgdi: ey tacdar!
Ömrüz uzun, sglt;:}nitiz paydar!
Bgndgy;:} sultandan olan lütfd;:}n
Dünya q;:}d;:}r razıyam.
Şübh;:}siz alimdir özü hökmdar,
Pisdir ölümd;:}n b;:}Ş;:}rg intizar;
Mgn d;:} ygqin xoş hgyata mayilgm,
Gözlgyir amma vgt;:}nim ayil;:}m.
***
Ailg atmaz kişi;

Darda qoyub yurdun iyit,
Lgzzgtg mgftun olub,
Qurbgtg bel bağlamaz,
Çünki deyil mgrd işi.
Qibley-i al;:}m verg ruxsgt ;:}ggr,
Toprağıma, xalqıma
Bgxti oyanmaqdan aparram X;:}bgr.
***
204------- Şahin z:mcirdd
Çehrgsİng qgm oturan padşah,

Çgkdi ürgkd�m bir ah,
Söylgdi : şahinlgrg dağlar başı,
Dağ başının sıldırımı, sal daşı,
İstgk ilg qonmasa, zindan gg}gr.
***
Leyk ygqin etmglisiz siz buna,

Zamini şgmşirdi hürriyygtin.
Şah olub artardı gücün, qudrgtin;
Ordu gücüy}g aparaydın özün
Hgdyg sgadgt quşunu yurduna.
Onda çatardı ygqin
Orda fglakgt sona.
***
Hörmgtingn verdi musatir cavab :

Rüxsgt gggr lütf elgyg hökmdar,
Bgndgsinin qglbin ışıqlandırar,
H gm dg edgr tanrı üçün bir sgvab.
***
Şghriyarım ! Bgndgnizg, çakirg

GöstgriJgn lütflinüz,
Ay cgmalız, sevmgli mgstan gözüz
Yazdı hgzin qglbimg
Bir gbgdi xatirg !
***
(Az dayanıb baxdı mügllimbaba,

F ikrg gedib çgkdi ah;
Oxşadı zülfün poladın astadan,
Prof M.T. zehtabi ------- 205
SöyL�di): çox yaxşı ki b�xt axtaran

Bir bel� t�klifı q�bul etm�di,
Çünki qılınc il� s�n� yad �li
Üzd� s�ad�t ver�r,
8sl h�qiq�td� �sar�t ver�r,
Ş�hd adıynan o m�rar�t ver�r.
***
8lq�r�z,
Fikr� gedib şah bir an,
Doğma v�t�n toprağın
Y ad diyarın şahlığına satmayan
Q�hr�manı seyr el�di m�'nalı,
Eyl�di t�sdiq onun haqq olmağın.
***
Eşqd� h�r ç�nd ki m�qbun idi,

Gözl�ri söylürdü, v� lakin şahin,
Y olçumuzun tutduğu yoldanda o
Haq sev�n insan kimi m�mnun idi.
***
Y olçunu t�hsin el�yib hökmdar,

Qoydu tacı, oldu gen� taedar
-Yaxşı yol olsun - dedi -
Ta varam,
M�n siz� minn�tdaram.
İnsana h�r zad olar elsiz haram.
***
Bir d� n� hac�t dem�k,

S irr ikid�n öts� g�z�r dill�ri.
206 ------- Şahin z:mcirdJ
Gizli işim toprağırnın sirridir,

Sirrim ild xalqa S;:}addt gdlir,
Sirr İS;:} pinhan g;:}r;:}k.
Bil, bu mgsgldg dolaşır ellgri:
Çox bilib, az söylgmgk
Hgr iyidin }gnggri.
***
V erdi o söz sultana,

Sirrin onun yaymaya heç bir yana.
Baş gy;:}r;:}k çıxdi yola, g;:}lm;:}yg öz yurduna.
Yolda gedib fikr edir:
Özgd g}ingn ggl;:}n azadlığı,
Y ad ggtir;:}n şadlığı
Neylgr elim? !
Qırmasa Z;:}nciri ;:}ggr öz dlim,
Qırsa elin zgncirini özggl;:}r,
Bir taza zgncir düzgr.
İşdg deyil, sözdg ver;:}r İZZ;:}t o,
Sözdg vergr ell;:}r;:} hürriyygt o,
İşdg isg ddrd, kgd;:}r, möhngt o .
Od kimidir hgr elin azadlığı,
Yansa o bir özgg ;:}}İngn gggr,
Olmaz onun istisi,
Nuru vg abadlığı,
Gözldri amma kor edgr tüstüsü.
Sözd;:} o haqq, işd;:} ;:}Sar;:}t ver;:}r,
Sözd;:} Ş;:}r;:}f, işdd h;:}qar;:}t ver;:}r.
***
Prof. M.T. zehtabi ------- 207
Kim ki mindr yad atma, tez düş dr.

El özü qırsın gdrdk öz bdndini.
Doğsa gündş xalqın özünd�n dgdr,
G�rq eldy�r nura kiçik kdndini,
Yoxsa ki, bir qdlb� d� etm�z dsdr,
Etsd d�, casus ver�r.
***
Y olçu gedir öz �lidir, öz baş i,

Fikr eldyir:
Yollar uzun, dağ - ddm hdr yan xdt�r,
Yaxşı olardı götür�ydim dgdr,
Bir göz� I at, bir ydhdr,
Bir d� ki, yol yoldaş ı . . .
***
Bdxt arayan axirı

Çatdı vdtdn mülkün�,
Öpdü müqdddds yeri
/türbdt kimi.
İçdi suyundan bir ovuc,
Q�lbind güya tazadan axdi qan;
Çdkdi ddrinddn ndfds,
Cismind güya tazadan gdldi can.
-Olmasa yurd - söylddi - h�r şey �bds !
***
Gdldi sora bir başa

Tapınağa yol üstü qoca kdndlini.
Ta ki, gdlib çatdi qoca yoldaşa,
-Bdxtizi gördüm - dedi -
208 ------ Şahin z;mcird;;ı
Orda ki Sdn hdr bir il

Zdhmdtindn toxmu edirsdn hdddr,
Var dolu bir küp qızıl
Qaz, onu ordan çıxar,
Hdr nd ki, dksdn bitdr.
***
Kdndli sevincdk dedi: ey sırdaşım!

Sdn dd mdnim qardaşım;
Çoxdu bu işdd dmdyin, zdlundtin.
Y ox xdbdri heç kd sin,
Üstü açılmib işin,
Gdi çıxaraq, yarı sdn ol, yarı mdn,
Bdlkd ataq biz dd kasıblıq daşın,
Sdn ki yaxınsan mdnd hdr özgdddn.
***
Xdfıydldri bilsd dgdr hakimin,

Küp qızılım bir yana,
Mdn dd ömürlük düşdrdm zindana.
Y ox xdbdri bundan hdl d heç kimin.
***
Ta ki eşitdi bunu bdxt axtaran,

Md'nalı - mdnalı gülümsüb, dedi çox mehriban:
Haqqımı almış kimiydm, ey baba!
Bdxti duran neyldydcdk dövl;;:}ti,
Neyldydcdk mikn;;:}ti
/ya şöhrdti.
F ot eldmd fürsdti,
Get çıxar o sdrvdti
Oğluna toy tut, n;;:}V;;:}n;;:) sal ndzdr,
Prof M. T. zehtabi ------- 209
Arzularan çat, ye, iç, ol b�xt�v�r.

K;:mdliyg ta ki ;;)lacın dedi,
Durmadı bir anda o.
Getmiş idi bir q�d;;)r,
Gördü yol üstündg durub cangvgr.
Heyvanı görcgk tanıdı qghrgman,
Verdi uzaqdan S;;)lam,
H;;)m el;;)yib ehtiram,
Söyl;;)di : ey möht�rgm !
Bir daha salmaz yuva q;;)lbindg q;;)m,
Bgllidi çün d;;)rdinizin mgrh;;)mi.
Bgxtizi gördüm, dedi:
Çargsi axmaq kişinin beynidir,
G;;)r yes;;) qalmaz q;;)mı.
Ağrı gedgr, lgzz;;)t alar dünyadan,
Hgr zaman.
***
Çox sağ olun - söylgdi qurd - razıyam.

Bir de görgk, ey filan!
Çox gecikibsgn, yol uzaqdır mgggr?
Çoxdu ffi;;)ggr bgxti yatan?
Çoxmu çgtinlikl;;)rg ggtdin davam?
Çoxdu bu yollarda m;;)ggr fitng, ş�rr?
***
Sad� kişi
Açdı dedi qorxudan
Yolda başından keç;;)ni bir b� bir.
Qurd başın tovladı,
2 1 0------ Şahin z�ncird�
Axmaq imişs�n -- dedi - ey q�hr�man.

B�xti oyanmaq bu deyil, b�s n� dir? !
***
Düşdü dili b�nd� yazıq yolçunun,

Qaldı yazıq hac - vac.
Kaş - dedi q�lbind� - qızıldan götürdydim bir az,
Şahdan alaydım neç� yol yoldaşı,
Ta pulunan d�rd� ed�ydin �lac,
Topbuzunan ya �zildrdi başı.
***
Çar�si h�r yandan üzülmüş kişi

Başladı yalvarmağa.
Düşdü yazıq torpağa,
Leyk n� yalvarmağı, nd qarqışı
Heç bir �s�r etm�di.
***
Çox dedi b�xtin gör�n,

Qurd az eşitdi Vd dedi: ey h�p�n !
H�r m�r�zin d�rmanı var,
Y oxdu v�li çar�si axmaqlığın.
Dünyanın hdr bir yerin axtarsalar,
s�n kimi bir axmağını kim tapar? !
***
Ta bunu qurd söyl�di,

Vurdu ağır pdncdsin,
Parçaladı yolçumuzun sin�sin.
***
Y olçu yuman d�m nig�ran gözldrin

Prof M.T. zehtabi ----- 2l l
L:>bl�ri söylürdü yavaş,

B�xtinin axirda dey�n sözl�rin:
İşl�m�s� �ql �g�r,
Qol - qo la g�r taxmasa ell�r tamam,
Xalqın özünd�n doğan
Ordusuna arxalanan-
Dövl�t �g�r olmasa,
B�xt oyanıb dursa da verm�z s�m�r
***
(Dastanı qurtardı mü�llimbaba,

Susdu, gözün tikdi axar çeşm�y�.
Pozdu sükutu bir uşaq nag�han):
-Ay babacanı
Durmadı b�s b�xti bizim mill�tin?
G�lm�di b�s xoş günü hürriyy�tin? !
***
(getdi d�rin fıkr� mü�llim bir an.

Oldu bu sözd�n dey�s�n bağrı qan,
Çehr�sini tutdu q�m,
Gözbrin� qondu n�m;
Ç�kdi o ruh�n �zab,
Çehr�sin� qondu açıq iztirab;
Bir uşağa indi n� versin cavab? !
Tell�rin axir uşağın oxşayıb,
Ah ç�k�r�k söyl�di) :
Aç qulağın, g�l huşa,
Onda ki doldun yaşa,
Açsan, oğul, g�r gözün,
2 1 2---- Şahin Z;)ncird;)
Ddrk eddcdksdn özün.

Gdr oxuyub, d;;)rk eldsdn varlığın,
Duysan dgdr haqqını, insanlığın, azadlığın,
Keçmişin, öz mdnliyin, öz milldtin,
Dgrk edgcgksgn ygqin.
***
Çeşmd suyu lam axir.

Qaş qaralıb, kgndg qaranlıq çökür,
Asta dönür evlgrg yorğun naxır,
Ay gJgyir nurunu, ulduz baxır,
Dgftgrin ahgstd yaşayış bükür.
Getdi mügllimbaba,
Getdilgr ardınca uşaqlar hgmgn,
Söhbdt eddn halda yatan bdxtddn,
3qlddn, elddn, gg}dCdk Vdqtdgn.
Bakı- Tir- Mordad- Şahrivar 1342- Septambr 1963

M.təqi Zehtabi - Şahin Zəncirdə

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

M.təqi Zehtabi - Şahin Zəncirdə

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mahammad Taqi zehtabi

Kitabda Güney Azerbaycanlı şair,

Professor Zehtabtntn 87-ci doğum günü münasibati ila 6

inadlt yaht .............................. . . . ...... . . . ............ . .............. 30

Bir delik 1 ................ . .................................. . .................. . 31

Gel san ey pari! ............................ . . . . . . . . ........................ 34

Gözle gözlardan ... . ..... ..

Yanmadtn axir ................................ .. .......... . . ............. . . 41

Allahdi gözal/ik 1 ................. ............. . ...... . .... . .

Bela boxmal ........................................................... . ..... 43

0/mazmt ? . .. ..................... . . ........... ........... ................. . .. . . 44

Sus, ey yalançif .... . . . . ......... ........ ..... . . . . . . . . ............ ........... 45

Sen ne sen? ........ ................ ................................. . .. . . .... 46

Biri menden, biri senden ............................... ........... . . . . 47

atsanemidir bu ? ................... . . ...... ......... ...................... 48

Neye geldin ? . . .. . . ........... . ........ ............ . . . ... . . . . . . .... . ..... . ... 49

Men eyilmirem ........ .......... ..... ..... . . . . . ...... .............. ........ 50

Şem' ve pervane ........................... . ........ ... . . ........ . . . . ..... 51

Şeir perisi ile ............................................... .................. 52

Heqiqetin gücü! .............. ...................... ........................ 55

Hekayet ........... . . ........ ............... . . ......... . . . ........... ........ . .. 56

Vetenim var! ....... ........................................... .......... . . . . 57

Neylesin? . . ....... . . . ......................... . . . ....... ............ ..... ...... 60

Azerbaycan q1Z1na ........................................................ 62

Heyat cJdJn .................................... ................. . . ............ 63

Getdin amma ............ ............. ............................ . .......... 64

Güneş suyunda çimen/er ... ..................... ..................... 65

Vaslin gücü ....... . . . .......... . . .. . . . . ....... ............... ................. 66

Köklenen kaman! .......... . . . . ........... . ....... . . ............... . . . . . .. 67

Terane ..·.......... . . . . . . .... . . . . .... . . .......... . . . . . .................... . . ..... 68

Seni duydum ... . . . . . . ........... ............ . . ............ ........... . . ...... 69

Olsun, olmadt ......... ................ .

Tebriz gözellerine .................. ..... ...... . . . ............. :.......... 71

Sen Allah! ................. . ..................... . . ....... . .................... 72

Bize gelsen 1 ...... . . . . ................... . . ....... ................... . . ....... 73

Başa- baş! ..... . . . . .......................................................... 74

Uyma efsanelere! .......................... .............................. 75

Ney/er? ................................................... ...................... 76

Yurdumun qib/esi! ........................................................ 77

Iy it söz dalmda gizlenmez ............................................ 79

insanlan sevirem ......................... . . ............................... 81

Öz elimle - öz dilim/e .................................................... 83

Siz ve alem ........ ........................................................... 84

Dost/ara hedye ............................................................. 89

Tabrizin son neğmesi ................................................... 90

Neğmevi yaz! ............................................................... 92

Göz yaşmda qehqeheler .............................................. 94

Şahin zencirde/ .... .......... . . . .

Pervaneni n sergüzeşti 1 .............................. ................ 136

Bez qa/astnda .......................................... ................... 142

Bexti yatmtş ... ? ............................. . ............................. 154

Professor Zehtab1n1n 87-ci doğum

Unurlulmaz böyük dünya şöhr;:}tli aliml;:}rd;:}n biri d;:},

Y axın qohumlarının dediyin� gör�, zehtabinin

qohumlarının içind;:ı dild;:ın - dil;:ı g;:ızib dolaşırdı.

Zdhmdt vd çdtinlikldrd dözüb, doğma yurdundan

Daim başın üstünda gazir qam va falakat

Filmd;:) olan musiqi o q;:)d;:)r ür;:)y;:) yatan idi ki,

parça çörgk olardı. Sovet ordusu ikinci dünya

M;:}s'ullardan, t;:}mizlik uçun sabun V;:} bel;:} şeyidr

oxumaq üçün Bakıya getdim. 1954- cü ill�r. beş il

diktatorluqdan qaçmaq ist�yib, xarıcı ölk�l�r�

Döyüşda aslanlar qazanan tacı