HYRJE

Në këtë projekt detyrë do të shtjellohet tema e TVSH-së suksesi I administrimit të saj dhe
ndikimi në të ardhurat publike të Shqipërisë.

Kjo detyrë përbëhet prej shtatë titujsh dhe disa nën titujve si: Aplikueshmëria e TVSH-së në
sistemin fiscal Shqiptarë, Kostot e zbatimit të legjislacionit tatimor, Ndikimi dhe pasha e saj
në PBB,Rimbursimi, Boshllëku tatimorë,dhe llogaritja, Pikpamjet kontraverse në lidhje me
Tvsh-në etj.

TVSH lindi në Francë në vitin 1948, kur fillimisht u zbatua vetëm në transaksionet e
prodhimit të fabrikuara, më pas gradualisht u zbatua në Brazil në 1967 në të gjitha nivelet e
transaksioneve, për tu përhapur gjatë viteve 1970-1980 në 63 vende.

Tatimi mbi vlerën e shtuar ( TVSH) është një formë e tatimit të konsumit. Nga perspektiva
e blersit, ajo është një taksë mbi cmimin e blerjes. Nga ajo e shitjes, kjo është një taksë e
vetme mbi vlerën e shtuar për një projekt, material, ose sherbim në fazen e prodhimit të tij
ose të shpërndarjes. TVSH është si një taksë e shitjes të cilën e paguan në fund të fundit
vetëm konsumatori përfundimtar. Ajo ndryshon nga tatimi I shitjes, sepse tatimi I shitjes
është mbledhur dhe kthehet në qeveri vetëm një herë, në pikën e blerjes nga konsumatori
final. Sot që prej vitit 1990, janë më shumë se 120 vende të botës së industrializuara dhe në
zhvillim që zbatojnë TVSH-në, tatim të cilin e paguajnë rreth 4 miliardë njerëz nga I cili
mblidhen 25% të totalit të të ardhurave tatimore. TVSH është bërë taksa kryesore e
konsumit.

1
 I
APLIKUESHMËRIA E TVSH-së NË SISTEMIN FISKAL
SHQIPËTAR

Megjithë arsyet specifike në adoptimin e TVSH-së të ardhurat nga ajo janë të ndryshme
nga njëri vend në tjetrin. Argumenti kryesorë për ketë ndryshueshmëri është se një TVSH e
hartuar në mënyrën e duhur për kushtet e zvillimit ekonomik të vendit I rit të ardhurat
tatimore duke mbajtur një kosto ekonomike dheadministrative të ulët në raport me koston
për arketimin e tëardhurave nga taksat e tjera mbi konsumin. Nga një studim I bërë mbi
aplikimin e tarifave të TVSH-së janë vërejtur se mund të grumbullohen mesatarisht rreth
0.4% të PBB-së të ardhurat tatimore për çdo 1% tarifë tatimore. Në vendet e industrializuara
pjesa e të ardhurave nga TVSH-ja kap 15%-20% të totalit të të ardhurave tatimore apo 5%-
8% tëPBB-së. Ndërsa në vendet në zvillim edhe pse ajo nuk është në këto nivele përqindja
zë një peshë të konsiderueshme të të ardhurave tatimore. Dhe në dallim nga tatimi mbi të
ardhurat TVSH-ja nuk inflencon në formën dhe mënirën e biznesit , një TVSH e përshtatur
mbi kushtet specifike ekonomike kombëtare siguron gjithashtu një neuralitet në fushën e
tregtisë së jashtme nëpërmjet mostaksimit të eksporteve dhe trajtimit të importeve mbi një
mesatare të prodhimeve brenda vendit. Rregullimi ligjor në lidhje me TVSH-në në
Shqipëri bëhet sipas ligjit nr. 7928 datë date 27.04.1995.

Futja e TVSH-së edhe në shqipëri mund të konsiderohet si ngjarje më e rëndësishme në

evulucionin e struktrës tatimore shqiptare. Gjatë periudhës gati 8 vjeçare të zbatimit të këtij
ligji, përgjithsisht mund të thuhet se ai ka qenë një nga ligjet fiskale më pak të
kontestueshme. Pavarsisht se ligji është miratuar në Prill të vitit 1995, në fakt hyrja e tij në
fuqi është bërë në muajin Qershor të vitit 1996, duke u lënë kështu një kohë të nevojshme
tatim peguesve për njohjen e procedurave funksionimin dhe zbatimin e tij. Në historikun e
legjislacionit fiskal të shqipërisë ai paraqet rastin pothuajse unik që ka parashikuar një
periudhë njohjeje para hyrjes në fuqi. Parimi i përgjithshëm që sanksioohet në këtë ligj ëshë
llogaritja e detyrimit për TVSH-në në faturim. TVSH zbatohet ndaj mallrave dhe
shërbimeve brenda teritorit të shqipërisë.

Çdo person fizik apo juridik me një xhiro vjetore mbi 5 milionë lekë ose çdo person tjetër që
importon mallra është i tatueshëm. E zbatueshme që nga 1 Shkurt 2011, profesionalistët si
juristët, noterët kontabilistët e certifikuar, inxhinierët arkitektët etj janë të detiruar të
regjistrohen për pagën e TVSH-së . TVSH-ja për të gjitha furnizimet e tatueshme të
mallrave dhe shërbimeve të kryera si dhe për inputet është 20%.

Një normë më e ulët për 10% aplikohet ndaj ilaceve dhe shërbimeve mjeksore. Ekspertët
taksohen me 0%. TVSH-ja e zbritshme mund të jetë e përjashtuar për qëllimë të llogaritjes së
detyrimit të TVSH-së tatimpaguesit.

2
 Dhënia me qera e tokës dhe e ndërtesave, faturimi mujor i principalit për dhënie me qera,
shërbimet postare, shërbimet financiare, shërbimet arsimore të siguruara nga institucionet
arsimore, shërbimet mediatike të shkruara dhe elektronike janë të përjashtuara nga TVSH-ja.
Paga e TVSH-së duhet të kryhet jo më vonë se në ditën e 14 të çdo muaji.

Gjithashtu të ardhurat nga TVSH-ja për muajin e kaluar duhet të përgatiten në datën 14 të
çdo muaji.

Personat jo rezidente që kryejnë transaksione të taksueshme në shqipëri tatohen në të

njejtën mënyrë si edhe personat rezidentë. Kështu të njejta kërkesa për regjistrim për TVSH
aplikohen edhe ndaj jo rezidentëve. Gjithashtu jo rezidentët duhet të emërojnë përfaqësues të
TVSH-së. Nëse një rezidentë nuk regjistrohet për pagesën e TVSH-së ata nuk mund të
marin të ardhurat e TVSH-së. Zbatimi i suksesëshëm i ligjit për TVSH-në ndikohet nga 4
faktorë kryesorë:

 Efektiviteti i administratës tatimore, sepse një administratë tatimore ka një

performancë të ulët dhe për këtë arsye TVSH-ja mund të konsiderohet pjesë e
strategjisë për të forcuar administratën tatimore veçanërisht kur bëhet trajnimi i stafit
egzistues dhe atij të ri.

 Kultura e mbajtjes së të dhënave dhe llogrive nga e cila varet vendosja e saktë e
çmimit lëshimi i fakturave tatimore, kërkesa që duhet të plotësojnë ato si dhe
informacionin që përmbajnë ato tregues që ndikojnë direkt në forcimin e kërkesës
për mbajtjen e të dhënave dhe llogarive

 Niveli arsimor i të riturve bëhet sepse nuk mund të presësh cilsi në plotsimin e
kërkesave ligjore të TVSH-së nga njerëz me nivel arsimor të pakët.

 Kostot e vënies të jenë të ligjit për TVSH.

3
 1.1KOSTOT E ZBATIMIT TË LEGJISLACIONIT
TATIMORË

Nuk ka një shifër të saktë për kostot e zbatimit të legjislacionit tatimor, teksa kostot
administrative duhet të kalojnë përmes procesit të buxhetimit. Kostot e zbatimit të
legjislacionit tatimor janë të fshehura.

1. Kostot e zbatimit të legjislacionot tatimor janë relativisht të mëdha, veçanërisht për

tatimet madhore. Në të njejtën kohë ato janë më të mëdha se kostot administrative dhe
kostot e zbatimit të legjislacionit tatimor të cilat arijnë 10% të të ardhurave tatimore.

2. Kostot e zbatimit të legjislacionit tatimorë janë regresive dhe prandajë krijojnë disa efekte
të pa dëshirueshme shpërndarëse.

3. Kostot e mëdha të zbatimit të legjislacionot tatimor mund të influencojnë

konkurueshmërinë ndërkombëtare të bizneseve.

4. Kostot e mëdha të zbatimit të legjislacionit tatimorë zvoglojnë zbatimin vullnetarë të

legjislacionit tatimorë.

5. Kostot e zbatimit të legjislacionit tatimorë mund të shkaktojnë barë tatimore të tepruar.

4
 II
NDIKIMI DHE PESHA E TVSH-së NË PBB

Të ardhurat nga tatimet dhe doganat janë të ardhura që vijnë nga të gjitha llojet e taksave
dhe tatimeve që zbatohen nga Qeveria Qendrore. Në të përfshihen 6 kategori
kryesore:TVSH, TFA( Fitimi i shtuar), TAP(Të ardhura personale), Taksat Doganore, Taksat
Nacionale etj. Të ardhurat nga tatimet dhe doganat përbëjnë zërin kryesorë në sigurimin e të
ardhurave në Buxhetin e Shtetit.

Tatimi total 8 mujor- Muaj ( milion lekë) Në % ndaj muajit Në % ndaj 2012
2012 paraardhës
Janarë 14,071 -3,3 11
Shkurt 2,016 -14,6 2,6
Mars 14,128 17,6 -2,1
Prill 13,252 -6,2 4,8
Maj 12,567 -5,2 -3,8
Qershor 12,882 2,5 7,9
Korik 14,392 11,7 4,9
Gusht 14,045 -2,4 14,7
Shtator 13,051 -7 1,6
Tetor 12,429 4,77 -12,1
Total 107,412 1,7

5
 2.1 KRAHASIMI ME VENDET E RAJONIT

PIK VENDI Viti I TVSH PB PROD PRAG TVSH AG IMP INFL

ËT TVSH- STAN TVS TVSH TVSH ARK TV TVS AC
së D H SH H
271 Mali I Zi 2003 17 105.3 0.84 18.391 14.3 10 74.7 -0.5
36 Kroacia 1998 22 92.9 0.55 11.897 12.1 7 50.3 2.3
223 Bosnja 2006 17 85.9 0.74 26.071 1.2 8 62 1.6
212 Bullgaria 1994 20 82.3 0.56 26.120 11.2 5 83.3 3.3
196 Sllovenia 1999 20 80.4 0.42 25.543 8.5 2 71.5 2.1
189 Serbia 2006 18 72.7 0.57 22.426 10.2 13 52.4 4.8
181 Hungaria 1988 25 73.9 0.40 3.759 7.9 4 80.2 3.6
179 Kosova 2001 16 70.4 0.59 51.064 8.9 12 56.9 1.5
175 Çekia 1993 19 72.9 0.36 38.532 6.9 2 72.5 1.8
164 Rumania 1933 19 65.2 0.42 35.760 7.9 7 40.4 3.45
163 Maqedonia 2000 18 62.3 0.50 20.600 9.1 11 78.6 1.9
162 Italia 1973 21 65.0 0.38 0 6.9 2 29.3 3.1
158 Sllovakia 1993 19 64.3 0.36 35.760 9.8 3 85.3 4
151 Shqipëria 1996 20 54.8 0.49 36.453 9.6 20 59.4 3.4
130 Greqia 1987 13 50.6 0.33 10.213 6.8 3 31.9 3.1
100 Turqia 1985 18 39.4 0.27 0 4.9 10 28.4 6.15

Kolona e parë tregon vitin e hyrjes së TVSH-së, sipas 16 shteteve. Rënditja është bërë
sipas një llogarie të bazuar mbi raportin që zë në raport me totalin e TVSH që mblidhet apo i
quajtur ndryshe hendeku. Në dy kolonat janë paraqitur shkallët standarde dhe ato të
reduktuara. Me Shqipërinë kanë mgjashmëri Italia, Sllovakia, Kroacia, Sllovenia, Mali i Zi,
Bosnja, Hungaria, Kosova, Çekia, nuk kanë shkallë taksimi të reduktuar.

Me produktivitet më të ulët të TVSH-së paraqitet Turqia me rraport 0.27%. Më mirë është

Mali i Zi me rraport 0.84%, Shqipëria radhitet e 9-ta. Për sa i përket pragut të TVSH-së
përveç Turqis dhe Italisë që nuk kanë prag xhiroje, prag më të ulët ka Hungaria me 3.75Euro
xhiro, dhe më të lartë ka Kosova me 51.064 Euro, Shqipëria ka një prag të krahasuar me
vendet e tjera me 36.453 Euro.

Nëse shikojmëm rraportin e TVSH-së arkëtuar me PBB, Turqia është me tregues ml të ulët
me 4.9% të PBB-së, dhe Mali i Zi me tregues më të lartë 14.3%. Shqipëria rënditet e 11 me
një tregues krahasuesërisht të pa kurueshëm me vendet e tjera.

3 Kolonat e fundit tregojnë strukturën e varësisë që e kanë nga buqësia dhe importet, si dhe
ndikimi i influacionit në këtë produktivitet.

6
 PBB është krahasuar me Bosnjen, Kroacinë, Greqinë, Çekinë. Nga ky aspekt që I përket
politikës së buxhetit të vendit vërehet se Shqipëria zë vendin e 7 një nga vendet me bare më
të ulët fiskale në rajon. E para është Kosova e pasuar nga Sllovenia, Turqia, Kroacia,
Bosnja. Mbeten pas Shqipërisë Çekia, Italia, Rumania, Maqedonia, Mali I Zi, Sllovakia,
Bullgaria, Serbia, dhe Hungaria.

Për sa I përket kostot administrative Shqipëria është e 11-ta në këtë grup. Serbia rezulton
me kosto më të ulët, ndërsa Kroacia, Mali I Zi, Turqia, pas Serbisë vjen Rumania ndërsa
Çekia, Maqedonia, Sllovenia janë një pike më para.

Ndërsa sa I përket numrit të punojsve tatimor 1.000 banorë Kosova është me tregues më të
lartë 0.32 punonjës, Hungaria mbyll këtë rënditje me tregues më të lartë 1.55 punonjës.
Shqipëria rënditet në këtë listë e dyta me 0.41 punonjës. Me nr të tatim peguesve aktiv për
punonjës tatimor rezulton Kroacia me 10 tatim pagues aktiv për punonjës dhe mbyll me
Maqedoninë me 180 tatim pagues aktiv për 1 punonjës. Shqipëria është e 9-ta. 1

1
Al-Tax, Treguesit e Performancës së tatimeve Shqiptare dhe vendeve të Europës Qendrore dhe Jugore. 24
Tetorë 2011

7
 III
RIMBURSIMI
Nëse kreditimi i tatimit për një periudhë tatimore është më i madh se TVSH e zbatuar për
atë periudhë, personi i tatueshëm ka të drejtë të mbartë shumën e mbetur si kreditim tatimor
për periudhën pasardhëse tatimore.

Për të fituar të drejtën e rimbursimit të kësaj teprice duhet të plotësohen dy kushte një
kohësisht:

a) Personi I tatueshëm duhet të mbartë një shumë të barabartë me tepricën kreditore të

muajit kalendarik për 3 muaj rradhazi, pra situate në TVSH e personit të tatueshëm
duhet të paraqitet kreditor, për 3 muaj rradhazi.
b) Teprica kreditore e kërkuar për tu rimbursuar e tejkalon shumën për 400.000 lekë.
Kjo shumë në muajin e pare dhe të dytë mund të jetë më e vogël se ky ky prag, por
nëse shuma e tepricës kreditore edhe në muajin e tretë rezulton më e vogël se shuma
400.000 lekë e personit të tatueshëm nuk lind e drejta për tu rimbursuar.

Rimbursimi mund të kryhet me një nga 3 format:

a) Duke e kaluar shumën e paguar më tepër në llogarinë e tatimpaguesit.

b) Duke kaluar shumën e paguar më tepër për një llogari të pagimit të detyrimeve të
tjera tatimore të pa paguara të tatim paguesit.
c) Duke e kauar shumën e paguar më tepër, me pëlqimin e tatimpaguesit për llogari të
pagimit të detyrimeve tatimore të mëvonshme të tatim paguesit.

8
 3.1 KATEGORIZIMI I PRETENDUESVE

Kategorizimi i petendentëve për rimbursimin e TVSH-së ndahet në tre kategori:

Kategoria I,II,III.

Grupi i parë i pretenduesve që përfshihen në riskun e të ardhurave minimale, të

mernin pagesat e rimbursimit më shpejt dhe më pak procedura administrative se sa në
rastin e pretenduesve të grupeve të tjera. Në këtë grup do të përfshihen expozues me
më pak 3 vjet histori exporti të cilët plotsojnë këto kushte: Kanë libra të saktë
kontabël, për të paktën 3 vjet nuk kanë asnjë dëshmi për mashtrim ose pretendim për
rimbursim të mbi deklaruar në mënyrë domethënëse , kanë një histori të saktë të
pagesave dhe në kohën e duhur për të gjitha detyrat doganore dhe tatimore, të kenë
vërtetim bankor se llogaritë i kanë në gjendje të mirë , të kenë refjistrim kontabël që
janë kontrolluar nga organet tatimore gjatë 24 muajve të fundit dhe të mos kenë asnjë
vlersim tatimor thelbsor në përfundim të kontrollëve tatimor së fundi

Grupi i II Pretenduesit me rrisk të moderuar në këtë grup përfshihen exportues me të

paktën 1 vit histori exporti, të cilët mbasi t‘u jetë caktuar kufiri i rimbursumit, të kenë
paraqitur dokumantet mbështetëse dhe mbasi të jetë kryer një kontroll nga zyra u jepet
miratimi për rimbursim po të plotësojnë këto kushte:Të kenë libra të saktë kontabël
për zgjatjen e afatit të veprimtarive të tatueshme, kanë modele të qëndrueshme të
veprimtarive të exportit dhe produkteve, kanë histori të saktë dhe në kohën e duhur
për pagesën e detyrimeve tatimore për të paktën 12 muaj, nuk ka asnjë dëshmi për
mashtrrim ose të drejtë të mbi deklaruar për rimbursim në të paktën katër pretenduesit
e fundit për rimbursim, regjistrimet kontabël janë kontrolluar nga organet tatimore
gjatë 24 muajve të fundit,

Grupi i III të tjerët të cilët do t’u refuzohet e drejta e rimbursimit brenda afatit të
caktuar nga dita e pranimit të kërkesës për rimbursim pretendimi duhet të shqirtohet
me dokumente mbështetëse dhe pretenduesit u nënshtrohen kontrollit me përzgjedhje
me qëllim që të paguhen ato që e meritojnë që të verifikohen të tjerët.

9
 IV
BOSHLLËKU TATIMORË NGA TVSH
Boshllëku tatimor është diferenca në mes tatimeve dhe taksave që duhet të
konsiderohen si të pagueshme për të gjithë qytetarët, bizneset, tatimeve dhe taksave që
deklarojnë dhe paguajnë aktualosht brenda 1 viti fiskal gjithë tatimpaguesit dhe që mblidhen
nga administrata tatimore me burimet e saja dhe të agjentëve të saj integrimi i vendit në BE
dhe efekti i matjes së boshllëkut tatimorë.2

Bëshllëku tatimor ndihmon në vlersimin e një tendence fiskale për të ardhmen në ndihmë të
politikës fiskale dhe debatit fiskal të gjithë të interesuarit për të vendosur vijën e qartë
ndihmëse midis vullnetarizmit dhe jovullnetarizmit, sipas sistemit tatimor që ka nevojë të
përshtatet në nivelin e bëshllokut tatimor të vendit.

Boshlloku tatimorë mund të llogaritet në disa mënyra. Njëra mënyrë do të ishte duke u
bazuar niveli i vullnetarizimit , një mënyrë tjetër është duke u bazuar në tipin e tatimeve dhe
grupin e tatimpaguesve, si dhe mënyra me tregues makroekonomikë.

Mënyra me tregues makroekonomikë

Duke filluar me sqarimin e mënyrës së parë, metodologjia gjen zbatim nëpërmjet

përdorimit të treguesve makro të ndryshemqë ndryshe mund të thuhet si një mënyrë nga lartë
-poshtë . Kjo mënyrë i përgjigjrt pyetjes kryesore se sa tatime dhe taksa duhet të paguhen
në një zonë të caktuar. Me këtë mënyrë mund të matet boshlloku tatimor për TVSH dhe
akcizën. Këto të dhëna që nxiren nga aktualiteti i deklarimeve dhe pagesave aktuale kur
krahasohen në nivelin e duhur të tatimeve që duhen të deklarohen dhe paguhen rezulton me
një diferencë që konsiderohet si boshllëk tatimor. Kjo mënyrë përcakton kufirin absolut të
boshllëkut i cili duhet të mbushet duke bërë gjithë modifikimet e mundshme të politikave në
administrimin fiskal. Kjo mënyrë përcakton madhësinë e zonës apo aktivitetit që i shpëton
taksimit duke dhënë sipas rastit dhe sqarimet apo arsyet sepse ndodh kjo. Kjo mënyrë i ka
kufizimet e veta.

Ajo nuk jep sqarime të lidhura me faktin se si shpërndahet bëshlloku në pjesë të ndryshme
të zonës së matur. Një tjetër vështirësi lidhet me faktin e kompleksit të sistemittatimor.

Në rastin konkret është e vështirë matja e efekteve tatimore të aktiviteteve që nuk janë
objek taksimi por për aktivutete që janë pjesë e përjashtimeve globale nga taksimi i TVSH-së.

Nga ana tjetër të dhënat makroekonomike nuk mundë të identifikojnë madhësinë e zonave
dhe tatimeve që i shpëtojnë taksimit.

2
”Tatimi I munguar në Shqipëri”-2012 Al-Tax Center.

10
 4.1 LLOGARITJA E BËSHLLOKUT TATIMOR PËR
TVSH-në ME METODËN MAKRO

Për llogaritjen e bëshllokut tatimorë të TVSH-së përdoren të dhënat e qarkullimit të

prodhimit dhe konsumi i përgjithshëm i mallrave dhe shërbimeve.
Kjo pasqyron pjesën e duhur të TVSH-së që konsiderohet se duhet të mblidhet nëse
do të taksoheshin gjithë mallrat dhe shërbimet.
Për të aritur në llogaritjen teorike të TVSH-së përdoret zakonisht një shkallë
mesatare që ndikohet nga pesha që mba secila nga shkallët në TVSH duke patur
parsasyshë përjashtimet nga TVSH shkallët tatimore jostandarde si dhe pragu për të
qenë pjesë e TVSH-së. Pasi meret rezultati i kësaj llogaritje teorike bëhet krahasumi
në TVSH-në e mbledhur faktikisht duke rezultuar në boshllëkun e TVSH-së.
BE është e ndjeshme për të gjithë antarët e saj në llogaritjen e boshllëkut të TVSH-
së. Të njejtën kërkesë BE e ka mjaft të qëndrueshme edhe për vendet që hynë apo që
kanë marë statusin për të filluar procedurat e hyrjes në BE.
Nëse boshllëku është i ndryshëm sipas shteteve po ashtu edhe detyrimi për tu
paguar në buxhetin e BE-së do të jetë ndryshueshmërisht pasqyrim i nivelit të TVSH-
së3
Për këto transaksione në funksion të pushtetit kanë nevojë për relatimin e
elementeve përbërëse të bëshllokut që përfshin mashtrimin me TVSH-në dhe nivelin
e barazisë së barës tatimore. Për këtë qëllim kompanitë private bëjnë llogaritjet dhe
matjet e boshllëkut të TVSH-së dhe akcizës në vendet antare si dhe në vendet të cilat
kërkojnë një lligaritje të tillë.
Boshllëku tatimor që llogaritet në vende të ndryshme të botës përmbledh vlersimet për
këto tatime:

TVSH Për llogaritjen e TVSH-së përdoren të dhëna për konsumin privat, studime mbi
evazionin , dhe informalitetin, të dhëna administrative, kontrolle nda
administrata
Tatim Fitimi Për llogaritjen e tatimit mbi të ardhurat personale të mungura përdoren të dhëna
administrative, studime analitike për këto tatime, kontrolle nga administrata.
Tatimi për të Për llogaritjen e tatimit mbi të ardhurat personale të mungura përdoren të dhëna
ardhurat personale nga statistikat kombtare, administrative, studime analitike për këto tatime,
kontrolle nga administrata.
Akcizat Për llogaritjen e akcizës së munguar përdoren të dhëna administrative,studime
analitike për këto tatime, kontrolle administrative
Kontributet e Për lligaritjene kontributit të sigurimeve të munguara përdoren të dhëna analitike
sigurimeve për këto tatime, kontrolle nga administrata.

3
Armela Mancellari “Efektet Makroekonomike të Politikës Fiskale në Shqipëri”

11
 4.2 BOSHLLËKU TATIMORË NË SHQIPËRI
Shumica e tatimpaguesve në Shqipëri e paguajnë detyrimin e tyre tatimor. Administrata
tatimore qendrore dhe vendore kanë mbledhur për vitin 2011 shumën e 292 miliard lekë tatim
dhe taksa.

Por jo të gjithë bizneset dhe qytetarët kanë paguar pjesën e tyre të tatimeve dhe taksave.
Administratat tatimore mund të kishte mbledhur më shumë të ardhura tatimore nëse nuk do
të kishte të bënte me evazion tatimorë, shmangie tatimore, gabime në llogaritje , pakujdesira
nga administrimi.

Vendi- PBB Shpenzimet Shpenzimet Ekonomia Boshllëku Bruto Boshllëku Buxheti

Viti buxhetore shëndetsore Infermale tatimor- Neto tatim Publik
PBB në% PBB në % Shpenzimet PBB
shëndetsore
or-
Shqipëri 12,9 28.6 6,8 33,4-4,328 1,000 1,226 139 58,9
-2011 59
Boshllëku tatimorë bruto mban një peshë sa 9,46% PBB-së si dhe vlen sa 44% e barës
tatimore të vitit 2011. Boshllëku tatimor Neto mban 7,7% e PBB-së.

Boshllëku Tatimorë për vitin 2011 është 29,11% ndërsa Boshllëku tatimorë-Neto është 25%.

Për të llogararitur Boshllëkun e TVSH-së Neto, bëhen përjashtimet nga konsumi final, nuk
përfshihet në llogaritje:

-Sektori Buqsor, Financiar, Edukimit, Mediat Elektronike dhe të Shkruara, Exporti i

Shërbimeve Ndërkombtare, Rimbursimet e TVSH-së dhe në ligjin e TVSH-së.

Në llogaritje nuk përfshihet edhe qarkullimi i mallrave dhe shërbimeve për segmentet e
tatimpaguesve të cilët janë poshtë pragut për regjistrim në TVSH.-së.

Vlersimi i Boshllëkut Tatimor për vendet e Ballkanit- 2011.

Vendet Bara Bara Bara Total Bara Total Bara Boshllëku Boshllëku
Tatimore Tatimore- Tatimore- Tatimore- Tatimore- Tatimor- Tatimor-
Neto Bruto Neto Bruto Neto Bruto
Maqedonia 2.978 1,120 1,344 4,098 4,322 27,3 31,1
Shqipëria 2.755 1,000 1,226 3,754 3,981 26,6 30,8
Bosnja 7.452 2,504 3,005 9,956 10,457 25,1 28,7
Rumania 50.522 16,470 19,764 66,992 70,286 24,6 28,1
Kroacia 16.984 5,452 6,542 22,436 23,526 24,3 27,8
Kosova 1.489 521 573 2,010 2,062 25,9 27,8
Mali i Zi 1.274 368 441 1,642 1,715 22,4 25,7
Grqia 89.620 24,646 29,575 114,266 119,195 25,9 24,8
Bullgaria 18.409 4,609 5,531 23,018 23,940 22,4 23,1
Serbia 15.360 3.028 3.633 18.387 18.993 16.5 19.1
Total/Mesataja 20.708 59.717 71.635 266.560 278.478 22.4 25.7

12
 4.3 BOSHLLËKU TATIMOR NË BALLKAN

Vendi PBB Shpenz Shpenz Ekonomi Bara Bara Bara Boshllëku Borx
Buxhetore Shënde a Tatimore Tatimore Tatimore Tatimorë hi
tsore Informal -Neto -Bruto Shpenz Publi
e% Shëndetsore k
PBB
Kosova 6,446 31,9 2,1 35 2,256 23,1 521 573 385 506
Rumania 179,794 37,7 5,4 32,6 58,163 28,1 16,470 19,764 204 33
Maqedonia 10,165 24,5 6,8 37,6 3,822 29,3 1,120 1,344 194 28,1
Bosnja 18,088 50,3 10,3 33,6 6,078 41,2 2,504 3,005 161 40,6
Bullgaria 53,514 3,52 7,1 35,3 18,890 34,4 4,609 5,531 146 17
Shqipria 12,959 28,6 6,8 33,4 4,328 23,1 1,000 1,226 139 58,9
Kroacia 63,850 40,6 7,8 32,1 20,496 26,6 5,452 6,542 131 45,6
Mali i Zi 4,550 41,7 9,1 35 1,593 28 3,68 441 107 45,8
Greqia 298,734 46,8 10,1 27,5 82,152 30 24,646 29,575 98 16,8
Serbia 45,043 21,6 10,4 29,1 12,108 34,1 3,028 3,633 18 47,9
Totl 963,143 33,7 7,6 33,1 211,33 29,8 59,717 71,635 164 48,3
5

Nëse krahasojmë treguesit e tabelës së pari se pjesa e Ekonomisë e cila nuk është pjesë e
sistemit fiskal përbën 1/3 e PBB-së së Ballkanit.

Kjo do të thotë se 1/3 që qarkullojnë në Ballkan nuk futen në sistemin fiskal dhe të
taksohen. Ky raportë më mirë është në Greqi me ¼, dhe Serbi me 1/3,4. Më keq është në
Maqedoni me 1/27, në Bullgari 1/28dhe në Kosovë e Mal të Zi me 1/29. Nëse krahasohet me
raportin botror 1/6 dhe me raportin Europian 1/5 ather Ballkani tregon se është larg
ekonomise formale europiane kurse në Amerikën Latine 1/27 dhe Afrikën 1/29.

Së dyti tregohet se Boshllëku tatimorë që vjen kryesisht nga evazioni tatimor por edhe
tatimet pa mbledhura, si dhe efektet nga zbatimi i skenave ndërkombtare të shmangjes
tatimore është sa 10% e PBB-së ballkanike. Së treti tregohet se aq sa janë shpenzimet
qeveritare të buxhetit të ballkanit është edhe ekonpmia informalenë nivelin e 33% të PBB-së.

13
 4.4 BARRA TATIMORE

Furnizimet e përjashtuara si në shitje ashtu edhe në blerje janë pjesë e një grupi nenesh që
përcaktohen me ligjin e TVSH-së. Megjithë atë në zbatimin e ligjit në praktikën e
përditshme në rastin e një projektuesi ai e ka të drejtën e kreditimit të TVSH-së së blerjeve
duke kërkuar rimbursim të tyre. Në rastin e një aktiviteti të përjashtuar çdo blerje e tij nuk
mund të kreditohet në TVSH për furnizimet që kryen. Nëse jemi në rastin e furnizimeve të
përjashtuara nuk mund të meret TVSH pasi nuj jemi pjesë e skemës së përfitimit.

Në Shqipëri aplikohen tre shkallë të përqindjeve të TVSH-së.

-Shkalla standarde aktualishtë 20%

-Shkalla e reduktuar 10%

-Shkalla e ulët 0%

Krahasimi i shkallës tatimore midis shteteve edhe pse është një tregues që tregon barën
sipas përqinndjes për tatime të ndryshme është vështirë dhe mbart subjektivizëm në analizën
që bëhet.

Arsyeja është e legjislacionit tatimorë që ndrishon sipas shtetve por edhe politikës, sipas
grupeve të popullsisë dhe industrive të ekonomisë kanë specifika në politikat fiskale

EMËRTIMI TVSH Tatim fitimi TAP

Kosova 16% 10% 4%,8%-10%
Maqedonia 5%,18% 10% 10%
Shqipëria 10%-20% 10% 10%
Bullgaria 20% 9% 15%
Mali i Zi 17% 20% 101%,18%-37%
Kroacia 25% 44% 22%-25%
Greqia 11%-23% 10% 33,7%
Bosnja 17% 10% 35,8%
Serbia 8%-18% 16% 45-5%
Rumania 9%-24% 14,9% 16%

14
 V
KUFIZIMET E TVSH-së
Një TVSH si shumica e taksave të shtynë të mendojsh çfarë do të kishte ndodhur pa të.
Meqenëse ritet çmimi për konsumatorin sasia e mallrave të trashëguara ulat. Rrjedhimishtë
situate financiare e disa njerëzve përkeqësohet ndërkohë që ajo e qeverisë përmisohet nga të
ardhurat tatimore.

Kjo është e njohur si humbje ”Deadweight”. Nëse të ardhurat e humbura nga ekonomia
janë më të mëdha se të ardhurat e qeverisë, toka është e paefektshme. Ajo që duhet të
theksohet është se TVSH dhe taksat e tjera kanë implikime të njejta mbi modelin
mikroekonomikë.

Tërë shuma e të ardhurave të qeverisë nuk mund të jetë një humbje në qoftë se të ardhurat
tatimore përdoren për shpenzime productive ose nëse sjell externalitete pozitive me fjalë të
tjera, qeveritë mund të bëjnë më shumë se sa thjeshtë të konsumojnë të ardhurat tatimore.

Taksat e konsumit si TVSH janë konsideruar shpeshë superior për të regulluar stimujt për të
investuar, kursier dhe për të punuar më pakë se llojet e tjera të tatimeve. Me fjalë të tjera një
TVSH dekoron konsumin në vend të prodhimit.

15
 VI
PIKPAMJET KONTRAVERSE NË LIDHJE ME TVSH-në

“TVSH” është kritikuar si bare që bie mbi konsumatorët fundorë personalë të produkteve .
Disa kritikë e konsidrojnë atë su një takesë regressive, do të thotë që të varfërit paguajnë më
shumë se 1% e të ardhurave të tyre se sa të pasurit. Mbrojtësit argumentojnë se lidhja me
nivele tatimire me të ardhurat është një standard arbiter dhe se tatimi I TVSH është në fakt në
takes proporcionale nëse njerëzit me të ardhura më të larta paguajnë më shumë në atë që ato
komsumojnë më shumë.

Progresiviteti apo regresiviteti I një sistemi të TVSH mund të ndikohet edhe kur klasa të
ndrishme të mallrave taksohen në ritme të ndryshme. Për të ruajtur natyrën progressive të
taksave totale për individët, vendet zbatuese të TVSH-së kanë ulur taimin mbi të ardhurat te
indivudët me të ardhura të të ulta, si dhe kanë krijuar transferat e pagesave direkte për grupet
me të ardhura të ulur barën e taksave për të varfërit.

PRAGU I TVSH-së PËR EURO

60
PRAGTVSH
50
40
30
20
10 PRAGTVSH
0

Të ardhurat nga një taksë e vlerës së shtuar janë shpesh më të ulëta sesa pritjet për shkak se
ato janë të vështira dhe të kushtueshme për tu administruar dhe për tu mbledhur. Në shumë
vende megjithë atë ku mbledhja e tatimeve mbi të ardhurat personale dhe tatimi mbi të
ardhurat personale dhe tatimi mbi fitimin ka qenë historikisht e dobët, mbledhja e TVSH-së
ka qenë më e suksesshme se llojet e tjera të tatimeve.

16
 TVSH-ja është bërë e rëndësishme në shumë jurisdiksione teksa nivelet tarifore kanë rënë
në gjithë botën për shkak të liberalizimit të tregtisë pasi TVSH ka zëvendsuar në thelb të
ardhurat tarifore të humbura.4

NIVELET E PRODUKTIVITETIT TË TVSH-së.

150

100

50 PRODTVSH
TVSHARK
0
PBTVSH
Mali I Zi
Kroacia
Bosnja
Bullgaria
Sllovenia
Serbia
Hungaria
Kosova
Çekia
Rumania

PRODTVSH
Maqedonia
Italia
Sllovakia
Shqipëria
Greqia
Turqia
PESHA E TATIMEVE GJITHSEJ NDAJ PRODHIMIT TË BRENDSHËM BRUTO

TAXPBB
40
35
30
25
20
15
TAXPBB
10
5
0

4
http://en.Wikipedia.org/wiki/Value_added_Tax

17
 VII
KONSEKUENCAT SOCIALE NGA NDRYSHIMET NË
TVSH
Megjithë arsyet specifike në adoptimin e TVSH-së të ardhurat nga ajo janë të ndryshme nga
njëri vend në tjetrin. Argument kryesorë për këtë ndryshueshmëri është se një TVSH e
hartuar në mënyrën e duhur për kushtet e zhvillimit ekonomikë të vendit i rit të ardhurat
tatimore duke mbajtur një kosto ekonomike dhe administrative të ulët në raport me kostot
për arkëtimin e të ardhurave të taksave të tjera mbi konsumin.

Nga një studim i bërë mbi aplikimin e tarifave të TVSH-së është vërejtur se mund të
grumbullohen mesatarisht rreth 0,4% të PBB-së të ardhura tatimore për çdo 1% tarife
tatimore.

Në vendet e industrializuara pjesa e të ardhurave nga TVSH-ja kap 15-20% të totalit të të

ardhurave tatimore apo 5%-8% të PBB-së.

Ndërsa në vendet në zhvillim edhe pse kjo nuk është në këto nivele kjo përqindje zë një
pjesë të konsiderueshme të të ardhurave taimore. Dhe në dallim mbi të ardhurat TVSH-ja
nuk influencon në formën dhe mënyrën e biznesit. Një TVSH e përshtatur mbi kushte
specifike, ekonomike, kombtare siguron gjithashtu një neutralitet në fushën e trgtisë së
jashtme nëpërmjet mostaksimit të expertëve dhe trajtimit të importeve mbi një mesatare të
prodhimeve brenda vendit.5

5
Eduard Gjokutaj-“Konsekuencat Sociale nga ndryshimet në TVSH- Tiranë 2003

18
 FJALORTH

TVSH- Tatimi mbi Vlerën e Shtuar

PBB- Produkti I Brendshëm Bruto
VITTVSH- Viti kur ka hyrë Tatimi I Vlerës së Shtuar në zbatim
TVSHSTAND-Shkalla Standarde e Tatimit të Vlerës së Shtuar
TVSHRED-Shkallët e Reduktuara të Tatimit mbi Vlerën e Shtuar
PBTVSH-Rraporti I Tatimit të Vlerës së Shtuar aktuale ndaj pëtencialit të
mbledhjes së TVSH-së në lidhje me konsumin privat
PRODTVSH-TVSH e arkëtuarsi përqindje e Prodhimit të Brendshëm Bruto
llogaritur sipas shkallës standard me 20%
PRAGTVSH-Shuma e qarkullimit total vjetorë e pragit të cilit duhet të
regjistrohet tatim paguesi në skenën e TVSH-së
TVSHARK-Përqindja e TVSH-së së arkëtuar në raport me Produktin e
Brendshëm Bruto (PBB)
AGTVSH-Vlera e shtuar e sektorit të Agrikulturës
IMPTVSH-Importet e mallrave dhe shërbimeve në raport me Prodhimin e
Brendshëm Bruto (në %)

19
 PËRFUNDIMI

Në bazë të asaj që thamë deri më tani mund të konstatojmë se Tatimi mbi Vlerën e Shtuar
( TVSH) është një formë e tatimit të konsumit.

Të ardhurat nga tatimet dhe doganat përbëjnë zërin kryesorë në sigurimin e të ardhurave në
buxhetin e shtetit. Gjithsesi siguruesi kryesorë I të ardhurave tatimore vazhdon të jetë
TVSH-ja me 50%.

Strategjia e reformimit të Sistemit Tatimorë bazohet në disa elemente thelbsore lidhur me

TVSH- në

TVSH-ja në bazë më të gjërë dhe normë standarde është me 20% si dhe një prag përjashtimi
“ Brenda Normales” për bizneset e vogla.

Dhe në fund mund të themi se kjo strategji përpiqet të vlersojë efektet e politikës fiskale tek
Prodhimi I Brendshëm Bruto (PBB) në Shqipëri dhe se sa I suksesshëm është sistemi
tatimorë në lidhje me zbatimin e ligjit mbi TVSH-në

TVSH e ka të nevojshme të vazhdojë të administrohet fuqishëm duke ritur përdorimin e

kapacitetit në dispozicion dhe duke lufruar sëmundjen e quajtur korupsion.

Kjo detyrë Projektuese u realizua si rezultat I punës permanente nga lënda e Biznesit dhe
shpresojë që të mare pëlqimin e duhur nga mentorja e kësaj lënde.

20
 LITERATURA

1. Al-Tax, Treguesit e Performancës së tatimeve Shqiptare dhe vendeve të Europës

Qendrore dhe Jugore. 24 Tetorë 2011
2. ”Tatimi I munguar në Shqipëri”-2012 Al-Tax Center.
3. Armela Mancellari “Efektet Makroekonomike të Politikës Fiskale në Shqipëri”
4. Eduard Gjokutaj-“Konsekuencat Sociale nga ndryshimet në TVSH- Tiranë 2003
5. http://en.Wikipedia.org/wiki/Value_added_Tax
6. Prof. Dr Adnan Jashari, “ E Drejta Biznesore”

21