Republic of the Philippines

Department of Education
Region X
Division of Cagayan de Oro City
CAGAYAN DE ORO NATIONAL HIGH SCHOOL
SENIOR HIGH SCHOOL
SY 2018 -2019

REVIEW OF PHILIPPINE LITERATURE

Contemporary Period

(21ST Century Literature from the Philippines and the World)

Submitted by:
HUMSS 12 A

Submitted to:

Ms. Candice May B. Gamayon

Date: July 27, 2018

CONTENTS
I. Introduction
II. Writer’s Biography
1. Aniceto F. Silvestre
2. Rogelio Sikat
3. Genoveva E. Matute
4. Amado V. Hernandez
5. Lualhati Bautista
6. Alejandro G. Abadilla
7. Lamberto E. Antonio
8. Patrocinio V. Villafuerte
9. Robert Ong
10. Efren Abueg
III. Reviews of Author’s Works
a. Prose
 Ang Ibong Mandaragit
 Bangkang Papel
 Sa Lupa ng Sariling Bayan
 Impeng Negro
 Bakit Baliktad Magbasa ng Libro ang mga Pilipino?
 Luha ng Buwaya
 Sa Bagong Paraiso
 Ang Kwento ni Mabuti
 Batik ng Buwan
 Tata Selo
 Gapo

b. Poetry
 Patnubay
 Kalayaan
 Manipesto ng Isang Dayo
 Ang Pagbabalik
 Ang Panday
 Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan
 Isang Dipang Langit
 Ako ang Daigdig
 Pamana ng Lahi
 Bagong Taon
 Lilik at Pluma
Introduction

(Write below your objectives for compiling these works and what you want other
learners to learn from the work of contemporary Philippine writers. State why there is a
need to study literature. More importantly, how do you persuade your readers to
appreciate our own literature particular to the local writers of the region. Write your
introduction in not more than 500 words.)
Writer’s Biography
Aniceto F. Silvestre

Aniceto F. Silvestre was born in San Mateo (known as Rizal province) on

April 17, 1898.

Even though he did not finish his studies he was able to write and contribute to

Philippine literature with his admiring poems, short stories, novels and essays.

His works on poems was gathered for the society was grouped into 8: Malaya,

Maalindog, Larawan ng buhay, Pintig ng Pag-ibig,Tatag ng pananalig, Tanda ng Pag-

asa, Bukas sa Landas ng Kadakilaan and Dugo sa Ningning ng Araw.

The honor achieved by Aniceto F. Silvestre for writing poems gave him four

awards. First was claimed after the war, the third award was in the era of

commonwealth government, the second award was on 10 th year of Republic of the

Philippines and last and not the least Award from Palanca Memorial Awards for

literature on 1969.
 Rogelio Sikat

Rogelio R. Sikat (also known as Rogelio Sícat) (1939-1996) is a Filipino

publisher, playwright, translator, and educator. He is the son of Estanislao Popular and
Crisanta Rodriguez. He was born on June 26, 1940 in Alua, San Isidro, Nueva Ecija,
Philippines. He is the sixth of eight siblings. Rogelio Sikat has graduated with a
Bachelor of Literature in Literature from the University of Santo Tomas and a MA in
Filipino at the University of the Philippines.

Rogelio Sikat has received many literary prizes. He is famous for "Moses,
Moses", his poem who won the Palanca award in 1962 in Filipino (Tagalog). Many of his
stories first appeared in Liwayway, a popular literary magazine in Tagalog. The sole
appreciation for his achievement is that of "Living and Dying as a Writer" written by Lilia
Quindoza-Santiago. The article appeared in Pen & Ink III.

Rogelio Sikat was professor and dean of the College of Arts and Letters at the
University of the Philippines in Diliman from 1991 to 1994. Angelito Tiongson, who is a
professor of the Family Communications Association. has created a feature film titled
"Little Land" based on Sikat's "Tata Selo", another remarkable story. The director of the
movie and theater, Aureaus Solito, created a short film in 1999 based on Sikat's
"Impeng Negro". In 1998, despite Sikat's death, the Manila Critics Circle honored him
with a National Book Award for translation.
 Genoveva E. Matute

Genoveva Edroza-Matute Genoveva Edroza-Matute is a premier and well-known

writer. He graduated from University of Santo Tomas where he also earned Ph. D. He

taught for 46 years in public schools and retired as a lecturer in teaching the Normal

University of the Philippines.

In her career as a writer, he received many awards from Palanca, PNS / PNC,

City of Manila, Quezon City, University of Santo Tomas College of Education and many

more. He earned the first Gawad Palanca for Short Story in Filipino in 1951, for the

Good Story story. She also won Gawad Palanca for her story of “Paglalayag sa puso ng

isang bata” in 1955, and Parusa in 1961. He earned a Gawad CCP for Art / Literature in

1992.

Some of his books were published as "Mga Piling Maikling Kuwentp "of Ateneo

University Press," Ang Tinig ng damdamin "of De La Salle University Press and the" In

Anino of Edsa ", short stories written as National Fellow for Fiction, 1991-1992, of the

UP Press.

In 2005, her contributions to Philippine literature were exemplified by former

President Gloria Macapagal-Arroyo.

 Amado V. Hernandez

Amado Vera Hernández is a poet and writer in Tagalog. He is also known as the

"Manunulat ng Manggagawa", because he is a leader of Filipino workers and his critics

and analyzes of the injustices that occurred in the Philippines during his time. He was

jailed because of his contact with the communist movement. He was the chief executive

in a special court case that lasted 13 years before the end.

He was born in Sagrada Familia in Hagonoy, Bulacan, but grew up in Tondo,

Manila where he attended High School Manila and the American School of

Communication (American Correspondence School). In 1932, she married a Filipino

actress Atang de la Rama. He is a young father and you are a child in the early years.

The couple were both identified as National Artists of Hernandez for Literature, while de

la Rama for the Performances, Dance and Music.

 Lualhati Bautista

Lualhati Bautista is one of the most famous Filipino novels. Some of her writings are
Dec. 70, Children Are You Made? and Gapo.

Bautista was born in Tondo Manila on December 2, 1945. He graduated elementary

school at Emilio Jacinto Elementary School in 1958 and secondary school at Torres HighSchool
in 1962. He entered the Lyceum University of the Philippines in journalism course but dropped
before yet after his first year.

Despite lack of formal training, Bautista has become known for his truthful and bold
disclosure of issues involving Filipino women and his passionate display of women who have
difficulty evaluating at home and at work.

He received the Palanca Awards (1980, 1983, 1984) in the novel of Gapo, Dekada
70 at bata, Bata Paano ka Ginawa?, and novels depicting the denial and abuse to women
during Marcos era.

Two of Bautista's short stories also received the Palanca Awards "Talong Kuwento ng
Buhay ni Juan Candelabra" (first prize, 1982) and "Buwan, Buwan, Hulaganmo Akong
Sundang" (third prize, 1983).

He also has an exceptional skills on being a script writer. His first screenplay was
Sakada, 1976 showing the condition of the farmers. His second movie was "Kung Mahawi Mang
ang Ulap" in 1984 nominated at Film Academy. He also made the City Jail’s Flower based on
his novel about those jailed women. It attracted almost all the awards at the Star Awards and
the Metro Manila Film Festival.

He was a University of the Philippines Creative Writing Center in 1986, serving as the
vice president of the Screenwriters Guild of the Philippines and head of the Association of
Popular Novels Writers.
 He is the only Filipino who is included in the International Women Writers book in
Japan.

Alejandro G. Abadilla

Alejandro G. Abadilla also known as AGA was in Salinas, Rosario, Cavite on

March 10, 1906. It was only before General Macario Sakay and Col. Lucio de Vega,
who continued the revolution against the American army after Aguinaldo surrendered.
The guerrilla warfare of the Republic as well as Felipe Salvador (caught and punished in
1910) still continues, Pope Isio in Negros, and pulawes in Cebu (Constantino 1975).
After high school in Cavite City, AGA worked on a printing press in Seattle, Washington,
USA. He directs the Filipino section of the Philippine Digest magazine. He was also an
editor of the Philippine-American Review and founded the Balagtas Society to promote
the Tagalog language to its people. AGA returned to the Philippines, BA graduated from
Philosophy at the University of Santo Tomas, and became a counselor in Salinas,
Cavite, until 1934, before the Philippine Commonwealth. Aside from serving as agent of
Philippine-American Life Insurance, AGA has been earning assets as a facilitator in
managing various newspapers and magazines. He earned many anthology of poetry,
stories, essays, etc., which was shared by the life and health of his wife and 7 children.

Also noted in the records that the AGA was a guerrilla during the Japanese
occupation, and he experienced Japanese oppression, so he was denied. At the same
time, the poet is also a poet in the period of violence, in which the people opposed to
the status quo power are among the collective strengths of the nation, things to be
pressed to keep the wrong decision that the poet's individualism is unrelated to social
condition. It is supposed to be an incentive or inclination that cannot be explained in the
way of science-social or political-science. Otherwise, how would the "art-for-art"
program of Oscar Wilde, Walter Pater and Theophile Gautier be regarded as if they
were not included in the argument that they reacted to the use of utilitarianism and
moralist purity in the environment? The context, the broader framework, and the
relevance of each component and part of the totalidad / field ("field," according to
Bourdieu [1993]) of the discourse discussed to bargain and value.
 Lamberto E. Antonio

Lamberto Antonio was born in Cabiao, Nueva Ecija on November 9, 1946. This

writer was the eldest son of Felipe Antonio and Salud Esmeralda. Lamberto is best

known for his nickname "Labing" called by his eight brothers.

He is a poet, literary writer and scriptwriter of the film. He graduated from BA

Political Science at the University of the East in 1969. He was editor-in-chief of Dawn,

the official UE newspaper and president of the KADIPAN. He is editor of the Book

Adarna project of the Children's Communication Center.

Most of Antonio's poems are about the poor and afflicted peasants he had

known in his youth. He always discusses social issues in his activities. His poems are

summarized in the Twentieth Tales, 1971: Hagkis ng Talahib, 1980 and Pasalubong sa

Habagat, 1986. Some of his poems are also included in anthologies such as the

Creator, Poetry Gold, Parnasong Tagalog and New Poems to Filipino. His essays and

short stories were put together in the Rebanse, year 1991. He was the author of the

Inquisition, in 1970. It was the first Filipino film to be invited to the Cannes Film Festival.

He is also the writer who won the Palanca Awards ten times.
 Patrocinio V. Villafuerte

Patrocinio V. Villafuerte Villafuerte graduated with Bachelor of Science in

Elementary Education and graduated certificate, Villafuerte's Master of Arts in Teaching

of the Philippine Normal College. He also holds Masterado in Filipino Arts, Gawad

Merito, which he earned from Manuel Luis Quezon University. Villafuerte is a Filipino

teacher at all levels-elementary, secondary, and college. He is also a writer with 145

books, most of which are textbooks and reference books, in Filipino. A writer, poet,

composer, actor, leader, teacher.

Currently Associate Professor III in Phil. Normal University. He was the

President of the National Association of Filipino Professors, National Association of

Educators in the Philippines. The Board of Director of BUKLOD of the Philippines and

the Yemen of the Philippine National Maritime Organization.

Main actor on the race of the Race of the Sea, Intro, Kintin, Aidao, There is a

Almat and on behalf of AMA. Hymn's Holographic Composer and Sustagen Jingle.

Four times winner at the Carlos Palanca Memorial Awards for Literature and

four times as a jury in writing short stories, and seven times Gawad Surian.

Wrote 136 books at all levels as author and author, over 150 poems, essays

and short stories published in books, newspapers and magazines. he also wrote a

"Dear My Country" debut in various Philippine re-elections and the U.S.A.

 Robert Ong

Bob Ong or Roberto Ong, is the pseudonym of a contemporary Filipino writer

known for using informal Filipino in making a funny and exciting description of life as a
Filipino.

From a critic:
"The Filipinos value Bob Ong's writings because most of his books have a lot of
humor, they are designed in a way that still reflects the culture and culture of the Filipino
people. His previous published books - including those of the other, will also be
considered true Filipino classics. "

The six books he published had more than one-fourth million copies at
present.

Bob Ong and the Filipino-Chinese writer Charlson Ong are often thought to be
one. However, according to Bob Ong in his book Stainless Longganisa, he is not really
Filipino-Chinese. And that's not the true name of "Ong." The "Ong" was originally from
the name of his BobOng Pinoy website. It was also thought that the writer Paolo Manalo
was Bob Ong, but he denied it. The books of Bob Ong are often funny so they are
entertaining and entertaining readers.

Another conjecture is that the recipient of the honor of Carlos Palanca

Memorial for Literature Eros S. Atalia, graduated from the Philippine Normal University
and is currently teaching the University of Santo Tomas, is Bob Ong. He also published
two books titled "Peksman, Die Man Lying" and "Nearing me, Ligo na u". The method of
writing Atalia is similar to the way Bob wrote.
 Efren Abueg
Efren Abueg is one of the respected novelists, quintessents, historians, and
critics of his time. His books include Bugso, his first collection of stories. He is also the
editor and author of anthologies such as the “Mga Piling Akda ng KADIPAN” (1964);
Mga Agos sa Disyreto (editions 1965, 1974, and 1993); Mga Piling Akdang Pilipino
(1970) and Parnasong Tagalog by Alejandro G. Abadilla (1973).

Abueg has honored the likes of Don Carlos Palanca Memorial Awards for
Literature (1959, 1960, 1963, 1964, 1967, and 1974); Timpalak ng KADIPAN, first prize
(1957); Pang-alaalang Gawad Balagtas (1969); Timpalak Pilipino Free Press (1969);
Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas (1992) from the Unyon ng mga Manunulat sa
Pilipinas (UMPIL); Timpalak Liwayway sa Nobela (1964, 1965, and 1967).

Abueg has written and edited many reference books and is used up to date
with both private and public schools, from elementary, secondary to college. Moreover,
his stories often engage in textbooks written by other authors.

Meanwhile, he actively participated in the movement of language and literature

in Manuel L. Quezon University (1965-1972), Philippine College of Commerce (1971-
1972), University of the City of Manila (1974-1977), Ateneo de Manila University (1977-
1978), and De La Salle University (1979-2006). He became President of the Kapisanan
ng mga Propesor sa Pilipino (KAPPIL) in 1986-1988; Literary Literacy; and elected
director of the Philippine Folklore Society.
 Patnubay
Aniceto F. Silvestre

Makapal na ulap:
mataas na bundok ang nakakatulad,
di mapaglagusan ng dating liwanag.
Matang naghahanap,
ang animo’y bulag:
guniguni lamang ang nagpapaningas,
at sikdo ng dibdib ang nakakausap.
Ngunit kung pasilay
ang kahit iisang bituin man lamang,
ang bituing yao’y nagiging patnubay.
Parang inilagay
ng banal na Kamay:
(O, dilag ng langit!) ang hanging amihan,
nagiging harana ng nahintakutan.
Ang sa ibang dusa:
madalas mangyaring nagiging balisa
ng nangaghahanap ng bagong ligaya.
Ngunit pag nagbata,
bukas-makalawa,
nagiging patnubay ng madlang pag-asa,
langit man, sa luha’y buong nakikita.
Sa hangi’y langhapin
ang singaw ng lupa, tubig at pananim,
at diya’y may bango sa madlang panimdim.
Di dapat limutin
na patnubay natin:
kahit ang anag-ag ng munting bituin,
patak man ng luha, bakas man ng lagim.
Ang sinag ng tala,
bayaang patnubay ng paningi’t diwa;
at ang agos namang lumuwa-sumuba,
bayaang magbadha
ng kahit himala
ng matatalunton ng madlang pithaya
 KALAYAAN
sa balintawak ang gumising ay isang sigaw

bumalik ang sagot na tila alingawngaw

KALAYAAN

at sa bawat lugar ay mauulinig

ang dala ng hanging may saliw na awit

KALAYAAN

narinig namin doon sa taniman

narinig namain sa mangangalakal

narinig namin hanggang doon sa karagatan

KALAYAAN

bawat makata awit ang nalilikha

at ang mga titik apoy ang ibinabadya

KALAYAAN

narinig namin sa manggagawa ng niyugan

narinig namin sa mangingisda ng karagatan

naring namin sa manininda ng pondohan

KALAYAAN

lahat ng Tao iisa ang sigaw

kahit ang kapalit ay kanilang buhay

KALAYAAN
 sa puntod ng alipin at punong mga angkan

iisa rin ang tinig na itinitighaw

KALAYAAN

sa ituktok ng bundok hanggang sa kapatagan

palakas ng palakas palakas ng palakas ang mapapakinggan

KALAYAAN

Narinig naming sa magwawalis na dukha

Narinig naming sa mgahahabing maralita

Narinig naming sa panday nsa yaman ay wala

KALAYAAN

Mula sa Templo,Mula sa Pook dalangina

Ang Kris at Gulok nagtagis parang kidlat

Kasabay ang sigaw na ang Hudyat

KALAYAAN

Narinig namin sa mga hikbi,hinagpis at panaghoy

Narinig naming sa Pulong di matalunton

Narinig naming hanggang sa Dakong Paroroon

KALAYAAN
 Manipesto ng Isang Dayo
Pat V. Villafuerte

1.
nakahihirin ang bawat paglunok ng laway na sinaid ng mga pagbilin at pagpapaalala
habang ang bawat bisig at mga labi ay nag-iiwan ng bakas ng pangungulila.
di mahawan ang sapot ng pagluha na binikig
ng putul-putol na pangangaral at paninisi,
ng pangangatuwiran at pagtanggap,
ng pagbabalik-loob at pagpapatawad.
sa nalalapit kong paglisan, kayraming nag-ugat na samu’t saring alalahanin
na parang asidong tumutunaw sa aking puso at kaluluwa:
doon, sa establisyementong ang naghahari’y kapangyariha’t dolyar ay naroon sila’t tila mga rebultong
di mapagtanungan, walang tamis ng pagtanggap,
silang nangabulag sa aking papel,
silang nangapipi sa aking dokumento,
silang mga umalipusta sa aking diploma,
silang mga nangiligkig sa aking serbisyo,
mula ulo hanggang paa,
ang pagkakatitig nila’y sumusunog sa aking puso’t utak.
hinalay ako ng kanilang maaanghang na salita
niluray ako ng kanilang matatalim na tanong
dinurog ako ng kanilang di-masikmurang pamumuna.
habang doon, sa dako pa roon
sa lugar naming tanging sikat ng araw ang nabubuhay
ay limang bibig ang sa aki’y naghihintay at umaasam.

ay, wala na.

wala nang bisa ang pakiramdaman
wala nang ritmo ang awit ng aking pagsusumamo.

sa gabi, at bukas ng gabi,

at sa susunod pang mga gabi . . .
habang binabagabag ako ng pudpod na puwit ng saingan at atungal ng aking bunso -
ang binabanig ko’y lungkot, ang inuunan ko’y hapis, ang kinukumot ko’y luha
habang sa aking tabi, ang aking asawa’y
nangingiki sa lagnat at pagkalam ng sikmura.

ay, ano’t di ko mayakap ang buwan

gayong nakamatyag sa akin sa buong magdamag?
ay, ano’t di ko mahagkan ang hangin gayong idinuduyan akong
may pagsuyong ganap?
kayat nagpasya ako –
nasa paglisan ang ulap, nasa pagtakas ang langit,
 nasa pagpapaampon ang kaluwalhatian.

2.
kayrami naming tumawid-dagat sa silong ng mga bituin
bawat buntung-hininga’y isang usal na dalangin,
bawat ubo-dahak-dura’y isang awit ng paghiling,
bawat araw ay isang siklo ng pakikipagtunggali,
bawat oras-minuto-segundo’y isang sipol ng pag-asam.

at isang bagong daigdig ang kumupkop sa akin -

binago ako ng kanyang kultura’t sibilisasyon,
ng kanyang saloobin at mithiin.
binuhay ako ng munting negosyong pausad-usad matapos makipagkalakalan,
habang sa nilisang bayan ay naibubulong sa akin ng hangin -

ang maraming pagsabog, ang lantarang katiwalian, ang dayaan sa eleksyon,

ang pagmamaltrato sa mga bata, babae, matanda’t kasambahay;
ang abot-langit na pamumulitika, ang labanang muslim at militar, ang pagbagsak
ng ekonomiya’t ang pagkalagas ng mga militanteng bayani ng lansangan.
paulit-ulit.
paulit-ulit.
paulit-ulit.

ay, salamat sa pagkupkop

sa walang kaseguruhang pag-ampon na hininog ng maraming pag-aalinlangan.
dito, ang dayuhang tulad ko’y iginagalang
dito, ang dayuhang tulad ko’y may laya’t karapatan
dito, ang dayuhang tulad ko’y pinahahalagahan.

ay, salamat sa pagkupkop

salamat sa mayroon nang kaseguruhang pag-ampon
na hininog ng maraming pangako.

3.
isang pahina ang idinagdag sa kasaysayan ng pandarayuhan.
maghahatinggabi, malalaking yabag ang tila bumiyak sa namamahingang lupa
saliw ng mga iyak, hikbi, atungal, ungol, sigaw, panangis at panaghoy.
isang grupong unipormado ang sumuyod sa aming komunidad –
hinahanap ang isang kapirasong papel
itinatanong ang legalidad ng aming panananahan.
ginagalugad ang aming mga ari-arian.
para kaming mga bubuwit na naghahanap ng mapaglulunggaan
alumpihit, nagsusumiksik sa isang sulok
upang makaiwas sa maraming paghataw
tulak dito, tulak doon . . . hataw dito, hataw tdoon . . .
 kayrami naming hinubdan ng laya’t karapatan – lalaki’t babae,
kahit matanda na’y may iisang kahatulan:
lpiit ang mga ilegal na naninirahan!
ito ang dikreto. ito ang kapasyahan. ito ang kahatulan.

4.
isang manipesto ang aking inihanda na isinulat ko sa dugo at luha,
ngalan ng dalawang daan at labing anim na kaluluwang ligaw ang nakatala -
hinihingi nami’y kalayaan at katarungan, katarungan at kalayaan.

ngunit . . .
may lambong ang ulap na hatid ng langit,
may takip na anino ang mukha ng buwan,
parang kamatayang di napaghahandaan ang aking naranasan.
mangyari,
lupig ako ng isang sistema,
supil ako ng isang ideolohiya,
kontrolado ako ng politika.
bansa sa bansa, asyano sa asyano, tao sa tao.
bansa,
asyano,
tao.

isang dilema ang pagpili:

rehas na bakal o bansang nilisan . . . piitan o balik-bayan?
may pagkakataon palang kailangang kainin ang suka’t inumin ang laway
at ipagpikit-mata ang isang pagpapasya.
ngayo’y babalikan ko ang nilisang bayan
na humalay sa akin, lumuray sa akin, dumurog sa akin.
ay, isang pagpapatiwakal ang gagawin kong pagbabalik.
ang pagbabalik ay isang pagpapatiwakal.
huwag naman sanang sa pagbabalik ko, ang sumalubong sa akin ay ang
maraming pagsabog, ang lantarang katiwalian, ang dayaan sa eleksyon,
ang pagmamaltrato sa mga bata, matanda’t kasambahay, ang abot-langit na
pamumulitika, ang labanang muslim at militar, ang pagbagsak ng ekonomiya’t
ang pagkalagas ng mga militanteng bayani ng lansangan.
dahil kapag ito ang naganap, kapag ito ang aking nasaksihan,
isang bagong manipesto ang maidaragdag sa kasaysayan.
 Ang Pagbabalik
Rogelio Sikat

Babahagya ko nang sa noo ay nahagkan,

sa mata ko'y luha ang nangag-unahan,
isang siya'y iwan ko sa tabi ng hagdan!...
Sa gayong kalungkot na paghihiwalay,
nalulumbay ako't siya'y nalulumbay!
Nang sa tarangkahan ako'y makabagtas,
pasigaw ang sabing "Umuwi ka agad,"
ang sagot ko'y "Oo, hindi magluluwat...!"
Nakangiti ako, luha'y nalalaglag!
At ako'y nagtuloy, tinunton ang landas,
na kabyak ang puso't naiwan ang kabyak...
Lubog na ang Araw, kalat na ang dilim
at ang Buwan nama'y ibig nang magningning;
makaurasyon na noong aking datnin
ang pinagsadya kong malayong lupain;
k'wagong nasa kubo't mga ibong itim
ang nagsisalubong sa aking pagdating!
Sa pinto ng nar'ong tahana'y kumatok,
ako'y pinatuloy ng magandang loob;
kumain ng konti, natulog sa lungkot,
na ang puso'y tila ayaw nang tumibok;
ang kawikaan ko, pusong naglalagot,
tumigil kung ako'y talaga nang tulog!
Nang kinabukasang magawak ang dilim,
Araw'y namintanang mata'y nagniningning,
sinimulan ko na ang dapat kong gagawin:
 Ako'y nag-araro, naglinang, nagtanim,
nang magdi-Disyembre, tanim sa kaingin,
ay ginapas ko na't sa irog dadalhin!
At umuwi akong taglay ko ang lahat,
mga bungangkahoy at sansaknong bigas,
bulaklak ng damo sa gilid ng landas
ay sinisinop ko't panghandog sa liyag,
nang ako'y umalis siya'y umiiyak,
O! ngayon marahil siya'y magagalak!
At ako'y nagtulin, halos lakad-takbo!
Sa may dakong ami'y may'ron pang musiko,
ang aming tahana'y masayang totoo
at ang panauhin ay nagkakagulo!
"Salamat sa Diyos!" ang naibigkas ko,
"nalalaman nila na darating ako!”
Ngunit, O! tadhana! Pinto nang mabuksan,
ako'y napapikit sa aking namasdan!
apat na kandila ang nangagbabantay
sa paligid-ligid ng irog kong bangkay,
mukhang nakangiti at nang aking hagkan
ang parang sinabi'y..."Paalam! Paalam!"
 Ang Panday
Amado V. Hernandez

Kaputol na bakal na galing sa

bundok. Pagmasdan ang panday, nasa isang
sa dila ng apoy kanyang tabi,
pinalambot; bakal na hindi man
sa isang pandaya'y matyagang makapagmalaki;
pinukpok subali't sa kanyang kamay na marumi
at pinagkahugis sa nasa ng loob.
ay naryan ang buhay at
Walang ano-ano'y naging kagamitan, pagsasarili!
araro na pala ang bakal na
iyan;
Ang mga bukiri'y payapang
binungkal,
nang magtaniman na'y masayang
tinamnan.

Nguni't isang araw'y nagkaroon ng

gulo
at ang boong bayan ay bulkang
sumubo,
tanang mamamaya'y nagtayo ng hukbo

pagka't may laban nang

nag-aalimpuyo!

Ang lumang araro'y pinagbagang muli

atsaka pinanday nang

nagdudumali,
naging tabak namang tila humihingi,

ng paghihiganti ng lahing
sinawi!

Kaputol na bakal na kislap ma'y

wala,
ang kahalagahan ay di
matingkala,
ginawang araro: pangbuhay ng madla
ginawang sandata: pananggol
ng bansa!
Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan
Amado V. Hernandez

Lumuha ka, aking Bayan; buong lungkot mong iluha

ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa:
ang bandilang sagisag mo'y lukob ng dayong bandila,
pati wikang minana mo'y busabos ng ibang wika;
ganito ring araw noon nang agawan ka ng laya,
labintatlo ng Agosto nang saklutin ang Maynila.

Lumuha ka, habang sila ay palalong nagdiriwang,

sa libingan ng maliit, ang malaki'y may libangan;
katulad mo ay si Huli, naaliping bayad-utang,
katulad mo ay si Sisa, binaliw ng kahirapan;
walang lakas na magtanggol, walang tapang na lumaban,
tumataghoy, kung paslangin; tumatangis, kung nakawan!

Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop

na sa iyo'y pampahirap, sa banyaga'y pampalusog:
ang lahat mong kayamana'y kamal-kamal na naubos,
ang lahat mong kalayaa'y sabay-sabay na natapos;
masdan mo ang iyong lupa, dayong hukbo'y nakatanod,
masdan mo ang iyong dagat, dayong bapor, nasa laot!

Lumuha ka kung sa puso ay nagmaliw na ang layon,

kung ang araw sa langit mo ay lagi nang dapithapon,
kung ang alon sa dagat mo ay ayaw nang magdaluyong,
kung ang bulkan sa dibdib mo ay hindi man umuungol,
kung wala nang maglalamay sa gabi ng pagbabangon,
lumuha ka nang lumuha't ang laya mo'y nakaburol.

May araw ding ang luha mo'y masasaid, matutuyo,

may araw ding di na luha sa mata mong namumugto
ang dadaloy, kundi apoy, at apoy na kulay dugo,
samantalng ang dugo mo ay aserong kumukulo;
sisigaw kang buong giting sa liyab ng libong sulo
at ang lumang tanikala'y lalagutin mo ng punglo!
 Isang Dipang Langit
Amado V. Hernandez

Ako'y ipiniit ng linsil na puno

hangad palibhasang diwa ko'y piitin,
katawang marupok, aniya'y pagsuko,
damdami'y supil na't mithiin ay supil.

Ikinulong ako sa kutang malupit:

bato, bakal, punlo, balasik ng bantay;
lubos na tiwalag sa buong daigdig
at inaring kahit buhay man ay patay.

Sa munting dungawan, tanging abot-malas

ay sandipang langit na puno ng luha,
maramot na birang ng pusong may sugat,
watawat ng aking pagkapariwara.

Sintalim ng kidlat ang mata ng tanod,

sa pintong may susi't walang makalapit;
sigaw ng bilanggo sa katabing moog,
anaki'y atungal ng hayop sa yungib.

Ang maghapo'y tila isang tanikala

na kala-kaladkad ng paang madugo
ang buong magdamag ay kulambong luksa
ng kabaong waring lungga ng bilanggo.

Kung minsa'y magdaan ang payak na yabag,

kawil ng kadena ang kumakalanding;
sa maputlang araw saglit ibibilad,
 sanlibong aninong iniluwa ng dilim.

Kung minsan, ang gabi'y biglang magulantang

sa hudyat - may takas! - at asod ng punlo;
kung minsa'y tumangis ang lumang batingaw,
sa bitayang moog, may naghihingalo.

At ito ang tanging daigdig ko ngayon -

bilangguang mandi'y libingan ng buhay;
sampu, dalawampu, at lahat ng taon
ng buong buhay ko'y dito mapipigtal.

Nguni't yaring diwa'y walang takot-hirap

at batis pa rin itong aking puso:
piita'y bahagi ng pakikilamas,
mapiit ay tanda ng di pagsuko.

Ang tao't Bathala ay di natutulog

at di habang araw ang api ay api,
tanang paniniil ay may pagtutuos,
habang may Bastilya'y may bayang gaganti.

At bukas, diyan din, aking matatanaw

sa sandipang langit na wala nang luha,
sisikat ang gintong araw ng tagumpay...
layang sasalubong ako sa paglaya!
Ako ang Daigdig
Alejandro Abadilla

I
ako
ang daigdig

ako
ang tula

ako
ang daigdig
ng tula
ang tula
ng daigdig

ako
ang walang maliw na ako
ang walang kamatayang ako
ang tula ng daigdig

II
ako
ang daigdig ng tula
ako
ang tula ng daigdig

ako ang malayang ako

matapat sa sarili
sa aking daigdig
ng tula

ako
ang tula
sa daidig

ako
ang daigdig
ng tula
ako

III
ako
ang damdaming
malaya
 ako
ang larawang
buhay

ako
ang buhay
na walang hanggan

ako
ang damdamin
ang larawan
ang buhay

damdamin
larawan
buhay
tula
ako

IV
ako
ang daigdig
sa tula

ako
ang tula
sa daigdig

ako
ang daigdig

ako
ang tula

daigdig
tula
ako....
Pamana ng Lahi
Patrocinio V. Villafuerte
 Bagong Taon
Alejandro Abadilla

I.
Bagong sigla,
Bagong sigla ng pag-asang
Kung sa daho’y lantang dahon at tuyo na.
Bagong Taon,
Sa pagdatal mong mukha ay masaya,
Sumariwa itong pita
Pagkaraka!
II.
Bagong diwa,
Bagong diwa ng makatang
Kung sa bati ay batisang walang tula.
Bagong Taon,
Pag ngiti mo, ang batisa’y nagkamutya’t
Nang kumanta’y walang sawa—
Bakit kaya?. . .
III.
Bagong balak,
Bagong balak ng pangarap
Ay musmos pa’t walang kayang makalakad,
Bagong Taon,
Nang ang bata’y mahagkan mo ay lumakas,
At sa gayon, ang hinanap,
Kanyang palad!
IV.
Bagong aliw,
Bagong aliw ng mithiing
Kung sa puso’y kuyom-kuyom ng hilahil.
Bagong Taon,
Nang lumapit ka sa kanyang may paggiliw,
Nahango mo sa tiising
Maglilibing!
V.
Bagong taon,
Bagong taong muli ngayon
At ng bawat tao’y tila mayr’ong layon,
Bagong Taon,
Ikaw baga’y magbabalik kay Kahapon
Natigmak na sa linggatong?
Huwag gayon!
Lilik at Pluma
Lamberto E. Antonio

Makalawang na lilik
Ang buwan sa batisan
Nang bigla kong maisip
Ang plumang makalawang.