Ferma e kafshëve nga George Orwell

Kapitull i parë

Zoti Xhons e fermes Minor kishet çelur kotecet për natën, por nga që ishte pjanec
harronte a mbyllte derën e vogël.Me një unazë drite nga feneri duke kërcyer nga një
anë në tjetrën,ai u kthye në oborr,hoqi çizmet jashtë derës së pasme,nxori gotën e
fundit me birrë nga fuçia që ishte në bodrum dhe vajti në krevat,ku znj. Xhons po
gërhiste.

Sa shpejtë u shua drita e dhomës ,Dëgjohej një lëkundje dhe një dridhje nëpër
ndertesat e fermes. Gjatë ditës u hap fjala se kur xhaxhi Ushatraku,një derr i bardhë
dhe i mesatar,kishte pasur një ëndërr te çuditshme natën e mëparshme ai dëshiroi të
komunikonte me kafshët e tjera. Ishte vendosur se të gjitha duhet të takoheshin në
grunar i madh dhe zoti Jones ishte bindur se nuk do krijonte probleme. Të gjithë e
nderonin aq shumë në fermë,saqe ishin mjaft të gatshëm për të humbur një orë
gjumitnë mënyrë që do të thoshte ai..

Në një skaj të grunarit të madh në një platformë të ngritur, Ushtaraku tashmë ishte
futur në shtratin e kashtës nën një fanar që varet nga një binar. Ishte dymbëdhjetë vjeç
dhe kishte rritur ishte ende një derr të madhërishëm, me një pamje të mençur dhe
dashamirëse, pavarësisht nga fakti se brirët nuk ia kishin prerë ansjëherë. Para shumë
kohe, kafshët e tjera filluan të mbërrinin dhe të ndiheshin rehat pas modeleve të
ndryshme. Së pari dolën tre qen: Blubel, Xhesi dhe Pinçer, dhe pastaj derrat, të cilët u
vendosën poshtë në kashtë menjëherë në frontin e platformës. Pulat hyjnë përpara
dritares,pëllumbat fluturuan shpejtë deri në binarët e çatisë delet dhe lopët u shtrirë
pas derrave dhe filluan të përtypnin barin.Dy kuaj Grushti dhe Tërfili erdhën bashkë,
duke ecur shumë ngadalë dhe duke vendosur poshtë këmbët e gjera leshtore me
kujdes të madh se mos kishte ndonjë kafshë të vogël të fshehur në kashtë. Tërfili ishte
një stuhi inati amtare që po afron jetën e mesme, e cila kurrë nuk e kishte marrë fare
figurën e saj pas pjelljes së saj të katërt.Grushti ishte një kafshë e madhe, gati
dymbëdhjetë duart e larta dhe aq e fortë sa dy kuaj të zakonshëm së bashku. Një shirit
i bardhë poshtë hundës i jepte atij një pamje disi të marrë, dhe në fakt nuk është aq i
zgjuar por ai u respektua tërësisht për karakterin dhe fuqitë e jashtëzakonshme të
punës. Pas kuajve erdhi Murieli, dhia e bardhë dhe Beniamini, gomari. Beniamin ishte
kafsha më e moshuar në fermë, dhe më e rrëmbyer. Ai rrallë fliste, dhe bëri, zakonisht
disa shënime cinike - për shembull, ai do të thoshte se Perëndia i kishte dhënë atij një
bisht për të mbajtur mizat, por se do të kishte bisht dhe pa mizat.Ishte e vetmja kafshë
në fermë që kurrë nuk qeshi. Nëse do ta pyesnin pse, ai do të thoshte se nuk pa ndonjë
gje për të qeshur. Megjithatë, pa pranuar haptazi, ai ishte i përkushtuar Grushtit, dy
prej tyre zakonisht i kalonin të dielat e tyre së bashku në varrin e vogël përtej
pemishte, kullosnin krah për krah dhe kurrë nuk flisnin.
Të gjitha kafshë janë të pranishme perveç Moisiut,korbi i urtë,i cili fle në purtekën e
derës së prapme.Kur kryetari e kuptoi se të gjitha ishin rehatuar dhe ishin duke pritur
me vëmëndje, ai pastroi fytin dhe filloi:

O shokë,e keni dëgjuar ëndrrën time të habitshme që pashë dje?Por do të ëndërroj më

pas.Se pari dua t’iu them diçka.Por nuk mendoja,që të jem me ju për disa muaj para se
të ndërroj jetën,po e ndiej si detyrë ta kaloj mençurinë që kam.Kam pasur një jetë te
gjatë,kam shumë për ta thenë se shtrihesha vetëm në stallë.Mund të them se e kuptoj
natyrën e jetës në tokë dhe e di se sa jeton. Kjo është ajo që doja të thoja.

Tani,o shokë,çfarë është natyra e jetës ? Le ta pranojmë: Jeta është mizore,e lodhshme
dhe e shkurtër. Ne lindim,ajo na jep vetëm aq ushqim sa do të mbajmë frymën në
trupin tonë dhe ata që janë të aftë, janë të detyruar të punojnë deri në atomin e fundit
të forcës sonë; dhe ndodh që kur dobia jonë mbaron, ne na therin me mizori të
shëmtuar. Asnjë kafshë në Angli nuk e di kuptimin e lumturisë apo të kohës së lirë
pas një viti Asnjë kafshë në Angli nuk është e lirë. Jeta e një kafshe është mjerim dhe
skllavëri: thjesht kjo është e vërteta.

"Por a është kjo thjesht një pjesë e rendit të natyrës? A është kjo toka jonë aq e varfër
sa nuk mund ta përballojë dot? A do jetë të denjë për ata që banojnë mbi të? Jo, o
shokë, një mijë herë jo! Toka e Anglisë është pjellore,klima e saj është e mirë, është e
aftë të japë ushqim me bollëk në një numër jashtëzakonisht më të madh kafshësh nga
ato që banojnë tani. Kjo ferma jonë e vetme do të mbështeste një duzinë kuaj, njëzet
lopë, qindra dele dhe të gjithë ata që jetojnë në ngushëllim dhe dinjitet, të cilët tani
janë pothuajse përtej imagjinatës sonë. Pse atëherë vazhdojmë në këtë gjendje të
mjerueshme? Sepse gati i gjithë prodhimi i punës sonë është vjedhur nga qeniet
njerëzore. Atje, o shokë, është përgjigjja për të gjitha problemet tona. Ajo përmblidhet
në një fjalë të vetme ,Njeriu.
Njeriu është i vetmi armik i vërtetë që kemi. Hiqni Njeriun nga vendi i ngjarjes, dhe
shkaku kryesor i urisë dhe punës së tepërt do të shfuqizohet përgjithmonë.
"Njeriu është krijesa e vetme që konsumon pa prodhuar. Ai nuk jep qumësht, nuk bën
vezë, është shumë i dobët për të tërhequr parmendën, nuk mund të vrapojë aq shpejt
sa të kapë lepujt, por është zot i të gjitha kafshëve. I vendosi për të punuar, ua kthen
atyre për të parandaluar nga uria, dhe pjesën tjetër e mban për vete. Puna e bën tokën,
plehrat e fertilizojnë dhe ende nuk ka asnjë që zotëron më shumë se lëkurën e tij të
zhveshur, ti,lopë,që shoh përpara meje, sa mijëra gallon qumësht ke dhënë gjatë vitit
të kaluar dhe çfarë ka ndodhur me atë qumësht i cili duhet të ketë mbarështuar viçat e
guximshëm? Poshtë vezëve të armiqve tanë, dhe ju pula, sa vezë keni bërë në këtë vit
të fundit, dhe sa prej atyre vezëve janë çelur e u bënë në pula? Tërfili, ku janë katër
mëzet që ke lindur, të cilat duhet të kenë qenë mbështetja dhe kënaqesia e pleqërisë
suaj? Secili u shit në moshën një vjeçare, nuk do të shikon kurrë asnjë prej tyre. Në
këmbim të katër kufizimeve tuaja dhe të të gjitha përpjekjeve në ara, çfarë keni pasur
ndonjëherë, përveç shtazëve tuaja dhe një stallë?
"Dhe madje edhe jeta e mjerueshme që na drejton nuk u lejohet të arrijë hapësirën
natyrore, sepse nuk grindem, sepse jam me fat: jam dymbëdhjetë vjeç dhe kam pasur
më shumë se katërqind fëmijë, jeta e derrit, por asnjë kafshë nuk mund t’i shpëtojë
thikës mizore në fund.Jeni të rinjtë që rrinë ulur para meje, secili do të bërtasë për
jetën tuaj të kufizuar brenda një viti. Për atë tmerr, të gjithë duhet të kalojmë lopë,
derra, pula, dele, të gjitha. Edhe kuajt dhe qentë nuk kanë fatin më të mirë. O Grusht,
pikërisht ditën kur ata muskujt tuaj të mëdhenj humbasin fuqinë e tyre, Xhons do t'ju
shesë bleresve te vjetra që do të prerë fytin tuaj dhe do t'ju vlojë për zagar dhelprash.
Sa për qentë, kur të plaken dhe pa dhëmbë, Xhons do të lidh një gurë rreth qafave të
tyre dhe i mbyt në pellgun më të afërt.

"A nuk janë të qarta, pra,o shokë, që të gjitha të këqijat e kësaj jete vijnë nga tirania e
qenieve njerëzore? Vetëm çlirohuni nga Njeriu dhe prodhimi i punës sonë do të jetë i
yni,i pasur dhe i lirë, çfarë duhet të bëjmë, punoni natën dhe ditën, trupin dhe shpirtin,
për rrëzimin e racës njerëzore, ky është mesazhi për ju, o shokë: Rebelimi, nuk e di
kur do të vijë Rebelimi, mund të jetë për një javë ose për njëqind vjet, por unë e di,
me siguri që e shoh këtë kashtë nën këmbët e mia, se shpejt a vonë do të bëhet
drejtësia. Mbajini syhapur për këtë, o shokë, gjatë gjithë pjesës së shkurtër të kohës
suaj dhe,mbi të gjitha, kalojini këto mesazhet tek ata që vijnë pas jush, në mënyrë që
brezat e ardhshëm të vazhdojnë luftën derisa të fitojnë.

"Dhe mbani mend, o shokë, zgjidhja juaj nuk duhet t’ju prishë kurrë, asnjë argument
nuk duhet t”ju mashtrojë, mos dëgjoni kurrë kur ju thonë se Njeriu dhe kafshët kanë
një interes të përbashkët, se mirëqenia e njërit është prosperiteti i të tjerëve. Të gjitha
janë gënjeshtra se njeriu i shërben interesave të vetvetes dhe asnjë krijesë tjetër, që
midis kafshëve të ketë një unitet të përsosur,miqësi të përsosur në luftë, të gjithë
njerëzit janë armiq, të gjitha kafshët janë shokë ".

Në këtë moment kishte një trazirë të jashtëzakonshme. Ndërsa Ushtaraku po

fliste ,katër minj të mëdhenj kishin dalë nga vrimat e tyre dhe ishin ulur në krahët e
pasëm, dhe e dëgjonin atë. Qentë kishin parë papritmas, ata, dhe vetëm me një hap të
shpejtë u futën në vrimat e tyre, dhe shpëtuan jetën e tyre. Ushtaraku ngriti kalën
troku për heshtje.
"Shokë," tha ai, "këtu është një pikë që duhet të zgjidhet, krijesat e egra, të tilla si
minjtë dhe lepujt, a janë miqtë apo armiqtë tanë, e vendosim atë në votim, propozoj
këtë pyetje në mbledhje : A janë minjtë shok ? "

Votimi u bë menjëherë, dhe u arrit pajtimi nga një shumicë dërrmuese se minjtë ishin
shokë. Kishte vetëm katër kundërshtarë, tre qentë dhe mace, të cilët më vonë u
zbuluan se kishin votuar në të dy anët. Kryetari vazhdoi:
"Unë nuk kam shumë për t’iu thënë, thjesht përsëris, kujtoni gjithnjë detyrën tuaj të
armiqësisë ndaj njeriut dhe të gjitha mënyrave.Çfarëdo që ecën me dy këmbë është
armik.Çfarëdo që ecën me katër këmbë ose ka krahë, është mik.

Dhe mbani mend gjithashtu se në luftën kundër Njeriut, ne nuk duhet të vijmë të
ngjashëm me të. Edhe kur e keni pushtuar, mos i miratoni veset e tij. Asnjë kafshë
nuk duhet të jetojë kurrë në një shtëpi, ose të flejë në një shtrat, të veshë rroba, të pijë
alkool, të mos pijë duhan, të mos prekë para ose të angazhohet në tregti. Të gjitha
zakonet e njeriut janë të këqija. Dhe, mbi të gjitha, asnjë kafshë nuk duhet të
tiranizohet kurrë për llojin e vet. Të dobët ose të fortë, të zgjuar ose të thjeshtë, ne të
gjithë jemi vëllezër. Asnjë kafshë kurrë nuk duhet të vrasë ndonjë kafshë tjetër. Të
gjitha kafshët janë të barabarta.

Dhe tani,o shokë,do t’iu them për ëndrrën e djeshme.Nuk mund t’ua përshkruaj
juve.Ishte ëndrra për tokën sesi mund të zhdukej njeriu . Më kujton diçka që kisha
harruar.Para disa vjetësh kur isha derr i vogël.Nëna ime dhe derra të tjerë mësuam për
të kënduar një këngë të vjetër, nga e cila mbaj mënd vetëm 3 fjalet e para.E kisha
ditur atë melodinë në foshnjëri ,por ishte para shumë vjetësh që nga atëherë kur kisha
në mëndjen. Mëgjithatë,dje erdhi përsëri në ëndrrën time.Dhe po ashtu fjalët.Jam i
bindur që janë kënduar nga kafshët dhe kanë ngelur në mëndje për disa breza.Do
këndoj ,o shokë.Jam i moshuar dhe zëri është i ngjirur,por, kur e kam mësuar
melodinë,mund të këndoj më mirë për vete. Quhet ,kafshët e Anglisë.

Xhaxhi Ushtaraku pastroi fytin.Siç e tha,zëri është i ngjirur,por mund të këndojë mjaft
mirë,dhe ishte një melodi energjike,diçka midis Clementine dhe La Cucaracha. Fjalët
janë:

Kafshë e Anglisë,kafshë te Anglisë

Kafshë e çdo vendi dhe klime

Mbani vesh për lajmë të gëzuara

E te ardhmës se artë

Se shpejti ose ngadalë dita po afron

Njeriu tiran do rrezohej

Dhe në fushat pjellore te Anglisë

Do ecin kafshët vetem

Unazat nga hundët do zhduken

Dhe takëmet nga kurrizi

Grimi dhe mamuzja përgjithmonë të zhduket

Kamzhikët e egër nuk do kërcasin

Kemi pasuri sa të imagjinosh

Grurëdhe elb, tagji dhe bar

Tërfil,fasule dhe lakra

Një ditë do jenë tonat

Fushat e Anglisë do ndriçohen

Ujërat do jenë të pastra

Te ëmblat do godisin pulhijtë

Në ditë kur do bëhemi të lirë

Për këtë ditë duhet të punojmë

Megjithëse so ndërrojmë jetën para se të thyejmë

Lopët dhe kuajtë,pulat dhe gjelat e detit

Duhet të gjithë të punojmë për të mirën e lirisë

Kafshë të Anglisë,kafshë të Irlandës

Kafshë e çdo vendi dhe klime

Mbani vesh për lajme të gëzuara

Të së ardhmes së artë

Të kënduarit e këngës, iu kujtoi kafshëve një përvojë te hidhur. Para se të

mbaronte,ata kënduan për veten. Edhe të trullosurit kanë kapur melodinë ,dhe me pak
fjalë, kurse të zgjuarit si derra dhe qentë e mësuan përmendësh brenda pak
minutash.Dhe atëherë,pas disa përpjekjesh paraprake, e tërë ferma doli si furtunë ,po
kënduan kafshët e Anglisë në një një zë të frikëshëm. Lopët rënkuan,qentë
kënduan,delet blegëruan, kuajt bërtitën dhe rosat gagarisën.Janë shumë të
gëzuar,që kënduan 5 herë radhazi dhe mund të kishin vazhduan të kënduarit gjithë
natën nëse nuk ishin të bezdishëm.

Fatkeqësisht,zoti Xhons u zgjua nga zhurmat,ishte i bindur se kishte një dhelpër në

oborr.Mori armën,të cilën e mbante afër shtratit ai qëlloi me plumbin numër 6 në mes
të errësirës. Plumbat u mbuluan në murin e grurarit dhe seanca u ndërpre shpejt.Të
gjithë vrapuan drejt dhomave të gjumit.Zogjtë fluturuan drejt degëve,Kafshët u shtrinë
në kashtë.Dhe e gjithë ferma fjeti në një çast.

Kapitull i dytë

Pas 3 ditësh xhaxhi Ushtaraku, ndërroi jetë në paqe..Trupin ia varrosën në pyllin

frutor.

Ishte fillimi i Marsit.Gjatë 3 muaj të ardhshëm kishin shumë aktivitete të

fshehta.Fjalimi i Ushtarakut të moshuar kishte dhënë kafshëve të zgjuara një
pikëpamje te re për jetën.Nuk e kuptonin se Rebelimi i parashikuar nga ai,mund të
bëhet,nuk do kishin arsye për të menduar se mund të ndodhte në jetën e tyre.Por
shikuan më qartë se kishin detyrë për të përparuar. Derrat,të cilët ishin u njofuan si
kafshë të zgjuara ,meren me mësimin dhe me organizimin e të tjerëve.Të shquar ishin
dy derra të egër,që quhen Dëbora dhe Napoleon,të cilëve zoti Xhons i rriste për t’i
shitur.Napoleoni ishte i madh,disi duket si derr i ashpër prej Berkshajrit,i vetmi në
fermë,nuk fliste shumë,por ishte i famshëm për arritjën e qëllimeve te tij.Dëbora ishte
derri më i shkathët se Napoleoni, e shpejtë në të folur dhe më shpikëse,por mendohej
se kishte thelbësinë e njëjtë të karakterit.Të gjithë derrat mashkullore ishin të
vegjël.Më i miri prej tyre ishte Klithërimja me faqët shumë te rrumbullakëta,me sy
vezullues,lëvizje të shkrydhta dhe me një ze te mprehtë.Ishte fjamani i shkëllqyer,kur
ishte argumentuar me thelbin e veshtirë,shkoi nga një vend në tjetrin duke lëvizur
bishtin,e cila ishte bindëse.Të tjerët thonë se Klithërimja mund të kthehetjëte zezën në
të bardhë.

Të tre kishin përpunuar mësimet e Ushtarakut te moshuar në një sistem të plotë

mendimesh, të cilin e quajnë Animalizmi.Në disa ditë të javes,pas fjetjes së zotit
Xhons,organizuan koferencat e fshehta në grunar dhe parashtuan parimet e
Animalizmit të tjerëve.Në fillim përballuan me marrëzinë dhe me plogështinë.Disa
kafshë folen për detyrën e besnikërisë ndaj zotit Xhons,i cilit referohet si Pronari ose
bëjnë vërejtje te thjeshta si ‘Zoti Xhons na jepi bukë.Nëse nuk na jep,do të vdesim
nga uria.’ te tjeret bëjnë ca pyetje si ‘Pse po interesojmë çfarë po ndodh pas vdekjes
sonë?’ ose ‘Nëse Rebelimi po ndodh,çfarë ndryshimi ka qoftë të punojmë apo jo?’
dhe derrat e kanë te veshtirën për t’i dhenë mësim atë që është e kundërt me parimet e
Animalizmit.Pyetiet më të pa vend janë bërë nga Moli,pela e bardhë.Pyetja e parë që
bëri është ‘Do ketë më sheqer pas Rebelimit?’

‘Jo’,u përgjigj me vendoshmëri Dëbora ‘Nuk kemi asnjë mënyrë të të prodhuarit të

sheqerit në fermë.Më tepër nuk ke nevojë për sheqer.E ke të gjithë tagji dhe bar sa
duash.’

‘Dhe do lejohet ende të kem fjongon me emrin? Pyeti Moli

‘O shokë!’i tha Dëbora, ‘keto fjongot që sheh janë simbole të skllavërisë.Nuk mund të
kuptosh se liria vlen më shumë sesa fjongot?

Moli pajtoi, por nuk ndihet e bindur.

Derrat kishin një luftë të vështirë për të kundërveruar gënjeshtra që tha Moisiu,korbi i
urtë,i cili ishte kafshë shtepiake i veçantë i zotit Xhons,ishte një spiun,një llafazan
edhe një fjalaman i zgjuar.Pohoi se e di ekzistencen e një vendi misterioz që quhet
Mali i ëmbël,në të cilin të gjitha kafshët që ndërruan jetë shkuan andej.Ishte vendosur
diku lart në qiell, një distancë e vogël përtej reve.Në malin e ëmbël ,ishte e diele,
shtata ditë e javës , tërfili ishte lulëzuar gjatë gjithë vitit, dhe kokrrat e sheqerit edhe
keku me farë liri po rriten në gardhet. Kafshët e urrenin Moisiun, sepse vetem rrefente
dhe nuk bënte asnjë punë, por disa prej tyre besonin te Malin i ëmbël dhe derrat duhej
të argumentonin shumë ashpër për t'i bindur ata se nuk kishte një vend të tillë.
Pauesit më besnikë ishin dy kuaj, Grushti dhe Tërfili. Këta dy kishin vështirësi të
mëdha për të menduar diçka për veten e tyre por ,pasi kishin pranuar derrat si mësues
të tyre, gëlltisisn gjithçka që kishin thënë, dhe ia shpëndan kafshëve të tjera me
argumente të thjeshta.Morën pjesë radhazi në seancat e fshehta në grunar, dhe Filluan
të këndonin kafshët të Anglisë, me të cilën seancat gjithmonë përfundonin gjithmonë
seancat.

Tani, si doli, Rebelimi i arriti më herët dhe më lehtë se cilido që pritej. Në vitet e
fundit zoti Xhons, meqë ishte një mjeshtër i ashpër, kishte qenë fermer i aftë, por
pastaj erdhën ditët e zeza për të. Ndihet shumë i zhgënjyer sepse humbi paratë në gjyq,
dhe kishte pirë shumë nga ç’duhej. Për të gjitha ditët,në një kohë po rri në karrige
Uindsor në kuzhinë, duke lexuar gazeta, duke pirë, dhe herë pas hëre duke ushqyer
Moisiun me kore buke me birrë. Njerëzit e tij ishin të papunë dhe të pandershëm,
fushat ishin plot me barëra të këqija, ndërtesat kërkuan mbulim, gardhet ishin të
braktisura, dhe Kafshët u ushqyen keq.

Erdhi qershori dhe bari ishte berë pothuajse gati t’u korrur. Në prag të ditës se Shën
Gjinit, e ujë të shtunë, zoti Xhons hyri në Uilington dhe u deh aq shumë në Luanin e
Kuq që nuk u kthye deri në mesditën e së dielës.
Njerëzit kishin mjelen lopët në pikë te mëngjesit dhe pastaj kishin dalë në gjueti
lepujsh, pa u shqetësuar për të ushqyer kafshët. Kur z. Xhons u kthye, sakaq hyri në
sallon me Lajmet e Reja për të, kështu që deri në pasdite, kafshët nuk kishin ngrënë
ende.

Më në fund, nuk mund të qëndrojnë më. Një nga lopët thye bririn në derën e
magazinës dhe të gjitha kafshët filluan të hanin nga hambarët. Pikërisht atëherë zoti
Xhons u zgjua. Më pas, ai dhe katër njerëz ishin në magazinë me kamzhikët në duar,
duke kërcitur në të gjitha drejtimet. Kjo ishte ajo që kafshët e uritura mund të
përballonin. Me një pajtim, sadoqë asgjë e tillë nuk ishte planifikuar më parë, u
përballën me torturuesit. Xhonsi dhe njerëzit papritmas u përplasën dhe u shkelmuan
nga të gjitha anët. Situata ishte krejtësisht jashtë kontrollit nuk kishin parë sesi
silleshin kafshët më parë, dhe kjo kryengritje e papritur e gjallesave, të cilat i shtynin
dhe i keqtrajtonin ashtu siç deshën, u frikësuan pothuajse papritmas.Pas një çasti ose
dy, ata hoqën dorë në përpjekjën për të mbrojtur veten dhe vrapuan më shpejtë. Një
minutë më pas të pesë ishin në tërheqje të plotë drejt rrugës se karrocave që drejtoi në
rrugën kryesore, me kafshët që po ndjekin drejt fitorës.

Znj.Xhons shikonte nga dritarja e dhomës,shikonte çfarë po ndodhte,futi shpejt gjërat

personale në një çantë prej tapetit dhe iku qetësisht në rrugën tjetër.Moisiu ngriu në
degë,fluturoi shpejt drejt saj duke krokatur me forcë.Ndërkohë që kafshët kishin
ndjekur Xhonsin,njerëzit e tij në rrugë dhe prapa tyre u përplasen me derën me pesë
pragje.Dhe këstu,u morën vesh se çfarë ishte ndodhur.Rebelimi korri sukses:Xhons u
zhduk dhe ferma Manor është e tyre.
Në çastet e para,para,kafshët nuk mund të besonin për fatin e mirë.Puna e parë ishte të
vraponin përreth kufirit të fermës,sa mund të bindeshin që asnjë njeri nuk do ishte
fshehur,kthehen prapa te ndërtesat e fermës për të zhdukur gjurmët e regjimit të urryer
të zotit Xhons. Punishtja në fundin e stallës ishte hapur me forcë,frenat,unazat
hunde,zinxhirët eqentë,thikat gjërat që zotit Xhons kishte përdorur për të tredhur
derrat dhe qingjet,ishin boshatisur pusin.Frenat,kapistrat dhe qesët me barin te
degraduar ishin hedhur në zjarr bashkë me mbeturinat që ishin djegur në oborr.Ishin
dhe kamzhikët.Kafshët u gëzuan kur e panë kamzhikët që djegin.Gjithasthu,Dëbora
hodhi në zjarr fjongot,me të cilat krifte dhe bishtat e kujaveqë zbukuroheshin
zakonisht në ditët e panairit.

‘Fjongot’, thoshte ai, ‘do të konsideroheshin si veshjet,të cilat janë simbolet e

skllaverisë.Të gjitha kafshët do të shkojnë të zveshura.’

Kur Grushti e dëgjoi, soli kapelën të vogël prej kashte,të cilën e vishte në verë për të
mbajtur mizat larg vesheve,i vuri në zjarr bashkë me gjerat te tjera.

Pas pak,kur kafshët kishin shkatërruar gjithçka që kujtonin zotin Xhons,më pas
Napoleoni çoi prapë në magazinë dhe i qerasi me dy kallinj misri të gjithë dhe dy
biskota për çdo qen.Kënduan kafshët e Anglisë nga fillimi në fund,shtatë herë
radhazi,dhe më pas shkuan për të fjetur dhe fjetën aq më shumë se nuk ishin fjetur
kurrë.

Por u zgjuan në mëngjes si zakonisht,dhe mbanin mend gjënë e lavdishme që kishte

ndodhur,vrapuan të gjthë se bashku në kullotë.Një rrugën më poshtë kullotës ishte një
kodër që kontrollon pamjen e fermës.Kafshët vrapuan andej dhe ngulën sytë përrreth
në dritën të pastër e mëngjesit.Gjithçka që shihnin ishte e tyrja!Nga ngazëllimi e këtij
mendimi filluan të rrotulloheshin përreth,hidheshin përpjetë në hapa të mëdhenj nga
gëzimi. Ato rrokulliseshinn në vesë, në barin e korrur veror të ëmbël ,filluan të
ngjisnin klloqet e tokës së zezë dhe hidhnin aromën e saj të pasur.Më pas bënë xhiro
rreth gjithë fermës dhe inspektuan me adhurim të pashprehshëm
arën,lëndinën,kopshtin frutor,pellgun dhe shkurret.Ata nuk kishin parë kurrë gjëra të
tilla dhe tashmë nuk i u besonin syve se ishin të tyre.

U ktyen te ndertesat e fermës dhe daluan në heshtje jashtë derës së shtëpisë në

fermë.Në të vërtetë ishte e tyre,por kishin frikë të hynin brenda.Pas pak,Dëbora dhe
Napoleoni thyen derën me shpatullat edhe kafshët hynin në një rradhë,duke ecur me
kujdes të madh se kishin frikë se mos bezdisnin ndonjëri.Ecën në majët të gishtave
nga salla në sallë,kishin frikë se të flisnin me përshpëritje dhe rrinin me gojën të hapur
nga luksi i pabesueshëm,dhomat me dyshekët e pupurt,pasqyrat,divan me qime
kuajsh,me tapetin prej Brukselit,me litografinë e mbretëreshës Viktoria mbi oxhak në
sallon.Ishin të etur kur po zbrisnin shkallët,ndersa Moli ishte u zbulua se mugonte.Kur
u kthyen prapa,e gjetën se kishte mbetur prapa në dhomën më të mirë e shtëpisë.Mori
një pjesën e fjongos blu nga tryeza tualeti e znj.Xhons dhe e mbante atë kundër
shpatullës dhe admironte veten në pasqyrë në një mënyrë shumë qesharake. Të tjerët e
qortën befas dhe dolën jashtë. Disa pjesë proshutë varen në kuzhinë, u morën për
varrim dhe një fuçi me birrë ishte i prishur brenda me një shkelm nga
Grushti,përkundrazi asgjë brenda shtëpisë nuk do ishte prekur.Një vendim të
njëzeshëm ishte kaluar në kohën e duhur,që shtëpia brenda fermës mund të
fuksiononte si muze.Të gjithë ishin dakord që asnjë kafshë nuk duhej të jetonte andej.

Kafshët hëngrën mëngjes,dhe më pas Dëbora dhe Napoleoni po ftuan prapë të gjitha
kafshët bashkë.

‘O shokë!’,i tha Dëbora, ‘është gjashtë e gjys dhe kemi një ditë te madhe para
nesh.Sot, fillojmë kultivimin i barit.Së pari, është një çështje tjetër me të cilën duhet të
merremi.

Derrat tani zbuluan se gjatë tre muajve të fundit kishin mësuar vetë për të lexuar dhe
shkruar nga një abetare, ishte e femjëve te zotit Jones dhe ishte hedhur në një turrë
mbeturinash.Napoleoni dërgoi disa kova me bojë të zezë dhe të bardhë dhe shkoi i
pari te dera me pesë pragje që të drejtonte në rrugën kryesore.Pastaj Dëbora (që ishte
më i mirë në shkrim) mori një furçë në mes të dy bishtave të pelës së trokut,fshiu
tabelën me emrin ‘Fermë Manor’ në lartësinë e derës dhe në vendin e saj shkruajti
‘Ferma e kafshëve’. Kështu do quhet nga tani e tutje.Pas kësaj ngjarjeje,u rikthyen në
ndertesat e fermës,ku Dëbora dhe Napoleoni dërguan një shkallë të cilën e kishin
vendosur në murin fundor te grunarit të madh.Ata shpjeguan se me studimet e tre
muajve të fundit, derrat kishin arritur të reduktonin parimet e Animalizmit në Shtatë
Urdhërimet.Tani,Shtatë Urdhërimet do të ishte mbishkruar në mur,do të formonin një
ligj të pandryshueshëm,me të cilin të gjithë kafshat e fermës duhet të jetonin
përgjithmonë.Me disa vështirësi(nuk është e lehtë që një derr të balancohet vet në një
shkallë)Dëbora filloi të punonte,te shkalla më poshtë ishte Klithërimja,që mbajti
kovën me bojë.Urdhërimet ishin shkruajtur në murin e mbuluar me pisë,me shkronja
të mëdha dhe të bardha,ku mund të lexoheshin 30 metra larg.Skhruhen:

Shtatë Urdhërimet

1.Kushdodo që ka dy këmbë,është një armik.

2.Kushdo që ka katër këmbë ose krahë,është një mik.
3.Asnjë kafshë nuk do të vishet me lëvore.
4.Asnjë kafshë nuk do të flejë në shtrat.
5.Asnjë kafshë nuk do të pijë pijet alkolike.
6.Asnjë kafshë nuk duhet të vrasë kafshën tjetër.
7.Të gjitha kafshët janë të barabarta.
Ishin të shkruar shumë qartë,përveç se fjalës ‘mik’ që ishte shkruar ‘mki’ dhe një nga
d-të ishte shkruar gabim,megjithatë shqiptimi ishte tërësisht i satkë.Dëbora lexoi me
zë të lartë për të mirën e të tjerëve.Të gjitha kafshët dremitsën dhe ishin krejt
dakord,dhe të zgjuarit filluan menjëherë të mesonin përmendesh Udhërimet.

‘Tani,o shokë!’,qante
Dëbora,duke lënë poshtë kovën me bojë ‘drejt arës me bar!Le të bëjmë një çështje
nderri të kultivojmë sa më shpejt se zoti Xhons dhe burrat te tij.’

Por në këtë çast,3 lopë,të cilët ishin dukur të shqetësuara për një kohë të kaluar,bënë
bulurima me zë të lartë.Nuk ishin mjellur për 1 ditë edhgjithnjtë e tyre sikur po
shpërthenin.Pas një mendimi të vogël,derrat solen kovat dhe molen lopë me arritje të
mjaftueshme,kuajt troku ishin të përshtatur mirë për këtë punë.
Shpejtë u mbushën ishin 5 kova me qumësht shkumëzor dhe të butë,në të cilat,disa
kafshë e shikuan me interesim shumë të madh.

‘Çfarë mund të bëhet me atë qumësht?’,i tha dikush.

‘Zoti Xhons e përdorte disa herë për të përzier qumështin me qull.’i tha njëra nga
pulat.

‘Të mos merreni me qumështin qumëstin,o shokë!’,qau Napoleoni duke qëndruar

përpara kovave.’Këto do rregullohen.Korrja është më e rëndësishme.Shoqja Dëbora
do të tregojë rrugën.Do të ndjekë pas pak minutash.Përpara,o shokë!Po na pret bari.’

E kështu,kafshët marshuan drejt arës me bar për të filluar korrjen,dhe u kthyen prapa
në pasdite konstatuan se qumështi ishte zhdukur.

Kapituli i tretë

Sa të rraskapitur dhe të djersitur janë ngaqë futën barin brenda!Por,përpjekje ishin të

pashpërblyera,korrja ishte një sukses më i madh nga sa kishin shpresuar.

Ndonjëherë,puna ishte e vështirë,mjetet ishin të paracaktuara për njerëzit dhe jo për

kafshët,dhe ishte një pengesë e madhe që asnjë kafshë nuk ishte e aftë të përdorte
ndonjë mjet që i përfshinte duke mbajtur këmbët e pasme.Por derrat ishin të zgjuar
dhe mendonin për një mënyrë në çdo vështirësi.Sa për kuajt,e dinin çdo cep të
arës,dhe faktikisht,kuptuan punën e kositjes dhe e përdorimit e grabujës më mirë se z.
Xhons dhe buurat e tij që e kishin bërë më parë.Aktualisht derrat nuk punuan,por
udhehiqën dhe vëzhguan me kujdes të tjerët.Me dijen e mirë,ishte normale që do të
pranonin si të vërtetë udhëheqjen.Grushti dhe Tërfili do të shfrytëzonin veten e tyre në
preshtar ose në karrocë kuajsh(në këto ditë nuk ishin te nevojshme asnjë fren) dhe
enden vazhdimisht përreth arës me një derr duke ecur përpara dhe duke thirrur:‘Ec më
shpejt,o shok!’ dhe ‘Ngadalë,o shok!’si mund të jetë rasti.Dhe çdo kafshë edhe të
përulurit punuan në mbledhjen dhe në korrjen e barit.Madje edhe rosat dhe pulat
punuan tërë ditën në diell,duke mbajtur tufëza e vogla bari në sqepat.Në fund
mbaruan korrjen 2 ditë më parë se zakonisht kishin bërë z.Xhons dhe njerëzit e tij.Veç
kësaj ishte korrja më e madhe që kishte ferma.Nuk kishte asnjë mbeturinë.Pulat dhe
rosat me sytë e mprehtë i kishin mbledhur deri në kërcellin e fundit.Asnjë kafshë në
fermë nuk e vodhen më një kafshatë.

Në gjithë verën,puna ishte si kurdisje.Kafshët ishin të gëzuara,një gje e tillë ishte e

pamundur të perceptohej.Çdo kafshatë me ushqim ishte kënaqësi e kujdesshme
pozitive,tani e kishin në të vërtetën ushqim për veten,të prodhuar dhe të konsumuar
nga vetja,nuk ua ndaj të varfërve nga pronari qejfprishur.Më zhdukjen e njerezve
parazite të pavlerë,kishtë ushqim për të ngërënë të gjithë.Gjithastu,kishin dhe kohën të
lirë,edhe pse kafshët ishin të papërvojë.Sfiduan çdo vështirësi si për shembull,një vit
më vonë,kur korren misrin,e kanë për të shkel në mënyrë të lashtë dhe të fryejnë
bykun më frymë.që nga kur ferma nuk kishte asnjë shiresë,por derrat me zgjuarsinë
dhe Grushti me mushkujt të jashtëzakonshëm e shtypi gjthmonë më tej.Grushti ishte
mahnitja e të gjithëve.Ishte punëtori i fortë që nga koha e zotit Xhons,por tani dukej
më shumë si 3 kuaj se një,kishte ditë kur puna e tërë e fermës dukej se qendronte mbi
shpatullat te fuqishme.Nga mëngjesi deri në dark,ai po shypte dhe po nxiste,kur puna
ishte e veshtirë.Kishte bërë një marrëveshje me një gjell për të thirrur në
mëngjes,gjysëm orë më herët se cilido tjetër,dhe po kryente punë vulletare para se të
fillojë punën e ditës se zakonshme.Përgjigjia e çdo problemi dhe çdo pengesë është
‘Do punoj shumë!’,kjo është i pranuar si parullë vetjake.

Të gjitha kafshët punuan sipas kapaciteteve,për shembull,pulat dhe rosat korrën 5

shinikë misr,idhe mblodhen grurë e shpërndarë.Askush nuk vodhi,askush nuk gjëmoi
për kafshatën, nuk kishte grindje dhe zili,të cilat ishin karakteristika te zakoshme të
jetës së ditëve të mëparshme pothuajse ishin zhdukur.Askush nuk dredhoi,pothuajse
askush.Ishte e vërtetë se Moli,nuk zgjohej në mëngjes dhe kishte një huq që lente
gjysmë punë në ajër,sepse kishte një gur në këmbë.Dhe sjellja e maces ishte disi e
çuditshme.Dihej se,kur kishte punë për të bërë,macja nuk gjëndej kurrë.Mundet të
zhdukej për orë të tëra,dhe shfaqej prapë në orën e vaktit e të drekës,ose në
pasdite,pasi puna kishte mbaruar,sikur mos kishte ndodhur asgjë.Por,gjithmonë,bëri
justifikime të shkëlqyera dhe kërmëzi me dashuri,që ishte e pamundur të mos besohej
për qëllimet e mira.

Xhaxhi Beniamini,gomari,dukej se nuk kishte i ndryshuar që nga Rebelimi.Ai e bëri

punën e tij në të njëjtën mënyrë të ngadaltë dhe me kokëfortësi siç e kishte bërë në
kohën e Xhonsit,kurrë nuk dredhonte as nuk kishte kryer punë vullnetare si shtesë.Për
Rebelimin dhe rezultatet nuk shprehte mendimin e tij.Kur pyetën nëse ai nuk ishte më
i lumtur tani që Xhonsi ishte zhdukur,thoshte vetëm: "Gomerët jetojnë për një kohë të
gjatë. Asnjëri prej jush nuk ka parë asnjëherë një gomar të ngordhur" dhe të tjerët
kënaqeshin me këtë përgjigje mistike.

Të dielën nuk kishte punë. Mëngjesi ishte një orë më vonë se zakonisht, dhe pas
mëngjesit ishte një ceremoni e cila çdo javë ishte e suksesshme. Së pari erdhi ngritja e
flamurit.Dëbora kishte gjetur në sallon një mësallë të gjelbër të zonjës Xhons dhe
kishte pikturuar mbi të një thua dhe një bri në të bardhë. Kjo ishte drejtuar drejt
shtizës se flamurit në kopështin te shtepisë çdo të diel ora 8 në mëngjes.Flamuri ishte i
gjelbër.
Dëbora shpjegoi se, përfaqesonte fushat e gjelbra të Anglisë, ndërsa këmbët dhe briri
tregonin Republikën e Kafshëve të ardhshme që do të lindnin kur raca njerëzore do të
ishte zhdukur. Pas ngritjes e flamurit,të gjitha kafshët hynë në grunarin e madh për një
asamble të përgjithshme që njihej si Takimi. Këtu puna e javës së ardhshme ishte
planifikuar dhe rezolutat u parashtruan dhe debatuan.Ishin gjithmonë derrat që
paraqitnin rezolutat. Kafshët e tjera kuptonin se si të votonin, por kurrë nuk menduan
për ndonjë vendim.Dëbora dhe Napoleoni ishin deri tani më aktivë në debate.Por u
vunë re që këta dy nuk ishin kurrë në një mëndje: çfarëdo sugjerimi të bënte njëra,
kundërshtonte tjetra. Edhe kur zgjidhej - një gjë që askush nuk mund ta kundërshtonte
linin mënjanë luadhin e vogël prapa pemishtes si një shtëpi pushimi për kafshët që
kishin punuar në të kaluarën, ka pasur një debat të fortë për moshën e duhur të
pensionimit për çdo klasë të kafshëve. Takimi përfundonte gjithmonë me këndimin e
kafshëve të Anglisë, dhe pasdite argetoheshin.

Derrat e kishin kthyer punishten në qelinë e tyre kryesore për vete.Në mbrëmje,
studionin farkëtari,zdrukthëtari dhe artet e tjera të nevojshme nga librat që ata kishin
nxjerrë nga Shtëpia e fermës. Dëbora gjithashtu kujdesoi për organizimin e kafshëve
të tjera në atë që ai e quajti Komitetet e Kafshëve.Ishte i paepur për formimin e
Komitetit e Prodhimit të Vezëve nga pula e Komitetit të bishtave të pastër për lopët, e
Komitetit i Riedukimit të shokëve të egër(qëllimi i tij ishte të zbuste minjtë dhe lepujt),
Lëvizja e Leshit të Bardhë për delet dhe të tjerë, përveç krijimit të klasave në lexim
dhe shkrim Në tërësi, këto projekte ishin dëstuan. Përpjekja për të zbutur për
shembull,krijesat e egra, u prish pothuajse menjëherë. Ata vazhduan të silleshin
tamam si më parë, dhe kur u trajtuan
me bujari, thjesht e shfrytëzuan atë.Macja u bashkua me Komitetin e Riedukimit dhe
ishte shumë aktive në të për disa ditë. Atje e panë një ditë të ulur mbi një çati dhe
fliste me disa harabela qëqëndronin pranë saj arrijnë. Ajo u tregonte atyre se të gjitha
kafshët ishin tani shokë dhe se çdo harabel që zgjodhi mund të vinte dhe të ulet në
shputën e saj, por harabelat mbanin distancë.

Mëgjithatë,klasa e leximit dhe të shkrimit ishin një sukses i madh.Që nga vjeshta disi
çdo kafshë në fermë ishte e shkolluar në njëfarë mase.
Derrat mund të shkruanin dhe të lexonin përsosmërisht.Qentë mësuan të lexonin mjaft
mirë, por nuk ishin të interesuar për të lexuar ndonjë gjë, përveç Shtatë Urdhërimeve.
Murieli, dhia, mund të lexonte disi më mirë se qentë, dhe nganjëherë u lexonte të
tjerëve në mbrëmje nga copëza e gazetës që ajo gjeti në turrë mbeturinash.Benjamin
mund të lexonte si çdo derr, por kurrë nuk ushtroi aftësinë.Deri sa e dinte, tha ai, nuk
kishte asgjë të vlefshme për të lexuar. Tërfili mësoi tërë alfabetin, por nuk mundi t’i
vinte fjalët së bashku.Grushti nuk mund ta kapërcente letrën D. Ai do të gjurmonte A,
B, C, D duke nxjerrë pluhur nga këmba e tij e madhe, dhe pastaj do të qëndronte me
kuriozitet në letra me veshët e tij prapa, ndonjëherë duke tundur kraharorin,u përpoq
me gjithë fuqinë e tij për të kujtuar atë që vinte më pas dhe kurrë nuk pati sukses.Në
disa raste, me të vërtetë, ai e mësoi E, F, G, H, por në kohën kur i njihte ato, u zbulua
gjithmonë se ai kishte harruar A, B, C dhe D. Së fundmi ai kënaqej me katër letrat e
para dhe i përdori për t'i shkruar ato një herë ose dy herë çdo ditë për të rifreskuar
kujtesën e tij.Moli refuzoi të mësonte, përveç katër shkronjave ku shkroi emrin e saj.
Ajo do t'i formonte ato me kujdes nga copat e degëve, dhe pastaj do t'i dekoronte me
një lule ose dy dhe do të shëtiste rreth tyre duke i admiruar ata.

Asnjë nga kafshët e tjera nuk mund të kapërcejë letrën A.Ishte zbuluar se kafshët e
trullosura si delet,pulat dhe rosat ishin të pafta për t’i mësuar përmendësh Shtatë
Udhrërimet.Pas mëndimeve të shumta,Dëbora sqaroi se Shtatë Urdhërimet në fakt
mund të reduktohen në një parim të vetëm, domethënë: ‘Ato që kanë katër këmbë janë
të mirë,kurse ata që kanë dy janë të këqij’,ky përbënë parimin thelbësor të
Animalizmit. Kushdo që e kishte kuptuar plotësisht,do të ishte i sigurt nga ndikimet
njerëzore. Fillimisht,Zogjtë kundërshtuan, pasi dukej se ata kishin dy këmbë, por
Dëbora u tregoi atyre se kjo nuk ishte për ta.

‘Krahët e zogut.’,i tha,"janë një organ i shtytjes dhe jo i manipulimit, prandaj duhen
konsideruar si një këmbë.

Zogjtë nuk i kuptuan fjalët e gjata të Dëborës,por e pranuan shpjegimin dhe të gjitha
kafshët modeste filluan të mësonin përmendësh parimin e ri.‘Ato që kanë katër këmbë
janë të mirë,kurse ata që kanë dy janë të keqij’.ishte shkruar mbi Shtatë Udhërimet
dhe me shkronja të mëdha. Kur, sapo mësuan përmendësh,delja adhuroi parimin dhe
shpesh kur ato shtriheshin në fushë, të gjitha fillonin të blegërisnin:‘Ato që kanë katër
këmbë janë të mirë,kurse ata që kanë dy janë të këqij!’ ‘Ato që kanë katër këmbë janë
të mirë,kurse ata që kanë dy janë të këqij!’ dhe vazhduan për disa orë duke mos u
lodhur kurrë.

Napoleoni nuk interesohet për komitetet e Dëborës.Thoshte se edukimi i rinisë është

më i rëndësishëm se gjithçka që mund të bëhet për ata që ishin rritur tashmë. Kjo
ndodhi që Xhesi dhe Blubel kishin pjellë pas korrjes se kashtes duke lindur midis tyre
9 qënushë. Sapo u zvjerdhen, Napoleoni i largoi ata nga nënat e tyre, duke thënë se do
ta bënte veten
përgjegjës për arsimimin e tyre. Ai i mori ato në një papafingo që mund të arrihej
vetëm nga një shkallë nga punishtja dhe i mbajti në një izolim të tillë që pjesa tjetër e
fermës së shpejti harroi ekzistencën e tyre.

Misteri i vendit ku shkoi qumështi u sqarua shumë shpejt.U përzieu çdo ditë në kashtë
të derrave. Mollët e hershme tani po piqen dhe bari i pemishte ishte i mbushur me
erëza. Kafshët e kishin marrë si çështje sigurisht se këto do të ndaheshin në mënyrë të
barabartë; një ditë, megjithatë, urdhri u zbatua që të gjitha erërat e diellit do të
mblidheshin dhe do të silleshin në dhomën e shfrytëzimit për përdorimin e
derrave.Disa nga kafshët murmurisnin, por nuk ishte e dobishme. Të gjithë derrat
ishin të pajtuar plotësisht në këtë pikë, edhe Dëbora edhe Napoleoni.Klithërimja u
dërgua për t’u bërë shpjegimet e nevojshme të tjerëve.

‘O shokë!’ ajo qau, ‘Nuk mund a përfytyroni dot,shpresoj se ne derrat,po punojmë në

emrin te kolektivit dhe e prërogativës?Disa prej nesh,nuk i pëlqejnë mollët,as
qumështin.Nuk më pëlqejnë.Synimi i vetëm për të marrë gjërat e tilla janë të ruajmë
shëndetin.Qumështi dhe molla(o shokë,është e vërtetuar nga Shkenca) përbëjnë
substanca absolutisht të përshtatshme për shëndetin e një dose.Jemi mendimtarë.I
gjithë administrimi dhe organizimi i fermës është se varet prej nesh.Gjithë ditën
vëzhgojmë mbarëvajtjen.Është për të mirën juaj se të pimë qumësht dhe të hamë
mollat.A e dini çfarë mund të ndodh nëse dëstuam në dëtyrë?Xhonsi mund të
kthehet!Po,mund të kthehet!Sigurisht!’Klithërimja qau,disi me lutje dukë lënë nga një
anë në tjetrën dhe lëvizi bishtin, ‘a jeni të bindur që nuk doni Xhonsi të kthehet
mbrapsht?

Tani,nëse do ishte një gje se kafshët janë absolutisht të bindur se asnjëri prej tyre nuk
duan të kthehet zoti Xhons.Kur ishi për të marrë parasysh,nuk kishin për të thënë
asgje.Rëndësia e mbajtjes e derrave në gjendjën shëndëtsore të mirë është e
qartë.Atëherë, ishte pajtuar pa agrumenta të tëpërta se qumështi dhe mollat do të
kureshen vetëm për derrat.

Kapitull i katërt

Që nga fundi i verës,lajmet që çfarë kishin ndodhur në fermën të kafshëve ishin të

spërndarë neper gjysmen e vendit.Çdo ditë Dëbora dhe Napoleoni derguan tufat
pëllumbash,e të cilave udhëzimet ku do takoheshin më kafshët nga fermat fqinje,duke
treguan historinë të Rebelimit dhe duke mësuar melodinë të kafshëve te Anglisë.

Zoti Xhons ka harxhuar shumë kohë në birrarinë e Luanit të Kuq në Uilingdon,duke

ankuar për ndokush që duan të dëgjojnë për padrejtësi që kishte pësuar kur u zhduk
prej pronës se tij nga një kope kafshësh të pavlera.Fermerëve të tjerë i vjen keq në
parim,por fillimsht nuk i dhanë ndihmë.Në thëllësi secili prej tyre po habitet nëse nuk
mund të kthen fatkeqësinë në përfitim.Ishte me fat se pronarët e dy fermëve që
bashkuan me fermën e kafshëve ishin me kushte përhërë të keqija.Një prej tyre quhet
Foksvud,ishte një fermë e madhe, e lënë pas dore, e modës së vjetër, shumë e
mbushur me pyje, me të gjitha kullotat të prishura dhe gardhët në gjëndje
turpërues.Zoti Pilkington ishte një fermer fisnik dhe i qetë,i cili harxhon kohën të lirë
në peshkim ose në gjueti sipas stinës.Ferma tjetër që quhet Pinçfild,ishte e vogël dhe e
mirëmbajtur.Pronari ishte zoti Frederik, një njeri i ashpër dhe i zgjuar, i përfshirë
vazhdimisht në gjyq dhe me një emër për të çuar përpara pazaret e vështira. Këta dy
nuk pëlqyen njëri-tjetrin aq shumë sa ishte e vështirë për të pajtuar, madje edhe në
mbrojtje të interesave të tyre.

Sidoqoftë,dhe të dy ishin plotësisht të frikësuar nga rebelimi në fermën të kafshëve

dhe të merakosur për të pënguar kafshët të mësonin për të.Se pari shtiren për të qëshur
deri në përçmim se ideja e kafshëve duke administruar fermën,një fermë për veten.E
gjithë gjeja do mbarojë në 2 javë,thanë.Flisnin për përlëshje të përjetshme midis tyre
në Fermën Manor(ngulën ta quanin Fermë Manor por nuk do lejohet emri "Ferma e
Kafshëve") dhe vdesin nga uria.Kur kaloi koha dhe kafshët nuk vdesin nga
uria.Frederiku dhe Pilkingtoni ndryshuan tonët dhe filluan të flasin për kushtet të
keqija që acaroheshin në Fermën te kafshëve.U lajmëruan se kafshët praktikuan
kanibalizmin duke torturuan njërin-tjetrin me patkon të kuq,dhe po ashtu bënin edhe
fëmrat e tyre.Ja pse rebelimi ishte kundra Natyrës,thanë Frederiku dhe Pilkingtoni.

Mirëpo,historitë të tilla nuk besohen.Thashethemet e një ferme të mrekullueshme,ku

qënja njerëzore u zhduk dhe kafshët administruan punët e veta,duke vazhduar të në
forma të paqarta dhe të shtrembëruara dhe gjatë atij viti një valë rebelimi vraponte
nëpër rrethe.Demët, të cilët ishin të shtruar papritmas u shnderruan në egërsira, dele
thyen gardhet dhe hanin tërfilin, lopët e nisën pusullën,gjuetarët elanë gardhet e tyre
dhe qëlluan kalorësit e tyre në anën tjetër.Kryesisht, melodia dhe fjalët e kafshëve të
Anglisë ishin të njohur gjithandej.Ishin të shpërndara me shpejtësi të
habitshme.Qeniet njerëzore nuk mund të përmbajnë zemërimin e tyre kur e dëgjuan
këtë këngë, edhe pse ata pretendonin se mendonin thjesht që kënga ishte qesharake.
Nuk mund ta kuptonin, thanë ata, se si edhe kafshët mund të sillnin veten për të
kënduar mbeturina të tilla të neveritshme.Çdo kafshë ishte kapur duke kënduar,u dha
një rrahje me kamzhik.Edhe kënga ishte ende e pandalueshme.Mëllenjat fërshëllenin
në gardhet,pëllumbat gugasen në vidhet, arriti në shamata e farkëtareve dhe në
kambanat e kishës.Kur dëgjuan njerëzit,u trëmben duke degjuar profecinë e dënimit të
ardhshëm.

Në fillimet e Tëtorit,kur kishte mbaruar misri dhe disa prej tij ishin të skundur,një tufë
pëllumbash erdhen duke fluturuan më shpejt tejpërtej ajrit dhe u zbriten në oborrin të
fermës në një ekzitim më të egër.Xhonsi dhe njerëzit te tij,me gjysmën e duzinës prej
tyre nga Foksvudi dhe Pinçfildi,kishin hyrë nga dera me pesë prangje dhe shkuan
përmes rrugës,e se cilës drejton në fermë.Kanë në duartë te tyre me shkopa
bariu,përveç Xhonsit,i clili marshoi me një armë në duart.Me sa duket,ishin gati të
përpiqnin për të rimarrin fermën.Kjo ngjarje,ishte marë parasysh,dhe të gjithë
parapërgatitjet ishin bërë.Dëbora e cila,kishte studiuar një libër të vjetër për fushatat te
Cezarit,të cilin ishte gjetur në shtëpinë të fermës,ishte në krye të veprimeve
mbrojtëse.I dha urdhërat më shpejtë,dhe në pak minuta,çdo kafshë ishte në vendin.
Sapo qënjet njerëzore u afruan ndertësave te fermës,Dëbora vërviti sulmin të
parë.Tridhjetë e pesë pëllumbat,fluturuan prapa dhe mbi kokat e njerëzve hodhën
glasat kundër tyre nga qielli dhe kur njerëzit po përballohen me sulmin,pata,e cila
ishte fshehur në gardhën,vrapoi dhe çukiti në viçat e këmbëve.Mirëpo ishte një
manovrim të lehtë lufte që tendoi të krijojë trazira të vogla dhe njerëzit kishin kollaj të
zhdukin patën me shkopat.Vërviti sulmin të dytë.Murieli,Beniamini dhe të gjithë delët
me Dëborën në krye,vrapuan përpara dhe shtrydhen dhe goditen njerëzit në çdo
anë,kur Beniamini u kthye përreth dhe sulmoi kundër tyre me shputët të vegjel.Por
ndonjëherë,njerëzit prapë me shkopat dhe me çizmet me prokë,ishin shumë të
fortë,dhe papritmas,nxori një klithmë,të cilën ishte sinjali për tërheqjen,të gjithë
kafshët u kthyen dhe vrapuan drejt përtej hyrjes drejt oborrit.

Njerëzit triumfuan.E panë,sa përfytyruan armiqet në përplasje edhe nxoren

trazirat.Kjo ishte që nënkuptohet nga Dëbora.Pasi,ishin mirë brenda oborrit,3 kuajt,3
lopët dhe derrat te mbetura,ishin përfshirë në në pritë në stallën te lopëve,u shfaq
papritmas duke ndarë.I dha sinjalin për sulmin.Vrapoi kundër Xhonsit.Shikoi,nxori
armën dhe qelloi.Pllumbat shënuan vijat të përgjakshme përgjatë shpinës së Dëborës
dhe një dele u ndërrua jetë papritmas.Hodhi 15 gurë kundër këmbëve te Xhonsit.Ishte
hedhur në një tufë me bajgat dhe u shpërthye arma në duart.Por pamja tmerruese ishte
Grushti,duke ngritur këmbët te pasme dhe duke goditur me këmbët të hekurta si një
hamshor.Goditjën të parë mori një kujdestar kuajsh prej Foxvudit,në kokë dhe shtriu
pajetë në balltë.Në një çast njerëzit lanë shkopat dhe përpoqen për të vrapuar.Paniku
mbizotëroi dhe lëvizja tjetër e kafshëve ishte ndjekja përreth fermës.Ishin të
gjakderdhur,te shqelmuar,te kafshuar dhe te shkellur.Nuk ishte asnjë kafshë që nuk
hakmerret kundër tyre pas tëndencës.Madje macja bie poshtë papritmas nga çatia
kundër shpatullës se lopcarit dhe futi thonjtë në qafë dhe ulëriti tmerresisht.Në një
çast kur hyrja ishte e lirë,njerëzit u larguan nga oborri dhe vrapuan drejt rrugës
kryesore.Edhe brenda 5 minutave e dyndjës ërfunduan në tërheqjën në të njëjtë
rrugë sapo erdhi një tufë patash duke fishkëllerë pas tyre dhe çukitur viçat gjatë gjithë
rrugës.

Të gjithë njerëzit ishin të zhdukur përveç njërit.Prapa oborrit,Grushti shqelmoi me

këmbët kujdestarin të stallës,i cili ishte hedhur në baltë,duke kthehur nga ana
tjetër.Djalloshi nuk lëvizi.

‘Ishte vdekur!’ tha Grushti i trishtueshëm. ‘Nuk kisha ide se çfarë po bëja.Harrova se
kisha veshur këpucë të hekurta.Kush do besojë se kisha bërë me dashije?’

‘Pa sentimentalizëm,o shokë!’ qau Dëbora nga pllagat,të cilat gjaku po dilte. ‘Lufta
është luftë. Njeriu i mirë është i vdekur.’

‘Nuk do marr jetën,asnjë jetë njerëzore.’,përseriti Grushti dhe sytë ishin të plotë nga
lotët.
‘Ku është Moli?’ pyeti dikush tjetër.

Në thelbësi,Moli ishte zhdukur.Për një çast ishte rrëmuja e madhe kishin frikë se ata
dëmtuan ose kishn rrëmbyen.Në fund ishte gjetur duke fsehur kokën në bar brenda
grazhdit.Kishte për t’i ikur sa më parë,kur arma ishte shpërthyer.Dhe kur të tjerët
kthehen nga kërkimi.Kishin për të kërkuar kujdestarin te stallës,i cili u la pa ndjenja,
kishte shëruar dhe u arratisi.

Tani,kafshët bënë asamblenë prapë me ekzitim më të egër,secili tregon aftesitë te veta

në luftë duke bërtitur.Një kremtim i paplanifikuar ndodhi mënjëherë.Flamuri u ngrit
lartë dhe kafshët e Anglisë u këndua shumë herë,pastaj delja që ishte vrarë u morr një
varrim serioz,një kaçubë murrizore ishte mbjell në varrin te saj.Në skajin të
varrit,Dëbora i dha fjalimin duke bazuar nëvojën për të gjithë kafshët se duhet të jenë
gati për të vdesin për fermën te kafshëve nëse kanë nëvojë.

Vendosen unamimisht për të krijuar një dekoratë ushtarake, ‘Hero i kafshëve,klasa e

parë’ për të cilën akorduan Dëbora dhe Grushti.Përbëhet nga medalja prej bakrit(ishin
disa patko të vjetra në punishtën.),të vishen në të Dielëen dhe në pushimët.Kisht një
‘Hero i kafshëve,klasa e dytë’ e cila ishte akorduar deljes se vdekur.

Kishin shumë diskutime se si do quhet beteja.Në fund u emërrua si Beteja e stallës se

lopëve qysh nga andej ishte ndodhur prita.Arma e zotit Xhons ishte gjetur në baltë
dhe kishin ditur se andej kishte furnizimet e fishekëve në shtëpinë te fermës.Ishte
vendosur të futet arma në kodrinën te Flagstafit, si një pjesë artilerie,të ndizet dy herë
në vit,një herë në 12 Tëtor,në ditën e Betejës se stallës e lopëve dhe në ditën e mesit të
verës,përvjetorin i Rebelimit.

Kapitulli i pestë

Sapo erdhi dimri,Moli u bë e mundishme.U bë vonë në punë çdo mëngjes dhe kërkoi
faljet duke folur se kishte fjetur shumë dhe duket ankuar për dhimbjet te
mistershme,mëgjithatë dëshira ishte e fortë. Me çdo pretekst se mund të ikte nga puna
drejt pishinës dhe mund të qëndrojë duke parë reflektimin në ujë.Por ekzistojnë
thashëthëme për diçka më serioze.Një ditë,sa Moli po bënte xhiro në oborr duke hedur
përpjetë bihitn të gjatë dhe duke përtypur një bisht bari.Tërfili e takoi.
‘Moli!’,e tha ai, ‘Kisha për të thënë diçka.Në mëngjes të pashë në gardhin që ndan
Fermën të Kafshëve nga Foksvudi.Një nga njerëzit e zotit Pilkington ishte qëndruar
në anën tjetër.Dhe isha më largë dhe e pashë me të duke folur dhe e lejove të
përkëdhelte hundën.Çfarë do të thotë?’

‘Nuk e bëri!’ ‘Nuk isha!’ ‘Nuk është e vërtetë!’ qau Moli,filloi të lodronte dhe të
prekte më këmbët tokën.

‘Moli!Shiko mua në sytë.A do më thuashë të vëretën se se ky njeri nuk të përkëdheli

në hundën?’

‘Nuk është e vërtetë!’,përseriti,por nuk mund të shikojë në sytë.Pastaj futi vrapin dhe
vraoi drejt fushës.

Një vëmëndje goditi Tërfilin.Pa dukë thënë gje të tjerëve,vajti drejt stallës se Molit
dhe po kërkonte një kashtë me fjongon.Postë prej tij ishtin fshehur një grumbull
sheqeri dhe disa veshule me fjongot në ngjyra të ndryshme.

Pas 3 ditesh,Moli u zhduk.Asnjë nuk e dinin ku ndodhi,pastaj pëllumbat lajmëruan se

ishte në anën tjetër e Uilingtonit,ishte përmes shtizave te karrocës me ngjyrë kuq e
zi,e se cilës u qëndrua jashtë banesës sociale.Një njeri me fytyrën të kuqe,i cili dukej
si barist,përkëdheli hundën dhe ushqen me sheqer.Palltoja ishte qepur dhe veshi një
fjongo me ngjyrë të kuq.Duket se gëzohet me vetveten,thonë pëllumbat.Asnjë prej
kafshëve nuk përmëndi Molin.

Në Janar,erdhi dimri i ashër.Toka ishte si hekur,dhe asgje nuk mbinte në tokë.Bëhen

disa takime në grunarin të madh,dhe derrat merren me planifikimët e periudhës se
mëtejshme.Ishte për të pranuar se derrat,të cilat janë kafshët më të zgjuara do të
vendosin të gjitha çeshtjët politike e fermës,sadoqë çdo vendim kishte për të miratuar
me votë nga mazhoranca.Ujdia mund të ishte punuar mirë,nëse nuk kishin pasur
grindjet midis Dëborës dhe Napoleonit.Nuk u pajtuan në çdo pikë,ku mospajtimi ishte
i mundshëm.Nëse një prej tyre propozoi mbjelljen e një sipërfaqeje më të madhe me
elb, tjetri ishte i bindur për të kërkuar një sipërfaqje më të madhe me tërshërë.dhe nëse
njëri prej tyre tha se një fushë e tillë ishte e duhur për lakra, tjetri do deklarojë se
ishtin te padobishme për çdo gjë përveç rrënjëve. Secili kishte ndjekjen e tij, dhe pati
disa debate të dhunshme.Në Seancat,Dëbora fitoi me fjalimet te shkelqyera,por
Napoleoni ishte i mirë në mbedhjën te votave duke mbeshttur veten.Ishte i sukseshëm
me delet.Të gjithë delet ishin blegëritur ‘Ata që kanë katër këmbë janë të mirë,kurse
ata që kanë dy janë të keqinj’ gjatë kohës ose pas kësaj. Ishte vërejtur se ishin
veçanërisht të përgjegjshëm për ndërprerjen e takimit në momentet vendimtare e
fjalimeve e Dëborës.Kishte bërë studimet duke lexuar Farmer and Stockbreeder,të
cilin kishte gjetur në shtëpinë e fermës dhe kishte plot plane përteritje dhe
përmirësimi.Folli shumë për kullime në terren,silazhin, dhe baltë xeherori për të
zhvilluar një skemë e komplikuar për të gjitha kafshët që të lëshojnë plehun e tyre
drejtpërdrejt në fushat, në një vend tjetër çdo ditë, për të shpëtuar punën e
transportit.Napoleonit nuk prodhoi skemën,por i tha qetësisht se Dëbora do
përfundojë në hiç dhe dukej sikur po mbante kohën. Por nga të gjitha polemikat, asnjë
nuk ishte aq e hidhur sa ajo që ndodhi mbi mullirin me erë.

Në kullotën të gjatë,jo më larg nga ndertesat e fermës ishte një kodrinë e vogël,e cila
ishte pika më i lartë në fermë.Pas studimeve te fushës,Dëbora deklaroi se kaç ishte
toka për mullirin me erë,i cili mund të bëhet për të operuar një dinamo dhe për
furnizimin e fermës me energji elektrike.do të ndezte stallën dhe do t'i ngrohte në
dimër, dhe do të kërkojë gjithashtu edhe një sharrë rrethore, një prerës me gjemba,një
prerës panxharesh dhe një veturë elektrike mjelëse.Kafshët nuk kishin dëgjuar asgje
më parë(ër fëmrën që ishte e vjetër dhe kishte paisjet më primitive)dhe dëgjuan me
çudi derisa solli në mëndje piktura me veturat të çuditshme,me të cilat mund të
punojnë ndersa kafshët mund të çlodhen ose të studiojnë duke lexuar librat dhe duke
diskutuar.

Brenda pak javesh,planët e Dëborës për mullirin me erë, ishin punuar

plotësisht.Detajët mekanike erdhe kryesisht nga 3 librat,të cilët ishin në pronësinë të
zotit Xhons.Njëmijë gjerat të dobishme për shtëpinë,Çdo njëri është murator dhe
energjia elektrike për fillestaret.Përdori strehën si zyrë,në të cilën,përdorët për
inkubatorët dhe kishte një dysheme prej druruit të butë,e përshtatshme për të
shkruar.U mbyll andej për të tërë orën.Me librat që mbajtën të hapur nga një gur me
një copë shkumës të kapur në mes të nyjeve të këmbës,do lëvizte me shpejtësi, duke u
futur në vijë pas vijës dhe duke shprehur angulimet të vogla eksitimi.Ngadalë,planët u
zhvilluan në një grumbull manivelash dhe ingranazheshduke mbuluar më shumë se
gjysmën e dyshemesë, të cilat kafshët e tjera kishin gjetur plotësisht të pakuptueshme,
por shumë madheshtore.Të gjithë erdhen për të parë planet të paktën,një hëre në
ditë.Madje erdhe pulat dhe patat,kishin të veshtirë se të mos shkellnin shenja të
shkumësit.Napoleoni u përjashtua.Se ishte kundër mullirit që nga fillimi.Mirëpo,një
ditë erdhi i papandehur për të keqyrur planet.Po ecte përreth derdhjeve duke vështruar
çdo detajë të planeve dhe i hodhi poshtë një ose dy herë, pastaj qëndroi për pak kohë
duke i menduar nga cepat e syrit pastaj papritmas ae ngriti këmbën, urinoi mbi planet
dhe doli jashtë duke folur pa thënë.

Degjohen zhurmat jashtë fermës,nëntë qënet te egërsuar,të veshur me kollare prej arit
erdhen duke hipur në grunar.Vrapuan drejt Dëborës,e cila hipi nga postoja në kohë
për të shpetuar nga grykat e egra.Në një moment,ishte jashtë deres dhe e ndoqin.Të
gjithë kafshët ishin sa të habitur,sa të frikësuar,u mblodhen jashtë deres duke parë
gjahun.Dëbora vrapoi nëper kullotën të gjatë që drejton në rrugën.Ishte vrapuar sesa
një derr që mund të vrapojë,por qentë ishin afër këmbëve.Rrëshqiti papritmas dhe
ishte i bindur se e kapen.U ngri parapë,vrapoi më shpejtë,më pas qentë e kapen
prapë.Një prej tyre,i mbylli grykën në bishtin,por lëvizi më shpejtë.Pastaj vuri një
goditje shtesë dhe, me disa inçë për të kursyer, rrëshqiti nëpër një vrimë në gardhin
dhe u zhduk.
Kafshët u kthyen në grunar me heshtje dhe me frikë.Në një moment u kthyen të
egërsuar.Kryesisht,asnjë nuk e dinte prejardhjën por problemi u zgjidh se shpejti:ishin
qenushët që Napoleoni mori nga ëmat dhe çoi në fshehtesi.Mëgjithatë nuk ishin rritur
plotësisht ishin qentë gjigandë dhe duken të ashpër si ujqerit.Rrinë afër
Napoleonit.Është vërejtur se tunden bisthat në të njëjtën mënyrë si qentë e tjerë që
kishin të mësuar për të bërë për zotin Xhons.

Napoleoni me qentë që shkuan pas,tani u ngri në vendin të lartë e dyshemes ku

Ushtaraku kishte dhënë fjalimin.Shpalli fundin e asambleve te Dielës se
mëngjesit.Ishin të padobishme dhe harxhim kohe.Në të ardhmen,pyetjet që i përkasin
punën e fermës,mund të merr përsier një komitet e veçantë nga derrat të
drejtuar.Mund të takojnë personalisht dhe pastaj do flasin me kafshët e tjera për
vendimet.Kafshët të mblidhen të dielën për të nderuar flamurin,të kënduar kafshët e
Anglisë dhe të dhënë urdhërat e javës,por nuk do ketë më debate.

Kafshët u tronditen më njoftim,pavarsisht nga goditja që kishte dhënë largimi i

Dëborës.Disa prej tyre protestuan nëse mund të gjenin argumente te duhura.Edhe
Grushti paska u turbullua.Pëngoi veshët,tundi balluket dhe u përoq për të renditur
mendimet,por në fund nuk kishte për të thënë diçka.Mirëpo,disa prej derrave,kishin të
qartë.Katër derrat te reja në rreshtin të parë shperhen me klithërima të ashpra
mosmiratimi dhe të katër prej tyre ngrihen në këmbë dhe filluan të flasin
menjëherë.Por qentë,ulen rreth Napoleonit duke nxjerrë ulërima kërcënuese dhe derrat
heshten dhe ulen prapë.Më pas,delja blegëriti:‘Ata që kanë katër këmbë janë të
mirë,kurse ata që kanë dy janë të keqinj!’kishin mbetur 15 minuta për të mbaruar
diskutimi.

Më pas Klithërimja erdhi për të shpjeguar të tjerëve për ujdinë te re.

‘O shokë!’,i tha,’besoi çdo kafshë që çmon sakrificën që bëri Napoleoni për të punuar
më tepër.Mos mendoni,o shokë që udheheqja është vullnet!Në thelbësi,është
përgjegjësi më e madhe dhe më thellë.Asnjë nuk beson më shumë se gjithë kafshët
janë të barabarta sipas Shokut Napoleon.Mund të ishte i kenaqur për të merrni
vendime për veten.Por disa herë,mund të merrni vendime të gabuara,o shokë,çfarë
mund të bëjmë?Mendoni se kishit vendosur të mbeshtesni Dëborën,më idenë te
mullrit me erë,e cila e dijmë që tani është vetem një kriminele!’

‘Ajo luftoi trimërisht në betejën e stallës se lopëve’e tha dikush tjetër.

‘Trimëria nuk është e mjaftuëshme’Besnikëria dhe bindja janë të rëndësishme.Edhe sa

për betejën e stallës se lopëve,jam i bindur se do vijë koha për të gjetur rolin e
Dëborës,të cilin ishte i tëpruar.Duhet disiplinë o shokë!Disiplinë të hekurtë!Kjo ishte
fjalakryesore për sot!Me një hapë te gabuar,armiqët do sulmojnë kundër nesh.A doni
të kthehet Xhonsi?

Edhe njëherë ky argument ishte pa përgjigje.Të gjithë kafshët nuk e donin patjetër
kthimin e zotit Xhons,nëse mbajtja e debateve për të dielën në mëngjes ishin të
detyruara ta kthenin në këtë çështje, atëherë debatet duhet të ndalen.Grushti,i cili
kishte kohë për të menduar,nyjëtoi opinionin dukë thënë: ‘Nësë Shoku Napoleon i tha
këtë gje,atëherë kishte të drejtë’.Që nga tani dhe më tutje,përshtati parimin ‘Napoleoni
ka të drejtë’,vëç motojës vetjake ‘Do punoj më shumë’.

Deri në këtë kohë që moti ishte prishur,erdhi pranvera.Streha ku Dëbora hartoi planet
për mullirin me erë,ishte e mbyllur,ishte i pavërtetë se planet ishin të fshira nga
dyshemeja.Çdo diel,në orën 10 të mëngjesit,kafshët mblodhen në grunar për të marrë
udhërat e javës.Kafka e Xhaxit Ushtaraku,u lustrua nga mërshat,ishte i zvarrosur nga
pemishtja,ngrit në një trung ë këmbëve te shtyllës së flamurit, pranë armës.Pas
ngritjes se flamurit kafshët ishin të detyruar të lëvizen para kafkës në mënyrë të
respektueshme para se të hynin në grunar.Tani nuk ulen të gjithë si dikur.Napoleoni,
Klithërimja edhe një derr tjetër që quhet Minimus,i cili kishte aftrësi për të kompozuar
poezitë dhe këngët,ulen në platformën të lartë bashkë me nëntë qentë duke krijuar
gjysëmrreth përreth tyre dhe derrat te tjera ulen prapa.Kafshët të mbetuar ulen
përballë grunarit.Napoleoni lexoi urdhërimet e javës me mënyrë të ashpër dhe pas të
kënduarit e kafshëve te Anglisë,të gjithë kafshët u shpërndan.

Tre javët pas zhdukjes se Dëborës,ishin të çudtitur,pasi Napoleoni vendosi ndertimin

te mullirit.Nuk kishte asnjë arsye se kinshte ndryshuar mëndjen,por lajmëroi se puna e
tepërt do të thotë më rëndë,mund do ishte e përshtatshme për të ulur
porcionet.Mirëpo,planet ishin të parapërgatitura deri në detajët te fundit.Një komitet i
veçant morri me ta për 3 javët.Ndertimi me përmirësimet te ndryshueshme do t’i
zgjaste për 2 vite.

Në pasditë,Klithërimja shpjegoi përsonalisht të tjerëve se Napoleoni nuk ishte kundër

këtij plani.Në fakt,e përkrahu në fillim,dhe planet që vizatoi Dëbora në
strehë,aktualisht ishin të vjedhura nga letrat.Në fakt,mulliri me erë ishte ideja e
tij.Atëherë,pse,pyëti dikush tjetër,kishte për të folur kundër tij?Klithërimja dukej
shumë tinëzar.Ishte dinakëria e Shokut Napoleon.Dukej se kundershtonte idenë për
mullirin si manovra për të hequr qafën Dëborës,e cila ishte karakteri i rrezikshëm dhe
influenca negative.Tani që u largua,plani do vazhdojë pa ndërhyrje.Është taktika,i tha
Klithërimja.Përesriti shumë herë:‘Taktika,o shokë,taktika!’ duke kaluar përreth dhe
duke lëvizur bishtin me një qeshje gazmore.Kafshët nuk ishin të sigurt se çfarë do të
thostë fjala,por Klithërimja foli në menyrë bindëse,dhe te tre qentë që ndosheshin me
të,hungeruan në menyrë kërcenuëse dhe pranuan shpjegimet pa pasur asnjë pyëtje.

Kapitul i gjashtë
Kafshët punuan tërë viti si skllever.Ishin të kënaqur me punën,padyshim,pa arritje ose
sakrificë,por të gjithë e benien për të mirë e tyre dhe jo për qënjet njerëzore.

Gjatë pranverës dhe verës punuan 60 orë në javë,dhe në gusht Napoleoni deklaroi se
do ketë punë edhe në pasditën e se dielës.Ishte krejtesisht vullnetare,por do ulet
porcionet e ushqimit në gjysmë nëse një kafshë do mungojë.Edhe pse do ishtë e
nëvojshme për të lenë punët në mes.Korrja nuk ishte më e sukseshme se para një viti
dhe dy fusha,të cilat duhet ishin të mpjellur me rrënjet në fillimin të verës,nuk u
mbollen,sepse lërimi nuk kishte përfunduar më herët.Ishte i mundshëm për të
parashikuar se dimri që vjën,do jetë i ashpër.

Mulliri përballoi me probleme të paparashikuar.Kishte një gurore dhe një gëlqerore

afër fermës,sumë rerë dhe çimento ishin gjetur në një ndertesë,kështu që të gjitha
materiale ndertimi ishin gati.Por problemi është që kafshët nuk mund të ndanin në
copëza në formë te përshtatshme.Nuk dukej për të bërë në asnjë mënyrë përveç
kazmave dhe qysqeve,të cilat asnjë kafshë nuk mund të përdorte,sepse nuk mund të
qëndronte në këmbët te pasme.Pas disa javesh se përpjekjeve e gjetin idenë te duhur
për të berë,të përdor fuqinë te rëndesës.Kafshët e lidhnin me litar,dhe të gjithë kafshët
sebashku,lopët,kuajt,dele,cilido kafshë që mban litarin edhe disa herë mori pjesë edhe
derrat,sidomos në çaste të veshtira,i zvarrisin me ngadaltësi deri në shpatin,në majë të
gurores,ku e rrezuan dhe u copëtuan.Mbartja e gurit,të thyer ishte relativisht e
lehtë.Kuajt e mbajnë në karrocat,delet tëhoqën bllokët prej guri edhe Murieli dhe
Beniamini u përpoqën me një karrocë e guvernantes,me të cilën e përdorin bashkë.Që
nga fundi i verës,u grumbullua një rezervë të mjaftueshme dhe ndertimi u fillua nën
drejtimin e derrave.

Por ishte një procedurë e ngadaltë dhe e lodhëshme.Shpesh hërë,duhet një ditë e tërë
përpjekje rraskapitëse për të tërhequr një gur të vetem në majë të gurores ,u shty dhe
nuk arriti të thyente.Asgje nuk mund të ishte arritur pa Grushtin,fuqia e të cilit ishte
baraz me fuqinë e të gjithë kafshëve.Kur guri rrëshqiti,të gjithë kafshët u dëshperuan
duke zbritur në kodrinë,ishte gjithmonë Grushti që shtrëngoi litarin dhe bllokoi
gurin.Rraskapiti shpatin për inç,fryma e tij po përshpejtohet,majat e këmbëve
gërvishtin në tokë dhe faqet të shkelqyera të mbushura me djersë,mbushnin të gjithë
me adhurimin.Tërfili paralajmëroi se do ketë kujdes dhe të mos teprojë,por nuk
degjoi.Dy parullat ‘Do punoi më shumë’ dhe ‘Napoleoni e ka të drejtë’ ishin
përgjigjet e të gjithë problemeve.Pajtoi me gjelin për të zgjuar 45 minuta më shpejtë
dhe jo 30.Dhe në momentet të tëperta,të cilat nuk ishin të shpeshta në ditën te sotme
do shkojë vetem në guroren,të grumbullojë një tufë me gurin të thyer,dhe do i çonte
në vendin të mullirit pa ndihmë.

Gjatë verës,gjendja e kafshëve u acarua,për shkak të ashpërsisë se punës.Nëse nuk do

kishin më shumë ushqime se në kohën e Xhonsit,atëherë nuk kishin më pak.Leverdia
e të ushqyerit vetë dhe jo për 5 gjalësat njerëzore të dorëshpruar,nëse do
përbaloheshin me dështimet,atëherë do ishte më mirë.Metoda e kafshëve në disa
mënyra, ishte shumë efikase dhe kursen punë.Punët si heqja e barit të keq,mund të
ishte e mbaruar me ndërgjegjeën të papërceptueshme për njerëzit.Edhe prap,që nga
kur asnjë kafshë nuk e vodhi,ishte e panevojshme për të gardhuar kullotën nga toka e
lërueshme,e cila kursen punë për mirëmbajtja e gardheve dhe derave.Prapseprap,sa po
kalonte vera,përballuan me privime të paparashikueshme,me të cilat,filluan të bjerin
poshtë raftet.Kishin nëvojën për vaj parafini,thojntë,telat,biskota qenësh dhe hekur për
këmbët e kuajve,asnjë prej tyre nuk prodhet në fermë.Më pas,mund të kënë nëvojën
për fara dhe plehra organike,përveç mjetëve të ndryshme dhe se fundit makinerisë se
mullirit.Si do siguroheshin këto,askush nuk mund të imagjinonte.

Në mëngjesin e se dielës,kur kafshët mblidhen për të marrë urdhërat,Napoleoni

shpalli vendosjën e politikës se re.Nga tani më tutje,Ferma e kafshëve,mund të
kryejnë tregti me fermët fqinje,jo për arsye tregtare,por të siguruar materialet që ishin
urgjentisht të nëvojshmë.I tha se,nëvojët e mullirit kanë shumë rëndësi se gjera te
tjera.Bëri ujditë për të shitur një tufë bari një pjesë gruri i vitit të kaluar,dhe më
tutje,nesë nëvojten për lekë,mund të kishin bërë nga shitjet e vezëve,që bëhët në
tregun te Uiligdonit.Pullat do pranojnë sakrificat si ndimesë e veçantë për ndertimin e
mullirit.

Edhe prapë,kafshët ishin të vetëdijëshme për një paqartësi.Nuk kishin përballluar me

një njeri,as nuk kishin kryer tregti,as nuk kishin përdorur asnjë kokër leku,nuk ishin
vendime parësore e Asamblesë se parë pas zhdukjës se Xhonsit? Të gjithë kafshët,e
mbanin mënd se kishin kaluar vendime ose të paktën që mbanin mënd.Katër derrat të
rinj,që pas heqjës se Asambleve ngren zri por u hehsten nga një hungerim të frikshme
te qenve.Më pas,si yakonisht delja blegëriti:‘Ata që kanë katër këmbë janë të
mirë,kurse ata që kanë dy janë të keqinj’ dhe bezdia e çastit u acarua.Se
fundit,Napoleoni ngriti zërin për të kërkuar qetësi dhe deklaroi se bëri të gjithë
pajtimet.Nuk ishte nëvoja,afrimi i kafshëve me njerëzit,i cili mund të ishte i
padëshiruar.Dëshiroi për të marrë përsiper dëtyrimin në kurriz.Zoti Uimper,avokati që
jetoi në Uilington,pranoi për të marrë rolin te mdërmjetësit midis fermës se kafshëve
dhe botës se jashtme dhe mund të vizitonte fermën çdo të Hënë për të marrë
urdhërat.Napoleoni mbaroi fjalimin me parullën: ‘Rroftë ferma e kafshëve’ dhe pas të
kënduarit e kafshëve e Anglisë,kafshët u shpërndan.

Pastaj, Klithërimja bëri një gjiro përreth fermës dhe të gjithë kafshët po çlodhen.Ishte
i bindur se vendimi kundër tregtisë dhe përdorimit e lekut nuk kishte kaluar.Ishte
përfytyrimi i pastër,më sa duket u fillua nga gënjeshtra të qarkulluara e Dëborës.Pak
kafshët ndihen të dyshuar,por Klithërimja pyeti ‘A jeni të bindur se nuk është diçka
për të dëshiruar,o shokë?A e keni ndonjë procesverbal të një vendim të tillë?Ishte i
shkruajtur?’.Që nga kur ishte e vërtetë se asgje nuk kishin të shkruan,kafshët ishin të
habitur se kishin gabim.

Çdo të hënë,zoti Uimper vizitoi fermën sipas programit.Ishte njeri misterioz,me

mustaqe anësore,një avokat që mërret më pak me biznes,por i mpehtë për të kuptuar
më herët se cilido tjetër se Ferma e Kafshëve do kishte nëvojë për një ndërmjetës dhe
për komitetet që do kishin vlerë.Kafshët e panë ardhjën dhe skuan me frikë dhe
shmangën më shpejtë se si duhet.Mëgjithatë,Napoleoni që qëndroi 4 këmbë i dha
urdhërimet zotit Uimper që qëndroi në 2 këmbë nxitën krenarinë dhe pajtohen
pjesërisht me marrëveshjën te re.Marrëdheniet me qënjet njerezore nuk ishin të njëjta
se si ishin më parë.Njërezit nuk urryen më ak Fermën të Kafshëve tani që ishte në
mirëqënie,por përkundrazi.Çdo njeri beson që ferma mund të ishte e falimentuar se
shpejti ose më vonë dhe mulliri do ishte një dështim.Mund të takohen në banesat
sociale dhe të treguar njëri-tjetrin me diagrama ishte i angazhuar të binte poshtë,ose
në qoftë se u ngrit,nuk mund të punojë kurr.Veçse,zhvilluan adhurim për
efikasitetin,me të cilin u drejtua nga kafshët.Një simptomë ishte fillimi i emërtimit e
Fermës Manor si Ferma e Kafshëve.Hiqen mbrojtjen e Xhonsit,e të cilit,heq dorën për
të rimarr fermën dhe shkoi në një pjesë tjetër e vendit.Përveç Uimperit,nuk kishte
asnjë lidhje midis Fermës se Kafshëve dhe botës se jashtme,por ekzistuan
thashëthëmet se Napoleoni ishte gati për të marrë pjesë në ujdinë tregtare ose me zoti
Pilkigton i Foksvudit ose me zotin Frederik e Pinçfildit,nuk është verejtur që bëri me
të dy në të njejtë kohë.

Ishte koha që derrat zvendosen papritmas në shtëpinë e fermës dhe banuan

atje.Prap,duken se kafshët e mbanin mënd një vendim që ishte kaluar në ditët te
para,por Klithërimja ishte i aftë për të mbush mëndjën se nuk ishte e vërtetë.I tha,se
ishte e nëvojshme,sepse derrat që janë mëndja e fermës do kënë një vend të qetë për të
punuar.Ishte i përshatshëm me dinjitetin e Udhëhëqesit(nëse t’i drejton Napoleonit,do
quhet Udhëhëqes)për të jetuar në shtepi sesa në kathin të thjeshtë.Mëgjithatë,disa
kafshë ishin të bezdisur se derrat nuk do marrin vetëm ushqimin të tyre në kuzhinë
dhe të përdornin sallonin si dhomë agrëtimi,por të flejnë në shtratat.Grushti
pretendote si zakonisht se ‘Napoleoni e ka të drejtë!’,por Tërfili,e mbante mënd një
Udhërim kundër shtratave,shkuan në anën të grunarit dhe të përpiqën të mbanin mënd
Shatë Urdhërimët,të cilët ishin të shruar andej.Nuk ishte e aftë për të lexuar veç
shkronjat te vetme,soli Murielin.

‘Muriel’i tha,më lexo Urdhërimin të Katërt,të cilin thotë se nuk mund të flejnë në
shtrat?’

Murieli i tha me veshtirësi të vogël

‘Mos fleni në shtrat me çarçafet!’

Është mjaft i dukshëm që Tërfili nuk e mban mënd Urdhërimin të Katërt,në të cilin
përfishihen dyshekët,por sa të ishte në mur,ashtu do ishte shkruar.Dhe Klithërimja,i
cili ndodhet duke kaluar në këtë moment ishte i shoqeruar me 2 ose 3 qentë,ishte i aftë
pët të vendosur këtë çeshtjë në një prepsektivë.

‘E dëgjuat,o shokë,’i tha ‘që ne do flejmë në shtratat të shtëpisë?Pse jo?Nuk menduat

se kishte një Udhërim kundër shtratave?Një shtrat do të thotë,një vend për të
fjetur.Një tufë me bar në një qoshk është një shtrat, i konsideruar siç duhet.Urdhërimi
ishte kundër çarçafeve,të cilet ishin një shpikje njerëzore.Kemi hequr çarçafet nga
dhomat e gjumit në shtëpiinë te fermës dhe të flejmë në mes te batanjeve.Dhe shtratat
janë komode!Por nuk janë shumë komode siç duam,Mund ta them,o shokë,me të
gjithë punën shpirtërore që kemi për të bërë tani.A nuk do grabisni qetësinë apo jo,o
shokë?A ka mundësi se të mos na keni lodhur për të marrë përsipër dëtyrimet?A jeni
të binur se asnjë nuk do të kthehet Xhonsi?

Kafshët u binden mënjëherë,dhe asnjë nuk e tha për fjetjën e derrave në shtëpinë të
fermës.Dhe disa dite më pas,ishte shpallur se derrat do zgjohen një orë më shpejtë në
mëngjes se të gjithë kafshët,nuk ishte bërë asnjë ankesë.

Që nga vjershta,kafshët ishin të lodhur por kënaqur.Kishin një vit te veshtirë,dhe pas
shitjës e një pjesë bari dhe misri ,pocionet e ujit dhe të ushqimit për dimrin nuk ishin
të mjaftueshme,por mulliri zhdëmton gjithçka.Tani,ishte gjysëm e ndertuar.Pas
korrjes, kishte thatësi edhe kafshët rraskapitën më tepër se kurrë,duke menduar
prodhimin e pjesëve guri gjatë ditës,nesë ndodhet kështu,atëherë mund të ngrinin
murin me një metër më shumë.Grushti mund të dalë jashtë në natë dhe punoi për një
ose dy orë nën dritën e hënës se plotë.Në çaste të tepërt,kafshët mund të ecnin përrreth
mullirit të gjysëm-mbaruar,duke adhuruar fuqinë dhe ekzaktesinë e murit dhe
habiteshin se si ndertuan diçka që ishte i pamundur.Vetem xhaxhi Beniamini nuk
ishte aq entuziast për mulliri,si zakonisht,ankohet vetem përse gomarët jetuan më
gjatë.

Nëntori erdhi me erën jugperendimore të egër.Duhet të ishte pushuar ndertesa sepse

ishte e lagur për të përzjer me çimenton.Përfundimisht,ishte një natë,kur stuhia ishte
shumë e dhunshme që hoqi ndertesat e fermës nga themelet dhe disa pllaka nga çatia e
grunarit.Pulat u zgjuan me klithmat nga frika se kishin ëndërruar një armë që po
qelonte nga larg.Në mëngjes,kafshët dolen nga stallat për të gjetur shkopin të flamurit
që ishte rrezuar dhe një pemë afër pëmishtes që duroi si rrepkë.Ishte e ditur se kur një
britmë nga dëshpërimi nxirret nga çdo grykë të kafshëve.E panë një pamje të
tmerrshme.Mulliri ishte i shkatërruar.

U nxituan në vendngjarje.Napoleoni,i cili doli për një shëtitje,vrapoi para tyre.Po,si

shkoi situata,frutat e të gjithë përpjekjeve u prishën,gurët ishte thyer,dhe e mblodhen
me shumë punë,u shërndarë përreth.Fillimisht nuk mund të flisnin,qëndruan duke
shikuar me zi në pëllëmbën e gurit të rënë Napoleoni u përplas me heshtje, herë pas
here duke hedhur në tokë.Bishti u bë i ngurtë,dhe dridhet aspërsisht nga një anë në
tjetrën,një shenjë e aktivitetit instesiv mendor.U ndal papritmas,sikur mendja ishte e
përbërë.

‘O shokë’ i tha në mënyrë të qetë, ‘a e dini se kush i bëri?E dini se armiku,i cili erdhi
në natë dhe shkatërroi mullirin?Dëbora!’ uleriti në një zë të fortë si gjëmim. ‘Dëbora e
bëri këtë gje!Në ligësi të plotë,duke menduar planin dhe mori hak për debimin
poshtërues,kjo tradhtare ishte fshehur nën dritën e hënës dhe shkatërroi punën që
kishim bërë për një vit.O shokë nga tani më tutje do shpall dënimin maksimal kundër
Dëborës.Shpërblimi për çdo kafshë që t’i çonte para drejtësisë janë medalja ‘hero e
kafshëve e klasës se dytë’ dhe gjysëm shinik mollash.Ai që do kapi do marri një
shinik!

Kafshët u tronditen jashtë mase për shfajësimin e Dëborës për shkak e një
veprimi.Ishte britma e zemërimit,dhe të gjithë filluan të mendonin mënyrat për të
kapur nëse u kthye.Disi më shpejtë gjurmët e derrit u zbuluan në lëndinë afër
kullotës.Mund të gjurmoheshin për disa jardat,por dukeshin të çonin në një gropë në
gradhin.Napoleoni nuhati më shumë dhe deklaroi se ishin të Dëborës.Kishte një
mendim se kishte ardhur nga ferma në Foksvud.

‘Nuk ka më vonësa,o shokë!’,bërtiti Napoleoni kur gjurmët u zbuluan. ‘Kemi punë

për të mbaruar.Që nga mëngjesi do rindërtojmë prapë,do ndertojmë për të gjithë
stinët.Do të tregojmë tradhtarës se nuk mund të asgjësoijë punët aq më shpejtë.Mbani
mënd,o shokë,nuk dutet të këtë asnjë ndryshim në planet:Sot,do kryhen .Përpara o
shokë!Rroftë mulliri!Rroftë ferma e kafshëve!

Kapituli i shtatë

Ishte dimri i hidhur.Moti i stuhishëm u pasua nga bora dhe lloha,dhe më pas nga akull
i fortë,i cili nuk thyhet deri në Shkurt.Kafshët punuan sa më mirë për rindertimin te
mullirit,duke ditur se bota e jashtme po shikojë dhe njerëzit do gëzohen dhe do
triumfojnë nëse mulliri nuk do mbarojë në kohë.

Njerëzit pretenduan duke mos bësuar thjeshtë nga inati,se Dëbora prishi
mullirin:thanë se u ra poshtë sepse muri ishte i hollë.Kafshët e dinin se nuk ishte
problemi.Ishte vendosur ende të ndertohet 3 metra më trashë dhe jo 18 inçët si në
fillim,i cili do të thotë se do mblidhen gurë me sasinë të madhe.Për kohën të gjatë
gurorja kishte plot borë dhe asgje nuk mund të bëhët.Disa përparimi në motin të thatë
që pasoi,por puna ishte mizore dhe kafshët nuk mund të ndjehen aq të shpresuar siç
kishin më parë.E kishin ftohur si gjithmonë dhe zakonisht ishin të urritur.Vetem
Grushti dhe Tërfili kanë humbur shpresat.Klithërimja bëri fjalime të mrekullueshme
për gëzimin i përkushtimit dhe për dinjitetin e punës,por kafshët te tjera gjeten
frymëzim nga fuqia e Grushtit dhe parulla e sukseshme ‘Do punoi më shumë!’

Në Janar kishte pak ushqim.Porcionet e misrit po zvogëlohet në mënyrë drastike dhe

deklaruan se porcioni patatesh mund të rritet.Më pas u zbuluan se një pjesë e madhe
ishte e mbuluar me akull.U bënë të butë dhe humben ngjyrën,vetem një pjesë ishte e
ngrenëshme.Për ditë,kafshët nuk kishin asgjë për të ngrënë përveç barit dhe
panxhares.Po ndihen të uritur.
Ishte shumë e nëvojshme për të fshehur faktin nga bota e jashtme.Trimëruan nga rënia
e mullirit,njerëzit shpikën gënjeshtra te freskëta për fermën te kafshëve.Prap treguan
se kafshët po vdesin nga uria dhe sëmundjet,dhe që luftuan njërin-tjëtrin dhe
drejtohen në kanibalizmin dhe në vrasjën të fëmijëve.Napoleoni e dinte rezultatet të
këqija që të pasojnë nëse faktet e vërteta për situtatën ushqimore dhe vendosi të
përdorte zotin Uimper për të treguar përshypjën të kundërt.Deri atëherë kafshët kishin
pak kontakt ose fare në vizitat javore,mirëpo,pak kafshët,sidomos delet u udhëzuan
për të shënuar rastesisht duke degjuar se porcionet ishin të rritur.Përveç
kësaj,Napoleoni urdëroi se të gjithë koshat boshë të mbushen me rerë,me të cilat ishin
te mbulluar vetem me te mbeturat e ushqimit dhe te barit.Në një pretekst të
përshtashëm,Uimperi shkoi drejt magazinës dhe u lejua të kapte një shikim të shkurtër
drejt koshave.Ndihet i mashtuar dhe vazhdoi të lajmëronte botës se jashtme se nuk
kishin privime ushqimore në fermën të kafshëve.

Sidoqoftë,u bë i qartë se ishte i nëvojshëm për të gjetur më shumë grurë drejt fundit të
Janarit.Në këto ditë Napoleoni harxhonte në shtëpi,të cilën mbrohet nga qentë të
egër.Kur doli,në raste të ceremonisë,me një eskortë prej 6 qensh që rrethojnë dhe
hungëruan nëse afrohet dikush.Zakonisht nuk japi urdhërat në të dielën,por i dha
Klithërimja,një derr tjetër.

Në mëngjesin e se dielës Klithërimja shpalli se pulat,të cilat sapo kishin ardhur për të
shtrihen përseri,dutet dorëzuar vezet.Napoleoni e kishte pranuan kontratën për 400
vezët për javë përmës Uimperit.Kostoja që do pagohet për ushqimin dhe barin për të
mbajtur fermën deri në verë dhe kushtet ishin të lehta.

Kur pulat e dëgjuan,ngrihen në protestë të tmerrshme.Kanë paralajmëruar më shpejtë

se sakrifica mund të jetë e nëvojshme,por nuk e besuan se çfarë në të vërtetë mund të
ndodhte.Ishin vetem duke ulur kthetrat për mbledhjen pranverore dhe protestuan se
marrja e vezëve ishte vrasja.Për herë të parë,nga zhdukja e zotit Xhons,ndodhi prapë
një kryengritje.E udhëhequr nga 3 minorkat,pulat bënë përpjekjet të vendosura për të
pënguar dëshirat e Napoleonit.Metoda ishte do fluturonin drejt rafteve dhe do hidhnin
posthë vezët,të cilët u thyen në tokë.Napoleoni vëproi më shpejtë dhe më
ashpër.Udhëroi për të ndaluar porcionet dhe do dënohet me vdekje nëse një kafshë do
jepte ushqim pulave.Qentë e panë se urdhërat u kryen.Pulat duruan për pesë ditë,më
pas u kapen dhe u kthyen mbrapsht në foletë.Ndërkohë që,nëntë pulat u ndërruan
jetë.Trpuan ishn varrosur në pëmishtë dhe vërtetuan se vdiqen nga kokidioza.Uimper
nuk dëgjoi asgje nga ky problem dhe vezët që ishin të porositur siç duhet,një
kamionçinë e ushqimorës shkoi në fermë një herë në javë për të marrë.

Asnjë nga kafshët nuk kishin parë Dëborën.Thashëthëmet ishin që u fsheh në një
fermë fqinje,ose në Foksvud ose në Pinçfild.Napoleoni kishte marrëdhënia më të mira
me të dy fermërë sesa më parë.Ndodhi se ishte gjetur në oborr një grumbull me dru,i
cili ishte grumbulluar para dhjetë vitesh kur korrja e ahut ishte mbaruar.Ishte
planifikuar mirë,dhe Uimperi këshilloi Napoleonin për të shitur,Edhe zoti Frederik
edhe zoti Pilkigton kishin frikë për të blerë.Napoleoni kishte hezituar për të dy,ishte i
pa aftë për të pajtuar trurin.Ishte i bindur se kurdo qoftë të pajtohet me
Frederikun,Dëbora ishte deklaruar se ishte fshehur në Foksvud,ndonëse kur pajtohet
me Plikingtonin,kishte thënë që Dëbora ishte fshehur në Pinçfild.

Në pranverë,u zbulua papritmas një gjë alarmuese.Dëbora shkoi fshehurazi në

fermë,në mes te natës!Kafshët ishin të bezdisur që nuk mund të flejnë rehat në
stallat.Çdo natë,erdhi duke zvarritur nën mbulesë e errësirës dhe bëri gjerat të
këqija.Vodhi misrin,përmbysi qeshkat të qumështit,theu vezët,shkeli farat te mbjella,e
gërmisi lëvorën nga frutat e pëmëve.Diçka që shkon gabim kurdo qoftë,bëri zakonisht
Dëbora.Nëse një dritare ishte thyer ose një kullues ishte bllokuar,dikush që ishte i
bindur për të thënë se Dëbora erdhi në natë dhe e bëri me çelësin të magazinës se
humbur,e dinte gjithë ferma se Dëbora e hodhi në pus.Është mjafi i dukshëm se
besuan atë edhe pse çelësi i humbur ishte gjetur poshtë qeshës me ushqim.Lopët
deklaruan se më një zë se Dëbora erdhi në natë dhe e mjeli.Minjtë që ishin të
lodhëshëm në dimër,ishin thënë se do jenë në kontakt me Dëborën.

Napoleoni urdhëroi hetimin të plotë për aktivitet e Dëborës.Me prezencën e

qenve,doli dhe bëri turne këqyrje në çdo ndërtesë te fermës,kafshët te tjera ndjekin me
distancë të respektueshme.Pas pak hapësh,Napoleoni u ndalua dhe nuhati tokën për
gjurmët e Dëborës,për të cilët mund të njohen.Nuhati në çdo anë,në grunarin,në
stallën të lopëve,në qymezat,në kopëshitn të perimeve dhe gjeti gjurmët
gjithandej.Mund të vendoste kokën në tokë,nuhati,dhe bërtiti më zërim të shemtuar,
‘Dëbora!Ishte këtu!Mund të nuhas kollaj!’dhe në fjalë ‘Dëborë’të gjithë qentë nxorrin
hungërime të gjakderdhura dhe shfaqin dhembet anësore.

Kafshët ishin tërësisht të frikësuar.Duket se Dëbora ishte ndikim i padukëshëm duke

përhapur ajrin kërcenuës të rreziqeve.Në pasditë,Klithërimja ftoi të gjithë
sebashku,me pasqyrimin të alarmuar në fytyrë duke thënë lajmin serioz për të
kallëzuar.

‘O shokë!’qau Klithërimja,duke bërë pauza të nërvikosura ‘u zbulua diçka e

tmerrshme.Dëbora shitin vëtën në Frederikun të Fermës Pinçfild,e cila planifikoi
sulmin për të rimarr fermën nga ne!Dëbora vëproi si shoferi kur u fillua sulmi.Por më
keq ishte,se rebelimi u shkaktua nga kotësia dhe ambiciët.Por kishim gabim.A e dini
se çfarë ishte shkaku i vërtetë?Bashkëpunoi me zoti Xhons që nga fillimi!Ishte spiunja
sekret.Është treguar nga dokumentat që kishim zbuluar.Këto më shpjegon më
shumë,o shokë.A nuk treguam se si përpoqi pa sukse për humbjen dhe shkatërrimin
tonë?

Kafshët ishin të tronditur.Ishte poshtërsi që kaloi shkatërrimin te mullirit nga

Dëbora.Por ishte disa minuta para se të marrin poltësisht.Të gjithë u kujtuan ose
mendonin se kuajtuan,se si e panë Dëborën duke suluar kundër tyre në Betejën e
stalles se lopëve,se si kishte mbledhur dhe inkurajoi në çdo hap,dhe se si nuk kishte
ndaluar për një çast,kur fishëket të armës se Xhonsit kishin plaguar shpinën.Ishte
kryesisht e vështirë se si bënte pallë me Xhonsin.Edhe Grushti,i cili pyeti
vazhdimisht,ishte në mëdyshje.U shtrirë,hoshi këmbët poshtë,mbylli sytë dhe më
përpjekje të forta arriti të shpreh mëndimet.

‘Nuk e bësoja dot’,i tha ‘Dëbora luftoi më trimëri në betejën e stallës se lopëve.E
pashë.A nuk i dhamë medaljën ‘Hero i kafshëve e klases se dytë’ më pas?

‘Ishte gabimi ynë,o shokë.Për ne,që e dimë,ishte shkruar në dokumentat sekrete që

kishim gjetur,në fakt përpoqi për të sjell shkatërrimin.’

‘Por ishte plagosur,’i tha, ‘Ishte mbulluar me gjak’

‘Ishte pjesë e ujidisë!bërtiti Klithërimja. ‘Qitja e Xhonsit të prek.Mund të tregojë në

letër,nëse do lexosh.Plani ishte për Dëborën,duhet të jap sinjalin për largimin dhe
dorëzimin e fermës armikut ,në moment kritik.Do thuaja,o shokë,se ai mund të fitonte
nëse mos të ishte udhëheqësi heroik,Shoku Napoleon.E mbani mënd tani,se kur
Xhonsi dhe burrat futen brenda oborrit, Dëbora kthehet dhe iku papritmas,dhe disa
kafshët e ndoqen?Dhe nuk e mbajë mënd momentin që kur paniku u shpërndan dhe
kishim humbur,Shoku Napoleon vrapoi duke uleritur ‘Vdekje njerëzisë!’dhe futi
dhembët këmbës të Xhonsit.E mbani mënd,o shokë?bërtiti Klithërimja duke hipur nga
njëra anë në tjetrën.

Kur Klithërimja përshkruai me detajet,duket se kafshët e mabanin mënd.Në çdo rast,e

mbanin mënd momentin kritik e betejës,kur Dëbora u largua.Grushti ishte pak i
shqetësuar.

‘Nuk bësoja se Dëbora ishte tradhtare që nga fillimi,’i tha përfundimisht ‘Çfarë e
kishte bërë ishte më ndryshe.Por besoja se në Betejën e stallës se lopëve ishte
komadanti i mirë.’

‘Udhëheqesi ynë,Shoku Napoleon,’deklaroi Klithërimja duke folur mël ngadaltë edhe

me kujdes,’ishte caktuar kategorikisht,o shokë,se Dëbora ishte spiune e zotit Xhons që
nga fillimi dhe para rebelimit.’

‘A,ishte ndryshe!’,i tha Grushti, ‘Nëse Shoku Napoleon e kishtë thënë,atëherë kishte
të drejtë.’
‘Të lumtë,o shokë!’bërtiti Klithërimja,dhe ishte konstantuar se e pa me sy të keq
Grushtin me shikimin vezullues.U kthye për të ikur,më pas pushoi dhe shtoi diçka të
rëndësishëm: ‘Lajmëroj çdo kafshë në fermë, për të mbajtur sytë gjerësisht të
hapur.Për në kemi shkakun për të menduar se spiunët të Dëboreës ishin të fshehur në
këtë moment!’

Katër dite më pas,në pasditë,Napoleoni urdhëroi të gjithë kafshët të mblidheshin në

oborr.Kur mblidhen të gjithë sebashku,Napoleoni shfaqet nga shtëpia e fermës,i
veshur me dy medalje(në kohët të fundit u vleresua me ‘Hero i kafshëve e klasës se
parë’ dhe me ‘Hero i kafshëve e klasës se dytë’),me nëntë qentë duke hipur përreth
dhe duke shprehur hungërimat që dërguan dridhje të gjithë shpinave të
kafshëve.Kthehen qetësisht në vendet te tyre,duke ditur në vazhdimësi se diçka e keqe
ishte ndodhur.

Napoleoni qëndroi duke vezhguar audiencën,më pas dëgjoi një qarje shumë të
trashë.Se shpejti,qentë kërcënuan,duke kapur 4 derrat nga veshit e tërhoqen,duke
klithmuar me dhimbjën dhe frikë përballë Napoleonit.Veshit e derrave ishin të
gjaosur,qentë e nuhasin,dhe për pak momente,u çmenden.Për të habitur të gjtihë,3 prej
tyre sulmuan Grushtin.E pa duke ardhur dhe nxjerr jashtë shputën të madhe,duke
kapur një qen në ajër,dhe i gozhdoi në tokë.Qëni kërkoi mëshirën dhe të tjerët laruan
me bishtin në mes të dy këmbëve.Kërkoi Napoleonin për të ditur ose të shtypte qënin
ose të ikte.Napoleoni ndryshoi miratimin dhe urdhëroi ashërsisht Grushti për të ikur
qëni,kur Grushti ngriti këmbën,qëni iku i pllagosur dhe duke ulëritur.

Tani,gurgulja u mbarua.Katër derrat priten,duke trembur ,me fajin të shkrurar në

fytyrat.Tani,Napoleoni kërkoi për të pranuar krimin.Ishin të njëjtat derrat që
protestuan kur Napoleoni hoqi Asambletë e se dielës.Pa shpjegime të tepërta,ata
pranuan faktin që ishin në kontakt me Dëborën që nga largimi,u bashkëpunuan për
shkatërrimin te mullirit,dhe u pajtuan për të dorëzuar fermën të kafshëve zotit
Frederik.Dhe shtuan se Dëbora kishte pohuar se ishte spiunja e zotit Xhons për
vite.Kur mbaruan deshminë,qentë grisnin qafët te tyre,dhe Napoleoni kërkoi një
kafshë tjetër për të paraqitur deshminë.

Tre pulat,të cilat ishin udhëheqësit të kryengritjës se vezëve,tani ecën përpara dhe
konstantuan se Dëbora u shfaq në një ëndërr dhe e ndërsei për të mos dëgjuar
urdhërimet e Napoleonit.Po ashtu,ishin të masakruar.Pastaj,pata ecën përpara dhe
konstantoi dhe kishte fshehurazi gjashtë these me misër nga korrja e kaluar dhe i
hëngri në natë.Një dele konstantoi se piu vaskën,i dëtyruar nga Dëbora,dhe dy delet
konstatuan vrasjën e një dashi,mbeshtetës i devotëshem i Napoleonit,duke ndjekur
përreth dhe shkuan përrreth zjarrit kur ishte sëmurë.Të gjithë ishin të vrarë.Dhe
historia e konstantimeve dhe ekzekutimeve vazhdoi derisa një tog kufomash u shtrirë
para këmbëve të Napoleonit dhe ajri ishte i rëndë me ërën të gjakut,e cila ishte e
panjohur që nga momenti e zhdukjës se Xhonsit.

Kur ishte mbaruar,kafshët të mbetura,përveç qënjve dhe derrave,ecën më ngadaltë në

masë.Ishin të tronditur dhe të trishtuar.Nuk e dinin se tradhëtia e kafshëve ishin bërë
pallë me Dëborën ose me ndëshkimin të aspër që kishin dënuar.Dikur,kishte skena
gjakderdhje më tmerrshme,por tani duket se ishim më keq se si ndodheshin midis
tyre.Që nga kur Xhonsi u largua nfa ferma,asnjë vrasje midis kafshëve nuk u
krye.Asnjë mi nuk ishte vrarë.Vajten në kullotë ku mulliri qëndroi i
gjysëm-ndertuar,dhe me një pajtim të gjtihë shtriheshin duke grumbulluar së basku
për ngrohtesi,Tërfili,Murieli,Beniamini,lopët,delja,disa pata dhe pula,të gjithë,përveç
macës,e se cilës ishte zhdukur para urdhërimit te Napoleonit për mbledhjën.Për disa
çaste,askush nuk kishte folur.Vetem Grushti rri në këmbë.Ai lëvizi para-mbrapa duke
dridhur bishtin të gjatë dhe të zi në anët dhe nganjëherë nxorri pak
çudira.Përfundimisht, i tha:

‘Nuk mund të kuptoja.Nuk mund të bësoja se çfarë ndodhi në fermë.Fajin kemi të

gjithë.Zgjedhja është se duhet punuar shumë.Nga tani më tutje,do zgjohem një orë më
para në mëngjes.’

Dhe lëvizi me ecjen të ngathët dhe vajti drejt gurores.Duke vajtur,mblodhi dy karroca
të plotë me gurë dhe i çonte drejt mullirit,para se të tërhiqej për mbremjën.

Kafshët mbidhen për Tërfiln ,duke mos folur.Kodra,ku shtriheshin i dha panjën të
gjerë nepër provincën.Ferma e kafshëve ishte brenda panoramës,kullota e gjerë që
shtrihet deri në rrugën kryesore,ara me barin,korrja,vaskën,ara e pluguar me bar të
freskët,çatia e kuqe të ndertesave të fermës me tymin që po dillte nga gypi.Ishte
mëngjesit e pranveres.Rrezet e diellit ndriçuan lëndinët dhe gardhet të shpërthyer.Nuk
kishin kurr një fermë dhe e mbanin mënd me habi se ishte e tyre,çdo inç e pronësisë
duket e dëshiruar ër çdo kafshë.Sapo Tërfili shikoi poshtë kodrës,erdhi për të
qarë.Nëse kishte për të shprehur,mund të kishte thënë se nuk ishte çfarë synuan para
vitësh për rrezmin e rracës njerëzore.Skenat tmerri dhe masakre nuk ishin të dukshme
para natës se parë të rebelimit të udhëhequr prej Xhaxhit ushtarak.Nëse kishte një ide
për të ardhmen, do të ishte një shoqëri me kafshët të çliruar prej urisë dhe dajakut,të
barabartë,duke punuar sipas aftësive,i forti që mbron të dobëtin,sa kishte mbrojtur
patat me këmbët të mëparme në natën e fjalimit të Ushtarakut.Përkundrazi,nuk e dinte
pse e kishte ardhur koha që kush guxon të shpehte opinionin,kur qënet të ashpër
enden në çdo vend duke hungëruar dhe kur duhet t’i shihje shokët të masakaruar pas
rrëfimit të krimeve tronditëse.Nuk kishte asnjë mendim mosbindje ose rebelimi.E
dinte se gjerat u përmirësuan që nga koha kur ishte zoti Xhons,dhe para
gjithçkajë,duhet të ishte nëvojshme pëngimi i kthimit të rracës njerëzore.Çfarëdo
mund të ndodhte mund të rrinte e besuar,punëtore që morri urdhërimet që ishin dhënë
dhe pranoi udhëheqjën te Napoleonit.Por,nuk ishte që ishin shpersuar dhe punësuar
ende për këtë.Nuk ishte për ndertimin e mullirit dhe përballuan pllumbat e armës se
Xhonsit.Kaq ishin mëndimet që nuk shprehet asnjë me fjallet.

Të paktën,duke ndjerë në një menyrë zevendesoi fjalët që nuk ishte në gjendje për të
gjejë duke kënduar kafshët e Anglisë.Kafshët të tjera ulen përreth dhe e kënduan tre
herë me melodi dhe me zë të ngadaltë dhe të trishtueshëm,në një mënyrë që nuk
kishin kënduar kurr.
Kishin mbaruar herën të tretë,kur Klithërimja,e shoqëruar prej dy qënve,u afrua duke
thënë diçka të rëndësishëm.Deklaroi me urdhërimin të veçantë prej
Napoleonit,Kafshët e Anglisë ishtë hëqur.Tani,të kënduarit është jashtë ligji.

Kafshët u befasuan.

‘Pse?’qau Murieli.

‘Nuk këndohet më’,i tha Klithërimja në mënyrë te strikte, ‘Kafshët e Anglisë ishte
kënga e revolucionit.Por,tani u mbarua Revolucioni.Ekzekutimi i tradhtarëve ishte
vepra e fundit.Armiqët të jashtëm dhe të brendshëm ishin të humbur.Nëpërmjet
Kafshëve të Anglisë ,kishim shprehur për shoqëri më të mirë.Por tani,u themelua
shoqëria.Tani kënga nuk kuptim në ditën të sotme.

Disa kafshët protestuan me frikë,por në këtë moment delja blegëriti: ‘Ata që kanë
katër këmbë janë të mirë,kurse ata që kanë dy janë të keqinj’ duke zgjatur për disa
minuta dhe u mbarrua diskutimi.

Atëherë,Kafshët e Anglisë nuk u dëgjua më.Mimimusi,poeti kompozoi një këngë tjetër,i cili
filloi kështu:

O Fermë e kafshëve!O Fermë e kafshëvë!

Nuk do të dëmtoheni asnjëherë!

Dhe u këndua çdo të Diel,pas ngritjes se flamurit.As fjalët,as ujdia nuk iu duken kafshëve për
të kënduar Kafshët e Anglisë.

Kapitulli i tetë

Pas disa ditesh,kur tmerri i ekzekutimeve u mbarrua,disa kafshë e mbanin mënd ose dukeshin
se mbanin mënd Urdhërimin të gjashtë: ‘Asnjë kafshë nuk duhet të vret kafshën
tjetër’.Dhe ndonëse askush nuk vret mëndja për të përmendur shqyrtimet e derrave
dhe qenve,u ndje se vrasjet që kishin ndodhur nuk përputhen.Tërfili pyeti Beniaminin
për të lexuar Urdhërimin të gjashtë dhe kur refuzoi të ndërhynte në çështjet të tilla, solli
Murielin.Lexoi Urdhërimin të gjashtë: ‘Asnjë kafshë nuk duhet të vret kafshën tjetër pa
shkak.’Dy fjalët e fundit e kishin dalë nga kujtesa e kafshëve.Tani, e panë se
Urdhërimi nuk ishte i cenuar,por qartësisht ishte arsyeja e vrasjeve të tradhtareve, e të
cilave u bashkuan me Dëborën.

Vit pas viti,kafshët punuan më shumë.Për të rindertuar mullirin me muret të fortë dhe
për të mbaruar në kohë,se bashku me punën normale në fermë,të cilën ishte punë e
lodhshme.Ishte koha që punuan më shumë orë dhe nuk ushqehen më mirë sesa në
kohën të Xhonsit.Në mëngjesin e se Dielës,Klithërimja lexoi listat që dëshmonin
shifrat e rritjës së prodhimit të ushqimieve nga dyqind deri në pesëqind për qind,duke
mbajtur një gjuhëz të gjatë lëtër në këmbë.Kafshët i besonin pa shkak,sidomos kur
nuk mbanin mënd kushtet para Rebelimit.Gjithsesi, ka pasur ditë kur mendonin se më
herët do të kishin më pak shifra dhe më shumë ushqime.

Të gjithë urdhërat janë të dhëna nëpërmjet Klithërimjës ose një prej

derrave.Napoleoni nuk ishte shfaqur publikisht më shumë se 2 javë.Kur u shfaq me
shoqërimin e qenve dhe pulës se zezë,e cilës bëri trombistin,duke nxjerr një
klithmë,para se te fliste.Edhe në shtëpi e fermës,Napoleoni populloi dhomat të
ndara.Mori ushqimet me vete,bashke me dy qen që prisnin dhë hëngrën nga shërbimi i
darkës së Crown Derby që kishte qenë në bufenë prej qelqit në sallon.Gjithashtu,është
lajmëruar se arma do qellohet çdo vit në ditëlindjen Napoleonit, si dhe në dy
përvjetorët e tjerë.

Napoleoni nuk ishte quajtur thjeshtë si ‘Napoleon’.Gjithmonë quhet në stilin zyrtar si

‘Kryetari ynë,Shoku Napoleon’ dhe derrat shpikën titujtë të tjerë si Ati i të gjthë
kafshëve,Tmerri i njerëzisë,Mbrojtës i deleve,Miku i patave edhe tjerë.Në fjalimet e
Klithërimjës do fliste me lotët që i rroknin faqet të mençurisë së
Napoleonit,mirësinë e zemrës dhe dashurinë e thellë që u jepte të gjitha kafshëve kudo,
madje dhe sidomos kafshëve të pakënaqur që ende jetonin në injorancë dhe skllavëri
në ferma të tjera.Ishte e zakonshme t'i jepte Napoleonit kredinë për çdo arritje të
suksesshme dhe çdo përpjekje të fatit të mirë.Zakonisht mund do degjoni një pulë pas
tjetrës duke thënë: ‘Falë Shoku Napoleon,e kam për t’i nxjerr pesë vezët në gjashtë
ditë!’ ose dy lopët do të thosnin dukë shijuar pirjën në pishinë ‘Falë Napoleonit,do
shijojmë ujin të mrekullueshëm!’.Ndenjat të gjithanshme u shprehen në poezi të
kompozuar prej Minimiusit me titullin ‘Shoku Naponelon’:

O at e jetimoreve!

O shatërvanë e lumturisë!

O zot i kovaçit! Oh, sa u ndriçua shpirti

Me zjarr kurr shikoj syve

Qetësues dhe komandues

Si diellin në qiel,

O shok Napoleon!

Je dhënësi i gjithçkajë

Që e duan kafshët

Kashtë te paster dhe barkun të plot

Çdo kafshë e vogël apo e madh

Po fle më qetësi në stallat

Ti kujedesh për të gjithë

O shok Napoleon!

Sikur të kisha një derrkuq

Përpara se të rritej aq i madh

Edhe si një shshje me pinte

Do të kishte mësuar se të jetë

I bësuar dhe i vërtetë për ty

Po,klithërimja i parë do të jetë

“O shok Napoleon!”

Napoleoni e pranoi poemën dhe e bëri atë të shkruhej në murin e grunarit të

madh,përballë Shtatë Urdhërimeve.U kapërcyer nga një potret të pikturuar në bojë të
bardhë.

Ndërkohë Napoleoni,u angazhua në negociata të komplikuara me Plikingtonin dhe me

Frederikun,nëpërmjet agjensisë se Uimperit.Një tufë druri nuk ishte ende i
shitur.Frederiku ishte më i shqetësuar për ta kapur atë, por ai nuk do të ofronte një
çmim të arsyeshëm. Në të njëjtën kohë, kishte thashëtheme të reja që Frederiku dhe
njerëzit e tij po komplotonin për të sulmuar fermën e kafshëve dhe për të shkatërruar
mullirin që kishte ngjallur xhelozinë e tërbuar në të.Dëbora ishte e njohur për
fshehtesinë në Fermën e Pinçfildit. Në mes të verës, kafshët u alarmuan për të dëgjuar
se tre pula kishin ardhur përpara dhe rrefehen se kishin hyrë në një komplot për të
vrarë Napoleonin.