ISANG BANSA, SARI-SARING MGA WIKA AT MGA BAYANI!

 August 26, 2017

 Written by Magi Gunigundo

NOONG Agosto 19, 2013, isinulat ko ang “One nation, many languages, cultures” sa Philippine Daily
Inquirer. Sinabi ko dito na ang pagtatalaga sa Tagalog/Pilipino/Filipino bilang wikang pambansa ay
nagluwal ng isang mapanganib na pananaw na ano mang isinulat -- tula, maikling kwento, nobela sa
wika na hindi gamit ang wikang pambansa ay hindi bahagi ng ating pambansang panitikan.

Ang sobrang pagbibigay halaga sa wika ng isang rehiyon ay nakakaapekto din sa pagsusulat ng
kasaysayan ng Pilipinas. Ang himagsikan para makamit ang kalayaan at demokrasya sa iba’t ibang
rehiyon ay nabalewala upang maitanghal ang kwento ng kasaysayan na hinugis ng nasa isang rehiyon
lamang.

Kaya naman ang dambana ng kabayanihan ng mga Pilipino ay hindi pansin ang mga ambag ni Dagohoy
ng Bohol, Leon Quilat ng Cebu, Sultan Kudarat ng Mindanao at marami pang iba. Kaya nga pinagsama-
sama na lang silang lahat sa Araw ng mga Pambansang Bayani tuwing huling linggo ng Agosto.

At upang maituwid ang hindi makatwirang pagpapahalaga sa sari-saring kasaysayan at kultura ng mga
Pilipino mula sa iba’t ibang rehiyon, kailangan tayong magkaroon ng kambyo sa pananaw lalo na sa ating
pagtingin at pagpapahalaga sa ating pagkakaiba sa lingwistika at kultura.

Ang pagkakaibang ito ang makatutulong upang umandar ang pagbabago sa edukasyon na magtuturo sa
mga Pilipino ng halaga ng pagmamahal sa bansa na nakatuntong at ipinapakita sa mga pinagsama-
samang mga ala-ala, karanasan, pangarap, pag-asa at adhikain ng ating mga sari-saring
pamayanan. Mula sa sari-saring wika at kultura, nagkakaisa na bumuo ng isang pambansang
pamayanan.

Ang Pilipinas ay may maraming wika at kultura. At dahil dito, hindi dapat isantabi at iwaksi ang mahigit
170 mga wikang ito tulad ng Iloko, Kankaney, Ibanag, Itawis, Pangasinense, Zambal, Kapangpangan,
Tagalog, Bikol, Bisaya, Hiligaynon, Waray, Boholanon, Aklanon, Kiniray-a, Binukid, Chavacano,
Maguindanaon.

Ang unang wika ng mga bata ay binibigyan halaga ngayon ng ating K To 12 Law (Republic Act 10533). Ito
ang dapat gamitin sa pagtuturo at pagsusulit sa elementarya at dapat maging aralin ito sa high school.
Kailangan paramihin ang mga aklat sa unang wika. Ang mga kwento at halimbawa ng mga konsepto na
itinuturo nito ay angkop sa konteksto ng lugar. Ito ang paraan upang madaling maintindihan ng
estudyante, mula pre-school hanggang elementarya ang mga asignatura na kailangan nilang malaman
upang makapagpatuloy ng pag-aaral sa high school, kolehiyo o tek-voc na institusyon.

Huwag natin isipin na ang mundong ating ginagalawan ay monolingual o bilingual lamang. Tayo ay nasa
isang tanghalan na multi-lingual. Alisin din sa isipan ang walang matibay na basehan na paniniwala na
matalino ang mga marunong mag-Ingles. Dahil kung totoo ito, e di walang Amerikanong bobo.

Hindi namin sinasabi na huwag mag-aral ng Ingles. Mainam ang wikang itong gamitin sa pandaigdigang
tanghalan.
Hindi rin namin sinasabi na huwag mag-aral ng Filipino. Ito ang mag-uugnay sa ating mga kababayan sa
buong kapuluan at sa ano mang dako ng mundo na may OFW.

Ang sinasabi namin ay huwag sayangin ang unang wikang natutuhan ng bata sa kanyang mga magulang
sa tahanan. Ito ang nag-uugnay sa kanyang mga ninuno at kasaysayan ng ating lahi. Mainam at mabilis
matuto ang batang magbasa, magsulat, magbilang at magkwenta gamit ang wikang alam na alamin na
niya.

Mali ang mga prayle na nagsasabing ang Tagalog ay isang wika, at ang iba’t ibang dila sa Pilipinas ay mga
dialekto lamang nito. Kaya nila sinabi ito ay upang malason ang isipan ng ating lahi na tayo ay mahinang
uri ng tao at ang mga Kastila ay mas matalino at mas makapangyarihan. Nagtagumpay silang burahin sa
ating mga isipan ang ganda at ayos ng ating sari-saring kultura at mga wika.

Ang isang dialekto ay bahagi ng isang wika na sumusunod sa gramatika ng isang wika subalit mayroon
ilang mga salita na iba ang kahulugan at tanging ginagamit ng mga nagsasalita nito sa pook o lugar.

Kaya naman ang Tagalog ng isang Bulakeño ay maiintindihan ng isang taga-Quezon subalit may
kaunting pagkakaiba ng bokabularyo. Umaangge sa Bulakan samantalang umaampiyas sa Quezon. Kapag
naglaro ng basketball, puwedeng matapal ang bola sa Bulakan subalit sa Lucena ito ay naburat. Ang
buksan ang pinto sa Bulakan ay buksi ang pintuan sa Catanauan, Quezon.

Ang wika ay may sariling gramatika at bokabularyo. Kaya nga ’pag nagsalita ng Iloko ang isang Ilokano at
Bisaya ang isang Cebuano, hindi sila magkakaintindihan sapagkat nagsasalita ng dalawang magkaibang
wika. Hindi sila dalawang dialekto ng Tagalog.

At dahil ipinagdiriwang din natin ang Araw ng mga Pambansang Bayani, nais ko rin itampok ang
kagitingan at kabayanihan ng ating mga kababayan tulad ng mag-asawang Diego at Gabriel Silang,
Dagohoy ng Bohol, Lapu-lapu ng Leyte at marami pang iba na kahit hindi Tagalog ang unang wika, hindi
matatawaran ang kanilang sakripisyo para sa kalayaan at demokrasya, at pagmamahal sa
pamayanang Pilipino.