1. Mesto,značaj i zadatak crkvenog prava?

-Crkveno pravo bavi se pravnom stranom crkve dok se bogoslovskom stranom

bave druge bogoslovske discipline
-Crkveno pravo se ne može uvrstiti ni u isključivo privatno ni u isključivo javno
pravo, ono u sistemu zauzima samostalan položaj
-Zadatak crkvenog prava deli se na dva dela:
1) Opšti deo
-Da ispita osnovne principe crkvenog zakonodavstva
-Da objasni organizaciju i nadležnost crkvene vlasti (sudske I uprave)
-Da ispita i utvrdi imovinska i politička prava crkve kao pravnog lica
2) Posebni deo
-Da detaljno proučava spomenike crkvenog zakonodavstva
-Da stvara sistem crkvenog prava
-Da proučava životr pomesnih autokefalnih i pravoslavnih crkava

2. Crkvenopravna književnost na srpskom?

-Na trećem mestu posle Rusa i Grka u pravoslavnom svetu su Srbi čiji su pisci
poznati i priznati i ne samo u pravoslavnom svetu
1)Jevtimije Jovanović (1775-1852)
Najpoznatije delo mu je Načatkicerkovnago prava drevnija pravoslavnija
vostočnija cerkve po knjzi Kormčej, u uvodu govori o izvorima kanonskog prava
Krmčiji i vaseljenskim saborima/ kliricima, jereticima, starateljstvu,bracno
pravo,3ci deo nije stampan cerkovnago prava
2) Evgenije Jovanović (1802-1854)
-Profesor bogoslovije i sekretar čuvenog karlovačkog mitropolita Stefana
Stratimirovića, bio je potpredsednik Narodne skupštine u karlovcima, Episkop
gornjo-karlovački, poznato njegovo delo je O sudjeh cerkve svjatcija vostočnija,
sobornija i apostolskija cerkve iže vo deržavah Avstrijeski
3) Nikanor Ružičić ( 1843-1916)
-Profesor I rector beogradske bogoslovije. Izuzetno je vredan njegov crkveni rad
na nemačkom Veliki župan Stefan Nemanja i njegov značaj za crkvu i državu, za
niškog episkopa izabran je 1898
-Njegovo zapaženo delo je i Nomokanon Srpske crkve , za bračno pravo važni su i
Tablice srodstva i Primeri srodstva 1893
4) Nikodim Milaš (1845-1915)
-Njegov magistarski rad bio je Nomokanon patrijarha Fotija, povratkom u
Dalmaciju postaje profesor zadarske bogoslovije i njen rektor podiže njen ugled i
ona dobija status fakulteta, veliki radnik na polju istorije crkvenog i kanonskog
prava. Dela Pravoslavno crkveno pravo, Pravila pravoslavne crkve s tumacenjem,
Brak izmedju hriscana I nehriscana, Crkveno kazneno pravo.
5) Čedomilj Mitrović (1870-1934)
-Godine 1898 odrbranio je doktorat na temu Nomokanon slovenske istočne crkve
ili knjiga Krmčija, po povratku u Srbiju izabran je za docenta Velike škole, održava
poznato i zapađeno predavanje O zakonodavnim granicama između crkve i države
bio je dekan Pravnog fakulteta i rektor BG univeziteta, napisao Crkveno pravo.
-Poznati njegovi radovi su: Iz crkvenog i bračnog prava rasprave I clanci;
Brakorazvodni sud po stranom zakonu;O braku I uzrocima njegove krize.
6) Sergije Viktorovič Troicki (1878-1972)
-Godine 1913 dobio je stepen magistra bogoslavlja za rad Drugi brak klirika i
Istorijsko-kanonska rasprava, izabran je za docenta pravnog fakulteta u Subotici za
predmet crkveno pravo. Znao nekoliko jezika. Sekretar Sveruskog crkvenog
sabora,Docent pravnog u Subotici.Skupljao radove, veoma studiozan, drugi
izbegavali polemiku sa njim,saradjivao sa mnogim casopisima. Dela Crkveni ili
gradjanski brak, Srodstvo po braku kao bracna smetnja, Hilandarski nomokanoni.
7) Branko Cisarž (1908-1982)
-Do početka II sv.rata bio je suplent bogoslovije u Bitolju a od 1945-1951 paroh u
Čačku i Beogradu, zatim je bio prof.bogoslovije, inspektor bogoslovija.
-Napisao je skripte iz crkvenog prava koje je kasnije i štampao: Opšti deo i
organizacija crkve; Crkveno pravo,bračno pravo i crkvenosudski postupak,
najbitnije Jedan vek periodicne stampe Srpske pravoslavne crkve.
8) Gardašević Blagota (1908-1993)
-Bio asistent-dnevničar pri bibilioteci bogoslovskog faxa u BG-u, bio je i asistent
Sergeja Troickog. Bio je vanredni profesor,
-Doktorat je odbranio na temu Hrišćansko pravo azila u Vizantiji, u njegove
važnije rukopise spadaju još i: Uloga hrišćanskih opština u organizaciji
crkve,Crkva kao pravna institucija, Polozaj zene u crkvi.Rukopolozen u cin
protojereja.

3. Izvori crkvenog prava-Stari zavet?

-Sveto pismo je zapisana reč Božija knjige istog se dele na Stari zavet
(testamentum libri veteris) i Novi zavet (testamentum libri novi) a u upotebi je i reč
Sveto pismo I Biblija sto na grckom znaci knjiga,spisi. Sve knjige novog I starog
zaveta dele se na zakonske,istorijske,poucne I prorocke.

 Zakonske knjige Starog zaveta

-Prva Mojsijeva knjiga- Postanje
-Druga Mojsijeva knjiga- Izlazak
-Treća Mojsijeva knjiga- Levitska
-Četvrta Mojsijeva knjiga- Brojevi
-Peta mojsijeva knjiga- Zakoni ponovljeni

 Istorijske knjige Starog zaveta

-Knjiga Isusa Navina
-Knjiga o sudijama
-Knjiga o Ruti
-I knjiga Samuilova
-II knjiga Samuilova
-I knjiga o carevima
-II knjiga o carevima
-I knjiga dnevnika
-II knjiga dnevnika
-Knjiga Jezdrina
-Knjiga Nemijina
-Knjiga o Jestiri

 Poučne knjige
-Knjiga o Jovu
-Psalmi Davidovi
-Priče Solomonove
-Knjiga propovjednikova
-Pjesma nad pjesmama

 Proročke knjige
-Plac Jeremijin,
-Knjiga proroka Danila, Amosa, Nauma, Zaharije, Malahije…
 4. Izvori crkvenog prava Novi zavet?
-Pisan je tokom pedestih godina i sadrži izveštaj o životu i delima Isusa Hrista, o
početnom razvoju hrišćanske crkve i izlaže suštinu Hrišćanske vere
-Napisan je na grčkom jeziku sa koga je dalje prevođen na hiljade jezika, sve
knjige Novoga zaveta ušli su u novozavetni kanon/ otuda naziv kanonske knjige
-Svaka knjiga kasnije je podeljena na glave a ove na stihove, na bogosluženjima se
čitaju odeljci iz Sv.pisma Zavet je podeljen na začala
-Postoje i nekanonske knjige Starog i Novog zaveta i to su one knjige koje nisu
ušle u kanon nisu sve prevedene na srpski i ne štampaju se u Bibliji
-Prve prevode svetog pisma na slovenski jezik dali su Ćirilo i Metodije u IX veku,
kao tvorci slovenske azbuke preveli su najvažnije knjige sa grčkog
-Novi zavet su u novije vreme prevodili Dimitrije Stefanović 1934 i Emilijan
Čarnić,a nekada Vuk Karadzic I Djura Danicic.

 Zakonske knjiga
-Jevanđelje po Mateju, Marku, Luki i Jovanu

Istorijska >Djela Svetih Apostola

Poucne > Poslanice sv apostola Pavla, Petra, Jovana Bogoslova
Prorocke> Otkrivenje sv Jovana Bogoslova

5. Izvori crkvenog prava-Sveto predanje?

-Isus Hrist nije ostavio pismeno zabeleženo učenje, svoju nauku pred narod je
iznosio usmeno a njegovi učenici (Apostoli) pratili su ga svuda, rukopolagali su
episkope I prezvitere.
-Sveto predanje je po vremenu svoga nastanka starije od Svetog pisma, sv.pismo je
samo deo Svetog predanja koje je zapisano u vreme apostola
-Crkva je bila veoma oprezna po pitanju predanja , ono poštiče od Isusa Hrista i
apostola pa zato se upotrebi naziv apostolsko predanje
-Veliki deo Svetog pradanja zapisali su i oci i učitelji crkve u prvom i drugom
veku. I Sveto pismo I Sveto predanje poticu od istog autoriteta I imaju podjednaku
vrednost. Crkva je na saborima odlucila sta spade u predanje, na prvom
vaseljenskom saboru I trulskom se govori o vaznosti Svetog predanja.
 6. Izvori crkvenog prava-Običaj?
-Običaj je norma koja se stvara dugim ponavljanjem i koja svoju obaveznu snagu
vuče upavo iz tog dugog ponavljanja
-U pravu običaj se razlikuje od predanja mada su u početku hrišćanstva oni bili u
tesnoj vezi, predanje se zasniva na autoritetu od koga potiče, a običaj danas ima
manje važnosti u gradjanskom nego u crkvenom. Obicaj nije zakonom propisan,
jer bi onda bio zakon.
-Vaseljenski sabori strogo su vodili računa o običajima, on može biti saglasan sa
zakonom i tada nema poteškoća sa utvrđivanjem važenja običaja; Običaj može
važiti umesto zakona ako zakon ne postoji; Običaj može biti i suprotan zakonu-i
tada on nema nikakvu važnost
-Običaj nema veći značaj od zakona zato Carigradski odbor 861 u 7.kanonu
određuje: Ništa od onoga što protiv zakona i reda biva ne sme biti na uštrb
ustanovljenome po pravilima
-Četvrti vaseljenski sabor određuje da u svakoj eprahiji parohije koje su po selima
ili zaseocima moraju nepormenjeno pripadati onim episkopijama koje su na vlasti
naročito ako su njima upr.30 godina
-Trulski sabor uzima vreme od 30 godina kao vreme za ukorenjivanje običaja, u
rimokat.crvvi običaj je običan ako je trajao 40 godina, stoljetni-100god,
nezapamćen,otpamtiveka-70-90 godina

7. Vaseljenski sabori (Ekumeniki sinodos)?

-Bez sabornosti crkva ne bi bila crkva, a saborni način rešavanja pitanja važnih za
crkvu započeo je Apostolskim saborom u Jerusalimu, sabornost vazno svojstvo
crkve
-Kad su prestala gonjenja hrišćanstva i kada je vera proglašena za dozvoljenu
pojavila se potreba radi utvrdjivanja dogmatske politike da se organizuje sastanak
gde ce cela Crkva da kaže svoju reč, to je skup pastira I ucitelja, da odluce o
pitanjima koja se ticu crkve, I cije odluke tada priznaje cela I sva crkva.
-Da bi jedan sabor mogao imati vaseljenski značaj on mora da ispunjava neke
uslove:
1) Spoljašnji uslovi
-Da na njemu učestvuju sve žive autokefalne crkve, jednu crkvu mogu predstavljati
njeni episkopi ili zamenici
-Broj prisutnih članova tom prilikom nije bitan pre je učestvovalo 150-630
episkopa (5-20%) od svih
-Na vaseljenskim saborima odlucujuci glas imaju episkopi koji potpisuju saborske
akte, ucestvuju I prezviteri i djakoni imaju konsultativan glas, ako imaju
punomoćije svojih episkopa onda je njihov glas odlučujući
-Potrebno je da odluke Sabora budu primljene od svih crkava kako prisutnih tako i
onih koje nisu ušestvovale u radu Sabora tkđ treba da ih prime sveštenstvo i vernici

2) Unutrašnji uslovi
-Da pitanja koja se rešavaju na Saboru budu od vaseljenskog značaja
-Da sabor u svojim odlukama izražava u pojedinostima ono cega su se svi u
osnovi svagda I svugde drzali

 Zadatak sabora
-Da određuju dogmate vere i da ih izlažu u obliku simbola ili dogmata na osnovu
učenja Svetog pisma i po predanju Crkve
-Ispituju i utvrđuju predanje crkve i razlikuju istinito predanje od neistinitog
-Raspravljaju i odlučuju o svakom učenju koje se postavi u crkvi
-Pregledaju kanone svih ranijih sabora
-Propisuju kanone kojima se reguliše rad crkve
-Određuju stepene i prava crkvene jerarhije
-Vrše sudsku vlast nad svim epsikopima i nad svim autokefalnim crkvama
-Propisuju kanone u pogledu svega što se odnosi na uređenje i upravu i život crkve

-Vaseljenske saveze je u sporazumu sa episkopima sazivao car, obezbeđivao im je

sve što je potrebno za normalan i nesmetan rad tih sabora a često je i bio na
sednicama
-Po završetku rada sabora carevi su proglasili obaveznost saborskih odluka pa su
oni imali obaveznost kao i carski zakoni
-Na saborima nije bilo kolektivne odgovornosti, na saborima su vođeni zapisnici
ali nisu svi sačuvani

 Sabori

1)Prvi vaseljenski sabor

-Održan je u Nikeji glavnom gradu Vizantije 325 godine, sazvao ga je car
Konstantin Veliki učestvovalo je 318 pravoslavnih i 20 Arijevih episkopa
-Raspravljalo o Arijevom ucenju, Rešeno je pitanje praznovanja Pashe (Uskrs) i
Meletijev raskol, tada je doneto 20 kanona koji su štampani u petoj glavi Krmčije
2) Drugi vaseljenski sabor
-Održan je u Carigradu 381 godine sazvao ga je car Teodosije, povod je bio jeres
carigradskog ariepiskopa Makedonije
-Učestovalo je 150 pravoslavnih episkopa i 36 makedonijanaca, utvrđen je
Nikejski simbol vere, sabor je doneo 7 kanona koji su uneti u 11 glavu Krmčije
3) Treći vaseljenski sabor
-Održan je u Efesu 431 a povod je bila jeres carigradskog arhiepiskopa Nestorija,
njegovo učenje o dvema prirodama o Hristu bilo je pogrešno
-Sazvao ga je car TeodosijeII učestvovalo je oko 200 pravoslavnih episkopa, nakon
utvr.dogmatskog učenja sabor je doneo 8 kanona
-Kanonski značaj ima i poslanica ovog sabora koja je upućena saboru u Pamfiliji,
episkop jen podeno ostvaku izabran je novi ali je sabor poništio odluku
4) Četvrti vaseljenski sabor
-Sazvao ga je car Markijan u Halkidonu, održan je zbog monofizitske jeresi, ona
potiče od Evtihija i njegovog učenja po kome u Hristu nisu dve prirode već jedna.
630 episkopa ucestvovalo, 16 sednica, formulisano je pravoslavno ispovedanje
vere, doneto 30 kanona,svi u Krmciji.
5) Peti vaseljenski sabor
-Održan je u vreme cara Justinijana u Carigradu 553 na poslednjoj sednici
učestvovala su 164 episkopa i ovde nisu donošeni kanoni. Osudjuju svako ucenje
protivno pravoslavnom ucenju o Tri Lica Svete Trojice
6) Šesti vaseljenski sabor
-Sazvao ga je car Konstantin Pogonat 681 povodom žestogog spora po pitanju dve
volje u Hristu
-Usvojen je dogmat o dvema voljama Hrista, nisu donošeni nikakvi kanoni,
obnavljala se snaga ranijim kanonima. Peti I sesti nisu doneli nijedan kanon, Car
Justinijan 2 je sazvao peto/sesti sabor poznatiji kao Trulski, taj je doneo 102
kanona, sadrzana u Krmciji.
7) Sedmi vaseljenski sabor
-Posvećen je borbi protiv ikonoborstva, ono je u VII veku u Vizantiji uzelo
maha.Istog dana kada je otvoren je I zatvoren, zbog oruzanog napada.
Vaseljenski sabori si doneli 190 kanona koji su obavezni za celu crkvu.

8. Pomesni sabori (Kanones ton topikos sinodis)?

Dva puta godisnje je sabor episkopa,obavezni da ucestvuju svi episkopi doticne
mitropolije. Kanoni doneti na pomesnim saborima imali su vaznost samo za ovu
pomesnu crkvu u kojoj su doneti. U kanonskom pravu od opste vaznosti su kanoni
doneti na sledecim saborima.
  Ankirski sabor
-Održan je u Ankiriji u Galatiji 314.godine, mnogi su u vreme Maksiminovog
gonjenja napustili crkvu pa želeli ponovo da psotanu njeni članovi zato se sastao
sabor gde je bilo 18 episkopa iz Male Azije i Sirije
-Doneto je 25 kanona od kojih prvih 9 i dvanaesti govore o uslovima pod kojima se
odbegli mogu primiti u crkvu, a ostali kanoni utvrdjuju druga crkvena pitnja

 Neokesarijski sabor
-Održan je u Neokesariji u Pontu oko 315.god., učestvovala su 24 episkopa pod
predsednistvom episkopa antiohijskog Vitalija
-Doneto je 15 kanona koji govore o crkvenoj disciplini, braku kao i o dužnostima
sveštenoslužitelja

 Gangrski sabor
-Održan je oko 340.godine u glavnom gradu Paflagonije, Gangi, sastao se zbog
episkopa Jevsevija koji je bio jerertik i imao svojih pristalica
-Na saboru je učestvovalo 13 episkopa, doneto je 20 kanona dok je u završnom
21.dat sažetak svih kanona, Sabor odlucio da crkva treba da sačuva ono što kaže
sveto pismo i sveto predanje

 Antiohijski sabor
-Održan je polovinom 341.godine, osvećena je nova crkva u Antiohiji u prisustvu
od oko 100 episkopa, doneto je 25 veoma važnih kanona za crkveni poredak

 Laodikijski i Sardikijski sabor

-Laodikijski je održan u Laodikiji posle 341.godine i na njenu je doneto 60 kanona
-Sardikijski je održan 343.godine u Sofiji, i sastao se radi rešavanja spora između
Atanasija velikog i arijanca, prisustvovalo je 180 episkopa (94-zapad,86-istok),
donet je 21 kanon

 Carigradski sabor
-Održan je u Carigradu 394.godine, sastao se sa zadatkom da reši spor između
episkopa Agapija i Bagadija koji su svaki za sebe dokazivali pravo na
mitropolitsku katedru Bostarsku
-Donet je predlog da ovaj spor reši Sabor kojim je predsedavao episkop carigradski
Nektarije, odluka je bila da je Bagdatije uklonjen nezakonito
Donet je 1 kanon po kome samo sabor episkopa moze svrgnuti episkopa.
  Kartaginski sabor
-Održan je zbog dva važna pitanja: a) Sabor je odbio pravo žalbe na svoje odluke
rimskom episkopu,episkopu sudi samo sabor episkopa crkve u kojoj je hirotonisan.
b) Sam sabor kao pregleda kanone ranije donete i vrši reviziju istih, doneo 12
novih kanona, 121 zadrzan. Plus 4 poslanice salje.

9. Kanoni svetih otaca?

Zakonodavnu vlast u crkvi ima episkop na prostoru svoje eparhije. Kanoni svetih
otaca nisu pisani s ciljem da budu kanoni, vec su ovo bili odgovori na pitanja,
odnosno kanonske poslanice. Trulski sabor je 2.kanonom odredio opsteobaveznost.
1) Dionisije Aleksandrijski
-Doneo je 4 kanona, Episkop Vasilid traži odgovor na 4 pitanja
2) Sveti Grigorije
-Napisao 11 kanona, posle njegove smrti bilo je samo 17 neznabožaca, svojim
životom i rečima piše kanonsku poslanicu sa 11 kanona, zovu ga Cudotvorac
3) Blaženi Petar
-Napisao 14 kanona, tada su Hrišćani žestogo proganjani pa su se odrekli Hrista u
njegovim kanonima stoje pravila pod kojim se uslovima mogu vratiti u crkvu
4) Sveti Atanasije Veliki
-Doneo je 3 kanona napisao je tri poslanice: a) 39.poslanica; b) Poslanica mohanu
Amunu; c) 3.poslanica,kako primate jeretike kada se obracaju crkvi. Nazivan 13
apostolom.
5) Sveti Vasilije veliki
-Napisao 92 kanona , danas se u Pravoslavnoj crkvi služi Liturgija svetog Vasilija
velikog, napisao je Monaška pravila koja postaju uzor u organizaciji crkve, norme
rimskog prilagodio hriscanstvu
6) Timotije Aleksandrijski
-Napisao je 18 kanona i to iz njegovih odgovora episkopima i kliricima
7) Sveti Grigorije Bogoslov
-Napisao je jedan kanon u kome se govori o kanonskim knjigama Starog i Novog
zaveta, odbijao je da bude rukopoložen jer se smatrao nedostojnim čina sveštenika
8) Amfilohije episkop ikonopijski
-Napisao je 1 kanon u kome se govori o kanonskim knjigama Starog i Novog
zaveta, često se obraćao za savete sv.Vasiliju Velikom i sačuvano je više njihovih
pisama
9) Sveti Grigorije Nikejski
-Napisao je 8 kanona i bio brat Vasilija Velikog, napisao je veliki broj bogoslovskih
dela a zbog beskompromisnog stava nazvan je i stubom pravoslavlja
10) Teofil Aleksandrijski
-Napisao 14 kanona i bio na saboru kada je Jovan Zlatousti osuđen i poslat u
progonstvo, napisao je mnogobrojna dela od kojih je jako malo sačuvano, neki
proglaseni kanonom na trulskom saboru
11) Sveti Kiril Aleksandrijski
-Napisao je 5 kanona i one je za razliku od svog ujaka Teofila gajio veoma veliko
poštovanje prema Zlatoustom, učestvovao je u odbrani pravoslabvnog učenja od
nestorijanaca, bitne 2 poslanice, povodom prinudjene ostavke episkopa I
nezakonitih rukopolozenja.
12) Genadije patrijarh carigradski
-Napisao je 1 kanon i tada je Simonija uzela velikog maha,sazvao je sabor na kome
je izložio svoju poslanicu koju su svi prisutni potpisali protiv simonije.
13) Tarasije patriharh carigradski
-Sačinio je jedna kanon, u njegovov vreme takođe je vladala simonija pa je on
napisao posalnicu i uputio papi Adrijanu

10. Aleksije Aristin?

-Aristin je živeo u XII veku, rođen je u Eladi stekao sjajno obrazovanje i vršio
visoke dužnosti, pozvan je u Konstantinopolj gde je po želji imperatora obavljao tri
vise crkveno politicke dužnosti (nomofilaks,protekdik,orfanotrof)
-Smatra se da je u vreme Jovana II Komina napisao svoja tumačenja, godine
njegovog rođenja i smrti nisu poznate
-Glavni njegov zadatak sa dogmatskog stanovišta bio je da dođe do tačnog smisla
kanona i da ih protumači, ispravljao je sinopsis na mestima de je txt bio nejasan a
misao zamagljena
-Gde nije bila iscrpljena sadržina kanona on je popunjavao, tamo gde je bila
izostavljena sankcija on bi je sam uvodio
Ova tumacenja su vazna jer cine bitan I veliki deo Zakonopravila Sv Save.
 11. Jovan Zonara?
-Rođen u Carigradu i potiče iz ugledne porodice, a u vreme Aleksija I Komina
nalazio se na visokim državnim položajima načelnika odreda telohranitelja i
glavnog sekretara Carstva
-Kada je izgubio ženu i dete napušta službu i polaže zakletvu monaškom životu,
napisao je hroniku od stvaranja sveta do smrti Aleksija I, sa 18 knjiga i Tumačenja
na Fotijev Nomokanon druge redakcije
--U IV veku kanoni su prikupljeni u zbornike po vremenu nastanka a ovaj to
menja, na prvo mesto stavlja kanone po značaju crkvenog autoriteta onog koji ih je
doneo a potom po nastanku. Na prvom mestu su kanoni svetih apostola, na drugom
kanoni pomesnih sabora, na trecem svetih otaca.
-Zonorina tumačenja su opštirnija od Aristinovih, pre teksta kanona Zonora donosi
kratku istoriju sabora, opšisuje uslove crkvenog života i koliko su se oni promenili
-Kada nailazi na protivrečnost Zonora se rukovodio sledećim prinicipima:
a) Kasniji kanon ukida raniji; b) Apostolski je vazniiji od saborskog; c)Vaseljenski
značajniji od pomesnog; d) Kanon sabora jači od svetih otaca; e) Važi onaj blaži
-Bio je objektivan i praktičan pa su kasnije dobri kanonski zbornici nazivani
Zonara i on je težio da po svaku cenu dođe do istine, usaglasava ih, ustanovljava.

12. Teodor Valsamon?

-Pisao je i radio u vreme dvojice imperatora Manojla I Komina i Isaka II Anđela,
zauzimao je visoke položaje nomofilaksa i hartofilaksa carigradske crkve, visoko
obrazovan, dobro poznavao crkvene I gradjanske zakone,
-Valasam je sebi postavio težak zadatak da pokaže koji zakoni od onih sadržanih u
Nomokanonu važe zato što se nalaze u Vasilikama i koji su to koji nemaju pravnu
snagu jer se tamo ne nalaze
-Valasamon je svojim tumnačenjima oštro kritikovao Rimokatoličku crkvu pišući
o papstvu i tamo uvedenim nepravoslavnim običajima a ponekad je ukazivao i na
antikanonske pojave u praksi Carigradske patrijarsije
-U poređenju sa Zonorom nije imao toliko njegove smelosti i objektivnosti,
ponegde je pisao da ugodi caru ili patrijarhu pa čak i ličnim interesima.Bio je u
prednosti jer je imao tumacenja prethodnika koja je dopunjavao,njegov rad je
potpuniji, Aristonova tumacenja su dogmatska, Zonara pise komentare, a
Valsamonova tumacenja su opsirnija. Dopunili su Nomokanon.
 13. Zakonopravilo Svetoga Save?
-Jedan od najkompletnijih pravnih zbornika u Pravoslavnoj crkvi je Zakonopravilo
svetoga save u literaturi je poznat pod nazivom Krmčija, Nomokanon. Bira I
uredjuje tekstove Vizantijskih spisa.
-Ovaj zbornik priređen je pre nego što je Sveti Sava izdejstvovao autokefalnost
Srpskoj crkvi 1219 godine,kada je organizovao epsikopije u Srbiji svakom
episkopu je dao primerak Zakonopravila
-Sačuvano je 11 rukopisa srpske redakcije: Ilovički, Raški, Dečanski,Pčinjski,
Sarajevski, Beogradski, Hilandarski, Savinski, Pećki, Mileševski i Morački
-Kanonski deo čini Sinopsis Stefana Efeskog na koji je Aleksije Arisitin napisao
tumačenje , sv.Sava zaobilazi komentare Valsamona kako bi sačuvao samostalnost
i samocrkvenost
-Sava je želeo da crkva bude slobodna da vladar ima što manje uplitanja u njen rad
bez obzira na to što je njegov brat Prvovenčani bio tada kralj
Koristi I drugi nomokanonski zbornik, preuzeo preko 100 spisa.
-Sastavljač Zakonopravila samostalno odabira i raspoređuje građu s tim što
skraćene kanone Stefana Efeskog i tumečenje Aristina ponekad zamenjuje
Zonorinim tumačenjima. Prosiruje grcke tekstove svojim objasnjenjima, a neke I
skracuje.
-Zakonopravilo ima 64 glave, a 1939 Sveti arhijerejski sabor je prihvatio predlog
Zakonodavnog odbora da Krmčija važi kao naš oficijelni kanonski zbornik sve dok
se ne zameni novim.
Zakonopravilo je ubrzo prihvaceno I van Srbije, u Rusiji je stampano u 2 izdanja,
drugo je ispravljeno I dopunjeno, prvo povuceno. Poslato je u sve pravoslavne
slovenske zemlje. Sadrzi kanone svetih apostola, vaseljenski I pomesnih sabora,
svetih otaca..

14. Zbornici zapadne crkve?

1)Pesudoisidorove dekretalije Collectio Hispania
-Ovaj zbornik nastao je u Franačkoj dražvi između 847-850godine priredjen je po
hronološkom rasporedu i deli se na tri dela:
-Prvi deo čini 50 kanona svetih apostola i 60 dekretalija od 30 rimskih episkopa od
Klimenta iz I veka do Melhijada kraj III veka
-Drugi deo čine 4 članka u kojima je falsifikovano pismo o poklonu cara
Konstantina rimskom papi kojim papa navodno dobija dostoj.imperatora, laternski
dvorac i grad Rim
-Treći deo čine dekretalije od Silvestra (početak IV veka) do Grigorija II (739) i to
su uglavnom falsifikati
-Cilj ovog zbornika bio je da uzdigne autoritet rimskog episkopa, kojim treba da se
slomi neograničena vlast vladara u Franačkoj državi a naučnici koji su rimokatol.se
često pozivaju na ove falsifikate da dokažu primat pape
2) Corpus iuris canonici
-To je kompletan zbornik kanonskog prava rimokatoličke crkve, čine ga: Decretum
Gratiani (XII vek);zbirka dekreta paper grgura, Libertus sixtus (kraj XIII veka);
zbirka dekreta pare klementa, Libertus septimus (XIV vek) i ostali papski dekretali
kojima su bili regulisani svi odnosi o kojima je sudila crkva
3) Codex iuris canonici
-Pošto je 1917 proglašen kao zvanični zbornik Rimokatoličke crkve bio je na snazi
do 1983 godine, podeljen je u pet knjuiga: 1) Opšta pravila; 2) Lično pravo; 3)
Stvarno pravo; 4) Procesno pravo; 5) Kazneno pravo
-Knjiga se deli na naslove (tituli) dok neke knjige imaju i druge podele na delove i
odseke, gde je predmet opširniji tu je kanon razdeljen na 2-3 paragrafa
-Papa Jovan Pavle II je 1983 potpisao konstituciju Sacrae discipline leges kojom je
proglasio novi Codex iuris canonici on je podeljen u 7 knjiga i ima 1752 kanona.
To je preuredjenje kanonskog prava istocne crkve. Knjiga se deli na naslove,
poglavlja I kanone, Bez dobrog poznavanja ne moze se reci da li kanon pripada
saboru ili je nov.

15. Patrijarh?
-Patrijarha srpske pravoslavne crkve birao je Izborni sabor. Posle episkopa žičkog
Sveti arijerejski sabor doneo je odluku po kojoj on bira Patrijarha.
-Najkasnije u roku od tri meseca kako je upražnjen patrijarški tron , Sveti sinod
saziva Sveti sabor i određuje se datum izbora patrijarha
-Sednici prisustvuje najmanje 2/3 članova Svetog sabora među kojima su
eparhijski arhijereji i vikarni episkopi, predsedava najstariji arhijerej a najmlađi
član Sabora je sekretar
-Biraju se tri kandidata oni koji dobiju najviše glasova ulaze u drugi krug , kada se
dobiju tri kandidata njihova imena se napišu na papir,stave u koverat nakon čega se
ulazi u patrijaršijsku kapelu
-Za patrijarha može biti izabran svaki eparhijski arhijerej koji ima najmanje pet
godina arhijerejske službe.
-Zapečaćeni koverti se stavljaju na časnu trpezu a jedan sveštenomonah koji se
priprema postom i molitvom uzima jedan koverat predaje ga predsedavajućem koji
objavljuje izabranog Patrijarha
-Sutradan na svetoj liturgiji u Sabornom beogradskom hramu je ustoličenje
novoizabranog patrijarha , običaj je da se naknadno ustoličenje vrši u Pećkoj
patrijaršiji
-Patrijarh šalje svim autokfalnim crkvama mirno pismo kojim ih obaveštava da je
izbran za patrijarha i ustoličen svi mu zatim odgovaraju i to se može nazvati akt
priznanja
-Patrijarh je ujedno i eparhijski arhijerej u Arhijepiskopiji beogradsko-karlovačkoj
i ima pravo na vikarnog episkopa, takođe ima posebna 4 prava:
-Pravo časti nosi kao naročito crkveno odličije ,belu panamilavku sa krstom i
panagiju svih srpskih spasitelja, obraćaju mu se sa Vaša svetosti i obavezno ga
pominju svi arhijereji na bogosluženjima. Predsednik je Sabora,Sinoda,
Patrijarsijskog upravnog odbora. Daje odlikovanja.
-Pravo sveštenodejstva načalstvuje na svim bogosluženjima,osvećuje sveto miro,
hirotoniše one koji su izabrani za vikare
-Pravo reprezentacije patrijarh predstavlja srpsku crkvu pred autokefalnim
pravoslavnim crkvama, pred svojom državom i stranim drđžavama
-Pravo uprave on održava jedinstvo u jerarhiji i daje odsustva episkopima van
njihovih eparhija postavlja dekretom službenike po Ustavu, ako je privremeno
sprečen da obavlja svoju dužnost zamenjuje ga najstariji mitropolit ako njega nema
onda najstariji episkop član Svetog sabora

16. Sveti arhijerijski sabor?

-Najviše jerarhijsko predstavništvo, crkvenozakonodavna vlast u poslovima vere,
bogosluženja, crkvenog poretka i unutrasnjeg uredjenja crkve, kao I vrhovna
sudska vlast u krugu svoje nadležmosti
-Predsednik je patrijarh a članovi svi eparhijski i vikarski episkopi, Sveti sinod
saziva njegovo redovno zasedanje jednom godišnje između Vaskrsa i Duhova, a
vanredno može sazvati sinod na zahtev 50% arhijereja u pismenoj formi
-Ako je prisutna natpolovična većina ovo telo može donostiti punovažne
odluke,kada se bira patrijrah ili episkop potrebno je 2/3 prisustvo ukupnog broja
arhijereja, članova Svetog Sabora
-Odluke se donose većinom glasova prisutnih , pri jednakoj podeli glasova
odlučuje predsedavajući, a poslovnikom o radu određeni su odbori i svaki ima svog
predsednika i referenta dok zapisnik vodi najmlađi episkop
-Radi stručnog mišljenja na sabor može pozvati sveštena i svetovna lica koja nisu
članovi ovog tela pod uslovom da su pravoslavne vere
-Svaki eparhijski arhijerej dužan je da za redovno zasedanje pripremi izveštaj o
svom radu od prošlogodišnjeg saborskog zasedanja
-Sveti sabor je najviša zakonodavna i sudska vlast, on donosi i menja Ustav srpske
crkve; Tumači pravoslavno crkveno učenje; Uređuje unutrasnju I spoljasnju misiju;
Propisuje nastavni program i plan veronauke; Osniva bogoslovske i moralne škole;
Propisuje crkvenosudski postupak, osniva ustanove za sirocad, bira vikarne I
eparhijske episkope, rektore bogoslovija, void nadzor na Sinodom.
-Kao sudsko telo u prvoj instanci Sabor sudi: nesuglasice između arhijereja i
Sinoda; Arhijeraja i patrijarha; Dok u drugoj i poslednjoj instanci sve predmete o
kojima je Sinod sudio kao prvi stepen
-Ublažava kazne izrečene od Velikog crkvenog suda po molbi osuđenog i na
predlog episkopa, I to dozivotna zabrana, licenje svestenickog cina I iskljucenje.

17. Sveti arhijerejski sinod?

-Sinod je najviša izvršna i sudska vlast u svom delokrugu, njega čine patrijarh kao
predsednik i četiri episkopa koje bira Sveti Sabor, mandat je 2 godine a svake
godine se menjaju po 2 člana,obavezno se biraju I 2 zamenika
-Sekretar sinoda vodi zapisnike sednica, odluke se donose jednoglasno ili većinom
glasova, a u slučaju podele odlučuje predsedavajući
-Onda kada je patrijarh privremeno ili na duže vreme sprečen da vrši dužnost
crkvom upravlja Sveti arhijerejski sinod,predsedava najstariji mitropolit
-On može radi stručnog mišljenja da pozove sveštena i svetovna lica koja nisu
članovi ovog tela, i Sinod je u crkvi ono što je vlada u državi
-Srpska crkva preko Sinoda održava dogmatsko i kanonsko jedinstvo i stalnu vezu
sa svim pravoslavnim crkvama: čuva i brani čistotu učenja, suzbija svako
nepravilno učenje ; Vodi brigu o knjigama verske sadrzine, vodi nadzor nad
bogoslovskim skolama. Bitan je prosvetni odbor.
-Priprema potreban material za rad Sabora, isto tako priprema I izvestaj o svome
radu, takodje saziva Savor u redovno I vanredno zasedanje
-Kao sudski organ u prvoj instanci sudi međusobne nesuglasice između episkopa:
kanonske krivice; Disciplinkse službene krivice svojih organa; A u drugom stepenu
disciplinkse krivice nastavnog osoblja svih duhovnih škola
Posebna briga Sinoda je odnos sa dryavnim vlastima I drugim veroispovestima.
 18. Veliki crkveni sud?
-Vrhovna sudska vlast za krivice sveštenika, monaha i svetovnjaka i za crkveno-
bračne sporove unutarnje crkvene uprave koji ne spadaju u sudsku nadleznost
Sinoda I Sabora.
-Sedište ovoga suda je u Patrijaršiji , njega čine 3 episkopa koji su članovi Sinoda
i Sinod imenuje predsednika,dva počasna člana i dva zamenika
-Sprečenog episkopa menja onaj episkop koga odredi Sinod a počasni članovi
trebaju da imaju više bogoslovsko obrazovanje a u najboljem slučaju pravnu
fakultet, 10 ili 15 godina sluzbe
-Članovi Vrhovnog suda ne mogu biti srodnici ni međusobno ni sa predsednikom
po krvi do 4.stepena završno, a po tazbini ili krštenju do 2.stepena završno
-VCS donosi punovažne odluke ako su prisutni predsednik,četiri člana i referent,
donose se većinom glasova i ono počinje od najmlađeg člana suda
-Ovaj sud rešava o izuzeću pojedinih eparhijskih sudova kao i o sukobu nadležnoti
između eparhiskih sudova kao i o izuizeću predsednika ili članova veća
-VCS u drugom i poslednjem stepenu razmatra,odobrava,preinačava i poništava
rešenja i presude eparhiskih crkvenih sudova ex officio ili po žalbi
-Ex officio razmatra presude eparhijskog suda koje glase na poništenje brakova, po
krivicama sveštenstva oba reda...
-Prvi predsednik crkvenog suda posle uvođenja Ustava SPC je mitropolit
dr.Gavrilo Dožić

19. Eparhjiski arhijerej?

-Ima punu jerarhijsku vlast u psolvima vere i morala, sveštenodejstvovanja i
arhipastirskog staranja u svojoj eparhiji, kanonska norma je da premeštaja nema
-Za njega može biti izabran onaj koji ispunjava sve kanonozakonske uslove za
episkopski čin u Pravoslavnoj crkvi; koji je završio Bogosloviju; koji je Srbin
pravoslavne vere, stekao opste uvazenje I sposobnost.
-episkope bira Sabor pod predsedništvom patrijarha na kome moraju da budu
prisutne 2/3 svih eparhijskih arhijereja
-Izbor se vrši na poslednjoj sednici zasedanja Sabora, predlažu se tri kandidata pa
ako niko ne dobije apssolutnu većinu pristupa se užem izboru,ako i tad imaju isto
odlučuje patrijarh
-Sinod određuje vreme i mesto hirotonije i ustoličenja, za vreme Pavla uvedena je
praksa da se hirotonija vrši u sedištu de je izabran novi episkop. Novom episkopu
izdaje se gramata, potpisuje je patrijarh, I svi clanovi sinoda.
-Danom ustoličenja arhijerej stupa u sva prava i dužnosti, on je neposredni
poglavar i predstavnik svoje eparhije, upravlja i svestrano rukovodi celokupnim
unutrašnjim i verskim životom u svojoj eparhiji
-Pravo učenja arihijerej uči i prosvećuje sveštenstvo i narod rečima delima i
poslovicama: čuva brani i održava narodu pravoslavnu veru...
-Pravo svetisluženja načelstvuje svim bogosluženjima u eparhij; brine o urednom
i tačnom vršenju bogosluženja; Nastoji da hramovi i manastiri budu snabdeveni sa
onim što im je potrebno...Rukopolaze u svojoj eparhiji.
-Pravo upravljanja daje blasgoslov za gradnju hramova,manastira,kapela i
groblja; Nastoji da hramovi budu isključivo u pravoslavnom stilu; Predlaže sinodu
da odlikuje ordenom Sv.Save
-Pravo sudske vlasti sudi sveštenim licima oba reda za menja krivice i kažnjava ih
opomenom,ukorom ili 15 dana izuzeća; Sudi vernicima i izriče kazne privremenog
lišenja prava ili počasti u crkvi. Ublazava kazne eparhijskog crkvenog suda I to do
polovine. Ako episkop umre Sinod postavlja administratora

20. Eprahijski crkveni sud?

-Organ eparhijskog arhijereja za crkveno sudstvo i poslove unutrašnje crkvene
uprave, predsednik je episkop ili ahrijerejski zamenik po ovlascenju episkopa
-Uz predsednika sud čine dva počasna člana koja imaju zamenike,sekretar koji vrši
dužnost refereneta, i odredjeni broj nižeg osoblja koje postavlja i otpušta episkop o
čemu obaveštava sinod
Moraju imati najmanje zavrsenu bogosloviju I 10 godina sluzbe
-Članovi ne mogu biti u sa predsednikom suda po krvi do četvrtog stepena a po
tazbini ili krštenju do drugog stepena
-Episkop postavlja crkvenosudskog tužioca koji mora biti svešteno lice sa
kvalifikacijom člana crkvenog suda on: podiže tužbe i učetvuje u suđenju ko
tužilac; U bračnim sporovima brani svetinju braka i njegovu važnost; Da vrši i
druge poslove koje mu zada epiksop, rukovodi prethodnom istragom
-Ovaj sud sudi u veću sastvljenom od predsednika, dva člana i sekretara suda, o
izuzeću dva čl.suda odlučuje sam Sud, odluke se donoe većinom glasova
-Ovaj sud kao sudski organ: sudi krivice sveštenstva oba reda; sudi krivice vernika
koje povlače isključenja iz crkve...
-Kao organ eprahijskog arhijereja za poslove un.crkvene uprave: nadzire po
uputstvima arhijereja, parohijsko sveštenstvo, paroh.kanc.,pomaže eparhijskom
arhijereju u svim poslovima uprave
-Sve odluke Eparhijskog crkvenog suda koje ne podležu razmatranju crkvenih
vlasti su izvršne, svi članovi osim predsednika polažu zakeltvu
-Predsude ovih sudova mogu da koriste presudama građanskih sudova i on može
da traži od građanskih sudova pravnu pomoć

21. Paroh?
-Na čelu svake parohije je paroh koji mora obavezno da živi u svojoj praohiji i bez
znanja i dopuštenja nadležnih vlasti on iz nje ne sme da se udaljava
-On je privremen ili staln,postavlja ih episkop, jedna parohija može činiti samo
jednu crkvenu opštinui dok jedna opština može imati više parohija
-Ona je zajednica pravoslavnih lica koja su pod duhovnim rukovodstvom
parohijskog sveštenika, i čini ke 300-500 domova i tu se podr.posebna
pravosl.prodica
-Više parohija može imati jedan hram a ako se u parohiji nalazi više hramova jedan
je parohijski a ostali podrućni hramovi
-Izuzteno i privremeno po odluci episkopa parohije koje nemaju svoje crkve mogu
se služiti manastirskim hramom
-Paroh je odg.za vođenje crkvenih knjiga, oni su za svoj rad odgovorni strešini
hrama, arhijerejskom ili eparhijskom namesniku
-Onaj ko želi da se rukopoloži pošto završi bogosloviju obraća se molbom
nadležnom episkopu, mora da reguliše vojnu obavezu a za ženidbu mu je potreban
blagoslov episkopa
-Episkop postavalja lice na određeno vreme na praxu kod starijih i iskusnijih
sveštenika, pre rukopoloženja episkop je dužan da saopšti hram i mesto na koje ga
rukopolaže
-Postoje privremeni i stalni prarosi, privremeni je posle 3 godine duža da položi
praktičan ispit za stalnog parohijskog sveštenika od ovog ispita oslobođeni su:
profesori Bogoslovskog faxa,varoučitelji sa katihetskim ispitom...
-Episkop uvek može da premesti privremenog paroha po potrebi službe a stalnog
po njegovoj molbi pristanku i presudi Eparhijskog crkvenog suda
-Paroh ima obsavezu da uredno služi sva sveta bogosluženja da za potrebe vernika
vrši sve svete tajne i molitvoslovlja,da se brine o religiozno-moralnom vaspitanju
parohijana
-Njegov hram,kancelarija i dom treba da služe za primer i da svakog momenta
budu otvoreni za verske i druge potrebe, oni nemaju platu i žive od činodejstava
koja vrše za potr.svojih parohijana

22. Crkveni i pravoslavni brak?

-Brak je bio u nadležnosti priznatih veroisovesti između dva svestska rata ali je na
kongresima pravnika većina se se zalagala za uvođenje obaveznog braka
-Kongres pravnika izražava želju:
1) Da se materijalno lično imovinsko i bračno pravo hitno reguliše državnim
zakonom jednakim za sve građane
2) Da se uvede obavezni gradjanski brak
3) Da vođenje matrikula vrši državna vlas a bračne sporove da rešavaju isključivo
državni sudovi
-Sergej Troicki se u početku zalagao za fakultativni brak tj da sami supružnici
biraju crkveni ili građanski brak
-M.Bartoš je mislio da SPC nema pravo da reguliše pitanje braka svojim zakonima
-Aranđelović je bio za crkveni brak a kad je reč o onim koji ne pripadaju ni jednoj
verskoj zajednici smatrao je da njima treba omogućiti da sklope brak pred
upr.vlašću
-Pream Ustavu FNRJ 31.1.1946 brak prelazi u nadležnost države, a Osnovni zakon
o braku priznaje brakove sklopljene u crkvi do 9.5.1946 i ostavlja mogućnost da
svi koji to žele venčaju u crkvi ali posle građanskog braka
-Po učenju crkve Bog je u raju ustanovio brak kad je stvorio Adama i Evu, sam
Isus je bio prisutan na svadbi u Kani Galilejskoj on je svojim apostolima kao gost
došao na svadbu

23. Pojam crkvene imovine?

-Crkva kao i svaka druga ustanova ima potrbu za postojanjem određenog aparata
za njeno funkcionisanje on je ili veći ili manji u zavisnosti od un.uređ.crkve
-Da bi crkva mogla odgovoriti svojim zadacima vršenje bogosluženja,pomoć
siromašnima,bolesnima potrebni su ljudi čije izdržavanje zahteva sredstva
-Apostoli su imali kesu u kojima se nalazio novac za koji su kupovali hranu i
pomagali siromašne i kaže se da je to bio začetak crkvene imovine
-U starom rimskom pravu ova imovina se nazivala res divini iuris i ovde hje crkva
delila ove stvari na dve vrste: 1) Predmeti koji su osvećeni i upotrebljavaju se ne na
bogosluženju; 2) Sve što predst.izvor podmirenja crkvenih rashoda
-Crkva je bila nepravo lice nije bila pravno sposobna da stiče imovinu i za prva dva
veka postojanja nema svedočanstava da je imala nepokretnu imovinu
-U III veku odnos prema hrišćanima posebno je zavisio od stava samog vladara
prema njima npr Car Galijen je dopustio hrišćanima ne samo slobodu već naredio
da povrate nepokretnosti
-Crkvena imovina uvećavana je do 302.godine kada carevi Dioklecijan i
Maksimijan naređuju da se oduzmu hrišćanima sva njihova opširna nepokr.dobra
zatim je 5 god.posle car Macensije vratio to
-Da bi opstala u prva tri veka tražila je načina da stekne imovinu iako nije bila
pravno lice,Rimljani su imali društva siromašnih koja su živela od dobrovoljnih
priloga
-Hrišćani su na grobovima mučenika zidali svoje hramove, korisitili su se
ustanovama udruženja pogrebnika i udruženja siromaha i to je bio paravan
-Posle Milanskog edikta 313 odnos države se menja u korist crkve, vraćeno joj je
sve što je ranije oduzeto, porušene hramove država je gradila o svom trošku, i tako
se crkvena imovina uvećavala a car Konstantin je doneo Zakon da svako ko može
pokloni crkvi imanje
-Actus inter vives preds.pravni osnov sticanja kada neko za života daruje nešto
crkvi što je isto mogao da učini i u slučaju smrti (actus mortis causa)
-Testamentarno nasleđivanje je bilo u praxi kod Rimljana pa je crkva mogla i
ovako da stiče imovinu, svako je mogao po slobodnoj volji da da poklon jedini
uslov je bio da se on da onome kome ga je davalac namenio
-Način sticanja je bio i održaj koji je Justinijan smanjio na sa 100 na 40 godina,
sama država je materijalno pomagala crkvu iz sovjih sredstava,ako neku umre bez
naslednika a nema test.deo imovine išao je crkvi
-Crkva je imala pravo na poklone u pobožne svrhe s tim da su oni morali biti
neopterećeni dugovima
-Ko je stupao u monaštvo morao je prethodno da raspolaže ličnom imovinom po
sopstvenoj volji, ako to nije učinio imovina je pripadala manastiru
-Konstantin je konstitucijom iz 313 godine oslobodio crkvenu imovinu redovnih
poreza i izjednačio je sa imovinom carskog doma
-U rano Vizantijsko vreme doneta su dva zakona kojima je ograničeno pravo crkve
na sticanje imovine ali oni nisu bili dugo na snazi
-Na zapadu su donošeni amortizacioni zakoni koji su služili da se spreči gomilanje
imovine koja je bila oslobođena poreza
-U Kraljevini Srbiji crkvena imovina bila je pod nadzorom ministra prosvete i
crkvenih dela, posle I sv.rata agrarna reforma je ostavila pustoš na crkvenoj
imovini
-Stanje crkvene imovine je posle II sv.rata pogoršano jer joj je oduzeto oko 70,000
hektara zemljei šume

24. Ktitorsko pravo?

-Kada je hrišć.dobilo slobodu i mogućnost da neometano gradi pojedini imućniji
hrišćani su od svojih sredst.podizali objekte ze Crkvu
-Činili su u sporazumu sa nadležnim episkopom i uz to obezbeđivali i izvor
izdržavanja tog objekta
-Episkop je imao pravo i da ne odobri da neko postane ktitor ako je
jeretnik,raskolinik,nehrišćanskog života, nepokajnik ili ako nije bio dau
mogućnosti da obezb.sve što se od ktitora traži
-Ktitori su bili vladari,celikaši,monasi,monahinje,svi klirici i svaki pravoslavni
vernik bez obzira na pol, to su mogli da budu i fondovi,sela i druge crkve
-Ktitorsko pravo se sticalo na dva načina: a) Originerno-je podizanje objektta i
obezb.sredstava za njegovo izdržavanje i ono se stiče obnavljanjm,opravkom ili
prošir.zgrada:; b) Derivativni- nastaje poklonom nasledstvom zamenom ili
održajem
-Ktitor je imao veća prava od drugog (vtorog ktitora) kao i od onoga koji je to
stekao nasledstvom, njegova dužnost je bila da se stara o unapr.imovine,da se
koristi u odr.svrhe da je zastupa na sudu
-On ima pravo da napiše tipik,ustav koji mora biti u potpunoj saglasnosti sa
kanonima i državnim zakonima njegovi naslednici nemaju pravo na to a uz tipik
mora da stoji i hrisovulja ona se mogla menjati kao i tipik ali uz sagl.nadl.episkopa
-Ktitor nuije imao pravo na uživanje imovinom koju je poklonio, a izuzetak je
postojao samo kada bi ktitor bez svoje krivice osiromašio
-Imao je pravo na počasno mesto u hramu,pravo da se njegovo ime spominje na
bogosluženjima,pravo da u hramu bude sahranjen,da bude naslikan kao ktitor ali
ništa bez blagoslova episkopa
-Episkop ima pravo da vrši kontr.nad ktitorovim radom na dva načina, lično ili
preko svojih izaslanika, pravo ktitora prestaje njegovom smrću
 25. Crkveno učenje o odnosu crkve i države?

-Hristovo učenje uočava da osnivač crkve nigde ne govori o državi i njenom

uređenju ali to ne znači da je on ignorisao državu
-Apostoli su dobro znali Hristovo učenje zbog čega su i gonjeni,sama valst
procenjuje volju naroda jer vlast postoji radi naroda a ne obrnuto
-Narod je taj koji može biti pravedniji sudija i od samog suda naravno ne uvek jer
narod može biti i zaveden kao onda kad su sudili Hristu
-Ni kanonsko pravo nije ostalo po strani kada je reč o sveštenstvu, Crkvi i državi:
Episkop ili prezviter ili đakon neka ne uzima na sebe svetovne poslove
-Ako se dogodi da vlast prekoračuje svoju nadležnost važi princip koji su apostoli
postavili a koji glasi više se treba pokoravati Bogu nego ljudima