CHƢƠNG 3

CÁC QUAN HỆ CƠ BẢN GIỮA

ĐẤT VÀ CÂY TRỒNG
BÀI 1: SỰ CHUYỂN HÓA CÁC CHẤT
DINH DƢỠNG TRONG ĐẤT
1 Tổng quát về các tiến trình trong môi
trƣờng đất
2 Sự trao đổi ion trong đất
3 Khả năng và cơ chế cung cấp chất dinh
dƣỡng của đất
4 Sự hấp thụ các chất dinh dƣỡng của
đất
1 Tổng quát về các tiến trình
trong môi trƣờng đất

Không khí
trong đất
Trao đổi trên
bề mặt sét
• Cây hấp thu các chất dinh dưỡng (cation
và anion) từ dung dịch đất và giải phóng
một lượng tương ứng các ion như H+, OH-
, HCO3-.
• Khi có sự thay đổi nồng độ ion trong dung
dịch đất, dung dịch đất sẽ được đệm
(cung cấp) bởi các ion bị hấp thụ bề mặt
trên các khoáng sét trong đất.
Các vi sinh vật hấp thu các ion trong dung
dịch đất  các mô của riêng chúng, khi
các vi sinh vật này chết đi các ion này sẽ
trả lại cho dung dịch đất
Yếu tố môi trường, các hoạt động của con
người  nồng độ các ion trong dung dịch
đất, nồng độ này sẽ tương tác với các
tiến trình hóa học và sinh học trong đất
 Sự trao đổi ion trong đất
Sự trao đổi ion trong đất xảy ra trên bề mặt
của:
các khoáng sét,
các hợp chất vô cơ,
chất hữu cơ,
và rễ cây
 Sự trao đổi ion xảy ra trên bề mặt
của các khoáng sét
• Nguồn gốc và điện tích trên keo đất
do sự thay thế đồng hình
do các cạnh bị vỡ của các silicate tầng

Al Si
Khả năng đệm của đất

Dung dịch đất

Keo đất
 Khả năng trao đổi cation của rễ
cây
Stt Giống CEC (meq/100 g rễ khô)
1 Lúa mì 23
2 Bắp 29
3 Đậu 54
4 Cà chua 62
 Hạt đất
Soil particle
K+ – – +
Lông hút – –
K
– – –
– –
Mg2+ Ca2+
Cu2+ K+
Nước H+
HCO3 + –
H2O + CO2 H2CO3 H+

Root hair

Không khí

Rễ cây trong đất

Khả năng và cơ chế cung cấp
chất dinh dƣỡng của đất

Nguyên tố dinh Tỉ lệ (%) Số lƣợng (kg/ha)

dƣỡng
Đạm (N) 0,04 – 0,2 1200 – 6000
Lân (P2O5) 0,02 – 0,2 600 – 6000
Kali (K2O) 0,5 – 3,0 15000 – 90000
 Chất dinh dưỡng trong đất bị hấp
thụ chủ yếu ở các dạng
• Hấp thu sinh học
• Hấp thu cơ học
• Hấp thụ lý học (hấp thụ phân tử)
• Hấp thu hóa học
• Hấp thu lý hóa học
BÀI 2 HẤP THU DINH DƢỠNG
CỦA RỄ CÂY TRỒNG
Rễ hấp thu dinh dƣỡng
sét
Các cation
Rễ Ca2+
trên bề mặt
sét
Ca2+ Mg2+ Cu2+
Mo2+
Mg2+
Zn+
Ca2+ Ca2+
Fe3+ H+
Ca2+ 2+
H+
Ca
H+
Ca2+ Ca2+
Ca2+ +
CaH2+ Rễ hấp thu các
Ca2+ cation
Lông hút
Ca2+
Các cation vào
rễ
Sự di chuyển của các ion từ đất
đến rễ cây trồng
• Sự tiếp xúc trực tiếp của rễ
 Cu2+ Cu2+
Mo2+
Ca2+ H+ + Mg2+
Zn+ Zn Mg2+ Mo2+
Mg2+ 2+ Fe3+
FeMg
H+c H+
3+
Ca2+ H+ H+ Ca2+
Mg2+ Ca2+ H+
H+
Ca2+ H+ H+

Mg2+ Ca2+ Mg2+ Ca2+

• Dòng chảy khối lƣợng
NO3- NO3-
NO3- NO3- NO3- NO3-
NO3- NO3- NO3-
K+ K+
+ K+
K+ H K+
H+ K+ K+
K+ K+ H+ K+
K+ K+
H+
K+ H+ K+ K+
K+
• Cơ chế khuyếch tán
K+ K + K+K+
K + K+
K+ H2O
K+
K+ K+ K+
K+
K+
K+ K+
K+

K+
Sự hấp thu ion của rễ cây trồng
• Sự hấp thu thụ động
• Sự hấp thụ ion chủ động