ADIERAZPENGRAFIKOA

Irakaskuntza Ertainak Lanbide Heziketan
Fabrikazio Mekanikoa
Etorkizuna ereiten duenak uzta oparoa
jasotzen du.
Ekin lanari!
• SARRERA
• 1. UNITATE DIDAKTIKOA: PROIEKZIO-SISTEMAK
• 2. UNITATE DIDAKTIKOA: EBAKIDURAK ETA SEKZIOAK
• 3. UNITATE DIDAKTIKOA: AKOTAZIOA
ADIERAZPEN GRAFIKOA
Egilea: Lander Gojenola Goitia
2017ko abendua
….0
SARRERA
. 1. OINARRIZKO ARGIBIDEAK
2. MARRAZKETARAKO MATERIALA
3. PROPORTZIONALTASUNA ETA ESKALAK
Sarrera
SARRERA
Adierazpen Grafikoaren helburu nagusietako bat industria-munduan

erabiltzen diren pieza teknikoak grafikoki adieraztea da. Esku artean
dugun material didaktiko honetan, Adierazpen Grafikoari dagozkion
ezagutza eta eragiketa nagusiak modu ulergarrian jasotzen saiatu gara.
Bi atal nagusi hauek lantzen dira:
• Adierazpen grafikoaren arauen inguruko azalpen teorikoa
• proiekzioen, bisten, ebakiduren, sekzioen, akotazioaren eta

abarren irudikapena edota adierazpena praktikatzeko ariketak
Bigarren atal horri arreta berezia ematen zaio. Izan ere, adierazpen
grafikoaren teknika menderatzeko, ez da nahikoa arau teknikoak
jakitea: krokisak egiten eta interpretatzen ikasteko, krokisak egin
beharra dago.
1. OINARRIZKO ARGIBIDEAK
Esku artean dugun ikasmaterial hau Adierazpen Grafikoa ikasgaia

Fabrikazio Mekanikoa familiako hainbat ziklotan lantzeko da egokia,
eta, Lanbide Heziketako erdi-mailako zikloetara egokitua badago ere,
goi-mailako zikloetan ere erabil daiteke. Izan ere, edukien sakontasun-
mailak baino ez ditu bereizten goi- eta erdi-mailak.
Fabrikazio Mekanikoan lan egiteko, hizkuntza grafikoa menderatu

beharra dago, nahitaez. Irakaskuntza-gida honetan, era progresiboan
landuko dira adierazpen grafikoko ezagutzak, oinarrizko eragiketekin
hasi eta zailagoak direnekin jarraituz.
Adierazpen Grafikoa 1
Sarrera
Esku hutsez eta lapitzez egingo dira marrazkiak, eta, proportzionaltasuna

zainduko bada ere, ez da eskalekin lan egingo.
2. MARRAZKETARAKO MATERIALA
Hona hemen Adierazpen Grafikoa ikasgaian erabiliko diren oinarrizko

materialak:
• Laminen formatuak. Marrazketa industrialean, araututako neurri

eta formatuak izaten dituzte orri eta paperek. Izan ere, makina
kopiatzaileetan, artxiboetan eta abarretan nahitaezkoa da orri-
tamaina normalizatuak erabiltzea. DIN arauen arabera, hauek dira
formatuak:
A0: 891 x 1189
A1: 594 x 891
A2: 420 x 594
A3: 297 x 420
A4: 210 x 297
A5: 148 x 210
Ikasturtean zehar, formatu hauek erabiliko dira: DIN A4 eta DIN A3.
Sarrera
Laminaren neurriak behin zehaztuta, marrazketa-laukiaren

ezaugarri nagusiak adieraziko ditugu. Hauek dira:
• Kajetina
3 atal ditu: identifikazio-datuak, deskripzio-
datuak eta administrazio-datuak.
• Marjinak
10 mm-ko marjina izango da alde guztietan,
ezkerraldean izan ezik. Bertan, lamina
artxibatzeko zuloak egiteko tartea uzten da,
eta 20 mm-koa da marjina.
• Orri laukiduna. Lauki-sarea inprimaturik duen orria da eta

laminaren atzealdean ezartzen da, txantiloi gisa. Esku hutsez lan
egingo denez, lagungarria izango da lerroak zuzen eta egoki
irudikatzeko.
• Lapitza. Marrazkiak egiteko erabiliko den tresna da. Grafitozko

mina du barnealdean. Gogortasun-maila desberdinetako minak
erabiltzen dira marrazkian behar diren lodiera eta akaberak
erdietsi ahal izateko.
Sarrera
Aukera egokia da lapitz mina-egozlea erabiltzea, haren mina ez

baita zorroztu behar nahi den lodiera lortzeko.
• Borragoma. Marrazki batean soberan dauden

aldeak zuzentzeko erabiltzen da. Gure kasuan,
lapitza ezabatzeko erabiliko denez, biguna izan
behar du gomak.
• Zorrozkailua. Lapitzaren muturra zorrozteko erabiltzen da.
Hauexek dira, beraz, ikasturtean zehar marrazketarako erabiliko ditugun

materialak. Guztiak ere garrantzi handikoak eguneroko lana egoki
eraman nahi bada aurrera.
3. PROPORTZIONALTASUNA ETA ESKALAK
Proportzionaltasuna. Marrazketa teknikoan, tamaina ezberdinetako bi

irudi berdinen dimentsioen arteko erlazio konstantea da.
Sarrera
Bi dimentsio (ab eta a’b’) alderatzen ditugunean, arrazoi esaten zaio

ab/a’b’ zatidurari. Eta bi arrazoiren artean gertatzen den berdintasunari
(ab/a’b’ = cd/c’d’) proportzionaltasun esaten zaio.
Eskala. Marrazkiaren dimentsioen eta irudikaturiko objektuaren

dimentsioen arteko arrazoi konstantea da.
𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀𝑀 𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑𝑑
𝐸=
Egiazko piezaren dimentsioak
Irudikatu nahi dugun pieza handiegia edo txikiegia denean erabiltzen

da.
Era bat baino gehiago dago eskala adierazteko:
- proportzio gisa, 1:2 eskala
- zatiki gisa, 1/2 eskala
- modu hamartarrean, 0,5 eskala
1. unitate didaktikoa
PROIEKZIO-SISTEMAK
1. OINARRIZKO KONTZEPTUAK
2. PROIEKZIO-SISTEMA ORTOGONALA
3. PROIEKZIO-SISTEMA ORTOGONALAREN
APLIKAZIOA
4. BISTEN IRUDIKAPENA: OINARRIAK
APLIKAZIO-ARIKETAK
1. unitate didaktikoa: Proiekzio-sistemak
PROIEKZIO-SISTEMAK
Esan bezala, esku artean dugun material honen helburu nagusietako bat
industria-munduan erabiltzen diren pieza teknikoak grafikoki adierazteko
eta interpretatzeko gaitasuna lantzea da.
1. unitate didaktikoan, piezen bistak edo proiekzioak marrazteari ekingo

diogu.
Bi atal nagusi hauek landuko dira:

• proiekzio-sistemei dagozkien arauen azalpen teorikoa
• aplikazio-ariketak: perspektiban adierazitako piezen bistak
marraztea
Proiekzio-sistemak lantzen hasi aurretik, komeni da sarritan azalduko

diren kontzeptu hauek ulertzea:
1.1. Krokisa figura edo pieza bat bere osotasunean ikusteko edo
interpretatzeko egindako proiekzio edo bista multzoa da. Lapitzez
eta esku hutsez egiten da; esan daiteke behin betiko marrazkia
egin aurreko zirriborroa dela.
Krokis batek abiapuntu bat baino gehiago izan ditzake:
- pieza erreal bat

- perspektiban marraztutako pieza bat
- ideia edo beharrizan bat
1.2. Proiekzioak pieza aurretik, goitik edota albo batetik begiratuz

jasotzen diren irudiak dira.
F argi-iturri bat P pantaila batera proiektatzean irudi bat tartean
ezarriz gero, irudiaren ingurunea agertuko da islaturik pantailan.
Ingurune horri deritzo proiekzio.
Proiekzioa
2. PROIEKZIO-SISTEMA ORTOGONALA
Proiekzio mota honetan, F proiekzio-zentroa (argi-iturria) infinituan dago

kokatuta, eta, ondorioz, zuzen proiektatzaileak edo proiekzio-lerroak
elkarren paraleloak dira.
Proiekzio-sistema hau piezaren forma zehatz-mehatz irudikatu nahi

denean erabiltzen da, hau da, inolako deformaziorik gabe eta tamaina
errealean.
Proiekzio-planoa
Proiekzio-lerroak
Proiekzio ortogonala
Pieza bat lamina batean zehazki adierazteko, pieza zenbait proiekzio-

planotara proiektatu, eta beraren bistak edo proiekzio ortogonalak
irudikatu beharra dago.
Proiekzio-sistema ortogonala diedrikoa edo triedrikoa izan daiteke, pieza

definitzeko behar den bista-kopuruaren arabera.
• Sistema diedrikoa: bi plano elkarzut hartzen dira proiekzio-

planotzat, eta, beraz, bi bista adierazten dira.
Aurretiko bista
• AURRETIKO BISTA: PB plano

bertikalean marrazturiko proiekzioa
da.
• GOITIKO BISTA: PH plano
horizontalean marrazturiko proiekzioa
da.
Goitiko bista
• Sistema triedrikoa: hiru plano elkarzut hartzen dira proiekzio-

planotzat, eta, beraz, hiru bista adierazten dira.
Albotiko bista
• AURRETIKO BISTA: PB plano
Aurretiko bista bertikalean marrazturiko proiekzioa da.
• GOITIKO BISTA: PH plano
horizontalean marrazturiko proiekzioa
da.
• ALBOTIKO BISTA: AP alboko
planoan marrazturiko proiekzioa da.
Goitiko
3. PROIEKZIO-SISTEMA ORTOGONALAREN APLIKAZIOA
Plano batean pieza bat irudikatzeko, urrats hauek egin behar dira:
1. Hiru plano elkarzutek osatutako

eremuan kokatuko da pieza.
- Piezaren aurpegiak paralelo
egongo dira planoekiko, beti ere.
- Piezari gezi bakoitzaren
noranzkoan begiratuz gero, hiru
planoetan adierazitako irudi edo
proiekzioak lortuko dira.
2. Hiru plano horiek plano bakarrera

ekartzeko, c banda kendu, eta a eta b
bandak biraraziko dira.
3. Plano bakar horri aurrez aurre

begiratuz gero, begi-bistan izango du
emaitza begiraleak.
4. BISTEN IRUDIKAPENA: OINARRIAK
4.1. Aurretiko bistaren aukeraketa
Aurretiko bista da bista nagusia: bista horrek

ematen du piezaren inguruko informazio
gehien, eta haren araberakoak izango dira
piezaren interpretazio egokia eta gainerako
bistak. Hori dela eta, oso garrantzitsua da pieza
arretaz aztertu eta aurretiko bista zein izango
den egoki aukeratzea.
ºqAurretiko bista pieza erabat definitzeko nahikoa ez denean, beste

bistak (albotikoa eta goitikoa) edota bestelako teknikak (ebakidurak,
sekzioak, bista gehigarriak… ) erabiliko dira. (Aukeratutako bistek
adierazi nahi den pieza erabateko zehaztasunarekin eta inolako
zalantzarik gabe interpretatzea bermatu behar dute, oro har).
4.2. Bisten antolaketa eta kokapena
Antolaketa. Pieza bat egoki adierazita egoteko, ez da nahikoa bistak

ondo marraztuta egotea: ezinbestekoa da planoan edo laminan horiek
posizio egokian irudikatzea, arauak kontuan hartuta.
• Goitiko bista aurretiko bistaren azpian

kokatzen da beti.
Aurretiko bista Albotiko bista

• Albotiko bista aurretikoaren ondoan
kokatzen da beti. Albotiko bista
ezkerretikoa bada, eskuinaldean, eta
eskuinetikoa bada, berriz, ezkerraldean. Goitiko bista
Bisten antolaketa ondo ulertzeko, lagungarria izan daiteke irudiz

lagundutako azalpen hau:
Piezari 90º-ko birak eman, eta hiru bistak

irudikatzeko aukera izango du begiraleak,
mugitu gabe. Biraketaren noranzkoak
adieraziko du bista bakoitza zer posiziotan
irudikatuko den planoan.
“Proiekzio-sistema ortogonalaren aplikazioa” atalean, piezari gezi

bakoitzaren noranzkoan begiratu dio begiraleak, hiru planoetan
adierazitako irudi edo proiekzioak lortzeko.
Kokapena. Bistak egoki kokatuta egoteko, honako irizpide hauek hartu

behar dira kontuan:
• Bat etorriko dira aurretiko eta albotiko bisten altuerak, eta

aurretiko eta goitiko bisten zabalerak.
• Maila berean egongo dira aurretiko eta albotiko bisten oinarria,
eta aurretiko eta goitiko bisten ertza.
4.3. Bisten arteko elkarrekikotasuna
Aurreko atalean, aipatu da aurretiko eta albotiko bisten altuerak eta

aurretiko eta goitiko bisten zabalerak bat etorriko direla. Elkarrekikotasun
hori bisten kokapenean ez ezik, piezaren ertz guztietan ere beteko da.
Aurretiko bistaren ertzak eta goitikoaren ertzak bat etorriko dira

zabalerari (eta posizioari) dagokionez; aurretikoarenak eta
albotikoarenak, berriz, altuerari dagokionez; goitikoarenak eta
albotikoarenak, sakonerari.
4.4. Bistak interpretatzeko lerro motak
Marrazki teknikoak lerro normalizatu jakin batzuen bidez eraikitzen dira.

Pieza bat interpretatzeko edo bere osotasunean definitzeko,
ezinbestekoa da mota askotako lerroak ezagutzea. Hauek dira
erabilienak:
1 Lerro lodi jarraitua
Bistaren inguru eta ertz ikusiak irudikatzeko

erabiltzen da. Lerro mota lodiena da.
2 Lerro etena
Ezkutuan geratzen diren inguru eta ertzak

irudikatzeko erabiltzen da.
3 Marra-puntu lerroa
Simetria- eta biraketa-ardatzak adierazteko

erabiltzen da lerro mota hau. Figura osoak zein
elementu partzialak bitan banatzen dituen
lerro irudikaria da.
Oharra:
Erabilienak aipatu badira ere, bestelako lerro mota batzuk ere erabiltzen
dira zenbait kasutan; horiek gaiak eskatu ahala azalduko dira.
APLIKAZIO-ARIKETAK
1. Plano paraleloak proiekzio-planoekiko
Marraztu, paper laukidunetan, pieza hauen krokisak; hau da, aurretiko,

albotiko eta goitiko bistak.
Kasu bakoitzean, aukeratu aurretiko bista egokiena.
1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 11 12
13 14 15 16
2. Plano zeiharrak proiekzio-planoekiko

1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 11 12
13 14 15 16
3. Plano kurbatuak

1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 11 12
13 14 15 16
4. Marraztu, lamina batean, pieza hauen bistak.
1 2 3 4
5 6 7 8
11 12
9 10
13 14 15 16
Oharra:
Ariketa hauek puntuagarriak dira. Ebaluazio-irizpideetan adierazten den
atal praktikoa kalifikatzeko izango dira.
1 Aurretiko bista: geziak adierazten duen noranzkoan

Gainerako bistak: goitiko bista eta ezkerretikoa
Proportzioa: bi lauki, unitate bakoitzeko

Proportzioa: hiru lauki, unitate bakoitzeko

Gainerako bistak: goitiko bista eta eskuinetikoa
Aurretiko bista: geziak adierazten duen noranzkoan

4

Proportzioa: lauki bat, unitate bakoitzeko



8
Gainerako bistak: goitikoko bista eta ezkerretikoa
D= 6 lauki eta d= 3 lauki




12



15

EBAKIDURAK ETA SEKZIOAK
1. EBAKIDURAK
2. SEKZIOAK (EBAKETAK)
3. HAUSTURAK
4. EBAKIDUREN APLIKAZIOA
5. EBAKIDUREN IRUDIKAPENA: OINARRIAK
6. EBAKIDURA MOTAK
7. EBAKIDURARIK EZ DUTEN ELEMENTUAK
APLIKAZIO-ARIKETAK
2. unitate didaktikoa: Ebakidurak eta Sekzioak
EBAKIDURAK ETA SEKZIOAK
1. unitate didaktikoan, gai hau landu da: kanpoko bistak nola proiektatu
pieza bat grafikoki adierazteko. Kasu guztietan, baina, ez da posible
izaten kanpoko bisten bidez bakarrik piezaren barne-mekanizazioak eta
-xehetasunak argi adieraztea. Kasu horietan, bestelako teknika
lagungarriak erabiltzen dira: ebakidurak eta sekzioak.
Bi atal nagusi hauek landuko dira 2. unitate didaktikoan:
• ebakiduren eta sekzioen adierazpenari dagozkion arauen

azalpen teorikoa
• aplikazio-ariketak: perspektiban adierazitako piezen ebakidurak
irudikatzea
1. EBAKIDURAK
“Proiekzio-sistemak” unitatea lantzean, ikasi dugu piezek ezkutuko atalak

izan ditzaketela eta horiek irudikatzeko lerro etena erabiltzen dela.
Lerro etena erabiliz, ordea, kanpoko bista batek ez ditu beti argi
adierazten piezaren barne-mekanizazioak eta -xehetasunak; hori dela
eta, kasu batzuetan ebakidura erabiltzen da irudien argitasuna helburu.
Kanpotiko bista Ebakidura
Ebakidura, beraz, pieza baten barneko elementuak marrazkian garbi

ulertzeko moduan adierazteko operazioa da. Plano irudikarien bidez
pieza leku egokitik moztu eta ebakidura-proiekzioak lortzean datza.
2. SEKZIOAK (EBAKETAK)
UNE 1032-74 arauak argi zehazten du sekzio eta ebakidura kontzeptuen

arteko ezberdintasuna:
Ebakidurak, plano ebakitzailearekin kontaktuan dagoen gainazalaz

gain, planoarekin kontaktuan ez dauden piezaren ertzak ere irudikatzen
ditu. Sekzioak, aldiz, (piezaren) moztutako aurpegia baino ez du
adierazten, hau da, plano ebakitzailearekin kontaktuan dagoen
materiala.
Ebakidura Sekzioa
Irudikatzeko orduan bi operazioak oso antzekoak badira ere, bada

aldea funtzioari dagokionez: sekzioaren helburua piezen edo piezen
atalen kanpo-formak zehaztea da, bereziki elementu trinkoen kanpo-
formak.
3. HAUSTURAK
Haustura pieza bat planoan irudikatzeko orduan espazioa aurrezteko

baliabidea da. Normalean, pieza uniformeak, tamaina handiko piezak
eta pieza luzeak irudikatzeko erabiltzen da. Pieza mota horietan, zati bat
kentzen zaio piezari, eta ulertzeko beharrezkoa dena adierazten da
soilik.
Oharra:
Hausturak ebakidurarekin eta sekzioarekin erlazio handirik izan ez arren,
badu zentzurik unitate didaktiko berean sartzeak: hiru operazioak
piezaren parte bat kentzean oinarritzen dira, pieza argiago ulertzeko zein
piezaren irudikapena errazteko.
4. EBAKIDUREN APLIKAZIOA
Ebakidura bat irudikatzeko, urrats hauek egin behar dira:
1. Plano elkarzutek osatutako eremuan kokatuko da pieza.
- Piezaren aurpegiak paralelo egongo dira

planoekiko, beti ere.
- Plano ebakitzaileak baldintza hauek
beteko ditu:
- Ebakiduraren proiekzio-planoarekiko
paralelo egongo da.
- Piezaren barne-xehetasunak argi
adierazteko egoki kokatuta egongo da.
2. Suposatzen da hautatu den plano

ebakitzailetik ebakitzen dela pieza.
3. Begiralearen eta plano ebakitzailearen artean

gelditzen den pieza zatia kendu, eta erreala
balitz bezala irudikatuko da pieza.
- Ebakidura (kasu honetan) PB plano

bertikalean proiektatuko da.
- Ondoren, goitiko bista aterako da, PH
plano horizontalean pieza osoa
proiektatuz.
4. PB eta PH planoak plano bakarrera ekartzeko,

bien arteko banda biraraziko da.
- Plano bakar horri aurrez aurre begiratuz gero,

begi-bistan izango du emaitza begiraleak, aurretiko
bista ebakiduran adierazita eta goitiko bista bere
osotasunean.
5. EBAKIDUREN IRUDIKAPENA: OINARRIAK
Ebakidurak era honetan irudikatuko dira:

Ebakidura honela irudikatuko
da: dagokion izendapenaz eta
A-A ebakidura
Plano ebakitzailearen kokapen egokiaz.
kokapena kanpotiko
bistan adieraziko da,
marraz eta puntuz
eginiko lerro baten bidez. Traza horren muturrak marra
lodiz adieraziko dira.
Begiratze-noranzkoa bi geziren bidez

adieraziko da, traza-muturretan. Gezien
parean, ebakidura izendatzeko erabiliko diren
letrak idatziko dira, letra larriz (A-A).
Kasu batzuetan (adieraziko den piezaren arabera), baliteke ebakidura

baten baino gehiagoren beharra izatea. Ebakidura horietako bakoitza
egoki kokatuta irudikatuko da.
A-A ebakidura
C-C ebakidura
B-B ebakidura
Ohiko akatsak
Kontu handia izan behar da ohiko akats hauekin:
1. Ebakiduretan ezin da ezkutuko ertzik adierazi.
Okerreko planteamendua
2. Kanpotiko bista oso-osorik adieraziko da, hau da, plano

ebakitzaileak banatzen dituen piezaren bi aldeak irudikatuko
dira ezinbestean.
Adierazpide okerra izango da, beraz, piezaren bi aldeetako bat
bakarrik irudikatzea.
Okerreko planteamendua
5.1. Ebakiduren kokapena eta izendapena
Plano ebakitzailea (gezien noranzkoan) eraitsita irudikatuko da

ebakidura.
Kasu batzuetan, espazio falta dela eta, ez da posible izaten ebakidura

eraitsitako posizio horretan irudikatzea, eta planoaren beste alde batean
kokatzen da. Kasu horietan, nahitaezkoa da ebakidura izendatzea.
A
A-A ebakidura
5.2. Marradura
Marradura plano ebakitzailearekin kontaktuan dagoen materiala

adierazteko erabiltzen da. Ezaugarri hauek ditu arauen arabera:
5.2.1. Lerro mehe jarraituaren bidez irudikatzen da.

5.2.2. Marradura-marrak 45º-ko inklinazioarekin eta haien
arteko tartea uniformea dela marrazten dira.
5.2.3. Marren arteko tartea marratu beharreko azaleraren
araberakoa izaten da.
5.2.4. Pieza bakarra irudikatzen denean, noranzko bera

izango dute marrek plano ebakitzailearekin kontaktuan
dagoen azalera guztian.
5.2.5. Multzo mekanikoetan, kontaktuan dauden piezen

ebakiduren marradura-marrak kontrako noranzkoetan
marraztuko dira, +45º-ko inklinazioarekin eta –45º-ko
inklinazioarekin.
Bi pieza baino gehiago elkarrekin kontaktuan daudenean,

marradura-marren arteko tarteaz baliatuko gara piezak
bereizteko: pieza txikiagoetan tarte txikiagoa erabiliko da,
eta pieza handiagoetan tarte handiagoa.
6. EBAKIDURA MOTAK
6.1. Ebakidura osoa
Ebakidura osoa plano ebakitzaileak plano osoa ebakitzen duenean

erabiltzen da.
6.2. Ebakidura laguntzailea
Ebakidura laguntzailea ebakidura osoaren aldaera bat da, eta plano

ebakitzaileak proiekzio-planoekiko paralelo ez direnean erabiltzen da.
6.3. Plano paraleloko ebakidura
Ebakidura mota hau piezaren barne-mekanizazioak eta -xehetasunak

plano ebakitzaile bakar baten bidez eta kolpe bakarrean adierazterik ez
dagoenean erabiltzen da; hau da, piezaren barne-elementuen simetria-
ardatzak elkarren paralelo direnean.
6.4. Plano ez-paraleloko ebakidura (ebakidura eraitsia)
Plano ez-paraleloko ebakidura ere plano ebakitzaile bakar baten bidez

adierazi nahi diren xehetasun guztiak adierazterik ez dagoenean
erabiltzen da. Ebakidura mota honetan, baina, angeluak osatzen
dituzten planoak erabiltzen dira (irudikatu nahi diren elementuen
posizioa dela eta).
Ebakidura marraztean, proiekzio-planoarekiko plano zeiharra eraitsi, eta

plano bakarra balitz bezala adierazten da.
6.5. Ebakidura-erdia
Barne-mekanizazioak dituzten pieza simetrikoetan eta, batez ere,

biraketa-piezetan (zilindrikoak, konikoak… ), ez da komeni izaten
ebakidura osoa egitea.
Mota horretako piezetan, ebakidura-erdia erabiltzen da; piezaren
erdietako bat ebakidura bidez adierazten da eta piezaren beste erdia
kanpotiko bista bidez, barne-ezaugarriak adierazi gabe.
Piezaren simetria-ardatza horizontala denean, simetria-ardatzaren

azpian egiten da ebaketa, eta, bertikala denean, simetria-ardatzaren
eskuinean.
6.6. Ebakidura partziala
Ebakidura mota hau barne-mekanizazioak pieza osoaren zati txiki bat

bakarrik hartzen duenean erabiltzen da. Kasu horretan, alderdi jakin hori
baino ez da marrazten ebakidura bidez.
Lerro mehe irregularra erabiliko

da eremua mugatzeko.
6.7. Zehaztasun-ebakidura
Ebakidura mota hau piezaren xehetasunen bat adierazi nahi denean

erabiltzen da; alegia, ebakidura bidez argitzea komeni denean. Ez da
beharrezkoa piezaren gainerako zatia adieraztea, beste bistetako
informazioa nahikoa delako.
7. EBAKIDURETAN MARRATZEN EZ DIREN ELEMENTUAK
Badira hainbat elementu arauen arabera ebakiduretan (zein sekzioetan)

marratzen ez direnak. Hauek dira elementu horietako batzuk:
7.1 Ardatzak
Ardatzak oso erabiliak dira Fabrikazio

Mekanikoan. Engranajeak eta antzeko
elementuak eransten zaizkie; horiek biraraziz,
biraketa beste elementu batzuei
transmititzeko erabiltzen dira.
Ardatzei zeharkako noranzkoan soilik egiten zaizkie ebakidurak.
Kasu batzuetan, ebakidura partzialak egiten dira ardatzaren barne-

zehaztasunak adierazteko.
7.2 Lotura-elementuak
Lotura-elementuak elementu bi edo gehiago elkarrekin lotzeko osagai

mekanikoak dira.
Mota askotako lotura mekanikoak erabiltzen dira Fabrikazio Mekanikoan:

torlojuak, errematxeak, zirrindolak…
Elementu hauek ez dira marratzen, luzetara ebakita egonez gero.
7.3 Nerbio indargarriak
Nerbio indargarriak tentsio handia jasango duten piezak sendotzeko

erabiltzen diren elementuak dira.
Arauen arabera, zeharkako noranzkoan soilik egiten zaizkie ebakidurak.

Nerbio indargarriak, beraz, luzetara ebakitzen ez diren elementu trinkoak
dira.
7.4 Poleak
Poleen erradioak ere ez dira ebakitzen, plano ebakitzailea bertatik

pasatzen den arren. Beraz, albotiko bista ebakiduran adieraziz gero,
erradioak ez dira marratuko.
APLIKAZIO-ARIKETAK
1. Marraztu, lamina batean, pieza hauen bistak eta ebakidurak.
1 2 3
4 5 6
4 5 6
7 8 9
Oharra:
1 -
-
Aurretiko bistaren ebakidura-erdia
Goitiko bista
Aurretiko
bista
2- Aurretiko bistaren ebakidura osoa eta

goitiko bista
Aurretiko
bista
3 - Aurretiko eta ezkerretiko bisten ebakidura osoak eta goitiko

bista
Aurretiko
bista
4 - Aurretiko bista, goitikoa eta ezkerretiko bistaren ebakidura

osoa
Aurretiko
bista
- Aurretiko bistaren plano paraleloko ebakidura eta goitiko bista.

5 Simetria-ardatzarekin bat egiten duten zulo guztiak eta hegaletako
bat adieraziko dira ebakiduran.
Oharra: irudikatu ertz biribilduak ertz bizi gisa.
6 - Aurretiko bistaren ebakidura eraitsia eta goitiko bista
Aurretiko
bista
7 - Aurretiko bistaren ebakidura-erdia eta goitiko bista
Aurretiko
bista
- Aurretiko bistaren plano

8 paraleloko ebakidura
eta goitiko bista
Aurretiko
bista
9 - Aurretiko bista, goitiko

bista eta ebakidura osoa.
Hiru zuloak adieraziko dira
ebakiduran.
Aurretiko
bista
AKOTAZIOA
2. KOTEN KOKAPENA: OINARRIAK
APLIKAZIO-ARIKETAK
1. Adierazpen Grafikoa 51
3. unitate didaktikoa: Akotazioa
AKOTAZIOA
Aurreko bi unitate didaktikoetan, bisten proiekzioak (1. U.D.) eta teknika

lagungarriak (2. U.D.) landu dira, hurrenez hurren. Pieza bat erabat
definitua egoteko, ordea, ez da nahikoa adierazpen grafiko soila:
ezinbestekoa da piezaren neurriak eta ezaugarri geometrikoak ere zein
diren jakitea. 3. unitate didaktikoan, piezen akotazioa landuko da, UNE
arauen arabera.
Bi atal nagusi hauek landuko dira:
• akotazio-arauen azalpen teorikoa

• aplikazio-ariketak: perspektiban adierazitako piezen bistak
marraztea eta akotatzea
1.1. Akotazioa. Marrazketa Teknikoaren funtsezko atala da, eta

beharrezko datu teknikoak ematen ditu pieza eraikitzeko. Planoan
elementuen neurriak eta elementuen posizioak adierazteko
erabiltzen da, arau jakin batzuen bidez (UNE arauak). Arau horiek
betetzeari normalizazio deritzo.
Grafikoki adierazitako objektuari bukatutako piezari dagozkion

neurriak ezarriko zaizkio, akotazio-arauen arabera. Nahitaezkoa da
piezaren definizioa zehatza eta bakarra izatea.
Pieza egoki kotatzeko era bat baino gehiago bada ere, okerreko
planteamendua da, edozein kasutan, kota gehiegi ezartzea.
Akotazio egokiak ezaugarri hauek izango ditu:
o Interpretatzen erraza (ulergarria) izatea.

o Neurriak ahalik eta argien adierazita izatea.
o Pieza eraikitzeko informazio nahikoa ematea.
Pieza bat egoki kotatuko bada, ezinbestekoa da haren

mekanizazio-prozesua (perdoiak, kota funtzionalak… ) ezagutzea;
izan ere, pieza egoki kotatuz gero, erraztu egingo da pieza
eraikitzeko prozesua.
Adieraziko diren akotazio-neurriak pieza errealari dagozkionak

izango dira beti, marrazkiaren eskala edozein delarik.
1.2. Kota motak. Akotazio-arauak landu aurretik, garrantzitsua da jakitea

bi kota mota daudela. Hauek dira:
o “d” dimentsio-kotak: elementuen neurriei dagozkie.
o “s” kokapen-kotak: elementuen posizioa adierazten dute.
1.3. Kota-elementuak. Kotak zenbait elementu ditu:

Kota-zifra
Gezia
Kota-lerroa
Lerro lagungarria
o Kota-lerroak. Piezaren dimentsioak adierazteko erabiltzen

diren lerro mehe jarraituak dira. Beti dira paraleloak kotatu
behar den dimentsioarekiko.
o Lerro lagungarriak. Piezaren ertzen luzapena dira, eta
piezaren dimentsioak mugatzeko erabiltzen dira. Jarraituak
eta meheak dira, paraleloak beren artean eta ia beti
elkarzutak neurtu den dimentsioarekiko.
o Kota-zifrak. Piezaren neurriak adierazten dituzte, mm-tan ia
beti. Kota-zifrak kota-lerroen gainean jartzen dira.
Marrazki baten kota-zifra guztiak tamaina berekoak izango
dira, marrazkiarekiko proportziozkoak, baina haien altuera
izendatua inoiz ere ez da izango 3 mm-tik beherakoa.
o Geziak. Kota-lerroen muturrak gezien bidez adierazten dira.
Geziek ezaugarri hauek izango dituzte:
• e = piezaren ertzetako lerro-lodiera

• geziaren luzera = 4 : 5e
• geziaren angelua = 15 °
1.4. Akotazio-sinboloak. Kota-zifraren aurrean jartzen dira, dimentsioa

forma konkretu bati dagokiola adierazi nahi denean: diametroa, “Ø”;
erradioa, “r”, eta laukia, “□”.
Akotazio-sinboloak kasu honetan erabiltzen dira: kota adierazita

dagoen bistan elementuaren forma zehaztuta ez dagoenean.
2. KOTEN KOKAPENA: ARAUAK
Akotazio-arauak eta -gomendioak landuko dira atal honetan.
2.1. Kota-lerroen irudikapena:
2.1.1. Kota-lerroak iruditik kanpo marraztea gomendatzen da kasu

gehienetan; ertzak eta ardatzak ez dira, sekula, kota-lerro gisa
erabiliko.
2.1.2. Kota-lerroak kotatu behar den piezaren gainazaletik 8 mm-ra

jarriko dira, gutxienez. Lehendabiziko kotari gainjarriko zaizkion
kotek tarte uniformea izango dute beren artean, eta tarte hori
inoiz ere ez da 5 mm-z behetikoa izango.
2.1.3. Kota-kateak: adieraziko diren neurketek beren artean erlazioa

dutenean baino ez dira marraztuko.
2.1.4. Lerrokatuta irudikatuko dira maila bereko kota-lerroak.
2.1.5. Elementu simetrikoen kokapen-kotek (“s”) elementuaren

zentroari egingo diote erreferentzia.
2.1.6. Zirkuluen diametroen akotazioa kota-lerro inklinatu bidez

egiten da.
2.1.7. Kota-lerroak ez dira inoiz elkarren artean gurutzatuko.
2.2. Lerro lagungarrien irudikapena:
2.2.1. Lerro lagungarriek 2 mm-tan gaindituko dituzte beti kota-

lerroak.
2.2.2. Ez da inoiz lerro lagungarri bakarra erabiliko bi bista kotatzeko.
2.2.3. Elkar ebakitzen ez duten ertz konkurrenteen kasuan, kotak

intersekzio-puntuari egiten dio erreferentzia. Kasu horretan,
luzatu egiten dira lerro lagungarriak.
2.2.4. Lerro lagungarriek bat egingo dute piezaren ertzekin, modu

horretan pieza argiago interpretatuko bada.
2.2.5. Lerro lagungarriak kota-lerroekiko elkarzut irudikatuko dira.
Lerro lagungarriek ez dute elkar ebakiko, ahal den neurrian. Eta ez dira
inoiz gurutzatuko kota-lerroekin.
2.2.6. Kota nagusiak beti kokatuko dira kota txikiagoak baino

kanpoalderago.
2.2.7. Lerro lagungarriak ez dira inoiz kota-lerro gisa erabiliko.
2.2.8. Ardatzak ez dira inoiz lerro lagungarri gisa erabiliko.
2.3. Kota-zifren adierazpena:
2.3.1. Marrazki bateko kota guztiak irakurtzeko moduan ezarriko

dira: ezkerretik eskuinera eta behetik gora.
Kota zeiharreko lerro baten gainean kotatu behar denean,
irudian adierazi bezala jarriko dira kota-zifrak.
2.3.2. Angelu-kotak irudikatzeko ere, “a” ataleko irizpideari eutsiko

zaio. Kasu batzuetan, kota-zifrak posizio horizontalean
adieraziko dira errazago irakurri ahal izateko.
Oharra: kasu hauetan, arku zentrokideak dira kota-marrak.
2.3.3. Kota-zifra lerro lagungarrien artean kokatzeko nahikoa espazio

ez dagoenean, kota-lerroaren eskuinaldean (lerro lagungarriek
mugatutako eremutik kanpo) jartzea gomendatzen da.
Piezaren forma hobekien adierazten duen bistan jarriko dira

kotak.
2.3.4. Hainbat kotaren bidez definitutako pieza simetrikoetan, kota-

lerroa etetea onartuko da, modu horretan pieza argiago
interpretatuko bada. Kasu horretan, lerro lagungarri bakarra
irudikatuko da.
Ondo Hobeto
2.3.5. Piezak simetrikoak direnean, elementuen zentroen arteko

neurriak adieraziko dira kota bidez.
2.3.6. Kota-zifrak ez dira ezein motatako lerroekin ebakiko, ezta

bereiziko ere.
2.3.7. Pieza baten elementu bat kotatu nahi denean, elementu hori
adierazita dagoen bistan ezarriko dira kotak.
2.3.8. Ebakiduretan, ez da kotarik ezarriko marratutako azaleran. Hori

egiterik ez dagoenean, marradura-marrak eten egingo dira
kota-zifraren eremuan.
2.3.9. Ezkutuko ertzak (lerro etenez adieraziak) ez dira inoiz kotatuko.
2.4. Gezien irudikapena:
2.4.1. Geziak triangelu isoszele beteak dira. Geziaren puntak beti

ukituko du (gainditu gabe) ertzeko lerroa edo lerro lagungarria.
2.4.2. Geziak lerro lagungarriekin egongo dira kontaktuan beti, eta

inoiz ere ez elementuen zentroekin.
2.4.3. Lerro batek ez du sekula gezirik ebakiko. Hori egiterik ez

dagoenean, eten egingo da lerroa geziaren eremuan.
2.4.4. Lerro lagungarrien artean geziak irudikatzeko nahikoa

espaziorik ez dagoenean, kanpoaldean irudikatuko dira geziok.
APLIKAZIO-ARIKETAK
1. Marraztu, lamina batean, pieza hauen bistak, egoki kotatuta.
1 2 3
4 5 6
7 8
Oharra:
1 - Aurretiko bista, goitiko bista eta

ezkerretiko bista
Aurretiko
bista
2 - Aurretiko bista, goitiko bista eta

ezkerretiko bista
Aurretiko
bista

bista eta ezkerretiko bista
Aurretiko
bista
- Aurretiko bista, goitiko

4 bista eta ezkerretiko
bista
Aurretiko
bista
5 - Aurretiko bista, goitiko bista eta ezkerretiko bista
Aurretiko
bista
6 - Aurretiko bista, goitiko bista eta ezkerretiko bista
Aurretiko
bista

bista eta ezkerretiko bista
Oharra: gorputz zilindrikoaren

zentroa eta “L”aren atal
bertikalarena (oinarrian marra
bidez adierazia) bat datoz.
Aurretiko
bista

bista eta eskuinetiko bista
Oharra:
24 mm-ko kanpo-diametroa
eta 12 mm-ko alderik aldeko
zuloa duen elementuarekiko
simetrikoa den beste
elementu bat du piezak.
Zentroak elkarrengandik 35
mm-ra daude kokatuta.
Aurretiko
bista

ADIERAZPENGRAFIKOA

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ADIERAZPENGRAFIKOA

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Irakaskuntza Ertainak Lanbide Heziketan

• 1. UNITATE DIDAKTIKOA: PROIEKZIO-SISTEMAK

• 2. UNITATE DIDAKTIKOA: EBAKIDURAK ETA SEKZIOAK

• 3. UNITATE DIDAKTIKOA: AKOTAZIOA

Egilea: Lander Gojenola Goitia

Adierazpen Grafikoaren helburu nagusietako bat industria-munduan

Bi atal nagusi hauek lantzen dira:

• Adierazpen grafikoaren arauen inguruko azalpen teorikoa

• proiekzioen, bisten, ebakiduren, sekzioen, akotazioaren eta

Esku artean dugun ikasmaterial hau Adierazpen Grafikoa ikasgaia

Fabrikazio Mekanikoan lan egiteko, hizkuntza grafikoa menderatu

Esku hutsez eta lapitzez egingo dira marrazkiak, eta, proportzionaltasuna

Hona hemen Adierazpen Grafikoa ikasgaian erabiliko diren oinarrizko

• Laminen formatuak. Marrazketa industrialean, araututako neurri

A0: 891 x 1189

A1: 594 x 891

A2: 420 x 594

A3: 297 x 420

A4: 210 x 297

A5: 148 x 210

Laminaren neurriak behin zehaztuta, marrazketa-laukiaren

• Orri laukiduna. Lauki-sarea inprimaturik duen orria da eta

• Lapitza. Marrazkiak egiteko erabiliko den tresna da. Grafitozko

Aukera egokia da lapitz mina-egozlea erabiltzea, haren mina ez

• Borragoma. Marrazki batean soberan dauden

• Zorrozkailua. Lapitzaren muturra zorrozteko erabiltzen da.

Hauexek dira, beraz, ikasturtean zehar marrazketarako erabiliko ditugun

3. PROPORTZIONALTASUNA ETA ESKALAK

Proportzionaltasuna. Marrazketa teknikoan, tamaina ezberdinetako bi

Bi dimentsio (ab eta a’b’) alderatzen ditugunean, arrazoi esaten zaio

Eskala. Marrazkiaren dimentsioen eta irudikaturiko objektuaren

Irudikatu nahi dugun pieza handiegia edo txikiegia denean erabiltzen

Era bat baino gehiago dago eskala adierazteko:

- proportzio gisa, 1:2 eskala

- zatiki gisa, 1/2 eskala

- modu hamartarrean, 0,5 eskala

1. unitate didaktikoan, piezen bistak edo proiekzioak marrazteari ekingo

Bi atal nagusi hauek landuko dira:

Proiekzio-sistemak lantzen hasi aurretik, komeni da sarritan azalduko

Krokis batek abiapuntu bat baino gehiago izan ditzake:

- pieza erreal bat

1.2. Proiekzioak pieza aurretik, goitik edota albo batetik begiratuz

Proiekzio mota honetan, F proiekzio-zentroa (argi-iturria) infinituan dago

Proiekzio-sistema hau piezaren forma zehatz-mehatz irudikatu nahi

Pieza bat lamina batean zehazki adierazteko, pieza zenbait proiekzio-

Proiekzio-sistema ortogonala diedrikoa edo triedrikoa izan daiteke, pieza

• Sistema diedrikoa: bi plano elkarzut hartzen dira proiekzio-

• AURRETIKO BISTA: PB plano

• Sistema triedrikoa: hiru plano elkarzut hartzen dira proiekzio-

3. PROIEKZIO-SISTEMA ORTOGONALAREN APLIKAZIOA

1. Hiru plano elkarzutek osatutako

2. Hiru plano horiek plano bakarrera

3. Plano bakar horri aurrez aurre

4. BISTEN IRUDIKAPENA: OINARRIAK

4.1. Aurretiko bistaren aukeraketa

Aurretiko bista da bista nagusia: bista horrek

ºqAurretiko bista pieza erabat definitzeko nahikoa ez denean, beste

4.2. Bisten antolaketa eta kokapena

Antolaketa. Pieza bat egoki adierazita egoteko, ez da nahikoa bistak

• Goitiko bista aurretiko bistaren azpian

Aurretiko bista Albotiko bista

Bisten antolaketa ondo ulertzeko, lagungarria izan daiteke irudiz

Piezari 90º-ko birak eman, eta hiru bistak