Professional Documents
Culture Documents
WWW - Dayhoctoan.Vn: A. B. C. D
WWW - Dayhoctoan.Vn: A. B. C. D
VN
HƯỚNG DẪN GIẢI PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN VÀ ĐƠN GIẢN
I. PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT ĐỐI VỚI SINX VÀ COSX
Bài 1. Giải các phương trình sau :
x x
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 1
WWW.DAYHOCTOAN.VN
k
5 x x k 2 x
cos 5x+ s inx=cos x
6 2
18 3
k Z
6 2 5 x x k 2 x k
6 2 6 2
Bài 2. Giải các phương trình sau :
a. 4 sin 4 x cos4 x 3 sin 4 x 2 b. 2 2 s inx+cosx cosx=3+cos2x
c. cos 2 x 3 sin 2 x 2 s inx+cosx d. sin 4 x cos 4 x 2 3 s inxcosx+1
Giải
a. 4 sin 4 x cos4 x 3 sin 4 x 2 4 1 sin 2 2 x 3 sin 4 x 2
1
2
3 1 2sin 2 x 3 sin 4 x 2 cos4x+ 3 sin 4 x 1
2
1 3 1 1 2
cos4x+ sin 4 x cos 4x- cos
2 2 2 3 2 3
2 k
4 x 3 3 k 2 x 4 2
k Z
4 x 2 k 2 x k
3 3 12 2
b. 2 2 s inx+cosx cosx=3+cos2x 2 sin 2 x 2 2cos 2 x 3 cos2x
2 sin 2 x 2 1 cos2x 3 cos2x 2 sin 2 x
2 1 cos2x=3- 2
2 1 5 2 2,
2 2
Ta có : a 2 b2 2 c2 3 2 11 6 2 . Do đó :
1 3 2
cos2x+ sin 2 x 1 cos 2x- cos 2 x k 2 x k
2 2 3 3 3
Bài 3. Giải các phương trình sau :
2 4
a. 4sin x sin x sin x 4 3cosx cos x cos x 2
3 3 3 3
3
b. 2sin 4 x 16sin 3 x.cosx 3cos 2 x 5 c. 1 sin 4 x cos 6 x sin 6 x
8
Giải
2 4
a. 4sin x sin x sin x 4 3cosx.cos x cos x 2
3 3 3 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
2 2
2sin x cos2x-cos 2 3cosx cos 2 x 2 cos 2
3 3
1 1
2sin xcos2x+2sinx. 2 3cosx.cos2x-2 3cosx. 2
2 2
sin 3 x s inx+sinx 3 cos3x+cosx - 3cosx 2
1 3 2
sin 3x 3cos3x= 2 sin 3x cos3x= cos 3x- cos
2 2 2 6 4
k 2
x 36 3
k Z
x k 2
36 3
b. 2sin 4 x 16sin 3 x.cosx 3cos 2 x 5
Ta có : 16sin 3 xcosx 4cos x 3sin x sin 3x 6sin 2 x 2.2sin 3x.cosx
=6sin2x-2 sin4x+sin2x 4sin 2 x 2sin 4 x
Cho nên (1) : 2sin 4x 4sin 2x 2sin 4x+3cos2x=5 4sin2x.+3cos2x=5
4 3
sin 2 x cos2x=1 cos 2x- 1 2 x k 2 x k k Z
5 5 2
3 4
Và : cos = ;sin
5 5
3
c. 1 sin 4 x cos 6 x sin 6 x
8
3 3 1 cos4x 5 3
Do : sin 6 x cos6 x 1 sin 2 2 x 1 cos4x
4 4 2 8 8
3 5 3
Cho nên (c) trở thành : 1 sin 4 x cos4x cos4x-sin4x=1 2cos 4x+ 1
8 8 8 4
k
4x+ k 2 x
2
cos 4x+ cos 4 4
2
k Z
4 2 4 4x+ k 2 x k
4 4 8 2
Bài 4. Giải các phương trình sau :
a. sin 8 x cos6x= 3 sin 6 x cos8x b. cos7x-sin5x= 3 cos5x-sin7x
c. 3sin 3x 3cos9x=1+4sin 3 3x d. 3cos5x+sin5x-2cos2x=0
Giải
a. sin 8 x cos6x= 3 sin 6 x cos8x sin 8 x 3cos8x= 3 sin 6 x cos6x
Chia hai vế ơhw[ng trình cho 2 ta có :
1 3 3 1
sin 8x cos8x= sin 6 x cos6x sin 8x- sin 6 x
2 2 2 2 3 6
8 x 3 6 x 6 k 2 2 x 2 k 2 x 4 k
k Z
8 x 6 x 5 k 2 14 x 7 k 2 x k
3 6 6 12 7
b. cos7x-sin5x= 3 cos5x-sin7x cos7x+ 3 sin 7 x 3cos5x+sin5x
Chia hai vế phương trình cho 2 ta có kết quả :
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1 3 3 1
cos7x+ sin 7 x cos5x+ sin5x cos 7x+ cos 5x-
2 2 2 2 3 6
7 x 3 5 x 6 k 2 2 x 2 k 2 x 4 k
k Z
7 x 5 x k 2 12 x k 2 x k
3 6 6 72 6
c. 3sin 3x 3cos9x=1+4sin 3x 3
Từ công thức nhân ba : sin 9 x 3sin 3 x 4sin 3 3 x cho nên phương trình (c) viết lại :
1 3 1
3sin 3x 4sin 3 3x 3cos9x=1 sin 9 x 3cos9x=1 sin 9 x cos9x=
2 2 2
k 2
9x- k 2 x
1
cos 9x- = cos
6 3
18 9
k Z
6 2 3 9x- k 2 x k 2
6 3 27 9
3 1
d. 3cos5x+sin5x-2cos2x=0 cos5x+ sin5x=cos2x cos 5x- cos2x
2 2 6
k 2
5 x 6 k 2 x
3
30 5
k Z
5 x
k 2 k 2
x
6 3 10 5
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 4
WWW.DAYHOCTOAN.VN
2
- 2sin 4k 1 2. 1 2 0 . Cho nên nghiệm phương trình là x k 2
1
3 2 3
2
- 2sin 4k 1 2. 1 0 Vi phạm điều kiện , cho nên loại .
1
3 2
Tóm lại phương trình có một họ nghiệm : x k 2
3
1+cos2x
b. cos 2 3 x.cos2x-cos 2 x 0 cos 2 3 x.cos2x- 0
2
2cos2 3x.cos2x- 1+cos2x 0 cos2x 1+cos6x 1 cos2x=0 cos6x.cos2x=1
cos4x=1
cos8x+cos4x=2 2 cos 4 x cos4x-3=0
2
cos4x=- 3 1
2
k
Do đó : cos 4 x 1 4 x k 2 x k Z
2
c.
3 1 1 3
cos4 x sin 4 x cos x- .sin 3x 0 1 sin 2 2 x sin 4 x sin 2 x 0
4 4 2 2 2 2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 5
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1 cos x- 2
1 s inx 1 cos x 1 cosx
2
2 sin x 1 cosx
0 0
2 cos 2 x 2 2 1 sin 2 x 2
1 cosx 1 cosx 1 cosx 0 1 cosx 1 cosx 1 0
2 1 sin x 2 2 1 s inx
x k 2
1 cosx cosx-sinx cosx=-1 cosx=-1
0 k Z
2 1 s inx sinx+cosx= t anx 1 x k
4
c. tan x 2 tan 2 x 2 . Điều kiện :
sinx 0 sinx 0
x k k Z
2 2 sin 2 x 0 cosx 0 2
cosx 2cos2x 2 cos 2 x cos2x
Phương trình (c) cot x 2 cot 2 x 2 2 2
sinx sin 2 x s inx.cosx
2 cos 2 x cos2x sin 2 x 1 cos2x cos2x=sin2x sin2x=1 x= k k Z
4
Nghiệm này thỏa mãn điều kiện .
d. 5.s inx-2=3 1-sinx .tan 2 x . Điều kiện : cos x 0 x k k Z
2
sin 2 x 3 1 sinx sin x 3sin 2 x
2
3sin 2 x
d 5.sinx-2=3 1-sinx . 2 5.sinx-2=
cos x 1 sin 2 x 1 sinx 1 sinx
1
s inx=-
5.s inx-2 1 s inx =3sin 2 x 2sin 2 x 3sin x 2 0 2
s inx=2>1
x k 2
1
Vậy phương trình có nghiệm : sin x 6
k Z ( Thỏa mãn diều kiện )
2 x 7 k 2
6
Bài 3. Giải các phương trình sau :
a. 2sin 3 x
1
2 cos 3 x
1
b.
cosx 2sinx+3 2 2cos 2 x 1
1
s inx cosx 1 sin 2 x
x x x 3x 1
c. cos x.cos .cos s inx.sin .sin d. 4cos3 x 3 2 sin 2 x 8cos x
2 2 2 2 2
Giải
1 1 sinx 0
a. 2sin 3 x 2 cos 3 x . Điều kiện : x k k Z
s inx cosx cosx 0 2
1 1 2sin 3 x.s inx-1 2 cos 3 x.cosx 1
Khi đó : 2sin 3 x 2 cos 3 x
s inx cosx s inx cosx
cos2x-cos4x-1 cos4x+cos2x 1 cos2x-2cos 2 x cos2x+2cos 2 2 x
2
s inx cosx s inx cosx
1-2cos2 x 1+2cos2 x cosx-sinx-2cos2x cosx-sinx
cos2x 0 cos2x 0
s inx cosx sinx.cosx
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 6
WWW.DAYHOCTOAN.VN
k
x
cos2x=0 4 2 k
x
1-2cos2x
cos2x cosx-sinx k Z
4 2
0 tanx=1 x k
sinx.cosx 4 x k
1
cos2x= 6
2
x k
6
Các họ nghiệm này thỏa mãn điều kiện .
b.
cosx 2sinx+3 2 2cos 2 x 1
1 . Điều kiện : sin 2 x 1 x
k k Z (*)
1 sin 2 x 4
Khi đó :
cosx 2sinx+3 2 2cos 2 x 1
1 sin 2 x+3 2cosx 2cos 2 x 1 1 sin 2 x
1 sin 2 x
2
cosx= 2
2cos x 3 2cosx 2 0
2
2 cosx= x k 2
2 4
cosx= 2 1
Nhưng do điều kiện (*) Ta chỉ có nghiệm : x k 2 , thỏa mãn .Đó cũng là nghiệm
4
x 3x x 3x 1
c. cos x.cos .cos s inx.sin .sin cosx cos2x+cosx s inx cosx-cos2x 1
2 2 2 2 2
cos2x cosx+sinx cos x sin xcosx 1 cos2x cosx+sinx sinxcosx-sin 2 x 0
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 7
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1 2
d. Cho : f ( x) s inx+ sin 3 x sin 5 x . Hãy giải phương trình : f'(x)=0.
3 5
Giải
a.
cos 2 x cos 2x- 4sin x 2 2 1 s inx
4 4
2cos 2 x.cos 4sin x 2 2 1 s inx
2
x k 2
sin x 4 2 2 2 s inx=
2+ 2
4 2
sin
x k 2
k Z
b. 3cot 2 x 2 2 sin 2 x 2 3 2 cosx . Điều kiện : sin x 0 x k
Chia hai vế phương trình cho : sin 2 x 0 . Khi đó phương trình có dạng :
2
cosx
3cot x 2 2 sin x 2 3 2 cosx 3 2 2 2 2 3 2 2
2 2
sin x
cosx
sin x
t 2
cosx
sin x
2
Đặt : t 2 3t 2 3 2 t 2 2 0 2
t
3
cosx=- 2 1
2 2
cosx= 2 sin x 2
cosx=
2cos x cosx- 2 0
2
cosx=
2 2
cosx= 2 sin 2 x 2 cos x 3cos x 2 0
2
1
cosx= 1
3
cosx= 2
2
cosx=-2<-1
2
cosx= x k 2
Do đó phương trình có nghiệm : 2 4
k Z
1
x k 2
cosx= 2 3
4sin 2 x 6sin x 9 3cos 2 x
2 2
c. 0 . Điều kiện : cosx 0 x k k Z
cosx 2
4sin 2 x 6sin x 9 3cos 2 x
2 2
Khi đó : 0 4 1 cos 2 2 x 3 1 cos2x 9 3cos 2 x 0
cosx
t cos2x; t 1
t cos2x; t 1 t 1 t 1
4cos 2 x 6 cos 2 x 2 0 2
2
2t 3t 1 0
1 t 1
t 2 2
cos2x 1 x 2 k
1 . Nhưng nghiệm : x k vi phạm điều kiện .
cos2x x k 2
2 3
Vậy phương trình có nghiệm : x k 2 k Z
3
1 2
d. Cho : f ( x) s inx+ sin 3 x sin 5 x . Hãy giải phương trình : f'(x)=0.
3 5
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 8
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Ta có : f ' x cosx+cos3x+2cos5x=0 cos5x+cosx coss5x+cos3x 0
t cosx; t 1
2 cos 3xcos2x 2 cos 4 x cos x 0 3
4t 3t 2t 1 t 2 2t 1 1 0
2 2 2
t 0 cosx 0
t cosx; t 1 t cosx; t 1
5
2 9 17
2cos 2 x 9 17
2t 8t 9t 2 0
t
16t 18t 4t 0
3 4 2
16 8
cosx 0 cosx 0
cos2x 9 17 1 cos2x 9 17 1 1 17
8 8 8
- Trường hợp : cosx=0 x k
2
1- 17
cos2x= cos x= +k
2x= +k2
- Trường hợp : 8
2
k Z
1+ 17 2x= k 2
x= k
cos2x= cos
2 2
Bài 5. Giải các phương trình sau :
5x x
a. sin 5cos 2 x.sin b. sin 2 x cot x tan 2 x 4cos2 x
2 2
d. tan 3 x t anx-1
6x x
c. 2 cos 2 1 3cos
5 5 4
Giải
5x x
a. sin 5cos 2 x.sin
2 2
x
Đặt : t x 2t . Khi đó phương trình trở thành : sin 5t 5cos 2 2t sin t (2)
2
Nhan hai vế với 2cost ta được :
2sin 5t.cost=5cos 2 2t.2cost.sint sin6t+sin4t=5cos 2 2t.sin 2t
5 5
sin6t+sin4t= cos2t.2 cos 2t sin 2t sin 4t.cos2t
2 2
3sin 2t 4sin 2t 2sin 2t.cos2t- 5cos 2 2t.sin2t=0
3
sin 2t 3 4sin 2 2t 2.cos2t- 5cos2 2t =0 sin 2t 3 4 1 cos 2 2t 2.cos2t- 5cos2 2t =0
sin2t=0 2t k 2
sin 2t 1 2.cos2t+cos 2 2t =0 x 2k
cos2t=1 2t k 2
b. sin 2 x cot x tan 2 x 4cos2 x
sin t 0
Điều kiện : . Khi đó phương trình trở thành :
cos2t 0
cosx sin 2 x cos xcos2x+sin2x.sinx
sin 2 x 4cos x sin 2 x
2
4cos x
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 9
WWW.DAYHOCTOAN.VN
2cos 2 x=0 x 2 k
k Z Các nghiệm thỏa mãn điều kiện .
cos2x= 1
2 x k
6
6x x x
c. 2 cos 2 1 3cos . Đặt : t x 5t . Khi đó phương trình có dạng :
5 5 5
2 cos 6t 1 3cos t 2 cos12t=3cost 3cost-cos12t=2
2
t k 2
cost=1 t k 2
Chỉ xảy ra khi : l . Nếu phương trình có nghiệm thì tồn
cos12t=1 12t l 2 t 6
l
tại k,l thuộc Z sao cho hệ có nghiệm chung . Có nghĩa là : k 2 k , l Z
6
l 12k
k 2 k , l Z 12k l x 2k
6 6
d. tan 3 x t anx-1
4
cos x- 0
Điều kiện : 4 * . Khi đó phương trình trở thành :
cosx 0
tan x tan
4 t anx-1 tanx-1 t anx-1 0 tanx-1 1 1 0 t anx=1
tanx=0
1 t anx.tan tanx+1 tanx+1
4
x = k
4 Nghiệm này thỏa mãn điều kiện (*)
x=k
Bài 6. Giải các phương trình sau :
sin 4 2 x cos 4 2 x 1 2
a. cos 4 4 x b. 48 2 1 cot 2 x.cot x 0
4
cos x sin x
tan x tan x
4 4
c. sin 8 x cos8 x 2 sin10 x cos10 x cos2x
5
4
cos2x 1
d. cot x 1 sin 2 x sin 2 x
1+tanx 2
Giải
sin 2 x cos 2 x
4 4
a. cos 4 4 x .
tan x tan x
4 4
Do : tan x tan x tan x cot x 1 . Cho nên mẫu số khác không .
4 4 4 4
1
Phương trình trở thành : sin 4 2 x cos 4 2 x cos 4 4 x 1 sin 2 4 x cos 4 4 x
2
t 1
t cos 2 4 x.0 t 1
2 1 cos 4 x 2cos 4 x 2
2 4
1
2t t 1 0 t 2 0
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 10
WWW.DAYHOCTOAN.VN
k
Vậy : t 1 cos 2 4 x 1 sin 4 x 0 x .
4
Đối chiếu với điều kiện để tan x va tan x có nghĩa thì ta phải bỏ đi các nghiệm
4 4
k 2n 1 x 4 n cos 4 x 0
ứng với k là lẻ : . Do đó phương trình chỉ có
k 2n 1 x n cos x 0
4 4
n
nghiệm ứng với k là chẵn : x= n Z
2
1 2 cosx 0
b. 48 4 2 1 cot 2 x.cot x 0 . Điều kiện : x k (*)
cos x sin x sinx 0 2
1 2 cos2 x cos x
Phương trình 48 2 1 . 0
cos x sin x sin2x sinx
4
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 11
WWW.DAYHOCTOAN.VN
cos x cos 2 x sin 2 x
Phương trình trở thành : 1 sin x s inx cosx
s inx sinx
1+
cosx
1 t anx=1 tan 1
cosx sin x cosx sin x 0 2
s inx cos x s inx.cosx=0 cosx cosx-sinx 0
Do cosx 0 Phương trình chỉ có nghiệm : t anx=-1 x=- k k Z
4
Bài 7. Giải các phương trình sau :
2
a. sin 2x 2tan x 3 b. cot x t anx+4sin2x=
sin2x
c. 1 t anx 1 sin 2 x 1 t anx d. sin 4x t anx
Giải
a. sin 2x 2tan x 3 . Điều kiện : cosx 0 . Khi đó phương trình viết lại :
t t anx
t 1 2t 2 t 3 0 t 1
2 tan x
2 tan x 3 3
1 tan x
2
2t 3t 4t 3 0
2
Vậy phương trình có nghiệm là : t 1 t anx=1 x= k k Z
4
2 sinx 0
b. cot x t anx+4sin2x= . Điều kiện : x m m Z *
sin2x cosx 0
cos x sinx 2 2 cos 2 x 2
Phương trình +4sin2x= 4sin 2 x
s inx cosx sin2x sin 2 x sin 2 x
2 2
cos2x 2sin 2 x 2 cos2x=2 1-sin 2 x 2cos 2 x cos2x=0
2
k
cos2x=0 2 x 2 k sin 2 x sin 2 k 1 0 x
4 2
.
cos2x= 1
2 2 x 3 2k x k
6
Thỏa mãn (*)
c. 1 t anx 1 sin 2 x 1 t anx . Điều kiện : cosx 0
2 t anx
Khi đó phương trình trở thành : 1 t anx 1 1 t anx
1+tan 2 x
1 t anx
2
1 tan 2 x 2 tan 2 x
1 t anx 1 t anx 1 t anx 1 0 1 t anx 0
1+tan 2 x 1 tan x 1 tan 2 x
2
t anx=1 x k
4 k Z . Thỏa mãn điều kiện (*).
tanx=0
x k
d. sin 4x t anx . Điều kiện : cosx 0 (*)
Có 2 phương pháp giải :
sinx
Cách 1. sin 4 x t anx sin 4 x 2sin 4 x.cosx=2sinx sin5x+sin3x=2sinx
cosx
sin5x-sinx + sin3x-sinx 0 2cos3x sin 2 x 2cos 2 x sin x 0
2sin x cos4x+cos2x+cos2x 0 2sin x 2cos 2 2x+2cos2x-1 0
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 12
WWW.DAYHOCTOAN.VN
s inx=0
s inx=0 x k
s inx=0 -1- 3
cos2x=
1
3 1 k Z
2cos 2
x 2 cos 2 x 1 0 2 cos2x= x k
2 2
cos2x= 3 1
2
sinx=0
sinx 4cos2x.cos 2 x 1 0
sinx
Cách 2. 2sin 2 xcos2x
cosx 2cos2x(1+cos2x)-1=0
s inx=0
s inx=0
3 1 . ( Như kết quả trên )
2cos 2
2x+2cos2x-1=0 cos2x=
2
Bài 8. Giải các phương trình sau :
4
4 9
a. sin x sin x sin 4 x b.
sinx 3 2 2cos x 2sin 2 x 1
1
4 4 8 1 sin 2 x
4x
c. 4cos4 x 3 2 sin 2 x 8cos x d. cos cos 2 x
3
Giải
a.
2
2
-2- 6
sin2x= 1
2 cos 2 x 4sin 2 x 1 0 2sin 2 x 4sin 2 x 1 0
2 2 2
2 6
sin 2 x
2
6 2 x 2 k
Vậy phương trình có nghiệm : sin 2 x sin k Z
2 x k
2 2
b.
sinx 3 2 2cos x 2sin 2 x 1
1 . Điều kiện : sin2x khác 1 (*)
1 sin 2 x
Phương trình trở thành :
sinx 3 2 2cos x 2sin 2 x 1 1 sin 2 x 3 2 sinx sin 2 x 2sin 2 x 1 1 sin 2 x
2 x k 2
s inx= 2
2sin 2 x 3 2 s inx 2 0 2 s inx= 4
k Z
2 3
s inx= 2 1 x k 2
4
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 13
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Đối chiếu với điều kiện (*) thì với x k sin 2 x sin k 2 1 vi phậm điều
4 2
3
kiện . Cho nên phương trình chỉ còn nghiệm : x k 2
4
c. 4cos4 x 3 2 sin 2 x 8cos x 2cos x 2cos2 x 3 2 sinx-4 0
cosx=0
2 cos x 2 1 sin 2 x 3 2 s inx-4 0
2sin x 3 2 s inx+2=0
2
cosx=0
x k
sinx=
2
2
k Z
2 x k 2 x 3 k 2
s inx= 2 1 4 4
2x
1 cos3 2x 3
4x 2x 3 t x t
d. cos cos x cos2
2
3 2 . Do đó :
3 3 2 2cos 2t 1 cos3t
u cost
2 2 cos 2 t 1 1 4 cos3 t 3cos t 3 u 1 4u 2 4u 3 0
4u 4u 3u 3 0
u 1
u 1 0 cost=1 t k 2 x 3k
3
2
u 1 k Z
4u 4u 3 0 2 cost= 1 t k 2 x 3k
1 2 3 6
u
2
Bài 9. Giải các phương trình sau :
3x 4x
a. sin 2 x 2 sin x 0 b. 2 cos 2 1 3cos
4 5 5
c. 3cos 4 x 2 cos 3x 1
2 2
d. 3tan2x-4tan3x= tan 3 x.tan 2 x
Giải
a. sin 2 x 2 sin x 0 sin 2 x sinx-cosx=0 .
4
1 5
t=sinx-cosx; t 2 sin 2 x 1 t 2 2 sin x
4 2
1 t 2 t 0 t 2 t 1 0 t
1 5
t
1 5 1 5
2 2 2 sin x
4 2
1 5 3
sin x sin x k 2 x k 2
4 2 2
3 4
k Z
1 5 x k 2 x 3 k 2
sin x sin
4 2 2 3 4
3x 4x 6x 4x 2x 2x
b. 2cos2 1 3cos 1 cos 1 3cos cos3 2 3cos 2
5 5 5 5 5 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 14
WWW.DAYHOCTOAN.VN
2x 3 u cost
t x t
4 cos3 t 3cos t 3 2 cos 2 t 1 2 0
u-1 4u 2 2u 5 0
3 2
cos3t 2 3cos 2t
u 1 cost=1 x 5k
t k 2
1- 21
u 1 21 u 1 21 1 cost= 1- 21 t k 2 x
5
arxcos 5k
2
4 4 4 4
c. 3cos 4 x 2cos2 3x 1 3cos 2.2 x 1 cos6x 1 0
t cos2x
3 2 cos 2 2 x 1 4 cos3 2 x 3cos 2 x 2 0 3 t 1 4t 2 2t 5 0
4t 6t 3 5 0
2
t 1 t 1 cos2x=1 x k
1 21 1 21 1 21 1- 21 x arccos 1- 21 k
t t 1 t cos2x=
4
4 4 4 4
2
d. 3tan2x-4tan3x= tan 3 x.tan 2 x
cos2x 0
Điều kiện : * Phương trình trở thành :
cos3x 0
3tan 2 x 4 tan 3x tan 2 3x.tan 2 x 3 tan 2 x tan 3x tan 3x tan 3x.tan 2 x 1
tan 2 x tan 3x 1 tan 3x 3tan x tan 3x 2 tan x tan 3x t anx 0
tan 3x.tan 2 x 1 3
sin x sin 4 x sin x 4sin x cos x cos 2 x
2 02 0
cosx cos3x.cosx cosx cos3x.cosx
1 2cos 2 x cos3x+2cos2x.cosx
2sinx 0 2sinx 0
cosx cos3x cosx.cos3x
s inx=0 x k x k
cos3x+cos3x+cosx=0 3
2 4cos x 3cos x cosx=0 8cos x 5cos x 0
3
x k
x k
cosx=0 x= k Đối chiếu với điều kiện ta thấy nghiệm
2
5
cosx= cos 5
x= arccos k 2
8
8
x k cos3x=cos 3 3k 0 . Vi phạm điều kiện , nên bị loại .
2 2
x k
Vậy phương trình còn có nghiệm là : k Z
x= arccos 5 k 2
8
Bài 10. Giải các phương trình sau :
13 3 x 1 3x
a. cos 6 x sin 6 x cos 2 2 x b sin sin
8 10 2 2 10 2
cos6 x sin 6 x 1
c. tan 2 x d. cos 2 x cos 2 2 x cos 2 3x cos 2 4 x 2
cos 2 x sin 2 x 4
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 15
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Giải
13 3 13 3 1 cos4x 13 1 cos4x
a. cos6 x sin 6 x cos 2 2 x 1 sin 2 2 x cos 2 2 x 1
8 4 8 4 2 8 2
3 1 3 k
16 6 1 cos4x 13 1 cos4x 7 cos 4 x 3 cos4x=- x arccos
7 4 7 2
3 x 3x 3 x 3x
b. sin sin 2sin sin
1
10 2 2 10 2 10 2 10 2
3x 3
3 y 3y
3 x x 3 2 10 10 10
Đặt : y y
10 2 2 10 3
x 5 2 y *
Do đó phương trình đã cho trở thành : 2sin y sin 3 y sin 3 y 3sin y 4sin 3 y
sin y 0 sin y 0
sin y 0
4sin y sin y 0
3
4sin y 1 0
2
2 1 cos2y 1 0 cos 2 y 1
2
3
x 2k
3 5
y k y k x 5 2 k
x 4 k
2 y k 2 y k x 3 2 4k 15
3 6
5 3 x 19 4k
15
cos x sin x 1
6 6
k
c. tan 2 x . Điều kiện : cos2x 0 x k Z .
cos x sin x 4
2 2
4 2
3
1 sin 2 2 x t sin 2 x
4 1 sin 2 x
Khi đó PTd/ trở thành : 4 3sin 2 2 x sin 2 x 2
cos2x 4 cos2x 3t t 4 0
t 1
sin 2 x 1
4 t 1 x . Phương trình vô nghiệm .
t 1 cos2x=0
3
1 cos2x 1 cos4x 1 cos6x 1 cos8x
d. cos 2 x cos 2 2 x cos 2 3x cos 2 4 x 2 2
2 2 2 2
cos8x+cos2x cos6x+cos4x 0 2cos5x.cos3x+2cos5xcosx=0
k
x 10 5
cos5x=0 k
2 cos 5 x cos3x+cosx 0 x k Z
cos3x=-cosx=cos -x
4 2
x k
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 16
WWW.DAYHOCTOAN.VN
3
a. s inx+sin 2 x cos3 x 0 b. sin 3 x cos3 x 1 sin 2 x
2
c. 2 s inx+cosx t anx+cotx d. 3 cot x cosx 5 t anx-sinx 2
Giải
a. s inx+sin x cos x 0 .
2 3
2
t 2 2 sin x 2 sin x 1 x k 2 k Z
4 4 4
Thỏa mãn điều kiện .
sinx 0
d. 3 cot x cosx 5 t anx-sinx 2 . Điều kiện : x k * .
cosx 0 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 17
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Khi đó : 3
cos x sin x 1
sinx-cosx 2 2sin x 1
sinx cosx cosx
cosx+sinx 1 cosx sinx+cosx-sinxcosx
3 cosx-sinx 1 2 sinx 1 2
sinxcosx cosx cosx
cosx+sinx-sinxcosx sinx+cosx-sinxcosx
3 cosx-sinx 2 0
sinxcosx cosx
cosx+sinx-sinxcosx 3 cosx-sinx 2 0 cosx+sinx-sinxcosx=0
cosx sinx 3 cosx-sinx 0
Trường hợp : cosx-sinx=0 tanx=1 x= k k Z
4
Trường hợp : sinx+cosx-sinx cosx=0 .
t s inx+cosx t 2
Đặt : t 2 1 Cho nên phương trình :
s inxcosx=
2
t 2 1 t 1 2 2 l
t 0 t 2 2t 1 0 2 sin x 2 1
2 t 2 1 4
x k 2
2 1
sin x sin 4
k Z
4 2 x 3 k 2
4
Bài 2. Giải các phương trình sau :
3 1+sinx x
a. 3 tan 3 x t anx+ 8cos 2
4 2
2
cos x
b. 2sin x s inx=2cos x cosx+cos2x
3 3
t anx 1 3 2 1 cos2x 0
3 4 cos 2 x 0
cos x 1 s inx s inx-sin x cos x 0
2 2 3
1
cos2x=- 2
1 s inx 0 Vì sinx=1 làm cho cosx=0 vi phậm điều kiện . Do đó
sinx+cosx-sinxcosx 0
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 18
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1
cos2x=- x k
2 3
sinx+cosx-sinxcosx 0 sinx+cosx-sinxcosx 0
Trường hợp : sinx+cosx-sinx cosx=0 .
t s inx+cosx t 2
Đặt : t 2 1 Cho nên phương trình :
s inxcosx=
2
t 2 1 t 1 2 2 l
t 0 t 2 2t 1 0 2 sin x 2 1
2 t 2 1 4
x k 2
2 1
sin x sin 4
k Z
4 2 x 3 k 2
4
x 4 k 2
3
Vậy nghiệm của phương trình là : x k 2 k Z
4
x k
3
b. 2sin3 x sinx=2cos3 x cosx+cos2x 2 sin 3 x cos3 x sinx-cosx cos2 x sin 2 x 0
sinx=cosx
sinx-cosx 1 sinxcosx cosx sin x 0
sinx+cosx+sinxcosx+1=0
Trường hợp : sin x cosx tanx=1 x= k k Z
4
t2 1
t s inx+cosx; t 2 s inxcosx=
2
Trường hợp : sinx+cosx+sinxcosx+1=0
t t 1 1 0 t 2 2t 1 t 12 0
2
2
1 x k 2
Do đó phương trình có nghiệm : t 1 cos x- cos
2 k Z
4 2 4
x k 2
c. sin x sin 2 x sin 3 x sin 4 x cosx+cos 2 x cos3 x cos 4 x
cosx-sinx cos2 x sin 2 x cos3 x sin 3 x cos 4 x sin 4 x 0
cosx-sinx 1 cosx+sinx 1 sinxcosx cosx+sinx 0
t anx=1
cosx-sinx=0 t anx=1
2
2
2 sinx+cosx s inxcosx+2=0 2t+ t 1
20 t 4t 3 0
2
x k
x k 4
4
x k 2 k Z . ( Đã bỏ nghiệm t=-3 <- 2 )
cos x- 1 cos 3
4
2 4 x k 2
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 19
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Bài 3 . Giải các phương trình sau :
a. tan 2 x 1 sin 3 x cos3 x 1 0 b. 2sin x cot x 2sin 2x 1
c. Cho phương trình : m s inx+cosx+1 1 sin 2 x .
Tìm m để phương trình có nghiệm thuộc đoạn 0;
2
Giải
a. tan x 1 sin x cos x 1 0 . Điều kiện : cosx 0 . Khi đó phương trình trở thành :
2 3 3
sin 2 x
2
1 sin 3 x cos3 x 1 0
cos x
1 cosx 1 cosx 1 s inx 1 s inx+sin 2 x
cosx-1 1 cosx+cos 2 x 0
1 s inx 1 s inx
1 cosx 1 sinx+sin 2 x
1 cosx 1 cosx+cos 2 x 0
1 sinx
sin 2 x cos 2 x s inxcosx cosx-sinx
1 cosx 0
1+sinx
x k 2
s inx+cosx-sinxcosx cosx=1
1 cosx s inx-cosx 0 k Z
1 s inx sinx=cosx x k
4
t2 1
t=sinx+cosx; t 2,s inxcosx=
2
Còn trường hợp : sin x cosx-sinxcosx=0
t t 1 0 t 2 2t 1 t 12 0
2
2
1 x k 2
Do đó : t 1 2cos x- 1 cos x- cos
2 k Z
4 4 2 4
x k 2
b. 2sin x cot x 2sin 2x 1 . Điều kiện : sinx khác 0 . Khi đó phương trình trở thành :
cos x cosx 1-4sin 2 x
2sin x 1 4sin xcosx 0 2sin x 1 0
sinx sinx
1 x k 2
cosx 2sinx+1 s inx= 2
2sin x 1 1 k Z
6
0
s inx 5
s inx-cosx-sin2x=0 x k 2
6
* Trường hợp : sinx-cosx-sin2x=0
1 5
t=sinx-cosx; t 2 sin 2 x t 2 1 t 1 5
2
t
t t 1 0 t t 1 0 1 5
2 2
2
t 1(l )
2
x k 2
1 5 1 5
Với : t sin x sin 4
k Z
2 4 2 2 x 5 k 2
4
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 20
WWW.DAYHOCTOAN.VN
c. Cho phương trình : m sinx+cosx+1 1 sin 2 x m sinx+cosx sinx+cosx .
2
Tìm m để phương trình có nghiệm thuộc đoạn 0;
2
Giải . Đặt : t s inx+cosx t 2 sin 2 x t 1 . Thay vào phương trình ta được :
2
sinx+cosx=0
mt 1 t 2 1 t 2
sinx+cosx=m
3
Nếu : x 0; sinx,cosx 0;1 ; x ; sin x 0; 2
2 4 4 4 4
Hay : sinx+cosx= 2 sin x 0; 2 . Để phương trình có nghiệm 0; thì m ; 2
4 2
Bài 4. Cho phương trình : cos3 x sin 3 x m sin x cos x
a. Giải phương trình khi m= 2
b. Tìm m để phương trình có nghiệm .
Giải
a. Giải phương trình khi m= 2 :
cos3 x sin 3 x 2 sin x cos x s inx+cosx 1 s inxcosx 2 s inxcosx
t2 1 t 2
t s inx+cosx; t 2 s inxcosx=
2
t 2 1 2(l )
t 1 t 1 2 t 1 0 t 2 t 2 2 2t 1 0
2 2
t 2 1
2 2
cos x- 4 1 x k 2
1 2
Do đó : 4
cos = ; k Z
1 2 x k 2 2
cos x-
4 2 4
t2 1
t s inx+cosx; t 2 s inxcosx=
2
b/
t 1 t 1 m t 1 0 t 3t m(*)t 2; 2
2 2 3
2
2
t 2 1
Xét hàm số :
2
t 3 3t 2t t 1 t 2 2
f (t ) 2 t 2 f '(t ) 1 2 1 0t 2; 2
t 1 t 1 t 2 1
2
t 1
2 2
Do vậy để phương trình có nghiệm thì :
f 2 m f 2 2 m 2 m 2; 2
1 1 1
Bài 5. Cho phương trình : m sinx+cosx 1 t anx+cotx+ 0 .
2 sinx cosx
a. Giải phương trình với m=1/2
b. Tìm m để phương trình có nghiệm trên khoảng 0;
2
Giải
a. Giải phương trình với m=1/2. Khi đó phương trình trở thành :
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 21
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1 sinx cosx 1 1
m sinx+cosx 1 + + 0
2 cosx sinx sinx cosx
1 1 sinx+cosx
m sinx+cosx 1 + 0
2 cosxsinx sinxcosx
m sin 2 x sinx+cosx sin 2 x 1 sinx+cosx 0
sinx+cosx m sin 2 x 1 sin 2 x 1 0 sinx+cosx m sin 2 x 1 sinx+cosx 0 *
2
t s inx+cosx; t 2 sin 2 x t 2 1
1 t 0
Khi m= 1 2
2
2 t t 1 1 1 t 2 1 0
t t 1 0 t 1
2
x k
4
2 sin x 4 0 sin x 4 0
x k 2 k Z
1 2
2 sin x 1 sin x x k 2
4 4 2
3
b/ Từ (*) Nếu : x 0; x ; sin x 2;1 sinx+cosx
2 4 4 4 4
2; 2
Do đó để thỏa mãn yêu cầu bài toán thì ta tìm m dể phương trình (*) có nghiệm 2; 2
t m t 2 1 1 t 2 0 t m t 1 t 1 1 t 0 t t 1 m t 1 1 0
- Với t=0 và t=-1 ta đã có nghiệm như câu a .
- Còn phương trình : m(t-1)=-1 , t=1 không là nghiệm ( vì : 0=-1 vô lý ) . Cho nên ta xét
1 1
hàm số f (t ) m f '(t ) 0 . F(t) đồng biến , cho nên phương trình có
t 1 t 1
2
Giải
a. Giải phương trình f(x)=0 khi m=-3
Phương trình :
cos2 2 x 2 sinx+cosx 3sin 2 x m 0 sin 2 2 x 2 sinx+cosx 3 1 sin 2 x m 3 0 1
3 3
t s inx+cosx; t 2 sin 2 x t 1
2
t 0
Khi m=-3. Đặt : t t 1 0
2
0
t 1
Chú ý : cos2 2 x cosx-sinx cosx+sinx
2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 22
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Vậy :
f(x)= cos2 2 x 2 sinx+cosx 3sin 2 x m cos 2 2 x 2 sinx+cosx 3 1 sin 2 x m 3 .
3 3
f ( x) cosx+sinx 1 sin 2 x 2 sinx+cosx 1 m 3
.Do : 1 sin 2 x sinx+cosx . Cho nên f(x) viết lại thành :
2
f ( x) sinx+cosx sinx+cosx-1 m 3
2 2
sinx+cosx=0
- Khi m=-3 thì f ( x) 0 sinx+cosx sinx+cosx-1 0
sinx+cosx=1
x k
t anx=-1 t anx=-1 4
2 sin x 1 sin x+ 2 sin
x k 2 k Z
4 4 2 4
x k 2
2
t s inx+cosx; t 2,sin 2 x t 2 1 t 0
- Đặt : g '(t ) 2t 2t 3t 1 0
2
f ( x) g (t ) t t 1 m 3
2 2 t 1 t 1
2
Ta có bảng biến thiên :
1
t - 2 0 1 2
2
g'(t) + 0 - 0 + 0 -
m+3 m+3
2
Từ bảng biến thiên ta có maxf(x)=m+3 và min f(x)=m+3- 2 2 1
2
6 m 3 2 2 1
2
Do đó : f ( x) 36 6 f ( x) 6x
2
9 2 2 1 m 3
m 3 6
Bài 7. Giải các phương trình :
a. cos 2 x 5 2 2 cosx sinx-cosx b. cos3 x sin 3 x cos2x
c. 3 tan 2 x 4 tan x 4 cot x 3cot 2 x 2 0
d. tan x cot x tan 2 x cot 2 x tan 3 x cot 3 x 6
Giải
a. cos 2 x 5 2 2 cosx sinx-cosx 2 2 cosx sinx-cosx sin 2 x cos 2 x 5 0
sinx-cosx 4 2cos x sin x cosx 5 0 sinx-cosx 4 sin x cosx 5 0
s inx-cosx=1
s inx-cosx 4 sin x cosx 5 0
2
sinx-cosx=-5<- 2 l
2 x k 2
Vậy : sin x cosx=1 2 sin x 1 sin x sin
2 k Z
4 4 2 4
x k 2
b. cos3 x sin 3 x cos2x cosx+sinx 1 sinxcosx- cosx-sinx 0
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 23
WWW.DAYHOCTOAN.VN
t anx=-1
cosx+sinx=0 x k
2 4
cosx-sinx+sinxcosx-1=0 t+ 1-t 1 0 t cosx-sinx
t 1 0
2
2
Do vậy :
x k 2
2
t 1 2 sin x 1 sin x sin k Z
4 4 2 4 x 3 k 2
4
sinx 0
c. 3 tan 2 x 4 tan x 4 cot x 3cot 2 x 2 0 . Điều kiện : x k k Z
cosx 0
Phương trình viết lại : 3 tan 2 x cot 2 x 4 t anx+cotx 2 0 1
2
Đặt : t t anx+cotx= t 2 * tan 2 x cot 2 x t 2 2 . Thay vào (1)
sin2x
2
t 1 1 1
sin 2 x
2
3 t 2 4t 2 0 3t 4t 4 0
2
t 2
sin 2 x
2
2 2
3 sin 2 x 3 sin 2 x 3 1(l )
2 x 6 k 2 x 12 k
Vậy : sin 2 x sin k Z
6 2 x 5 k 2 x 5 k
6 12
sinx 0
d. tan x cot x tan 2 x cot 2 x tan 3 x cot 3 x 6 . Điều kiện : x k k Z
cosx 0
Phương trình viết lại : t anx+cotx tan 2 x cot 2 x tan3 x cot 3 x 6 0 1
Vì : t anx+cotx tan3 x cot 3 x 3tan x cot x t anx+cotx t 3 tan3 x cot 3 x 3.1.t
3
tan 3 x cot 3 x t 3 3t . Cho nên phương trình trở thành : t t 2 2 t 3 3t 6 0
t 2 t 2 3t 4 0 t 2
2
2 sin 2 x 1 2 x k 2 x k k Z
sin 2 x 2 4
2
1 t 2 t 3 3t
f '(t ) t 2 1 0 t 1
3
Xét : f (t ) t 1
2 2 2
t 3 3t t 1
a/ Nếu m=1. Phương trình là : 1 t 3 3t 2 0 t 1 t 2 t 2 0
2 t 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 24
WWW.DAYHOCTOAN.VN
2 x k 2
Với t=-2 (loại ) do đó t=1 sin x sin
2 k Z
4 2 4
x k 2
b/ Nếu phương trình có đúng 2 nghiệm thuộc ; , ta tìm điều kiện cho t :
4 4
- Từ : x x 0 1 sin x 0 2 t 0
4 4 2 4 4
Do đó phương trình có đúng 2 nghiệm x thuộc ; , thì phương trình :
4 4
t 3t
3
t 3 3t
f (t ) m có 2 ngiệm , hay đường thẳng d: y=m cắt đồ thị (C) : f (t ) tại
2 2
hai điểm với t thuộc 2;0
Ta có : f '(t ) 3 1 t 2 0 t 1 . Lập bảng biến thiên :
t - 2 -1 0 1
f'(t) - 0 + 0
- 2
0
f(t)
1
Qua bảng ta thấy : với - 2 <m<1 thì d cắt f(t) tại 2 điểm , và phương trình có 2 nghiệm
thuộc ;
4 4
Bài 9. Cho phương trình :
2cos 2 x sin 2 x cos x sinxcos 2 x m sinx+cosx
a. Giải phương trình với m=2
b. Tìm m để phương trình có ít nhất một nghiệm thuộc đoạn 0;
2
Giải
Phương trình viết lại :
2 cos2 x sin 2 x sin x cos x sinx cosx m sinx+cosx
cosx+sinx=0
sinx cosx 2 cos x sin x sin x cos x m 0 (*)
cosx-sinx+sinxcosx-m=0
1-t 2
a. Giải phương trình với m=2. Đặt : t cosx-sinx; t 2 s inxcosx=
2
t anx=-1
cosx+sinx=0 x k x k
1-t 2 4 4 .
cosx-sinx+sinxcosx-2=0 t+ 2 0
t 2t 3 0 t 1 2 2
2
2
2
Vậy phương trình có nghiệm duy nhât : x k
4
b/ Từ (*) ta thấy : sinx+cosx=0 không có nghiệm x thuộc 0; , cho nên để phương
2
1-t 2
trình có ít nhất 1 nghiệm x thuộc 0; , thì phương trình t+ m có ít nhất 1 nghiệm
2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 25
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1-t 2 1
t thuộc 1; 2 . Hay đường thẳng d : y=m cắt f(t)= t+ t 2 2t 1 tại ít nhất 2
2 2
điểm .
2
Với 0 x x sin x 1
2 4 4 4 2 4
Hay : 1 2 sin x 2 1 t 2
4
1
Bài 10. Cho phương trình : cot 2 x m t anx+cotx 2 0
cos 2 x
5
a. Giải phương trình với m=
2
b. Tìm m để phương trình có nghiệm
Giải
Phương trình : tan cot x m t anx+cotx 3 0 .
2 2
2
Đặt : t= tanx+cotx= t 2 tan 2 x cot 2 x t 2 2 . Cho nên phương trình trở thành
sin2x
1 t2
t mt 1 0 f (t )
2
t
t 2
t 2
5 5
a/ Giải phương trình với m= t t 1 0
2
2 2 t 1 2(l )
2
2
Do đó : t 2 2 sin 2 x 1 2 x k 2 x k k Z
sin 2 x 2
b/ Để phương trình có nghiệm thì đường thẳng d: y=m cắt đồ thị hàm số :
1 t2
t 2 f '(t ) 1 t t
2
f(t)= 0 t 1
t
Ta có bảng biến thiên :
t - -2 -1 1 2 +
f'(t) - - 0 0 - -
f(t) + 3
2
3 -
2
3
m 2
Qua bảng biến thiên ta thấy phương trình có nghiệm khi
3
m 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 26
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sinx+cosx
c. sin2x-12(sinx-cosx)+12=0 . d. 1
sin 2 x 1
Giải
a. sin x cos x sinx-cosx sinx-cosx sinxcosx 0
3 3
s inx=cosx x k
t anx=1
1 4
k Z
sin 2 x 0 sin2x=0 x k
2 2
b. sin 2 x 2 sin x 1 sin 2 x sinx-cosx 1 sinx-cosx- 1-sin2x 0
4
x 4 k
t anx=1
s inx-cosx=0
s inx-cosx s inx-cosx 0 2 x k 2
2
sinx-cosx=1
4 2
sin x- 2
x k 2
c. sin2x-12(sinx-cosx)+12=0 .
t s inx-cosx; t 2; sin 2 x 1 t
2
t 1
Đặt :
1 t 12t 12 0 t 12t 13 0
t 13 2(l )
2 2
2 x k 2
Khi t=1 2 sin x 1 sin x
2 k Z
4 4 2
x k 2
sinx+cosx
d. 1 . Điều kiện : sin 2 x 1 x k * . Khi đó phương trình trở thành
sin 2 x 1 4
x k 2
sinx+cosx 1 2
1 1 s inx+cosx=1 sin x+
s inx+cosx
2
s inx+cosx 4 2 x k 2
2
Cả hai nghiệm thỏa mãn điều kiện .
Bài 12. Giải các phương trình sau :
1 cos2x 1 cos3 x
a. b. 5 s inx+cosx sin 3 x cos3x=2 2 2 sin 2 x
1 cos2x 1 sin 3 x
c. sin 2 x cos x cos2x+sinx=cos 2 x sin x cosx
d. 4sin 3 x 1 3sin x 3cos3x
Giải
x k
1 cos2x 1 cos x 3
cos2x -1 2
a. . Điều kiện : x k (*)
1 cos2x 1 sin x sinx 1 x k 2
3
2
2
1 cosx 1 cosx 1 cosx 1 cosx+cos x
2
2sin 2 x 1 cos3 x
Phương trình :
2cos 2 x 1 sin 3 x 1 s inx 1 s inx 1 s inx 1 s inx+sin 2 x
1 cosx 1 cosx+cos x 1 cosx 1 cosx cosx-sinx cosx+sinx+sinxcosx
2
0 0
1 sinx 1 sinx+sin x 1 sinx
2
1 sinx 1+sinx+sin 2
x 1 sinx
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 27
WWW.DAYHOCTOAN.VN
cosx=1 x k 2
sinx=cosx
x k 2
.
sinx+cosx+sinxcosx=0 4
t 2 1 t 1 2 2 l
Trường hợp : s inx+cosx+sinxcosx=0 t+ 0 t 2 2t 1 0
2 t 1 2
x k 2
2 1 4 2 1
Khi t 2 1 sin x sin sin ; k Z
4 2 x 3 k 2 2
4
b. 5 s inx+cosx sin 3 x cos3x=2 2 2 sin 2 x
5 cosx+sinx 3 cosx+sinx 4 cos3 x sin 3 x 2 2 2 sin 2 x
cosx+sinx 8 4 1 sinxcosx 2 2 2 sin 2 x cosx+sinx 2 sin 2 x 2 2 sin 2 x
2 sin 2 x cosx+sinx 2 0 cosx+sinx= 2 sin x 1 x k 2
4 6
c. sin 2 x cos x cos2x+sinx=cos2 x sin x cosx sinxcosx cosx-sinx cosx-sinx 0
cosx-sinx=0
t anx=1
cosx-sinx sinxcosx 1 0 1 x k
sin 2 x 1 0 sin2x=-2<-1(l) 4
2
d. 4sin 3 x 1 3sin x 3cos3x . Từ công thức : sin 3x 3sin x 4sin 3 x , cho nên phương
trình trở thành :
1 3 -1
1 3sin x 4sin 3 x 3cos3x sin3x- 3cos3x=-1 sin3x- cos3x=
2 2 2
k 2
3x k 2 x
sin 3x sin
3 6
9 3
k Z
3 6 3x 7 k 2 x 11 k 2
3 6 18 3
3
Bài 13. Cho phương trình : 2
3 tan 2 x m t anx+cotx 1
sin x
a. Giải phương trình với m=4
b. Tìm m để phương trình có nghiệm .
Giải
Phương trình :
3 1 cot 2 x 3tan 2 x m t anx+cotx 1 3 tan 2 cot 2 x m t anx+cotx 4 0 (1)
2
Đặt : t t anx+cotx= t 2 tan 2 x cot 2 x t 2 2 . Thay vào (1) ta có :
sin2x
3 t 2 2 mt 4 0 3t 2 mt 2 0 (2)
2 10
t 2
3
a/ Với m=4 (2) trở thành : 3t 4t 2 0
2
.
2 10
t 2
3
Cho nên phương trình vô nghiệm .
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 28
WWW.DAYHOCTOAN.VN
3t 2 2 2 2
b/ Phương trình (2) m f (t ) 3t m f '(t ) 3 2 0 t R
t t t
Chứng tỏ hàm số luôn đồng biến . Với f(-2)=-5 ; f(2)=5 . Vậy phương trình có nghiệm
m 5
khi và chỉ khi :
m 5
VI. PHƯƠNG TRÌNH ĐẲNG CẤP BẬC HAI -BẬC BA ĐỐI VỚI SINX,COSX
Bài 1. Giải các phương trình sau :
a. sin 3 x 3cos3 x s inxcos2 x 3 sin 2 x cos x
b. sin 2 x t anx+1 3sin x cosx-sinx 3
Giải
a. sin x 3cos x s inxcos x 3 sin x cos x
3 3 2 2
Có 2 cách giải :
Cách 1.
Chia 2 vế phương trình cho cos3 x 0 , ta có phương trình :
sin 3 x s inx sin 2 x
3
3 3 2
tan 3 x 3 t an 2 x-tanx- 3 0
cos x cosx cos x
x k
t anx+ 3 tan 2 x 1 0
t anx=- 3
3
x k
k Z
t anx= 1
4
Cách 2.
sin 3 x s inxcos 2 x 3 sin 2 x cos x 3cos3 x 0
sinx sin 2 x cos2 x 3cosx sin 2 x cos2 x 0 sin 2 x cos2 x sinx+ 3cosx 0
k
sin 2 x cos 2 x 0 cos2x=0 2 x 2 k x 4 2
k Z
s inx+ 3cosx=0 tanx=- 3 x k x k
3 3
sinx
b. sin 2 x +1 3sin x cosx-sinx 3 . Với điều kiện : cosx 0 , ta chia 2 vế phương
cosx
trình cho cos 2 x 0 . Khi đó phương trình trở thanh:
sin 2 x sin x cosx-sinx 3
2
tanx+1 3
cos x cosx cosx cos 2 x
tan 2 x tanx+1 3t anx 1 t anx 3 1 tan 2 x
x k
t anx=-1
tanx+1 tan 2 x 3 0 k Z
4
tanx= 3 x k
3
Bài 2. Giải các phương trình sau :
a. 8cos3 x cos3x b. sin x cosx-4sin 3 x 0
3
c. cos x 3 sin 2 x 1 sin 2 x
2
d. cos3 x 4sin 3 x 3cos x sin 2 x s inx=0
Giải
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 29
WWW.DAYHOCTOAN.VN
a. 8cos3 x cos3x 2 cos3 x+ 3cos x cos3x
3 3 3
2 -cos3x 3cos x cos3x 3cos x 3cos3x
3 3
3x x k 2 x k
cos3x=cos x+
3
6
k Z
3 3x x k 2 x k
3 12 2
b. sin x cosx-4sin x 0 . Nhận xét : cosx=0 không là nghiệm cho nên cosx khác 0 .
3
Nhận xét : cosx=0 không là nghiệm cho nên cosx khác 0 . Chia 2 vế phương trình cho
cos3 x 0 , ta có phương trinh :
cos3 x sin 3 x cos x sin 2 x s inx 1
3
4 3
3 2
2
=0 1 4 tan 3 x 3 tan 2 x t anx 1+tan 2 x =0
cos x cos x cosx cos x cosx cos x
t anx=-1 x k
3tan 3 x 3tan 2 x t anx-1=0 tanx+1 3tan 2 x 1 0
4
1
tanx= x k
3 6
Bài 3. Giải các phương trình sau :
a. 3cos 4 x 4sin 2 x cos 2 x sin 4 x 0 b. sin x sin 2 x sin 3 x 6 cos 3 x
cos2x 1
c. cot x 1 sin 2 x sin 2 x d. sin3x +cos3x +2cosx=0
1+tanx 2
Giải
sin 2 x sin 4 x
a. 3cos 4 x 4sin 2 x cos 2 x sin 4 x 0 3 4 2
4
0 tan 4 x 4 tan 2 x 3 0
cos x cos x
t an 2 x=1 t anx= 1 x 4 k
2 k Z
tan x=3 tanx= 3 x k
3
b. sin x sin 2 x sin 3 x 6 cos x . Có 2 cách giải
3
Cách 1.
cosx-cos3x sin 3x 6
1 cos3x+3cosx
cosx-cos3x+2sin3x=3cos3x+9cosx
2 4
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 30
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1 1
2sin3x-4cos3x=8cosx sin 3 x cos3x=cosx . Giải theo phương trình :
4 2
a.sinx+bcosx=c , ta tìm đượcnghiệm .
Cách 2.
Nhận xét : cosx=0 không là nghiệm cho nên cosx khác 0 . Chia 2 vế phương trình cho
cos3 x 0 , ta có phương trinh :
sin 2 xcosx sin 3 x
6 2 tan 2 x 3 tan x 1 tan 2 x 4 tan 3 x 6 0
sin x
2 3
3 3
4 3
cos x cos x cos x
t anx=2 x arctan2+k
2 tan x 3 tan x tan x 6 0 t anx-2 3 tan x 0
x= k
2 3 2
tanx= 3
3
s inx 0
xk
cos2x 1
c. cot x 1 sin 2 x sin 2 x . Điều kiện : cosx 0 2
*
1+tanx 2 tanx -1 x k
4
cos x cos2x
Khi đó : 1 sin 2 x sin xcosx hoctoancapba.com
sinx sinx
1+
cosx
cos x s inx cosx-sinx cosx+sinx
sin x sin x cosx
s inx sinx+cosx
cosx
1 cosx-sinx=0 cosx=sinx
cosx-sinx cosx-sin x 0
s inx 1-sinxcosx-sin x 0 cosx cosx-sinx 0
2
cosx=sinx tanx=1 x= k . Thỏa mãn điều kiện .
4
d. sin3x +cos3x +2cosx=0 3sin x 4sin 3 x 4 cos3 x 3cos x 2 cos x 0
3sin x 4sin 3 x 4 cos 3 x cos x 0 . Chia hai vế phương trình cho cos3 x 0 . Ta được :
sin 3 x
0 3 tan x 1 tan 2 x 4 tan 3 x 4 1 tan 2 x 0
sin x cos x
3 3
4 3
4 3
cos x cos x cos x
x k
t anx=-1
tan 3 x tan 2 x 3tan x 3 0 t anx+1 tan 2 x 3 0
4
tanx= 3 x k
3
Bài 4. Giải các phương trình sau :
5sin 4 x.cosx
a. 6sin x 2 cos3 x b. s inx-4sin 3 x cosx=0
2 cos 2 x
c. tan x sin x 2sin x 3 cos2x+sinxcosx
2 2
Giải
5sin 4 x.cosx k
a. 6sin x 2 cos3 x . Điều kiện : cos2x 0 x * .
2 cos 2 x 4 2
Khi đó phương trình trở thành
5.2sin 2 x.cos2xcosx
6sin x 2 cos3 x 5sin 2 x.cosx 6sin x 2 cos 3 x 5sin 2 x.cosx
2 cos 2 x
3 tan x 1 tan 2 x 1 5 tan x
sin x sin x
3sin x cos3 x 5sin x.cos 2 x 3 3
1 5
cos x cosx
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 31
WWW.DAYHOCTOAN.VN
3tan x 1 tan 2 x 1 5 tan x 3tan 3 x 2 tan x 1 0 t anx-1 3tan 2 x 3tan x 1 0
Suy ra : tan x 1 x k k Z
4
b.
s inx sin 3 x cosx
s inx-4sin x cosx=0
3
3
-4 3
3
=0 tanx 1+tan 2 x 4 tan 3 x 1 tan 2 x 0
cos x cos x cos x
tanx 1+tan x 4 tan x 1 tan 2 x 0 3tan 3 x tan 2 x t anx-1=0
2 3
1 t anx 3tan 2 x 2 tan x 1 0 t anx=1 x= k k Z
4
c. tan x sin 2 x 2sin 2 x 3 cos2x+sinxcosx . Điều kiện : cos x 0
Phương trình
tan x sin 2 x 2sin 2 x 3 cos2x+sinxcosx 3 1 2sin 2 x sinxcosx 3 6sin 2 x 3sin x cos x
tan x sin 2 x 2sin 2 x 3 6sin 2 x 3sin x cos x tan x sin 2 x 4sin 2 x 3sin x cos x 3 0
sin 2 x sin 2 x
tan x
cos x2
4
cos x2
3
sin x
cosx cos x
3
2
0 tan 3 x 4 tan 2 x 3 tan x 3 1 tan 2 x 0
tan x 4 tan x 3tan x 3 1 tan 2 x 0 tan 3 x tan 2 x 3 t anx+1 0
3 2
x k
t anx=-1
t anx+1 tan 2 x 3 0 k Z
4
tanx= 3 x k
3
* Chú ý : Bài này ta còn có thể sử dụng các công thức sau :
tan 2 x 1 tanx 1
- cos 2 x ;s inxcosx= ;sin 2 x 1 cos 2 x 1
tan x 1
2 2
1+tan x 1 tan 2 x
1 1 t2 t
- Sau đó đặt t=tanx t 2 1 2
3 + 2
t 2 t 2 3 1 t t 2
1 t 1 t 1+t
2
t 1
t 2 t 2 3 1 t t 2 t 3 t 2 3 t 1 0 t 1 t 2 3 0
t 3
Bài 5. Cho phương trình :
4 6m sin3 x 3 2m 1 sinx+2 m-2 sin 2 x cos x 4m 3 cosx=0
a. Giải phương trình với m=2
b. Tìm m để phương trình có nghiệm duy nhất thuộc đoạn 0;
4
Giải
Phương trình : 4 6m sin 3 x 3 2m 1 sinx+2 m-2 sin 2 x cos x 4m 3 cosx=0
Nhận xét : Nếu cosx=0 thì sinx= 1 , phương trình có dạng :
1 0 7
m
4 6m 6m 3 0 7 12m 0 12 . Xét cosx
0 , chia 2 vế cho
1 12m 0 m
1
12
cos x 0 .Khi đó phương trình trở thành :
3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 32
WWW.DAYHOCTOAN.VN
4 6m t 3 3 2m 1 t 1 t 2 +2 m-2 t 2 4m 3 1 t 2 =0
t 1 t 1
2
t 1 t 3 2m t 2 0 t 3
2 . Phương trình luôn
2m t 2 1 2m **
t 2 t 2
có nghiệm x 0; , Cho nên để phương trình có nghiệm duy nhất thì (**) vô
4 4
nghiệm . Bằng cách tính đạo hàm và xét dấu , ta thấy : hoctoancapba.com
m(t ) 2 3
1 2m 3
F'(t)= 1 0t 0;1 3 2 1 m
t 2
2
maxf(t)=f(0)= 4
2 2m 2
Bài 6. Giải các phương trình sau :
a. cos3 x s inx-3sin 2 x cos x 0 b. 1 t anx=2 2 sinx
Giải
s inx sin 2 x t t anx
a. cos3 x s inx-3sin 2 x cos x 0 1
1+t 1+t 3t 0
-3 0 2 2
cos3 x cos 2 x
2t 3 t 1 0 t 1 2t 2 2t 1 0 t 1 t anx=1 x= k k Z
4
sinx
b. 1 t anx=2 2 s inx 1+ 2 2 s inx=0 cosx+sinx-2 2 s inxcosx=0
cosx
5
x k 2
1 12
t s inx+cosx; t 2;sin 2 x t 2 1
t
1 sin x 4 2
11
2 x k 2
t 2 t 1 0 2t t 2 0
2 2
12
t 2 sin x 1
4 x k
4
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 33
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sin 3 x sin 2 x cos x sin x cos 2 x
3
3
3 3
3 0 t 3 t 2 3t 3 0
cos x cos x cos x
x k
t 1 t anx=1
t 2 t 1 3 t 1 0 t 1 t 2 3 0 k Z
4
t 3 tanx= 3 x k
3
d. 3tan x 4 tan x 4cot x 3cot x 2 0 3 tan x cot x 4 t anx+cotx 2 0
2 2 2 2
2 2
t t anx+cotx= t 2; tan 2 x cot 2 x t 2 2 sin 2 x 1 sin 2 x 1
sin2x
Đặt
3 t 2 2 4t 2 0 3t 2 4t 4 0 t 2, t 2 2 2 sin 2 x 3 1(l )
3 sin 2 x 3
Vậy : sin 2 x 1 2 x k 2 x k k Z
2 4
x k 2
1 6
s inx=
2sin x 1 0 2 5
x k 2 . Bằng cách biểu diễn các nghiệm trên
3 t anx+1=0 t anx=- 1
6
3
x k
6
5
đường tròn đơn vị ta thấy có nghiệm chung là : x k 2 thỏa mãn .
6
b. tan 2 x tan 2 2 x cot 2 3 x 1
1 t anxtan2x
Do : cot 3 x cot x 2 x t anxcot3x+tan2xcot3x+tanxtan2x=1
t anx+tan2x
Cho nên phương trình có dạng : t anx-tan2x tan 2 x cot 3x cot 3x t anx 0
2 2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 34
WWW.DAYHOCTOAN.VN
x k 2
3 6
cosx=
2
x k 2 . Khi biểu diễn nghiệm trên vòng tròn đơn vị ta thấy
t anx=- 1 6
3
x l
6
nghiệm chung là : x k 2 k Z
6
9 1 cos2x 1 cos2y 1 cos2 x+y 9
d. sin 2 x sin 2 y sin 2 x y
4 2 2 2 4
2 cos2x+cos2y+cos2 x+y 3 0 2.2cos x y cos x-y +2 2cos x y 1 3 0
2
3sin 4 x
cos3xsin 3 x sin 3x cos3 x s inxsin 2 3x
Giải
a.
1 1 1 1 1
sin 2 x sin 2 3 x s inx.sin 2 3 x sin 2 x 2. s inxsin 2 3 x sin 4 3 x sin 2 3 x sin 4 3x 0
4 2 4 4 4
2 2
1 1
sinx- sin 2 3x sin 2 3x 1 sin 2 3x 0 sinx- sin 2 3x sin 2 3xcos 2 3x 0
1 1
2 4 2 4
x k
x k
s inx=0
x l 2 x k
x=k
1 2 sin3x=0 6
s inx= sin 3 x
3
x l 2
2 1 x
5
sin 2 3 x.cos 2 3 x 0 s inx= s inx= 1 l 2 6
2
6
2 5
cos3x=0 x l 2
sin 2 3x=1 x k
6
6 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 35
WWW.DAYHOCTOAN.VN
b. 3cot 2 x 4 cos 2 x 2 3 cot x 4 cos x 2 0
1
cot x x k
3 cot x 1 2 cos x 1 0
x m2 m Z
2
3 3
2
cosx= 1 x l 2 3
2 3
c. 8cos 4 x.cos 2 x 1 cos3x 1 0 4 cos 4 x 1 cos4x 1 cos3x 1 0
2
k
1 x
cos4x=- 2
2cos4x+1 1 cos3x 0 m2 m Z
6 2
2 x
2
l 2 3
cos3x=1 x
3
2
d. sin 2 x
sin 3x
3sin 4 x
cos3xsin 3 x sin 3x cos3 x s inxsin 2 3x
*Nhận xét :
sin 2 3x sin 2 3x
3sin 4 x
cos3xsin 3 x sin 3x cos3 x s in 3 x 4cos3 x 3cos x cos3 x 3sinx-4sin 3 x
3sin 4 x
sin 2 3x sin 2 3x 3 sin 2 3x 1
3sin x cos x cos 2 x sin 2 x
1
. sin 2 x.cos2x= sin 4 x sin 2 3 x
3sin 4 x 3sin 4 x 2 sin 4 x 4 4
Cho nên phương trình d chính là phương trình a mà ta đã giải .
1 1 cos 2 3x 2 cos 2 3x 4 VT 2
2
Ta có : VT 2 1.cos3x+1. 2-cos2 3x
VP= 2 1 sin 2 2 x 2
Cho nên phương trình có nghiệm khi cả hai vế xáy ra dấu đẳng thức :
1 1
cos3x= 2 cos 2 3x cos 2 3x 1 cos6x=1
cos3x 2 cos 2 3x
sin 2 x 0 sin 2 x 0
sin 2 x 0 sin2x=0
k
x
6 x k 2 3 . Nếu phương trình có nghiệm thì tồn tại k,l thuộc Z sao cho hai
2 x l x l
2
k l 3
nghiệm : k l chọn : l=2n .
3 2 2
Khi đó phương trình có nghiệm là : x= n n Z
b. sin 3 x cos3 x 2 sin 4 x
VT= sin 3 x cos3 x sin 2 x cos 2 x 1
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 36
WWW.DAYHOCTOAN.VN
VP= 2 sin 4 x 2 1 1 . ( Do 0 sin 4 x 1 )
Do đó phương trình chỉ xảy ra khi :
sin 3 x sin 2 x sin 2 x 1 s inx 0
s inx=1
cos3 x cos 2 x cos 2 x 1 cosx 0 x k 2
sin 4 x 1 2 cosx=0 2
sin x 1
c. 3 cosx cosx+1 2
3 cosx cosx+1 1 1 3 cosx+cosx+1 4 VT 2
2
Ta có VT 2
1 1
Chỉ xáy ra khi : 3 cosx cosx+1 cosx=1 x=k2
3 cosx cosx+1
d. tan 2 x cot 2 x 2sin 5 x hoctoancapba.com
4
VT tan 2 x cot 2 x 2 tan 2 x cot 2 x 2
VP= 2sin 5 x 2 sin x 1 . Do đó phương trình có nghiệm khi và chỉ khi :
4 4
sin 2 x cos 2 x
tan 2 x cot 2 x cos 2 x sin 2 x cos2x=0 x k
4 2 x l 2
sin x 4 1 sin x 1 sin x+ 4 1 x l 2 4
4 4
Bài 2. Giải các phương trình sau :
a. cos13 x sin14 x 1 b. cos 2 x 4 cos x 2 x sin x x 2 3 0
Giải
a. cos13 x sin14 x 1
cosx 1 cos x cos x
13 2
Vậy :
cosx=0 x= 2 k
cos 2 x cos11 x 1 0 12
cos13 x cos 2 x sin x=1 x= k x k
14 2
sin x sin x
2
sin 2
x sin 12
x 1 0 cosx=1
2
x l 2
sinx=0 x=k2
x=k
b. 2 2cos x 2 x sin x x 2 0 cosx-1 x sinx 0
2 2
cosx-1=0 cosx=1 x k 2 x k 2
2 x0
x 0
2 2
x-sinx=0 x=sinx cos x sin x x 1
2. Dạng 2.
Bài 3. Giải các phương trình sau :
1
a. 4cos x 2cos 2x cos4x=1 b. tan 2 x tan 3x 0
s inxcos2xcos3x
c. cos 2 3 x cos 2 x cos 2 x 0 d. cos4x-cos2x 5 sin 3x
2
Giải
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 37
WWW.DAYHOCTOAN.VN
a. 4 cos x 2 cos 2 x cos4x=1 4cosx=1+cos4x+2cos2x 4cosx=2cos 2 2 x 2 cos 2 x
2
1 1 1 1
2cosx+ =cos2 2 x cos 2 x 2cosx+ cos2x+
4 4 4 2
2
1 1 9
2
VP cos2x+ 1
2 2 4 cos2x=1 x k x m2 m Z
1 1 9 cosx=1 x l 2
VT=2cosx+ 4 2 4 4
1
b. tan 2 x tan 3x 0.
s inxcos2xcos3x
x k
s inx 0
Điều kiện : cos2x 0 x k * . Khi đó phương trình trở thành :
cos3x 0 4 2
x 6 k 3
VP= 5 sin3x 5 1 4
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 38
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Cho nên suy ra chỉ xảy ra :
k 2
x
sin 3x 1 sin 3x 1 sin 3x 1 6 3 .
2 2
sin 3x.sin x 1 sin x 1
2
cosx=0
x l
2
Phương trình có nghiệm khi tồn tại k,l thuộc Z sao cho :
k 2 2 3l l
l 1 4k 3 6l k 1 l
6 3 2 2 2
Chọn l=2n thì k=3n+1 , khi đó phương trình có nghiệm : x n 2 n Z
2
Bài 4. Giải các phương trình sau "
a. sin x cosx= 2 2 sin 3x b. tanx+tan2x=-sin3xcos2x .
c. sin4xcos16x=1 d. 2sin x t anx+cotx
4
Giải
a. sin x cosx= 2 2 sin 3x
VT sinx+cosx 2 sinx+cosx= 2
Nhận xét :
VP 2 2 sin 3x 2 1 1 sin 3x 2.1
sin 3x 1
x k 2
s in x+ =1 l 2
4
4
: k , l Z k 2 3 24k 2 8l
sin 3x 1 x l 2 4 6 3
6 3
2 12k 4l 1 . Vô nghiệm vì : VT là một số chẵn với mọi k,l thuộc Z còn vế phải là
một số lẻ với mọi k,l . Vậy phương trình vô nghiệm .
cosx 0
b. tanx+tan2x=-sin3xcos2x . Điều kiện : *
cos2x 0
s inx sin 2 x
Phương trình trở thành : sin 3 x.cos2x
cosx cos2x
s inxcos2x+sin2x.cosx sin3x
sin 3 x.cos2x sin 3 x.cos2x=0
cosxcos2x cosxcos2x
1+cosx.cos 2 2 x sin3x=0
sin 3x =0
1+cosx.cos 2 x 0
2
cosxcos2x
k
- Trường hợp : sin 3 x 0 x k Z là một họ nghiệm , thỏa mãn điều kiện (*)
3
cosx 1+cos4x cos5x+cos3x
- Trường hợp : 1+cosx.cos 2 2 x 0 1 0 2 cosx+ 0
2 2
cos3x=-1 4 cos x 3cos x 11
3
cosx=-1
4 2cosx+cos5x+cos3x 0 cos5x=-1 cos5x=-1 2
cosx=-1 cos5x=-1
cosx=-1 3
x= +l2
m2
. ( Do thay (3) vào (1) thỏa mãn ) m2 : l , m Z + 2l
x= 5 + 5 5 5
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 39
WWW.DAYHOCTOAN.VN
10l 4
1 2m 5 10l m 5l 2 x l 2 l Z hoctoancapba.com
2
Vậy phương trình có thêm nghiệm nữa là : x l 2 l Z
k
x
sin 20 x 1 40 10 .
c. sin4xcos16x=1 sin 20 x sin12 x 2
sin12 x 1
x l
24 6
Nếu phương trình có nghiệm thì tồn tại k,l thuộc Z sao cho :
1 4k 1 4l 2 5l l2
3 1 4k 5 4l 1 12k 20l 8 k 2l
40 24 3 3
3m 2 7 m
Đặt : l 2 3m l 3m 2 x m Z
24 6 24 2
7 m
Vậy phương trình có nghiệm : x m Z
24 2
sinx 0
d. 2sin x t anx+cotx . Điều kiện : * . Phương trình đã cho trở thành :
4 cosx 0
sinx cosx 2
2sin x + , cho nên ta có nhận xét sau :
4 cosx sinx sin 2 x
2
VP sin 2 x 2 sin 2 x 1 x k
4 x l 2 l Z
VT 2sin x 2 sin x 4 1 x l 2 4
4 4
Vậy phương trình có nghiệm là : x l 2 l Z
4
Bài 5. Giải các phương trình sau :
2 2
1 1 1
a. cos 2 x 2 sin 2 x 2 12 sin y
cos x sin x 2
2 2
3x 1 x 1 81 2
b. sin cos3 cos 4 x
2 3 x 2 3 x 4
sin cos
2 2
Giải
2 2
1 2 1 1
a. cos 2 x 2
sin x 2 12 sin y
cos x sin x 2
Ta có :
2 1 2 1
2
2 1 2
2
1
2
2 2
1 2 1 1
2
4 1
2
25
VT sin x 2 cos x 1 2 1 4
2
2
sin x cos x 2 sin 2 x 2 2
1 1 25
VP= 12 sin y 12
2 2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 40
WWW.DAYHOCTOAN.VN
k
2 1 1 x
sin x cos 2
x cos 2
x sin 2
x cos2x=0 4 2
Suy ra : sin 2 x cos 2 x
sin y 1
sin y 1 siny=1 y l 2
2
2 2
3x 1 3x 1 81 2
b. sin cos cos 4 x
2 sin 3 x 2 cos3 x 4
2 2
Ta có :
2 2
3x 1 3x 1 6 x 6 x 1 1
VT= sin cos sin cos 4
x
2 sin 3 2 cos3 x 2 2 sin 6 x x
cos6
2 2 2 2
6x x 64 x x 64
sin cos6 1 4 sin 6 cos 6 1 6 4
2 2 26 sin 6 x cos6 x 2 2 sin x
2 2
x x
3
x x x x 64
4 sin 2 cos 2 3sin 2 cos 2 sin 2 cos 2 1 6
2 2 2 2 2 2 sin x
3 64 3 81
4 1 sin 2 x 1 6 4 1 1 64
4 sin x 4 4
sin 2 x 1
81 6 sin 2 x 1
VP . Suy ra ta có hệ : cos x 1 2 x . Phương trình vô nghiệm .
4 cos 4 x 1 cos x 1
MỘT SỐ PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC KHÁC
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 41
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1
1 sin 2 2 x 1 sin 2 x 0 . Nhưng lại vi phạm điều kiện .
2
Vậy phương trình vô nghiệm .
c) 1 sin x 1 sin x 2 cos x
Ta có :
1 11 sinx+1-sinx 2.2 VT 2
2
VT 2 1 sin x 1 sin x
VP=2cosx 2
1 s inx 1 s inx s inx=0
Cho nên : x k 2 k Z
cosx=1 cosx=1
Bài 2. Giải các phương trình sau
x 7
a) sin x cos 4 x sin 2 2 x 4 sin 2
1 2 5
b) tan x 0
4 2 2 2 cos x 2
c) (4 6m) sin x 3(2m 1) sin x 2(m 2) sin 2 x cos x (4m 3) cos x 0 (Biện luận theo m).
3
Giải
x 7 1-cos4x 7
a) sin x cos 4 x sin 2 2 x 4sin 2 sinxcos4x- 2 1 cos x
4 2 2 2 2 2
2s inxcos4x 1-cos4x 4 1 s inx 7
- cos4x 2s inx+1 2 2sin x 1 0
2 2 2 2
x k 2
1
2s inx+1 cos4x+2 0 s inx=- k Z
6
2 x 7 k 2
6
1 2 5
b) tan x 0 . Điều kiện : cosx 0 * . Suy ra phương trình trở thành :
2 cos x 2
1 sin x 2 5
0 s inx-4+5cosx=0 sinx+5cosx=4 . Ta thấy :
2 cosx cos x 2
a b 2 1 25 26 c 2 42 16 . Ta chia 2 vế phương trình cho 26
2
1 5 4 x k 2
sinx+ cosx= sin x sin
26 26 26 x k 2
5 1
sin 26 ; cos = 26
Với :
sin 4 ; k Z
26
c) (4 6m) sin 3 x 3(2m 1) sin x 2(m 2) sin 2 x cos x (4m 3) cos x 0
Chia 2 vế phương trình cho cos3 x 0 , ta có :
sin 3 x sin x 1 sin 2 x 1
(4 6m) 3
3(2 m 1) 2
2( m 2) 2
(4m 3) 0
cos x cosx cos x cos x cos 2 x
(4 6m) tan 3 x 3(2m 1) t anx 1+tan 2 x 2(m 2) tan 2 x (4m 3) 1 tan 2 x 0
tan 3 x (4 6m) 6m 3 3(2m 1) t anx tan 2 x 2m 4 4m 3 (4m 3) 0
tan 3 x- tan 2 x 2m 1 3(2m 1) t anx (4m 3) 0
t t anx
t 1
2
t-1 t 2mt 4m 3 0 t 2mt 4m 3 0
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 42
WWW.DAYHOCTOAN.VN
' 0 1 m 3 ptvon 0
m 1 t0 m 1
Ta có : ' m 4m 3 ' 0
2
f(1;m)=2m-2
m 3 t0 3
' 0 m 1 m 3 t t1 t t2
Như vậy ta có biện luận sau :
- Nếu : 1<m<3 Phương trình có 1 nghiệm : tanx=1 x k
4
- Nếu m=1 . Phương trình có nghiệm kép : tanx=1 x k
4
t anx=1 x k
- Nếu m=3 . Phương trình có 2 nghiệm : 4
tanx=3
x arxtan3+k
t anx=1
- Nếu : m 1 m 3 phương trình có 3 nghiệm : tanx=m- m2 4m 3
t anx=m+ m 4m 3
2
2
1 2
cos2x=- 2 x k 2 x k k Z
2 3 3
x
d) 1 cos 2 x sin x 2 cos 2 cos2x s inx=cosx cos 2 x s in 2 x=cosx-sinx
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 43
WWW.DAYHOCTOAN.VN
t anx=1 x 4 k
cosx=sinx
cosx-sinx cosx+sinx-1 0 x k 2 k Z
cosx+sinx=1 sin x+ sin
4 4
x k 2
2
Bài 4. Giải các phương trình sau
3
a) sin 2 2 x sin 2 4 x b) tan x tan 2x sin 3x cos x
2
c) tan x 3cot x 4(sin x 3 cos x) d) sin 3 x cos3 x cos 2 x
Giải
1 cos4x+2sin 2 4 x 3 0 2 1 cos 2 4 x cos4x-2=0
3
a) sin 2 2 x sin 2 4 x
2
k
cos4x=0 x
2cos 2 4 x cos4x=0 k Z
8 4
1
cos4x=- x k
2 6 2
cosx 0
b) tan x tan 2x sin 3x cos x . Điều kiện : * . Khi đó phương trình trở thành
cos2x 0
sin 3 x cos x sin 3 x 1 cos 2 x cos 2 x 0
sin x sin 2 x sin 3 x
sin 3 x cos x
cosx cos2x cosxcos2x
sin 3x 0
sin 3x 0 sin 3 x 0 sin 3x 0
cos2x 1+cos2x 2
1 cos x cos 2 x 0
2 1 cos 2 x cos2x-2=0 cos2x=1
2
k
3 x k x
3 k Z . Đối chiếu với điều kiện , thì các nghiệm thỏa mãn .
2 x k 2
x k
sinx 0
c) tan x 3cot x 4(sin x 3 cos x) . Điều kiện : * . Khi đó phương trình trở
cosx 0
2
sin x 3cos x sin 2 x 3cosx
thành : 4(sin x 3 cos x) 4(sin x 3 cos x) 0
cosx sinx sinxcosx
t anx=- 3 t anx=- 3
(sin x 3 cos x) 0
1 3
sinx+ 3cosx-4sinxcosx=0 sin 2 x sin x
2 sinx+ 2 cosx=sin2x 3
x=- 3 k
x k 2 k Z
3
x 2 k 2
9 3
1
d) sin 3 x cos3 x cos 2 x sinx+cosx 1 sin 2 x cos2 x sin 2 x
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 44
WWW.DAYHOCTOAN.VN
s inx+cosx=0 t anx=-1
1
s inx+cosx cosx-sinx-1+ sin 2 x 0 1
2 1
cosx-sinx-1+ sin 2 x t+ 1 t 2 1 0
2 2
x k
4
x k
x k x k
x = k 2 k Z
4
4 4
2
t 1 0 cosx-sinx 1 sin x- =sin
2
x k 2
4 4
Bài 5. Giải các phương trình sau
a) sin 4x tan x b) sin 4 x 4 sin x (cos4 x 4 cos x) 1
c) 3(cot x cos x) 5(tan x sin x) 2 d) cos7 x 3 sin 7 x 2
Giải
s inx sin5x+sin3x
a) sin 4 x tan x sin 4 x sin 4 x.cosx=sinx s inx
cosx 2
sin5x+sin3x 2sinx sin5x-sinx sin 3x sinx 0 2cos3x sin 2 x 2cos2x.sinx=0
sinx=0 s inx=0
2s inx 2 cos 3 xcosx cos2x. =0
2cos 2 x 2 cos 2 x 1 0
2
cos4x+2cos2x=0
s inx=0
x k
-1- 3 s inx=0 3 1
cos2x= 1(l ) k Z ; cos =
2 cos2x=cos x k 2
2
cos2x= 3 1 cos
2
b) sin 4 x 4sin x (cos 4 x 4cos x) 1 sin 4 x cos4x-1 4 cosx-sinx 0
2sin 2 x cos 2 x 2cos 2 2 x 4 cosx-sinx 0 cos2x sin2x-cos2x 2 cosx-sinx 0
cosx=sinx
cosx-sinx cosx+sinx sin 2 x cos2x 2 0
2sin x+ sin 2 x 2 0
4 4
x k
t anx=1 4
t anx=1
cos x- 1 x k 2 k Z
cos x- cos3x=-2 2 2
2
cos3x=1 x k 2
3
sinx 0
c) 3(cot x cos x) 5(tan x sin x) 2 . Điều kiện : * . Suy ra :
cosx 0
3(cot x cos x) 5(tan x sin x) 2 3(cot x cos x) 3(tan x sin x) 2 2(tan x sin x )
cos x sinx sinx cosx+sinx-sinxcosx
3 ( cos x sinx) 2 2( sin x) 2
sinx cosx cosx cosx
cosx+sinx cosx+sinx-sinxcosx
3 cos x sinx 1 2( )
sinxcosx cosx
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 45
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1 2
cos x sinx cosx+sinx sinxcosx 3 0
sinxcosx cosx
cos x s inx 0 t anx=1 x= 4 k
t 1
2
cosx+sinx s inxcosx t- 0 t 1 2 t 1 2 1 l
3cosx-sin2x=0 2
c osx 3-2sinx 0 cosx 0 s inx= 3 1 l
2
x 4 k x 4 k
.
1 2 3
sin x 4 sin x k 2 x k 2
2 4 4
Do điều kiện : cosx 0 . Còn các nghiệm trên thỏa mãn điều kiện .
1 3 2 3
d) cos 7 x 3 sin 7 x 2 cos 7 x sin 7 x cos 7x+ cos
2 2 2 6 4
3 k 2
7 x 6 k 2 x
7 x k 2
k Z
4 14 7
2
7 x 3 k 2
k 2 7 x k 2
x
6 4 7 7
Bài 6. Giải các phương trình sau
a) tan x 2 2 sin x 1 b) 2 cos3 x sin 3 x
1 cos x 5
c) tan 2 x d) sin 6 x cos6 x (sin 4 x cos4 x)
1 sin x 6
Giải
a) tan x 2 2 sin x 1. Điều kiện : cos x 0 . Phương trình :
t 2
sin x t sinx-cosx; t 2
2 2 sin x 1 sinx-cosx- 2 sin 2 x 0
cosx
t 2 1 t 2
0
2
t 2 2(l )
Do đó : 2 sin x 2 sin x 1 x k 2 x k 2
4 4 4 2 4
Vậy nghiệm phương trình là : x k 2 k Z
4
b) 2 cos x sin 3x 2 cos x 3sin x 4sin 3 x 0 . Vì cosx=0 không là nghiệm , cho nên ta
3 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 46
WWW.DAYHOCTOAN.VN
x k 2
cosx=1 cosx=1
k Z .
cosx+sinx=0 tanx=-1 x k
4
Các nghiệm này thỏa mãn điều kiện (*) .
d) sin 6 x cos6 x (sin 4 x cos4 x) 1 sin 2 2 x 1 sin 2 2 x
5 3 5 1
6 4 6 2
5 3 5 1 1 k
sin 2 2 x 1 sin 2 2 x 2sin 2 2 x 1 cos4x=0 x=
12 4 6 3 6 8 4
k
Vậy phương trình có nghiệm là : x= k Z
8 4
Bài 7. Giải các phương trình sau
sin 4 2 x cos4 2 x sin 6 x cos6 x 1
a) cos4 4 x b)
4
tan x tan x tan x tan x
4 4 4 4
c) cos 2 x sin x 2 cos x 1 0
2
Giải
sin 2 x cos 2 x
4 4
a) cos4 4 x . Điều kiện : tan x tan x 0 *
4 4
tan x tan x
4 4
sin 4 2 x cos 4 2 x
cos 4 4 x sin 4 2 x cos 4 2 x cos 4 4 x 1 sin 2 4 x 1 sin 2 4 x
1 2
2
cot x tan x
4 4
t sin 2 4 x; t 0;1
t sin 2 4 x; t 0;1
k
1 2 t 0 sin 2 4 x 0 x k Z
1 t t 2t 1 2t 3t 0
2
4
2
Kiểm tra điều kiện (*) .
n n
- Nếu k=2n thì x= n x tan x tan 1 0
2 4
4 2 4 4 2
- Nếu k=2n+1 x
2n 1 n x n tan x tan n
,
4 4 2 4 2 2 4 2 2
không xác định cho nên với k lẻ thì loại .
n
Tóm lại phương trình có nghiệm là : x n Z
4 2
sin 6 x cos6 x 1
b) . Điều kiện : tan x tan x 0 *
4 4 4
tan x tan x
4 4
sin 6 x cos6 x 1 1 3 1
sin 6 x cos6 x 1 sin 2 2 x
4 4 4 4
cot x tan x
4 4
5 3 1 cos4x 7
sin 2 2 x 5 3 cos4x=- 1 loai . Vậy phương trình vô nghiệm .
4 4 2 3
c) cos 2 x sin x 2 cos x 1 0
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 47
WWW.DAYHOCTOAN.VN
t cosx; t 1
2 cos 2 x 1 cos 2 x 2 cos x 0 2 t 1 cosx=-1 x= +k2
t 2t 1 0
Do đó phương trình có nghiệm là : x k 2 k Z
Bài 8. Giải các phương trình lượng giác sau:
1 tan x
b) 2 2 sin x
1 1
a) 1 sin 2 x
1 tan x 4 cos x sin x
c) 9 sin x 6 cos x 3sin 2x cos2x 8 d) (cos2 x cos 4 x) 2 6 2 sin 3x
Giải
1 tan x
a) 1 sin 2 x . Điều kiện : tan x 1 x l * . Khi đó :
1 tan x 4
1 tan x 1 t anx
2
t t anx
1
2 tan x
3 t t t 2 0 t 0
2
Vì : 2 2cos 2 x 2 1 cos2x 2.2cos2 x 2 cosx . Cho nên phương trình trở thành :
3 1
+/ Nếu cosx>0 : 3 sin 2 x 2cos2 x 4cos x 3 sinx-cosx=2
sinx- cosx=1
2 2
2 2 1
Hay : sin x- =1 x= k 2 k 2 . Nhưng cos k 2 0 .
6 2 6 3 3 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 49
WWW.DAYHOCTOAN.VN
2
Cho nên : x k 2 k Z . Loại .
3
3 1
+/ Nếu cosx<0 : 3 sin 2 x 2cos2 x 4cos x 3 sinx-cosx=-2
sinx- cosx=-1
2 2
Hay : sin x- =-1 x=- k 2 k 2 . Nhưng cos k 2 0 .
1
6 2 6 3 3 2
Cho nên : x k 2 k Z . Loại .
3
+/ Cosx=0 . Đương nhiên 2 là nghiệm của phương trình .
Vậy nghiệm : x k k Z
2
3
1 cos2x 1 cos4x 1 cos6x 3
c) sin 2 x sin 2 2 x sin 2 3 x
2
cos6x+cos2x +cos4x=0 2cos4xcos2x+cos4x=0 cos4x 2cos2x+1 0
k
cos4x=0 4x= 2 k x= 8 4
k Z
cos2x=- 1 2x= 2 k 2 x= k
2 3
3
1
d) 3 sin x cos x . Nhận xét : cosx=0 không là nghiệm , cho nên chia 2 vế của
cos x
phương trình cho cos x 0 3 t anx+1=1+tan 2 x t anx tanx- 3 0
t anx=0 x k
k Z
tanx= 3 x k
3
* Chú ý: Ta còn có cách :
s inx=0 s inx=0
3 sin xcosx cos 2 x 1 3 sin xcosx=1 cos 2 x sin 2 x
3cosx=sinx tanx= 3
Bài 11. Giải các phương trình lượng giác sau:
a) cot 2 x tan 2 x 2 tan 2 x 1 b) 2 cos x 2 sin10x 3 2 2 cos28x sin x
c) sin 2x 2 cos2x 1 sin x 4 cos x d) sin 2x 2 tan x 3
Giải
a) cot 2 x
tan 2 x
2 tan 2 x 1
. Đặt y 2 0 x log 2 y * . Phương trình trở thành :
x
tan y 1 2 tan y 1 2
Ta tìm được các giá trị sau : và
tan y 1 2 tan y 1 2
Vì : tan y 1 2 0 arctan -1- 2 0 y arctan -1- 2 k
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 50
WWW.DAYHOCTOAN.VN
y arctan -1+ 2 k
2
x log arctan -1+ 2 k
Tương tự ta tìm được: y arctan 1- 2 k x log 2 arctan 1- 2 k
y arctan 1+ 2 k
x log 2 arctan 1+ 2 k
b) 2cos x 2 sin10x 3 2 2cos 28x sin x 2cos x 2cos 28x sin x 3 2 2 sin10x
- VT 2 2 cos x 2 cos 28 x sin x 4 4 cos 2 28 x cos 2 x sin 2 x 4 4 cos 2 28 x 4 4 8
2
d) sin 2x 2 tan x 3 . Điều kiện : cos x 0 * . Khi đó phương trình trở thành :
2 tan x
2 tan x 3
2 tan 3 x 3tan 2 x 4 tan x 3 0 1
sin 2 x 2 tan x 3 1 tan 2 x s inx-cosx
2 s inx-cosx
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 51
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sin x sin x cos 2 x sin x cos x
sin 2 x 2 3 2sin x cos x 2sin x 3cos x 2
2
3
2 3
3
cosx cos x cos x cos3 x
2 t anx 2 t anx 1+tan 2 x 3 1+tan 2 x 2 tan 3 x 3tan 2 x 4 tan x 3 0 . Như (1)
Bài 12. Giải các phương trình lượng giác sau:
1 1 2 (cos x sin x)
a) ( 1 cos x cos x ) cos 2 x sin 4 x b)
2 tan x cot 2 x cot x 1
c) sin 3 x 2 sin x d) 8 2 cos6 x 2 2 sin3 x sin 3x 6 2 cos4 x 1 0
4
Giải
1
a) ( 1 cos x cos x ) cos 2 x sin 4 x sin 2 x.cos2x
2
cos2x=0
cos2x ( 1 cos x cos x ) sin 2 x 0
1 cos x cos x sin 2 x
k
- Trương hợp : cos2x=0 x= k Z Là một nghiệm của phương trình
4 2
- Trường hợp : 1 cos x cos x sin 2 x
1 11 cosx+cosx 2 2 VT 2
2
Ta có : VT 2 1 cos x cos x
VP=sin2x thuộc [0;1]
Nếu cosx=0 , thì phương trình trở thành : 1=0 vô lý .Cho nên cosx=0 không là nghiệm
Nếu cosx=1 , thì phương trình trở thành : 1=0 vô lý .Cho nên cosx=1 không là nghiệm
1
Nếu VT= 2 1 cosx cosx cosx= x k 2 cosx 0 (1)
2 3
Khi đó VP= sin 2 x 2 sin 2x k 2 x k (2)
4 4 8
Từ (1) và (2) phương trình vô nghiệm .Vậy trường hợp này phương trình vô nghiệm .
1 2 (cos x sin x) t anx+cot2x 0
b) . Điều kiện : * . Phương trình :
tan x cot 2 x cot x 1 cotx 1
1 2(cos x sin x) cosx.sin2x 2(cos x sin x)s inx
s inx cos 2 x
cos x
1 s inxsin2x+cosxcos2x cos x s inx
cosx sin 2 x s inx
cosx.sin2x 2(cos x sin x)sinx
sin 2 x 2 sinx . Vì sinx khác không cho nên
cosx cos x sinx
2
chia 2 vế phương trình cho sinx : 2cos x 2 cosx= x k 2 .
2 4
Nhưng với x k cot x 1 , vi phậm điều kiện , cho nên chỉ còn : x k
4 4
Vậy phương trình có nghiệm là : x k k Z
4
c) sin 3 x 2 sin x . Đặt : y x x y * . Do đó phương trình :
4 4 4
sin 3 y 2 sin y sin y cosy siny 1-sin 2 y cosy=0 sin ycos 2 y cosy=0
4
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 52
WWW.DAYHOCTOAN.VN
cosy=0 y 2 k x 4 k k
cosy sin ycosy 1 =0 x k Z
sin2y=0 y k x k 4 2
2
4 2
d) 8 2 cos x 2 2 sin x sin 3x 6 2 cos x 1 0
6 3 4
sin3x 0
tan 2 x cot 2 2 x
cot 3x tan 2 x cot 2 2 x 1 tan 2 x cot 2 2 x cot 3 x
tan 2 x cot 2 2 x 1
cot 3x
tan x cot 2 x . tan x cot 2 x (1)
tan x cot 2 x 1 tan x cot 2 x 1
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 53
WWW.DAYHOCTOAN.VN
1
Nhưng :
tan x cot 2 x t anx-
tan2x t anxtan2x-1 1
cot 3x .
tan x cot 2 x 1 tanx 1
1 t anx+tan2x tan 3x
tan2x
1
Tương tự :
tan x cot 2 x t anx+
tan2x t anxtan2x+1 1
cot x
tan x cot 2 x 1 tanx 1
1 t anx-tan2x tan x
tan2x
k
cot 3x 0 cos3x=0 x 6 3
Do đó (1) cot 3x cot 3x.cot x k Z
cot x 1 cotx=1 x k
4
4x 4x 1 cos2x 4x 2x
cos cos2 x 0 cos 0 2cos 1 cos3 0 .
3 3 2 3 3
2x 3y 3
Đặt : y x . y ** . Thay vào phương trình ta được :
3 2 2
2cos2y 1 cos3y 0 2 2cos2 y 1 1 4cos3 y 3cos y 0 . Đặt : t=cosy , suy ra :
4t 3 4t 2 3t 3 0 4t 2 t 1 3 t 1 0 t 1 4t 2 1 0
cosy=0 y k
t 1 cosy=0 cosy=0 2
2
4t 1 0 4cos y 1 0
2
2 1+cos2y 1 0 cos2y=- 1 y k
2 3
3 3 3k
x 2 2 k x
Thay vào (**) ta được : 4 2
.
3 3k
x k x
2 3
2 2
Kiểm tra diều kiện (*)
3
x 4 3n 3
- Nếu k là chẵn : k=2n cos 3n 0; tan 3n 1 .
x 3n 2 4
2
Phương trình đã cho vô nghiệm .
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 54
WWW.DAYHOCTOAN.VN
9
3 3 2n 1 3 3 x 3n
x x 3 n 4
4 2 4 2
- Nếu k là lẻ : k=2n+1 x 3n
3 2n 1 x 3 3n x 2 3n
x 2 2
2 2
9
x 4 3n
Các nghiệm này thỏa mãn điều kiện (*) . Vậy nghiệm phương trình : x 3n .
x 2 3n
b) sin 3x sin 2 x sin x . Đặt y x x y * . Khi đó phương trình :
4 4 4 4
sin 3 y sin 2 y sin y sin 3 y sin 2 y sin y
4 4 4 2
sin 3 y cos2ysin y 4sin 3 y 3sin y sin y 1 2sin 2 y 0 2sin 3 y 2sin y 0
y k
sin y 0
2sin y sin y 1 0 . Thay vào (*) ta tìm được các nghiệm
y k
2
cosy=0
2
x 4 k x 4 k k
. Thu gọn 2 nghiệm ta được : x k Z
x k x k 4 2
4 2 4
cosx+sinx=0
c) sin x cos x cos 2 x cos2 x sin 2 x cosx+sinx cosx-sinx-1 0
cosx-sinx=1
t anx=-1 x k
4
k Z
2sin x- =1
x k 2 x k 2
4 2
t t 2 0
2
Vậy nghiệm phương trình : cot x 0 x k k Z
2
t=sinx; t 1 t 1
b) cos 2 x sin x 1 0 1 sin 2 x s inx+1=0 2
t t 2 0
t 2 1(l )
Vậy phương trình có nghiệm : s inx=-1 x=- k 2 k Z
2
t s inx; t 1
c) sin 3x 2 cos 2 x 2 0 3sin x 4sin 3 x 2 1 2sin 2 x 2 0
4t 4t 3t 0
3 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 55
WWW.DAYHOCTOAN.VN
t 0 x k
s inx=0
t 0 3
2
t 1(l ) 1 x k 2 k Z
4t 4t 3 0 2 sinx= 6
1 2 5
t x k 2
2 6
d) sin 3x sin x sin 2 x 0 2cos 2 x sin x 2sin x cos x 0 2sin x cos2x+cosx 0
x k
x k x k
s inx=0 k 2
2 x x k 2 x k Z
cos2x=-cosx=cos -x 3 3 x k 2
2 x x k 2 x k 2 3 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 56
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sin 3x 0
sin 3x 1 cosx.cos 2 2 x
sin 3x cos 2 x 0 sin 3x 0 cos3x+cosx
cosxcos2x cosx.cos2x 1 cos2x 0
2
sin 3x 0
sin 3x 0
cos5x+cosx cos3x+cosx
2 c os2xcos3x+cos2xcosx=0 2 + =0
2 2
k
x 3
sin 3x 0 x k 2
sin 3x 0 cos5x=-1 k
5 5
cos3x=-1
l 2
x k Z
4 cos5x+cos3x+2cosx=0 3
x
cosx=-1 3 3
x n2
Do hệ trên vô nghiệm . ( Kiểm tra bằng phương pháp tìm nghiệm nguyên hay biểu diến
trên đường tròn đơn vị cũng được ).
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 59
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Giải
a) sin 3x(cos x 2 sin 3x) cos3x(1 sin x 2 cos3x) 0
sin 3xcosx cos3x sinx -2 sin 2 3x+cos 2 3x +cos3x 0
k
x
sin 4 x 1 4 x k 2 8 2
sin 4 x cos3x=2 2 .
cos3x=1 3x l 2 x l 2
3
Nếu phương trình có nghiệm thì tồn tại k,l sao cho :
k l 2 k 2l 1 3k 4l 1
12k 16l 3 2 6k 8l 3
8 2 3 2 3 8 6 8
Phương trình vô nghiệm ví : Vế trái là một số chẵn , còn vế phải là một số lẻ .
3(1 sin x) x
b) 3 tan 3 x tan x 8 cos2 0 . Điều kiện : cos x 0 * Phương trình :
4 2
2
cos x
3(1 sin x)
3tan 3 x tan x 4 1 cos x 0
1 sin x
2
2
sin 2 x 3 4 1 sin x 3 1 cos 2 x cos 2 x 3 4cos 2 x
2
t anx 3 1 0 t anx 0
2
cos x 1 sin x cos 2 x 1 sin x
t anx 1 3 1 cos2x 0 cos2x=2
3 4cos 2 x 2 0
cos x 1 sin x t anx+1+sinx=0 sinx+cosx+sinxcosx=0
t2 1
t s inx+cosx; t 2;s inxcosx= 2
2 sin x 2 1
t t 1 0 t 2 2t 1 0 t 1 2 2(l ) 4
2
2 t 1 2
x k 2 x k 2
2 1
sin x sin 4 4
k Z
4 2 x k 2 x 3 k 2
4 4
Bài 21. Giải các phương trình lượng giác sau:
a) 2 cos3 x sin 3 x b) cos 2 x 3 sin 2 x 3 sin x cos x 4 0
c) cos 2 x cos x 1 tan x
2
d) 3cot2 x 2 2 sin 2 x (2 3 2 ) cos x
Giải
sin 3 x
4 tan 3 x 3 tan x 1 tan 2 x 2 0
3sin x
a) 2 cos3 x 3sin x 4sin 3 x 2 3
4 3
cos x cos x
t 1
tan 3 x 3tan x 2 0 t 1 t 2 t 2 0 t 1 t 2 0
2
t 2
t anx 1 x k
4 k Z
t anx 2
x arctan2+k
b) cos 2 x 3 sin 2 x 3 sin x cos x 4 0 . Chia 2 vế cho 2 ta được :
1 3 3 1
cos 2 x sin 2 x sin x cos x 2 0 sin 2 x sin x 2
2 2 2 2 3 6
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 60
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sin 2 x 3 1 2 x 3 2 k 2 x k
12
. Phương trình có nghiệm
sin x 1 x l 2 x l 2
6
6 2 3
khi : k l 2 1 12k 4 24l 12k 24l 5 . Vô nghiệm với mọi k,l
12 3
thuộc Z ví Vt là một số chẵn , còn VP là một số lẻ .
cosx 0
c) cos 2 x cos2 x 1 tan x . Điều kiện : * . Khi đó phương trình trở thành :
tanx -1
t t anx 0
0 t 1
1 t 2 1 t 1 t 1 t 1 0
2 2
1 t 1 t
1 t 1 t
1
1 t 2 2
1 t 2 1 t 2
1 t 1 t 1 t 3 t 2 t 1 0 t 1 t 2 1 0 t 1 t anx=1 x= k
2
4
d) 3cot x 2 2 sin x (2 3 2 ) cos x . Điều kiện : sinx 0 . Khi đó phương trình là :
2 2
1 3
3 2 1 2 2 sin 2 x (2 3 2) cos x 2 2 2 sin 2 x 3 (2 3 2) cos x
sin x sin x
3 2 2 sin 4 x 3sin 2 x (2 3 2)cos x sin 2 x
3 1 cos2 x 2 2 1 cos2 x 3 (2 3 2) cos x 1 cos 2 x
t cosx t 1
2 2t 4 2 3 2 t 3 3 4 2 t 2 2 3 2 t 2 2 0
t cosx t 1
2 1
1
2 2 t t 2 2 3 2 t t 3 4 2 0
1 1 1 1
u t t t t 2 u 2 u t t t t 2 u 2
2 2 2 2
2 2 u 2 2 2 3 2 u 3 4 2 0
2 2u 2 2 3 2 u 3 0
2 3 2 2 3 2
u 3 2
2 2 1
2
Ta có : 2 3 2 8 2.3 3 2 2
2 3 2 2 3 2
u2 2
2
1
t t 3 2 t 2 3 2t 1 0 3 2 22 22 3 2
t 1 t
2 2 2
t 1 2 t 2t 1 0 t 1 2 1(loai) t 2 1
t
22 3 2
cosx cos x k 2 22 3 2
2 k Z , cos = , cos = 2 1
cosx= 2 1 cos x k 2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 61
WWW.DAYHOCTOAN.VN
c) 2 cos 2 x sin 2 x cos x sin x cos2 x 2(sin x cos x)
Giải
a) tan x sin 2 x cos 2 x 2 2 cos x
1
0 . Điều kiện : cos x 0 . Phương trình :
cos x
sin x 2 cos 2 x 1 1 2 cos 2 x 2 cos 2 x 1
sin 2 x cos 2 x 2 0 s inx cos 2 x 2 0
cosx cosx cosx cosx
cos2x cos2x 2 sinx
sinx cos 2 x 2 0 cos2x 1 0
cosx cosx cosx cosx
k
cos2x=0 2 x k x k
2
2
4 2 x k Z
sinx+cosx=2 4 2
a b 1 2 c x
2 2 2
4
c/ 2 cos 2 x sin x cos x sin x cos x 2(sin x cos x)
2 2
x
e) cos3 x cos2 x 2 sin x 2 0 f) 2 cos x 2 tan
2
Giải
a) tan x sin x 2 sin x 3(cos2 x sin x cos x) . Điều kiện : cos x 0 . Phương trình :
2 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 62
WWW.DAYHOCTOAN.VN
x=- 4 k
k Z
x= k
3
sinx 0 sinx 0
b) sin 2 x(cot x tan 2 x) 4 cos2 x . Điều kiện : * .
sin2x 0 cosx 0
cos x s in2 x
Khi đó phương trình trở thành : 2sin xcosx( ) 4 cos 2 x 0
s inx cos2x
2
s in 2 x 2
s in 2 x 2sin 2 x cos2x
2cos 2 x+ 4 cos 2 x 0 2 cos 2 x 0 2 cos 2 x 0
cos2x cos2x cos2x
1
1 cos2x-cos2x=0 cos2x= 2 x k 2 x k k Z
2 3 6
( Vì cosx khác 0 và cả hai nghiệm trên thỏa mãn điều kiện (*) )
1 2 sinx 0
c) 48 (1 cot 2 x cot x) 0 . Điều kiện : * . Khi đó :
cosx 0
4 2
cos x sin x
1 2 co 2 x cos x 1 2 cos x
48 4
2 (1 ) 0 48 2 ( )0
cos x sin x sin 2 x.s inx 4
cos x sin x 2sin 2 x.cosx
1 1 1
48 4
4 0 cos 4 x sin 4 x 48sin 4 x cos 4 x 0 1 sin 2 2 x 3sin 4 2 x 0
cos x sin x 2
1
t
t sin 2 x 0 t 1 2
k
2
1
2 sin 2 2 x cos4x=0 x= k Z
6t t 2 0
t 2 0(loai) 2 8 4
3
3 3 1 cos4x 5 3cos 4 x
d) sin 6 x cos6 x cos 4 x 1 sin 2 2 x cos4x cos4x=1-
4 4 2 8
k
8cos 4 x 5 3cos 4 x cos4x=1 4x=k2 x= k Z
2
e) cos3 x cos2 x 2sin x 2 0 cos2 x cosx-1 2 sinx-1 0
1 sin 2 x cosx-1 2 sinx-1 0 1 sinx 1 sinx cosx-1 2 0
s inx=1
1 s inx=0 s inx=1 s inx=1
1-t 2 2
cosx-sinx+sinxcosx-2=0 t 20 t 2t 3 0 '=1-3=-2<0
2
sinx=1
sinx=1 x= k 2 k Z
x 2
x x
f) 2 cos x 2 tan . Điều kiện : cos 0 x k 2 * . Khi đó phương trình :
2 2
x x
sin sin
2 cos x 2 2 2 1 2 cos 2 x sin 2 x 0
x x
cos cos 2 2
2 2
x x 2 x x x x x x x
cos sin cos sin 0 cos sin 2 cos 2 sin cos 0
2 2 cos x 2 2 2 2 2 2 2
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 63
WWW.DAYHOCTOAN.VN
x
x x 1 cosx 1 tan 1 x
cos sin 2 sin x 0 2 k
2 2 2 2 2 4
s inx+cosx+5=0
x k 2 k Z . { Vì : Phương trình : sinx+cosx+5=0 vô nghiệm )
2
Bài 24. . Giải các phương trình sau:
a) cos3x 2 cos2 3 x 2(1 sin 2 2 x) b) sin x sin 2x sin 3x 0
c) cot x tan x sin x cos x d) sin 3x cos2x 1 2 sin x cos2x
Giải
a) cos3x 2 cos 3 x 2(1 sin 2 x) Ta có nhận xét sau :
2 2
1 1 cos 3x 2 cos 3x 4 VT 2
2
VT 2 cos 3x 2 cos 2 3x 2 2
VP 2(1 sin 2 2 x) 2
k
cos3x= 2-cos 2 3x cos 3x 1 cos6x=-1
2 x 1
6 3
Vậy chỉ xảy ra khi : .
sin 2 x 0
2
sin 2 x 0 sin2x=0 x l
2
2
Nếu phương trình có nghiệm thì tồn tại k,l thuộc Z sao cho :
k l 3l 1 l 1
1 2k 3l k l .
6 3 2 2 2
Để k là nguyên thì ta chọn : l 1 2n l 2n 1 .
2n 1 n n Z
Thay vào (2) nghiêm : x
2 2
b) sin x sin 2 x sin 3x 0 sin 3x sinx sin 2 x 0 2sin 2 x cos x sin 2 x 0
sin 2 x 0 2 x k 2 x k
sin 2 x 2 cos x 1 0 k Z
cosx=- 1 x 2 k 2 x 2 k 2
2 3 3
sinx 0
c) cot x tan x sin x cos x . Điều kiện : * . Khi dó phương trình :
cosx 0
cos x sin x cos 2 x sin 2 x
sin x cos x s inx+cosx 0
s inx cosx s inxcosx
t anx=-1
cosx sin x s inx+cosx=0
s inx+cosx 1 0 1 t2
s inxcosx cosx-sinx-sinxcosx=0 t 0
2
t anx=-1 t anx=-1
t anx=-1
2 t 1 2 2(loai)
2cos x+ 2 1
t 2t 1 0 t 2 1
4
t anx=-1
x=- k x=- k
2 1
2 1
4 4
k Z ; cos =
cos x+ 2
4 x+ k 2 x k 2
2 4 4
d) sin3x cos 2x 1 2sin x cos 2x sin3x cos2x=1+sin3x-sinx 1-cos2x-sinx=0
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 64
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sinx=0 x k
2sin x-sinx=0 k Z
x k 2 x 5 k 2
2
sinx= 1
2 6 6
Bài 25. . Giải các phương trình sau:
1 1
a) 2 cos 2 x 8 cos x 7 b) cos3x cos3 x sin 3x sin 3 x cos3 4 x
cos x 4
c) 9 sin x 6 cos x 3sin 2x cos2x 8 d) sin 3 x cos3x cos3 x sin 3x sin 3 4 x
Giải
1
a) 2 cos 2 x 8 cos x 7 . Điều kiện : cosx 0 . Khi đó phương trình trở thành :
cos x
1
4 cos 2 x 8cos x 5 4 cos3 x 8cos 2 x 5cosx-1 0
cos x
cosx=1 cosx=1
cosx-1 4cos 2 x 4cos x 1 0
4cos x 4cos x 1 0 2cos x 1 0
2 2
cosx=1 x k 2
k Z
cosx= 1 x k 2
2 3
1
b) cos 3 x cos3 x sin 3 x sin 3 x cos 3 4 x
4
cos 3x 4 cos x sin 3 x 4sin x 4 cos 4 x 1
3 3 3
cos4x=0 cos4x=0
1 3cos4x 4 cos 4 x 1 cos4x 4cos 4 x 3 0
3 2
2 1+cos8x 3 cos8x= 1
2
k
4x= 2 k x= 8 4
k Z
8x= k 2 x= k
3 24 4
c) 9sin x 6cos x 3sin 2 x cos 2 x 8 9sin x 9 6cos x 6sin xcosx 1 cos 2 x 0
9 sin x 1 6cos x 1 sin x 2cos2 x 0 9 sin x 1 6cos x 1 sin x 2 1 sin 2 x 0
sinx=1
sin x 1 9 6cos x 2 1 sin x 0 sinx=1 x= +k2 k Z
6cosx+2sinx=-11 2
Vì : 6cosx+2sinx=-11 vô nghiêm - a 2 b2 36 4 40; c 2 11 121 a 2 b2 c 2
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 65
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Bài 26. . Giải các phương trình sau:
a) sin x sin 2 x sin 3 x sin 4 x cos x cos2 x cos3 x cos4 x
sin 2 2 x cos4 2 x 1
b) 2 sin x sin x cos x cos x 1
2 2
c) 0
sin x cos x
Giải
a) sin x sin 2 x sin 3 x sin 4 x cos x cos2 x cos3 x cos4 x
cos x s inx cos 2 x sin 2 x cos3 x sin 3 x cos 4 x sin 4 x 0
cosx-sinx=0
cos x s inx cos x sin x 1 s inx cos x cos x sin x 0
2 sinx+cosx s inxcosx+1=0
t anx=1 t anx=1 t anx=1
t anx=1
2 t=-2+ 3
2t+ t 1 1=0 2 sin x 3 2
2
t 4t 1 0
2 t 2 3 2 4
x= 4
t anx=1
x= 4 32
32 x k 2 k Z ;sin
sin x x 4 2
4 k 2
x 3 k 2
2 4
4
b) 2 sin 2 x sin x cos x cos2 x 1
3 1 3
2 1 cos2x sin 2 x 1 cos2x 2 3cos 2 x sin 2 x 3 cos 2 x sin 2 x
10 10 10
3
x k cos = ;
3 2 x k 2 10
cos 2 x cos 2 k Z;
10 2 x k 2 x 3
k cos =
2 10
sin 2 2 x cos4 2 x 1
c) 0 . Điều kiện : s inxcosx>0 sin2x>0 0<2x< 0<x< *
sin x cos x 2
1 k
sin 2 2 x cos 4 2 x 1 0 1 sin 2 4 x 1 0 sin 4 x 0 x
2 4
Khi biểu diễn nghiệm trên tren vòng tròn đơn vị .Ta thấy chỉ có 2 đỉnh cung thỏa mãn
3 x 4 2n
điều kiện là : ; n Z
4 4 x 3 2n
4
Bài 27. . Giải các phương trình sau:
a) 2 sin 3 x cos 2 x cos x 0 b) 1 cos3 x sin 3 x sin 2 x
c) 1 cos x cos2x cos3x 0 d) cos x cos2x cos3x cos4x 0
e) cos2 x sin 3 x cos x 0 f) cos x sin x | cos x sin x | 1
Giải
a) 2sin x cos 2 x cos x 0 2sin x- 1-2sin 2 x cosx=0 2sin 3x-2sin 2 x cosx-1=0
3 3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 66
WWW.DAYHOCTOAN.VN
cosx=1 cosx=1
1 cosx 2 1 cosx sinx-1 1 =0
2 sinx-cosx +sin2x-3=0 2t 1-t -3=0
2
cosx=1 cosx=1
2 cosx=1 x=k2 k Z
t 2t 2=0 ' 1 2 0
b) 1 cos3 x sin 3 x sin 2 x 1 sin 2 x cosx-sinx 1 sinxcosx 0
cosx sin x cosx-sinx 1 s inxcosx 0 cosx sin x cosx-sinx 1 s inxcosx 0
2
x= 4 k x= 4 k
t anx=1
x k 2 x k 2 k Z
sin x 1 4 4 2
4 2 5 x k 2
x k 2
4 4
c) 1 cos x cos 2 x cos3x 0 1 cos2x cos3x+cosx 0
cosx=0
2 cos 2 x 2 cos 2 x cos x 0 2 cos x cosx+cos2x 0
cos2x=-cosx=cos x
x k
x 2 k
2
k 2
2x= x k 2 x= k Z
3 3
2 x x k 2 x k 2
d) cos x cos 2 x cos3x cos 4 x 0 cos3x+cosx cos4x+cos2x 0
cosx=0
2 cos 2 x cos x 2 cos 3 x cos x 0 2 cos x cos2x+cos3x 0
cos3x=-cos2x=cos -2x
x= 2 k
x= 2 k
k 2
3x= 2 x k 2 x= k Z
5 5
3x 2 x k 2 x k 2
e) cos2 x sin3 x cos x 0 cosx cosx+1 sinx 1-cos 2 x 0
cosx=-1
cosx+1=0
cosx+1 cosx s inx 1-cosx 0 t 2 1
sinx+cosx-sinxcosx=0 t- =0
2
cosx=-1 cosx=-1 cosx=-1
cosx=-1
2 t=1- 2
2 sin x 1 2 1 2
sin x cos
t -2t-1=0 t=1+ 2 2
4 4 2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 67
WWW.DAYHOCTOAN.VN
x=- +k2 x=- +k2
x k 2 x k 2 k Z
4 4
5
x k 2 x k 2
4 4
f) cos x sin x | cos x sin x | 1 .
t2 1
Đặt : t s inx+cosx ;0 t 2 * t 2 1 2sin xcosx sinxcosx=
2
t 2 1 t 1
t 1 0 t 2 2t 3 0 t 1
2 t 3 0(loai)
1
2 sin x 4 1 sin x 4 x k 2 x k 2
2
s inx+cosx 1 2
1 x k 2 x k 2
2 sin x 1 sin x
4 4 2 2
k
Thu gọn 4 nghiệm trên ta được : x k Z là nghiệm của phương trình .
2
Bài 28. Giải các phương trình sau:
a) 2 cos2x 5sin x b) sin 3 x cos3 x 2(sin5 x cos5 x)
c) sin 2 x cos2 2 x cos2 3 x d) 8 cos3 x cos3x
3
Giải
t s inx; t 1 1
t
a) 2 cos 2 x 5sin x 2 1 2sin x 5sin x 2
2
2
2t 5t 3 0
t 3 1
1
Vậy phương trình có nghiệm : cosx=- x k 2 k Z
2 3
b) sin 3 x cos3 x 2(sin 5 x cos5 x) sin 3 1 2sin 2 x cos3 x 2cos 2 x 1
cos2x=0
cos2x=0 cos2x=0
cos2x sin x cos x 0
3 3
tanx=1
sinx-cosx 1 sinxcosx 0 sin2x=-2 tanx=1
k
2x= 2 k x= 4 2 k
. Thu gọn 2 nghiệm trên ta được : x k Z
x= k x= k 4 2
4 4
d) 8cos3 x cos3x 2 cos 3x+ 3cos x cos3x
3 3
2cos3x+6cos x cos3x 2cos x cos3x . Đặt : y x x y *
3 3 3 3
Thay vào ta có : 2cos y cos3 y- cos 3y- cos -3y cos3y
3
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 68
WWW.DAYHOCTOAN.VN
cosy=0
Do đó : 2 cos y 4 cos3 y 3cos y 0 cosy 4cos 2 y 3 0
2 1+cos2y 3 0
x= 6 k
cosy=0 y= 2 k y= 2 k x= 2 3 k
1 x=- k (k Z )
cos2y= 2y= k 2 y= k x= k 6
2
3 6 6 3 x k
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 69
WWW.DAYHOCTOAN.VN
d) 1 3 tan x 2 sin 2x . Điều kiện : cos x 0 . Khi đó phương trình trở thành :
sin x
1 3 4sin xcosx cosx+3sinx=4sinxcos 2 x . Chia 2 vế phương trình cho cos3 x 0
cosx
1 sinx sinx t t anx
t t anx
Ta được : 3 2
+3 =4
cos 2 x cos3 x cosx
1+t 2
3t 1 t 2
4t 0 3t t t 1 0
t t anx
t 1 0 t 1
2 t anx=-1 x=- k
t+1 3t 2t 1 0 3t 2t 1 0 ' 1 3 2 0
2
4
x2
c) 4 cos3 x 3 2 sin 2 x 8 cos x d) 1 cos x
2
sin 3 x sin 5 x
e) sin 3 x 2 sin x f)
4 3 5
Giải
cosx 0
a) sin 3x cos x cos 2 x(tan 2 x tan 2 x) . Điều kiện : * . Khi đó phương trình :
cos2x 0
sin 2 x sin 2 x cos2x.sin 2 x
sin 3x cos x cos 2 x cos x cos 2 x cosxsin2x
cos 2 x cos2x cosx
cos2x.sin 2 x cos2x.sin 2 x sin 3x s inx
sin 3x cosxsin2x=
cosx cosx 2
b) 9 sin x 9 cos x 10 . Đặt : t 9cos x 1 t 9 * . Khi đó phương trình trở thành :
2 2 2
9cos x 1
t 1 cos 2 x 0 x k
2
9 cosx=0
t 10 t 10t 9 0
2
2 2 2
t t 9 9cos x 9 cos x 1 sinx=0
x k
c) 4 cos3 x 3 2 sin 2 x 8 cos x
Nhận xét : cosx=0 là nghiệm của phương trình do đó pt có nghiệm : x k .
2
Khi cosx 0 Ta chia 2 vé phương trình cho cos3 x 0 , ta được phương trình :
4cos2 x 6 2 sin x 8 4 1 sin 2 x 6 2 sin x 8 4sin 2 x 6 2 sin x 4 0
t s inx; t 1
x k 2
t s inx; t 1 2
2 s inx= 4
k Z .
4t 6 2t 4 0 t
2
t 2 1 2 3
2 x k 2
4
x2 x2 x 0 x 0
d) 1 cos x 1 cosx= x 0.
2 2 cosx=1 x=k2
Phương trình có nghiệm duy nhất : x=0
e) sin 3 x 2 sin x . Đặt : y x x y * . Thay vào phương trình ta có :
4 4 4
WWW.DAYHOCTOAN.VN
Trang 70
WWW.DAYHOCTOAN.VN
sin 3 y 2 sin y sin y cosy siny sin 2 y 1 cosy=0 sinycos 2 y cosy=0
4
cosy=0
cosy 1-sinycosy =0 cosy=0 y= k x k k Z
sin2y=2>1 2 4
sin 3 x sin 5 x
f) 5sin 3 x 3sin 5 x 2sin 3 x 3 sin 5 x sin 3 x
3 5
2sin 3x 3.2cos 4 x sin x 2 3sin x 4sin 3 x 6sinxcos4x=0 sinx 6-4sin 2 x 6cos 4 x 0
s inx=0 s inx=0
s inx=0
6-2 1-cos2x 6 2 cos 2 x 1 0 cos2x=1 cos2x=- 5
2 2
12 cos 2 x-cos2x-10=0
6
-Trường hợp : sinx=0 x=k
- Trường hợp : cos2x=1 2x=k2 x=k
5
- Trường hợp : cos2x=- cos 2x= +k2 x= k
6 2
x k
5
Tóm lại phương trình có nghiệm là : k Z ; cos =-
x k 6
2
WWW.DAYHOCTOAN.VN Trang 71