OBRADA ODVAJANJEM ČESTICA

Zadaci za vježbu

1. Razmatra se ortogonalno rezanje kod kojega je

izmjeren rezni omjer r = 0,6. Zadano je:
- prednji kut alata γ = 5°;
- debljina neodrezane strugotine h = 0,16 mm;
- brzina rezanja vc = 140 m/min.
Traži se:
a) debljina strugotine;
b) brzina strugotine;
c) kut ravnine smicanja;
d) brzina smicanja;
e) kut vanjskog trenja (model Lee/Schaffer).
2. Razmatra se ortogonalno tokarenje alatom koji
ima prednji kut γ = 8°. Izmjerena je dužina
strugotine l1 = 1 m i mase m = 5,7 g. Zadano je:
- gustoća materijala obratka ρm = 7,86 kg/dm3;
- brzina rezanja vc = 36 m/min;
- posmak po okretaju f = 0,3 mm;
- dubina rezanja ap = 1,5 mm.
Traži se:
a) faktor sabijanja strugotine;
b) kut ravnine smicanja;
c) brzina strugotine;
d) veličina (intenzitet) deformacije pri smicanju;
e) brzina deformacije (brzina klizanja) za
pretpostavljenu debljinu lamela Δy = 1,5 μm.
3. Kod operacije ortogonalnog tokarenja alatom koji
ima prednji kut γ = 8°, izmjerene vrijednosti
 glavne sile rezanja i pasivne (odrivne) sile iznose
Fc = 1450 N i Fp = 900 N. Zadano je:
- posmak po okretaju f = 0,15 mm;
- dubina rezanja ap = 3 mm;
- faktor sabijanja strugotine ξ = 2,8.
Traži se:
a) koeficijent vanjskog trenja;
b) tangencijalna sila u ravnini smicanja;
c) smično naprezanje.
4. Razmatra se ortogonalno rezanje alatom koji ima
prednji kut γ = 15°. Izmjerene vrijednosti glavne
sile rezanja i pasivne (odrivne) sile iznose
Fc = 3000 N i Fp = 1200 N.
Treba:
a) pomoću Merchantove kružnice (grafički) naći
vrijednosti sile rezanja (rezultanta), sile
trenja i normalne sile na prednjoj površini
alata;
b) izračunati kut ravnine smicanja (model
Ernst/Merchant);
c) pomoću Merchantove kružnice (grafički) naći
vrijednosti tangencijalne sile u ravnini
smicanja i normalne sile na ravninu
smicanja;
d) analitičkim izrazima provjeriti grafički
dobivene vrijednosti sile rezanja (rezultanta)
i njezinih komponenti.
5. Razmatra se ortogonalno rezanje alatom koji ima
prednji kut γ = 10°, a naprezanje plastičnog
tečenja (specifični deformacijski otpor) materijala
obratka iznosi kf = 780 N/mm2. Zadano je:
- debljina neodrezane strugotine h = 0,2 mm;
 - širina rezanja b = 5 mm;
- kut ravnine smicanja Ф = 30°;
- koeficijent vanjskog trenja μ = 0,75.
Traži se:
a) specifična energija smicanja;
b) tangencijalna sila u ravnini smicanja;
c) sila trenja.
6. Razmatra se ortogonalno rezanje alatom koji ima
prednji kut γ = 6°. Izmjerene vrijednosti glavne
sile rezanja i pasivne (odrivne) sile iznose
Fc = 2400 N i Fp = 960 N. Pretpostavlja se kut
ravnine smicanja prema modelu Ernst/Merchant.
Zadano je:
- debljina neodrezane strugotine h = 0,25 mm;
- širina rezanja b = 2,5 mm.
Traži se:
a) kut vanjskog trenja;
b) veličina (intenzitet) deformacije pri smicanju;
c) specifična energija rezanja;
d) specifična energija smicanja;
e) specifična energija trenja;
f) smično naprezanje.
7. Razmatra se ortogonalno rezanje alatom koji ima
prednji kut γ = 0°, pri čemu se pretpostavlja kut
ravnine smicanja prema modelu Lee/Schaffer.
Zadano je:
- debljina neodrezane strugotine h = 0,16 mm;
- širina rezanja b = 2 mm;
- brzina rezanja vc = 100 m/min;
- koeficijent vanjskog trenja μ = 0,5;
- smično naprezanje τsh = 450 N/mm2.
Treba odrediti snagu smicanja.
8. Razmatra se koso rezanje alatom koji ima
normalni prednji kut γn = 10° i kut inklinacije
i = 20°. Izmjerene vrijednosti glavne sile rezanja,
pasivne (odrivne) sile i posmične sile iznose
Fc = 2500 N, Fp = 1000 N i Ff = 500 N. Zadano je:
- debljina neodrezane strugotine h = 0,2 mm;
- širina rezanja b = 5 mm;
- kut ravnine smicanja Ф = 30°.
Treba odrediti smično naprezanje.
9. Razmatra se tokarenje alatom koji ima normalni
prednji kut γn = 10°, kut nagiba glavne oštrice
λs = 5° i kut namještanja κr = 75°. Izmjerene
vrijednosti glavne sile rezanja, pasivne (odrivne)
sile i posmične sile iznose Fc = 3500 N,
Fp = 1400 N i Ff = 700 N. Treba odrediti silu
trenja na prednjoj površini alata.
10. Razmatra se ortogonalno rezanje alatom koji
ima prednji kut γ = 0°. Izmjerene vrijednosti
glavne sile rezanja i pasivne (odrivne) sile
iznose Fc = 900 N i Fp = 670 N. Pretpostavljena
duljina kontakta strugotina-alat je lk = 0,86 mm i
pretpostavljena debljina sekundarne smične
zone je w = 0,166 mm. Zadano je:
- debljina neodrezane strugotine h = 0,25 mm;
- širina rezanja b = 2,5 mm;
- rezni omjer r = 0,3;
- brzina rezanja vc = 120 m/min;
- gustoća materijala obratka ρm = 7200 kg/m3;
- specifični toplinski kapacitet c = 502 J/(kgK);
- koef. toplinske vodljivosti k = 43,6 W/(mK).
Traži se maksimalna temperatura na prednjoj
površini alata.
11. Ako kod velikih brzina rezanja udio topline koji
se provodi u alat postaje zanemariv, a udio
topline koji se provodi u obradak iznosi Г%
ukupno stvorene topline, treba za takav slučaj
izvesti izraz za maksimalnu temperaturu u
strugotini u zavisnosti od:
- specifične sile rezanja kcs;
- gustoće materijala obratka ρm;
- specifičnog toplinskog kapaciteta c.
12. Razmatra se ortogonalno rezanje alatom koji
ima prednji kut γ = 0°, a udio topline koji
se provodi u obradak iznosi 10% (Г = 0,1).
Zadano je:
- specifična sila rezanja kcs = 2,5 GN/m2;
- koeficijent vanjskog trenja μ = 1;
- rezni omjer r = 0,3;
- gustoća materijala obratka ρm = 7200 kg/m3;
- specifični toplinski kapacitet c = 500 J/(kgK).
Traži se prosječni prirast temperature u
primarnoj smičnoj zoni.
13. Kod neke obrade tokarenjem konvencionalna
Taylorova jednadžba postojanosti alata glasi
vcT0,2 = 299,25. Zadano je:
- nabavna cijena rezne pločice Cpl = 40 kn;
- broj reznih oštrica pločice zpl = 4;
- nabavna cijena držača Cd = 1020 kn;
- broj pritezanja pločica do otpisa držača
Npl = 500;
- cijena normirane minute rada tokarilice
cns = 2,33 kn/min;
- vrijeme zamjene rezne oštrice ta1 = 1,5 min.
Traži se ekonomična i produktivna postojanost
alata i pripadajuće brzine rezanja.
14. Za neko čeono glodanje konvencionalna
Taylorova jednadžba postojanosti alata glasi
vcT0,26 = 600. Zadano je:
- plaća radnika RP = 0,6 kn/min uz režije
100%;
- cijena novog stroja CS = 876000 kn uz
amortizacijski period 10 godina, 2000
radnih sati godišnje i režije 100%;
- nabavna cijena glodaće glave promjera
Dg = 50 mm i broja zubi z = 4 iznosi
Cg = 700 kn uz broj pritezanja do otpisa
Npl = 500;
- nabavna cijena rezne pločice s zpl = 4
oštrice iznosi Cpl = 36 kn;
- posmak po zubu fz = 0,1 mm;
- ekscentricitet namještanja e = 5 mm;
- širina obratka b0 = 30 mm;
- duljina obratka l = 200 mm;
- izlaz glodaće glave li = 2 mm;
- broj prolaza ip = 1;
- vrijeme zamjene reznih oštrica ta1 = 5 min;
- vrijeme podešavanja glodalice tn = 60 min.
Traži se:
a) minimalno jedinično proizvodno vrijeme;
b) minimalni jedinični proizvodni trošak.