Sahjanand Charitra

JJ ±ëœææH²ï ¨ |æxæ±æÝì …²„èã ¨æÿææ„ì JJ
©e Ënò™kŒMðt{e [rhºt
ytÄtht k úkÚt{t¤t - 16
:: Ëk t ::
þtMºte Ëk ðÕ÷¼ tË
:: «uhýt ::
. q.Ë T wY þtMºte ©e ½ ~Þt{«ftþ tËS Mðt{e
:: «ftþf ::
©e Mðtr{ thtÞý wYfw÷ - fkzthe
{w. tu.fkzthe t.fhsý S.ðztu ht - 391h10
Úkú t : ©e Ënò k Mðt{e [rhºt
ytÄtht k úkÚt{t¤t-16
«uhýt : . q.Ë T wY þt.©e ½ ~Þt{«ftþ tËS Mðt{e
Ëk t : þt.Ëk ðÕ÷¼ tË
«ftþ : nrhf]»ý {nthts {ntuíËð-2; 1 Úte 8 {u, 2011
«ftþf : ©e Mðtr{ thtÞý wYfw÷ - fkzthe
ytð]Â¥t : «Út{
« : 3000
z h ®f{ : 70/-
ðu[tý ®f{ : 50/- ËtisLÞ u yt¼the
«tÂó MÚtt :
(1) ÷tuÞtÄt{
Vtu k. 9925207501/507
(h) fkzthe wÁfw÷ :
(02666) 232334,232734
(3) ðztu ht wÁfw÷ :
(0265) 2571177, {tu. 99252 05611
(4) tð÷e wÁfw÷ :
(02692) 283645
(5) ÷tuÞtÄt{ LÞqsËeo :
(001) 4787379681
(6) ÷tuÞtÄt{ {uf : ßÞtu sÞt
{wÿf :
©eS ytxo, y{ tðt
Vtu . (079) 26580916. {tu. 9879606686
2
ytþeðo[
Ëk« tÞ e wüe tu yu{ ÚttÞ Au su Ëk« tÞ t Eü uð ntuÞ u tu su nu w
{txu ]Úðe u rð»tu sL{ ÚtÞtu ntuÞ y u sL{ Ähe u uýu su su [rhºt fÞto ntuÞ
y u su su yt[hý fÞto ntuÞ u yt[hý u rð»tu Ä{o ý Ënusu ytðe òÞ
y u u Eü uð tu {rn{t ý ytðe òÞ {txu tu t t Eü uð tk su sL{Úte
fhe u un {qfðt ÞO [rhºt u wk su þtMºt, uýu fhe u Ëk« tÞ e wrü ÚttÞ
Au. u þtMºt ËkMf] ntuÞ yÚtðt ¼t»tt ntuÞ, ý u s úkÚt Ëk« tÞ e wrü fhu
ý u rð t eòu úkÚt tu t t Ëk« tÞ e wrü fhu. (ð[. .{. 58)
¼ ðt ©e Mðtr{ thtÞý t yt Ó yr¼«tÞ u ytí{Ët fhe ,u
yt ýt «t[e -yðto[e Ëk tuyu y uf þtMºttu e h[ t fhe Au. yt þtMºttu
yt ýt Ët{trsf yuð{T ytæÞtÂí{f Sð u Ë{]Ø fhðt e sze wèeytu t
¾ò tY Au. h{nkËtuyu tkrzíÞ fu þç ÷tr÷íÞ e hðt fÞto rð t {tºt
y u {tºt y w¼qr e yr¼ÔÞÂõ h ¼th ytÃÞtu Au.
Ëk« tÞ e Ët[e r{÷f Ëk tuyu yt u÷wk rðþt¤ ËtrníÞ ¼kzth Au.
ËíËk e tËuÚte òu {tir÷f ËtrníÞ ÍqxðtÞ òÞ, tu yu Ëtð ÷t[th e
òÞ. hk w tu t tu ytr© ÷t[th hnu yux÷t s {txu ©enrhyu {wõ {wr
«{w¾ Ëk tu u ytSð ËtrníÞ ËtÄ t e yt¿tt yt ÷ u e u yt¿tt Ëw th «t[e
yðto[e Ëk tuyu rð ÷ w ËtrníÞ e h[ t fhe Au. rhýt{ MðY u ytsu yt ýe
tËu «t[e ËtrníÞ tu { ÷f ¾ò tu Au.
yt Ënò k Mðt{e [rhºt {tk Ëk« tÞ e yÂM{ t e Ëhðtýe ðnu
Au. Eü uð ¼ ðt ©e Mðtr{ thtÞý t r ÔÞ {t w»te [rhºttu e ËtÚtu ËtÚtu
Ëk tu-¼õ tu t «uhf «Ëk tu ðtk[ t ytk¾tu t ¾qýt ¼ªòÞ òÞ Au. Mðt{e
tu t t un e hðt fÞto rð t htºte r ðË ËíËk {txu t{zu t{zu rð[h t
hÌtt. Úte f]þ A t úñ usÚte Í¤n¤ e ð]Ø ftÞt t þo {tºtÚte nòhtu
Sð {tuût¼t e Út t, hk w ßÞthu Mðt{e t {w¾u {nthts e r ÔÞ ÷e÷tytu,
yiïÞtuo y u wÁ»ttu¥t{ ýt e ðt tu Ëtk¼¤ t íÞthu ¼õ tu u A u unu
3
yûthÄt{ e «tÂÃ tu ynuËtË Út tu. ytsu òu ftuE ËtÂ¥ðf wÁ»t ©Øt-
rðïtË ËtÚtu yt úkÚt wk yæÞÞ fhu, tu ytsu ý yu s y w¼qr ÚttÞ; yuðtu
[{ífthe yt úkÚt Au.
yt úkÚt Ëk« tÞ t yt t÷-ð]Ø-íÞt e- ]ne u W Þtu e Útþu yuðe ©Øt
ËtÚtu fkzthe wYfw÷ îtht Ëwh ðtËe ©e thtÞý{wr uð þ t{] W ¢{u ©e
÷û{e thtÞý uð eXtrÄ r . q.Ä.Äq. 1008 yt[tÞo ©e htfuþ«Ët S
{nthts t yæÞûtMÚtt u ðz t÷ ËkMÚtt ytÞturs ©enrhf]»ý {nthts
{ntuíËð-2 «Ëk u «ftrþ ÚtE hÌttu Au íÞthu { u Ó Þ{tk ½ýtus yt k
ÚttÞ Au. {U ßÞthu Ëk r ûtt úný fhe íÞthu q. ytí{t k S Mðt{eyu { u
©eS {nthts e «Ët e wk ðMºt yt e u htS tu ÔÞõ fhu÷tu. yu {nt wY»t t
htS t wk {qÕÞ õÞthuÞ [qfðe þftÞ. hk w u{ e Ëuðt t yuf w» hefu
yt úkÚt Ëw{ «ftrþ fh t { u ½ýtu s yt k ÚttÞ Au.
yt úkÚt t {tæÞ{Úte Ëti u ©eS {nthts tu {ntíBÞ¿tt u Ërn áZ
r ùÞ ÚttÞ. ËuðtftÞo{tk ËnÞtu e u÷t úñMðY tËS rð uhu Ëk tu Útt
yt Útf Ëuðt fh tht y{tht f] t tºt .¼. ©e ¼h ¼tE {týuf÷t÷ xu÷
- {tu¾tËý rhðth u ËíËk Ëuðt wk ¾q s ¤ {¤u. yt¿tt-W tË t áZ
ÚttÞ. y u su ftuE yt úkÚt wk ðtk[ -{ fhu u{ wk { {nthts{tk {M hnu,
yu s þw¼tþeðto Ën.
þt. ½ ~Þt{«ftþ tËS t sÞ ©e Mðtr{ thtÞý
4
«M tð t
Ëðtoð the ¼ ðt ©e Mðtr{ thtÞý y u { u t y tr {wõ tu t r ÔÞ
yiïÞtuoÚte yt ËíËk u Ë ið þe ¤ AtkÞze {¤e Au. yt ËíËk tu yuðtu
« t Au fu þw wk ý fÕÞtý ÚttÞ Au. yt ËíËk {tk su ðt to ÚttÞ Au u
¼q tu ¼rð»Þr Au. yt ËíËk A u unu yûthÄt{ wk Ëw¾ yt u yuðtu
W¥t{ Au. yûthÄt{ wk Ëw¾ u þwk ? tu Ó Þ{tk {q wk ®[ ÚttÞ y u {tÞt tu
½tx ÚttÞ rn, yu s yûthÄt{ wk Ëw¾ Au.
¼ ðt ©e Mðtr{ thtÞý e Ëðtuo he W tË t t ¤ t « t u yt
ËíËk {tk A u unu yûthÄt{ wk Ëw¾ ¼tu ð tht Ëk tu-{wõ tu n t, Au y u
hnuþu. su u ¼ ð TMðY wk ¤ sux÷wk ðÄthu ntuÞ, ux÷tu u ËíËk {tk {tuxuhtu
fnuðtÞ. ËíËk {tk ytðe {tuxâ Ähtð tk ðz t÷ t {nt úñr c Ë T. ©e
ytí{t k S úñ[the {nthts u ftuý Úte ytu¤¾ wk ? úñ[the {nthtsu
Sð ¼h su {tu û t t y{q Õ Þ hËtÞýtu ehMÞt u w k yt÷u ¾ fhe
Ënò k Mðt{e [rhºt t{ tu yt y qðo úkÚt ËíËk u ytÃÞtu Au.
yt úkÚt Ëkð T 2019{tk «ftrþ ÚtÞtu n tu íÞthÚte yts ËwÄe sw e
sw e ËkMÚttytu îtht y ufðth yt úkÚt wk «ftþ ÚtÞwwk Au. yu s yt úkÚt e
÷tufr«Þ t tu whtðtu Au. yt úkÚt {nthts y u {nthts t Ônt÷t {wõ tu t
[rhºttuÚte ¼h qh Au. rhýt{u Ëti ftuE {w{wûtwytu u u{tkÚte «uhýt t r Þw»t
«tÃ ÚttÞ Au.
©eS {nthtsu Zzt {æÞ t 61{tk ð[ t{] {tk fÕÞtý {txu r Þ{,
r ùÞ y u ût e ðt fhe Au. ðt k. 94 Úte 101 t {tæÞ{Úte r ùÞ e
fÚttytu ËtÚtu 247 Úte 272 ËwÄe t «Ëk tu îtht ÷tuÞt t ºteò ð[ t{] {tk
WÕ÷ur¾ {ntíBÞ¿tt u Ërn r ùÞðt¤t ¼õ tu e «uhf fÚttytu fne Au.
u t îtht y uf {w{wûtwytuyu ¼ ð t©Þ áZ fÞtuo Au.
y®n ðt k. 124 Úte 135 ËwÄe e ðt tu r Þ{ e áZ t fhtðu Au.
146 Úte 158 ËwÄe e ðt tu r Þ{ e f[tËÚte Út t wfþt e ðt toytu ÷t÷
5
÷tEx tðu Au. y u ðt k. 45 Úte 64 îtht ût t « ¤ « t e Ítk¾e
ÚttÞ Au.
rþûtt ºte{tk ©eS {nthtsu Ëuðt u {wÂõ tu hßòu ytÃÞtu Au. Ëuðt
{wÂõ ù BÞ t{T tu {{o Ëh¤ y u hËt¤ ¼t»tt{tk 70 Úte 89 ËwÄe e
ðt tu îtht hsw ÚtÞtu Au. ©e Mðtr{ thtÞý {nt{kºt tu « ¤ « t 90 Úte
93 ËwÄe t «Ëk tu{tk árü tu[h ÚttÞ Au.
y u nt, ðt k. 14, 23, 145, 165, 179, 219, 220, 234,
237, 252, 255, 258, 261, 263 y u 270{tk Ëk« tÞ t «rËØ
úkÚttuÚte Úttuze sw e he u «Ëk tu r Y ý ÚtÞt Au. A t yt úkÚt ËíËk {tk
yr ÷tufr«Þ ÚtÞtu Au. ñ ú [the ©e ytí{t k S Mðt{e t ÷¾tý u y{u ÞÚttð T
ht¾e u s «ftrþ fhe hÌtt Aeyu.
yt úkÚt t «ftþ {tk qýo Ënfth y{tht ðze÷ Y kÄw . q. Ë T. ©e
úñMðY tËS Mðt{e y u . q. ftu. ©e þwfðÕ÷¼ tËS Mðt{eyu ytÃÞtu
Au. q. úñMðY Mðt{eyu t whM r Þ {tk ý u ðth yt úkÚt wk
Íeýðx qðof «wV ËkþtuÄ fhe ytÃÞwk Au. q. þwfMðt{eyu yt úkÚt u «ftrþ
fhðt e sðt the r ct ðq fo y t fhe Au. yt Útf ËnÞtu Yw ðÞo ß q Þ t
þtMºteS Mðt{e t f] t tºt y u y{tht M une ¼õ hts ©e ¼h ¼tE
{týuf÷t÷ xu÷ - {tu¾tËý rhðthu Mðefthe Au íÞthu yt úkÚt yr ÔÞM
Ë{Þ{tk ý yt t fhf{¤ ËwÄe ntU[e hÌttu Au.
yt úkÚt t «ftþ Úte wYðÞo qßÞ t T þtMºteS Mðt{e Útt Ë T. ú.
©e ytí{t k S Mðt{e suðt {wõ wY»ttu tu htS tu {¤u yus ytftkûtt ËtÚtu
y®n ftuE ûtr hne E ntuÞ tu u ÷ ût{t e {tk ýe fhe u rðh{wk Awk.
þt. Ëk ðÕ÷¼ tË
6
Þs{t
Ëðtoð the ¼ ðt Mðtr{ thtÞý y u u{ t ytr© h{nkËtu y u

¼õ tu t {tuût« -«uhf r ÔÞ [rhºttuÚte ¼h qh; ðz t÷ t {nt úñr c
Ë T whw . q. úñ[the ©e ytí{t k S Mðt{e hr[ yt Ënò k Mðt{e
[rhºt ú k Ú t t «ftþ {txu w Y ðÞo . q . ú ñ r c Ë T w Y þt. ©e
½ ~Þt{«ftþ tËS Mðt{e e «uhýtÚte
r t©e {týuf÷t÷ þkfh tË xu÷

{t w©e ßÞtur u {týuf÷t÷ xu÷
Ëw wºttu : ¼h ¼tE, nË{w¾¼tE, s eþ¼tE
Ëw wºte : sÞt u
tiºt : yr{ -r þ
{u½÷-Wíf»to
tiºte :- Ëks t (s{fw)
Yr[
{trn - (÷tzw t)
t{ : {tu¾tËý
yt Útf ËnÞtu yt e u Ën¼t e ÚtÞt Au. Eü uð ¼ ðt ©enrh
yt rhðth kw yt÷tuf y u h÷tuf{tk h{ fÕÞtý fhu yuðe nt f «tÚto t.
ftu. þt. ©e þwfðÕ÷¼ tË t sÞ ©e Mðtr{ thtÞý
7
Ë. w. ú. ©e ytí{t k S wk ËkrûtÃ Sð [rhºt
©eS {nthts e y LÞ r ctðt¤t y u ñ ú r c yuðt Ëk ðÞo Ë T Yw

úñ[the ytí{t k S tu sL{ Ëkð T 1940 [iºt Ëw -9 t htus ðztu ht
tËu t Ykðt t{{tk ÚtÞtu n tu. {
u t r t©e kw t{ þkfh¼tE Ë tht{¼tE
¼è n w. Útt {t tS wk t{ sÞfwkðh t n wk. uytu wk qðto©{ wk t{ ht{[kÿ
n wk. uytu t¤ ýÚte s ¼ýðt{tk ntUrþÞth n t. Wå[ wý ËtÚtu tk[ Ätuhý
ËwÄe yÇÞtË fÞtuo. u Ë{Þ{tk yt ¤ s t u{ e wrØ «r ¼t òuE u
tÞfðtz Ëhfth hVÚte uytu©e u þt¤t{tk rþûtf e tufhe {¤e. Úttuzt
Ë{Þ t u{ t {t t-r t yûthðtËe ÚtÞt.
ht{[kÿ ðthkðth yuftkr f Ëk tu e Ëuðt Ë{t { fh t, uÚte ËkËth
«íÞu ðihtøÞ Wí L ÚtÞtu. rhýt{u tufhe{tkÚte htS t{w yt e u, uytu©e t
ftft t qºt ú. ©e htu¥t{t k S Útt VtuE t qºt ú. ðtËw uðt k S tËu Ëk.
1958 {t þh {tË{tk ðz t÷ Þt. ht{[kÿ tu íÞt -ðihtøÞ y u ËtÄw t t
W¥t{ wýtu òuE úñ[the ©e ðtËw uðt k Syu u{ u Ëkð T 1959 [iºte
q ý{t t r ðËu yt[tÞo ©e ÷û{e«Ët S {nthts tËu r ûtt (¼t ð e)
y tðe ytí{t k yuðwk t{ Äthý fhtÔÞwk.
r ûtt úný fÞto t ú. ytí{t k S ËkMf] rðãtÇÞtË {txu ðz t÷
tXþt¤t{tk t¾÷ ÚtÞt. y u «¾h ÔÞtfhýt[tÞo þtMºte r hòþkfh
÷û{eþkfh tËuÚte «thkr¼f yÇÞtË fhe u ËtrníÞ tu yÇÞtË fÞtuo. ðu tk -
LÞtÞ ytr þtMºttu tu yÇÞtË fhe u þtMºte e ðe «tÃ fhe.
rðãtÇÞtË fÞto t uytu©eyu tu t t wY ú. ðtËw uðt k S e
yt¿ttÚte ¾k¼t Útt ðztu ht{tk ú. þtkr r«Þt k S e ËtÚtu ËíËkr Sð e
thtÞýtu fhu÷. Ae Ë T. ú. thtÞýr«Þt k S t {kz¤ u Mðefth fhe,
uytu©e {kz¤Äthe ÚtÞt. y u 25 ð»to ËwÄe ©enrh t rþ¾h Ø {kr htu ife
¾k¼t - wht wh-{t÷u tkð-[tk tu rð uhu t{tu{tk uð Ëuðt fhu÷e.
8
Ë T . ú . ytí{t k Syu tu t e rðî¥tt tu q ý o W Þtu fhe
©eËnò k Mðt{e [rhºt úkÚt e h[ t fhe u t{ es t nrh¼õ .¼.
{tu e¼tE rºtf{¼tE e yt Útf { Úte Ëti «Út{ 1000 « A tðe L u
uþ t yt[tÞo©eytu-Ëk tu-ð ýytu- t»to tu-nrh¼õ tu u{s L u uþ t
rþ¾h Ø y u nrh{kr htu{tk yt {nt{q÷t úkÚt e ¼ux Ähu÷e.
ú. ytí{t k Mðt{eyu ËtrníÞ Ëuðt e ËtÚtu «íÞût yÚtðt htuût he u
uðËuðt ý yux÷es fhu÷e Au. uytu©eyu nrh¼õ tu u «uhýt fhe Ëwh
{kr h{tk huf {q t Yt. 10,000 t Íztð t {w x Útt fwkz¤ fhtðu÷t.
htÄtrðnthe uð e Íztð e ðtkË¤e fhtðu÷e. w htk uytu©eyu {kr h{tk
xtEÕË sztððt e Ëuðt y u ðtËýtu yk u e y uf Ëuðtytu nrh¼õ tu tËu
fhtðu÷e. yuðe he u ðz t÷ {kr h{tk ý ½ýe Ëuðtytu fhtðe u ©enrh tu
htS tu {u¤ðu÷tu Au.
Ë T. ú. ytí{t k S t wY¼tE ú. þtkr r«Þt k S n t. u{ýu ú.
ytí{t k S e ¾q s ¼tðÚte Ëuðt fhe uytu t yk h t ytrþðto «tÃ
fhu÷t. yu he u ú. þtkr r«Þt k S t rþ»Þ ú. nrh«Ët t k Syu ý ú.
ytí{t k S e ¾q s Ëuðt fhe u uytu tu htS tu {u¤ðu÷tu.
9
y w¢{rýft
1. {k ¤t[hý t &÷tuf Útt ftheÞtýeyu. tu t¤t k Mðt{e
ðztu htÚte ytÔÞt. ...........................................................01
2. Zzt{tk ©eSyu Ëk tu e Ë¼t fhe. .....................................02
3. Zzt{tk ©eS yûthytuhze{tk rðhts{t n t. .......................04
4. ZztÚte ©eSyu ðz t÷ sðt ËkfÕ fÞtuo. .............................05
5. Zzt{tk ÷e{zt e[u fq hu tzâwk. ......................................06
6. ðz t÷Úte ©eS Zzu Äth t n t. .....................................07
7. ¾tu t¤t t suXt {týeÞt Zzu ytÔÞt. ...................................08
8. Zzt{tk ©eS u Sðt¾t[hu tu÷tÔÞt n t. ............................09
9. ©eS t t¾t[h t h th{tkÚte ðtzeyu ÄtÞto. ......................11
10. ©eS t untuíËð Ae ©eh½wðehS yt[tÞo ðz t÷ ÄtÞto ........13
11. hðhftux{tk A {tË tk Atufhtk tuÕÞtk. ..................................15
12. ©eSyu yûthytuhze u Ë{e u Vhò{tk {k ðtz úný fÞtuo. .........18
13. ©eS Ëthk wh sE t t¾t[h u Zzt {tufÕÞt. .....................21
14. yÞtuæÞt t hneþ ËhðheÞt útñý {wõ t k Mðt{e. ................23
15. Zzt{tk ©eS ÷e{zt e[u Ë¼t fhe u uXt n t. ...................32
16. ©eS yûth ytuhze{tk n t íÞtk Ëwht¾t[h ytÔÞt. ...................34
17. ÷tuÞtÚte Ëwht¾t[h Zzu ytÔÞt. ..........................................37
18. u ËtÄw ¼t ht t hí t¼õ t ¼týus e ðtzeyu ytÔÞt............38
19. yÞtuæÞt{tk ©e e÷fkXðýeoyu {t tr t u r ÔÞ r yt e. .........39
20. Sðt¾t[hu t t¾t[h t týt tk ¾¤tk yxftÔÞtk. ....................44
21. ðt¤tf uþ t W{us t{ t ÷t¾t xu÷. ...............................46
10
22. ©eS t t¾t[h t h th{tk ®÷ zt e[u uXt n t. ...............47
23. rðþ h{tk Y ht{ Xtfh hnu t n t. ..................................49
24. ©eS ZztÚte su ÷ wh ÄtÞto n t. ....................................51
25. xtuz÷t{tk {tu eht{¼tE u ½uh ¾wþt÷¼è tu sL{. ....................56
26. ÿeft©{ t {w eytu ËkLÞtËe tu ðu»t Äthý fhe u ðz t÷ ytÔÞt. 58
27. ðz t÷{tk ©e÷û{e thtÞý wk zuYk Au íÞtk yuf tuhze n e. ..........61
28. ©eSyu úñt k Mðt{e u sw t Z wk {kr h fhðt {tufÕÞt. ...........63
29. yt¾t t ]®Ën¼tE ðu. ..................................................68
30. ðztu ht t tÚt¼õ Útt «¼w tË. ...................................... 70
31. ©eS e yt¿ttÚte y T¼w t k Mðt{e Vhðt Þt. .....................76
32. huðt t{ t tu®ð ht{. ....................................................78
33. [wzt t ¼e{ kzât........................................................... 78
34. eXðtò¤ t ¾e{t¼tE. ...................................................79
35. y{hu÷e t Þð , yt{ Útt {f . ....................................80
36. Ët zt t ¼ t¼tE .......................................................80
37. tðzt t Íeýt¼tE Ëk½ðe. ...............................................81
38. nðe t{ t fwk¼th uðS Útt nhS. ..................................81
39. tðzt t neht¼tE þuX.....................................................82
40. {u½ wh{tk yuf ftS. ........................................................82
41. ðËtu t [th txe th. .......................................................82
42. ZztÚte ©eS Íeýt¼tE t tu÷tððtÚte sw t Z Þt. ............. 83
43. e ÷týt{tk ©eS ÄtÞto. .................................................84
44. su ÷ whÚte ©eS y{ tðt Þt. .......................................85
11
ût ht¾ðt rð»tu e ðt toytu
45. wýt e t k Mðt{e Útt f] t k Mðt{e ðz t÷ s t n t..........86
46. ÄthE t ðtýeÞt htÄðS Útt Ä S. ..................................87
47. ZztÚte ©eS k[t¤u s t n t. .........................................87
48. suht{ úñ[the Ëwh Úte Zzt s t n t. ..............................88
49. yuf fuþh{eÞtk ËíËk e ÚtÞtu n tu. ........................................89
50. yuf ð¾ {wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e
su ÷ wh s t n t. .........................................................89
51. wk t¤e t {t{iÞtu u {uht{ý. ...............................................90
52. tuxt t ]®Ën¼tE òuþe. ...............................................91
53. huVze t ðhòk -ftXe. ......................................................92
54. t÷e týt tËu tuhzt t htXtuz ¼õ . ..................................92
55. wht wh t ¼wsfxeÞt. ....................................................93
56. ©eSyu ZztÚte {wõ t k Mðt{e u ¼ýðt su ÷ wh {tufÕÞt. ......96
57. ©e thtÞý{w e þwft k Mðt{e u [tkÿtÞý ðú tu rðrÄ fnu Au. .....97
58. Zzt{tk ©eS ÷e{zt e[u Ë¼t fhe u uXt...........................99
59. Zzt{tk ð]Ø útñý yûthytuhzeyu ytÔÞt. ........................ 104
60. Zzt{tk ©eS htrºtyu yûthytuhze{tk tuZât n t. ............... 104
61. ËhÄth t fhe{¼tE nË y u tÚtt u ÷E u ytÔÞt. ........... 105
62. yuf Ë{Þu u Ëk ¼t ht Þt. ....................................... 105
63. y{ tðt t ztuËt¼tE tE ËíËk e ÚtÞt. .......................... 106
64. ËhÄth{tk ht{t k Mðt{e tk Ëuðf y h t ......................... 107
©eS{nthts u «ËL fhe {u¤ðu÷e «ËL t e ðt tu
65. Zzt{tk ©eSyu þwft k Mðt{e u wM f ÷¾ðt ytÃÞwk n wk. ..... 109
66. eXðze t ¼ t Útt {w¤t. ............................................. 109
12
67. Zzt{tk ©eS ¾eszeyu ythu M t fhðt Þt.................... 110
68. wsht t nrh¼õ tu tfe fuhe tk tztk ÷E u Zzu Þt......... 110
69. Zzt{tk ©eS tsht t zwkztk ¼k tð t n t. ....................... 111
©eS{nthts e Ëuðt Útt ðM w yt ðtÚte «ËL t e ðt tu
70. hðt¤t{tk ©eS wk {kr h ®÷ tððwk n wk. ............................. 113
71. ZztÚte ©eS ðz t÷ s tk ËtuZe t{ ytÔÞwk. ..................... 113
72. Zzt{tk ©eS {tk t ÚtÞt íÞthu ftu¤e u Atufhu ©eS u
hts htk [e¼ztk ytÃÞtk. ................................................ 114
73. Ëthk wh t Sðt ¾t[h tk efhe y{h t. ........................ 115
74. ðz t÷Úte ©eS òu¤ s t n t. ...................................... 115
75. yt¾tu÷ t { tuh ¼õ n t. ........................................... 115
76. Zzt{tk ©eS{nthts tu e tÚtS wk {kr h fhtð t n t. ....... 116
77. Zzt{tk EåAtht{¼tE {tk t ÚtÞt n t. ............................ 116
78. ©eS{nthts ¼ws Äthu Au. .......................................... 117
79. fkÚtftux{tk ÷wðtýt uò ¼õ . .......................................... 118
80. ©eS ZztÚte ðtkZeÞt t{ Äth t n t. .......................... 118
81. fåA uþ t hneþ ¾u tu y u ¼e{tu. .................................. 122
82. Zzt{tk ©eSyu untuíËð fÞtuo. ........................................ 122
83. u h{tk uðS¼tE ¼õ n t. ...................................... 126
84. Zzt{tk ©eS{nthts Ë¼t{tk ½ th W h uh¾tu t¾ t. ... 128
85. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte úñt k Mðt{e Vhðt Þt n t. ..... 129
86. WL{¥t k t e Wí r¥t.................................................... 133
87. ¼Y[ t þuX Þt¤S¼tE. ............................................ 140
88. ytýk t {w¤S¼tE útñý n t. ................................... 141
89. Z wh{tk ©eS{nthts. ................................................ 141
13
©e Mðtr{ thtÞý t t{ e ÄwLÞÚte ft¤t t wk Íuh W hðt e ðt tu
90. neËht t fuþh¼tE. ................................................... 142
91. Zt¤e t nrh¼tE. ...................................................... 142
92. ¾hz t tu®ð S¼tE. .................................................. 142
93. ÔÞtht t e tk h ºtðtze. ............................................... 143
©eS{nthts t r ùÞ e ðt tu
94. {w¤ÄhtE t ft S¼ . .............................................. 144
95. [{thze t uðt¼tE...................................................... 145
96. Zzt{tk ©eSyu «fhý [÷tÔÞwk n wk. ................................ 146
97. ÍªÍtuzt t W t[tk w ©eS t ¼õ n t. ............................. 148
98. Zzt{tk ©eS ÷e{zt e[u Ë¼t fhe u uXt n t. ................ 149
99. fwkz÷t t fhþ S¼tE. ................................................. 151
100. Ë{ZeÞt¤t t ðeht ¼õ ËíËk e n t. .............................. 153
101. ðtkfeÞt t yhsý ¼õ . ............................................... 153
©eS{nthtsu nrh¼õ tu e Äehs t òuE u ðt toytu
102. wft t tuzS¼tE. ..................................................... 155
103. {tk htu¤ t ytýk S¼tE. ............................................. 156
104. Ëw uze t ztÌtt¼tE. ...................................................... 159
105. h h t sË{ ¼tE. ................................................ 162
106. Zzt tk Sðw t. .......................................................... 163
©eS{nthts t y htÄ e ðt toytu
107. ytýk t u útñýtu. .................................................... 166
108. ðz t÷Úte ©eS{nthts Zzt Äth t n t........................ 167
14
109. Zzt t Sðt ¾t[h Útt {w¤w¾t[h. ................................ 168
110. ÷ª ze{tk ©eS {nthts Þt. ........................................ 170
111. Zzt t t t ¾t[h tËu wZtu ÄtÄ÷ [tfh n tu. ................. 171
112. Zzt{tk ©eS{nthts WL{¥t k t{tk M t fhðt s t n t. .. 172
113. ¼ t{ t tu®ð ¼tE. ................................................... 174
©eS{nthts {txu ÷tu¼ fÞtuo u rð»tu e ðt toytu
114. t{ý t{ t tYS¼tE n t. ....................................... 175
115. ©eS{nthts fåA uþ{tk Þt. ....................................... 176
116. Zzt{tk ©eS{nthts tu e tÚtS wk {kr h fh t n t. .......... 178
117. ©eS{nthts tu ZztÚte ðz t÷ sðt tu rð[th. .................. 179
118. tÄfzt t t S¼tE. ................................................. 181
119. ðu¤tð h t Yzt¼tE. .................................................... 183
120. {tk htu¤{tk ht{t k Mðt{e. ............................................ 184
121. th xtu¤e t ft¤w¼tE. ................................................ 185
122. t uþ t t tuzâtu. ...................................................... 187
123. tUz¤ t ò ðS¼tE. .................................................. 190
©eS{nthts t r Þ{ t¤ðt rð»tu e ðt tu
124. ¼UËò¤ t fhýw¼t ...................................................... 194
125. ¾tu¾ uþ tk tðo e t n tk. .............................................. 196
126. ðtkfeÞt{tk hts tE ©eS tk yuftkr f ¼õ n tk. ................. 197
127. Zzt t yu¼÷ ¾t[h tk {tuxtk wºte Sðw t. ....................... 199
128. Ëtðhfwkz÷t t yt÷t ¾w{tý. ........................................... 201
129. t t h ðtkfeÞt t {tuft ¾t[h ©eS t ¼õ hts n t. ........ 202
130. ftheÞtýe t t t ¾t[h ©eS t yuftkr f ¼õ n t. ........... 204
15
131. [w t At he t htð {iºttu ©eS t ¼õ hts n t. ................ 205
132. htý h t ÔÞtË Ëk½ðe útñý ©eS t W tËf n t. ............ 206
133. Zt¤e t ytk tþuX ©eS t yuftkr f ¼õ hts n t. ............ 207
134. ðz t÷ t òu e u z¼tý{tk ËíËk ©eS t [{ífthÚte
ÚtÞtu n tu. .................................................................. 209
135. yuf t{{tk ËtÄw Vhðt Þt n t..................................... 210
©eS{nthts t nrh¼õ tu e Mºte ËíËk e ntuÞ u u w:¾ ÚttÞ u ðt tu
136. n¤eÞt t {tðS¼tE ©eS t yuftkr f ¼õ n t. ............ 211
137. ¾tu t¤t t suXt ¼õ . ................................................... 213
138. ËhðE txe t tu t¤¼tE. ........................................... 215
139. fkÚttheÞt t Sðt¼tE.................................................... 216
140. Ëuzw¼th t Ëð tË¼tE. ................................................ 218
141. tz{t t Útwht{¼tE.................................................... 219
142. {Ufzt t Xthý¼tE. ..................................................... 221
143. eÞtuh t {w¤S¼tE. .................................................... 222
144. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte {wõ t k Mðt{e Vhðt Þt. ........... 223
145. W{ht¤e t htò¼tE. ................................................... 224
©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo u ðt toytu
146. Zzt{tk ©eSyu {k ðtz úný fÞtuo. ................................. 228
147. Zzt{tk úñt k Mðt{e úkÚt ÷¾ t n t. ........................... 229
148. Zzt{tk ©eS tu e tÚtS wk {kr h fh t n t. .................... 232
149. Zzt{tk ©eS yûth ytuhze{tk uXt n t. .......................... 234
150. ZztÚte ©eS ftheÞtýe Þt. ......................................... 235
151. {AeÞtð tk VE t. ....................................................... 236
16
152. {nu{ tðt t u[h¼tE Útt w÷o¼¼tE. .......................... 238
153. z¼tý{tk ©eSyu Þ¿t fÞtuo. ............................................ 240
154. ÷tus{tk ©e e÷fkX úñ[the ÄtÞto. .................................. 241
155. Zzt{tk ©eSyu Ëtksu Ë¼t fhe. ..................................... 243
wAât rËðtÞ ðM w ÷eÄu÷e u ðt toytu
156. ntxe t {t¤eÞt t {w¤S¼tE. ........................................ 245
157. ZztÚte ©eS ðz t÷ s t n t. ..................................... 247
158. Zzt{tk t t t h th{tk hnu tk tE. .............................. 248
©e hýAtuzS ytr f uð t fÌttÚte ËíËk e ÚtÞt
159. tðtu÷ t suXt¼tE. ...................................................... 251
160. {wÍ wh t Ëk½t¼tE xu÷. .............................................. 251
161. wh¾t e yuf tE. ...................................................... 253
162. ½tuztËh t ò÷{®Ën htò tk {t w©e. ............................... 254
163. tk tu÷ t Ä uïh¼tE.................................................... 254
164. týðe t wkò¼tE. ...................................................... 255
165. Zzt{tk ©eS tËu Sðt ¾t[h u h tu ËeÞtu ytÔÞt ........... 256
©eS{nthts e fkXe Äthý fhðt t {rn{t e ðt tu
166. Ëthª wh t nrh¼õ . .................................................. 258
167. ÍªÍtð h t ½ ~Þt{ tË. .............................................. 258
168. W{huX t yrÄfthe ËíËk e. ............................................ 259
169. yuf xu÷u fkXe nuhe Útt [wzu÷ s e hne. ......................... 259
170. ftðt t{{tk h[tÚte ËíËk ÚtÞtu. ................................... 260
171. Zzt t Sðt ¾t[hu u nòh {týËtu ¼u t fÞto. ................ 261
17
172. ÷tuÞt{tk ©eS t {tuxt¼tE Útt t t¼tE ytÔÞt. ............... 263
173. k[t¤t t Íeýt¼tE. .................................................... 264
174. Zzt ©eS k[t¤uÚte ÄtÞto. .......................................... 266
175. ðz t÷{tk ©eS Ë¼t fhe u uXt n t. .............................. 267
176. ¾tu÷zeÞt ©eS ÄtÞto. ................................................ 267
177. ðtkft uh t útñý òk wztk ÷tÔÞt. ...................................... 268
178. Ëentuh t suXt¼tE òk wztk ÷tÔÞt. .................................... 269
179. Zzt{tk ©eSyu yufËtu ytX «fhý VuhÔÞt n tk. ................ 270
180. ðtkXðt¤e{tk ©eS ÄtÞto n t. ........................................ 271
181. Zzt{tk ©eS yûth ytuhze{tk uXt n t. .......................... 272
182. yt¾t t ©eS t ¼õ ft S¼tE. ................................. 273
183. e ÷týt{tk ©eS ðýeo ðu»tu ytÔÞt n t. ........................... 274
184. {týËt t ]®Ën¼tE. ................................................... 276
ftuE e ðM w [tuhe u ÷uðe u ðt toytu
185. ÷tuÞt t ½u÷t¼tE. ........................................................ 279
186. ÷k t¤t t {tkzý¼õ . ................................................... 279
187. fwkz÷t t yt÷t ¾w{tý. .................................................. 280
188. e ¤e t ft t¼tE. ..................................................... 280
©eS{nthtsu su tu ¼tð ntuÞ Au u wk s{u Au u ðt toytu
189. ðz t÷ t ftþeht{¼tE. ............................................... 282
190. ðztu ht t t h útñýtu. ................................................ 282
191. ytn÷ h-hk h t þuX s Sð ¼tE. ............................. 283
192. eð k h tu ðtýeÞtu. ..................................................... 284
193. Ä{zft t htÞÄýS. .................................................... 285
18
194. ðz t÷Úte ©eS{nthts Ätu÷uhu wkò¼tE u íÞtk Þt. ............. 286
195. tkV t ðM thtð¤. ....................................................... 286
196. yð the ©eS{nthts yûthÄt{{tkÚte ÄtÞto. .................... 287
197. y ºttE t ðo ¼tE. .................................................. 288
198. Zzt{tk úñt k Mðt{e ©eS Ë{ût {w¤S úñ[the u fnu su . 290
199. tÄfzt t hS tu®ð ¼tE........................................... 292
200. ½tkz÷t tk {w¤e tE. ...................................................... 293
201. ¼UËò¤ t ftÞt¼tE. ................................................... 293
202. Zzt{tk ©eS htÄtðtzeyu ÄtÞto. .................................... 293
203. Zzt{tk ©eSyu «fhý ftZu÷wk fu htrºt t th ðtøÞt
Ae ½ðwk. ................................................................ 294
204. ðz t÷{tk r íÞt k Mðt{e u útñýu qAâwk. ......................... 295
205. eXðze t ht{S¼tE. .................................................. 295
206. y{ tðt Úte ©eS t {tuxt¼tE {w¤e s t n t. .................. 296
207. Ëthk wh t Sðt ¾t[h t efht ðt½t¾t[h. ..................... 296
208. ðztu ht t ðtýeÞt ðús÷t÷¼tE....................................... 297
209. ò{ h{tk wýt e t k Mðt{e Þt. ............................... 298
210. tu¾hðt¤u wýt e t k Mðt{e Þt. ................................. 299
211. eXðtò¤ t fhþ ¼tE. .............................................. 300
212. yuf t{{tk Ëtu e fhþ ¼tE. ........................................ 300
213. e ¤týt{tk ]®Ën {nu t. .............................................. 301
214. ÍªÍtuzt t ftXe ntÚteÞt {tksheÞt. .................................... 302
215. Ë{ZeÞt¤t t ðeht Ëu÷zeÞt. ........................................... 303
216. ÄtuhtS{tk ¼tÞtí{t k Mðt{e. ......................................... 303
217. Ëfh h{tk {wõ t k Mðt{e. ............................................ 304
19
218. ðu¤tð h t rð« uðS¼tE. ........................................... 304
219. ytk t t uðËe¼tE. ..................................................... 305
220. ¾k¼t {tk ©eS e yt¿ttÚte Ëk Vhðt Þt. ........................ 305
221. ntÚtËýe t ft t¼tE. ................................................... 306
222. tu t{ t {t¤eyu ðtze Eòhu ht¾e n e.......................... 306
223. {wÍtð h{tk ©eS e yt¿ttÚte Ëk tu Vhðt Þt n t. .............. 307
224. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte Ëk tu Vhðt Þt n t.................... 307
225. {nwzeÞt ht t Ëw÷wf¼õ . .............................................. 308
226. ðz t÷ t òu e Útt Ëwk h e. ................................. 309
227. òu¤ t f]»ý tË¼tE. ................................................... 310
228. tuxt t ¼ t¼tE tuþe. .............................................. 311
229. Zzt{tk ©eSyu w÷ tu¤ tu WíËð fÞtuo. ............................. 313
230. ¾k¼t t nh tu®ð ¼tE. ............................................... 315
231. ðztu ht t thtÞý¼tW rûtýe útñý. ............................. 316
232. ©eS{nthts tk u MðY tu Útt y uf MðY tu r ýoÞ......... 317
233. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte {wõ t k Mðt{e y{ tðt Þt. ..... 319
234. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte y¾kzt k Mðt{e Vhðt Þt........... 320
235. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte {wõ t k Mðt{e uþtk h{tk Vhðt Þt.320
236. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte rð¿tt t k Mðt{e Vhðt Þt. ........ 321
237. ðztu ht{tk ©eS ð {tkÚte «Út{ ytð t nðt. ...................... 322
238. fÕÞtýe tk ÷û{e tE. ................................................... 323
239. ÷tXe z t ztÌtt¼tE. .................................................... 324
240. ÷tus{tk ©eht{t k Mðt{e. ............................................... 325
241. ¼UËò¤ t ºtðtze {tu eht{¼tE útñý. ........................... 326
20
242. yÞtuæÞtÚte ðýeoðu»t ©e e÷fkX úñ[the. ............................ 327
243. ÷tus{tk ©e e÷fkXðýeo æÞt fh t n t. ............................ 329
244. ÷tus{tk ©e e÷fkX úñ[the {wõ t k Mðt{e t fnuðtÚte. ......... 332
245. Zzt{tk ©eS {nthts e yt¿ttÚte þwf{wr Útt úñ{wr . ...... 334
246. ZztÚte ©eS e yt¿ttÚte {wõ t k Mðt{e. ......................... 335
©e÷tuÞt t ºteò ð[ t{] t nrh¼õ tu e ðt toytu.
247. zzwËhðt¤t hs w ÷wS¼tE. ....................................... 337
248. Ä{o whðt¤tk fwþ¤fwðh tE. ............................................ 338
249. Zzt t yu¼÷¾t[h tk efhe ÷tzw t. .............................. 340
250. su wh{tk {tuxtk ht{ tE útñý n t. ............................... 341
251. Zzt t t t ¾t[h tË¼tðu ð o t n t. .......................... 342
252. ftheÞtýe t {tk[t ¾t[h y LÞ ¼õ ÚtÞt n t. ................. 343
253. {AeÞtð t {w¤S úñ[the yti e[ útñý n t. ................. 345
254. ¼ws tk ÷tÄe tE ½ýtk Ä{oðt¤tk n tk. ............................... 346
255. {t tS (Í{fw tE). .................................................... 346
256. Ë T wY {wõ t k Mðt{e.................................................. 348
257. y ºttE t ðo ¼tE. .................................................. 350
258. Zzt tk hts tE. ........................................................ 351
259. Zzt tk Sðw tE. ........................................................ 352
260. tk¼ýeÞt t ytneh xu÷ Ët{ . .................................... 353
261. {t fwðt t {w¤S Útt f]»ýS ......................................... 354
262. wk t¤e t {t{iÞtu Útt {uht{ý......................................... 356
263. ¼ws t Ëwk hS¼tE Ëw th. ............................................ 357
264. ËhÄth t ðtýeÞt ztuËt¼tE. .......................................... 359
21
265. tu¤ezt t htýt hts h. ................................................ 359
266. fX÷t÷ tk ht{ tE. ..................................................... 360
267. ðztu ht t tÚt¼õ . ..................................................... 361
268. z¼tý t rð»ýw tË¼tE. ................................................ 362
269. Ëwk heÞtýt t ne{hts þtn. ........................................... 363
270. tu[tËý t ftþe tË¼tE. ............................................. 364
271. Ëwh t þuX ¼tE[k ¼tE. ............................................. 366
272. y{ tðt t t{tu h¼tE. ............................................. 367
273. rûtý t tu t¤ úñ[the tu tÚt ytÔÞt. ......................... 368
274. t t ¾t[h t h th{tk Ëtu{t tE t ytuhzt e ytuËheÞu
©eS{nthts ðehtßÞt n t. .......................................... 376
275. ©eS{nthts t t ¾t[h t h th{tk Útt¤ s{ðt uXt n t. . 379
276. ©eS{nthts t t ¾t[h t h th{tk {tuxe t u ytuhzu
Ë¼t fhe u uXt n t. ................................................... 380
277. W{huX t nrh¼õ tu Ëk½ Zzu ©eS{nthts tk
þo u ytÔÞtu n tu. ........................................................ 381
278. ©eS{nthtsu yûthytuhzeyu {wõ t k Mðt{e u tu÷tÔÞt. ....... 385
279. ©eS{nthts Sðt ¾t[h u íÞtk ËtÄw e ytuhze{tk tuZât n t. 386
280. ©eS{nthts W ht t th u ytuhzu rðhts{t n t. ............. 387
281. ©eS{nthts yûthytuhzeyu rðhts{t n t...................... 390
282. ©eS{nthts W {ýt th u ytuhzu rðhts{t n t. ............. 394
283. ©eS{nthts yûthytuhzeyuÚte k ts¤eÞu fqðu
tðt ÄtÞto n t. ........................................................ 395
284. rËØt k Mðt{e ©eS{nthts wk æÞt fh t n t. ................. 397
22
285. ©eS{nthts r Þ{ e yuft þeyu W {ýt th e
ytuhzt e ytuËheyu uXt n t. ......................................... 398
286. ©eS{nthtsu Ëðo ËtÄw t¤t u yûthytuhzeyu tu÷tÔÞt. ........ 400
287. ©eS{nthts {wõ t k Mðt{e ytr f ËtÄw ËtÚtu
htÄt t u Þt. .......................................................... 401
288. Zzt{tk ©eS{nthts yûth {kr h{tk ehtßÞt n t. ........... 403
289. yuf Ë{Þu ©eS{nthts t t ¾t[h t h th{tk ÷e{zt e[u
Ë¼t fhe u uXt n t. ................................................... 405
290. Zzt{tk y T¼q t k Mðt{e u tð ytÔÞtu uÚte ÷û{eðtzeyu
hnu t n t. ................................................................ 405
291. yuf ð¾ ©eS{nthts yûth ¼wð {tk Ztu÷eÞt W h
ehts{t n t. ......................................................... 407
292. ©eS{nthts yûth¼wð {tk tuZât n t. ........................... 408
yÚt ðtkË¤e Útt uze tu wht Er ntË
293. îtrhft{tk th {wr rðýt ð tz t ytÔÞt. ......................... 410
294. ÞtS{tk ©eht{[kÿS Útt Ëe tS ytÔÞt. ....................... 413
295. yuf t{ tk u ¼tEyu {t t u [tuhe ÷tðu÷wk yL ¾tÄwk rn. .. 414
296. Ë o e Wí r¥t rð»tu. ...................................................... 416
297. r{Úte÷t whe{tk s f htò htßÞ fh t n t. ....................... 416
298. yÞtuæÞtÚte þhÚt htò e yt¿ttÚte ht{[kÿS ð {tk Þt. ...... 417
299. ð Þtu uïh s f htò t htßÞ{tk ytÔÞt. ........................ 418
300. ÔÞtË t wºt þwf uðS s f htò e whe{tk ytÔÞt. .............. 418
301. ¼tus htò tu t t h e [[to òuðt eféÞtu n tu. ............. 420
302. yuf t{{tk r ðú t u u tu n e. ................................... 420
23
303. yuf t{{tk xu÷u tu t t ¾u h{tk fqðtu ¾tu tÔÞtu. ................. 421
304. yuf t{{tk útñý u tu t e fLÞt hýtðe n e. ................ 422
305. yuf þnuh{tk ËwãwB htò htßÞ fh tu n tu. ........................ 423
306. îtrhft{tk r[ tht u ©ef]»ý ¼ ðt fnu t n t. .................. 424
307. yuf þnuh{tk htò htßÞ fh tu n tu. ................................. 425
308. yuf htò téÞt rð t wk týe e tu n tu. ........................... 426
309. yuf t{{tk u ðtrýÞt r{ºt n t..................................... 427
310. tk[ tkzðtuyu ÿti e Ërn îtrhft sðt tu ËkfÕ fÞtuo. .......... 428
311. útñý tu Atufhtu {t t t fnuðtÚte ftþe ¼ýðt Þtu. .......... 430
312. yuf útñý Ëðo þtMºt Útt ßÞtur »t ¼ýu÷tu n tu. ................ 436
313. yuf útñý tu Atufhtu {t t-r t t fnuðtÚte
ftþeyu ¼ýðt Þtu. ..................................................... 440
314. yuf ð¾ ðifwkX{tk ¼ ðt u y u ÷û{eS u Ëkðt ÚtÞtu. ....... 443
315. yt s {tk sL{ t{u÷t {týËtu Ëw¾ e EåAt ht¾u Au. ....... .446
24
H
>> ©e Mðtr{ thtÞýtu rðsÞ u ht{T >>
©e Ënò™kŒMðt{e [rhºt
{k ¤t[hý
²æï çÎÃ²æÿæÚ {æç}Ý ç„Dç„ ¨Îæ }ææ²æÐÚï àæ}æüÎï
ÜUæL‡²æ¢ÏæéçÝô{ Ý}ææç}æ „}æã¢ {æ=}æ ™ {}æüçÐí²}æì JJ
{}ææü ç Úÿæ²ÜUæÚ‡æ¢ ™ ¨ã…æÝ¢ Î ¢ ãôÚ{}æü … ¢
Š²æ²ïŸæèãçÚÜëUc‡æS±æç}æÝ}æã¢ ¨±æïüÐôÚ ŸæèãçÚ}æì JJ1JJ
Ðê Ú ï ±ë œ ææH²ï Ú}²ï Îçÿæ‡æçÎçàæ }æ¢ ç ÎÚï JJ
çSƒ„æïùçS„ ¨±üÎæ ²S„¢ ŸæèãôÚ Ðí‡æ}ææ}²ã}æì JJ2JJ
±ë œ ææH²ç±ãæôÚ ™ ¨ã…æÝ¢ Î S±æç}æÝ}æì JJ
±¢ Î ï „¢ ŸæèãçÚÜë U c‡æ¢ ÝèHÜ¢ U Ææç|æ{¢ „ƒæ JJ3JJ
çÝ…æçŸæ„æ<„ã‹„æ ™ }æÝ¨ï ç Œ¨„àæ¢ Ð í Î : JJ
¥±Ý¢ {}æü | æv„ï Ý ü : ÜUÚæï „ é }æ¢ x æH¢ ãçÚ: JJ4JJ
¾k¼t {tk ©e Mðtr{ thtÞý {kr h u rð»tu yuf {tuxe Ë¼t ÚtE y u u
Ë¼t{tk úñr c {nt T Ëk Ë T whw ú. {nthts ©e {tÞtr t k Mðt{e
rðhts{t n t. u Ë{Þu Ë T whw rðî TðÞo Mðt{e ©e ytí{t k S Útt Ë T whw
whtýe ú. þtkr r«Þt k S Útt ¾k¼t t h{ yuftkr f ËíËk eytu suðt fu
u[h¼tE, þuX thý¼tE Útt {tu e÷t÷¼tE ð uhu Ë¼t{tk uXt n t.
u Ë{Þu Ë T whw ú. þtMºte ytí{t k Syu Ë T whw ú. {tÞtr t k
Mðt{e u yuf «§ qAâtu fu, Ë T whw úñr c ©e tu t¤t k Mðt{e ftrhÞtýe
t{ u rð»tu ðztu htÚte ytÔÞt íÞthu ©eS{nthtsu yûth ytuhze{tk yuftk {tk
uËtze A nu w e ðt tu qAe u fuðe he u qAe n e y u A nu w yux÷u þwk ?
1
u yt y{ u Ë{òðtu. íÞthu Mðt{e nË t nË t Ë¼t{tk uXu÷t huf
ËíËk e «íÞu fnuðt ÷tøÞt.
t{ ftrhÞtýeyu tu t¤t k Mðt{e ðztu htÚte ©eS{nthts tk þo u
ytÔÞt. uÚte ©eS nw s «ËL ÚtÞt u Ët{t sE u ½ýe ðth ËwÄe {éÞt
Ae yûth ytuhzeyu ytÔÞt u ytuhze{tk Ät ¤e k¾tðe u tu t¤t k Mðt{e u
uËtzât u su su Ë{t[th qAðt n t u qAât. Ae ©eSyu Mðt{e u fÌtwk
nu Mðt{e, yûthÄt{{tkÚte yt ýt u wk þt fthýÚte yt ÷tuf{tk ytððt wk ÚtÞwk
Au u fntu. íÞthu tu t¤t k Mðt{eyu fÌtwk su {tu fntu. u Ë{u ©eS{nthtsu
fÌtwk su,
(1) yt ÷tuf{tk {the Ëðtuo he W tË t «ð toððe.
(2) yð th t su su ¼õ tu Au u u yð the ýt tu {thtu r ùÞ fhtðe u
XuX yûthÄt{{tk ntU[tzðt.
(3) ¼Âõ Ä{o u Ëw¾ yt ðwk.
(4) yuftkr f Ä{o «ð toððtu.
(5) ðt {w{wûtwytu fhðt.
(6) qðo t ËkMfthe Þtu eytu ½ýt ft¤Úte fhu Au u e tËu sðwk u
u u þo E u wk V¤ yu Y e yûthÄt{ yt ðwk.
yt A rËØtk tu {txu ytÔÞt Aeyu. u Ëtk¼¤e u Mðt{eyu fÌtwk su nt
{nthts, yt ©eyu fÌtwk u {txu s yt ÷tuf{tk ytððt wk ÚtÞwk Au. >>1>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts Ëk tu e Ë¼t fhe u rðhts{t n t. u
Ë{u Ëk tu «íÞu yuf ðt fhe su nu Ëk tu, yûth{tk ¼ ðt Au yu s {tht
Sð{tk ¼ ðt y¾kz rðhts{t Au. yu{ niÞt{tk fu nth {q Äthe u
¼s fÞto fhu u u{tk ð]Â¥t Xhu tu ¼ ðt u u þo u. >>1>> ð¤e
©eS{nthsu yu{ ðt fhe su nu h{nkËtu, yS yuðt su ¼ ðt u u
¼Âõ yu fhe u S ðt þe¾ðwk. >>2>> u y[¤ yuðt ¼ ðt u u ¿tt u fhe u
ytu¤¾ðt þe¾ðwk. >>3>> u r M ]ne yuðt su ¼ ðt u{ u Ëuðtyu fhe u
«ËL fhðt þe¾ðwk. >>4>> u yðýo eÞ yuðt su ¼ ðt u{ u þwØ ÚtE u
ðýeoÞ Úttðwk fu tk ðhðt ÞtuøÞ Útðt þe¾ðwk. >>5>> u ytí{tht{ u qýoft{
2
yuðt su ¼ ðt u{ wk tË ýwk fhe u «ËL ÚtE u uzðt ytðu yuðe ¼Âõ
þe¾ðe. >>6>>
ð¤e Ëtuò yuðt su ¼ ðt u e he su ftuE Äq¤ t¾u u u þt uðtu
rn yuðe he òuE u yt ýu ý ftuEf t¤ u yÚtðt tu {th {thu tu ý
u wk ¼qkzwk ÚttÞ yuðtu ËkfÕ fhðtu. >>7>> y u y k fturx úñtkz{tk Sð {tºt u
Ëw¾ w:¾ tu Ëk kÄ ÚttÞ Au. u whw»ttu¥t{ ¼ ðt t ntÚt{tk Au yu{ Ë{S u
u{ u rðïtËu hnuðwk u eò ftuE wk fÞwO Út wk Úte. >>8>> ð¤e yu{ ðt to fhe
su nu h{nkËtu, { u ft¤, f{o, {tÞt, Þ{ q yu ytr f ftuE zðt wk Úte
u tu t t hËt Mð¼tð Au u u xt¤òu. >>9>> y u htò wk Ëw¾ yux÷wk htýe wk
Ëw¾ yu{ y{thwk Ëw¾ yux÷wk {thwk Ëw¾ Au yu{ urVfh ÚtE u hnuòu. u ¼q
ð¤ u u Úte {u÷ wk yu{ nwk { u rn {u÷wk. >>10>> ð¤e yu{ tuÕÞt su
y{] eyu u y{h ÚttÞ. u{ «¼w u ¼su u «¼w u t{u. >>11>> ð¤e Ëtu wk,
Y wk, neht, {tu e, thË{rý, ft{Äu w, fÕ ð]ût, ®[ t{rý yu {tknu÷wk yuf
tÚto ntuÞ u u ®[ t rn. tu yu Ëðuo t fh tht su y{u u y{thtu su u
yt©Þ Au, u u þt Ëthw ftuE ðt e ®[ t ht¾ðe ? s ht¾ðe. >>12>>
ð¤e h{nkË «íÞu ðt fhe su nu h{nkËtu, þe÷ rð t þtu¼t rn,
u Ëk tu»t rð t þtkr rn. u whw rð t ¿tt rn. ¿tt rð t ËíÞ-yËíÞ tu
rððuf rn. u rððuf rð t yËíÞ tu íÞt fhe u ËíÞ{tk ð¤ tÞ rn. fu{
fu ËíÞ{tk ð¤øÞt rð t Ä{o rn. Ä{o rð t Ä{o-yÚto-ft{-{tuût yu [th
whw»ttÚto rn. whw»ttÚto rð t eÚto-ð]¥t- t - wÛÞ-Ëuðt-Ë{t { yu ÚttÞ rn. u
Ëuðt Útt Ë{t { rð t whw Útt «¼w tu ytþeðto {¤u rn. u ytþeðto
{éÞt rð t Sð r¤Þtu ÚttÞ rn. Sð r¤Þtu ÚtÞt rð t ¼qkzt ½tx u ¼qkzt
Mð¼tð u {xu rn. u u {xât rð t «¼w wk æÞt Útt ¼s u{tk ð¤ tÞ
rn. u «¼w u ð¤øÞt rð t ðtË t ¤u rn. ðtË t éÞt rð t r tuo»t
{wõ ÚttÞ rn. r tuo»t {wõ ÚtÞt rð t ¼ ðt tËu hnuðtÞ rn. u «¼w
tËu hÌtt rð t y¾kz un, y¾kz Ät{, y¾kz Ëw¾ u Ë tÞ «¼w tk þo yu
{¤u rn. yu [th «¼w t Ë{e rð t esu Úte. yuðe he u ©eS{nthtsu
nu e ðt fhe u u Ëtk¼¤e u Ëðo h{nkËtu ½ýt s «ËL ÚtE u ©enrhyu
fhu÷e ðt u tu tu t t yk :fhý{tk Ëðo «fthu hhtus M{hý fhe u u «fthu
u{tk y¾kz tu t t { u ht¾ t n t. >>13>> >>2>>
3
Zzt{tk ©eS{nthts yûth ytuhze{tk rðhts{t n t. u ð¾ u
{wõ t k Mðt{e yt ¤ ©eS{nthts Ët¾e tuÕÞt :
~Þt{ ðýo þtu¼u yr þç ©uc k¼eh >
yr W¥t{ òýe òu Ëwýu Ëti ÚtE MÚteh >>1>>
yt Ët¾e tu÷e u qAâwk fu u ftuý nþu ? íÞthu {wõ t k Mðt{eyu
W¥th{tk fÌtwk fu, u tu Ë{wÿ. AeÚte «u{t k Mðt{e u W h e Ët¾e tu yÚto
qAâtu. u{ýu ntÚte yuðtu W¥th ytÃÞtu. AeÚte uðt k Mðt{e u W h e Ët¾e tu
yÚto qAâtu. u{ýu {u½ yuðtu W¥th fÞtuo. AeÚte úñt k Mðt{e u W h e
Ët¾e tu yÚto qAâtu. íÞthu u{ýu fÌtwk: {tu tu u. ytðtu W¥th {¤ðtÚte
©eS{nthts fnu nwk nw htS ÚtÞtu. Ae {nthtsu úñt k Mðt{e u fÌtwk fu,
{tu htS ÚtÞt fu rn ? íÞthu úñt k Mðt{e fnu: nwk htS Awk. íÞthu
{nthts fnu: nwk fnwk u{ fhþtu ? íÞthu nt tze. u esu r ðËu
WL{¥t k t{tk M t fhðt úñt k Mðt{e u tð ytð tu n tu A tk ý ÷E
Þt. tu t wk yuf MðY ytuhze{tk ht¾e u esu MðY u h{nkËtu Ërn Lntðt
Þt. Ae úñt k Mðt{e {txu WL{¥t k t wk s¤ Q wk fÞwO. íÞthu úñt k
Mðt{e Ët¾e tuÕÞt :
þe tu f ½u÷t ýwk W»ý ÚtÞwk yt ðth >
u tu Lntðt fthýu fÞwO {u feh th >>
u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts htS ÚtÞt u úñt k Mðt{e u tÚt{tk ½t÷e u
{éÞt. AeÚte Ëðuo Ëk tuyu Ërn WL{¥t k t t Q t s¤{tk M t fhe ðMºt
nuhe u Ëk tu Ërn ¼UË÷t týt W h yuf MðY ht¾e u esu MðY u {kr h
hV [t÷ðt {tkzâwk. íÞthu Ëtk týe u Ztuhu Þt. u tA¤Úte ¼UË÷t týt
W hÚte q{ tze fu { u {qfe u õÞtk òytu Atu ? Ae Ëk tu tAt VÞto u Úttuzu
[tÕÞt íÞthu Ëtk týe t ZtuhuÚte q{ tze fu nwk ynª Awk u {tu u hV fu{
òytu Atu ? ytðe he u { w»Þ÷e÷t fhe u {kr h{tk ÷e{zt ¤u ytÔÞt, u
tu t wk MðY yá~Þ fÞwO. u úñt k Mðt{e yûth ytuhze hV ytð t n t,
uðt{tk {wfwk úñ[the ©eS{nthts u r íÞ t r Þ{ «{týu ðhtðe qò
rð uhu fhtðe u tAt ytð t n t. u{ u úñt k Mðt{e {éÞt u {wfwk
úñ[theyu qAâwk fu {tu õÞtk Þt n t ? íÞthu úñt k Mðt{e fnu
4
©eS{nthts Ërn WL{¥t k t{tk tnðt Þt n t, íÞthu {wfwk úñ[the
fnu {nthts u tu {U ynª ðztÔÞt u uytu yûth ytuhze{tk uXt Au. íÞthu
úñt k Mðt{eyu yûth ytuhze{tk sE u ©eS{nthts tk þo fÞtO. ytðe
he u u r ðËu ©eS{nthtsu ºtý MðY Äthe u { w»Þ÷e÷t fhe u úñt k
Mðt{e u tu t tu y÷tirff « t u¾tzâtu n tu. >>3>>
ZztÚte ©eS{nthtsu ðz t÷ Ë{iÞtu fhðt sðt {txu ËkfÕ fÞtuo.
uðt{tk t t¾t[h Ëðth{tk ©eS tk þo fhðt ytÔÞt. íÞthu {nthts fnu
ðz t÷ Ë{iÞtu fhðt ytð e ft÷u ynªÚte sEþwk. íÞthu t t¾t[h fnu,
{nthts ynª Ë{iÞtu fhtu u uþtk h t nrh¼õ tu W h ft ¤ ÷¾tu su yt
ð»to{tk Zzu Ë{iÞtu fhðt tu Au {txu Ëðo nrh¼õ tu Zzu ytðòu. ytðt
ft ¤tu {¤ðtÚte uþtk h t nrh¼õ tu- tEytu Útt ¼tEytu fe o t tk t tk
Zzu ytð tk n tk.
hM t{tk ¾tht tx{tk yuf t{ ytÔÞwk, u t{ t xu÷u fe o t t
ytð t nrh¼õ tu u qAâwk {tu õÞtk òytu Atu ? íÞthu nrh¼õ tu fnu y{tu
Zzu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fhðt sEyu Aeyu. íÞthu xu÷ fnu,
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au ? íÞthu nrh¼õ tu fnu, nt ¼ ðt Au. íÞthu
xu÷ fnu, {tu Q¼t hntu. nwk t{{tk sE u ¼ ðt u yt ðt Ëthw ¼ux
÷E ytðwk. Ae þ Yr Þt ÷tðe u ytÃÞt. u fnu su ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u {tht hVÚte ¼ux {qfòu. Ae u nrh¼õ tu Zzu ytÔÞt, {nthts tk
þo fÞtO u su tu t u ¼ux {qfðe n e u ¼ux {qfe, ý xu÷u yt u÷t þ
Yr Þt {nthts u ¼ux {qfðt ¼q÷e Þt.
Ae {nthtsu u xu÷ t þ Yr Þt {t e ÷eÄt. u Yr Þt ÷E u {tÚtwk
ÄwýtÔÞwk. íÞthu úñt k Mðt{e fnu fu{ {tÚtwk ÄwýtÔÞwk ? íÞthu ©eS{nthts fnu
¾ht Ë{Þ{tk yt Yr Þt {thu yt ðt sðt zþu. AeÚte u xu÷ u A {tËu
ftuZ r ËÞtuo, u {hðt {txu tzwk òuztðe u Ë{wÿftkXu Þt, u tzwk ntkf th
[tfh u tk[ Yr Þt yt ðt wk fÌtwk, u fnu su wk ftuE u ðt fheþ. nwk yºtu
Ë{wÿ{tk {hðt {txu ytÔÞtu Awk. Ae ÷tfze u xufu Äe{u Äe{u Ë{wÿ hV
[tÕÞt. uðt{tk ©eS{nthts, ð]Ø útñý wk Y Äthý fhe u ytÔÞt, u fÌtwk
su xu÷ õÞtk òytu Atu ? íÞthu xu÷ fnu y{thtk Ë tkËk kÄe u íÞtk sEyu
5
Aeyu. íÞthu ©eS tuÕÞt su Mðe útñý Ëí whw»t yt ¤ ¾tuxwk tu÷ðwk.
tu ý W h «{týu fÌtwk. íÞthu {nthtsu fÌtwk fu {tu Ë{wÿ{tk zðt òytu Atu.
íÞthu xu÷u {nthts tËu yu{ fÌtwk, su nt nwk Ë{wÿ{tk zðt òô Awk.
íÞthu ©eS{nthts fnu {thwk ð[ {t e u {tu {thu ½uh tAt òytu. { u
Úttuzt r ðË{tk Ëthwk Útþu. u Ë{wÿ{tk zðt sðwk ntuÞ tu yt {tht Yr Þt þ
nòh e þ ftuÚt¤eytu ÕÞtu. íÞthu xu÷ tuÕÞt fu Yr Þt {tu u {U ytÃÞt
Úte. íÞthu {nthts fnu y{tht ËíËk e tu Ëk½ Zzu ytð tu n tu íÞthu
{tuyu þ Yr Þt {tufÕÞt n t. u þ Yr Þt { u {éÞt n t u ÕÞtu. nwk
ftuE wk ÷uýwk ht¾ tu Úte. íÞthu xu÷u fÌtwk su {tu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
Atu ? íÞthu ©eSyu fÌtwk su nwk ¼ ðt Awk. AeÚte ©eS{nthts tu r ùÞ
ÚtðtÚte {nthts t ð[ Úte ½uh Þt. íÞtk Úttuzt r ðË{tk ytht{ ÚtÞtu. Ae
Úttuzt Yr Þt ÷E u «íÞût ¼ ðt u {¤ðt Zzu Þt. íÞtk ©eS{nthts tk
þo fhe r Þ{ Äthe {nthts©e tu yt©Þ fhe tu t u ½uh Þt. yk ft¤u
u xu÷ u tu t t yûthÄt{{tk ÷E Þt. yuðt ©eS{nthts Þt¤w Au. >>4>>
Zzt{tk ÷ek{zt e[u hnu÷ ytuxt W h fq hwk tze Þwk n wk. íÞthu su
ftuE ©eS tk þo {txu yûth ytuhzeyu òÞ u yu{ tu÷ t òÞ su fq hu
ytuxtu tzâtu Au. ý u u ftuE ËtV fhu rn. u ð¾ u Wft¾t[h
WL{¥t k t{tk M t fhe u ytÔÞt. u ytuxtu tzu÷tu òuE whk ÷q ztk ftuhu
{qfe u ftZe tkÏÞwk. u s{e ÷ª e ÷eÄe. Ae eyu sE M t fhe tAt
{kr h{tk ytðe yûth ytuhze{tk ©eS{nthts tk þo fÞtO. íÞthu {nthts
tuÕÞt su ½h t Äýe ytÔÞt yux÷u tu÷ t kÄ ÚtÞt. Ae {nthtsu qAâwk
su {u qò ht¾tu Atu ? íÞthu Wft¾t[h fnu nt. íÞthu {nthts fnu fux÷e
{q ytu ht¾tu Atu ? íÞthu Wft¾t[h fnu tk[Ëu{q ytu ht¾wk Awk. íÞthu {nthts
fnu qò fh tk nw ðth ÷t u. íÞthu Wft¾t[h fnu ðth ÷t u s rn. íÞthu
{nthts fnu t{ ytðzu Au? íÞthu Wft¾t[h fntu nt. íÞthu {nthts fnu
t{ tu÷tu.
Ae Wft¾t[h tu÷ðt ÷tøÞt, su {wõ t k Mðt{e, tu t¤t k Mðt{e,
r íÞt k Mðt{e, úñt k Mðt{e yt Äe {the {q ytu Au. u{ e nwk qò
fhwk Awk. ytðwk Ëtk¼¤e u {nthts ½ýt «ËL ÚtÞt. ð¤e Wft¾t[h {tk t
6
Ëk tu e Ëuðt fh t, u{ tk ÷q ztk Ätu t Útt t t¾t[h t h thÚte ythk¼e u
u WL{¥t k t ËwÄe r hk h Ëðth{tk Ëtðhýtu ÷E ðt¤ t, fthý fu Ëk tu
r hk h WL{¥t k t{tk M t fhðt òÞ. u{ u ftkfht ðt u rn. ytðe he e
Wft¾t[h e Ëuðt ©eS{nthtsu ð[ t{] {tk ý fnu÷ Au. ytðe ËuðtÚte
Wft¾t[hu {nthts u «ËL fhe u «ËL t {u¤ðe n e uðt Wft¾t[h ©Øt¤w
n t. >>5>>
ðz t÷Úte ©eS{nthts Ëðthtu Ërn Zzt Äth t n t. u hM u
[t÷ tk t{ s{ht¤wk ytÔÞwk. íÞtk r ðË ytÚt{ðtÚte Ëwht¾t[hu {nthts u
fÌtwk su, Zzwk ½ýwk qh Au {txu yt t{{tk htrºt hne u ðnu÷t [t÷eyu tu
Xef. íÞthu ©eS{nthts fnu [t÷tu t{{tk sEyu. Ae Ëðthtu Ërn rð«
k tht{ ðu u íÞtk ÄtÞto. k tht{ ðu ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts
n t. u{s u{ tk Mºte ý uðtk s n tk. uÚte u uW sý {nthts u tu t u
½uh ytðu÷t òuE u nw s htS ÚtÞtk u u s ð¾ u þwØ ¼tðÚte ÞÚttþÂõ
Útt¤ fhe «u{ qðof ©eS{nthts u Útt ËtÚtu ytðu÷t Ëðthtu u yt ún qðof
s{tzât. íÞth Ae u uW Mºte whw»t u {nthtsu fux÷ef Ä{o Ëk kÄe Útt
h{tí{t tk {rn{t Ëk kÄe ðt tu fhe u tuZe Þt.
Ae ©eS{nthts Ëðth{tk [t÷ðt e iÞthe fh t n t. íÞthu k tht{
ðuyu fÌtwk su htux÷t sBÞt rËðtÞ nwk { u sðt rn ô. {txu f] t fhe
s{e u Ëw¾Úu te Zzu Äthòu. ytðtu k tht{ tu yt nú òuE {nthts©e htuftÞt.
uÚte r ðË QøÞt nu÷tk Útt¤ iÞth fhe u {nthts u Útt Ëðthtu u s{tzât.
Ae k tht{ ðu u {nthts fnu su yt {týfe ½tuze Úttfe E Au, {txu òu
{tu tzwk òuztu tu y{tu tzt{tk uËeyu u {týfe ½tuze tzt Aðtzu Ëw¾uÚte
[t÷u. yuðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u k tht{ ðuyu ¼tð he tze òuze u
tze{tk t e rfÞt r Atðe u u W h {nthts u uËtzât. u Ëðthu Ërn
íÞtkÚte [tÕÞt. k tht{ t ¤r Þt nw Ëtht u htþtuÚte týe ò÷u tu ý
VqkVtzt {th t òuþ kÄ [t÷u u òuE {nthtsu k tht{ u fÌtwk su yt tze-
¤r Þt {tht Au ? yu{ ðthkðth ºtý ð¾ ©eS{nthtsu k tht{ u qAâwk.
íÞthu k tht{ {nthts©e tu yr¼«tÞ Ë{S Þt. uÚte {nthts©e u fÌtwk,
su yt tze Útt ¤r Þt Útt {thtu un ytsÚte yt ©e u f]»ýt oý fhwk Awk.
7
uðwk ð[ Ëtk¼¤e u {nthtsu k tht{ tu hztu tu t t nM f{¤Úte
X fthe u fÌtwk su ÄLÞ Au útñrýÞt. wk yt e [qõÞtu u nwk ÷E [qõÞtu.
yu{ fne u k tht{ W h {nthtsu nw s «ËL t sýtðe. yu{ fh tk
Zzt Þt. íÞtk yuf- u r ðË ÚtÞt AeÚte {nthtsu k tht{ u yt¿tt fhe
su nðu {u ½uh òytu. íÞthu k tht{u fÌtwk, su {U {thtu un yt u {tht
t{ e ¼t tu¤u y oý fhu÷ Au. {txu { u yt e Ëuðt{tk hnuðt e EåAt
Au. íÞthu ©eSyu fÌtwk, su nt÷ tu e tÚtS {nthts t {kr h t hÚtth wk
ft{ [t÷u Au, {txu u ft{ qhwk ÚttÞ íÞtk ËwÄe Ëw¾uÚte uðËuðt fhtu. u
{nthts e yt¿ttÚte Zzt{tk htuftÞt. Ae {nthts©e e yt¿tt ÚtðtÚte ½uh
Þt. u k tht{ ðuyu Ë{Þ «{týu Ëuðt fhe {nthts©e e «ËL t
ðthkðth {u¤ðe n e. >>6>>
t{ ¾tu t¤t t suXt {týeÞt Zzu ©eS{nthts tk þo fhðt ËqÞo
QøÞt nu÷tk ytÔÞt n t. uðt Ë{Þ{tk ytuhzt ÷ª ðt {txu [tuf{tk {tuxwk
theÞwk k¾tðu÷ n wk. u theÞwk tu÷ðt wk tfe n wk. suXt {týeÞt u òuE u
yuf Ëk u fÌtwk ¼ yt theÞwk tu÷ðt wk Au, u {u tu÷e yt tu, íÞthu yt
¼õ {nthts t {rn{tðt¤t n t, u whk nt tze u theÞwk tu÷ðt ÷tøÞt.
u tu÷ tk tu÷ tk r ðË t þ ðtøÞt tu ý ftuEyu ht¾tu yu{ fÌtwk rn.
uðt Ë{Þ{tk t tE u ytuhzu {nthts {txu Útt¤ {wfwk úñ[theyu
iÞth fhu÷tu u s{ðt yûth ytuhzeÚte M t fhe u yuf e tk h nuhe, yuf
ytuZe u [t¾zeyu [ze u t¤tytu Ërn s t n t uðt{tk suXt {týeÞtyu
[t MðhÚte sÞ ©eMðtr{ thtÞý fÌtt. u Ëtk¼¤e u {nthts suXt {týeÞt
tËu ÄtÞto u fÌtwk su yt ft{ {u õÞth t fhtu Atu ? íÞthu ¼õ u fÌtwk su
ËqÞo ntu t QøÞt íÞthÚte. ytðwk ¼õ wk ð[ Ëtk¼¤e u u{ t W h {nthts
nw s «ËL ÚtÞtk, u {q¤S úñ[the u whk tu÷tðe u fÌtwk su yt ¼õ u
ðtM u y{tht Útt¤{tkÚte [wh{t tk ÷tzwk A n{ýtk s ÷tðtu. yt ¼õ u s{tze u
Ae nwk s{ðt ytðeþ.
{nthts©e e yt¿tt ÚtE fu whk úñ[the A ÷tzw ÷tÔÞt. Ae {nthtsu
suXt {týeÞt u fÌtwk su, íÞtk u íÞtk Q¼t hne u yt A ÷tzw s{e òytu. íÞthu
u ¼õ u {nthts©e u fÌtwk su nwk tÌttu Úte {txu nwk tne u qò fheþ Ae
yt e «Ët e s{eþ. íÞthu {nthtsu fÌtwk su y{u t t n t íÞthu ftuE ðth
8
nt t ý rn, u y{the{t w©e e yt¿tt {ws y{u s{e ÷u t. {txu
y{the yt¿ttÚte s{tu, {tu u tÄ rn ÷t u. íÞthu {nthts©e u htS fhðt
Ëthw u MÚtt u Q¼t hne u {nthts©e e yt¿ttÚte A ÷tzw s{e Þt. Ae
{nthtsu fÌtwk, su ytðtu ¼õ {the ËtÚtu y{tu Útt¤ s{e u {tu u {¤eþwk,
fthý fu {tuyu Ëk t ð[ Úte Útt {rn{tÚte Ëuðt fhe u òuE nwk {tht
W h nw s «ËL ÚtÞtu Awk.
yu{ fne u tu t e ËtÚtu ÷E Þt. u s{e u {w¾ þwØ fhe u suXt
{týeÞt u «u{ qðof {éÞt u fÌtwk su ytðe uðËuðt nhftuE fhu u t W h
{thtu nw s htS tu ÚttÞ Au, u u u y{u þwk yt e Eyu ! yu{ {nthts©eyu
ðt fhe u suXt {týeÞt u yt¿tt fhe su nðu {u Ëw¾uÚte ¾tu t¤u òytu. Ae
{nthts©e e «ËL t ÷E u suXt {týeÞt ¾tu t¤u Þt. yuðe ½ýe u ¼õ u
©eS{nthts e «ËL t {u¤ðe n e. >>7>>
Zzt{tk ©eS{nthts©e u Sðt¾t[hu tu t t h th{tk ½ýt «u{Úte
tu÷tÔÞt n t. u ð¾ u {nthts u nw s ðthkðth ntðt wk ÚtÞwk n wk. uÚte
fhe u Sðt¾t[hu tu t t hnuðt t ytuhzt{tk Ztu÷eÞtu Zt¤e ytÃÞtu n tu, u
©eS e Ëuðt Sðtu¾t[h tu t t [tfh u fhðt u tk tu u fh t n t. u
©eS{nthts Sðt¾t[h t ytuhzt e Aðtzu ðtztu n tu u{tk ðthkðth r þtyu
sE ntÚt- ÄtuE A h ÷k W h uË t n t. u òuE Sðt¾t[hu r þtyu
sðt wk kÄ fhðt ½ýt W tÞ fÞto n t tu ý {xðtÚte {nthts e ½ýe
«tÚto t fhe, íÞthu ©eSyu fÌtwk su nðu W tÞ fhðt e sYh Úte, fthý fu
{the EåAtÚte ntðt wk ÚtÞwk Au. {txu nt÷ kÄ Útþu rn.
yuðwk ð[ Ëtk¼¤e u tu t t ½h{tk yuf ¾qýt{tk ©eS {txu f{h¼h
¾tztu ¾tu e ytÃÞtu. u {nthts u fÌtwk su yt ¾tzt{tk {tu Ëw¾uÚte òytu. ý
nth ðtzt{tk òþtu rn, fthý fu {thu þhehu ¾{tÞ u{ Úte. Ae
{nthts©e u ßÞthu ËkõÕ ÚttÞ íÞthu u ¾tzu òÞ u ntÚt ÄtuE u tu t u
ytË u uËu. yu{ fh tk ©eS e EåAtÚte ytht{ ÚtÞtu. íÞthu Sðt¾t[hu
©eS u qAâwk su yt e EåAt ntuÞ u Útt¤ fhtðwk u {tu s{tu. nðu s{ðt{tk
ðtkÄtu Úte. íÞthu {nthtsu fÌtwk su eS EåAt tu ftkE Úte. ý þuhze
s{ðt e EåAt ÚtE Au. íÞthu Sðt¾t[hu þuhze {k tðe yt e.
9
©eS ½ýtk «ËL ÚtÞt u fÌtwk su Ahe ÷tðtu nwk {tht ntÚtÚte ËwÄthe u
s{eþ. u ð¾ u Sðt¾t[h tk ½h tkyu Ahe yt e, u ÷E u tu u ËwÄthe u
s{ t n t uðt{tk yuf { Ahe ytk ¤eyu ðt e E u ÷tune nw s eféÞwk.
u òuE u Sðt¾t[hu tu t u {tÚtu tk[Ëu tu Ëtu uhe {ufh tkæÞtu n tu u{tkÚte
whk txtu tkÄðt Ëthw Vtze u ytk ¤eyu txtu tkæÞtu, u ð¾ u ©eS{nthtsu
Sðt¾t[h W h nw s «ËL ÚtE u fÌtwk su Sðt¾t[h {u su yt ð¾ u
{the Ëuðt fhe Au, u{s eS {the su Ëuðt fhe Au u wý {thtÚte ¼w÷tÞ
u{ Úte. yux÷e ðt fhu Au yux÷t{tk t t¾t[h Útt {tuxe t ð uhu íÞtk
ytÔÞtk. u Sðt¾t[h u fne u ©eS u tu t t h th{tk ÷E Þt.
yu{ Sðt¾t[hu Ë{Þ u y wËthu ©eS e «ËL t {u¤ðe n e. uÚte
Sðt¾t[h t yk Ë{Þ ð¾ u {q¤w¾t[h t tu÷tðtÚte Sðt¾t[h t h th{tk
ÄtÞto n t u Sðt¾t[h t Ë{e u Q¼t hne u fÌtwk su Sðt¾t[h fu{ Au
? u ð¾ u {nthts t fhu÷t y htÄtu Þt ytððtÚte ytk¾tu{tk [tuÄthtk týe
ef¤ðt ÷tøÞtk. u ½ýwk tu÷ðt wk fhu ý tu÷tÞ rn, u At e ¼htE
ytðe. u òuE u ©eSyu fÌtwk su h th nwk {the W h htS Awk. yt ð¾ u
ftkE Ëk¼thðt wk fthý Úte. yt ð¾ u tu {tht Ë{e {tk Q¼u÷tu yuðtu su
nwk u {tht MðY {tk {the ð]Â¥t òuze ãtu. ftuE «fth e ®[ t fhðe rn. nwk
Sð t w t Ët{wk òu tu Úte. nwk Sðu fhu÷ wý u òuô Awk. {u «Út{ {tht
h th{tk {tht Ërn tk[Ëu h{nkËtu hÌtt Aeyu u wý Útt {the ytk ¤eyu
Ahe ðt e n e, u {ufh Vtze u txtu tkæÞtu n tu yuðt ½ýt wýtu fÞto Au.
{txu ÷tufáÂüyu òuðt e sYh Úte. {txu Ëw¾uÚte yt MðY wk ®[ ð fh t
un tu íÞt fhtu.
yu{ fne u ©eSyu tu t wk s{ýwk [hýth®ð At e{tk [tkÃÞwk. u
sÞMðtr{ thtÞý fne u t t¾t[h t h th{tk ÄtÞto fu whk Sðt¾t[h
un tu íÞt fhe u yûthr ðtËe ÚtÞt. uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e ©eS t t¾t[h
Ërn yÂø ËkMfth fhtððt Ëthw ËtÚtu Þt n t. u rðrÄ ÚtE hÌtt Ae
M t fhe u h th{tk Ë¼t fhe u Sðt¾t[h t Ëk kÄ{tk fux÷ef «þkËt fhe,
fthý fu u{ýu «Út{ ½ýtu s wý (Ëuðt) fhu÷ uÚte {nthts u{ e W h
10
«ËL n t. fnuðt tu Ëth yux÷tu s Au fu Ë{Þ «{týu ©eS e Ëuðt fhe
Sðt¾t[hu ©eS e «ËL t {u¤ðe n e. >>8>>
©eS{nthts t t¾t[h t h th{tkÚte ßÞthu ðtzeyu Äthu, íÞthu
{nthts©e e EåAtÚte {týfe ½tuze nt÷ ßÞtk ÷û{e t {tk {kr h Au íÞtk
sE u Q¼e hnu e n e. Ae u ]Úðe u {nthts {Mfth fhu íÞthu ½tuze
íÞtkÚte [t÷u. ytðe he u ½ýt r ðË r íÞt k Mðt{e ytr f Ëk tuyu òuÞu÷wk.
Ae r íÞt k Mðt{e u þkft ÚtðtÚte {nthts©e u qAâwk fu {tu íÞtk {Mfth
fu{ fhtu Atu ? íÞthu ©eSyu fÌtwk fu yt MÚtt nuzk t wk ð n wk, yt Xuftýu
yuf ðz wk ð]ût n wk. u {tht Ë{ ú yð thtu yt Xuftýu rð©tkr {txu uXu÷t
n t. u MÚtt wk {tntíBÞ ðÄthðt {txu nwk yt MÚtt u {Mfth fÁk Awk, íÞthu
s {týfe ½tuze ynªÚte [t÷u Au.
ytðwk {nthts©eyu fÌtwk, yux÷u r íÞt k Mðt{eyu þwf{wr u fÌtwk fu u
Xuftýu yuf ¾e÷e [tUxtze {qftu. ftuEf r ðË u MÚtt yt ý u W Þtu {tk
÷t þu. u{ Äthe u ¾e÷e ¾tuztðe u w¤ËeõÞthtu ý íÞtk fhtÔÞtu. AeÚte
©eS{nthts©eyu untuíË o fÞtuo íÞthu ©eS wk rð{t rðÄtºtt k Mðt{e e
ytuhze tËu W tÞwO u íÞtk yÂø ËkMfth fhðt tu Xhtð fhðt {tkzâtu. íÞthu
r íÞt k Mðt{eyu tu t¤t k Mðt{e u fÌtwk fu uXfu {nthts©eu ðt tu fhe
n e u Ëtk¼hu Au fu rn ? {txu ©eSyu ©e{w¾u su MÚtt e «þkËt fhe n e
u MÚtt u ©eS tu yÂø ËkMfth fhtu tu u MÚtt u nwk {kr h fhtðeþ, fthý fu
{tuyu ©e tu e tÚtS wk {kr h fÞwO íÞthu Ëuðt tu ÷t¼ ÷eÄtu n tu, u { u
¼ýðt {txu {tufÕÞtu n tu uÚte Ëuðt tu ÷t¼ { u {éÞtu Úte. {txu nwk u{ wk
{kr h fhðtY e Ëuðt tu ÷t¼ ÷Eþ.
u{ýu fÌtwk yux÷u {nthts©e wk rð{t íÞtk ÷tÔÞt, u u MÚtt t
w¤ËeõÞtht u ftZe t¾e u íÞtk w¤ËeËw¾z e ¤t tk ÷tfztk e ®[ t h[e u
u W h ©eS{nthts u Ähtðe u yt[tÞo©e h½wðehS {nthtsu Útt
yt[tÞo©e yÞtuæÞt«Ët S {nthtsu Útt tu t¤t k Mðt{eyu Útt r íÞt k
Mðt{eyu ©eS{nthts e AuÕ÷e ðth e yth e W the u AeÚte r[ t e [thu
ftuhu yuf {týË qh ðtkË e xxe fhe u [th thýtk {qõÞtk. u [th thýtkyu
[th sý Q¼t hÌtt. u ©eS u yÂø ËkMfth fhðt {tkzâtu.
11
u ð¾ u t t¾t[h yuf { q{ tze u suðt r[ t{tk zðt òÞ Au fu
whk tu t¤t k Mðt{eyu u{ tu ntÚt Ít÷e ÷eÄtu. u þtkr yt e u uXfu
ßÞtk ©eS nhnk{uþ uË t íÞtk {tufÕÞt tu {nthts u Ë¼t fhe r hts{t
ÚtÞu÷t òuÞt. u {nthtsu t t¾t[h u fÌtwk fu þt {txu hztu Atu ? nwk ftkE yt
÷tuf{tkÚte Þu÷tu Úte. nwk tu {the sh yt ¤ ntsh Awk. {txu þtuf fhþtu
rn. u x e rðM the u ðt fh t n t. ux÷t{tk r íÞ t r Þ{ «{týu
nth fh th {t¤e fhË ¼ u rð[tÞwO su nðu AuÕ÷e ð¾ {tk ©eS u nth
yÂø ËkMfth fh e ðu¤tyu nuhtðwk. yuðtu Xhtð fhe u u nth e At ze ÷E u
s t n t u {nthtsu fhË ¼ u tu÷tðe u nth nuÞto. Ae yuf nth
t t¾t[h u «Ët e tu ytÃÞtu u eòu nth «Ët e tu fhË ¼ u ytÃÞtu.
u fÌtwk fu {thtu ËkfÕ qhtu fÞtuou.
yu{ fne u {tufÕÞt u ¼õ ©eS u yÂø ËkMfth fh e ð¾ u nth
nuhtðe u f] tÚto ÚtÞt. Ae ©eS{nthts©e tu ËkMfth ÚtE hÌttu. yux÷u
{nthts©e e «uhýtÚte tu t¤t k Mðt{eyu t t¾t[h u tu÷tððt yuf Ëuðf u
{tufÕÞtu uÚte u{ e Ëk tÚtu h th{tk ytÔÞt u tu t¤t k Mðt{e u fÌtwk fu,
©eS tu yt ÷tuf{tkÚte Þt Úte. ynª s uXfu r hts{t Au u { u
fux÷ef ¿tt ðt toytu fhe u yt nth { u nuhtÔÞtu, yu{ ðt fhe hÌtt Ae
yÂø ËkMfth fhe u qýo whw»ttu¥t{ ©eS{nthts©e ºteË ð»to ËwÄe tk[Ëu
h{nkË ËtÚtu ¾¤¾¤eÞt½tx{tk M t fh t u MÚtt {tk M t fhe {kr h{tk
ytÔÞt u u r ðËuftuEyu yL týe ÷eÄwk rn u þtuf e þtkr Útðt {txu
Ë¼t{tk tu t¤t k Mðt{eyu Ä{o Ëk kÄe, Äehs Ëk kÄe, ht{[kÿS e Útt
©ef]»ý ð uhu e ðt to fhe Ëðuo u Äehs yt e.
Ae yÂø ËkMfth ©eS{nthts©e tu su Xuftýu fÞtuo n tu u MÚtt {tk
r íÞt k Mðt{eyu Ëkð 1893 e Ët÷{tk {kr h fhtÔÞwk. u u{tk r íÞt k
Mðt{eyu [hýth®ð ÄhtÔÞt n tk. Ae u {kr h{tk Ëkð 1949 e Ët÷ t
Vt ý {tË t ð e zðt u r ðËu Ä{oÄwhkÄh yt[tÞo©e rðnthe÷t÷S
{nthts©eyu ©eËnò k Mðt{e e Útt EåAtht{S {nthts e Útt
h½wðehS {nthts e {¤e ºtý {q ytu Ähtðe Au. >>9>>
12
©eS{nthts t untuíË o Ae yt[tÞo©e h½wðehS {nthts Útt
tu t¤t k Mðt{e Útt r íÞt k Mðt{e ð uhu ðz t÷ ytÔÞt. Ae yuf
Ë{Þ{tk tu t¤t k Mðt{eyu r íÞt k Mðt{e u ðt fhe fu yt e {hS
ntuÞ tu yt ýu fÚttðt to t r Þ{ ½zeyu, fthý fu nðu ý q o hw »w ttu¥t{ ©eËnò k
Mðt{e tu yûthÄt{{tk Þt. u tu u nÞt n t íÞthu tu u{ e {hS {ws
Ëðthu, tuhu, Ëtksu yÄohtrºtyu Ëðuo Ëk tu u tu÷tðe u fÚttðt to fh t. nðu u
ftkE yt ý u tu÷tðe u fÚttðt to fhðt t Úte. tu yt ýu òu r Þ{ tkÄþwk
tu {wõ , {w{wûtw, rð»tÞe, t{h, ytr f s tu fÚttðt to fhþu tu u{ wk yk
ð]ÂØ t{þu.
ytðe he u fÌtwk íÞthu r íÞt k Mðt{eyu W¥th ytÃÞtu su {nthts©eyu
su r Þ{ ½zât Úte u ft{ yt ýu fhðt e sYh Úte. su u fÕÞtý tu ¾
nþu u tu tu t e {u¤u ©eS{nthts wk ¼s fhþu. yu{ fne u r íÞt k
Mðt{e tu t u ytË u Þt. Ae esu r ðËu tu t¤t k Mðt{eyu tut t
rþ»Þ whw»tt k Mðt{e u fÌtwk fu ð[ t{] tu [tu ztu ÷E {tu ð[ t{] ðtk[tu.
yt ýu u½ze ¼ ðt wk ¼s fheyu. u{ fne u tu u ©tu t ÚtÞt u whw»tt k
Mðt{e ðtk[ðt uXt. Ae tu t¤t k Mðt{eyu ð[ t{] W h ©eS{nthts t
hnMÞ¿tt e ðt toytu fhðt {tkze. u Ë{Þ{tk h{[i LÞt k Mðt{e t rþ»Þ
t÷{wfwk t k Mðt{e þo fh t fh t tu t¤t k Mðt{e u ytË u sE u
fÚttðt to Ëtk¼¤ðt uXt.
ytðe he u r hk h fÚttðt to Ëtk¼¤ðt s t tu t t rþ»Þ u h{[i LÞt k
Mðt{eyu qAâwk fu {nt whw»t {tu þo fhðt òytu Atu íÞthu nw ðthu ytðtu
Atu {txu {u õÞtk uËtu Atu ? íÞthu u{ýu fÌtwk fu tu t¤t k Mðt{e ð[ t{] t
hnMÞ e ¿tt ðt to fhu Au íÞtk nwk Ëtk¼¤ðt uËwk Awk. u ¿tt ðt to Ëtk¼¤ðt
suðe Au, {txu {tu Äthtu tu {tu íÞtkÚte ©e r ÚtÞt rËðtÞ QXðt e EåAt
fhtu rn. ytðe he u fÌtwk íÞthu esu r ðËu tu t¤t k Mðt{e u ytË u
fÚttðt to Ëtk¼¤ðt h{[i LÞt k Mðt{e Þt, u ð[ t{] ðk[tÔÞwk.
Ae tu t¤t k Mðt{eyu h{ [i LÞt k Mðt{e u qAâwk fu Mðt{e yt
ð[ t{] wk hnMÞ Ë{ò wk Úte {txu Ë{òðtu. Ae t wk ntÚt{tk ÷eÄwk ý
hnMÞ Ë{òððt Ë{Úto ÚtÞt rn. Ae h{[i LÞt k Mðt{eyu tu t¤t k
13
Mðt{e u fÌtwk fu {tu Ë{òðtu. Ae tu t¤t k Mðt{eyu ¿tt ðt to fhe u
ð[ t{] wk hnMÞ Ë{òÔÞwk. u ¿tt Ëtk¼¤e u yíÞk yt k ÚtÞtu, u fÚtt e
Ë{tÂÃ ÚtÞt Ae h{ [i LÞt k Mðt{e r íÞt k Mðt{e e tËu Þt, u
Ëðuo nfef fne uÚte esu r ðËu tu t¤t k Mðt{e e tËu r íÞt k Mðt{e
fÚttðt to Ëtk¼¤ðt Þt íÞtk u{ u tu t e tËu t e rfÞtu {qfe u uËtze u
ð[ t{] ðk[tÔÞwk, u tu t¤t k Mðt{eyu r íÞt k Mðt{e u fÌtwk su yt
ð[ t{] wk hnMÞ Ë{òðtu.
Ae r íÞt k Mðt{eyu ½ýu «fthu Ë{tÄt fÞwO ý òuEyu uðwk
Ë{tÄt ÚtÞwk rn. Ae r íÞt k Mðt{eyu tu t¤t k Mðt{e u fÌtwk fu {tu
Ë{òðtu. Ae tu t¤t k Mðt{eyu ð[ t{] t hnMÞ e ðt to fhe. u
Ëtk¼¤e u ½ýtu s yt k ÚtÞtu. Ae r íÞt k Mðt{eyu fÌtwk fu {tu yuf
ð¾ fÚttðt to fhtu Atu ý ytðe fÚttðt to u ð¾ fhtu. nwk ý Ëtk¼¤ðt
ytðeþ. AeÚte r hk h fÚttðt to Ëtk¼¤ tk L u Ë T whwytu u rð[th ÚtÞtu fu
nðu yt ýu tk[ ð¾ fÚttðt to fhðt tu r Þ{ tkÄeyu suÚte ½ýtu Ë{tË
Útþu. yt ¤ Út th { w»Þtu wk ý fÚttðt toÚte ©uÞ Útþu u yk u ©eS{nthts t
Ät{ u t{þu.
yt{ fne u r íÞt k Mðt{e tu t u ytË u Þt. Ae tu t¤t k
Mðt{eyu «u{t k Mðt{e u tu÷tÔÞt u fÌtwk fu ©eS{nthts tk Ë{ ú [rhºt
Útt Mðt¼trðf [rhºt {tuyu òuÞu÷tk Au u {tu frð ý Atu {txu u [rhºttu tk
fhe ÷tðtu, yuðe yt¿tt fhe suÚte «u{t k Mðt{e [uüt tk tu rð uhu fhe
÷tÔÞt u tu t¤t k Mðt{e u Ëk¼¤tÔÞtk. Ae r íÞt k Mðt{e u tu÷tðe u
ðtk[e Ëk¼¤tÔÞtk, u fÌtwk fu yt tu{tk ftuE VuhVth fhðtu ntuÞ tu fhtu. Ae
yt ýu ©eS tk [rhºt Ëðuo u fkXu fhtðeyu. Ae r íÞt k Mðt{eyu ËkþtuÄ
fÞto t fux÷tf tu {wõ t k Mðt{e Útt r »fw¤t k Mðt{e ý fhe ÷tÔÞt.
AeÚte nk{uþ tk[ ð¾ fÚttðt to Út e n e, u Ë{ ú Ë T whwytu Ërn
tk[Ëu h{nkËtu fÚttðt to Ëtk¼¤ t n t.
Ae yuf r ðËu htrºt e fÚtt e Ë{tÂÃ ÚtE hÌtt Ae Ëðuo Ëk tu
Ë¼t{tkÚte QXðt {tkzât íÞthu tu t¤t k Mðt{eyu Ëðuo Ëk tu u tAt Ë¼t{tk
uËtÞto u fÌtwk fu yt ýu Ëðuo u AuÕ÷e fÚtt ÚtE hÌtt Ae «u{t k Mðt{e Útt
14
{wõ t k Mðt{e Útt r »fw¤t k Mðt{e ð uhu su ©eS{nthts t [rhºt tk
tu fhe ÷tÔÞt Au, u Ëðuo Ëk tuyu fkXu fhe u r hk h htrºtyu tuÕÞt Ae
þÞ fhðwk, yuðtu Ëðuo Ëk tu u r Þ{ ht¾ðt tu Au.
yt tu tu÷ðt tu r Þ{ {tuxtk {kr htu{tk ntuEyu y h nrh{kr h{tk
ntuEyu tu ý tuÕÞt rËðtÞ Ëqðwk rn. u yt tu Ë{ ú ËíËk eytu u ý
þe¾ðtzðtk suÚte htrºtyu ©eS{nthts tk [rhºttu wk tu÷ðwk Útt Ëtk¼¤ðwk, uÚte
fhe u Ëðuo Ëk u Útt nrh¼õ tu u [thðu , »tzTþtMºt, yZth whtý, ¼th tr
Er ntË rð uh wk Ëtk¼¤ðtY V¤ ÚttÞ Au. yu{ fne u Ëðuo Ëk tu u [uüt tk
tu þe¾ðt {txu ¾hztytu ÷¾tðe yt t n t. ytðe he u tk[ ð¾
fÚttðt to tu « kÄ Útt tu÷ðt tu r Þ{ Ë T whwðÞo ©e tu t¤t k Mðt{eyu
«Út{ «ð toðu÷tu Au u r Þ{ yts ËwÄe [t÷w Au. >>10>>
hðhftux{tk A {tË tk Atufhtk tuÕÞtk su su u «íÞût ¼ ðt òuðt
ntuÞ uytu ftrXÞtðtz{tk òytu, «íÞût ¼ ðt t {u¤t Úte {tuût Útþu. ytðe
he tk ð[ Ëtk ¼ ¤e u u t{ t [t¤eË {týËtu Atu f htk Ërn
©eS{nthts tk «íÞût þo fhðt {txu tu t t ½huÚte [tÕÞtk. u yðËh{tk
y{ tðt Úte u ËtÄw Z wh ÚtE u ftrhÞtýe ytÔÞt. u{ u ©eSyu qAâwk fu
{kr h{tk h thtÞý uð e Ëuðt tu e¼è fhu Au fu rn u Ëk tu e ¾tÄu eÄu
h tË ht¾u Au fu rn ? íÞthu Ëk tuyu W¥th ytÃÞtu su Ëk tu tu nw r hMfth
fhu Au u ¾tðt wk ý qh wk yt tu Úte.
ytðe ðt Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu ftrhÞtýeÚte uðËuðt ð uhu fhðt
{txu yt k t k úñ[the u {tufÕÞt. uytu y{ tðt {tk A {tË ËwÄe uðËuðt{tk
hÌtt. tu e¼è tu hËtuEÞtu t¤, ¼t , htux÷e, þtf rð uhu fhe u Útt¤ qhe u
úñ[the u tu÷tð tu. u Útt¤ h thtÞý uð u Ähtð t u Útt¤ W the u tAtu
yt t. Ae yth e fhðt tu e¼è e tk h Útt ntÚtu Ëtu t wk fzwk Äthý
fhe u [t¾zeytu nuhe u ytð t u yth e fhe u tAt s t u úñ[the e
s{ðt e h tË ht¾ t u tu u L uÞ òý t. ytðe he u yðrÄ «{týu
hne u ËkfÕ fÞtuo fu nðu nwk Z wh òô.
Ae t{tu h¼tE Útt Útw¼è Útt tuf¤ [tuõËe ð uhu u qAâwk íÞthu
uytu fnu tu e¼è fnu tu òytu. Ae u u qAâwk. uýu Ëti t Ëtk¼¤ tk hò
15
yt e u fÌtwk fu {thu ynª ftuE e sYh Úte. Ae nrh¼õ tuyu e¤e huþ{e
y ÷Ë wk f zwk ytÃÞwk u fÌtwk su yt ©eS u ¼ux fhòu. u ÷E u Zzu sðt
eféÞt u nu÷tk ©eS{nthts Íeýt¼tE t yt únÚte k[t¤t Þt n t.
Ae tu t¤t k Mðt{e ý ©eS tk þo fhðt {txu ðztu huÚte Zzu ytðu÷t.
u{ýu Ë{t[th Ëtk¼éÞt su ©eS k[t¤t Au uÚte tu t e Ëk½tÚtu ytðu÷t Ëk tu
Útt ú. ðtËw uðt k S Útt ú. sÞt k S u ËtÚtu ÷E k[t¤t sðt {txu
Z whÚte ef¤e tuxt Þt u íÞtkÚte ÷tuÞt{tk ytÔÞt.
÷tuÞt{tk ðtËw uðt k S u þhehu yA zt eféÞt. Ae tu t¤t k Mðt{e
fnu fu yt{ e Ëuðt{tk su hnu u e Ëtu sL{ e fËh {xtzwk. yu{ fnuðtÚte tk[
ËtÄw Útt sÞt k S Ëuðt{tk hÌtt. u yuft þe t Ëðth{tk ÷tuÞtÚte e hze
Þt. Ae yt k t k S Z wh ytÔÞt u Ë{t[th Ëtk¼éÞt su ©eS{nthts
k[t¤t Äthu÷t Au u {thu sðwk ntuÞ tu òytu. tu t¤t k Mðt{e òÞ Au
tu u{ t ¼u t ÚtE òytu. Mðt{e tuxt y h ÷tuÞt{tk nþu. uðwk Ëtk¼¤e u
ð{e u r ðËu úñ[the tuxt Þt u ¼ t tuþe u qAâwk íÞthu u{ýu fÌtwk fu
tu t¤t k Mðt{e ytsu ÷tuÞt Þt Au.
Ae u r ðË hne u esu r ðËu Ëtksu úñ[the ÷tuÞt Þt. íÞthu
Mðt{e íÞtkÚte e hze Þu÷t Ëtk¼éÞt. Ae yuft þe e Ëðth{tk ÷tuÞt t
Ëk½tËwhtýeyu úñ[the u qAâwk fu Vht¤ fhþtu? íÞthu úñ[the fnu þt wk ?
íÞthu Ëk½tËwhtýe fnu Ëw¾ze wk. íÞthu úñ[the fnu ÷tðtu, u tu nw Ëthe.
ytðt yt k t k S ¼tu¤t n t. Ae ½e, tu¤, ÷tux ÷tÔÞt, Ëw¾ze fhe ©e
XtftuhS {nthts u s{tzât u tu u yzÄe Ëw¾ze sBÞt u tfe e «Ët e
Ëk½tËwhtýe u yt ðt {tkze íÞthu u{ýu fÌtwk fu ÷tuxt{tk ¼he ÕÞtu, ft÷u thþ t
Ëðth{tk thýtk fh tk Vtðþu. yu{ fnuðtÚte ÷tuxt{tk ¼he u ÷tuÞtÚte [tÕÞt u
yuft þe e Ëtksu e hze ytÔÞt. íÞtk tu t¤t k Mðt{e u {éÞt u y{ tðt t
Ät Ë{t[th fne u u { e Ëk ½ tÚtu Vh t Vh t k [ t¤t{tk ytÔÞt u
{nthts©e u {éÞt.
©eSyu y{ tðt t Ë{t[th qAât íÞthu tu t e Ëðo nfef fne.
u Ëtk¼¤e u {nthts©e nw ¾u tBÞt. Ae {nthts ¼u t tu t¤t k
Mðt{e ð uhu k[t¤t{tk hÌtt Au u yðËh{tk hðhftuxÚte ef¤u÷t { w»Þtu
16
Z wh ytÔÞt u {nthts©e t Ë{t[th qA tk uytu©e k[t¤t Au yu{
òýe u uytu Vh t Vh t k[t¤t Þt u {nthts©eyu Íeýt¼tE tËu u{ u
Q hðt {txu [tuht{tk W thtu y tÔÞtu. Ae {nthts©eyu hËtuuE fhðt e
yt¿tt fhe. u s{e u hðtÞto Ae {nthts©e u tu t t W tht{tk tu÷tÔÞt
su y{thu qò fhðe Au {txu Äthtu. Ae ©eS{nthts t e tk h tu fAtuxtu
ð¤tÔÞtu u tu t t uþ{tkÚte ÷tðu÷t y h[k fuËh tk¾e u ½Ëe u þuh tu
ðtxftu ¼he htÏÞtu n tu. { u tk y¥th t¾e u Ëðuo nrh¼õ tuyu ©eS{nthts©e u
yk u [håÞwk u Úte u þe¾t ËwÄe [tu zâwk. u t½zt tðe eÄt u tut t
uþ e {wk ÷e t½ {tÚtu Ähtðe u ¾¼u tý tu ¼tÚttu ÄhtÔÞtu u ntÚt{tk Ä w»Þ
yt e u Y eyt tu Útt¤ ¼he u ¼ux {qfe u yth e fhe.
Ae ©eS u {týfe ½tuze W h uËtze u tu t t uþ t rhðts {ws
ðt®sºt tu t t ntÚt{tk ÷E ¾zw ¼s [t÷ t [t÷ t fÞwO. u Úttuzu Auxu tAu
u [t÷e u tAt ËL{w¾ [t÷e u ©eS e Ë{e {tk ytðu. ytðe he u
nrh¼õ tu t W tht{tkÚte [th ðtøÞt t ef¤u÷t ©eS Ëtksu Íeýt¼tE t
h th{tk ytÔÞt. ytðe he u ¼s fhe u ©eS{nthts u «ËL fÞto. Ae
©eSyu ytðu÷t nrh¼õ tu u tu t t W thu {tufÕÞt. u ©eSyu h th{tk
ytÔÞt Ae ht{« t S u fÌtwk fu yt Ä w»Þ ¾U[e u e W h tý [Ztðtu.
íÞthu ht{« t S yuf f÷tf ËwÄe {ÚÞt u hËuðtu ÚtE Þtu ý Ä w»Þ
Ëßs fhe þõÞt rn. íÞthu ©eSyu fÌtwk fu ÷tðtu y{u [Ztðeyu. yu{ fne u
tu t t ntÚt{tk ÷E [ZtÔÞwk, íÞthu ht{« t S tuÕÞt fu, þwk fhwk {tu {tht
¼tE Atu u ð¤e ¼ ðt Atu. òu eòu ftuE ntu tu u e xtk fhfu
Atz . yt{ ht{« t S¼tE tuÕÞt.
Ae ©eS{nthts t{ Ëwºtus t nrh¼õ e tk h¼tE u þo uðt
{txu ½tuze W h uËe u Þt. u e tk h¼tEyu A h ÷k tÚthe u ©eS u
uËtÞto u ©eSyu fÌtwk fu æÞt fhðt yt {the {q wk yk uyk wk þo fhtu,
u{ fne Q¼t ÚtE þo eÄwk. Ae u t{ t htò ËíËk e n t u{ u
tu÷tÔÞt u tu t e {q r h¾ðt wk fne u yt {q wk r hk h ®[ ð fhòu
yu{ fne tAt ©eS k[t¤t ÄtÞto. Ae ©eS wk ftkE ËL{t ÚtÞwk rn u{
rð[the u e tk h¼tE tu t e MºteËrn u efht ÷E k[t¤u ytðe u tu t t
17
u efht ©eS u y oý fÞto. u{ u ËtÄw fÞto u yuf wk «Ët t k Mðt{e Útt
eò wk nht k Mðt{e t{ tze u u{ u ËtÚtu ÷E u ©eS{nthts Vh t
Vh t k[t¤uÚte Z wh ÄtÞto.
Ae ©eS{nthtsu ÷tÄt X¬h u tu÷tðe fÌtwk fu y{ tðt Úte tuu e¼è u
tu÷tðtu su {tu u {kr h tu ft[tu ÷u¾ fhe eÄtu Au u ¼tð h e f[uhe{tk
sE u tftu ÷u¾ fhe yt ðtu Au {txu ÷u¾ ÷E u ytðtu. ytðu yux÷u u{ e
tËuÚte ÷u¾ ÷E u {the tËu Úttuzt r ðË ht¾e {qfðtu, Ae u ÷u¾ {thu
Vtze t¾ðtu, fthý fu u y{ tðt t {kr h{tk ©eXtftuhS e htu h Ëuðt
Úte fh tu, u Ëk tu u nw s w:¾ u Au. yuðe he u fne u u u tu÷tðe u
AeÚte u ÷u¾ Vtze tÏÞtu. suÚte {nthts©e tËu VrhÞt u Þt, íÞthu ÷tÄt
X¬h u X ftu ytÃÞtu u Ae tu e¼è u htS fhðt yuf ËtkÚte e (Ët e e)
s{e t t¾t[h tËu y tðe u AeÚte tu t t ¼tE t efht yÞtuæÞt«Ët S
Útt h½w ð ehS u ¥t w º t fhe t eyu u Ë tze y{ tðt t yt[tÞo
yÞtuãt«Ët S u fÞto u ðz t÷ e t e t yt[tÞo h½wðehS {nthts u fÞto.
>>11>>
Zzt{tk yûth ytuhze e Ë{e u Vhòu n tu. u{tk {nthtsu {k ðtz
úný fÞtuo n tu. u u s Ë{u t t¾t[h u ý ½ýtu s {k ðtz ÚtÞu÷. uÚte
{nthtsu t t¾t[h tu ¾tx÷tu tu t e tËu h¾tÔÞtu u Sðtu¾t[h Útt
{w¤w¾t[h t t¾t[h u òuðt ytÔÞt. u Ë{u yu{ tuÕÞt su t t¾t[h tu un
rn hnu. u Ëtk¼¤e yu¼÷¾t[h Útt Sðw t ytr f htuðt ÷tøÞtk. u{ u
©eSyu Äehs yt e u þtk tzâtk. Ae ©eS{nthtsu ÷ðth u BÞt {tkÚte
ftZe u Sðt¾t[h u Útt {w¤w¾t[h u fÌtwk fu yt {the eûý Äthðt¤e hðthu
fhe u zu uðt ftuXt Útt rfÕ÷tytu tzu÷t Au. ÷ðthu fhe u ËðoºtÔÞt f
ft¤ tu Útt t t¾t[h u w:¾ yt th htòytu tu u t fw¤Ërn tþ fhe
t¾eþ.
yuðe he u ÷ðth u BÞt {tkÚte ftZe u ðt fhe u L u sý íÞtkÚte
QXe tu t t {wft{u Þt. Ae t t¾t[h u ©eSyu tu t wk yiïÞo u¾tzðt e
EåAt fhe. u Ë{u t t¾t[h u {wAto ytðe fu whk ft¤ ytðe u ý r u
MÚtt fu ÷E Þt. íÞtk ytX tk¾ze t f{¤ W h tu t t rhðth Ërn
18
uXu÷t ý r u t tyu òuÞt. ux÷t{tk ©eS íÞtk ÄtÞto. ©eS u òuE
ý r yu tu t t ytË uÚte QXe ©eS u Ëtütk kzð T «ýt{ fhe tu t t
ytË u uËtÞto. u »ttuzþtu [thÚte qò fhe u ½ýe M wr fhe u Ae
t t¾t[h e qò fhe u ]íÞ fÞwO. Ae ©eS L u u u¾ tk A tk yk Äto
ÚtE Þt. u Ë{u ft¤ t t u tu t t MÚtt {tk ÷E Þtu. íÞtk {nt¢wh
ytf]r ðt¤tu u nòh ntÚtu ytÞwÄ Äthu÷tk u ºtý {M f u ºtý ÷tu[ su u
Au yuðt ft¤ e ËL{w¾ t t¾t[h òÞ Au. ux÷t{tk ntÚt{tk eûý Äthý fhe
Au ÷ðth su{ýu yuðt ©eS íÞtk ÄtÞto. u ft¤ u fÌtwk fu y{tht yuftkr f
¼õ u wk ynª þt {txu ÷tÔÞtu Awk ? u u ht¼ð fhðt u ftuE Ë{Úto Úte.
uðwk ©eS wk ðtõÞ Ëtk¼¤e u ¼Þ u t{ tu u ÚthÚth Äúqs tu ft¤ ntÚt
òuze u tuÕÞtu, fu nu {nthts, t t¾t[h u ynª ÷tð tu y{tht MÚtt {tk
yt ©e õÞtk Äthðt t n t ? òu t t u ÷tÔÞtu tu ý r t Útt {tht
MÚtt {tk yt ©e ÄtÞto, u {thwk MÚtt rðºt fÞwO. nðu yt Ëw¾uÚte ÷E
òytu, u {U fhu÷tu su w tu u {tV fhtu. yu{ fne u ft¤ {ti hÌttu fu whk
©eS t t¾t[h u ÷E ËqÞo t MÚtt {tk ÄtÞto. íÞtk ËqÞuo ©eS e M wr fhe
Ae ËqÞuo »ttuzþtu [thÚte qò fhe AeÚte ðt÷¾eÕÞtr f Ér»tytuyu M wr u
q s fÞw O . Ae ©eS t t u ÷E ði f w k X {tk Þt. íÞtk ©eS u òu E
÷û{e thtÞý uðu tu t u ytË uÚte QXe u ËL{w¾ [t÷e ½ýtk s «u{Úte tu t t
®ËntË {tk uËtÞto u r ÔÞ »ttuzTþtu [thÚte qò M wr fhe.
Ae ©eS t t «íÞu tuÕÞt su {u ÷û{e thtÞý uð u qAtu su Ëðo
yð th t yð the {tu Atu, fu yt r hts{t ©enrh Au ? ytðe he u
©eSyu t t¾t[h u fÌtwk u «{týu t tyu ÷û{e thtÞý uð u qAâwk. íÞthu
÷û{e thtÞý uðu fÌtwk su yt tu u ©enrh Ëðo yð th t yð the Au u Ëðo t
fthý Au. u{ e yt¿tt wËthu ft¤ {tÞt Ëðuo ð uo Au. u y{tu tu u{ t
yð th Aeyu . u {tu {nt¼tøÞþt¤e Atu . fu { fu {thu íÞtk yt
whw»ttu¥t{ thtÞý rðhtsu Au. {txu {tht suðtk {n¥t{ ¼tøÞ ftuE tk Úte
yu{ {u òýtu. yuðe he u t t u ÷û{e thtÞý uðu fÌtwk.
Ae u MÚtt {tkÚte t t u ËtÚtu ÷E ©eS{nthts tu÷tuf{tk ÄtÞto. íÞtk
©enrh u òuE tu t t ®ËntË Úte Q he ©ef]»ý ËL{w¾ [t÷e «u{ qðof {¤e
19
®ËntË {tk ©eS u ÄhtÔÞt. u r ÔÞ »ttuzTþtu [thÚte qòM wr fhe. uðe s
he u ©ef]»ý t t»to tuyu Útt tu tu eytuyu ½ýtk «u{ qðof qò fhe. ©eSyu
«Út{ e uXu t t¾t[h u fÌtwk fu {tu ©ef]»ý u qAtu. íÞthu t tyu qAâwk. u
Ëtk¼¤e u ©ef]»ý ¼ ðt u fÌtwk fu yt tu u ©enrh Ëðo yð th t yð the u
Ëðo t r Þk t Au. u y{tu tu ©eS t yð th Aeyu, yu{ {u òýtu. Ae
©enrh e ËL{w¾ tu tu eytuyu htË fÞtuo u ©enrh u «ËL fÞto. u t t¾t[h
ý ©ef]»ý tk ð[ Ëtk¼¤e u nw s «ËL ÚtÞt.
Ae tu÷tuf{tkÚte ©eS t t u yûthÄt{{tk ÷E Þt. íÞtk ©eS u r ÔÞ
®ËntË {tk uËtze u {q¤ yûthu ©eS e «Út{ »ttuzTþtu [thÚte qò«tÚto t fhe.
Ae eò yûth {wõ tuyu ©eS e qòM wr fhe. u yûthÄt{{tk hnu÷
©enrh e {q {tk ©eS{nthts ÷e ÚtÞt. Ae yûthÄt{ e {q {tkÚte sw t
u¾týt. ð¤e ©eS{nthts e {q {tk yûthÄt{ e {q ÷e ÚtE yuðe he u
t t¾t[h u u-ºtý ð¾ ©eSyu u¾tzâwk. uýu fhe u t t¾t[hu òÛÞwk su
yûthÄt{ e {q u ©eS {nthts e {q yuf s Au ý sw e Úte. yuðtu
t t¾t[h u r ùÞ fhtðe u yûthÄt{{tkÚte t t u ïu îe {tk ©eS ÷E Þt.
íÞtk ïu îe r ðtËw uð thtÞýu ©eS ËL{w¾ [t÷e «u{Úte tu t t ytË u
uËtÞto. u r ÔÞ»ttuzTþtu [thÚte ©eS e qò M wr fhe. uðe s he u
r hL {wõ tuyu Útt Ä{o¼Âõ yu qò fhe «tÚto t fhe.
Ae r ÔÞ Y ðt¤tk sÞt t u W¥t{htòyu Ïu Þtk. u Ë{u ðtËw ðu u t t¾t[h u
fÌtwk su {tht suðtk ftuE tk ¼tøÞ Úte, fthý fu Ëðo yð th t yð the u Ëðo t
fthý Ëðo t r Þk t yuðt yt whw»ttu¥t{ thtÞý {thu íÞtk rðhtsu Au. yu{
fne u tuÕÞt su y{tu tu yt ©eS t yð th Aeyu u ©eS e yt¿tt wËth
ð eoyu Aeyu. Ae ©eS u fÌtwk su rhft©{{tk Äthtu. nwk ý yt e ËtÚtu
ytðwk Awk. yu{ fne u ©eS u Útt t t u ËtÚtu ÷E ðtËw uð thtÞý rÿft©{{tk
Þt. íÞtk ©eS u ytðu÷t òuE rÿ r h thtÞýu ©eS u r ÔÞ ytË u uËtze
»ttuzTþtu [thÚte qò M wr fhe. Ae qðo e {tVf h thtÞýu t t u fÌtwk. u
Ëtk¼¤e u t t¾t[h nw s «ËL ÚtÞt.
Ae rÿft©{{tkÚte t t¾t[h u ©eS{nthtsu u{ t un{tk «ðuþ
fhtÔÞtu u s htrºtyu ]Úðe tu fk ÚtðtÚte {tuxt rfÕ÷tytu Útt ftuXtytu ze Þt
20
u ½ýtu s Wí t ÚtÞtu. Ae esu r ðËu «t :ft¤{tk ©eSyu Ë¼t fhe. íÞtk
t t¾t[h ytÔÞt u tu u òuÞu÷ Útt Ëtk¼¤u÷ ðt to {nthts©e tËu fne.
u Ëtk¼¤e ©eS ½ýwk s {k {k nMÞt. u s Ë{Þ{tk yuf rþÕ e Ëwþtur¼
ðtËw uð thtÞý e «r {t ÷tÔÞtu. u u {nthtsu ht¾e u u e ®f{ yt ðt e
fne íÞthu uýu fÌtwksu nwk WL{¥t k t{tk M t fhðt òô Awk Ae ytðe u
÷Eþ. u{ fne u u rþÕ e Þtu. u fuzu ©eSyu u u tu÷tððt yuf t»to u
{tufÕÞtu ý u {¤ðtÚte tAtu ytÔÞtu.
u Ë{u ftrhÞtýe t W z¾t[h Ë¼t{tk uXt n t. u{ýu ©eS u fÌtwk
su yt {thwk [rhºt y{ u Ë{òÞwk rn {txu u fntu, íÞthu u{ u ©eSyu
fÌtwk su nwk yuf ð¾ yt W¥t{htÞ u {thtk Ät{ u¾tzðt s tu n tu. u{tk «Út{
ðifwkX tu÷tuf-ïuîe - rÿft©{{tk Þtu. u Ät{tu t r ðtËeytuyu {the «tÚto t
fhe u fÌtwk su {tht Ë{e {tk ]Úðe{tk y{ u ht¾òu. u {txu ïu îe {tkÚte
ðtËw uðu ðtËw uð thtÞý e {q tu t t t»to ËtÚtu {tuf÷e u { u yt e u
ïu îe {tk Þtu. {txu ðtËw uð thtÞý u ynª Ähtðþwk. u h thtÞý uð u
y{ tðt {tk Ähtðþwk. u{s ÷û{e thtÞý uð Útt {the {q Ërn
htÄtf]»ý uð Útt ðtËw uð Ërn Ä{o¼Âõ u ©eðz t÷{tk Ähtðþwk. u ynª
{kr h fhtðe u {tht þhehY ©e tu e tÚtS u Ähtðþwk u {the {q nrhf]»ýS
u h½wðehS Ähtðþu. yuðe he u ©eS{nthtsu ðt fhe. u u Ëðuoyu Ëtk¼¤e u
h{ yt k tBÞt u ©eS{nthts u Ëðuo yð th t yð the u Ëðuo t
fthý {t t n t. >>12>>
ZztÚte ©eS{nthts Ëthk wh sE t t¾t[h u Zzu {tufÕÞt u ©eS
ftrhÞtýe ÄtÞto. nðu t t¾t[h Ä{oþt¤t{tk ¼tEht{ tËS tk þo u Þt.
íÞtk ¼tEht{ tËSyu {nthts t Ë{t[th qAât íÞthu fÌtwk su ©eS ftrhÞtýe
Þt Au. u Ëtk¼¤e ¼tEht{ tËSyu fÌtwk su {thu ft÷u Ät{{tk yuft þe u
r ðËu sðwk Au {txu {tu {nthts u tu÷tðe ÷tðtu. yt «fth wk Mðt{e wk ð[
Ëtk¼¤e u t tyu f{t htXtuz u yuf { ©eS u tu÷tððt Ëthw ftrhÞtýe {tufÕÞt.
u ©eS tËu sE {Mfth fhe u uXt, íÞthu ©eSyu Ë{t[th qAât uÚte
fÌtwk su ¼tEht{ tËS u {nthtu ÚtÞtu Au u ft÷u yuft þe u r ðËu {æÞtnT u
uníÞt fhðt t Au u { u ðthkðth Þt fhu Au {txu yuf { [t÷tu.
21
u Ëtk¼¤e {nthts íft¤ {týfeyu uËe Zzu ytÔÞt, u {týfe
½tuzeÚte Q he u Mðt{e tËu Þt. u Ë{u ¼tEht{ tËS zt Q he Þt
n t. uÚte {nthtsu ºtý ð¾ [u MðhuÚte tu÷tÔÞt uÚte ò ú ÚtÞt. u
{nthts tk þo fhe u fÌtwk su {thwk yðËt Ë{e {tk ytðu÷ Au. {txu Ë{ ú
ËtÄw u Útt nrh¼õ tu u tu÷tðtu. Ae Ëðuo u tu÷tÔÞtÚte Ë{e {tk ytÔÞt u
©eS u Útt ¼tEht{ tËS u u ÷t e ©eS Ërn Mðt{e tËu uXt. u
Ë{u yuf tòuX W h Mðt{eyu ©eS {nthts u uËtzât. u WL{¥t k t t
s¤Úte M t fhtðe u ©eS u y{qÕÞ Ëwþtur¼ e tk h nuhtÔÞwk u ¾Úte
þe¾t ÞO ©eS e {q u tu t t Ó Þ{tk W the.
Ae ©eS t ÷÷tx{tk fuËh[k Úte y[o fhe u fkX{tk w» t nth
nuhtÔÞt. u tz{-fu¤tk-÷e÷eÿtût rð uhu {uðtu y oý fÞtu.o u yth e W the u
tu t t Ó Þ{tk ©eS e {q u Äthe u ËðoíÞt e Útt nrh¼õ tu u fÌtwk su
nwk yuf ðt fnwk u Ëtk¼¤tu. Ëk tu { u yu{ qA t su ©eS {nthts f]»ý
suðt fu fu{ ? u Ëtk¼¤e nwk yu rðþu ftkE tu÷ tu rn, fthý fu ©eS u
f]»ý fh tk yrÄf fnwk tu {tht ðtõÞ tu y t h fhu yu{ Äthe u tu÷ tu
rn, ý yð th{tk ¼u Úte. fu e uXu tu Ëtfh{tk Útt Ëtfh t
tr¤Þuh{tk ¼u Úte u{.
yuf ð¾ WØðð th ht{t k Mðt{e Útt ©ef]»ý ¼ ðt u { u þo
eÄtk. Ae {U u{ u «u{ qðof {Mfth fÞto. u Ë{u {tht W h htS ÚtE u
©ef]»ý¼ ðt y{] Y ð[ tuÕÞt, nu Þtu eðÞo, yt ©enrhf]»ý ¼ ðt
Ëtûttí htí h whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý u Ëðo yð th t yð the u Ëðo
fthý t fthý Au. u ft¤ {tÞt t r Þk t Au u y wÕÞ Au ht¢{ su{ wk
yuðt Au. rðr[ºt þÂõ yu Þwõ fÕÞtý wý ý t Ë{wÿY yuðt yt
©enrh u {tu Ëðo yð th t yð the òýþtu. íÞthu {thtu ytíÞkr f {tuût
Úttþu. yu{ { u fne u u uW yk Äto ÚtE Þt. íÞthÚte u{ t fnuðtÚte
yt ©eS{nthts u Ëðo yð thtu t fthý {t wk Awk. {txu yt Ëtûtt T ©enrh
Ëðtuo he Au, u Útfe h ftuE Úte yu{ nwk òýwk Awk. u òu nwk yËíÞ tu÷ tu
ntuô tu yt tk[Ëu h{nkËtu t Ë{ Au. Útt úñtkz ¼tk u yu wk t f { u
Úttytu. íÞtk &÷tuf Au su,
22
yºttËíÞk Þ tMÞtå[u ¥ t n {u þ Út: Ë t{T >
yÂM ú ñ tk à ¼k MÞ t fk {u Útt {n T >>
w o wh {tntíBÞ yæÞtÞ 780
yu «fth t Ë{ ¾tE u ¼tEht{ tËSyu ©eS u fÌtwk su yt tk
[hýth®ð {the At e{tk Äthý fhtu. íÞthu ©eSyu fÌtwk su {u tu Ëðuo
{wr ytu{tk ©uc Atu. ð¤e {tht whw¼tE Atu {txu {the At e{tk {thtk
[hýth®ð Äthý rn fhwk. u Ëtk¼¤e u ¼tEht{ tËSyu fÌtwk su {u tu
whw t ý whw Atu {txu su{ eò u At e{tk [hýth®ð yt tu Atu uðe he u
{tht h f] t fhe u {tht [hýf{¤ {the At e{tk Äthý fhtu. yu{ fÌtwk
u Ë{u ¼tEht{ tËS e At e{tk ©eSyu [hýf{¤ Äthý fÞtO. Ae Ëtfh wk
týe fhtðe u tu u t fÞwO. Ae «Ët e wk Ëtfh wk týe ¼tEht{ tËS u
Útt Ëðuo íÞt eytuu Útt nrh¼õ tu u tÞwk. u yt¾e htrºt ËtÄw tËu fe o ¼Âõ
fhtðe u yuft þe u r ðËu ©enrh t uòu{Þ r ÔÞ MðY u yk h{tk Äthe
tu t t þheh tu íÞt fhe ¼tEht{ tËS yûthr ðtËe ÚtÞt.
Ae ©eSyu rð{t fhtðe u u{tk Mðt{e u Ähtðe u ts uðts u
¼Âõ t Úte W {ýe ftuhu ytuf¤e Au u u Ët{u ftkXu r[ t h[tðe u
yÂø ËkMfth fhtÔÞtu. u Ë{u ©eSyu ¼tEht{ tËS e ½ýe «þkËt fhe su
Ä{o¿tt ðihtøÞtr fu Þwõ n t u ËíËk eytu wk {t tr t e uXu tu»tý fh th
n t. u{s yð th Ë{ yiïÞoðt¤t ¼tEht{ tËS r hk h tu t t ytí{t u
u¾ t tu ý {the {q u ftÞ{ tu t t uºt yt ¤ òu t. {txu yt MÚtt
u{ t t{u rhýt{u [{íftrhf «rËØ Útþu. ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u
¼tEht{ tËS t {tntíBÞ u òý tk A tk ©eS{nthts u {Mfth fh t n t.
Ae ©eS {wr ytu Ërn WL{¥t k t{tk M t fhe {kr h{tk ytÔÞt. Ae
¼tEht{ tËS e ýofwrxyu Þt. íÞtk uËe ¼tEht{ tËS t wý wk ½ýwk
ðýo fÞwO u esu r ðËu ÷tzw tyu hËtuE yt e u ©eS{nthts u Útt Ëðuo
Ëk tu u ½ýtk s «u{Úte s{tzât n t. >>13>>
yÞtuæÞt t hneþ ËhðheÞt útñý {wõ t k Mðt{e tu t tk {t tr t
Útt tu u tu t tk u Ä t {¤e [th sýtk eÚtoÞtºtt fhðt eféÞtk u Vh tk
Vh tk ftrXÞtðtz uþ{tk t{ y{hu÷e ytÔÞtk. u íÞtk {q¤ tË tðt e søÞt{tk
23
Q ÞtO. íÞtk {wõ t k Mðt{e t r t u ÷turn¾kz ux uËýwk ÚtðtÚte ½ýtu {k ðtz
ÚtE Þtu. uÚte íÞtk e søÞt t {nk {q¤ tË u tu t e tËu tu÷tðe u {wõ t k
Mðt{e t r tyu fÌtwk fu {tht un tu r hÄth Úte {txu yt {the Mºte Útt
efht efhe e ¼÷t{ý nwk { u fhwk Awk. yu{ {q¤ tË u tu t t fwxwk e
¼÷t{ý fhe u Úttuzt r ðË{tk {wõ t k Mðt{e t r t uníÞt fhe Þt.
u{s {wõ t k Mðt{e tk {t w©e ý Úttuzt Ë{Þ{tk uníÞt fhe Þtk. Ae
{wfwk tË u y{ht h{tk hýtÔÞt. u íÞtk tu u s{tE hefu hÌtt y u Ä t u
t{ ytu¤eÞt{tk hýtÔÞtk.
yuf Ë{u {wfwk tËu yuftk {tk uËe u rð[th fÞtuo su, su su Þtur {tk yt
Sð Þu÷ Au íÞtk íÞtk rð»tÞ e «tÂÃ Sð u ÚtE Au tu ý rð»tÞ e ]ÂÃ
ÚtE Úte {txu nðu tu yt unu fhe u yü «fth wk úñ[Þoðú t¤e u yuftk
MÚt¤{tk uËe u h{tí{t wk ythtÄ fhe yt un tu íÞt fhðtu Au, ý
ÔÞðnth{tk hnuðwk Úte. yuðtu [tu¬Ë rð[th fhe tkzt e uXu ð oðt ÷tøÞt u
t{{tk tuzt tuz fhu u {w¾uÚte ht{ xt x {nwze Vw÷e yu{ ðthkðth tu÷u
u tu t e søÞt{tk ÷ª ztu n tu u e W h [Zu u Q hu u{s tu t e [es
ntuÞ u ftuEfu ½uh {qfe ytðu u h e [es tu t u ½uh ÷E ytðu. yu{ yt¾t
t{{tk Ä{t÷ {[tðu uÚte {wfwk tË t ËËht u t{ t ÷tuftu t X ft ytðu
su {tht tkzt s{tE u fu{ Ët[ð t Úte ? y{the Ëthe ðM w ntuÞ u u
¼tk e t¾u Au u ÷t Vtðu tu ÷E òÞ Au.
ytðwk ÷tuf wk ð[ Ëtk¼¤e u {wfwk tË t ËËhtyu rð[th fÞtuo su òuÞt{tk
tu tkzt suðt sýt t Úte u yt{ fu{ fh t nþu ? {txu u u yuftk {tk
uËtze u qAe òuô uÚte u wk suðwk nth nþu u sýtE ytðþu. yu{ rð[th
fhe u {wfwk tË u tu t e søÞt{tk uËtze u fÌtwk su {wfwk tË {tu yt{ tu
tkzt suðt ÷t t Úte A tk yt{ fu{ ðh tu Atu ? {tht { {tk su Xhtð
fhu÷ ntuÞ u { u Ëw¾uÚte fntu u «{týu nwk k tu M fhe yt wk, ý ÷tuf t
X ft {thu ðthkðth Ëtk¾ðt zu Au u Xef rn.
yt «fthu nw nw Ë{òÔÞt tu ý tu t t ËËht wk yuf ð[ {LÞwk rn
íÞthu {wfwk tË t ËËht fkxt¤e u y{hu÷e Þt. íÞtk {q¤ tË u {wfwk tË e Ëðo
e t fne u fÌtwk su ytðtu tkztu y{thtÚte ÷ðtÞ rn {txu nðu {the søÞt{tk
24
ht¾tu tu Xef, fthý fu nwk {u ux÷t W tÞ fheþ tu ý {thtÚte u wk tkz ý x¤u
u{ Úte. {the tËu ËwÄhu tu ËwÄthtu u u t þheh e Ëthe ÂMÚtr Útþu íÞthu
tAtu ÷E sEþ. Ae {q¤ tË t yuf Ëuðf u ËtÚtu ÷E u y{ht h ytÔÞt u
u e ËtÚtu {wfwk tË u y{hu÷e {tufÕÞt. íÞtk ý tu u su{ ð o t n t u{ ð oðt
÷tøÞt uÚte {q¤ tËu {wfwk tË u yuftk {tk ðt qAe íÞthu tu t tu suðtu yr¼«tÞ
n tu u «{týu {q¤ tË yt ¤ ðt fhe.
u ðt Ëtk¼¤e u {q¤ tË nw htS ÚtÞt. u òuE u {wfwk Ëu fÌtwk su
ft{ðtË t ßÞtk rs tÞ u ¼ ðt kw ¼s -M{hý Ëw¾u ÚttÞ u suýu ft{ðtË t
S u÷ ntuÞ uðt {nk tðtu tu nwk u e tËu sô. u Ëtk¼¤e u {q¤ tËu fÌtwk
su yuðt {nk tu Äútk Äút{tk îtrhft tË Au {txu {u u e tËu òytu, yu{
fne u îtrhft tË tËu {tufÕÞt. u e søÞt tu XtX{tX òuE u Útt whw tu
ytzk h òuE u tu t t { {tk ½ýtu Ëk tu»t ÚtÞtu su ytðt whw tËu hne u Ëuðt
fhe u{ e «ËL t {u¤ðeþ, uýu fhe u ft{ðtË t Ënusu rs tÞ. yu{ Äthe
u tðt e Ëuðt y wð]Â¥t «{týu fhðt ÷tøÞt. uÚte tðtS ½ýt «ËL ÚtÞt
u {wfwk tË u fnu su {the þe EåAt Au ? su {tk tu u nwk { u yt wk. {thu
yt søÞt tk {nk Útðwk ntuÞ tu Ëw¾uÚte yt søÞt t {nk fhwk yÚtðt eS
EåAt ntuÞ tu Ëw¾uÚte {t tu. íÞthu {wfwk tË fnu fu {thu yt÷tuf e {t {tux
òuE e Úte. { u Ëw¾uÚte ft{ðtË t rs tÞ uðtu W tÞ tðtu, yu nwk {the
tËu {t wk Awk.
u Ëtk¼¤e u îtrhft tË fnu su ft{ðtË t S ðe ½ýe fXý Au. nwk ð]Ø
ÚtÞtu ý nsw ft{ðtË t {tht yk :fhý{tkÚte x¤ e Úte tu nwk u ft{ðtË t
x¤u yuðtu W tÞ õÞtkÚte tðwk ? ytðwk îtrhft tË wk ð[ Ëtk¼¤e u {wfwk tË
tu t t yk :fhý{tk nw s ¾u fhðt ÷tøÞt su yt fh tk eò {nk e
tËu Þtu ntu tu { u ft{ðtË t rs tÞ uðtu hM tu tð . {txu nðu {thu
fu{ fhðwk yu{ Äthe tðtS e tËu fnu su { u {u ft{ðtË t S u÷t eò
whw u¾tztu tu u{ e tËu òô. {thu nðu yt tËu hnuðwk Úte. íÞthu
îtrhft tË fnu fu ðtkft uh{tk fÕÞtý tËS tðt nw s Ë{Úto Au u ft{ðtË t
u{ýu S u÷ Au yu{ {U nw ðth Ëtk¼¤u÷ Au {txu {u ðtkft uh òytu.
25
Ae îtrhft tË e hò ÷E u ðtkft uh Þt. íÞtk fÕÞtý tË tðtu
k[tþe ðhË t u e¥t¤ tu ytz kÄ u t¤wk, u e fwk[e u t rþ»Þ tËu.
ßÞthu u e sYh zu íÞthu rþ»Þ W½tzu. ytðtu k tu M òuE {wfwk tË nw
«ËL ÚtÞt. uÚte u{ e tËu ½ýtk r ðË hÌtt. u { f{o ð[ u tðt e nw
Ëuðt fhðt ÷tøÞt. yuf r ðË tðt u qAâwk su {wfwk tË thu ftkE EåAt Au
? ntuÞ tu {tk tu, fthý fu wk {the nw Ëuðt fhu Au uÚte nwk tht W h «ËL
ÚtÞtu Awk. u Ëtk¼¤e {wfwk tËu fÕÞtý tË u ntÚt òuze u fÌtwk {the ft{ðtË t
rs tÞ uðtu W tÞ { u fntu, u rËðtÞ nwk eswk {tk tu Úte.
íÞthu fÕÞtý tË fnu fu {wfwk tË nwk yuf ð¾ eÚtoÞtºtt fhðt Þtu
n tu. Wsi Sf s tk Wsi tu hM tu nwk ¼q÷e Þtu. u ð {tk yuf Mºte Atýtk
ðeý e n e. u u {U qAâwk su u Wsi tu hM tu õÞu hV ? íÞthu u tEyu
Atýtk ðeý tk ntÚt wk ÷xfwk fhe fÌtwk fu tðtS {u òytu Atu u Wsi tu hM tu
Au. u tE wk fhu÷ ntÚt wk ÷xfwk nS {tht Sð{tk uËe Þwk Au u rðËtÞwO
rðËht wk Úte. u u ð»to [t¤eþ ÚtÞtk tu nðu u nwk ft{ðtË t S ðt tu hM tu
þwk tðwk ? thu ft{ðtË t S ðe ntuÞ tu ËhÄth{tk w÷Ëe tË tËu ò. u
tðtu nw Ë{Úto Au. u thu ynª hnuðwk ntuÞ tu yt søÞt yt wk. íÞthu
{wfwk tËu [tuÏ¾e t tze u fÌtwk fu, yt fntu Atu u {txu nwk ËhÄth òô Awk.
Ae u e hò ÷E ËhÄth Þt. íÞtk w÷Ëe tË u {éÞt.
w÷Ëe tË ½ýt ð]Ø n t. u{ u yuf [u÷tu n tu. u u ux{tk htu¤ n e
u ¾x rxÞtu n tu. {wfwk tËS ßÞthu u e søÞt{tk hÌtt u w÷Ëe tË e Ëuðt
fhðt ÷tøÞt, u òuE htu¤eytu E»Þto fhðt ÷tøÞtu. ý u u ýe u su{
Ëuðt fh t u{ Ëuðt fhu. {wfwk tË wk ðÞ Útt MðY Útt Ëthtu fkX Útt
ht{tÞý e fÚtt fhu uÚte tE-¼tE ytr f e Ë¼t ¼htE hnu. uÚte
w÷Ëe tË tu M un ð]ÂØ tBÞtu u w÷Ëe tË {wfwk tË u ytÄe ÚtE Þt.
uðt{tk íÞtk ht{t k Mðt{e ÄtÞto. uÚte ht{t k Mðt{e e tËu
÷
w Ëe tË t rþ»Þtu Ë u ðt òÞ u ËtÄthý {týË {wfkw tË tËu fÚtt Ëtk¼¤ðt
ytðu. yuf r ðË {wfwk tËu qAâwk fu {týËtu nw fÚtt Ëtk¼¤ðt ytð t u nðu
fu{ Úte ytð t ? íÞthu ftuEyu fÌtwk yt t{{tk {nt« t e ht{t k Mðt{e
ytÔÞt Au u{ e tËu ¿tt tu uþ Ëtk¼¤ðt Ënw òÞ Au u {thu ý Ë{t {
26
fhðt suðt Au. ytðwk ð[ Ëtk¼¤ðtÚte {wfwk tË u htrºtyu ht{t k Mðt{e
tËu fÚttðt to Ëtk¼¤ðt Þt. {wfwk tË u òuE ht{t k Mðt{eyu qAâwk su
{u ftuý Atu ? íÞthu fnu fu, nwk ynª t tðt w÷Ëe tË tu Ëuðf Awk. íÞthu
Mðt{eyu fÌtwk yts tu ¼÷u ytÔÞt ý ft÷Úte Þt fhe y{the tËu ytðþtu
rn, fthý fu y{thu u u tðtS u {tht r r{¥tu hM h rðûtu ÚttÞ.
yu{ fne u ht{t k Mðt{eyu hò yt e eÄe, íÞthu {wfwk tË Mðt{e u
sÞ Ëe tht{ fne u tu t t MÚtt {tk Þt. esu r ðË htrºtyu ht{t k
Mðt{e tËu fÚttðt to Ëtk¼¤ðt Þt. u søÞt e Aðtzu yuf ¾k[t¤e n e,
u u {ft tk uðtk u{tk z tk n tk u ð¾ u ËtÄthý ðhËt ý ðhË tu
n tu. u uðtk wk týe {wfwk tË t yhÄt þheh W h z wk n wk. tu ý u
fÚttðt to{tk Õ÷e n t. u Ë{u ht{t k Mðt{e uþt fhðt u ¾k[t¤e{tk
Þt. íÞtk {wfwk tË u Q¼u÷t òuÞt uÚte Mðt{eyu qAâwk, yt ykÄtht{tk ftuý
Q¼wk Au ? ÷tðtu Vt Ë, tË fhtu. íÞthu Vt Ë ÷E òuÞwk íÞtk tu {wfwk tË
Q¼u÷t. íÞthu ht{t k Mðt{eyu {wfwk tË u fÌtwk su, {U yt u ft÷u t tze
n e u yts fu{ ytÔÞt ? [t÷tu, Ënw uËu Au íÞtk uËtu.
yu{ fne u Mðt{eyu tu t e ËtÚtu Ënw uXt n t íÞtk uËtzât.
fÚttðt to e Ë{tÂÃ ÚtE íÞthu t{ t {týËtu Þt. Ae ht{t k Mðt{e u
{wfwk tËu fÌtwk su { u yt e tËu ht¾tu. nwk ½ýtk MÚtt {tk VÞtuo ý yt u
r ðËÚte suðe þtkr { u ÚtE Au uðe ftuE MÚtt {tk {¤e Úte. {txu f] t fhe u
{ u {the Ëuðt{tk ht¾tu. {u su{ yt¿tt fhþtu u{ fheþ. íÞthu ht{t k
Mðt{eyu fÌtwk su nwk ft÷u kÄeÞt sEþ u íÞtk Úttuzt r ðË htuftEþ. {thu
ytððwk ntuÞ tu w÷Ëe tË tËu hò ÷E u t ntÚt yûth tu ºt ÷E ytðþtu
tu Ëw¾uÚte ht¾eþ. ý {tu sYh ytðòu. yu{ fne ht{t k Mðt{e esu
r ðË kÄeÞt Þt.
{wfwk tË u kÄeÞt sðwk Au ý hò rËðtÞ fu{ sðtÞ ? uÚte tu t e
søÞt{tk nhftuE Ë tðú eytu Ë tðú ÷uðt ytðu. u u þeht whe tk Ë tðú
yt u. ðMºttu Útt ðtËý rð uhu {u u {t u u u yt ðt ÷tøÞt. u òuE
w÷Ëe tË tu htu¤eytu Ëuðf ¾{e þõÞtu rn. uÚte w÷Ëe tË e yt ¤
sE fÌtwk fu, ytsft÷ tu ytðu÷ {wfwk tË Ë tðú ¾tu÷e uXtu Au {txu {u
27
u u ftkEf X ftu yt tu tu Ëthwk. rn h ftuXth ¾t÷e fhe tk¾þu u Ë tðú
yt ðt{tk {qXe týtu hnuðt uþu rn. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e {wfwk tË u tu t e
tËu tu÷tÔÞtu u fÌtwk: {wfwk tËS ! yt ýwk Ë tðú tu ht{htuxe wk Au ý
þeht whe wk Úte, {txu Ët[ðe u yt tu tu Ëthwk, fthý fu ftuXth ¾t÷e Útþu tu
Ae Ë tðú {tk þwk yt eþwk ? íÞthu {wfwk tËu sðt ytÃÞtu ßÞthu ftuXth
Úttþu hðt hu íÞthu òþwk ehÚt fhðt hu. yt «fthu ßÞthu {wfwk tËu fÌtwk
íÞthu w÷Ëe tË tuÕÞt; ytðtu {thtu ytþÞ Au íÞthu tu nðu {thu {the
ftkE sYh Úte. {thu ßÞtk sðwk ntuÞ íÞtk òytu.
yu{ ßÞthu fÌtwk íÞthu {wfwk tË tuÕÞt su nwk eò e tËu hnwk tu u e
ËtÚtu fhth fhtu yu{ òu fntu tu {tu {tht ntÚtÚte ft ¤ ÷¾e yt tu
su yt {wfwk tË u su ht¾u u Ëw¾uÚte ht¾tu. y{u u{tk ¾wþe Aeyu. yt «fth tu
ft ¤ {wfwk tË t fnuðt «{týu ÷¾e ytÃÞtu, y u ft ¤ ÷E «ýt{ fhe
kÄeÞu Þt. íÞtk ht{t k Mðt{e u Ëtütk kzð T «ýt{ fhe u w÷Ëe tË t
ntÚt tu ÷¾u÷ ºt ht{t k Mðt{e u ytÃÞtu. u ðtk[e u ht{t k Mðt{eyu
{wfwk tË u tu t e Ëuðt{tk ½ýtk s «u{ qðof htÏÞt. íÞtk ht{t k Mðt{eyu
{wfwk tË u eûtt yt e u {wõ t k yuðwk t{ Äthý fÞwO. íÞtk Úttuzt r ðË hne
íÞtkÚte ÷tus Þt u ht{t k Mðt{e ÷tus{tk {wõ t k u ht¾e u tu u ¼qs
ÄtÞto.
Ae ½ýtk r ðËu e÷fkX úñ[the ÷tus ÄtÞto. uytu t{ t Ë{e {tk
yuf ðtð Au íÞtk Ëðth t ntuh{tk M t fhe W {ýt {w¾th®ð u Mðtí{tfth
ð]Â¥t fhe u uXt n t. uðt{tk íÞtk ht{t k Mðt{e t Ëuðf Ëw¾t k M t
fhðt ytÔÞt. uytu e÷fkX úñ[the u ½ýtk yt únÚte tu t e søÞt{tk ÷E
Þt. íÞtk {wõ t k Mðt{e tu Útt e÷fkX úñ[the tu hM h {u¤t ÚtÞtu u
íÞtk htuftýt. yuf r ðË ðt [e fh tk {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk fu, y{tht whw
ht{t k Mðt{e {nt Ë{Úto Au, u u nt÷ ¼qs{tk r htsu Au u nwk u{ e
yt¿ttÚte yt ËtÄwytu Ërn yt søÞt{tk hnwk Awk. íÞthu e÷fkX úñ[the fnu
nwk ¼qs òô íÞtk ht{t k Mðt{e tu {u¤t Útþu ? íÞthu {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk
íÞtk {thu sðt e sYh Úte ht{t k Mðt{e ynª Äthðt t Au. ð¤e yt ¤
s tk uþ ½ýtu rðfx Au u ¾tht Ë{wÿ e ¾tze Q htÞ uðe Úte. {thu nw
28
W tð¤ ntuÞ tu nwk ht{t k Mðt{e W h ºt ÷¾e {tuf÷e ô u {tu ý
yuf ºt ÷¾tu, u u {tht ºt ËtÚtu {tuf÷e yt wk.
Ae uWyu ºt ÷¾e u {Þtht{ ¼è ËtÚtu ¼qs {tufÕÞt. ht{t k Mðt{e
ytð tk ËwÄe e÷fkX úñ[the {wõ t k Mðt{e e yt¿tt{tk ð {tË hÌtt.
Ae ht{t k Mðt{e e ÷týu ÄtÞto u ÷tusÚte {wõ t k Mðt{e Útt e÷fkX
úñ[the rð uhu e ÷týu Þt u íÞtk ht{t k Mðt{e u Ënwyu Ëtütk kzð T
«ýt{ fÞto. Ae ht{t k Mðt{eyu e÷fkX úñ[the u yuftk {tk ÷E sE u
su ftkE qAðwk n wk u qAe ÷eÄwk u íÞtk Úttuzt r ðË hne u e÷fkX úñ[the u
ði§ðe eûtt yt e u Ënò k Mðt{e Útt thtÞý{wr yuðtk u t{ tzâtk.
Ae e ÷týuÚte su wh ÄtÞto u íÞtk e÷fkX úñ[the u tu t e t eyu
uËtzât u íÞtkÚte e÷fkX úñ[the u Útt {wõ t k Mðt{e rð uhu u ÷E t{
Výuýe Þt. u t{{tk ht{t k Mðt{eyu uníÞt fÞtuo.
íÞtkÚte ©eS{nthts {u½ h ÄtÞto u íÞtk Ë{trÄ wk «fhý [÷tÔÞwk. u
Ë{t[th {wõ t k Mðt{e u ¼qs{tk {éÞt. íÞtkÚte {wõ t k Mðt{e yuf Ëk u
ËtÚtu ÷E {u½ h ytÔÞt. yuftk {tk ©eS u uËtze u su{ ½xu u{ fÌtwk. íÞthu
©eSyu fÌtwk su Ë{trÄ tu ht{t k Mðt{e e EåAtÚte Út e nþu. yu{ ðt fhu
Au u x ÷t{tk Ëk tËS {nthts e tËu u ÷t e u u X t. u Ë{u
©eS{nthts e EåAtÚte Ëk tËS u Ë{trÄ ÚtE íÞthu {wõ t k Mðt{e u
©eSyu fÌtwk su { u tze heûtt wk ¿tt Ëthwk Au {txu yt Ëk tËS e
tze e tË fhtu. {wõ t k Mðt{eyu ý su su tze e tË fhðe ½xu u
«{týu fhe ý u{tk ftkE tu t u ËqÍ ze rn. íÞthu {tÄð tËu Útt suXt{uhu
{wõ t k Mðt{e u fÌtwk; Ët[e Ë{trÄ u sqXe fu{ fnuðtÞ ? u Ëtk¼¤e u
{wõ t k Mðt{eyu yt uW u fÌtwk su ht{t k Mðt{e tu nsw n{ýtk uníÞt
fhe Ät{{tk ÄtÞto Au u {tu u yt ðýeo t { «{týu y wËhtu Atu u Xef
rn. u u uW wk ð[ {wõ t k Mðt{eÚte { tÞwk rn u tu t t yk :fhý{tk
nw {qkÍtÞt.
u Ë{u ©eS{nthtsu Ëk tËS u Ë{trÄ{tkÚte s tzât u {wõ t k
Mðt{e u ©eSyu fÌtwk su {thu ftkE qAðwk ntuÞ tu yt Ëk tËS u qAtu. u
{thtu ¾w÷tËtu fhþu. íÞthu {wõ tk Mðt{e u su ftkE qAðwk n wk u qAe òuÞwk.
29
u s «{týu Ëk tËSyu ðt fhe tu ý {wõ t k Mðt{e wk { { tÞwk rn.
Ae {u½ hÚte ft÷ðtýeyu ©eS{nthts Ërn {wõ t k Mðt{e Þt. íÞtk t
{kr h{tk W thtu fÞtuo u íÞtkÚte eyu tðt {txu Þi the fhe íÞthu ©eS{nthts e
ËtÚtu Ëti iÞth ÚtÞt. u òuE u ©eSyu rð[th fÞtuo su {the ËtÚtu Ënw iÞth
ÚtÞt u {wõ t k Mðt{e ËtÚtu ftuE rn {txu {wõ t k Mðt{e u ¾tuxwk ÷t þu
su {the ËtÚtu ftuE rn, yu{ rð[th fhe {tÄð tË Útt suXt{uh u
©eS{nthtsu yt¿tt fhe su {tu uW sý {wõ t k Mðt{e e ËtÚtu tðt
òytu. íÞthu uytu {wõ t k Mðt{e e ËtÚtu tðt Þt u ©eS{nthts Ëk
Útt nrh¼õ tu Ërn eyu ½ýu qh tðt Þt. {wõ t k Mðt{e Ë{e {tk
tðt htuftÞt.
yuf ðMºt nuhe s¤Úte wk ze ¼he y uf «fth t rð[th fh tk fh tk
yt ¤ ¾t¾ht wk ð Au u{tk r þtyu Vhðt [tÕÞt òÞ Au. u Ë{u ht{t k
Mðt{eS r ÔÞ unu {wõ t k Mðt{e e ËL{w¾ ytÔÞt. u òuE u {wõ t k
Mðt{e «u{t wh ÚtE yuf { tuze u Ëtütk kzð T «ýt{ fhe u htuE zât u
su ftkE ht{t k Mðt{e u fnuðwk n wk u fÌtwk. u Ëtk¤e u ht{t k Mðt{eyu
{wõ t k Mðt{e u fÌtwk su nwk { u ntu tu fnu tu su nwk tu zw zw e tu ð tz th
Awk u ðu»t t ¼sð th tu Úttuzt Ë{Þ{tk ytðþu. ð¤e nwk yu{ fnu tu fu Ëtu
{ý Y ftk ðwk ntuÞ tu u{tkÚte {U yuf qýe ftk e Au u u t ftk th nðu
Äthþu. {txu Ëtûtt T whw»ttu¥t{ thtÞý Ëðo yð th t yð the u s
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u nwk tu WØð tu yð th Awk yu{ {u {tht
Sð{tk r ùÞ fhtu u u{ e yt¿tt{tk hnuòu u uytu su{ fnu u{ ð oþtu tu
{thtu ytíÞkr f {tuût Útþu, u {tu yk :fhý{tk nw {qkÍtÞt uÚte {thu yt
ðt fnuðt ytððwk zâwk Au yu{ fne ht{t k Mðt{e yk Äto ÚtE Þt.
Ae {wõ t k Mðt{e r þtyu sE ½ýtk WíËtn Ërn eyu ytÔÞt
u yuf { ¼ ðt e M{]r fhe M t fhe hðtÞto. u òuE {tÄð tË Útt
suXtu{uh tuÕÞt su, nu {wõ t k Mðt{e WíËtn{tk nw sýtytu Atu, ytðtu
WíËtn yts òuðt{tk ytÔÞtu u wk fthý fntu. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su ynª
nª fnwk, {kr h t yuftk {tk fneþ. yu{ fne e u ftkXu ¾zeÞt ÷ n t u tk
w» tu ðeýe u ÄtuÞu÷t ¤ýt{tk ÷E yuf { uW sý Ërn {kr h{tk ytÔÞt
30
u tu t t ntÚtu w» tu nth tÔÞtu Útt [k ½Ëe u iÞth fÞwO. u{s
ht{t k Mðt{e tu Ztu÷eytu Útt t e rfÞtu [u tkÄe ht¾u÷ n tu u W the
tu u tÚtÞtuo.
yux÷t{tk ©eS{nthts Ëk Útt nrh¼õ tu Ërn ÄtÞto. u òuE u
{wõ t k Mðt{e ht{t k Mðt{e e [t¾zeytu ÷E {kr h e ¾zfeyu sE
Q¼t hÌtt u ©eËnò k Mðt{e ytÔÞt íÞthu fÌtwk su ht{t k Mðt{e e
[t¾zeytu nuhtu. u Ae {kr h{tk Äthtu. íÞthu ©eS [t¾ze Ët{wk òuE
tuÕÞt su yt tu whw e [t¾ze Au {txu y{tu rn nuheyu. u Ëtk¼¤e
{wõ t k Mðt{e tuÕÞt su {tu tu whw t whw Atu. {txu {the W h f] t fhe
nuhtu.
yu{ fne yt ún qðof nuhtðe. u tu t wk ftkzwk ©eS{nthts t ntÚt{tk
ytÃÞwk u fÌtwk su Þt¤w Äthtu. Ae uW sý ËtÚtu {kr h{tk ytÔÞt. u Ë{u
{wõ t k Mðt{eyu fÌtwk su yt t e rfÞt Ërn Ztu÷eÞu r htòu. íÞtk ý
qðo e {tVf fÌtwk. íÞthu {wõ t k Mðt{eyu qðo e {tVf W¥th ytÃÞtu.
Ae {wõ t k Mðt{e u «ËL fhðt {txu ht{t k Mðt{e t t e rfÞtyu
Ërn Ztu÷eyu r hts{t ÚtÞt. u Ë{u {wõ t k Mðt{eyu ©eS{nthts e
»ttuzTþtu [thÚte qò fhe, [k ÷÷tx{tk [[eo nth nuhtÔÞtu u ðe yth e,
sÞ Ë T whw Mðt{e tu÷ t Þt u yth e W the u {q u yk :fhý{tk
W th t Þt. Ae Ëtütk kzð T «ýt{ fÞto. Ae « Âûtýt fhe u «u{ qðof
½ýtk yt únÚte tu t e At e{tk [hýth®ð ÷eÄtk. u òuE ht{t k Mðt{e t
Ëk Útt nrh¼õ tu nw ytùÞo tBÞt. su ytðtu ©eS{nthts tu r ùÞ
yuf { þtÚte ÚtÞtu, fthý fu yts r ðË ËwÄe tu ½ýt W tË hnu t n t.
{txu Mðt{e u yt ýu qAe òuEyu. u ð¾ u {wõ t k Mðt{e u qAâwk. íÞthu
Ë¼t{tkÚte QXe u ntÚt òuze Ëðuo u Ëtk¼¤ tk ht{t k Mðt{eyu r ÔÞ unu ytðe u
©eS{nthts tk MðY tu r ùÞ fhtÔÞtu, u ðt fne. íÞthu {wõ t k Mðt{e t
suðtu s Ëðo Ëk tu u Útt nrh¼õ tu u ©eS{nthts t MðY tu r ùÞ ÚtÞtu
n tu. >>14>>
31
Z wh{tk ©eS{nthts ÷ª zt e[u Ë¼t fhe uXt n t. Ae Ë¼t{tk
{wõ t k Mðt{e u tu÷tðe u fÌtwk su {tu ò{ h òþtu ? íÞthuMðt{eyu nt
tze. Ae Mðt{eyu qAâwk; {the ËtÚtu fux÷t ËtÄw ÷E òô ? íÞthu {nthts
fnu [eË ÷E òytu. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su yux÷t Ät?íÞthu {nthts fnu
[tË ÷E òytu. íÞthu Mðt{e fnu yux÷t Ät ? íÞthu {nthts fnu tuýtuËtu
÷E òytu. Ae {wõ t k Mðt{eyu rð[tÞwO su nðu òu tu÷eþ tu Ëtu fnuþu.
yu{ Äthe u ©eS u fÌtwk su õÞthu òðwk ? íÞthu {nthts fnu ytsu òytu. Ae
tuhu sðt iÞth ÚtÞt. íÞthu {nthts fnu [tË ËtÄw ÷E òytu u ¼u t
t t {w{wûtwËk þ k h u Ëk tÚtu {tufÕÞt.
Ae {wõ t k Mðt{e Vh t Vh t ò{ h Þt. íÞtk t{ nth
ytÚt{ýe r þt{tk ¤tð Au u e t¤u Mðt{eyu Ëk tu Ërn W thtu fÞtuo. Ae
Ëk tu òu¤e Vhðt Þt. íÞthu yt¾wk t{ VhðtÚte Ët þuh u ytþhu k[fýe tu
÷tux {éÞtu. u ð¾ u hËfË ¾tðt t ð o{t [t÷ t n t uÚte u k[fýe tu
÷tux òu¤e{tk t¾e u [t÷ýe t y¼tðÚte «Út{ òuÞt Ae òu¤e u týe{tk
Í ftu¤e tk¾e yux÷u Ëth ef¤e Þtu. Ae hnu÷t ÷tux t fq[t t h{nkË
«{týu ýe u tu ¤ t fÞto . hu f Ëk tu u yu f yu f ytÃÞtu . u s{e u
©eS{nthts wk ¼s fh t. ytðe he u ½ýtk r ðËtu ftZât. íÞthu ðt Útt
t t {w{wûtw Ëk Úte ¼q¾ Ën ÚtðtÚte {wõ t k Mðt{e u qAâwk fu y{thtÚte
¼q¾ wk w:¾ Ën Út wk Úte tu yt yt¿tt fh tk ntuÞ tu y{tu yt ¤tð u
ftkXu ÷tuftuu {q¤t ÄtuÞu÷t Au u tk tftk tk ztk zu÷tk Au u ¾tE y{tu Ëk tu»t
{t þwk.
íÞthu Mðt{e fnu u tu hËfËðt¤tk fnuðtÞ {txu ¾ðtÞ. íÞthu {w{wûtwyu
fÌtwk su ¤tð e t¤u tu ze tsu÷e Au Äq¤ e u u [txeyu. íÞthu Mðt{e fu
u{tk ¾thtþY hËfË hnu÷tu Au {txu u ¾ðtÞ, u ©eS e yt¿tt Úte.
ytðwk fne u ð¤e ðt {w{wûtw u fÌtwk fu {nthts nt÷ ¼qs r htsu Au tu
{thtÚte ¼q¾u hnuðt wk ntuÞ tu nwk ¼qs ft ¤ ÷¾e sýtðwk u {nthts e
yt¿tt ytðu u «{týu {u fhòu. Ae ºt ÷ÏÞtu u {týË Ëk tÚtu ¼qs
{tufÕÞtu. u Ë{Þ{tk ©eS k tht{ {Õ÷ u íÞtk r hts{t n t. Ae ©eS u
ºt ytÃÞtu.
32
{nthtsu ðtkåÞtu Ae {nthtsu {wõ t k Mðt{e W h W¥th ÷ÏÞtu. u{tk
yuf ytÏÞt ÷ÏÞwk su yuf þnuh{tk yuf þtnwfth tËu ¼ýu÷tu ËkLÞtËe
ytÔÞtu u fÌtwk su {thu {the wft u uËe [tu{tËwk hnuðwk Au, u { u fÚttðt to
Ëk¼¤tððe Au. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u þtnwfth tu htS ÚtÞtu. Ae u ËkLÞtËe u
yuf þuh [tu¾t wk Ë tðú tkÄe eÄwk u r hk h u ËkLÞtËe fÚttðt to fh tu u
u yL {tk yu ËkLÞtËe yuf ð¾ s{e u tu t wk wsht [÷tð tu n tu.
uðt{tk yuf {w{wûtw u ËkLÞtËe tËu ytÔÞtu u fnu {the tËu fÚttðt to
Ëtk¼¤ðt {txu hnuðwk Au, íÞthu ËkLÞtËe fnu {tu ¾tþtu þwk ? íÞthu {w{wûtw fnu
{the ¼t htkÄðt e u÷e{tk ¤u÷ u [tUxe hnu÷ u u ¾tE u nwk {thtu
r ðË r h { fheþ. u ux÷tÚte { u ½ýtu Ëk tu»t Útþu.
Ae u íÞtk hÌttu u tu t tu r ¼tð fhu Au ux÷t{tk eòu {w{wûtw
ytÔÞtu. uýu ËkLÞtËe tËu hnuðt e EåAt sýtðe. íÞthu ËkLÞtËe tuÕÞt su
{tu þwk ¾tþtu, y{u u tu ytðe he u r ¼tð fheyu Aeyu. Ae eòu {w{wûtw
tuÕÞtu su yt tk ¾t tk yuXtk hnu÷ tºt nwk ÄtuE u eþ ux÷tÚte { u Ëk tu»t
Útþu. Ae u ý hÌttu u yt ºtý sý tu t tu r ¼tð fhu Au ux÷t{tk yuf
ºteòu {w{wûtw ytÔÞtu. uýu ËkLÞtËe tËu hne fÚttðt to Ëtk¼¤ðt e EåAt sýtðe
íÞthu ËkLÞtËe fnu y{tu ºtý sý tu ytðe he u r ðton fheyu Aeyu u {tu
þwk ¾tþtu ? íÞthu ºteòu {w{wûtw fnu {tu ¼t htkÄtu Atu u nu÷tk hnu÷ [tu¾t wk
Ätuðht{ý nwk e u {the fÚttðt to Ëtk¼¤eþ. ytðe he u fnuðtÚte u u ý
tu t tËu htÏÞtu. n¤e{¤e u Ëk tu fÚttðt to Ëtk¼¤ t n t, u tu t tu r ðton
[÷tð t n t.
ytðwk ytÏÞt ©eSyu ÷¾e u Ae ð¤e ÷ÏÞwk su {tu u tu yuf
k[fýe tu tu¤tu ý ¾tðt {¤u Au {txu {the Ëk tÚtu hnu÷t ðt {w{wûtw u
ux÷tÚte Ëk tu»t Út tu ntuÞ tu {wõ t k Mðt{e yt¿tt fhu u{ fhòu. ytðtu
ft ¤ tu W¥th ÷¾e ytÃÞtu. u u ÷E {týË {wõ t k Mðt{e e tËu ò{ h
Þtu u ºt ytÃÞtu. u ft ¤ ðtkåÞtu íÞthu ðt {w{wûtw fnu fu y{thu {q¤t tk
tk ztk Úte ¾tðtk u tu¤t ý ¾tðt Úte u{ ¾the Äq¤ ý ¾tðe Úte.
ytðwk {wõ t k Mðt{e u fÌtwk íÞthu {wõ t k Mðt{e fnu tu¤t ý ¾tytu u
{the yt¿ttÚte {q¤t tk tk zt ÷tðe u ¾tðtk ntuÞ tu ¾tytu. ytðe he u ðt
33
{w{wûtw u fÌtwk íÞthu ðt {w{wûtw fnu y{thu ftkE ¾tðwk Úte ý y{thu fuð¤
W ðtË fhðtY fhe u ©eS{nthts u «ËL fhðt Au. ytðwk ðt {w{wûtw wk
ð[ Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{eyu yuðt Ë{t[th Ëtk¼éÞt su ©eS{nthts
Z wh ÄtÞto Au uÚte Ëðo Ëk tu Ërn {wõ t k Mðt{e Z wh ytðe ©eS tk
þo fhe Ëw¾eÞt ÚtÞt n t. >>15>>
Zzt{tk ©eS{nthts yûthytuhze{tk uXt n t uðt{tk íÞtk Ëwht¾t[h
ytÔÞt. u{ u ©eSyu ðt fhe fu t t¾t[h tk VtuE Ëtu{t t ftuE ð¾
hËtuE yt tk Úte {txu ftuE «fthÚte Ë{òðe u {thwk t{ ÷u tk hËtuuE wk
Xhu tu Xef. Ae Ëwht¾t[h esu r ðË VtuE t tËu Þt u ðt {tk u
ðt {tk fÌtwk su Ënw {nthts Útt Ëk u s{tzu Au u {tu ý ©eS u Útt
Ëk u s{tztu. íÞthu Ëtu{ t tuÕÞtk su ©eS fnuðztðu Au fu {tu fntu Atu ?
íÞthu Ëwht¾t[h fnu nwk fnwk Awk. íÞthu Ëtu{t t fnu Ët[wk fntu ©eS{nthts
fnu tu nwk sYh hËtuE yt wk. íÞthu Ëwht¾t[h fnu su {nthts { u fnu t
n t. íÞthu Ëtu{t uðe fnu ft÷u yt ýe s÷u e {tu eÞt e hËtuE fhtu u ©eS u
Útt Ëk u s{tztu. íÞthu Ëwht¾t[h htS ÚtÞt. íÞthu Ëtu{t uðe tuÕÞtk su yu{
htS Útðt wk Úte. ft÷u {the hËtuE u esu r ðË {nthts qÄ tf whe e
hËtuE fhe Ëk s{tzu tu nwk hËtuE yt wk. íÞthu Ëwht¾t[h fnu {nthts
hËtuE yt þu. u f t[ rn yt u tu nwk yt eþ. íÞthu Ëtu{t uðe tuÕÞtk fu
òytu ©eS tËu sE ¬e fhe ytðtu.
Ae Ëwht¾t[h {nthts©e tËu ytÔÞt íÞthu ©eS fnu fu{ Ëtu{t uðeyu
nt tze ? íÞthu Ëwht¾t[h fnu nt tu tze ý Úttuztu ðtkÄtu Au. íÞthu {nthts
fnu þtu ðtkÄtu Au? íÞthu Ëwht¾t[h fnu Ëtu{t uðe fnu Au su nwk s÷u e {tu eÞt e
hËtuE yt wk ý esu r ðË ©eS qÄ tf whe e hËtuE yt u tu nwk hËtuE
yt wk yu{ fnu Au. Ae {nthtsu nt tze. yux÷u Ëwht¾t[h Ëtu{t t tËu
Þt u hËtuE wk ¬e fhtÔÞwk. Ae t t¾t[h u tu÷tðe u Ëtu{t uðeyu esu
r ðËu s÷u e {tu eÞt e hËtuE fhtðe u ©eS u Útt Ëk u s{tzât. Ae
{nthts e EåAtÚte Ëwht¾t[h ÷tuÞt sðt {txu iÞth ÚtÞt u ðt Ëtu{t tyu
òýe uÚte Ëwht¾t[h u fnu hËtuE {nthts e tËu y tðe u òytu, fthý fu
{the tËu hËtuE y tðe u { u ¾[o fhtÔÞtu u nðu òytu tu nwk rn òðt
ô. ytðwk Ëtk¼¤e u Ëwht¾t[h {nthts tËu ytÔÞt u fÌtwk su Ëtu{t uðe fnu
Au fu {nthts tËu ft÷u hËtuE y tðe u òytu, rn tu rn òðt ô.
34
Ae {nthtsu Ëwht¾t[h òuzu fnuðztÔÞwk su yt t{{tk qÄ òuEyu
ux÷wk {¤u {txu ft÷u y h h{ r ðËu ©eS tËu hËtuE y tðe u ½uh
sEþ. yu{ fnuðtÚte VtuE t htS ÚtÞtk. Ae {nthtsu t t¾t[h u qÄ wk
qAâwk íÞthu t t¾t[h fnu yt t{{tk tu tk[ {ý u ytþhu qÄ {¤u ý
ðÄw {¤u rn. Ae ©eS u t»to ÷E u {tkzðÄth ¼hðtztu u ½uh Þt íÞthu
¼hðtztuyu qAâwk su Mðtr{ thtÞý {u fu{ ytÔÞt Atu ? íÞthu ©eS{nthts
fnu y{thu ft÷u ðeþ {ý qÄ òuEyu Au {txu ytÔÞt Aeyu. íÞthu ¼hðtztu
fnu { u qÄ rn yt eyu. {nthtsu u-ºtý ð¾ fÌtwk ý t s fne,
fthý fu {nthts {tu u qÄ yt eyu tu y{tht Ztuh ðnwfe òÞ fthý fu {u
ft{ý xw{ýeÞt Atu.
ytðwk ¼hðtztu wk ð[ Ëtk¼¤e u {nthts tAt Zzu ytÔÞt u qÄ
rn {¤ðt e ðt fne. Ae {nthtsu t t¾t[h u fÌtwk su whe fhðt {txu
÷tux iÞth ht¾òu. ft÷u qÄ tf whe e hËtuE fhtððe Au. íÞthu t t¾t[h
fnu qÄ {¤ðt wk Úte u ½ô tu ÷tux iÞth ht¾ðt wk þwk fhðt fntu Atu ? íÞthu
{nthts fnu ft÷u Ëðth{tk ¼hðtz e Mºteytu qÄ ÷E u ytðþu. u Ëk tu u
fÌtwk su [q÷t ¾tu e u iÞth ht¾tu Útt hk½uztk ý Wxfe ht¾tu qÄ tf fhðt
òuEþu. Ae u÷t ¼hðtz u esu t{ sðwk n wk uÚte htrºtyu tu t e Mºte u
fÌtwk su u htux÷t yrÄf fhe ht¾òu, {thu Ëðthu t{ sðwk Au.
ft÷u Zzt t ©eMðtr{ thtÞý u íÞtkÚte ftuE qÄ ÷uðt ytðu tu yt ýu
íÞtkÚte yt þtu rn. u {tht ¼tE u ý t tze ytðòu fu qÄ yt u rn.
Ae Mºte fne ytðe u esu r ðË Ëðth{tk ¼hðtz htux÷t ÷E u h t{
Þtu.
Ae ©eS u ¼hðtz wk Y Äthý fhe ¼hðtz e Mºte tÞtu tu e n e
íÞtk ytÔÞtu. íÞthu ¼hðtzýu qAâwk fu{ ytÔÞt ? íÞthu ¼hðtzY Äthý
fh th {nthts tuÕÞt su nwk t{ s tu n tu u hM t{tk {the Aðtzu Ët
tuzâtu. Ae nwk Ítz W h [Ze Þtu u u Ët Ítz e [thu hV Vhðt
÷tøÞtu. Ae { u rð[th ÚtÞtu fu ft÷u Mðtr{ thtÞý u qÄ yt ðt e t fne
n e uÚte u{ýu Ët {tufÕÞtu nþu. Ae {U {t t ht¾e su {the tÞtu wk qÄ
Útt {tht ¼tE e tÞtu wk qÄ Äwk yt eþ. ytðtu ËkfÕ fÞtuo íÞthu u Ët
35
yá~Þ ÚtÞtu. uÚte u fnuðt ytÔÞtu Awk fu yt ýe tÞtu wk qÄ þ {ý Útt
{tht ¼tE e tÞtu wk qÄ þ {ý {tu Ätk ihtk ÷E u Zzu sE
Mðtr{ thtÞý u yt òu u iËt yt u tu ÷uþtu rn.
ytðwk fne ¼hðtzY Äthý fh th ©eS{nthts íÞtkÚte [t÷ t ÚtÞt.
Ae ¼hðtz e Mºteytuyu tu eytu e uXu {tÚtu qÄ t u zt {qfe Zzu ytðe u
©eS u qÄ ytÃÞwk. iËt yt ðt {tkzât ý ÷eÄt rn. Ae {nthts
qÄ tf whe e hËtuE fhtðe u tu u sBÞt.
Ae Ëðo Ëk tu u Útt Ëðo nrh¼õ tu u Útt tEytu ytr f u s{tze u
«Ët e t t¾t[h u íÞtk {tuf÷e Útt Sðt¾t[h u íÞtk {tuf÷e. u Úttuze «Ët e
÷E u u-ºtý t¤tytu u {tkzðÄth ¼hðtz u ½uh {tufÕÞt u fnuðztÔÞwk fu
Mðtr{ thtÞýu {thu {txu «Ët e {tuf÷e Au. íÞthu u fnu y{u «Ët e rn
÷Eyu, fthý fu u ò w ht Au {txu u{ e «Ët e ¾tEyu tu tkzt ÚtE
sEyu {txu y{thu Úte òuE e.
Ae u{tk ftuE ztÌtt {týËu fÌtwk fu Mðtr{ thtÞý t «Ët wk y {t
fhðwk rn. «Ët e ht¾tu u yt ýu Ät ¾tþwk, tkzt ÚtEþwk tu Ät ÚtEþwk, u
ztÌtt hneþwk tu Ät hneþwk u{ Äthe u «Ët htÏÞtu. Ae «Ët e Ätyu
¾tÄe u tu t t Äýe {txu ht¾e {qfe. Ae htrºtyu tu t tu Äýe ¼hðtz
ytÔÞtu. u u ¼hðtzý fnu fu {tht fnuðt «{týu yt ýtk ½h wk Útt {tht
¼tE tk ½h wk Äwk qÄ Zzu sE u Mðtr{ thtÞý u yt e ytÔÞtk Aeyu. íÞthu
¼hðtz fnu { u t fne n e u fu{ yt e ytÔÞt ? íÞthu ¼hðtzý fnu
{the fuzu Ët ÚtÞtu n tu u {tuyu Mðtr{ thtÞý u qÄ yt ðt tu ËkfÕ
fÞtuo íÞthu u Ët s tu hÌttu. Ae {tu t{ s tk tAt ytðe { u fne
Þt uÚte y{tu yt e ytÔÞtk. íÞthu ¼hðtz fnu iËt ytÃÞt fu rn ? íÞthu
¼hðtzý fnu fu {u t tze n e fu iËt yt u tu ÷uþtu uÚte Úte ÷eÄt.
ý u{ u íÞtkÚte «Ët ytÔÞtu Au u qÄ tf whe tu «Ët y{tuyu ¾tÄtu u
{thu {txu ht¾e {qõÞtu Au. Ae ¼hðtzu «Ët ¾tÄtu. ý {V qÄ
Mðtr{ thtÞý u íÞtk Þwk uÚte heË [Zu÷ {txu esu r ðËu {nthts u X ftu
uðt tk[ ¼hðtz tu t e ËtÚtu ÷E u Zzu Þtu.
36
íÞtk Mðtr{ thtÞý ¼ ðt ÷ª zt e[u Ë¼t fhe uXt n t íÞtk
ytÔÞt íÞthu {nthts u ©ef]»ý MðY u eXt u ðtkË¤e ð tz t Útt tËu ½ýe
tÞtu Útt tu t t Y ðt¤t tk[ ¼hðtz u òuÞt u nËðt ÷tøÞt. u rð[th
fhu fu ytuÕÞt Q¼t u ftuý y u yt ýu ftuý yu{ tu÷e ½ýwk ytùÞo tBÞt.
Ae ©eS {nthtsu «Út{ e uXu Ë¼t{tk uXu÷Y u þo eÄtk Ae ©eS u
u ¼hðtztu fnu fu {tu Ëtûtt T ©ef]»ý Atu yu{ fne ©eS u {Mfth fhe,
tu t t t{ hV [t÷ e ð¾ u fÌtwk su Mðtr{ thtÞý y{tht Ëh¾wk ft{fts
ntuÞ tu y{ u sYh fnuòu. y{u {tht s Aeyu yu{ {t òu. ytx÷wk fne
tu t t t{ {tkzðÄth ¼hðtztu Þt. >>16>>
yuf ð¾ ÷tuÞtÚte Ëwht¾t[h Zzu ytÔÞt u {nthts yûth ytuhze{tk
rðhts{t n t. íÞtk ©eS tk þo fÞto u ©eS u fnu, tÚteÞt e {tyu fÌtwk
Au fu {nthts u yt ýu t{ uze u ytðòu. ytðu tu fhe u ©eS u
«ËL fhe uze ÷tðòu. A tk ytðu tu {u ËtÄw Útòu ý {nthts u ÷eÄt
rËðtÞ ytðþtu rn. íÞthu ©eS fnu Ëwht¾t[h {tu fuðe he u fhþtu ?
íÞthu Ëwht¾t[h fnu ½uh u ð¾ s{wk Awk u ynª ºtý ð¾ s{e u
fheþ. íÞthu {nthts fnu {thtk nw ¼téÞtk {txu [t÷tu {thu t{
sEyu. Ae {nthts Ëwht¾t[h u ÷E ÷tuÞt hV [tÕÞt. ÷tuÞt u tW hÌtwk
íÞthu {nthts fnu { u hË ÷t e Au {txu ynªÚte [÷tþu rn.
Ae Ëwht¾t[h ©eS u yuf Ítz ¤u uËtze u ½tuzu uËe týe e þtuÄ
fhðt [tÕÞt. u yuf fý e tu Atufhtu ¾u h ¾uuz tu n tu uýu Ëwht¾t[h u
ytð tk u¾e u òÛÞwk su ftuE ftXe ytðu Au u {tht ¤ u ÷E sþu. u{
Äthe ¤r Þt u z¾u Ëk tÞtu. Ae Ëwht¾t[hu fý e t Atufht u fÌtwk su the
tËu týe Au ntuÞ tu yt . y{tht ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý u hË ÷t e
Au. íÞthu Atufhtyu fÌtwk su týe e ðe f ÷tÔÞtu Awk u ¾u h u Ët{u þuZu
tuhze t Ítz e[u {qfu÷e tu t e f yt e. íÞthu Ëwht¾t[h fnu Atufht
nwk òô Awk u wk f ÷uðt ytðsu, Mðtr{ thtÞý ¼ ðt thwk týe e u
«ËL Útþu íÞthu u fnuþu {t íÞthu wk þwk {t eþ? íÞthu Atufhtu fnu fu
ºteþ ðe½t s{e {tk eþ. íÞthu Ëwht¾t[h fnu yuðwk {t eþ. ý {thtu
{tuût ÚttÞ yuðwk {tk su.
37
yu{ fne Ëwht¾t[h {nthts e tËu ytÔÞt u týe tÞwk. u týe
e u ©eS tuÕÞt su ytsÚte su þw¼ ft{ fheþwk u wk wÛÞ týe t th
Atufht u Útþu yuðtu ËkfÕ fÞtuo. uðt{tk u fý e tu Atufhtu ytÔÞtu. u {nthts u
u ÷tøÞtu. íÞthu {nthtsu fÌtwk su Atufht {t , nwk the W h «ËL ÚtÞtu Awk.
íÞthu Atufhtyu {tøÞwk su {nthts {thtu {tuût fhòu. íÞthu {nthts fnu su u
Ëwht¾t[hu þe¾ðtzÞwk n wk fu ? íÞthu Atufhtu fnu nt. íÞthu ©eS {nthts fnu
the Ët uZe tu {tuût Útþu, u tht { {tk Äthu÷ ºteË ðe½t s{e tu ý
ËkfÕ qhtu Útþu. yuðwk ðh t yt e ©eS{nthts Ëwht¾t[h Ëk tÚtu ÷tuÞt{tk
ÄtÞto u Ëðuonrh¼õ tu u tu t tk þo yt e f] tÚto fÞto u Ëwht¾t[h t
½h tk þtkr t tu tu t u ½uh ©eS{ntts u Ähtððt tu ËkfÕ qhtu fÞtuo u
Úttuzt r ðË ÷tuÞt{tk hne, Ëðo nrh¼õ tu u htS fhe ©eS{nthts ÷tuÞtÚte
Zzu ÄtÞto uðt ©eS{nthts Þt¤w Au. >>17>>
ZztÚte u ËtÄw Vh t Vh t t{ ¼t ht t hí t ¼ t ¼týus e
ðtzeyu Þt. íÞtk fqðt{tkÚte týe ftZe u M t fÞwO. Ae ©eS wk æÞt Útt
qò fhe Atufht u qAâwk fu {tht r t Ëw¾e Au ? íÞthu Atufhu sðt ytÃÞtuu
fu {tht r t un {qfe Þt Au. Ae Atufhu qAâwk fu {tht r t wk þwk ft{ n wk
? íÞthu Ëk tuÕÞt su y{u ft÷ t W ðtËe Aeyu. u ntu tu y{ u s{tz .
Ae Atufhu fÌtwk su n{ýtk {u uËtu. {the {t w©e {thu {txu u ð¾ t
htux÷t ÷E u ytðþu u htux÷t {tu u u s{tzeþ. u nwk {thu ½uh sE u s{e
ytðeþ. yt{ ðt fhu Au ux÷t{tk u e {t w©e ¾tðt wk ÷E u ytÔÞtk. Ae
hí t ¼ t ¼týusu u Ëk u htux÷t Útt t¤ s{tze u tu u ½uh sE u s{e
ytÔÞtu. Ae Ëk u ½ze rð©t{ fhe u Þt.
Ae ½ýu ð»tuo u Atufht tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu u ËtÄw u u htux÷t
s{tzât n t u qLÞu fhe u u Atufhtu uð÷tuf{tk Þtu. Ae ½ýtkf ð¾
uð÷tuf{tk hÌttu. Ae ftuE {tuxt uð u qAâwk fu yt ÷tuf t Ëw¾ fh tk eswk
ftuE ytÚte ðÄthu Ëw¾ Au ? íÞthu uðu fÌtwk su yt ÷tuf fh tk Ë t ¼ ðt wk
Ät{ Au u Ät{ wk Ëw¾ yt Ëw¾ fh tk yrÄf Au u u Ät{{tk Þu÷tu ftuE
tAtu ytð tu Úte. yux÷u sL{{hý Út wk Úte. u yt ÷tuf{tkÚte tu qLÞ ¾qxu
íÞthu tAtu {]íÞw÷tuf{tk òÞ Au u sL{{hý ÚttÞ Au. {txu ¼ ðt tk Ät{{tk
sðwk ntuÞ tu tht {t{t hí t ¼ ËtÄw ÚtÞt Au u u rð¿tt tËS nt÷
Ätu÷uht{tk hnu Au u{ e tËu ò, tu thtu u {tuût fhþu.
38
Ae uð ÚtÞu÷ hí t ¼ tu ¼týus rð{t {tk uËe Ätu÷uhu ytÔÞtu.
íÞtk ¤tð e t¤u rð{t ht¾e htrºt t u ðtøÞu nu hí t{t{t, nu hí t{t{t,
ytðe he u q{ tzu ý rð¿tt tË tuu÷u rn. yu{ fh tk A {tË ðe e
Þt. u Ë{u Zzu sðt {txu ef¤u÷t tu t¤t k Mðt{e Ätu÷uhu ytÔÞt. Ae
Ëðthu tu t¤t k Mðt{e qò fh t n t. íÞthu Mðt{e tËu rð¿tt tËS
ytÔÞt. Ae qò fhe hnu÷t tu t¤t k Mðt{eyu rð¿tt tËS u Ë{t[th
qAât íÞthu rð¿tt tËS fnu {thu yuf w:¾ Au. íÞthu tu t¤t k Mðt{e fnu
þwk w:¾ Au ? íÞthu rð¿tt tËS fnu {thwk qðo wk t{ ÷E u ftuE { u yÄeo
htrºtyu tu÷tðu Au ý nwk tu÷ tu Úte, fthý fu ftuE Mºte ntuÞ u nwk tu÷wk
tu {thu W ðtË zu.
Ae u s ð¾ u tu t¤t k Mðt{eyu yk áoü fhe òuE ÷eÄwk. Ae
rð¿tt tËS u fnu su {tht ¼týusu yt ýtk u ËtÄw u htux÷t s{tzât
n t u qLÞu fhe u {thtu ¼týus uð÷tuf{tk Þu÷ Au u u u ¼ ðt t
Ät{{tk òðwk Au {txu { u tu÷tðu Au tu ytsu ytðu íÞthu tu÷tðòu, u
u u r Þ{ Ähtðe u fkXe uhtðòu. yux÷u u u yuf yûthÄt{ tu {wõ ytðe u
Ät{{tk ÷E sþu.
ytðe he u tu t¤t k Mðt{e t fnuðtÚte u r ðËu ¼týus htrºtyu rð{t
÷E ytÔÞtu u qðo e {tVf yÄeo htrºtyu nu hí t{t{t yu{ tu÷ðt ÷tøÞtu.
Ae rð¿tt tËSyu fÌtwk wk ftuý Au ? su ntuÞ u ynª ytð. Ae uð ÚtÞu÷
¼týus ytÔÞtuu. u òuE rð¿tt tËSyu fÌtwk su þtu rð[th Au ? Ae uýu fÌtwk
su ¼ ðt t Ät{{tk sðwk Au. Ae rð¿tt tËSyu r Þ{ Ähtðe u fkXe
uhtðe u fÌtwk su {tu u þwk u¾tÞ Au ? íÞthu u fnu { u ¼ ðt wk Ë t
Ät{ u¾tÞ Au u u Ät{ wk ðýo fÞwO. Ae u u qAâwk fu nðu þwk u¾tÞ Au
? íÞthu fnu {wõ u¾tÞ Au. Ae rð¿tt tËS fnu {wõ Ëk tÚtu yûthÄt{{tk
[tÕÞt òytu. Ae rð¿tt tËS t fnuðtÚte uð ÚtÞu÷ ¼týus ©eS{nthts t
yûthÄt{{tk Þt. >>18>>
t{ yÞtuæÞt{tk ©e e÷fkX ðýeoyu tu t tk {t tr t u r ÔÞ r
{tze u tu t t Ëk kÄeytu u qAât rËðtÞ y uf eÚttuo u tð fhðt {txu
½uhÚte ef¤u÷t yuðt ©e e÷fkX úñ[the y uf MÚt¤u Vh t Vh t kZh wh
39
ytÔÞt u [kÿ¼t t e t Ët{u ftkXu Q Þto. u nu÷tk kZh wh tu hneþ
iËtðt¤tu útñý u tÚte tu t t iËt tu ftkE W ¼tu ÚtðtÚte u{s tu t u
«ò rn ntuðtÚte yuf rþð wk {kr h fhtðe u u{tk þkfh Ähtðu÷t u tfe t
Yr Þt yuf [Y{tk ¼he u {kr h e Ë{e {tk xtðu÷t u yuf tuu u s òý tu
n tu. uðt Ë{Þ{tk u wk {hý ÚtðtÚte Ët ÚtE u hÌttu. u rþð u ¤u ðªx¤tE u
uËu u áÂü u÷t txu÷t Yr Þt W h ht¾u suÚte ftuE tÚte þkfh e qò fhðt
sðtÞ rn.
íÞtk yuf útñý tu Atufhtu r hk h þkfh e qò fhðt s tu u qÄ tu
fxtuhtu ÷E sE u Auxu {qfu u qÄ u eðt {txu Ët òÞ íÞthu u Atufhtu
þkfh e qò fhu u u qò fhe u òÞ Ae u÷tu Ët þkfh u ðªxtE u uËu.
ytðwk ½ýtk r ðË [tÕÞwk. Ae yuf r ðË u Atufhtu ykÄthu rþð e qò fhðt
Þu÷tu u qÄ ¼q÷e Þtu ntuðtÚte u þkfh t tý W h Ët òuðtÚte suðtu
{kr h{tk uËu Au fu whk thýtk ðå[u zu÷tu Ët f[htÞtu suÚte fhze u ¼t e
Þtu. Ëðth Út tk s u útñý tu Atufhtu {he Þtu u yt¾t t{{tk ðt
«ËhðtÚte u tk Ë tkËk kÄe ytÔÞtk. W th th u tu÷tÔÞt u W thðt {tkzâtu,
ý Q Þtuo rn u u Atufht{tk hne u Ët tuÕÞtu su yt e t Ët{t ftkXt
W h «íÞût ¼ ðt ytÔÞt Au u{ e tËu { u ÷E òytu tu nwk Q hwk.
y h uytu©e ynª Äthe { u W the u {thtu {tuût fhu tu nwk Q hwk.
ytðwk fnuðtÚte Ët{u ftkXu uXu÷t ©e e÷fkX úñ[the e Ë{e {tk yuf
útñý ytðe u ©eS u «tÚto t fhe u Ët fhzðt e ðt fhe u fÌtwk fu {u
íÞtk ËwÄe Äthe u Ët u W thtu tu y{ u Sð t ytÃÞwk ýtþu u yuf
útñý e Atufhe hkzt e {xþu. {txu ytx÷e y{tht W h f] t fhtu y h
yt ©e y{ u yt¿tt fhtu tu útñý t Atufht u ynª ÷tðeyu. ytðwk útñý wk
e t¼hu÷wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts tuÕÞt su n{ýtk nwk e{tk M t ,
ËkæÞt, qò Útt rðXw t tk þo fhe ytðwk Awk. Ae tu t tu Ëðo rðrÄ hðthe u
©eS u {hu÷t Atufht tËu ytÔÞt u fÌtwk fu Ët u fze ÷tðtu. íÞthu Ëðos tuyu
fÌtwk fu y{tu õÞth t Ët u tu eyu Aeyu ý sz tu Úte. yt Atufht u
fhze u s tu hÌttu Au. Ae Ëðos tu u tu t t MðY tu r ùÞ fhtððt {txu
©eS{nthtsu ytk ¤eÚte Ët fhe fu whk {ntðu Úte Ët ©eS e Ë{e {tk
ytÔÞtu u ©eS tk þo fÞtO suÚte Ët tk Ëðo t ¤e Þtk u ©eSyu u
40
Ët e Vuý W h ntÚt Vuhðe f] tÚto fÞtuo u fÌtwk fu nðu the ®[ t tu íÞt fh
u u {tht Ät{{tk {tuf÷wk Awk.
ytðwk fne u u útñý t Atufht wk Íuh Ët e tËu [wËtðe u útñý t
Atufht u Sð t ytÃÞwk u u Ët Ërn ©eS{nthts ßÞtk Ä txâwk n wk
íÞtk ytÔÞt u u søÞt ¾tu tðe Yr Þt tu ¼hu÷tu [Y fZtðe u Yr Þt t ºtý
¼t fÞto. yuf ¼t e útñýtu e [tuhtþe fhe u útñýtu u s{tzât u yuf
¼t e Âûtýt yt e u yuf ¼t Ë tðú {tk ytÃÞtu, suÚte Ët e Ëðo ðtË t
{xe E u ©eSyu u tu uníÞt fhtðe u tu t t yûthÄt{{tk {tufÕÞtu.
ytðtu «íÞût h[tu yt e u Ëðuo s tu u «íÞût {q tu r ùÞ fhtÔÞtu u
kZh whÚte ©eS{nthts ef¤e ð {tk Vh tk Vh tk ftu h wh þnuh{tk ytÔÞt.
yt þnuh tu htò ½ýtu Ä{or ctðt¤tu u er «{týu «ò wk t÷
fh th n tu. uýu yuf Ë{Þ{tk ËkfÕ ÚtðtÚte tu t t þnuh{tk yuf ðrþc
{wr wk {kr h fhtÔÞwk u u{tk {q Ähtðe u {q e qò rð uhu tu «ðtn [t÷w
fhe yuf útñý u qò fhðt htÏÞtuu. u htò r hk h þo fh e ð¾ u
ðrþc {wr e «tÚto t fh t fu yt MÚt¤u «íÞût ¼ ðt Äthe u { u þo
yt u tu {thwk fÕÞtý ÚttÞ. ytðe he e EåAtðt¤tu htò Úttuzt r ðË{tk
tu t tu ytÞw»t qhtu ÚtE hnuðtÚte uníÞt fhe Mð o{tk Þtu. htò t {hý
AeÚte htýe wk htßÞ ÚtÞwk u htò e {tVf htýe ý r hk h ðrþc {wr tk
þo fhðt s tk n tk.
yuf Ë{Þu u {kr h t qòheyu htýe u fÌtwk fu htò tu yuf ËkfÕ tfe
hne Þtu Au u {tu qhtu fhtu. uytu u u {kr h fhtðe u n w{t S Útt
ý r Ähtððt n t u ËkfÕ hne Þtu Au {txu u Ähtððt tu htòS tu
ËkfÕ qhtu ÚttÞ u {the ý Ëífe ðÄu. ytðwk qòhe t fnuðtÚte htýe
þo fhe u Þt.
AeÚte r ðt u tu÷tðe u ðrþc {wr t {kr h yt ¤ Ëthtk tswf
t tk u {kr h fhtÔÞtk u hk tÔÞtk u u W h Ëtu t t f¤þtu [ZtÔÞt u
n w{t S Útt ý r e hk e {q ytu {k tðe u þnuh{tk hnu th rðît
útñýtu u tu÷tÔÞt u fÌtwk fu y{thu W h e u {q ytu Ähtððe Au u ft{
{thtÚte ÚtE þfþu fu fu{ ?
41
ytðwk htýeSyu qAu÷t útñýtu ynkfthÚte tuÕÞt. y{ u Ëðo«r ct wk
ft{ ytðzu Au. huf þtMºttu y{u ¼ýu÷t Aeyu. ytðwk fÌtwk A tk htýeSyu
fÌtwk fu ftþe Útt q tÚte rðît tu tu÷tððt ntuÞ tu tu÷tðtu, fthý fu
«r ctrðrÄ{tk ftkE ¼q÷[qf ÚttÞ rn. ý yr¼{t e útñýtuyu ftuE u
tu÷tðe u «r ct wk {wnq o ¬e fhe u u r ðËu «r ct tu Ëk qýo rðrÄ fhe
ý r t MÚtt {tk n w{t S u y u n w{t S t MÚtt {tk ý r u
Ähtðe u Âûtý y h W¥th r þt òuÞt rËðtÞ yth e W the u sÞ tu÷tðe
eÄe u [tuhtþe rð uhu htýeS tËu fhtðe u { {t e Âûtýtytu ÷E u
útñýtu tu tu t u ½uh Þt.
íÞth t q t tu yuf rðît útñý u þnuh{tk ytÔÞtu. íÞtk uýu ðrþc
{wr tk þo fhe u n w{t S Útt ý r tk þo Q÷xtkËq÷xtk fÞtO, suÚte
u ½ýtu rð[th fhðt ÷tøÞtu fu yt «r ct fh thtytuyu r þt tu r ùÞ fÞto
rËðtÞ yt {q ytu fu{ Ähtðe nþu? ytðwk fhðtÚte tu htßÞ u {tÚtu ¼th
ÚttÞ, htßÞ yrð[[¤ hnu rn. {txu nwk htò u r ðu fhwk u{ Äthe u u
rðît útñý htýeS tËu Þtu u W h e Q÷xËq÷x e n w{t S
ý r e ðt fhe u htßÞ u ½ýwk wfËt Útþu {txu VheÚte uW {q ytu e
«r ct fhtu. nt÷ hnu÷t n w{t S t uht{tk ý r u Ähtðtu, u ý r t
MÚtt {tk n w{t S Ähtðtu tu s htßÞ yt t hnuþu, rn tu Ä¬tu ntU[þu.
nk{uþtk Âûtý r þt hV {w¾ hnu uðt n w{t S Ähtððt òuEyu, u W¥th
r þt hV {w¾ hnu uðt ý r Ähtððt òuEyu yuðtu rðrÄ Au.
Ae htýeSyu yuf { nwf{ fhe u útñýtu u tu÷tÔÞt u fÌtwk fu
útñýtu u fu ¾t t{tk tk¾tu. u Ëtk¼¤e u ytðu÷t útñýtu u fu ¾t t{tk tk¾e
eÄt, u yðËh{tk ©eS{nthts Vh tk Vh tk íÞtk Äthe u ðrþc {kr h{tk
r ðtË fÞtuo u uð tk þo fhe u yufMÚtt u rËØtË ðt¤e æÞt fhðt uXt.
íÞtk yuf útñý uð tk þo fhðt ytÔÞtu. uýu þo fhe u Ë{e {tk uXu÷t
©eS{nthts u u¾ tk s ð]Â¥t ýtE E uÚte òÛÞwk fu yt ftuE Ëtûtt T
Eïh Au, u yt ýtk Ëkfx qh fhðt yºtu Äthu÷t Au yu{ Äthe Eïh{q
©eS u {Mfth fhe u{ t Ë{e {tk Úttuzeðth uXtu. Ae ©eS æÞt {tkÚte
QXât íÞthu íÞtk ytðu÷t tú ñýu ©eS yt ¤ htýeSyu fu {tk hq ÷ u t tú ñýtu e
nfef fne, suÚte ti útñý «r t¤ ©eS{nthtsu tu t u þhýu ytðu÷t
útñý u fÌtwk su htýeS u ynª tu÷tðe ÷tðtu.
42
ytðwk fnuðtÚte þhýt útñý htýeS u tu÷tðe ÷tÔÞtu u htýe u
{kr h{tk ytðe u ©eS{nthts tk þo fhe u Ë{e {tk uXtk. htýeS u ý
©eS tk þo Úte yk :fhý{tk þtkr ÚtE E u ½tx ËkfÕ kÄ ÚtE Þt
suÚte yk :fhý{tk r ùÞ ÚtÞtu fu yt «íÞût ¼ ðt {tht wh{tk Äthu÷t Au.
{tht qðo t qLÞu fhe u yt ¼ ðt { u þo uðt ytÔÞt Au yu{ rð[th
fhe ©eS e «tÚto t fhe fu {thtu Útt {tht r tu {tuût fhòu.
ytðe he u rð k e fhe. íÞth t ©eSyu htýe u fÌtwk fu uð tk þo
fhtu. u uð tk þo fh e ð¾ u ©eS{nthts e «uhýtÚte n w{t S Útt
ý r tu u [t÷e u tu tu t t MÚtt {tk uËðt s t L u uðtu u htýeyu
eXt uÚte htýeS ½ýtu yt k t{e u ©eS{nthts u tu t wk htßÞ yt ðt
iÞth ÚtE. íÞthu ©eSyu fÌtwk su htßÞ {u fhtu ý yt «íÞût{q wk « x
¼s fhþtu tu {thtu Útt {tht r tu {tuût Útþu. u {tu «ËL ÚtÞtk
ntuÞ tu fu {tk qhu÷t útñýtu u Atuze {qftu yux÷e y{the yt¿tt wk t÷ fhtu.
ytðe he u fne u útñýtu u Ëkfx{tkÚte Atuztðe u tu t tu Ëðtuo he r ùÞ
Útðt {txu yt «íÞût ytùÞo u¾tze u Ëðo útñýtu u tu t t ytr© fhe u
« x ¼s fhðt {txu r Þ{ Ähtð t yuðt ©eS{nthts u MÚtt Úte [t÷ t
ÚtÞt u Úttuzt r ðË{tk ht{ wh t{ e ðtze{tk ytðe Q Þto. íÞtk yuf MÚtt {tk
©eS{nthts uXu÷t Au u Ë{Þ{tk ðtze tu hûtý fh th {t¤e ytÔÞtu u
úñ[the æÞt {tk uXu÷t u{ u {Mfth fhe u Ë{e {tk uXtu. Úttuzeðthu ©eS
æÞt Úte nth ytÔÞt ux÷t{tk ¾tðt wk ÷E u {t¤e e Mºte ytðe u ©eS e
{q òuE yt k t{e u {Mfth fhe u tu÷e su yt ¾tðt wk, ytðu÷t
¼ ðt u s{tztu. Ae u{ e «Ët e yt ýu s{eyu.
ytðwk Mºte wk ð[ Ëtk¼¤e u {t¤eyu ©eS u s{ðt tu yt ún fÞtuo.
ý ©eSyu fÌtwk fu y{tu ð {tk Vhðt eféÞt íÞthÚte yL sBÞt Úte.
{txu yL s{eþwk rn. {txu ftkE V¤ ÷tðtu tu s{eyu. yt Ëtk¼¤e u {t¤e
w hk tfu÷tk fu¤tk ÷tÔÞtu u ©eS u ytÃÞtk. u fu¤tk u ËwÄthe þt÷e út{ u
iðuã fhe u ythtu ðt ÷tøÞt. u Ë{Þ{tk «Ët e e ytþtyu Ë{e {tk uXu÷
{t¤e u Útt u e Mºte u Ë{trÄ fhtðe u tu t wk yûthÄt{ u¾tzâwk u ðtze{tk
hnu÷e Útt Ät{{tk hnu÷e uW {q wk yuf ýwk u¾tzâwk. suÚte u Ät{{tkÚte yt
43
÷tuf{tk ytððt e hwr[ðt¤tk Mºte whw»t u Ë{trÄ{tkÚte ò ú fÞtO u tu t e
{q tu r ùÞ fhtðe u fu¤tk e «Ët e yt e Ëk tu»t {tzâtk u yuf htºte hne
Mºte whw»t u ¿tt tu uþ fhe u esu r ðËu [t÷ðt e iÞthe{tk ©eS e «tÚto t
fhe fu y{ u {tht Ät{{tk ðu÷t uze sòu.
ytðwk fnuðtÚte ©eSyu fÌtwk fu {tu uW Ëwh {tk ðtýeÞt u ½uh sL{
Ähþtu. su{ ynª Mºte whw»t Atu u{ u sL{{tk ý Mºte whw»t Útþtu u nwk
Ëwh {tk Ätheþ íÞthu {thtu {u¤t Útþu. AeÚte r Þ{ Äthe u ËíËk e ÚtE u
« x ¼s fhðtÚte { u {tht Ät{{tk ÷E sEþ. ytðwk fne u ©eS {nthts
ht{ whÚte [t÷ t ÚtÞt u hM t{tk þ r T t÷ ¼u t ÚtÞt. u{ýu M wr fhu÷t
©e e÷fkX úñ[the tËef ºÞk f ytÔÞt. íÞtk tu tðhe tk M t Útt þkfh tk
þo fhe t e Útt {o t e{tk M t fhe {ne, Ët h{ e Q he ¼e{ tÚt
ytÔÞt. íÞtk þkfh tk þo fhe íÞtkÚte Vh tk Vh tk ÷tus ytðe ðtÔÞ W h
uXt. u Ë{Þ{tk ht{t k Mðt{e t rþ»Þ Ëw¾t k Mðt{e M t fhðt ytÔÞt.
u{ t yt únÚte ©e e÷fkX úñ[the t{{tk hnu÷t ht{t k Mðt{e t {wft{{tk
ytðe u {wõ t k Mðt{e u {éÞt u u{ u Ëtht Ëí whw»t òýe u ÷tus{tk
{wõ t k Mðt{e tËu hÌtt.
Ae Úttuzt Ë{Þ{tk ht{t k Mðt{e tu {u¤t e ¤týt{tk ÚtÞtu. u{ýu
©e e÷fkX úñ[the u ði§ðe eûtt yt e u Ënò k Mðt{e Útt thtÞý{wr
yuðtk u t{ tzâtk. Ae íÞtkÚte ht{t k Mðt{e tu t wk rþ»Þ{kz¤ ÷E u
su h ÄtÞto. íÞtk ©eËnò k Mðt{e u tu t e t e W h uËtze u íÞtk
Úttuzt r ðË hne u Výuýe ÄtÞto. íÞtk ht{t k Mðt{e un íÞt fhe
yûthÄt{{tk Þt u ©eS{nthtsu ËíËk e Ä{oÄwht W tze u {tk htu¤,
{u½ wh, ft÷ðtýe, {týtð h, yt¾t, e ¤týt rð uhu{tk Vhe u Ë{trÄ t
«fhý u [÷tð t n t. >>19>>
yuf Ë{Þu Sðt¾t[h t t¾t[h tk týt tk ¾¤tk htufðt y u tu t tk
¾¤tk W tzðt e {ksqhe ÷uðt ¼tð h ðsu®Ën tËu Þt. íÞtk sE h th u
fÌtwk su Mðtr{ thtÞý fnu Au fu ¾¤tk W tzðt{tk htò u þwk qAðwk Au yu{
t t¾t[h u fnu t n t, {txu {tu u qAât rËðtÞ W tze ÷uþu tuu Ae {thtu
nwf{ [t÷þu rn. {txu u t t¾t[h tk ¾¤tk htuufðtk þ rË tE u {tuf÷tu.
44
y u nwk tu ¾¤tk W tzðt tu nwf{ yt e tËu ÷uðt ytÔÞtu Awk {txu { u
nwf{ yt tu. ytðe he u htò u ¼hðe u t t¾t[h tk týt tk ¾¤tk W h
rË tE uËtzât. u tu t tk ¾¤tk t týt W ztðe ÷eÄt.
Ae [iºt ðiþt¾ Þtu suX {rn tu ytÔÞtu. u nwf{ htò tËuÚte ÷tðe u
¾¤tk W tze ÷uþu. ytðt ËkfÕ Úte Sðt¾t[h eò å[eË rË tE ÷uðt
¼tð h s tk nu÷tk {nthts u þo u ytÔÞt. íÞthu ©eSyu qAâwk fu õÞtk
òytu Atu. íÞthu Sðt¾t[h fnu ftkE ft{ «Ëk u ¼tð h òô Awk. Ae
©eS fnu t t¾t[h tk ¾¤tk htuftÔÞtk Au u W tzðt tu nwf{ ÷u t ytðòu.
íÞthu Sðt¾t[h fnu suýu htuftÔÞtk nþu u u nwk òuE ÷Eþ. íÞthu {nthts fnu
u u {tu Útt y{tu òýeyu Aeyu. ytðwk Ëtk¼¤e u Þt. t t¾t[h tk
¾¤t t týt ðhËt ytð tk ËwÄe ¼hðt uðt Ëthw u u{ u nuht fhðt
Ëthw ¼tð h Sðt¾t[h Þt. íÞtk htò u Ëðo nfef fne.
Ae htòyu qAâwk fu Mðtr{ thtÞý ftuý Au? íÞthu Sðt¾t[h fnu ¼ ðt
Au. Ae tu t t Ztu÷eÞt wk hûtý fh th {uY¾ðtË u tu÷tðe u fÌtwk su ft ¤
÷tÔÞ u nwk ÷¾tðwk u{ ÷ÏÞ. Ae ©eS W h rð k e ËtÚtu ÷ÏÞwk su y{tuyu
{thtk ¾¤tk rË tE tËu htuftÔÞt Au u Sðt¾t[h t fnuðtÚte htuftðu÷tk Au ý
{tu ¼ ðt Atu u{ e ËtÚtu y{thu tkÞ tkÄðe Úte, {thtu y htÄ ût{t
fhòu. yu{ ÷¾e u tu t e {tuh At ft ¤ e[u {the u eòu ft ¤ rË tEytu
W h ÷ÏÞtu su yt ft ¤ u¾e u whk yºtu ytðòu. ytðe he t u ft ¤
yt e u rË tE u Z wh {tufÕÞtu. u u ft ¤ Zzu sE u {nthts©e u yt tk
nu÷tk ©eS {nthtsu Sðw t u fÌtwk fu «Út{ ytðu÷t þ rË tEytu u Útt yts
htò tu ºt ÷E u ytð th rË tE u tu¤ ½e htux÷t s{tzòu u ft÷u ¼tð h
sðt uòu yu{ fne u ¼tð hÚte htò tu ft ¤ ÷E u ytð th rË tE t ytð tk
nu÷tk ©eS{nthtsu Ë¼t{tk Sðw t u Útt t t¾t[h u Útt ÷tÄt X¬h u fÌtwk
su ft÷u Ëðthu yt ýtk týt tk ¾¤tk W tze ÷Eyu. htò tu rË tE yt ý u
fnuðt ft ¤ ÷E ytðu Au.
ytðwk fÌtwk íÞthu Sðw t fnu fu u r ðË ¾{tu. ytðe ðt fnu Au íÞtk
htò tu rË tE ft ¤ ÷E u ytÔÞtu yux÷u ©eS e fnu÷e ðt Ët[e ÚtE u
esu r ðË Ëðth{tk htux÷t Útt nª ¾tE u týtk òu¾ðt wk ËtÄ ÷E u
45
©eS{nthts Ërn týt tk ¾¤t{tk Þt. u òu¾e u týt t ¼t e thtu u
týtk ytÃÞt, u tu t t týt tk tzt ¼he u t t¾t[h t h th{tk ÷tðe u
÷ª zt tk tk ztk ht¾ t¾e u ftuXeytu ¼htðe ÷eÄe. nðu su ð¾ u t t¾t[h t
týt tk ¾¤tk htuõÞtk n tk u ð¾ u Ëk tu {nthts u fnu fu nt÷ týt WÄthu
÷tðe u t t¾t[h u r ðËtu ftZðt zu Au u fh tk {tu yt¿tt yt tu tu y{u
Ëðo Ëk tu Ëwh hV sEyu suÚte t t¾t[h u týtk WÄthu ÷tðe u y{ u
¾ðztððt zu. ytðwk fnuðtÚte ©eS {nthtsu íÞtk ðt fhe u e[u e Ët¾e
tuÕÞt su,
tn s÷u zwk h s÷u, s÷u Ë ð htÞ >
n{ s÷u q{ ftk s÷tu, n{thu tk¾tu tÞ >>
ytðt uþft¤{tk yt ýu t t¾t[h e ËntÞ fhðe òuEyu. ý ynekÚte
sðwk òuEyu. u s ðt ©eS{nthtsu ð[ t{] {tk ÷¾u÷ Au su t t¾t[h u
shtf yt Tft¤ ytÔÞtu n tu u{tk Ëðo tk yk :fhý sýtÞtk n tk {txu uþft¤
¤tu ytðu íÞthu ËntÞ t fhðe ý u tÚte Auxu sðt { {tk ½tx s
fhðtu yu rËØtk Au. >>20>>
ðt¤tf uþ t W{us t{{tk ÷t¾t xu÷u yuf ðtze Eòhu ht¾e n e.
u ðtze{tk yuf fqðtu n tu íÞtk ytí{t k Mðt{e t rþ»Þ rðX÷t k Útt t¤t k
M t fhðt Þt. u fqðt{tkÚte týe ftZe M t fhe u w¤Ëe Útt w» ÷uðt
rðX÷t k e[t{tk Þt, íÞtk fu¤ t Ë{e {tk yuf ÷ª zt tu ð]ût t tu
uÏÞtu. u u òuE u rðX÷t k t¤t k u fnu fu yt ÷ª zt t ð]ût e[u « x
¼ ðt uËþu. yu{ fne {wõ Y ÷ª zt t ð]ût u {Mfth fhe fqðt tËu
ytÔÞt u ÷t¾t xu÷ u fÌtwk su {thwk ft{ ÚtE Þwk Au, fthý fu {tht
t {tk yuf fu¤ tk Ë{e {tk ÷ª zt tu htu Au. u e e[u « x ¼ ðt
ytðe u uËþu. ytðe he u fne u w¤Ëe w» Úte tu t t uð e qò iðuã
yth e rð uhu fhe u rðX÷t k Útt t¤t k íÞtkÚte Þt.
íÞth t Âù{ k[t¤{tk W¥t{ yuðt Zzt t{ t yu¼÷¾t[h Útt
u{ t Ët¤t ½u÷tu ÄtÄ÷ L uÞ sý t heÞtðtz{tk ftkE ft{ «Ëk u Þu÷t
u ft{ rËØ fhe ytð tk hM t{tk ÷t¾t xu÷ wk t{ Ät{¤us íÞtk ytÔÞt u
xu÷ u ½uh sE u{ e Mºte u qAâwk fu ÷t¾t xu÷ Au? íÞthu x÷týeyu fÌtwk
46
fu ynªÚte u tW W h W{us t{ Au íÞtk e fu¤tkðtze Eòhu ht¾e Au u
ftÞ{ íÞtk hnu Au. ft{fts ntuÞ tu ftuE r ðË ½uh ytðu Au {txu {thu
xu÷ u {¤ðwk ntuÞ tu W{us òytu. ytðwk tE wk ð[ Ëtk¼¤e u L uÞ sý
W{us Þt, u t{{tk hnu÷e ðtze{tk Þt. íÞtk tu t t r{ºt ÷t¾t xu÷ tu
{u¤t ÚtÞtu.
AeÚte u ðtze{tk hnu÷ fwðt t s¤Úte M t fhe u ht{[kÿS ¼ ðt e
qò fh t n t. íÞtk ÷t¾t xu÷u yu¼÷¾t[h u fÌtwk fu yt Eòhu ht¾u÷
ðtze{tk yuf fu¤ t Ë{e {tk ÷ª zt tu htu Au u e e[u « x ¼ ðt
ytðe u uËþu yu{ ytí{t k Mðt{e t rþ»Þ rðX÷t k fnu t n t. íÞthu
yu¼÷¾t[hu fÌtwk fu u {wõ Y ÷ª zt tk { u þo fhtðtu. Ae ÷t¾t xu÷u
yu¼÷¾t[h u ÷E u t {tk sE {wõ Y ÷ª zt tk þo fhtÔÞtk. íÞthu u
÷ª zt tu htu ÷t¾t xu÷ tËuÚte rºtft÷ u òý th ytí{t k Mðt{e t rþ»Þ
rðX÷t k wk fnu÷ ð[ ¾tuxwk tzðt {txu ÷ª zt tu Atuz {t e ÷eÄtu u fÌtwk
fu ÷ª ztu yt t {tk nþu íÞthu u e e[u ytðe u « x ¼ ðt uËþu ?
{txu u ÷ª zt u nwk Zzu ÷E sô Awk yux÷u « x ¼ ðt õÞtk uËþu ?
ytðwk fne u u ÷ª zt tu htu {qr¤Þtkyu Ërn Äq¤ u ¾tu e yuf ÷q zt t
fxfu tkÄe ½tuztytu u [k e ¾ðztððt t tðht{tk {qfe týe t t Útft ÷e÷t
÷ª zt u Zzu ÷tðe u tu t t h th t Vr¤Þt ðå[u ¾tztu ¾tu e ðe Äq¤ Útt
¾t h t¾e ÷ª ztu htu t n t. u ð¾ u yu¼÷¾t[h tk {tuxtk efhe Sðw t íÞtk
ytÔÞtk. u{ýu tu t t r t yu¼÷¾t[h u fÌtwk fu yt ÷ª zt e[u « x ¼ ðt
uËþu. ytðwk ð[ tu t e efhe wk Ëtk¼¤e ytùÞo tBÞt. Ae u ÷ª zt u
týe tE u {tuxtu fÞtuo. Ae ©eS{nthts Z wh ÄtÞto íÞthu rðX÷t k wk Útt
yu¼÷¾t[h t {tuxtk efhe Sðw t wk ð[ ËíÞ fhðt {txu {wõ tuyu Ërn
©eS u ÷ª zt e e[u ytðe u rðhts{t ÚtÞt. su Ú te yu ¼ ÷¾t[h u
©eS{nthts tu tftu r ùÞ ÚtðtÚte ©eS wk ¼s fh t n t. ytðe he u
t t¾t[h tk h th{tk hnu÷t ÷ª zt e Wí Â¥t Au. >>21>>
Zzt{tk ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk ÷ª zt e[u r hts{t
n t. u Ë{Þ{tk ©eSyu yu¼÷t¾t[h u fÌtwk fu nwk nw Ä ðt¤t u y h
Ëthtk ½htuðt¤t u «ËL Út tu Úte ý r »ft{ ¼Âõ Úte «ËL Úttô Awk. u
47
W h {nthtsu ðt fhe fu nu yu¼÷¾t[h {the Ët uZeÚte úñ[Þo y¾krz
Au. uÚte nwk Ëðo yð th tu yð the yûthÄt{{tkÚte « x ÚtE u {tht fwxwk t
½ýtk «u{ t ð~Þ ýtÚte {tht ½h{tk hnu÷tuu Awk. ytðwk ©eS{nthts wk ð[
Ëtk¼¤e u yu¼÷¾t[h ©eS tËu tuÕÞt su {tht r t tðt¾t[h, u{ t
r t W z¾t[h, u{ e Mºte htý u tE n tk. u y{the t eyu {tht yt ¤
tu t e y w¼ðu÷e ðt fne n e fu tu tÚt t tuu t¤ òu e, u t rþ»Þ
ytí{t k Mðt{e n t, u{ t rþ»Þ ytËwk h t {tht r t©e ytuZtu¾w{tý
Útt ht{t k Mðt{e Útt swõ t k Mðt{e Útt {wõ t k Útt {t tÚt Útt
rðX÷t k Útt t¤t k {¤e Ët rþ»Þ n t.
u ytí{t k Mðt{e t rþ»Þ {t tÚt e nwk Ëuðt fh e n e. íÞthu
ËuðtÚte «ËL ÚtÞu÷t {t tÚtu { u fÌtwk n wk su {tht r Zztðt¤t
W z¾t[h Au u ð¤e eS ðt fhe n e su nwk yuf ð¾ Þtºtt fh tu fh tu
Zzu Þtu n tu u ð¾ u W z¾t[hu {the ½ýef Ëuðt fhe n e. íÞthu {U
«ËL ÚtE u {tht r ©e u fÌtwk fu {thu {the tËu ftkE {t ðwk ntuÞ tu
{t tu y h ftkE «§ qAðtu ntuÞ tu qAtu. íÞthu W z¾t[hu qAâwk su { u
«íÞût ¼ ðt {¤u uðt Ë T whw e ¼ux fhtðtu íÞthu tu t t whw, ytí{t k
Mðt{e tk þo fhtÔÞtk. Ae {U fÌtwk su {thwk EÂåA rËØ Útþu y u {tht
whw e «ËL tÚte Útt þkfh e qýo f] tÚte {thu wºt Útþu.
ð¤e yuf ð¾ {t tÚtS Vh t Vh t Z wh t fwk¼ tÚt {nt uð t
{kr h{tk ytðe u hÌtt n t. íÞthu {tht r t t r t W z¾t[hu {tht r t tk
{t w©e htý u tE u {t tÚt tk þo fhðt {tufÕÞtk n tk. u{ tk þo fhe u
tËu uXtk yuðtk y{the t e e yt ¤ {t tÚt tuÕÞt su ytí{t k Mðt{e
Útt þkfh {thtu { tuhÚt qhtu fhþu, {txu {tu ytsÚte tÞ wk ðú fhtu suÚte
th {tËu {thu yuf r »ft{ Ä{oðt¤tu wºt Útþu u wk t{ tðtu¾t[h tzòu.
u {tht uþ{tk hnu÷t útñýtu u ]Úðe wk t fhòu u {ntÞ¿t fhtðòu u
útñýtu u Ëwðýo t fðt¤e Au ztuf su e yuðe tÞtu wk t fhòu u útñýtu u
s{tze u tk[ nòh Yr Þt Âûtýt{tk yt òu u {tht r hk h t yt ðt t
½h e ]Úðe{tk {nt« t ðt¤t þkfh wk ®÷ Au u þkfh t ®÷ u qðuo Mðe
{tkzÔÞ{wr yu ¼Âõ Úte qsu÷wk Au.
48
yt Z hw îthft kw þt¾t h n kw Úu te ©ef]»ý ¼ ðt tu t t Ë¾tytu
Ëk tÚtu Vhðt ytð t n t yuðt W¥t{ MÚt¤ Y yt Z wh «íÞu yûthÄt{ t
yrÄ r Ëðo yð th t fthý yð the ¼ ðt ytðþu. yt nu w {txu {tu
u u rðºt òýe wºt yt wk Awk. u{ tu wºt y¼Þhtò Útþu. u u{ tu wºt
{nt« t e W¥t{htÞ Útþu. u {nt« t Þwõ sÞt-÷r÷ t- tk[t¤e- t e ytðt
t{ðt¤e [th fLÞtytu y¼Þhtò u Útþu. y u Ëðo yð th t yð the Mð kºt
whw»ttu¥t{ thtÞý W¥th ftuþ¤ uþ{tk hnu÷t A iÞt t{ t wh{tk « xþu u
«ÏÞt Au wÛÞftrhf þo su{ wk yuðt ©e e÷fkX ¼ ðt {tht wh{tk
ytðe u {tht ½h{tk r ðtË fhe u hnuþu. y u Z wh{tk hnu÷tu {thtu rþ»Þ
tu{r ehe u {tuyu Ähtðu÷t þkfh u qòhe fhòu. u u þkfh e qò {txu
¼q{e yt òu.
yt «{týu yt¿tt fh t yuðt {t tÚt u {the t eyu fÌtwk su yt e
yt¿tt «{týu yt eþwk. Ae y{the t e {t tÚt tu ytþeðto ÷E u ½uh
ytðe u tu t t r W z¾t[h u {t tÚt wk fnu÷wk Ëðoð] tk fÌtwk. Ae Úttuzt
Ë{Þ{tk WL z¾t[h u rðºt yuðt tðt¾t[h wºt ÚtÞt. Ae W z¾t[hu
WL{¥t k t u Ët{u ftkXu {kr h fhtðe u tu t t r hk h t uðt t MÚtt {tk
hnu÷t þkfh t ®÷ u ¼qr{Úte nth tu t t [tfh tËu fZtðe u þtMºt{tk
fnu÷tu «r ctrðrÄ útñýtu tËu fhtðe u WíËðËrn þkfh e MÚtt t tu u
fhtðe u {kr h{tk fhtð t nðt u {t tÚt t rþ»Þ tu{ e ehe u qòhe fhe u
qò tu «ðtn r hk h [t÷u u {txu ]Úðe wk t fh t nðt u tu t t uþ t
útñýtu u ]Úðe Útt tÞtu wk t yt e u Útt s{tze u tk[ nòh Yr Þt
Âûtýt{tk yt t nðt u ðu -ðu tk u òý tht útñýtu tËu yûthÄt{ t
yrÄ r whw»ttu¥t{ thtÞý u «ËL fhðt Þ¿t fhtð t n t. ytðe he u {the
t e ðt {the tËu fh tk n tk u yt ©e u ËrðM th fnu÷ Au. u {tkzÔÞ{wr
ý wðtoËt t ©t u fhe u {t tÚt ÚtÞt n t. >>22>>
kZtÔÞ uþ t rðþ h t{{tk Y ht{ Xtftuh hnu t n t. uytu
©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts n t u ºtýu yðMÚtt{tk ©eS e {q u
u¾ t u uytu ðiã wk ft{ fh t n t. uytu yuf Ë{u tuÄht Þt n t. íÞtk
yuf ¼Þkfh htu ðt¤tu { w»Þ {éÞtu. u u tu u yti»tÄ yt e u Ëtòu fÞtuo. Ae
49
uytu tu t u ½uh ytððt {txu iÞth ÚtÞt íÞthu htu ðt¤t { w»Þu nw ÿÔÞ
ytÃÞwk u uytu tuÄhtÚte ½tuzt W h uËe u eféÞt u ©eS{nthts u Ëk¼th tk
tuÄht e Ítze{tk [t÷ðt {tkzâwk. u Ë{t{tk Ítze{tk ½ýtu ykÄfth ntuðt u ÷eÄu
hM tu ¼q÷e Þt u Wðtxu ½tuzwk [t÷ðt ÷tøÞwk. Ae ½tuzwk yxõÞwk íÞthu Y ht{
Xtfhu rð[th fÞtuo fu ½tuzwk fu{ yxõÞwk ? u e tË fhðt e[u Q Þto íÞthu
ftuE ý hM tu òuÞtu rn uÚte ¼htÞt u ©eS{nthts e «tÚto t fhðt
÷tøÞt fu nu «¼w yíÞthu hûtt fh th {tu Atu. nwk hM u ¼q÷tu zâtu Awk u yt
ð {tk ðt½, ®Ën, hªA ð uhu «týeytu ytðþu tu y{ u ¾tE sþu {txu Ëðo
¼õ tu e {tuyu hûtt fhu÷e Au tu {thtu y LÞ ¼õ yuðtu su nwk u {the
hûtt fhtu u yt ½txe ykÄfthðt¤e Ítze{tk nwk fu u hM tu qAwk u fu u tufthwk?
{txu nu Þt¤w, nu e kÄtu, nu ti útñý «r t¤, nu yþhýþhý, nu
©eS{nthts {the hûtt fhtu.
yuðe ©eS e «tÚto t fhe uÚte {nt Þt¤w yuðt ©eS{nthts u
ykÄfthðt¤t ð {tk yuf ¼iÞt tu ðuþ Äthý fhe ÷tfze ntÚt{tk ht¾e u tufth
fhðt ÷tøÞt fu, hM u ¾ h th hnuòu u ftuE ÷qkxu tu y{ u fnuòu. ytðe
he u Ëhfthe rË tE e uXu tu÷ t n t. Ae y{tu u hV [tÕÞt íÞthu
u{ýu qAâwk fu ftuý ykÄthe htíÞ{tk ytðu Au? íÞthu Y ht{ Xtfhu fÌtwk su
hiÞ ytðu Au. íÞthu u{ýu sðt ytÃÞtu su Ëw¾uÚte ytðtu. Ae uytu íÞtk
Þt. u{ u ©eS{nthtsu W thtu ytÃÞtu u ½tuzt u kÄtÔÞtu, ½tË ytÃÞwk.
Y ht{ Xtfh u s{ðt {txu { s, { ¤, Ëw¾ze yt e u Ëthwk Xkzwk týe
tÞwk u Ëqðt {txu ÷k ytÃÞtu. Ae Úttf W thðt Ëthw Y ht{ Xtfhu t
tze A tk u{ tk [hý tçÞtk. Ae Xtfh e hòÚte ¼iÞt Y u Äh th ©eS
tuZe Þt u Xtfh ý ËqE Þt.
Ae Ëðthu s tze u{ u hM tu u¾tze u ©eS{nthts yá~Þ ÚtE
Þt. Ae Y ht{ Xtfh tAwk ðt¤e u swyu Au tu ftuE { w»Þ ¼téÞwk rn
u{s søÞt ý òuðt{tk ytðe rn. uÚte òÛÞwk fu yt ¼Þkfh Ítze{tk {the
hûtt ©eSyu fhe Au ý nwk u{ t w t{tk ytÔÞtu Awk, fthý fu ©eSyu {tht
tçÞt u {txu u{ e {tVe {t ðt òô. u{ rð[th fhe uytu íÞtkÚte ½uh
s tk «Út{ ©eS e þtuÄ fh t ¾k¼t ytÔÞt. íÞtk nrh¼õ tu u qA tk yu{
50
¼t¤ {¤e su ©eS nt÷ Z wh r htsu Au. Ae íÞtkÚte [tÕÞt u hM t{tk
Ätu÷uht ytÔÞwk. u{tk hnu÷t { {tun S {nthts tk þo fÞtO u wkò¼tE u
qAâwk íÞthu u{ýu fÌtwk su {nthts ©e Z wh{tk Au, ytsu u Ëk Z whÚte
ytðu÷t Au. ©eS tk þo fhe u. uÚte {tu íÞtk òytu u ©eS tk þo fhtu
u y{tht sÞ©e Mðtr{ thtÞý ý fnuòu.
yu{ fnuðtÚte Y ht{ Xtfh Zzu Þt u ©eS yûthytuhze{tk r hts{t
n t íÞtk sE u kzð T fhðt ÷tøÞt u kÄ hÌtt s rn. u «u{ tk ytkËwÚte þheh
yt¾wk ¼ªòE Þwk. Ae ©eS Q¼t ÚtE Y ht{ u {éÞt u u{ e u÷e Äe
ðt fhe u ©eS u fÌtwk fu nwk {tht w t{tk ytÔÞtu Awk, fthý fu Ítze{tk {tuyu
¼iÞtY Äthý fhe u {tht tçÞt uÚte {the tËu ût{t {t ðt ytÔÞtu Awk
{txu {the W h ût{t fhtu. Ae ©eSyu fÌtwk fu yt ýu Mðt{e-Ëuðf tu Útt whw-
rþ»Þ tu t tu Au {txu hM h Ëuðt fhðt tu Ä{o Au {txu {tu {the Ëuðt fhtu Atu
uÚte {U {the Ëuðt fhe Au {txu ®[ t fhþtu rn u yt k {tk hnuòu. yu{ fne u
Y ht{ Xtfh u tu t e ËtÚtu Útt¤ s{tzðt {txu úñ[the u fÌtwk uÚte ©eS u
s{tzât u ¼u t Y ht{ Xtfh u ý s{tzât. u u{ u Ëk tu»t yt e u u{ t
t{ «íÞu sðt e yt¿tt yt e suÚte Y ht{ Xtfh tu t u t{ rðþ h Þt.
yt ð¾ u ©eS{nthts nrh¼õ tu u Ëw¾ yt ðt tu t t yûthÄt{{tkÚte ÄtÞto
Au. >>23>>
ZztÚte ©eS{nthts su ÷ wh ÄtÞto n t. íÞtkÚte útñý wk Y Äthý
fhe u t{ xtuz÷t{tk hnu÷t ¾wþt÷è u tu t e tËu ÷tððt {txu Þt n t
íÞtk hnu÷e uð e u ftkXu hnu÷wk þkfh wk {kr h Au. u{tk útñýY ðt¤t ©eSyu
þkfh e qò fhðt ytðu÷t útñý u fÌtwk su yt t{{tk Þtu ehts ¾wþt÷ ¼è
hnu Au u{ u y{thu {¤ðwk Au. u{ u {tu t{{tk òytu íÞthu y{thtu Ëk uþtu
fnuòu fu ftuE útñý { u {¤ðt {txu y[÷uïh þkfh t {kr h{tk ytðu÷t
Au u{ u {¤ðt sòu ytx÷wk ¾wþt÷ ¼è u fnuþtu.
ytðe he u fnuðztðe u ©eS þkfh t {kr h{tk r hts{t ÚtÞt. u
útñý t Ë{t[th {¤ tk nu÷tk ¾wþt÷ ¼è tu t t ½h yt ¤ hnu÷ ÚÚth
W h uËe u M t fh t n t u ð¾ u ¾wþt÷¼è tk efhe y tu t ytÔÞtk
51
u tu t t r t u fnu { u ý ðztðtu íÞthu ¾wþt÷ ¼èu tu÷tðu÷tk tu t tk
efhe u ¾tu¤t{tk uËtze u ðztð t n t u Ë{Þ{tk t{ tu {w¾e íÞtkÚte
eféÞtu. u y tu t u ¾wþt÷¼è t ¾tu¤t{tk uXu÷tk òuE u tuÕÞtu fu Þtu ehts
{ u ý {tÞt ð¤ e Au, suÚte ¾tu¤t{tk uËtze ðztðtu Atu.
ytðwk xu÷ wk ð[ Ëtk¼¤e u tu t t ¾tu¤t{tk uXu÷tk tu t tk efhe u
Auxtk fhe u tu u tE u qò fh t n t u Ë{Þu ©eSyu fnu÷t Ë{t[th
fnu tht útñýu ytðe u ¾wþt÷ ¼è u fÌtwk fu ftuE útñý { u {¤ðt {txu
wsht {tkÚte ytðe u þkfh t {kr h{tk {the ðtx swyu Au u{ u {¤ðt {txu
sòu. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u qò{tkÚte hðthe u iÞth ÚtE u útñýY ©eS u
{¤ðt s t n t. u ð¾ u tu t tk efhe ý ¾wþt÷¼è Ëk tÚtu sðt iÞth
ÚtÞtk, u u fÌtwk su nwk þkfh t {kr h{tk hnu÷t y[÷uïh {nt uð tk þo fhe u
ytðwk Awk, {tu ½h{tk uËtu u{ Ë{òÔÞtk ý t¤nX u ÷eÄu tu t e Ëk tÚtu
ytð tk yxõÞtk rn.
íÞthu ¾wþt÷¼èu tu t e efhe y tu t t {tÚtt W h tu t t u ntÚt
{qfe u fÌtwk su »tzTþtMºt Ërn ðu Útt yZth whtý u ¼th tr Er ntË
{thu fkXt ú Útþu. ytðtu ytþeðto yt e u tu t e efhe u Ë{òðe u ½uh
ht¾e u ¾wþt÷¼è útñýY ©eS u {¤ðt rþðt÷Þ{tk ytÔÞt. íÞtk hnu÷t
útñýu fÌtwk fu {tu u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt su ÷ wh{tk Äthu÷t Au u{ýu
tu÷tðu÷t Au {txu {the ËtÚtu [t÷tu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u whk ½uh s tk útñý MðY ©eS e Ëk tÚtu
[t÷e eféÞt. u [t÷ tk tu t t r{ºt ¼ ðt tË xu÷ wk t{ xtftxwft
ytÔÞwk u t{ e ¼t tu¤u útñýMðY ©eS Útt ¾wþt÷¼è ¤tð u ftkXu
uXt, u Ë{Þ{tk t{{tk s th { w»Þ u ¾wþt÷¼èu fnuðztÔÞwk su yt t{{tk
hnu t ¼ ðt tË xu÷ u Ëk uþtu fnuòu fu {tht r{ºt ¾wþt÷¼è ¤tð e
t¤u uXt Au u u {¤ðt òytu ytðe he u fnuòu suÚte u y{ u {¤ðt
ytðþu. Ae u÷tu { w»Þ Ëk uþtu ÷E u ¼ ðt xu÷ tËu Þtu. u{ t
{w¾Úte Ë{t[th Ëtk¼¤ tk nu÷tk ¼ ðt xu÷ tu t u ½uh tu t t [tfh
tËu tu t u eðt {txu yVeý iÞth fhtð t n t u ð¾ u ¾wþt÷¼è ytðu÷t
Au u {tu u ¤tð e t¤u {¤÷t tu÷tðu Au uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u yVeý
52
eÄt rËðtÞ ¾wþt÷¼è u {¤ðt Þt u íÞtk tu t t r{ºt ¾wþt÷¼èu fÌtwk su
yt ýt u t Xhtð {ws { u ¼ ðt {¤u tu { u ¾ h fhðt u { u
¼ ðt {¤u tu { u ¾ h fhðt ytðtu yt ýu L uÞu Xhtð fÞtuo n tu suÚte
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt su ÷ wh ytÔÞt Au u u{ýu { u tu÷tððt yt
útñý u {thu t{ xtuz÷u {tufÕÞt n t u útñý e ËtÚtu ¼ ðt ¼uxðt nwk
su ÷ wh òô Awk tu {thu ¼ ðt tu {u¤t fhðt ytððwk ntuÞ tu [t÷tu.
ytðw k ¾w þ t÷¼è w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u ¼ ðt xu ÷ ½u h s tk
tú ñýMðY ©eS Útt ¾wþt÷¼è Ëk tÚtu [tÕÞt ý ¼ ðt xu÷ u yVeý wk
kÄtý n wk u ½uhÚte yVeý eÄt ð h ¾wþt÷¼è u {¤ðt ytÔÞt suÚte
hM t{tk ¾w þ t÷¼è e Ëk tÚtu [t÷e þfðtÚte tA¤ hne Þt u
útñýMðY ©eS Útt ¾wþt÷è yzÄt tW yt ¤ s t hÌtt íÞthu tAwk
ðt¤e u òuÞwk íÞthu ¼ ðt xu÷ u uÏÞt rn suÚte u e ytððt e ðtx òuE u
yuf Ítz t AtkÞu uXt. Úttuzeðthu xu÷ ytÔÞt íÞthu ¾wþt÷¼èu xu÷ u qAâwk
fu fu{ W tð¤t [t÷e þf t Úte? íÞthu ¼ ðt tËu fÌtwk fu ¼èS {tu {tht
Mð¼tð u òýtu Atu A tk qAtuu Atu tu fnwk Awk fu nwk hhtus yVeý ¾tô Awk u
ytsu yVeý ÷uðt e iÞthe fh tu n tu ux÷t{tk yt tu Ëk uþtu ytÔÞtu yux÷u
yVeý ÷eÄt ð h yt u {¤ðt ytÔÞtu suÚte {thtÚte [t÷e þft wk Úte {txu
nðu {thtÚte r ÷fw÷ yVeý ÷eÄt rËðtÞ [÷tþu rn.
suÚte ¾wþt÷¼èSyu ÚttuheÞt e ðtz{tkÚte ftuE ðu÷ tk tk ztk tuze u fÌtwk
fu {the nÚtu¤e Ähtu { u yt tk ztk tu hË tô suÚte {thw kÄtý yVeý wk
s wk hnu. yu{ fne u hË tÞtu suÚte yVeý wk kÄtý s wk hÌtwk yux÷u xu÷ u
[t÷ tk VtÔÞwk u ©eSMðY útñý Útt ¼èS e Ëk tÚtu W tð¤Úte [t÷ðt
{tkzâwk u Ëðth t tu t u t{Úte [t÷ tk Ëtksu {týËt t{ ytÔÞt. íÞtk útñý
t tE u íÞtk htrºt hÌtt. íÞtk t tEyu hËtuE fhe u ytðu÷t {u{t
tú ñýMðY ©eS u Útt ¾wþt÷¼è Útt ¼ ðt tË xu÷ u s{tzât. htrºtyu
¾wþt÷¼èSyu t tE u « x ¼ ðt Ëk kÄe ðt tu fhe u u{ tk þo
fhðt yt {the Ëk tÚtu hnu÷t útñý Ëk tÚtu t{ su ÷ wh u{ tk þo fhðt
òô Awk u{ fne u u htrºt u{ u ½uh hne u Ëðth{tk [t÷ðt e iÞthe fh t
n t íÞthu t tEyu fÌtwk fu sBÞt AeÚte sðt Eþ. Ae u{ tu yt ún
òuE u sBÞt Ae íÞtkÚte [t÷ t ÚtÞt u Ëtksu y{ tðt ytÔÞt. íÞtk Útw¼è u
53
íÞtk htrºt hÌtt u útñýMðY ©eS rð uhu u hËtuE fhe u s{tzât u htrºt
hne u Ëðth{tk [tÕÞt u þ ðt tk nu÷tk su ÷ wh Þt íÞthu ©eSMðY
ú t ñýu ¾w þ t÷¼è u fÌtw k fu yt ¤tð t ftk X t W h hnu ÷ {nu ÷ {tk
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt hnu Au íÞtk {u ÒtuÞ òytu. nwk yt ¤tð{tk
M t ËkæÞt fhe u ©eS{nthts tËu ytðeþ.
yu{ fne u ¾wþt÷¼è u rð tÞ fhe u útñýMðY ©eS yá~Þ ÚtÞt
u ¾w þ t÷¼è Útt ¼ ðt tË ¤tð W h e søÞt{tk ytÔÞt íÞthu
©eS{nthts Ëk -nrh¼õ tu Ërn Ë¼t fhe u rðhts{t n t íÞtk ÒtuÞ
sý ytðe u ©eS u kzð T «ýt{ fhe u Ë¼t{tk Q¼t hÌtt. u{ u Q¼t
ÚtE u ©eS {éÞt u Ae Ë¼t{tk uËtÞto. u{ t uþ t Ë{t[th ¾wþt÷¼è u
qAðt ÷tøÞt. u Ë{Þ{tk ©eS{nthts u s{ðt {txu t{{tk k t{t u íÞtkÚte
{týË uzðt ytÔÞtu íÞthu ©eSyu fÌtwk fu y{thu íÞtk u[th {u{t ytÔÞt
Au u Ät u hËtuE qhe ÚttÞ u{ ntuÞ tu y{u s{ðt ytðeyu yu{ {týË e
ËtÚtu fnuðztÔÞwk íÞthu k t{tyu fÌtwk fu {thu {txu ßÞthu nwk Útt¤ fhwk Awk íÞthu
u[th {týË e yrÄf hËtuE fhwk Awk {txu {u{t u ËtÚtu ÷E u s{ðt Äthtu
yu{ {týË ËtÚtu fne {tufÕÞwk.
Ae ©eS{nthts tu t u íÞtk ytðu÷t ¾wþt÷¼è ytr f {u{t tu u
÷E u s{ðt {txu tu t t Ë¾t úñt k Mðt{e Útt Ëwht¾t[h rð uhu u ËtÚtu
÷E u tu t t {wft{ nth ef¤e u ¤tð u ftkXu ytÔÞt íÞthu ©eSyu ntÚt{tk
ht¾u÷ Y{t÷ ¾wþt÷¼è u ytÃÞtu u fÌtwk fu ¤tð e t¤ W h fqðtu Au íÞtk
òytu u íÞtk hnu÷t Sðtu tu {tuût fhe ytðtu. Ae yt ýu s{ðt sEyu. yu{
©eS t fnuðtÚte fqðt W h Þt u u fqðt{tk nòh ¼q hnu tk n tk íÞtk sE u
©eSyu yt u÷tu Y{t÷ VuhÔÞtu fu whk u ¼q tu u ÷uðt {txu y uf rð{t tu
ytÔÞtk u{tk ¼q tu tu t t þheh tu íÞt fhe u [ w¼wosðt¤t uðtu ÚtE u
rð{t {tk uËe u Ë t ¼ ðt t Ät{{tk s tk nu÷tk ¾wþt÷¼è e M wr
fhðt ÷tøÞtk fu {tu {thu ½uhÚte ytÔÞt ntu tu y{thtu {tuût Útt rn.
ý ©eS{nthts t tu÷tððt {tu yts ytÔÞt u ytsu y{thtu {tuût fÞtuo
suÚte nðu {tu u kzð T {Mfth fhe u y{tu ©eS t Ät{{tk sEyu Aeyu
yu{ ¾wþt÷¼è e «tÚto t fhe u ¼q tu Ät{{tk Þtk.
54
Ae Y{t÷ ÷E u ¾wþt÷¼èu ©eS tËu ytðe u Y{t÷ ytÃÞtu. W h tu
« t ¾wþt÷¼è tu òuE u ËðoËk tu Útt nrh¼õ tu ytùÞo tBÞt. Ae
¾wþt÷¼è Ërn ©eS k t{t u ½uh s{ðt Þt. íÞtk k t{t u ½uh ©eSyu
¾wþt÷¼è u tu t e ËtÚtu ÷k W h uËtzât íÞthu k t{tyu qAâwk fu {the
ËtÚtu ÷k W h uXu÷t ftuý Au? íÞthu ©eSyu fÌtwk su yu tu y{tht y tr t
Ë¾t Au. ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤ðtÚte k t{t «ËÒt ÚtÞtk u ©eS u fÌtwk
fu nðu s{ðt Äthtu íÞthu k t{t u fnu fu y{tht y tr t Ë¾t {txu
y{tht suðwk y turxÞwk Útt y{tht suðtu ytuZðt tu ¾uË Útt y{tht suðtu
s{ðt- uËðt tu tx÷tu Útt y{tht suðtu týe eðt tu ÷tuxtu Útt yt ¾tuhtu
Útt y{tht suðtu s{ðt tu Útt¤ {qfòu.
yu{ fne u k t{tyu yt u÷t s¤Úte tu t t Ë¾tËrn M t fhe
e tk h uhe [t¾zeyu [Ze ©eS{nthts k t{t t hËtuzt e nth Ëk tu
Útt nrh¼õ tu þo fhu uðe he u tu t t Ë¾t ¾wþt÷¼è Ërn ©eS
tx÷t W h s{ðt uXt. u Ë{Þ{tk ©eS t fnuðt «{týu k t{tyu uW
sý u {txu s{ðt t Útt¤{tk s{ðt e ðM wytu {qfe u eò tx÷t W h ÒtuÞ
Útt¤ {qõÞt. Ae ©eS{nthtsu Útt ¾wþt÷¼èu s{ðt tu «thk¼ fÞtuo u «Út{
y tuþt rðrÄ fhe u «týtonwr fhe s{ðt ÷tøÞt. u k t{t Ërn ËðoËk tu
Útt nrh¼õ tu þo fh t n t. Ae ©eS Útt ¾wþt÷¼è s{e hÌtt AeÚte
[¤w fhe {w¾ðtË ÷E ÷k W h rðhts{t ÚtÞt. Ae ©eS e Ëk tÚtu
ytðu÷t {u{t tu u Útt ¾wþt÷¼è Ëk tÚtu ytðu÷t ¼ ðt tË xu÷ ytr f u
k t{tyu s{tzât.
Ae s{u÷t Ëk tu Útt nrh¼õ tu Ërn ©eS Útt ¾wþt÷¼è ¤tðftkXu
hnu÷t {nu÷{tk ytÔÞt. u r ðËu ©eSyu Ä{o, ¿tt , ðihtøÞ Ërn ¼Âõ tu
W uþ fhe ytðu÷t Ëk -nrh¼õ tu u Ëw¾ ytÃÞwk. u Ëtksu ËkæÞt, yth e
thtÞý ÄwLÞ fÚttðt to fÞto Ae Ëðuo u þÞ fhðt e yt¿tt ÚtðtÚte Ëðuo
nrh¼õ tu tu t u ½uh sE u Ëq t u ©eS Ëk tuyu Ërn Útt ytðu÷t
¾wþt÷¼è Útt ¼ ðt tË Ërn k ÷t{tk tuZe Þt. esu r ðËu Ëðth{tk
M t ytr fÚte hðthe ©eSyu Ë¼t fhe u ¾wþt÷¼è u Útt ¼ ðt tË u
tu÷tðe u qAâwk fu {thu tAt ½uh sðwk Au fu y{the tËu ËtÄw ÚtE u hnuðwk
Au ? íÞthu ÒtuÞ sýu fÌtwk fu y{thu nðu ËkËth{tk Úte sðwk ý yt e tËu
ËtÄw ÚtE u hnuðwk Au.
55
ytðwk fnuðtÚte ¾wþt÷ ¼è u ËtÄw fh tk Ätu¤u ÷q zu htÏÞt íÞthu
¾wþt÷¼è fnu {nthts { u ËtÄw fhtu. íÞthu ©eSyu fÌtwk fu {the tËu
fux÷tkf ft{ fhtððt tk Au u ft{ qhtk Útþu AeÚte { u ËtÄw fhe u {thwk
tu t¤t k yuðwk t{ tzeþwk. nt÷{tk y{the RåAtÚte Ätu¤u ÷q zu hntu. suÚte
©eS e yt¿ttÚte Ätu¤u ÷q zu hÌtt u ¼ ðt tË xu÷ u ËtÄw fÞto u ft zt k
yuðwk t{ tze u tu t e tËu htÏÞt suÚte xtuz÷tÚte ytðu÷t ¾wþt÷¼è Útt
xtftxwft t{Úte ytðu÷t ¼ ðt tË ËtÄw ÚtE u ©eS e Ë{e e Ëuðt{tk
hnuðtÚte yt k t{ t n t. >>h4>>
t{ xtuz÷t{tk {tu eht{¼tE Xtfh t ½h{tk Ëkð 1837 t {nt Ëw e
Ët { (ytX{) u Ëtu{ðthu y tr yûth{wõ ¾wþt÷¼è tu sL{ ÚtÞtu u
ð¾ u u{ t ½h u rð»tu uð tk wk w¼e ðt tk n tk y u uðtu w» e ð]Âü fh t
n t y u ytftþ{tk hnu÷t úñtr f uðtu sÞ sÞ yuðtu þç fh t n t. u
Ëtk¼¤e u ÷tuftu ytùÞo t{ t n t y u {tu eht{ Xtfh tu t t wºt tu
ò f{o tu ËkMfth fhe u ½ýtk útñýtu u t t «fth tk t yt t n t. y u
yÒttÚteos tu u yÒt s{tze u ]ó fh t nðt y u tÞtu ð uhu u ½tË t¾ tk
nðt. ytðe he u Ëðuo u Ëk tu»t {tz t n t y u t{{tk hnu÷e Ëðo Mºteytu
{k ¤ e t e nðe y u Ëí wÁ»ttu yt k t{ t nðt y u yËwhtu ºttË
t{ t n t y u ytftþ r {o¤ Út wk n wk.
Ae {tu eht{¼tE tu t t wºt u ytX{u ð»tuo W ðe (s tuE) yt t
n t y u yk Ërn [th ðu ¼ýtð t n t, ð¤e u uþ{tk s tu u ½ýtk
[{ífth sýtð tk y u fux÷tf rðît tu tu htsÞ fh t n t. Ae þt rðrÄÚte
¾wþt÷ ¼è u hýtð t n t. Ae ]nMÚtt©{{tk hnu÷t ¾wþt÷¼èu tu t t
t{{tk Atufhtk u ¼ýtððt {txu r þt¤ fhe n e y u Atufhtk u ¼ýtð t
íÞthu fux÷tkf t¤ftu u Ë{trÄ fhtðe u ti÷tuftr f Ät{ u¾tz t. Ae u
t¤ftu Ë{trÄ{tkÚte nth ytð tk íÞthu Ëðo {týËtu yt ¤ yûthÄt{ Ëk kÄe
Útt ti÷tufËk Äk e, ðifXkw ÷tuf Ëk Äk e ðt toytu fh tk suÚte t¤ftu e ðt Ëtk¼¤e u
Ëðo ÷tuf ytùÞo t{ t y u ¾wþt÷¼è u yr « t ðt òý t u u
¾wþt÷¼è tu u htÄtf]»ý e qò fh t n t íÞthu u uð e {q ytu ¾wþt÷¼è e
ËL{w¾ ytðe u uË e. u {q ytu u ðu t {kºttu tu÷e u M t rð uhu rðrÄ
56
fhe u ð -s tuE-[k - w» - w¤Ëe-Äw - e - iðuã s{tze u {w¾ðtË yt e u
yth e « Âûtýt- kzðí«ýt{ fh t. Ae ¼ ðt e «tÚto t fhu íÞthu ËL{w¾
ytðe u uXu÷t ¼ ðt tu t t MÚtt {tk Äth t.
ytðt h{ yuftkr f ¾wþt÷¼è t ¾u h{tk yuf {nwzt wk Ítz fzðwk
n wk, u tk V¤ ftuE u ¾ ytð tk rn uÚte ¾wþt÷¼è u u{ t r tyu fÌtwk
n wk su yt {nwzt tk V¤ ftuE r ðË ½uh ÷tðþtu rn. uðwk tu t t r t©e wk
ð[ Ëtk¼¤e u ¾wþt÷ ¼èu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk t{ Wå[thý fhe u
{nwzt t Ítz u tu t tu ntÚt yztzâtu suÚte {nwzt wk Ítz fzðwk {xe u {eXwk ÚtÞwk
uÚte u Ítz tk V¤ Ëðo u ft{ ÷t ðtÚte tu t t r t©e u eò ÷tuftu ytùÞo
t{ t nðt u u{ u rËØ wY»t {t t n t. u ¾wþt÷¼è ©eS t tu÷tððtÚte
tu t u ½uhÚte Zzu ytÔÞt íÞthu u{ u ©eSyu ¼th wk wM f ÷uðt {txu
¼tð h útñý ÷û{eht{ e ËtÚtu {tufÕÞt u k u sý ¼tð h{tk útñý
Íeýt¼tE u íÞtk Q Þto. Ae u ÒtuÞ sý Útt Íeýt¼tE ©e{t¤e {¤e
ºtý sý ¼th ÷uðt útñý u ½uh Þt. u ð¾ u ftþeht{ útñý ÷t÷S e
qò fh tu n tu u útñý ¾wþt÷¼è u ÷E u ytðu÷t ÷û{eht{ u t¤tu uðt
{kzâtu. íÞthu ¾wþt÷¼è fnu fu {u uð e qò fh tk útñý u t¤tu ãtu Atu
u {thu uð tu y htÄ ÚttÞ Au. {txu ftuE u t¤tu uþtu rn, ý ©e ÷t÷S e
qò yuft ú { u fhe u fhtu.
ytðwk ðtõÞ ¾wþt÷¼è tuÕÞt fu whk ©e ÷t÷S u ftþeht{ e Ët{t
uXu÷t n t u Vhe u ¾wþt÷¼è Ët{wk {w¾ ht¾e u uXt. íÞthu u ©e ÷t÷S u
u ftþeht{u tu t t Ët{t Ít÷e u uËtzât. tu ý VheÚte ©e ÷t÷S
¾wþt÷¼è Ët{wk {w¾ ht¾e u uXt. ytðwk ytùÞo u[th ðth ÚtÞwk ý u
útñý ÷û{eht{ u t¤tu u tu yxõÞtu rn. íÞthu ¾wþt÷ ¼è fnu y{thu
{thwk ¼th wk wM f òuE wk Úte ý t¤tu þt {txu ãtu Atu? yu{ fne u
¾wþt÷ ¼è ytr f ºtý sý Íeýt¼tE u ½uh Þt. Ae ¾wþt÷¼èu u s
htrºtyu u s{ t q tu {tufÕÞt u ftþeht{ útñý u {th {thðt ÷tøÞt u
fnu t n t fu Ëðthu ¾wþt÷¼è u ¼th wk wM f {tu yt òu u òu ft÷u {u
wM f ¾wþt÷ ¼è u rn yt tu tu tht Sð u s{ whe{tk ÷E sEþwk.
57
ytðwk s{ q tu wk ð[ Ëtk¼¤e u esu r ðËu ¾wþt÷¼è u{ u ½uh ytÔÞt
fu whk s ¼th wk wM f ytÃÞwk u fÌtwk fu s{ t q tËu { u {th nðu
{htðþtu rn. yu{ fne u ftþeht{ útñý ¾wþt÷ ¼è u {Mfth fhe u
{tVe {t tu nðtu fu {thtu y htÄ {tV fhþtu u ¼th wk wM f {tu ÷¾tðe
ÕÞtu íÞthu tAwk { u {tuf÷e yt ðt f] t fhþtu. ytðe he u ¾wþt÷¼è tu
[{ífth òuÞtu íÞthu ¼th wk wM f {éÞwk. {txu [{ífth ntuÞ íÞtk {Mfth
ÚttÞ Au u Äthu÷wk ft{ rËØ ÚttÞ Au. Ae ¼tð hÚte ¼th wk wM f ÷E u
¾wþt÷ ¼èu Z wh ytðe u ©eS{nthts u ytÃÞwk uÚte ©enrh «ËÒt ÚtÞt u
tu t t ðh T ntÚt ¾wþt÷¼è u {tÚtu {qõÞt u tÚt{tk ½t÷e u {éÞt u At e{tk
[hýth®ð ytÃÞtk. u ¼th wk wM f ÷uðt {txu «t S ðu ytr f u {tuf÷u÷t
ý wM f {¤u÷wk rn. ý ¾wþt÷ ¼è ¼th wk wM f ÷tÔÞt uÚte Ëðo
úñ[the-Ëk - t»to -nrh¼õ tu htS Út t nðt u ¾wþt÷ ¼è u yr [{ífthe
whw»t òý t nðt y u ©eS{nthts u ¼th wk wM f ÷¾tðe ÷E u u
¼tð hÚte ytýu÷wk ¼th wk wM f ftþeht{ u ½uh ©eS{nthts {tuf÷tð t
n t. >>h >>
yuf Ë{Þu ÿeft©{ t {wr ËkLÞtËe tu ðu»t Äthe u eÚto fhðt eféÞt
u eÚto fh tk y uf uþ{tk Vhe u wsht {tk hnu÷t ðh t÷ t{{tk ytÔÞt.
u ðh t÷{tk hnu÷e rðºt s{e u rºtft¤ þeo {wr yu òuE u íÞtk hnuðt e
RåAt fhe. Ae u ðh t÷{tk yuf Ä{oþt¤t{tk ðzuW{t t hnu Au u MÚtt
òuÞwk. u MÚtt Úte Âù{{tk hts{th n tu u e tËu yuf ¾zfe {uztðt¤e
n e, u t Ë{e {tk yts ßÞtk ©e ÷û{e thtÞý uð wk uhwk Au íÞtk yuf Ëthe
tuhze eXe. u k w t ytfthðt¤e tuhze u òuE u u MÚtt u nw s ð¾týe u
u tuhze e[u tu t tu W thtu fÞtuo.
Ae ðz t÷{tk hnu t t wS¼tE tu t t wºt hýAtuz¼tE Ërn
¼ ðt {¤ðt e EåAtÚte u tuhze e[u Q hu÷t ËkLÞtËe tËu ytÔÞt u
u{ u u ÷t e u fÌtwk fu Mðt{eS t{{tk Äthtu y u y{the ¾zfe W h
{ u W thtu yt eþwk. yu{ fne u ËkLÞtËeS u tu t e ËtÚtu t{{tk ÷tðe u
¾zfe W h W thtu ytÃÞtu u rðºt útñý u ½uh sE u Mðt{e r¼ûtt {t e u
s{u y u tuhze ¤u sE u Ë¼t fhu u «¼w u ¼su y u ht u ¾zfe W h
Ëqðu u Ëðthu ¤tð{tk M t fhu y u fÚtt Ëtk¼¤ðt Ëðuo txe th t{{tkÚte
58
ytðu. u Ë¼t{tk uXu÷t {týËtuu{tk yuf ¼ ðt tË¼tE ytkÄ¤t n t, u{ýu
ËkLÞtËe e tËu {tøÞwk su nu Mðt{e {the W h Þt fhe u { u ytkÄ¤tu {xtze u
u¾ tu fhtu.
ytðwk ytkÄ¤t {týË wk ð[ Ëtk¼¤e u { {tk Þt ÷tðe u u {týË u
u¾ tu fÞtuo suÚte u ËkLÞtËe tu {rn{t ðæÞtu u «¼w e uXu qòðt ÷tøÞt,
y u u Mðt{e e Ëuðt{tk t wS¼tE Útt hýAtuz tË¼tE hnu. hhtus
ËkLÞtËe t t u u ftkE òuE e ðM w ÷tðe yt u. ytðe Ëuðt fhðtÚte
«ËL ÚtÞu÷t Mðt{eyu fÌtwk fu {thu {t ðwk ntuÞ u {t tu. íÞthu wºt Útt
r t tuÕÞt su y{u {tht suðt Ëí whw»t e ÞtÚte ËkËth{tk Ëðuo ðt u Ëw¾e
Aeyu {txu tþðk yuðwk {trÞf Ëw¾ Úte òuE wk ý yuf Ëw¾ e EåAt Au
su y{ u « x ¼ ðt õÞthu {¤þu? ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u «ËL ÚtÞu÷t
Mðt{eyu fÌtwk fu { u « x ¼ ðt Úttuzt r ðË{tk {¤þu.
ytðwk ËkLÞtËe wk ð[ Ëtk¼¤e u t wS¼tE Útt hýAtuz¼tEyu qAâwk
fu õÞt t{{tk õÞthu {¤þu? ytðwk Ëtk¼¤e u ËkLÞtËe u{ e tËu tuÕÞt su
y k fturx úñtkz t fh th ¼ ðt u yð th ÷eÄtu Au u u yts ËtuhX
uþ{tk rð[hu Au y u y k fturx { w»Þ tk fÕÞtý fhu Au. u ¼ ðt Úttuzt
Ë{Þ{tk tu[tËý t{ ytðþu. íÞtk {u þo fhðt sòu. y u u ¼ ðt t
[hý{tk Ëtu¤ r[nT { u u¾tÞ tu u{ u {tu ¼ ðt òýòu. ytðwk
Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u r tËrn wºt yt k tBÞt y u tu t u ½uh Þt
u ËkLÞtËe htrºtyu tuZe Þt. y u Ëðthu Mðt{e tk þo fhðt ytÔÞt ý
ËkLÞtËe u u¾ðtÚte ËðoXuftýu tË fÞtuo ý {éÞt rn íÞthu òÛÞwksu
ftuE {nt whw»t yt ý u þo uðt Útt ðh t yt ðt Äthu÷t u yt ýtu
{ tuhÚt qhtu fhe u Þt.
AeÚte Úttuzt {tË Þt íÞthu ËkLÞtËeyu fnu÷t ¼ ðt tu[tËý
Äthu÷t Au yu{ ðh t÷{tk hnu÷t t wS¼tEyu ðt òýe uÚte t w¼tE
Útt wºt hýAtuz¼tE {¤e uW sý tu[tËý Þt. y u ftþe tË¼tE u
½uh ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fhe u tð ÚtE {tk ze «ýt{
fÞto íÞthu ©eS{nthtsu t{ u t{ qAâtk. Ae ftþe tË¼tEyu t{ u
t{ fÌttk y u fnu su yt ©e tk þo fhðt ytðu÷t Au u Ëtk¼¤e u
59
©eS{nthts htS ÚtÞt, u wºt Ërn r tyu ©eS{nthts t [hýf{¤{tk
Ëtu¤ r[nT òuÞtk suÚte y k fturx úñtkz t fh th yt s ¼ ðt Au yu{
r ùÞ fÞtuo. AeÚte {wfwk úñ[theyu Útt¤ fÞtuo u Útt¤ u s{ðt {txu
©eS{nthts ÄtÞto u W h t uW ytðu÷t txe th u tu t e tËu tu÷tÔÞt
u «Ët e yt e u uW sý sBÞt. Ae htrºtyu fÚttðt to ©eS{nthts t
{w¾Úte Ëtk¼¤e u ËqE Þt.
Ae Ëðthu M t ytr f hðthe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo
fhðt ðh t÷ t t w ¼ tE w º tËrn Þt y u r t ft tË Ërn
ftþe tË¼tE ý u{ e tËu uXt. Ae ðh t÷ t hnu th uW sý u uòu{Þ
©eS{nthts e {q tk þo ÚtðtÚte Ë{trÄ ÚtE u yûthÄt{ uÏÞwk íÞtk ý
©e½ ~Þt{ {nthts tk þo fÞtO. y u y k fturx{wõ tu su{ e Ëuðt{tk ntsh
Au uðt yiïÞoðt¤t ©eËnò k Mðt{e u òýe u u{ u u ÷tøÞt. AeÚte
Ë{trÄ{tkÚte nth ytÔÞt u «u{Úte ©eS tk þo fhe u Äe yûthÄt{ e
ðt fhe u Ëtk¼¤e u Ëðos ytùÞo tBÞt. AeÚte u ntÚt òuze u ©eS e
«tÚto t fhe nu {nthts y{thu t{ ðh t÷ Äthtu. y{u { u uzðt ytÔÞt
Aeyu u y{the EåAt qhe fhtu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts tuÕÞt su {tu {thu t{ òytu
y{u ft÷u ynªÚte {thu íÞtk ytðeþwk, u e ®[ t fhþtu rn. yu{ fne u
rð tÞ fhu÷t t w¼tE tu t t wºt Ërn ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u {Mfth
fhe u tu t u t{ ðh t÷ Þt. Ae esu r ðËu ©eS{nthts {týfe ½tuze
W h uËe u tu[tËýÚte Ëk t»to ËtÚtu ðz t÷ ytÔÞt y u tuhze t Ítz
e[u Q he u ytÚt{ýe r þt{tk hnu÷t k tsr¤Þt fqðt wk týe ftZe u M t
fhe tuhze e e[u uËe ËkæÞtr f fhe u tuhze tk tuh uð u Ähe u
©eS{nthts sBÞt y u tuhze tk nw s ð¾tý fh tk n t. ux÷t{tk ðh t÷
t{{tk hnu th txe th ©eS tËu ytðe u {Mfth fhe u uXt y u
©eS{nthts e «tÚto t fhe su wh{tk Äthtu.
ytÚte ytðu÷t {týËtu e «tÚto t Ëtk¼¤e u ðts u ts u ðh t÷ t{{tk
ÄtÞto u t w¼tE u ½uh Q Þto. Ae ©eS{nthtsu tuhze su MÚtt {tk Au u
søÞt tk ð¾tý fÞtO. íÞthu t wS¼tE tuÕÞt fu yt t{{tk yuf ËkLÞtËe
60
ytÔÞt n t u{ýu ý yt tuhze t MÚtt tu ½ýtu {rn{t fÌttu n tu y u
yu{ u « x ¼ ðt {¤ðt wk ðh t ytÃÞwk n wk. u{ t ðh t Úte yt ©e tk
y{ u þo ÚtÞtk. uðwk t wS¼tE wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts {k {k
nË t n t. Ae t wS¼tE u íÞtk Útt¤ iÞth ÚtÞtu u u ©eS{nthts s{e u
Ëk t»to u s{tze u t wS¼tE e ¾zfe W h e {uzeyu r hts{t ÚtÞt. íÞtk
Ëðuo ÷tuf þo u ytðu u{ u ©eS{nthts ¿tt e ðt tu fhu y u ftuE u Ë{trÄ
ý fhtðu. yt he u ©eËnò k Mðt{e Ëðo u yt k yt t n t. ©e ðz t÷{tk
Úttuzt r ðË hne u ©eS{nthts Ëk Ërn Zzt ÄtÞto n t. >>26>>
t{ ðh t÷{tk nt÷ ßÞtk ©e ÷û{e thtÞý uð wk uhwk Au u MÚtt fu «Út{
yuf tuhze n e u tu {rn{t ©eS{nthtsu ¼õ s tu yt ¤ nw s fÌttu
n tu. u wk fthý yu Au fu qðoft¤u ¼] wÉr»t e theÚte yuf wºte Wí Òt ÚtE, u wk
t{ ÷û{e tzâwk n wk. u wºte hýtððt ÷tÞf ÚtE íÞthu u{ u ½uh th {wr
ytÔÞt u{ wk qs ¼] wÉr»tyu fÞwO u Ëtht ¼tðÚte u{ u s{tzât. AeÚte
¼] w{wr e wºte ÷û{eyu tu t u wÕÞ ðh {t ðt qðof th S u u ÷t e
íÞthu th S tuÕÞt fu {thu wÕÞ tu r rð»ýw ýtÞ, eòu ftuuE rn {txu
òu {thu rð»ýw¼ ðt u r fhðt ntuÞ tu ½ýwkf fhtu tu rð»ýw ¼ ðt
{tht r ÚttÞ. íÞthu ÷û{e fnu nwk õÞtk sE u fhwk u fntu.
AeÚte th S fnu nu ÷û{e {u Ëtk¼¤tu. nwk fhðt e Ëthe søÞt
tðwk Awk. òu s - tu t u ½uh fheyu tu ËtÄthý V¤ ÚttÞ. eftkXu y h
uð{kr hu s - fhu tu Ëtu ýwk V¤ ÚttÞ. uÚte ý rðºt MÚt¤{tk s -
fhu tu u kw ÷t¾ ýwk V¤ ÚttÞ. Ëðtu¥o t{ ûtuºt{tk sE u s - fhu tu yûtÞV¤
ÚttÞ. ytðwk th {wr wk ð[ Ëtk¼¤e u ÷û{e fnu fu { u W¥t{ ûtuºt tðtu
íÞthu th S fnu fu nu ÷û{e {u Ëtk¼¤tu { u yûtÞV¤ ÚttÞ uðwk yr
W¥t{ ûtuºtMÚtt tðwk Awk.
yu{ fne u th S tuÕÞt fu {rnËt h e Útt ðtºtf e Útt
Ët h{ e e yt ºtý eytu su uþ{tk ðnu Au u ºtý e t {æÞu tð
rn u fh thwk ½ýtk ÍtztuÚte Útt ðu÷eytuÚte Þwõ nuzk tð Au u{tk yuf k w t
ytfthðt¤e tuhze Au u MÚtt {tk hne u fhtu y u tu t t Ó Þ{tk ©ef]»ý
¼ ðt wk æÞt Ähtu y u ît þtûth {kºt tu s fhtu y u tk[ yÂø t
61
t u Ën fhðt qðof fhtu suÚte {the W h ¼ ðt «ËÒt Útþu y u
{ u ðhðt wk ð[ yt þu y u su eò ËkfÕ tu nþu u Ëðo { tuhÚt yt
MÚt¤u qhý Útþu.
yt{ fne t hS u MÚtt Úte yk Äto ÚtE u tu t t MÚtt «íÞu Þt.
y u ÷û{e tuhze ¤u Þtk y u fhðt u iÞth ÚtÞtk. u{ u M t fhðt
{txu k t eyu fqðt wk MðY Äthý fÞwO. u fqðt wk t{ k tsr¤Þtu yuðwk Au
u{tk ©eS{nthtsu M t fÞwO Au. u fqðt{tk tne u ÷û{eyu ftuEÚte ÚttÞ
uðwk frX tuhze t Ítz e[u uËe u fÞwO uÚte ©e¼ ðt u þo eÄwk u
ðh {t tu yu{ ©e{w¾uÚte fÌtwk. íÞthu ÷û{eS ¼ ðt u {Mfth fhe u tuÕÞtk,
nu ¼ ð T, {u {the W h «ËÒt ÚtÞt ntu tu {tu {the ËtÚtu hýtu y u { u
{the Ëuðt{tk ht¾tu ytx÷tu ðh nwk {t wk Awk.
ytðwk Ëtk¼¤e u ¼ ðt u ÚttM w fÌtwk y u fnu su eswk ftkE {t ðwk ntuÞ
tu {t tu u ý yt eþ. íÞthu ÷û{e fnu, nu ðifwkXhtÞ { u yt MÚtt ðnt÷wk
÷t u Au {txu yt søÞtyu {tuxwk {kr h fhe u u{tk yt ©eS {q wk MÚtt
ÚttÞ tu r hk h yt søÞtyu yt ýu uW r ðtË fhe u hneyu, ûtýðth ý
ðu ¤tk ÚtEyu y u yt søÞt Ëðtuo he eÚto ÚttÞ y u yt MÚt¤u ftuE wÛÞ
fhu tu yûtÞV¤ ÚttÞ y u tu t e RåAtÚte ftuE y wct fhu tu u Ä -
ÄtLÞ- wºt u t{u y u yt Xuftýu {tuxt {wr yt©{ fhe u hnu u úñtr f uð
eÚto fhðt ytðu y u yt Xuftýu su ¼Âõ ¼ ðt e fhu u {tuût u t{u y u
tu tu t wk ið ÷E u Ëðo eÚto ynª ytðe u ðtË fhu y u yt søÞt{tk
hËfË ½ýtu ÚttÞ.
ytðwk ÷û{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ¼ ðt htS ÚtE u ðh t yt t n t
su yt MÚtt eÚto Útþu y u {tuyu su {tøÞwk Au u Äwk Útþu. ßÞthu ¾hu¾htu
f¤eÞw «ð þ o u y u Ät þ u {tk yÄ{o Vu÷tþu íÞthu yûthÄt{r ðtËe whw»ttu¥t{
¼ ðt Ä{oMÚtt fhðt u ftsu yûth{wõ tu u ÷E u ytðþu. y u Äh e
W h { w»Þþheh u Ähþu y u yt MÚt¤{tk ytðe u rðºt yuðe yt søÞtyu
tu t wk {wÏÞ {tuxwk þtu¼tðt¤wk Ëwk h {kr h fhþu íÞthu u {kr h{tk ©e
÷û{e thtÞý uð e {q Ähtðþu. u{tk tu u ¼ ðt r ðtË fhe u hnuþu.
62
ytðwk ÷û{e u ðh t yt e u ¼ ðt tu t t MÚtt f{tk Þt, y u u
fh tk yuðtk ÷û{e tu t t r t tËu Þtk.
Ae yûthÄt{ r ðtËe Ëðo yð th t yð the ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt ßÞthu ðz t÷ ytÔÞt íÞthu su tuhze e[u ¼] wÉr»t e wºte ÷û{eyu
fÞwO n wk u MÚtt u rðºt òýe u u søÞtyu ©eS{nthtsu úñt k
Mðt{e tËu ºtý rþ¾hðt¤wk Ëthwk {kr h fhtðe u ð[÷t {kr h{tk ©e
÷û{e thtÞý uð ÄhtÔÞt Útt W¥thtr r þt{tk hnu÷t uht{tk ©e Ä{o¼Âõ
ðtËw uð ÄhtÔÞt Útt Âûtý r þt{tk hnu÷t uht{tk ©eS{nthtsu tu u tu t e
{q su ©e nrhf]»ý {nthts e {q Útt ð]k tð rðntrh e {q Útt
htrÄftS e {q {¤e ºtý {q ytu Ähtðe u ¼] É w r»t e ºw te ÷û{e u ¼ ðt u
yt u÷wk ðh t ËV¤ fÞwO Au. y u ©eS{nthtsu tu t e u {q su
ð]¥tt÷Þrðnthe ©e nrhf]»ý {nthts e {q Útt ©e ðtËw uð e {q {¤e u
{q tu t t ntÚtu ðh t÷ t{{tk Ähtðe Au. eò ftuE {kr h{tk tu t u
ntÚtu tu t e {q Ähtðe Úte. uÚte Ätk {kr htu fh tk ðh t÷ wk {kr h
Ëðtuo¥t{ òýe u u {q ytu wk æÞt , ¼s , {t Ëe qò rð uhu fhðtÚte { w»Þtu u
yûtÞ V¤ ÚttÞ Au . y u yûthÄt{ e «tÂó ý ÚttÞ Au u { s
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u tu t t ytr© tu t rn u {txu rþûtt ºte ý ðz t÷
t{{tk ÷¾e Au y u r íÞ tX fhðt e yt¿tt fhe Au. >>h7>>
Zzt{tk ©eS{nthts úñt k Mðt{e u fnu {tu sq t Z wk {kr h fhðt
òytu u nwk yºtu Zzt{tk {kr h fheþ. whw wk Ëthwk {kr h ÚttÞ Au fu rþ»Þ wk
yu{ fne u úñt k Mðt{e u sq t Z wk {kr h fhðt {tufÕÞt. íÞtk t Íeýt¼tE
ytr f nrh¼õ tu u {¤e u {kr h ythk¼ fh tk nu÷tk sq t Z t htò e hò
÷E u {kr h ºtý rþ¾h wk fhðt {tkzâwk. u ð¾ u tu t e Ëk tÚtu ytðu÷t Úttuzt
{týËtuÚte ft{ [÷tÔÞwk ý {tuxwk {kr h fhðwk u{tk ½ýtk {týË e sYh zu
u{ rð[the úñt k Mðt{eyu Z wh ©eS t W h ezu÷ ºt ÷ÏÞtu. u{tk
÷ÏÞwk su yºtu {kr h fhðt t ft{{tk eò ËtÄw t¤t rð uhu u {tuf÷tu tu {kr h
s÷ e ÚttÞ u y{ u uytu ËntÞ fhu.
ytðtu ft ¤ ytÔÞtu u úñ{wr tu ytðu÷tu ft ¤ {wõ Y ÷ª zt e[u
Ë¼t fhe Ëðuo u ðtk[e Ëk¼¤tÔÞtu ý ftuEyu Ë¼t{tkÚte QXe u {nthts e tËu
ytðe fÌtwk rn su {the yt¿tt ntuÞ tu nwk òô. íÞthu Ë¼t{tk uXu÷t
63
tu t¤t k Mðt{eyu ©eS tËu ytðe u fÌtwk su yt ©e e yt¿tt ntuÞ tu úñt k
Mðt{e e ËntÞ fhðt nwk òô. íÞthu ©eS fnu {tu u tu y{the Ëk tÚtu ht¾ðt
Au {txu { u {tuf÷ðt Úte ý {tht suðt eò ftuE ËtÄw ntuÞ tu u{ u
sq t Z {tuf÷eyu. íÞthu tu t¤t k Mðt{e ©eS{nthts u fnu fu uðt Ëk tu
wýt e t k Mðt{e Au u{ u {tuf÷tu tu u úñ{wr e ËntÞ fhþu. íÞthu
tu t¤t k Mðt{e u ©eS fnu fu {u u{ u qAe swytu, u sq t Z sðt e nt
tz t ntuÞ tu uytu {the tËu ytðe u fnu fu {nthts {tu yt¿tt fh t ntu
tu nwk òô, fthý fu nwk fnwk u t tzu u Xef fnuðtÞ rn.
yt Ë¼t{tkÚte sq t Z sðt {txu ftuE QXâwk u wk {wÏÞ fthý yu Au
fu yuf tu {thtk r hk h þo ÚttÞ Útt {tht {w¾ tk ð[ t{] Ëk¼¤tÞ Útt
r hk h {the s{u÷e «Ët e {¤u yuðt fthý u ÷E u ftuE sq t Z sðt ¾wþe
Úte.
ytðe he u ©eS{nthtsu tu t¤t k Mðt{e u fÌtwk íÞthu wýt e t k
Mðt{e e tËu sE u tu t¤t k Mðt{e fnu {tu u sq t Z {tuf÷ðt e ©eS e
RåAt Au tu {tu òytu tu ©eS {the W h «ËÒt Au uÚte rðþu»t «ËÒt
ÚttÞ. òu {the sq t Z sðt e RåAt ntuÞ tu ©eS u fntu tu u yt ©e u
sðt e yt¿tt yt þu . ytðw k tu t¤t k Mðt{e w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u
wýt e t k Mðt{e ©eS{nthts tËu Þt u ©eS u fÌtwk fu {the yt¿tt
ntuÞ tu nwk sq t Z úñt k Mðt{e e ËntÞ fhðt òô ý yuf ðt Úte {tu
kÄtytu tu nwk òô. íÞthu ©eS fnu þe ðt Úte nwk kÄtô? íÞthu wýt e t k
Mðt{e fnu, nwk {tht {kz¤Ërn sq t Z òô.
íÞthu {tuyu fhu÷tu ¿tt tu uþ {tht Ëtk¼¤ðt{tk ytðu; rn tu
¿tt tu uþ Ëtk¼éÞt rËðtÞ yk :fhý{tk {u÷ ¼htE òÞ. u {u÷ u ¿tt tu uþ
îtht ftZðt {txu ðhË r ðË{tk yuf {tË tu t¤t k Mðt{e sq t Z ytðe u
y{ u fÚttðt to wk Ëw¾ yt u tu nwk sq t Z òô íÞthu ©eSyu tu t¤t k
Mðt{e u tu t e tËu tu÷tðe u fÌtwk su {thu yuf ðhË{tk yuf {tË sq t Z
sE u hnuðwk u íÞtk wýt e t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e ytr f {kr h
fhðt Þu÷t Ëk tu u yuf {tË ¿tt tu uþ fhðt qðof fÚttðt to tu ÷t¼ yt e
u ÒtuÞ Ë T whwytu Ërn Ëk tu u Útt nrh¼õ tu u «ËÒt fhe u {thu Zzu
64
{the tËu ytððwk. ytðe ©eS e yt¿tt ÚtðtÚte tu t¤t k Mðt{eyu nt tze
su nu {nthts {the yt¿tt «{týu nwk yuf {tË sq t Z sEþ u fÚttðt to tu
÷t¼ yt eþ. ytðe he u fÌtwk uÚte wýt e t k Mðt{e htS ÚtÞt u ©eS u
fÌtwk su nwk {tht {kz¤ Ërn Útt {the òuzu ytððt{tk ¾wþe yuðt Ëk t»to u
÷E u {the yt¿ttÚte sq t Z sðt ¾wþe Awk {txu {tu fntu u r ðËu yºtuÚte
ef¤e u òô íÞthu ©eS fnu ytð e ft÷u ef¤òu. Ëðth{tk s{e iÞth
ÚtE u {the tËu ytðe { u {¤e u AeÚte sþtu.
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e esu r ðË iÞth ÚtE u {¤ðt ytðu÷t
wýt e t k Mðt{e W h «ËÒt ÚtÞu÷t ©eSyu u{ u «Ët e e t½ yt u÷e
u nS sq t Z t {kr h{tk Au. u{s Mðt{e e Ëk tÚtu s th ftuE Ëk u
yk h¾wk, ftuE u ¾uË, ftuE u {t¤t, ftuE u fkXe, ftuE u s tuE, ftuE u e tk h
ytr f ytÃÞwk íÞthu wýt e t k Mðt{e fnu {nthts {the ËtÚtu sq t Z yt
thtÞý tË ý ytðu Au u{ u ý «Ët e e ðM w yt tu. íÞthu thtÞý tË u
©eS fnu {the tËu ytðtu {thwk ux «Ët e wk fhe yt wk. {tht ntÚt Vuhðe u,
yu{ ©eSyu fÌtwk. ytðe he u Ëðo u «Ët e yt e u sq t Z sðt {txu hò
yt e uÚte Úttuzt r ðË{tk Ëk tuyu Ërn wýt e t k Mðt{e sw t Z ytÔÞt
uÚte úñt k Mðt{e yt k tBÞt u {kr h wk ft{ ½ýe Íz Úte [t÷ðt {tkzâwk.
u Ë{Þ{tk u-ºtý qÄ yt e ¼UËtu n e ý ux÷tÚte Atþ qhe Út e
ntu e uÚte úñt k Mðt{eyu wýt e t k Mðt{e e ËtÚtu ytðu÷t òuht¼ u
fÌtwk fu eh th e ¤uxe{tk hnu t ¼hðtztu u íÞtk òytu u {kr h u þtu¼tzu
uðe hwü wü Ëthe yuf y h u ½ýwk qÄ yt u uðe tÞtu ÷E ytðtu. ytðwk
fne u òuht¼ u u t¤tytuyu Ërn {tufÕÞt u ¼hðtztu t un{tk sE
tÞtu òuðt ÷tøÞt. íÞthu ¼hðtztu fnu fu{ ytÔÞt Atu ? íÞthu òuht¼ fnu
yuf- u tÞtu ÷uðe Au {txu ytÔÞt Aeyu {txu y{ u Ëk ytðu yuðe tÞ u
tu eyu Aeyu. Ae Ëðo tÞtu u òu tk yuf tÞ sh{tk ytðe u ¼hðtz u
fÌtwk fu y{wf tÞ yt tu su Yr Þt Útþu u y{u yt eþwk. íÞthu ¼hðtz fnu
fu u tÞ tu nwk rn yt wk, fthý fu u tÞ tu {the tÞtu e Ítuf u þtu¼tzu
Au. íÞthu òuht¼ fnu y{thu tu u s tÞ òuEyu Aeyu. tk[ ¼hðtz
su Yr Þt Xhtðþu u y{tu yt eþwk ý u s tÞ yt tu {tu yt tu tu
y{u tAt sEyu.
65
ytðwk fnuðtÚte tÞðt¤t ¼hðtz u eò ¼hðtztu fnu Mðtr{ thtÞý t
¼ {thu íÞtk tÞ ÷uðt ytÔÞt Au u ÷eÄt ð h òÞ tu yt ýwk ÷tuf{tk
¾tuxwk u¾tÞ {txu su fnu u tÞ yt tu. Ae su tÞ u òuht¼ {t t n t
u tÞ e ®f{ ¼hðtztuyu Yr Þt Ëtu XhtÔÞt u «{týu Ëtu Yr Þt yt e u
òuht¼ tÞ ÷E u sq t Z s t n t íÞtk hM t{tk eyuÚte týe wk uzwk
÷E u Ët{e ytð e ¼hðtzýu tu t e tÞ ytu¤¾ðtÚte ¼ u fÌtwk su yt
{the tÞAu u {tu ÷E òytu Atu tu {tht ytk ýt u þtu¼tz th yt tÞ u
tAe ÷E u {thu ½uh ytðtu, {thu u tÞ e AuÕ÷e qò fhðe Au. AeÚte {tu
{thu íÞtk ÷E sòu.
ytðwk Ëtk¼¤e u òuht¼ tÞ u tAe ÷E u un{tk u tE u ½uh
yt k Úte Þt. íÞtk tÞ u ¾e÷u tkÄe u ¼hðtzýu yuf Útt¤e{tk fkfw-Vq÷-
[tu¾t-ð ÷E u ytðe u tÞ u tuðt {txu tk ze Útt tÞ u ¾tðt {txu
f tËeÞt ¼hu÷wk thwk ÷tðe u tÞ yt ¤ {qõÞwk u tÞ e fkfw Vq÷ [tu¾tyu
fhe u qò fhe u yuf ð tÞ u ytuZtzâwk u tÞ u uËe u u ÷t e
¼hðtzý tu÷e fu, nu tÞ{t t, {tu ftuE u ®þ zwk {th tk rn u txwk
{th tk rn. ßÞthu tuðt uËu íÞthu ½ýwk qÄ yt òu u y{the Ítuf u ÷òðþtu
rn. u Ëtht Mð¼tð ht¾þtu suÚte y{the Ítuf tk ð¾tý ÚttÞ uðe he u
ð oòu. yux÷wk fne u tk[ Yr Þt tÞ u ¼ux {qfe u tÞ Útt ðtAhze u
¾e÷uÚte Atuze u òuht¼ u yt e u tÞ u ÷E u òuht ¼ {kr h t [tuf{tk
ytÔÞt u úñt k Mðt{e Útt wýt e t k Mðt{e rð uhu Ëk tu Útt t»to tu
Útt nrh¼õ tu {kr h u þtu¼tzu uðe tÞ u òuE u yt k tBÞt.
Ae òuht¼ u W h t uW Ë T whwytu yt ¤ ðt fhe su yt
tÞ{t t u ð¤tð e ð¾ u tÞ{t t e qò fhe u ¼hðtzýu «tÚto t fhe u fÌtwk
fu nu tÞ{tðze {tu Mðtr{ thtÞý t {kr h{tk òytu Atu u {tu ftuE u txw-
®þ zwk {the u y{the Ítuf u ÷òðþtu rn. ytðe he u tÞ u W uþ yt e
{tuf÷e Au.
uðe òuht¼ e ðtýe Ëtk¼¤e u wýt e t k Mðt{e fnu fu Ëðuo Ëk tuyu
Útt Ëðuo nrh¼õ tuyu yt ýe yux÷u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e Ítuf u Ä{oÚte
¼úü ÚtE u ÷òððe rn yu {{o Ë{sðt tu Au.
66
u W h wýt e t k Mðt{eyu {z t wk áütk ytÃÞwk : su ftuE ð¾ u
ftuE t{ u Ëe{tzu ÷ztE ÚtðtÚte ½ýtk {z tk zâtk n tk. íÞtk ftuE htò tu
¾ò tu Vtze u [tuh ÷tuftu ½ýwk ÿÔÞ ÷E u s t n t. Ëðth Út tk [tuhe htßÞ{tk
ÚtE Au u{ òýe u [tuhtu u fzðt {txu Vtus th u htòyu nwf{ fÞtuo suÚte
Vtus th ½ýtk rË tEytu ÷E u Útt ÷tk òý th tu t e ËtÚtu e ÷E u
[tÕÞtu. u e ÷tk òu tu òu tu yt ¤ [t÷u u rË tEytu Ërn Vtus th
tA¤ [t÷u.
ytðe he u [t÷ tk [tuhtu u fzðt tu Ë{Þ «tó Út tk ½ýtk [tuhtu tËe
Þt u yuf [tuh u fzðt {txu e Ërn Vtus th ytð tu n tu. u Vtus th u
AuxuÚte ytð tu òuE u [tuh {hu÷tk {z t{tk Ëqðt {txu iÞthe fh tu n tu u
ð¾ u {z tk tuÕÞtk fu y{u tu ft÷u ynª ÷ztE ÚtE uÚte {hðtÚte ynª
zu÷tk Aeyu u wk Sð tu y{tht ¼u tu ËqE sEþ tu y{the ÷ts sþu fu
yt Ätk Sð tk Au {txu y{the ÷ts ht¾ tu s y{tht ¼u tu ËqE ò. íÞthu
u [tuhu fÌtwk su {the ÷ts sðt Eþ rn, {txu {u { u {tht ¼u tu Ëqðt
ãtu. Vtðu ux÷wk w:¾ zþu u u nwk Ën fheþ. u òu {tht ¼u tu { u Ëqðt
rn ãtu tu htò t rË tEytu { u fze ÷uþu.
yt{ {z tk u fne u {z tk ¼u tu ËqE Þtu. Úttuzeðthu e Ërn Vtus th
ytÔÞtu u eyu Vtus th u fÌtwk fu {tht [tuhtu yt Ëq t Au u u fze ÕÞtu.
íÞthu Vtus thu fÌtwk fu ynª ft÷u ÷ztE ÚtE n e {txu yt {hu÷t {týËtu
zu÷t Au {txu yt ¤ [t÷tu. yu{ Vtus thu fÌtwk íÞthu e fnu nðu yt ¤
÷wk [t÷ wk Úte {txu yt {z tk ¼u t Ëq u÷t [tuh Au u u fze ÕÞtu. íÞthu
Vtus th fnu yt{tk ftuE Sð tu Úte yux÷u þe he u fztÞ? íÞthu Sð t
{týË u òýðt {txu eyu W tÞ tÔÞtu su {tht ntÚt{tk ¼t÷tu Au u
Ätk {z tk e At e{tk {thtu yux÷u Sð tu nþu u uXtu Útþu. u W tÞ «{týu
fÞwO ý ftuE uXwk ÚtÞwk. {z tk e ÷ts ht¾ðt Sð tyu ¼t÷t wk w:¾ Ën
fÞwO Ae q¤tu Ë¤ tðe u Ät u {w¾u yztzâtu tu ý ftuE uXwk ÚtÞwk rn.
íÞthu Vtus th e u fnu {tht fnuðt «{týu u W tÞtu fÞto ý ftuE QXâwk
rn {txu ynªÚte [t÷tu; rn tu yuf [tuh ý tËe òþu tu fztþu rn.
íÞthu e tuÕÞtu fu {thtu [tuh yt {z t{tk s Au ý yt ¤ Þtu Úte.
67
Ae eyu Vtus th u fÌtwk fu {u yuf ft ¤ nwk ÷¾tðwk u{ ÷¾tu fu
yt {z tk ¼u tu hnu÷tu [tuh uXtu Útþu u u ftuE «fth e Ëò fhðt{tk ytðþu
rn u{s kz fhðt{tk ytðþu rn, u þq¤eyu ý [Ztððt{tk ytðþu rn,
ý Ëh tð yt e u u u hò yt ðt{tk ytðþu. ytðwk ÷¾tðe u Vtus th e
Ëne ÷E u u ÷¾u÷tu ft ¤ eyu tu t e tËu htÏÞtu u Ae Ätk {z tk
«íÞu W h t ft ¤ e ðt Ëk¼¤tðe íÞthu {z tk ¼u tu Ëq u÷tu u {z tk e
÷ts ht¾ðt w:¾ u Ën fh thtu [tuh uXtu ÚtÞtu u u u htò yt ¤ ÷tðe u
W h e Äe nfef fne u htò tËu Ëh tð y tðe u hò yt e.
uðe s he u yûtht e ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t úñ[the, Ëk ,
t»to tu, nrh¼õ tuyu ©eS{nthts e fnu÷e yt¿tt t¤e u ©eS e ÷ts ht¾ðe
u yt ýu ©eMðtr{ thtÞý e Ítuf t Aeyu {txu ©eS{nthts u ÷tkA ÷t u
uðe ftuE r¢Þt fhðe rn yu s yt ðt tu fnuuðt tu rËØtk Au u yt¿tt
t¤e u ©eS{nthts u htS fheþwk tu s yt ý u yk ft¤u ©eËnò k Mðt{e
uzðt ytðe u tu t wk Ë t su yûthÄt{ u tu Ëh tð yt þu. {txu
©eS{nthts e yt¿tt, W tË t htu h t¤ðtÚte ©eS yûthÄt{{tk tu t e
Ë{e e Ëuðt{tk t¾÷ fhþu. >>h8>>
yt¾t t{{tk h®Ën ðu ©eS{nthts t h{ yuftkr f ¼õ n t.
uytu ©eS e {q u ò ú , MðÃ , Ëw»twÂó ºtýuÞ yðMÚtt{tk ftÞ{ u¾ t u
©eS e {q Äthe u tk[Ëu {t¤t Vuhð t. ytðt W¥t{ ¼õ u yûthÄt{{tk
÷E sðt ©eS rð{t ÷E u ytðu ý u{ u sq t Z{tk ©eSyu Ähtðu÷t
htÄth{ý uð tu nth yk ft¤ t Ë{Þ{tk { u nuhðt {¤u tu Xef ytðe
ðtË t u ÷eÄu ©eS Ät{{tk ÷E òÞ rn. ytðe he u nthY e ðtË tyu
fhe u yt ÷tuf{tk A {tË ËwÄe hnuðwk zâwk. Ae u t{ t Ëw¾tht{ ºtðtze
ft{ftsu sq t Z ytðu÷t u tu t wk ft{ hðthe u {kr h{tk htÄth{ý uð tk
þo fhe Ë¼t{tk ytð tk nu÷tk ZztÚte wýte e t k Mðt{e u úñt k
Mðt{e e ËntÞ{tk {tuf÷u÷t. ©eSyu tu t¤t k Mðt{e u fnu÷wk fu ðhË ntzu
{thu sq t Z sE u wýt e t k Mðt{e ytr f Ëk tu u yuf {tË fÚttðt toÚte
Ëk tu»t yt ðtu. u ©eS e yt¿tt {ws h ðhËu su{ sq t Z s t n t u
s «{týu yt ð¾ u sq t Z Þu÷t.
68
tu t¤t k Mðt{e u Útt wýt e t k Mðt{e u Útt úñt k Mðt{e u
yt¾t t{ t Ëw¾tht{ ºtðtzeyu Ë¼t{tk uXu÷t òuE u yt k t{e u
tu t¤t k Mðt{e ytr f tk þo fhe u Ë¼t{tk uXt íÞthu Mðt{eyu Ëw¾tht{ u
u t{ t nrh¼õ tu t Ëw¾e Ë{t[th qAât u ¼u t ©eS u {¤u÷t h®Ën
ðu t Ë{t[th qAât fu u ¼õ Sðu Au fu ©eS t Ät{{tk Þt Au? íÞthu
Ëw¾tht{u tu t¤t k Mðt{e u fÌtwk su Mðt{e u h®Ën ðu wk tu ¾ ¾tuðtE
Þwk Au. suÚte ©eS uzðt ytðu Au íÞthu y{u ¼tUÞu W theyu Aeyu ý ftuE
ðtË t{tk kÄtÞu÷t h®Ën ðu u ©eS Ät{{tk ÷E s t Úte u Ítu tu (Sð)
tAtu ð¤u Au yux÷u y{tu u{ u tAt ¾tx÷t{tk Ëwðtzeyu Aeyu. ytðwk A
{tËÚte [t÷u Au {txu u h®Ën ðuyu fE ðM w{tk ðtË t ht¾e Au u y{ u
¾ h z e Úte suÚte A {tËÚte yt ÷tuf{tk he tÞ Au.
ytðwk Ëw¾tht{ wk ð[ Ëtk¼¤e u tu t¤t k Mðt{eyu yk oÂü fhe u
òuE ÷eÄwk. AeÚte tu t¤t k Mðt{eyu Ë¼t{tkÚte yuf t¤t u {kr h{tk
úñ[the tËu {tuf÷ tk fÌtwk fu {tu úñ[the u fnuòu fu htÄth{ý uð tu uhu÷tu
Vq÷ tu nth tu t¤t k Mðt{e {k tðu Au {txu yt tu yu{ fnuòu. ytðe he u
t¤t t fnuðtÚte úñ[theyu htÄth{ý uð tu nth ytÃÞtu. u ÷E u Ë¼t{tk
ytÔÞtu Ae u ytðu÷tu nth tu t¤t k Mðt{eyu Ëw¾tht{ ºtðtze u ytÃÞtu u
fÌtwk su yt htÄth{ý uð t nth{tk s u{ u ðtË t Au fu yk :ft¤u nwk uð tu
nth nuhe u Ät{{tk ©eS ËtÚtu òô, {txu ½uh sE u yt nth u{ u uhtðþtu
fu whk ©eS e ËtÚtu Ät{{tk sþu {txu u{ u {tu {thtuu yt u÷tu nth uhtðòu
u íÞtk su e t ÚttÞ u {tu ynª ytðe u { u fnuòu.
ytðe he u tu t¤t k Mðt{e t fnuðtÚte Mðt{e e yt¿tt ÷E u Ëw¾tht{
ºtðtze tu t u t{ Þt u tu t tk nuhu÷tk ÷q ztk ½uh W the u u ÷q ztk¼uh
ntÚt{tk nth ÷E u Ëw¾tht{u h®Ën ðu e ¾zfe{tk {uÕÞtu fu whk h®Ën
ðu tuÕÞt fu Ëw¾tht{ { u tu t¤t k Mðt{eyu yt u÷tu htÄth{ý uð tu
nth { u uhtðtu suÚte ©eS{nthts e Ëk tÚtu nwk Ät{{tk òô. yu{ yk Þto{e ýu
h®Ën ðu tuÕÞt fu whk u{ u nth nuhtÔÞtu yux÷u tuÕÞt fu Íx tÞ t
AtýÚte [tuftu fhe u ÷- ¼o s{e {tk t¾e ftk ¤e W h { u uËtztu u
69
½e tu eðtu fhtu u {tht ½h{tk hnu÷t Ëðos tu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e
ÄwLÞ fhtu yux÷u nwk ©eS{nthts uzðt ytÔÞt Au rð{t ÷E u u{ e ËtÚtu
Ät{{tk òô.
ytðe he u tu÷ tk [t÷ tk tu t tu { tuhÚt nth tu qhtu ÚtÞtu fu whk
©eS e Ëk tÚtu rð{t {tk uËe yûthÄt{{tk Þt. u yt¾t t{{tk ÚtÞu÷t
Ë{t[th fnuðt Ëw¾tht{ ºtðtze esu r ðË sq t Z sE tu t¤t k Mðt{e u
fnu tk nu÷tk Mðt{eyu yk Þto{e ýtÚte yt¾t t{u u÷e ðt fne. u
Ëtk¼¤e u tu t¤t k Mðt{e u ytË u uXu÷t Ëk tu Útt nrh¼õ tu ½ýwk ytùÞo
tBÞt. yt ðt tu rËØtk yu Au fu ðtË tðt¤t u ©eS tu t t Ät{{tk ÷E
s t Úte. {txu ðtË tyu hrn ÚtE u ©eS e ¼Âõ fheþwk tu s ©eS{nthts
yt ý u tu t t yûthÄt{{tk ÷E sþu. >>h9>>
ðztu ht{tk tÚt¼õ ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. u ©eS e
{q ºtýuÞ yðMÚtt{tk y¾kz u¾ t. u{ t suðt s «¼w tË t{ t ©eS t
¼õ n t. y¾kz ¼ ðt kw ¼s Òtu sý ¼u t Ë u e u fh t u u «¼w tË u
tu t tu ÔÞðnth W tze ÷u uðtu yuf Atufhtu n tu. u Atufht u yûthÄt{{tk
÷E sðt ©eS {nthts Ätu¤t ntÚte u hÚtu òuze u u u uzðt ytÔÞt u
Atufht u ©eS {nthts fnu thtu t nt tzu tu u yûthÄt{{tk ÷E sðtu
Au, fthý fu thtu t {thtu yuftkr f ¼õ Au u{ t { {tk yu{ Útðwk
òuEyu fu { u qAât rËðtÞ ©eS {tht yuf t yuf Atufht u Ät{{tk ÷E
Þt suÚte tht t u qA fu ©eS { u Ät{{tk ÷E sðt ytÔÞt Au {tu
fnu t ntu tu. yu{ { u qAðt wk fnu Au uÚte {tu u nwk ©eS t fnuðtÚte qAwk
Awk.
íÞthu «¼w tË ¼õ u rð[th fÞtuo fu {tht Atufht tk ÄLÞ ¼tøÞ su nwk
uXtk u u ©eS {nthts uzðt ytÔÞt Au. yu{ Äthe u Atufht u fÌtwk fu
{nthts u fnu fu {thtu t { u Ät{{tk ÷E òytu u{tk htS Au. ytðwk
Atufht wk fnuðwk Ëtk¼¤e u ©eS{nthts «¼w tË t Atufht u Ätu¤t ntÚte òuzu÷t
hÚt{tk uËtze tu t t yûthÄt{{tk ÷E Þt. Ae u Atufht tu yÂø ËkMfth
fhðt M{þt {tk ÷E Þt u Atufht u ÷tfztk e r[ t{tk Ëwðtze u yÂø
{qõÞtu íÞthu fwËk e ÷tuftu «¼w tË u fnu fu { u ËíËk Ëãtu rn. {tht
70
yuf t yuf Atufht u ¼ ðt u {the tkÏÞtu suÚte {thu ÔÞðnth{tk w:¾ ytÔÞwk
u y{u òu ËíËk Äthý fÞtuo Úte tu y{u Útt y{tht Atufhtytu fuðt
ËtòË{t Vheyu Aeyu? {txu {thu òu Sððwk ntuÞ tu {the fkXe tuze u
r[ t{tk {qfe ãtu, rn tu Úttuzt r ðË{tk { u ý {the tk¾þu. u t{{tk
õÞtk Atufhtytu e ¾tux n e suÚte {tht ¼ ðt u {thu ½uh ½t {tÞtuo? {txu
nS Ë{òu tu {u [þtu.
ytðt fwËk eytu t þç Ëtk¼¤e u fkXe tuze r[ t{tk {qfe eÄe u
ËíËk e {xe u ½uh Þt. Ae «¼w tË tu Atufhtu {he Þtu Au uðt Ë{t[th
Ëtk¼¤e u h{¼õ hts tÚt¼õ ¾h¾htu fhðt Útt «¼w tË u þtkr yt ðt
u{ u ½uh ytÔÞt. ÷tufÔÞðnth «{týu fhe u Ae «¼w tË u þtkr {txu tuÄ
yt ðt ÷tøÞt fu yt ÷tuf{tk ftuE hÌtwk Úte, hnuðt wk Úte. su tu sL{ u wk
yuf r ðË {hý Au s {txu yt { w»Þ unu fhe u ¼ ðt e ¼Âõ fhe ÷uðe
u s SÔÞt tu ÷t¼ Au suÚte Äehs ht¾e u «¼w ¼sðt.
ytðe he u tuÄ fhe u ½uh s e ð¾ u «¼w tË u tÚt¼õ u sÞ©e
Mðtr{ thtÞý fÌtt ý «¼w tËu sÞ©e Mðtr{ thtÞý fÌtt rn u
tÚt¼õ u «¼w tË fnu fu {U tu fkXe tuze u r[ t{tk {qfe eÄe Au u nwk
ËíËk e {xe Þtu Awk {txu nðuÚte {thu {thu ½uh ytððwk rn, fthý fu {U fkXe
tkÄe u ËíËk e ÚtÞtu íÞthu ©eSyu {thtu yuf tu yuf Atufhtu ÔÞðnth [÷tðu
yuðtu ÚtÞtu u u {the tkÏÞtu {txu { u ËíËk Ëãtu Úte suÚte {U ËíËk tu
íÞt fÞtuo Au.
íÞthu tÚt¼õ u «¼w tË u Zzt t «Út{ «fhý t Ëe¥tuh{t ð[ t{] e
ðt fhe fu nwk ËíËk fhwk tu {thtu yt un {tk tu Au u Ëtòu ÚttÞ yÚtðt
ðtkÍeÞtu Awk u efhtu ytðu fu efht {he òÞ Au u Sð t hnu fu r Äo Awk
u Ä ðt Úttô fu t{ htË Þtu Au u ËíËk fheyu tu tAtu ytðu yuðe
ò e su tÚto e RåAt u ht¾e u ËíËk fhðtu. {txu ËËk fhðtu u tu
tu u tu t t Sð t fÕÞtý u s yÚtuo fhðtu ý ftuE tÚto e RåAt tu
ht¾ðe s rn.
ytðe he u tuÄ yt e u tÚt ¼õ tu t u ½uh Þt. AeÚte ©eS
{nthts Zzu Vq÷ tu¤ tu WíËð fhðt t n t uÚte ðztu hu tÚt ¼õ u
71
«¼w tË t t{Úte ft ¤ ÷ÏÞtu su yt ðhË{tk Vq÷ tu¤ tu WíËð ðz t÷{tk
fhðt t Úte ý Zzu fhðt t Aeyu {txu þo fhðt ynª ytðòu. ytðtu
ft ¤ ©eS tu {¤ðtÚte tÚt¼õ «¼w tË u ðk[tððt u{ u ½uh Þt íÞtk
«¼w tË u ft ¤ ðk[tÔÞtu u fÌtwk fu y{wf r ðËu {tu ytðtu tu yt ýu Zzu
©eS tk þo fhðt sEyu. íÞthu «¼w tË fnu nwk tu ËíËk e {xe Þtu Awk
{txu {thu Zzu ytððwk Úte {thu sðwk ntuÞ tu sòu. A tk tÚt¼õ u «¼w tË u
Zzu ÷E sðt yt ún fÞtuo íÞthu «¼w tËu tÚt¼õ u fÌtwk su {tu {tht ð e
©eS e «tÚto t fhe u ©eS u fntu fu yt «¼w tË tu Atufhtu {he Þtu Au u t
¼u t Útðt e «¼w tË e RåAt Au tu u {tu RåAt q h e fhtu yu {
©eS{nthts u fntu u { u {thtu Atufhtu tðu tu nwk {the ËtÚtu Zzu ytðwk.
íÞthu tÚt¼õ u fÌtwk fu sYh ©eS u fne u tht Atufht tu nwk {u¤t fhtðeþ
{txu {u Mºte wÁ»t {the Ëk½tÚtu Zzu Ë{iÞtu fhðt [t÷tu.
ytðtu Xhtð fhe u tÚt¼õ esu r ðËu Mºte Ërn «¼w tË u ÷E u
Zzu sðt eféÞt. u [t÷ tk [t÷ tk Úttuzt Ë{Þ{tk Zzu Þt u W thtu
fhe u ©eS tk þo fhðt «¼w tË Ërn tÚt¼õ yûth ytuhze{tk Þt
íÞtk ©eS u kzð T «ýt{ fhe u ÷t e u ©eS Ë{e {tk uXt. u ð¾ u
©eS {nthtsu { w»Þ [rhºt fÞwO fu nu tÚt¼õ , y{u yuðwk Ëtk¼éÞwk Au fu
«¼w tË tu yuf tu yuf ÔÞðnth [÷tðu uðtu Atufhtu un {qfe Þtu Au u ðt
Ët[e fu ¾tuxe ? ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u «¼w tË ©eS «íÞu tuÕÞt fu,
{tu {tht Atufht u Ät{{tk ÷E sðt {txu Ätu¤t u ntÚte òuzu÷tu hÚt ÷E u
ytÔÞt u {the hò {tht Atufht tËu ÷uðztðe u {tu {tht yûthÄt{{tk
{tht Atufht u ÷E Þt Atu u ð¤e yíÞthu yòÛÞt ÚtE tÚt¼õ u qAtu
Atu fu y{u ytðwk Ëtk¼éÞwk Au yu fuðe ðt ? {tht Atufht u {th th s {tu
Atu {txu {U tu ËíËk tu íÞt fÞtuo Au u nwk tu Zzu ytððt tu ntu tu ý
tÚt¼õ t yt únÚte ytÔÞtu Awk yu{ fne u «¼w tË {ti hÌtt.
íÞthu tÚt¼õ u ©eS u «tÚto t fhe u fÌtwk fu {the Ëk tÚtu «¼w tË Zzu
yt tk þo fhðt ntu t ytð t ý u{ t fnuðt «{týu {U f q÷ fÞwO suÚte
{the ËtÚtu ytÔÞt Au u þwk tu «¼w tË u u{ e Mºte Ërn tu t t Atufht u
{¤ðwk Au tu {tu {the «tÚto t Ëtk¼¤e u u t Atufht tu {u¤t ÚttÞ uðe
u{ t W h f] t fhtu. yux÷wk ð[ {thwk ËV¤ fhtu tu {thwk yt u÷wk ð[ ËíÞ
72
Útþu u «¼w tË htS Útþu íÞthu ©eSyu fÌtwk fu ytð e ft÷u WL{¥t k t{tk
u Atufht wk ©tØ fhtðtu yux÷u u Atufhtu «¼w tË u ¼u tu Útþu u «íÞût ytðe u
u ©tØ t ªz ÷uþu. ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u esu r ðËu ©tØ Ëhtððt
{txu ÷û{eht{ uhtþhe t{ t útñý u ËtÚtu ÷E u «¼w tË WL{¥t k t
e u ftkXu Þt.
Ae útñý ªz yt ðt tu ¼t htkÄðt {txu Atýtk tu ytZ ¾zfe u
òuÞu÷t Útt ÄtuÞu÷t [tu¾t e u÷e htkÄðt {qfe u Ae «¼w tË u fÌtwk su
{tu WL{¥t k t{tk M t fhe u ytðtu yux÷u ©tØ t rðrÄ tu ythk¼ fheyu.
uðwk útñý wk ð[ Ëtk¼¤e u «¼w tËu WL{¥t k t{tk M t fhðt s¤{tk zw fe
{the fu whk íÞtk s¤{tk tu t tu Atufhtu òuÞtu suÚte u u ò÷ðt {txu
WL{¥t k t{tk tuzt tuz fhe {qfe ý Atufhtu fztÞtu rn. u útñý «¼w tË u
tu÷tðu ý u{ wk fnuðwk Ëtk¼¤u rn, suÚte útñýu òÛÞwk fu xu÷ e wk s¤
u¾e u tkztu ÚtE Þtu Au suÚte tuzt tuz fhu Au. Auðxu Atufhtu e{tkÚte ef¤e u
tXtu íÞthu u e ðtkËu ¼e u ÷q zu «¼w tË ý tuzâtu. yu{ tuz tk tuz tk
t t¾t[h t h th{tk Atufhtu Útt «¼w tË ytÔÞt u Atufhtu {kr h{tk ytðe u
yá~Þ ÚtE Þtu.
Ae «¼w tËu tu t t Atufht u òuÞtu uÚte W thu ytðe u ftuhtk ÷q ztk
uhe u tÚt¼õ u {éÞt u W h e ðt fhu Au ux÷tf{tk ©tØ fhtððt Þu÷
útñý htkÄu÷t [tu¾t e t s¤{tk t¾e E u u÷e ËtV fhe xu÷ tk ð
÷E u h th{tk ytðe ©eS u W h e ðt fne u u xu÷ tk ÷q ztk u{ u
yt ðt u{ t W tht{tk útñý Þt u tÚt¼õ u u ÷q ztk yt e u útñý
tu t u ½uh Þt. Ae «¼w tË u ÷E u tÚt¼õ ©eS tËu Þt u W h e
ðt fhe u fÌtwk fu Atufht u òuÞtu ý u e ËtÚtu ftkE ðt [e ÚtE Úte tu u
Atufht ËtÚtu ðt [e ÚttÞ uðe f] t fhtu suÚte «¼w tË u Ëk tu»t ÚttÞ.
íÞthu ©eSyu fÌtwk su ytsu ËkæÞt yth e tk þo fhe u Mºte Ërn
«¼w tË ðtËw uð thtÞý t ytuhzt{tk uËu, thýtk {tkneÚte ðtËe u íÞtk Atufhtu
ytðe u u{ u þo yt þu.
ytðw k ©eS w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u Ëk æ Þt yth e Ae Mºte w h w » t
ðtËw uð thtÞý t ytuhzt{tk thýtk kÄ fhe u uXtk. u Ë{Þu {tuh{w x Útt
73
e tk h, fwkz¤, fztk, ÍtkÍh, fk tuhtu, ðªxeytu, fkX{tk ½ýtk hí srz nth
uhe u u Atufhu tu t tk {t tr t u þo eÄtk. u tu t t Atufht u òuE u
«¼w tË tu t t Atufht u {¤ðt òÞ Au u Ë{Þ{tk Atufhtu tuÕÞtu fu wk
Atufhtu fu u fnu Au ? {u {tht nòh ð¾ Atufht ÚtÞt n t íÞthu {thtu nwk
yuf ð¾ Atufhtu ÚtÞtu Awk {txu ftuE ftuE tu Atufhtu Úte u ftuE ftuE tu t
Úte. Ënw yuf ½h{tk tu t t f{uo fhe u ¼u t ÚttÞ Au u Ë{Þ ytðu Au íÞthu
yuf eò u {qfe u [tÕÞt òÞ Au. òu tu t tu s Atufhtu ntuÞ tu {t tr t u
yt ÷tuf{tk {qfe u fu{ [tÕÞtu òÞ? {txu yËth ËkËth{tk ftuE ftuE wk Úte.
su{ h u týe eðt {txu ðxu{t wo ¼u t ÚttÞ Au u u ½ze rð©tkr fhe u
tu tu t u hM u [tÕÞt òÞ uðe he u yt s {tk hnu÷t Sðtu e ý r
Au. tu su ¼ ðt t Ät{{tk nwk Þtu Awk u Ät{{tk {thu ytððwk ntuÞ tu
tAtu ËíËk Äthý fhe u ©eS u ntÚtu fkXe ð o{t Äthý fhe u ËíËk e
ÚtE u ½uh sE u ©eS wk ¼s fhþtu tu yûthÄt{ u t{þtu, u òu ©eS wk
¼s rn fhtu tu Ztu÷ ð tz t hf{tk òþtu. {txu {thwk ð[ {t e u
ËíËk Äthý fhþtu tu s {thu u {thu {u¤t hnuþu.
ytx÷tu W uþ yt e u Atufhtu yá~Þ ÚtÞtu. Ae tu t u W thu sE u
ËrðM th «¼w tËu tÚt¼õ u Atufht tu {u¤t ÚtÞtu u Ëk kÄe ðt fhe. Ae
esu r ðË tÚt¼õ Ërn «¼w tË yûth ytuhze{tk ©eS tk þo fhðt
Þt u íÞtk ©eS u fÌtwk fu { u ð o{t Ähtðtu. {thu VheÚte fkXe Äthý fhe u
ËíËk e ÚtE u ½uh sðwk Au. íÞthu ©eSyu fÌtwk fu {the hò ÷E u {tht
Atufht u nwk Ät{{tk ÷E Þtu n tu A tk fwËk e ÷tuftu t fnuðtÚte fkXe tuze u
r[ t{tk t¾e eÄe uðwk Vuh fhtu {txu { u ð o{t Ähtððt Úte, fthý fu
ËkËth tu Qkx t uËýt suðtu Au u Ítuft ytðu fkXe uhe u òytu u ð¤e Mºte
{he òÞ y h Ä tþ t{u tu tAe fkXe tuze t¾tu u fh tk fkXe
uhðe u ÞtuøÞ Au. {txu {tht { S¼tE yux÷u { u qAe swytu. u [tu¬Ë
nt tz wk ntuÞ u Vhe u ð o{t Ähtðe u uhtðu÷e fkXe tuze tk¾tu rn tu s
nwk { u fkXe uhtðwk.
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u «¼w tË fnu fu {u uðwk w:¾ ytðþu u u
nwk Ën fheþ ý nðuÚte nwk fkXe tuze tk¾eþ rn; {txu ð o{t Ähtðe u
74
fkXe uhtðtu. ytðwk fnuðtÚte «¼w tË u ð o{t Ähtðe u ©eSyu fkXe uhtðe u
ËíËk e fÞto. Ae Vq÷ tu¤ t WíËð tk þo fhe ©eS e yt¿tt ÷E u
tÚt¼õ «¼w tË Ërn ðztu ht Þt u «Út{ e uXu tÚt¼õ Útt «¼w tË
¼u t uËe u ©eS{nthts wk ¼s fhðtÚte Ëw¾þtkr u t{ t nðt >>30>>
©eS{nthts e yt¿ttÚte {w{wûtws tu u W uþ fhðt uþtk h{tk Vh t
yuðt y T¼w t k Mðt{e fksîtrh þnuh{t ytÔÞt. íÞtk e t ftkXt W h
htò tu {nu÷ n tu. u {nu÷ t ÍY¾t{tk htò uXtu n tu. Mðt{e ¤ýwk {tU
ytzwk ht¾e u s¤ t fh t n t. u{ u òuE u htòyu òÛÞwk fu yt ti
h{nkË Au uÚte tu t tu rË tE {tuf÷e Mðt{e u þnuh{tk tu÷tÔÞt. u Mðt{e u
yuf e[t{tk tu t tu {nu÷ n tu u{tk W thtu fhtÔÞtu u ¾tÄt eÄt rð uhu tu
Ëthe he u k tu M fÞtuo. Ae htò tu yuf whw n tu u r hk h u t {tk fqðu
M t fhðt ytð tu n tu u r íÞ t r Þ{ «{týu íÞtk M t ËkæÞtr f fhe u
y T¼w t k Mðt{e tËu ytÔÞtu u Mðt{e u {Mfth fhe u tËu uXtu.
Ae Mðt{e u qAâwk fu yt {tht ntÚt{tk [tu ze þt e Au? íÞthu
Mðt{e fnu [thðu »tzTþt yZth whtý ¼th tr f Rr ntË t Ëth e yt
[tu ze Au. u Ëtk¼¤e u htò tu whw þkft u tBÞtu fu suýu ytx÷e [tu ze{tk
Ätk þtMºttu tu Ëth ftZâtu Au íÞthu tu yt nw rðît nþu u f t[ { u «§
qAþu tu nwk þwk W¥th yt eþ? {txu ynªÚte { u hò yt u tu nwk òô yuðtu
ËkfÕ fÞtuo. u ð¾ u yk Þtor{ ýu htò t whw u y T¼w t k Mðt{e fnu fu
ËkfÕ þt {txu fhtu Atu? òðwk ntuÞ tu òytu u uËðwk ntuÞ tu uËtu, y{u
õÞtk htuõÞt Au u fu ¾t t{tk { u htÏÞt Úte ?
ytðe he u { tu ËkfÕ fnuðtÚte htò tu whw ytùÞo t{e u yt Ëtûtt T
h{tí{t Au yu{ òýe u{ u {Mfth fhe u tAtu tu t t {wft{u Þtu. íÞtk
sE u htò u fnu fu {tuyu su h{nkË yt ýtk t {tk htÏÞt Au u Ëtûtt T
Eïh tu yð th Au {txu yt ýtk {nu÷{tk tu÷tðe u u{ e qò rð uhu fhe u
u{ tu Ëífth fhðtu òuEyu. uðe he u tu t t whw t fnuðtÚte y T¼w t k
Mðt{e u tu t t {nu÷{tk tu÷tðe ÷tððt {týË u {tufÕÞtu íÞthu u {týË
ËtÚtu fnuðztÔÞwk su {the Ë¼t{tk ftuE ý Atufhe y h tE {týË ntuÞ
tu y{u ytðeyu. íÞthu htòyu fnuðztÔÞwk su ftuE tE {týË y{the Ë¼t{tk
75
Úte. íÞthu Mðt{e u Ë¼t «íÞu Þt u htòyu ®ËntË {tk uËtzât u fuþh-
[k Úte y[to fhe u »ttuzTþtu [thÚte qò fhe u Âûtýt{tk tk[Ëtu Yr Þt ¼he u
Útt¤ {qõÞtu, Ëtu uhe-Y uhe thðt¤tk ðMºttu {qõÞtk Ae yth e fhe u Ë¼t{tk
htò ytr f fth¼the uXt. >>30>>
Ae y T¼w t k Mðt{eyu ¿tt tu uþ fÞtuo. Ae Yr Þt rð uhu ÷E
÷uðt wk fÌtwk. u tuÕÞt su y{u ÿÔÞ u Útt Mºteytu u yz t Úte yu{ y{tht
whw ©eMðtr{ thtÞý e yt¿tt Au {txu yt ÿÔÞ y{tht ft{ wk Úte. íÞthu
htòyu fÌtwk fu {tu u y oý fÞwO u y{tht ¾ wk hÌtwk rn. yux÷u Mðt{eyu
útñýtu u t hefu yt e eÄwk. ytðwk òuE u htòyu òÛÞwk fu ytðt Ä Mºte t
íÞt ðt¤t íÞt e yt ýu ftuE òuÞt Úte. {txu yt Mðt{e u yt ýu íÞtk ht¾eyu
yuðtu ËkfÕ fhe u Mðt{e u Úttuzt r ðË tu t u íÞtk htÏÞt. Ae htòyu tu t t
whw t fnuðtÚte y T¼w t k Mðt{e u tu t e efhe hýtðe u yzÄwk htßÞ
yt ðt Xhtð fÞtuo. u Mðt{e hnu t n t u k ÷t e [thu ftuhu W½tze hðth tu
uhtu uËtze eÄtu.
Ae Mðt{e rð[th{tk zât fu ytðwk fhðt wk þwk fthý nþu? ux÷t{tk
htò t u fwkðhtu Mðt{e u þo u ytÔÞt, u fwkðhtu u qAâwk íÞthu u fnu fu ft÷u
{ u y{the u ËtÚtu hýtððt t Au, yzÄwk htßÞ yt ðt tu Xhtð {tht
r t©eyu Útt y{tht whwyu fÞtuo Au. yt Ëtk¼¤e u Mðt{e rð[th{tk ze
Þt fu yuf ð¾ tu {ªZ¤ tkÄu÷wk u u tuze u Mºte tu íÞt fhe u ytÔÞtu Awk,
u ð¤e yt eS W trÄ ÚtE. Ae Ëðth t ºtý ðt u r þtyu sðt t {eþÚte
u hÚte [t÷e eféÞt u tuX e òuzu Äe{u Äe{u [tÕÞt ý u e Ëk tÚtu
[t÷ðt{tk VtÔÞwk rn; suÚte tU¾t ze u [tÕÞt u ËI½ðt t{ t t{{tk Ëtksu
ytÔÞt, íÞtk þkfh t {kr h{tk W thtu fÞtuo ux÷t{tk íÞtk yuf útñý ytÔÞtu.
Mðt{e tk þo fhe yt k tBÞtu u qAâwk fu Mðt{e ¼qÏÞt ÚtÞt nþtu ! íÞthu
Mðt{e fnu ¼qÏÞtu ÚtÞtu Awk u Úttf ý ÷tøÞtu Au. íÞthu útñýu qAâwk fu õÞtkÚte
ytÔÞt.? tu fnu fksîtrhÚte. íÞthu útñý fnu u tu [t¤eþ tW ÚttÞ u yuf
ntzu yðtÞ rn. u útñý fnu y{the tuX {¤e n e ? íÞthu Mðt{eyu
nt tze uÚte útñýu Ët[wk {tLÞwk u Mðt{e u fnu fu nwk ¾e[ze-½e-þtf-yÚttýwk
t z rð uhu ÷tðwk Awk yu{ fne u ¾e[ze rð uhu yuf Útt¤e{tk ÷tÔÞtu. u Mðt{e u
s{tzât u týe tÞwk.
76
Ae útñý tu t u ½uh Þtu u íÞtk y T¼w t k Mðt{e htrºt hne esu
r ðË íÞtkÚte [tÕÞt u {t÷u t{ ytðe u þkfh t {kr h{tk ºtý r ðË hne
Äw¤eÞt ÚtE {uÚte t{{tk ytÔÞt. u t{ tu y e {éÞtu. Mðt{e u {Mfth
fÞto u fÌtwk su y{thu ½uh s{ðt Äthtu íÞthu y T¼w t k Mðt{e u u ½uh
Þt. u útñý tËu hËtuE fhtðe u s{tzât. Ae y e ðiht e u u fLÞt
n e u{ u Mðt{e e Ëk tÚtu hýtððt tu rð[th fhe t{{tk sE Mxuk ÷E
÷¾tðe ÷tÔÞtu fu ºteþ ºteþ nòh Yr Þt u Atufheytu u yt ðt u ºteþ
nòh Mðt{e u yt ðt u nwk ntuW íÞthu yt Äwk ¼rð»Þ s{tE u {¤u.
ytðtu ÷u¾ ÷¾tðe u y T¼w t k Mðt{e u ðtk[e Ëk¼¤tÔÞtu. Ae Mðt{e
Ëðthu íÞtkÚ te [t÷e eféÞt u Vh t Vh t w h t w h ytÔÞt u íÞtk
htu thtÞýt k Mðt{e Útt f]»ýt k Mðt{e Útt qýto k Mðt{e Útt «u{t k
Mðt{e ¼u t ÚtÞt. u hM h ðt fhe fu ©eS{nthts u {qfe u ytÔÞt u
ßÞtk íÞtk kÄ ÚttÞ Au. wht wh{tk «u{t k Mðt{e tðýwk þe¾ðt ytÔÞt u
tðt u ½uh kÄtÞt n t u ntÚte tðt s t n t. u y T¼w t k Mðt{e
rð uhuyu òuÞt u fÌtwk fu {nt wÁ»t ynª õÞtk kÄtE Þt ? Ae Ät
{wr ytu ¼u t ÚtE u wht whÚte [t÷e eféÞt. u Ënw Ëk tÚtu yuf tW Þt
Ae rð[tÞwO su ¼u t Vhðt e ©eS {nthts e yt¿tt Úte. u{ Äthe Ëðuo
tU¾t ze Þt. Ae y T¼w t k Mðt{e y uf uþ Vh t Vh t t t t{
ytÔÞt íÞtk hM t{tk t{ tu xu÷ {éÞtu. uýu Mðt{e tu r hMfth fÞtuo u
t{{tk uËðt eÄt rn. íÞtkÚte Mðt{e rzÞt ÚtE e ÷ Þt. íÞtk yuf
sýu kxe- tðxt-ftu ht tu ÷tux ytÃÞtu u {kftuzt u t¾e eÄtu u z¼tý ytÔÞt
íÞthu yÒt ¼u t ÚtÞt. íÞtk u-[th r ðË s{e u ºtý r ðË hne u íÞtkÚte
wÄus Þt íÞtk u r ðË hne {nthts©e t zft{tk r hts{t n t. íÞtk
ytÔÞt u ¼t tu¤uÚte y T¼w t k Mðt{eyu Ëk uþtu ©eS{nthts tËu {tufÕÞtu
fu {the yt¿tt ntuÞ tu {thtk þo fhðt y T¼w t k Mðt{e ytðu. AeÚte
©eS {nthts e yt¿tt ytððtÚte t{{tk ytðe ©eS tk þo fhe f] tÚto
ÚtÞt u ©eS tu ½ýtk r ðË tu rðÞtu {xe sðtÚte y T¼w t k Mðt{e yt k
t{e u ©eS Ëk tÚtu hnu t n t >>31>>
77
©eS e yk Þto{e ýtÚte ËkfÕ fnuðt e ðt toytu
huðt t{ t tu®ð ht{ útñý n t. u{ wk fw¤ rðºt n wk u htuût
¼ ðt w k ¼s fh t n t. u { t òýðt{tk ytÔÞw k fu nt÷{tk ©e
Mðtr{ thtÞý ¼ ðt fnuðtÞ Au u{ e tËu nwk òô u u {tht { {tk
Äthu÷tu ËkfÕ fne u tu nwk u{ u ¼ ðt òýe u u{ tu ËíËk e ÚtE u u{ wk
¼s fhwk. ytðtu ËkfÕ fhe u u tu®ð ht{ tu t t ntÚt{tk Ëtu the ÷E u
Z w h ytÔÞt. u t t¾t[h t h th{tk ÷ª zt e[u Ë¼t fhe
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt r hts{t n t íÞtk u útñý Ë¼t{tk {Mfth
fhe u u X t. íÞthu u ú t ñý u tu t t MðY tu r ùÞ fhtððt {txu
©eS{nthtsu u{ t t{ wk Útt u{ wk t{ yk Þto{e ýu fne u fÌtwk fu {tht
ntÚt{tk Ëtu the Au u y{tu u yt tu. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u u útñý u
©eS{nthts tu r ùÞ ÚtÞtu su yt « x ¼ ðt Au. yu{ Äthe ©eS e
tËu ð o{t Ähtðe fkXe uhe u ËíËk e ÚtE u tu t u ½uh sE « x ¼ ðt
yuðt su ©eMðtr{ thtÞý wk r hk h ¼s fh t nðt >>3h>>
[wzt t{{tk ¼e{ kzât hnu t n t. u{ýu tu t t { {tk ËkfÕ fÞtuo
fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt fnuðtÞ Au tu nwk u{ e tËu òô u u ¼ ðt
{ u tu t tk [hýth®ð {tk Ëtu¤ r[ö yk Þto{e ýu u¾tzu tu u{ u « x
¼ ðt òýe u{ tu ËíËk e ÚtE u{ wk ¼s fhwk. ytðtu ËkfÕ Äthe u Ae
u ¼e{ kzât tu t t ¼tE Sðht{ u ËtÚtu ÷E u ÷tuÞt t{{tk r hts{t
©eS {nthtsu fhu÷e Ë¼t{tk ytÔÞt u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u {Mfth
fhe ©eS ËL{w¾ Q¼t hÌtt. Ae ©eSyu u{ e W h Þt ÷tðe u tu t e
tËu tu÷tðe u uËtÞto u «Ët e yt e. Ae yk Þto{e ýu tu t tk u
[hýth®ð ÷tk t fhe u Ëtu¤ r[ö u¾tzâtk u u òuE u Òtu ¼tEytu htS
ÚtÞt u ©eS{nthts e tËu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE uW ¼tEytu
tu t u ½uh s tk {eýt h t{ t htËeÞt u íÞtk tu t t Äehu÷t u nòh
Yr Þt ÷uðt Þt. u htËeÞt u fÌtwk fu y{tht Yr Þt ÔÞtsu Ërn ºtý
nòh ÚtÞt Au {txu yt tu. íÞthu u htËeÞtyu fÌtwk fu nt÷ Ë ðz Úte {txu
ßÞthu Ë ðz Útþu íÞthu {tht Yr Þt ÔÞtsu Ërn yt eþwk.
78
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u ¼e{ kzâtyu fÌtwk fu y{u Yr Þt ÷eÄt rËðtÞ
sðt t Úte. ytðt ðtÞ t tu {tuyu ½ýe ð¾ fÞto suÚte y{u ÒtuÞ ¼tEytu
÷uðt ytÔÞt Aeyu {txu yt þtu AeÚte {thu íÞtkÚte sEþwk u {thu Yr Þt e
Ë ðz ntuÞ tu yt Ët{e tkÄu÷e ½tuze e ðAuhe Au u yt tu. tu {tht
Yr Þt ºtý nòh ÔÞtsu Ërn {éÞt Au y{ u yu{ ÷¾e yt eyu. ytðwk
¼e{ kzât wk ð[ Ëtk¼¤e u u htËeÞtyu ºtý nòh Yr Þt t ÷t{tk
tu t e ½tuze e ðAuhe yt e u Yr Þt {éÞt tu ft ¤ ÷¾tðe ÷eÄtu. u ¼e{
kzât u ðAuhe ÷E u ©eS{nthts u y oý fhðt ÷tuÞt ytð t n t y u
u ðAuhe Yz tu yð th Au yu{ ©eS{nthts òý t n t uÚte Ë¼t{tk
Ëwht¾t[h u ©eS fnu t n t fu y{thtu Yz ytðu Au. ytðe he u ðt fh t
n t ux÷t{tk ¼e{ kzât Yz t yð tY {týfe ½tuze u ÷E u ©eS tËu
ytÔÞt u tu t t Rü uð yuðt ©eS{nthts u ½tuze y oý fhe u tu t u ½uh
sE u « x ¼ ðt yuðt ©eMðtr{ thtÞý wk r hk h ¼s fh t n t. uÚte
©eS{nthts u{ u Útt u{ t fwxwk u tu t t yûthÄt{{tk ÷E sE u
Ë{e e Ëuðt{tk t¾÷ fh t n t. >>33>>
eXðtò¤ t{{tk ¾e{t ztu heyt hnu t n t. uýu ËkfÕ fÞtuo fu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u yk hò{e Au yu{ nwk õÞthu {t wk tu nwk
þuhze t ËtkXt ÷E u ©eS{nthts tËu òô u {the tËuÚte yk Þto{e ýu
{t e ÷u tu nwk ¼ ðt òýe u u{ tu ËíËk e Úttô. yuðtu ËkfÕ fhe u tu u
þuhze ÷E u Z wh Þt. íÞtk WL{¥t k t e{tk sE u ËtkXt t fxft yufðeþ
fÞto u Ae ÷q zu tkÄe u {kr h{tk sE u Ë¼t{tk uXu÷t ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u {Mfth fhe u yuf Xuftýu Q¼t hÌtt.
Ae ¾e{t u ©eS{nthtsu rðïtË ytððt {txu Þt fhe u fÌtwk su
{tu {thu ½uhÚte tk ztk Ëtu t þuhze t ËtkXt ÷tÔÞt u ½u÷t e{tk {tuyu
u t yufðeþ fxft fhe u Vtkxu tkÄe u ÷tÔÞt Atu u þuhze t fxft y{ u
yt tu, y{thu s{ðt Au. ytðe he u yk Þto{e ýu ðt fnuðtÚte ©eS{nthts u
¼ ðt òýe u u{ u þuhze tu t t ntÚtu Atu÷e u fxft fhe u s{tze. Ae
©eS{nthts u ntÚtu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE tu t u ½uh sE
r hk h ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt w k ¾e{t¼tE ¼s fh t n t. u
79
¾e{t¼õ t wºt {tðS¼tE u{ t wºt Útw¼tE u{ t wºt u[h¼tE u{ t
wºt t÷w¼tE Ëtht ËíËk e Au u{s eXðtò¤ t uËtE t S¼tE
ËðS¼tE Ëtht ËíËk e Au u u{ t wºt hýAtuz¼tE Útt w {[k ¼tE
ý Ëtht Ë Ëk e Au. >>34>>
y{hu÷e t{{tk Þð , yt{ Útt {f hnu t n t. u u sýu yuðtu
ËkfÕ fÞtuo fu ©eMðtr{ thtÞý u Ënw ÷tuftu ¼ ðt fnu Au u{ u yt ýu
¼ ðt õÞthu òýeyu tu E ft÷u Ëht t{Úte ÷t÷ Útt þt{ Auztðt¤e
Auzeytu u ÷tÔÞt Aeyu u u Auzeytu ÷E u yt ýu Zzu sEyu y u u
uW Auze u tu t u ytuZðt {txu yk Þto{e ýu {t e ÷u Útt yt ýe tËu
hnu÷e Ëtuxe {t e ÷u tu yt ýu u{ u ¼ ðt òýe u ËíËk e ÚtE u
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fheyu uðtu { {tk ËkfÕ fhe u u uW sý Zzu
ytÔÞt u Ë÷t{ fhe Ë¼tÚte nth Q¼t hÌtt.
u uW u òuE u ©eS{nthts Ë¼t{tkÚte QXe u u{ t Ë{e {tk sE u
tuÕÞt fu nu yt{ Útt nu {f , {u Òtu sýu t{ ËhtÚte ÷t÷ u þt{
hk t Auztðt¤e Auzeytu u ytýe Au u uW Auzeytu y{ u ytuZðt yt tu.
yu{ yk Þto{e ýu {t ðtÚte yt{ Útt {f Òtu sýu htS ÚtE u uW
Auzeytu ©eS{nthts u yt e u ©eMðtr{ thtÞý u yk hò{e òýe u u{ e
tËu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE uW ¼tE ©eS{nthts e hò ÷E
tu t u ½uh Þt. u « x ¼ ðt yuðt ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fh t n t
uÚte u t t e÷tytu ¤e QXât u t e÷tytuyu fhu÷e W trÄ u Ën fhe
ý tu t e xuf {qfe rn yuðt ¤ðt¤t yt{ u {f n t. >>3 >>
Ët zt t{{tk ¼ t¼tE hnu t n t. uýu yuðtu ËkfÕ fÞtuo fu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u yk hò{e Au u{ u nwk ¼ ðt õÞthu òýwk
tu { u Ë¼t{tk tu t e tËu tu÷tðe u Ë¼t ðå[u zwkxe W h Yr Þtu {qfðt u
tu nwk yk Þtor{ ¼ ðt òýe u ËíËk e ÚtE u u{ wk ¼s fhwk. ytðtu ËkfÕ
fhe u u Zzu ytÔÞt u Ë¼t{tk uXu÷t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u {Mfth
fhe u ©eS u ËL{w¾ Q¼t hÌtt.
Ae ©eS{nthts Ë¼t{tk s ÷tk t ÚtE u Ëq t íÞthu úñt k Mðt{e
tuÕÞt su nu {nthts Ë¼t{tk Ëðuo {wõ tu uXt Au u {tu fu{ Ëq t? íÞthu ©eS
80
tuÕÞt su ytuÕÞt ¼ t¼tE Q¼t Au u{ýu yuðtu ËkfÕ fÞtuo Au su ©eS{nthts
{ u tËu tu÷tðe u tu t e zwkxe W h Yr Þtu {qfðt u tu nwk yk Þto{e ¼ ðt
òýwk uÚte nwk Ëq tu Awk. yu{ fne u ¼ ðt u tu t e tËu tu÷tÔÞtu u fÌtwk fu ÷tðtu
zwkxe W h Yr Þtu {qftu. fu{ Q¼t ÚtE hÌtt Atu? ytðe he u yk Þto{e ýu fne u
Yr Þtu zwkxe W h {wftðe u tu t tu ËíËk e fÞtuo. u ¼ tyu ©eS{nthts tËuÚte
ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE tu t u ½uh Þt u « x ¼ ðt yuðt
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fh t nðt. >>36>>
¼t÷ uþ{tk tðzt t{ Au. u{tk Íeýt¼tE Ëk½ðe hnu t n t. u{ u
yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu su ©eMðtr{ thtÞý u Ënw ¼ ðt fnu Au u{ u nwk ¼ ðt
õÞthu òýwk tu yk Þto{e ýu {the tËuÚte Ëtu the {t e ÷u tu nwk ¼ ðt
òýwk. yu{ Äthe u Íeýt¼tE Ëk½ðe Zzu Þt. u Ë¼t{tk {nthts u {Mfth
fhe u Auxu Q¼t hÌtt. u{ u ©eS{nthtsu u{ wk t{ ÷E u tu t e tËu
tu÷tÔÞt u yk Þto{e ýu fÌtwk fu Ëtu the u {qXe{tk õÞtk ËwÄe ò÷e ht¾ðe Au?
nwk {t wk íÞthu yt þtu fu {tht {tøÞt rð t yt þtu ?
ytðe he u fÌttÚte r ùÞ ÚtÞtu fu yt{ u fu{ ¼ ðt fnuðtÞ ! yt
tu yk Þto{e ¼ ðt s Au. yu{ fne u Ëtu the ©eS{nthts u yt e u
©eS{nthts t ntÚtu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtÞt. ytðe he u
©eS{nthtsu yk Þtor{ ýu ËkfÕ fne u ½ýtk ËíËk e fÞto Au. >>37>>
nðe t{ t t{{tk fwk¼th uðS Útt nhS hnu t n t. uytuyu
yuðtu ËkfÕ fÞtuo fu yt ýu Zzu sEyu u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt òu
yk hò{e ntuÞ tu uðS fnu { u Ëtuxe {thu u nhS fnu { u [hýth®ð
yt u tu yt ýu u{ t ËíËk e ÚtE u u{ wk « x ¼s fheyu. u{ Äthe u
uW sý Zzu Þt u Ë¼t{tk uXu÷t ©eMðtr{ thtÞý u {Mfth fhe u
Q¼t hÌtt.
íÞthu ©eS {nthtsu u uW sý t ËkfÕ «{týu uðS u tu t e tËu
tu÷tðe u Ëtuxe {the u nhS u tu t e tËu tu÷tðe u [hýth®ð ytÃÞtk.
uÚte ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý u yk Þto{e ¼ ðt òýe u u uW sýu
©eS{nthts t ntÚtu ð o{t Äthe fkXe Äthý fhe ËíËk e ÚtE « x wY»ttu¥t{
yuðt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fh t n t. >>38>>
81
tðzt t{{tk neht¼tE þuX hnu t n t. u{ýu yuðtu ËkfÕ fÞtuo fu
{ u ©eS{nthts {tk Ëtu¤ r[ö u¾tzu tu nwk u{ u yk Þto{e ¼ ðt
òýw k . u ð tu Ëk f Õ fhe u Zzu Þt u Ë¼t{tk u X u ÷ t ¼ ðt
©eMðtr{ thtÞý u {Mfth fhe u Q¼t hÌtt. Ae ©eS{nthtsu yk Þto{e ýu
nehtþuX u tu t e tËu tu÷tðe u tu t tk [hý{tk hnu÷tk Ëtu¤ r[ö u¾tzâtk.
suÚte ©eS{nthts u yk Þtor{ « x ¼ ðt òýe u ©eS t ntÚtu ð o{t
Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE tu t u ½uh Þt u íÞtk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk
¼s fh t n t. >>39>>
{u ½ h t{{tk yu f ftS hnu tu n tu . u ý u Ëk f Õ fÞtu o su
©eMðtr{ thtÞý u Ënw ¼ ðt fnu Au tu u{ u nwk yÕ÷t õÞthu {t wk fu yt
t{ tu f]»ýS t{ tu ¼tx Au u e tËu fwht tu÷tðu tu nwk ¼ ðt òýe u
u{ wk « x ¼s fhwk. yu{ Äthe u t{{tk Äthu÷t ©eS{nthts e Ë¼t{tk
ytÔÞtu u Q¼tu hÌttu.
Ae ©eS{nthtsu yk Þto{e ýu f]»ýS ¼tx u tu t e tËu tu÷tðe u
fÌtwk fu fwht tu÷tu. u ftS u fÌtwk fu fwht e [tu ze {tu ntÚt{tk ht¾tu u
¾tuxwk tu÷u tu {tu fnuòu ý { {tk ht¾þtu rn. yu{ ©eS {nthtsu fÌtwk.
Ae f] » ýS ¼tx fw h t tu Õ Þt. u Ú te ©eS{nthts u yÕ÷t òýe u
©eS{nthts u ntÚtu ð o{t Äthe fkXe nuhe ËíËk e ÚtE ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt wk Sð ÞO ¼s fÞwO y u tu t e t {tk W trÄ ÚtE ý ËíËk
Atuzâtu rn. >>40>>
ðËtu t{ t [th txe th ¼u t ÚtE u yuðtu ËkfÕ fÞtuo fu ©eS{nthts
yt ý u tu t tk [hý{tk Ëtu¤ r[ö u¾tzu tu yk Þto{e ¼ ðt ¾ht. u{
Äthe u uytu ðz t÷ ytÔÞt u ©eS{nthts Ë¼t fhe u ¿tt ðt to fh t n t
íÞtk uytu ytÔÞt u ©eS u {Mfth fhe u Ë¼t{tk uXt.
Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u fÌtwk fu yt {q yt úñtkz{tk yt ð¾ u
ytðe Au, VheÚte ytðþu rn. {txu u {q tu { u {u¤t ÚtÞtu Au {txu y{thtu
{ {tk r ùÞ fhe u « x ¼s fhtu suÚte ytíÞkr f {tuût Útþu u VheÚte ¼oðtË{tk
ytððwk rn zu. yu{ fne u tu t tk u [hýth®ð ÷tk tk fhe u Ëtu¤ r[ö
u¾tzâtk uÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u yk hò{e òýe u u{ t ytr© ÚtÞt
82
u ©eS{nthts t ntÚtu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE u tu t u t{ Þt.
u tu t u ½uh sE u « x wY»ttu¥t{ thtÞý yuðt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu
Ëðtuo¥t{ r ùÞ fhe u y¾kz ¼s fh t n t. >>41>>
ZzuÚte ©eS{nthts ñ ú [the Ëk - t»to -nrh¼õ tu Ërn Íeýt¼tE t
tu÷tðtÚte sq t Z Þt n t. u t{{tk Y ht{ t h t {t w©e tk[e tEyu
yuðtu ËkfÕ fÞtuo fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt yk Þto{e ýu {the tËuÚte Äe
ðM w {t e ÷u, u þ ðtøÞu ð h tu hu {thu ½uh s{ðt Äthu tu nwk yk Þto{e
¼ ðt òýwk. ytðtu ËkfÕ fhe u tu t e Ë¾e u íÞtk Þtk u W h e Äe
ðt u u fne. Ae tk[e tE e Ë¾eyu ý ËkfÕ fÞtuo su nwk ¾tkz t¾e u
qÄ Q wk fhe u ftuE u¾u uðe he u {tht ½h{tk thýtk ðtËe u Q¼e
hneþ. u {thwk t{ ÷E u {the tËuÚte qÄ {t e ÷uþu tu nwk ý u{ e
ËíËk e ÚtE u u{ wk ¼s fheþ. yu{ hM h ðt fhe u tk[e tE tu t u
½uh Þtk u W¥t{ «fth tu Útt¤ fÞtuo.
Ae ©eS{nthtsu þ ðtøÞu {wfwk t k úñ[the u fÌtwk fu [t÷tu yt ýu
t{{tk Útt¤ s{ðt sEyu. yu{ fne u úñ[the Útt u t¤t u Ëk tÚtu
÷E u ©eS{nthts t{{tk ÄtÞto. hM t{tk qÄ Q wk fhe u W¼e hnu÷ tE u
íÞtk «Út{ Þt u fÌtwk fu {ýe t ! thýwk W½tztu. y u ©eS{nthts tuÕÞt
su {thwk qÄ ÷tðtu e tu òô fthý fu {thu ËíËk e Útðwk Au {txu. yu{ fne u
{ýe t wk qÄ eÄwk u u{ u ËíËk e t r Þ{ Ähtðe u ËíËk e fhe u
©eS{nthts íÞtkÚte tk[e tE u ½uh Þt. íÞtk sE u Q¼t hÌtt yux÷u
tk[e tEyu ÷k tÚthe u uËtzât. Ae tE tuÕÞtk su {tu yk Þto{e ýtÚte
{thu ½uh s{ðt ytÔÞt {txu s{ðt [t÷tu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk fu ðwk
ht¾u÷ W t{ýwk ftZtu. ðe tk tfwkze tðt {txu ftZtu. u ðwk e tk h ÷tðtu.
u ðtu ÷tuxtu Útt ðtu yt ¾tuhtu týe eðt {txu ÷tðtu. yu{ fne u úñ[the
Ërn tE u e tk h uhe s{ðt uXt.
u Ë{Þ{tk {nthts fnu nwk rn s{wk, fthý fu {tu { u Ëtu Yr Þt
u Ëtu t tu ðuZ yt þtu tu nwk s{eþ. Ae tk[e tEyu xthtu W½tze u
©eS{nthts u Ëtu t tu ðuZ ytk ¤e{tk uhtÔÞtu u Ëtu Yr Þt ¼ux {qfe. íÞthu
{nthts©e s{ðt uXt. ytðe he u yk Þto{e ýtÚte u tk[e tE t Ät ËkfÕ
83
qht fÞtO uÚte u tEyu ©eS e tËu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtÞtk.
u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t yt u÷t r Þ{ rþhËtxu t¤e u ©eS wk ¼s
fh tk n tk. >>4h>>
e ÷týt t{{tk ©eS{nthts ÄtÞto. íÞtk [th sý ËkfÕ fhe u
ytÔÞt. u{tk yuf fnu tu÷tuf{tk nwk htrÄft Ërn ©ef]»ý ¼ ðt u Útt
tu tu eytu u Útt t»to tu u u¾wk tu ©eMðtr{ thtÞý u ¼ ðt òýwk. Ae
eòu fnu nwk fi÷tË{tk tðo e Ërn þkfh u ýtu Ërn u¾wk tu ©eS{nthts u
¼ ðt òýwk. Ae ºteòu fnu nwk t t¤{tk nòh {M fðt¤t þu»t thtÞý u
u¾wk tu ©eËnò k Mðt{e u ¼ ðt òýwk. Ae [tuÚttu fnu nwk Þ{ whe{tk
Ä{ohtò u Útt r[ºt wó ÷u¾f Útt t eytu u t¾ðt t fwkztu Útt ði hýe
e u u¾wk tu ©enrh u ¼ ðt òýwk. u{ Äthe u W h t fnu÷t [th sý
©eS{nthts tËu ytÔÞt u whk ©eS tk þo {tºtÚte Ë{trÄ ÚtE E.
Ae suytu Ë{trÄyu fhe u tu÷tuf-fi÷tË- t t¤{tk Þt u ºtýu nË t
n t. u yuf Ë{trÄyu fhe u s{ whe{tk Þtu u s{ whe tu ºttË u¾e u hz tu
n tu. íÞthu {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk su ºtý nËu Au u yuf fu{ hzu Au? Ae
©eS{nthtsu yuf tk[ ðhË t Atufht u tu÷tðe fÌtwk su yt [th sý
Ë{trÄ{tk Þt Au. u õÞtk Þt Au u wk Ë{trÄ fhe u òuE ytÔÞ. Ae u u
{nthtsu Ë{trÄ fhtðe. uÚte u òuE ytÔÞtu u fÌtwk su tu÷tuf ytr Ät{{tk
Þt Au u nËu Au, u yuf s{ whe{tk Þtu Au u íÞtk tu ºttË u¾e u hzu Au.
Ae {nthtsu u Atufht u fÌtwk su wk VheÚte Ë{trÄ{tk sE [thuÞ u tu÷tðe
÷tÔt. íÞthu u tu÷tðe ÷tÔÞtu.
Ë{trÄ{tkÚte nth ytðu÷t [thuÞ sýtyu ©eS{nthts u Ë¼t{tk kzð T
fÞto u fÌtwk su yt ©eS{nthts Ëtûtt T ¼ ðt Au u huf Ät{ t hnu thtytu
yt ©eMðtr{ thtÞý e Ëuðt fhu Au, {txu yt «íÞût whw»ttu¥t{ ¼ ðt
©eMðtr{ thtÞý u ¼sòu. yu{ fne u uytu [thuÞ sýtyu ©eS{nthts u
ntÚtu ð o{t Äthý fhe fkXeytu uhe ËíËk e ÚtE ½uh Þt u r Þ{ u rþhËtxu
t¤e u ©eS{nthts wk ¼s fh t n t. >>43>>
84
su ÷ whÚte ©eS{nthts [t÷e u y{ tðt Þt. íÞtk ht{t k Mðt{e e
søÞt{tk Q Þto. u Ë{Þu Y½ tÚt tËu Ët t eytu k¾tðe n e. nu÷e
t e tu t e u eS t eytu {wõ t k Mðt{e ytr f Ë T whwytu e. Ae
©eS{nthts nu÷e t e W h [Ze u uXt, y u y w¢{Úte {wõ t k Mðt{e
ytr Ë T whwytu u uËtzât, u Ë{u Y½ tÚt tË tu t e t e W h {nthts©e
uXu÷t uÚte u tu u õÞtk uËu? uÚte Y½ tÚt tË ytztuyð¤tu VÞto fh tu n tu.
u òuE u {wõ t k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwk su Y½ tÚt tË e t eyu
yt uXt tu u õÞtk uËþu? íÞthu {wõ t k Mðt{e u ©eS{nthtsu fÌtwk fu,
fq htk z th ftuE òuEþu fu rn ? {txu Y½ tÚt tË fq htk zþu.
yu{ ðt fhe ux÷t{tk yk t tE ht{t k Mðt{e tk Ëuðf n tk u{ýu
©eS{nthts e qò ½ýtk ¼tðÚte fhtðe. u òuE u Y½ tÚt tË u ¾u ÚtÞtu.
íÞtk Úttuzeðthu htò u ¾ h zðtÚte ©eS{nthts u fzðt òËqË u {tufÕÞtu.
u e ËtÚtu fnuðztðu÷wk su {the tËu Mðtr{ thtÞý ytðu tu u{ u þnuh
nth ftZe {qfþtu. uytuyu ©eS{nthts tËu ytðe ðt fhe íÞthu
©eS{nthts u òËqË e ËtÚtu Ëk tuyu Ërn htò tËu Þt.
f[uhe yt ¤ Ëðuo Ëk tu u Útt nrh¼õ tu u htuftÔÞt. u ©eS{nthtsu
yuf u sðt wk fÌtwk. tu ý kze uðt k Útt qýto k Útt zwk hS u ËtÚtu
÷E f[uhe{tk ÄtÞto. htòyu u÷ t xtkft W h ÞwÂõ fhe t e rfÞtu
¾tðu ÷ . u W h u Ë ðt htòyu yt¿tt fhe. Ae ©eS{nthts
yk Þto{e ýu òýe Þt. Úu te u W h Xu t u tu t e AzeÚte t e rfÞtu
Qk[tu fÞtuo u u Ë{u ©eS{nthtsu htò u fnuðwk ½xu u «{týu fÌtwk. u òuE
kze uðt k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwk su yt ©e { u yt¿tt fhtu tu yt
]Úðe zxý Ëtu xý fhe t¾wk. íÞthu ©eS{nthtsu u{ u t fne, u íÞtkÚte
[t÷e ef¤ t n t. >>44>>
85
ût ht¾ðt rð»tu e ðt toytu
yuf ð¾ wýt e t k Mðt{e Útt f] t k Mðt{e ðz t÷ s t n t.
hM t{tk ÷t¾eÞtýe t{ ytÔÞwk. u t{ e ¼t tu¤u fk t÷ tË tðtu {Ze
tkÄe u hÌttu n tu. u ËíËk tu îu»te n tu. u Ëí wÁ»t u s t u¾e u fzeÞt¤e
÷tfze ÷E u ðtkËu tuzâtu u fÌtwk fu Q¼t hntu. uÚte ©eS{nthts t r {to e
Ëk Q¼t hÌtt. u fk t÷ tË tðu fÌtwk fu {u t{ tztu Atu. yu{ fne u
÷tfze {the u ftkzwk ¾uzðe tÏÞwk u tðtu ¼t e Þtu.
Ae ÒtuÞ Mðt{eytu íÞtkÚte [tÕÞt u hM t{tk t{-Í{ht¤u ytÔÞt.
íÞtk tk[tu [thtu¤tu Ë Ëk eytu ËtÚtu Mðt{e tk þo u ytÔÞtu. íÞthu f] t k
Mðt{eyu fÌtwk fu t{ ÷t¾eÞtýe t fk t÷ tË tðtyu wýt e t k Mðt{e u
fzeÞt¤e ÷tfze {the u ftkzwk ¾uzðe tÏÞwk Au {txu ftuE [Ztð th ðiã u tu÷tðtu.
u Ëtk¼¤e u tk[t u ½ýe s heË [Ze. Ae ðiã u tu÷tðe u ftkzwk [ZtÔÞwk.
ytX- þ r ðË Ëk u htÏÞt u Ëtò ÚtÞt AeÚte Ëk tu Þt.
Ae tk[tu [th ftu¤e u ÷E u {æÞhtrºtyu ÷t¾eÞtýe{tkÚte tðt u tkÄe u
÷E ytÔÞt. ¾tx÷t{tk W t¤t t r ðËu ðtÞhu Qk½e Þtu n tu. íÞtkÚte Ëe{tzu
÷tðe u yuf ðtÔÞ Au íÞtk Az tu tkÏÞtu uÚte òøÞtu. ý tkÄu÷tu uÚte WXtÞwk
rn. ykÄtht{tk ftuE u¾tÞwk rn. uÚte fnu fu { u ynª ftuý ÷tÔÞwk. íÞthu
tk[tu fnu su {tuyu ©eMðtr{ thtÞý t Ëk u {tÞto uÚte Ä{ohtòyu y{ u
s{tu u {tufÕÞt Au. u u {the t¾e u s{ whe{tk ÷E sðt t Aeyu. yu{
fne u {th {tÞtuo u ntzftk ¼tk e tÏÞtk u yÄ{wðtu fhe u fÌtwk su nðuÚte
Vhe u ËtÄw u {tÞto tu Xth {the t¾eþwk. yt ð¾ u tu wk fh hu Au u hnuðt
Eyu Aeyu. yu{ fne u tk[tu tu t u t{ ytÔÞtu.
AeÚte Ëðth{tk tÞtu ÷E u Atufhtk [thðt ytÔÞtk u ðtð{tk týe
eðt òÞ Au fu whk tðu q{ tze su { u ftuEf ftZtu. ytðtu þç Ëtk¼¤e u
Atufhtk ¼q Au yu{ òýe u týe eÄt ð h t{{tk ¼t e sE u Ëðuo u fÌtwk
su ðtÔÞ W h Ëe{tzu ¼q Au. ftuE u òuðt ytððwk ntuÞ tu [t÷tu. Ae Ëðuo
÷tuftu ytÔÞt u þç Ëtk¼¤e u ytu¤ÏÞtu su yt tu fk t÷ tË tðtu Au. Ae
Äe ðt q A e yu x ÷u ðt s{tu y u fhe n e u fne u fÌtw k su
©eMðtr{ thtÞý t ËtÄw wk t{ tu nðu Sðwk íÞtk ËwÄe ÷ô. ytðe he u
86
fne u t{{tk Þtu. ytðe he u tk[t [thtu¤tyu Ëk tu ût ÷eÄtu uÚte u u
yûthÄt{{tk ©eS{nthts yk ft¤u ÷E Þt. ytðe he u ût ht¾ðt{tk
yûthÄt{ {¤u Au. >>4 >>
ÄthE (Äthe) t{{tk ðtýeÞt ht½ðS Útt Ä S u ¼tE ËíËk e
n t. u{ýu fwËk e ðtrýÞt ËtÚtu tu¤ðt wk ft{ u {¤e u fhðt wk htÏÞwk. u{tk
¾tux sðtÚte t{ t Äýeyu Òtu sý tu yuf nòh Yr Þt kz fÞtuo. Ae
ðtrýÞt ¼u t ÚtE u fwËk e ðtrýÞt u fu {tkÚte tk[Ëu Yr Þt zk ¼he u AtuztÔÞtu.
ý ËíËk tu îu»t fh th ðtrýÞtytuyu ËíËk e u AtuztÔÞtu rn. Ae yuf
ðtrýÞtu ËíËk e n tu. uýu tu t t r t u ðt fhe. íÞthu uýu fÌtwk su {tu
u ¼tE Atu u{s yt ËíËk e ht½ðS ý {thtu ºteòu ¼tE Au yu{
òýe u t{ t Äýe u tk[Ëu Yr Þt yt e u Atuztðe ÷tðtu.
u{ fÌttÚte ÒtuÞ ¼tEytu r t wk ð[ t¤ðt {txu ËíËk e u Ët[tu
¼tE Au u{ òýe u u u fu ¾t t{tkÚte Yr Þt ¼he u Atuztðe ÷tÔÞt. u ðt u
©eS{nthtsu ftuEf Útfe òýe uÚte ©eS{nthtsu fÌtwk fu u ðtrýÞtu Zzu
ytðu íÞthu { u ¾ h fhòu. Ae u ytÔÞt íÞthu u{ e W h ©eS{nthts
½ýwk htS ÚtÞt u {M f W h tu t t u ntÚt {qõÞt. u yk ft¤u tu t t
yûthÄt{{tk ËíËk e tu ût ht¾ðtÚte ÷E Þt. ytðe he u ût ht¾ th
t e ntuÞ tu ý ©eS{nthts tu t t Ät{{tk ÷E òÞ Au. >>46>>
ZztÚte ©eS{nthts [ k t¤t s t n t u Ëk tÚtu ñ ú [the-ËtÄw- t¤tytu
n t. k qf t th fhtð t s t yuðt ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý e Ëk tÚtu
fux÷wk { w»Þ Au u ýe þftÞ uðwk ntu wk. yu{ [t÷ tk sq t Z ytÔÞt. u
ðt ËíËk tu îu»t fh th t htuyu òýe. uÚte ËíËk W h ðuh ht¾ th
t htu ðt Ëhfth tËu Þt u fÌtwk fu ©eMðtr{ thtÞý t{{tk ytðþu
tu {thwk htßÞ ÷E ÷uþu, fthý fu u ¼ ðt fnuðtÞ Au. u u{ e Ëk tÚtu
{ w»Þ ý ½ýtk Au. u { u ÞwØ{tk S e ÷uþu. {txu t{{tk uËðt uþtu.
íÞthu htòyu fÌtwk fu ¾w t wk yt u÷wk hts nwk fhwk Awk u u ÷E ÷u tu ¼÷u ÷E
÷u ý u t{{tk ¼÷u Äthu. u{ tu ftuEyu yxftð fhðtu rn.
yt{ fnuðtÚte t htu ðe÷u {tuZu ½uh Þt u ðt u tu t tu òËqË
{tuf÷e u t{{tk Äthðt wk yt{kºtý fÞwO. uÚte ©eS{nthts ðts u- ts u
87
yMðthe Ërn t{{tk ÄtÞto. u Ë{Þ{tk ©eS{nthts t îu»te t htu htò
tËu uXt n t. u Ë{Þ{tk yuf {týËu u [e¼ztk e ftfzeytu yt e u {Mfth
fÞto. Ae ©eS{nthts u ntÚt{tk u ftfzeytu ht¾e u u ntÚtu [t÷ e
Ëðthe{tk s{ðt {tkzât. uÚte t htu tuÕÞt su ftuE {týË e ý þh{ Úte
u ftfze eXe ntuÞ uðe he u yt ÷t¾tu {týË{tk ¾tÞ Au, yt{ u Ënw
¼ ðt fnu Au.
ytðe he u ©eS t [rhºt{tk yð wý t htuyu htò u u¾tzâtu. íÞthu
ðt Ëhfthu ftS u qAâwk su ¾w t fuðt ntuÞ? íÞthu uýu fÌtwk fu ¾w t y÷{M
ntuÞ u ð¤e u{ u ftuE e hðt ntuÞ rn. uÚte ©eS{nthts u ¾w t òýe u
{Mfth fhe u ¼ ðt ýt tu r ùÞ fÞtuo u ts uðts u tu t t {nu÷{tk
Ähtðe u ©eS{nthts tu Ëthtu Ëífth fÞtuo u ©eS{nthts u fÌtwk fu yk ft¤u
{ u u z ðt ytðòu . ytðe he u fne u ©eS{nthts u rð tÞ fÞto u
©eS{nthts k[t¤u ÄtÞto. íÞtk fux÷tf r ðË hÌtt t ðt Ëhfthu un
{qõÞtu u{ u ©eS{nthts tu t t yûthÄt{{tk ÷E Þt.
u ð¾ u ©eS{nthts k[t¤t{tk n t. u ©eSyu tËeft W h Y{t÷
ytztu ÄÞtuo. u òuE u Ëwht¾t[hu qAâwk su ©eS{nthts {u yt þe ÷e÷t
fhe u y{ u fnuðtÞ uðe ntuÞ tu fntu. Ae ©eSyu fÌtwk su ðt Ëhfth
un {qfe Þt u{ u uzðt y{tu sq t Z Þt n t. íÞtk ðt u tY tÞtu
n tu u kÄ y{thtÚte Ën ÚtE rn uÚte yt Y{t÷ tËeft W h ZtkõÞtu
n tu Útt ytzwk {w¾ fÞwO n wk. ðt Ëhfthu y{thtu t htu yt ¤ ût
htÏÞtu n tu uÚte ðt u yûthÄt{{tk ÷E Þt. ytðe he u ©eSyu ðt fhe
n e. >>47>>
Ëwh Úte suht{ úñ[the Zzt Ëtu uhe tuþtf fhtðe u ytð t n t.
ux÷tf{tk ¼t÷ uþ{tk hnu÷t yuðt tkV t{ t Ëe{tzt{tk [tuh ÷tuftu ðtkËu
ÚtÞt. u yt ¤ úñ[the tuzu u tA¤ [tuh tuzu yu{ tuz tk tuz tk htusft e
Ëe{ ËwÄe tuþtf u nu{¾u{ ntU[tzâtu. ux÷tf{tk Ëe{{tk þqhðeh htusft t
ûtºte {©w tu¤ t{ t htËeÞtyu ytð t òuE u úñ[the u fÌtwk fu eþtu
rn. nðu u [tuh ÷tuf {the Aðtzu {the efÚte rn ytðu. yu{ fne u
úñ[the u þtkr {tze u tu t u ½uh ÷tðe hËtuE s{tze u íÞtkÚte ð¤tÔÞt, u
88
Z wh ytÔÞt u ©eS{nthts u Ëtu uhe tuþtf nuhtÔÞtu u ht h ÚtE hÌttu
u ©eS htS ÚtÞt u eò Ät ý htS ÚtÞt. AeÚte suht{ úñ[the tu
ût ht¾ th {©w tu¤ u yk ft¤u ©eS{nthts tu t t Ät{{tk ÷E s t
n t. >>48>>
yuf fuþh{eÞtk tu t tu {wË÷{t e Ä{o {wfe u ËíËk e ÚtÞtu. Ae
ðZðtý t fth¼the ¼týS {u tu ftkE ft{ «Ëk u Äútk Äút Þu÷tu u e Ëk tÚtu
rË tE wk ft{ fhðt {txu htò hVÚte fuþh{eÞtk u nwf{ ÚtÞtu uÚte u ËtÚtu
Þt. íÞtk ËíËk e tu îu»te yuf útñý ËíËk tk r[nT Äthý fhe u ytÔÞtu.
u u ¼týSyu qAâwk fu õÞtk òÞ Au? íÞthu u fnu nwk Mðtr{ thtÞý tk þo
fhðt òô Awk u ¾h[e ¾qxe Au {txu yt u htò t fth¼the òýe u ytÔÞtu
Awk {txu { u u Yr Þt yt tu íÞthu ¼týSyu fÌtwk fu ©eMðtr{ thtÞý u t¤tu
u tu u ðÄthu Yr Þt yt wk. íÞthu t¤tu uðt iÞth ÚtÞtu.
Ae fuþh{eÞtkyu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý u t¤ eÄe tu {tÚtwk yt
hðthu fhe u Wztðe Eþ. tu ý ¼týS {u t t ¤Úte t¤tu uðt {tkze
fu whk BÞt Ëtu e hðth {the u ze Þtu u Sð ÷E uXtu ÚtE u tËe
Þtu. Ae u ¼týSyu ðZðtý ytðe u rË tE u hò eÄe íÞthu htýeyu
rË tE u sðt eÄtu rn u tu t e Ëuðt{tk htÏÞtu. Ae u fuþh{eÞtk tu ût
ht¾ th htýe u yk ft¤u ©eS{nthts yûthÄt{{tk ÷E s t n t. >>49>>
yuf ð¾ {nt{wõ {wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e ©eS{nthts
tËu su ÷ wh sðt [tÕÞt s t n t. ux÷tf{tk hM t{tk fthu÷e t{ wk t{
ytÔÞwk, u{tk ¾ht tË tðtu hnu tu n tu u Mðt{eytu u ytð t òuE u tu t t
[u÷tyu Ërn QXe u L uÞ Mðt{e u fze u tu t t y¾tzt{tk ytkÛÞt u
thýtk kÄfhe u tk f[z tu òÞ u t¤tu u tu òÞ. u fnu fu {thtk tf-
ft ft e ÷ô Awk. yu{ tu÷ tu òÞ u Ahe ½Ë tu òÞ. uÚte úñt k Mðt{e
zhe u {wõ t k Mðt{e tËu tuÕÞt fu tf ft þu tu ÷tuf{tk yt ýe yt Y
òþu u {w¾ ft¤wk Úttþu. yu{ tu÷e u þtuf fh tk fÌtwk fu yt ýu ynª õÞtk
ytðe [zât? íÞthu {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu yt ýu yufu ð o{t ÷tuÃÞwk
Úte. ©eS{nthts {txu tf f tþu tu u{tk yt ýe ÷ts òþu rn.
89
yu{ Äehs yt u Au ux÷tf{tk u t{ tu-s ht½ðS t{ tunu÷ðt
ytÔÞtu u Mðt{e u fnu fu fu{ ynª uXt Atu? íÞthu tðtu tuÕÞtu fu {tu
[tÕÞt òytu. íÞthu s u tðt u At e{tk ÷t {the u L uÞ Mðt{eytu u
íÞtkÚte WXtze u ÷E Þtu u L uÞ Mðt{e u u t{Úte ð¤tÔÞt íÞthu Mðt{e e
yt¿ttÚte tAtu ðéÞtu yuðtu s tuÕÞtu su nu Mðt{e ! {the su{ {U tðtÚtfe
hûtt fhe u{ {tu {the yk ft¤u hûtt fhòu. yu{ fne u [t÷ tu ÚtÞtu. Ae
L uÞ Mðt{e su ÷ wh ytÔÞt. ©eS u {éÞt u huf uþ t Ë{t[th fÌtt.
u ¼u u tu t e-s u-hûtt fhe u ý fne u fÌtwk fu {the yk ft¤u hûtt fhòu.
yu{ ©eS u fÌtwk íÞthu yt ð¾ u yZ¤f Z¤u÷t h{ Þt¤w ©eS{nthts
tuÕÞt su-s wk fÕÞtý {wõ t k Mðt{e t suðwk fheþ. yu{ tu÷e u yk ft¤u
Ëk tu ût ht¾ th-s u- tu t t yûthÄt{{tk ÷E Þt. >>50>>
ftrXÞtðtz{tk wk t¤e t{ Au. u{tk {t{iÞtu u {uht{ý t{ t u
¼tEytu hnu t n t. u{ e {t w©e wk t{ htý u tE n wk. L uÞ ¼tEytu
yuf ð¾ esu t{ Þt n t u ð¾ u ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý t ËtÄw
íÞtk ytÔÞt. uytu u htý u tEyu tu t t Ëk kÄe tËu tu t u ½uh tu÷tÔÞt u
s{ðt {txu hËtuE fhtðe. hËtuE iÞth ÚtE uðt Ë{Þ{tk t{ tk Äýeyu
ðt òýe fu ©eMðtr{ thtÞý t ËtÄw yt ýtk t{{tk ytðu÷ Au u t{
tzþu, uÚte u ËtÄw u htý u tE u íÞtkÚte ftZe {qftu. Ae Ëk u sBÞt rð t
tu t tu {týË {tuf÷e u ftZe {wftÔÞt. uÚte htý u tE u nw s ¾tuxwk ÷tøÞwk
u hzðt {kzât.
u Ë{Þ{tk tu t t L uÞ wºttu ytÔÞt u fÌtwk fu {t w©e fu{ hztu Atu?
íÞthu u{ýu fÌtwk fu {tht {t{t t ËtÄw ytÔÞt n t u{ u {txu hËtuE fhe
ý t{ t Äýeyu u{ u s{ðt eÄt rn. u hËtuE y¼ztðe u ftZe {qõÞt
uÚte ËtÄw sBÞt rð t Þt suÚte hzwk Awk. ytðwk tu t e {t w©e wk ð[ Ëtk¼¤e u
fnu fu y{ u hò yt tu. y{u t{ Äýe u {the u the tËu Zzu ytðeþwk.
u {tu ytsu Zzu òytu u f t[ ÞwØ{tk {he sEþwk tu Ät{{tk ¼u t ÚtEþwk.
yu{ fÌtwk yux÷u {t tyu hò yt e u tu u Zzu Þtk u L uÞ ¼tEytu
Zt÷- hðth- k qf- hAe rð uhu nrÚtÞth Äthý fhe u t{ Äýe u fÌtwk fu {tht
{t{t t ËtÄw u ftuýu ftZe {qõÞt. íÞthu t{ Äýeyu fÌtwk fu {U ftZe {qõÞt.
90
yu{ fÌtwk fu whk hðthu fhe u {tÚtwk Wztðe eÄwk u Äwk t{ ÷zðt iÞth
ÚtE u ytÔÞw k u L u Þ ¼tE u {the tÏÞt. u ð¾ u ©eS{nthts
hýËk út{{tk Äthe ËtÄw t ûtu fhe u L uÞ Atufhtytu u tu t t yûthÄt{{tk
÷E sE u tu t e Ë{e e Ëuðt{tk t¾÷ fh t n t. >>51>>
tuxt {tk ]®Ën¼tE òuþe hnu t n t. uytu ftuE ð¾ ¼tð h
Þu÷t. íÞtk t rðsÞ®Ën htòyu òuþe tu Ëthtu Ëífth fÞtuo u tu t e tËu
uËtzât. u s ð¾ {tk t{- týt tu {q¤w[thý õ÷uþ tk fthýu ¼q ÚtE u
ytÔÞtu u htò t {tuZt yt ¤ fux÷tf Ak tuÕÞtu u ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý kw
fux÷wkf ðtkfwk tu÷ tu n tu. u ð¾ u òuþeyu fÌtwk fu ÷Uzt At tu {t tu uË.
©eMðtr{ thtÞý tu ¼ ðt Au {txu Ätze t wk þwk ¼qkfu Au? yu{ uºtý
ð¾ fÌtwk íÞthu tu÷ tu kÄ ÚtÞtu u htòyu ý òuþe tu ût ht¾e u fÌtwk fu
©eMðtr{ ttÞý tu ¼ ðt Au.
Ae òuþe tuxt ytÔÞt u W h e ðt nrh¼õ tuyu Ëtk¼¤e uÚte Ëðuo
nrh¼õ tu htS ÚtÞt u ©eS{nthts Ëthk wh n t u ût e ðt tu fh t
n t u tuxt Úte òuþe Útt þuX ¼ t tuþe ©eS tk þo fhðt ytÔÞt. íÞtk
©eS{nthts tk þo fhe u htS ÚtÞt. Ae ¼ t tuþeyu ©eS{nthts u
¼tð h{tk ÚtÞu÷e ðt fne uÚte ©eS{nthts htS ÚtÞt u òuþe u {tÚtu
tuu t t u ntÚt {qõÞt. u ð¾ u t{ eÞtuh t {q¤S ¼tðËth ytÔÞt. u{ýu
©eS{nthts u [tuVt¤ ytuZtzâtu uÚte ©eS{nthts htS ÚtÞt. Ae u [tuVt¤
òuþe u ytÃÞtu u [tuVt¤ nS ËwÄe tuxt t {kr h{tk Au. u tk þo fhe u
nrh¼õ tu f] tÚto ÚttÞ Au.
Ae rðsÞ®Ën htò tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts u{ u Ät{{tk
÷E sðt {txu u{ u ½uh Þt u fÌtwk fu ¼he Ë¼t{tk {tuyu y{thtu ût
htÏÞtu Au. u ð¤e {tu Z wh þo u ytÔÞt íÞthu {tuyu { u fÌtwk n wk su
nu ©eS{nthts suðe he u n{ýtk {thtu ntÚt ÍtÕÞtu Au uðtu {thtu yk ft¤u
ntÚt Ít÷òu, {qfe uþtu rn. uðe he u {tuyu ©e tu e tÚtS yt ¤ fÌtwk
n wk, suÚte y{tu { u uzðt ytÔÞt Aeyu {txu nðu y{tht yûthÄt{{tk
[t÷tu. ytðe he u fne u tu t t Ät{{tk ÷E Þt. Ae tuxt t òuþe u ý
ûtu fhe u tu t t yûthÄt{{tk yk ft¤u ÷E Þt. yuðt ©eS{nthts
91
htu fthe u yr Þt¤w Au {txu u{ tu Útt u{ t Ëk tu ût ht¾ðtu suÚte
©eS{nthts htS ÚtE u tu t t yûthÄt{{tk ÷E sþu. >>52>>
huVzt t{{tk [tuh t yt uðt {nt nwþeÞth ðhòk t{ t ftXe
n t. u yuf Ë{Þu ¼tð h t htò tËu Þtu íÞthu rðsÞ®Ën htòyu fÌtwk
fu nðu {tu tu ð]Ø ÚtÞt {txu nðu [tuhe wk ft{ fhðt wk kÄ ht¾e u nuXt untu.
íÞthu ¾qk¾thtu {the u htò u fÌtwk fu {tu fnu t ntuÞ tu sq t Z e y h
ò{ h e r òuhe ÷E ytðwk. íÞthu htòyu fÌtwk fu u e r òuhe {tu ÷tðtu
u{tk þe ðtE ? ý ©eMðtr{ thtÞý Zzt{tk Au íÞtk sE u u{ e [[to
wk òu u u{ e ftkE ðM w ÷tð tu u nt wh fnwk.
íÞthu ðhòk ftXe fnu fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u{ e [[to
ftuEyu òuðe rn. u tu yk òo{e Au u{tk ftuE ò e ¾t{e Úte. u{ e
W h ftuE ò wk f÷kf {qfðwk rn. òu {thwk fÌtwk {t t ntuÞ tu yÂø Y
©eMðtr{ thtÞý Au u{ e W h su tu»t {qfu Au u tu u s t tu ¼t e th
ÚttÞ Au. ytðe he u rðsÞ®Ën htò tËu fÌtwk uÚte htò ½ýtk ¾wþ ÚtÞt u
ðhòk tk ð¾tý fÞtO. Ae u ftXe tu t u ½uh Þtu.
Ae ftuE ð¾ u t{ Ëhðu Þu÷tu íÞtk ½ýe ÷ztE ÚtE u íÞtk
hýËk út{{tk {htÞtu. u Ë{u ©eS{nthtsu ûtu fhe u íÞtk r ÔÞ unu ytðe u
ðhòk ftXe W h Aºt ÄÞwO u týe tÞwk u Ae ðhòk ©eS{nthts «íÞu
tuÕÞtu fu nu ©eMðtr{ thtÞý, nwk tu {thtu ËíËk e Úte u {thwk ¼s ý
{U fÞwO Úte u nwk tu {nt tr c Awk u fwËk e Awk. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk
fu {tuyu rðsÞ®Ën htò yt ¤ y{thtu ût htÏÞtu n tu uÚte {tu u {tht
yûthÄt{{tk ÷E sðt ytÔÞtu Awk {txu {the ËtÚtu {tht yûthÄt{{tk [t÷tu.
u{ fnuðtÚte ðhòk ftXe ©eS{nthts e ËtÚtu yûthÄt{{tk Þtu. ytðe he u
©eS{nthts h{ Þt¤w yt ýu ntÚt ytÔÞt Au {txu ût ht¾ðtu yu s
rËØtk Au. >>53>>
t{ t÷e týt tËu yuf tuhzt fhe u t{ Au, u{tk htXtuz ¼õ
hnu t n t. u t{ Äh{t tu Ëk ÷uðt òÞ íÞthu [tu¾tu t{ Äh{t tu yt t
n t. uÚte u{ t fwxwk eytu ¼õ u nw s õ÷uþ yt t ý nrh¼õ ýtk tu
íÞt fh t rn.
92
íÞtk yuf Ë{u ËtÄw t{ Äh{t tu ÷uðt Þu÷t. u u ¼õ hts nth t{
Þu÷t uÚte ËtÄw tAt t÷e týu s t n t íÞtk hM t{tk tuhzt t-Ët{ ¼{h
{éÞt. uýu Ëk u tu t u ½uh ÷E sE u hËtuE fhtðe u s{tzât. AeÚte
t÷e týu sðt eÄt. ux÷t {tºtÚte u{s ¼õ tu ût ht¾ðtÚte ©eS{nthts
yk ft¤u Ët{ u yûthÄt{{tk ÷E Þt. {txu ©eS{nthts t ¼õ tu ût
ht¾ðtÚte ý yûthÄt{ e «tÂÃ ÚttÞ Au {txu ût ht¾ðt [qfðwk rn. >>54>>
wht wh{tk ¼wsfxeÞt Ëhfth hnu t n t. u t wh{tk yuf ð¾ {tk
ðhËt ytÔÞtu íÞthu uýu rð[th fhðt {tkzâtu fu þtÚte ðhËt ytð tu
Úte? ux÷tf{tk ËíËk tu îu»te ËkLÞtËe ytÔÞtu. u u qAâwk íÞthu u fnu fu yt
t{{tk ©eMðtr{ thtÞý t kÚt t nrh¼õ tu nþu u e tË fhtðtu. u ntuÞ
tu u{ u tu÷tðe u fnuðwk fu {tu {tht wh{tk hntu Atu u {tu fu wk ¼s fhtu
Atu ? yu{ qAðwk u ©Mðtr{ thtÞý wk ¼s fh t ntuÞ tu u wk t{ ÷uðt
uðwk rn. u fnuðwk fu {tht ©eMðtr{ thtÞý ºtý r ðË{tk ðhËt fhþu
rn, tu { u fu ¾t t{tk tk¾ðt zþu u {tht ntÚt u ¼tk ðt{tk ytðþu.
æÞt ¼s e ytuhze ý ¾tu e k¾tððt{tk ytðþu yu{ fne u fu ¾t t{tk
tk¾e uðt u ðhËt ÚttÞ íÞthu nth ftZðt yÚtðt ½ýtu kz fhðtu. u
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhðt wk {wftðe uðwk. rnk tu yt¾wk t{ tzþu.
ytðe he u fne u u ËkLÞtËe tu t t {wft{{tk Þtu u htòyu Ëðuo
nrh¼õ tu u tu÷tÔÞt uÚte ytÔÞt. u htò e tËu Q¼t hÌtt. Ae htòyu
qAâwk fu {u fu wk ¼s fhtu Atu? íÞthu rþðtþt þuX tuÕÞt fu y{u ¼ ðt
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fheyu Aeyu. íÞthu htst fnu u tu ðtu Ä{o Au
u u {qfe ãtu. rn tu ºtý r ðË{tk {tht htßÞ u rðþu ðhËt ÚttÞ. u
ðhËt rn ÚttÞ tu {tu u su÷¾t t{tk qhe Eþ. u {thwk æÞt ¼s
fhðt wk MÚtt ý ¾tu e k¾tðeþ. u {tu u {U ðt Ä{oðt¤t òÛÞt Au {txu
ynªÚte QXtu u fu ¾t t{tk uËtu. u ftuE ý {the hò rð t sþtu tu nwk
{ u nuht fheþ.
ytðe s he u htòyu fÌtwk uÚte tE¼tE Ëðuo nrh¼õ tu fu ¾t t{tk
uXt u ©eS{nthts wk ¼s fhðt ÷tøÞt. u ðt u ©eS{nthtsu Z wh{tk
òýe u htrºt t th ðtøÞt ý ©eS{nthts u ½ ytðu rn y u yûth
93
ytuhze{tk ò u u Ëqðu, uXt ÚttÞ ÚttÞ u [thu hV swyu. Ae ©eS{nthtsu
tu t e tuhe{tk hnu÷t ¼ wS u tu÷tðe u fÌtwk fu {tht ¼õ tu u nw w:¾ ÚtÞwk
Au {txu þwf{wr u tu÷tðtu. Ae þwf{wr u ¼ wS tu÷tðe ÷tÔÞt. íÞthu
þwf{wr u ©eS{nthts fnu fu yuf ft ¤ wht wh{tk ÷¾tu. íÞtk {tht
nh¼õ tu u ytsu ½ýwk w:¾ zâwk Au u fu ¾t t{tk qÞto Au u {thwk ¼s fhu
Au.
Ae ©eS{nthtsu ft ¤ ÷¾tÔÞtu su wht wh t tE-¼tE Ëðuo
nrh¼õ tu {tht sÞ©e Mðtr{ thtÞý ðtk[òu. eswk Z wh{tk hnu th nwk
Ënò k Mðt{e Ëðuo nrh¼õ tu u yt k yt wk Awk u yt wk Ëðuo w:¾ {U òÛÞwk
Au. u w:¾ u {xtzðt Ëthw ytsu tu®ð ht{¼tE u {U {tufÕÞt Au u {tu u
Ëw¾e fhþu. u {the {hSÚte ðhËt nw s Útþu u {tu ®[ t fhþtu rn.
u yt k {tk hne u {thwk ¼s fhòu. y u {q¤Ërn {kr h ¾tu tðe k¾tð th wk
½h ýtE sE u Ë{wÿ{tk {¤þu.
yuðtu ºt ÷¾tðe u tu®ð ht{¼tE u tu÷tÔÞt. u u{ t ntÚt{tk ft ¤
ytÃÞtu u fÌtwk fu yíÞthu s {tu wht wh òytu. uÚte ¼è rð[th fhðt
÷tøÞt su yíÞthu htrºt t th ðtøÞt Au {txu þtu r hÄth fhðtu? t tzwk tu
ð[ ÷tu tÞ u ©eS{nthts fwhtS ÚttÞ y u nt tzwk tu yt yzÄe htrºtyu
sðt {txu {the ®n{ [t÷ e Úte. ytðe he u rð[th fhu Au íÞtk ©eS{nthts
tuÕÞt fu ¼èS þtu rð[th fhtu Atu ? {thtu rðïtË ht¾e u òytu nwk {the
hûtt fheþ. ½u÷t{tk qh ytÔÞwk Au u{tk { u ýtðt ý rnk ô u
s¤sk wytuÚte {the hûtt fheþ {txu {tu eþtu rn.
ytðwk ©eS{nthtsu fÌtwk yux÷u yuf ytuZðt wk ðMºt Útt ft ¤ ÷E u
[tÕÞt u WL{¥t k t e u ftkXu ytÔÞt. íÞtk týe u ÂMÚth òuÞwk uÚte he u
Ët{u ftkXu Þt u ¼èSyu rð[th fÞtuo fu htrºt ykÄthe Au u {tht suðt u
¼Þkfh ÷t u uðe Au u hM tu ý yòÛÞtu Au {txu ÷tÔÞ Ëtuz týe u ËqE
òô. yu{ rð[the u Ët{u ftkXu hnu÷ e÷fkX {nt uð t {kr h{tk Ëtuz týe u
ËqE Þt. Ae ©eS{nthtsu yk heûtÚte W tze u wht wh{tk {qõÞt u òøÞt
íÞthu W {ýtu hðtòu uÏÞtu u [th ðt ðt t zkft Ëtk¼éÞt u [wk swðu tu
e ¤t wk Ítz òuÞwk u e[u swðu tu Útht tu ytuxtu òuÞtu. t e e ý òuE.
94
ytðe he u ¼èSyu ytùÞo òuÞwk u Ë{S Þt. Ae ytuxtÚte nuXt
Q he wh{tk uXt u ð¾ u tu®ð ht{¼tE t Ët{tu yuf {týË ytÔÞtu. uýu
¼èS u [ w¼wosY u eXt Útt {w x- e¤tk e tk h-þk¾ [¢tr ytÞwÄ Äthu÷t
eXt. uÚte ¼Þ t{e u tËðt {tkzâwk. íÞthu ¼èSyu Ët fhe u tu÷tÔÞtu.
u ytðu÷t {týË u ¼èSyu fÌtwk fu {tu htò tËu òytu u {tht ytÔÞt t
Ë{t[th ntU[tztu u fnuòu fu {tuyu nrh¼õ tu u fu ¾t t{tk fu{ qhe htÏÞt
Au ? yt{tkÚte ½ýtu Wí t Úttþu. u ðhËt tu ©eMðtr{ thtÞý e EåAtÚte
Útþu y u { u u fthý {txu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u Z whÚte ynª wht wh
{tufÕÞtu Au ytx÷wk fnuòu.
yu { fne u u {týË u ¼èSyu htò tËu {tu f ÕÞtu u ¼èS
nrh¼õ tu e tËu ytÔÞt u [u Mðhu sÞ©e Mðtr{ thtÞý Ëðuo nrh¼õ tu u
fÌtt u nrh¼õ tu Útt ¼èS hM h {¤e u htSÚtÞt u ©eS{nthtsu
yt u÷tu ft ¤ þuX þeðtþt u ytÃÞtu y u nrh¼õ tu u fÌtwk fu yt k Úte
©eS{nthts wk ¼s fhòu {thw Ëðo w:¾ ©eS tþ fhþu. {tu ftuE
«fth e ®[ t fhþtu rn. Ae nrh¼õ tu e hò ÷E u tu®ð ht{¼tE t e
e{tk M t fhðt Þt. u íÞtk ©eS{nthts wk æÞt fhe u {the tËu
ytðeþ yu{ fne u t eyu Þt u ytuZðt wk ðMºt ntÚt{tk ht¾e u t e{tk
zw fe {the uðt s WL{¥t k t{tk eféÞt u e÷fkX {nt uð tu ythtu uÏÞtu
u nòhtu rð[th tu t u ÚtÞt u ËkþÞðt¤wk { ÚtÞwk u Äe{u hne u r ùÞ fÞtuo
fu Äe yt ÷e÷t { u ©eS{nthtsu tðe Au.
yu{ ËkþÞ hrn { fhe u tuðk ht{ ¼è t t¾t[h t h th{tk
Þt. íÞtk ©eS{nthts u u ÷t e u uXt u Ät Ë{t[th fÌtt uÚte ©eS
htS ÚtÞt. u{s {wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tu ý htS ÚtÞt u tu®ð ht{u
wht wh{tk ©eS{nthts tu ºt yt u÷tu u u ÷uðt {txu {wõ t k Mðt{e Útt
r íÞt k Mðt{eyu u Ëk u ©eS e hò ÷E u {tufÕÞt. nðu tu®ð ht{¼tEyu
su {týË tËu htò u fnuðztðu÷wk u s «{týu {u½ tk r[nT ntu tk tu ý
yuf { ðt ¤tk e ½xt ÚtE u u{tk tsðwk, ðes¤e u ðhËt nw s ÚtÞtu uÚte
t e e{tk nw qh ytÔÞwk u e t ftkXt W ÕÞtk {ft tu ýtðt ÷tøÞtk u
¼u wk s whw wk ý {ft ýtE Þwk u t{{tk ntufthtu ÚtE Þtu u
95
¼wsfxeÞt Ëhfthu { {tk rð[tÞwO su tE¼tE Ëðuo nrh¼õ tu u fu ¾t t{tk
qÞtO Au uÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u yt ðhËt fÞtuo Au {txu u Ëðuo
nrh¼õ tu u fu ¾t t{tkÚte Atuzeþ tu s ðhËt kÄ hnuþu.
yu{ Äthe u whk fu ¾t t tËu sE u nrh¼õ tu e tËu htòyu {tVe
{t e u Ëðuo nrh¼õ tu u Ëh tð yt e u fu ¾t t{tkÚte Atuzât. íÞthu
nrh¼õ tuyu ©eS{nthts e ðhËt kÄ Útðt {txu «tÚto t fhe uÚte ðhËt
kÄ ÚtÞtu. Ae htò e yt¿ttÚte Ëðuo nrh¼õ tu tu t u ½uh Þt, u htò
tu t u {wft{u ytÔÞtu u Z whÚte {tuf÷u÷ u Ëk u {tËu wht wh ytÔÞt.
íÞtk nrh¼õ tu t yt únÚte Ëk tu Úttuzt r ðË hÌtt. Ae þeðtþt tËuÚte
tu®ð ht{¼tEyu yt u÷tu ºt ÷E u Zzu ytðe {wõ t k Mðt{e u ft ¤
ytÃÞtu. u ºt ðztu ht t nrh¼õ tu ÷E Þt.
u ºt nS nÞt Au u ©eS{nthtsu yuf rþûtt ºte wht wh t þuX
þeðtþt u {kr h{tk Ähtððt yt u÷e n e. ytðe he u wht wh t nrh¼õ tu wk
fu {tk whtðtY w:¾ ©eS{nthtsu Z wh hÌtt Útft tu®ð ht{ ¼èS îtht
{xtzâwk n wk. yuðt ©eS{nthts Þt¤w Au, u ©eS yt ýu ftsu tu t t
yûthÄt{{tkÚte Äthu÷t Au tu ©eS{nthts tu ytþhtu ÷E u u{ wk æÞt ¼s
fhe u yt s unu yûthÄt{{tk sðtÞ yuðtu ©eS{nthts tu Ëðtuo he r ùÞ
fhðtu suÚte yk ft¤u ©eS{nthts yt ýe ËntÞ fhu yu s rËØtk Au. >>55>>
ZztÚte ©eS{nthtsu {wõ t k Mðt{e ytr f ðeþ ËtÄw u su ÷ wh ¼ýðt
{tufÕÞt. íÞthu {wõ t k Mðt{e u s e ð¾ u ©eSyu fÌtwk fu {thtu {thtu yu{
tu÷ t ytð t ntuÞ u{ e tËu tr¤Þuh {qfeyu Útt u{ u Vq÷ tu nth nuhtðeyu
u Ëthwk ÷t u uðe ðtýe tuu÷eyu tu Xkzt ÚtE òÞ. ytðe he u ©eSyu fne u
{wõ t k Mðt{e u su ÷ wh {tufÕÞt. Ae yuf r ðËu ftuE nrh¼õ tr¤Þuh
Útt nth ÷tÔÞtu yux÷u {wõ t k Mðt{eyu uW ðM w ht¾e {wftðe. ux÷tf{tk
yÞtuæÞt hVÚte Vh wk Vh wk ðuht e wk xtu¤wk su ÷ wh ytÔÞwk, u ftuE {týË u
t{{tk uË tk ðuht eyu qAâwk fu yt t{{tk Sð {wõ t tu kÚt [÷tð th
{w õ t k Au ? íÞthu u {týËu fÌtw k fu xu ÷ ðtk Ë S¼tE t {u z t W h
©eMðtr{ thtÞý t ËtÄw {wõ t k Mðt{e Q hu÷t Au, yux÷u u ðuht e e s{t
{wõ t k Mðt{e e tËu ytðe yux÷u ytðu÷ ðuht eytu u tÚthýtk tÚthe u Ë u tzât.
96
y u yt uðt ðuht e u w» tu nth uhtÔÞtu Útt yuf tr¤Þuh {qõÞwk. yuðe he u
ËL{t fhðtÚte {wõ t k Mðt{e u {thðt ytðu÷e ðuht e e s{t Ëk tu»t t{e u
{wõ t k Mðt{e u {Mfth fhe u s e n e. >>56>>
©e thtÞý{wr fnu Au nu þwft k {wr ! nðu [tkÿtÞý ðú tu rðrÄ
{ u ¥ðÚte fnwk Awk. su ðú ði»ýðtr (rð»ýw) whtýtu{tk t þwØ Ëthw fhðt wk
fÌtwk Au. >>1>> tu»t {tË e þwõ÷ ût e [ w oþeyu ðú f to h ËtðÄt ÚtE
Ëðo t u tþ fh th [tkÿtÞý ðú yuf {tË ÞO fhðt tu r Þ{- úný
fhu. >>2>> ytðú t yk ýu «r r fuð¤ ¼qr{ W h þÞ fhðwk, úñ[Þo
ðú t¤ðw,k rºtft¤ M t fhðkw rð hu u r Þ{tu kw t÷ fhðwk y u ÷û{e thtÞý e
qò ðú t Ë T wÛÞ Ëthw yð~Þ fhðe y u ¼ ðt e ËtÂ æÞ{tk y¾kz
½e tu eðtu fhðtu. >>3>> ½eÚte yÂø u rðrÄ «{týu ]Ã fhu, fu{fu yt ntu{
t {tºt tu tþ fh thtu Au.
yt ðú {tk r ctðt¤t whw»tu ¼ûtý fhðt ÞtuøÞ yL yt s Au. [Y
yux÷u ytuËtÔÞt rð t tu ¼t . ¼iût yux÷u r¼ûtt «tÃ su ftkE qr»t rn uðwk
yL tu ËtÚtðtu. [tu¾t ytr f t fý (fýfe), Þtðf (sðËk kÄe), Ëtfh,
qÄ, nª, ½e, V¤, {q¤ y u s¤ u ¼ûtý fhu. yt{tk W¥thtu¥th ©uc Ë{sðwk
yÚtðt nut{ tk tfe hnu÷wk yL ntu{ uyk u yt hÚte s{u. >>4-5>> yt ðú
[kÿf¤t e uXu ytuAwk y u ð]ÂØ ÚttÞ Au, {txu u e [tkÿtÞý yuðe Ëk¿tt
( t{) ËtÚtof Au.
u{tk sð{æÞ y u r er÷ft {æÞ yuðt ¼u Úte [tkÿtÞý u «fth wk Au.
u{tk ynª r e÷eft {æÞ tu «fth fnwk Awk. u{tk tu»t q ý{tyu ÷e÷tk {tuxtk
ytk ¤tk suðzt r«Þ ftur¤Þt k h s s{u. Ae r ðËu r ðËu ytuAtu fhu yux÷u
q ý{tyu k h, zðtyu [ti , Âî eÞtyu uh yu he u yuf yuf ytuAtu fhe u
s{u. y{tðtMÞt u r ðËu tu W ðtË fhu. yu{ fh tk f]»ý ût{tk Ät {¤e u
yufËtu ðeË ftur¤Þt s{ðt{tk ytðu. u Ae {t½ þwõ÷ ût zðtyu ythk¼e u
«r r yuf yuf ftur¤Þt t ð]ÂØ ¢{Úte [kÿf¤t e ð]ÂØ u y wËthu Vhe ý
yufËtu ðeþ ftur¤Þt s{u. yux÷u {t½ Ëw e zðtyu yuf, Âî eÞtyu u, ] eÞtyu
ºtý yu he u yuf yuf ftur¤Þtu r hk h ðÄth tk q ý{t ËwÄe{tk yufËtuðeþ
ftur¤Þt ÚttÞ. yt «fthu yuf {tË{tk Ëtu[t÷eþ ftur¤Þt s{tð tu r Þ{
òýðtu. >>6-7-8>>
97
yux÷u «Út{ ftur¤Þt tu «ýð (Hfth) {kºt Au. u {: Mðtnt þç e
ËtÚtu òuz tk ftur¤Þt s{ðt{tk W Þtu e {kºt ÚttÞ Au. yux÷u H {: Mðtnt
yu{ tu÷e u «Út{ ftur¤Þt u s{u. u ftur¤Þt tu ¼q: yuðtu {kºt Au yux÷u
¼q o{: Mðtnt yu{ tu÷e u u ftur¤Þt u s{u. ºtý ftur¤Þt tu ¼qð: yuðtu
{kºt Au. yux÷u ¼qðtu {: Mðtnt yu he u yu {kºt tu÷e u ºtý ftur¤Þt u
s{u. yt s he u yt ¤ ý òýe ÷uðwk. [th ftur¤Þt tu Mð: yuðtu {kºt Au
yux÷u Mðtu {: Mðtnt yu he u tu÷e u [th ftur¤Þt s{u. tk[ ftur¤Þt tu
{kºt {n: yuðtu {tLÞtu Au. yux÷u {ntu {: Mðtnt yu he u tu÷e u tk[
ftur¤Þt s{u. A ftur¤Þt tu s : yuðtu {kºt fÌttu Au yux÷u s tu {: Mðtnt
yu he u tu÷e u A ftur¤Þt s{u. Ët ftur¤Þt tu {kºt : yuðtu {tLÞtu Au
yux÷u tu {: Mðtnt yu he u tu÷e u Ët ftur¤Þt s{u. ytX ftur¤Þt tu
{kºt ËíÞ yuðtu {tLÞtu Au yux÷u ËíÞ {: Mðtnt yu{ tu÷e u ytX
ftur¤Þt s{u. ð ftur¤Þt tu {kºt Wsuo yuðtu fÌttu Au yux÷u Wsuo {: Mðtnt
yu{ tu÷e u ð ftur¤Þt s{u. þ ftur¤Þt tu ExT yuðtu {kºt Au yux÷u ExT
{: Mðtnt yu{ tu÷e u þ ftur¤Þt s{u. yr Þth ftur¤Þt tu {kºt ytus
yuðtu Au yux÷u ytus {: Mðtnt yu{ tu÷e u yr Þth ftur¤Þt s{u. th
ftur¤Þt tu {kºt us yuðtu {tLÞtu Au yux÷u us {: Mðtnt yu{ tu÷e u
th ftur¤Þt s{u. uh ftur¤Þt tu {kºt whw»t: yuðtu fÌttu Au yux÷u whw»ttu {:
Mðtnt yu{ tu÷e u uh ftur¤Þt s{u. uÚte h [ti ftur¤Þt tu {kºt Ä{o:
yuðtu {tLÞtu Au yux÷u Ä{tuo {: Mðtnt yu{ tu÷e u [ti ftur¤Þt s{u.
k h ftur¤Þt tu {kºt rþð: yuðtu fÌttu Au yux÷u rþðtu {: Mðtnt yu{
tu÷e u k h ftur¤Þt s{u.
yuðe he u Mðtntfth y u {Mfthu Þwõ yuðt u u Hfthtr {kºttu ðzu
u u ËkÏÞt t ftur¤Þt sw t sw t yr¼{kºtý fhðt qðof r ðË ËkÏÞt t
y w¢{Úte s{u. >>9-10-11-12-13>> [tkÿtÞý ðú e Ë{tÂÃ {tk tu tÞ
y u ð]»t¼ wk rð« u t yt u. yuf s [tkÿtÞý ðú fhðtÚte Ëðo t tu ûtÞ
ÚttÞ. (ytÚte [tkÿtÞý ðú e «þkËt fhu÷e òýðe.) >>14>> ðú u yk u Wãt
fhu u tÚte s u t V¤ e rËÂØ ÚttÞ. yt ðú t y wct Úte yt÷tuf{tk Ä ,
ythtuøÞ, Ëw¾ y u Ëti¼tøÞ Ëk t u t{u. >>15>> y u h÷tuf Mð o{tk
uðtu e ËtÚtu #ÿ t ¼ð {tk ÂMÚtr Ëw¾ u t{u. yt ðú V¤ft{ t tu íÞt
98
fhe rð»ýw r«íÞÚtuo fhðt{tk ytðu tu yk :fhý t {¤ e rðþwÂØ îtht ¿tt tu Þ
t{e u rð»ýw t tu÷tuftr h{Ät{ u t{u. >>16>> nu {w u ytðt «fthðt¤wk
[tkÿtÞý ðú {U {the yt ¤ fne Ëk¼¤tÔÞwk. yt ðú «tÞÂù¥ttu{tk
«tÞ:«Ät ýu M{]r fthtuyu {tLÞwk Au. >>17>>57>>
Zzt{tk ©eS{nthts y»ttZ Ëw e yuft þeyu {wõ Y ÷ª zt e e[u
Ë¼t fhe u uXt n t. Ae Ë¼t{tk uXu÷t úñ[the Ëk t»to nrh¼õ tu
ð uhu «íÞu tuÕÞt su ytsu þÞ e yuft þe Au {txu Ë¼t{tk uXu÷t Ëðuoyu
tu tu t e ©Øt «{týu yuf yuf yrÄf r Þ{ {the tËu ytðe u úný fhe
òytu u {the tËu ÷eÄu÷tu r Þ{ us, r Þ{ e yuft þeÚte u ft f Ëw e
« tuÄ e yuft þe ËwÄe t÷ fhðt tu Au. ytðwk ©eS{nthts kw ð[ Ëtk ¤e u
Ë¼t{tk uXu÷t Ëðuo{tkÚte ftuEfu Ëtu « Âûtýt wk, ftuEfu Ëtu kzð wk, fux÷tfu Ëtu
{t¤t Vu h ððt w k , ftu E fu Ëtu {t¤t w k , ftu E fu ºtýËtu {t¤t w k , ftu E fu
Ëðo{k ¤M tuºt tu, s {k ¤M tuºt tu, rþûtt ºte tu, ð[ t{] tu, ¼õ ®[ t{rý
ð uhu tu tX fhðt tu r Þ{ Äthý fÞtuo.
yt he u Ë¼t{tk uXu÷t Ëðuoyu r Þ{ ÷eÄtu ý yuf {wõ t k Mðt{e
r Þ{ ÷uðt {txu Q¼t ÚtÞu÷t rn. u{ u òuE ftuE Ëk t { {tk ½tx ÚtÞu÷tu
su {wõ t k Mðt{e r Þ{ ÷uðt fu{ QX t Úte ? ytðtu Ëk u ÚtÞu÷ ËkfÕ
u u òýe u ©eS{nthtsu {wõ t k Mðt{e u fÌtwk fu {tu fu{ r Þ{ ÷uðt
QX t Úte ? íÞthu ©eS «íÞu Mðt{e fnu fu W h t r Þ{ úný fh thtytu{tk
{t¤t Vuhððt wk ËtuÚte ythk¼e u Ëtu u ºtýËtu ËwÄe t r Þ{tu ÷eÄt Au.
tu t t r íÞ t r Þ{ fh tk yrÄf Au tuu u Ëtk¼¤e u nwk Ë¼t{tk QXâtu
Úte. {thtÚte tu r hk h yufËtu ytX {t¤t Vuhðe þftÞ Au ý uÚte yrÄf
{t¤t Vuhðe þft e Úte, íÞthu ©eS{nthtsu qAâwk fu {tu fuðe he u {t¤t
Vuhðtu Atu u yt Ë¼t{tk fne tðtu.
íÞthu {wõ t k Mðt{e fnu fu {the ¾Úte u rþ¾t ÞO e {q «Út{
{tht yk :fhý{tk Äthe u Ae Úte ythk¼e u «íÞuf yk Äth tk yufËtuuytX
{t¤t Vuhðwk Awk. u yk Äth u {t¤t Vuhð tu ntuÞ u ð[{tk ½tx ÚttÞ tuu u
{t¤t r Þ{{tk ýðt e rn. Ae ©eSyu fÌtwk fu ¾Úte rþ¾t ËwÄe tk yk
ýe tðtu, íÞthu {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu u [hý tk ¤tk e u {t¤t
99
Vuhðwk Awk u s{ýt [hý t ¤t{tk ð r[nT Au u e ð {t¤t Vuhðwk Awk.
uðe s he u zt t [hý t ¤t{tk Ët r[nT Au u e Ët {t¤t Vuhðwk Awk.
u [hý t u ÷tkf e u {t¤t Vuhðwk Awk. u [hý e t eytu e u {t¤t Vuhðwk
Awk. u [hý t yk qXt Ërn þ ytk ¤eytu e þ {t¤t Vuhðwk Awk. u
[hý t tU[t e u {t¤t Vuhðwk Awk. u tk ftkztk e u {t¤t Vuhðwk Awk. e
½qkxeytu e [th {t¤t Vuhðwk Ak. u e ªzeytu e u {t¤t Vuhðwk Awk. u
t ½qkxý e u {t¤t Vuhðwk Awk. u t ËtÚt¤ e u {t¤t Vuhðwk Awk.
s{ýtk ËtÚt¤{tk ¾tk t t r[nT e yuf {t¤t Vuhðwk Awk.
e tk h t ½Ëthtðt¤e fuz e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. tu¤ k¼eh t¼e e
yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ºteð¤eyu Ërn W h e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ©eðíË t
r[nT Ërn Ó Þ e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ~Þt{ u M e u {t¤t Vuhðwk
Awk. Q z e At e e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. At e{tk u At t r[nT e u
{t¤t Vuhðwk Awk. þk¾ e uXu ºtý hu¾tðt¤t fkX e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. WL
u òzt u ¾¼t e u {t¤t Vuhðwk Awk. ½qkxý ËwÄe ÷tk t u ntÚt e u {t¤t
Vuhðwk Awk. tsw kÄ Ërn s{ýt ntÚt{tk hnu÷e È u t e At e u
{t¤t Vuhðwk Awk. tsw kÄ Ërn zt t ntÚt{tk hnu÷t þk¾ u [¢ e At e u
{t¤t Vuhðwk Awk. ~Þt{ untÚt e fwýe e u {t¤t Vuhðwk Awk.
tsw kÄ u [¢ e At Ërn u ntÚt e f¤e e u {t¤t Vuhðwk Awk.
fXý u ¤ðt u fztk-Ëtkf¤tk u Vq÷ t sht Ërn u ntÚt tk ftkztk e u
{t¤t Vuhðwk Awk. htu{u Ërn u ntÚt t fh¼ e u {t¤t Vuhðwk Awk. ÷t÷ u
~Þt{ hu¾tðt¤e u ntÚt e u nÚtu¤e e u {t¤t Vuhðwk Awk. htu{ u ðªxeytuðt¤e
u ntÚt e yk qXt Ërn ytk ¤eytu e þ {t¤t Vuhðwk Awk. u ntÚt t tU[t e
u {t¤t Vuhðwk Awk. fuþu Ërn tZe e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ÷t÷ yuðt e[÷t
ntuX e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ÷t÷ u {qA e hu¾tðt¤t W ÕÞt ntuX e yuf
{t¤t Vuhðwk Awk. ÷t÷ y u {t¾ý suðe Ëwkðt¤e S¼ e yuf {t¤t Vuhðwk Awk.
{tu ht e f¤eytu wÕÞ ºteË tk e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ~Þt{ tZâ e yuf
{t¤t Vuhðwk Awk.
u t÷ e u {t¤t Vuhðwk Awk. s{ýt t÷{tk {tuxt e÷ e yuf {t¤t
Vuhðwk Awk. ÷ t Vq÷ u wÕÞ tf e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. s÷u e t suðt tu¤
100
u fwkz¤ Ërn u ft e u {t¤t Vuhðwk Awk. zt t ft {tk {tuxt e÷ e yuf
{t¤t Vuhðwk Awk. [k[÷ u ÷t÷ hu¾t u ft¤e fefeðt¤e u ytkÏÞtu e u {t¤t
Vuhðwk Awk. ftuxt T fturx ft{ uð u {tun {tzu yuðe u ¼ú{htu e u {t¤t Vuhðwk
Awk. u ¼ú{htu t {æÞ ¼t e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. Q z wk u rðþt¤ u
[tk ÷tyu Ërn r ÷fðt¤t ÷÷tx e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. htu{uËrn {M f e
yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ºtý e÷Ërn rþ¾t e yuf {t¤t Vuhðwk Awk. hzt e
yuf {t¤t Vuhðwk Awk. ytðe he u Ë{ ú {q t yk Äthe u yufËtu ytX {t¤t
Vuhðwk Awk.
ytðwk Ëtk¼¤e u ©eS{nthts tuÕÞt nu {wõ t k Mðt{e ! {the yufËtu
ytX {t¤t yt ¤ Ëtu {t¤t y h ºtýËtu {t¤t ftkE ý he{tk Úte.
{the he {t¤t Vuhððt{tk W¥t{tu¥t{ Au. u s «{týu Ëðuo Ëk tuyu Útt
nrh¼õ tuyu {thtk yk Äthe u {t¤t Vuhð tk þe¾ðwk yu yt¿tt Ëðuo u Au. Ae
©eS{nthts tuÕÞt su {tu Ëðuoyu tu t e EåAt «{týu yrÄfr Þ{ úný
fÞtuo u{ nwk ý yuf r Þ{ úný fhwk Awk fu ytsÚte [th {tË ËwÄe Ëe ht{{tk
{wõ t k Mðt{e u Útt t t¾t[h u uËtze u u Ëe ht{ ntkfe u thtÞý Ähu
tðt ÷E sEþ.
ytðtu r Þ{ úný fhe u r hk h W h t L uÞ u tze{tk uËtze u
thtÞý Ähu tðt ÷E s t n t y u ©eS{nthts e ËtÚtu Ëk -nrh¼õ tu
u Ë¾tytu ý tðt s t n t u thtÞý Äht u ftkXu ÷q ztk W the u
÷tr¤Þtk uhe u Ë¾tytu ©eS e ËtÚtu s¤ fu÷e fhðt qðof M t fh t
n t. u{tk yuf r ðË thtÞý Äht{tk t tk ©eSyu nw ðth ÷ tze. íÞthu
{wõ t k Mðt{eyu ©eSyu Ërn Ëðo u s¤{tkÚte nth ef¤ðt fÌtwk. íÞthu
Ëðo s¤Úte nth ef¤e u tu tu t tk ðMºt nuhðt {kzât ý ©eS{nthts
¼e u ÷q zu {wõ t k Mðt{e yt ¤ Q¼t hne u fnu fu {tu yt¿tt fh t
ntuÞ tu yuf Äq ftu thtÞý Äht{tk {the u whk nth ef¤eþ. { u Auðx tu
yuf Äq ftu {thðt e EåAt Au {txu yt¿tt yt tu tu Äq ftu {thwk. íÞthu {wõ t k
Mðt{eyu ©eS e Äq ftu {thðt e {hS òuE u nt tze fu yuf Äq ftu {the
whk nth ef¤e ðMºt nuhòu.
101
uðe yt¿tt ÚtðtÚte tuze u Äq ftu {tÞtuo u t t¤{tk hnu÷t þu»t thtÞý u
þo uðt ÄtÞto. íÞtk t ¤{tk ¼e u ÷q zu ytðu÷t ©eS{nthts u òuE u
þu » t thtÞý tu t t ®ËntË {tk Ú te QXe u ©eS u ËL{w ¾ Þt u
©eS{nthts u {Mfth fhe u Útt «tÚto t fhe u ¼e wk ðMºt ÷tðe u ðwk
e tk h nuhðt ytÃÞwk u yuf huþ{e þu÷w ytuZðt ytÃÞwk u ©eS tu ntÚt
Ít÷e u tu t t hí srz Úttk¼÷tðt¤t {nu÷{tk hnu÷t hí srz ®ËntË {tk
uËtze u »ttuzþtu [thÚte ©eS{nthts e qò þu»t thtÞýu fhe u hí srz
Ëtu t tu {w x fwkz¤-nth- tsw kÄ-fztk-Ëtkf¤tk-fk tuhtu-ðuZðªxeytu-ÍtkÍh rð uhu
½huýtk ÞÚttMÚtt u Äthý fhtÔÞtk u ©eS{nthts tk u ntÚt e tuþ{tk yuf
tr¤Þuh u u e W h Ëtu t{ntuh {qfe u Ëtu t{ntuh ¼hu÷tu Útt¤ Útt hí
¼hu÷tu Útt¤ Útt ÿtût, tz{, {tuËk e, thk e, fu¤tk Útt Ëqft {uðt rð uhu t
Útt¤ ¼he u ©eS{nthts u ¼ux {qõÞt.
íÞth t f whÚte ©eS e yth e fhe kzð T «ýt{-« Âûtýt- w» tksr÷
rð uhu tu t t rhðth Ërn þu»t thtÞýu fÞwO. íÞth t ©eS e þu»t thtÞýu
«tÚto t fhe fu Útt¤ fhtðwk u yt ©e yºtu s{tu u yt ©e e «Ët e yt tu
ytx÷e y{the EåAt qýo fhtu.
ytðe he u ©eS e «tÚto t þu»t thtÞý fh t n t u s ð¾ u thtÞý
Äht t ftkXt W h uXu÷t Ëðo Ëk nrh¼õ tu Ërn {wõ t k Mðt{e t { {tk
®[ t Wí L ÚtE fu yuf f÷tfÚte týe{tk Äq ftu {tÞtuo Au ý nth ytÔÞt
rn uÚte r ùu týe{tk qze Þt; {txu ©eS rð t nwk {kr h{tk sEþ tu
Sðw t, ÷tzw t rð uhu u þwk {w¾ u¾tzeþ? ytðe he u rð[th fh tk fh tk
hz t Útft ©eS{nthts u tu÷tð t n t fu {tu ßÞtk ntu íÞtkÚte whk Äthtu,
rn tu {tht «tý ef¤e sþu ux÷wk w:¾ ÚtÞwk Au {txu rð÷k fh tk
Äthþtu tu s {tht yk :fhý{tk þtkr Útþu.
ytðwk {wõ t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu þu»t thtÞý u fÌtwk
fu {thu y{tht «Ët e EåAt Au tu {tu ftuE ð¾ u ¼h ¾kz{tk hnu÷
Zzt{tk nwk t t¾t[h t h th{tk hnwk Awk íÞtk Äthþtu yux÷u {thtu «Ët e tu
ËkfÕ nwk qhtu fheþ ý ytsu Útt¤ s{ðt huðtÞ u{ Úte. yu{ fne u
©eS{nthts þu»t thtÞý e fhu÷e qòyu Ërn ðMºt½huýtk rð uhuðt¤t ©eS,
102
{wõ t k Mðt{e e yt ¤ ytðe Q¼t hÌtt. Ëðou Ëk nrh¼õ tu Ërn
Mðt{e u yt k ÚtÞtu u hÚt ntkfe u ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk
Äth t n t.
AeÚte t t¤{tk hnu÷t þu»t thtÞý u rð[th ÚtÞtu fu ©eS{nthts tu
«Ët {éÞtu Úte tu ©eS ßÞtk hnu Au íÞtk òô. yu{ Äthe u þu»t thtÞý
t t¾t[h t h th{tk ©eS ÷ª zt e[u Ë¼t fhe u r hts{t n t íÞtk
ytÔÞt u ©eS e Útt Ëk nrh¼õ tu e Ët « Âûtýt fhe u ©eS {nthts e
«tÚto t fhe fu {nthts yt ©e e «Ët e s{ðt ytÔÞtu Awk. tu u {the ytþt
qýo fhtu. ytðwk þu»t thtÞý wk ð[ Ëtk¼¤e u Sðw t Útt ÷tzw t u ©eSyu
fÌtwk fu yts ehks tu Útt¤ fhtðtu. ytðe ©eS e yt¿ttÚte ehks tu Útt¤
úñ[the tËu fhtÔÞtu.
Ae s{ðt tu Ë{Þ ÚtÞtu íÞthu ©eSyu tu t t Ëwht¾t[h Útt
Ëtu{÷t¾t[h Útt t t¾t[h Útt y÷iÞt¾t[h rð uhu Ë¾tytu u ý s{ðt
tu÷tÔÞt. Ae ÷ª zt e[u ¾tx÷t k¾tÔÞt u yuf ¾tx÷t{tk [th [th
sý u s{ðt uËtzât u [th sý e ðå[u yuf Útt¤{tk ehks, E÷tÞ[e,
fuËh, Ëtfh t¾u÷wk fZu÷wk qÄ-þtf¼tS-¼SÞtk- t z-yÚttýwk rð uhu {wftÔÞtk
yuðe he u Ëðo Ë¾t u ¾tx÷u s{ðt uËtzât u yuf ¾tx÷t W h ©eS
s{ðt uXt. u{ t ¾tx÷t W h ehks- qÄ rð uhu ðM wÚte ¼hu÷tu Útt¤ {wfwk
úñ[theyu {qõÞtu. Ae Ëðo u s{ðt e yt¿tt fhe u s ð¾ u þu»t thtÞý
©eS{nthts e tËu {tuxt Ë oY u «Ët ÷uðt {txu ¾tx÷t t Ë{e {tk ytðe u
uXt. u {tuxt Ë o u òuE u Ëðuo ftXeytu ºttË t{e u s{ðt t ¾tx÷t W hÚte
QXðt ÷tøÞt. íÞthu ©eSyu fÌtwk fu eþtu rn; yt tu t t¤{tkÚte þu»t thtÞý
y{the «Ët e s{ðt ytÔÞt Au u {tu u fhzþu rn, {txu þtkr Úte s{tu.
ytðwk fne u ©eS{nthts s{ðt uXt u ©eS yzÄtu ehks tu ftur¤Þtu
s{e u yzÄtu ehks tu ftur¤Þtu Ët t {w¾{tk t¾u. yuðe he u ehks ytr f
Ëðo ðM w tu u s{ t òÞ u Ë o u s{tz t òÞ. Ae Auðxu Ëtfh E÷tÞ[e
fuËhðt¤wk Wft¤u÷wk qÄ yzÄwk t fhe u yzÄwk þu»t thtÞý Y Ët u tÞwk u
©eSyu {w¾ nM e þwÂØ fhe u s¤ t fÞwO u yzÄwk hnu÷wk «Ët e wk s¤
ý þu»t thtÞý u tÞwk. ytðe ©eS{nthts e ÷e÷t òuE u ÷ª zt e[u
©eS tk þo fhðt Q¼u÷t u s{ðt uXu÷t Ëðuo ytùÞo u t{ t n t. u
103
©eS{nthts e yt¿tt ÚtðtÚte u «Ët e s{e u ÄhtÞu÷t þu»t thtÞý Ëðo t
u¾ tk yk ætto Út t n t. >>58>>
Z wh{tk yuf Ë{u t t¾t[h t h th{tk ð]Ø útñý wk Y Äthe u
yuf whw»t yûth ytuhze t Ë{e {tk ytÔÞt. îth t¤ t yxftððtÚte ¼ wSyu
©eS u r ðu fÞwO íÞthu ©eS{nthts e yt¿tt ÚtðtÚte yk h ytÔÞtu u ËtÚtu
ythË t ½zt{tk k tu f ÷tðu÷tu n tu. u Ë{Þu ©eS M t fhðt uXt n t
u ©eS u k tu fÚte yr¼»tuf fh tk Ët{ðu t {kºttu wk Wå[thý fhe M t
fhtÔÞwk. Ae tu t e Ítu¤e{tkÚte yuf e tk h nuhðt Útt ytuZðt ytÃÞwk u
þhehu Útt ÷÷tx{tk fuËhÞwõ {¤eÞt h[k [håÞwk. u Ët[tk {tu e e {t¤t
Útt f{¤ e {t¤t fkX{tk uhtðe u yuf Aze yt e u Ëtu t{ntuh tu ¼he u
Útt¤ ¼ux{tk {qfe u ©eS{nthts e f whÚte yth e Útt w» tksr÷ y oý fhe
« Âûtýt kzð T «ýt{ fÞto.
Ae ©eS{nthts {txu Sðw tyu Útt¤ fhtÔÞtu u ©eS u s{tzât.
Ae «Ët e EåAtðt¤t útñý u ý ©eSyu nw «fth tk ¼tus s{tze u
]Ã fÞtuo. Ae ©eS e yt¿ttÚte ð]Ø útñý íÞtkÚte tuu t t MÚtt «íÞu Þtu.
Ae ythË t ¾t÷e ½zt W h ©eSyu ðMºt ZtkõÞwk uÚte ½ztu s¤Úte ¼htE
Þtu u ythË t ½zt{tk hnu÷wk k tu f L u yt[tÞo u Útt úñ[the Ëk t»to
nrh¼õ tu u Útt sÞt÷÷e t ytr f tEytu u tÞwk. y qðo s¤ e tk Ëðo
yt k {tk r {ø ÚtÞtk . Ae yÞtu æ Þt«Ët Syu Útt h½w ð ehSyu
©eS{nthts u qAâwk fu ythË tu ½ztu ÷E u ftuý ytÔÞwk n wk? íÞthu ©eS
fnu fu y{thtk þo fhðt ðYý uð ytÔÞt n t u þo fhe y{ u k tu fÚte
M t fhtðe «Ët e s{e ðYý uð tu t t ÷tuf{tk s t n t. >>59>>
Zzt{tk yûth ytuhze{tk ©eS{nthts htrºtyu tuZât n t. Ae
htrºt t th ðtøÞu ©eS òøÞt u Ëuðf u fnu su ¼q¾ ÷t e Au. yu ©eS wk
ð[ Sðw tyu Ëtk¼éÞwk u whk s tsht tu htux÷tu Útt Ëtfh t¾u÷wk nª
©eS{nthts u ytÃÞwk u ©eS sBÞt u tfe hnu÷e «Ët e {tuxe t u yt e.
{w¾ðtË ÷uðt {txu {tuxe t «Ët íÞtk {qfe u Þtk. yux÷t{tk þkfh tðo e
©eS tk þo fhðt ytÔÞtk.
104
©eS tk þo fhe «Ët e {t e íÞthu ©eSyu htux÷tu u nª ytÃÞwk u
«Ët e s{e u þo fhðt ytðu÷ þkfh u tðo eS ©eS u {Mfth fhe u
u MÚtt Úte yk æÞot ÚtÞtk u Ë{u {tuxe t E÷tÞ[e, Ëtu the rð uhu {w¾ðtË
÷E u ytÔÞtk u ©eS u {w¾ðtË ytÃÞtu. Ae ©eS u qAâwk fu ynª {thtu
yt u÷tu «Ët {qõÞtu n tu u ftuý ÷E Þwk ?íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk fu {tu
{w¾ðtË ÷uðt Þtk u ð¾ u þkfh- tðo eSyu y{thtk þo fhe u «Ët e
{t e uÚte htux÷t e «Ët e yt e u s{e u Þtk. ytðe ðt Ëtk¼¤e u {tuxe t
htS Út tk n tk u ©eS fnu t n t fu nwk su su eÚttuo{tk VÞtuo Awk u u eÚttuo{tkÚte
Ëðo uð tytu {thtk þo fhðt ytðu Au. >>60>>
ËhÄth t fhe{¼tE nË Útt tÚtt u ÷E u Zzt{tk ©eS{nthts
÷ª zt e[u Ë¼t fhe u uXt n t u Ë{Þu ytÔÞt. nË ÷q÷t n t u tÚtt
{qk t n t. u{ u òuE u uðt k Mðt{e tuÕÞt su nu ©eS{nthts ! {tu tu
{qk t u tu÷ tu fhtu u ÷q÷t u ðo W h [Ztðtu yuðt Atu {txu nË u Ëtht
yk ðt¤tu fhtu Útt tÚtt u tu÷ tu fhtu.
ytðwk uðt k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u h{ Þt¤w yuðt ©eS{nthtsu
f] táÂü fhe u fÌtwk fu nË {thtk Ëðuo Ëthtk yk ÚtE òytu, uÚte ÷q÷t {xe
Þt u tÚtt u fÌtwk fu {tu Ëthe ðtýe tu÷tu. ytx÷wk fuðt {tºt{tk {qk t {xe u
tu÷ t ÚtE Þt. ytðe he u [t÷ t yuðt nË ¼tE Útt tu÷ t ÚtÞu÷t
tÚtt u ÷E u fhe{¼tE tu t u t{ sE u ©eS{nthts tu ytðtu « x
h[tu òuE u ©eS{nthts tËu ð o{t Äthe u fkXe uhe ËíËk e ÚtE
©eS{nthts wk ¼s fh t n t. >>61>>
yuf Ë{Þu u Ëk Vh t Vh t ¼t ht t{ Þt n t. Ëðthu uW Ëk
t{{tk Ítu¤e Vhðt Þt íÞthu ¼t ht t ztuËt¼tE tu t u ½uh htux÷tu s{ t
n t. íÞthu Ëk tuyu fÌtwk fu nu ztuËt¼tE ! {u ÷q¾wk fu{ ¾tytu Atu? ý
htux÷t ËtÚtu ½e, tu¤, yÚttýwk rð uhu fu{ s{ t Úte ? íÞthu ztuËt¼tE fnu,
÷q¾wk ¾tÞ u nht{ ¾tÞ.
Ae Ëk tu fnu ÷q¾wk ¾tytu Atu u nht{ ¾tÞ u{ tu÷tu Atu? íÞthu
ztuËt¼tE fnu ÷q¾wk ¾tÄwk þwk fnuðtÞ tu tk[ «fth t ¼tus s{ tu ntuÞ u
{tuZuÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t t{ u tuÕÞt rËðtÞ su s{u u ÷q¾wk
105
¾tÞ Au u nwk tu ftur¤Þu ftur¤Þu ©eS{nthts wk t{ tu÷ tu tu÷ tu ¾tô Awk
{txu u s{ðt wk ÷q¾wk fnuðtÞ yuðtu tu t u ytk ýu Ítu¤e Vhðt ytðu÷t
Ëk u sðt ytÃÞtu yuðt ¤ðt¤t ¼t ht t ztuËt¼tE ©eS{nthts t
yuftkr f ¼õ hts n t. >>62>>
y{ tðt t ztuËt¼tE tE ËíËk e ÚtÞt uÚte t {tk W trÄ ÚtE.
t e÷tyu u t Atufht u fÌtwk su {tht t u yt ýtk yÕ÷t wk ¼s {qfe eÄwk
u ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhu Au {txu u ©eMðtr{ thtÞý u ¼sðt {qfe
u, rn tu y{tu tht t u Sð t txe uþwk. Ae Atufhtyu tu t t r t u
fÌtwk fu {thu ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhðwk rn, ý yt ýtk yÕ÷t wk
¼s fhðwk. A tk ztuËt¼tEyu tu t t Atufht wk {tLÞwk rn. íÞthu t e÷tyu
¼u t ÚtE u ztuËt¼tE u Sð t s{e {tk txât. íÞthu yt uðt tu r t
xtÞu÷tu ý ©eS t « t Úte ztuËt¼tE xtÞu÷t rn.
Ae t e÷t txe u ytð t n t íÞthu ztuËt¼tE tu Ët h{ e e{tk
tE u ytð t òuÞt. Ae íÞtk sE u swyu Au íÞthu tu t t r t xtÞu÷t
eXt. Ae tu t t r t u ftZe ÷tÔÞt. Ae ztuËt¼tE u t e÷tytuyu xtht{tk
qÞto íÞthu ztuËt¼tE u t ý fh t [tu ht W h òuÞt. u xthtu òuÞtu tu
¾t÷e eXtu. Ae ztuËt¼tEyu rþhËtxu ËíËk htÏÞtu u tu t t Atufht t
fnuðtÚte ztuËt¼tE sq t Z Þt u wýt e t k Mðt{e tu Ë{t { fhðt
sq t Z{tk hÌtt u wýt e t k Mðt{e u fÌtwk su {the ðt w Ëtk¼¤eþ u
t{{tk {the efhe Au u u ½uh s{e ytðeþ. íÞthu wýt e t k Mðt{eyu
fÌtwk fu {kr h{tk hntu y u ynª s s{òu. Ae ztuËt¼tE sq t Z{tk fux÷tf
r ðË hÌtt u Mðt{e e ðt w Ëtk¼¤e u Ëk tu»t tBÞt.
yux÷t{tk ðz t÷ t thtÞýt k S ñ ú [the Útt r »ft{t k S ñ
ú [the
sq t Z ytr f k[ eÚteo e Þtºtt fhðt ytðu÷t. uytu sq t ZÚte k[ eÚteo e
Þtºtt fhe u tAt sq t Z ytðe u tUz÷ t uð tk þo fhðt {tufÕÞt. Ae
ztuËt¼tE tUz÷ s e ð¾ u Mðt{eyu yt u÷ wk ze- ¥th sq t Z{tk ¼q÷e
sðtÚte tAt ztuËt¼tE sq t Z{tk Þt u úñ[theytuyu hM t{tk ytðu÷e
e{tk M t fhe qòÚte hðthe uð u iðuã Ähe tu u s{e u ztuËt¼tE e
ðtx òuE u eyu uXt n t ux÷t{tk sq t Z sE, sq t Z{tk nhu ð¾
106
ÚtÞtu n tu yux÷u {kr h{tk s{e u ztuËt¼tE W h t úñ[the u eyu ¼u t
ÚtÞt. u{ u Ëk tÚtu ÷E u úñ[theytu tUz÷ Þt. íÞtk uð tk þo fhe u u-
[th r ðË hne u úñ[theytu Þtºtt fh tk fh tk ðz t÷ Þt u ztuËt¼tE
tUz÷{tk ½ýtk r ðË hÌtt u yk ft¤u ©eS{nthts uzðt ytÔÞt u{ e
Ëk tÚtu rð{t {tk uËe u yûthÄt{{tk Þt. >>63>>
ËhÄth{tk ht{t k Mðt{e tk Ëuðf y h t n tk. u{ e ¿ttr ðtýeÞt e
n e. u y h t u ztuËt¼tE Útt nkËhts Útt sqXt¼tE {¤e ºtý wºt n t.
Ae ztuËt¼tE e {t w©e tËu ht{t k Mðt{eyu {tuxt efht ztuËt¼tE u
{tøÞt su {thtu rþ»Þ fhðt yt tu. íÞthu y h tyu ztuËt¼tE u ytÃÞt rn.
Ae ©eS{nthts ht{t k Mðt{e e t eyu uËe u Ä{oÄwht Äthý fhe u
uþtk h{tk ËíËk fhtððt Vh tk Vh tk ËhÄth ytÔÞt u ztuËt¼tE u y h t
tËu ©eSyu {tøÞt íÞthu ytÃÞt u ztuþeyu ©eS u fÌtwk su y{thu ynª
W trÄ nw Au. íÞthu ©eS fnu su y{the Ëk tÚtu kÄeÞt [t÷tu. íÞthu
©eS{nthts Ëk tÚtu kÄeÞt wºttu Ërn y h t ytÔÞtk u ©eSyu {q¤w¾t[h
tËu {wft{ y tÔÞtu. u{tk ztuþe{t hÌttk u ztuËt¼tE {nthts tËu hÌtt.
Ae yuf r ðË htrºt t th ðtøÞu ©eSyu ztuËt¼tE u s tzât u
fÌtwk su {u rð{w¾ Atu fthý fu {the ztuþe{t tËu {tu u ht{t k Mðt{eyu
{tøÞt n t ý ytÃÞt rn, uÚte {tu rð{w¾ Atu {txu { u {the tËu
ht¾eþ rn, {txu {tu [tÕÞt òytu. íÞthu ztuËt¼tEyu «tÚto t fhe u fÌtwk fu
{tu fntu u «tÞÂù¥t fhwk ý { u yt ©e e Ëuðt{tk ht¾tu. íÞthu ©eSyu
fÌtwk fu {tu ftþe e Þtºtt fhe ytðtu tu {the tËu { u ht¾wk. Ae ztuËt¼tE
ftþe e Þtºtt fhðt iÞth ÚtE u [tÕÞt. íÞthu ©eSyu {q¤w¾t[h u fÌtwk fu
{tu Äth W h Q¼t hne u hM tu u¾tzòu. Ae {q¤w¾t[hu Äth W h Q¼t
hne u hM tu u¾tzâtu u {q¤w¾t[h Äth W h Q¼t hÌtt. Ae Ëðth t þ
ðtøÞt íÞthu ©eS fnu {q¤w¾t[h fu{ u¾t t Úte? íÞthu ftuEf nrh¼õ u fÌtwk
su u tu Äth W h Q¼t Au. Ae ©eSyu {týË {tuf÷e u tu÷tÔÞt íÞthu
½uh ytÔÞt.
107
Ae ©eSyu {q¤w¾t[h u {tuf÷e u ztuËt¼tE u tAt tu÷tÔÞt u uytu
ytÔÞt íÞthu ©eS{nthts fnu {q¤w¾t[h u ý ÄLÞ Au u ztuËt¼tE u ý
ÄLÞ Au. u ©eS fnu nu ztuËt¼tE, {the ftþe e Þtºtt qhe ÚtE hne. Ae
©eSyu ztuËt¼tE u tu t u ½uh {tufÕÞt u fÌtwk su {u Ë t ËtÄw s Atu u
{u {the {t w©e e Ëuðt fhtu. ytðe yt¿tt ÚtðtÚte ztuËt¼tE ½uh Þt u
tu t u ½uh Úttuzt r ðË Þt Ae kÄeÞt t{ t si ðtýeÞt ftkE ft{ «Ëk u
Z wh ytÔÞt u tu t t Ëk kÄe ËtÚtu ©eS{nthts tËu ytÔÞt íÞthu©eSyu
ztuËt¼tE tk Ë{t[th qAe u fÌtwk su ztuËt¼tE nw Ëtht nrh¼õ Au u
u{ u ËkËth r ÷fw÷ yzâtu Úte.
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u ðtýeÞtu fnu nu ©eMðtr{ thtÞý ! y{tu
tu ËkËth{tk ¤t ËwÄe qzu÷t Aeyu u {tht ¼õ ztuËt¼tE tu [tux÷e
ËwÄe qzu÷t Au. Ae ©eS{nthts fnu ztuËt¼tE u ËtÄw fheyu tu {thu
y{tht ËíËk e Útðwk ? íÞthu ðtýeÞtyu ¾tuxe nt tze. Ae ©eSyu ft ¤
÷¾e u ¼ wS u x ÷E u {tufÕÞt. u r ðËu ztuËt¼tEyu u t{ wk tu¤
òu¾ðt wk ht¾u÷ u tu¤ òu¾ t n t y u yuf u yuftu u hnu, u u LÞtu u hnu,
ytðwk tu÷ t n t uðt{tk x u Auxu u¾e u rð[tÞwO su ¬e ¼ wS tu x Au.
u tu¤ òu¾ðt wk z wk {qfe u Ët{t tuzât.
Ae ¼ wSyu x uËtzâtu u ft ¤ ytÃÞtu yux÷u ½uh s tk íÞtkÚte
¼ wS u ½uh {tuf÷e qò {k tðe u ¼ wS Ëk tÚtu xu uËe u [t÷ t ÚtÞt
u htrºtyu Z wh ytÔÞt. u Ëðth{tk ©eS{nthtsu Ë¼t fhe u Ae u÷t
ðtýeÞt u tu÷tÔÞt. uytu ztuËt¼tE u òuE u ytùÞo tBÞt. Ae ©eS fnu
fu{ ztuËt¼tE þtu ËkfÕ Au ?íÞthu ztuËt¼tE fnu ðtýeÞt ËíËk e Út t ntuÞ
tu nwk ËtÄw Útðt iÞth Awk. ÷tðtu ¼ ðtk ðMºt u ËtÄw fhtu. Ae ðtýeÞtyu
ztuËt¼tE u fÌtwk su {tu Ë tÞ ËtÄw s Atu ý y{u fkXe nuheþwk tu t {tk
W trÄ Útþu. Ae ©eSyu ztuËt¼tE u ËtÄw fÞto rn. ðtýeÞtytu Ëk tÚtu ½uh
sðt hò yt e uÚte ztuËt¼tE ©eS e yt¿tt {tÚtu [Ztðe tu t u ½uh s t
n t. >>64>>
108
©eS{nthts u «ËL fhe u {u¤ðu÷e «ËL t e ðt tu
Z wh{tk ©eS{nthtsu þwft k Mðt{e u yuf ¾t e wM f ÷¾ðt
ytÃÞwk n wk. Ae þwft k Mðt{e Ëðth{tk [th ðtøÞu y þ ðú ÷E u
÷¾ðt uXt u htrºt t ytX ðtøÞu wM f ÷¾e hÌtt. Ae þwft k Mðt{e
wM f ÷E u ©eS{nthts yt ¤ Þt. íÞthu {nthtsu {tøÞwk su wM f
÷tðtu uÚte wM f Mðt{eyu ©eS u ytÃÞwk. u wM f ©eSyu ðtkåÞt rð t Vtze
tÏÞwk. ý þwft k Mðt{e u heË [Ze rn. u tu t u ytË u Þt.
Ae úñt k Mðt{e u ¾ h ze u þwft k Mðt{e u ÞwÂõ Úte ðt
qAe ÷eÄe. Ae úñt k Mðt{e þwft k Mðt{e u ÷E u {nthts tËu ytÔÞt
u ©eS u fÌtwk su þwft k Mðt{eyu y þ ðú ÷E u ÷¾u÷wk wM f {tuyu
Vtze tkÏÞwk yuðwk wM f òu y{tuyu ÷¾u÷wk ntuÞ tu y{u Vtzðt Eyu.
íÞthu ©eS{nthts fnu { u uðwk ft{ ËtU tÞ rn. y{thtu su u rðïtË
ntuÞ u u y{u ft{ ËtU eyu Aeyu. u wM f y{tuyu ðtkåÞt rð t Vtze tÏÞwk
tu ý þwft k Mðt{e u ¾tuxwk ÷tøÞwk rn. uÚte ©eS{nthts fnu þwft k Mðt{e
tuu y{tht ntÚt Au. yu{ fne u þwft k Mðt{e W h htS ÚtÞt. u
©eS{nthts u «ËL fhe u «ËL t þwft k Mðt{eyu {u¤ðe n e. >>65>>
t{ eXðze t ¼ t Útt {q¤t u íÞtk ©eS{nthts ¼èð h{tk
t t¾t[h u hýtðe u ytÔÞt. Ae ©eS u tu t t t{{tk ht¾ðt tu yt ún
fÞtuo u ©eS{nthts u tu t u ½uh ÄhtÔÞt u ©eS u tk[ËU Yr Þt ¼ux
{qfe. íÞthu {nthts fnu y{u {t ý ÷tuftu e{tk u nòh uXt Au u{ u
t {tk yt e Eþwk. íÞthu ¼ tu Útt {q¤tu fnu Vtðu u u yt tu yÚtðt fqðt{tk
t¾tu ý y{thu tu yt ©e u htS fhðt Au {txu yt ©e u y oý fhu÷ Au.
ð¤e yuf ð¾ þwft k Mðt{e WL{¥t k t{tk M t fhðt Þu÷t u
rþÞt¤tu ntuðtÚte nw xtZ [Ze E u Äúqs t Äúqs t ©eS yûth ytuhze{tk
t t n t íÞtk ytÔÞt. íÞthu {nthts fnu ytðtu t tu. Ae t ðt uXt.
u Ë{u ©eS tuÕÞt su yt yûth ytuhze e ð¤eytu ef¤u u{ Úte. rn
tu u ð¤eytu t ffzt fhe u þwft k Mðt{e u tzwk.
109
u Ë{u ¼ tu Útt {q¤tu ©eS tk þo fhðt ytðu÷ uýu {nthts wk
ð[ Ëtk¼¤e u rð[th fÞtuo su ytÚte ©eS htS ÚttÞ Au. yu{ Äthe uW
¼tE tu t u ½uh sE tzwk òuze Ët÷u{t¤ t zwk h{tk sE Ëqftk ÷tfztk ft e
tzwk ¼he u Zzu ytÔÞt u ðt ftuEyu {nthts u fne uÚte ©eS tuÕÞt su
þwk tð t [k ÷tÔÞt ? yu{ tu÷e yûth ytuhzeÚte nth ytÔÞt u ¼ t-
{q¤t u ÷ª zt ¤u tÚt{tk ½t÷e u {éÞt. Útt At e{tk [hýt ð ytÃÞtk u
yu{ tuÕÞt su yt ÷tfztk ßÞtk ËwÄe ntU[þu íÞtk ËwÄe þwft k Mðt{e u
tzeþ. ytðe he u ÷tfztk ÷tÔÞt uÚte ©eSyu {wfwk úñ[the u fÌtwk su
¼ tu-{q¤tu hnu íÞtk ËwÄe u{ u Útt¤{tkÚte «Ët e s{tzòu uÚte tk[ r ðË
hne u ©eS{nthts u «ËL fhe u «ËL t {u¤ðe u tu t u ½uh s t n t.
>>66>>
Z wh{tk ©eS{nthts h{nkË Útt nrh¼õ tu Ërn WL{¥t k t t
¾eszeÞt ythu M t fhðt Þt n t. íÞtk ðhËt ÚtðtÚte Ëk tu y u
©eS{nthts W h ÷q zwk [wk fhe [th ÷tfzeyu tkÄðt {tkzâwk u{tk ºtý
Xuftýu tkæÞwk. ý [tuÚtu Xuftýu tkÄðt wk ftkE {éÞwk rn. ytË tË òu t n t
ux÷tf{tk htsftux t htËeÞtyu tu t t fuzeÞt e fþ tuze u ÷tfze wk Xu w
tkÄðt yt e. íÞthu u òuE u ©eS{nthts tuÕÞt su ÿti e sux÷wk wÛÞ tu
ÚtE Þwk.
ytðe he u u Ë{Þ{tk u htsftux tk htËeÞtyu fuzeÞt e fþ yt e u
©eS{nthts u «ËL fhe u «ËL t {u¤ðe n e. u htËeÞt tu yk ft¤
ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts fþ ÷E u uzðt ytÔÞt u rð{t {tk uËtze u tu t t
yûthÄt{{tk ÷E s t nðt. >>67>>
wsht t nrh¼õ tu tfe fuheytu tk tztk ¼he u Zzu Þt íÞtk
t t¾t[h tk h th{tk tztk Atuzâtk. Ae ©eS{nthtsu t{ t Ëðo
nrh¼õ tu u tu÷tðe u fuheytu yt ðt {tkze u tztk ¾t÷e fhðt {tkzâtk.
ux÷t{tk {wfwk úñ[the ytÔÞt. u{ýu Ëðo úñ[the u tu÷tðe u yuf hVÚte
fuheytu yuf ytuhzt{tk ¼he u tztk ¾t÷e fhðt {tkzât u tzwk ¾t÷e ÚttÞ u u
h th nth ftZu, ytðe he u fhðtÚte tztk ¾t÷e ÚtÞtk. Ae ©eS{nthts
Ë¼t{tk sE u uXt íÞthu nrh¼õ tuyu ðt fhe su y{u {tu u Útt Ëk u
110
s{tzðt fuhe ÷tÔÞt n t. íÞthu {nthts fnu y{ u «Út{ fnuðwk n wk tu y{u
fuhe tu hË fZtð u htux÷e fhe u y{u s{ Útt Ëk u s{tz . uðt{tk
{wfwk úñ[the tuÕÞt su {nthts {thu Ëk s{tze u nrh¼õ tuu u «ËL
fhðt ntuÞ tu nt tztu, fuheytu tu nwk yt eþ.
yu{ fne ©eS wk ftkzwk Ít÷e fuheytu t ytuhzt tËu ÷E Þt. íÞthu
{nthtsu qAâwk su yt õÞtkÚte ? íÞthu {wfwk úñ[theyu fÌtwk su yuf hV {tu
tztk ¾t÷e fh t n t u yuf hV {U tztk ¾t÷e fÞtO n tk. íÞthu
©eS{nthtsu «ËL ÚtE u {wfwk úñ[the t {tÚtt W h ntÚt {qõÞtu Útt
tÚt{tk ½t÷e u {éÞt. At e{tk [hýth®ð ytÃÞtk. Ae hË-htux÷e e hËtuE
fhe u ©eS{nthts tu u sBÞt Útt Ëk u s{tzât u wsht tk nrh¼õ tu u
Útt t t¾t[h ð uhu u hË-htux÷e s{tze u wsht t nrh¼õ tu u «ËL
fÞto. ytðe he u {wfwk úñ[theyu ©eS{nthts u «ËL fhe u «ËL t
{u¤ðe n e. >>68>>
Z wh t t t¾t[h t h th{tk ©eS{nthts ÷kek zt e[u úñ[the
Ëk t»to -nrh¼õ tu tËu tsht tk zwkztk ¼k tð t n t u ©eS ¾whËe W h uXt
n t. Ae {nthts u yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu su [t÷tu ÷û{eðtzeyu sEyu. yu{
tu÷e u fÌtwk su ½tuze ÷tðtu fu whk h S Útt {eÞtkS uW sý íÞtkÚte QXe u
ðtzeyu Þt. íÞtk uXf ðt¤e {tu eÞtk tÚtÞtO Útt tx tÚthe W h t e feÞtu
{qõÞtu u uXf e [thu ftuhu ðt¤e u týe Atkxâwk suÚte Äq¤ Qzu rn.
ytðwk iÞth fhe u tAt {kr h{tk ytð t n t íÞthu ©eS{nthts Ëk
nrh¼õ tu Útt Ë¾tytu Ërn Ët{t {éÞt u {nthts ðtzeyu ÄtÞto u
h S Útt {eÞtkS h th{tk ytðe zwkztk Xuftýu {qõÞtk Útt tsht tk q¤t
Xuftýu {qõÞt u ÷ª zt ¤u ðt¤e u týe Atkxâwk. Ae {tu eÞtk tÚthe Útt
t e feÞt Ërn tx tÚthe u ðtzeyu h S Útt {eÞtkS ytð t n t. u
Ë{Þ{tk ©eS{nthts Ë¼t{tk tuÕÞt su nsw-½h t Äýe rn ytÔÞt ntuÞ.
íÞthu Ëwht¾t[h tuÕÞt su nu {nthts ½h t Äýe t t¾t[h tu {tht
Ë{e {tk uXt Au íÞthu ©eSyu fÌtwk su u tu ½h t Äýe Au ý n{ýtk ¾ht
½h t Äýe Au u ytðþu íÞthu tðeþwk.
111
ux÷tf{tk h S Útt {eÞtkS ytÔÞt. u{ u òuE ©eS{nthts tuÕÞt
su swytu yt ½h tk Äýe ytÔÞt, fthý fu y{u ynª ytððt tu ËkfÕ fÞtuo
ux÷t{tk yt L u sý ynª ðtzeyu ytðe uXf ðt¤e týe Atkxe tÚthýtk
tÚthe u tAt {kr h{tk sE zwkztk Útt q¤t Xuftýu {qfe ÷ª zt e[u ðt¤e
týe Atkxe tÚthýtk tÚthe u y{thu {txu t e feÞt Ërn tx tÚthe u
tAt ðtzeyu ytÔÞt. ý {tht{tkÚte ftuEyu u ft{ fÞwO rn. u{ h th{tk
ý zwkztk rð uhu Xuftýu {qõÞt rËðtÞ y{the Ëk tÚtu ytÔÞt. {txu ¾ht ½h t
Äýe tu h S Útt {eÞtkS Au. ytðe he u Ëuðt fhe u h S Útt {eÞtkSyu
©eS{nthts u «ËL fhe u «ËL t {u¤ðe n e. >>69>>
112
©eS{nthts e Ëuðt Útt ðM w yt ðtÚte
«ËL t e ðt tu
¼t÷ uþ{tk hðt¤t t{ Au íÞtk ©eMðtr{ thtÞý wk {kr h Au. u
{kr h ÷ª tððwk n wk. Ae nrh¼õ u u {kr h yuf tE tËu iËt yt e u
÷ª tÔÞwk u u tEyu nw M unÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk {kr h òýe u
Ëtht ytuhft tze u ÷ª e eÄwk. Ae u tE {tk e ÚtE íÞthu ©eS{nthtsu
u tE u «íÞût þo eÄtk u fÌtwk fu nu tE y{tht Ät{{tk [t÷tu. íÞthu
u tE tuu÷e fu nu ©eMðtr{ thtÞý nwk {the ËíËk e Úte u {thwk ¼s
ý {U fÞwO Úte.
íÞthu ©eS tuÕÞt su nrh¼õ tk fnuðtÚte {tuyu y{thwk {kr h ½ýtk
nu Úte ytuhft tze u ÷ªÃÞwk n kw uÚte nwk uzðt ytÔÞtu Awk. {txu {tht Ät{{tk
[t÷tu. íÞthu tE fnu fu {V ÷ªÃÞwk Úte ý {sqhe ÷E u ÷ªÃÞwk Au {txu
{the {hS ntuÞ u «{týu fhwk. Ae ©eS{nthtsu u tE tu uníÞt
fhtðe u tu t t yûthÄt{{tk ÷ª ðt Y e ËuðtÚte «ËL ÚtE u ÷E Þt.
yu{ ©eS yt ð¾ u yZ¤f Z¤u÷t Au, {txu su ftuE ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt e yÕ Ëuðt fhu Au u u nw {t e u tu t t yûthÄt{{tk u u
rð{t {tk uËtze u ÷E òÞ Au. >>70>>
Z whÚte ©eS{nthts Ë¾tytu u ËtÚtu ÷E u ðz t÷ s t n t. ½tuzu
uËe u [t÷ tk [t÷ tk ¼t÷ uþ{tk ËtuZe wk hý ytÔÞwk. Ae ©eS{nthtsu
ËtuZe t{ t t{ e ¼t tu¤u sE u M t fhðt t ËkfÕ Úte tð¤ wk t ý
{tøÞwk íÞthu Ëwht¾t[h fnu, nu {nthts yt ¾thtu tx Au {txu Ítz Ätk
¤e Þtk Au {txu fntu tu Íe÷zt wk yÚtðt fuhzt wk t ý ÷tðe yt wk. ÷tuf
{t{ u Ítztu wk t ý fhu Au {txu u wk t ý yt t{{tk {¤þu ý tð¤ wk
t ý {¤þu rn.
yuðwk Ëwht¾t[h wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts tuÕÞt su {thu tu
tð¤ wk t ý fhðwk Au {txu {tu {thtu rðïtË ht¾e u t{{tk tu ðt òytu.
yu{ ©eS t fnuðtÚte Ëwht¾t[h yt¾t t{{tk t ý {txu VÞto ý t ý
{éÞwk rn. Ae ftXe u òuE u yuf e ze tu÷e fu tð¤ wk t ý fh th
113
rn ÷ts tu ntuÞ ÷ th. yu{ e ze tu÷e. íÞthu Ëwht¾t[h fnu t{ e
¼t tu¤u yÕ÷t ytðu÷t Au u yÕ÷t u tð¤ wk t ý òuEyu Aeyu {txu
tu ðt ytðu÷tu Awk. íÞthu e ze tu÷e fu yÕ÷t u {txu òuE wk ntuÞ tu ytðtu,
{thu ntÚtu {tht ðtzt{tkÚte tð¤ wk t ý ft e yt wk, fthý fu yÕ÷t {txu u
tð¤ e Ëtuxe WAuhe Au.
Ae tu t u ntÚtu tð¤ e Ëtuxe ft e u Ëwht¾t[h u yt e. Ae nh¾t e
u e ze tu÷e fu ¼t tu¤u yÕ÷t ytÔÞt ntuÞ tu yk ft¤u yÕ÷t { u tð¤ e
Ëtuxe ÷E u uzðt ytðu u{ fnuòu. Ae Ëwht¾t[hu fÌtwk fu yÕ÷t u fneþ.
yu{ fne u Ëwht¾t[h ©eS{nthts tËu ytÔÞt u t ý yt e u Äe ðt
fhe. Ae ©eSyu íÞtk t ý fÞwO. Ae Äe{u Äe{u ©eS{nthts ðz t÷
ÄtÞto. Ae u e ze tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts ntÚt{tk tð¤ e
Ëtuxe ÷E u u e ze u ½uh Þt u fÌtwk fu {tht Ät{{tk [t÷tu {tuyu { u
tð¤ wk t ý ytÃÞwk n wk uÚte {the W h «ËL ÚtE u uzðt ytÔÞtu Awk
{txu {tht Ëk kÄe e hò {t e u [t÷tu. Ae e ze tu t t Ë t e hò
÷E rð{t {tk uËe u ©eS{nthts Ëk tÚtu yûthÄt{{tk s e n e. >>71>>
Zzt{tk ©eS{nthts {tk t ÚtÞt n t. u Ë{Þ{tk yuf ftu¤e t Atufhu
hts htk hk u ht tk [e¼ztk {nthts u ytÃÞtk, u [e¼ztk ©eSyu nw ð¾tÛÞtk
u ÷tÄt X¬h u ©eS fnu yt Atufht u [tË Yr Þt {qÕÞ yt tu. íÞthu
÷tÄt X¬h fnu ºtý iËt tu {t÷ Au {txu yux÷t Ät rn y tÞ. íÞthu
©eS{nthts fnu Ëtu Yr Þt yt tu. íÞthu ÷tÄtu X¬h fnu yux÷t Ät y tÞ
rn. Ae ©eS fnu Ëtu yt tu tu ý ÷tÄt X¬hu ytÃÞt rn. íÞthu
©eS{nthts fnu ðth fhtu ºtýËU ÷tðtu.
ytðe he u tk[Ëtu ËwÄe ðÄ t Þt. íÞth Ae fÌtwk fu {týfe ½tuze tu
Ëtu t tu Ët{t ÷tðtu, u yu Atufht u yt÷tu. u ð¾ u Sðw t tuÕÞtk su
©eS{nthts fnu u «{týu yt tu y u {nthts wk ð[ t¤ðwk u s yt ýtu
Ä{o Au. yu{ ÷tÄt X¬h u Ë{òÔÞwk íÞthu ÷tÄt X¬hu nt tze. u ftu¤e t
Atufht u tu t e wft u ÷E sE u yuf f¤Ëe swðth yt e u ÷tÄt X¬h
©eS tËu e t e t ytÔÞt. Ae {nthtsu fÌtwk fu {u {the ðtýeÞt
fhe u u Atufht u swðth yt e u ftZâtu. ý nwk u u yûthÄt{ yt eþ. Ae
114
u Atufht tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts [e¼ztk e yuÄk týe yt e u tut t
yûthÄt{{tk u Atufht u ÷E Þt. >>72>>
Ëthk wh{tk Sðt¾t[h e efhe y{h t tu t e Ë¾eytu u ÷E u t{
¾tk¼zu s tk n tk. hM t{tk tuhze tk tftk Ítz ytÔÞtk u ¾t tk òÞ u
©eS{nthts u Ëk¼thu su yt ýtk yuðtk õÞtkÚte ¼tøÞ ntuÞ su ©eS ynª
ytðu tu u{ u tftk tuh s{tzeyu u f] tÚto ÚtEyu.
yu{ ©eS{nthts u Ëk¼th t Ëk¼th t htuE zâtk. Ae Ë¾eytuyu
ytË tðtË t fhe u htu tk kÄ fÞtO. Ae VheÚte ©eS{nthts u Ëk¼tÞto uÚte
©eS t¤t ËtÚtu íÞtk ytÔÞt u ©eS{nthts u tftk tftk tuh s{tze u
yt k tBÞtk u ©eS Ëk tÚtu tuu t u ½uh ytð tk n tk. >>73>>
ðz t÷Úte ©eS{nthts òu¤ s t n t íÞthu hM t{tk ftu¤e tu Atufhtu
{éÞtu. uýu ©eS u fÌtwk fu {tht ¾u h{tk [t÷tu { u {thu h w[ ¾ðztððwk
Au. ð¤e u Atufhtu fnu {U u h w[ {tht ¾u h{tk txâtk Au, yuf h w[
{ u ¾ðztððt u yuf h w[ {tht {t{t u ¾ðztððt txâwk Au. ytðwk
Atufht wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts u Atufht e Ëk tÚtu u t ¾u h{tk Þt.
íÞtk ¾u h{tk ©eS{nthts u u Atufhu ¾tx÷t W h tu zwk t¾e u uËtzât.
Ae u Atufhtu ¾u h{tk h w[ ÷uðt s tu n tu íÞthu ©eS{nthtsu yk òo{e ýu
fÌtwk fu nu Atufht, U tht {t{t u ¾tðt {txu txu÷wk h w[ tu rþÞt¤ ¾tE
Þw Au u y{ u ¾ðztððt txu÷wk h w[ ¾u h{tk hÌtwk Au {txu ÷E ytð.
ytðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u u Atufhtu ßÞtk h w[ txâtk
n tk íÞtk sE u swyu Au tu {t{t u ¾ðztððt wk h w[ rþÞt¤ ¾tE Þu÷e
u ©eS t ¼t wk hnu÷wk u ÷tðeu ©eS{nthts u u h w[ ytÃÞwk. u ©eSyu
Atufht tu ¼tð òuE u yk efth fhe u «Ët e wk h w[ yt e u u u Ëk tu»t
{tze u ©eS òu¤ s t n t. Ae u Atufht tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu u
Atufht u u wk yt u÷wk h w[ u¾tze u ©eS{nthts tu t t yûthÄt{{tk ÷E
s t n t. >>74>>
¼t÷ uþ{tk yt¾tu÷ t{ Au u{tk yuf { tuh{¼õ n t. uytu t
Äh{t tu yt t Útt Ëk tu u s{tze ðMºt ytuZtz t n t. u tu u þuhze tu ðtZ
fh t u ¼u tk wk ztk ðtð t u wk ztk iÞth ÚttÞ íÞthu Ëk tu u tu t u t{
115
tu÷tðe u hËtuE s{tze u yuf yuf wk zwk Útt ðMºt Ëk u yt t n t. uÚte
©eS{nthts nw s htS ÚtÞu÷t uÚte yk ft¤u hk u÷tk ðtk wk ztðt¤t Ëk tuyu
Ërn ©eS{nthts t{{tk ÚtE u { tuh¼õ u ½uh ÄtÞto u yt¾t t{ u
þo E u { tuh{¼õ u tu t t yûthÄt{{tk rð{t {tk uËtze u ÷E s t
n t. yuðe he u ©eS{nthts yt ð¾ u yZ¤f Z¤u÷t Au u ©eS tu ytþhtu
fhu Au u u yûthÄt{ yt u Au {txu ©eS{nthts t ËíËk e ÚtE u u{ wk
« x ¼s fhðwk u rËØtk Au. >>75>>
Z wh{tk ©eS{nthts ©e tu e tÚtS wk {kr h fh t n t u Ë{Þ{tk
{kr h t tÞt wk ft{ [t÷ wk n wk. íÞthu ©eS{nthts fnu yt tu e tÚtS tk
{kr h t tÞt{tk su ftuE {týË yuf þuhÚte ythk¼e u {ý ËwÄe tu Úthtu
tk¾þu u { w»Þ u {tht Ät{{tk ÷E sEþ. ytðt ©eS{nthts t ð[ u
Zzt{tk hnu÷t y÷iÞtË t{ t s{t thu Ëtk¼éÞwk. uÚte u y÷iÞtË s{t thu
½u ÷ t e{tk Ú te yu f þu h tu Úthtu ÷tðe u ©eS{nthts u u ¾ tze u
©e tu e tÚtS t {k r h t tÞt{tk tÏÞtu . u y÷i t ÞËu fÌtw k fu nu
©eMðtr{ thtÞý {nthts sh h¾eÞtu.
Ae u y÷iÞtË tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts u u uzðt ytÔÞt.
íÞthu y÷iÞtË fnu fu nu Mðtr{ thtÞý {u { u uzðt fu{ ytÔÞt Atu ?
y{ u tu y{tht yÕ÷t u z ðt ytðu . íÞthu ©eS{nthts fnu {tht
©e tu e tÚtS t {kr h t tÞt wk ft{ [t÷ wk n wk íÞthu {tuyu yuf þuh tu
Úthtu tÞt{tk t¾ e ð¾ u { u fÌtwk n wk su sh h¾eÞtu uÚte { u uzðt
ytÔÞtu Awk. swytu yt {thtu Úthtu. yu{ fne u ©eS{nthts tu t t ntÚt{tk
Úthtu u¾tze u tu t t Ät{{tk ÷E s t n t. >>76>>
Z wh{tk EåAtht{¼tE {tk t ÚtÞt n t u{ u òuðt Zzt{tk hnu t
t h k[tu¤e ðiã u tu÷tÔÞt. u{ýu tze òuE u fÌtwk su EåAtht{¼tE u hu[
yt ðtu zþu. {txu yuf nhzu {k tðtu. Ae ÷tÄt X¬h nhzu ÷uðt òh{tk
Þt. ÷tÄt X¬hu suhts Ëu÷tu þuX e wft uÚte th yt t yt e u yuf nhzu
÷eÄe. u nhzu EåAtht{¼tE t ft{{tk ytðe uÚte ©eS{nthts u si
ðtýeÞt suhts Ëu÷tu u uzðt yk ft¤u nhzu ÷E u ytÔÞt.
116
íÞthu suhts Ëu÷tu tuÕÞt fu nwk {thtu ¼õ Úte. íÞthu ©eS{nthts
fnu fu {tuyu {tht ¼tE EåAtht{¼tE u {txu nhzu yt e n e uÚte uzðt
ytÔÞtu Awk. íÞthu u suhts Ëu÷tu fnu iËt ÷E u yt e n e. íÞthu
©eS{nthts fnu th yt t u ÷u Yr Þtu ÷eÄtu ntu tu ý yt ý u
nhzu y{tht ¼tE t ft{{tk ytðe {txu { u Ät{{tk uze sðt ytÔÞtu Awk
{txu [t÷tu, yu{ fne u ntÚt{tk nhzu u¾tze u ©eS{nthts suhts Ëu÷tu
si ðtýeÞt u tu t t yûthÄt{{tk ÷E s t n t. >>77>>
yuf ð¾ ©eS{nthts ¼ws h Äthu Au uðt Ë{t[th Ëtk¼¤ðtÚte
¼ws h{tk hnu t ¼ws t htò t fth¼the Ëwk hS¼tE Útt k tht{¼tE
{Õ÷ ytr f nrh¼õ tu Ët{iÞwk ÷E u ðts u ts u ©eS{nthts ËL{w¾
¼t tu¤u Þt. íÞtk ytðu÷t Ëk tuyu Ërn ©eS u kzð T «ýt{ fhe
©eS{nthts u t÷¾e{tk uËtze ðts u ts u ¼ws h{tk Ëwk hS¼tE t
{wft{{tk ytðe t e feÞtðt¤e tx W h ©eS{nthts Ëðo u Ëw¾þtkr Úte
þo ÚttÞ u {txu Ë¼t{tk r hts{t ÚtÞt n t.
Ae Ëwk hS¼tE ytr f u t{{tk hnu t nrh¼õ tu ©eS u ¼ux{tk
yuf Yr Þtu Útt tr¤Þuh, Ëtfh tu ztu rð uhu tu t e þÂõ «{týu
©eS{nthts u y oý fhe u Ëti QXe u tAt Ë¼t{tk uË t n t. u Ë¼t{tk
yuf ðtýeÞtu uXtu n tu uýu ý tu t u ½uh sE ðu[ðt{tk rn ¾ u÷wk ½ýtk
r ðËÚte ½h{tk yÚtzt wk ¾tuhwk tr¤Þuh yuf ¾qýt{tk zâwk n wk u tu t u
½uhÚte ÷tðe u ©eS{ntts u ¼ux {qfÞwk. íÞthu {nthtsu ntÚt{tk ÷E u u
tr¤Þuh ¾¾ztðe òuÞwk suÚte ©eS fnu yt tr¤Þuh ¾tuxwk Au. íÞthu u
ðtýeÞtuu fnu tr¤Þuh ¾tuxwk Au ý {tu tu ¾tuxt Úte; {txu {tu yk ft¤u
{ u uzðt ytðòu.
ytðwk fnuðtÚte ©eS fnu ðtýeÞtu y{ u ý X u Au, ¾tuxwk tr¤Þuh
yt e u y{ u fnu Au fu yk ft¤u uzðt ytðòu {txu y{u tu ¾ht ¼ ðt
Aeyu {txu yk ft¤u u ðtýeÞt u uzðt sEþwk. yu{ fne u u ðtýeÞt tu
yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts ntÚt{tk tr¤Þuh ÷E u uzðt Þt u
tu t tk yûthÄt{{tk ÷E s t n t. ytðt ©eS{nthts Þt¤w Au. {txu
u{ wk ¼s fheþwk tu sYh tu t t Ät{{tk yt ý u ý ÷E sþu yu
r :þkf ðt Au. >>78>>
117
fk Ú tftu x {tk ÷w ð týt u ò ¼f (WVu o f[ht¼õ ) hnu t n t. u
©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. t{ Ä{to tu [tu¾tu ftZ tk. ©eS t Ëk tu
tu t u ½uh Äthu íÞthu hËtuE s{tze u ðMºt ytuZtz t. ytðt «u{e¼õ n t.
u{ tk Mºte wk t{ usw t n wk u ý ©eS tk ¼õ n tk. u{ u íÞtk yuf
ð¾ ©eS{nthts ÄtÞto u ©eSyu u{ t ntx{tk uËe u ft÷w ðuåÞwk.
Ae ©eS{nthts u s{tzðt {txu usw tyu tu t u nuhðt e ðe Ëtze
ðtýeÞt u ½uh {qfe u ½ô tu ÷tux, ½e, ¾tkz rð uhu ËeÄwk ÷tðe u útñý tËu
hËtuE fhtðe u ©eS u s{tzât.
AeÚte {nthts íÞtkÚte ¼ws h hV Þt. íÞtk hnu t ¼õ tu u Úttuzt
r ðË þo yt e u tAt fkÚtftux ytÔÞt. íÞthu u t{ t htò ËíËk e
ntuðt u ÷eÄu u htò t yt únÚte ©eS{nthts u{ u ½uh Q Þto. htò u
fÚttðt to wk Ëw¾ ytÃÞwk. ð¤e u htò e efhe u {thðtz t htò Ëk tÚtu hýtðe
n e. u tu r {he sðtÚte tu t t r t u ½uh ytðu÷tk efheyu ©eS{nthts e
[k Vq÷Úte qò fhe u Ëtu t t ðuZ þ ytk ¤e{tk uhtÔÞt Útt Ëtu uhe ðMºt
uhtÔÞtk u Yr Þt ¼he Ëtu t tu Útt¤ y oý fhe ©eS e f whÚte yth e
fhtðe. Ae ©eSyu fkÚtftux{tk hnu÷t útñýtu e [tuhtþe fhe u Yr Þt Âûtýt{tk
ytÃÞt u tu t e þ ytk ¤e{tk hnu÷t Ëtu t t ðuZ ©eSyu ðtrýÞt u ½uhÚte
Ëtze Atuztððt {txu uò ¼õ tk Mºte usw tE u ytÃÞt u «Ët e t òýe u
htÏÞt. Ae ©eS{nthts íÞtk Úttuzt r ðË hne u Z wh Äth t nðt. >>79>>
yuf ð¾ ©eS{nthts Z whÚte fåA uþ{tk hnu÷wk t{ ðtkZeÞt Äth t
n t. u t{{tk Ët sL{Úte úñ[Þo ðú t¤ th tk[t t{ðt¤t útñý
Útt u{ tk Mºte hnu tk n tk. u{ u tu t wk þo yt ðt e EåAtÚte íÞtk s t
n t. u hM t{tk s tk [tuh {éÞt íÞthu ©eSyu [tuhtu u yzÄt Ërn Ëw¾ze
{wfkw ñ ú [the tËuÚte y tðe eÄe. Ae hM t{tk [t÷ tk ©eS u ¼q¾ ÷t ðtÚte
{wfwk úñ[the tËu ¾tðt wk {tkøÞwk. íÞthu úñ[theyu fÌtwk su [tuh {éÞt u
ð¾ u tu t uïhe t efht ÚtÞt u Äwk ¾tðt wk y tðe eÄwk u nðu ¾tðt wk
{tk tu Atu {txu {thtu yk qXtu ¾tytu.
ytðwk {wfwk úñ[the wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS fnu y{thtÚte ¾tÄt rð t
[÷tþu rn. yu{ fne u ©eS{nthts hM t{tk uXt. ux÷t{tk yuf tzwk ÷E
ftuE ytÔÞwk. u u úñ[theyu fÌtwk su yt t t {nthts [t÷ tk Úttfe Þt Au
118
u ð¤e {tk t Au {txu {tht tzt{tk uËtztu tu {tu u wÛÞ Útþu. ytðwk
úñ[the wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts u u tztðt¤u tu t t tzt{tk
uËtzât u úñ[the tzt Aðtzu [t÷ t ytð t n t uÚte tzt e Ëk tÚtu
[t÷e þfðtÚte Aðtzu hne Þt. íÞthu ©eSyu tzt{tk yt¾t úñtkz tu
¼th {qõÞtu, suÚte tzt t ¤r Þt [t÷e þõÞt rn u tzwk [tÕÞwk. íÞthu
©eS tztðt¤t u fnu tA¤ [tÕÞtu ytð tu tðtu ft{ý xw{rýÞtu Au. u u
{tu òu tzt{tk uËtzþtu tu s {thwk tzwk [t÷þu u uËu rn tu {tu
htýu uËtzòu. {thu ynªÚte tzwk [÷tððwk ntuÞ tu u u tðtu tzt{tk
uËþu fu whk tzwk [t÷ wk Útþu.
ytðwk ©eSyu þe¾ÔÞwk uÚte úñ[the ytÔÞt fu whk tztðt¤u tzt{tk
uËðt fÌtwk. ý úñ[the tzt{tk uËðt e t tz t n t. ý yt únÚte
uËtzât fu whk tzwk [t÷ðt {tkzâwk yux÷u ©eS tztðt¤t u fnu swytu {u
½hzt tðt u tzt{tk uËtzât fu tzwk [t÷ wk ÚtÞwk. Ae hM t{tk ©eSyu
tztðt¤t u qAâwk fu {thwk t{ þwk Au? íÞthu tztðt¤tyu fÌtwk su {thwk t{
fhþ tË Au u nwk xu÷ Awk. ytðe he u òÛÞt Ae Úttuzt Ë{Þ{tk ðtkZeÞt
t{ ytððtÚte xu÷ ©eS u fnu {thu esu t{ sðwk ntuÞ tu Q he òytu.
íÞthu ©eS fnu y{thu {tht t{{tk ht hnuðwk Au {txu {tht t{ e
Ä{oþt¤t{tk y{ u ÷E òytu. Ä{oþt¤t yt ¤ tzt{tkÚte Q he sEþwk.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u xu÷u Ä{oþt¤t tËu tzwk ÷E sE u Q hðt wk
fÌtwk íÞthu úñ[the e[u Q Þto u {nthts xu÷ u fnu {thwk tzwk Atuze u
Ä{oþt¤t tk rÚtÞtkyu tA÷tu ¼t yztztu yux÷u nwk Q he sEþ. Ae
xu÷u u{ fÞwO íÞthu ©eS Q Þto u xu÷ tzwk ÷E u tu t u ½uh Þt. Ae
©eS úñ[the u fnu ¼q¾ ÷t e Au {txu t{{tk fhþ tË xu÷ u íÞtk
òytu. u s{ðt wk yt þu. ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u úñ[the xu÷ u ½uh
Þt. íÞtk xu÷ u fnu y{tht {nthts u ¼q¾ ÷t e Au {txu ¾tðt wk y{ u
útñý u ¾ u uðwk yt tu.
Ae xu÷ úñ[the u ÷E u tu t t tuh u íÞtk sE u htrºtyu Atufhtk
{txu Ztkfe {qfu÷e ¾e[ze u qÄ y tÔÞwk u úñ[the ÷E u Ä{oþt¤t{tk ytÔÞt
u xu÷ tu t u ½uh Þt. u ©eS u ¾e[ze u qÄ úñ[theyu s{ðt ytÃÞwk.
íÞthu úñ[the u ©eS fnu fu yt ¾e[ze u qÄ ftuEf t «thçÄ wk Au {txu
119
y{tu ¾tþwk rn; {txu su u ½uhuÚte ÷tÔÞt ntu u u yt e ytðtu. u Ëtk¼¤e u
úñ[theyu tk[t útñý u ½uh sE ¾e[ze u qÄ tAwk yt e u fÌtwk su
y{tht {nthtsu ftuEf t «thçÄ wk n wk suÚte ¾tÄwk rn. Ae úñ[the
Ä{oþt¤t{tk útñýu yt u÷e Ëw¾ze ÷E u ytÔÞt u Ëw¾ze ¾tE u týe e u
©eS Útt úñ[the ËqE Þt. Ae ¾e[ze u qÄ Atufhtk u Ëðthu ¾tðt {txu
ZtkõÞwk n wk u ËkfÕ {nthtsu òÛÞtu uÚte tk[t útñý t { {tk r ùÞ ÚtÞtu
su sYh su {nthts Ä{oþt¤t{tk Q Þto Au u ¼ ðt Au. yu{ tu t e
Mºte u útñý fnu tu n tu u ytðu÷t {nthts Ëðthu hnu tu yt ýu ½uh hËtuE
fhe u s{tzeþwk. ytðtu ËkfÕ htrºtyu fhe u ËqE Þt.
Ae Ëðth t [th ðt u úñ[the QXât u ©eS u fnu ò tu yt ýu
yt t{Úte Xkzt ntuh{tk [t÷eyu tu u-[th tW ËqÞo QøÞt nu÷tk sðtÞ.
íÞthu ©eS fnu yt t{{tk útñý u ½uh ¾tkz t ÷tzw s{e u Ëtks t ntuh t
[t÷eþwk y h esu r ðËu Ëðthu [t÷eþwk. yu{ úñ[the u fne u M t tr f
r¢Þt hðthe qò fh tk n tk íÞtk tk[tu útñý Ä{oþt¤t{tk ytÔÞtu u
©eS{nthts u {Mfth fhe u fnu tu n tu su {thu ½uh s{ðt Äthtu tu nwk
hËtuE fhtðwk. uðwk útñý wk ð[ Ëtk¼¤e u {nthtsu nt tze u Ë ðtøÞu
úñ[the Ërn ©eS útñý u ½uh s{ðt ÄtÞto. íÞtk VheÚte M t fhe
e tk h yuf uhe u Útt yuf ytuZe u tx÷t W h úñ[the ËtÚtu s{ðt uXt.
útñýu u Útt¤{tk ÷tzkw, þtf, ¼SÞtk, yÚttýwk, [xýe, t z, t¤,
¼t , htE tk rð uhu ehËe u Útt¤ ©eS{nthts Útt úñ[the e yt ¤
eò tx÷t W h {qõÞt. u ©eS{nthts Útt úñ[the s{ðt ÷tøÞt. u
tk[tu útñý tu t e Mºte Ërn ©eS tk þo fh t n t íÞtk ©eS e
EåAtÚte L u sý u Ë{trÄ ÚtE u yûthÄt{{tk su {q tu t u ½uh s{u Au
u s {q tk þo ÚtÞtk. suÚte L u sý yt k tBÞtk. Ae Ë{trÄ{tkÚte
un{tk ytÔÞtk u ©eS u tk[t útñýu kzð T «ýt{ fÞto u Mºteyu k[tk
«ýt{ fÞto u tËu uËe u þo fh tk n tk. ux÷tf{tk ©eS{nthts s{e u
[¤w fhe {w¾ðtË ÷E u ÷k W h r hts{t ÚtÞt. u útñýu [k Vq÷
Yr Þt e ¼ux rð uhuÚte ©eS e qò fhe yth e fhe «tÚto t fhe u ©eS u
ntÚtu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý wk
¼s L u sý fh tk n tk.
120
Ae ©eS tk[t útñý tk ½uhÚte Ä{oþt¤t{tk Þt u Mºte whw»t tu t tk
Atufhtk Ërn ©eS tu «Ët s{ tk n tk u tu t t Þs{t fhþ tË xu÷ u
«Ët e yt ðt útñý u{ u ½uh sE u yt e u W h e Ë{trÄ rð uhu e ðt
fhðt fu ytðu÷t {nthts tu u ¼ ðt Au u{ tu ytþhtu fhe u y{tu u{ wk
¼s fhðt {txu u{ t ËíËk e ÚtÞt Aeyu. ytx÷e ðt Ëtk¼¤ðtÚte u
©eS tu «Ët s{ðtÚte fhþ xu÷u ËkfÕ fÞtuo fu òu {nthts yts yt ýtk
t{{tk hnu tu {thu ½uh hËtuE fhe u ft÷u s{tzeþ u nwk ý ËíËk e ÚtEþ.
ytðtu xu÷ tu ËkfÕ òýe u ©eS u t{{tk htuftÞt. Ae Ëtksu tuh
Ërn fhþ xu÷ Ä{oþt¤t{tk ytÔÞt u ©eS u {Mfth fhe u u{ e tËu
uËe u xu÷u tu t t tuh tËu hËtuE fhtðe u ©eS u úñ[the Ërn s{ðt
{txu xu÷ Ä{oþt¤t{tk sE u tu t u ½uh tu÷tðe ÷tÔÞt. u ©eS u ¾tx÷t
W h r hts{t fÞto. Ae ©eS Útt úñ[the M t fhe e tk h uhe u
Útt ytuZe u tx÷t W h s{ðt uXt. útñýu Útt¤ ehËe u ©eS u s{ðt
{qõÞtu. Ae úñ[the Ërn s{ðt uXu÷t ©eS t Ë{e {tk xu÷ þo
fhðt Mºte Ërn uXt. ux÷t{tk ©eS e EåAtÚte Mºte Ërn xu÷ u Ë{trÄ
ÚtE u uytu L u tu÷tuf Ät{{tk Þtk. íÞtk ©ef]»ý ¼ ðt tk þo fhe
yt k tBÞtk.
Ae ©ef]»ý ¼ ðt u L u sý u fÌtwk fu {thtu ytíÞkr f {tuût fhðtu
ntuÞ tu {thu ½uh ytðu÷t «íÞût ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý Au u{ u ntÚtu
ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE u{ wk ¼s fhþtu tu {thtu {tuût Útþu.
ytðwk ©ef]»ý ¼ ðt wk ð[ Ëtk¼¤e u Ë{trÄÚte un{tk ytÔÞtk íÞthu
©eS{nthts u kzðítT «ýt{ fhþ tË xu÷u fÞto u Mºteyu k[t «ýt{
fÞto. Ae ©eS{nthts tu yt©Þ fhe ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE
« x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s Mºte whw»tu Sð ÞO fÞwO.
ytðe he u ðtkZeÞt t{{tk sE u ©eS {nthtsu tk[t útñý u Útt
fhþ tË xu÷ u tu t wk þo qðo t wÛÞu fhe u ytÃÞwk u þo E u
tu t e {q tu r ùÞ fhtðe u ËíËk e fhe u u t{Úte ©eS{nthts {wfk
úñ[the Ërn Z wh ytð t nðt. >>80>>
121
fåA uþ t hneþ ¾u tu u ¼e{tu u Ëtht ËíËk e n t. uytu
©eS{nthts wk ¼s fh t u {kr h{tk hnu t íÞt eytu e Ëuðt fh t. suÚte
©eS e u L u ¼tE W h qýo Þt n e. yuf Ë{Þ{tk u L u ¼tE tk
{t w©e {tk t ÚtÞtk. ðiã u tu÷tðe tze òuðztðe. ½ýe ðtytu fhe ý xfe
rn, u {k ðtz ðÄe sðtÚte ¾u t u ¼e{t e {t w©e {hý t{e. íÞthu ¾u tu
{he Þu÷e tu t e {t e tËu uXt u ¼e{t u ©eS{nthts u tu÷tððt {txu
{tufÕÞtu.
u ©eS{nthts tËu sE u tuÕÞtu fu nu ©eS{nthts, yt ýe {t
{he E Au. íÞthu {nthts fnu the {t, {the {t þu e? yu{ fne u
©eS{nthts ¼e{t e Ëk tÚtu u u ½uh s t n t. u hM t{tk Atþ ÷uðt s e
½tk[ý {¤e u {nthts u fnu fu tAt ð¤tu tAt. u tu ¼e{t e {t {he
E Au u {tu þwk ntn (ïtË) ½t÷ðt t Atu ? íÞthu ©eS{nthts fnu fu
nwk ntn rn ½t÷wk tu þwk wk ntn ½t÷ðt e Au? yu{ fne u ©eS{nthts
¼e{t u ½uh sE u h{ Þt¤w yuðt ©eSyu ¾u t u ¼e{t e {t u Sð e
fhe u fÌtwk fu Atufhtytu t t Au {txu n{ýtk yt ÷tuf{tk hne u Atufhtytu u
{tuxt fhtu Ae y{tht Ät{{tk sòu. yuðe he u fne u ©eS{nthts þ
ðhË ËwÄe yt ÷tuf{tk ¾u t u ¼e{t e {t w©e u ht¾ t n t. >>81>>
Z wh{tk ©eS{nthtsu untuíË o fhe u tu t t yûthÄt{{tk sðt tu
{ {tk r ùÞ fhe u {k ðtz u úný fh t nðt. ftuuE r ðË ¾tÞ ftuE r ðË
¾tÞ. ftuE r ðË tshe e ht eyu. ftuE r ðË qÄ eyu, ftuE r ðË
¾e[ze yÚtðt htux÷tu ¾tÞ. ytðe he u fhe u A {tË{tk suðt ð {tkÚte ytÔÞt
íÞthu þheh ËwftE Þu÷wk n wk uðwk fhe tÏÞwk. u Ë{Þ{tk ©eS{nthts tk
þo u ¼tÞtí{t k Mðt{e ytÔÞt u ©eS u fnu t n t fu yt {hðt {txu þtu
ZtU yt h fÞtuo Au ? {txu ¾tE e u yt k fhtu u y{ u yt k yt tu u
òu f t[ {tu Ät{{tk sþtu tu y{tu ý {the Aðtzu {heþwk.
ð¤e ¼tÞtí{ k Mðt{eyu fÌtwk fu {tht nu÷tk yt s {tk e tk h
t{ tu útñý ¼ ðt ÚtÞtu n tu. uýu un {qõÞtu íÞthu u e r[k t{tk u t
rþ»Þtu Ë¥ttðeþ r[ t{tk ze u {he Þt. uðe he u y{u ý {heþwk u
÷tune e eytu [t÷þu, {txu un {qfe u Ät{{tk sðt tu ËkfÕ {qfe ãtu. íÞthu
122
¼tÞtí{t k Mðt{e u ©eS{nthtsu fÌtwk su òu nwk ¼ ðt nEþ tu ftuE e
Ëftuhe rn Vqxðt ô. ytÞw»Þ ytðe hÌtwk nþu tu ý u e ytðh t ðÄtheþ.
ytðe he u «r ¿tt fhe u ©eS{nthtsu yt[tÞo, úñ[the, Ëk , t»to ,
nrh¼õ tu ytr f e Ë¼t fhe u Ëðo u tu t tu Ät{{tk sðt tu ËkfÕ fÌttu.
suÚte Ëðou Ëtk¼¤ t {qAto t{e ]Úðe W h ze u htuðt ÷tøÞt.
Ae ©eS {nthtsu tu t t Þtu -yiïÞo t « t Úte Ëðo t þheh{tk
ÄiÞo t Äthý fhtðe. uÚte þheh e ËtðÄ t u t{u÷ yuðt ¼õ s tu «r
tuÕÞt fu {the Aðtzu ftuEyu ytí{½t fhðtu Útt Íuh ¾tðwk Útt
¤txqk tu ¾tðtu yu ytr f W tÞtuÚte rn {hðt tu {tht { {tk r ùÞ
fÞtuo ntuÞ tu Ëðuo Ë¼t{tkÚte QXe u {thu u ntÚt yztze u fntu fu y{u
{the Aðtzu {heþwk rn.
ytðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u Ë¼t{tk uXu÷t Ëðuoyu ©eS t
u Ít÷e u fÌtwk fu y{u {heþwk rn. u Ë¼t{tk ËÂå[ t k Mðt{e t rþ»Þ
rËØt k Mðt{eyu ý ©eS Aðtzu {hðt e «r ¿tt ÷eÄe n e. A tk
Ë¼t{tkÚte ðtzeyu Þt íÞthu W h e Ëðo nfef tu t t whw ËÂå[ t k
Mðt{e u fne fu ytð e ft÷u ©eS{nthts tu t t Ät{{tk sðt t Au tu
©eS rð t yt ýu u sý þe he u Sðeþwk ? ©ef]»ý ¼ ðt tk xhtýe
©ehtrÄftS u ©ef]»ý ¼ ðt tu rðÞtu Út tu íÞthu htrÄftS u tu t t ÷÷tx{tk
÷tune tu xrËÞtu ytð tu u yt tu ©eS{nthts tu rðÞtu ÚttÞ íÞthu yt¾u
þhehu ÷tune ef¤u Au {txu ©eS{nthts tu t t Ät{{tk sðt t Au {txu
yt ýu fu{ fhðwk ?
íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e tu t t rþ»Þ rËØt k Mðt{e u fnu {thwk u
{thwk ¾tðt wk ¥th ÷E u ð zt{tk òytu u ÚtturhÞt wk qÄ Útt ytfzt wk qÄ
rð uhu t qÄ tk yt u ¥th ¼he ÷tðtu. ytðwk whw wk ð[ Ëtk¼¤e u ÚtturhÞt
rð uhu t qÄ ftZe u u ¥th ¼he ÷tðe u whw yt ¤ {qõÞtk. Ae whw Útt
rþ»Þ L u sýtyu {hðt {txu u Úttuh rð uhu tk qÄ eÄtk, ý u Úttuh rð uhu tk
qÄ u y{] wÕÞ ©eS{nthtsu fÞtO suÚte {hý ÚtÞwk rn. Ae rËØt k
Mðt{e hhtus t r Þ{ «{týu ©eS{nthts tk þo fhðt Þt íÞthu ©eSyu
fÌtwk fu fux÷tf {týËtuyu y{the tËu ytðe u y{tht Ít÷e u rn
123
{hðt e «r ¿ttytu fhe A tk ÚtturhÞt rð uhu tk qÄ {hðt {txu eÄtk ý þwk
y{u u{ u {hðt Eyu fu ? s {hðt Eyu.
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u rËØt k Mðt{e fnu W h wk ft{ tu {U
fÞwO Au {txu { u {tVe yt tu, VheÚte ytðwk ft{ rn fhwk. uÚte ©eSyu u{ u
{tVe yt e. Ae ©eS{nthtsu untuíË o fh tk nu÷tk tkzu ©eht{« t S
{nthts Útt yt[tÞo ©eyÞtuæÞt«Ët S {nthts Útt yt[tÞo ©eh½wðehS
{nthts Útt {wõ t k Mðt{e Útt tu t¤t k Mðt{e Útt r íÞt k Mðt{e
ytr f Ëk tu u Útt {wfkw t k S ytr f ñ ú [theytu u Útt ¼ S w ytr t»to tu u
Útt t t¾t[h ytr f nrh¼õ tu u Útt Sðw t Útt ÷tzw t rð uhu u tu÷tðe u
©eS{nthtsu tu t t ËkfÕ Úte Ë T whw tu t¤t k Mðt{e u L u uþ t {æÞMÚt
fhe L u yt[tÞo t ntÚt tk ftkztk ËtU e u fÌtwk fu {U MÚtt fhu÷tu WØð Ëk« tÞ
u e {Þto t wk hûtý fhòu. u L uð yt[tÞo©e e Ë÷tn «{týu ft{fts
fhtðòu.
yux÷e yt¿tt fhe u Ëkð 1886 suX Ëw e þ{e t {æÞtnT u xðh
x e {tÞt suðtu ¾u÷ fhe u tu t t yûthÄt{{tk Äth t n t. Ae
©eS{nthts u WL{¥t k t ytr f t s¤Úte M t fhtðe Ätu¤wk e tk h uhtÔÞwk
Útt Ätu¤tu ðt½tu uhtÔÞtu Útt Ätu¤wk þu÷wk ÄhtÔÞwk Útt Ätu¤e t½ Ähtðe Útt
½huýtk Útt w» t nth uhtðe fuËh Ërn [k Úte Qæðo wkz r ÷f Útt y[to
fhe fkfw tu [tk ÷tu ÷÷tx{tk fhe ©eS u rð{t {tk uËtze rð{t W h y e÷
w÷t÷ t¾e Ae L u yt[tÞtuoyu yth e fhe ©eS t rð{t yt ¤ WíËð
fh t fh t ÷û{e t {tk ÷tðe nt÷ ßÞtk {kr h Au íÞtk yÂø ËkMfth fh t
n t. u Ë{Þu t t¾t[hÚte ©eS{nthts tu rðÞtu Ën ÚtðtÚte tu t¤t k
Mðt{eyu t t¾t[h u uXfu {tufÕÞt. íÞthu ©eS{nthtsu r ÔÞ unu þo
yt e u t t¾t[h u þtkr {tze u fÌtwk fu nwk yt ÷tuf{tkÚte Þtu Úte, ý
{tht h th{tk y¾kz hÌttu Awk. u{ fÌtwk. ytðe he u untuíË o tk r ðËu nw
nrh¼õ tu u r ÔÞ unu þo ©eS{nthtsu ytÃÞtk Au u tk t{ e[u {ws
Au. >> tunht >>
124
1. t t¾t[h fnu he r ðts Þt Úte. yrð[¤ ytkne hnu s
yntur þ yt ËíËk {tk, « x r htsu Au s. >>1>>
2. wýt e t k Mðt{e u ©eS {nthts fnu Þtu Úte tu÷tuf{tk,
Þtu yûth Ät{ >> yrð[¤ yt ËíËk {tk, hnwk Awk ytXu ò{. >>2>>
3. ðztu ht t ðiã þtMºte ht{[kÿ u fnu. ðiãhts rðM{e ÚtE,
W[hu {w¾Úte yt{ >> tze u¾tze { u, Au rhÞtu Ëw¾ Ät{. >>3>>
4. Ätu¤uht tk htËeÞtk Vw÷e t fnu. Vw÷e t «VwÂÕ÷ ÚtE, Þtk
wh wh yt >> ~Þt{ MðÄt{ Þt Ëwýe Wh W ßÞtu rh t . >>4>>
5. e ¤týt{tk rð« ÷tzw t fnu. h Ë{trÄ{tk ÚtÞtk, ÷tzw tE
÷u÷e >> yrð tþe yûth Þt, òuE ÚtÞwk { ¾eL >>5>>
6. yûthytuhze{tk {wfwk ðýeo fnu. {wfwk ðýeo {{o yu Ë{ßÞt u
¼÷e ðt >> yûthytuhzeyu «¼w, Ë t ðËu Ëtûtt >>6>>
7. yûthytuhze{tk þwf{wr fnu. þwf{wr u ®[ t x¤e, yð÷tufe
ytùÞo >> « x r htsu Au «¼w, yt MÚt¤{tk {wr ðÞo. >>7>>
8. týðe t ¼õ hts wkò ztuzeÞt fnu. rðºt wkòu ztuzeÞtu, u u
he r ðts >> Þt uze r uh{u, {æÞtnT u {nthts. >>8>>
9. {wõ t k Mðt{e Útt tu t¤t k Mðt{e fnu. ® ð]ût e[u
«¼w, yr ÷u t yt k >> uÚte u Y ¤ hnu, Ë tÞ Ënò k >>9>>
10. ht{f]»ý tu®ð tu÷ t Ëk fnu. Ëk fnu Ëti tu÷eyu,
ht{f]»ý tu®ð >> yu yðËh ytðu Ë t, Mðt{e Ënò k . >>10>>
11. ©e h½wðehS {nthts tk í e rðhò t fnu. rðhts t rðÂM{
ÚtE, yk h fhu rð[th >> « x r htsu Au «¼w, t t u h th. >>11>>
12. Z wh{tk úñt k Mðt{e fnu. úñt k eïh r , ÷nu úñt k
>> úñt k Whu ÚtÞtu, y T¼w úñt k >>12>>
ytðe he u ©eS {nthts untuíË o fhe yûthÄt{{tk [tÕÞt Þt. rn
tu ½ýtk {k ðtz ytðu÷t ý tu u tu t e EåAtÚte s þheh ht¾u÷wk. Ëkð
1861 t tu»t Ëw e q {u y ºttE{tk ½tuzu ð tzu÷wk u{tk ý un ht¾u÷tu.
Ae Ëkð 1870 t ytËtu Ëw e q {u ò¤eÞt{tk {k ðtz nw s Ë¾ n tu
125
u{tk ý un ht¾u÷tu. Ae Ëkð 1877 t ðiþt¾ Ëw e thËu Zzu {k ðtz{tk
un htÏÞtu. Ae Ëkð 1878 t Vt ý Ëw e yü{eyu ýuþ Ätu¤fu
{k ðtz{tkÚte un htÏÞtu n tu. Ae Ëkð 1879 t [iºt Ëw e tu{ u r ðËu
k[t¤u {k ðtz{tkÚte un htÏÞtu. y u AeÚte Ëkð 1886 t tu»t Ëw e esÚte
{k ðtz úný fÞtuo u nrh¼õ tu W hÚte Þt W the u ©eS{nthts suX Ëw e
þ{u yûthÄt{{tk s t nðt. >>82>>
su ÷ wh tËu u h t{ Au u{tk ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts
uðS¼tE hnu t n t. u uðS ¼õ r hk h ©eS e {q u Äthe u tk[Ëu
{t¤t Vuhð t n t. { u t suðtk s ©eS {nthts tk ¼õ ò t tE (ò tE)
uðS ¼õ tk Mºte n tk. u{s uðS ¼õ u yuf efhtu n tu u uðS ¼õ
¾u e wk ft{ fh t n t. u yuf Ë{Þu uðS¼õ Ëe{{tk Ëðthu Þu÷t u
u{ u t{ sq t ZÚte Vh t Vh t f] t k Mðt{e Útt wýt e t k Mðt{e ytÔÞt
u t{ t {kr h{tk tu t tu W thtu fÞtuo. ux÷tf{tk nrh¼õ tu Mðt{e tk þo
fhðt ytÔÞt. {kr h{tk hnu÷e ©eS{nthts e {q tk þo fhe L u Mðt{e tk
þo fhe u ©eXtftuhS t Útt¤ {txu uðS ¼õ t ½uhÚte ËeÄwk ÷tðe u ytÃÞwk.
u ËeÄt e hËtuE fhe ©eXtftuhS {nthts u s{tze u L u Mðt{e s{e u
©eXtftuhS t Útt¤ tu «Ët u{ u ½uh nrh¼õ Ëk tÚtu {tufÕÞtu.
Ae Ëtks t esu t{ sðt {txu Þi th ÚtÞt íÞthu nrh¼õ tu t yt n
ú Úte
L u Mðt{e u htrºt u t{{tk hÌtt. Ae L u Mðt{e Ërn Ëðuo nrh¼õ tuyu
ËkæÞt yth e fhe ht{f]»ý tu®ð tu÷e ¼ ðt ©e Mðtr{ thtÞý e ÄwLÞ
fhe. htrÄftüf Útt r ðfÕ Útt yüf rð uhuÚte ©eS e M wr fhe kzð T
«ýt{ fhe u L u Mðt{e Ë¼t{tk uXt u nrh¼õ tu ý L u Mðt{e u u
÷t e u Ë¼t{tk uXt. íÞthu f] t k Mðt{eyu wýt e t k Mðt{e u fÚttðt to
fhðt fÌtwk. uÚte fÚttðt to fhe Ë¼t [uüt rð uhuÚte hðthe u nrh¼õ tu tu t t
½uh Þt.
Ae ¾u h{tk Þu÷t uðS ¼õ htrºt t ytX ðt u tu t u ½uh ytÔÞt
u n¤ Atuze u ¤r Þt u ¾e÷u tkÄe u ¾z tk¾e u ½h{tk ytÔÞt íÞthu u{ tk
½h tkyu ðt fhe fu {tu ¾u h{tk Þt Ae sq t Z t f] t k Mðt{e Útt
wýt e t k Mðt{e yt ýtk t{{tk ytÔÞt Au u {kr h{tk Q Þto Au. Ae
126
nrh¼õ Ëk tÚtu yt ýu ½uhÚte ËeÄwk {tufÕÞwk n wk, u e hËtuE fhe ©eXtftuhS u
s{tze u L u Mðt{eyu s{e u «Ët yt ýu ½uh {tuf÷tÔÞtu n tu u Ëtks t
s t n t ý nrh¼õ tu t yt únÚte htuftÞt Au tu {tu hðthe u u{ tk
þo fhðt òytu.
ytðwk Mºte wk ð[ Ëtk¼¤e u M t fhe iÞth ÚtE sBÞt rËðtÞ {wXze
Útt {t¤t ÷E u {kr h{tk sE ©eS{nthts u kzð T fhe u ÷t e L u
Mðt{e u kzð T fhe u ÷t e Ë¼t{tk L u Mðt{e e tËu uXt. Ae Úttuzeðth
f] t k Mðt{eyu ©eS e ÷e÷t e ðt toytu fhe. AeÚte f] t k Mðt{e e
yt¿ttÚte wýt e t k Mðt{eyu ©eS{nthts t h[t e Útt Ä{o Ëk kÄe,
ðihtøÞ Ëk kÄe Útt ¿tt Ëk kÄe ½ýe ðt toytu fhe. íÞthu htrºt t th ðtøÞt
íÞthu wýt e t k Mðt{eyu uðS ¼õ u fÌtwk su th ðtøÞt Au {txu nðu ½uh
sE u ËqE òytu. íÞthu uðS ¼õ fnu Mðt{e {tu L u sý eò t{Úte
yt t{ [t÷e u ytðu÷t {txu Úttfe Þt nþtu {txu ËqE òytu. nwk tu ynekÚte
½uh sE u ¾tÄt Ae ¾u h{tk òh ðtðe Au u t zwkztk ÚtÞu÷tk Au u Ët[ððt
{txu hhtus htrºtyu ¾u hu òô Awk. íÞtk òh Ët[ððt ÷tfztk tu {t¤tu fÞtuo Au
u e W h uËe u ©eS{nthts e {q Äthe u tk[ËU {t¤t Vuhðeþ. íÞthu
htrºt t ºtý ðt þu Ae r ÿt uðe u fneþ su thu ytððwk ntuÞ tu ytð u òu
wk rn ytðu tu [th ðt þu yux÷u u u ykr fth fhðt{tk ytðþu rn. u
ht{f]»ý tu®ð tu÷e Mðtr{ thtÞý t t{ e ÄwLÞ fhe Ä{ofw÷ tk t{
tu÷e úñ[the-Ëk - t»to -nrh¼õ tE-¼tE rð uhu tk t{ tu÷e «¼tr Þtk
tu÷eþ yux÷u ËqÞo thtÞý tu W Þ Útðt tu Ë{Þ Útþu. yux÷u ½uh ytðe M t
qò tX fhe {kr h{tk ©eS tk þo fhe u ð[ t{] ðtk[e ½uh sE s{e u
tAtu ¾u hu sEþ u Ëtksu tAtu ½uh ytðe M t fhe {wkXze ÷E ©eS tk
þo u ytðe kzð T «ýt{ fhe u ð[ t{] ðtk[e u ½uh sô Awk.
ytðe he u uðS ¼õ tu yt¾t r ðË tu htrºt tu Er ntË Ëtk¼¤e u
f] t k Mðt{e wýt e t k Mðt{e u fnu t n t fu, ÷tuf{tk fnuð Au fu whw
fh tk rþ»Þ yt ¤ u fnuð «{týu yt uðS ¼õ Au u{ t yt ¤ tu
yt ýu ½h th ßÞtk Au ý yt ýtÚte ytðwk ©eS wk ¼s Út wk Úte {txu
u{ u ÄLÞ Au fu ]nMÚtt©{{tk hÌtt Au ý f{¤ e uXu u{ u ËkËth yzâtu
Úte u htrºtr ðË ©eS{nthts wk ¼s fhu Au.
127
ytðe ðt fÞto Ae uðS ¼õ ½uh Þt u L u Mðt{eytu htrºtyu
ËqE Þt u Ëðthu M t qò tX fhe u esu t{ s t n t. >>83>>
Z wh{tk ©eS{nthts Ë¼t{tk rðhts{t ÚtE u fÚttðt to fhtð t u
fÚtt{tk su ftuE ½e òÞ u e W h ©eS Ëtu the tu uh¾tu t¾u uÚte u
ò e u uh¾tu ©eS{nthts u yt ðt ytðu. ytðe he u ½ýtk e W h uh¾tu
t¾e u s tzu÷t. yuf Ë{Þu ©eS t Ë¾t Ëwht¾t[h ½ t n t u{ u
òuE u úñt k Mðt{e fnu he nrh¼õ e W h uh¾tu tk¾e u s tzu ý
tu t t Ë¾t Ëwht¾t[h ½e Þt Au u ¼UË e tze qÄ {txu tk hu u e
{tVf Ëftuhtk tu÷u Au tu ý s tz t Úte. ytðwk úñ{wr wk ð[ Ëtk¼¤eu
©eSyu Ëwht¾t[h W h uh¾tu tÏÞtu yux÷u Í fe u òøÞt u ©eS u uh¾tu
yt ðt ytÔÞt íÞthu qAâwk fu Ë¼t{tk ½ t n t? íÞthu Ëwht¾t[h ©eS u
fnu fu t {nthts nwk ½ tu ntu tu ý yt e [tuxe wk æÞt fh tu n tu.
yu{ fne u Ë¼t{tk uXt u Úttuze ðthu ©eS e tx yt ¤ uXu÷t {wfwk
úñ[the u ½ t òuuE u Ëwht¾t[h ©eS u fnu { u uh¾tu tk¾e u s tzâtu
ý tu t t nswhe Ëuðf ½u Au u u s tz t Úte. ytðwk Ëwht¾t[h wk ð[
Ëtk¼¤e u ©eS{nthts Ëwht¾t[h u fnu fu úñ[the ½ t Úte ý ºtýuÞ
yðMÚtt{tk y{the Ëuðt{tk ntsh hnu Au. íÞthu Ëwht¾t[h fnu tu t t Ëuðf tu
ût ht¾u ý y{thtuu ftuuý ût ht¾u ?
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu {wfwk úñ[the W h uh¾tu tÏÞtu
fu whk Q¼t ÚtE u t e rfÞtyu Ërn {nthts u W tze u Ë¼t{tkÚte [tÕÞt
íÞthu {nthts úñ[the u fnu { u õÞtk ÷E òytu Atu ? ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u
òøÞt u ©eS u fnu yt ©e Ä{oþt¤t{tk Ë¼t fhe u uXt Atu u Ä{oþt¤t
÷t e yux÷u {tu tÍtu rn uÚte W tze u s tu n tu. ytðwk úñ[the wk ð[
Ëtk¼¤e u ©eS Ëwht¾t[hu fnu fu swytu ½{tk ý y{the Ëuðt{tk Au ! Ae
uh¾tu úñ[theyu ©eS u ytÃÞtu u Ë¼t{tk uXt.
Ae Úttuzeðthu úñt k Mðt{e Ë¼t{tk ½e Þt íÞthu Ëwht¾t[h
{nthts u fnu { u uh¾tu {the u s tzâtu ý yt úñ{wr ½e Þt Au
u{ u fu{ s tz t Úte ? ytðwk Ëwht¾t[h wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eSyu úñ{wr
W h uh¾tu tÏÞtu uÚte òøÞt u uh¾tu yt ðt ©eS{nthts tËu ytÔÞt
128
íÞthu ©eSyu fÌtwk fu Ë¼t{tk fu{ ½ t n t ? íÞthu úñ{wr ©eS u fnu
nwk ô½ tu n tu. nwk tu yt e {q wk fe o tð tu n tu.©eS fnu, tu÷tu
fe o . íÞthu Mðt{e fnu Ëðuo Q¼t Úttytu u ÷ª zt e e[u htË fheyu u{tk
nwk fe o e fze tu÷wk u Ëðuo Íe÷u.
ytðwk úñt k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u Ëðo Ëk Ërn ©eS{nthts
÷ª zt e[u sE u htË ÷uðt ÷tøÞt u úñt k Mðt{e fe o tu÷ t n t fu
thtu [xf hk e÷tu Auz÷tu y÷ u÷t hu, ftkE ð÷ fËwk e t½ hk t
hu÷t hu ytðe he u íft¤ [th tuÕÞt uÚte ©eS{nthts úñt k Mðt{e
W h htS ÚtE u {éÞt u tu t t u ntÚt {M f W h {qõÞt u {wfwk
úñ[the u fÌtwk fu úñ{wr u y{the «Ët e tu Útt¤ s{ðt yt òu. ytðwk
©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u úñt k Mðt{e yt k u t{ t n t. >>84>>
Z whÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte úñt k Mðt{e uþtk h{tk ËíËk
fhtððt Vh t n t. Ae ½ýtk t{tu{tk ËíËk fhtðe u ©eS{nthts tk þo
fhðt e EåAtÚte Vh t Vh t ftrhÞtýe (frhÞtýt) t{ «íÞu ytÔÞt. u
t{{tk ©eS ft¤t{fðtýt u ½uh Atk t hÌtt Au yuðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u yuf
ðtze{tk Atufhtu týe t ftuþ ftZ tu n tu íÞtk úñt k Mðt{e ytÔÞt u fnu,
yt t{{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt ft¤t{fðtýt u íÞtk hnu Au íÞtk {tht
Ë{t[th fnuðt {tu òþtu ? íÞthu Atufhtu fnu nwk {tht Ë{t[th fnuðt
t{{tk òô tu {tht ftuþ ftuý ntkfu? íÞthu úñt k Mðt{e fnu {tht ftuþ
nwk ntkfeþ.
uðwk Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u Atufhtu fnu {tuyu ftuþ ntkõÞt ntu tu
tðt þwk fhðt Útt ? {V wk ¾tðt tðt ÚtÞt Atu. ytðwk Atufhtyu fÌtwk suÚte
Mðt{e fnu nwk ftuþ ntkfe tðwk. Ae úñ{wr yu ftuþ u-[th ntkfe tÔÞt
uÚte Atufht t { {tk rðïtË ytÔÞtu su ftuuþ ntkfu÷t Au ¾ht. Ae úñ{wr tu
Ëk uþtu ÷E u ©eS tËu u Atufhtu Þtu u ©eS u fÌtwk {tht úñt k Mðt{e
{the ðtzeyu ytÔÞt Au u{ u yt tk þo fhðt ytððwk Au {txu {the
yt¿tt ntuÞ tu ytðu u qAðt { u {tufÕÞtu Au. íÞthu ©eS{nthts fnu
{the ðtzeÚte u-ºtý Ä¬t {the u ftZe {qfòu ý ynª {tuf÷þtu rn.
129
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u tu t e ðtze ytð tk [t xufht W h
[Ze u òuÞwk fu ftuþ ntkfu Au fu tuf tzðt {tÚtu ytuZe u uXtu Au? òuÞwk íÞtk tu
ftuþ Atuze u ¤r Þt u [hðt {qfu÷t u Mðt{e u uXu÷t òuÞt uÚte { {tk
ËkfÕ fÞtuo fu Mðtr{ thtÞýu tu u-ºtý Ä¬t {thðt t fÌtt Au ý nwk ðÄthu
Ä¬t {the u {the ðtzeyuÚte ftZe {qfeþ.
ytðtu rð[th fh tk ytð t Atufhtyu tu t wk ¾u h týeÚte ¼hu÷wk òuÞwk
u Úttuze ðthu úñ{wr tËu ytÔÞtu u fnu fu {tht {nthtsu tu u-ºtý
Ä¬t {the u { u ftZe {qfðt wk { u fÌtwk Au. ý ¼ ðt suðt {tht
Ëh¾t ËtÄw u {thtÚte Ä¬t {htÞ rn. yuðwk Atufhtyu fÌtwk íÞthu úñ{wr
su Xuftýu Q¼t n t íÞtkÚte Ä¬t {tÞto ntuÞ uðe he u u-ºtý ÷tk ¾Ëe
sE u Atufht u fnu fu nwk ft ¤ ÷¾e yt wk u ÷E u y{tht {nthts tËu
òþtu ? íÞthu Atufhu nt tze uÚte Mðt{eyu ºt{tk fe o ÷¾u÷wk n wk fu y{u
{tht {txu ÷tuf÷ts S u ËkËthíÞt fÞtuo Au {txu { u Þt ytðu tu
þo uòu, rn tu y{tht yk h{tk y¾kz hnuòu. yu ¼tðtÚto wk fe o
ynªÞtk e[u yt u÷wk Au.
>> ht ËtuhX >>
Ëwýtu [ wh Ëwòý, yu{ ½xu { u ntu e t tÚtS,
{tht «tý t ytÄth su{ ht¾tu u{ hneyu ð[ u ËtÚtS. xuf
y{u { fthý ËÌttk {uýtk, tÚt r h¾ðt u Ëwýðt ðuýtk,
y{u ]Ã Úte feÄtk uýtk...Ëwýtu. >>1>>
ytðe «e fhe e þe yt u, qÄ u¾tze u {tÞtO ztk u,
Ae u u u fuðwk ðË{wk ÷t u...Ëwýtu. >>2>>
y{u ÷tuf÷ts fw¤ e ÷tu e, y{u ehÄh tk fntÔÞtk tu e,
y{u { fthý uhe xtu e...Ëwýtu. >>3>>
{ u Þt ytðu tu þo uòu, rn tu y¾kz yk h{tk hnuòu,
yu{ ©ehk t Mðt{e u fnuòu...Ëwýtu. >>4>>
130
ytðwk fe o ÷¾e u Atufht u ytÃÞwk. u ÷E u ©eS{nthts tËu Þtu
u ºt ytÃÞtu. u ©eSyu fe o ðtk[e u whk Atufht u fÌtwk fu y{tht ËtÄw u
tu÷tðe ÷tðtu. ytðwk fnuðtÚte u Atufhu tu t e ðtzeyu sE u úñt k Mðt{e u
fÌtwk fu {tu u ©eS{nthts þo fhðt tu÷tðu Au {txu òytu. ytðe ©eS e
Ëk uþtY y{] ðtýe Ëtk¼¤e u Mðt{e ©enrh Ë{e {tk sE kzð T «ýt{
fhe u ÷t e u ©eS tk þo fhe yr yt k t{e u Ë{e {tk uXt. íÞthu
©eS fnu nu úñ{wr Ëw¾e tu Atu ? íÞthu Mðt{e fnu {the Þt áÂüÚte
Ëw¾e Aeyu u su su t{{tk y{u ËíËk fhtððt {txu uËeyu fu whk u u
t{ t ÷tuftu y{the [k , w» , w÷t÷Úte qò fhu yuðwk Ëðo Xuftýu yt t
« t Úte y{thwk ËL{t ÚttÞ Au.
ytðwk úñ{wr wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS fnu yt {the r ÔÞ ¼t»tt
y{ u Ë{ò e Úte {txu u tu W¥th fhtu. íÞthu úñ{wr fnu ÷tuftu y{the
W h ft ð tk¾u u u y{u [k Ë{Syu Aeyu u Útht u w» Útt Äq¤ u
w÷t÷ {t e u t{{tk uËe ÷tuftu u yt ©e t {rn{t tu W uþ fhe u ËíËk e
tðeyu Aeyu. ytðwk úñt k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u úñ{wr u tu t t
Ë{e {tk ht¾e u tu t e {q wk Ëw¾ yt e u yt k {tz t n t. u úñt k
Mðt{e u ßÞthu ËtÄw e eûtt yt e íÞthu u{ wk t{ ©eSyu ©ehk tËS
tzâwk. Ae ©ehk tË e r[¥tð]Â¥t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt {tk ÷t ðtÚte
y¾kz h úñ t yt k {tk hnu t ntuðtÚte u{ wk ©ehk tË t{ ÷e u
úñt k yuðwk t{ tzâwk n wk.
u úñt k Mðt{e wk qðto©{ wk t{ ÷tzw¼tE n wk u uytu©e yt w e
¤uxe{tk hnu÷t zwk h wh t÷wft t ¾tý t{ t n t. u{ t r t wk t{
þk¼w t ¼tE Útt {t t wk t{ ÷t÷w tE n wk. u{ t r t t whw ©e ht{t k
Mðt{e n t. ÷tzw t thtux ßÞthu k h ðhË t ÚtÞt íÞthu u{ u ª ¤
¼ýðt {txu W u wh t htòyu fåA¼qs{tk {tufÕÞt n t. íÞtk ytX- Ë ð»to
yÇÞtË fÞto t òuÄ wh-r ft uh-sÞ wh-sq t Z-ò{ h-¼tð h ytr f
þnuhtu t htòytu ÷tzw t tu Ëthtu Ëífth fh t u Ëh tð yt t n t.
¼tð h tk ðsu®Ën htòyu Ëthtu Ëh tð ytÃÞtu n tu.
131
Ae ðsu®Ën htò t fnuðtÚte thtux ÷tzw t ¼tð hÚte Z wh ytÔÞt
u t t¾t[h t h th{tk r hts t ©eËnò k Mðt{e tu «Út{ u÷tu {u¤t
ÚtÞtu u ð¾ u ©eS{nthts yûth{wõ Y ÷ª zt e[u Ë¼t{tk ËVu ðMºttu
nuhe u Útt Vq÷ t nth Äthe y uf Ëk nrh¼õ tu e Ë¼t{tk uXu÷t ©e
Mðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fhe f] tÚto ÚtÞt u uytu©e þe½ú frð ntuðt u
÷eÄu u s ð¾ u e[u wk ðwk fe o tðe u tu÷ t n t. >> ht ¾{t[ >>
yts e ½ze hu, ÄLÞ yts e ½ze;
{U r hÏÞt Ënò k , ÄLÞ yts e ½ze...xuf
ft{ ¢tuÄ ÷tu¼, rð»tÞ þfu ze: {tðS fuhe {q {tht
Ó Þ{tk ¾ze hu... ÄLÞ yts e ½ze. >>1>>
Sð e wÂØ òýe þfu, yu {tuxe yze; Ë T whw e áÂü Útt tk,
ðM w yu sze...hu ÄLÞ yts e ½ze. >>2>>
[tu h tþe [nw ¾tý{tk nw k tu , ÚttõÞtu ytÚtze;
yk h nrhþwk yuf t Útt t, w Ät wh ze..hu ÄLÞ yts e ½ze. >>3>>
¿tt fwr[ whw {ËU, Þtk t¤tk Q½ze; ÷tzw Ënò k r h¾ tk,
Xhe ytk¾ze...hu ÄLÞ yts e ½ze. >>4>>
yt fe o t t{tk tu ÷tzw t t yt k tu th hÌttu rn. Ae
Mðtr{ thtÞý ¼ ðt e »ttuzþtu [thÚte qò fhe u ÷tzw t ©eS{nthts t
ËíËk e ÚtÞt. u Ë{Þu ÷tzw t u Ëtuu uhe ðMºttu nuÞtO n tk y u ntÚt{tk Ëtuu t tk
fztk, ytk ¤eytu{tk ðuZ-ðªxeytu nuhe n e u {tk Ëtu t t tuzt rð uhu u
Äthý fhu÷t òuu E u ©eS{nthtsu yt¿tt fhe fu yt y{the ËtkÏÞÞtu e
tEytu e Ë¼t sw e Au. u{ e tËu sE u {tu ¼ ðt e ðt toytu fhtu
Ae ÷tzw t u íÞtk sE u tEytu u ¿tt Ëk kÄe ðt toytu fhe.
ytðe ðt tu Ëtk¼¤e u Ë¼t{tk uXu÷t Sðw tyu ËtkÏÞ ¿tt e Útt
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t {rn{t e Útt ðihtøÞ Ëk kÄe ðt toytu fhe uÚte
÷tzw t qýo ðihtøÞ ÚtðtÚte tu u nuhu÷tk Ëtu uhe ðMºttu Útt t e tytu W the u
©eS{nthts u y oý fÞto u fÌtwk fu nðu {thu ½uh sðwk Úte u {tht Útfe
eûtt ÷E u ËtÄw ÚtE u {the tËu hnuðwk Au.
132
ytðwk ÷tzw t wk ð[ Ëtk¼¤e u ©enrhyu u{ u ¼t ð e eûtt yt e u
©ehk tË yuðkw «Út{ t{ tzâwk n .kw ©ehk tËS nË{w¾t ntuðtÚte ©eS{nthts
ËtÚtu Ë¾t ¼tð ht¾ t. ð¤e Mð¼tðu þtk n t. uÚte ©eËnò k Mðt{e u{ u
tu t e ËtÚtu ht¾ t n t. u ftuE ð¾ u ËíËk ðÄthðt {txu ©eS{nthts
yt¿tt fh t íÞthu wsht ytr f uþ{tk Vhðt s t u íÞtk ËíËk ðÄthe u ©eS
tËu ytðe u Z wh{tk r ðtË fhe u {nthts e ¼Âõ fhðt qðf MðÄ{o-¿tt -
ðihtøÞ ¼Âõ rð uhu tk fe o tu tð t n t. u fe o tu Ëtk¼¤e u ©enrh ½ýtk
«ËL ÚtE u úñt k Mðt{e tk ð¾tý fhðt qðof At e{tk [hýth®ð yt t
u «Ët e t nth nuhtð t u tu t tu Útt¤ s{tz t uÚte úñt k Mðt{e tu t u
qýo ft{ {t t n t. >>85>>
yuf Ë{Þu {t ®Ën htòyu þwft k Mðt{e u qAâwk su WL{¥t k t
e su u Ëðo yð th t fthý ©enrh tu ©uc Ëk kÄ t{e uðtu Ëk kÄ yt
¼qr{{tk eS eytu t{u÷ Úte. {txu ©enrh t Ëk kÄðt¤e WL{¥t k t wk þwk
{tntíBÞ Útt WL{¥t k t t Ëk kÄu fhe u Sðtu e fuðe r ÚttÞ Au u òýðt e
{the EåAt Au {txu { u u fntu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u þwft k Mðt{eyu fÌtwk su {u nw Ëthtu «§
qAâtu u u nwk fnwk u {u Ëtk¼¤tu. nu hts T, yuf Ë{Þu {k trf e k t{tk
M t fhðt h thtÞý Þt. u M t fhe u tu t t yt©{{tk ytÔÞt. u
Ë{u yr þu ðoðt¤e u Mºte wk Y Ähe hnu÷e {k trf e u òuE. u fuðe tu
ðt{ S t [hý tu M þo ÚtÞtu Au su u {txu { tuL{¥t yu{ òýe u {k trf e u
©e h thtÞýu qAâwk su wk { u Þwõ u yr WíËtnðt¤e u¾tÞ Au u wk þwk
fthý Au u wk { u fnu.
u Ëtk¼¤e u {k trf eyu ©e h thtÞý u fÌtwk su ðt{ S tk [hý tk
M þuo fhe u yiïÞo u t{e uýu fhe u Sðtu tk t tþ fhðt{tk Ë{Úto yuðe
su nwk u { u { y u yt k fu{ ntuÞ ! ð¤e {tu {tht{tk M t fhtu Atu.
uÚte ytðtu ðo t{u÷e Awk. ytðwk {k trf e wk ð[ Ëtk¼¤e u ËwÄtÚte ©uc
ð[ fÌtwk su nu Ëwðú u { u ðt{ S t [hý tu yufðth M þo ÚtÞtu Au uÚte
ytðtu ðo fhðtu u{ s hu Ërn {thwk M t fhðwk. u tu ðo fhðt e
sYh Úte fu{fu {thtÚte u ðt{ SÚte yûth r wÁ»ttu¥t{ thtÞý sw t Au
u «íÞût tu {thu Ëk kÄ ÚtÞtu Úte {txu thu ðo fhðtu u ÞtuøÞ Úte.
133
ytðwk h thtÞý wk ð[ Ëtk¼¤e u yr þÞ rðM{Þ t{e u ðo x¤e
Þtu uÚte fhe u {k trf e k tyu u Ëðo yð th t yð the e «tÂÃ {txu
fhðt tu r ùÞ fÞtuo. Ae ©e h thtÞý u fÌtwk su nu ¼ ðt T Ë{ ú
yð th u {tht fthý {u su ©enrh fÌtt u{ tu ftÞ{ { u su «fthu Ëk kÄ
ÚttÞ u «fthu u fheþ. ytðwk {k trf e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©e h thtÞýu
fÌtwk su nu fÕÞtýe, {thtu þw¼ ËkfÕ u rËØ Útþu. yu{ fne u ©e h thtÞý
tu t t yt©{{tk Þt. íÞth Ae {k trf e k tyu { w»Þ wk þheh Äthý
fhe u fhðt e EåAt fhe.
u Ë{Þu ðkftÞ t{ t Ér»t u Âù{ tk[t÷ uþ{tk hnu÷t Ëtu{ tÚt
t{ t ðo {tk hne u ËkfÕ fÞtuo su {k trf e k t {the wºte ÚttÞ tu {tht
ðkþ tu WØth ÚttÞ. yu{ r ùÞ fhe u tu t t ðkþ e {wÂõ Ëthw yr þu fXý
tu ythk¼ fÞtuo. u t « t Úte tu t e h{t t{ e Mºte u rðþu {k trf e
k t wºte Y u Wí L ÚtE. u wºte ý wý t Ë{qnu fhe u tu t tk {t tr t u
yíÞk yt k {tz e yuðe t÷Þtur e t{ e wºte u yr þu fXý Ëðtuo¥t{
fhðt ÷t e. u wºteyu nw ð»to ÞO fÞwO. uýu fhe u úñtr f
uð tytu «ËL ÚtE u t÷Þtur e Y k t tËu ytÔÞt. u yíÞk f]þ ÚtE
Þwk Au þheh su{ wk yuðe k t u u Ë{Þu uðtuyu «uhýt fÞto yuðt th Syu
k t u qAâwk su MðeytuÚte ÚttÞ yuðwk fXý {u þt Ëthw fhtu Atu?
u Ëtk¼¤e u k tyu th S u fÌtwk fu nu {w u yûthÄt{ t yrÄ r « x
whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ftÞ{ yíÞk Ëk kÄ t{ðt u {txu
tÕÞtðMÚttÚte yt frX fhwk Awk. u {tht «tý hnuþu íÞtk ËwÄe fheþ.
ytðtu rð[th Ëtk¼¤e u th S nw htS ÚtÞt uÚte k t u fÌtwk su yt
þheh tu íÞt fhe u ]Úðe{tk e Y t{u÷tk {u u { u « x ¼ ðt tu
Ëk kÄ Úttþu. u « x ¼ ðt ftiþ÷ uþ u rðþu A iÞt t{{tk ¼Âõ Ä{o u
íÞtk sL{ Äthý fhe u tu t t yuftkr f ¼õ e ¼Âõ u ðþ ÚtE u Z wh{tk
r ðtË fhþu íÞthu {u Zzt t Ë{e {tk e Y u ðn ÚtÞu Ë u WL{¥t k t
t{ Äthý fhþtu u{tk sht ý ËkþÞ Úte. u {tht{tk y uf Ät{ t
{wõ tuyu Ërn ©enrh M t fhþu. uÚte {the fe Ëðuo úñtkz{tk r ùu
ÔÞt þu u { u Ëí whw»t t r ©eS{nthts tu Ëk kÄ Útþu.
134
ytðtu th u Ërn úñtr uðtu ðh yt e u k t t wý wk ðýo fh t
tu t t Ät{ «íÞu Þt u íÞth Ae k t yr fXý fhðt ÷tøÞtk. u
Ë{u ytftþðtýe ÚtE su nu ¼ÿu Au r«Þ su{ u u yûthÚte h nwk
hw »w ttu¥t{ thtÞý thwk fXý òuE u «ËL ÚtÞtu Aw.k {txu { »w Þ e ytíÞkr f
{wÂõ u Ëthw Ä{o uð Útfe ¼Âõ u rð»tu sL{ Äthý fhe u yûth{wõ tuyu Ërn
Z wh u rðþu y¼Þ htò t h th{tk r ðtË fheþ. u Ë{Þu eY t{u÷
{tu u {thtu tZ Ëk kÄ Útþu. ytðe ytftþðtýe Ëtk¼¤e u «u{Úte yr w»fh
fhðt ÷t e.
íÞth Ae k tY t¤Þtur e yt k Ërn whw»ttu¥t{ thtÞý tu
r íÞ Ëk kÄ Útþu yu{ Äthe ft¤u fhe u e Y u ÚtE u (½u÷t) Ëtu{ tÚt
{nt uð t MÚtt ðt¤tu u ðtkfeÞt t{ tËu hnu÷tu ðo u{tkÚte «ðtnY u
ef¤e u k t u ÷tððt «Þí fh t {tkzÔÞÉr»t u{ t t V¤Y ÚtE u
{tkzÔÞ {wr u rðºt fh e yuðe su k tS u {tkzðÄth t{ tËu ef¤e
u{s {tkzÔÞ Ér»t e uXu u fh tu e÷fkX t{ tu útñý u u rðºt fhe u
u k t Z wh u Ë{e u ef¤e.
Ae ½ýu ft¤u u k t u « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý tu r íÞ Ëk kÄ
ÚtðtÚte qýo ÚtÞtu Au { tuhÚt su tu yu nu w {txu tu t t ytí{t u f] tÚto {t ðt
÷t e. u tu t u y÷ÇÞ ÷t¼ «tÃ ÚtÞtu. u u fnuðt Ëthw rÿft©{{tk
{q {t ©e h thtÞý e tËu E, u Ë{u «ËL Au {w¾th®ð su{ wk yuðt
h ttÞý u{ e tËu Q¼e hne. u Ë{Þu WíËtnðt¤e k t u òuE u
©e h thtÞý tuuÕÞt; su nu ¼ÿu, nwk { u ½ýtk WíËtnðt¤t yts u¾wk Awk.
u wk þwk fthý? su fthý ntuÞ u { u fntu. íÞthu k tyu ©e h thtÞý u fÌtwk
su {tht ð[ Úte {U nw s fÞwO uÚte Âù{ tk[t¤ uþ u rðþu Z wh u
Ë{e u nwk «ðtnY u ÚtE u íÞtk hnu÷e Awk. u {tht{tk yð the « x whw»ttu¥t{
©enrh r ÔÞ yûth{wõ tu Útt eò tu t t ¼õ tuyu Ërn ftÞ{ {tht{tk
M t fh t Útft r ÔÞ ÷e÷t ðthkðth fhu Au uÚte nu «¼tu nwk yíÞk WíËtnu
Þwõ Awk. u{s {tht « t Úte {thtu { tuhÚt qhtu ÚtÞtu.
ytðwk k t wk ð[ Ëtk¼¤e u u u ©e h thtÞýu fÌtwk su nu Ëw¼u, Ëðo
yð th t u {tht ý fthý yuðt ©eMðtr{ thtÞý wk þo Þtu eytu u ý
135
w÷o¼ Au u « x ¼ ðt tu Þtu wk u «tÃ ÚtÞtu Au. {txu wk u ÄLÞ Au. tht
¼tøÞ u þwk ð¾týwk fthý fu « x ¼ ðt tu «íÞût r hk h Þtu eyu EåAu÷
rðºt Ëk kÄ u t{e u ½ýtkf yt k u Ërn nw t e «týeytu tu rð[th fÞto
rð t wk WØth fhu Au. {txu yt ÷tuf{tk wk WL{¥t ýt u t{u÷e Awk uÚte rðºt
WL{¥t k t yuðwk t{ yt ÷tuf{tk yÚtuo Ërn «rËØ Útþu.
ytðwk ©e h thtÞýu fÌtwk u Ëtk¼¤e u k tyu ©e h thtÞý u Vhe u
fÌtwk fu «¼tu, {tht « t u fhe u {tuyu fnu÷t ½ýtkf ÷t¼ u t{u÷e Awk. yu{
fne u ðes¤e su{ íÞtkÚte yk Äto ÚtE E. nu hts T, yt «fthu WL{¥t k t
u Ëðo eytu e {æÞu ©uc ÚtE Au. u WL{¥t k t{tk {wr ytuyu Ërn ©enrhyu
M t ¢ezt ðthkðth fhu÷e Au. u {txu hts T {U { u ÞÚttÚto WL{¥t k t wk
{tntíBÞ fÌtwk. yt «fth wk WL{¥t k t wk {tntíBÞ Ëtk¼¤e u {t ®Ën htò
þwft k {wr u qAu Au fu, nu Mðtr{ T {tkzÔÞÉr»t u Útt e÷fkX útñý u k t
÷tððt wk þwk fthý u { u fntu.
ytðwk htò wk ð[ Ëtk¼¤e u þwft k Mðt{e htò u fnu Au fu nu hts T,
{wr ytu{tk ©uc {tkzÔÞÉr»t Ëðuo Ér»tytu u {t ðt ÞtuøÞ n t. u{ýu yuf
Ë{Þu tk[ ð»to e tÕÞtðMÚtt{tk yuf xezeÞt u ¼o e yýeÚte ðªÄe u t¤¢ezt
fhu÷e. u Ae fux÷uf ft¤u [tuh ÷tuftu htò wk Ä [tuhe u tXt. u tu t e
Aðtzu htò t {týËtu u ytð t òuE u u [tuh ÷tuftu {tkzÔÞÉr»t t yt©{{tk
ytÔÞt. íÞtk æÞt fh t {tkzÔÞ u òuE u {tkzÔÞÉr»t Vh t uËe u [tuhtu æÞt
fhðt uXt. u Ë{u íÞtk htò t {týËtu ytðe u f xÚte uXu÷t [tuhtu Ërn
{tkzÔÞ u htò tËu ÷E Þt. íÞtk htò e yt¿ttÚte Ëðuo u þq¤eyu [ZtÔÞt.
hk w Ér»t u ftkE ÚtÞwk rn. u t fthýu þq¤e Útfe Ér»t u e[u W tÞto u
¼Âõ qðof htòyu «ËL fÞto.
Ae Ér»tyu rð[th fÞtuo fu { u w t ð h htòyu þq¤eyu [ZtÔÞtu u wk
þwk fthý? {txu s{ whe{tk sE u Ä{o htò u qAe òuô. yu{ rð[th fhe u
s{ whe{tk Þt. íÞtk ¢tuÄ fhe u Ä{ohtò u qAâwk su { u htò îtht W ú kz
fu{ y tÔÞtu? u Ëtk¼¤e u Ä{ohtòyu Ér»t u fÌtwk fu {u tÕÞtðMÚtt{tk r z
ðªÄu÷ n kw u {txu { u kz uðt{tk ytðu÷ Au. ytðw ð[ Ëtk¼¤e u Ér»tyu
fÌtwk su t¤f y¿tt Úte t fhu u wk «tÞÂù¥t ntuÞ rn. A tk { u W ú kz
136
ytÃÞtu {txu yt þqÿ ýt u t{tu yu{ nwk yt u ©t yt wk Awk. yu{ fne u
íft¤ tu t t yt©{{tk ytÔÞt. Ae õ÷uþY tu t tu yt©{ òýe u u tu
íÞt fhe Ët÷u{t÷ zwk h{tk r ðtË fÞtuo.
yuf Ë{Þu tu t t r ðtË{tk uXt n t u tu t u rð[th ÚtÞtu su {U
Ä{ohtò u ©t ytÃÞtu u Xef fÞwO rn. fu{ fu h{uïhu y htÄe «týe u kz
uðt ðtM u Ä{ohtò u r {toý fhu÷ Au. {txu {tht W h h{uïh fwhtS Útþu
u{s Ä{ohtò u su {U kz Y e ©t ytÃÞtu u ý {U u{ tu y htÄ fÞtuo.
u{s tk[ ð»to t t¤fu fhu÷wk su t wk {nt «tÞÂù¥t fhðt Y e tu»t
{ u «tÃ ÚtÞtu. yt «fthu ½ýtu rð[th fhe u Ér»tytu e Ë¼t fhe u «tÞÂù¥t wk
qAe òuÞwk. u Ë{u Ér»tytuyu fÌtwk su nu {tkzÔÞ k tS yt MÚtt {tk ytðe u
tu t tk hk tuÚte { u rðºt fhu tu s {u {nt y htÄÚte u t Útfe
Aqxtu yu{ y{ u sýtÞ Au. {u tu y htÄ u Útt t u esu «fthu xt¤ðt u
Ë{Úto Atu, hk w k tS wk ÷tððwk u{tk «týeytu wk rn Ë{tÞu÷wk Au. yu{ fne
Ëðuo {wr ytu tu tu t tk yt©{{tk Þt.
Ae rºtft¤ u òý tht {tkzÔÞ su u ðkftÞ Ér»tÚte Wí L ÚtÞu÷
k tS u ÷tððt ðtM u W ú fÞwO. uýu fhe u {tkzÔÞ W h «ËL ÚtÞtk yuðtk
k tS tu t t s¤Úte {tkzÔÞÉr»t u rðºt fhe u u{ t yt©{ Ë{e u hnuðt
÷tøÞtk u {tkzÔÞÉr»t tk yt©{ u Ë{e u {tkzðÄth t{ {wr t t{Úte kÄtýwk.
yt «fthu nu hts T, {U {tkzÔÞÉr»t tu Er ntË fÌttu. nðu e÷fkX útñý tu
su Er ntË Au u u fnwk u Ëtk¼¤.
Âù{ tk[t¤ uþ{tk yuf htòyu {t u÷tu e÷fkX útñý n tu. u ½ýtu
Ä tZâ uÚte u t kÄwytu Útt u e ¿ttr t {týËtu y wËÞto n t. yuf Ë{u
ft¤ zðtÚte e÷fkXu tu t tk rhs tu u w:¾ t{ t òuE u htò e tËu
yL ðMºt tu k tu M fhtðe ytÃÞtu. yu{ fh t ft¤ Q Þtuo u Ëthtu uþft¤
ÚtÞtu. Ae yuf Ë{u e÷fkX e Mºteyu ðo fhe u tu t e ¿ttr e Mºteytu u
Útt tu t t tkÄðtu e Mºteytu u fÌtwk su ¾ht ft¤{tk {tu u {tht Mðt{eyu
rsðtzu÷ Au {txu {tu Ëðuo {the tËeytu Útðt ÞtuøÞ Atu. ytðwk fuþh útñýe wk
ð[ Ëtk¼¤e u ½ýtu ¢tuÄ fhe u tu tu t t r ytu tËu sE u ðt fne
Ëk¼¤tðe. uÚte Ëðuo útñýtu e÷fkX u ezt fhðt ÷tøÞt u r{ÚÞt y ðt
ythtu ý {qfðt uðt W tÞtuÚte e÷fkX u ht¼ð fhðtu yuðe EåAt fhe.
137
uðt{tk yuf Ë{u t{Úte Úttuzuf Auxu fqðtu n tu íÞtk s¤ ¾U[e u e÷fkX
M t rðrÄ fh tu n tu. u Ë{u íÞtk u t ¼tE tu efhtu s¤ ÷uðt ytÔÞtu. u
s¤ ¾U[ tk yfM{t u fqðt{tk ze Þtu. u u ftZðt Ëthw ÷tuftu u tu÷tððt Ët
fÞtuo. ý ÷tuftu u ytð tk ðth ÚtE yux÷u Atufhtu {hý t{e Þtu. u u e÷fkXu
hw fh tk fh tk fqðt{tkÚte ½ýtk s «Þí Úte nth ftZâtu. uðt{tk u t kÄwytu
hz t hz t íÞtk ytÔÞt, u e÷fkX u fÌtwk su U t¤f u fqðt{tk tk¾e u {the
tkÏÞtu {txu wk úñníÞthtu Awk. u Ëtk¼¤e u e÷fkXu fÌtwk {U u u fqðt{tk tk¾u÷
Úte. u s¤ Ëª[ tk yfM{t u ze Þu÷ Au tu ý e÷fkX wk ð[ {tLÞwk
rn. u e÷fkX e ® t fh t fh t u Atufht u yÂø ËkMfth fÞtuo. u e÷fkX u
úñníÞthtu XhtÔÞtu.
u r{ÚÞt y ðt ytððtÚte tu t t kÄwytu Útt tu t t ¿ttr ÷tytu u
fÌtwk su nu, útñýtu {U yt ® r f{o fhu÷ Úte A tk {thwk fnu÷ ËíÞ {t t
Úte. tu ¼÷u nw Ëthwk {tu { u «tÞÂù¥t yt tu. u «tÞÂù¥t fhwk u yt
r{ÚÞt y ðt Úte hrn Úttô. uðwk ð[ Ëtk¼¤e u ¢tuÄ fhe u útñýtuyu fÌtwk
su nu, e÷fkX, wk fhe u k tS u «ËL fÞo u u k tS ytðe u tu t t
s¤Úte { u M t fhtðu tu wk yt f÷kfÚte hrn ÚtEþ. ytðwk u útñýtu wk
ð[ Ëtk¼¤e u útñýtu u {Mfth fhe tu t t ½h th tu íÞt fhe u
fhðt eféÞtu. u Zzu ytÔÞtu. u ZztÚte Âûtý r þt{tk r ðtË fhe u
fhðt ÷tøÞtu, u nwft¤ fÞwO. uýu fhe u k tS «ËL ÚtE u e÷fkX t
yt©{ e Sf ef¤e u e÷fkX u ðztðe u ðnuðt ÷tøÞtk. su e÷fkX ý
k tS u t{e u qýoft{ ÚtÞtu u tu u ßÞtk fÞwO íÞtk e÷fkX {nt uð wk
MÚtt fh tu n tu.
nu hts T e÷fkX útñýu k t ytýe. u wk fthý {U { u fÌtwk. nðu
þwft k {wr {t ®Ën htò u fnu Au fu WL{¥t k tS u t{e u yuf ftuEf
rð§wþ{to t{u krz qðo uþ{tk Ët h t{u þnuh tu hnuðtËe útñý
WL{¥t k t u tBÞtu u «Ëk fnwk u Ëtk¼¤. u útñý qðo t ËkMfthÚte su su
ÄkÄthtus th fhu u r »V¤ ÚttÞ. ý Ä ÄtLÞ {¤u rn. u «ò nw ÚtÞu÷
u wk tu»tý fhðwk u ÚttÞ rn. uÚte u ½ýtu ®[ t wh n tu A tk fhs fhe u
«ò t rððtn fÞto ý uðwk yt ðt e þÂõ rn ntuðtÚte nw s w:¾ tBÞtu
138
u MðtÚteo tu t t Ëk kÄeytuyu r ÷fw÷ ËntÞ t fhe rn. uÚte u e Mºteyu
fÌtwk fu { u w:¾e òuE u {thwk { nw s ¾u t{u Au. u Ëtk¼¤e útñýu
fÌtwk su yt ÷tuf{tk Sð{tºt u Ëw¾ w:¾ ytÔÞt fhu Au. u yð~Þ ¼tu ððwk zu
Au. tu Äehs ht¾e «¼w wk ¼s fhtu uýu fhe u w:¾ x¤e sþu. u nwk
h uþ{tk f{tðt òô Awk.
yu{ fne u [t÷e r ËÞtuo. u h uþ{tk ½ýt ÄkÄthtus th fÞto ý
Ä e r ÷fw÷ «tÂÃ ÚtE rn. u ý ÄiÞo ht¾e u Wã{ fh tu fh tu Zzu
ytÔÞtu. íÞtk t útñýtuyu u rð§wþ{to u yt ún fhe u htÏÞtu uÚte íÞtk hne u
u Wã{ fhðt ÷tøÞtu u t u tþ fhðtðt¤e WL{¥t k t{tk u r hk h
M t fhðt ÷tøÞtu. yuf Ë{u WL{¥t k t{tk tðt ytðu÷ ©enrh t Ëk u
òuE u ÷tøÞtu. u Ë{u u útñý u Ëk tuyu WL{¥t k t wk ½ýwkf {tntíBÞ fÌtwk
su yt WL{¥t k t{tk Ëðo yð th t yð the « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý
yûth{wõ tuyu Ërn Mðt¼trðf s¤¢ezt ðthkðth fhu÷e Au {txu yt WL{¥t k t
Ë{ ú fü u xt¤ðt e Au. u{s ©enrhÚte «tÃ ÚtÞwk Au ½ýwkf yiïÞo u su u
yuðe yt WL{¥t k t tu t t s¤ wk Ëuð fh th u eò u w÷o¼ yuðe
Ë T r u yt u Au.
ytðwk Ëk Útfe WL{¥t k t wk {tntíBÞ Ëtk¼¤e u nw s ytùÞo tBÞtu.
Ae u útñý Úttuzt r ðË{tk htu ðt¤tu ÚtÞtu u «tý sðt tu Ë{Þ ÚtÞtu u
ð¾ u u útñýu Zzt t útñý u fÌtwk su Ëðo eÚttuo{tk Ëðtuo¥t{ yuðe su
WL{¥t k t íÞtk { u ntU[tztu. uÚte u u WL{¥t k tyu ÷E Þt. u íÞtk
WL{¥t k t t s¤Úte M t fhtÔÞwk. Ae ¼o e Ët ze W h uËtzâtu. u Ë{u
yuðtu rð[th ÚtÞtu su {U Ëtûtt T ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u òuÞt Úte tu nðu
«tý íÞt fhðt Ë{Þu {thu {wÂõ wk ËtÄ þwk fhðwk? ý nðu tu yt
WL{¥t k tS{tk {tht «tý Ëw¾uÚte òytu. yuðtu ßÞtk ËkfÕ fÞtuo fu whk
þtu¼tÞ{t rð{t tuyu Ërn ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý t t»to tu u uÏÞt. u
Ë{u WL{¥t k tS t Þtu Úte tþ t{e Þtk Au Ëðo t tu su tk u r ÔÞ «tÃ
ÚtÞwk Au þheh su u yuðt u útñý u Ëðuo úñýtu u¾u uðe he u rð{t {tk
uËtze u u t»to tu yûthÄt{{tk ÷E Þt.
139
Ae u rð» w þ{to Mºte Útt u t wºttu Útt u tk Ë tkytu ý
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t Útt WL{¥t k tS t {nt« t Úte ½ýef Ë{]ÂØytu
tBÞtk. u Ae uytu ý Þtu eytu u w÷o¼ yuðe Ë T r u tBÞtk. yt «fthu
nu hts T WL{¥t k t{tk M t fhðtÚte Útt u tk þo fhðtÚte yËkÏÞt Sðtu
{tuût u t{u÷ Au. {txu ©eS t ftÞ{ Ëk Äk ðt¤e yt WL{¥t k tS t {tntíBÞ u
su Ëtk¼¤u Útt fnu u { w»Þ h{Ëw¾ u t{e u yûthÄt{{tk r ðtË fhu Au
u{tk ftkE ËkþÞ Úte. Er WL{¥t k tS tu Er ntË Ëk qýo ÚtÞtu Au. >>86>>
¼Y[ tk þuX Þt¤S¼tE Útt thtÞýS¼tE u ½uh È whtý e fÚtt
ðk[t e. u{tk yuðwk Ëtk¼éÞwk su ¼ ðt ntuÞ u{ t [hý{tk Ëtu¤ r[nT ntuÞ
u ðt Útt ÷tuftu Útfe yuðe ðt Ëtk¼¤e su nt÷ rðã{t ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt ðz t÷{tk Au, ytðe ðt Ëtk¼¤e u þuX Þt¤S ytr f [th
ðtrýÞtytu u ðt [tu¬Ë fhðt ðz t÷ ytÔÞt. u Ë{u ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt nòhtu nrh¼õ tu Ërn Ë¼t{tk r hts{t ÚtÞt n t. uÚte Ë{e u
s tk qh Q¼t hÌtt. uytu u òuE u ©eS{nthtsu tu t t ntÚt e Ët fhe.
Útt Ë¼t{tk nrh¼õ tuyu {t eÄtu u ðtrýÞtytu ©enrh e tËu ytÔÞt u
u{ t { tuhÚt qht fhðt ðtM u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u yk Þtor{ ýu tu t tk
[hýf{¤{tk Ëtu¤ r[nT tu tÔÞtk.
u òuE u ¼ ðt ýtk tu r ùÞ ÚtÞtu u fÌtwk su, nu {nthts, {u
ËtûttítT h{uïh Atu fu{ su y{u È whtý{tk ðt yuðe Ëtk¼¤e n e su
¼ ðt ntu Þ u tk [hýf{¤{tk Ëtu ¤ r[nT ntu Þ . u yts yt tk
[hýf{¤{tk Ëtu¤ r[nT òuÞtk. u {txu u ðt tu rh qýo r ùÞ ÚtÞtu. u
Ëtk¼¤e u ðtrýÞtytu u fÌtwk su {thu ftkE { u qAðwk ntuÞ tu qAtu íÞthu fÌtwk
su y{thu ftkE qAðwk Úte. Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ntÚtu ð o{t
Äthe fkXe nuhe ËíËk e ÚtE ðtrýÞtytu ¼Y[ s t n t. >>87>>
ytýk {tk {w¤S¼tE útñý n t. u{ýu tu t t t{{tk ytðu÷t
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t Ëk tu Útfe ©enrh t « t e fux÷ef ðt tu Ëtk¼¤e
ý ©eS{nthts t MðY tu r ùÞ ÚtÞtu rn. Ae u útñý yuf Ë{Þu
ðz t÷ ytÔÞtu íÞthu ©eS{nthts Ë¼t fhe u r hts{t ÚtÞt n t. u
Ë¼t{tk útñý ytÔÞtu u ©eS tk þo fhe u Ë{e u uXtu. Ae u útñýu
140
©eS u «§ qAâtu su, nu {nthts, ¼ ðt tu r ùÞ fu{ ÚttÞ? íÞthu
©eS{nthtsu fÌtwk su Ëk tu Ë{t { fhðtÚte ÚttÞ. Ae uýu fÌtwk su Ëk e
½ýe ðt tu Ëtk¼¤e tuÞ ý ¼ ðt tu r ùÞ fu{ Út tu Úte? u wk su fthý
ntuÞ u fntu.
u Ë{u ©eSyu u u fÌtwk su, {u u r{ºttu qh uþ{tk Ä f{tðt Þt
n t. íÞtk {tu qðo t ËkMfthÚte ½ýwkf Ä f{tÞt. Ae tu t t uþ{tk ytð tk
Ä t ÷tu¼Úte {u {tht r{ºt u {the tÏÞtu u u wk Ä n wk u {u ÷E
÷eÄwk. yu úñníÞt Y e {nt t Au. uýu fhe u h{tí{t t MðY tu
{ u r ùÞ Út tu Úte. yt «fthu u u yk hÞtr{ ýu At t fhu÷ t e ðt
fne Ëk¼¤tðe. uýu fhe u Útt «íÞût whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk
þo Út t tþ t{e Þtk Au t su tk yuðt {w¤S tú ñý u ©eS{nthts t
MðY tu rhÃtfð r ùÞ Út tu n tu. u ©eS{nthts t ntÚtÚte ð o{t Äthe
fkXe nuhe ËíËk e ÚtE u tu t t t{ «íÞu tAtu s tu n tu. >>88>>
Z wh{tk yuf Ë{Þu ©eS{nthts ÷ª zt e[u Ë¼t{tk r hts{t
n t. Ae Ë¼t{tk uXu÷t ¼õ s tu «íÞu tuÕÞt su Ëðuo s tu{tk Mðtr{ thtÞý
yu A yûth tu {nt{kºt Au. {txu u {kºt tu Ëðo ftÞtuo{tk s fhðtu. uýu fhe u
w:¾{tºt tu tþ ÚttÞ Au u Ëw¾Ëk Â¥t {¤u Au. {txu r hk h Mðtr{ thtÞý
t{ tu s Ëq tk- uË tk þw¼ r¢Þt{tk fu yþw¼ r¢Þt{tk Ëðoft¤u-Ëðo Xuftýu
fhðtu. s {tk s y u yu u yûth Au. nðu s su yûth Au u sL{-{hý u
ft u Au y u su yûth Au u t {tºt u xt¤ðt ðt¤tu Au. {txu Mðtr{ thtÞý-
Mðtr{ thtÞý yu{ ðthkðth s fÞto s fhðtu. u s fhðtÚte {the «ËL t
ÚttÞ Au u yt un u yk u yûthÄt{ e «tÂÃ ÚttÞ Au. u ð¤e su{ yòý tk
yÂø u yze sðtÞ tu u t¤u Au, u{ òý tk fu yòý tk ¼ ðt wk t{
÷uðtÞ tu t {tºt u t¤e u Au. su{ s¤Úte yÂø þtk ÚttÞ Au u ËqÞoÚte
ykÄfth x¤u Au u{ «íÞût Mðtr{ thtÞý t t{ tu s fhðtÚte t {tºt tu
«÷Þ ÚtE òÞ Au yuðtu ©eMðtr{ thtÞý t {nt{kºt tu « t Au {txu y¾kz
s fhðtu. >>89>>
141
¼ ðt ©e Mðtr{ thtÞý tk t{ e ÄwLÞ fhðtÚte
ft¤t t wk Íuh Q thðt e ðt tu
fåA uþ t neËht t{{tk fuþh¼tE t{u nrh¼õ n t. u{ e ðtze{tk
wht e yuf {tuxtu Ë o hnu tu n tu. u t{{tk yuf Ët fz th ðt e ytÔÞtu uÚte
u xu÷ t efht ¾e{Syu ðt e tËu Ët fZtððt tu t t t u fÌtwk ý u t
r tyu t tze yux÷u ðt e [tÕÞtu Þtu. Ae yuf r ðËu tu t t fqðt t Útt¤t{tk
zu÷ ftuË{tk Ët uËe Þtu. u ftuË u ÷uðt xu÷ ðtzeyu Þt, u ßÞtk ftuË ÷uðt
Þt fu whk ftuË{tkÚte ef¤e xu÷ u fhzâtu.
Ae xu÷ t efht ¾e{Syu tu t t r t u fÌtwk su {u fntu tu
ðt e u tu÷tðe ÷tðwk. u ðt e {kºttuÚte Ët wk Íuh W the t¾þu, íÞthu xu÷u
fÌtwk su {thu ðt e t {kºttu e « er fhðe Úte. {txu yt {u Ëti Mðtr{ thtÞý-
Mðtr{ thtÞý yu{ t¤eytu tze u ¼s fhtu yux÷u Ët wk Íuh Q he sþu.
ytðwk fuþh¼tE nrh¼õ t fnuðtÚte Ënw {týËtuyu Mðtr{ thtÞý t{ t
{nt{kºt e ÄwLÞ fhe uÚte ft¤t t wk Íuh Q he Þwk fthý fu u xu÷ u
Mðtr{ thtÞý t{ t {nt{kºt tu rðïtË n tu uÚte ©eS{nthts xu÷ wk Íuh
W the u hûtt fh t n t. >>90>>
t{ Zt¤e{tk ¼tðËth nrh¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts
n t. ©eS wk ¼s M{hý {t¤t rð uhu ©eS e {q u Äthe u fh t n t.
u{s t{, Ä{to tu, yt[tÞo e Ëuðt, Ëk Ëuðt rð uhu ¼tð qðof fh t. ytðt
W¥t{ ¼õ t efht y¼hts¼tE u yuf Ë{Þu htrºtyu tu t t ½h{tk hnu÷e
ftuE ðM w tu tk xtht e[u ¼htE hnu÷tu Ët fhzâtu. uÚte htrºtyu tu t tk
Ë tkytu u tu÷tðe u Ënw e tËu ©eMðtr{ thtÞý t{ e ÄwLÞ fhtðe. uÚte
Ët Q he Þtu u tu t t efht u h{ þtkr ÚtE. {txu ©eMðtr{ thtÞý t
t{Y e {nt{kºt tu ½ýtu s « t Au uÚte r hk h u {nt{kºt tu ¼õ s tuyu
s fhðtu suÚte ft¤Y e Ët wk Íuh ý Q he sþu u ©eËnò k Mðt{e wk
yûthÄt{ {¤þu yu rËØtk Au. >>91>>
¼t÷ uþ{tk t{ ¾hz Au íÞtk ¼õ hts tu®ð S ðu Útt «t S ðu
yu u ¼tEytu n t. u ÒtuÞ ¼tEytu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t yuftkr f
¼õ n t. ©eS{nthts t r Þ{tu w k r hk h t÷ fh t n t, u
142
©eËnò k Mðt{e t ¼õ tu rþh Ëtxu ût ht¾ t yuðe áZ xufðt¤t n t.
nðu tu®ð S ðu u yuf efhe n e u{ wk t{ ht{ tE n wk. u{ u htusfu
hýtÔÞtk n tk u ht{ tE t e ðÞ{tk rðÄðt ÚtÞtk n tk, suÚte tu t t r t u
½uh hnu tk.
u{ u yuf Ë{u Atýtk t Z ÷t{tkÚte Atýtk ÷u tk ft¤tu {tuxtu Ët fhzâtu.
u Ët u W th th u tu÷tÔÞtu ý ht{ tEyu t fne u u MÚtt {tk ¼u tk
ÚtÞu÷tk Ënw {týËtu u fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý t{Úte eòu ftuE {kºt yrÄf
Úte {txu Ënw ©eMðtr{ thtÞý t t{ e ÄwLÞ fhtu suÚte { u Ët Q he
sþu. ytðwk ¼õ hts ht{ tE wk ð[ Ëtk¼¤e u Ënw {týËtuyu Mðtr{ thtÞý
Mðtr{ thtÞý ÄwLÞ fhe uÚte Ët wk Íuh Q he Þwk. u òuE u Ënws tu
ytùÞo tBÞtk. yuðtu ©eMðtr{ thtÞý t « x {nt{kºt tu « t Au. {txu ©e
Mðtr{ thtÞý ¼ ðt e ÄwLÞ fhðtÚte w:¾ {tºt qh ÚtE u Ëw¾ u t{u Au.
{txu ÄwLÞ fhðt{tk ©Øt r hk h ht¾ðe suÚte ©eS{nthts e «ËÒt t ÚttÞ
Au. >>9h>>
t{ ÔÞth{tk e tk h ºtðtze Útt y{w÷¾ ºtðtze hnu t n t. ÒtuÞ
¼tEytuu ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts n t. yuf ð¾ e tk h¼tE
tu t u hnuðt {txu ðtk ½h kÄtððt ÷tøÞt. u òuE u y{w÷¼tEyu tu t tk
u {nt{wõ hts u r ðú t{tk ËtðÄt {t tE u fÌtwk su {tuxt¼tE ðt
{wft{ fhtðu Au ý qÄ- nª-Atþ wk w:¾ Au u òý tk Úte. u Ëtk¼¤e u
{t t fnu yt ýe yZe ðhË e tze Au u u ¾tý ¾ðhtðe u tuneyu tu u
{wft{ qhtu Útþu íÞtk ËwÄe qÄ yt þu. u Ëtk¼¤e u y{w÷¾¼tEyu fÌtwk su
t e tze u qÄ yt u ! íÞthu {t tyu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu
{ u ¾hu¾h rðïtË Au uÚte qÄ tze sYh yt þu u {U yíÞth ËwÄe òu
¾hu¾hwk r ðú t ýwk téÞwk nþu tu sYht sYh tze qÄ yt þu.
yu{ fne u ¾tý ¾ðztðe u {t t tuðt uXtk uÚte þuh qÄ tze t
ytk[¤{tkÚte eféÞwk. u {wft{ qht ÚtÞtk íÞtk ËwÄe ftÞ{ tzeyu qÄ ytÃÞwk.
Ae kÄ ÚtÞwk. yu r ðú t tu « t . u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu rðïtË
n tu, tu yZe ðhË e tzeyu qÄ ytÃÞwk n wk. {txu ¾ht nrh¼õ ntuÞ u t
ËkfÕ ©eS{nthts yð~Þ qht fhu Au. tu ©eS t W¥t{ ¼õ Útðt þe¾ðwk
òuEyu yu s rËØtk Au. >>93>>
143
©eS{nthts t r ùÞ e ðt tu
t{ {w¤ÄhtE t ðtrýÞt ft S¼tE Útt Ëwk h¼tE yu ÒtuÞ ¼tEytu
ftkE ft{ «Ëk u Zzu ytÔÞt Ae ©e tu e tÚtS t {kr h{tk þo fhe Zzt t
{kr h t ftuXthe ¼Âõ ðÕ÷¼ tËS tËu Ä{oþt¤t{tk ytÔÞt. u{ýu Òtu
¼tEytu u ¿tt tu uþ fÞtuo uÚte uW sý u ð o{t ÷uðt tu ËkfÕ ÚtÞtu. Ae
¼Âõ ðÕ÷¼ tËSyu yt[tÞo ©e h½wðehS{nthts tËu ð o{t Ähtðe fkXe
uhtðe ËíËk e fÞto. Ae ZzuÚte [t÷ e ð¾ u ¼Âõ ðÕ÷¼ tËSyu ÒtuÞ
¼tE u fÌtwk su Äq tf hq e ytr f [ k t{] ¼tus s{ t ntuEyu íÞthu {tk¾eytu
Wztzðe, u{ ËíËk Au u k[t{] ¼tus u Xuftýu Au, u fwËk Au u
{tk¾eytuu u Xuftýu Au, {txu ËíËk ht¾ðtu ntuÞ íÞthu fwËk Y e {tkÏÞtu Wztzðe.
ytðtu W uþ ytÃÞtu. u Ëtk¼¤e u ÒtuÞ ¼tEytu tu t t ½uh Þt.
Ae k uÞ ¼tEytu tu ËíËk {wftððt åAu t{ t «§tuht {w¤ÄhtE, ft S
Útt Ëwk hS tËu ytÔÞt. Ae ft S Útt Ëwk hS u tu t e tËu uËtze u
fÌtwk su {tht t t t tu Ä{o Au u ht¾tu u yt ðtu Ä{o {qfe ãtu u fkXe-
r ÷f ftZe t¾tu. rn h {the ¿ttr {tk ½ýe W trÄ Útþu.
ytðtk útñýtu tk ð[ Ëtk¼¤e u uW ¼tEytu su{ {tk¾eytu Wztzu u{
tu t t ntÚt u n÷tððt {tkzât. u òuE u «§tuht útñýtuyu qAâwk su {tu
yt{ ntÚt fu{ n÷tðtu Atu ? íÞthu u k uÞ ¼tEytuyu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý
tu ¼ ðt Au, ý u{ t ËtÄw ¼Âõ ðÕ÷¼ tËS ý ¼ ðt suðt s Au
fthý fu y{tu u [t÷ e ð¾ u u{ýu tu t e tËu uËtze u fÌtwk n wk su s{ e
ð¾ u {tkÏÞtu Wztzòu rn h {tk¾eY e fwËk eytu yt ËíËk Y e qÄ tf
qhe u ytuftðe tk¾þu. u ð[ Ëtk¼¤e ytððtÚte y{tu { u {tk¾eytu Y
òýe u u ntÚtÚte Wztzeyu Aeyu. fthý fu {thtk þç tu y{tht yk :fhý{tk
uËe òÞ tu y{tht Sð wk ¼qkzwk ÚttÞ u {txu ntÚt n÷tðeyu Aeyu.
u Ëtk¼¤e «§tuhtytuyu fÌtwk su {the fkXe qxþu u r ÷f[tk ÷tu
¼qkËtzþtu íÞthu y{u yÒt s{eþwk u y{the t½zeytu {tÚtu {qfþwk yuðtk ð[
ßÞthu ytfhtk fÌttk íÞthu uW ¼tE u heË [ZðtÚte tu t t {w e{ ¼tE[k u
fÌtwk su yt ýtk [tfh {wË÷{t òVheÞt u yt¿tt fhtu fu yt útñýtu u
144
ynªÚte WXtze u åAu t{ tu hM tu tðu. ytðwk u{ wk fnuðwk Ëtk¼¤e u {w e{u
fÌtwk su WX òVheÞt yt útñýtu tk ftkztk Ít÷e u hM tu tðe u.
ytðwk Ëtk¼¤e útñýtu Ë{S Þt fu yt tft ©eMðtr{ thtÞý t
r ùÞðt¤t yt ýtk ztu÷tÔÞt ztu÷u uðt Úte. yu{ Äthe u Òtu {wËt ¼tEytu u
sÞ©e Mðtr{ thtÞý fÌtt u Ae útñýtu tu t u t{ Þt. Ae ðtrýÞt e
t {tk fux÷ef W trÄ ÚtE tu ý ËíËk rþh Ëtxu htÏÞtu. yuðt u ÒtuÞ
¼tEytuyu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu r ùÞ tftu ht¾e u Sð ÞO
ËíËk e hnu t n t. >>94>>
t{ [{thze{tk uðtu ftuþeÞtu xu÷ n t u «Út{ {tÄð h t kÚt{tk
n t. u t whw ËÂå[ t k Útt {tÄðt k n t. u whw e Ëuðt -{ -Ä Úte
«u{ qðof fh tu n tu. u yuf Ë{u ftuuE fthýËh Zzu ytÔÞtu n tu. òh{tk
ft{fts hðthe u ©e tu e tÚtS wk {kr h òuðt ytÔÞtu. u {kr h Útt
©e tu e tÚtS tk þo fhe u ËtÄw e Ä{oþt¤t{tk Þt.
íÞtk yuf ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t h{ yuftkr f ËtÄwyu xu÷ ðu t
ftuþeÞt u tu t e tËu uËthe u fux÷ef ðt [e tu fhe. yu{ fh tk Ëk t
{ {tk ÚtÞwk su yt {w{wûtw Sð Au yu{ òýe u ©eS{nthts tu y÷tirff
« t Útt « x Útðt wk fthý rð uhu ðt fhe uÚte u xu÷ t { {tk ½ýtu
s Ëk tu»t ÚtÞtu. u u Ëk u fÌtwk su y{tht Ä{o{tk ytðe ðt [e tu rh[Þ
Úte. u f t[ y{tht whw ðt fhu tu tu t t MðtÚto e s ðt fhu, ý
Sð tu {tuût ÚttÞ yuðe ðt tu {U yt e tËuÚte Ëtk¼¤e uÚte { u ½ýe
s þtkr yt t Ë{t {Úte ÚtE Au. {txu { u yt ð o{t Ähtðe u fkXe
tkÄtu, {thu yt t rþ»Þ Úttðwk Au, u {tÄð h t kÚt{tk {thu hnuðwk Úte.
yu{ fne u whk s u Ëk u òu u Ë u «Út{ t whw e fkXe tuze u tk¾e
eÄe. u òuE u Ëk u ý u tu ¾hu¾htu rðïtË ytÔÞtu u u uðt u fÌtwk
su y{tht whw yt[tÞo ©eh½wðehS{nthts nt÷ tu u ynª Äthu÷t Au
u òu ðz t÷ ntu tu nwk { u fkXe tkÄ {txu [t÷tu yt[tÞoS {nthts
tËu { u ð o{t y tðe u fkXe kÄtðwk. ynªÞtk Sf{tk ©e tu e tÚtS t
{kr h e[u ftuXth Au. íÞtkÚte Ëtfh tu ztu ÷E ytðtu Ae yt ýu uW
yt[tÞoS{nthts tËu sEyu.
145
yu{ fne u u e tËu Ëtfh {k tðe u ËtÚtu ÷E u yt[tÞoS tËu Þt
u Ëk u yt[tÞo{nthts u fÌtwk su yt xu÷ nw {w{wûtw Au, {txu u{ u {tu
ð o{t Ähtðe u fkXe yt tu. íÞthu yt[tÞoS {nthtsu xu÷ u ð o{t Ähtðe u
fkXe nuhtðe. u Ae xu÷ uðtyu Ëtfh tu ztu Útt ð r r{¥tu yuf Yr Þtu
¼ux {qfe u yt[tÞoS u fÌtwk su { u yt u su W uþ yt ðtu ntuÞ u yt tu.
íÞthu h½wðehS{nthtsu fÌtwk su nðu {u «íÞût ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t
W tËf ÚtÞt Atu. {txu {thu W trÄ ÚtÞt rð t hnuþu rn, tu W trÄ u
ýe u rþh Ëtxu ËíËk ht¾òu fthý fu {tht «Út{ t whw u yt ðt rn
{u. íÞthu xu÷u fÌtwk su ¼÷u u u {u fu {u ý nwk yt t ð[ Úte
fkXe tu íÞt rn fhwk u{s ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu {tht Sð{tk Ëk u
r ùÞ fhtÔÞtu Au u tu íÞt fheþ rn. yu{ fne u yt[tÞo {nthts u u
÷t e u u tu t u t{ Þtu.
Ae {tÄð heÞtytuyu rð[th fÞtuo su uðt u yt ýu Ëti {¤e u fkXe
tuztðe k¾tðeyu u zwk ¤e Útt ÷Ëý htýu ËtU E u ¾ðztðeyu u Ae
yt ýu fkXe tuztðeyu tu ¾ht. yuðtu Xhtð fhe u þ- k h {tÄð heÞt tu t t
whwyu Ërn Ë{e Ëtks{tk uðt xu÷ u ½uh ytÔÞt u uðt u sux÷tu Ë{òððtu
n tu ux÷tu Ë{òÔÞtu. ý sht u{ wk {tLÞwk u fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Au u h½wðehS {nthts {tht whw Au. ¼÷u {u { u Ëðth ËwÄe
ðt tu fhþtu ý nwk {t ðt tu Úte {txu Ë{S u [tÕÞt òytu.
u Ëtk ¼ ¤e u Ëk ¼ ¤tÞ u ð tk ð[ tu tu ÷ t [tÕÞt Þt ý
©eMðtr{ thtÞý t r ùÞ{tkÚte zøÞt rn. u{ fkXe tu ý íÞt fÞtuo rn.
u{ u{ e ÷tðu÷e ðM wytu wk xu÷ uðt¼tE ¼õ u ¼ûtý fÞwO rn. u t tu
fthËtu ðuXe u u t{{tk xu÷ uðt ftuþeÞtyu rþh Ëtxu ËíËk htÏÞtu n tu
yuðt u ©eS{nthts t r ùÞðt¤t n t u{ t r ùÞ e ÷enthe Au. >>9 >>
yuf ð¾ Z wh{tk ©eS{nthtsu yuðwk «fhý [÷tÔÞwk n wk su r ðË
QøÞtÚte u ytÚtBÞt ËwÄe{tk þ {týË u ð o{t Ähtðe u yÒt s{ðwk. íÞthu
u Ëk tuyu ©eS u fÌtwk su uðt {w{wûtwytu {¤u tu y{thu fu{ fhðwk? íÞthu
©eSyu fÌtwk su Ítz u yÚtðt þwytu u ð o{t Ähtðe u Ëw¾uÚte {u s{òu,
yu{ {the yt¿tt Au. yu{ fne u huf ËtÄwytu u uþtk h{tk ËíËk fhtððt
146
{tufÕÞt. u{tk yîi t k Mðt{e Útt tu e t L Mðt{e yu Òtu sý Vh t
Vh t yuf t wk t{ nþu íÞtk Þt.
t{ u [tuhu Q Þto u fux÷tf {ýËtu u tuÄ fÞtuo. ý ftuE t
yk :fhý{tk XMÞtu rn, uÚte rð[th fÞtuo su yt t{{tk {u u{ fhe u
ËíËk fhtððtu. yuðtu þw¼ ËkfÕ fhe yuf fý e u tu t e tËu uËthe u
©eS{nthts Ëk kÄe ðt tu fhe u fÌtwk su xu÷ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au
u y{tht Ëh¾t ©eMðtr{ thtÞýu úñ[the ËtÄw t»to tu fÞto Au. {txu {thu
ËíËk fhðt{tk ftkE tÄ Úte. íÞthu xu÷u Ëk tu u fÌtwk su yu ðt {thtÚte þe
he u { tÞ. íÞthu u ËtÄwytuyu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt ntuÞ tu
y{thu {tÚtu yt¾e ]Úðe{tk su t ÚttÞ Au u y{tu u Úttytu.
ytðwk Ëk wk ð[ Ëtk¼¤e u whk s u xu÷ t Sð{tk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Au yuðtu r ùÞ ÚtÞtu. Ae u Ëk tuyu xu÷ u ð o{t Ähtðe fkXe
uhtðe u fÌtwk su {u u{ ÚttÞ tu ý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu r ùÞ u
fkXe tu íÞt fhþtu rn. u xu÷ u yt ðt ½xu uðt r Þ{tu yt e u tu t e
tËu {t¤t Vuhððt e n e u xu÷ u yt e u fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý t
t{ e tk[ {t¤t Vuhðòu {thtu {tuût Útþu. yu{ fne u uW Ëk tu íÞtkÚte
Þt. uðe s he u fux÷uf Xuftýu ËíËk fhtðe u tAt Z wh ytÔÞt.
íÞth t tu t u ËíËk {tk VtððtÚte ef¤e Þt. u Vh t Vh t
su xu÷ u Ë{ ¾tE u ËíËk fhtÔÞtu n tu, u xu÷ e tËu Þt. u ð¾ u
xu÷ tu t t ¾¤t{tk n t u ytð t ËtÄw u òuE Ëífth qðof kzð T «ýt{
fÞto u nw s yk :fhý{tk htS ÚtÞt. Ae xu÷ u uW Ëk tuyu fÌtwk su y{u
{the tËu yuf fthýËh ytÔÞt Aeyu. Úttuze ðth uËtu yux÷u u fthý
fneyu. íÞthu u xu÷ ðt Ëtk¼¤ðt ËtÄw tËu uXt u fÌtwk su nðu Ëw¾uÚte
fntu. íÞthu u ËtÄwyu fÌtwk su xu÷ y{u { u Ë{ ¾tE u ËíËk fhtÔÞtu
n tu ý ©eMðtr{ thtÞý ò w ht Au. u ò wÚte Ëðo u ðþ fhe ÷u Au yuðwk
y{ u òuðt{tk ytððtÚte u Ëk« tÞ{tkÚte y{u ef¤e Þt Aeyu {txu ËíËk
ht¾ðtu ntuÞ tu ht¾tu u {qfðtu ntuÞ tu {qftu, su{ {the {hS, y{tuyu tu
uÏÞwk uðwk {tu u fÌtwk.
147
ytðwk r {toÕÞ ð[ ËtÄwytu wk Ëtk¼¤e u xu÷u fÌtwk su {t¤t ÷k tuxt, nwk
õÞtk ©eMðtr{ thtÞý u ytu¤¾ tu n tu ? {thu hs n e íÞthu tu yt¾e
]Úðe wk Äwk t ÷E u {tht Sð{tk ©eMðtr{ thtÞý tu r ùÞ ½tÕÞtu. u nðu
tAt ©eMðtr{ thtÞý tu r ùÞ ftZe k¾tððt Ëthw ytðwk tu÷tu Atu ? u {tu
[tÕÞt òytu rn h yt ¾k t¤eÚte {tu kL u u nwk {theþ. ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Au u ©eMðtr{ thtÞý tu r ùÞ {tu fnuþtu tuÞ {tht Sð{tkÚte
x¤u u{ Úte. yu{ fne r hMfth fhe uW ËtÄw u tu t u íÞtkÚte hò yt e
eÄe. ý ¾tðt eðt wk ftkE qAâwk rn. ytðe he u yu xu÷u ©eS{nthts tu
r ùÞ yz htÏÞtu n tu. >>96>>
Ëtðhfwkz÷t tËu ÍªÍtuzt (ÍªÍwzt) t{ Au íÞtk W t[tk w ©eS{nthts t
yuftkr f ¼õ n t. u{ tu r ùÞ ý ðo «tÞ ftuE z tðu tu z u rn uðtu
n tu. u W t[tk w yuf ð¾ t{ t [tuht t ztÞht{tk uXt n t. íÞtk Zzt
hVÚte [thý ytÔÞtu. uýu W t[tk w u nrh¼õ òýe u sÞ Mðtr{ thtÞý
fÌtt. íÞthu W t[tk wyu u [thý u fÌtwk su Zðt õÞtkÚte ytðtu Atu? uýu fÌtwk
su nwk ©eMðtr{ thtÞý t ZzuÚte ytðwk Awk. ytðwk Zðt wk ð[ Ëtk¼¤e u
qAe òuÞwk su ðt ð÷e ftkE ðt ntuÞ tu fntu. íÞthu Zðu fÌtwk su ðt { u
fnuðtÞ uðe Úte ý u A tk yt e {hS ntuÞ tu fnwk. íÞthu W t[tk wyu
fÌtwk su yt ztÞhtu Ëtk¼¤u u{ Ëw¾uÚte fntu. su ðt ðe ntuÞ u.
íÞthu Zðu fÌtwk su Zzt{tk t t¾t[h fnuðtÞ Au u{ t h th{tk
©eMðtr{ thtÞý ò w ht hnu Au. u ò w tðe u tu t u ðþ fhe u
t t¾t[h e [thuÞ u tu u ©eMðtr{ thtÞý ÷E Þt u tu ¥ttu sz tu Úte.
yuf tu yu ðt ðe Au. íÞthu W t[tk wyu fÌtwk su ytuntu [th s ÷E Þt
? Ëtu¤nòh yufËtu u ytX Mºteytu u ©eMðtr{ thtÞý ÷E òÞ íÞtk ËwÄe
©ef]»ý ¼ ðt suðt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt fnuðtÞ u uÚte yrÄf ÷E
òÞ tu ©ef] » ý ¼ ðt Úte u {tu x t ¼ ðt fnu ð tÞ. ý Zðt
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au. yu rËðtÞ yt wr Þt{tk eòu ¼ ðt Úte
{txu yu ðt hnuðt u u eS ðe ðt ntuÞ tu fntu.
íÞthu u Zðu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞýu yuf «fhý Vuhðu÷ Au su tu t t
Ëuðf ntuÞ u t fkX{tk Yÿtût tu thtu kÄtðu Au yuðwk Ëtk¼¤u÷ Au.
148
ytðwk Zðt wk ð[ Ëtk¼¤e u u u W t[tk wyu fÌtwk su Yÿtût tu thtu
rðºt Au u ºtý ðýo u Äthý fhðt ÞtuøÞAu. ý ©eMðtr{ thtÞý yuðe
yt¿tt fhu su Ëqfwk ¾tËzwk ntuÞ u{tk tuhe htuðe u fkX{tk Äthý fhðwk. yu{
yt¿tt fhu tu u ý fkX{tk nuhðwk Au, ý ©eMðtr{ thtÞý wk ð[ rþhËtxu
t¤ðwk Au, fthý fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u u{ tk MðY tu u{ t
« t Úte {tht yk :fhý{tk rh qýo r ùÞ ÚtÞu÷ Au u tht fnuðtÚte nwk
r ùÞ{tkÚte z wk u{ Úte. wk Vtðu u{ ©eMðtr{ thtÞý Ëk kÄe ðtkfwk tu÷eþ
tu ý {tht r ùÞ{tk VuhVth ÚttÞ u{ Úte. nðu wk ynª htuft tk hM tu
fz rnk h yt hðthÚte thwk {M f Wztðe Eþ. yu{ fne u uýu Zðt u
hò yt e eÄe, ý Zðt t ð[ Úte r ùÞ{tk z { tx ÚtÞtu rn. yuðt
r ùÞðt¤t W t[tk w n t. >>97>>
Z wh t t t¾t[h t h th{tk ©eS{nthts yuf ð¾ ÷ª zt e[u
Ë¼t fhe u uXt n t. u ©eSyu Ëðo Ëk tu u ðt fhe su {U «fhý y uf
VuhÔÞtk ý yt Ë{Þu yuðwk «fhý Vuhððwk Au fu xtZ, zftu, ðhËt e Ätht
Ën fhe u su{ u u{ Ënw h{nkËtuyu fhðwk u htrºtyu ð zt{tk
r ðtË fhðtu u fq ht t þç Ëk¼¤tÞ ux÷u qh htrºtyu hnuðwk ý {thu
ftuE u ¼u t hnuðwk rn u sw wk sw wk hnuðwk yuðe {the ytsÚte yt¿tt Au, yu{
fne u ©eS{nthtsu fux÷tf r ðË Ëk tu u tu t e tËu ht¾e u uþtk h{tk
Vhðt sðt e yt¿tt fhe. u Ënw ©eS e yt¿tt ÷E u Þt u su u tu t e
tËu ht¾ðt ½xu u u htÏÞt n t.
uðt Ë{Þ{tk yuf÷t Vhðt e ý yt¿tt fhe n e. uÚte yuf yuf ý
Vh t. u{tkÚte yuf ËtÄw u yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu su ytðtk fhztk ð o{t ðthkðth
©eS{nthts Vuhðu Au uÚte nwk yufz{÷ ÚtE u ËíËk tu íÞt fhe {u íÞtk
[tÕÞtu òô. ©eMðtr{ thtÞý tu {tht { {tk rh qýo r ùÞ ÚtÞtu Au u õÞthuÞ
òÞ u{ Úte. tu nwk ßÞtk sEþ íÞtk ËíËk fhtðeþ u {tht un tu íÞt
fheþ, yuðwk Äthe u ftuE u qA tk tu t e {hS {ws [tÕÞt Þt. u Ëk
su su t{{tk òÞ íÞtk u Ëk t{ t [tuht{tk y h t{ e ¼t tu¤u þkfh wk
{kr h ntuÞ íÞtk ze hnu. u {w{wûtw ftuE tu t e tËu ytðu tu u e yt ¤
©eS{nthts Ëk kÄe ðt tu fhe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu r ùÞ tu t t
suðtu s Ët{t u fhtð t n t.
149
u ËtÄw Vh tk Vh tk yuf t wkËh¾wk t{ n wk u{tk ht{S{kr h n wk íÞtk
htrºt t þ ðtøÞu sE u Q Þto. u Mðtr{ thtÞý Mðtr{ thtÞý yuðe ÄwLÞ
fhðt ÷tøÞt. u Ëtk¼¤e u íÞtk h uþe Q hu÷t h{ tht{ tðtytu yu{
tuÕÞt su wk fw ft ËtÄw ntu u feþfw ¼s fh t ntu? u Ëtk¼¤e u sðt
ytÃÞtu su nwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ËtÄw Awk u ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt wk t{ M{hý fhwk Awk.
u ©eMðtr{ thtÞý t{ Ëtk¼¤e u tðtytu ¤e QXât u fÌtwk su
tht ¼ ðt wk t{ ÷uðwk hnuðt u rnk h [er ÞtÚte wk u {th {theþwk. tu
ý u tðtytu wk { {t t, su{ n w{t S ©eht{ wk yuftk {tk uËe
[ xe ð tze u yu f ÷e ÚtE u ¼s fh t n t. u e {tVf Ëk
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fh t nðt. uÚte ytËwhe Sðtu nw s ¤e QXât.
u ¤ e Ë ze{tk ÷tuZt t [er Þtytu {qfe eÄt. u [er Þtytu ÷t÷[tu¤
ÚtÞt íÞthu yt r h htÄe ËtÄw u u tðtytuyu ytzt tze eÄt. u fÌtwk su
t wze ©eMðtr{ thtÞý wk t{ { ÷u t. rnk h yt [er ÞtÚte tht þheh u
u÷ e {tVf zt{ Eþwk. tu ý shtÞ {tLÞwk rn. íÞthu þhehu [er Þt t
zt{ u ð t {k z ât. u su { su { [er Þt t zt{ u u { u { ðÄthu
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhðt ÷tøÞt. u ð¾ u u yËwh tðtytuyu
©eMðtr{ thtÞý tk ËtÄw wk yt¾wk þheh zt{ zt{ fhe {qõÞwk. u ð¾ u yuf
Þt¤w ËtÄw íÞtk Q Þtuo n tu uýu u tðtytu u Ë{òðe u zt{ u t yxftÔÞt.
Ae Ëðth{tk íÞtkÚte ©eS t Ëk [t÷e eféÞt u yuðtu rð[th fÞtuo
su nwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tËu òô u yu{ fnwk su ftk tu yt {thtu
{tht Sð {tkÚte r ùÞ ftZe ÕÞtu rn h nwk ef¤e Þu÷ u {u {the tËu
ht¾tu. ytðtu áZ ËkfÕ fhe u u Ëk Z wh htrºt t Ëtzt ytX ðtøÞt t
Ë{Þ{tk ytÔÞt. u ð¾ u ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk Ë¼t fhe u
uXt n t u u tswyu u ðt¤k tu {þt÷ ÷E u Q¼t n t íÞtk u ËtÄw
ytÔÞt. u ©eS{nthts u kzð T fhðt ÷tøÞt ý þheh ÷k tuxtytuyu t¤e
{qfu÷wk uÚte kzð T rn ÚtðtÚte hzðt ÷tøÞt. u Ëtk¼¤e u {nt Þt¤w yuðt
©eS{nthtsu u ËtÄw u tu t e tËu tu÷tÔÞt u fÌtwk su ËtÄwht{ fu{ r ÷ eh
Úttytu Atu? {thu þwk w:¾ Au u fntu. u ð¾ u tu t u su ðe u÷ n e u Ë½¤e
150
ðt fne tðe. u ðt Ëtk¼¤e u ðt¤k tu u fÌtwk su yt ËtÄw yt ¤ {þt÷
Ähtu. t e ÷tuftuyu {tht ËtÄw u fux÷t zt{ eÄt Au u nwk òuô. u òuE u
©eS{nthts e ytk¾{tk nw s týe ¼htE ytÔÞtk.
Ae u ËtÄwyu ©eS u fÌtwk su nu {nthts, s tk ðuht e wk y {t
Útt w:¾ u {thtÚte Ën ÚttÞ u{ Úte. {txu ftk tu {tht Sð{tkÚte {thtu
r ùÞ ftZe ÕÞtu rn tu yufz{÷ ÚtE u yt Ëk t ¼ezt{tkÚte tU¾tu zu÷
su nwk u { u Þt fhe u {u {tht Ë{e {tk ht¾tu. fthý fu nwk ßÞtk sEþ
íÞtk {thwk ¼s fheþ. íÞtk íÞtk { u ytðwk w:¾ «tó Útþu. fthý fu {thtu
r ùÞ {tht Sð{tk Au {txu.
ytðwk u ð[ ËtÄw wk Ëtk¼¤e u ÄLÞ Au ËtÄw, {u w:¾ Ën fhe u
ý {thwk ¼s Útt {tht MðY t r ùÞ tu íÞt fÞtuo rn! {txu nwk {tht
W h ½ýtu s «ËÒt ÚtÞtu Awk. {txu {u Ëw¾uÚte {tht Ë{e u r ðtË fhe u hntu.
yu{ fne u tu t t r ùÞðt¤t W h t fnu÷t Ëk u M un qðof ©eS{nthts
tu t e Ë{e u ht¾e u ½ýwk Ëw¾ yt t n t. >>98>>
fwkz÷t t Ëw¾zeyt fhþ S¼tE Útt «t S¼tE yu uW ¼tEytu
Zzu ytðu÷. u{ u tu t¤t k Mðt{e t Ë{t {Úte ©eS{nthts t MðY tu
áZ r ùÞ ÚtðtÚte tu t¤t k Mðt{e tËu ð o{t ÷E fkXe Äthý fhe, Zzu
Úttuzt r ðË hne u tu t u ½uh Þt. íÞtk t {nts u ¾ h ze fu fhþ S
Útt «t S Zzu sE u fkXeytu kÄtðe ytÔÞt u yt ýtk {q¤ Ä{o tu íÞt
fhe ðtu Ä{o Äthý fÞtuo. {txu u uW sý u tu÷tðe u X ftu yt ðtu. u {u
u{ fhe u ý fkXeytu tuztðe k¾tððe.
ytðtu rð[th fhe u {nts ÷tuftuyu uW ¼tE u tu÷tÔÞtk u sux÷wk
fnuðwk ½xu ux÷wk fÌtwk. tu ý t tk y úuËh wk r ÷fw÷ ð[ {tLÞwk rn. u
yuðtu sðt ytÃÞtu su yt ýtk Ä{o{tk nðu ftkE Xuftýwk hÌtwk Úte. uÚte y{u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ytr© ÚtÞt Aeyu. u ©eMðtr{ thtÞý tu r ùÞ
y{thtk Sð{tk Ë T whw t « t Úte ¾hu¾htu ÚtÞtu Au {txu fkXeytu rn tuzeyu.
¼÷u {tht rð[th «{týu Ëw¾uÚte fhtu. ytðtu sðt uW ¼tEytuyu ytÃÞtu
u tu t u ½uh Þt. Ae t tk {nts u yufXt ÚtE u yuðtu rð[th fÞtuo su
yt ýu uW ¼tE u t nth fhtu, u u e wft uÚte ftuE ý [es ÷uðe
151
rn, u{ u{ u ftuE wft uÚte ftkE [es yt ðe rn. f tr ftuE ý u{ e
ËtÚtu ÷uðt uðt tu ÔÞðnth ht¾þtu tu u u ý t nth {qfðt{tk ytðþu.
ytðtu Xhtð [tu¬Ë fÞtuo.
u ðt uW ¼tEytuyu òýe uÚte tít tu fthËtu ½ýt {tË ËwÄe ¼tu ÔÞtu
tu ý t ðt¤tytuyu r ÷fw÷ Þt ytýe rn. uÚte uW ¼tE Zzu Þt u
tu t¤t k Mðt{e e tËu títu fhu÷t fthËt e ðt fne tðe. u Ëtk¼¤e
tu t¤t k Mðt{eyu fÌtwk su {tht Sð{tk ©eMðtr{ thtÞý tu tftu r ùÞ
Au tu Ëðo «fthu ©eMðtr{ thtÞý {the ËntÞ t fhþu. {tu ftuE «fthu
{qkÍtþtu rn. u tít{tk {u s fh tfthð t Útþtu. {u Ëw¾uÚte fwkz÷t òytu.
{thwk w:¾ ©eS{nthts Úttuzt r ðË{tk xt¤e t¾þu. nwk ý { u ytþeðto
yt wk Awk yu{ fne u hò yt e uÚte uW ¼tEytu fwkz÷t Þt.
íÞtk yuf Ä tZâ þtnwfth u íÞtk ðhtu n tu u Ënw tíÞ u tu t u ½uh
s{ðt wk yt{kºtý fÞwO n wk u ¼tEytu rËðtÞ. yt u ¼tEytu huf tf Útt
[tËýe t ft{{tk ntUrþÞth n t. A tk eò Ëw¾zeÞt u tu÷tðe u tf fhðt e
ËtU ýe fhe. u ½ýt ntUrþÞth n t A tk su su [tËýe fhu u ftk tu h{ ÚtE
òÞ u ftk tu fXý ÚtE òÞ. ý yufu tf Ëthtu ÚttÞ rn. u òuE u þuX t
{w e{u þuX u ðt fne su tf Ëthtu Út tu Úte u huf tf zu Au. {txu tf
ËwÄthðtu ntuÞ tu fhþ ¼tE Ëw¾zeÞt u tu÷tððt e yt¿tt fhtu tu nwk tu÷tðe
÷tðwk, ®n h ðhtu þtu¼þu rn.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u þuXu fÌtwk su {thwk t{ ÷E u Ëw¾uÚte tu÷tðe ÷tðtu.
íÞthu {w e{u yt ún qðof fhþ tË u tu÷tðe u u e tËu huf tftu [tËýe t
fhtðztÔÞt. u e ðt þuX u ¾ h zðtÚte þuX fhþ tË W h nw htS ÚtÞt
u fÌtwk su {u ytÔÞt ntu tu {thwk fÞwO fthÔÞwk Ëðo ÔÞÚto ÚtE ò {txu {u
ynª s{ðt hnuòu. u ½uh sþtu rn. {the tËu su{ tf fhtÔÞt u{s
tít u ehËtððwk Au. yu{ fne u ½uh sðt eÄt rn. tít ßÞthu s{ðt ytðe
íÞthu fhþ Ëw¾zeÞt u òuE u þuX u fÌtwk su yt u þt ðtM u tu÷tðu÷ Au ?
yt u tu t nth fhu÷ Au. íÞthu þuXu fÌtwk su u ytÔÞtu íÞthu yt fhtðu÷ tftu
ËwÄÞto Au. {txu su{ u u t nth fhu÷ Au u{s nwk u u tíÞ{tk ÷ô Awk.
u{s {tu Ëðo u fhþ tË s ehËþu. u ð¾ u ftuE ý kÂõ {tkÚte QXþu
u t nth Au. nwk fhþ tË t ût{tk Awk.
152
yu{ fne u fhþ tË¼tE e tËu ehËtÔÞwk. u Ënw Ëtk¼¤u u{ þuXu
fÌtwk su ytsÚte fhþ tË¼tE e ËtÚtu Ënwyu ÷uðt uðt tu ÔÞðnth ht¾ðtu. u
ftuEyu ftkE ý tu÷ðwk rn. yuðtu k tu M fÞtuo. {txu fu ðt wk yux÷wk s Au
fu tu t¤t k Mðt{e t « t Úte uW ¼tEytu t yk :fhý{tk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu tftu r ùÞ n tu tu fthËtu ðuXe u ý ËíËk tu íÞt fÞtuo rn.
©eS{nthtsu u{ e ËntÞ t fhe. {txu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu r ùÞ
rþhËtxu ht¾ðtÚte ©eS{nthts e «ËL t ÚttÞ Au yu s fnuðt tu rËØtk
Au. >>99>>
t{ Ë{ZeÞt¤t t fý e ðehtu Ëu÷zeÞtu ©eS{nthts t Ëtht ËíËk e
n t. u uytu uðËuðt, yt[tÞoËuðt, Ëk Ëuðt rð uhu ¼tð qðof fh t n t. u
©eS{nthts t MðY tu r ùÞ yr áZ n tu. u ©eS t t¤ðt ÞtuøÞ Ëðo
r Þ{tu u ÞÚttÚto t¤ðt {txu iÞth hnu t. yuðt ðeht¼õ u yuf Ë{Þu u{ t
t{ t ftXeytuyu fÌtwk su {tht ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u ºtý tEytu u
÷E u tËe Þt Au.
yuðt Ë{t[th ftXeytuÚte Ëtk¼¤e u fÌtwk su y{tht ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Ëtu¤ nòh yufËtu u ytX ÷E òÞ íÞtk ËwÄe tu ©ef]»ý ¼ ðt
suðt. u uÚte yrÄf ÷E òÞ tu u yð th t yð the Au. ytðtu W¥th
ytÃÞtu, ý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t r ùÞ{tkÚte zøÞt rn. yuðt Ëðtuo he
r ùÞðt¤t n t. >>100>>
t{ ðtkfeÞt t yhsý xu÷ nu÷tk htuût uð wk ¼s fh t n t.
Ae yuf Ë{Þ{tk ©eMðtr{ thtÞý e yt¿ttÚte uþtk h{tk Vh t Ëk u{ t
t{{tk ytðe u þkfh t {kr h{tk Q hu÷t n t íÞtk yhsý xu÷ þkfh tk
þo fhðt ytÔÞt íÞthu íÞtk uXu÷t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄw u u
÷t e u Ë{e {tk uXt. u xu÷ u ËtÄwyu ¼ ðt u ¼sðt e ðt toytu fhe u
fÌtwk fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u{ wk {tu ¼s fhtu tu {thtu ytíÞkr f
{tuût ÚttÞ, íÞthu xu÷ fnu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au yu{ {thtÚte fu{
{ tÞ? íÞthu ËtÄwyu Ë{ ¾tE u u yhsý xu÷ u ð o{t Ähtðe fkXe
uhtðe u ËíËk e fÞto u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu rh qýo r ùÞ fhtÔÞtu
u fÌtwk fu ©eMðtr{ thtÞý t t{ e tk[ {t¤t Vuhðòu. yk ft¤u ©eS{nthts
{ u uzðt ytðþu yu{ fne u Ëk Vhðt eò t{ hV Þt.
153
Ae ftuE ð¾ u yhsý xu÷ e heûtt ÷uðt ð o{t Ähtð th
Ëk ytÔÞt. u xu÷ u fnu su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Úte, u {the
yt ¤ y{u tu ¼q÷Úte Ë{ ¾tÄt Au íÞthu u yhsý¼tEyu fÌtwk su {U
tu fkXe tkÄe íÞthu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu tftu r ùÞ fhe u tkÄe
Au {txu {u þwk ý «íÞût ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt { u r ùÞ{tkÚte tzðt
ytðu tu ý {tht r ùÞ{tk Vuh zu rn. ytðwk xu÷ wk ð[ Ëtk¼¤e u
ð o{t Ähtð th whw htS ÚtÞt u ytþeðto yt e u Þt, ý tu t u
fkXe kÄtð th whw wk {tLÞwk rn, u tu t t r ùÞ{tk z { tx ÚtÞtu rn,
{txu u{ u ÄLÞðt Au. yuðt W¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t r ùÞðt¤t
yhsý xu÷ n t. >>101>>
154
©eS{nthtsu nrh¼õ tu e Äehs t òuE u rð»tu ðt toytu
t{ wft t tuzS¼tE ftÞ{ ©eS e ËtÚtu hnu t u ½ýt h{qS
n t. u ftuE ð¾ u {nthts e tËu yu{ fnu t su {u {tht nrh¼õ e
Äehs t e heûtt fu{ ÷u t Úte ? u Ëtk¼¤e u ©eS fnu Ë{Þ «{týu Äehs
ht¾ðe u {nt fXý Au. íÞthu tuzS¼tE fnu nu {nthts,þwk fXý Au?
ßÞthu y{tu ÷ztE Út e ntuÞ íÞthu k qftu e tu¤eytu, ¼t÷tk, ÷ðthtu t ½t
Ën fhe u Ët{t e ËtÚtu ÷zeyu. ý Äehs t tu íÞt fhe u tAt nXeyu
rn, yuðt y{u ûtºte ÷tuftu Aeyu {txu {thu {the Äehs t e heûtt ÷uðe
ntuÞ tu Ëw¾uÚte ÷uòu. u Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu fÌtwk su, ¼÷u {the {hS
Au tu ftuE ð¾ heûtt ÷uþwk.
Ae ½ýtkf {tËtu ðeíÞt t yuf ð¾ ©eS{nthts ©e{wõ t k
Mðt{e ytr f Ëk tu Útt ftXe t yËðthtu Útt tuzS¼tE Ërn ¼qs ÄtÞto
n t. íÞtk fux÷tf r ðË hne u fux÷tkf t{tu{tk nrh¼õ tu u þo yt e u
Z wh hV Äth t n t. u ð¾ u hM t{tk {wõ t k Mðt{e tu Ëe ht{ ½ýtu
Aðtzu hne Þtu. Ae ©eSyu rð[th fÞtuo su yt ð¾ u tuzS¼tE e
heûtt ÷uðt tu ÷t ytÔÞtu Au. uÚte u{ e Äehs t òuE ÷ô. u Äehs tðt¤t
fuðt Au u sýtE ytðþu.
yuðtu áZ ËkfÕ fhe u yuf hM t e tsw{tk t e ýofwxe ytðe. íÞtk
©eS{nthts {týfe ½tuzuÚte e[u W Þto. u tuzS¼tE u fÌtwk : yt fw t{tk
uËtu. {thu {the Äehs t òuðe Au. íÞthu tuzS¼tEyu fÌtwk su ¼÷u {nthts
{the heûtt ÕÞtu. yu{ fne u ©eS e yt¿ttÚte fw t{tk uXt. Ae {nthtsu
Ënw ftXeytu u yt¿tt fhe su tuhze t ftkxt ÷tðtu u yt fw t Vh t ðªxtu. u
Ëtk¼¤e u whk s ftXeytu tuhze ÷tÔÞt u fw t Vh tk u ftkxt u ðªxât. u
ð¾ u tuzS¼tE fw t{tk uXt uXt fe o tu÷ðt ÷tøÞt su, hu Ë ý
nrhðh wk Ët[wk, eswk Ëðuo ûtý¼k wh ft[wk hu Ë ý. yu Qk[u Mðhu
tu÷ t yuðt tuzS¼tE tu t t yk :fhý{tk rð[th fhðt ÷tøÞt su yt
ûtý¼k wh þheh ðu÷wk{tuzwk tþ t{ . u tu yk ytsu ytðe Þtu yu s
©eS{nthts e {tuxe f] t ÚtE. ytsu nwk hk u[k u ©eS t Ät{ tk þo fheþ
u yûthÄt{ e Ë¼t{tk r ðtË fheþ. ð¤e ©eS t nM f{¤Úte {thtu
155
yÂø ËkMfth Útþu. suðe he u fýo tu ¼ ðt u tu t t nM f{¤Úte ¼Y[ ûtuºt{tk
yÂø ËkMfth fhu÷ uðe s he u wÁ»ttu¥t{ thtÞý {thtu ytsu yÂø ËkMfth
fhþu. {txu {tht suðtu yt wr Þt{tk ftuE ¼tøÞþt¤e Úte.
yuðt rð[thtu fhe u ð¤e fe o ¼Âõ þY fhe. u ð¾ u ©eS{nthts
[f{fÚte yÂø Wí Òt fhðt ÷tøÞt u òýeòýe u ðth ÷ tzu. íÞthu fw t e
yk hÚte tuzS¼tE ©eS{nthts u fnu su, þwk rð[th fhtu Atu ? {thtÚte
yÂø Wí Òt Út tu ntuÞ tu u [f{f { u yt tu. nwk [f{fÚte yÂø « x
fhe u yk hÚte {qfwk suÚte Íx th ytðu. yu{ fnu Au ux÷tf{tk {wõ t k
Mðt{e íÞtk ÄtÞto. u òuE u Mðt{eyu qAâwk su nu {nthts yt þwk fhtu Atu?
Ae ©eSyu fÌtwk su tuzS¼tE e heûtt ÷ô Awk su tuzS¼tE fux÷tf{tk
Au ? þqhðeh Au fu Vtuþe Au? u Ëtk¼¤e u tuzS¼tE tuÕÞt su nwk þqhðeh
Awk ý Vtuþe Úte {txu Ëw¾uÚte yÂø {qfe u { u t¤e {qftu. {thu Äehs t tu
íÞt fhðtu Úte.
u Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwk su ytðe heût
÷uþtu tu yt f¤eft¤{tk ftuE yt e tËu hnuþu rn. heûtt ÷uðt tu nt÷
Ë{Þ Úte u s {tk yu{ ðt Qzþu su ©eMðtr{ thtÞý Sð t {týË u
t¤e {qfu Au. {txu {týË{tht Au. yu{ fÌtwk íÞthu {wõ t k Mðt{e u ©eSyu
fÌtwk su, {u fntu u{ fheyu. Ae Mðt{eyu fÌtwk su tuzS¼tE u fw t{tkÚte
nth ftZtu. u Ëtk¼¤e u ©eSyu tuzS u fw tÚte nth ftZât u ðthkðth
tÚt{tk ½t÷e u {éÞt u fÌtwk su {the Äehs t u ÄLÞðt Au. qðuo su{
nrhùkÿ htòyu Útt þe e htòyu tu t t {tuûttÚtuo Äehs t tu íÞt ntu tu
fÞtuo uðe he u {u ý ÄiÞo htÏÞwk uÚte nwk {tht W h nw s «ËL ÚtÞtu Awk.
fnuðt wk yux÷wk Au fu yt ÷tuf{tk un Ëk kÄe w:¾tu ytðu u òuE u
yk :fhý{tk w:¾ {t ðwk rn u{s Äehs t tu íÞt õÞthuÞ fhðtu rn.
¾ht Ëkfx{tk Äehs t ht¾eþwk tu suðe he u tuzS¼tE W h ©eS{nthts
«ËL ÚtÞt u «{týu yt ýe W h ý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt «ËL Útþu
yu s rËØtk Au. >>102>>
t{ {tk htu¤{tk ytýk S¼tE Ëk½uzeÞt ©eht{t k Mðt{e t Ëuðf n t.
u ht{t k Mðt{e ßÞthu Ät{{tk Þt Ae ytýk S¼tE u ©eS{nthts tu
156
Ëðtuo he r ùÞ ÚtÞtu. yuf ð¾ ©eS{nthts Ëk tuyu Ërn {tk htu¤ ÄtÞto
n t. u ð¾ u ytýk S¼tE u yuftk {tk uËtze u ðt fne su, wk {thtu
yuftkr f ¼õ ÚtÞtu ý {the Mºte ËíËk e Úte {txu u u wk ËíËk e fÞo u
ftk tu u tu íÞt fÞo. íÞthu ytýk S¼tEyu fÌtwk su u {thtÚte ËíËk e ÚttÞ
u{ Úte u{s {thtÚte ftZe {wftÞ u{ ý Úte.
íÞthu ©eSyu fÌtwk su, yu{ {thtÚte rn u tu nwk { u rð{w¾
fheþ. yu{ fne u ytýk S u tu t e tËuÚte WXtze {qõÞt. Ae ©eS{nthtsu
{tk htu¤{tk Úttuzt r ðË hne u [t÷ e ð¾ u Ëðuo ËíËk eytu u tu÷tðe u fÌtwk
su nwk ytsÚte ytýk S¼tE u rð{w¾ fhwk Awk. {txu u{ u {kr h{tk uËðt uðtu
rn, u f t[ {kr h{tk ytðu tu {kr h e ¾zfeyu Q¼tu hnuðt uðtu ý
{kr h{tk uËðt uðtu rn u ytýk S¼tE u òuE u Ëðuo nrh¼õ tuyu
ntzâfq he-ntzâfq he yu{ tu÷ðwk.
ytðe yt¿tt fhe u ©eS{nthts íÞtkÚte [t÷e eféÞt. u Vh t Vh t
¼qs ÄtÞto. íÞtk ¼qs{tk ºtý {tË htuftÞt. u Ae eò t{zt{tk ºtý
{rn t VÞto u Ae Z wh sðt rð[th fÞtuo uÚte Ëk tuyu Ërn ©eS{nthts
{tk htu¤ ÄtÞto. uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u Ëðuo nrh¼õ tu ©eS{nthts tk
þo fhðt ytÔÞt u ¼u t ytýk S¼tE ý þo fhðt ytÔÞt. {kr h{tk
uËðt e kÄe ntuðtÚte {kr h e ¾zfeyu htuuftE u ©eS{nthts u ËL{w¾ kzð T
«ýt{ fÞto u {t¤t ÷E u ©eS e {q Äthe u Vuhððt ÷tøÞt.
u ð¾ u su su nrh¼õ tu {kr h{tk ytðu Útt {kr h{tkÚte òÞ íÞthu
ytýk S¼tE u òuE u ntzâfq he-ntzâfq he fnu t òÞ tu ý tu t t
yk :fhý{tk sht ý ûttu¼ ÚttÞ rn u Ëðuo nrh¼õ tu t òuzt tu t t
ÄtuÞu÷t ÷q ztÚte ÷qAe u Ëð¤t {qfu. u ©eSyu «íÞût òuÞwk. Ae nrh¼õ tuu u
©eSyu fÌtwk su {kr h{tk fq he ytðe Úte u {tu ntzâfq he-ntzâfq he fu u
fntu Atu? íÞthu nrh¼õ tuyu fÌtwk su, nu {nthts yt ©eyu yt¿tt fhe n e
su ytýk S¼tE u {kr h{tk uËðt uþtu rn u u{ u òuE u ntzâfq he-
ntzâfq he fnuðwk uÚte u{ u {kr h{tk uËðt u t Úte. u u{ u òuE u y{u
Ënw ntzâfq he-ntzâfq he fneyu Aeyu.
157
ytðwk nrh¼õ tu wk ð[ Ëtk¼¤e u ytË Úte whk Q he u ©eS{nthts
ytýk S¼tE tËu Þt. íÞthu ytýk Syu ©eS u ntÚt òuze u fÌtwk su ytðwk
nrh¼õ tu tËu fhtððt wk þwk fthý Au? íÞthu ©eSyu fÌtwk su, nwk {the
Äehs t òuô Awk su {tu fux÷tf{tk Atu ! íÞthu ytýk Syu fÌtwk fu Ëw¾uÚte
{thu ßÞtk ËwÄe {the Äehs t òuðe ntuÞ íÞtk ËwÄe swytu. nwk {tht « t Úte
Äehs t tu íÞt fhðt tu Úte. íÞthu ©eS{nthts fnu fu {the Mºte u ËíËk e
fhtu, rn tu u tu íÞt fhtu. íÞthu ytýk S¼tEyu «Út{ e uXu sðt
ytÃÞtu uÚte ©eSyu fÌtwk su nwk {the Äehs t u òuE u {tht W h nw s
«ËL ÚtÞtu Awk. {u Äehs t ht¾e u A {tË ËwÄe nrh¼õ tu wk y {t Ën
fÞwO. tht suðtu Äehs tðt¤tu ftuE nª. y u {thtu Útt nrh¼õ tu tu ÷uþ{tºt
yð wý ytÔÞtu rn. {txu {the {hS ntuÞ tu {the Mºte u nwk {tht
« t Úte yuf ûtý{tºt{tk ËíËk e fhwk.
u Ëtk¼¤e u ytýk S¼tE nw htS ÚtÞt. u ©eS u ntÚt òuze u fÌtwk
su, {tu u u ËíËk e fhtu y u { u {kr h{tk þo fhðt e yt¿tt fhtu. u
ð¾ u Ëðo nrh¼õ tu u ©eSyu fÌtwk su ytýk S¼tE u ytsÚte {kr h{tk
ytððt e yt¿tt Au. u ftuEyu ntzâfq he yu{ fnuðwk rn. Ae ytýk S u
tu t e ËtÚtu {kr h{tk Ëðuo nrh¼õ tu e yt ¤ uËtzât. y u ©eSyu
ytýk S u fÌtwk su y{u { u ntzâfq he nrh¼õ tu tËu fnuðztÔÞwk u wk fthý
{thu ºtý sL{ fq ht t ÷uðt z . u sL{ {tht {tÚtuÚte A {tË ntzâfq he
fnuðztÔÞwk u u {u Äehs t ht¾e u Ën fÞwO. tu nðuÚte u sL{ {thu Ähðt
zþu rn. yu{ fne u ËkæÞt yth e fhe u uXt.
Ae ytýk S¼tE u Útt Ëðuo nrh¼õ tu u sðt e yt¿tt fhe. u s
htrºtyu ©eS{nthts e EåAtÚte ytýk S¼tE e Mºte u s{ u¾týtk u ½ýtuf
{th {tÞtuo uÚte [eËt[eË tzðt ÷t e. u ð¾ u ©eS e EåAtÚte íÞtk u t»to
ytÔÞt. u s{ u fÌtwk su yt tu r ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu yuftkr f
¼õ Au. u {u yt Mºte u þt {txu {thtu Atu ? íÞthu s{u fÌtwk su u Mºte tu r
ËíËk e Au. ý yt tE õÞtk ËíËk e Au ? u nrh¼õ ÚttÞ tu y{u u u
{theyu. íÞthu u tEyu fÌtwk su nwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e yuftkr f ¼õ
ÚtEþ, u Ä{or Þ{ ht h t¤eþ. nðuÚte nwk Vuh tzwk tu {thu { u Ëw¾uÚte
kz uðtu. yu{ fÌtwk. u Ëtk¼¤e u u tE u {thðt wk kÄ fhe u s{ [tÕÞt Þt.
158
u t»to ý ©eS{nthts e EåAtÚte u¾t t kÄ ÚtÞt. Ae u tE Ëðth{tk
ðu÷e QXe u tE-ÄtuE u ©eS tËu E u {nthts u fÌtwk su, { u ð o{t
Ähtðe fkXe uhtðtu, u {thtu w tu {tV fhtu. fthý fu yts htrºtyu { u s{u {th
{the u yÄ{wE fhe tk¾e ý {tht t»to ytÔÞt íÞthu {thtu [tð ÚtÞtu. u
nwk ËíËk e Úttô tu u s{ { u Sð e {the t¾u.
u Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu u tE u ð o{t ÄhtÔÞt u fkXe nuhtðe.
u òuE u ytýk S¼tE nw «ËL ÚtÞt. u ytýk S¼tE u ©eSyu fÌtwk su
y{tu yts [t÷ðt t Aeyu. ynª ytððt wk fthý tu yux÷wk n wk fu {u
{the Äehs t tu íÞt fÞtuo Au fu rn? ý {u y{tht ðtM u ½ýe Äehs t
ht¾e {txu ytðtu nwk { u {¤wk. yu{ fne u ©eS{nthts tÚt{tk ½t÷e u
ðthkðth {¤ t n t. fnuðt wk yu Au su ytýk S¼tEyu A {tË ËwÄe ©eS t
fnuðtÚte nrh¼õ tu wk y {t Ën fÞwo uÚte ©eS u{ t W h nw s
«ËL ÚtÞt, u u e Mºte u tu t tk « t Úte nrh¼õ fhe. u{s yt ýu ý
Äehs t ht¾ðe u ËíËk t hsw Útðwk. uÚte ytýk S¼tE e {tVf yt ýtk
W h ý ©eS{nthts «ËL Útþu. >>103>>
t{ Ëw uze{tk ði»ýðhts tu t¤ xu÷ n t. u t efht ztÌtt¼tE
n t. u ztÌtt u ËtÄw t Ë{t {Úte ©eS{nthts tu rh qýo r ùÞ ÚtÞtu n tu.
uÚte ËtÄw tËu ð o{t Ähtðe u fkXe tkÄe u Ë{u ËtÄwyu yu{ ðt fne su,
{u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ¼õ ÚtÞt uÚte {thtk {t t Útt
Ë tkËk kÄeytu the ntkËe-{~fhe fhþu Útt { u w:¾ yt þu. íÞthu ztÌttyu
fÌtwk su { u w:¾ yt þu tu ý ËíËk tu íÞt fheþ rn. u{s Äehs t
ht¾e u Ëw¾ w:¾ u Ën fheþ. ytðwk ztÌtt÷t÷ wk ð[ Ëtk¼¤e u ËtÄw ½ýtk
«ËL ÚtÞt u ytþeðto yt e u ËtÄw íÞtkÚte [t÷e eféÞt.
Ae tu t¤ xu÷ u ftuEfu yu{ ðt fhe su {u ði»ýð Atu u {thtu
efhtu ©eMðtr{ thtÞrýÞtu ÚtÞtu u Xef rn.. {txu ËíËk {wftðe ãtu. yuf
½h{tk u Ëk« tÞ ntuÞ rn. u Ëtk¼¤e u tu t¤ xu÷u ztÌtt u tu÷tÔÞtu
u fÌtwk su yt ýu ði»ýð Aeyu u u Ä{o y tr tu Au u ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu Ä{o ðtu Au u yt ýu ht¾ðtu Úte. {txu fkXe tuze tÏÞ.
rn h ÞtuøÞ t «{týu rþûtt fheþ. íÞthu ztÌtt÷t÷u fÌtwk su {thtÚte ËíËk
159
{wftÞ u{ Úte. {u { u ÞtuøÞ t «{týu rþûtt fhþtu u u nwk Äehs t
ht¾e u Ën fheþ. {the {hS «{týu fhtu. yu{ fne u ztÌtt÷t÷ h
[t÷e ef¤ tu nðtu.
íÞthu u t r tyu rð[th fÞtuo su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄwyu
yt ztÌtt÷t÷ t Sð{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt ½t÷e eÄt Au, uÚte
ËíËk tu íÞt Útt fkXe tu íÞt fhþu rn. {txu rþûtt fheþ tu s fkXe
tuze t¾þu. yu{ rð[the u ztÌtt÷t÷ u w:¾ uðt{tk ¾t{e ht¾e rn tu ý
fkXe tu íÞt fÞtuo rn. u òuE u tu t¤u tu t t [tfh u yt¿tt fhe su, yt u
yt ýtk ¾u h{tk ÷E òytu. u ztÌtt t u tkÄe u Äu {tÚtu fqðt{tk
z ftk ¾ðhtðtu. {he òÞ tu ¼÷u, ý fkXe tuze t¾u u ËíËk tu íÞt fhu
yuðwk òu f q÷ fhu tu u u fqðt{tkÚte nth ftZðtu. rn h {the t¾òu. yu{
yt¿tt yt e. uÚte ztÌtt÷t÷ u ÞwÂõ fhe u ¾u hu ÷E Þt. íÞtk ý u u
½ýtu Ë{òÔÞtu tuÞ sht ý {tLÞwk rn. íÞthu u t tkÄe u fqðt{tk Äu
{tÚtu týe{tk ðthkðth ftZu u wztzu tu ý Äehs ht¾e u yu{ tu÷u su nu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt «nT÷t e hûtt fhe u{ {the hûtt fhðe ntuÞ tu
hûtt fhtu. u ßÞtk ËwÄe {tht «tý nþu íÞtk ËwÄe Äehs tu íÞt fheþ rn,
{txu su{ yt e EåAt ntuÞ u{ {thu ð oðwk Au. ytðwk ®n{ Ëtu tu tu÷u.
ytðe u e Äehs u òuE u yfM{t u «Út{ tu us us fqðt{tk Útt
fq ð t e nth ÚtE Þw k u u s e {æÞu « x w h w » ttu ¥ t{ thtÞý
©eËnò k Mðt{e w:¾ t yt th u u¾týtk u fÌtwk su {tht yuftkr f ¼õ u
u t t t fÌttÚte {tu yu r hy htÄe u fqðt{tk þt {txu tÏÞtu Au? u u
nth ftZtu. {u {tht Sð wk þt {txu tztu Atu? u nwk tu ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Awk u {tht ¼õ u ytÄe Awk. u {u u «fthu u e hûtt fheþ.
þheh{tkÚte «tý ftZðt u ht¾ðt u {tht ntÚt{tk Au, u {tht ntÚt{tk Úte.
yu{ fne u ztÌtt u fqðt{tkÚte nth fZtÔÞtu u ©eS{nthtsu tu t t ftu{¤
ntÚt ztÌtt t {w¾ Útt {tÚtt W h VuhÔÞt u tÚt{tk ½t÷e u {éÞt u fÌtwk su
U «nT÷t e uXu Äehs ht¾e Au tu nwk tht W h nw s «ËL ÚtÞtu Awk.
Äehs ht¾e Au u{ u u{ ht¾su. u ËíËk Útt fkXe tu íÞt fheþ rn.
nwk the Ëðo «fthu hûtt fheþ. yu{ fne u íÞtkÚte yk Äto ÚtE Þt.
160
ytðtu tð òuE u [tfh÷tuftu ½ýtk s Ík¾ðtE Þt. u ztÌtt u ÷E u
½u h ytÔÞt u tu t¤ e yt ¤ shu òu Þ u ÷ e ðt fhe u fÌtw k su
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au u ztÌtt e Äehs u ytÄe ÚtÞu ÷ t Au .
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fhu tu fhðt ãtu. íÞthu tu t¤u fÌtwk su
{u u{ ÚttÞ {thu ËíËk hnuðt uðtu Úte. Ae ztÌtt u ½h{tk qhe u t¤wk
ðtËe fwk[e tu t e tËu ht¾e u fÌtwk su ËíËk tu íÞt fheþ íÞthu nwk ¾tðt
yt eþ. rn h u ½h{tkÚte nth ftZeþ rn. yu{ fne u íÞtkÚte [tÕÞtu
Þtu. u-ºtý r ðË ÚtÞt tu ý t¤wk W½tzâwk rn Útt ¾tðt wk ytÃÞwk rn.
íÞthu yûth r whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{eyu htrºt t th ðtøÞu ztÌtt u þo
eÄwk. u u u s{tzâtu, týe tÞwk u u qhu÷t ½h{tkÚte ftuE òýu uðe he u
yuf htrºt{tk Z wh ntU[tze eÄtu. u íÞtk ztÌtt u eûtt yt e u ËtÄw fhe
tu t e tËu htÏÞtu.
u u u-[th ð»to ÚtÞtk íÞthu tu t¤ u ftuEfu yuðt Ë{t[th ytÃÞt su,
thtu efhtu Zzt{tk ËtÄw ÚtE u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tËu hÌttu Au. u
Ëtk¼¤e u tu t¤ Zzu ytÔÞtu u yt ún qðof ztÌtt u tAtu Ëw uze uze Þtu.
u qðo e {tVf su{ w:¾ yt tu n tu u{ w:¾ yt ðt ÷tøÞtu. uýu w:¾ u
nw s Ën fÞwO. ý Äehs{tkÚte zøÞtu rn. íÞthu ztÌtt u eS ð¾
©eS{nthtsu þo eÄtk u Zzu ÷E Þt. u ÷ª zt e[u {q¤ MðY Úte
tu u Ë¼t fhe u uXt n t íÞtk ztÌtt÷t÷u ytðe u ©eS{nthts u kzð T
«ýt{ fÞto. u ð¾ u e Þt¤ Ë¼t{tkÚte QXe u ztÌtt u tÚt{tk ½t÷e u
ðthkðth {¤ðt ÷tøÞt. u ytkÏttu{tkÚte s¤ zðt ÷tøÞtk. u Ënw Ëk tu Útt
nrh¼õ tu e yt ¤ ©eS{nthtsu ðt fhe su yt ztÌtt÷t÷ «nT÷t Au, u
u t r t rnhÛÞfþe w Au uÚte yt ztÌtt u w:¾ yt ðt{tk ¾t{e ht¾e rn,
tu ý nw s Äehs ht¾e u fkXe Útt {thtu íÞt fÞtuo rn, {txu {the
yt t W h nw s «ËL t ÚtE Au. nðuÚte {the Ëuðt{tk nwk ztÌtt u ftÞ{
ht¾eþ. yu{ fneu ztÌtt u eûtt yt e u ËtÄw fhe u tu t t Ë{e {tk htÏÞtu.
fnuðt wk fu ztÌtt÷t÷u òu Äehs ht¾e tu u t W h ©eS{nthts «ËL
ÚtÞt, u tut e Ë{e e Ëuðt yt e. u e {tVf yt ýu Ëw¾ w:¾ Ën
fhe u Äehs ht¾e ©eS{nthts{tk y¾kz ð]Â¥t ht¾eþwk tu ztÌtt÷t÷ e uXu
161
yt ý u ©eS{nthts Ëuðt{tk ht¾þu. Äehs Ë{t Zt÷ Úte u Äehs e
ðt Au. >>104>>
t{ h h t sþ{ ¼tE xu÷ u fr ÷Sð tËS t Ë{t {Úte
ËíËk ÚtÞtu n tu. u ËtÄw t Ë{t {Úte Ë{sý rh õð n e. ÔÞðnth
Ëk kÄe Ëw¾ w:¾ ytð wk tu ý u{tk ÷uðt t rn. u yu{ rð[th fh t su
Ëw¾ w:¾ tk yt tht ft¤f{tor f ftuE Úte. Ënw ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u
ytÄe Au. u yt þheh tu f{toÄe Au. {txu ËkMfth «{týu Ëw¾ w:¾ ytðu
u òÞ Au. yuðtu áZ rð[th fhe u ©eS{nthts wk y¾kz t{ M{hý fh tk
u ¾u e tu ÄkÄtu fhe tu t wk wsht [÷tð t. u{ e Äehs òuðt u {txu
©eS{nthts tu»t {rn t e htrºt t th ðtøÞu {týfe ½tuzeyu [Ze u r ÔÞ
unu, sþ{ ¼tE xu÷ u ½uh ÄtÞto.
sþ{ xu÷ t ½h e ytuËhe [e uÚte fhe u {týfe tk yt ÷t u
ytuËhe e ftuh W h {wftÔÞt. u ©eSyu tu t t ntÚtu ytuËhe e ftuh
W h Ëq u÷t sþ{ ¼õ wk ytuZu÷ ðMºt ¾uk[e u s tzât. u ò e ©eS u
kzð T fhe u u ÷tøÞt u fÌtwk su yíÞthu {æÞ htºtu yt ©e õÞtkÚte ÄtÞto
? íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su nwk yûthÄt{{tkÚte ynª ytÔÞtu Awk. {thu { u
yuf ðt fhðe Au íÞthu xu÷u fÌtwk su Ëw¾uÚte fntu su{ {the yt¿tt Útþu u{
nwk fheþ. íÞthu ©eSyu fÌtwk su {u fnu t ntu tu nwk {tht {tuxt Atufht u
{tht Ät{{tk uze òô. Ae xu÷ fnu su {thtu Au {txu Ëw¾uÚte uze òytu.
nwk u{tk htS Awk. íÞthu ©eSyu fÌtwk su nwk uze sEþ tu {tu u Äehs hnuþu
? Ae u{ýu fÌtwk su {tht « t Úte nwk Äehs tu íÞt fheþ rn. Ëw¾uÚte
uze òytu. u ðt u [tu¬Ë fhe u íÞtkÚte ©eS yk Äto ÚtE Þt.
Ae esu r ðËu {tuxt Atufht u tð ytÔÞtu u ð¾ u sþ{ xu÷
Atufht e tËu uËe u fnuðt ÷tøÞt su nwk thtu t Úte u wk {thtu efhtu
Úte. yt tu su{ h u {týËtu ¼u tk ÚttÞ Au u{ yt ýu Ënw ½hY e
h {tk qðo t ËkMfthÚte ¼u tk ÚtÞtk Aeyu. yu{ Äthe u ©eS{nthts{tk tht
{ e ð]Â¥t yuf fhe u. nth { e ð]Â¥t ht¾eþ rn, u ©eS{nthts
ytðu fu whk s ©eS t yûthÄt{{tk [tÕÞtu ssu. õÞtkÞ ð]Â¥t ht¾eþ rn
yu{ ðt fhu Au yux÷t{tk u Atufht u ©eS tk þo ÚtÞtk u sË{ xu÷ u
162
fÌtwk su ©eS{nthts { u uzðt ytÔÞt Au. íÞthu sË{ ¼õ u fÌtwk su nwk
Ëtfh ÷tðwk u Ëðo u yt wk Ae Ëw¾uÚte ©eS t Ät{{tk [tÕÞtu ò. yu{ fne u
tk[ þuh Ëtfh ÷tÔÞt u ©eS{nthts e {q u Ähe u tu t u ½uh ytðu÷tk
tE ¼tE Ënw {týËtu u Äehs ht¾e u tu t u ntÚtu Ëtfh ðnU[e.
Ae tu t t wºt u fÌtwk su nðu {tu ©eS t Ät{{tk òytu. yu{ fne u
{nthts t Ät{{tk {tufÕÞtu. uðe s he u eò u u ý Ëtfh ðnU[e u Äehs
ht¾e ©eS{nthts t yûthÄt{{tk ntU[tzât. ý yt ÔÞðntrhf w:¾ ð]Ø
yðMÚtt{tk ytÔÞwk tu ý òu ¿tt rËØ fÞwO n wk tu shtÞ þtuf ÚtÞtu rn u
©eS{nthts e {hS «{týu «ËL hÌtt. sht ý Äehs{tk z { tx ÚtÞtu
rn. yuðt Äehsðt¤t u ÄLÞðt Au fu efht u «Út{Úte Ëtfh ðnU[e u
©eS{nthts u Ëw h fÞto. uÚte ©eS u ¼õ u tu t wk y¾kz þo yt t
uðt u ¼õ hts n t.
ð¤e u{ t Ëk kÄeytuyu Útt fux÷tf fwËk eytuyu u{ e fkXe tuzðt tu
yt ún fhðt{tk tfe ht¾u÷ rn. tu ý Äehs{tk ðo Ë{t n t. u
sþ{ ¼õ u ßÞthu un {qõÞtu íÞthu yt¾t t{{tk Ënw u ©eS{nthts tk
Útt Ëk tu tk þo ÚtÞtk n tk. uÚte fhe u u t{{tk ËíËk Ëthtu Au. fnuðt wk
fu sþ{ ¼õ u Äehs t ht¾e tu u{ t W h ©eS{nthts htS ÚtÞt u Ënw
u¾u u{ tu t t yûthÄt{{tk rð{t {tk uËtze u ÷E Þt. u tu t t
yûth{wõ tu ¼u t htÏÞt. u sþ{ ¼õ e uXu yt ýu ý yz hnuðwk u
Äehs u {u u { ÚttÞ tu ý íÞt fhðe rn fthý fu ÄtÞw O tu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk s ÚttÞ Au yuðtu áZtð ht¾e u Äehs Ërn
un tu íÞt fheþwk tu u ¼õ e uXu yt ý u ý ©enrh tu t t yûthÄt{{tk
XuX ntU[tzþu yu{tk ftkE Ëk un Úte. >>105>>
t{ Z wh t yu¼÷¾t[h tk {tuxtk efhe Sðw t e W h ©eS{nthts
«ËL ÚtE u t÷{wfwk S e {q qsðt Ëthw yt e n e. u{ u r hk h «u{ qðof
qs tk u{s qÄ{tk fuþh, Ëtfh, yu÷[e tk¾e u qÄ t fhtð tk u Ë{Þ
«{týu ðMºt, y÷kfth Ähtð tk u{s ðe ðe Útt¤ fhe u «u{ qðof s{tz tk
u ºtý ð¾ Ät{Äq{Úte yth e W th tk. yu{ ¼ ðt e {q {tk Õ÷e
hnu tk u òu E u yu ¼ ÷¾t[h u ftu E yu yu ð w k ¼hÔÞw k su {thu ½u h
163
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u ytðe u Xtftuhîthtu ½tÕÞtu. u efheytu u ¼õ fhe
t¾eÞtu. {txu u Xtftuhîthtu {thu ½uh þtu¼u rn, yt ýu tu ht{ t W tËf
Útt ËqÞo thtÞý tk W tËf Aeyu. u {qfe u ©ef]»ý e {q e Ënw qò fhu
Au. u u {u yxftðtu tu nw Ëthwk. u Ëtk¼¤e u yu¼÷¾t[h tk { {tk rð[th
ÚtÞtu su Xtftuhîthtu nwk fZtðe t¾wk. u tuVt {tºt {wftðe ô.
yuðwk tu t t { ËtÚtu [tu¬Ë fhe u esu r ðËu {tuxe t qò{tk uXtk
n tk. u u{ t r t ¢tuÄ Ërn ntÚt{tk hðth ÷E u ytÔÞt. u Sðw t u
fÌtwk su yt tuVt þwk yt ÞwO Au ? {u ÷t÷S e qò {qfe ãtu. u r hk h
ðt ðt Útt¤ fhe u s{tztu Atu Útt qÄ, fZe u yu÷tE[e, fuËh, Ëtfh
tk¾e u ÷t÷S yt ¤ Ähtu Atu u õÞtk eyu Au? íÞthu Sðw tyu fÌtwk su,
t w yt ýtu òu Ë T¼tð ntuÞ tu yt ÷t÷S{nthts yt ¤ Ähu÷tu qÄ tu
fxtuhtu yt ý u u¾ tk eðu. u yt ýtu ¼tð ntuÞ tu eðu. u Ëk¼¤e u
yu¼÷¾t[hu fÌtwk su yt f÷eft¤{tk uð wk ið ntu wk s Úte {txu u ðt sðt
ãtu u ßÞthu {u ð]Ø Úttytu íÞthu the {hS «{týu fhòu.
Ae Sðw tyu fÌtwk su yt þheh tu r hÄth Úte. týe t h tuxt e
uXu ½zef{tk tþ ÚtE òÞ. ð]ØtðMÚtt tu ftkE {u¤ hnu tu Úte {txu ¼ ðt e
¼Âõ fhðe u s Ët[tu ÷t¼ Au yu{ {t e u yt ÷t÷S e qò fhwk Awk. u
{u t fnuþtu tuÞ ý ÷t÷S e Ëuðt fÞto rð t hnuðt e Úte. nwk su{ qò
fhwk Awk u{ u u{ fheþ.
ytðwk ð[ Ëtk¼éÞwk fu whk s yuf { heË [ZðtÚte {eÞt {tkÚte hðth
¾U[e u tuÕÞt su yt {tht ÷t÷S yt s ð¾ u yt qÄ tu ¼hu÷tu fxtuhtu
{tht u¾ t eðu tu { u u ÷t÷S e qò fhðt Eþ, rn h yt hðthÚte
{thwk {tÚtwk Wztðe Eþ. yu{ fne u nw s zthtu eÄtu. uÚte Sðw tyu
Äehs t ht¾e u ©eS{nthts e «tÚto t fhe su nu {nthts yt ÷tuf{tk Ä u
{txu, whw»t Mºte u {txu, Mºte whw»t u {txu {tÚtwk f tðu Au ý {thu {txu yt
s {tk ftuE {tÚtwk f tð wk Úte uÚte yt s ð¾ u yt {thw {tÚtwk nwk {tht
¾tu¤t{tk ÄY Awk, {the ¼Âõ {thu rðþu f xhrn ntuÞ tu yt {tht r t
u¾u uðe he u qÄ t fhtu rn h {thwk {tÚtwk ft e t¾þu u{tk ftkE Ëk un
164
Úte. u yr¼{t e Au yu{ yt ý òýtu Atu. u nwk f e Äehs tu íÞt
fhðt e Úte. ðu÷wk {tuzwk yt un tþðk Au u tþ t{þu {txu yt e EåAt
«{týu fhtu yuðe {the «tÚto t Au.
ytðe «tÚto t fhu Au yux÷t{tk yfM{t T yu¼÷¾t[h u ÷t÷S e
{q {tk «Út{ us u¾tÞwk. Ae «íÞût t÷{wfwk t÷MðY u u ntÚtÚte
yu¼÷¾t[h u¾u u{ qÄ tu fxtuhtu W tzâtu u qÄ e Þt. u u fxtuhtu
yu¼÷¾t[h tk ÷{ýt{tk {tÞtuo. uÚte ÷tune eféÞwk u ð¾ u yr ytùÞo
t{e u ÷ðth u {eÞt {tk ½t÷e E u qh VUfe eÄe. u ðthkðth ÷t÷S u
kzð T «ýt{ fhe u {tVe {t e. u{s tu t e efhe u fÌtwk su {tu Þtu {tÞt
Atu, {tht qðo t wÛÞu fhe u {thu íÞtk {u sL{ Äthý fÞtuo Au. {u ËtÄthý
{týË Úte u {the ¼Âõ ÷û{eS-htrÄftS- tðo eS-y ËwÞt Útt
tu eytu t suðe Au. u ðt tu yts { u ¾htu r ùÞ ÚtÞtu. nðuÚte nwk ftuE wk
ftkE ý Ëtk¼¤eþ rn. {u Ëw¾uÚte uðËuðt fhtu Útt ½h{tk Ënw tËu {the
{tVf Ëuðt fhtðtu nwk u{tk ½ýtu htS Awk.
yu{ fne u {tuxe t u fÌtwk su {U { u ÷ðthÚte ef u¾tze Útt fxw
ð[ tu fÌttk tu ý {u {the Äehs t{tkÚte sht ý [÷tÞ{t ÚtÞtk rn.
uÚte {the Äehs u ÄLÞ Au. u Äehs u ÷E u yt ÷t÷S {nthts { u
ðþ ÚtÞt Au u ð¤e {the ¼Âõ ý uðe s Au. yu{ fne u íÞtkÚte tu t e
[tu txu s t hÌtt. fnuðt wk fu ¾ht Ë{Þ{tk Äehs ht¾e tu ¼ ðt u tu u
qÄ t fÞwO. u{s yt ýu Äehs ht¾e u ¼Âõ fheþwk tu Sðw t e uXu
yt ý u ©eS{nthts ðþ Útþu u yt ýwk yt u÷ yk efth fhþu yu{tk Ëk un
ftkE Úte yu{ r ùu òýtu. >>106>>
165
©eS{nthts tu y htÄ fÞtuo u rð»tu ðt toytu
yuf ð¾ ©eS{nthts W{huX ÄtÞto n t. íÞtk ytýk t u útñýtu
ytÔÞt. uytu ©eS tu [{ífth òuuE u ËíËk e ÚtÞt. Ae u útñýtuyu [t÷ e
ð¾ u ©eS e «tÚto t fhe su, yt ßÞthu ðz t÷ Äthtu íÞthu y{thu íÞtk
Útt¤ s{e u ðz t÷ Äthòu, íÞthu ©eSyu fÌtwk su y{thu ðz t÷ sðt e
W tð¤ Au. {txu {thu íÞtk Útt¤ s{ðt htuftþwk rn yu{ fne u tu u Äthu÷t
w÷t t nth u uW útñý u ytÃÞt. Ae uW útñý ©eS{nthts e hò
÷E u ytýk Þt. « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt {éÞt u tu
½ýtu WíËtn uÚte yt¾t t{ ËtUËht yu{ tu÷ðt ÷tøÞt su y{ u «íÞût
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e «tÂÃ ÚtE u ytð e ft÷u Ëðth{tk W{huXÚte
ðz t÷ Äthðt t Au. u{ u y{thu íÞtk Útt¤ s{tze u ðz t÷ sðt uðt tu
rð[th Au u òu f] t fhe u htuftþu tu yuf htrºt htufeþwk yu{ tu÷ tk tu÷ tk
tu t u ½uh Þt.
u ú t ñýtu t þç u Ëtk ¼ ¤e u t{ tk ÷tu f tu y u rð[th fÞtu o fu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u yt ýtk t{{tk uËðt uðt rn. fthý fu u
ò q ht Au {txu ftuEf W h ¼qhfe tk¾e u u u ËíËk e fhþu u u u{ u s
¼t¤þu. yu{ fh tk t{{tk ËíËk Útþu tu t{ tzþu. ytðtu rð[th fhe u
{týËtu yufXtk ÚtÞtk su ft÷u Ëðthu ©eMðtr{ thtÞý ynªÚte ef¤þu íÞthu
yt ýu Ënwyu Äq¤, #xt¤t, Útht, ft ð rð uhu ÷E u iÞth hnuðwk u u ytðu
fu whk s ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt W h VUfðwk.
yuðtu Xhtð fhe u esu r ðËu Ëðth tk ntuh{tk ©eS{nthts tu t t
Ëðthtu Ërn W{huXÚte ytýk ÄtÞto. u òuE u «¼wÚte rð{w¾ wåA
Âw Øðt¤tytuyu Xhtð «{týu Äq¤, ft ð, Útht rð hu u ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý
W h tÏÞwk. u u Ën fhe u yuf { Âûtý hVÚte W¥th hV t{ ËtUËht
ef¤e Þt u u t{ tu Ëe{tztu {qfe u ©eSyu Ënw yËðthtu u íÞtk Q¼t
htÏÞtk u tu t tk ðMºttu u ¾k¾uÞtO u{s Ënw ftXeytuyu ý tu tu t tk ðMºttu
W h Äq¤ zu÷e u ¾k¾uhe tk¾e u ©eS{nthts u yu{ fÌtwk su y{ u Þt
fhe u u f÷tf hò yt tu. y{u ytýk t ÷tuftu u òuE ÷Eyu fthý fu
166
uytuyu yt ©e wk y {t y{tht u¾ tk fÞwO u y{thtÚte Ën Út wk Úte.
òu y{u u ÷tuftu u ftkE ý rþûtt rn fheyu tu u yu{ òýþu su ftrXÞtðtz tk
ftXe tu fuð¤ ¾e[ze ¾tô ©eMðtr{ thtÞý ¼u t ÚtÞt Au tu y{the ÷ts
òÞ {txu y{ u yt¿tt fhtu suÚte Vuh ftuE r ðË ytðwk ft{ fhu rn.
u Ëtk¼¤e u ©eSyu fÌtwk su yt ð¾ u Äehs ht¾tu. Äehs {tuxe ðt
Au. yt ýe W h su y úuËh ÷tuftuyu Äq¤ k¾tðe Au u s yt ýtk yuftkr f
¼õ Útþu {txu ftkE tu÷ tk [t÷tu ðz t÷ sEyu. yu{ fne u ©eS{nthts
yËðthtu Ërn ðz t÷ ÄtÞto. Ae ytýk t ÷tuftuyu suýu y htÄ fÞtuo
n tu u t ðkþ tu WåAu ÚtÞtu n tu u suýu y htÄ ntu tu fÞtuo u{ u ËíËk
ÚtÞtu n tu u u ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ ÚtÞt n t. fnuðt tu Ëth
yux÷tu s Au fu y htÄ suðwk yufuÞ t Úte. yu{ rð[th fhe u { , f{o,
ð[ u fhe u ©eS{nthts tu Útt ©eS t ¼õ tu tu y htÄ õÞthuÞ fhðtu
rn. y htÄu hrn su ntuÞ Au u e W h ©eS{nthts e nw s «ËL t
ÚttÞ Au {txu y htÄu hrn s ð oðt þe¾ðwk yu s rËØtk Au. >>107>>
yuf ð¾ ©eS{nthts ðz t÷Úte [iºt {tË{tk Ë{iÞtu fhe u Zzu
Äth t n t. u [t÷ tk [t÷ tk hM t{tk ©eS u nw s t ÷t ðtÚte
Ëwht¾t[h rð uhu Mðthtu u fÌtwk su yts tu t ½ýtu rð»t{ Au y{thtu Sð
½ýtu s ¼htE Þtu Au u hËuðtÚte ðMºttu ý ¼ªòE Þtk. {txu {u
fnu t ntu tu yt Ët{wk u¾tÞ su t{ u{tk tðt e søÞt Au u{tk rð©tkr
÷E u r ðË { u íÞtkÚte yt ýu [t÷eyu tuu Xef. u Ëtk¼¤e u Ënwyu ©eS u
fÌtwk su su{ yt ©e e {hS ntuuÞ u{ y{u ¾wþe Aeyu fthý fu y{u ý
t Úte nw ¼htE Þt Aeyu.
ytðwk ftXeytu wk ð[ Ëk¼¤e u ©eS{nthtsu hM t{tk ytðu÷wk t{
u{tk tðt e søÞt n e íÞtk ÄtÞto u u Ë{u tðtu fkE fthýËh t{{tk
Þu÷tu uÚte u e søÞt wk thýwk W½tze u yk h uXt u ½tuztkytu u tkÄe u
ftXeytuyu Ërn u tðt e søÞt{tk Ëthe søÞt òuE u ©eS{nthts
r hts{t ÚtÞt u s¤ t fÞwO. yux÷t{tk u søÞt tu {tr÷f tðtu ytÔÞtu
u whk s yu{ tu÷ðt ÷tøÞtu su ntuÞ u y{the søÞt{tkÚte nth ef¤e
167
òytu rn h ftkE {thu fnuðwk zþu u{tk þtu¼t rn. íÞthu ftXe ÷tuftuyu fÌtwk
su yt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au. u {thtk {tuxtk ¼tøÞ. ytðtu tðtS
©eS{nthts tk þo fhtu.
yu{ fÌtwk A tk {nty¼t e qðo tu t e «¼wÚte rð{w¾ {ntyËwh
ËíËk tu îu»te ©eS{nthts wk t{ Ëtk¼¤e u tu÷ðt wk tu÷ðt ÷tøÞtu.
u ðthkðth yu{ tu÷u su ÄýeÞt e søÞt{tk W thtu fu{ fÞtuo ? u Ëtk¼¤e u
©eSyu Mðthtu u fÌtwk su yt ýu rþûtt ºte fhe u wk ð[ yt ý u s ÷t w
ÚtÞwk. {txu [t÷tu yu{ fne u whk s Mðthtuyu Ërn íÞtkÚte [t÷e eféÞt.
tu ý tðt u þtkr ð¤ðtÚte tu t t Ëuðftu u tu÷tðe u Äq¤ e Vtkxtu
¼htðe u ©eS{nthts e Aðtzu tuze u Äq¤ k¾tðe u tðtu tAtu t{{tk
[tÕÞtu Þtu.
Ae ©eS W h Útt Mðthtu W h zu÷e Äq¤ òuE u {nthtsu Ëwht¾t[h u
fÌtwk su nu Ëwht¾[th, yts nw tËr tu r ðË Au fu þwk ? éÞwk yt t{
yt ýu ynª õÞtkÚte ytÔÞt? ytðwk ð[ {nthts©e t {w¾t ð {tkÚte eféÞwk
fu whk s u t{{tk yfM{t T yÂø Wí L ÚtÞtu. u yt¾t t{{tk yÂø
[tu{uh Vhe ðéÞtu. u òuE u ©eS u yk :fhý{tk nw s Þt ytðe E. u
ð¾ u Ëwht¾t[h u fÌtwk su yÂø rð uhu uðtu nwk tu÷wk u «{týu ft{ fhu Au,
{txu ytsÚte {thtu ©t Útt {tht Ëk tu ©t ÷t u rn yuðwk nwk ð[ yt wk
Awk, fthý fu yt s Äwk y¿tt e Au.
yu{ fne u ©eS{nthtsu yÂø uð Ët{e áÂü fhe fu whk s yÂø
þtk ÚtE Þtu. u òuE u ©eS Mðthtuyu Ërn [t÷e r ËÞto. fnuðt wk «Þtus
yux÷wk Au fu ð[ Úte tðt e uXu ¼ ðt Útt ¼ ðt t ¼õ tu y htÄ
õÞthuÞ fhðtu rnk, y htÄu fhe u suðwk yt Sð wk ¼qkzwk ÚttÞ Au uðwk eòÚte
Út wk Úte {txu y htÄu hrn ð oðwk u s ¼ ðt t ¼õ tu {wÏÞ Ä{o Au.
suýu suýu ¼ ðt tu Útt ¼ ðt t ¼õ tu y htÄ fÞtuo Au u {tuxe ðeÚte
ze Þt Au. >>108>>
Zzt tk ¼t e th wkò¾t[h t efht Sðt¾t[h Útt {w¤w¾t[h u{ýu
tk[Ëtu h{nkË Ërn ©eS{nthts u tu t t h th Z{tk ht¾e u
yL ðMºtÚte nw s Ëk¼tð t fhu÷e. ý ßÞthu yu¼÷¾t[h un tu íÞt
168
fhðt t ÚtÞt íÞthu ©eS{nthts u tu t e tËu tu÷tðe u fÌtwk su {tht un tu
r hÄth Úte u yt t t¾t[h t t Au {txu {thtu htË Útt {the r{÷f
rð uhu nwk yt ©e u ËtU wk Awk, u{s t t¾t[h wk ftkzwk { u ËtU wk Awk. {u u e
Ëk¼t¤ ht¾òu. {thu {thtu rh qýo rðïtË Au u òu yt ©e æÞt ht¾þtu
rn tu {tht eºteytu yt t t¾t[h u w:¾ uþu.
u Ëtk¼¤e u ©eSyu fÌtwk su Ëw¾uÚte {tht un tu íÞt fhe {tht
yûthÄt{{tk òytu. {tu t t¾t[h e ftuE «fth e ®[ t ht¾þtu rn. u nwk
{tht h th{tk ftÞ{ hneþ. yu{ fne u yu¼÷¾t[h t un tu íÞt
fhtÔÞtu. Ae ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk hne t t¾t[h tu ÔÞðnth
tu u [÷tððt ÷tøÞt. yu{ fh tk t t¾t[h e ô{h ÚtE íÞthu ÔÞðnth Ëk kÄe
ft{fts t t¾t[h u ©eS ËtU ðt ÷tøÞt. íÞthu t t¾t[hu {nthts©e u fÌtwk
su nwk tu yt tu [tfh Awk u {tu y{tht {tr÷f Atu. {txu ÔÞðnth su{
[÷tðtu Atu u{ s yt ©e [÷tðtu. { u u{tk sht ý Ëk un Úte.
ytðt rðïtËw t t¾t[h u òuE u y u tu t t yuftkr f ¼õ òýe u
t t¾t[h tu ËðoMð ÔÞðnth ©eS{nthtsu ntÚt htÏÞtu. Ëhfth h th{tk
õÞtkÞ sðwk ytððwk ntuÞ tu tu u y h tu tu t t fth¼the u {tuf÷e u
t t¾t[h wk ft{ fhtððt ÷tøÞt. u òuE u Sðt¾t[h t yk :fhý{tk yuðtu
rð[th ÚtÞtu fu ©eMðtr{ thtÞý t t¾t[h tu ÔÞðnth Mð kºt he u [÷tðu Au
u yt ý u qA t Úte. y u t t¾t[h ©eMðtr{ thtÞý u s yuf ¼t¤u Au.
{ u ftuE r ðË ý þwk fhðwk y u þwk fhðwk u qA tu Úte. yuðtu ËkfÕ
fhe u t t¾t[h W h fxtût ht¾ðt ÷tøÞt.
uðe s he u ©eS{nthts W h ðuh e tkXâ kÄtýe uÚte yuf r ðËu
Sðt¾t[h u yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu su ©eMðtr{ thtÞý ntuÞ tu yt t t¾t[h tu
ËðoMð htË Útt r{÷f u nwk ntÚt fhe ÷ô. ©eMðtr{ thtÞý nþu íÞtk
ËwÄe {the fthe he Vtðþu rn, {txu ©eMðtr{ thtÞý u {htðe t¾wk, yuðtu
[tu¬Ë rð[th fhe u ht{t¾t[h u ¾t e he u fÌtwk su nwk u {u u s ðt
òýeyu ý ºteòu ðt òýu uðe he u {u òu ©eMðtr{ thtÞý u {the
tk¾tu tu { u yuf Ëtkr e s{e u tk[Ëtu Yr Þt htufzt yt wk, u yt wk
tu u t Ëtûte fw¤ uð ©eËqÞo thtÞý Au.
169
yu{ [tu¬Ë fhe u Xhtð fÞtuo. u «{týu u s htrºtyu htrºt t th
ðtøÞu ht{tu¾t[h ÷ðth ÷E u ftuE òýu uðe he u t t¾t[h tk
h th Z{tk ÚtE u ©eS t r þtyu sðt t ¾tzt{tk uËe Þtu. u ð¾ u
ht{t¾t[h tu yË T ytþÞ òuE u ©eS{nthtsu ¼ wS u fÌtwk su {thu
r þtyu sðt sðwk Au, u týe tu ÷tuxtu ÷tðtu u {u Vt Ë fhe u ¾tztu
W½tze u yk h tË fhtu tu Xef. Ae ¼ wSyu ©eS e yt¿ttÚte tË
fÞtuo. íÞtk tu W½tze ÷ðthu Ërn ht{t¾t[h u uÏÞtu, fu whk s ¼ wSyu
u u fze ÷eÄtu u {th tk {th tk ¾tzt nth ÷tÔÞt. òuËÚte yuðtu {thu÷
fu {tuZt{tkÚte tk ze Þtu u {tuZwk ÷tuneðt¤wk òuE ©eS u Þt ytððtÚte
¼ wS u {th tk kÄ fÞto, u ©eSyu fÌtwk su ht{tu¾t[h tu y{tht M une
Au u suðwk nþu uðwk fnuþu.
Ae ht{t¾t[hu Ëtu Úte ©eS u fÌtwk su yt{tk {thtu sht ý ðtkf
Úte. { u tu Sðt¾t[hu s{e Útt Yr Þt yt ðt wk f q÷ fhe u {tufÕÞtu
Au, u {tu tu ft¤ t ft¤ u Eïh t Eïh Atu u Ëðuo t tze«tý {tht
ntÚt{tk Au {txu {thtu ht¼ð fhðt u yt wr Þt{tk ftuý Ë{Úto Au ? su
yt tu ht¼ð fhðt u EåA tu nþu u tu ht¼ð ÚtE sþu, ytðtk ð[
Ëtk¼¤e u whk s ht{t¾t[h u hò y tðe eÄe.
Ae {nthts r þtyu sE u M t fhe u yûth ytuhze{tk tuZe Þt.
Ae Ëðth{tk Sðtu¾t[h ©eS tk þo u ytÔÞtu. u ð¾ u {nthtsu ËrðM h
ðt fne tðe. u Ëtk¼¤e u whk tu t t h th{tk [tÕÞt Þt. fnuðt wk
fu ftuE «fthu ©eS{nthts tu Útt ©eS t yuftkr f ¼õ tu y htÄ fhðtu.
suýu suýu y htÄ fhu÷t Au uytu u rhýt{u {tXwk V¤ ytðu÷ Au. {txu y htÄ
õÞthuÞ ý fhðtu rn, ¼ ðt t ¼õ u y htÄ hrn s ð oðwk. >>109>>
yuf ð¾ ©eS{nthts Ít÷tðtz uþ{tk nrh¼õ tu u þo uðt Äth t
n t. u [t÷ tk hM t{tk t{ ÷ª ze ytÔÞwk. u t{{tk ¼ ðt t yuftkr f
nrh¼õ tu n t. u{ýu ©eS ytÔÞt t Ë{t[th Ëtk¼¤e u ts uðts u Ët{iÞwk
÷E u t{ e ¼t tu¤u {nthts e ËL{w¾ ytðe u Q¼t hÌtt. uðt Ë{t{tk
yuf yrÄfthe þuX n tu. u ËíËk tu Útt ©eS tu {ntîu»te n tu. uýu Ë{t[th
Ëtk¼éÞt su ©eMðtr{ thtÞý t ¼õ tu ©eMðtr{ thtÞý u t{{tk ÷tððt Ëthw
t{ e ¼t tu¤u Ät{Äq{Úte Þt Au u ©eMðtr{ thtÞý [tu¬Ë t{{tk
170
Äthðt t Au yu{ òýe u ¼ ðt Úte rð{w¾ u yrÄftheyu t{ tk fux÷tf
y ws {týËtuu u tu t e tËu tu÷tÔÞt u fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý t{{tk
ytðu íÞthu u{ tk W h Útt u{ tk ËtÄw rð uhu W h Äq¤ t¾ðe u t{{tk
ftuE Xuftýu Q hðt uðt rn. ytðe yt¿tt yt e. uÚte u ÷tuftu Äq¤ e Vtkxtu
¼he u hM t{tk Q¼t hÌtt.
uðt Ë{Þ{tk ©eS{nthts Ät{Äq{ Ërn þnuh{tk ÄtÞto. u ð¾ u u
yrÄftheyu {nthts u u¾ ts ©eS W h Útt Ëk nrh¼õ W h Äq¤
k¾tðe. uÚte ©eS íÞtk htuft tk nrh¼õ tu u Ë{òðe u whk [t÷e eféÞt.
u yt ¤ sE ðMºttu Äq¤ðt¤tk n tk u ¾k¾uhe tÏÞtk u ©eS{nthts tuÕÞt
su h{uïh Útt ytðt y htÄu hrn Ëk tu yt yrÄfthe ðtrýÞu y htÄ
fÞtuo {txu u wk V¤ A {tË e yk h t{þu. yu{ fne u ©eS{nthts íÞtkÚte
[t÷e r ËÞto. u ©eS tk y htÄu fhe u yrÄfthe ðtrýÞt wk fwxwk {nt{the t
htu Úte {hý tBÞwk. u u yrÄfthe ðtrýÞt u yrÄfth{tkÚte ftZe tkÏÞtu.
Ae tu t t wsht {txu {eXwk, Shw, n¤ h, {h[tk rð uhu ÷E u
Vh tk t{tu{tk ðu[ðt s tu. yuðe w oþt u òuE u ftuE u ðtrýÞt u fnu su þuX
{u tu yrÄfthe n t. u ytðtu ð¾ ytÔÞtu u wk þwk fthý u {tu òýtu Atu
? íÞthu u sðt yt u su yt ÷tuf{tk þft ¼tu ððt t Au. u Ëtk¼¤e
nrh¼õ tu fnu þft rn ý {u yrÄfth t { Úte ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt e W h Äq¤ k¾tðe n e. u y htÄu fhe u yt w:¾ ¼tu ðtu Atu.
u Ëtk¼¤e e[wk {w¾ fhe u ftkE sðt yt tk íÞtkÚte [tÕÞtu Þtu.
fnuðt wk yu Au fu yrÄfth {¤u yÚtðt ÷û{e {¤u u t ðoÚte Afe
sE u ¼ ðt tu Útt ¼ ðt t ¼õ tu õÞthuÞ y htÄ fhðtu rn. ðtrýÞu
òu y htÄ fÞtuo n tu tu rhýt{u ½ýwk w:¾ tBÞtu n tu. {txu y htÄÚte
eE u [t÷ðwk. ý y htÄ õÞthuÞ Útðt uðtu rn yu Ë{sðt wk Au. >>110>>
Z wh{tk t t¾t[h tËu wZtu ÄtÄ÷ [tfh n tu. u {tÞtðe u
{nt« k[e n tu. u u Sðt¾t[h ¾t e he u t t¾t[h e ðt qAe ÷u t.
u ðt ©eS tk òýðt{tk ytðe. uÚte ©eSyu t t¾t[h u fÌtwk su, wZtu
ht¾ðt ÷tÞf Úte. {týË {nt Vqxu÷ Au. u t ÷u {thu [tfh e sYh
nþu tu nwk eòu h¾tðe yt eþ. yu{ fne u t t¾t[h tËu wZt u hò
y tðe u u tu th ÔÞts e he u y tðe eÄtu. uÚte ©eS tu Útt
171
t t¾t[h tu «Þtus rð t y htÄ fhðt ÷tøÞtu. uÚte u e wÂØ t ðt¤e
ÚtE. u wZtu nt÷ tk [t÷ tk y htÄ fhu.
u yuf r ðË Sðt¾t[h e zu÷eyu Þtu. íÞthu Sðt¾t[hu qAâwk su
{ u t t¾t[hu hò yt e u wk þwk fthý ? íÞthu uýu fÌtwk su nwk yt u
t t¾t[h e Útt ©eMðtr{ thtÞý e ftkE ý ðt ¾t e ntuÞ u fnu tu.
uÚte { u hò yt e. íÞthu Sðt¾t[hu fÌtwk su, {the tËu Ëw¾uÚte hnu, wk ftuE
«fthu ®[ t fheþ rn. yu{ fne u tu t e tËu htÏÞtu. u wZtu ftÞ{
Sðt¾t[h e zu÷eyu ¾tx÷tu tk¾e u u t {tÚtt suðztu, ntuftu ÷E u íÞtk uËe
hnu tu. u ftuE ðtu {w{wûtw ©eS tk þo fhðt Útt fkXe kÄtððt ytðu u u
òuE u wZtu tu t e tËu tu÷tðu. u fnu su ©eMðtr{ thtÞý ò w ht Au. u e
tËu sEþ tu u ò w fhe tk¾þu. uÚte wk ©eMðtr{ thtÞý u s ¼t¤eþ.
yu ftkE ¼ ðt Úte. uýu tu t heÞtu ¼q ËtæÞtu Au u #ÿò¤ tu wxftu
su ytðu u u tðu Au, uÚte Ënw ÷tuftu {tun t{e òÞ Au, {txu wk ynªÚte
¼t e ò. ©eMðtr{ thtÞý tËu sEþ rn. ©eMðtr{ thtÞý t¾kze Au.
u u t t¾t[hu ¼ ðt fhe u tu t u ½uh htÏÞt Au, u{s t t¾t[h e u tu
ý ºtýuÞ yðMÚtt{tk ©eMðtr{ thtÞý u s u¾u Au. yt¾tu h th Z
©eMðtr{ thtÞý u òuE u {tun t{e Þu÷ Au.
yu{ fne u ftuE {týË u wZtu, tu t wk u íÞtk ËwÄe yð wý tu÷e u
ý íÞtkÚte s hM u tzu. ý ©eS{nthts ËwÄe sðt u rn. u y htÄu
fhe u wZt e wÂØ zðtÚte Sðt¾t[h u íÞtk [tuhe fhe. uÚte Sðt¾[hu
wZt wk ËðoMð ÷E ÷eÄwk u tufhe{tkÚte ftZe tÏÞtu. u yuðe ¼qkze þt ytðe
fu, u t{{tk xwfzt {t e u ¾t tu u un {qfðt u Ë{u {nt w:¾ ¼tu ðe u ¼qkzu
nt÷u {he Þtu. fuðt wk yu Au fu wZu òu ©eS tu Útt t t¾t[h tu «Þtus
rð t y htÄ fÞtuo n tu tu u e wÂØ Vhe E u qhe þt u tBÞtu u w:¾
¼tu ðe u {he Þtu. s{ whe tu yrÄfthe ÚtÞtu. {txu ¼ ðt tu Útt ¼ ðt t
¼õ tu õÞthuÞ y htÄ Útðt uðtu rn yu s Ëth Au. >>111>>
yuf Ë{Þu Z wh{tk ©eS{nthts ftXeytuyu Ërn WL{¥t k tyu
M t fhðt s t n t. u WL{¥t k t u ftkXu t{ t Atufhtytu ÷q ztk u ð¤
E tkXâtu ðt¤e u hM h yuf eò h{ tk h{ tk su u ÷t ytðu u u {th t
n t. u òuE u ftXeytu u ©eS{nthtsu qAâwk su, yt Atufhtytu þwk fhu Au ?
172
íÞthu õÞwk su nu {nthts, yt Atufhtytu tu÷ext h{ h{u Au, u yt uþ{tk
u tu nw «[th Au. Ae ©eSyu fÌtwk su ytðe h{ y{u ftuE r ðË hBÞt
Úte {txu {thtu òu rð[th ntuÞ tu h th Z{tk yt ýu h{eyu. u Ëtk¼¤e u
ftXeytu nw htS ÚtÞt u fÌtwk su, yuðtk y{thtk õÞtkÚte ¼tøÞ ntuÞ su ytðe
h{ y{thu {the Ëk tÚtu h{ðt tu ð¾ ytðu ! fthý fu u h{ t¤f e
Au. y{u h{ðt ¾wþe Aeyu. yu{ fne WL{¥t k t{tk M t fhe t t¾t[h tk
h th{tk ytÔÞt.
Ae ©eS{nthtsu {wõ t k Mðt{e e tË fhtðe su {wõ t k Mðt{e
õÞtk Au ? u Ëtk¼¤e u yuf ËtÄwyu fÌtwk su Mðt{e Ä{oþt¤t{tk æÞt {tk uXt
Au. íÞthu ©eSyu rð[th fÞtuo su, Mðt{e u Ënusu æÞt {tk ðth ÷t u Au
ux÷t{tk h{ h{e ÷uðtþu. Ae ©eSyu úñt k Mðt{e u tu t e tËu
tu÷tÔÞt. u fÌtwk su, tu÷ext h{ h{ðe Au, {txu u ût fhtu. yuf ût
{thtu Útt eòu ût Ëwht¾t[h tu. {tht ût{tk Ëk tu hnu. Ëwht¾t[h t
ût{tk u{ e {hS {ws hnu. u nwk {æÞMÚt hne u u h{ h{eþ. yt
ð¾ u yt ¼ ðt Au u u{ u {htÞ rnk uðtu rð[th ftuEyu ht¾ðtu rn.
nwk ÷t {tk ytðwk tu { u Ëw¾uÚte {thu {thðtu. yu{ fne u ÷q ztk u ð¤
uðztðe u u e tkX ð¤tðe u u h{ W¥th t th tk ytuhzt e ð¤ uðztðe u
u e tkXtu ð¤tðe u u h{ W¥th t th t ytuhzt e ytuËheyu þY fhe.
u òuE u yuf htu¤t k t{u ËtÄw n tu. u u ztu yk :fhý{tk
©eS{nthts u rðþu îu»t n tu. u wk fthý u s L tÚt whe{tk t zt ðiht eytu u
{nthts r r{¥tu hM h ÷ztE ÚtE n e. u þnòh {he Þt n t. u
{tknu÷tu yt htu¤t k f xÚte ËtÄw ÚtE u ËtÄw ¼u tu hÌttu n tu. u u yt ð¾ u
÷t ytððtÚte tð¤ e Ëw¤tu Útt t t Úthtytu Útt hu e u ºtý tu÷ext e
tkXu tkÄe u úñt k Mðt{e t hV ¼¤e u ËtÚtu h{ðt ÷tøÞtu.
u t f x u ©eS òýe Þt. uÚte htu¤t k u ËL{w¾ tu®÷xtu Vuhð tk
Vuhð tk ytÔÞt. íÞthu htu¤t k u òÛÞwk su, nðu {thu yt tu®÷xtu ©eMðtr{ thtÞ t
hzt{tk {thðtu. yu{ Äthe u ©eS{nthts e ËL{w¾, htu¤t k ytðe u tu÷extu
[tu{uh ½w{tðe u ßÞtk ©eS t hzt W h {thðt òÞ Au, íÞtk {nthts tuÕÞt
173
su Ëwht¾t[h yt htu¤t k u fztu, { u {thðt ðtM u, tð¤ e Ëw¤eÞtu Útt
ÚÚth tkÄe u { u {the u ðuh ÷uðwk Au. u Ëtk¼¤e u Ëwht¾t[hu htu¤t k u fze
÷eÄtu. tkX Atuze u òuÞwk íÞtk tu {tuxe Ëw¤eÞtu Útt Úthtytu uÏÞt.
Ae ©eSyu Ënw u fÌtwk su yt {tuxtu yËwh Au, { u {thðt {txu
f xÚte ËtÄw ÚtÞtu Au. ý nwk ftuE tu {tÞtuo {hwk u{ Úte. {txu yt ËtÄw u Ä¬tu
{the u ftZe {qftu. yu{ ©eSyu yt¿tt fhe fu whk hò yt e eÄe. uÚte
htu¤t k íÞtkÚte yufz{÷ ÚtE u [tÕÞtu Þtu. u ©eS t y htÄu fhe u {nt w:¾
¼tu ðe u un {qõÞtu. fuðt wk fu, ¼ ðt Útt ¼ ðt tk ¼õ tu y htÄ
fhðtu ®n. u òu y htÄ fhu tu htu¤t k e uXu y htÄ wk V¤ sYh ¼tu ððwk
zþu. >>112>>
t{ ¼ t{{tk xu÷ tuðk ¼tE u íÞtk Vh tk Vh tk, y T¼w t k Mðt{e
Þt. u yuft þe u r ðËu W ðtË fÞtuo. u thË u r ðËu hËtuE fhðt xu÷
tu®ð ¼tEyu ËeÄw ytÃÞwk u Ëk hËtuE fh t n t uðt{tk u t{ tk uËtE
ýuþS u ftuEfu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý t {wkzeÞt tu®ð ¼tE u íÞtk Au.
ytðwk fnuðtÚte ýuþSyu u ©eS t Ëk u ftZe {qfðt {txu yuf rË tE u
tu®ð ¼tE u íÞtk {tufÕÞtu u fnuðztÔÞwk su ËtÄw u ftZe {qfòu. íÞthu
tu®ð ¼tEyu fnuðztÔÞwk su Eft÷ e yuft þe tk W ðtËe Au u Útt¤ fhe
©eS{nthts e {q u s{tze u u Ëk tu s{e u sþu.
ytðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u eòu rË tE {tufÕÞtu ý tu®ð ¼tEyu Ëk u
sBÞt rËðtÞ ftZât rn íÞthu ýuþS tu u tu®ð ¼tE u ½uh sE u rË tE
tËu hËtuE y¼ztðe u s{ðt eÄt y u ftZe {qõÞt uÚte Ëk sBÞt rð t
Þt u fÌtwk su yt t{{tk {thtu nwf{ ntuÞ íÞtk ËwÄe ytððwk. uÚte
tuðk ¼tE u nw s ¾tuxwk ÷tøÞwk u r ÷ eh ÚtÞt u ©eS {nthts e «tÚto t
fhe suÚte ytX r ðË{tk s ýuþS tu nwf{ Ëhfthu ÷E ÷eÄtu u Ëhfthu
½h th ÷qkxtðe ÷eÄtk u ½h{tk ËtEX {týË n t u ý Ëk t y htÄu fhe u
tþ t{e Þtk u tu t u ý yL u tk u ðuh ÚtÞwk u qðo wk wÛÞ n wk u
Ëk tk y htÄu fhe u ¾qxe Þwk. {txu ¼ ðt tu Útt ¼ ðt t Ëk ,
nrh¼õ tu y htÄ fhðtu fthý fu y htÄu fhe u Sð wk ¼qkzwk ÚtE òÞ Au
{txu y htÄ Útðt uðtu rn yu ðt æÞt {tk ht¾ðe yu rËØtk Au. >>113>>
174
©eS{nthts {txu ÷tu¼ fÞtuo u rð»tu ðt toytu
y{ tðt uþ{tk t{ t{ý t{ t hneþ {nt¼õ hts ©eS{nthts
ËtÚtu ftÞ{ hnuðtðt¤t htþeÞt thwS¼tE n t. u{ u nw s {k ðtz
ÚtðtÚte ©eS{nthts Útt {tuxt {tuxt Ëk tuyu þo E u rð{t {tk uËtze
yûthÄt{{tk ÷E Þt. íÞtk thwS u ©eSyu yuðwk tÔÞwk su tk[ËU h{nkË
Útt fux÷tf nrh¼õ tu e kÂõ fhe u r ÔÞ ¼tus u s{tz t ux÷t{tk thwS u
©eSyu fÌtwk su {u Íeýt¼tE Útt t t¾t[h yu uW e ðå[u s{ðt uËtu.
u Ëtk¼¤e u uW e ðå[u s{ðt uXt u ©eS{nthts ehË tk ehË tk thwS
tËu ytðu íÞthu ehËðt e ðM w ¾qxe òÞ. thwS t tºt{tk ftkE ý rn
u ©eSyu Ënw u s{ðt e yt¿tt fhe. íÞthu thwSyu ©eS u ntÚt òuze u
fÌtwk su { u yt ©eyu s{ðt uËtzâtu ý {tht tºt{tk nsw ftuE [es
yt ©eyu s{ðt e ehËe Úte.
u Ëtk¼¤e u ©eSyu fÌtwk su {tu tË fhtu {thu ðtM u yuf yzÄt tu
Útt¤ fÞtuo Au fu Úte fÞtuo ? u{s {thtk ½h tk ytk ýt{tk yt h{nkËtu e
kÂõ fhe u s{tzu÷ ntuÞ tu tË fhtu. fthý fu {u ÷tuu¼ u ÷eÄu ftkE ý
{tht ntÚtÚte ÚtÞu÷ Úte. ynªÞtk tu f{o¼qr{{tk su su fhu÷ ntuÞ u {tÞ
Au. yt s{ðt uXu÷t nrh¼õ tuyu y{thu yÚtuo Útt Ëk tu u yÚtuo ¾h[ fhðt{tk
tfe ht¾u÷ Úte u {tuyu shu òuÞu÷ Au. {u tu {the ËtÚtu qÄ, [tu¾t
u Ëtfh s fuð¤ s{u÷t Atu. yu rðþu ©eSyu fux÷ef ðt fhe Au.
u Ëtk¼¤e u thwSyu {nthts u «tÚto t fhe su { u f] t fhe u tAtu
{tht þheh{tk Ë[u fhtu u Úttuzwk ½ýwk ytÞw»Þ yt tu tu yt t fnuðt
«{týu yt tk wºt Útt yt tk Ëk tu u yL ðMºtÚte Ëuðt fhe «ËL t
{u¤ðeþ. yu{ fÌtwk fu whk thwS u tu t t þheh{tk Ë[u fÞto. u ð¾ u
thwS u Ítu ðéÞtu uÚte e[u {hý Útthe{tkÚte ¾tx÷t W h ËwðtÞto. ½ýeðth
ÚtE íÞthu u{ u u{ tk Ëk kÄeytuyu ðt qAesu {u un tu íÞt fhe Þt
n t u tAt fu{ ytÔÞt u wk fthý þwk ?
u Ëtk¼¤e u thwSyu fÌtwk su {tht þhehu Ëthwk ÚtÞuÚte {tu u {t÷q{
zþu. {u Ënw tu tu t u ½uh òytu. yu{ fne u Ëðuo u hò yt e uÚte uytu
175
½uh Þt. Ae Äehu Äehu Úttuzt r ðË{tk {k ðtz {xe Þtu íÞthu tu u rð[th
fÞtuo fu ©eS{nthts n t u ð¾ u {thtÚte ftkE Ëuðt e þfe Úte. tu nðu
y{ tðt t yt[tÞo{nthts©e u Útt Ëk t»to rð uhu u ynªÞtk tu÷tðe u
{thtÚte u u «{týu Ëuðt fhwk uÚte {tht W h ©eS e «ËL t ÚttÞ. yu{
rð[th fhe u yÞtuæÞt«Ët S {nthts Útt u{ e ËtÚtu fux÷tf Ëk tu u tu t u
íÞtk tu÷tÔÞt. u k h r ðË W¥t{tu¥t{ hËtuEÞtu fhtðe u nw s s{tzât. u
òuE u yt[tÞo{nthts Útt Ëk tu nw htS ÚtÞt.
Ae y{ tðt sðt e thw S ¼tE tËu hò {t e u ð¾ u
yt[tÞo{nthts e Útt úñ[the Ëk t»to tu e ðMºtÚte qò fhe u yt[tÞo©e u
yt[tÞo t «{týu þu÷w t½ze ¼ux rð uhu yt ¤ {qfe u yth e W the. Ae
yt[tÞo©e u fÌtwk su {u ©eS{nthts t wºt Atu {txu ©eS u {tht ð e
rð k e fhtu suÚte { u Úttuzt ð¾ {tk yûthÄt{{tk uze òÞ.
u Ëtk¼¤e u yÞtuæÞt«Ët S {nthtsu fÌtwk su {u ©eS tk yuftkr f
¼õ hts Atu. u {the ftåÞ ftkE ý nþu u x¤tððt u {txu {tu u
yûthÄt{{tkÚte ynªÞtk {tuf÷u÷ Au {txu nðu ytsÚte k h{U r ðËu [tu¬Ë
©eS{nthts yt ©e u yûthÄt{{tk uze sþu. yu{ fne u thwS Útt íÞtk tk
nrh¼õ tu e tËu hò ÷E u yt[tÞo © e y{ tðt ÄtÞto . Ae
yÞtuæÞt«Ët S {nthts tk fnuðt «{týu s un tu íÞt fhe u thwS¼tE
yûthr ðtËe ÚtÞt n t. fuðt wk yux÷wk s Au fu ©eS{nthts ðtM u ftkE ý
fhu÷ rn u ÷tu¼ {wÏÞ ht¾u÷ uÚte yûthÄt{{tk ©eSyu thwS u tÔÞwk
íÞthu u ðt thwS u Ë{òýe. {txu ÷tu¼ u t wk {q¤ Au {txu ÷tu¼
ht¾ðtu u ftkE ý ©eS{nthts u yÚtuo Útt Ëk {txu yL ðMºtÚte e
Ëuðt fhe ÷uðe yu s Ä tu {tuxtu ÷t¼ Au. >>114>>
yuf ð¾ ©eS{nthts u ËkfÕ ÚtÞtu su fåA uþ{tk Ënw nrh¼õ tu u
þo uðt {txu òô. yuðtu rð[th fhe u yuf y{htS t»to u ËtÚtu ÷E u
Z whÚte [tÕÞt. u [t÷ tk [t÷ tk yuf t wk t{ ytÔÞwk íÞtk r ðË ytÚtBÞtu.
u òuE u y{htS u ©eS{nthtsu fÌtwk su fåA tk tW ½ýtk {tuxt Au {txu
Ët{u t{ sðtþu rn. {txu yt t{{tk ht hne u [t÷eyu yuðtu rð[th
fhe u u t{{tk yuf þuX e wft {tk W thtu fÞtuo. u htrºt tk ytX ðt tk
176
©eS{nthtsu y{htS u fÌtwk su { u ¼q¾ nw ÷t e Au {txu u iËt t
t¤eÞt u tu¤ ÷tð tu yt ýu uW s{e u ËqE hneyu.
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u y{htSyu fÌtwk su {the tËu yuf iËtu
ý Úte. {txu t¤eÞt u tu¤ þt wk ÷tðwk? yt u òu { u Zzu ðt fhe ntu
tu ðtx¾h[e {txu Yr Þt Útt h[qhý iËt ÷u tu ytð . íÞthu ©eSyu fÌtwk
su ftkE rn. su ÚtÞwk u ¾hwk. ÷tðtu týe hË ÷t e Au u e u ËqE sEyu.
íÞthu y{htSyu ©eS u týe tÞwk. Ae y{htS u ©eSyu ðt fhe su
yt t{{tk [tuh ÷tuftu nþu. {txu yt ýu uW ðthtVh e ò eyu tu Xef.
íÞthu y{htSyu fÌtwk su yt ©e «Út{ ËqE òytu, fthý fu yt ©e u nw
s Úttf ÷tøÞtu nþu {txu nwk «Út{ ò eþ. yu{ fne u ©eS u Ëwðtze u tu u
ò ðt uXt. u htrºt t th ðt tk nu÷tk y{htSyu ©eS{nthts u
s tzât. u fÌtwk su { u ½ ytðu Au tu nðuÚte {u ò tu yu{ fne u
y{htuS ËqE Þt u {nthts ò ðt uXt.
u ð¾ u u wft tk Äýe ðtrýÞtyu rð[th fÞtuo su yt uW sýt ËqE
òÞ tu u{ e ðM wytu {tht ½h{tk u òýu u{ {qfe u ËqE òô. u
ðtrýÞt t yk :fhý e ðt òýe u ©eS{nthts òýe òýe u stu÷tk ¾tðt
÷tøÞt. u òuE u ðtrýÞtyu tu t t ½h wk thýwk W½tze u y{htS e t½ze
Útt yk h¾wk Útt ¾¼u t¾ðt tu ¾uË Útt ÷ðth rð uhu ÷E Þtu. u{tkÚte
yk h¾t u ftuXe{tk tÏÞwk u ÷ðthu tkÄu÷ Ët Yr Þt Atuze ÷E u ÷ðth u
ý ftuXe{tk t¾e u Ët Yr Þt tu t e r òuhe{tk {qfe u ËqE Þtu.
Ae htrºt t [th ðtøÞt íÞthu y{htS u ©eSyu s tzât, u
s tze u fÌtwk su iÞth Úttytu, yt ýu [t÷eyu. u Ëtk¼¤e u y{htS
ytkÏÞtu [tu¤ t [tu¤ t QXât. u ßÞtk tË fhu íÞtk tu t tk f ztk Útt
÷ðth {¤ðtÚte ©eS{nthts u fÌtwk su nu {nthts yt ©e ò tk n t
fu tuZe Þt n t? {thtk f ztk Útt ÷ðth [tuh [tuhe Þt. íÞthu ©eSyu
fÌtwk su f ztk Útt ÷ðth rËðtÞ eswk ftkE n wk fu rn? íÞthu y{htSyu
fÌtwk su ÷ðthu Ët Yr Þt tkæÞt n t u ý Þt. íÞthu ©eSyu fÌtwk
su {u tu htrºtyu yu{ fnu t n t su {the tËu ftkE Úte u yíÞthu
tu {u Ët Yr Þt fntu Atu u Ët[wk fntu Atu fu ¾tuxwk fntu Atu? íÞthu
177
y{htSyu fÌtwk su nwk Ët[uËt[wk fnwk Awk. u Ëtk¼¤e u ©eS fnu {u r[k t
fhþtu rn. nwk { u [tuh tËuÚte Yr Þt y tðeþ.
yu{ fne u ©eSyu ®n wM t e ¼t»tt{tk ðtrýÞt u fÌtwk su þuX f ztk
Útt ÷ðth Útt Yr Þt y{thtk {u [tuhe Þt Atu u ðt u nwk [tu¬Ë òýwk
Awk. u Ë{S u yt e ãtu rn h t{ t xu÷ u tu÷tðe u sÃ e ÷uðhtðeþ.
íÞthu þuXu fÌtwk su y{u þtnwfth u þwk h{ tht{ e [tuhe fh t nþwk fu ? y{u
{thwk ftkE ÷eÄwk Úte. Xt÷t y{ u {thu Vsu fhðt rn. íÞthu ©eS fnu
f ztk Útt ÷ðth u {tuyu ftuXe{tk tk¾u÷ Au u Ët Yr Þt {the r òuhe{tk
{qfu÷t Au. íÞtk ËwÄe u ðt u nwk òýwk Awk. {txu Ë{S u yt tu tu Xef.
Ae ðtrýÞu rð[th fÞtuo fu yt ftuE {tuxt whw»t ntuðt òuEyu. rn h
{tht ½h{tk ftuE òýu uðe he u yt ft{ {U fhu÷ Au {txu òu nðu rn
yt wk tu yt{tkÚte {the ½ýe Vsu e Útþu. yu{ rð[th fhe whk s
©eS{nthts u yt e eÄwk u y{htS yk h¾wk uhe u {nthts Ërn íÞtkÚte
[tÕÞt. u hM t{tk s tk ©eSyu y{htS u fÌtwk fu {the tËu Ët Yr Þt
n t, tu ý yuf iËt t t¤eÞt { u y tÔÞt rn. {tht suðtu ÷tu¼e yt
wr Þt{tk yuf Ëuðfht{ òuÞtu n tu u yuf {u s Atu yuðe he u ©eS{nthtsu
fux÷ef ðt fne. uÚte y{htS nw þh{tE Þt.
fnuðt wk fu tËu Ä ntuÞ u tu t u ðtM u Útt h{tí{t u {txu W Þtu {tk
ytðu tu u ft{wk Au {txu ÷tu¼ fh tk t ËwÄe ¼ ðt Útt ¼ ðt t
Ëk t W Þtu {tk ðt hðwk. uÚte ¼ ðt Útt Ëí whw»t «ËL ÚttÞ Au {txu
÷tu¼ tu íÞt fhðtu. ÷tu¼ fhðtÚte h{tí{t fwhtS ÚttÞ Au. >>115>>
Z wh{tk ©eS{nthts ©e tu e tÚtS wk {kr h fhtð t n t. u yuf
Ë{u ©eS ytÚt{ýtk th t ytuhzt e ytuËheyu Ëðth{tk t e rfÞt W h
rðhts{t n t u ð¾ u {nthts©e u yuf t¤tyu fÌtwk su {eMºteytu th tk
kYr Þt {tk u Au u yt ðt e sYh Au. yu{ ðt fhu Au ux÷tf{tk yuf
h{¼ ð e ©eS tk yuftkr f ¼õ ðt÷ tE ytÔÞtk. u e tËu tk[ËU Yr Þt
n t. u ©eS òý t uÚte ztuþe{t u fÌtwk su {the tËu ftkE {qze Au ? òu
ntuÞ tu { u ÷tðe yt tu, fthý fu {thu {eMºteytu t th [qfððt Au.
178
íÞthu ztuþeyu fÌtwk su nu {nthts nwk hUxeÞtu ftk the e tËu {qze õÞtkÚte
ntuÞ ? {the tËu r ÷fw÷ Yr Þt Úte. nwk {thtu ÔÞðnth {tkz{tkz [÷tðwk Awk.
ytðwk ztuþe wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu fÌtwk su ztuþe{t { u {u þwk òýtu
Atu? íÞthu ztuþe fnu { u ¼ ðt òýwk Awk íÞthu ©eSyu fÌtwk òu { u
¼ ðt òýtu Atu u Ët[wk tu÷ tk Úte u {the tËu tk[ËU Yr Þt Au u
nwk òýwk Awk. {txu yt tu tu Xef. {thu nt÷ ½ýe sYh Au tu ý {nt ÷tu¼ýe
u tEyu yt ðt e nt fne rn.
Ae ©eS fnu {the tËu ntuÞ tu ftkE rn. y{u eò e tËuÚte
÷E u [w f tðe Eþw k . yu { ðt fhu Au u x ÷t{tk Ëtûtt T ÷û{eSyu
W {ýtk th t ytuhzt{tk Ët{u hne u ©eS u ytkÏÞ t EþthtÚte íÞtk tu÷tÔÞt.
u þo fhe u yuf nòh Yr Þt ¼ux {qfe. Ae Ëðuo tEytu u¾u uðe he u
ytftþ{tk yk Äto ÚtE Þt. Ae u Yr ÞtÚte ©eSyu {eMºteytu t th
[qfÔÞt. u su ztuþe ©eS yt ¤ sqXwk tu÷e n e u t tk[ËU Yr Þt{tkÚte
ºtýËtu Yr Þt [tuh ÷tuftu [tuhe Þt. Ae Ëðthu ztuþeyu ßÞtk Yr Þt txât
n t íÞtk swyu íÞtk Zª[ý ËwÄe ztu ¾tztu ¾tu u÷tu òuÞtu. uÚte ztuþeyu tË
fhe tu ºtýËtu Yr Þt [tuh ÷E Þu÷t u Ëtu Yr Þt hnu÷t u òuE u
htu eff¤ e ©eS{nthts tËu ytðe u fnu su {tht ½h{tk [tuhe ÚtE u
ºtýËtu Yr Þt Þt.
u Ëtk¼¤e u ©eSyu fÌtwk su, y{thu yÚtuo su Úte fh tk u wk Ä [tuh
[tuhe òÞ. yÚtðt htò kz fhe u ÷E ÷u. yÚtðt tu yÂø ÚttÞ u Äwk ¤e
òÞ. fthý fu Ä{o u [tuÚttu ¼tE Au. Ä{o wk ht¾u tu ºtý ¼tE ËntÞ fhu Au
u Ä{o u yÚtuo fhu tu ºtýuÞ ¼tE ftu tÞ{t ÚttÞ Au. {txu ztuþe{t y{thu
¾tË sYh n e u yt tu Ä{o u {txu n tk. tu ý {u ÷tu¼ u ÷eÄu Yr Þt
ytÃÞt tu [tuh [tuhe Þt. yuðe ÷tu¼ rðþu ©eS{nthtsu Ënw Ëtk¼t¤u
uðe fux÷ef ðt fhe n e. Ëth yux÷tu s Au fu ÷tu¼ ht¾ tk su{ u
u{ Ä{o u {txu Ä tu ¾[o fhðtu yu rËØtk Au. >>116>>
Z whÚte yufË{u ©eS{nthts ðz t÷ Ë{iÞtu fhðt sðt tu rð[th
fh t n t. uðt{tk Ënw tE ¼tEytuyu yíÞk yt ún fhe Zzt{tk Ë{iÞtu
fhðt htuõÞt. uÚte uþtk htu t nrh¼õ tu Zzu Ë{iÞtu fhðt ytÔÞtk. uðt
179
Ë{Þ{tk yuf nrh¼õ u {w¤S úñ[the u Ëðt tk[ Yr Þt, [tk e e ÷tuxe
©eS u s¤ eðt fhtððt {txu ytÃÞt. u Ë{iÞt{tk t{ tuxt t Ä t Ëtu e
©eS tk þo u ytÔÞt n t, íÞthu {w¤S úñ[theyu [tk e e ÷tuxe fhðt {txu
Ëðt tk[ Yr Þt Ä t Ëtu e u y tÔÞt u fÌtwk su su{ u u{ ðu÷tËh fhe u
©eS{nthts tk W Þtu {tk ytðu u{ fhòu.
u Yr Þt ÷E u Ë{iÞtu Þt Ae Ä t Ëtu e ©eS e Útt úñ[the e
hò ÷E tuxt Þt. Ëðt tk[ Yr Þt{tkÚte tuýt tk[ Yr Þt e [tk e ÷eÄe.
u Ë{Þ{tk [tk e ½ýe ËM e n e. uÚte ©eS u òuðu uðe Ët e ÷tuxe fhe u
Zzu ytððt rð[th fh t n t ux÷tf{tk úñ[the t Ë{t[th ytÔÞt, su
÷tuxe iÞth ÚtE ntuÞ tu ÷E u Zzt ytðtu, fthý fu y{thu ðz t÷ sðt wk
Au. uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u rð[th fÞtuo su Zzu sEþ íÞthu {nthts u {thu
yzÄt tu Útt¤ fhðtu òuEþu. {txu ½h tu yzÄtu Yr Þtu ðt hðtu zþu. yu
fh tk yzÄt Y Þt tu [tð fÞtuo Au u yzÄt tu Útt¤ ©eS u {txu fheþ.
yu{ rð[th fhe u Zzu ytÔÞt.
u ð¾ u W¥tht t th t t t¾t[h t hËtuzu úñ[theyu Útt¤ fhu÷tu
n tu u s{ðt yuf e tk h uhe u Útt yuf ytz Ëtuzu tk¾e u tòuX W h
uËeu s{ t n t. u ©eS{nthts e tËu fux÷tf Ëk nrh¼õ tu ©eS tk
þo fhðt uXt n t. íÞtk Ä t Ëtu eyu ytðe u [tuf{tk kzð T fhe tu u
tðu÷ ÷tuxe ©eS u ¼ux {qfe. u úñ[theyu Qxfe u xtZwk s¤ ¼he u
©eS u eðt yt e. u ÷tuxeÚte {nthts s¤ t fhðt ÷tøÞt. u òuE u Ä t
Ëtu e fnu nu {nthts Äth tu Xef ÚttÞ Au u ? u Ëtk¼¤e u ©eSyu fÌtwk su
Äth tu Xef ÚttÞ Au ý yt{tkÚte yzÄtu Útt¤ u {txu sw tu tzðtu ntu tu. u
yzÄt e [tk e yt{tk t¾e ntu tu htu h Äth Ëthe Útt . {u yuf yzÄt t
÷tu¼Úte ÷tuxe t e fhe.
u Ëtk¼¤e Ä t Ëtu e ½ýtk s þh{tE Þt. u ©eS u fÌtwk su {u
{the ¼q÷ ytu¤¾tðe, {u tu yk Þto{e Atu. {txu {tht { tu ËkfÕ òýe u
{u yt ðt fhe. {U Ëðt tk[ Yr Þt{tkÚte tuýt tk[ Yr Þt e ÷tuxe fhe Au.
u u{tkÚte yzÄtu Yr Þtu {tht Útt¤ {txu {U [tÔÞtu n tu, fthý fu {thu
{thtu Útt¤ tu fhðtu s òuEyu. òu fhtðwk tu tkX tu yzÄtu òÞ. yuðt
180
rð[thÚte yt ft{ fhu÷ Au. ð¤e {U yuðtu rð[th fhu÷ su ÷tuxe wk ½zt{ý
úñ[the tËu {k tÞ rn, yu{ Äthe u yzÄtu [tÔÞtu u ÷tu¼ u ÷eÄu. yt
Ëk nrh¼õ tu e tËu nwk Vsu e u tBÞtu. {txu {u fwhtS Út tk {tht W h
htS hnuòu. Sð tu y tr ft¤ tu «¼w tu [tuh s Au.
yu{ ðt fhu Au uðt{tk úñ[theyu Ä t Ëtu e u fÌtwk su {u ÷tuxe fhe
{txu yts ©eS{nthts t «Ët e t Útt¤{tkÚte { u s{tzeþ. {txu {u
s{ðt ynª ytðòu. uðt{tk ©eS{nthts s{e u {w¾ðtË ÷E tu t e
yûthytuhze{tk ÄtÞto. íÞtk {nthts ËtÚtu Ä t Ëtu e ý Þt. u{ u
Ëk¼¤tððt Ëthw ©eSyu ðt fhe su {t¤t, {t Ëe qò, æÞt , ¼s ,
uðËuðt, Ëk Ëuðt Útt ]nMÚt t Ä{tuo Ëk qýo he u téÞt ntuÞ tu ý ÷tu¼ u
t wk {q¤ Au. ÷tu¼u fhe u whw wk Ä ÷uðt tu rð[th ÚttÞ ý whw t Ä {tk
tu t t { e ð]Â¥t zðt uðe rn. «¼wyu yt ý u Ä ytÃÞwk ntuÞ
u{tkÚte Útt¤ rð uhu Ëuðt fhðe yuðtu W uþ E u Ä t Ëtu e u t t¾t[h t
hËtuzu s{ðt sðt e yt¿tt fhe.
fnuðt wk yu Au fu su ÷tu¼e {týË ©eS t yûthÄt{{tk Þtu ntuÞ tu
íÞtk ý ©eS{nthts t Ëtu t t {wft{{tkÚte Ëtu t e #x ÷uðt e EåAt fhu
uðtu yt Sð tu y tr tu Mð¼tð Au {txu ÷tu¼ ntuÞ u ©eS u yk Þto{e
òÛÞt ntuÞ tu yûthÄt{{tk sðtÞ. tfe u Ät{ {¤ðwk ½ýwk w÷o¼ Au. {txu
÷tu¼ tu íÞt fhe u e Ëuðt fhe ÷uðe u s Ëthtkþ Au. >>117>>
t{ tÄfzt t òuþe t S¼tE útñýu Ëtu ðhË tk fwkz¤eÞtk Útt
xe ýtk fhu÷ Au u t S ©eS{nthts t h{ yuftkr f ¼õ hts n t. u
ßÞthu Zzu þo u ytðu íÞthu tk[ r ðË eÚto{tk hne u ©eS tu Útt {tuxt
Ë T whw tu Ë{t { fhu. u ßÞthu [t÷ðt iÞth ÚttÞ íÞthu ©eS u kzð T
fhe u «tÚto t fhu su {thu t{ yuf ð¾ f] t fhe u Äthòu u ËtÚtu
t t¾t[h u sYh ÷tðòu. yuðtu {thtu ËkfÕ Au u u {u qýo fhòu. íÞthu
©eS fnu y{thu ßÞthu òu ytðþu íÞthu sYh ytðeþwk.
u yufË{u ©eS{nthts t t¾t[h u ¼xð h hýtððt Þt u Ë{u
t S òuþe wk t{ tÄfzt hM t{tk ntu wk ytð wk tu ý hM t{tk ÷E u
íÞtk ÄtÞto. u t t¾t[h e ò u hM u [t÷ e fhe u tu u yuf Mðth u ËtÚtu
181
ht¾e u t{ e ¼t tuu¤u Q¼t hÌtt. u yuf {týË e ËtÚtu t S òuþe u
Ëk uþtu fnuðztÔÞtu su ©eMðtr{ thtÞý {tht t{ e ¼t tu¤u Q¼t Au u
{ u tu÷tðu Au. uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u ©eS tk þo fhðt {txu ytð tk
hM t{tk t S u yuðtu rð[th ÚtÞtu su ©eS{nthts ÄtÞto. u nðu {thu {tht
½h{tk ÄhtÔÞt rð t Aqxftu Úte. u ½h{tk Ähtðeþ tu ºtý iËt wk tr¤Þuh
{q õ Þt rð t [t÷þu rn. yu ¾[o { tk Q htÞ yu ð e Þw Â õ fhe u
©eMðtr{ thtÞý u ½uh Ähtððt Úte.
yuðtu áZ rð[th fhe u t{ e ¼t tu¤u ytðe, ©eS u kzð T «ýt{
fhe u ntÚt òuze u rð k e fhe su {nthts t{{tk Äthtu. {the ½ýtk r ðË e
rð k e ytsu ËV¤ fhe. yu{ fne u ©eS u ËtÚtu ÷E t{ ðå[u [t÷ðt tu
hM tu n tu uÚte {nthts e ËtÚtu ðt tu fh tk fh tk t{ ðå[u Þt. íÞthu
©eSyu t S u fÌtwk su {thwk ½h fux÷u Auxu Au ? íÞthu uýu sðt ytÃÞtu
su {thwk ½h nS yt ¤ Au. yu{ fne ©eS e ËtÚtu ðt tu fh tk fh tk Ët{e
¼t tu¤ ytðe íÞthu ð¤e {nthtsu qAâwk su {thwk ½h nS fux÷u Auxu Au ?
íÞthu uýu fÌtwk su {nthts ðt fh tk fh tk {tY ½h wk y wËkÄt hÌtwk rn,
su yt tu t{ nth ytðe Þt. {txu [t÷tu tAt ð¤tu. yu{ fÌtwk.
íÞthu ©eSyu fÌtwk su nu t S {the nw s «tÚto t n e uÚte ËeÄtu
hM tu {qfe u Vuh ¾tE u yt {thu t{ nwk ytÔÞtu. ý {u ºtý iËt t
tr¤Þuh t ÷tu¼Úte {thu ½uh { u Ähtðe þõÞt rn. {txu nðu y{u tAt
rn ð¤eyu. yu{ fne u whk s ©eS{nthts tu t e {týfe ½tuze tuztðe
yt ¤ s e ò ¼u t ÚtE Þt. u ð¾ u ©eS{nthts u hË ½ýe ÷t e
n e. u tu t t { Úte yuðtu rð[th n tu su t S u ½uh sE u týe eðwk
Au. ý t S t { tu yr¼«tÞ sw e s he tu uÚte tÄfzu htuft tk
t t¾t[h t ¼u t ÚtE u týe eÄwk u íÞtkÚte [t÷ tk ¼xð h Þt.
fnuðt wk yu Au fu ÷tu¼u fhe u yûth r ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u
t S¼tE ºtý iËt t ÷tu¼Úte ½uh Ähtðe ÷t¼ ÷E þõÞt rn. yu
t S òuþe ÷tu¼ e s fuð¤ {q n e. rhýt{u u e þt ½ýe s qhe
ytðe n e. {txu Ë{Þ ytðu íÞthu ÷tu¼ fh tk Ä tu ¾h[ fhe u {tuxtu
÷t¼ ÷E ÷uðtu suÚte ©eS{nthts Útt u{ t Ëk htS ÚttÞ yu s fhðt wk
Au. >>118>>
182
t{ ðu¤tð h t ¼õ hts Yzt¼tE ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ
n t. u yuf Ë{u tzwk òuze u ©eS tk þo fhðt Z wh ytÔÞt n t. u
÷ª zt e[u tzwk Atuze u ¤ u u ËtÚtu tkÄe u ©eS tk þo fhðt yûth
ytuhzeyu sðt rð[th fh t n t. ux÷tf{tk ©eS{nthts t¤tytuyu Ërn
íÞtk ÄtÞto. uÚte Yze¼tEyu ©eS u kzð T fhe u sÞ©e Mðtr{ thtÞý fÌtt.
u tu t t t{ t Ëðuo nrh¼õ tu tk ý sÞ©e Mðtr{ thtÞý fÌtt.
u Ëtk¼¤e u ©eSyu ðu¤tð h t nrh¼õ tu t Ë{t[th qAât. Ae Sf{tk
tkÄu÷ t¤ u Ët{wk òuE u Yzt¼tE u fÌtwk su yt ¼tð he tze Útt
tkÄu÷ u÷ {tht Au ? yu{ ©eSyu ðthkðth ºtý ð¾ Yzt¼tE u qAe
òuÞwk. u wk fthý ©eS{nthts ©e tu e tÚtS wk {kr h fhtð t n t u ð¾ u
¤ e Útt tzt e sYh n e. uÚte ºtý ð¾ Yzt¼tE u qAu÷ ý
Yzt¼tE t { {tk ©eS tu yr¼«tÞ þwk Au u ftkE Ë{òÞwk rn. uÚte ©eS u
fÌtwk su yt tze u ¤ {tht Au.
Ae {nthts íÞtkÚte ÷û{eðtzeyu ÄtÞto. u ð¾ u yuf t¤tyu
Yzt¼tE u fÌtwk su ©eSyu { u ºtý ð¾ tze u ¤ wk qAâwk. u wk fthý
nt÷ ©e tu e tÚtS tk {kr h wk ft{ [t÷u Au uÚte tze u ¤r Þt wk ©eS u
ft{ nþu íÞthu { u qAu÷ Au. ytðwk t¤t wk ð[ Ëtk¼¤e u Yzt¼tEyu
yuðtu rð[th fÞtuo su nt÷ {thu ¾u e wk ft{ [t÷u Au u tze u ¤r Þt
©eS u yt wk tu {tht ½h wk ft{ ze ¼tk u. {txu ©eS u tu ftkE ¾tux hnuþu
rn. yu{ ½h tk ft{ t ÷tu¼Úte {nthts u tze u ¤ y tÞt rn. u
yuf r ðË htuftE u whk s ©eS e hò ÷E u tu t u t{ Þt.
Ae ©eS{nthts Ät{{tk Þt fuzu Yzt¼tE tk yk :fhý{tk tze-
¤ ytÃÞt tu ½ýtu s ¾u ÚtðtÚte Zzu ytÔÞt u ftuXthe yt ¤ ½ýtu
M tðtu fÞtuo. uÚte ftuXthe e yt¿ttÚte th òuz ðtAhztk WAuhe u yt[tÞo©e
h½wðehS {nthts e tzeyu òuzðt ytÃÞtk. uÚte ©eS{nthtsu Yzt¼tE t
Ëk kÄe u þo yt e u fÌtwk su yt[tÞo©e h½wðehS {nthts u ðtAhztk ytÃÞtk
u { u ntUåÞt Au, yu{ Yzt¼tE u fnuòu. uÚte u ðt Yzt¼tE u u t
Ëk kÄeyu fne. uÚte Yzt¼tE u yk :fhý{tk þtkr ÚtE.
183
u Yzt¼tE yuf ð¾ ©e tu e tÚtS tk þo fhðt Z wh ytÔÞt. u
Ë{Þu yt[tÞo ©eh½wðehS {nthts Z wh ÄtÞto n t. u{ýu Yzt¼tE u
yu{ fÌtwk su ©e tu e tÚtS {nthts e r òuhe Ët[ððt {tht suðt
¼õ hts e sYh Au. {txu ftuE ý fw¤ðt Mºte Ä {tk ÷tu¼tÞ rn uðt
{tht uþ{tk nrh¼õ ntuÞ u ÂMÚth { fhe u hnu uðt tu tË fhòu.
íÞthu Yzt¼tEyu fÌtwk su {tht suðtu tu nwk Awk. {txu { u su{ yt¿tt yt ©e
fhtu u{ nwk fhwk.
u Ëtk¼¤e u yt[tÞo©e ½ýwk «ËL ÚtÞt u Yzt¼tE u ©e tu e tÚtS e
r òuhe Ët[ððt htÏÞt. u tu t t un ÞO r òuhe Ët[ðe. yuðt yu yuftkr f
¼õ n t, ý ½h t ft{ t ÷tu¼u fhe u ©eS{nthts u yÚtuo tze u
¤r Þt y tÞt ntu t. tu fnuðt wk fu ÷tu¼u fhe u nt fne rn, uÚte ½ýtu
M tðtu ÚtÞtu n tu. {txu rhýt{u M tðtu ÚttÞ uðe he u ð oðwk. y u ÷tu¼
ht¾ tk ©eS e {hS «{týu «týÚte r«Þ ftuE ý ðM w ntuÞ u ©eS t
W Þtu {tk y oý fhðe suÚte ©eS «ËL ÚttÞ Au. >>119>>
t{ {tk htuu ¤{tk yuf ð¾ ht{t k Mðt{e t{ztk{tk Vh tk Vh tk
ytÔÞt. u tuðhÄ ¼tE Útt u{ tk VtuE w ¤e t u ht{t k Mðt{e tk
¼õ hts u t{{tk n tk. uÚte ½ýu ¼t u u{ tk ½uh ht{t k Mðt{e W thtu
ht¾ t uÚte u{ u íÞtk Mðt{eyu tu t t Ëk tuyu Ërn W thtu fÞtuo n tu. uðt
Ë{Þ{tk yuf ¼trðf ¼õ u ht{t k Mðt{e e tËu Ëtu t tu tËtu y oý fÞtuo.
íÞthu Mðt{eyu u{ u fÌtwk su nt÷ {thu sYh Úte. {thtu {qfu÷tu tËtu {tu
tAtu ÷E òytu. tu ý u{ýu ÷eÄtu rn u þo fhe u [tÕÞtu Þtu.
u ð¾ u w ¤e tE ht{t k Mðt{e tËu uXtk n tk. u{ u ht{t k
Mðt{eyu Ëtuu t e ÷ ze yt e u fÌtwk su y{thu ßÞthu ¾ zþu íÞthu {the
tËuÚte {tk e ÷Eþwk. {txu nt÷ {the tËu ht¾tu. yu{ fne u Ëtu t e ÷ ze
ËtU e. Ae íÞtk hnuðwk ½xu u «{týu hne u ht{t k Mðt{e u Ë{iÞtu fhðt tu
rð[th ÚtðtÚte {tk htu¤ ÄtÞto. u w ¤e t u fÌtwk su, {U { u Ëtu t e ÷ ze
yt u÷ Au u nwk ÷uðt ytðu÷tu Awk u y{ u yt tu. {thtÚte nt÷ htuftðtÞ u{
Úte. u Ëtk¼¤e u w ¤e tEyu sðt ytÃÞtu su { u yt u ÷ ze yt u÷
Úte, eò u yt e ntuÞ tu Ëk¼thtu. íÞthu ht{t k Mðt{eyu fÌtwk su ¾tË {U
{ u s yt u÷ Au, eò u yt u÷ Úte.
184
íÞthu w ¤e tEyu fÌtwk su y{u þtnwfth fnuðtEyu {txu ft{t Vsu
fhþtu rn, { u {u yt u÷ Úte. u Ëtk¼¤e u ht{t k Mðt{eyu fÌtwk su {u
÷tu¼Úte t tztu Atu u tht Sð wk þt {txu tzu Au ? {U tht rðïtËÚte
ËtU u÷ Au A tk t tzu Au u{tk {the þtu¼t rn. { u tu «¼w t « t Úte
Ä eswk ½ýwk {¤þu. ý {u rnk yt tu tu {thu s{ whe{tk [tu¬Ë sðwk
zþu. yu{ fne u w ¤e tE W h nw s fwhtS ÚtE íÞtk htuft tk [t÷e
r ËÞto. u ÷tu¼ t t Úte w ¤e tE tu ßÞthu {hý Ë{Þ ÚtÞtu íÞthu u t u
s{ uzðt ytÔÞt u s{ u òuE u u tE fnu su {U ht{t k Mðt{e e ¼Âõ
fhu÷ Au. u{s t , wÛÞ, Ëk Ëuðt rð uhu ½ýtk ËíftÞtuo fhu÷tk Au. A tk { u
{u uzðt ytÔÞt Atu u wk þwk fthý ? íÞthu s{ q tuyu fÌtwk su {u {tht
whw wk Ëtu wk ht¾u÷ Au u t Úte u y{u uzðt ytÔÞt Aeyu.
yu{ fne u ¤u VtkËtu E s{ whe{tk ÷E Þt u Ä{ohtò e yt¿tt
ÚtðtÚte u u fwk¼e tf hf{tk t¾e.
fnuðt wk fu ¿tt {u¤ÔÞwk ntuÞ, t - wÛÞ fhu÷ ntuÞ, Ëk Ë{t {, eÚtoðú
rð uhu ËíftÞtuo fÞtO ntuÞ, ý ÷tu¼Úte whw wk Ä tAwk y tÞwk ntuÞ tu
fwk¼e tf hf{tk zðwk zu Au. {txu w ¤e tE e uXu ÷tu¼ ht¾ðtu rn. ÷tu¼u
fhe u yt Sð wk suðwk ¼qkzwk ÚttÞ Au uðwk esu fhe u Út wk Úte. {txu su{ u
u{ uð t Ä {tk Útt whw t Ä {tk { u [÷tÞ{t Útðt uðwk rn. >>120>>
t{ th xtu¤e{tk ft¤w ðtðzeÞtu Útt u{ tu ¼tE ÷wk¼tu, yu uW ¼tE
©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. u{ýu yuðt Ë{t[th Ëtk¼éÞt su
t t¾t[h u hýtðe u ò tAe ð¤u íÞthu ò u yuf {wft{ yt ýu fhtððtu,
yuðtu uW ¼tEyu rð[th fhe u ½e, ¾tkz, Ëtfh, tu¤ rð uhu Ët{t iÞth
htÏÞtuu. uðt Ë{Þ{tk ©eS{nthts ò u Ërn ¼xð h ÄtÞto. íÞtkÚte
ft¤wðtðzeÞt u yuf Mðth {tuf÷e ©eSyu tu÷tÔÞt. u [t÷ e ð¾ u
ft¤wðtðzeÞtyu ÷wk¼t u fÌtwk su nwk t ËwÄe ò nu÷tu ytðeþ. ý f t[
{thu íÞtk htuftðt wk ÚttÞ tu wk ò u htufsu ý sðt Eþ rn. ytðwk [tu¬Ë
fne u ¼xð h Þt. íÞtk ©eS tk þo fhe {nthts e yt¿ttÚte htuftÞt.
Ae Úttu z t Ë{Þ{tk t t¾t[h w k {tk r÷f ftÞo Ëk q ý o fhe u
t t¤ðYyu t t¾t[h u ð¤tÔÞt ðts u ts u ©eS{nthts ¼xð hÚte ò
185
÷E u [tÕÞt. u ð¾ u ©eSyu ft¤wðtðzeÞt u fÌtwk su yt t t¾t[h t ËËht
t t¤ðY tu ËhËt{t Xuftýu fhtðe u Ae {tu ytðtu. yuðe yt¿ttÚte
u{ u íÞtk htuuõÞt. u ©eS ¼xð hÚte ËeÄt th xtu¤e ytÔÞt. íÞtk t{ e
¼t tu¤u ÷wk¼tu tu t t Ëk kÄeyu Ërn ©eS u t{{tk Ähtððt ðtx òuE u
Q¼tu n tu. uðt{tk {nthts íÞtk ÄtÞto. íÞthu ©eS u Ëtütk kzð T «ýt{
fhe u u ÷tøÞtu. u Ë{u ©eSyu ÷wk¼t u fÌtwk su ÷wk¼t¼õ tu¤ Au ? ntuÞ
tu ÷tðtu, fthý fu ò t ¤r Þt tuze u ytÔÞt Au u Úttfe Þt Au u u
¾ðztððtu Au. íÞthu ÷wk¼t¼õ fnu fu yt t t t{{tk tu¤ õÞtkÚte ntuÞ ?
yu{ ©eSyu ºtýðth ÷wk¼t u qAâwk tu ý ÷tu¼u fhe u ÷kw¼t¼õ u
tu¤ ytÃÞtu rn. íÞthu ©eS {nthts whk s íÞtkÚte [tÕÞt u yu{ fÌtwk
fu Ët{tu hM tu nª tuhzt tu Au ? yu{ qAe u ½ýtk ðu Úte ò tuztðe. u yuf
tW u ytþhu Þt íÞthu ft¤w ðtðzeÞtu th xtu¤e ytÔÞt u ÷wk¼t u qAâwk su
{nthts tu W thtu õÞtk fhtÔÞtu Au ? íÞthu uýu sðt ytÃÞtu su ©eS ynª
ytÔÞt íÞthu u{ýu {the tËu ¤ u ¾ðtztððt tu¤ {tøÞtu u {thtÚte
÷tu¼ u ÷eÄu nt ztýe rn. u{ {thtÚte htuftðt e tý ý ÚtE rn. uÚte
u tu htuft tk [t÷ t ÚtÞt.
ytðwk tu t t ¼tE kw ð[ Ëtk¼¤e u ft¤w ðtðzeytu tu t tu ½tuztu tuztðe u
yuf { ©eS t ¼u t ÚtÞt u ½tuzuÚte Q he ©eS u kzð T «ýt{ fhe u tAt
ð¤ðt tu ½ýtu s yt ún fÞtuo. íÞthu ©eSyu fÌtwk su ò tAe ð¤u rn uðtu
y tr tu rhðts Au u {tu òýtu Atu. íÞthu ft¤w ðtðzeÞtyu fÌtwk su {nthts
{u tAt rnk ytðtu tu {thu ytsÚte ¾tkz-Ëtfh- tu¤-½e rð uhu nht{ Au.
íÞthu ©eS fnu {thu ÔÞðntrhf ÷tuftu u yuðwk r Þ{ ht¾ðwk u Xef rn. {txu
{the yt¿ttÚte s{òu, òu { u htS fhðtu ntuÞ tu. yuðe yt¿tt fhe u
©eS{nthts u{ u tAt ðt¤e u {wft{ fh t Z wh ÄtÞto.
fnuðt tu yr¼«tÞ yux÷tu s Au fu yð th t yð the ©eËnò k
Mðt{eyu tu u Sð W h Þt fhe u tu¤ {tøÞtu ý ÷wk¼t ¼õ Úte y tÞtu
rn. uÚte SÔÞt íÞtk ËwÄe yk :fhý{tk ¾u fh tk ý Ë{Þ Ë[ðtýtu rn,
{txu Ë{Þ ytðu íÞthu ÷tu¼ tu íÞt fhe u su{ u u{ Ä{o u {txu ftkE ý
fhe ÷uðwk u s ÷t¼ Au. >>121>>
186
t{ t uþ{tk hs w t tuzâtu Útt ðM tuzâtu yu u ¼tEytu
©eS{nthts t ËíËk e Ëtht n t y u t tzât u ftkE ý ËkËth{tk ytËÂõ
n e rn. u{ u efhtu ntu tu ý yuf efhe n e. u t tuzâtu ßÞthu ßÞthu
Z wh ©eS tk þo u ytðu íÞthu {w¤S úñ[the u yu{ fnu su yts ©eS u
ðtM u ftuE tu Útt¤ ntuÞ tu {thtu yzÄt tu Útt¤ fhtu. u Ëtk¼¤e u úñ[the
fnu yts y{wf nrh¼õ tu Útt¤ Au. íÞthu t tuzâtu fnu fu ftkE rn ytð u
Ë{iÞu nwk ytðeþ íÞthu Útt¤ fhtðeþ. yu{ fh tk fh tk ©eS{nthts MðÄt{{tk
ÄtÞto ý t tzâtÚte yuf yzÄt tu Útt¤ ©eS {txu ÚtÞtu rn. tu t e tËu
[tË nòh Yr Þt n t ý ÷tu¼ u ÷eÄu ©eS u {txu Útt Ëk u {txu Útt
ftkE ý Ä{to tu fhðtu u r r{¥tu yuf ftuze ý ð htýe rn. uÚte ðthkðth
ùt¥tt fh t n tk su { u rÄ¬th Au su {thtÚte ©eS{nthts u {txu yuf
yzÄt tu Útt¤ ÚtÞtu rn.
yu{ fh tk fux÷tf {tËu yt[tÞo©e h½wðehS {nthts ðz t÷Úte Z wh
Äth tk ð[{tk htý wh{tk {wft{ fÞtuo. u íÞtkÚte yuf t¤t u {tuf÷e
yt[tÞo©eyu Z whÚte ftuXthe ¼Âõ ðÕ÷¼ tËS u tu÷tÔÞt. u r ðËu ð{e
n e uÚte yt[tÞo©e e tËu yuf htrºt hne u yt[tÞo©e e yt¿tt ÷eÄt rËðtÞ
yuf ËtÄw u ÷E u t uþ t tuzâtu ½ýtk s {tk t n t u{ u òuðt Þt. íÞthu
t tuzâtu ftuXthe u òuE u nw s ¾wþe ÚtÞt u ¼Âõ ðÕ÷¼ tËS yt ¤ ðt
fhe su {tht un tu ftkE r hÄth sýt tu Úte u {tht yk :fhý{tk þtkr Úte
u wk fthý yt ©e òýtu Atu su ©eS{nthts {txu {thtÚte yuf yzÄt tu ý
Útt¤ ÚtÞtu Úte u{ eòk ËíftÞtuo ftkE ý ÚtÞu÷ Úte. {the r{÷f Äe
ft{e sþu. {txu u r{÷f Ëthu hM u ð htÞ uðtu hM tu { u tðtu. {thu
{thtu rh qýo rðïtË Au. u òu hM tu rn tðtu tu {the yË T r Útþu
yu{tk ftkE Ëk un Úte.
íÞthu ftuXthe fnu su {tht Ä u Ëthu hM u ðt hðwk ntuÞ u yûthÄt{{tk
XuX ntU[ðwk ntuÞ tu ©eS{nthts tk wºt yt[tÞo©e h½wðehS {nthts tu u
E ft÷u htý wh ÄtÞto Au. u{ u yuft þe u r ðËu ynªÞtk ½ýe Ät{Äq{Úte
{tht yt{kºtýÚte tu÷tðeyu u {u htS Úttytu u «{týu {tht Ä tu nwk
Ëthtu hM tu fhe yt wk. u Ëtk¼¤e u t tuzâtu nw htS ÚtÞt, u fnu su {u
187
nt÷ htuftE u {the {hS «{týu yt[tÞo©e ytð tk nu÷tk Yr Þt tu rð¼t
fhe tËzt ¼he u u{tk fkfw- w» rð uhuÚte Akxftð fhe u iÞth fhe tu÷tððt
òytu. fthý yt[tÞo©e ytðu u Ë{u u ft{ e þfu rn.
íÞthu ftuXtheyu ßÞtk Yr Þt txât n t íÞtkÚte fZtðe u ðM tuzÞt u
þnòh Yr Þt Útt tu t e efhe u þnòh Yr Þt Útt t{{tk {kr h
fhðt {txu tk[ nòh Yr Þt Útt {kr h{tk Ëk úñ[the u {txu Ë tðú {tk
u nòh Yr Þt Útt {the Aðtzu ¿ttr ¾[to {txu ºtý nòh Yr Þt Útt
útñý ¼tus Útt útñýtu u Âûtýt Útt eÚtoðtËe Útt thuðtk u Útt tÞtu
rð uhu t [tht t tk[ nòh Yr Þt Útt yt[tÞo©e h½wðehS {nthts e
Äht{ýe fhe u tk[ nòh Yr Þt Útt {kr htu{tk hËtuE {txu tk[ nòh
Yr Þt Útt Z wh{tk ©enrhf]»ý {nthts tk Útt¤{tk yuf nòh Yr Þt Útt
[tk e tk f{tz fhtððt {txu [th nòh Yr Þt yu{ {¤e u [tË nòh
Yr Þt tk Útt¤ ¼he u yuf xtht{tk {qfe t¤wk ðtËe u e fwk[e ftuXtheyu
tu t e tËu ht¾e u t tuzât u fne u htý wh yt[tÞo©e u yt{kºtý fhðt
Þt.
u yt[tÞo tËu sE u t tuzât Ëk kÄe Ëðuo ðt fhe. u Ëtk¼¤e u
yt[tÞo©e ½ýtk ¾wþe ÚtÞt, u r ðËu íÞtk e hËtuE n e u s{e u yt[tÞo©e u
ftuXthe fnu nwk t uþ òô Awk u {tu ft÷ ynª htuft tk sYh íÞtk
Äthòu. yu{ fne u ftuXthe htý whÚte t uþ Þt. htrºtyu Ëðuo nrh¼õ tu u
yt[tÞo©e Äthðt tk Ë{t[th ytÃÞt. u Ëtk¼¤e u nrh¼õ tu ftuXtheu u fnu
su y{ u ý ÞÚttþÂõ Ëuðt tu ÷t¼ yt òu. íÞthu ftuXtheyu nrh¼õ tu u
fÌtwk su ft÷u {tht hVÚte Vht¤ tu k tu M fhþtu, fthý fu thË u htus
t tuzât e hËtuE tu Xhtð fhu÷tu Au. Ae {thu uðtu Þtu ytððtu w÷o¼ Au.
u Ëtk¼¤e u nrhõ tuyu ftuXthe tk fnuðt «{týu yuft þe t Vht¤ wk
[tu¬Ë fÞwO. Ae yuft þe u r ðËu Ëðth t ntuh{tk yt[tÞo©e ÄtÞto. u
Ät{Äq{Úte nrh¼õ tuyu Ët{iÞwk fhe u ÄhtÔÞt. Ae yt[tÞo©e Ëk nrh¼õ tu
ð uhu u Vht¤ fhtÔÞwk u u s r ðËu yt[tÞo©e u ftuXthe fnu su ntÚte W h
uËe u Mðtheyu Ërn t tuzât u íÞtk Äht{ýeyu sðt wk Au. uÚte ½ýe s
Ät{Äq{Úte ts uðts u t tuzât u íÞtk ÄtÞto.
188
u tu {wft{ yË÷e rhðts «{týu n tu, fthý fu ÷tu¼ u ÷E u Ëtht
{wft{ fhtÔÞt n t. {txu u {wft{ òuE u ftuXthe u yt[tÞo©e fnu yt
{wft{ ftu tu Au ? íÞthu fÌtwk su su u íÞtk sEyu Aeyu u tu Au. íÞthu yt[tÞo©e
fnu { u ynªÞtk þwk fhðt ÷tÔÞt ? íÞthu ftuXthe fnu u¾tÞ Au he ý
yt¾t t{{tk ÷û{eðt¤t yt yuf s Au. yu{ fne u ntÚt Ít÷e u tswf
½h e ytuËhe{tk Ztu÷eÞt W h yt[tÞo©e u ÄhtÔÞt. u Ë{u t tuzâtyu
yt[tÞo©e u {Mfth fÞto. Ae ½ýtk r ÷ eh Útðt ÷tøÞt u fnu su {U
{tht t u {txu yuf yzÄt tu Útt¤ fhu÷ Úte. uÚte {tht { {tk ½ýe s
yþtkr n e. nðu {u ©eS{nthts tk wºt ÄtÞto. tu {the nwk ÞÚttþÂõ
Ëuðt fhwk u u {u yk efth fhtu, suÚte ©eS {the W h htS ÚtE u yt
t Y un tu íÞt fhtðe u tu t t yûthÄt{{tk { u uze òÞ.
yu{ fne u ftuXthe u fÌtwk su {tht ð e {u Útt {thtu ¼tE uW {¤e u
yt[tÞo©e e qò fhtu, fthý fu {thwk þheh ½ýwk yþõ Au {txu Q¼wk Útðtþu
rn. uÚte fhe u uW sýtyu xthtu W½tze u Yr Þt t ¼hu÷t ¾w{[tytu
yt[tÞo©e e yt ¤ «Út{ fhu÷t Xhtð «{týu {qõÞt. u òuE u yt[tÞo©e
{k {k ftuXthe t Ët{wk òuE u nËðt ÷tøÞt u ftuXthe u fnu su {u fnu t n t
uðt s yt ÷û{eðt¤t Au. yu{ fne u t zât e ½ýe s «þkËt fhe u
yt[tÞo©e e Ë{ût ðM tzât u þ nòh Yr Þt ftuXtheyu t tuzât hVÚte
yt[tÞo©e t ntÚtu y tÔÞt.
yuðe he u Ëðuo Yr Þt e ÔÞðMÚtt u s ð¾ u yt[tÞo©e e Y Y{tk fhe
tk¾e. u òuE u t tuzât ½ýtk s htS ÚtÞt. u yt[tÞo©e e «tÚto t fhe su
{u ©eS{nthts t wºt Atu {txu {tht ð e nðu yuðe «tÚto t fhtu fu nðu { u
©eS tu t t Ät{{tk uze òÞ. fthý fu {thtu ËkfÕ yt ftuXtheyu qhtu fÞtuo.
íÞthu yt[tÞo©e fnu su ytsÚte k h{u r ðËu ©eS{nthts { u tu t t
yûthÄt{{tk ÷E sþu u u ftkE rVfh ®[ t fhþtu rn. yu{ fne u Mtðtheyu
Ërn yt[tÞo©e tu t t {wft{{tk ÄtÞto.
Ae esu r ðËu t tuzât e hËtuE s{e u iÞth Út t n t u Ëtk¼¤e u
ðM tuzâtu ftuXthe tËu ytÔÞt u «tÚto t fhe su {tht ¼tE e hËtuE sBÞt
u{s {the hËtuE s{e u Äthðt wk ÚttÞ tu Xef, fthý fu yts htrºtyu { u
189
rð[th ÚtÞtu su {tht ¼tE wk Ä {thu ht¾ðwk Úte, Äh{t u ðt he uðwk. {txu
{u fntu u «{týu ðt he ô. íÞthu ftuXthe fnu su ¼÷u ft÷u {the hËtuE.
u Ënw Ëk tu u ðMºttu u {tu u yt u÷t Yr Þt yt[tÞo©e u thu ½uh Äht{ýe
fhe u ¾wþeÚte ¼ux Ähòu. fthý fu {thu íÞtk ©eS tu « t Au. yu{ fne u
esu r ðËu ðM tzât e hËtuE ÷E u Äht{ýeyu Þt. íÞtk tu t t ¼tE e
uXu yt[tÞo©e e yt ¤ Yr Þt tu Útt¤, þu÷w, t½ze, Ëk tu u ðMºt rð uhu {qfe
ftuXthe tk fnuðt «{týu qò fhe. Ae ðM tzât u ytþeðto yt e u íÞtkÚte
W thu ytÔÞt u t uþ t nrh¼õ tuyu Ät{Äq{Úte ð¤tÔÞt yuðt yt[tÞo©e
h½wðehS {nthts Z wh ÄtÞto.
fnuðt e yux÷e s ðt Au fu «¼w yt÷tuf{tk Ä yt u Au, Úte yt t
yu{ rn. ý { {nt e[ Au u Ä tu Ë TÔÞÞ ÷tu¼Úte Útðt u uðwk Úte.
t tuzât u yuf ÷tu¼Úte ©eS{nthts tu Útt¤ ÚtÞtu rn. tu M tðt tu th
hÌttu rn. ý ftuXthe ËtÚtu òu tZ M un n tu tu u{ t Ä tu Ë TÔÞÞ
fhtðe ytÃÞtu. uýu fhe u yt[tÞo©e h½wðehS {nthts tk fnuðt «{týu k h{u
r ðËu ©eS{nthts tu t t yûthÄt{{tk t tuzât u uze Þt. rn h ÷tu¼ t
«¼tðÚte w htð]Â¥t tu th hnu rn. {txu ÷tu¼ tu íÞt fhe u Ë TÔÞÞ
fhðtu suÚte kÄ ÚttÞ rn. >>122>>
t{ tUz÷{tk ò ðS¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts n t.
u u íÞtk t htò t ftuXthe n t. u yuf ð¾ ©eS{nthts tk þo fhðt
Z wh ytÔÞt n t. u{ u ¼ wSyu ©eS u ytuZðt Ëthw [tuVt¤ fhtððt
r r{¥tu Ëtzt A Yr Þt y tÔÞt. u fÌtwk su Ëthtu [tuVt¤ fhtðe u su{ u
u{ ðu÷tu {tuf÷tðòu. ftkE ðÄþu ½xþu tu yt ýu uW Ë{S ÷uþwk. yu{ ðt
fhe u ò ðS¼tE u ©eS{nths tËu yûthytuhze{tk ÷E Þt. íÞtk ©eSyu
ý ò ðS¼tE u fÌtwk su [tuVt¤ su{ ðu÷tu ytðu u{ fhtðòu. u Ëtk¼¤e u
ò ðS¼tE þuX fnu su sYh fhtðe u {tuf÷e yt eþ.
Ae u r ðË htuftE u tUz¤ Þt íÞtk ðýfh u tu÷tðe u fÌtwk su
¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý u {txu [tuVt¤ {tu Ëthtu fhe yt tu. u t r r{¥t t
Yr Þt {the tËu Ëtzt A Au, u {tu iÞth fhe u ÷tðþtu íÞthu yt eþ.
uÚte uytuyu Úttuzt r ðË{tk ðýe u ò ðS¼tE u [tuVt¤ ytÃÞtu. u fnu su
190
yt e ®f{ Yr Þt A ÚtÞu÷ Au {txu yt tu, y{thu {sqhe ÷uðe Úte, fthý
fu y{thu {thwk nh ð¾ ft{ zu. Ae A Yr Þt ÷E u u ÷tuftu Þt.
íÞthu whk s þuXu [tuVt¤ Z wh ¼ wS u {tuf÷e ytÃÞtu, u ft ¤{tk yuðt
Ë{t[th ÷ÏÞt su yt u su { u y tðu÷ Yr Þt t «{tý{tk s [tuVt¤ fhtðe u
{tuf÷tðu÷ Au.
nðu su ò ðS¼tE u Ëtzt A Yr Þt ytÃÞt n t u{tkÚte yzÄtu ðæÞtu
u tAtu {tuf÷tð tk ÷tu¼ u ÷eÄu tu t tk ¾h[{tk ðt he eÄtu. uýu fhe u
ò ðS¼tE u yuðtu uþft¤ ytÔÞtu su htòyu tu t t ftuXth{tkÚte hò yt e u
½h th rð uhu ÷qkxtðe ÷eÄtk. uÚte tu u yuðtu Wã{ fhðt ÷tøÞt su òh e
Ätýe tu¤ t W t týe{tk tk¾eu t{{tk he ÷tuftu u íÞtk ðu[ðt òÞ. u{tk
su u tþ ytðu uÚte tu t wk wsht {tkz{tkz htýu [÷tðu. yuðe nw s
w o¤ ÂMÚtr {tk ytðe Þt.
uðt Ë{Þ{tk tu t¤t k Mðt{e sq t ZÚte tUz¤ ÄtÞto. uðt Ë{t[th
Ëtk¼¤e u Ëðuo nrh¼õ tu Mðt{e tk þo fhðt ytÔÞt. u nrh¼õ tu u òuE u
ò ðS¼tE t Ë{t[th qAât. u Ë{u yuf nrh¼õ u Ë{t[th yuðt ytÃÞt
su ò ðS¼tE u ynª t htòyu tu t t ftuXth{tkÚte hò yt e Au u{s
u{ tk ½h th ÷qkxe ÷eÄu÷tk Au uÚte u nt÷ {kr h{tk ý ytðe þf t Úte.
u Ëtk¼¤e tu t¤t k Mðt{e fnu su, u{ u {the tËu tu÷tðe ÷tðòu. uÚte
nrh¼õ ò ðS¼tE tËu sE Mðt{e t Ë{t[th fne u Mðt{e tËu tu÷tðe
÷tÔÞt. tu t¤t k Mðt{e tËu ytðe u Ëtütk kzð T «ýt{ fhe tuf {qfe
htuðt ÷tøÞt. íÞthu Mðt{eyu Äehs yt e u fnu su, yuf yzÄt{tk yt hßsu
ðt ytðe E.
uðwk Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u tu t u Þt ytÔÞwk su {U Äh{t t tu yzÄtu
Yr Þtu ¼ wS u tAtu {tuf÷ tk {tht ½h¾h[{tk ðt he tkÏÞtu, uÚte {thu
yt þt ytðe Au. yu{ tu u tu t t { {tk Ëk¼the u ùt¥tt fhðt ÷tøÞt.
uÚte tu t¤t k Mðt{e þuX u fnu su yts {tu ðu[ðt Þt n t u þwk ytðu÷
Au u { u tðtu. íÞthu ¾tuhe òh yuf þuh ytðu÷e u tðe. u òuE u
Mðt{eyu tu t t Ëuðf whw»tt k Mðt{e u u òh y tðe u fnu su yt u
¤tðe u u htux÷t fhòu, u ©e XtftuhS t Útt¤{tk Ähòu. yu{ yt¿tt fhe u
191
Ae ò ðS þuX u fnu su yts {thu W ðtË fhðtu. u ©e XtftuhS
{nthts e ËL{w¾ uËe u {t¤t Vuhððe ý ½uh sðwk rn. nwk yt¿tt fhwk
íÞthu {tu Ëw¾uÚte ½uh sòu.
tu t¤t k Mðt{e e yt¿tt {tÚtu [Ztðe u ½uh s tk {kr h{tk s hÌtt
u ©e XtftuhS yt ¤ {t¤t Vuhððt ÷tøÞt. ßÞthu ©e XtftuhS tu Útt¤ ÚtÞtu
íÞthu whw»tt k Mðt{eyu ©e XtftuhS u s{tze u Mðt{e u s{ðt Ëthw kÂõ {tk
tu÷tÔÞt. u Ë{u Mðt{e kÂõ {tk Þt u swðth t u htux÷t òuE u whw»tt k
Mðt{e u fnu su yuf htux÷tu {tht ¥th{tk yt tu u yuf htux÷tu Ëðuo ËtÄw tk
¥tht{tk «Ët hefu ehËtu. tu t¤t k Mðt{e t fnuðt «{týu whw»tt k
Mðt{eyu ehMÞwk. u Ënw Ëk tu ËtÚtu Mðt{e rð uhu ò ðS¼tE wk y ts sBÞt.
Ae Ë¼t{tk ð[ t{] e fÚtt ðtk[ t n t íÞthu Mðt{eyu Ënw Ëk tu u
fÌtwk su yt ò ðS wk fü x¤u u {txu Ënw þ þ {t¤t Vuhðtu u nwk
ý ©eS{nthts e «tÚto t fhe {t¤t Vuhðwk, yu{ fne u Ënw Ëk tuyu Útt
tu u {t¤t Vuhðe. u wLÞ t «¼tðÚte htò wk yk :fhý r {o¤ ÚtE Þwk u
yuðtu rð[th ÚtÞtu su ò ðS ©eS{nthts tu yuftkr f ¼õ Au, u u {U
ftuEf tk fnuðtÚte tufhe{tkÚte qh fÞtuo Au u u wk {U ËðoMð ÷qkxtðe ÷eÄwk Au
u òu tu t¤t k Mðt{e u ¾ h zþu tu {tht W h ½ýtk s fwhtS ÚtE
sþu. u{s ©eS{nthts ý {tht W h fwhtS Útþu. {txu ytð e ft÷u
Ëðth t ntuh{tk ò ðS u tu÷tðe u {thtu ftuXth su{ «Út{ ËtU u÷tu n tu
u{ ËtU e ô.
yuðtu yu htò t ËkfÕ tu yr¼«tÞ tu t¤t k Mðt{eyu òýe
÷eÄtu. u ò ðS u Mðt{e fnu su ytð e ft÷u { u htò Ëðth t ntuh{tk
tu÷tðu fu whk tEÄtuE qò fhe u ðth ÷ tz tk yuf { s ntU[e
sòu. yu{ ò ðS¼tE u ðt fhe. u yuftk {tk uËtze u Mðt{e ò ðS u
fnu su { u ¼ wSyu Ëtzt A Yr Þt yt u÷t{tkÚte yzÄtu tfe hnu÷.
u yzÄtu Äh{t t tu {u {tuf÷e ytÃÞtu ntu tu ytðe qhe þt ytð
rn. u t «tÞÂù¥t r r{¥tu {U { u yts W ðtË fhtðu÷ Au. nðu {thu
½uh sðwk ntuÞ tu Ëw¾uÚte òytu.
192
yu{ fne u tu t¤t k Mðt{eyu ½uh sðt e yt¿tt yt e íÞthu u
tu t u ½uh Þt. u Mðt{e t fnuðt «{týu esu r ðËu htò hVÚte yt{kºtý
ytÔÞwk fu hw k s htò e tËu Þt. u htò ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ hts
n t. uÚte ò ðS¼tE Þt fu whk «Út{ sÞ©e Mðtr{ thtÞý fÌtt uÚte
htòyu Ët{t ò ðS u sÞ©e Mðtr{ thtÞý fÌtt u htò fnu su {U { u
ftuEf t fnuðtÚte {tht ntuÆt W hÚte hextÞh fhu÷ Au. tu u s ntuÆt W h
{u su{ Atu u{ u u{ Ëw¾uÚte ft{ [÷tðtu. {thu {thtu rh qýo rðïtË Au.
yu{ fne u ftuXth Ëk kÄe ft{ «Út{ e uXu ËtU e eÄwk. fnuðt wk yux÷wk Au fu
Ä{to t tu yuf s yzÄtu ÷tu¼ u ÷eÄu tAtu y tÞtu tu qhe þt ytðe
n e. {txu ÷tu¼ fh tk tu t t Mðt{e wk Ä tu t t ftuE ý ft{{tk
ðt hðwk rn yu s fnuðt tu yr¼«tÞ Au. >>123>>
193
>> ©eS{nthts t r Þ{ t¤ðt rð»tu ðt toytu >>
t{ ¼UËò¤{tk htËeÞt fhýwk¼t ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts
n t. u{ e u u hýtðe u ËtËhu ð¤tÔÞtk n tk. u tE {ntÄ {c n tk
u ©eS{nthts t t t-{tuxt r Þ{tu t¤ðt{tk WíËtnðt¤tk n tk. u tE u
u{ t r yu yuf r ðË e htrºtyu tY tu þeþtu tðt tu yt ún fÞtuo. íÞthu
u tE fnu su nwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e ¼õ Awk. {txu tY Útt zwk ¤e
Útt ÷Ëý Útt nª yuðe y¼ûÞ ðM wytu u yt unu fhe u nwk úný
fhðtðt¤e Úte.
íÞthu u t r fnu su eS ðM w ¼÷u ¾tþtu ý tY tu eðtu s
òuEþu. rn eytu tu {thwk {tÚtwk ÷ðthÚte ft e tk¾eþ. fthý fu yË÷ tu
rhðts Au u «{týu {thu fhðwk s zþu. yu{ fne u u tE tu ð[ Úte ½ýtu
r hMfth fÞtuo tu ý tu t t r Þ{ e xuf {qfe rn. uÚte u{ tu r ½ýtu
wMËu ÚtE u fnu su wk tY rn eyu íÞtk ËwÄe u ¾tðt eðt wk yt ðt uðt tu
Úte yu{ fne u htrºtyu Ëqðt tk ytuhzt u rðþu tE u qhe u t¤wk ðtËe fwk[e
tut e ËtÚtu ÷E u [tÕÞtu Þtu.
u Ë{u u tEyu ©eS{nthts e ½ýe «tÚto t fhe u fnu su nu yûth r
whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e {thu yuf {thtu ytÄth Au. yt Ë{u {thwk ynª
ftuE Úte {txu f] t fhe u {thu ytÄthu hnu÷e yuðe nwk, u u nðu f] t fhe u
yt un tu íÞt fhtðe u {tht yûtÄt{{tk ÷E òytu. fthý fu ytðt
r t ËnðtË{tk Ëw¾ {¤u u{ Úte. {txu {thtk [hýth®ð {tk su Ëw¾ Au
u{tk s {U {t÷ {t u÷tu Au. yuðe «tÚto t fhe u ½ýe ðth ËwÄe hz tk n tk.
u tu t wk ytuZu÷wk ÷q zwk ¼ªòE Þwk. Ae tu u tu t e {u¤u Äehs Äthý
fhe u ©eS{nthts e {q {tk fe o tu su ytuht ytðtu {tht ÷uh¾zt ÷uhe.
Útt ðt÷t hw{sw{ fh tk ft {thu ½uh ytðtu hu yuðtk fux÷tkf fe o tu
tu u fkXu fhu÷tk u tðt ÷tøÞtk.
yu{ fh tk yuf htrºt u yuf r ðË Þtu u eS htrºtyu «Út{ e uXu
fe o ¼Âõ Útt «tÚto t fh tk n tk u s ð¾ u íft¤ u tE u us u¾týwk
u u{tk yð th t yð the ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk þo ÚtÞwk. íÞthu u
194
tE ©eS{nthts tk þo fhe u tu t t yk :fhý{tk ½ýe s þtkr u tBÞtk.
íÞthu ©eS fnu su nu tE {the ¼Âõ yt ¤ ÚtE Þu÷e Ë eytu t suðe
Au. u{s {tht MðY {tk {the «er òuE u yt ð¾ u { u nwk þo uðt
ytÔÞtu Awk. u{s {u u r ðË tk ¼qÏÞtk Atu. {txu nwk ÷tðu÷ s{ðt wk u u {u
s{tu. yu{ fne u u tE u s{tzâtk. u{s týe ý tÞwk.
Ae u tE u ©eS{nthts fnu su {u y{the yuðe «tÚto t fhe su
ytðt wü r t ËnðtË{tk ht¾ tk nu {nthts {u {tht yûthÄt{{tk
{ u uze òytu. yuðwk {thwk w:¾¼hu÷wk ð[ Ëtk¼¤e u {tht yk :fhý{tk
rð[th ÚtÞtu fu yt tE u ytðt w:¾Úte {wõ fhðtk, {txu {thtu þtu rð[th
Au u fntu. íÞthu u tE fnu su { u {u u{ fhe u {tht yûthÄt{{tk ÷E
òytu, fthý fu {thtu r {nt tr c Au. u{s tYrzÞtu ý Au. u { u
rn ÷E òytu tu tY t fhtÔÞt rð t Atuzþu rn. Ae y ts ¾tðt
yt þu. {txu {thtu r Þ{ Ë[ðtÞ u{ fhtu yuðe «tÚto t Au.
u Ëtk¼¤e u {nthts fnu su ¼÷u {thtu uðtu rð[th Au tu ytð e
htrºtyu [tu¬Ë { u {tht Ät{{tk uze sEþ. {thu ftuE u {¤ðwk ntuÞ tu
Ëw¾uÚte {¤e ÷uòu. yu{ fne u yk ætto ÚtE Þt. Ae Ëðth{tk u tEyu
ftuE òýu uðe he u yuf {týË tu t t ¼tE u tu÷tððt {tufÕÞtu uÚte u
whk íÞtk ytÔÞt u tu t e u u ¾t e he u {éÞt. u ð¾ u u tEyu
tut t ¼tE u tu t u su ftkE ðe e n e u ðt fne tðe. u Ëtk¼¤e u
fhýwk¼t tu t t yk :fhý{tk ½ýtu s ¾u tBÞt. u tu t e At e ¼htE
ytðe. u òuE u u tEyu tut t ¼tE u ½ýe Äehs yt e u fnu su nu
¼tE nðu {u ynª htuft tk tAt [tÕÞt òytu. yts e htrºtyu { u
©eSyu þo E u [tu¬Ë fnu÷ Au su nwk sYh uzðt ytðeþ. uÚte { u
{U ynª tu÷tðu÷ Au. yu{ fne u tu t tk ¼tE u hò yt e. u tu u
fe o ¼Âõ {tk ÷e e Þtk.
Ae htrºtyu ©eSyu u tE u þo ytÃÞtk u k[¼q wk þheh íÞt
fhtðe u yûthÄt{{tk uze Þt. Ae u tE t r yu rð[th fÞtuo su tE
ftkE tu÷ tk Úte {txu nwk t¤wk W½tze u tË fhwk yuðtu ð[th fhe u t¤wk
W½tze u ytuhzt{tk ßÞtk tË fhu Au íÞtk tu Sð hrn þheh u òuÞwk. uÚte
195
u htËeÞtu tu t u yíÞk rÄ¬th yt e u [u Mðhu hzðt ÷tøÞtu. ý
xwxe e wèe Úte. y¼t e whw»tu y Þþ ÷eÄtu u tE tu r Þ{ òu ¾hu¾htu
n tu tu ©eS{nthtsu hûtt fhe. {txu r Þ{ t¤ðt{tk ¾ h th Útðwk. u
r Þ{ t¤ðt suðwk yufuÞ fXý Úte. ht h òu r Þ{ Ë[ðtÞ tu
©eS{nthts u tk W h «ËL ÚttÞ Au. {txu r Þ{ rþhËtxu t¤ðtu ý
r Þ{ tu íÞt fhðtu rn. u r Þ{ t¤ðtu u {tuxe ðt Au. >>124>>
t{ htý wh tËu ¾tu¾ uË Au. íÞtk t ðtrýÞt e Mºte tðo e t n tk.
u ©eS{nthts tk yu f tk r f ¼õ n tk . u tE yu f Ë{u Z w h
©eS{nthts tk þo fhðt ytÔÞtk n tk. u{ýu r Þ{ e yuft þe u r ðËu
yuðwk r Þ{ Äthý fÞwO su ¾t e ð¾ u Útt týe e e ð¾ u Ët{tu {týË
sÞ©e Mðtr{ thtÞý fnu tu s yL s¤ ÷uðwk. rn h yL s¤ ÷uðwk rn.
yuðtu r Þ{ ÷E u u tE tAtk ¾tu¾ uË Þtk. u tðo e t u ftuE
[es e sYh ntuðtÚte htý wh Þtk. u wft uÚte òuE e ðM wytu ÷E u tAtk
¾tu¾ uË ytð tk n tk. hM t{tk ½ýe s hË ÷t ðtÚte hM t{tk ytð e ðtÔÞ{tk
Q he týe tu ÷tuxtu t¤e u ¼he u ðtÔÞ nth ytðe u ftuE {týË ytðu
u e ðtx òuE u uXtk. f÷tf u f÷tf ðtx òuE ý ftuE {týË ytÔÞwk rn.
íÞthu tu u rð[th fÞtuo su {u u{ ÚttÞ ý {thu r Þ{ tu íÞt fhðtu Úte.
©eS{nthts e EåAt ntuÞ tu un hntu y h tu un ze òytu. ý ftuE
sÞ©e Mðtr{ thtÞý fnu tu týe eðwk Úte. yu{ rð[th fh tk fh tk
¤wk ËwftE Þwk. u tu÷e ý kÄ ÚtE E.
ytðe r Þ{ e t¤ the tR tËu ©eS{nthts r ÔÞMðY u ÄtÞto.
u þo yt eu fnu su {tht r Þ{ tu {u fu{ íÞt fh tk Úte ? {tht
«tý sþu {txu týe {u eytu. ytðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u u
tEyu ©eS u sÞ©eMðtr{ thtÞý fÌtt, íÞthu ©eS{nthtsu Ët{t u tE u
sÞ©eMðtr{ thtÞý fÌtt ý u tEyu tu t t r Þ{ tu íÞt fhe u týe
eÄwk rn. uÚte u tE t «tý Aqxe Þt. Ae ©eS tðo e tE W h «ËL
ÚtE u u{ t Sð u tu t t yûthÄt{{tk ntU[tze eÄtu. u s ð¾ u yuf ftuE
{týË u ðtÔÞu týe eðt ytÔÞtu uýu ©eS{nthts u òuÞt Útt {hý
Útthe{tk Ëq u÷ tE u òuE u qAâwk su {u ftuý Atu y u yt tE ftuý Au?
196
Ae ©eS{nthts fnu nwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Awk. y u yt
tE ¾tu¾ uË t ðtrýÞt e Mºte Au. u Mºte {thtk yuftkr f ¼õ n tk. u{ýu
yuðtu r Þ{ ÷eÄtu n tu su ftuE {týË Ët{wk sÞ©eMðtr{ thtÞý fnu tu s
yL s¤ ÷u tk. rn h yL s¤ ÷u tk rn. yt ð¾ u yt tðo e tE u ½ýe
hË ÷t e n e ý Ët{wk ftuE {týË sÞ©e Mðtr{ thtÞý fnu th
{¤ðtÚte yt týe t f¤~Þt{tkÚte týe eÄwk rn u tu t t «tý tu íÞt
fÞtuo. uÚte nwk u tE t W h «ËL ÚtE u yk ft¤u yt yk heÞt¤ þo uðt
ytÔÞtu. u u tE t Sð u {tht yûthÄt{{tk ÷E Þtu. {txu {u ¾tu¾ uË
sE u yt tE t Ëk kÄeytu u ðt fhtu. uytu yt tðo e tE wk þ ÷E
sE u yÂø ËkMfth fhu.
yux÷e ðt fhe u u whw»t u¾u uðe he u ©eS{nthts yk Äto ÚtE
Þt. ytðtu tð òuE u u whw»t yíÞk ytùÞo t{e u ¾tu¾ uË sE
tE t Ëk kÄeytu yt ¤ ËrðM h ðt fne tðe. uÚte u tE t
Ëk kÄeytuyu ÷tirff he u fhðwk ½xu u «{týu unr¢Þt fhe.
òu tðo e tE tu ¾hu¾htu r Þ{ n tu tu tu t t «tý tu íÞt ÚtÞtu
A tk týe eÄwk rn. tu u tE u yk ft¤u ©eS{nthts þo yt e u
tu t t yûthÄt{{tk uze Þt. {txu r Þ{ ht¾ðtu u ht h t¤ðtu. ý
ftuE tk fnuðtÚte yÚtðt tu tu t t ËkfÕ Úte r Þ{ t¤ðt tu íÞt fhðtu
rn. r Þ{ t¤ th e W h ©eS{nthts nw s «ËL ÚttÞ Au. >>125>>
t{ ðtkfeÞt tk hts tE ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ n tk. u
hts tE Zzt t Sðt¾t[h e Ët¤e e efhe Út tk n tk. u hts tEyu tu t t
{ e ËtÚtu yuðtu rð[th fÞtuo su {thu hýðwk Úte u yt unu fhe u úñ[Þo
ðú t¤e u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s un ÞO fhðwk Au. ytðwk tu t t
{ Úte [tu¬Ë fhe u ©eS{nthts wk ¼s fh tk. u{ tk {t tr tyu tE
ßÞthu {tuxe ô{h tk ÚtÞtk íÞthu hýtððt tu rð[th fÞtuo. u ðt hts tE e
tËu ytððtÚte tu t e {t e tËu ðt fhe su {thu hýðwk Úte yuðe {U
«r ¿tt fhu÷e Au. {txu {thu { u hýtððt tu rð[th ntuÞ tu kÄ ht¾òu.
nwk tuu yuf s Tf to h{tí{t u ðhe [qfu÷e Awk. {txu eò whw»t u nwk f e
ðhðt e Úte.
197
uðe tu t e efhe e ðt Ëtk¼¤e u tEyu tu t t r e yt ¤
ðt fhe. uÚte hts tE t r tyu Sðt¾t[h W h r[êe ÷¾e {tuf÷e. uÚte
Sðt¾t[hu ©eS{nthts e tËu yûth ytuhze{tk ytðe u hts tE e ðt
fne u fnusu {u hts tE u yt¿tt fhtu tu hýu, rn h hýþu rn. yuðe
ðt Ëtk¼¤e u whk s ©eS{nthtsu hts tE tk r t W h r[êe ÷¾tðe.
u{tk ÷ÏÞwk su hts tE u {t÷{ ÚttÞ su hýe u «¼w ¼sðt yu{ y{the
yt¿tt Au. u {sfwh (hnMÞ) hts tE tk r t Ë{ßÞt rn, ý hts tE
Ë{S Þtk. uÚte tu t e {t w©e u fnu su {the {hS {ws Ëw¾uÚte {thwk
÷ø fhtu. ©eS{nthts e yt¿tt «{týu nwk fheþ.
ytðwk u tE wk ð[ Ëtk¼¤e u {t tr t u ½ýtu yt k ÚtÞtu. uÚte
Ät{Äq{Úte hts tE u hýtðe u ËtËhu ð¤tÔÞtk. u ð¾ u hts tE ðu÷{tk
uËe u yu{ rð[th fhðt ÷tøÞtk su ÄtÞwO ©eS{nthts wk Útþu. Sð wk þwk ÄtÞwO
ÚttÞ ? ý {U {tht yk :fhý{tk ¾he r ctÚte r Þ{ t¤ðt tu htÏÞtu nþu
tu ©eS{nthts {tht r Þ{ tu íÞt rn fhtðu, fthý fu ©eMðtr{ thtÞý
tu u ¼ ðt Au. u {thtu ËkfÕ r{ÚÞt Útðt uþu rn. nòhtu nrh¼õ t
ËkfÕ qht fhu÷t Au, u fhu Au. yuðt u yuðt rð[th{tk æÞt ¼s fh tk
tu t t ËtËht u íÞtk ½w½ht¤u ytÔÞtk.
u s htrºtyu tu t t yuftk t ytuhzt{tk A h ÷k W h uËe u
©eS{nthts wk æÞt fhðt ÷tøÞtk. u Ë{Þ{tk u{ t r íÞtk ytÔÞt. u{ t
r u hts tE wk MðY yuðwk òuðt{tk ytÔÞwk fu A h ÷k W h ®Ën uXtu
ntuÞ u þwk yuðwk MðY ¼Þkfh òuE u yuf { [eË tze u u ytuhzt{tkÚte
nth ef¤e Þt. u rð[th fÞtuo su yt tE ËtÄthý {týË Úte. ftuE
uðeY Au, {txu u u ynª ht¾ tk u t r t u íÞtk ËqÞo thtÞý QøÞt
Ae ðu÷{tk uËtze u {tuf÷e uðtk.
yuðtu r ùÞ fhe u ¾t e he u htrºtyu u¾u÷ ðt tu t tk {t r t
yt ¤ fne tðe. uÚte hts tE u htS ÚtE u tAtk u{ u ½uh ð¤tÔÞtk. u
hts tE tu t tk {t tr u íÞtk ytÔÞtk. uÚte íÞtk ht¾ tk u tE u Z wh
{tufÕÞtk u hts tE Zzu ytðe u Sðw tE yt ¤ tu u su ftkE ËkfÕ fhu÷
n tu u fne tÔÞtuu. u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts yt ¤ Sðw tEyu ËrðM h
ðt fne tðe.
198
u Ë{Þu ©eS{nthts t t¾t[h u tu÷tðe u fnusu {the [th u tu
Au u{s yt hts tE tk[{e u òýe u u{ u yuf hnuðt {txu ytuhztu
yt tu Útt {tht ftuXth{tkÚte ¾tðt eðt tu k tu M fhe yt tu. íÞthu
t t¾t[hu ©eS t fnuðt «{týu tuXðý fhe yt e u hts tE un ÞO
úñ[Þo ðú t¤e u y¾kz ©eS wk ¼s t t¾t[h tk h th{tk fh tk n tk.
u{ u yuðtu r Þ{ n tu fu ðeþ ntÚt e yk h ftuE ý whw»t ytðu tu
nuhu÷tk ðMºt Ërn M t fhe u W ðtË fhe esu r ðËu tþuh y ts ÷u tk.
u hts tE {nt¼õ n tk. u hts tE u ¾hu¾htu r Þ{ n tu tu u{ t
r u ®Ën wk MðY ©eS{nthtsu tÔÞwwk u tu t t yuftkr f ¼õ tu r Þ{
Ët[ÔÞtu. {txu r Þ{ Au u ËtÄthý ðt Úte. r Þ{ t¤ðtÚte ËqÞo-[kÿ Q u
Au u ytÚt{u Au. {txu ¼ ðt t ¼õ u ©eS{nthts u htS fhðt ntuÞ tu
r Þ{ t¤ðt tu íÞt fhðtu rn yu s rËØtk Au. >>126>>
t{ Z wh t yu¼÷t¾t[h u [th efheÞwk Útt yuf t t¾t[h wºt
n t. u{tk Sðw tE {tuxe efhe n tk. u{ e qh e ô{h Út tk t{ fwkz¤{tk
Ë tE fhe. u Ë{u Sðw tEyu yuðtu rð[th fÞtuo su {thtk {t tr t { u
hýtÔÞt rð t hnuþu rn. u {thu tuu yt « x whw»ttu¥t{ Ënò k Mðt{e wk
un ÞO ¼s fhe u ytÞw»t ftZðwk Au. u úñ[Þo ðú {nt fXý Au tu ý
©eS{nthts t « t u t¤ðkw Au ý yt unu fhe u úñ[Þo tu ¼k Útðt uðtu
Úte. fthý fu yt Sðu ßÞtk ßÞtk sL{ Äthý fhu÷ Au íÞtk íÞtk k[ rð»tÞ
¼tu ðu÷ Au. u u{tk ¼h qh hne u ¼ ðt wk ¼s fhu÷ Úte. uÚte yt
Sð u ðthkðth sL{{hý ÚttÞ Au u ËkËthËt h{tk ¼{ðwk zu Au {txu yt
[tuhtþe ÷t¾ t sL{ Äthý fhðt ntuÞ tu nðuÚte Ä{o, r Þ{, yt¿tt,
W tË t, ¼ ðt wk t{ M{hý Útt þtMºttu{tk fnu÷tk [tkÿtÞýr f ðú tu yu
fhe u yt un wk su{ u u{ { fhðwk Au. u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
rð t eò r u yt {w¾ u¾tzðwk Úte. yuðe nu ©eS{nthts nwk «r ¿tt fhwk
Awk. u {the «r ¿tt tu ¼k ÚttÞ uðe {the r hk h e «tÚto t Au. uðtu áZ
ËkfÕ tu t t { ËtÚtu fÞtuo.
Ae u tE u hýðt e EåAt rn A tk u{ tk {t tr tyu
¤tífthÚte hýtÔÞtk. Ae u Sðw tE hýe fwkz¤ Þtk. u esu r ðËu
199
htrºtyu yuftk t ytuhzt{tk Ztur÷Þt W h uËe u ©eS{nthts e nws
«tÚto t fhðt ÷tøÞtk u rð[th fÞtuo su {thtu r ynª ytðþu u {thwk {w¾
u òuþu tu {U ÷eÄu÷ r Þ{ tu ¼k Útþu. {txu {thwk {w¾ u u tððwk Úte.
u {thu {tht r Ëk tÚtu ftkE ý ðt [e fhðe Úte. u{ Ä{o{tkÚte
[÷tÞ{t Útðwk Úte.
u eòu yu rð[th fÞtuo su nwk «Út{ sL{{tk s fhtò u íÞtk sL{e
n e. u nwk ßÞthu {tuxe ÚtE íÞthu {tht r tyu MðÞkðh håÞtu. u ð¾ u {tht
r tyu yuðtu rð[th fhu÷ su þkfhu yt u÷ Ä w»Þ u su [Ztðu u u {the wºte
hýtðeþ. u ð¾ u htðýtr f {tuxt {tuxt ÞtuØtytuyu Ä w»Þ [Ztððt {txu
nw t¾ztu fhu÷ tu ý ftuE tÚte u Ä w»Þ [Zâwk rn. íÞthu ht{[kÿSyu
Ä w»Þ [Ztðe u xkfth fÞtuo u ð¾ u nu h{uïh Ëe tY nwk { u ðhu÷e Awk.
ð¤e {tht eò sL{{tk Yû{ýeY yuðe su nwk u ©ef]»ý h{tí{t yuðt su
{u u { u nwk ðhu÷e Awk. y u yt ºteò sL{{tk yu¼÷¾t[h e wºteY
Sðw t t{u nwk « x ÚtE Awk. {txu nu Mðtr{ thtÞý ¼ ðt nwk { u ðhu÷e
Awk. yLÞ whw»t u ðhe Úte. u su ðhe Awk u fÚt {tºt ÷tufáÂüyu fhe u Au.
u yt ©e òýtu Atu, {txu nu ©eS{nthts {tht r Þ{ u yt sL{{tk ý
qðosL{ e uXu {u r ¼tðòu. u { u {the {t e ÷uòu.
yuðt ËkfÕ fhu Au uðt{tk u tE tu r su ytuhzt{tk Sðw t n tk
íÞtk ytÔÞtu. u ð¾ u Ztur÷Þt W h {tuxe Ët Uý VqkVtzt {th e ntuÞ u þwk yu{
òuE u whk s íÞtkÚte tXtu u ½hÚte nth ef¤e Þtu. u rð[th fhðt
÷tøÞtu su {the ËtÚtu u tE tu ðu÷{tk { w»ÞY u uËe u ynª ytÔÞtk n tk.
u { u ¼Þkfh Ët UýY u u¾týtk. {txu u tE ËtÄthý {týË suðtk Úte.
htÄeftS, ÷û{eS, Ëe tS u {tknu÷e ftuE ý s T{t t ntuðe òuEyu.
yu{ rð[th fhe u tu t t r t e yt ¤ htrºtyu u¾u÷ ðt fne. u
Sðw tE u htS¾wþe ÚtE u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fhðt {txu
tAtk Z wh {tufÕÞtk. u Sðw tE Z wh ytðe u ©eS{nthts wk y¾kz ¼s
fh tk u u Sðw t ÷û{eS wk MðY n tk. u Sðw tE ©eS{nthts ½uhÚte
[tÕÞt u ð {tk ßÞtk ßÞtk rð[Þto Útt eÚtoÞtºtt fhe u ht{t k Mðt{e e
tËu hÌttk u Ëðo ðt tu t tk {t r t u Útt tu t t Ëk kÄeytu u fnu tk n tk.
200
u ð¤e yu{ fnu tk n tk su « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu u
ynªÞtk ßÞthu Äthþu íÞthu yt ÷ª zt e e[u «Út{ ytðe u uËþu. u{s
yt ý u tu t t yuftkr f ¼õ òýe u yt ýtk h th{tk ftÞ{ un ÞO
r ðtË fhe u hnuþu.
u Sðw tE e áÂü r htðhý n e. uÚte ©eS{nthts ßÞtk ßÞtk
÷e÷tytu fhu u u u¾ t yuðtk Ë{Úto Sðw tE n tk. u Sðw tE tu r Þ{
Ët[ððt {txu u{ t r u t ýe wk MðY ©eS{nthtsu tÔÞwk. u tu t tk
y LÞ ¼õ Sðw tE t Ëðo ËkfÕ tu rh qýo fÞto u òu ¾hu¾htu r Þ{ n tu
tu ©eS{nthtsu ËntÞ t fhe. u u{ wk úñ[Þo ðú y¾krz htÏÞwk. u
u{ t «u{ u ytÄe ÚtE u t t¾t[h t h th{tk Sð ÞO ðtË fhe u
hÌttk. ¾ht yk :fhýÚte r Þ{ htÏÞtu ntuÞ tu ¾ht Ë{Þ{tk ©eS{nthts
ËntÞ fhu Au. su{ Sðw tE e ËntÞ t fhe u{ yt ýtu tftu r Þ{ nþu
tu ©eS{nthts ËntÞ t r ùu s fhþu yu{tk ftkE ý ËkþÞ Úte. >>127>>
t{ Ëtðhfwkz÷t t yt÷t¾w{tý u{ u ËíËk òu t k Mðt{eyu fhtÔÞtu
n tu . u ©eS{nthts tk yu f tk r f ¼õ hts n t u ftÞ{ {k r h{tk
¼s M{hý fh t u{s Ä{or ct{tk qýo Útt ©eS {nthts tu qýo rðïtË
n tuu. uÚte ftuE u ¼q ð¤øÞwk ntuÞ tu yt÷tu¾w{tý ©eS{nthts tu {nt{kºt
su Mðtr{ thtÞý u t{ wk ¼s fhe u {u uðwk ¼q ntuÞ tu ý ftZ t.
u yt÷t¾w{týu r Þ{ e yuft þe u r ðËu Ëk yt ¤ r Þ{ t¤ðt tu úný
fÞtuo su ¼q÷Úte y h òýe u rðÄðt tE u yze sðtÞ tu Ët tu¤ M t
fhe u yuf W ðtË fhðtu.
ytðwk r Þ{ Äthý fhðtÚte ftuE u yz t rn. u yuf Ë{u u{ t VtuE
u{ u {¤ðt ytÔÞtk. uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u yt÷tu¾w{tý {kr h{tkÚte tu t u
½uh ytÔÞt u ytð tk yt÷t¾w{tý u òuE u u{ tk VtuE nË tk nË tk QXâtk
u yt÷t¾w{tý tk {eXztk ßÞtk ÷uðt òÞ Au íÞtk yt÷t¾w{tý fnu su, VtuE t
yux÷u Q¼tk hne u { u sÞ©eMðtr{ thtÞý fntu. fthý fu {U ËtÄw yt ¤
r Þ{ ÷eÄwk Au uÚte rðÄðt u yz tu Úte.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u VtuE t u heË [Ze uÚte yu{ tuÕÞtk su, thu
{txu nwk ËtEX ðhËu ßÞthu eòu r fhwk íÞthu {thtk {eXztk ÷uðt u ÞtuøÞ
201
Úttô. yu{ fne u yt÷t¾w{tý u fux÷tkf fzðt ð[ fÌttk u u{ u ½uh
htuft tk su{ ytÔÞtk n tk u{ tk u{ tAtk whk [tÕÞtk Þtk. ý u Ë{u
yt÷t¾w{týu htuftðt e sht ý tý fhe rn. u tu t t yk :fhý{tk ½ýtk
s ¾wþe ÚtÞt su VtuE wk {tuZwk òuðwk {xâwk.
òu yt÷t¾w{tý u rðÄðt u yzðt tu r Þ{ n tu tu tu t t Ë{e
Ëk kÄe rðÄðt VtuE t u ý yzât rn. u tu t tu rðÄðt tE u yzðt tu
r Þ{ Ët[ÔÞtu. uÚte ©eS{nthts «ËÒt ÚtÞt u u yt÷t¾w{týu un {qõÞtu
íÞthu u{ t ¼tE t t¼tE u Útt fux÷tf nrh¼õ tu u ©eS tk þo ÚtÞtk.
yuðe he u un {wftðe u tu t t yûthÄt{{tk uze Þt. {txu yt÷t¾w{tý t
r Þ{ e r÷nthe Au. {txu ÷eÄu÷t r Þ{ tu õÞthuÞ íÞt fhðtu. u{tk
©eS{nthts tu ½ýtu htS tu ÚttÞ Au. >>1h8>>
t{ t t h ðtkfeÞt{tk {nt T Ä {c {tuft¾t[h ©eS{nthts t
yuftkr f ¼õ hts n t. u {tuft¾t[h u r hk h tk[Ëu {t¤t Vuhððt tu r Þ{
n tu. yð~Þ sYh wk ft{ ntuÞ tu [eË {t¤t VuhÔÞt Ae Ët{t {týË u
sðt yt t u uðwk ntuÞ tu tk[ËU {t¤t VuhÔÞt Ae tu÷ t. yuðt
h{ ¼õ hts e ËtÚtu u{ t ¼tÞt tu u s{e Ëk kÄe fhth [t÷ tu.
uðt Ë{Þ{tk ÷tkf Ëtnu tu {wft{ tuxt ytÔÞtu. u ðt Ëtk¼¤e u
ðtkfeÞt t{Úte {tuft¾t[h t Ët{tðtzeÞt tuxt Þt u ÷tkfËtnu u {éÞt.
Ae s{e e fhth e ðt fne u fnu su {tuft¾t[h y{the s{e tð t
ytðu Au. y{u u{ u fneyu Aeyu tu ý y{thwk shtÞ ý {t t Úte. uÚte
y{thu s{e tu fhth Au. {txu {u ðtkfeÞt Äthtu u s{e tu tË fhtu
u y{the s{e sux÷e tý ÚtÞu÷e ntuÞ ux÷e tAe y tðtu.
íÞthu ÷tkfËtnu fnu su, {tuft¾t[h u ynª tu÷tðeyu u u{ u qAe
òuEyu Ae ðtkfeÞu ytðeþwk. yu{ fne u whk yuf Mðth ðtkfeÞu {tufÕÞtu uÚte
{tuft¾t[h Mðth e ËtÚtu tuxt ytÔÞt u ÷tkfËtnu u {éÞt. u Ë{u Ëtnu u
s{e t fhth e ðt qAe òuE íÞthu {tuft¾t[h fnu su yt ©e ðtkfeÞu
Äthtu u s{e tu tË fhtu Ae yt u [tu¬Ë Útþu. nwk yt u ynª
fneþ u ðt yt u [tu¬Ë {tLÞt{tk rn ytðu. íÞthu Ëtnu fnu ¼÷u.
yt fnu t ntu tu ft÷u s htrºt t [th ðtøÞu [t÷eyu u {thu íÞtk ytðeyu
u {u Útt {tht ¼tÞt tu ý {the Ëk tÚtu s [t÷òu.
202
yu{ fne u esu r ðËu [th ðtøÞu tuxt Úte {wft{ W tzâtu. u hM u
[t÷ tk [t÷ tk yuf Qkztu hM tu ytÔÞtu u{tkÚte yuf ò ðh yfM{t T Qzâwk.
íÞthu {tuft¾t[h e ½tuze ¼zfe u tXe uÚte {tuft¾t[h hM t t Sf{tk
qhtE Þu÷t fqðt{tk ½tuzeyu Ërn zât. u ð¾ u {tuft¾t[h ½tuze W h
uXt Ë t r Þ{ e {t¤t Vuhð t n t uÚte ftkE ý tuÕÞt rn. Ae
{tuft¾t[h fqðt{tk zât Au u{ Ëtnu u òÛÞwk uÚte whk fqðt tËu ytðe u
tu t t {týËtu u yt¿tt fhe u fqðt{tkÚte {tuft¾t[h u Útt ½tuze u nth fZtÔÞtk.
u ð¾ u Ëtnu u {tuft¾t[h u qAâwk su ftkE { u ðtøÞwk Au ? íÞthu {t¤t
Vuhð t {tuft¾t[hu sðt ytÃÞtu rn, fthý fu sðt yt u tu tu t t
r Þ{ tu ¼k ÚttÞ uÚte [eË {t¤t qhe ÚtE íÞthu sðt ytÃÞtu su Ëtnu
{ u sht u ðtøÞwk Au u esu ËtÄthý f[h ÚtÞtu Au. yt {the sht ý
®[ t fhþtu rn.
íÞthu ÷tkfËtnu u fÌtwk su {U { u u-ºtý ð¾ qAâwk tu ý {u { u
sðt fu{ ytÃÞtu rn? Ae {tuft¾t[h fnu su nwk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu ¼õ Awk u ©eMðtr{ thtÞý tk t{ e tk[ËU {t¤t Vuhððt tu
{thu r Þ{ Au. u ð[{tk nwk tu÷ tu Úte u sYh wk ft{ ntuÞ tu [eË {t¤t
Vuhðe u sðt yt wk Awk. {thu yt ©e u sðt yt ðtu n tu ý [eË {t¤t
qhe ÚtðtÚte {U yt ©e u sðt ytÃÞtu Úte u rðþu nwk yt ©e e tËu
{tVe {t wk Awk.
u Ëtk¼¤e u ÷tkfËtnu u {tuft¾t[h tu ½ýtu wý ytÔÞtu u { {tk
yuðtu rð[th ytÔÞtu fu ytðt r {to e ¼õ hts eò e s{e tðu rn.
{txu s{e tu tË fÞto Ae su w u th nþu u u rþûtt fheþwk.
yuðtu rð[th tu t t yk :fhý{tk At tu ht¾e u íÞtkÚte ðtkfeÞu Þt u
esu r ðËu s{e tu tË fÞtuo. u{tk sht ý {tuft¾t[hu s{e tðu÷e
rn. uÚte rð[th fÞtuo fu {tuft¾t[h t Ët{tðtzeÞt s fhthe Au {txu u{ tu
s kz fhðtu. ytðtu rð[th fhe u {tuft¾t[h tk Ët{tðtzeÞt u tu÷tðe u fnu
su {u fnu t n t su {tuft¾t[hu y{the s{e tðu÷e Au u s{e {tht
Ë{ût{tk ¼he. u{tk sht ý {tuft¾t[hu tðu÷e s{e Úte. {txu {tu
ft{tu fhth fhtu Atu. uÚte htßÞ tk ftÞ t «{týu [tË [tË Yr Þt kz
203
fhðt{tk ytðu Au u nðuÚte ytðtu ft{tu fhth fhþtu u y{the òý{tk
ytðþu tu tk[ËU Yr Þt ËwÄe kz fheþwk. yuðtu t yt e u yuf r ðË ËwÄe
{wft{ ht¾e u ÷tkf Ëtnu u tu t tu {wft{ esu t{ fÞtuo.
òu {tuft¾t[h u {t¤t Vuhððt wk [tu¬Ë r Þ{ n wk tu ©eS{nthtsu
¾ht Ëkfx{tk ËntÞ t fhe. {txu r Þ{ t¤ðt tu ËkfÕ fhðtu u rþh Ëtxu
[tu¬Ë t¤ðtu. u r Þ{ t¤ðt{tk s yt ýtu {tuût ÚttÞ Au yu{ r ùu
òýðwk. >>1h9>>
t{ fheÞtýt{tk t t¾t[h t{ t ©eS{nthts tk h{ yuftkr f
¼õ n t. u t t¾t[h {kr h{tk ©eS{nthts e {q u ËL{w¾ yuf u
Q¼t hne u u ntÚt Qk[t ht¾e u {q tk «íÞuf yk tu Äthe u tk[ËU {t¤t
Vuhð t n t. y u t t¾t[h r hk h t÷MðY ©e nrhf]»ý {nthts e
Ät w e {q wk »ttuzþtu [thÚte qs fh t n t. ð¤e u t t¾t[h u yuðtu
r Þ{ n tu su ©eS{nthts e {q u Útt ©eS{nthts t yt[tÞo u Útt
©eS t Ëk u Útt ©eS t nrh¼õ u {tÚtwk {tðe u u ÷t t. ý
fwËk e u Útt eò { ðt e t tðtytu u tu t wk {tÚtwk {tð t rn. yuðt
r Þ{ðt¤t n t.
yuf Ë{Þu t{ ¾Ë t f rnht{ tðtyu [thuÞ Ät{ e Þtºtt fhe.
k ts¤ Útt ½úkX t{ t ¾z e fkXeytu ÷E tu t u t{ ytÔÞtu. AeÚte u
tðtu Vh tk t{tu{tk sE u ÷tuftu u k ts¤ yt e u fkXeytu tkÄ tu n tu u
Vh tu Vh tu f rnht{ fheÞtýu ytÔÞtu. u t{ u [tuhu ztÞhtu uXtu n tu. u
Ëðo u k ts¤ yt e u ½úkX e fkXeytu uhtðe u ÞÚttþÂõ u tðt u Q s
fhe yt e.
Ae u tðtu ©eMðtr{ thtÞý tk {kr h{tk hne u ©eS{nthts wk
¼s fh tk yuðt t t¾t[h tËu ytÔÞtu. u Ë{u t t¾t[h qò fhðt
uXt n t. uÚte tðt Ët{wk òu tk ©eS{nthts e {q {tk { e ð]Â¥t
ht¾e u {t¤t Vuhðe Útt « Âûtýt- kzð T-rþûtt ºte tu tX fhe u qò{tkÚte
hðthe u {kr h{tk Ähtðu÷e {q u yü yk u Ërn yufËtu u ytX kzð T
fhe u hðtÞto íÞthu r ðË tk th ðtøÞt tu ý tðtu ÷tu¼ u ÷eÄu Ët{tu
uËe hÌttu. u u òuE u t t¾t[hu qAâwk su tðtS õÞtkÚte ytðtu Atu ?
204
íÞthu u fnu su nwk [thuÞ Ät{ e Þtºtt fhe u Vh tk t{tu{tk k ts¤ Útt
fkXeytu yt e u ynª ytÔÞtu. ynªÞtk ý ztÞht u k ts¤ Útt fkXeytu
yt e u{ýu tu t e þÂõ «{týu { u Q s fhe yt e. {u ý k ts¤
Útt fkXe ÕÞtu u {the ytþt qýo fhtu.
ytðwk tðt wk ð[ Ëtk¼¤e u fnu su nwk n{ýtk Zzu Þtu n tu. íÞtkÚte
«íÞût wÁ»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e wk «Ët e wk s¤ ÷tÔÞtu Awk u s¤ wk nwk
ftÞ{ t fhwk Awk. u {tht ¤t{tk w¤Ëe e fkXe ©e tu e tÚtS e «Ët e
fhtðe u uhu÷e Au. uÚte nwk ½úkX e fkXe rn uhwk.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u tðtu fnu su { u nw ¾tuxwk ÷t u Au {txu k ts¤
ÕÞtu u fkXe tu uhðe zþu. u ð¾ u t t¾t[h fnu su yt {tht Zª[ý u
uhtÔÞ. u tðtu fnu su {u {the {~fhe fhtu Atu. íÞthu t t¾t[h fnu su
{the fkXe {tht Zª[ý ËwÄe ý õÞtkÚte ? nwk «íÞût ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu W tËf Awk {txu thtu {tuût fhðtu ntuÞ tu {tht Zª[ý u uhtÔÞ.
rn h su{ ytÔÞt u{ [tÕÞt òytu. íÞthu tðtu fnu su nwk f rnht{, íÞthu
t t¾t[h fnu nwk fheÞtýt tu t tu¾t[h u nwk {the yt ¤ {tÚtw {tðwk
rn. nwk fkXe {the uhwk íÞthu {the yt ¤ {thwk {tÚtw {tððwk zu. {txu
{thtu ÷eÄu÷ r Þ{ òÞ yu{ fÌtwk íÞthu tðt u heË [ZðtÚte [tÕÞtu Þtu.
òu t t¾t[h u tftu r Þ{ n tu tu eò e fkXe Äthý fhe rn u{
eò u {tÚtwk {tÔÞwk rn. yuðt u Ëðtuo he r Þ{ t¤ðtðt¤t n t. yt ýu
ý u{ t suðtu r Þ{ ht¾ðtu, suÚte ©eS{nthts htS ÚttÞ. u yk ft¤u
nËe u yûthÄt{{tk ÷E òÞ. uðtu r Þ{ yð~Þ ht¾ðtu. >>130>>
t{ [w tAt he{tk htð {iºttu Útt swXtu {iºttu yu u ¼tE n t. u
htð {iºtt tk Mºte ft{÷ tE n tk. u u{ tk efhe ò tE uðÞt e tu
yð th n tk. u uytu ©eS{nthts tk h{ yuftkr f ¼õ n tk. u{tk ý
htð {iºtt u yuðtu r Þ{ n tu su tu t t Ëk« tÞ rËðtÞ hËk« tÞ tk {u
uðt ¼u¾Äthe ntuÞ, xe÷tk-x ftk fh tk ntuÞ u wr Þt u ¼h{tð t ntuÞ, u{ u
òýe u {tÚtwk {tððwk rn yuðwk r Þ{ t¤ðt wk htÏÞwk n wk.
yuf ð¾ u s t{ e tðe [th tðt ÷E u îthft e Þtºtt fhðt
E n e. u tðe íÞtkÚte nhîth, Ér»tfuþ, «Þt , ftþe, tufw¤, {Útwht
205
rð uhu e Þtºtt fhe u k ts¤ e ftðz ¼he u fkXeytu tk swzt ÷E u u{ s
ËtÚtu ytX tðt u ÷E u u tAe [w tAt he ytðe u íÞtk tk [tuht{tk
ytX tðt u tu u yu{ ð sýtytuyu ftðztu W the u {t tS ytÔÞtk yuðt
Ë{t[th t{{tk ytððtÚte t{ t {týËtu tðe e tËu u ÷t e u uXtk
u{ s t{ t ftXe Útt fux÷tf Ëtht {týËtu tðe u u ÷t e tËu uXt.
u Ë{u htð {iºttu «Út{Úte s [tuhu uXt n t. uðt{tk u tðeyu
ftðz{tkÚte k ts¤ ÷E u Ënw u ytÃÞwk u{ s Ënw u fkXeytu yt e. Ae
t{ t hZuhtytuyu rð[th fÞtuo su htð {iºttu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t
¼õ Au, {txu u{ tk ¤t{tk fkXe uhtðeyu u k ts¤ eðztðeyu u {t tS u
u ÷ tztðeyu. yu{ ËkfÕ fhe u Ënw ztÞhtytuyu htð {iºtt u fÌtwk su nu
htð {iºtt QXtu u {t tS e tËuÚte k ts¤ u fkXe ÕÞtu. u {t tS u
yk hðtË Auztu t¾e u u ÷t tu. íÞthu htð {iºtt fnu su {u u ÷tøÞt
u{tk nwk ytðe Þtu Awk. u nwk u{ fhðt tu Úte. tu ý u ÷tuftuyu yt ún
{qõÞtu rn.
íÞthu t½ze tu yk hðtË Auztu tk¾e u yuf ftuhu tË fÞtuo íÞtk tu
[tuht t Ë{e {tk Wfhztu n tu íÞtk Äuze fq[tu ¾t e n e. u u ËL{w¾ uËe u
u ÷t e u yu{ tuÕÞt su nu Äuze yt Ëtu¤ ËkZe yt ÷tuftu wk fÕÞtý fhu
tu, yuf ËkZe wk ý {thwk fÕÞtý fhsu. yu{ tuÕÞt. u Ëtk¼¤e u [tuhu uXu÷t
{týËtuyu htð {iºtt u qAâwk su, yt {u þwk fÌtwk ? íÞthu htð {iºtt fnu su
{t tS ßÞthu òºtt fhðt Þtk íÞthu [th tðt ËtÚtu ÷E u Þtk n tk. u
ytÔÞtk íÞthu ytX ËtÚtu ÷tÔÞtk tu ytX yt u u rËðtÞ tk ytX ý eò
r fÞto nþu ! yu{ rð[th fhe u {U Ëtu¤ ËkZe fne. {txu yt Äuze{tk u
tðe{tk þtu Vuh Au ? ftkE Vuh Au s rn. yu{ fne u íÞtkÚte whk s [t÷e
r ËÞto. ý ftuE tk fnuðtÚte tu t wk {tÚtwk {tÔÞwk rn u k ts¤ ÷eÄwk rn
u{s fkXe ý h t ntÚtÚte r ÷fw÷ ÷eÄe. yuðtu tftu r Þ{ t¤ðtðt¤t
htð {iºttu n t. >>131>>
t{ htý h{tk ÔÞtË Ëk½ðe t{u útñý {nt rðºt « x whw»ttu¥t{
©eMðtr{ thtÞý t W tËf n t. u{ tu yuðtu r Þ{ n tu su, rðÄðt Mºte u
yzðwk rn u òu yztÞ tu ðMºttu Ërn M t fhðwk. yuf W ðtË fhe u yÒt
206
÷uðwk. u ÔÞtË Ëk½ðe ©eS{nthts A tk Zzu þo fhðt ytÔÞt n t. u
W thtu fhe u ©eS tk þo fhe ËtÄw e Ä{oþt¤t{tk htrºt hÌtt u Ëðth{tk
{k ¤t yth e tk þo fhe WL{¥t k t{tk M t fhðt s tk hM t{tk yuf
tE k t{tk M t fhe [t÷e ytð e n e u t÷ ÔÞtË u yzu÷ rn. ý
ÔÞtË u yuðe ¼útkr ze su u tE { u yze nþu. yuðtu rð[th fhe u tE u
Ët fhe u tAe tu÷tðe u fnu su, u {u ËÄðt Atu fu rðÄðt ?
u Ëtk¼¤e u tEyu sðt ytÃÞtu su rðÄðt {the {t. exât qA tk
÷ò tu Úte ? íÞthu ÔÞtË fnu su íÞthu tu òytu. {thtu Ëk un n tu u {xâtu.
yu{ fne u WL{¥t k t{tk M t fhðt Þt. M t fhe u ËkæÞt tÞºte fhe
{kr h{tk ytÔÞt. Ae qò fhe ©eS{nthts tk þo fhðt yûth ytuhze{tk
Þt íÞthu ©eSyu qAâwk, nu Ëk½ðe {u tðt Þt u ð[{tk {u tE u
qAâwk, uýu { u þtu sðt ytÃÞtu ? íÞthu tE tk fnuðt «{týu ©eS u ðt
fne. íÞthu {nthts fnu su, { u t¤ ¼tkze Útt {the {t u rðÄðt fÌttk.
íÞthu { u ftkE ý heË [Z e Úte ? íÞthu ÔÞtË fnu su, t {nthts,
{tht « t u heË [Z e Úte u heË [Ztðwk tu yt {thtu r Þ{ þe he Úte
Ë[ðtÞ ? u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts u{ e W h ½ýwk «ËÒt ÚtÞt.
{txu r Þ{ Au u Ët[ððtu ½ýtu s fXý Au. òu ¾he he Úte Ë[ðtÞ
tu suðe he u ÔÞtË Ëk½ðe W h ©eS{nthts «ËÒt ÚtÞt uðe s he u yt ýu
Ët[ðeyu tu yt ýtk W h ý ©eS{nthts «ËÒt ÚttÞ {txu r Þ{ t¤ðt{tk
tAtu fhðtu rn. >>13h>>
t{ Zt¤e t ytk tþuX ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts n t. u
ytk tþuX u yuðwk r Þ{ n wk su, hhtus htrºt t [th ðtøÞu Zt¤eÚte Zzu
ytð t. u ftÞ{ ©eS{nthts u tu t tk ntÚtÚte ft e u tð¤ kw t ý fhtð t.
u yuf r ðË ©eS e W h ðz t÷Úte ºt ytÔÞtu. uÚte Ë{eËtks{tk u tk[
Mðthtu Ërn Z wh{tkÚte ðz t÷ sðt eféÞt u esu r ðËu r íÞ t r Þ{
«{týu Zt¤eÚte þuX t ý ÷E u htrºt t [th ðtøÞu Z wh ytÔÞt. u
©eS t Ë{t[th yuf t¤tyu ytÃÞt su ©eS ðz t÷ ÄtÞto. íÞthu þuXu
qAâwk fu ftheÞtýeÞu Þt fu ÷tuÞu ? u ¼õ fnu su ©eS ftheÞtýe Útt
÷tuÞt uW t{ wk t{ ÷u t n t. {txu «Út{ su t{ Þt ntuÞ íÞtk ¾ht.
207
u Ëtk¼¤e þuX ÷tuÞu Þt u íÞtk t nrh¼õ tu þuX u fnu su {tu ynªÞtk
su{ u {txu ytÔÞt Atu uytu©e ynªÞtk ytðu÷ Úte. {txu ynª htrºt hne u
ftheÞtýe òytu. uÚte htrºt hne íÞtkÚte [tÕÞt u ftheÞtýe Þt. íÞtk t
nrh¼õ tu fnu su ynªÚte ©eS ft÷u htux÷t s{e u Þt u ½ýu ¼t u ÍªÍh
yÚtðt ¾hz htuftðt t Au. {txu {u Úttfe Þt nþtu uÚte htrºt hne u s{e u
Ëðth{tk ðnu÷t [t÷òu. íÞthu þuXu rð[th fÞtuo su {u u{ ÚttÞ ý ©eS u
t ý ytÃÞt rËðtÞ yÒts¤ ÷uðwk Úte.
yuðtu rð[th fhe u ¾tÄt- eÄt ð h íÞtk ht hne u Ëðth{tk QXe u
[t÷ t ÚtÞt u t{ ÍªÍh Þt. r ðË ytÚtBÞtu íÞthu u t{ tk nrh¼õ tu
fnu su, ©eS {nthts ynªÚte ef¤e u ytsu ËªSðtzu {wft{ [tu¬Ë fhðt t
Au tu ynªÞtk htuftytu u {thu s{ðt {txu ynª k tu M fhe yt eyu.
íÞthu þuX fnu su, ©eS tk þo ÚtÞt rð t yÒts¤ ÷uðwk Úte. u Ëtk¼¤e
nrh¼õ tu þuX tu r Þ{ òuE u ½ýtk s ytùÞo tBÞt u ðthkðth þuX u ÄLÞðt
ytÃÞtu. u þuX íÞtk t {kr h{tk htrºt hne [tÕÞt u ËªSðtzu ©eS{nthts u
¼u t ÚtÞt u ©eS t ntÚt{tk t ý yt e u kzð T «ýt{ fÞto.
íÞthu ©eSyu þuX u Ë{t[th qAât su, þuX {u õÞtk sBÞt Atu ? þuX
fnu su nwk Zt¤eyu s{e u Ëðth{tk [th ðtøÞu Z wh ytÔÞtu. íÞtkÚte ÷tuÞt,
ftheÞtýe, ÍªÍh ÚtE u ynªÞtk nwk yt ©e u ¼u tu ÚtÞtu Awk. íÞthu ©eS þuX u
fnu su ytðtu t¾ztu þt {txu ÷eÄtu ? u t sðt {tk þuX fnu su yuðe he u
fhwk tu {thtu r Þ{ òÞ. uÚte yt ©e e Aðtzu [tÕÞtu u ynªÞtk ¼u tu
ÚtÞtu u yÒts¤ tu {thu ½uh htrºtyu ÷eÄwk n wk.
yuðwk Ëtk¼¤e u ©eS{nthts ytk tþuX W h nw s «ËÒt ÚtÞt u whk
s ©eSyu Útt¤ fhtÔÞtu. u tu u sBÞt n t tu ý s{e u «Ët e tu Útt¤
þuX u ytÃÞtu u ðthkðth ehËtðe u s{tzât. u íÞtkÚte ËtÚtu ðz t÷ þuX u
÷tÔÞt. ðz t÷{tk ý ©eS e RåAt «{týu þuX u ht¾e u Zt¤eyu sðt e
yt¿tt fhe íÞthu þuX iÞth ÚtÞt u ©eS u u ÷t ðt ytÔÞt íÞthu {nthts
fnu su y{u Zzu ntuEyu íÞthu t ý wk Útt þo wk r Þ{ ht¾ðwk. ý ytðe
he u r Þ{ ftÞ{ ¼u rn. {txu y{the yt¿tt «{týu ð oðwk. nwk {tht W h
208
nw s htS Awk. yu{ fne u þuX u At e{tk [hýth®ð ytÃÞtk. u hM t{tk
su ðtx¾h[e òuEyu u ftuXthe tËuÚte y tðe. u ÷E u þuX Zt¤eyu
LÞt÷fhý fne u Þt.
òu ytk tþuX u t ý yt ðt wk r Þ{ n wk tu u r Þ{ tu íÞt
fh tk ©eS u ¼u t ÚtE u t ý yt e u yÒts¤ ÷eÄwk. þhehu Ëw¾ w:¾ tu
ÚtÞwk nþu tu ý u ýe u r Þ{ ht h téÞtu uÚte ©eS {nthts u{ tk
W h «ËÒt ÚtÞt. u{ e {tVf yt ýu ý r Þ{ t¤ðt e áZ t ht¾eþwk tu
yt ýtk W h yuðe s he u ©eS{nthts «ËÒt Útþu. >>133>>
t{ ðz t÷ t òu e u ËíËk z¼tý{tk ©eS{nthts tu [{ífth
òuE u ÚtÞtu n tu. uÚte u òu e h{ yuftkr f ¼õ ÚtÞt n t. u{ u
qò fhðt tu r Þ{ tftu n tu. u qò fÞto rËðtÞ ¼q÷u[qfu ý ftuE r ðË
yÒts¤ ÷u t rn. u òu e ÔÞðnth tk ftuE ft{ «Ëk u ux÷t Þt
n t. u{ u íÞtk htrºtyu Ëq e ð¾ u ½uh ¼q÷e Þu÷ qò Ëtk¼he ytðe. uÚte
íÞtk yuf r ðË ¾tÄt eÄt ð h htuftÞt u íÞtkÚte esu r ðËu tu[tËý Þt.
íÞtk ftþe tË¼tE u ½uh W thtu fÞtuo. uÚte ftþe tË¼tE nw s «ËÒt ÚtÞt.
u whk s{ðt {txu hËtuE fhtðe u yt ún Ërn s{ðt Ëthw tý fhðt
÷tøÞt. íÞthu òu e ftþe tË¼tE u fnu su nwk qò ½uh ¼q÷e Þtu Awk.
{thu ½uh sEþ u qò fhe u y ts ÷Eþ {txu {tu { u tý fhþtu rn.
yt{ fne u t{{tk ft{fts nþu u Þt. u yt¾tu r ðË íÞtk htuftÞt
Ae íÞtkÚte ytýk ytÔÞt. u tu t t ¿ttr ÷tytu u íÞtk W thtu fÞtuo. uÚte u
÷tuftuyu s{ðt tu yt ún fÞtuo ý íÞtk ý sBÞt rn u íÞtkÚte ðz t÷
ytÔÞt. Ae tu{ eS{tk M t fhðt Þt. M t fhe ytðe u ½uh qò
fh t n t. u ð¾ u ©eS{nthts y[t f z¼týÚte ÄtÞto. u Ëtk¼¤e u
òu e ©eS e tËu ytðe u kzð T fhe u u ÷t e u uXt u ©eSyu
òu e u yk Þto{e ýu ðt fhe su { u «ËÒt fhðt {txu {u {tht
r Þ{ tu íÞt fÞtuo rn. uÚte nwk z¼týÚte ynªÞtk { u þo uðt ¾tË
ytÔÞtu Awk.
yu{ fne u òu e u tÚt{tk ½t÷e u {éÞt u At e{tk [hýth®ð
ytÃÞtk u òu e tk ½ýtk s ð¾tý fÞtO. u Ae òu e u eò ý
209
r Þ{tu t¤ðt t ½ýtk s n t. u r Þ{tu u ý ht h t¤ t. u{ t
r Þ{tu wk t¤ðwk uÚte ©eS{nthts u{ u ðthkðth þo uðt Äth t n t.
u{s yt ýu ý r Þ{ t¤ðt{tk yt¤Ë ht¾eþwk rn tu òu e e
{tVf yt ý u þo uðt ©eS{nthts sYh Äthþu. >>134>>
yuf t{{tk ©eS{nthts tk ËtÄw Þu÷t n t. u Ëk e fÚttðt to
Ëtk¼¤ðt t{ tk ½ýtk {týËtu uXt n t. u{tkÚte yuf xu÷ u ð o{t Ähtðe u
fkXe uhtðe u xu÷ u fnu su {tu r hk h Mðtr{ thtÞý t t{ e tk[ {t¤t
Vuhðe u AeÚte {thu Ëqðwk ytðtu r Þ{ t¤ðt tu ytÃÞtu n tu. u Ëk t
ð[ Úte {u u{ ÚttÞ tu ý tk[ {t¤t r hk h Vuhðe u Ëq t. yuf ð¾ u u
t{{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t u ËtÄw ytÔÞt. u Ë{t[th Ëtk¼¤e u
htrºt t yr Þth ðtøÞt Ae Ëk tk þo fhðt u xu÷ ytÔÞt.
u ð¾ u Ëk æÞt ¼s fhe u ËqE Þt n t. uÚte u xu÷u ytðu÷t
Ëk tu u s tzât rn. u u xu÷ {kr h e ¾zfe nth ytux÷t W h tu t t
r Þ{ e {t¤t Vuhððt Xu t. yt¾tu r ðË ¾u e tu ÄkÄtu fhu÷ Úu te Qk½ ytððtÚte
ðthkðth ntÚt{tkÚte {t¤t ze òÞ. u ò e u ð¤e {t¤t Vuhðu. yu{ fh tk
htrºt t th ðtøÞt tu ý r Þ{ e tk[ {t¤t qhe ÚtE rn.
u ð¾ u r ÔÞ unu ©eS{nthtsu u xu÷ u þo ytÃÞtk u {tÚtu ntÚt
{qõÞtu. u xu÷ u ©eS{nthts fnu su, nwk {tht W h nw s «ËÒt ÚtÞtu
Awk. {txu ËqE òytu. {the tk[ {t¤t qhe ÚtE E. íÞthu u xu÷u ytkÏÞtu
W½tze u òuÞwk. íÞthu ©eS{nthts u uÏÞt. uÚte xu÷u qAâwk su {u ftuý Atu
? íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su nwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Awk. {the r Þ{
t¤ðt e áZ t òuE u yt r ÔÞ MðY u þo uðt ytÔÞtu Awk. {tht r Þ{ e
r÷nthe Au.
yu{ fne u ©eS{nthts yk æÞto ÚtE Þt. u xu÷ tu t u qýo
ft{ {t e u ½uh sE u ËqE Þt. òu xu÷ u tk[ s {t¤t Vuhððt tu r Þ{
tftu n tu tu ©eS{nthtsu «ËÒt ÚtE u htrºt t th ðtøÞu xu÷ u þo
ytÃÞtk. uðe he u yt ýtu r Þ{ tftu nþu tu yt ý u ©eS{nthts þo
uðt sYh Äthþu u{tk ftkE ËkþÞ Úte. >>13 >>
210
©eS{nthts t nrh¼õ tu e Mºte ËíËk e ntuÞ
u u qýo w:¾ ÚttÞ Au u rð»tu ðt toytu
t{ n¤eÞt {tk {tðS xu÷ ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. u
u xu÷ Ä{or Þ{{tk fwþ¤ n t. u ©eS u rðþu áZ r ct n e. u t{
Ä{to tu [tu¾tu ftZ t ý ½h{tk Mºte u ËíËk ntuðtÚte yk :fhý{tk ½ýtu s
f÷uþ hnu tu n tu. y u Ëk u hËtuE uðe ntuÞ y h tu ftkE Ä{to tu fhðt
rð[th ntuÞ u u Mºte ðt Ëtk¼¤u tu nh ð¾ ftkE ý tuVt fhu uðe
fwËk e n e.
yuf ð¾ ZzuÚte Ä{to tu ÷uðt Ëthw Ä{to k Mðt{e Ëðth t ntuh{tk
n¤eÞt ytÔÞt. u t{ u Ítk u Q¼t hne u {tðS ¼ u tu÷tÔÞt u fnu
su {thu ©Øt ntuÞ u «{týu Ä{to tu yt tu. fthý fu {thtÚte htuftðtÞ u{
Úte. yu{ fne u ©e tu e tÚtS {nthts e «Ët e Útt fkXe yt e íÞthu
{tðS ¼ fnu su {the hËtuE sBÞt rð t òytu tu { u {tht efht t
Ë{ Au. ytðt ytfht Ë{ eÄt uÚte Ä{to k Mðt{e u uze u {tðS ¼
½uh Þt. íÞtk yuftk u W thtu fhtÔÞtu u {tðS ¼ tu t t ½h{tk sE u
tu t e Mºte u fnu su, {tht whw u yt ún fhe u nwk ÷tÔÞtu Awk {txu týe wk uzwk
Qxfe u ¼he ÷tðtu u ËeÄwk iÞth fhtu.
u Ëtk¼¤e u su{ Ët Uý Aªftht {thu u e {tVf Vtðu u{ tu÷ðt
÷t e. u r ÷fw÷ {tLÞwk rn. uÚte {tðS ¼ týe ¼hðt {txu uzwk
÷E u [tÕÞt u fuzu {tðS e Mºte Ä{to k Mðt{e u W ðtË tzðt {txu
yuf { Ä{to k Mðt{e tËu E u tu÷e su {tht ½h{tkÚte ef¤tu nth
rn h nwk { u yze u W ðtË tzeþ. yu{ fne u ßÞtk yzðt òÞ Au u
ð¾ u Ä{to k Mðt{eyu q{ tze u fnu su nu {tðS tuztu, t y{ u
W ðtË tzþu.
u Ä{to k Mðt{e tu Ët Ëtk¼¤e u {tðSyu yuf { ytðe u tE u
ntÚtu Ít÷e u ÷E sE u ½h{tk qhe eÄe. Ae {tðS Ä{to k Mðt{e tËu
Þt. íÞthu Ä{to k Mðt{e fnu su { u t tze n e tu ý htýu Atufht t
Ë{ E u ÷tÔÞt u ßÞthu {thwk ½h{tk W òý Úte íÞthu ytðtu ¾tuxtu
211
yt ún fhðt wk fthý þwk n wk ? {thu Ä{to tu yt ðtu ntuÞ tu yt tu, rn tu
ßÞthu Zzu ytðtu íÞthu ÷E u ytðòu. {the hËtuE nwk s{ðt htuftEþ rn
yu{ fne u Mðt{e iÞth ÚtE u [t÷e eféÞt.
u Ë{u {tðS nw W tË ÚtE Þt u òuE u Mðt{e u ½ýe Þt
ytðe. ý þwk fhu ftuE W tÞ rn ntuðtÚte Mðt{e íÞtkÚte [tÕÞt. íÞthu
{tðS ¼ fnuðt ÷tøÞt fu {the ðtzeyu Äthtu, íÞtk tsht tu ÷tux u
{eXwk ÷E u nwk ytðwk íÞtk htux÷t s{e u Ëw¾uÚte Äthòu. yt Þt¤w ËtÄw
{tðS¼tE t «u{ u ytÄe ÚtE u ðtzeyu Þt. Ae {tðS tu t t ½h{tkÚte
Mºte wk {t tk ÷tux u {eXwk ÷E u ðtzeyu Þt. u ËtÄw u yt e u fnu su
yt ÷tux e txeÞtu fhtu.
Ae Atýt tu ytZ ¾zõÞtu u txeÞtu fhðt tu ythk¼ fhu Au ux÷tf{tk
{tðS e Mºte fwËk ýe Ä{o tu îu»t fh the Atufhwk ft¾{tk ÷E u ðtzeyu
ytðe. u Ët{e W¼e hne u yu{ tu÷e su nu Ä{to k {u {tðSzt tu fuztu
{uÕÞtu. u{ {tðSyu {thtu fuztu {qõÞtu {txu nwk {tðS ¼ tu íÞt
fhe u {thtk {tð h u íÞtk òô Awk. {thu ¾tðwk ntuÞ tu ¾tytu. yu{ fne u
íÞtkÚte tu t t eÞh hV [t÷e r Ëhe. u òuE u Ä{to k Mðt{e {tðS
¼ u fnu su {the Mºte u Ë{òðe u {u tAe ðt¤e ÷tðtu. u t {tð h u
íÞtk sþu tu {thu íÞtk tAe ytðþu rn. u {thu ntÚtu htux÷t ½ze u
¾tðt zþu u {tu ÔÞðnth{tk w:¾ t{þtu. y{ u tu ßÞtk sEþwk íÞtk
©eS{nthts yÒt u s¤ yt þu. {u htS hntu. {the hËtuEÞtu ½ýe
ð¾ sBÞt Aeyu u ð¤e s{eþwk.
yu{ fne u ¾¼u òu¤eÞtu ¼uhðe u [t÷e eféÞt. u òuE u {tðS
¼ u yk :fhý{tk ½ýtu ¾u ÚtÞtu. ý þwk fhu ? Mðt{e u ht¾u tu ½h wk
{ w»Þ rhËtÞ u ½h tk {týË u ht¾u tu Ëk ¼qÏÞt òÞ. yt u «fth wk
{tuxwk w:¾ ftuXu tk¾e u Mºte e Aðtzu tux {qfe u Mºte u ft÷tðt÷t fhe u nw
Ë{òðe íÞthu u Mºte fnu su nwk tAe ð¤wk tu u ËtÄw ¼qÏÞt òÞ. íÞthu
{tðS fnu su nwk ÷tux ÷tÔÞtu n tu u u{ tu u{ ÷q zu tkÄu÷tu Au. txeÞtu
fhe u ËtÄwyu ¾tÄe Úte.
212
u Ëtk¼¤e u Mºte fnu su, { u ÷tux yt tu tu nwk tAe ð¤e u ½uh
ytðwk, íÞthu {tðSyu u u ÷tux ytÃÞtu u ÷E u {tðS e Mºte tAe ð¤e
u tu t u ½uh E u Ä{to k Mðt{e {tðS u nu tk ð[ fne u íÞtkÚte
[tÕÞt Þt. fnuðt wk fu òu {tðS ¼ t ½h{tk Mºte u ËíËk ntu tu tu
u t yk :fhý{tk r ÷fw÷ þtkr ntu e {txu t ËwÄe ËíËk eytu
ËíËk {tkÚte Mºte Ëk t fhðe fu suÚte tu t wk ÄtÞwO ÚttÞ. Útt ©eS{nthts u
¼sðt{tk Ët wfq¤ zu. >>136>>
t{ ¾tu t¤t{tk suXt{týeÞt ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ nw Ëtht
n t u u ¼õ t{-Ä{to tu- uðËuðt-Ëk Ëuðt fhðt{tk nw s ©Øtðt¤t n t
ý tu t t ½h{tk Mºte u ËíËk ntuðtÚte yk :fhý{tk nw s W tËe hnu t.
u ¼õ ßÞthu ßÞthu Zzu ytðu íÞthu ©e tu e tÚtS {nthts u Útt¤ fhtðu.
u òu Mºte u òýðt{tk ytðu tu fSÞtu fÞto rð t hnu rn, tu ý ¾t e
he u Ëuðt fh t. tu t t t{{tk Ëk ytðu íÞthu tu t u hËtuE uðt e EåAt
ÚttÞ tu ý y tÞ rn. uÚte tu t tu r{ºt yuf þuX n tu. u u ¾t e he u
fnu su y{tht ËtÄw ßÞthu ytðu íÞthu {thu ¾t u {the wft uÚte tfwk ËeÄw
yt ðwk u u tu rnËt nwk { u th {rn u [qfðe yt eþ.
yuðtu Xhtð fhe u sk ÷{tk ¾u e wk ft{ fhðt Þt. u s r ðËu iðÞtu u
u ËtÄw ytÔÞt. u ð¾ u þuXu yt ún fhe u htuõÞt u tu t e wft uÚte ËeÄw
{tuf÷e hËtuE fhtðe. hËtuE iÞth ÚtE íÞthu þuX u ËtÄw fnu su suXt ¼õ t
½uhÚte yÚttýwk, Atþ ©eXtftuhS {txu ÷tðe yt tu. íÞthu þuX suXt¼ u ½uh
Þt. u u{ tk Mºte e tËu yÚttýwk u Atþ {t e. íÞthu uýu sðt ytÃÞtu
su y{thu íÞtk ftkE Au rn. íÞthu þuX fnu su yuðwk þt {txu tu÷tu Atu ? ½uh
wòýwk Au tu Atþ ntuÞ tu qÄ yt tu. íÞthu fnusu qÄ {u¤ðe eÄwk Au u
nª n wk u ð÷tuðe u Atþ fhe. u Atþ ý ytztuþe tztuþe {t e Þtk {txu
Atþ ý Úte. u yÚttýwk y{thu íÞtk ntuÞ õÞtkÚte ? {thu íÞtk ntuÞ tu
ËtÄw u yt tu.
yu{ fne u fnuðt t þç tu þuX Ëtk¼¤ tk ËtÄw u fÌttk u Ëtk¼¤e u
þuXu tu t u ½uh sE u Atþ, yÚttýwk ÷E u ËtÄw u ytÃÞwk. Ae ËtÄwyu
©eXtftuhS u s{tze u ©eS{nthts u Ëk¼the u tu u sBÞt. Ae whk iÞth
213
ÚtE u þuX u fnu su y{thtÚte htuftðtÞ u{ Úte {txu suXt ¼ ytðu íÞthu
y{tht sÞ©e Mðtr{ thtÞý fnuòu. yu{ fne u Ëk Zzu Þt.
Ae suXt ¼ htrºtyu ½uh ytÔÞt u suXt ¼ {wXze Útt {t¤t
÷E u {kr h{tk þo fhðt s tk hM t{tkÚte þuXu tu t e wft u tu÷tÔÞt u
Ëðo nfef fne Ëk¼¤tðe. u Ëtk¼¤e u tu t t yk :fhý{tk ½ýwk s w:¾
ÚtÞwk ý þuX u u rðþu ftkE ý sýtÔÞwk rn. u þuX wk fnu÷wk Ëtk¼¤e u
{kr h{tk Þt. íÞtk tu t wk r Þ{ hðthe u ½uh ytðe ðt¤w fhe u yu u yu
rð[th{tk ËqE Þt. Ae Ëðth t [th ðtøÞu rð[th fÞtuo su {tht ËtÄw t
W Þtu {tk qÄ, nª, Atþ ft{{tk ytðu tu wòýwk ht¾ðt wk «Þtus þwk ?
yuðtu áZ rð[th fhe u u s ð¾ u ¼UË- tze ÷E u [tÕÞt. u òuE u
u{ tk Mºte fnu su ¼UË u tze õÞtk ÷E òytu Atu ? u t sðt {tk fnu su
yt ýu ¾u hu [thðt ÷E òô Awk. íÞthu u tu÷e su [the u ðu¤tËh tuðt
ð¾ u ÷E u ytðòu. íÞthu fnu su ¼÷u. Ae ¼UË u tze u [th tk [th tk
Z wh ytÔÞt. W¥tht t th t ytuhzt e ytuËhe e ftuuh W h [tf¤tu k¾tðe u
©eS{nthts uXt n t, u fux÷tf nrh¼õ tu Útt Ëk tu Ët{t uXt n t u
ð¾ u ¼UË u tze ÷ª zt e[u Q¼tk ht¾e u suXt {týeyu ©eS{nthts u
kzð T «ýt{ fÞto u fnu su yt ¼UË u tze nwk yt ©e u y oý fhwk Awk u
yts r ðËÚte ythk¼e u {thtu un hnu íÞtk ËwÄe ¼UË Útt tÞ {thu ht¾ðe
Úte. u qÄ, nª, Atþ {thu nht{ Au.
yu{ fne u nw W tË ÚtE Þt u ytkÏÞ{tkÚte ytkËw ðnuðt ÷tøÞtk u
At e ¼htE ytðe u òuE u e Þt¤ ftuE wk w:¾ òuE rn þf th ©eSyu
qAâwk, suXt ¼õ fu{ ytx÷t W tË ÚtE Þt Atu u ytðwk r Þ{ ÷uðt wk þwk fthý
? íÞthu suXt ¼ fnu su {tht {tuût t t t {tuût tu hM tu tð th Ëk t
W Þtu {tk qÄ, nª rð uhu ytðu íÞthu {thu ¾tðwk u Äq¤ htu h Au u {tht
½h{tk Mºte fwËk e Au u yt ©e òýtu Atu {txu yt r Þ{ ÷uðtu zâtu Au.
u Ëtk¼¤e suXt ¼õ u Äehs yt e u fnu su, {thu ÔÞðnth{tk hnuðwk u
ft{fts fhðwk uÚte ytðtu r Þ{ ht¾ðtu rn. u y{the yt¿ttÚte Ëw¾uÚte s{òu.
©eS{nthts e yt¿tt wk WÕ÷k½ ÚttÞ rn. uÚte ©eS e yt ¤ nt
fne su nwk yt e yt¿ttÚte s{eþ ý tÞ Útt ¼UË {u u{ ÚttÞ tu ý
214
ht¾eþ rn. íÞthu ©eS fnu ¼÷u su{ {the {hS. yu{ fne u yt ún qðof
yuf r ðË htÏÞt u Ë{òðe u tAt ¾tu t¤u {tufÕÞt. íÞthu Mºteyu qAâwk su
¼UË u tze ftuE u yt e ytÔÞt fu þwk ? u u sðt ytÃÞtu su su{ýu
yt e e u{ u nwk tAe yt e ytÔÞtu u thtu u {thtu un hnu íÞtk ËwÄe tÞ
u ¼UË nðuÚte ht¾ðtk Úte u wk fthý wk òýu Au. {txu fnuðt{tk {t÷ Úte.
thu su e ËtÚtu y tu÷t Au u u íÞtkÚte Atþ ÷E ytÔÞ. Atufhtk u Atþ rð t
[t÷þu rn. u Ëtk¼¤e u u tE ftkE ý tu÷e rn. fthý tu t wk fhu÷wk
f]íÞ tu t u zâwk.
fnuðt wk fu suXtu {týeÞtu Ëthe Ë{sýðt¤t n t ý òu ½h{tk fwËk e
Mºte n e tu u t w:¾Úte tu t u r Þ{ Äthý fhðtu zâtu n tu. {txu su t
½h{tk Mºte fwËk e ntuÞ u ËíËk e u u t hVÚte yk :fhý{tk þtkr hnu e
Úte. {txu ËíËk e u t ËwÄe fLÞt ÷uðe tu ËíËk e u íÞtkÚte ÷uðe tu s
Ëw¾eÞt ÚtðtÞ Au. rn tu w:¾ t zt¼ Q u Au. >>137>>
t{ ËhðE txe{tk tu t¤¼tE xu÷ ©eS{nthts t h{ ¼õ hts
hnu t n t u u{ u fe o ¼Âõ «Ät n e u ©eS{nthts t ËtÄw W h
nw s «u{ n tu. Útz tk t{tu{tk Ëk ytðu÷t Au yu{ Ëtk¼¤ðt{tk ytðu tu
½h wk {u u ft{ ntuÞ u tu íÞt fhe u ËtÄw tk þo u s t. ytðt Ëtht
nrh¼õ n t, ý ½h{tk Mºte «Út{ e {he sðtÚte eS Mºte fhe. u Mºte tk
{t r t {t eo t kÚt{tk n tk. uÚte u tE {tuxtu kÚt t¤ e. ½h{tk u {
uÚte tu t¤ xu÷ u r ÷fw÷ ËtÁk ÷t u rn uÚte tu t e Mºte u ðthkðth fnu
su {t eo tu kÚt {qfe u, u Mðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fÞo tu u y u
{ u nw Ëw¾ ÚttÞ.
u Ëtk¼¤e u u Mºte fnu su {tht t t t tu Ä{o {qfe u yt {thtu ðtu
Ä{o nwk t¤ the Úte. u{ {u su wk ¼s fhtu Atu u wk t{ ¼q÷u[qfu nwk
÷u th Úte. {thu { u fnuðwk rn u nw fnuþtu tu nwk {thtk {t t u ½uh
sEþ. u Ëtk¼¤e u tu t¤ xu÷u rð[th fÞtuo su Yr Þt ¾h[e u htkz u ÷tÔÞtu
u ßÞthu {thwk ð[ {t u rn íÞthu nwk ËíËk e þt tu ? òu nwk ¾htu ntuô tu
u tu {t eo tu kÚt {wftðe u ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhtðwk.
215
yuðtu ËkfÕ fhe u tu t u ¾u h Þt. íÞtk r ðË tk th ðtøÞu u
tu t e Mºte ¾tðt wk ÷E u ytðe u fnu su {u htux÷t s{e ÕÞtu. u ð¾ u
tu t¤ ¼õ fnu su Mðtr{ thtÞý-Mðtr{ thtÞý yuðwk ¼s fÞo tu ¾tðwk
Au, rn tu tht ntÚt t htux÷t yt unu fhe u {thu ¾tðt Úte. u Ëtk¼¤e u
u tE fnu su nwk {tht ¼ ðt wk t{ {the S¼Úte {u u{ ÚttÞ tu ý
÷uðt e Úte. íÞthu tu t¤¼õ fnu su {thu the xuf {wftððe Au yu{ fne u
ytzwkyð¤wk òuE u nuhðt wk ¾tËzwk W tzâwk u ÷u e ò, ÷u e ò yu{ fne u
Ë txt kÄ {thðt {kzât. u {th tk {th tk Ët ¾tËztk qhtk ÚtÞtk.
u {th e ÄtfÚte fnuðt ÷t e su Mðtr{ thtÞý-Mðtr{ thtÞý. ¼÷t
ÚtE u nðu { u {thtu {t. íÞthu tE u {th t kÄ ÚtÞt. u {th e efÚte
u tE fnu su nw k ytsÚte {thtk {t t tu Ä{o t¤eþ rn u
©eMðtr{ thtÞý tu Ä{o t¤eþ ý ytðe he u ¾tËzu qò nðuÚte fhþtu
rn. u Ëtk¼¤e u tu t¤¼õ fnu su nðuÚte the ytðe qò rn fhwk.
yu{ fne u ©eS{nthts u Ëk¼the u htux÷t ¼õ u ¾tÄt u ©eS e f] tÚte
u tE u ËíËk Ëthtu ÚtÞtu n tu.
fuðt wk fu ½h{tk Mºte fwËk e ntuÞ tu ©eS{nthts wk ¼s fhðt{tk Ëw¾
ÚttÞ rn, fu e uXu tu tu t¤ xu÷ u suðe tu t e Mºte «Út{ fwËk e n e íÞtk
ËwÄe ©eS t ¼s {tk r ÷fw÷ Ëw¾ ntu wk ý whw»tíð ýwk ðt ÞwO íÞthu u{ e
Mºte nrh¼õ ÚtE íÞthu s ©eS ¼sðt{tk Ëw¾ ÚtÞwk; {txu qðo t ËkÞtu Úte
Mºte fwËk e {¤u ý u u t ËwÄe u t Sð{tk ËíËk uËtzðtu u tu t wk
ft{ Au u Mºte nrh¼õ ntuÞ tu s Ëðo «fthu þtkr ÚttÞ Au. >>138>>
t{ fkÚttheÞt{tk Sðt¼tE ¼t týe ©eS{nthts tk nrh¼õ Ëtht
n t u Sðt¼õ t{-Ä{to tu [tu¾tu ftZ t n t. yuf ð¾ Sðt¼õ
åAu t{ t «§tuht A ¼è Útt fuð¤ ¼è u fnu su {tu ßÞthu ðz t÷
òytu íÞthu { u ËtÚtu ÷E sòu, fthý fu {thu ©e÷û{e thtÞý uð tk þo
fhðt e nw s RåAt Au. uÚte yt «§tuht útñýtuyu rð[th fÞtuo su nt÷
ðhtþ Au tu Sðt¼t týe u ËtÚtu ÷E u ðz t÷ þo fhe ytðeyu. uÚte
uW sý iÞth ÚtE u fkÚttheÞu ytÔÞt u t{ e ¼t tu¤u Q¼t hne u
Sðt¼t týe u íÞtk tu÷tðe u fnu su y{u ðz t÷ sEyu Aeyu, {thu rð[th
216
ntuÞ tu y{u ynª htuftEyu. {tu Þi th ÚtE u ytðtu Úu te Sðt xu÷ W tð¤Úte
½uh Þt u tu t e Mºte u fnu su åAu t{Úte ¼è ytÔÞt Au u ðz t÷ òÞ
Au u{ e ËtÚtu {thu ý ðz t÷ þo fhðt òðwk Au {txu Ëw¾ze fhe yt tu.
íÞthu u tEyu sðt ytÃÞtu su íÞtk þwk {tht t wk txâwk Au ?
n{ýtk Zzu sE u ytÔÞt u ð¤e ðz t÷ sðt iÞth Úttytu Atu, At t{t t
uËtu. útñýtu u sðwk ntuÞ tu ¼÷u òÞ, u tu ðht Au u útñýtu u õÞtk
½h wk ft{ ËqÍu Au ? u {u òytu tu yt ýtk ½h wk ft{ zu. íÞthu Sðt
xu÷ fnu su zu tu ¼÷u zu ý {thu tu [tu¬Ë òðwk Au {txu QXâ
Ëw¾ze fhe ytÃÞ. ytðe he u fÌtwk A tk xu÷ wk ð[ {tLÞwk u zðt
÷t e uÚte u u ftkE fnu tk tu t u suðe ytðze uðe Ëw¾ze þufe ÷eÄe u
z tu ¼he u Útt ¾h[e u {txu òuE t Yr Þt ÷E u iÞth ÚtE u ftkE
tu÷ tk Sðt xu÷ ½uhÚte [tÕÞt.
u ð¾ u u{ e Mºte tu÷tÞ uðt {{oMÚt¤ u ¼u e t¾u uðtk ð[ tu
fÌttk u uW ntÚt yufXt fhe u ftfzt {tuéÞt u heË e {the yu{ tu÷e su
ò ztu ò u u ð¤ tu ð¤eþ rn u ßÞtk Qkx tk Ëª ¼tk u íÞtk {tht exât
ft¤t {tU t Äýe òsu. ytðwk fÌtwk tu ý Ët{tu W¥th u tk «§tuht útñýtu
tËu Þt. Ae tu t t { {tk ËkfÕ ÚtÞtu uÚte tAt ½uh ytÔÞt. u òuE u
u Mºte fnu su þwk ÷tzðtu txâtu n tu u tAt ytÔÞt ? u Ëtk¼¤e u fnu su
thtk ð[ Ëtk¼¤ tk yuðtu rð[th ÚttÞ Au su thwk {tuZwk u yt t{ tk Ítzðtk
òuðtk rn. ý nwk ßÞthu Zzu òô Awk íÞthu ©e tu e tÚtS tk þo fhe u
tk[ r ðË hne u tAtu ytðwk Awk. ý wsht Auxe Au uÚte yuf {rn tu
÷t þu. u nwk òô Awk uÚte tAtu sYh sYh ytðeþ. tht ð[ Úte { u
ðihtøÞ ÚttÞ u{ Úte {txu nwk sYh tAtu ytðeþ.
u Ëtk¼¤e u u tE ½ýe þh{tE E. u Sðt xu÷ ¼è e ËtÚtu
ðz t÷ þo fhðt Þt. fnuðt wk fu Sðt xu÷ ¾hu¾ht þqhðeh n t u
Mºte u ytÄe ntu t. tu u tk ð[ tu Ëtk¼¤e u htuft tk ©e÷û{e thtÞý
uð tk þo fhðt Þt. ý òu Mºte u ytÄe ntu tuu uð tk þo tu ÷t¼
{¤ rn. {txu su t ½h{tk Mºte «Ät ntuÞ u whw»t u õÞthuÞ Ëw¾ {¤ wk
Úte. Ëw¾ tu u zt¤eÞtu ËíËk ntuÞ íÞthu s ÚttÞ Au. y{Útwk Ëw¾ Út wk Úte
u ðt [tu¬Ë Au. >>139>>
217
t{ Ëuzw¼th{tk Ëð tË xu÷ ©eS{nthts t W¥t{ ¼õ n t. u u
ËíËk eytu{tk rþhtu{ýe Útt ½ýtk s ¿tt e n t. u{ u yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu su
{the nÞt e{tk yt t{{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk {kr h [q t kÄe fhtðwk
tu Xef, fthý fu ©eS{nthtsu iËtu ytÃÞtu Au. {txu Ëthtu ¾[o fhe u ÷t¼
÷E ÷uô. yuðtu r ùÞ fhe u nrh¼õ tu e Ëk{r ÷E u Z wh Þt. u
ftuXthe u {¤e u ðt fhe fu {thu t{ {kr h fhðt Ëthw {the ËtÚtu ËtÄw u
{tuf÷tu, nwk uzðt ytÔÞtu Awk.
u Ëtk¼¤e u ftuXthe ½ýwk s htS ÚtÞt u ËtÄw {wfwk Sð tËS u {kz¤u
Ërn xu÷ e ËtÚtu Ëuzw¼th {tufÕÞt. u htrºtyu Ëð tË xu÷ ËtÄw u fnu su
ytð e ft÷u {tht hVÚte hËtuE Au. eò ftuE t hVÚte ÷uþtu rn. íÞthu
ËtÄw fnu su nt÷ hËtuE kÄ ht¾tu. y{u t{{tk Ítu¤e Vhðt sEþwk. tu ý
yt ún fhe u Ítu¤e {t ðt wk kÄ h¾tÔÞwk. Ae Ëðth{tk Ëð tË tu t u ½uh
hËtuE tu Ët{t ÷uðt Þt. u tu t e Mºte Útt Atufhtytu e Mºteytu fwËk e
n e. uÚte u yu{ tu÷eÞtu su «Út{ su u hËtuE yt ðe ntuÞ u ¼÷u yt u.
yt ýu yt ðe Úte u {u yt ún fhþtu tu fSÞtu Útþu.
u Ëtk¼¤e u xu÷ fnu su {U yt ún fhe u Ítu¤e Vhðt s tk yxftÔÞt
Au. u hËtuE yt eyu tu {thwk ¾tuxwk u¾tÞ. yt{ fÌtt A tk r ÷fw÷ {tLÞwk
rn. Ae ½kxe t t¤t W h þ þuh u ytþhu ½ô t ÷tux e xtu ÷e òuðt{tk
ytðe. u u qAât rð t W tze u yuf { tXt. u ð¾ u u{ e Mºte Aðtzu
tuze u tu t t ½h e ¾zfeyu s tk xu÷ t fuzeÞt e [t¤ AðtzuÚte fze
÷eÄe. u ð¾ u uW u tÛÞ¾U[ ÚtE u òuE u ÷tuftu nËðt ÷tøÞt. Ëð tË
u Mºte t htuõÞt htuft tk fuzeÞt e [t¤ Vtxe E ý ÷tux ÷E u yuf {
{kr h{tk uËe Þt u ËtÄw u fnu su fuzeÞwk Vtxe Þwk ý ÷tux ÷E u ytÔÞtu
Awk. u htux÷e fhe u s{tu.½e u {txu ½{t÷ Au, fthý fu nðu ½e rð uhu ÷uðt
òô tu fSÞt tu th hnu u{ Úte. ytx÷tu ÷tux ÷tð tk Ët tk[ ÚtE Au.
{txu ft÷u { u su{ ÞtuøÞ ÷t u u{ fhòu, fthý fu {tht ½h{tk {thwk
Q s wk Úte. Mºteytu ËtkZ ÚtE u uXe Au. u hËtuE wk Ëtk¼¤u tu Äe Mºteytu
tzwft {the u Q¼eÞtu ÚttÞ Au. tu nðu su ËíËk eytu hËtuE yt u u e
Ëw¾uÚte ÷uòu.
218
yu{ fne u ËtÄw yt ¤ nw s W tË ÚtE Þt. ËtÄw {wfwk S
Sð tË e ½ýtk s ¿tt e n t. u{ýu Ëð tË xu÷ u Äehs yt e u fnu
su yk :fhý{tk {thu ftuE «fth tu rðûtu ht¾ðtu rn. ÔÞðnth tu yuðtu s
Au. Mºte Ëk kÄe Ëw¾ tu ¼tøÞu s ntuuÞ Au. {u y{the rVfh-®[ t fhþtu
rn. y{u {kr h qhwk fhe u Zzu sEþwk.
fnuðt wk fu ¿tt e æÞt e Ëðo ðt u Ëk qýo ntuÞ tu ý òu ½h{tk Mºteytu u
Ë Ëk ntuÞ tu u whw»t u Ëuðt fhðt wk Ëw¾ ÚttÞ rn. {txu t ËwÄe
Ë{òðe u ½h{tk ËíËk fhtÔÞtu ntuÞ tu Ëðo «fthu Ët wfq¤ ÚttÞ. rn tu
Ëð tË xu÷ e uXu ÚttÞ. >>140>>
t{ tz{t{tk {nt rðºt f{oftkz{tk fwþ¤ Útw¼tE útñý n t. u
ftuE fthýËh Zzu Þt. u ð¾ u Þtu uïh Ë T whw tu t¤t k Mðt{e
ðz t÷Úte Z wh Äthu÷t n t. uðt Ë{Þ{tk Útwht{ ©e tu e tÚtS tk þo
fhe u þo fh tk fh tk ËtÄw e Ä{oþt¤t{tk Þt. íÞtk tu t¤t k Mðt{e u
u ÷t e u tËu uXt. u{ tk Ët{wk òuE u Mðt{eyu Ë{t[th qAât. u Ä{o,
¿tt , ðihtøÞ, ¼Âõ , ¼ ðt tk {ntíBÞ qðof fux÷ef ðt tu fhe u fnu su uð
yt f¤eft¤{tk Ä{o wk MÚtt fhðt u yuftkr f Ä{o «ð toððt {txu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu yð th ÚtÞtu Au. y{u ý {the ¿ttr t Aeyu.
u ©eMðtr{ thtÞý w k ¼s M{hý fheyu Aeyu . {txu {u ý
©eMðtr{ thtÞý tk ytr© ÚtE u ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhtu. tu s yt
Sð tu {tuût Útþu. tfe {tuût Útðtu nw w÷o¼ Au. u un ûtý¼k wh Au. þt {tk
ý fnu Au su ¼ ðt e ¼Âõ Úte fh tu u þw wÕÞ Au.
yu{ fux÷tuf W uþ uðtÚte u qðo t ËkMfthe uÚte ËíËk Äthý fhðt e
nt tze. u s ð¾ u tu t¤t k Mðt{eyu ð o{t Ähtðe u fkXe Äthý fhtðe u
fÌtwk su ËíËk rþhËtxu ht¾òu. {thwk h{tí{t Ëthwk fhþu. yuðtu ytþeðto
yt e u fnu su uð yt ýu útñý u ½uh uðËuðt ntuÞ tu uÚte rðþu»t þtu¼t.
{txu nwk { u ÷t÷S Útt þt÷e út{ y tðwk. u ßÞthu ½uh òytu íÞthu ÷u t
òòu u ½h{tk su ftkE hËtuE ÚttÞ u þwØ ¼tðÚte uð u s{tze u {u s{òu.
u ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhòu.
219
Ae u útñý [t÷ðt tk ÚtÞt íÞthu u{ u ÷t÷S Útt þt÷e út{
y tÔÞt. u ÷E u tu t u ½u h ytÔÞt u tu t e Mºte u fnu su nw k
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ËíËk e ÚtE u yt ðu Ëuðt ÷tÔÞtu Aw.k {txu tEÄtuE
rðºt ÚtE u r hk h hËtuE fhðe u uð u s{tze u Ae AiÞtkAtufhtk Útt
yt ýu s{ðwk. yu{ fÌtwk ý ½h{tk Mºte fwËk e ntuðtÚte u u u ð[ Ëthwk
÷tøÞwk rn. ð¤e u Mºte u {tfw ¾tðt e xuð n e. uÚte u ftÞ{ tu t t
{tuZt{tk {tfw ht¾ e n e. u hËtuE fh e ð¾ u tu t t {tuZt{tk {tfw
t¾e u hËtuE fhðt ÷t e.
u hËtuE iÞth ÚtE íÞthu Útwht{¼tE u fnu su {tht uð u s{tzðt
÷tðtu. u Ëtk¼¤e u tE ÄtuE rðºt ÚtE u Mºteyu ehËu÷ Útt¤ u uð u s{tzðt
tËu uXt. u ð¾ u Útwht{ u¾u uðe he u u Mºte {tuZt{tk {tfw ntuðtÚte
[q÷t e yt {ý{tk Útqkfe. u òuE u Útwht{¼tE tu t e Mºte u X ftu uðt
÷tøÞt. u Ën fh tk ehËu÷ tºttu{tk ÚtqÚtq fhe u Útqkfe u fnu su ÷u thtk
uð÷tk u s{tz. u nwk {the xuð f e {qfðt e Úte. uð÷tk ht¾tu y h tAtk
{qfe ytðtu.
ytðtu tð shtu sh òuE u sBÞt rð t whk s iÞth ÚtE u htuõÞt
htuft tk uð u ËtÚtu ÷E u Zzu ytÔÞt. u tu t¤t k Mðt{e u Äe ðt
fne tðe u fnu su yt XtftuhS nwk yt ©e u tAt yt ðt ytÔÞtu Awk,
fthý fu {tht ½h{tk Mºte ÔÞË e Útt fwËk e Au. u {thwk ÄtÞwO ÚttÞ u{ Úte
{txu su{ {tht W h f] t fhe u{ ©eS{nthts u Ëk¼the u ytþeðto yt tu
tu u nrh¼õ , u Ä{oðt¤e, u uð u rðþu ytM tðt¤e ÚttÞ. tu s { u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ¼s {tk Ëw¾ ÚttÞ u{ Au.
íÞthu tu t¤t k Mðt{e fnu su ©eS{nthts t « t Úte {tht fnuðt
«{týu {the Mºte u ËíËk Útþu. u {thu ftuE «fth tu ðtkÄtu hnuþu rn uÚte
yt ÷t÷S {nthts u tAt ½uh ÷E òytuu. nwk ý ytþeðto yt wk Awk. Ae
Útwht{¼tE tu t¤t k Mðt{e t rðïtËÚte uð u ÷E u tu t tk ½uh ytÔÞt.
íÞthu u Mºte fnu su {thtu w tu {tV fhtu. nwk ¼q÷e u {the yt¿tt «{týu
r hk h ð eoþ u uð e þwØ ¼tðÚte Ëuðt fheþ. {txu { u fkXe yt tu nwk ftÞ{
ftux{tk ht¾eþ. yu{ fne u fkXe Äthý fhe u u tE uð htÞý ÚtE.
220
fnuðt wk fu Útwht{¼tE t ½h{tk «Út{ Mºte u ËíËk ntu tu u fwËk e
n e tu uð t Útt¤{tk ¢tuÄ fhe u Útqkfe. u ßÞthu u{ u ËíËk ÚtÞtu íÞthu
Útwht{ útñý u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk ¼s {tk Ëw¾ ÚtÞwk. {txu su tk
½h{tk Mºte ËíËk e ntuÞ tu ËíËk e u uðËuðt-Ëk Ëuðt{tk r ÷fw÷ ðtkÄtu hnu
rn, fthý fu u u zt¤eÞtu ËíËk fnuðtÞ. >>141>>
t{ {Ufzt{tk òu t k Mðt{eyu ËíËk fhtðu÷ n tuu. uðt Ë{Þ{tk
hSÞt Xthý Ëtu e u ý ËíËk nw s Ëthtu ÚtÞtu u ßÞthu tu t t t{{tk
ËtÄw wk {kz¤ ytðu Þthu hËtuE Útt Ä{to tu yt u. u òuE u u{ e Mºte u Ëthwk
÷t u rn. u ftuE ð¾ Xthý Ëtu e u X ftu ý yt u. tu ý u u ý tk
tu u tu t e RåAt {ws Ëuðt fh t.
yuf ð¾ Ä{to tu ÷uðt ËtÄw ytÔÞt uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u htrºtyu
{kr h{tk þo fhðt Xthý Ëtu e Þt. u ËtÄw u kzð T «ýt{ fhe u tËu
ðt tu Ëtk¼¤ðt uXt. u fÚttðt to Ë¼t [uüt ÚtE hÌtt Ae ËtÄw u fnu su
ytð e ft÷u nwk hËtuE tu Ët{t ÷tðeþ. {tht Ae eò nrh¼õ tu e hËtuE
÷uòu. yu{ fne u ½uh s tk hM t{tk yuf r htÄth tE u fnu su ½ô tk[ þuh
{ u ¾t e y tðwk u ¤e u {kr h{tk ËtÄw u ntU[tzòu, ¤t{ý tk su iËt
Útþu u y tðe Eþ. yt ðt {thu ftuE u fnuðe rn, fthý fu {tht ½h{tk
{the Mºte yt ¤ {thwk ftkE Q s wk Úte u wk òýu Au.
yu{ fne u u tE u ½ô y tðe u ðtýeÞt e wft u Þt u þuX u
fnu su ½e, tu¤, t¤, [tu¾t eòu ËhËt{t {tht hVÚte r ðË Q t
nu÷tk {thu ©eMðtr{ thtÞý t {kr h{tk ntU[tzðtu, u t iËt nwk { u
¾t e{tk yt eþ. yu{ fne u ½uh ðt¤w fhðt Þt. Ae Ëðth t ntuh{tk
Xthý Ëtu e e Mºte týe ¼hðt E. íÞtk ½ô ¤ðt yt u÷ tE týe
¼hðt E. u W tð¤Úte týe wk uzwk ÷E u [t÷e. u òuE u Ëtu e e Mºteyu
qAâwk su, V÷týe t fu{ W tð¤tk ? u Ëtk¼¤e u u Mºteyu sðt ytÃÞtu
su, Xthý¼tESyu { u ½ô ¤ðt htrºtyu ytÃÞt Au u ¤e u ÷tux {tht
{kr h{tk ntU[tzðt tu Au, fthý fu yts {the hËtuE Au. uÚte W tð¤
fhe u òô Awk.
221
u Ëtk¼¤e u Úte u {tÚtt ËwÄe heË [Ze E. u rð[th fÞtuo su {thtu
htuÞtu, {thtu exâtu, {thtÚte u t ËtÄw u At e hËtuE yt u Au ? u òu nwk ¾he ntuô
tu u hËtuE ËtÄw u s{ðt ô rn. yuðtu { ËtÚtu rð[th fhe u t z tu
tu t u ½uh ytðe. trýÞthu týe wk uzwk {qfe u {uzt W h E. tuhzwk tkÄe u ¤u
VtkËtu ¾tÄtu. ý ¤t e tkX yt ¤ ytððtÚte {hý u t{e rn ux÷tf{tk
iðÞtu Úte u tu efhtu {uzu Þtu. íÞtk tu tu t e {t u u¾e fu whk s ÷ðthÚte
tkÄu÷ tuhzwk ft e tÏÞwk u yuf { {kr h{tk ytðe u t e yt ¤ ðt fhe.
u ðt ËtÄwyu Ëtk¼¤e uÚte Xthý Ëtu e u ËtÄw fnu su {u ½uh òytu
u u tE e Ëthðth fhtu u hËtuE {tuf÷ðtþtu rn. y{u t{{tk Ítu¤e
{t e ytðeþwk. y{the ®[ t fhþtu rn. yu{ fne u Xthý u ½uh {tufÕÞt.
fnuðt wk fu Xthý Ëtu e tk ½h{tk Mºte u ËíËk ntu tu uÚte ¤u VtkËtu ¾tÄtu
u hËtuE kÄ hne. {txu su t ½h{tk Mºte u ËíËk ntuÞ tu ÄtÞto «{týu
hËtuE y tÞ u Ëuðt ý ÚttÞ, rn h Xthý Ëtu e e uXu hËtuE kÄ hnu
u W trÄ tu th hnu rn. >>14h>>
t{ eÞtuh®n ¼tðËth {w¤S¼tE u ©eS{nthts t MðY tu rh fð
r ùÞ n tu. u {w¤S¼tE ßÞthu ©eS{nthts Zzu ntuÞ íÞthu ytX r ðË u
yk hu entuhÚte Vq÷ tu nth tðe u ©eS u nuhtððt ytð t n t. u òuE u
u{ e Mºte u{ u rðþu ½ýe y u¾tE fh e n e. u ftuE ftuE ð¾ Zzu
s tk yxftð e n e. yuðe u{ t ½h{tk Mºte fwËk e n e. u ßÞthu {w¤S¼tE
nth fhe Zzu sðt iÞth ÚttÞ íÞthu u{ u nw s t¤tu ¼tkzu, yu{ rn tu
u Þt fuzu ý uðe s he u t¤tu ¼tkzât fhu u {w¤S¼tE íÞtk ytðu íÞthu
u{ u fux÷tf {týËtu ðt fnu su {the Mºte { u ytx÷e ytx÷e t¤tu u
Au A tk {tu u u ftkE fnu t Úte ? íÞthu {w¤S¼tE u{ u sðt yt u su
t¤u w{ztk ÚttÞ rn. yu{ Äehs ht¾e u Ënw u sðt yt t n t.
yuf r ðË {w¤S¼tE u ËkfÕ ÚtÞtu su nðuÚte nwk Zzu òô íÞthu òu
{ u u Mºte t¤tu ¼tkzu íÞthu ðt , yu{ Xhtð fhe u tu t t rhðts «{týu
Vq÷ tu nth iÞth fhe u Zzu sðt iÞth ÚtÞt. u ð¾ u ftÞ{ e uXu t¤tu
uðt ÷t e. u Ëtk¼¤e u {w¤S¼tE fnu su nwk ßÞthu ½uh ntuô Awk íÞthu the
t¤tu { u ÷t u Au u nwk Zzu òô íÞthu the ¼tkzu÷ t¤tu e[u zu Au, {txu
yuf ÚÚth yt ýtk [tuf ðå[u [tuzeyu. yu{ fne u yuf ÚÚth u Ëª wh [tu ze u
222
tu t wk e[u t{ ÷¾e u [tuzâtu u fnu su nwk ßÞthu Zzu òô íÞthu yt
ÚÚth u {thtu t¤eÞtu òýe u ftÞ{ thu sux÷e t¤tu ¼tkzðe ntuÞ ux÷e
Ëw¾uÚte t¤tu ¼tkzsu. yu{ fne u {w¤S¼tE Zzu Þt.
u ð¾ u ©eS{nthts ÷ª zt e[u Ë¼t fhe u u X t n t. u
{w¤S¼tE e Ët{wk òuE u ©eS tuÕÞt su ytðtu t¤eÞt¼tR. íÞthu nrh¼õ
fnu su yt{ wk t{ tu {w¤S¼tE Au íÞthu {w¤S fnu su ©eS{nthts fnu
Au u ht h Au, yk Þto{e ýu {thwk t{ t¤eÞt¼tE fÌtwk Au fu{fu nwk ½uhÚte
eféÞtu íÞthu {U {tht t{Úte {tht ½h t [tuf{tk t¤eÞtu ¾tuze u ytÔÞtu Awk
{txu ©eS fnu u ðt ht h Au.
u Ëtk¼¤e ©eS{nthts {w¤S¼tE W h nw s «ËÒt ÚtÞt u fnu su
{w¤S¼tE y{tht ¾ht yuftkr f ¼õ Au. y{thu {txu Vq÷ tu nth tðe u
Mºte t htuõÞt htuft tk ynª ytðu Au {txu {w¤S¼tE u ÄLÞðt Au.
yu{ fne u u{ u ytþeðto ytÃÞtu. u ytþeðto ÷E u {w¤S¼tE
tAt eÞtuh Þt.
fnuðt wk fu {w¤S¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t ý ½h{tk
Mºte fwËk e n e u u ÷eÄu yk :fhý{tk ftuE «fth wk Ëw¾ n wk rn u w:¾ tu
th ytÔÞtu rn fthý fu su u ½h{tk Mºte ðZfýe ntuÞ u u Ëw¾ õÞtkÚte ntuÞ?
Mºte u ËíËk ntuÞ u Ä{o r Þ{ t¤ e ntuÞ tu Mºte whw»t u hM h
©eS{nthts tk ¼s {tk h{ Ëw¾ ÚttÞ, rn tu Ëw¾ {¤u rn. >>143>>
t{ Z whÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte yuf ð¾ {wõ t k Mðt{e
tu t t {kz¤u Ërn ËíËk fhtððt t{zt{tk Þt n t. u hM t{tk ftkfË
t{ ytÔÞwk. u t{{tk Ë t÷ t{u ftXe ©eS{nthts tu yuftkr f ¼õ n tu.
u{ýu ½ýtk s yt únÚte {wõ t k Mðt{e u {kz¤u Ërn htuõÞt, u t{{tk
Mðt{e t « t Úte fux÷tf ðt ËíËk e ÚtÞt.
Ae Mðt{e©e íÞtkÚte [t÷ðt t ÚtÞt íÞthu Ë t÷ ¼õ Mðt{e©e u fnu
su {thu {the ËtÚtu {thtu Ë{t { fhðt ytððwk Au, u Ëtk¼¤e u Mðt{e©e
nw s htS ÚtÞt u fnu su {the ËtÚtu Ëw¾uÚte ytðtu ý {tht ½h{tk {the
Mºte fwËk e Au u hò yt þu ? òu u hò yt u tu {the ËtÚtu ytððt{tk
nhf Úte. {u ½uh òytu u {the Mºte e hò ÷E u ytðtu.
223
Mðt{e©e t ð[ Úte Ë t÷ tu t u ½uh Þtu u Mºte u fnu su {thu
{wõ t k Mðt{e e ËtÚtu sðwk Au tu {the tËu hò {t ðt ytÔÞtu Awk. u
Ëtk¼¤e u Äq¤ ¾tu ðt e ftuþ ntÚt{tk ÷E u fnu su {tht exât thwk AtSÞwk
÷ô-ft¤t {tU t Äýe tht t wk íÞtk þwk txâwk Au ? ynª õÞtk ¼s Út wk
Úte ? At tu{t tu e[u uË u òu sðt e ðt fhe tu yt ftuþ {tht
¤t{tk ½t÷e u {the tk¾eþ. ytðtu rð[th n tu íÞthu nu÷tk { u hýðwk
ntu wk. yu{ fne u ½h{tk qhe eÄtu.
u ðt {wõ t k Mðt{e e tËu ftuEfu fne uÚte Mðt{e©e t { {tk Ëthwk
÷tøÞwk u nrh¼õ tu yt ¤ fnu su Ë t÷ ¼õ ËíËk e nw Ëtht ý
u e Mºte s u{ e qðo e ðihe. yu{ fne u {wõ t k Mðt{e íÞtkÚte [t÷e
eféÞt. fnuðt wk fu, u zt¤eÞtu ËíËk ntuÞ íÞtk ËwÄe Ë t÷ ¼õ e uXu
ËíËk wk Ëw¾ Útt Ëí wÁ»t tk Ë{t { wk Ëw¾ õÞthuÞ {¤ wk Úte. ½h{tk Mºte
ËíËk e ntuÞ tu s Ëw¾ {¤u Au, rn tu w:¾ t zt¼ Q u Au. >>144>>
t{ W{ht¤e{tk ytneh htò¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts
n t u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk Ëðtuo he ýwk rh qýo òý t u r Þ{-
r ùÞ u ût u ºtýuð ðt tk htò¼tE tk ÿZ n tk. ºtý wý{tk Ë¥ð wý
«Ät n tu u wk fthý su {tuxt tu Ë{t { uÚte, ð¤e Äehs tu íÞt fhe u
ftuE ý tu t wk Ëthwk tu÷u y h hËwk tu÷u, u{ u õÞthuÞ w:¾ ÷t u uðwk
ð[ tu÷ t rn u Ën þe÷ Mð¼tð Ëðtuo he n tu u Ëðuo nrh¼õ tu{tk
{wÏÞ n t.
u htò¼tE tu t u íÞtk ßÞthu ËtÄw ytðu íÞthu hËtuE Ënw nu÷e
yt t. ytðt u ¼õ hts htò¼tE u qðo t ËkÞtu Úte ½h{tk Mºte fwËk e
Útt «¼wÚte rð{w¾ n e uÚte ÔÞðnth{tk fux÷ef ðt u W tË hnu t u yuðtu
rð[th fh t su ËkËth tu íÞt fhe u íÞt e ÚtðtÞ tu Ëthwk, u wk fthý {q¤
Mºte n e. yuf ð¾ tu t u íÞtk sq t ZÚte u ËtÄw ytÔÞt u htò¼tE
¾u e tu ÄkÄtu fhðt ¾u h{tk Þt n t {txu ËtÄw e Ëthðth yuf V¤eÞt t
þuXu tu t t ½uhÚte ËtÄw u ËeÄw ÷tðe ytÃÞwk u hËtuE fhtðe. u wk fthý þuX
htò¼tE u íÞtk hËtuE tu Ët{t ÷uðt Þt n t, ý htò¼tE e ½hðt¤eyu
fnuðt tk þç tu ËtÄw u fÌtt uÚte þuX u Ëthwk ÷t ðtÚte tu u hËtuE
yt e n e.
224
hËtuE iÞth ÚtE u ©e XtftuhS u s{tze u Ëk sBÞt. u íÞtk
htuft tk whk [t÷e r ËÞto u þuX u fnu su htò¼tE ytðu íÞthu y{tht
sÞ©eMðtr{ thtÞý fnuòu. ð¤e u u yu{ fnuòu fu y{thu htuftðwk n wk ý
{u rn uÚte y{u htuftÞtk Úte. yu{ fne u Ëk [tÕÞt Þt. Ae Ëtks u
Ë{u htò¼tE ¾u hÚte tu t u ½uh ytÔÞt. u {wXze Útt {t¤t ÷E u {kr h{tk
Þt. íÞtk tu t t r{ºt þuX ý ytÔÞt u fnu su yts {tht u ËtÄw
sq t ZÚte ytÔÞt n t. u{ýu { u sÞ©eMðtr{ thtÞý fÌtt Au.
íÞthu htò¼tE fnu su yt ýu ½uhÚte ËtÄw u hËtuE tu Ët{t {u ÷tðe
ytÃÞtu n tu fu rn ? u t sðt {tk Ëðuo ðt þuXu fne tðe u fnu su {u
½h{tk hÌtt Atu u fuð¤ {t÷t Atu. u ßÞthu tu t wk ½h{tk Q su rn íÞthu
½h{tk hÌtt wk þwk «Þtus ? ½h e Mºte ßÞthu {tuût t fh tht ËtÄwytu u Vtðu
u{ ð[ tu fnu u y{tu suðt u Ëtk¼¤ðtk zu u ÞtuøÞ fnuðtÞ rn.
ytðwk þuX t {w¾Úte Ëtk¼¤e u htò¼tE þuX u fnu su nwk { u ÷¾tðwk
uðtu ft ¤ ÷¾tu. su V÷týe u u {t÷{ ÚttÞ su {tht ¼tE u {k ðtz
qh tu Au {txu y e týe eðwk. u þwk tu {tht ¼tE wk {tuZwk òuÞt Ae
týe eðwk. ynªÞtkÚte y{tht Ëðuo t ht{ ht{ ðtk[ðtk, Úttuzwk ÷ÏÞwk ½ýwk fhe
{t ðwk. Mf þuX tu½t÷t÷. ytðe he u htò¼tE t fnuðtÚte þuXu ft ¤
÷ÏÞtu. Ae þuX u fnu su yt ft ¤ {U ÷¾tÔÞtu Au u e ðt {thu fnuðe
rn, u Ëðth{tk r ðË Q tk nu÷tk ft ¤ ÷E u {thu {thu ½uh ytððwk.
yu{ fne u tu u {t¤t {t Ëe qò rð uhu tu t tk r Þ{tu hðthe u ½uh
Þt. ðt¤w týe fhe u ©eS{nthts u Ëk¼the u ËqE Þt. u Ëðth t ntuh{tk
Xhtð «{týu þuX ft ¤ ÷E u ytÔÞt, u htò¼tE u fnu su {thu ËtËhuÚte
tu½tþuX tËu ÷¾tðu÷ ft ¤ ftuEf e ËtÚtu {tht þeh t{tÚte {tuf÷u÷ Au ?
u nfef { u nwk ðtk[e Ëk¼¤tðwk. íÞthu htò¼tE fnu ðu÷tËh Ëk¼¤tðtu þwk
u{tk ÷¾u÷ Au. uÚte W h ÷¾u÷ Ëðuo e t ðtk[e Ëk¼¤tðe. u ð¾ u
htò¼tE e Mºteyu ý ytðtu yý½xf tu ft ¤ Ëtk¼éÞtu. uÚte hzðt ÷t e
u htò¼tE fnu thu sðt wk fthý Úte. thu ÷u nwk òô. u Ëtk¼¤e u u
tE tu÷e su ft ¤{tk {thwk t{ tu Au rn. {tht t{Úte ft ¤ Au. u
{thtu ¼tE Au. u ¼tE wk {tuZwk òuðt nwk s sEþ. u Úttuzt r ðË htuftE u
tAe ytðeþ.
225
yt{ fne u tu t t Atufht u ËtÚtu ÷E u ¾tÄt eÄt rð t htu e-htu e
tu t t eÞh{tk E. u tE u htu e òuE u t{ t {týËtu u u fnuðt
÷tøÞt su þt ðtM u hzu Au ? {tht fwxwk {tk Ënw fwþ¤ Au. u {tht
¼tE u Úttuzt r ðË{tk x÷tE {¤ðt e Au. {txu htu tk htS¾wþeÚte u
{thu ½uh òytu. u Ëtk¼¤e u u tEyu rð[th fÞtuo fu {tht ¼tE t
{k ðtz tu ft ¤ sYh ftuEfu tðx fhe u ÷¾u÷ Au. yuðtu r ùÞ fhe u
tu t tk {t t u íÞtk E. u tut e {t yt ¤ tðxe ft ¤ e ðt
fne tðe. íÞthu u e {t fnu su tht ¼tE wk ytÞw»Þ ðæÞwk. u wk ½ýtk
r ðËÚte ytðe Úte {txu nt÷ Úttuzt r ðË htuftE u Ae thu ËtËhu ssu.
yu{ fne u u tE u íÞtk htufe.
nðu htò¼tEyu tu t e Mºte u tu t u ËtËhu ÞwÂõ Úte ftZe u Ëthe ÷uðt
÷tÞf [eòu, Yr Þt, t e t rð uhu Ët{t tzt{tk ¼he u ½h u t¤wk ðtËe
u e fwk[e tu t t r{ºt þuX u yt e u fnu su f tr htkz ytðu tu fwk[e u u
yt òu u u u yu{ fnuðwk su ËtÄw u hËtuE tu Ët{t ytÃÞtu rn u Vtðu u{
t¤tu eÄe uÚte wk {the {t u u u Xuftýu Awk. u nwk thtu ¼tE Awk. nwk
ZzuÚte f e ynª ytððt tu Úte. wk Zzu ytðeþ tu u{tkÚte eS Útþu.
yt «fthu þuX u fne u htò¼tE Zzu Þt. u ð¾ u W {ýtk th t
ytuhzt e ytuËheÞu ©eS{nthts Ë¼t fhe u uXt n t u htò¼tE ÷ª zt
e[u tzwk Atuze u ©eS u kzð T «ýt{ fhe u tuÕÞt su yt {the r{÷f nwk
yt ©e u y oý fhwk Awk. u ËkËth ytsÚte {thu nht{ Au. u Ëtk¼¤e u
©eS{nthts fnu su ¼÷u su{ {the {hS. y{thu {tht suðt e ¾tË
sYh Au. yu{ fne u htò¼tE u ©eS fnu su {thu {tht { wk ÄtÞwO fhðwk
Au fu y{u fneÞu u{ fhðwk Au ? íÞthu htò tE fnu su {thu tu yt ©e e
yt¿tt «{týu fhðwk Au.
u Ëtk¼¤e u ©eS fnu su {tht hVÚte ft÷u hËtuE Ëthe fhtðtu u yt
tk[ËU h{nkËtu u Útt t¤tytu u Útt nrh¼õ tu u s{tztu u u{tk {the
r{÷f tu ¾h[ fhe tk¾tu. yt «fth e ©eS e yt¿tt ÚtðtÚte esu r ðËu
Ëðtuo¥t{ hËtuE fhtðe u ©eS{nthts Ërn Ëðuo Ëk tu rð uhu u s{tzât u
226
Ëtks t [th ðtøÞu t t¾t[h t h th{tk ÷ª zt e[u ©eSyu Ë¼t fhtðe u
tu u r hts{t ÚtÞt. u Ë{u ©eS e »ttuzþtu [thÚte qò fhe u ðMºt t e t
rð uhuÚte Ëuðt fhe u{s Ëk tu u ðMºt ytuZtzâtk uÚte ©eS ½ýwk «ËL ÚtÞt u
htò¼tE u tÚt{tk ½t÷e u {éÞt u At e{tk [hýth®ð ytÃÞtk u htò¼tEyu
fÌtwk su { u eûtt yt e u yt ©e e tËu ht¾tu, {thu { u «ËL fhðt Au
u {the Ëuðt{tk ftÞ{ hnuðwk Au.
u Ë{u ©eS fnu su y ºttE{tk ðo ¼tE {tht h{¼õ hts Au u
u y¾kz {tht æÞt {tk hnu Au. {txu òu ¾tË { u «ËL fhðtu ntuÞ tu {u
{the yt¿ttÚte y ºttE òytu u íÞtk u{ t Atufht {tuxt ÚttÞ íÞtk ËwÄe
u{ e ¾u e wk ft{ fhtu uÚte nwk yu{ {t eþ su {u {the Ëuðt{tk s Atu u
Ë tÞ ËtÄw s Atu.
ytðe ©eS e yt¿ttÚte whk s Z whÚte y ºttE Þt u ©eSyu
fnu÷e e t u ðo ¼tE u fne u u{ e ¾u e wk ft{ th ðhË ËwÄe tu t wk
òýe u ©eS e «ËL t u Ëthw fÞwO. u th ðhË qhtk ÚtÞtk yux÷u ©eSyu
ft ¤ ÷¾e u tAt Z wh tu÷tÔÞt u y¾kz tu t e Ëuðt{tk htÏÞt.
fnuðt wk fu htò¼tE h{ ¼õ hts n t. ý ½h e Mºte u ËíËk
rn ntuðtÚte fkxt¤e u u tu íÞt fhe u ©eS t Ë{e {tk ftÞ{ hÌtt. {txu
Mºte whw»t u Ëthtu ËíËk ntuÞ tu ÔÞðnth{tk Ëðo «fthu Ëw¾ ÚttÞ Au, rn
tu w:¾ tu th hnu ®n yu s rËØtk Au. >>145>>
227
©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo u rð»tu e ðt toytu
t{ Z wh{tk ©eS{nthtsu Ëkð 1886 t ð»to{tk {k ðtz úný
fÞtuo n tu. u A {tË y tWÚte tu u ½ýe W tËe t sýtðe n e. ftuE ð¾
¾tÞ, ftuE ð¾ ¾tÞ. ftuE u tu÷tðu, ftuE u tu÷tðu u ð {tk suðe
he u fÞwO n wk u suðwk þheh Ëqfðe tÏÞwk n wk u e {tVf AuÕ÷e ð¾
þheh Ëqfðe tÏÞwk u òuE u {wõ t k Mðt{e Útt tu t¤t k Mðt{e rð uhu
Ë T whwytuyu rð[th fÞtuo su ©eS yt÷tuf tu íÞt fhe sYh yûthÄt{{tk
Äthþu u{tk ftuE Ëk un Úte. ytðtu r ùÞ fhe u ËtX ËtÄw u ©eS e Ëuðt{tk
htÏÞt. u{tkÚte ºteË ËtÄw r ðËu ©e nrh e Ëuðt{tk hnu u htrºtyu ý ºteË
ËtÄw ©eS e Ëuðt{tk hnu. u rËðtÞ yðth ðth úñ[the Ëk t¤t Útt
nrh¼õ tu ©eS{nthts e { -f{o-ð[ u Ëuðt fh t.
yuf r ðËu ©eS u yuðtu rð[th ÚtÞtu su Ëðuo s tu {the Ëuðt nw Ëthe
fhu Au u r ðË u ht Q¼u u Q¼u u hnu Au. u su{ [kÿ [ftuh ûte
Ët{wk òuE hnu u{ {the Ët{wk òuE u Ëðo Ëuðt{tk ntsh hnu Au. {txu yt
Ëk tu u Ëtfh tk ÷tzw þuh þuh ½e ¾tðe u s{tzwk yuðtu ËkfÕ fhe u ftuXthe
rðhõ t k Mðt{e u yûth ytuhze{tk tu÷tÔÞt u fnu su yt Ëðo {the Ëuðt
nw Ëthe fhu Au {txu {tht fnuðt «{týu Ëtfh tk ÷tzw{tk þuh þuh ½e tk¾e u
hËtuE fhtðe u {tht ð e yt ún fhe u Ëðuo u s{tztu. yu{ ©eS{nthtsu
fÌtwk u {tht fÌtt «{týu Ëðuo u s{tzðtÚte nwk {the W h «ËL ÚtEþ.
ytðe he u fÌtt A tk ý ÷tu¼ u ðþ ÚtE u ©eS{nthts e yt¿tt wk
WÕ÷k½ fhe u tu¤ t ÷tzw tuZ tþuhufw ½e tk¾e u hËtuuE fhtðe u Ëðo
úñ[the-Ëk - t¤t-nrh¼õ tu rð uhu u s{tzât. u Ënw s{e u Ä{oþt¤t{tk
Þt u {wõ t k Mðt{e Ä{oþt¤t{tk s tk thtu th yûth{kr h{tk
©eS{nthts e Ë{e {tk ytÔÞt. u Ë{u {wõ t k Mðt{e u ©eSyu qAâwk su
yts hËtuuE þt e n e ? íÞthu {wõ t k Mðt{e fnu su tu¤ t ÷tzw e. Ae
©eS fnu su u{tk ½e fux÷wk tÏÞwk nþu ? íÞthu Mðt{e fnu su tuZ tþuhfw tu
nþu s ý ytuAwk rn ntuÞ. u ytuAwk ntuÞ tu ftuXthe òýu.
228
ytðwk {wõ t k Mðt{e t {w¾Úte Ëtk¼¤e u ©eS{nthts nw s f[ðtE
Þt u ftuXthe u whk s tu t e tËu tu÷tÔÞt u fnu su {U { u þwk fÌtwk
n wk u {u þwk fÞwO ? {u {the yt¿tt tu ÷tu fÞtuo u Ëthwk fÞwO rn yu{
rðhõ t k Mðt{e u X ftu yt e u ©eS{nthts {wõ t k Mðt{e t Ët{wk òuE u
ðt tu fhðt ÷tøÞt. fnuðt wk fu ©eS «íÞût n t. u ¾ht Ë{Þ{tk Ëk ytr f u
s{tzðt wk fÌtwk ý yt¿tt tu ÷tu fÞtuo. uÚte rhýt{u ÂMÚtr {tk VuhVth ÚtE
Þtu n tu. {txu ©eS{nthts e yt¿tt t¤ðe ý yt¿tt wk WÕ÷k½ fhðwk
rn. >>146>>
t{ Z wh{tk yuf ð¾ úñt k Mðt{e tu t t ytuhzt{tk úkÚt ÷¾ t
n t. u ð¾ {tk u{ u yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu fu, { u tu «íÞût whw»ttu¥t{ Ënò k
Mðt{e tu ftÞ{ Ëk kÄ Au. {txu nwk f] tÚto ÚtÞtu Awk. ý {U yt ÷tuf{tk sL{
Äthý fÞtuo. yu {tht {t tr t u yt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu Ëk kÄ
fhtðwk tu Xef. yuðtu rð[th fhe u yûth ytuhze{tk ©eS{nthts tËu Þt.
u tu t tu ËkfÕ ©eS u fÌttu. u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts fnu su {eXt e
ftuÚt¤eyu ËkfÕ fÞtuo fu nwk Ë{wÿtu t ÷E ytðwk. u {eXwk týe{tk ytu ¤e
òÞ fu u{ wk u{ hnu. u Ëtk¼¤e u úñ{wr fnu su yt {eXwk u {eXt suðwk
Úte. yt tu {ntfXý Au. u fu{u ytu ¤u uðwk Úte Úttr su{ yt ©e e
EåAt. íÞthu ©eS{nthts úñt k Mðt{e u fnu su {thu ¾tý t{ sðt e
sYh Úte. ý {tht ÷t{tk eò Ëk u sðt e yt¿tt fhwk uÚte {tht
ËkfÕ «{týu {thtk {t tr t u Útt {tht Ëk kÄeytu u {tht MðY tu r ùÞ
fhtðþu.
yu{ úñt k Mðt{e e yt ¤ [tu¬Ë fhe u tu t e {hS {ws
Ëk u yt¿tt fhe. uÚte A Ëk u yuf t»to iÞth ÚtÞt. u [t÷ e ð¾ u
yûth ytuhze{tk ©eS{nthts e yt¿tt ÷uðt kzð T fhe u Ë{e {tk uXt.
íÞthu {nthts fnu su qh uþ Au u rðfx hM tu Au {txu nwk { u ft ¤
÷¾tðe yt wk, suÚte ¾tý t{ wk t{ ¼q÷e sðtÞ rn. íÞthu Ëk tu fnu su
swðth e ¾tÛt, ftu÷tËt e ¾tÛt, ÚÚth e ¾tÛt, Äq¤ e ¾tÛt, u e {tVf yt
¾tÛt t{ u ¼w÷tÞ u{ Úte. {txu ft ¤ e sYh zu u{ Úte. tu ý
©eS{nthtsu ºtý ðth ÷¾ðt wk fÌtwk su ft ¤ ÷¾tðe yt wk u {tu sYh
t{ wk t{ ¼q÷e sþtu.
229
yt{ fÌtt A tk ©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo ý ©eS tu þtu
yr¼«tÞ Au u u òýe þõÞt rn. uÚte ft ¤ ÷eÄt rËðtÞ ©eS e yt¿tt
÷E u Z whÚte [tÕÞt, u [t÷ tk rËØ wh Þt. íÞtk ËwÄe ¼tus e ®[ t
Lntu e, fthý fu ËíËk e tk t{ ytð tk n tk. yt ¤ ËíËk e tk t{
ntuðtÚte tk[ Ëk u íÞtkÚte tAt Z wh {tufÕÞt, u u Ëk ©eS wk M{hý
fh t rËØ whÚte [tÕÞt. u [t÷ tk [t÷ tk yt w e ¤uxe u WÕ÷k½ fhe u
yt ¤ ðeË tW ef¤e Þt. u Ëk tu u íÞtk ËíËk ntuðtÚte ºtý r ðË t
W ðtË ÚtÞt uÚte rð[th fÞtuo su yt ¤ ytðu u t{{tk Ë tðú {¤ wk ntuÞ
tu Ë tðú ÷R u txeÞtu fhe u s{eyu. uÚte hM t{tkÚte Atýtk ðeýe ÷eÄtk u
r ðË ytÚt{ðt u f÷tf ðth n e u ð¾ u ytðu÷ t{ u Ë{e u yuf Ëhtuðh e
t¤u ðz n tu. u e e[u uW Ëk tu Q Þto.
u Ëk {tkÚte yuf Ëk t{{tk sE u Ë tðú ÷E ytÔÞt. u ÷tux tkÄe u
ytZ Ë¤ tðe u txeÞtu u t W h [Zðt {qfe u nw Äw{tztu ÚtðtÚte ðz W h
{tuxwk ¼{heÞwk {Ä u Qzâwk u u Ëk tu u {tkÏÞtu [tUxe zðtÚte týe{tk zât.
u týe e yk h hnu ux÷e ðth Ëw¾ u nth ef¤u fu whk {tkÏÞtu [tUxe
zu uÚte ðthkðth s¤{tk zq ftk {thu, yu{ fh tk r ðË ytÚtBÞtu u ykÄthwk ÚtÞwk
íÞthu {t¾eytu {Ä u wzu [tUxe E yux÷u Ëk tu týeÚte nth eféÞt u
ßÞtk swðu tu txeÞtu u fq htk-ft zt ¾tE Þu÷tk.
ytðtu tð òuE u uW Ëk tu hM h ðt fhðt ÷tøÞt yux÷tf{tk
yuf Ëk eò Ëk u fnu su ºtý r ðË t ¼qÏÞt u yL {éÞwk u ý fq htk
¾tE Þtk, nðu þwk fhþwk ? íÞthu eò Ëk fnu su ©eS e {hS nþu u{
Útþu. yt ýu tu ©eS u ytÄthu Aeyu u yL t t ©eS{nthts yL ytÃÞt
rð t hnuþu rn. {u u tËu yt ý u yL y tðþu.
yuðwk Äehs wk ð[ fne u yuf Ëk u qAâwk su yt ýu úñt k Mðt{e u
t{ ËíËk fhtððt sEyu Aeyu u t{ wk t{ þwk ? u Ëtk¼¤e u sðt
ytÃÞtu su nwk tu ¼w÷e Þtu. Ae Ëk fnu su { u ý Þt ytð wk Úte.
u wk þwk fthý nþu ? íÞthu eò Ëk fnu su, yt u ©eS{nthtsu ft ¤
÷¾tðe yt ðt wk ºtý ð¾ fÌtwk n wk. ý ©eS e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo uÚte
{u Útt nwk uW sý t{ wk t{ ¼q÷e Þt. u òu tAt ð¤eyu u u
230
t{ sEyu tu ©eS yt ýtk W h fwhtS ÚttÞ u úñt k Mðt{e tu
X ftu Ëkt¼¤ðtu zu yu{ hM h ðt fh tk uW Ëk tu u ytkÏÞ{tk týe
ytðe Þtk u hzðt ÷tøÞt.
u ð¾ u e Þt÷ tu t t ¼õ tu wk w:¾ Ën fhe þfu uðt
Mð¼tððt¤t ©eS{nthtsu útñý wk MðY Äthý fÞwO u ntÚt{tk t yuf
ðtËý{tk ¾e[ze, ½e, fZe, tsht tk htux÷t, yÚttýwk Útt týe tu ÷tuxtu eò
ntÚt{tk ÷E u ftuE yL tÚteo-ftuE yL tÚteo yu{ tu÷ tk t{ e ¼t tu¤u ðz
Sf ÄtÞto. u þç Ëtk¼¤e u Ëk fnu su y{u yL tÚteo Aeyu. uðe ðtýe
Ëtk¼¤e u útñý MðY ©eSyu Ëk e tËu ytðe u qAâwk fu {tu ftuý Atu?
íÞthu Ëk tu fnu su y{u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk ËtÄw Aeyu u ºtý r ðË t
¼qÏÞt Aeyu. yt e þe ¿ttr Au ? íÞthu ©eS fnu : y{u útñý Aeyu.
yu{ fne u «u{ qðof ðz e[u s{tzât.
Ae qAâwk fu {tu õÞtkÚte ytðtu Atu u õÞtk òytu Atu ? íÞthu Ëk tu fnu
su ftrXÞtðtz uþ{tk Zzt t{ Au u íÞtk y{tht ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
Au u{ e yt¿ttÚte yt uþ{tk ËíËk fhtððt {txu y{tht{tk ËtÄw úñt k
Mðt{e Au u{ tk t{ y{thu sðwk Au, ý u t{ wk t{ y{u uW ¼w÷e
Þt Aeyu uÚte ®[ t tu th hÌttu Úte. u Ëtk¼¤e u ©eSyu þ- k h-ðeþ
t{ tk t{ fÌttk u Ëtk¼¤e u Ëk fnu su u rn ý eòk t{ wk t{
ÕÞtu. íÞthu Auðxu ¾tÛt t{ wk t{ ÷eÄwk u Ëtk¼¤e uW Ëk tu nw htS ÚtÞt
u fnu su u t{ ynªÚte Sf Au fu qh Au ?
íÞthu útñý MðY ©eS fnu su ynªÚte {u tAt ð¤tu u t{
{qfe u {u ðeþ tW yt ¤ ytÔÞt Atu u { u u t{ wk fntu tu t{
÷¾e yt wk. íÞthu Ëk tu fnu su ¼tE {u ÷¾e yt tu tu {thtu {tuxtu
yt¼th {t eþwk. u ð¾ u ft ¤{tk ¾tý t{ ÷¾e ytÃÞwk u Ëk Úte sht
qh sE u ©eS{nthts yk Äto ÚtE Þt u Ëk tu íÞtk ht ðtËtu hne u
tAt ðéÞt u [t÷ tk [t÷ tk ¾tý t{ ytÔÞt u úñt k Mðt{e t
r t wk t{ qAe u u{ u íÞtk uW Ëk tu Þt u úñt k Mðt{e wk {q¤ t{
÷tzw thtux t t{Úte Ëðuo Ë{t[th fÌtt.
231
u Ëtk¼¤e u u{ tk {t tr t Útt u{ tk Ë tkytu ½ýtk htS ÚtÞtk. u
uW Ëk tu u yt ún qðof htÏÞt u Ëk tu t {w¾Úte fÚttðt to Ëtk¼¤e Útt
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t yiïÞo, « t , y÷tirff {rn{t Ëtk¼¤e u
úñt k Mðt{e tk {t tr t Útt u{ tu yuf Ëk kÄe yu{ ºtýu sý ð o{t
Äthý fhe fkXeytu uhe ËíËk e ÚtÞt. uÚte Ëk tu íÞtk tuZ {tË hne u ¾tý
t{Úte [tÕÞt u Z wh ytÔÞt.
u ð¾ u ©eS{nthts yûth ytuhze{tk r hs t n t íÞtk uW Ëk tu
©eS u kzð T fhðt ÷tøÞt. u òuE u ytË uÚte QXe u Ëk tu u tÚt{tk ½t÷e u
{éÞt. Ae tu t e tËu uËtze u Ëðuo nfef qAe òuE u ËtÄwyu y w¢{u
fne su hM u [t÷ tk tuZ {tË ÚtÞtu u tuZ {tË íÞtk hÌtt íÞthu ºtý ËíËk e
ÚtÞt. úñt k Mðt{e tk {t tr t Útt u{ tu yuf Ëk kÄe íÞtkÚte eféÞt u
ynª ytð tk tuZ {tË ÚtÞtu u yt ©e tk « t Úte s tk-ytð tk hM t{tk ftuE
Xuftýu sht ý w:¾ zâwk Úte, Ëw¾uÚte sE u ytÔÞt Aeyu.
íÞthu ©eS{nthts fnu su { u õÞtkÞ w:¾ Úte zâwk ? ¾hu¾hwk w:¾
zâwk u u {u Ëk¼th t Úte u y{u { u fne tðeyu. {thu ºtý r ðË tk
W ðtË ÚtÞt n t, u ð¾ u ¾ht Ëkfx{tk {thu { u ¾e[ze ¾ðztððt ytððwk
zâwk n wk. u{s ft ¤ ÷¾e uðtu zâtu n tu u u {u fu{ Ëk¼th t Úte ?
íÞthu u Ëk tuyu u ðt rðM th Ërn ©eS{nthts u fne tðe. u Ëtk¼¤e u
©eS fnu su u w:¾ zâwk u wk fthý {the yt¿tt tu ÷tu fÞtuo n tu. u þwk tu
{U { u ¾tÛt t{ wk t{ ÷¾e uðt wk fÌtwk n wk tu ý {tuyu {thwk ð[
{tLÞwk rn u wk V¤ {thu ¼tu ððwk zâwk. {txu y{the t e{tuxe yt¿tt tu
÷tu fhu Au u u nw s w:¾ ÚttÞ Au u su {the yt¿tt {t u Au u h{ Ëw¾
u þtkr u t{u Au.
fnuðt wk fu ©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo tu unÚte w:¾ ¼tu ððwk
zâwk. u e {tVf yt ýu òu yt¿tt tu ÷tu fheþwk tu qðo e uXu ½ýwk w:¾
¼tu ððwk zþu. {txu õÞthuÞ ©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fhðtu rn yu s
fnuðt tu rËØtk Au. >>147>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts ©e tu e tÚtS wk {kr h fhtð t n t. u
ð¾ u fux÷tf nrh¼õ tu ©eS u «ËL fhðt {txu y w¢{u hËtuEÞtu yt t
232
n t. uÚte t{ ÷tXe z t nrh¼õ tuyu rð[th fÞtuo fu ftheÞtýe, Ëthk wh,
Í{ht¤t rð uhu t{tu t nrh¼õ tu Zzu hËtuE yt e ytÔÞt. {txu yt ýu
ý {tu eÞt s÷u e e hËtuE Zzu sE u yt e ytðeyu. yu{ rð[th t Ëðuo
nrh¼õ tuyu Yr Þt yufXt fÞto. u ð¾ u u t{ t hneþ útñýu yzÄtu
Yr Þtu nrh¼õ u ytÃÞtu, íÞtk t nrh¼õ tu e ËtÚtu u útñý Zzu ytÔÞt.
u ©eS{nthts ÷ª zt e e[u W¥th {w¾u ¾whËe W h uXt n t. y u
tu e tÚtS tk {kr h wk ft{ Ä{Ätufth [t÷ wk n wk. uðt{tk u Ëðuo nrh¼õ tuyu
©eS u kzð T «ýt{ fhe u ÷t e u yu{ tuÕÞt su y{tu ÷tXe zÚte {tu eÞt
s÷u e e hËtuE yt ðt ytÔÞt Aeyu. íÞthu ©eS{nthts fnu su {the
{hS {ws fhðwk Au fu nwk fnwk u{ fhðwk Au ?
íÞthu nh¼õ tu fnu su y{thu tu yt ©e u «ËL fhðt Au u yt ©e
fntu u{s fhðwk Au. íÞthu ©eS fnu su {u Yr Þt ytÃÞt u{tkÚte yzÄt
Yr Þt t yz ÷Eyu u yzÄt Yr Þt t ½ô y u tshe ÷Eyu. y u u
ntU[u íÞtk ËwÄe {the hËtuE fnuðtÞ. u Ëtk¼¤e u nrh¼õ tu fnu su {nthts
yt ©e e ¾wþe. u ð¾ u ËtÚtu ytðu÷tu útñý tuÕÞtu su t {nthts yu{
rn ÚttÞ. y{thu tu {tu eÞt s÷u e e hËtuE fhtððe Au. nrh¼õ ¼÷u nt
tzu ý nwk t tzwk Awk, u ðt rnk u. hËtuE fhtððe ntuÞ tu fhtðtu, rn
tu y{tht Yr Þt tAt ÷E sEþwk.
ytðwk útñý wk fzf ð[ Ëtk¼¤e u Ëðuo nrh¼õ tu u ©eS fnu su
{tht Yr Þt {the tËu {qftu. u ð¾ u yufXt fhe u ÷tðu÷t Yr Þt
©eS{nthts yt ¤ {qõÞt. u òuE u ©eSyu yt¿tt fhe su Ëti Ëti t Yr Þt
W tze ÕÞtu. u ð¾ u tu tu t t Yr Þt W tze ÷eÄt u yzÄtu zâtu hÌttu.
u òuE u {nthts fnu su yt yzÄtu fu tu Au ? su tu ntuÞ u W tze ÕÞtu. íÞthu
útñý fnu su u yzÄtu {thtu Au. íÞthu {nthts fnu su {tht yzÄt
Yr Þt e {tu eÞt s÷u e fhtðtu.
u Ëtk¼¤e u ½ýtu s þh{tE Þtu u ©eS{nthts ý u W h ½ýtk
s fwhtS ÚtÞt u u tu yzÄtu ©eSyu htÏÞtu rn. u nrh¼õ tu t Yr Þt
ht¾e u «Út{ fÌtwk n wk u «{týu ÷E u Ëk t W Þtu {tk ðt Þto u nrh¼õ tu
W h ©eS{nthts nw s «ËL ÚtÞt. u útñý W h f[ðtE Þt. uýu
233
fhe u u t fw¤{tk ËtÄthý ÂMÚtr ðt¤t Au. u wk fthý ©eS e yt¿tt tu ÷tu
fÞtuo n tu uÚte. fnuðt wk fu ©eS{nthts e yt¿tt «{týu ð oðwk. u s h{
{tuût wk ËtÄ Au. u su ©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fhu Au u u útñý e
uXu rhýt{u sYh M tðwk zu Au. >>148>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts fux÷tf nrh¼õ tu Útt t¤tytu Ërn
ytuhze{tk r hts{t n t. u Ë{u ©eS u þhehu ftkE fËh suðwk sýt wk n wk.
uÚte yu{ tuÕÞt su {thu ÷û{eðtzeyu Útt ¼Âõ t u sðwk n wk ý yts
rn sðtÞ. {u Ënw QXe òytu tu nwk u ½ze ËqE sô. ytðe ©eS e
yt¿ttÚte Ëðuo QXe Þt u ©eS{nthts tuZe Þt. ý {tk f¤ h ÚtðtÚte
[u ð¤u rn. u ð¾ u yuf nrh¼õ þo fhðt ytÔÞt. u t Ët{wk òuE u
©enrhyu tu t e tËu tu÷tÔÞt u fnu su { u f¤ h nw ÚttÞ Au {txu {tht
hzt W h {u Úte t tu tu f¤ h {xe òÞ.
u Ëtk¼¤e u u ¼õ tuÕÞt su yt ©e tu Ëtûtt T wÁ»ttu¥t{ thtÞý
¼ ðt Atu. u {tht ðtkËt W h {thtÚte fu{ {wftÞ ? nwk {tht hzt
W h {qfwk tu { u y htÄ ÚttÞ. u Ëtk¼¤e u ©enrh fnu su {the yt¿ttÚte
{qfðt{tk { u y htÄ Útþu rn. tu ý u ¼õ u u ©eS e yt¿tt tu
÷tu fhe u ð[ {tLÞwk rn. íÞthu ©eS fnu {the S¼ W h {qfðtÚte
{ u y htÄ Út tu Úte u hzt W h {qfðtÚte y htÄ ÚttÞ Au ? {the
yt¿tt tu ÷tu fhðtu u S¼ W h {qõÞtu ýtÞ. u yt¿tt tu ÷tu fÞtuo
u tu y htÄ {tu ý t Úte. yt{ fÌtt A tk u ¼f ©eS u u ÷t e u
[t÷e eféÞtu.
uÚte ©eS u t W h nw s fwhtS ÚtE Þt u Úttuze ðth Ae {q¤S
úñ[the Útt yt k t k úñ[the u sý ©eS tËu ytÔÞt, u{ u ©es fnu
su {thwk þheh yts nw s w:¾u Au, uÚte yuf nrh¼õ u {U fÌtwk su {tht
ðtkËt W h {qfe u f¤ h ÚttÞ Au uÚte t tu yu{ fÌtt A tk {the yt¿tt tu
÷tu fhe u {thtk þo fhe u Þt. íÞthu {q¤S úñ[the fnu yt ©e e
yt¿tt ntuÞ tu yt yt k t k úñ[the yt ©e e {hS {ws t u. íÞthu
©eS e yt¿tt «{týu yt k t k Syu ©eS{nthts wk þheh tçÞwk. uÚte ©enrh
yt k t k úñ[the W h nw s htS ÚtÞt. fnuðt wk fu Ë{Þ «{týu ©enrh
234
yt¿tt fhu u {ws su {týË Ëuðt fhu Au u t W h ©eS e nw s «ËL t
ÚttÞ Au u su yt¿tt tu ÷tu fhu Au u t W h ©enrh e «ËL t Út e Úte.
{txu ©eS e yt¿tt tu ÷tu fhðtu rn. >>149>>
t{ Z whÚte ©eS{nthts yuf ð¾ fux÷tf t¤tytu Útt ftXe{kz¤u
Ërn ftheÞtýe ÄtÞto. u ©enrh ðM t¾t[h t h th e yûth ytuhze{tk
Q Þto u ðM t¾t[h ytr f nrh¼õ tu ©eS tk þo fhe u tËu uXt. u
ð¾ u ðM t¾t[h ©eS u fnu su yt ©e {tht W h Þt fhe u yºtu ÄtÞto
uÚte { u ½ýtu s yt k ÚtÞtu Au. {txu yt Vt ý {tË qhtu ÚttÞ íÞtk ËwÄe
ynª hntu. íÞthu ©eS fnu su y{thtÚte htuftðtÞ u{ Úte u {u ý {the
ËtÚtu ðz t÷ [t÷tu. u [iºt tu Ë{iÞtu fhe u whk tAt ytðeþwk.
u Ëtk¼¤e u ðM t¾t[h fnu su nt÷ {thtÚte ytðe þftÞ u{ Úte,
fthý fu nwk ðt ytuhzt fhtðwk Awk. u u Úttuzt r ðË{tk qht ÚtE hnu u{ Au.
u u {¤tðe u Útt ¤eÞtk u t W h [ztðe u yt ýu Ënw ËtÚtu sEþwk. íÞthu
©eS{nthts fnu su {thu W tð¤ Au. {txu {u {the ËtÚtu iÞth Úttytu.
tu ý {nthts©e e {hS òýe þõÞt rn uÚte ©eS u t fne. u fnu su
yt ©e Ëw¾uÚte ðz t÷ Äthtu. nwk ft{ qhwk Útþu fu whk s ðz t÷ Ë{iÞt
W h ytðeþ. uÚte ©eS íÞtkÚte ðz t÷ ÄtÞto u ið EåAtÚte {tðXwk ÚtðtÚte
{txe t [ýu÷ ytuhzt ze Þt. u eò fhðt tu ythk¼ fÞtuo íÞtk Ë{iÞtu
Sf ytðe Þtu ý ft{ yÄqhwk {qfe u ðz t÷ sE þõÞt rn.
u ©enrh ðz t÷{tk Ë{iÞtu fhe u tAt Z wh Äth tk hM t{tk
ftheÞtýe ÄtÞto u Ëtk¼¤e u ðM t¾t[h Útt Ëðuo nrh¼õ tu ©e nrh t
Ët{t sE u tu t t h th{tk uze ÷tÔÞt u A h ÷k W h ©eS u ÄhtÔÞt.
Ae ðM t¾t[h ©enrh e tËu ntÚt òuze u uXt u Ë{u ©eS fnu su h th
{u Ë{iÞt W h fu{ ytÔÞt ? íÞthu ðM t¾t[h fnu fu, yt ©e Þt Ae
y[t f ðhËt ÚtðtÚte ðt [ýtðu÷ ytuhzt ze Þt u yt eò fhðt wk
ft{ [t÷u Au. íÞthu ©eS fnu fu y{the yt¿tt {t e ntu tu u y{the ËtÚtu
ytÔÞt ntu tu #ÿ ftu tÞ{t Útt rn u ytx÷tk ¾h[{tk {thu Q hðwk
z rn. { u s Ë{iÞt{tk þ
u þ
u tk hÚte ytðu÷ nrh¼õ tu tk Útt Wu þu {tkÚte
ytðu÷t íÞt eytu tk þo tu ÷t¼ {u [qõÞt. u u «fth e {thu ¾hu¾he
¾tux ytðe.
235
íÞthu ðM t¾t[h fnu su nwk ý òýwk Awk su yt ©e e yt¿tt tu ÷tu
fÞtuo uÚte s {tht {ft ze Þt. u Ë{iÞt{tk þo tu ÷t¼ Þtu u {thu
{tuxe ¾tux ytðe. íÞthu ©eS{nthts fnu su {u ý òýtu Atu ¾ht su
©eS e yt¿tt tu ÷tu fhðtÚte w:¾ ÚttÞ Au. fnuðt wk fu ðM t¾t[h ©enrh t
yuftkr f ¼õ n t ý Ë{Þ «{týu ©enrh e yt¿tt ÷tu ðtÚte ¾tux{tk
Q hðwk zâwk. {txu ©eS{nthts e t e{tuxe yt¿tt wk ÞÚttÚto t÷ fhðwk,
suÚte ©eS y¾kz «ËL hnu u M tðtu fhðtu zu rn. >>150>>
t{ {AeÞtð{tk htËeÞtk VE t ©eËnò k Mðt{e t r ùÞðt¤tk n tk
u u{ tk {t r t ht{t k Mðt{e tk yuftkr f ¼õ n tk. u ht{t k Mðt{e
Ät{{tk Þt Ae ©eS t MðY tu ¾hu¾htu ÿZtð ÚtÞtu n tu u ©eS{nthts e
Ëuðt , { , Ä Úte nw s fh tk n tk u suðtk su ÷ wh{tk k t{t Útt
Ä{o wh{tk fwþ¤fwkðh t u{ t suðtk s ©eS tk yuftkr f ¼õ hts ÚtÞtk n tk
u ©eS u tu t u t{ uztðe u ½ýwk Ä ¾h[e u Ë{iÞt fhtð tk n tk. u
VE t u wºt ý u{ t suðt n t u wºt u t{ {u÷ Ëh ({u÷tËý) hýtÔÞt
n t. u tE u VtuE t u Þtu Úte ËíËk Ëðtuo he ÚtÞtu n tu. u n¤e{¤e u
fÚttðt to ©eS wk ¼s fh tk n tk.
u u W tEytu u ÔÞðnth t «Ëk Úte hM h ¾U [ tý ÚtE u
sÞ©eMðtr{ thtÞý fnuðt tu ËtkÄtu ý hÌttu rn. uÚte efht tk Mºte tu t t
{ {tk {qkÍtE u tu t t eÞh{tk Þtk. uÚte u{ u VE tyu tAtk tu÷tÔÞtk
rn. u ðt e ©eS u ¾ h zðtÚte Úttuzt Mðthtu ËtÚtu ÷E u Útt fux÷tf
Ëk tu Ërn ©enrh {AeÞtð Äth tk hM t{tk {u÷ Ëh t{ ytÔÞwk. u e
¼t tu¤u ©eSyu {týfe ½tuze Q¼e ht¾e u Ëðuo ËtÚtu ytðu÷t u yu{ fÌtwk su
{u Ëðuo {AeÞtð yt ¤Úte òytu u hËtuE tu ythk¼ fhtu. ý nwk ytðwk
íÞth Ae t¤, [tu¾t ytuhðt.
yu{ fne u íÞtkÚte u Mðth ËtÚtu ht¾e u Ëk t¤t nrh¼õ u {AeÞtð
sðt yt¿tt fhe. Ae ©eSyu u t{{tk tu t t Ë{t[th fnuðztÔÞt. uÚte
íÞtk t htËeÞtytu ©eS{nthts u Ät{Äq{Úte tu t t h th Z{tk uze Þt,
u ð¾ u VE t t efht t ½hðt¤tk u ©eS e ¾ h zðtÚte tu t u {wft{u
tu÷tÔÞt. u ytztu [f tk¾e u ©eS u Ëthw ¾whËe ¾tðe u tu u [f e
yk h þo fhðt uXtk.
236
uðt{tk ©eS íÞtk ÄtÞto u ¾whËeyu r hts{t ÚtÞt. u ð¾ u u
tEyu tu t t ¼tE u yu{ fÌtwk su, {thu ©eS u ¾t e ðt fhðe Au tu
©eS tËu ftuE nt÷ ytðu uðtu k tu M fhtu. Ae ©eS{nthts u VE t
Ëk kÄe fux÷ef ðt [e fhe u Ëtk¼¤e u ©eS u tE u fnu su nwk fnwk u{
{u fhþtu ? fthý fu {thu ËtËwðnw u hM h xkxtu ÚtÞtu Au. u xkxtu {xtzðt,
u hM h M un fhtðt u {txu nwk ytÔÞtu Awk. {txu {the {hS «{týu sðt
yt tu fu suÚte {the W h «ËL Úttô.
ytðwk ©eS{nthts wk ðtõÞ Ëtk¼¤e u tE fnu su, {thu yt ©e u
htS fhðt Au. {the yt¿tt W h {thu {qfðtu Úte, fthý fu qðuo
Ëe tSyu ht{[kÿS t ð[ Y e hu¾t e W h {qõÞtu n tu, tu u{ u
½ýwk w:¾ ÚtÞwk n wk u e {tVf {the yt¿tt tu ÷tu fhwk tu {thu ý u{ e
{tVf w:¾ e ¾t{e hnu rn. {txu yt ©e tu htS tu ntuÞ tu {thtk ËtËw
{thu {tÚtu ¾z tu ¼thtu {qfe u { u ßÞtk ðu[þu íÞtk nwk ðu[tEþ. u su { u
yt¿tt fhþu u nwk fheþ. u ytsÚte {thu ÷tuZt{tk ÷extu n tu u týe{tk
÷extu Au. nðu yt ©e yt¿tt fhtu tu yt ©e e ËtÚtu {AeÞtð ytðwk. {thu
{the yt¿tt «{týu ð oðwk Au.
íÞthu ©eS fnu su nt÷ {the ËtÚtu {thu ytððt e sYh Úte. nwk
{AeÞtð sE u VE t tu { ÷E u { u tu÷tðwk íÞthu {thu sYh ytððwk.
ytðe yt¿tt fhe u íÞtkÚte ©eS {AeÞtð ÄtÞto. u ð¾ u VE t tu t t
{wft{ u esu {t¤u ©e t¤{wfwk S e qò fh tk n tk uÚte ©enrhyu esu
{t¤u sE u VE t u þo eÄtk. u ©enrh u òuE u VE t ½ýtu yt k tBÞtk
u fnu su yt ©e e Äthðt e y{ u r ÷fw÷ ¾ h n e rn. u y[t f
yt ©e ÄtÞto. uÚte nwk yt ©eyu {the W h y w ún fÞtuo ntuÞ yu{ {t wk
Awk. íÞthu ©enrh fnu su {thu ytððt wk fthý tu yux÷wk s Au fu {thu
ËtËwðnw u hM h y tu÷t Au uðe ðt y{the tËu ytððtÚte {thu ynª
ytððt wk ÚtÞwk Au. {txu nwk fnwk u{ {u fhþtu ?
u Ëtk¼¤e u VE tyu sðt ytÃÞtu su yu ðt {qfe u eS ðt fhtu
u «{týu nwk fheþ y u { u {u÷ Ëh{tk u tEyu ¼h{tÔÞt Au. {txu u
ðt u u{ Úte. {tht efht u nwk {u íÞtk hýtðeþ. ý u tE e {thu
237
r ÷fw÷ sYh Úte. ytðwk VE t wk ð[ Ëtk¼¤ðtÚte sÞËÂå[ t k fne u
{uzuÚte nuXt Q he Þt. u {týfeyu uËe u Ëk - t¤t-nrh¼õ tu u yt¿tt fhe
su Ëðuo [t÷tu ynª htuftðwk Úte. yu{ fne u sBÞt rð t íÞtkÚte [t÷e eféÞt.
u òuE u VtuE t t { {tk rð[thÚtÞtu su Ëk Ërn ©eS sBÞt rð t
òÞ tu {thwk Ëthwk u¾tÞ rn. uÚte ©eS{nthts u tAt ðt¤ðt {txu sðt tu
rð[th fhu Au uðt{tk u{ t eðt fnu su ©eMðtr{ thtÞý tu ðt ðt ðuþ
fhu Au. u sBÞt rð t õÞtk sðt t Au ? u esu õÞtk s{ðt wk Au ? u {u
tu ytuÍ÷ðt¤tk fnuðtytu uÚte {thu ©eMðtr{ thtÞý e Aðtzu sðwk ÞtuøÞ
Úte. ©eMðtr{ thtÞý tu t{ e ¼t tu¤u sE u tAt ytðþu.
ytðwk eðt wk ð[ Ëtk¼¤e u VE t ©enrh e Aðtzu Þtk rn. u
©eS{nthts Ëk tuyu Ërn [tÕÞt Þt. fnuðt wk fu VE t ¿tt e, æÞt e,
ËíËk {tk rþhtu{rý n tk ý Ë{Þ «{týu ©eS e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo tu
tAtu ©eS tu {u¤t ÚtÞtu rn. uÚte yk :fhý{tk ¾u tu th hÌttu rn. u e
{tVf yt ýu ý ©enrh e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo tu ©eS t {u¤t u t{þwk
rn. {txu ©eS{nthts e yt¿tt{tk hne u ¼s fhðwk yu s ðt tu Ëth Au.
>>151>>
t{ {nu{ tðt {tk u[h¼tE Útt w÷o¼ht{ yu uW útñýtu
©eS{nthts tk h{ yuftr f ¼õ hts n t. u y¾kz {kr h{tk æÞt ,
¼s , fÚttðt to fh t n t. u hM h uW sýt u M un ½ýtu s n tu. ûtý
{tºt sw t ztÞ tu ßÞthu ¼u t ÚttÞ íÞthu þtkr ÚttÞ. ytðt M unðt¤t u
ftuEf ÔÞðnth t «Ëk Úte hM h ¾U[ tÛÞ ÚtðtÚte y tu÷t ÚtÞt. u ÷t
ytðu tu yuf eò wk ½Ët wk ý tu÷u. u{s u[h¼tE ßÞthu {kr h{tk {t¤t
Vuhð tu ntuÞ íÞthu w÷o¼ht{ {kr h e ¾zfeyu hne u ¾tU¾thtu fhu u Ëtk¼¤e u
whk s u[h¼tE {tÚtu t½ze {qfe u ½uh [tÕÞt òÞ. uðe s he u u[h¼tE
{kr h{tk ytðu íÞthu w÷o¼ht{ ½uh [tÕÞt òÞ.
yuðe he u yý tð u ÷eÄu rðhtuÄ ðÄ tu òÞ. uÚte yuf eò u hM h
þtkr rn. yt «fth t Ë{t[th ©eS{nthts u ðz t÷{tk ftuEf nrh¼f u
fÌtt. u Ëtk¼¤e u u Mðthtu ÷E u {nu{ tðt Ëðth t ntuh{tk ©eS ÄtÞto
u t{ e ¼t tu¤u Q¼t hne u ©eSyu u[h¼tE u tu÷tÔÞt. u u[h¼tE
238
©enrh t Ë{t[th Ëtk¼¤e u whk s ©eS e tËu ytÔÞt. u kzð T «ýt{
fhe u ©enrh u u ÷tøÞt u qAâwk su yt ©e õÞtkÚte ytðtu Atu u õÞtk
Äthtu Atu ? u Ëtk¼¤e u ©eS fnu su nwk ðz t÷Úte ytðwk Awk fthý fu {thu
u u hM h rðhtuÄ [t÷u Au {txu {thu { u uW u hM h tu÷ t fhðt Au
u su ðtkÄtu ntuÞ u {the yt¿ttÚte {tu {qfe ãtu. uÚte nwk {the W h nw
«ËL ÚtEþ fthý fu nrh¼õ u hM h rðhtuÄ òuEyu rn. u su ht¾u u
nrh¼õ fnuðtÞ rn.
u Ëtk¼¤e u u[h¼tE fnu su {thu tu yt ©e u «ËL fhðt Au. {txu
su{ yt¿tt fhtu u «{týu fhðt ¾wþe Awk { u s yt ©e fnu t ntu tu ÷ w ¼
o ht{ t
òuzt {thu {tÚtu {qfwk u {tuZt{tk ½tË ÷E u u{ u kzð T «ýt{ fhe u {tVe
{t wk. nðu su{ yt ©e e yt¿tt. eswk {the t½ze w÷o¼ht{ ntÚt{tk ÷E u
{ u sÞ©eMðtr{ thtÞý fnu u{ nwk u{ u fnwk u týe{tk ÷extu fheyu.
ytðwk Ëtk¼¤e u u[h¼tE W h ©enrh nw «ËL ÚtÞt u fnu su
u[h¼tE { u ÄLÞ Au. {u {the {hS ht h Ët[ðe uÚte nwk {tht
W h «ËL ÚtÞtu Awk. yu{ fne u w÷o¼ht{ u tu÷tÔÞt u w÷o¼ht{ kzð T
fhe u u ÷tøÞt u ©eS u fnu su þe yt¿tt Au ? íÞthu ©enrh fnu su {thu
u u[h¼tE u y tu÷t Au u {qfe ãtu. u nwk fnwk u{ fhtu u {U u[h¼tE u
qAe òuÞwk íÞthu u fnu su nwk w÷o¼ht{ t òuzt {tÚtu {qfe u {tuZt{tk ½tË ÷E
kzð T fhe u ÷t e u {tVe {t wk u{ u{ýu f q÷ fhu÷wk Au. tu {thu { u
htS fhðtu ntuÞ tu u {the yt¿tt t¤ðe ntuÞ u rðhtuÄ {xtzðtu ntuÞ tu
u[h¼tE e t½ze {tht ntÚt{tk ÷E u u{ u {u sÞ©e Mðtr{ thtÞý
fntu. u ð¾ u u[h¼tE Ëtk¼¤u uðe he u w÷o¼ht{ ©eS{nthts u fnu òu
nwk u[h¼tE e t½ze ntÚt{tk ÷E u õÞthuÞ ý sÞ©e Mðtr{ thtÞý fneþ
rn. nðu yt rËðtÞ eS yt¿tt ntuÞ tu fntu.
u Ëtk¼¤e u ©enrh ½ýtk fwhtS ÚtE Þt u íÞtk htuft tk whk s
ðz t÷ Þt. íÞth Ae w÷o¼ht{ u tu t t efht ¼ ðt S u hýtððt
sðwk n wk u ð¾ u u{ t Ëk kÄe fnu su u[h¼tE ò {tk yt uðt ÚttÞ tu
y{thu ytððt e nt Au. rn h u[h¼tE u {qfe u y{u ò {tk ytðeþwk
rn. u Ëtk¼¤e u hsu tk tu þuX u hsu tk ÷tu yu «{týu hs
239
zðtÚte ¾ht Ë{Þ{tk w÷o¼ht{ u[h¼tE e tËu sE kzð T fhe u
÷t e {tVe {t e u ò {tk y úuËh fhe u Ät{Äq{Úte tu t t efht u hýtÔÞtu.
u y tu÷t tu íÞt fÞtuo.
u Ë{t[th ©eS u {¤ðtÚte ©enrh fnu su Sð tu fuðtu Mð¼tð Au ?
nwk tu u ¾tË {nu{ tðt Þtu u ð¾ u {the yt¿tt tu ÷tu fÞtuo u AeÚte
hs zðtÚte yuf t fhe u nw Ëthwk fÞwO. fnuðt wk fu u[h¼tE u ¾ht
Ë{Þ{tk ©eS{nthts tu htS tu ÷u tk ytðzâtu, u w÷o¼ht{ u «ËL t
{u¤ð tk ytðze rn. uÚte w÷o¼ht{ W h ©eS fwhtS ÚtÞt u u[h¼tE
W h «ËL ÚtÞt. {txu fwhtS fh tk su{ u u{ ©enrh u «ËL fhðt{tk
yt ýtu {tuût Au. >>152>>
t{ z¼tý{tk ©eS{nthtsu Þ¿t fÞtuo. íÞthu «Út{ y úuËh nrh¼õ tu u
tu÷tÔÞt n t. uÚte ®÷ zeÚte {w¤S¼tE þuX u tu÷tððtÚte ytÔÞt n t.
u{ u ©eSyu ÞÚttÞtuøÞ r¢Þt ËtU e n e. uÚte Þ¿t e Ë{tÂÃ ËwÄe { Úte
Ëuðt fhe n e. uÚte u{ tk W h ©eS nw htS ÚtÞt u {w¤S¼tE u fnu
su {u Þ¿t{tk Ëuðt nw Ëthe fhe {txu {thtu {tht W h nw htS tu ÚtÞtu
Au. Úu te {thu {the tËu su ftkE {t ðwk ntuÞ u {t tu. u Ëtk¼¤e u {w¤S¼tE
fnu su yt ©e e yt¿tt ntuÞ tu {thu ytsÚte ËtkÏÞ ð o{t t¤ðwk Au.
u Ëtk¼¤e u ©enrh fnu su {thu ÔÞðnth{tk hnuðwk u ¤tÞ rn.
{u ]nMÚt t Ä{o ht h t¤tu u yuf í e ðú ht¾tu. u ËtkÏÞÚte ý
Ëðtuo¥t{ Au. íÞthu {w¤S¼tE fnu su yt ©e yt¿tt fhtu yÚtðt yt¿tt
fhtu tu ý {thu u ðú t¤ðwk Au. u Ëtk¼¤e u ©eS fnu su, u ðú
{thtÚte ¤tþu rn. Ae suðe {the {hS. yt{ fÌtt A tk ©enrh e
þe {hS Au u W h y wËkÄt ht¾ tk tu t t { {tk su ÄtÞwO n wk u tu
íÞt fÞtuo rn. u z¼týÚte ©eS{nthts e yt¿tt ÷E u tu t u ½uh Þt.
u tu t e Mºte u fnu su {U ytðwk ðú Äthý fÞwO Au. u Ëtk¼¤e u{ e
Mºte u Ëthwk ÷tøÞwk rn. tu ý fnu su ¼÷u su{ yt e {hS. nwk ý
©eS u «ËL fhðt Ëthw ytsÚte ËtkÏÞÞtu wk ðú Äthý fhwk Awk. yu{ u
tEyu ý r Þ{ Äthý fÞtuo.
240
u u fux÷tf {tË ðeíÞt Ae {w¤S¼tE þuX u ft{ðtË t Wí L ÚtE
uÚte tu t e ð]Â¥t{tk Vuh zâtu. u òuE u u{ e Mºteyu ¾t e he u X ftu
ytÃÞtu. uÚte tu t t { {tk ùt¥tt fhe u z¼tý ytÔÞt. u ð¾ u ©enrh
Ë¼t{tk uXt n t, u fux÷tf uþtk htu t nrh¼õ tu ©eS e tËu uXt n t.
u {w¤S¼tE þuX u ytð t òuE nrh¼õ tu u ©eS fnu su {w¤S¼tE þuX,
yýeþwØ ð o{t t¤e u ytðu Au {txu {t ãtu.
ytðwk ©enrh wk At wk ð[ Ëtk¼¤e u Ík¾ðtE Þt u ©eS u u ÷t e u
fnu su yt ©e e {hS ntu e tu u rðþu {thu rð[thðt suðwk ÚtÞwk. u ð¾ u ©eS
fnu su {the yt¿tt tu ÷tu fhe u tu t t { e ¾wþe «{týu su fhðt Äthu u{tk
u u M tðwk zu Au. u su {thtu yr¼«tÞ òýe u u «{týu ð uo Au u u M tðwk z wk
Úte. fnuðt wk fu {w¤S¼tE u ©eSyu t fne n e tu ý ©eS{nthts e
yt¿tt tu ÷tu fÞtuo tu fux÷ef ðt u M tðwk zâwk n wk. {txu yt ýu ý M tðwk
zu uðe he u ©enrh e yt¿tt «{týu ð oðwk. >>153>>
t{ ÷tus{tk Ëkð 1856 e Ët÷{tk ©e e÷fkX úñ[the ÄtÞto
n t. u ð¾ u Ëw¾t k Mðt{e u ©e e÷fkX úñ[the tu {u¤t ÚtÞtu n tu. u
½ýtk yt únÚte úñ[the u ht{t k Mðt{e e søÞt{tk ÷E Þt. u {wõ t k
Mðt{e tu {u¤t fhtÔÞtu. u ht{t k Mðt{e Ät{{tk Þt AeÚte ©eS{nthts e
yt¿tt{tk Ëw¾t k Mðt{e hÌtt n t. u {nt Ë{Úto n t. u Ëw¾t k Mðt{e u
yuf ð¾ u yuðtu rð[th ÚtÞtu su, { u yt ÷tuf{tk sL{ yt th {thtk
{t tr t e tËu sE u u{ u ©eS{nthts tu rh õð r ùÞ fhtðwk tu Xef.
yu{ Äthe u ¾t e he u ©eS u fnu su { u ytðtu ËkfÕ ÚtÞtu Au. òu yt ©e
yt¿tt fhtu tu ËíËk fhtðe u tAtu ytðwk.
íÞthu ©eS fnu su qh uþ{tk {thu sðt e sYh Úte. u {tht ËkfÕ Úte
{thtk {t tr t u ËíËk Útþu u {u ËíËk {tk hntuu . ð¤e yt þheh tu
r hÄth rn. y[t f tþ ÚtE òÞ uðwk Au. yt ð¾ u {thu {thtu ftÞ{
Ëk kÄ Au. u {thu {thu rðþu ½ýe «er Au. {u fhu÷t W fth u nwk ðthkðth
Ëk¼thwk Awk. u {u ht{t k Mðt{e t rþ»Þ Atu u nt÷ y{tht ý Atu uÚte
nwk { u sL{¼qr{{tk sðt e t tzwk Awk. ð¤e íÞt eyu tu t e sL{¼qr{{tk
õÞthuÞ sðwk rn. òu òÞ Au tu kÄ ÚttÞ Útt {t u w{tðu Au uÚte
úkÚttu{tk íÞt e u sL{¼qr{{tk sðt e t tze Au.
241
yt «fthu fÌtwk A tk Ë{qn{tk htuft tk qAât rËðtÞ [t÷e r ËÞto. u
[t÷ tk [t÷ tk ½ýu r ðËu Ëw¾t k Mðt{e {Útwht{tk ytÔÞt. íÞtk ftÞMÚt-
÷û{e tË e søÞt{tk W thtu fÞtuo. íÞtk Úttuzt r ðË hne u ÷û{e tË rð uhu
½ýt {w{wûtw u ©eS{nthts t sL{ e Útt Ä{o-¿tt -ðihtøÞ Útt ¼Âõ e
ðt toytu fhðtÚte ÷û{e tË¼tE u ©enrh tu r ùÞ ÚtÞtu. uÚte Ëw¾t k Mðt{e t
ntÚtÚte ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE « x ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk
¼s fh t n t. u eò u {w{wûtwytu tu t t ½h th tu íÞt fhe Ëw¾t k
Mðt{e t rþ»Þ ÚtE u hÌtt. u {w{wûtw u Ëw¾t k Mðt{eyu eûtt yt e u ËtÄw
fhe u yuf sý wk t{ t t tu t¤t k Útt eò wk t{ ht{t wò k tzâwk
u tu t e Ëuðt{tk htÏÞt.
ytðe he u u rþ»Þtuyu Ërn Ëw¾t k Mðt{e {Útwht{tkÚte [t÷ðt t
ÚtÞt íÞthu, ÷û{e tË¼tEyu yt ðt {tkzu÷wk Ëtu wk ÷eÄwk rn ý ©eS{nthts u
yt ðt e u y¥th e þeþeytu yt e u tu t e tËu ht¾e u ð¤e rþ»Þtuyu
Ërn Ëw¾t k Mðt{e u ÷û{e tË fnu su {tht ð e ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u fnuòu fu, { u ©eS{nthts Mðtheyu Ërn þo uðt Äthu u
Z whÚte {Útwht ytð tk s tk su ¾[o Útþu u u nwk yt eþ. ytðe he u fÌtt
Ae ÷û{e tË¼tEyu ð¤tÔÞt yuðt Ëw¾t k Mðt{e {ÚtwhtÚte Wsi Þt.
íÞtk rþ»Þ Ërn yuf Ä{oþt¤t{tk W thtu fÞtuo.
Ae Úttuzt r ðË íÞtk hÌtt ux÷tf{tk Ëw¾t k Mðt{e Wsi {tk un
íÞt fhe yûthÄt{{tk Þt u {t r t u {u¤t ÚtÞtu rn. Ae uW rþ»Þtu
Wsi Úte Vh t Vh t Z wh ytðe t t¾t[h t h th{tk hnu÷e yûth
ytuhze{tk hnu÷t ©enrh u kzð T «ýt{ fhe u ÷t e ©eS tËu uXt. íÞthu
{nthtsu qAâwk fu {u fu t ËtÄw Atu ? Ae t t tu t¤t k Útt ht{t wò k
fnu y{u Ëw¾t k Mðt{e t rþ»Þ Aeyu u Mðt{eyu Wsi {tk uníÞt fÞtuo
suÚte y{u L u yt e tËu u{ t fnuðtÚte ytÔÞt Aeyu.
ytðwk fne u {Útwht t ftÞMÚt ÷û{e tË¼tEyu yt u÷e u y¥th e
þeþeytu yt e Útt { u þo u ð t Äthu yu ð t Ë{t[th Ëtk ¼ ¤e u
©eS{nthts fnu fu yt sL{{tk ÷û{e tË u y{thtu «íÞût tu {u¤t Útþu
rn, ý esu sL{u Útþu u yt ún fhe u ytðþu tu hM t{tk {hý t{þu
242
u eòu sL{ ftheÞtýe{tk Útw xu÷ Útþu, íÞthu y{thtu {u¤t Útþu. ytðe
he u Ëw¾t k Mðt{e t rþ»Þtu u ©eS{nthtsu ðt fhe u u L u rþ»Þtu u
tu t e tËu htÏÞt. fnuðt wk fu Ëw¾t k Mðt{e {ntË{Úto n t u ©eS e
{q {tk y¾kz Õ÷e hnu t ý Ë{Þt wËth ©eS tu þwk yr¼«tÞ Au u wk
y w Ëk Ä t ®n hnuðtÚte ytðtu Ëðtuo¥t{ ËíËk tu íÞt fhðtÚte rhýt{u
yk Þto¤ {]íÞw ÚtÞwk. {txu yt ýu ý Ë{ÞËq[f Útðwk u ©eS{nthts tu þwk
yr¼«tÞ Au u tu rð[th fhe u ð oðwk ý { tk fÌtt «{týu ËtnrËf ft{
fhðwk rn u òu fhtÞ Au tu M tðt tu th hnu tu Úte. >>154>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk Ëtks Ë{u ÷ª zt
e[u Ë¼t fhe u uXt n t. u ð¾ u {wõ t k Mðt{e u ©eS fnu su yt e
{hS ntuÞ tu Ëðuo ðiÞt e tËu tðýwk fhtðeyu. íÞthu Mðt{e fnu su
yt ©e e {hS yu {the {hS, nwk u{tk ½ýtu ¾wþe Awk. Ae ©eS{nthtsu
ðiÞtytu u yt¿tt fhe su {tu Ënw Ënw t ðtSkºt ÷E u tÞ fhðt ytðtu.
u Ë{u {wõ t k Mðt{e ý Ëthk e ÷E u ©eS e Ët{u uXt u{s úñt k
Mðt{e Útt u ð t k Mðt{e Útt òu t k Mðt{e Útt «u { t k Mðt{e,
ytÄtht k Mðt{e, t t «¿tt t k Mðt{e Útt ¿tt t k Mðt{eyu ytr f
ðiÞtytu ©eS{nthts e yt¿ttÚte tÞ fhðt ÷tøÞt.
u Ë{u ðiÞt ¼ðt t k Mðt{e Ëthk e ÷E u ytÔÞt. u{ýu yuðtu
rð[th fhu÷ su {wõ t k Mðt{e Útt «u{t k Mðt{e yu uW e ðå[u yts
{thu uËe u tÞ fhðwk Au, rn h tÞ fhðwk Úte. yuðtu Xhtð fhe u
Ë¼t{tk {wõ t k Mðt{e e Aðtzu Q¼t hÌtt. u ð¾ u ©eS{nthts e
{hS ntuðtÚte uËðt tu {t ftuEyu ytÃÞtu rn fthý fu u Ëk u nw
s {t n wk u ð¤e u{ýu ËkfÕ fhu÷tu u u ©eSyu yk Þto{e ýu òýe
÷eÄu÷ n tu. uÚte ©enrhyu u ð¾ u r ÷fw÷ Ëífth fÞtuo rn uÚte ¼ðt t k
Mðt{eyu òÛÞwk fu ©eSyu Ërn Ëðuoyu {thwk y {t fÞwo. ytðwk òÛÞwk ntu
tu nwk yt Ë¼t{tk ytð s rn.
ytðtu rð[th fhu Au ux÷tf{tk ©eSyu {wõ t k Mðt{e u fÌtwk su nu
{wõ t k Mðt{e {u {t e {q «íÞût òuE Au ? òuE ntuÞ tu {the
Aðtzu Q¼t u Ëtûtt T {t e {q Au u u{ tu ht tu {tht {¤ îthu
243
ef¤u uðtu Au ý {t tu th Úte. ytðwk ©enrh wk ð[ Ëtk¼éÞwk fu whk
s Ë¼t{tkÚte [t÷e eféÞt. u òuE u ©eS {wõ t k Mðt{e u fnu su
¼ðt t k Mðt{e u tAtu ðt¤tu. u Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{e t t¾t[h e
zu÷eyuÚte yt ún fhe u ntÚt Ít÷e u ©eS e tËu ÷tÔÞt.
u ð¾ u ©enrh fnu su {u ËíËk {tk hntu u yt tÞ tu wý {tht
ytþeðto Úte ËíËk {tk {u þeÏÞt Atu u tÞ tu wý ËíËk {tk hnuþtu tu { u
W Þtu {tk ytðþu u ËíËk Úte nth ef¤þtu tu ËíËk tu wý ËíËk {tk
hnuþu. { u W Þtu {tk ytðþu rn. u Ëtk¼¤e u ©eS u fnu su nwk tu {tuxt
htò u heÍðwk uðtu Awk u yt ðiÞt fh tk nwk WM t Awk. {tht suðtu tÞ tu wý
fuýu rËØ fhu÷tu Au ? {txu nwk yt {kz¤e{tk þtu¼wk rn. tÞ tu wý Au tu {u
íÞtk {thtu r ¼tð fheþ. ý nðu {thu yt ËíËk {tk hnuðwk Úte. íÞthu {wõ t k
Mðt{e Útt ©eS{nthts fnu su y{the yt¿tt {t e u ËíËk {tk hntu tu nw
Ëthwk. rn h tA¤Úte M tðwk zþu.
yt «fthu nw fÌtwk A tk ©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo u {t u
÷eÄu ËíËk tu íÞt fhe u tu t e EåAt {ws [tÕÞt Þt. u ¼ðt t k
Mðt{e u A {tË ðeíÞt Ae þheh{tk h{tE tu htu Wí L ÚtÞtu. u htu tu
ftuE zAtÞtu ý ÷u rn yuðtu ¥t tu htu ÚtÞtu. uÚte ntÚt{tk ft{Xe Í÷tÞ
rn {txu tÞ þe he u fhe þfu ? ËíËk tu tÞ tu wý tu t u ftkE
W Þtu {tk ytÔÞtu rn. uÚte ðthkðth M tðtu fh t n t. yu{ fh tk fh tk
{t÷u t{ Þt. íÞtk t nrh¼õ tuyu ©eS{nthts t {¤u÷t Ëk òýe u íÞtk
htÏÞt u e Ëuðt fhe u {t÷u t{{tk ¼ðt t k Mðt{eyu uníÞt fÞtuo.
fnuðt wk fu ¾ Úte ½h {qfe u ¼u¾ Äthý fÞtuo n tu u tÞ tu wý
rËØ fÞtuo ý yuf {t {wÏÞ htÏÞwk tu ©eS{nthts e yt¿tt tu ÷tu fÞtuo
Útt {wõ t k Mðt{e t ð[ tu y t th fÞtuo n tu. uÚte {tuxt õ÷uþ u tBÞt
u M tðwk zâwk. {txu wý u ÷eÄu fhe u {t u uËðt uðwk rn u òu {t
nþu tu yt ËíËk wk Ëw¾ ÷uðtþu rn u ¼ðt t k Mðt{e e uXu wý nþu
u tu»tY ÚtE sþu. {txu ©eS{nthts e yt¿tt{tk hne u ©enrh u ¼S u
Ëw¾ ÷uðwk ý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e yt¿tt tu ÷tu Útðt uðtu rn u s
rËØtk Au. >>155>>
244
qAât rËðtÞ ðM w ÷eÄu÷e u rð»tu ðt toytu
t{ ntxe t {t¤eÞt{tk ÷ðtýt {w¤S¼tE ËíËk e ÚtÞt nu÷tk [tuhe tu
ÄkÄtu fh t n t. u [tuh ÷tuftu{tk {w¾eÞt ýt t n t. u{ u qðo ËkMfthÚte
©eS{nthts tu Þtu ÚtÞtu uÚte u{ u yuðtu rð[th ÚtÞtu su nðu nwk yt [tuhe t
ÄkÄt tu íÞt fhe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ytr© Úttô uÚte {thtk Ëðo
t ¤e u ¼M{ ÚtE sþu.
ytðtu rð[th tu t t { Ëk tÚtu [tu¬Ë fhe u ©eS{nthts tËu
ytÔÞt, u fnu su { u ð o{t Ähtðe {thtu yuftkr f ¼õ fhtu. íÞthu ©eS
fnu su y{tht ð o{t t¤ðt ½ýtk s fXý Au. {txu {thtÚte ¤tÞ rn
u {u tu [tuh t {w¾eÞt Atu u{ Ënw ftuE òýu Au. {txu {thtÚte u
ð o{t hnuþu rn. íÞthu {w¤S¼tE fnu su { u {u «íÞût ¼ ðt {éÞt
{txu [tu¬Ë {thtk yt u÷ ð o{t t¤eþ.
ytðwk fnuðtÚte ©eS{nthtsu u{ u ð o{t Ähtðe u tk[ ð o{t fnu t
nðt fu tY eðtu rn, {tkË ¾tðwk rn, [tuhe fhðe rn, hMºte tu Ëk
fhðtu rn, ðx÷ðwk rn u ðx÷tððwk rn. yt tk[ ð o{t t¤ðtk. yt{
fne u fkXe uhtðe u ËíËk e fÞto.
Ae yu {w¤S¼tE ½ýu ¼t u ©eS{nthts tu Útt Ëk tu Ë{t {
fhðt ËtÚtu hnu t n t. yuf r ðË ftuE t{ e u ztuËeytu tu t t nuhðt t
t e tytu ©eS{nthts u y oý fhðt ytðe. u uW ztuËeytuyu tu t t uW
z t {w¤S¼tE Ëk tÚtu {tufÕÞt. u uW z t u ©eS{nthtsu W½tze u òuÞt
u{ s {w¤S¼tEyu ý z t e yk h t t e t òuE ÷eÄt. uÚte { {tk
÷uðt e EåAt ÚtE. u {w¤S¼tE tu ËkfÕ ©eSyu yk Þtor{ ýu òýe ÷eÄtu.
uÚte ©eS {w¤S¼tE u fnu su yt uW z t tAt yt tu u u ztuËeytu u
yu{ fnuòu fu nt÷ t e t e sYh Úte. u ßÞthu òuEþu íÞthu y{u {k tðe
÷uþwk u u u {u Ët[ðe ht¾òu.
yt{ fne u u u z t ztuËeytu u y tÔÞt. u ztuËeytu ßÞthu tu t t
t{ sðt iÞth ÚtE íÞthu {w¤S¼tEyu u ztuËeytu wk t{ Útt t{ qAe
245
÷eÄwk. u ztuËeytu tu t u t{ E. íÞth Ae Úttuzt r ðË{tk {w¤S¼tE
©eS{nthts u fnu su { u yt¿tt yt tu tu nwk {thu ½uh òô. uÚte ©eSyu
hò yt e suÚte ½uh sðt eféÞt. u tu t u t{ s tk u ztuËeytu u t{
Þt. {w¤S¼tE u òuE u uW ztuËeytu nw htS ÚtE u s{ðt u {txu t¤,
¼t u fkËth fÞtuo u yt ún qðof Ëthehe u s{tzât. Ae {w¤S¼tEyu u
ztuËeytu e yt ¤ htrºt t th ðtøÞt ËwÄe ©eS e fux÷ef ÷e÷t e ðt tu
Útt h[t e Útt Ä{o, ¿tt , ðihtøÞ e ðt tu fhe u fnu su nðu htrºt t th
ðtøÞt Au {txu {u ËqE òytu u nwk ý ËqE òô.
yu{ fne u rðïtËðt¤e ztuËeytu u rðïtË ytÃÞtu u ztuËeytu ËqE E
u {w¤S¼tE Ëq t rn u òÛÞwk fu yt uW ztuËeytu ËqE E Au yu{
Äthe u {w¤S¼tEyu su Xuftýu z t txât n t íÞtkÚte z t ftZe ÷eÄt. u
¾zeÞt{tk t¾e u [t÷ t ÚtÞt. u r ðË QøÞtu íÞtk þ tW ef¤e Þt.
ztuËeytu Ëðth{tk QXe u tu t t hËtuzt{tk swyu Au tu Zª[ý ËwÄe tu ¾tztu
[q÷t e yt {ý{tk òuÞtu íÞthu u uW ztuËeytuyu rð[th fÞtuo su t e tðt¤t
z t {w¤S¼tE ÷E Þt nþu. u ©eS{nthts u yt þu. yt ýu yt ðt
ftuE u fnuðe rn. yu{ rð[th fhe u tu t t { {tk Ë{S ht¾e.
u {w¤S¼tE [tÕÞt òÞ Au. u{ u yt ¤ yuf e ytðe uÚte u
íÞtk tnðt htuftÞt. u tne u qò fhðt uXt u ð¾ u r ÔÞ unu u Mðthtu
Ërn ©eS{nthts {w¤S¼tE e tËu ytÔÞt. u {týfeÚte e[u Q Þto u
{w¤S¼tEyu ©eS u kzð T «ýt{ fÞto. íÞthu {nthts {w¤S¼tE u fnu su
y{ u ¼q¾ ÷t e Au. {the tËu ftkE s{ðt wk ntuÞ tu y{ u yt tu.
{w¤S¼tE fnu su {the tËu ftkE Úte. íÞthu ©eS fnu su {tht ¾zeÞt{tk
þwk Au. yu{ fne u ¾zeÞtu ÷E ÷eÄtu. yk h t uW z t ftZe u tk Ztkfýtk
W½tzâtk u fnu su yt uW{tk ftkE ¾tÄt suðwk Úte. yt{tk tu t e t Au.
ytðwk tu÷e u u z t u{ u tAt ytÃÞtk u t¤t u fnu su {the tËu
þuh Uzt Au u yt {w¤S¼tE u yt tu. íÞthu ©eS e yt¿ttÚte t¤tyu Uzt
ytÃÞt. y u òu òu t{tk ©eS{nthts yk Äto ÚtE Þt. íÞthu {w¤S¼tE u
rð[th ÚtÞtu su { u ©eSyu fÌtwk n wk fu thtÚte ð o{t ¤tþu rn. u {U
ð o{t tu ÷tu fÞtuo. uÚte yt ð zt{tk r ÔÞ unu þo yt e u Uzt ytÃÞt
246
u t e t t z t òuE whk yÿ~Þ ÚtE Þt. {txu nwk ¾hu¾htu ©eS t
w t{tk ytÔÞtu Awk u u tEytu tu rðïtË½t fÞtuo. {txu yt z tytuyu
ð o{t [wftÔÞwk tu nðu tAt yt e ©eS e tËu sE {tVe {t wk tu s {thtu
{tuût Útþu. rn h {tuût Útþu rn.
yuðtu rð[th fhe íÞtkÚte tAt ðéÞt. u ËqÞo thtÞý t ytÚt{ t ð¾ u
u tE t t{ Þt u {w¤S¼tE u òuE u {w¤S¼tE ytÔÞt yu{
tu÷ðt ÷t e. u Ëtk¼¤e u {w¤S¼tE fnu su {wytu {w¤S¼tE, yt
{tht z tyu ð o{t [wftÔÞwk {txu ÕÞtu yt {tht z t. yu{ fne u u{ u
tAt yt e íÞtk yuf htrºt hne ©eS e tËu ytÔÞt. u Ë{u ©enrh fnu
su fu{ {w¤S¼tE [tuhe tu ÄkÄtu fh t n t u s «{týu fÞtuo fu rn ?
yt w tu nwk {tV fhwk Awk. ý nðuÚte õÞthuÞ ytðwk ft{ fhþtu rn. yu{
fne u u rð»tu fux÷ef ðt fhe. fnuðt wk fu su u suðtu Mð¼tð zâtu ntuÞ
u uðe r¢Þt ßÞthu fhu íÞthu s þtkr ÚttÞ Au. ý yt¿tt tu ÷tu ÚttÞ
Au uðwk u{ u y wËkÄt hnu wk Úte. >>156>>
t{ Z whÚte ©eS{nthts yuf ð¾ ðz t÷ s t n t. u ð[{tk
t{ ftheÞtýe{tk htrºt hÌtt. Ëðth{tk ©eSyu ðM t¾t[h t h th{tk M t
fÞwO. u ðuht¼tE Útt ftXeytuyu ðM t¾t[h t týeÞtht{tkÚte qAât rËðtÞ
t ý ÷eÄtk u ¤tðu M t fhðt Þt u M t fhe hðtÞto Ae ðuht¼tE u
Þt ytÔÞwk su ftuE e ftuuE ý ðM w qAât rËðtÞ ÷uðe rn yu{ ©eSyu
yt¿tt fhu÷e Au u yt¿tt wk WÕ÷k½ fhe u t ý ÷eÄtk. u ¤tðu M t fhðt
Þt u M t fhe hðtÞto. Ae ðuht¼tE u Þt ytÔÞwk su ftuE e ftuE ý
ðM w wAât rð t ÷uðe rn yu{ ©eSyu yt¿tt fhu÷e Au. u yt¿tt wk
WÕ÷k½ fhe u t ý ÷eÄwk. uÚte ©enrh tËu «tÞÂù¥t {tk þwk, yuðtu rð[th
{ Úte áZ fhe u eò ftXeytu u ðuht¼tEyu ðt fhe su { u ytðtu ËkfÕ
ÚtÞtu yu {txu ©eS e tËu «tÞÂù¥t {t eþwk u Ëtk¼¤e u ftXeytu ðuht¼tE u
fnu su yt ðt yt ýu yt ýtk { {tk Ë{S ht¾ðe ý ©eS{nthts u
fnuðe rn. u fnuþtu tu yu{tkÚte ftkE wk ftkE Útþu u yt ýtk W h ©eS
fwhtS ÚttÞ tu ¼÷t ÚtE u tu÷þtu rn yuðtu Xhtð fhe W thu ytÔÞt.
247
u ð¾ u ©eS{nthts Ë¼t fhe u uXt n t. u òuE u ðuht¼tEyu
ntÚt òuze u ©eS u fÌtwk su qAât rËðtÞ t ý ÷uðtÞtk Au. {txu «tÞÂù¥t
{ u yt tu. íÞthu ©enrh fnu su {u [t÷e u Zzu òytu u hM t{tk ËtÄw {¤u
tu u{ u þ kzð T fhðt u su nrh¼õ Ët{t {¤u u{ u tk[ kzð T fhðt
u fnuðwk su {U ðM t¾t[h tk týeÞthuÚte u{ u qAât rËðtÞ t ý ÷eÄwk n wk
u [tuhe wk «tÞÂù¥t { u ©eS{nthtsu ytÃÞwk Au uÚte Zzu sEþ u íÞtk
©e tu e tÚt ytr f uð tk þo fhe u WL{¥t k t{tk M t fheþ. u u
rËðtÞ tk su su eÚttuo Au u{tk sE u þo kzð T «ýt{ fhe u tAtu
©eS{nthts tËu ftheÞtýe sEþ íÞthu t ý e [tuhe wk «tÞÂù¥t qhwk Útþu.
u «{týu ðuht¼tE «tÞÂù¥t fhe u ©eS{nthts tËu ftheÞtýe Þt.
u Ë{u ©eS{nthtsu ðuht¼tE u WÆuþe u ftuE e ftkE ý qAât rËðtÞ ðM w
÷uðe yu{ yt¿tt fhe u Útt¤ iÞth ÚtÞtu u u s{ðt {txu ©eS{nthts
Äth t nðt. >>157>>
t{ Z wh{tk t t¾t[h t h th{tk yuf tE hnu tk n tk u u
ftuXth wk ft{ fh tk u u{ tu rðïtË rh qýo n tu. u u tE ©eS{nthts tk
yuftkr f ¼õ n tk. u tE u yuf r ðË yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu su {the tËu ftkE
{qze Úte {txu Úttuze Úttuze ðM w ðu[e u Yr Þt ¼u t fhwk tu {tk u-Ëtsu W Þtu {tk
ytðu. yu{ Äthe u Sðw t Útt ÷tzw t òýu uðe he u ½e, tu¤, Ëtfh,
týtk rð uhu ÷t ytðu íÞthu ðu[e u ½ýtk r ðËu ËU Yr Þt e {qze fhe. y u
rð[th fÞtuo fu yt Yr Þt t{{tk ftuE u ½uh ÔÞtsu {qfwk tu u{tkÚte Yr Þt
ðÄþu. uðtu rð[th fhe u Yr Þt ËtÚtu ÷E t{{tk E.
u s tk hM t{tk yuðtu rð[th ÚtÞtu su Yr Þt su u ½uh {qfwk u Äýe
t t¾t[h u ðt fhu tu u Yr Þt t t¾t[h ÷E ÷u. u { u hò yt u u
Vsu e tu th hnu. {txu ftuE e tËu {qf tk, yt Yr Þt ÷E u Ëðth t
[th ðtøÞu ykÄtht{tk {u íÞtk [t÷e òô. yu{ tu t t { ËtÚtu Ztð fhe u
esu r ðË ð h qAu u tE [t÷e E. u t Ë{t[th Ënw u òýðt{tk
ytÔÞt. uÚte ©eS e yt ¤ ðt fhe su ftuXth wk ft{ fh th tE [t÷e
E. íÞthu ©eS fnu su u e Aðtzu sE u u tE u fztu. u [tuhe fhe u
E Au.
248
yuðe ©eS{nthts e yt¿tt ÚtE fu whk Aðtzu sE u whk u u
fze u ©eS e tËu ÷tÔÞt. u Ë{u t t¾t[h ©eS e tËu uXt n t u{ u
©eS fnu su yt tEyu rðïtË½t fÞtuo Au. rðïtË½t e {nt t e fnuðtÞ
Au. {nt t e u {tÞto tu tu»t rn. {txu yt tEyu [tuhe fhe uÚte u wk {tÚtwk
ft e tk¾tu. Ët{t ytuhzt{tk ÷E òytu.
ytðe ©eS{nthts e yt¿tt ÚtðtÚte whk s yuf ntÚt{tk hðth u
yuf ntÚt{tk u tE tu {tÚtt tu [tux÷tu Ít÷e u ytuhzt{tk ÷E Þt u BÞt {tkÚte
hðth ftZe u ßÞtk {thðt òÞ Au íÞtk tu u tE ½ýwk hzðt ÷t e u
ytkÏÞtu{tk [tuÄthtk týe zðt ÷tøÞtk u ©eS{nthts wk ¼s fhðt ÷tøÞtk.
u òuE u {nt Þt¤w t t¾t[h u u Ë{u ½ýe Þt Wí L ÚtE u u Ë{Þu
w¤Ëe tË e Ët¾e Þt ytðe su, w÷Ëe ò fu {w¾ ËU, ¼w÷u efËU
ht{, tfu fe u eÞtk, {uhu fe [t{. yu Ët¾e{tk ¼q÷Úte h½w tÚtS wk
t{ ftuE ý «týe ÷u tu w÷Ëe tËu fÌtwk su {tht þheh t [t{zt t òuzt
fhtðe u u u nuhtðwk. {txu yt tE tu ©eS{nthts e ¼õ Au. u ð¤e
{tht ©eS{nthts tu h½w tÚttr yð thtu t fthý Au tu yð the
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fh th yt tE wk {tÚtwk {thtÚte fu{ f tÞ?
s f tÞ.
ytðtu áZ Xhtð fhe u u tE u X ft hefu [u ðýe yt e u fnu su
u {u {tht W h htS hnuòu. {thu {tht rðþu sht ý Ëk un Úte. {u
Ëw¾uÚte yt h th{tk ftuXth rËðtÞ eS Ëuðt fhtu u esu õÞtkÞ sþtu rn.
nwk {tht W h htS Awk u ©eS u ý Ë{òðeþ. yu{ fne u t t¾t[h
©enrh e tËu ytÔÞt. íÞthu ©eSyu qAâwk su {kwzfe wk {tÚt wk ft e tÏÞwk ?
íÞthu t t¾t[hu fÌtwk fu, yt ©e e yt¿ttÚte {thu yu w {tÚtwk ft e t¾ðwk n wk.
ý T T fkX ÚtE yt ©e wk ¼s [u Mðhu fhðt ÷t e uÚte { u Þt
ytððtÚte Útt w¤Ëe tËS e Ët¾e Ëtk¼he ytððtÚte u wk {tÚtwk ft tk
yt h th{tk u tE u ftuXth rËðtÞ eS r¢Þt fhðt e yt¿tt fhe nwk
yt ©e e tËu ytÔÞtu Awk.
249
u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts t t¾t[h W h nw «ËL ÚtÞt u tÚt{tk
½t÷e u {éÞt u fnu su, {u {tht yuftkr f ¼õ hts Atu. u Ë{Þ «{týu
ð o th Atu. yu{ fne u t t¾t[h Ërn ©eS{nthts yûth ytuhzeyu
Þt. u esu r ðËu u tE u ©eS tu t e tËu tu÷tðe u fnu su {thu u
h th{tk ht¾ðt tu r ÷fw÷ rð[th ntu tu ý t t¾t[h e yt¿ttÚte {u
hÌttk. uÚte nwk {the W h htS Awk. Ëw¾uÚte hne u ¼s fhòu u ytðwk [tuhe wk
ft{ {thu õÞthuÞ fhðwk rn. u Ëtk¼¤e u u tEyu ©eS{nthts u Ëtu
Yr Þt y oý fÞto. u Yr Þt e ©enrhyu Ëk tu u t t¾t[h îtht hËtuE
y tðe. >>158>>
250
©ehýAtuzS ytr f uð t fnuðtÚte ËíËk e ÚtÞt
u rðþu e ðt toytu
t{ tðtu÷ t suXt¼tE h w {u ztftuh ©ehýAtuzS tk þo fhðt
s t n t. yuðe he u þo fh tk fh tk tðeË ðhË Þtk. íÞthu ©ehýAtuzSyu
«ËL ÚtE u «íÞût þo eÄtk u fnu su, {t tu íÞthu suXt¼tEyu ðh {tøÞtu
su { u «íÞût ¼ ðt {¤u uðe f] t fhtu. uÚte ©ehýAtuzS fnu su «íÞût
¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý nt÷{tk t{ Zzt{tk r htsu Au íÞtk {tu òytu
u u{ tu yt©Þ fhòu. yux÷u {thtu ytíÞkr f {tuût Útþu.
ytðe he u ©ehýAtuzS t fnuðtÚte suXt¼tE Zzu ytÔÞt u Zzt t
t t¾t[h t h th{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fÞtO. íÞthu
©eS{nthts tuÕÞt su { u t{ ztftuh t ©ehýAtuzSyu ynª {tufÕÞt Au
fu ? íÞthu suXt¼tE fnu su nt. ytðe he u ©eS{nthtsu yk Þtor{ ýu fÌtwk
uÚte suXt¼tE u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt Au yu{ r ùÞ ÚtÞtu uÚte
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tËuÚte ð o{t ÷E fkXe Äthý fhe ËíËk e ÚtE
tu t u ½uh Þt. « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fh t
n t y u yk ft¤u ©eS{nthts uzðt ytÔÞt u{ e Ëk tÚtu suXt¼tE ©eS t
yûthÄt{{tk s t n t. >>159>>
t{ {wÍ h{tk xu÷ Ëk½t¼tE þkfh t ¼õ n t. u tu t t t{{tk
hnu÷t þkfh e qò r hk h fh t n t. u qò fÞto Ae þkfh e «tÚto t fhu
su { u «íÞût ¼ ðt tu {u¤t fhtðtu tu {thu « x ¼ ðt wk ¼s fhðwk
Au. ytðe he u «tÚto t fh tk A {tË Þt ý þkfhu tut e W h «ËL
ÚtE u þo ytÃÞtk rn íÞthu yuðtu rð[th fÞtuo su ytð e ft÷u qò fhu÷t
þkfh { u «íÞût þo yt u rn tu {thu f{¤ qò fhðe yux÷u {M f
ft e u þkfh u [Ztððwk yuðtu r ùÞ Ëk½t xu÷u fÞtuo.
Ae esu r ðËu þkfh e qò fhðt s e ð¾ u qò e Ët{ úe ¼u tu
Ahtu ÷E u Þt. íÞtk þkfh t {kr h{tk htus t rhðts {ws þkfh u þwØ
s¤Úte M t fhtðe u Ae qÄ- nª-½e-{Ä-Ëtfh ytr f k[t{] Úte M t
fhtðe u þwØ s¤Úte yr¼»tuf fÞtuo Ae [k - e÷e ºt-Äk wht tk w» rð uhuÚte
251
qò fhe u Äq - e - iðuã Ähe u yth e fhe u Ëk½t xu÷u þkfh e «tÚto t
fhe u fÌtwk fu { u «íÞût þo yt e u yt ¼h ¾kz{tk yð th Äthý fhe
rð[h t ¼ ðt tu { u {u¤t fhtðtu.
ytðe «tÚto t fÞto A tk ßÞthu þkfhu «íÞût þo ytÃÞtk rn íÞthu
tu t e tËu hnu÷t AhtÚte tu t wk {M f ft e u f{¤ qò fhðt u {txu ¤wk
ft ðt Ahtu {thðt òÞ Au u s ð¾ u tý{tkÚte þkfhu {q {t « x ÚtE u
ntÚt Ít÷e ÷eÄtu u fnu su nwk {the W h «ËL ÚtÞtu Awk {txu ðh {t tu;
yu{ {q {t þkfhu fÌtwk. íÞthu Ëk½t xu÷ fnu su { u «íÞût ¼ ðt tu
{u¤t fhtðtu. íÞthu {q {t þkfh fnu su «íÞût ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
nt÷{tk Zzt{tk r htsu Au íÞtk {tu òytu u u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt tu
yt©Þ fhòu u u{ tk ¼s Úte {thtu {tuût Útþu.
ytx÷wk fne u þkfh yk Äto ÚtE Þt. Ae Ëk½t xu÷u qò e Ë{tÂÃ
fhe u ½uh ytðe ¼tus fhe «íÞût ¼ ðt u {¤ðt {txu tu t u ½uhÚte
ef¤e Zzu ytÔÞt. u Z wh t t t¾t[h t h th{tk hnu÷e yûthytuhze{tk
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fÞtO íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt su, nu
Ëk½t xu÷ { u {tht t{ t þkfhu y{thtk þo fhðt {tufÕÞt Au fu ?
íÞthu fnu fu nt þkfhu { u yt ©e tk þo fhðt {tufÕÞtu Au.
ytðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eMðtr{ thtÞý r ùu ¼ ðt
Au yuðtu tu t t { ËtÚtu r ùÞ fhe u ©eS{nthts tËuÚte ð o{t ÷E,
fkXe uhe, ËíËk e ÚtE u ©eS{nthts tu Útt Ëí whw»t tu Ë{t { fhðt
Z wh{tk hnu t n t. Ae Ëí whw»t t Ë{t {Úte ËkËth tu íÞt fhe u ËtÄw
ÚtE u ©eS{nthts e Ëuðt{tk hnuðt {txu tu t t { ËtÚtu Xhtð fhe u
©eS{nthts e ËtÄw Útðt {txu «tÚto t fh t n t íÞthu ©eS fnu su {thu
ËtÄw Útðwk ntuÞ tu {tht {t r t tu y h {thtk Ë tkËk kÄe tu ft ¤ ÷E u
ytðtu tu s { u ËtÄw e eûtt y tÞ.
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts e hò ÷E u Ëk½t xu÷
tu t u t{ ytÔÞt u tu t u ½uh s tk t{ t [tuht{tk uXu÷t tu t t ftft©e
Ëtk¼¤u uðe he u tu÷ t òÞ fu { u « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu {u¤t ÚtÞtu. ytðe ðtýe Ëtk¼¤e u Ëk½t xu÷ u u{ t ftft©e fnu
252
fu ßÞthu { u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt {éÞt íÞthu u{ t ËtÄw ÚtE u hnuðwk
n wk, ynª þt {txu ytÔÞtu ?
íÞthu Ëk½t xu÷ fnu fu {thtk {t r t tu ft ¤ ÷uðt ytÔÞtu Awk, fthý
fu {t r t t ft ¤ rËðtÞ ftuE u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt ËtÄw fh t
Úte uÚte ytððwk zâwk Au. Ae Ëk½t xu÷ t ftft©eyu [tuht{tkÚte ft ¤
÷¾e eÄtu su yt{ u ËtÄw fhþtu u{tk y{u htS¾wþe Aeyu. ytðtu ft ¤
{éÞtu uÚte tu t u ½uh s tk tAt Z wh ytðe u ©eS t ntÚt{tk ft ¤
ytÃÞtu. AeÚte ©eS{nthtsu Ëk½t xu÷ u ËtÄw e eûtt yt e u rËØt k
Mðt{e t{ tze u ËÂå[ t k Mðt{e u rþ»Þ hefu ËtUÃÞt suÚte rËØt k
Mðt{e tu t t whw e Ëuðt fh t nðt. >>160>>
ftrXÞtðtz uþ{tk t{ wh¾t Au. íÞtk yuf tE htuût f]»ý e ¼Âõ
fh e n e. u tEyu yuf r ðË ©eMðtr{ thtÞý yuðwk t{ Ëtk¼éÞwk fu
whk u tE u Ë{trÄ ÚtE E u u tE yûthÄt{{tk E u r ÔÞ ®ËntË
W h rðhts{t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u òuÞt. uðe s he u íÞtk t {wõ tu
Útt u Ät{ e h[ t rð uhu òuE u ½ýe s htS ÚtE. Ae ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u tE u fnu su Zzt{tk ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt Au {tu íÞtk
òytu, {tht Sð tu {tuût fhðtu ntuÞ tu. yu{ fÌtwk yux÷u whk Ë{trÄ{tkÚte
ò ú ÚtE Zzu ytÔÞtk u Sðw t u ðt fne su { u ft wzt tk þo fhtðtu.
íÞthu Sðw t u tE u ËtÚtu ÷E u yûth ytuhze{tk Þtk u íÞtk whk
u tE u ©eS{nthts tk f]»ý MðY u þo ÚtÞtk fu whk u tE u Ë{trÄ
ÚtE u tu÷tufÄt{{tk Þtk íÞtk ©ef]»ý ¼ ðt tk u tEyu þo fÞtO. u
tE e Ët{wk òuE u ©ef]»ý h{tí{t fnu su Zzt{tk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Ëðo t r Þk t Au. {txu {tu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu yt©Þ
fhòu suÚte {thtu ytíÞkr f {tuût Útþu.
yux÷e ðt fhe fu whk Ë{trÄ{tkÚte ò ú ÚtÞtk u ©eS{nthts tËu
ð o{t ÷E fkXe rð uhu ËíËk t r Þ{tu Äthý fhe u tE tAtk tu t u
t{ s tk nðtk u íÞtk « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s
r hk h fh tk uÚte u{ e W h «ËL ÚtÞu÷t ©eS{nthts u tE u yk ft¤u
tu t t yûthÄt{{tk ÷E s t n t. >>161>>
253
t{ ½tuztËh t htò ò÷{®Ën e {t w©e ©eht{[kÿS tk ¼õ n tk
u r hk h ©eht{ e ¼Âõ fhðt{tk WíËtnðt¤tk n tk. yuf Ë{Þu z¼tý
t{Úte ©eS{nthts Ëk tu ðuþ Äthý fhe u ½tuzu uËe u ½tuztËh t{ Þt.
Ae íÞtk t htò ò÷{®Ënu qAâwk fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt õÞtk Au ?
íÞthu ©eS fnu u tu z¼tý Au u fnu su ©eMðtr{ thtÞý fuðt Au ? íÞthu
©eS{nthts fnu su {tht sux÷t [t u {tht suðt s Au. u{ fne u ©eS
íÞtkÚte t{ Ëtfr¤Þu Þt. tA¤Úte {wfwk t k S úñ[the ytÔÞt u{ u qAâwk
fu ©eS{nthts õÞtk Au ? íÞthu úñ[the fnu su yt ¤ ytÔÞt n t u s
©eS{nthts n t.
Ae ©eS{nthts e þtuÄ fhðt u u tW ËwÄe ½tuzuËðthtu {tufÕÞt
ý ©eS{nthts {éÞt rn, Ae ½ýtk M tðt ÷tøÞtk su ©eS{nthts
ytÔÞt n t u yt ýu ytu¤ÏÞt rn. u s htrºtyu ò÷{®Ën htò e {t w©e
tu t t ½h{tk qò fhðt ht¾u÷ ©eht{-÷û{ý u Ëe tS u n w{t e {q
n e u{tkÚte ©eht{[kÿSyu htrºtyu þo E u htò ò÷{®Ën e {t w©e u
fnu su nwk s ©eMðtr{ thtÞý t{u fhe u yt ¼h ¾kz e ]Útðe{tk Wí L
ÚtÞu÷tu Awk. {txu « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu yt©Þ fhtu.
u{ ©eht{[kÿS t fnuðtÚte esu r ðËu Ëðth{tk t÷¾e{tk uËe u t{
Ëtfr¤Þu s tk hM t{tk ËkfÕ fÞtuo su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk [hý{tk Ëtu¤
r[nT ntuÞ tu ©eht{[kÿS « x ÚtÞt Au yu{ nwk {t wk. u{ Äthe u Þtk. íÞtk
©eS{nthts tk [hý{tk Ëtu¤ r[nT uÏÞtk. íÞthu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e
tËu ð o{t ÷E, fkXe uhe, ËíËk e ÚtE, t{ Ëtfr¤ÞuÚte ©eS{nthts u
tu t u t{ ½tu z tËh ÷tðe u ÄhtÔÞt. u tu t t efht tËu tEyu
©eS{nthts e »ttuzþtu [thÚte qò fhtðe ¼ux Ähe yth e fhe u «ýt{ qðof
«tÚto t fhe « x whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s r hk h fh tk
n tk. AeÚte ©eS{nthts ½tuztËhÚte z¼tý s t n t. >>162>>
t{ tk tu÷ t ºtðtze Ä uïh¼tE u wºt ntuðtÚte Mºteyu Ërn ftþeyu
Þt u íÞtk th ð»to hne u tÞºte whùhý fÞwO. íÞthu tÞºteyu [ w¼wos
«íÞût þo yt e u fÌtwk su nu Ä uïh¼tE {the EåAt «{týu ðh {t tu.
íÞthu Ä uïh¼tE fnu su { u «íÞût ¼ ðt {¤u yuðtu ðh yt tu. íÞthu
tÞºte uðe fnu su, nt÷{tk «íÞût ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t{ Zzt{tk
Au. u{ e tËu òytu tu { u ¼ ðt tu {u¤t Útþu u {tuût ý Útþu.
254
ytðe he u tÞºte uðe t fnuðtÚte t{ Zzu Mºte Ërn Ä uïh¼tE
ytÔÞt u t t¾t[h t h th{tk hnu÷t ÷ª zt e[u Ë¼t fhe u rðhts{t
ÚtÞu ÷ t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fÞtO . íÞthu yk Þto { e ýu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tuÕÞt fu nu Ä uïh¼tE { u ftþeyuÚte ©e
tÞºte uðeyu {tufÕÞt fu ? íÞthu Ä uïh¼tE fnu su, nt, { u ©e tÞºteyu
{tufÕÞtu Au.
Ae «íÞût ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tËuÚte ð o{t Äthe fkXe uhe
ËíËk e ÚtE u tu t u ½u h Þt. u u Ä u ï h¼tEyu Mºteyu Ërn
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk un ÞO ¼s fÞwO. ßÞthu u{ tu yk ft¤ ytÔÞtu
íÞthu ©eS{nthts rð{t ÷E u uzðt Þt u tk tu÷ t{{tk hnu÷t {týËtu u
þo ÚtÞtk u tu t t ¼õ hts Ä uïh¼tE u tu t t yûthÄt{{tk uze s t
n t. >>163>>
t{ týðe t wkò¼tE ztuzeÞt htuût uð t ¼õ n t. Ae wkò¼tE u
yuðtu ËkfÕ ÚtÞtu fu yt Sðu y uf untu Äthý fÞto u rð»tÞ ¼tu ÔÞt uÚte
Sð tu {tuût ÚtÞtu rn. {txu yt unu fhe u «íÞût ¼ ðt {¤u tu un
ht¾ðtu Au, rnk tu un tu íÞt fhðtu Au. ytðe he u tu t t { ËtÚtu Xhtð
fhe wkò ztuzeÞt ¼h ¾kz{tk hnu÷tk eÚttuo VÞto, ý ßÞthu «íÞût ¼ ðt tu
{u¤t ÚtÞtu íÞthu un tu tþ fhðt {txu Ë{wÿ{tk ze u {he sðwk ytðtu
r ùÞ fhe u Ë{wÿ{tk zðt {txu Þt.
íÞtk Ë{wÿ t ftkXt W h hnu t f÷kf {nt uð t ytux÷t W hÚte
Ë{wÿ{tk zât ý Ë{wÿu nth ftZe tÏÞtk. íÞthu tu t tu un tzðt {txu
{nt uð u tÚt ¼eze u uXt tu ý Ë{wÿu s¤ t {tuòÚte nth ftZât. u
{nt uð yt ¤ Ë{wÿ tu {tuòu ytðu íÞthu yufðtkË qh týe ÚtE òÞ tu ý
{hý ÚtÞwk. íÞthu ºteS ð¾ {hðt {txu þkfh u tÚt ÷eÄe íÞthu ytftþðtýe
ÚtE su y uf sL{ tk wÛÞu fhe u t{u÷tu { w»Þ un tu tþ fheþ rn.
{ w»Þ unu fhe u s ¼ ðt e ¼Âõ ÚttÞ Au u ¼Âõ yu fhe u s ËkËthË{wÿ
Útfe yt Sð tu {tuût ÚttÞ Au u «íÞût ¼ ðt tu {u¤t yt unÚte ÚttÞ Au
{txu {thu «íÞût ¼ ðt tu {u¤t fhðtu ntuÞ tu nt÷{tk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt t{ Zzt{tk Au íÞtk òytu yux÷u «íÞût ¼ ðt {¤þu u {thtu
{tuût ý Útþu.
255
ytðwk ytftþðtýe wk ð[ Ëtk¼¤e u wkò ztuzeÞt Ë{wÿuÚte ½uh s tk
t{ Zzt Þt. íÞtk t t¾t[h t h th{tk ©eðtËw uð thtÞý t ytuhzu
uXu÷t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fÞtO íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt su
nu wkò ztuzeÞt {u ytftþðtýe t ð[ Úte ynª ytÔÞt fu ? íÞthu wkò¼tE
fnu nt. ytðe he u ©eS{nthtsu yk Þto{e ýu fÌtwk uÚte ©eS tu tftu r ùÞ
ÚtÞtu su yt ©enrh «íÞût whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au. yu{
òýe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ntÚtÚte ð o{t Äthý fhe, fkXe uhe,
ËíËk e ÚtE u tu t u t{ Þt.
íÞtk ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt wk ¼s fh t n t. u ©eS t yt u÷t
r Þ{tu wk t÷ fh t Útft tu t u t{ ytðu÷t Ëí whw»t tu Ë{t { fhðtÚte
yuftkr f ¼õ Út t n t u ºtýuð yðMÚtt{tk ©eS{nthts e {q u òu t
Ë t y¾k z æÞt {tk hnu t yu ð t týðe t{ t w k ò ¼tE ztu z eÞtyu
©eS{nthts yûthÄt{{tk ÄtÞto yuðwk Ëtk¼éÞwk fu whk tu t t ½h wk ft{fts
zÞwk {qfe u Z wh ytÔÞt u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t uh{t ËwÄe
yL s¤ ÷eÄt rËðtÞ {kr h wk ft{fts fÞwO.
íÞthu tu t¤t k Mðt{eyu qAâwk fu {u yL s¤ fu{ ÷u t Úte ?
íÞthu fnu fkX{tk yL týe Q h wk Úte suÚte ÷u tu Úte. Ae ©eS{nthts
¼õ hts wkò¼tE ztuzeÞt u Útt {týfe ½tuze u uh{t t r ðËu {æÞtnT u
tu t t yûthÄt{{tk ÷E s t nðt. >>164>>
t{ Z wh{tk yuf ð¾ ©eS{nthts yûth ytuhze{tk uXt n t.
íÞtk Sðt¾t[h Útt h tu ËeÞtu ytÔÞt íÞthu fhe{¼tE hðtýeyu
h t ËeÞt u htuõÞtu u Sðt¾t[h u sðt eÄt. u ©eS e tËu ytÔÞt. u
h tu ËeÞtu òh{tk sE u fe o tðt ÷tøÞtu. íÞthu ©enrhyu qAâwk su, ftuý
fe o tu÷u Au ? u u {the tËu tu÷tðtu. yu{ fÌtwk fu whk ©eS tËu
tu÷tÔÞtu. u h t ËeÞt u òuE u ©eS fnu su, ytðtu ¼tE kÄ ? íÞthu
Sðt¾t[h tuÕÞt su, fu{ ¼tE kÄ ? íÞthu ©enrh fnu su, u týe e ËtÚtu
ðZ tu n tu.
256
yu{ fne u fnu su, yt ykÄthe ht u ðhËt ðhËu Au. u ½u÷t
e{tk týe ytÔÞwk Au. u òu wk ½u÷t e e Ët{e th ª ¤tu Au u ª ¤t tk
t ÷tÔÞ tu ¾htu. íÞthu h tu ËeÞtu tuÕÞtu su, ÷tðwk. íÞthu ©eSyu u e
ËtÚtu ÷û{eht{ u {tufÕÞt. u yt ftkXu Q¼t hÌtt. u h tu ËeÞtu týe t
qh{tk ze u Ët{u ftkXu sE ª ¤t tk t ÷E yt ftkXu ytÔÞtu. Ae uW
sý ËtÚtu ©eS{nthts e tËu ytÔÞt.
Ae Sðt¾t[hu qAâwk fu, {thtu ¼tE kÄ fÞt r ðË tu ? íÞthu u
rð»tu e ©eS{nthtsu ðt fhe su, yt h tu ËeÞtu qðosL{{tk htò n tu u
ti útñý u t¤ tu u {nt wLÞþt¤e n tu. u {tuZu {t u u t yt tu. u
htò yuf ð¾ qò fh tu u Ë{u u ËtÄw eÚtoÞtºtt fhðt s t n t u ËtÄw
ftk ¤eÞtu e ytþtÚte htò tËu ytÔÞt. u htò u qò fh tk u ntuh ð¾
÷tøÞtu. uÚte ËtÄwytuyu òÛÞwk su, yt htò t t rn ý y t t Au. u ¼q
suðtu Au yu{ fne u u ËtÄwytu [tÕÞt Þt. uÚte htò u nw s ®[ t ÚtE
ý ©t yt u÷ u ©t ÷t ðtÚte u htò tu ßÞthu un ze Þtu íÞthu u
htò {tuxt ð {tk ¼q ÚtÞtu. tu t e wºte t Ë ý t fthýu u eÚtuo s th
{týËtu t hM t{tk yuf ðz n tu u{tk r ðtË fhe u hnu tu n tu u eÚto fhðt
s th nhftuE {týË yt hM u ytðu u u u ¼q {the u ¾tE s tu uÚte u
ð wk t{ y½tuhe ð zâwk n wk. uÚte u hM u htòyu [tufe {qfe n e.
u yuf Ë{Þu y{u íÞtk ytÔÞt u hM u [tÕÞt íÞthu [tufeðt¤tytuyu
y{ u ¾t¤ðt {kzât. ý y{u htuft tk [tÕÞt. u fÌtwk su, u u nwk íÞtkÚte
Ëtze ô u hM tu [t÷ tu fhwk. u Ë{u {the ËtÚtu [tufeðt¤tytu [tÕÞt.
u{ e yt ¤ nwk [tÕÞtu. Ae u ¼q u { u òuE u rð[th fÞtuo su, yts {thtu
ytnth qhtu Útþu yu{ Äthe u u ¼q u {tht Ët{e tux {qfe u { u tÚt ¼eze
u {U ý u ¼q ËtÚtu tÚt ¼eze u Ë{u {U u ¼q u y T¼w [{ífth
u¾tzâtu. uÚte u ¼q {tht {tk zâtu. u u u {U ©t Úte {wftÔÞtu n tu. u
yt sL{{tk h t ËeÞt t{u rðÏÞt ýt u tBÞtu Au. {txu u {thtu qðosL{ tu
¼tE kÄ Au. ytðwk ©eS{nthts t {w¾Úte h t ËeÞt wk ytÏÞt Ëtk¼¤e u
Sðt¾t[h rð uhu yt k u t{ t n t u íÞtkÚte ©eS {nthts e hò ÷E u
h t ËeÞt Ërn Sðt¾t[h tu t u ½uh s t nðt. >>165>>
257
©eS{nthts e fkXe Äthý fhðt t {rn{t rð»tu e ðt toytu
t{ Ëthk wh t nrh¼õ u t{ ¾tk¼zt t xu÷ ËtÚtu ðtze{tk ¼t
ht¾u÷ n tu. uÚte Ëthk wh t nrh¼õ ¾tk¼zt t xu÷ u ©eS{nthts e
÷e÷t e ðt toytu fh t n t. u xu÷ u ËíËk e fhðt {txu yuf ð¾ u Ëk u
tu÷tðe u Ëthk hw t nrh¼õ fnu su, yt ftuþ ntkf t xu÷ u ©eS{nthts e
ðt tu fhtu. íÞthu u ËtÄw ftuþ ntkf t xu÷ e tA¤ [t÷e u ¼ ðt e ðt
fh t n t. Ae Ëk e ðt Úte yf¤tÞu÷ xu÷u u ËtÄw u htuýtu {tÞtuo uÚte
Ëk u ðË{wk ÷t ðtÚte uËe Þt. u Ae f¤ ð¤e íÞthu tAt ðt tu fhðt
÷tøÞt, uÚte xu÷ fnu su, Mðt{e {thu { u þwk fnuðwk Au ? íÞthu ËtÄw fnu
su, { u ð o{t Ähtðe u fkXe Äthý fhtððe Au.
Ae týe u ½tuheÞu uËe u ð o{t Ähtðe u fkXe nuhtðe. Ae u
xu÷ u ¼q ð¤ u÷tk u ytÔÞtk u tk ýt u tuze tÏÞ yu{ fÌtwk ý ¼q Úte
fkXe yuðwk t{ uðtÞwk uÚte u xu÷u ÷tfze ÷E u ¼q u {Ëtký ËwÄe uze
{qõÞtk. Ae rþhËtxu ËíËk htÏÞtu u Ëk u s{tze u {tVe {t e u tu t tu
y htÄ {tV fhtÔÞtu. u ý Ëk t y htÄu fhe u w:¾ ¼tu ððwk zâwk n wk.
{txu Ëk tu Útt ËíËk e tu y htÄ õÞthuÞ fhðtu rn. >>166>>
t{ ÍªÍtð h tu fý e ½ ~Þt{ tË ©eS{nthts tu yuftkr f ¼õ
n tu. r hk h ©eS e {q Äthe u {t¤t Vuhð t n t. t{ Ä{to tu [tu¾tu
yt t. ytðt W¥t{ ËíËk e n t. u fý e u ¾¤t{tk ft{ fh tk fkXe qxe
E. AeÚte u fý eyu rð[th fÞtuo su ½uh sE u fkXe nuheþ. n{ýtk
¾¤t{tk ft{ fhðwk zâwk {qfe u ½uh sðwk Úte. ytðtu ËkfÕ fhe u ¾¤t{tk ft{
fh tu n tu yux÷t{tk u s{ t q u¾tÞt u u ½ ~Þt{ tË fý e u {th
{thðt {kzât. íÞthu u ËíËk eyu fÌtwk su { u ËíËk e u fu{ {thtu Atu ? íÞthu
s{ q fnu fu {the ztuf{tk fkXe õÞtk Au ?
tu ytðe he u s{ q t fnuðtÚte ¾¤t{tk ft{ fhðwk ze {qfe u t{{tk
sE u whk fkXe Äthý fhe ytÔÞtu yux÷u s{ t q fý e ½ ~Þt{ tË u
fkXeðt¤tu òuE u ¼t e Þt. ytðtu fkXe Äthý fhðt tu « t Au {txu ËíËk eyu
fkXe qxe òÞ tu whk eS fkXe nuhe ÷uðe ý fkXe nuÞto rËðtÞ [t÷ðwk
258
rn. fu e uXu tu su{ útñý e s tuE qxe E ntuÞ tu eS s tuE
nuhe u [t÷u Au ý s tuE su Xuftýu qxe E u XuftýuÚte s tuE nuÞto rð t
útñý [t÷ tu Úte, u{ ËíËk eyu fkXe Äthý fÞto rð t [t÷ðwk rn yu s
yt ðt tu rËØtk Au. >>167>>
t{ W{hu X t yrÄfthe ËíËk e ðztu ht{tk hnu t n t. u { ýu
þkfht[tÞo t fnuðtÚte fkXe tuze t¾u÷ ý u yrÄfthe e Mºteyu fkXe tuze
rn. y u u yrÄftheyu tu t e Mºte e fkXe tuztððt u ½ýtu s yt ún fÞtuo
ý Mºteyu tu fkXe tuze s ®n. yu{ fh tk u yrÄfthe {tk tu zâtu u
yk ft¤ ð¾ u u{ e Mºte ©eMðtr{ thtÞý tk {kr h{tk uð tk þo fhðt
E n e u u {tk t zu÷t yrÄfthe e tËu s{ t q ytÔÞt u {thðt
{tkzâtu u ¾tx÷uÚte u yrÄfthe u nuXu tze tkÏÞtu u {¤{q h ÚtE Þwk.
uðt{tk u yrÄfthe e Mºte þo fhe u ytðe. uÚte s{ q ½h{tkÚte
nth ef¤e Þt. Ae u yrÄftheyu tu t e Mºte tËu fkXe {tk e u nuhe
íÞthu u yrÄfthe t ¤t{tk fkXe òuE u u s{ q ¼t e Þt. u tu t e
Mºte u u yrÄfthe fnu su, òu {u Úttuztk {tuztk ytÔÞtk ntu tu s{ t q { u
{the u Sð ÷E u ¼t e ò . ytðtu fkXe Äthý fhðt tu « t Au. u fkXe u
nuhu÷t { w»Þ u òuE u s{ q ¼t e òÞ Au. >>168>>
yuf xu÷ u [wzu÷ ð¤ e n e. uÚte u [wzu÷ htrºtyu ytðe u u xu÷ u
w:¾ u. u w:¾ ßÞthu xu÷Úte Ën ÚtÞwk rn íÞthu ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt t ËíËk e u [wzu÷ ð¤ ðt Ëk kÄe ðt fne. Ae u ËíËk eyu
W tÞ tÔÞtu. òu {u y{tht ËtÄw tËuÚte ð o{t Äthe u fkXe nuhtu tu u
fkXe u òuE u [wzu÷ {the tËu ytðþu rn {txu y{the uXu {u ý
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËíËk e Úttytu.
ytðwk ËíËk e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©e Mðtr{ thtÞý t Ëk tËuÚte ð o{t
Äthe u fkXe nuhe, ËíËk e ÚtE ©eS{nthts wk ¼s fhðt ÷tøÞt. u s
htrºtyu u xu÷ t ½h{tk ytðe u xu÷ u [wzu÷ fnu su {tht ¤t{tk hnu÷tu
tk ýtu tuze tÏt Útt f t¤{tk hnu÷wk r ÷f ¼qkËe tÏt tu nwk the tËu
ytðwk. tht ¤t{tk hnu÷t tk ýtÚte nwk ¤wk Awk uÚte {the tËu {thtÚte
yðt wk Úte. ytðe he u [wzu÷u ¤t{tk hnu÷e fkXe u tk ýtu fÌttu ý u
259
[wzu÷Úte fkXe yuðwk t{ ý fnuðtÞwk rn. uÚte xu÷u òÛÞwk su ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt e fkXe Äthý fhðt tu nw s « t Au.
ytðe he u òýðtÚte u xu÷u ËíËk rþhËtxu Äthý fÞtuo u ¤t{tkÚte
fkXe tu íÞt fÞtuo rn uÚte u [wzu÷ ytX r ðË ËwÄe xu÷ tËu ytðu u fkXe
tuzðt wk fnu ý ßÞthu fkXe tu íÞt fÞtuo rn íÞthu u xu÷ u ð¤ u÷e [wzu÷
¼t e s e nðe. ytðtu ©eS{nthts e fkXe tu « t Au. >>169>>
t{ ftðt{tk «Út{ ËíËk ntu tu ý h[tÚte ËíËk ÚtÞtu Au u yuf
ð¾ ftrXÞtðtz t u ËíËk e útñý u t{{tk r¼ûttð]r {txu ytðe u
fwk¼th u ½uh W thtu fÞtuo. yuf ËíËk e útñý ytË tË tk t{tu{tk r¼ûtt
{tk ðt òÞ u yuf ËíËk e útñý fwk¼th u ½uh tu t u ¾tðt {txu hËtuE
fhðt hnu. yu{ Úttuzt r ðË [tÕÞwk ux÷tf{tk u fwk¼th tu Atufhtu {tk tu zâtu.
u u Atufht tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu s{ t q u Atufht u ÷uðt ytÔÞt ý
fwk¼th t ½h{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ËíËk e útñý hËtuE fh tu
n tu uÚte s{ t q u fwk¼th t ½h{tk uËe þõÞt rn u Atufht t Sð u
÷E þõÞt rn u s{ q ©eS{nthts t ËíËk e útñý u òuE u ¤ðt
÷tøÞt uÚte ½h nth s Q¼t hÌtt.
Ae s{ q u rð[th fhe u t{ t xu÷ t Atufht u {tk tu fhe tk¾e u
u Atufht u s{ t q u fÌtwk su tht t u fnu su y{thu fwk¼th t Atufht t
Sð u ÷E sðtu Au ý íÞtk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ËíËk e útñý
hËtuE fhu Au {txu y{thtÚte fwk¼th t ½h{tk uËt wk Úte. {txu útñý u ynª
{thu ½uh tu÷tðtu tu s y{u fwk¼th t ½h{tk uËe u u fwk¼th t Atufht t
Sð u ÷E sEyu u u ËíËk e útñý u {tht r t rn tu÷tðu tu y{u
thtu Sð ÷Eþwk.
ytðtu ¼Þ yt ðtÚte u xu÷ t Atufhtyu tu t t r t u W h e ðt
fne uÚte u t{ tk {w¾e xu÷u tu t tu {týË {tuf÷e u fwk¼th t ½h{tk
hnu÷t ËíËk e útñý u tu t u ½uh tu÷tðe u hËtuE wk ËeÄwk yt e u tu t u
½uh hËtuE fhðt uËtzâtu yux÷u s{ t q fwk¼th t ½h{tk uËe u fwk¼th t
Atufht t Sð u ÷E Þt. AeÚte t{ t {w¾e xu÷u W h e tu t t Atufht e
fnu÷e ðt t{ t {týËtu u fne u fnu su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e fkXe
260
Äthý fh th ËíËk e e tËu s{ q sE þf t Úte suÚte ftðt t{{tk ½ýt
{týËtu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄw tËu ð o{t Ähtðe u fkXe nuhe u
ËíËk e Út t n t.
ytðtu ©eS{nthts e fkXe tu « t Au. {txu tu t t Sð t fÕÞtý
{txu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e fk X e Äthý fhe u ËíËk e ÚtE u
©eS{nthts wk un ÞO Mðtr{ thtÞý-Mðtr{ thtÞý ¼s fhðwk u s
{ w»Þ un tu {tuxtu ÷t¼ Au. >>170>>
t{ Z wh t Sðt¾t[hu yuf ð¾ u nòh {týËtu yufXt fhe u
t t¾t[h u {htðe t¾ðt tu rð[th fÞtuo. u ðt ©eS{nthtsu òýe fu
hw k t t¾t[h e tËu Þt u rðM th Ërn ðt fhe u fnu su {tu Ëthk wh
òytu u nwk ynªÞtk hnwk. u Ëtk¼¤e u t t¾t[h fnu su {thtu íÞt fhe u
{thu Ëthk wh sðwk u Xef fnuðtÞ rn, fthý fu þqht u þqht [Ztðu yuðt
ÞwØ{tk {thtu íÞt {thtÚte fu{ ÚttÞ ? ð¤e òu òô tu ÷tuf{tk {the ® t
ÚttÞ u þºtwytu Ët{u ÷zðwk u ûtrºtÞ tu Ä{o Au. uÚte þºtwytu ËtÚtu ÷zðt EåAwk
Awk ý esu sðt e RåAt Úte.
u ðt Ëtk¼¤e u ©eS t t¾t[h u fnu su ¼÷u ÞwØ ÚttÞ u e ®[ t
{thu fhðe {thu tu {the yt¿tt «{týu ðh ðwk. {thu {the hûtt fhðe
Au. {txu {u yts Ëthk wh òytu u Ae nwk { u ynª tu÷tðwk íÞthu
ytððwk. yu{ fne u htXtuz ÄtÄ÷ e ËtÚtu t t¾t[h u Ëthk wh {tufÕÞt. Ae
t t¾t[h e r{÷f nrh¼õ tu tËu esu Xu f týu {tu f ÷tðe u Ae
©eS{nthts tu t e tËu hnu÷t þqhðehtu u fnu su, {u nrÚtÞth ÷E u iÞth
hnuòu, fthý fu un zu íÞtk ËwÄe ÷ztE fhðt e Au. tu WíËtnu Ërn þºtw e
ËtÚtu ÷zðwk. u t¤tytu u k qftu kÄtðe u eò su Zzt t nrh¼õ tu u hðth
rð uhu y tÔÞtk u ©eS{nthtsu áZ fåA ðtéÞtu u u W h fuz tkÄe u
tu t t uþ {tVf {tÚtu VUxtu tkæÞtu. u fuzu s{iÞtu u fxth Äthý fÞtuo u
tu t t yt¾u þhehu [k [tu ze u Zt÷ Útt tý tu ¼tÚttu u ntÚt{tk Ä w»Þ
týu Ërn Äthý fÞwO u ]®Ën e uXu ¼Þkfh MðY Äthý fhe u uXt. u
t¤tytu Útt Ëthk w h tk Sðt¾t[h rð u h u y u nrÚtÞth Äthý fhe u
©eS{nthts t Ë{e {tk Q¼t hÌtt.
261
u s Ë{Þu þºtwytuyu ÷û{eðtze{tk þuhze t ðtZ{tk yÂø {uÕÞtu. uÚte
{u½S Útt nË u òuðt ©eSyu ðtzeyu {tufÕÞt. u òuE u u uW ¾u
tBÞt u u ðt Ëtk¼¤e u ©eS{nthts e ÷t÷[tu¤ ytkÏÞtu ÚtE. uðt{tk
Sðt¾t[h tk efhe y{w÷tk Útt y{heyu ©eS u fÌtwk su, yt ft{ fhtð th
y{tht r t s Au. yux÷t{tk t t¾t[h tk VtuE Ëtu{t tE ©eS{nthts
tËu ®Ën t fhe u tuÕÞtk su, nu ©eS{nthts, {the tËu ftuE wk [t÷u
u{ Úte u{s ð¤e {u òu { u yt¿tt fhtu tu yt úñtkz tu tþ fhe t¾wk
tu Sðt¾t[h þe ý he{tk ?
yu{ fnu Au ux÷tf{tk Ëtu{t tE t {tÚtuÚte þt{ ytuZýe ¾Ëe sðtÚte
ËVu ðt¤ òuðt{tk ytÔÞt. u òuE u ©eS{nthts Ëtu{t tE u fnu su, {u
[krzft wk Y Äthý fhtu u nwk ]®Ën wk Y Äthý fhwk. u yt ýu uWyu þºtw tu
tþ fhðtu. yu{ fne u Ëtu{t tE t {tÚtu Útt {w¾u fuþh Ërn [k
[tu ztÔÞwk. u yt¾u þhehu fkfw Útt w÷t÷ tÏÞtu. u ntÚt{tk Ëtk u÷wk ytÃÞwk.
u ©eS{nthts ý tu t t ntÚt{tk Ä w»Þ tý Äthý fhe u ÷zðt iÞth
ÚtE u hðtsu Þt. u íÞtk Q¼t hne u ©eSyu ®Ën t fÞtuo. u ®Ën t
Ëtk¼¤e u Ëðuo ºttË tBÞt. Ëtu{t tE ý ©eS tËu Q¼tk hÌttk. u ð¾ u
Ët{tðtzeÞt ÞtuØtytu t t «fth t t fh t ytÔÞt. u ©eS{nthts wk
]®Ën Y òuE u ¼Þ tBÞt. u{s [krzft Y Ëtu{t tE u òuE u ý ºttË
tBÞt.
u Ë{u ©eS e tËu Q¼t hnu÷t Ëtu{÷t¾t[h Útt Ëwht¾t[h Útt
½u÷tu ÄtÄ÷ rËðtÞ t þqhðehtu þºtw Ët{t tuzât. uðt{tk yuf {wË÷{t
©eS{nthts e Ët{tu k fq tu ¼ztftu fhðt òÞ Au xu ÷tf{tk ©eS e RåAtÚte
u e k qf Vtxe u u {wË÷{t e {qA u tZe Ë¤ e. u òuE u Ët{tðtzeÞt t
{týËtu ¼Þ tBÞt u tu tu t tk nrÚtÞth u tk¾e E u tXt. u rðfht¤
Y Ëtu{t tEyu tu t t ntÚt{tk hnu÷t Ëtk u÷tÚte {thðt ÷tøÞtk. uÚte ðentu
Zðe Útt fwhS Útt yt÷tu tuðt¤eytu yu ºtý sýu {¤e u ©eS{nthts e
«tÚto t fhe u ÞwØ kÄ h¾tÔÞwk. u u Ë{u þºtw ÷tuftu Sðt¾t[h t h th{tk
Ëk tE Þt. u Ëtu{t tE W h «ËÒt ÚtÞu÷t ©eS{nthtsu Ëtu{t tE t {tÚtt
W h ntÚt {qõÞt u yt÷t tuðt¤eÞt W h «ËÒt ÚtE u ©eSyu tu t t
ytr© tËu ÞwØ kÄ h¾tÔÞwk.
262
Ae Ëtu{t tE u ©eSyu t t¾t[h t h th e hûtt fhðt yt¿tt
fhe. u nrÚtÞth Äthý fh th t¤tytu u h th wk hûtý fhðt e yt¿tt fhe.
Ae Ë Mðthtu Útt [tË nrÚtÞth Äthý fh th u tu t e ËtÚtu ytððt e
yt¿tt fhe u tÚt¼õ tËu {týfe ½tuze {k tðe u tu u ©eS{nthts
Sðt¾t[h t h th{tk ÄtÞto. u Sðt¾t[h u [t MðhÚte fÌtwk su, yt
ft{ {u s ¾tË fhtðu÷wk Au. A tk nwk tþ fh tu Úte u wk fthý fu y{w÷tk
Útt y{he u uW {thtk yuftkr f ¼õ Au. rn h yt eûtý hðthÚte
{tht fxft fhe t¾ .
yt «fthu fne u ©eS íÞtkÚte tu t t t¤tytuyu Ërn ÷û{eðtzeyu
Þt. u íÞtkÚte s{e u ©eS{nthts Ëthk wh ÄtÞto. u fuzuÚte Ët{t
ûtðt¤t t {týËtu u ðthkðth tðt wk ÚtÞwk u fux÷tf ºttË t{ t Útft {hý
t{ t n t. ytðe he t w:¾ u tþ fh tht ©enrh t [rhºt u su ftuE
Ëtk¼¤þu Útt fnuþu Útt M{hý fhþu u {týË ËkËth t tþÚte hrn ÚtE u
©eS{nthts t yûthÄt{ u t{þu. >>171>>
t{ ÷tuÞt{tk ©eS{nthts tk {tuxt¼tE ht{« t ¼tE Útt ©eS t
t t¼tE RåAtht{¼tE ytÔÞt. Ae t¤t ¼e{¼tE u ËkfÕ ÚtÞtu fu
ht{« t ¼tE ftuý nþu u fuðt ¤eÞt nþu ? Ae htrºtyu ht{« t ¼tEyu
¼e{¼tE u ]®ËnY u þo eÄtk uðe s he u esu r ðËu ý ]®ËnY u
þo eÄtk íÞthu ¼e{¼tEyu ©eS{nthts u ðt fhe. Ae ©eS{nthtsu
ht{« t ¼tE ftuý Au u u¾tzðt {txu ¼e{¼tE u {æÞhtrºt u rðþu Ë{trÄ
fhtðe u yt ¤ ©eS u tA¤ ¼e{¼tE ytðe he u [t÷ tk, nu÷tk t t¤{tk
Þt. íÞtk ð[÷t {kr h e yuf ytux÷e W h þu»t thtÞý t t fýt wk Y
Äthý fhe u tuZu÷t n t.
u{ u ©eS{nthtsu u h e Ëtuxe yztze yux÷u Í fe u òøÞt u
{kr h nth ytÔÞt u {tuxwk un ðÄtÞwO u nòh {tÚttyu Ërn þu»t thtÞý
þtu¼ðt ÷tøÞt. u þu»t thtÞý t {tÚtt W h yuf ïu {q ¼e{¼tEyu
òuuE u ©eS u qAâwk. íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt su yt þu»t thtÞý Au u
u{ t {tÚtt W h ïu {q sýtÞ Au u ht{« t ¼tE Au. Ae íÞtkÚte ©eS
¼e{¼tE Ërn ÿeft©{{tk Þt. íÞtk tuhze e[u uXu÷t úñt k Mðt{e u
263
u¾e u ©eS u qAâwk. íÞthu ©eS fnu nt, u úñt k Mðt{e tuhze ¤u Au.
Ae íÞtkÚte ©eS{nthts ¼e{¼tE Ërn ïu îe {tk Þt. íÞtk {wõ tuyuÚte
ðªxtÞu÷t tu t¤t k Mðt{e u u¾e u qAâwk íÞthu ©eS fnu su {wõ tu u W uþ
fhðt r hk h tu t¤t k Mðt{e ytðu Au.
Ae íÞtkÚte tu÷tuf{tk Þt íÞtk r íÞt k Mðt{e u uÏÞt u qAâwk íÞthu
©eS{nthts fnu u ý ynª {wõ tu u W uþ fhðt ytðu Au. tu÷tuf{tk
¼e{¼tE u {qfe u ©eS yûthÄt{{tk Þt. Ae ¼e{¼tEyu ©eS{nthts u
rn u¾ðtÚte þtuÄðt ÷tøÞt. u q{tu tzðt {tkze íÞthu {wõ fnu, ©eS yt
rÚtÞu ÚtE u W h yûthÄt{{tk Þt Au. Ae ¼e{¼tE ý yûthÄt{{tk
Þt. íÞthu fuð¤ us uÏÞwk ý ©eS{nthts u uÏÞt rn. uÚte ©eS u
tu÷tððt {kzât íÞthu {wõ fnu u tu nuXu Þt. {txu {tu nuXt sE u
Ë{trÄ{tkÚte ò þtu íÞthu { u ©eS{nthts tk þo ÷tuÞt t{{tk Útþu.
Ae ¼e{¼tEyu Ë{trÄÚte nth ytðe ©eS tk þo fÞtO u tu u Ë{trÄ{tk
òuÞu÷e Äe ðt fne u fnu su, nu ©eS{nthts, yt ht{« t ¼tE tu
Ëtûtt T þu»t thtÞý t yð th Au u{tk ftkE ËkþÞ Úte. yu{ ¼e{¼tE
t¤t ©eS{nthts u fnu t n t. >>17h>>
t{ k[t¤t t Íeýt¼tE yuf Ë{Þu ©eS{nthts tËu nw tþ e tu
Ë{iÞtu fhtððt {txu tu t t t{Úte ÷tuÞt t{ ytðe u ©eS e «tÚto t fhe
fu nu ©eS{nthts Ëðuo Ëk Útt Ëðuo nrh¼õ tuyu Ërn yt ©e {the ËtÚtu
k[t¤t ytðe u nw tþ e tu Ë{iÞtu fhtu yux÷e {the {ú rð k e Au. uÚte
©eSyu nt tze u k[t¤t ÄtÞto íÞtk Íeýt¼tE u ½uh Útt¤ s{e u Ë¼t{tk
uXt n t. u ð¾ u hk h{ðt tu iÞth fhtðu÷ n tu u hk ÷E úñt k
Mðt{e Útt r íÞt k Mðt{eyu Ëus Q tu hk n tu u ©eS W h tkÏÞtu uÚte
©eS{nthts heËtE u tu t t {wft{u Þt.
yux÷t{tk Íeýt¼tE ytÔÞt u{ýu ðt Ëtk¼¤e. uÚte tu t t { {tk
{qkÍtÞt u íÞtkÚte {wõ t k Mðt{e tËu Þt u Mðt{e u fnu su {tu
©eS{nthts u Ë{òðtu fu suÚte hk h{ðt Äthu íÞthu {wõ t k Mðt{e ©eS
tËu Þt íÞthu ©eS fnu y{the W h ftuE Q tu hk tk¾u tu y{u hk
h{ðt ytðeyu yu{ {u y{tht ò{e Úttytu. íÞthu Mðt{eyu nt fne. Ae
264
©eS{nthts {wõ t k Mðt{e Ëk tÚtu hk h{ðt ÄtÞto u Íeýt¼tE tu { tuhÚt
qhtu fÞtuo. u ©eS{nthts hk u h{e u Ët ¤e e{tk M t fhðt ÄtÞto
íÞthu hk ðt¤tk ðMºttu Íeýt¼tE u ytÃÞtk. u M t fhe u ts uðts u tu t t
{wft{{tk ÄtÞto.
íÞtk Íeýt¼tE u ©eS{nthts e EåAtÚte Ë{trÄ ÚtE u yûthÄt{{tk
Þt. íÞtk huf yð thtu ©eS{nthts e M wr fh t òuÞt. u{s fux÷tf
[{ífthtu ý òuÞt. Ae Íeýt¼tE Ë{trÄÚte ò ú ÚtÞt. Ae u{ýu su
Ë{trÄ{tk u¾u÷ u Ëðuo Ë¼t t {týËtu Ëtk¼¤u u{ ðt fne Ëk¼¤tðe. u
Ë{Þu ©eS{nthtsu yuf ðt fne su { u Ëðo yð th tu yð the òýu ý
ftuE yð th u wÕÞ òýu, yuf s {thtu áZ ytþhtu ht¾u. «u{ qðof {the
¼Âõ fhu. y¾kz {thwk t{ hxý fhu u y¾kz {thwk æÞt Ähu. u ªz úñtkzÚte
«er yu hrn ÚttÞ u úñ ÚtE u h úñ yuðtu su nwk u { u Ëk un hrn ÚtE u
¼su. u {the {q {tk y¾kz { ht¾u u ft{¢tuÄtr f yk :þºtw u {q¤{tkÚte
W¾tze tk¾u »txTQ {yu hrn ÚttÞ. Ëtu t u u Äq¤ u htu h {t u,S¼ u
r Þ{{tk ht¾u. ðtË tyu hrn ÚttÞ. {t hrn ðh u u yt÷tuf Útfe W tË
hnu. yt su {U ðt fhe u «{týu su ð oþu u {tht yûthÄt{ u t{þu. u
{tht Ë{e u hnuþu. ytðe ©eS{nthts e ðt Ëtk¼¤e u ð oðt tu Ëðo {týËtu
r ùÞ fh t nðt. u rð»tÞ wk fe o
ht -ftVe-{w u yu{ òýu hu, ËwhEþ Ëðtuo he- ýu rn {ws u hu,
ftuE e u htu he {w u-xuf >>
ytþhtu su u yuf s {thtu, r ùu áZ r »ft{-«u{ ÷ûtýt whý
¼Âõ , fhu u ytXw ò{- t{ hxu {thwk hu,-y¾kz hnu æÞt Ärh-
{w u >>
«er ªz úñtkzÚte xt¤u- tuzu ËnwÚte M un úñ ÚtE u rh úñ
¼su- su rð»tu rðfth rð un-{the {whr {tk hu-òuzu { sw e fhe-{w u-
2 >>
ft{ ¢tuÄtr f yk hþºtw- u t W¾tzu {w¤-hne ¾x Wh{e Útfe
hnu Ë{ òýu f f u Äw¤-S u s hË thu-ð[ {thwk rþhÄrh >>
{w u-3 >>
265
r ðtË ef e{tor ÚtE-hnusu s sõ W tþ yuðt s yûth uhu
t{u. Ë t hnu {the tË-nh¾ ht{ fnu Au hu-yu{ ðt÷u ðt frh
>>{w u-4 >>173>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts k[t¤tÚte ÄtÞto u Ë{Þu htsftuxÚte
ð oh Ëtnu u yMðth {tufÕÞtu u yMðthu ©eS{nthts u ºt ytÃÞtu u ºt
÷tÄt X¬h u tu÷tðe u Ënw u ðtk[e Ëk¼¤tÔÞtu. AeÚte ©eS Z whÚte [tÕÞt
u ðtkfeÞu Þt u íÞtkÚte W{ht¤u {wft{ fhe u htsftux ÄtÞto. Ae ©eSyu
yt ¤Úte ¼e{¼tE u Útt uðt ¼õ u ð oh tËu {tufÕÞt. ©eS{nthts
u{ e ËtÚtu Ät{Äq{Úte htò t {wft{u ÄtÞto. íÞtk uytu u Ëðtuo¥t{ ytË
W h uËtzât.
Ae ©eËnò k Mðt{e e tËu ð oh Útt r÷ Ëtnu u Útt ðr÷Þ
Ëtnu u xtu e W the u ©eS{nthts u u ÷t e tË {tVf Ët{t uXt. u
Ë{u hM h fux÷ef [[to ÚtE. Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u ð oh htòyu
ºtý «§ qAât. «Út{ yu{ qAâwk su, Ë e fu{ Útt e nþu ? eswk Sð wk Y
fntu. ºteswk ðifwkX Ät{ õÞtk Au u fntu. u ºtýuÞ t W¥th ©eS{nthtsu ytÃÞt.
u Ëtk¼¤e u ½ýtk s ¾wþe ÚtÞt. ©eS{nthts t MðY {tk ½ýtu M un ÚtÞtu. u
u ntÚt òuze u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u fnu su, y{ u ftkE fnuðwk ntuÞ tu
Ëw¾uÚte fntu.
íÞthu ©eËnò k Mðt{e fnu su, {tht htßÞ{tk útñý u VtkËe y tÞ
Au Útt tÞtu tu ðÄ ÚttÞ Au yuðwk y{u Ëtk¼¤u÷wk Au. u uW {thu fhðwk rn.
yu{ ð oþtu tu yt {thwk htßÞ ½ýtk ft¤ ËwÄe hnuþu. yux÷e ðt fhe u
ð¾ u u Ëtnu fnu su yuf útñýu þtnwfth t ºtý efht {the tkÏÞt tu ý
y{u Atuze {qõÞtu tu ý u útñýu [tuÚte ð¾ þtnwfth tu [tuÚttu Atufhtu {the
tkÏÞtu. íÞthu y{tuyu u u VtkËe yt u÷ Au. tu ý yt ©e e yt¿tt «{týu
útñý Útt tÞtu tu ðÄ rn fheyu.
yu{ fne u ©eS{nthts e ÞÚttÞtuøÞ qò rð uhu fhe. u Ë{u t t¾t[hu
shtýt hefu ½tuztu yt ðt wk fÌtwk. u Ëtk¼¤e u u Ëtnu tuÕÞt su {u
{thu ½uh ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u htÏÞt Au uÚte y{tu u {tuyu ÷t¾tu
½tuzt ytÃÞt Au yu{ y{u {t eyu Aeyu. íÞthu ©eS{nthtsu htS ÚtE u tu u
266
rþûtt ºte u Ëtnu u yt e. u ðtk[e u u Ëtnu tu ½ýtk s ¾wþ ÚtE u fnu su
nwk yt rþûtt ºte «{týu ftÞ t «ð toðeþ. u y{tht w t {tV fhòu. u
y{thwk Útt y{tht w~{ wk ý Ëthwk ÚttÞ yuðtu ytþeðto yt tu.
Ae ©eS{nthts u Ëtnu tu u ytþeðto E u htsftuxÚte [tÕÞt u
Z wh ÄtÞto. u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Z whÚte htsftux ÄtÞto íÞthu
u{ e Ëk tÚtu yt[tÞo©e yÞtuæÞt«Ët S {nthts Útt yt[tÞo©e h½wðehS
{nthts Útt {wfwk t k S úñ[the Útt þwft k Mðt{e Útt r íÞt k Mðt{e
Útt t t¾t[h Útt Ëwht¾t[h Útt Ëtuu{÷t¾t[h Útt ¼e{¼tE ytr f
ËtÚtu n t. >>174>>
t{ ðz t÷{tk ©eS{nthts yuf ð¾ u ytk ÷e e[u Ë¼t fhe u
uXt n t. íÞtk ËtuSºtt t{ e tuÄ e Mºte ztftuh tÚt tk þo fhðt Þu÷.
u þo fhe u ðz t÷ ytðe. u Mºte {nt{kºt skºt txf[uxf e ¼hu÷e n e.
u Mºteyu rð[th fÞtuo su ©eMðtr{ thtÞý W h yz {kºte u t¾wk. yu{
Äthe u ©eS{nthts tËu ytðe yz {kºte u tkÏÞt. tu ý ftkE ÚtÞwk u
©eS fnu su yt yz ftuý t¾u Au u u ftuý Au ?
íÞthu u tEyu sðt ytÃÞtu su nwk ËtuSºtt t{ e tuÄ tE Awk.
{ u yr¼[tÚte {thðt t rð[thÚte {kºtu÷t yz t¾u÷ n t ý { u ftkE
ÚtÞwk. {txu {u h{tí{t Atu. yu{ fne u tu÷e su {U {tht W h su {kºt
¼ýe u yz tkÏÞt n t us {kºtÚte {kºtu÷t yz Úte yZth útñý {tÞto Au
u rËðtÞ tu th Úte. yu{ fne Vtðu u{ þç tu÷ e Ëtu e E.
Ae ©eS{nthtsu Ë¼t Ëtk¼¤ tk ðt fhe su yt ytðu÷e su Mºte
n e u qðuo {tþe w t n e. f]»ýtð th{tk u u ÷t ntu tu VtÔÞtu uÚte yt
ð¾ u { u {thðt {txu ytðe n e ý u wk ftkE [tÕÞwk íÞthu u Mºte ynªÚte
¼t e E Au. >>175>>
t{ ¾tu÷rzÞt yuf ð¾ ©eS{nthts ÄtÞto n t íÞtk ðtýeÞt
nkËhts¼tE ©eS t yuftkr f ¼õ n t. uytu ©eS u yt ún fhe u tu t u
½uh ÷E Þt. u ðtýeÞt e ÂMÚtr ½ýe w o¤ ntuðtÚte r ¥t¤ tk ðtËý At e
he u ðtýeÞt u ½uh {qfe u u wk ËeÄw ÷E ½uh ytðe útñý tËu þwØ ¼tðÚte
Útt¤ fhtðe u ©eS{nthts u s{ðt uËtzât. íÞthu nkËhts¼tE ©eS tËu
ntÚt òu z e u u X t. u { u ©eSyu u { t ÔÞðnth e ðt q A e. íÞthu
267
nk Ë hts¼tEyu ©eS u tu t t he ýt e ðt fne tðe. u Ú te
©eS{nthts u u t W h ½ýe s Þt ytðe.
©eS s{e hÌtt fu whk iÞth ÚtE íÞtkÚte [tÕÞt. u hM t{tk
nkËhts¼tE ¼õ wk [th rð½t wk ¾u h ytÔÞwk. u{tk tshe ðtðu÷e ý
ðhËt e tÛÞ u ÷eÄu ËwftE Þu÷e eXe. uÚte ©eS{nthtsu {u½ u yt¿tt
fhe fu kw nkËhts ¼õ t ¾u h{tk Ëthe he u ðhËt fÞo. ytðe ©eS e
yt¿ttÚte ytu[ª tu ðhËt ÚtÞtu u u ¼õ t ¾u h{tk s ½qkxý¼h týe
¼htE Þwk. u{ t Útz t ¾u hðt¤tyu nkËhts¼tE u ðt fhe su {tht
©eMðtr{ thtÞý tu «íÞût ¼ ðt Au uÚte {tht ¾u h{tk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u ðhËt ðhËtÔÞtu u {u sE u swytu. u nkËhts ¼õ u ¾u h{tk
sE u òuÞwk u rð[th fÞtuo su ©eS{nthtsu {tht W h ½ýe Þt fhe. u
tshe tfe íÞthu Ëtu{ý tshe qhe ÚtE. yuðe ©eS{nthts e ðtýeÞt
nkËhts¼tE e W h ½ýe s Þt n e. >>176>>
t{ ðtkft uh t útñý òk wztk e xtu ÷e ¼he u Z wh ©eS{nthts
{txu ÷E u ytÔÞt. u s ð¾ u ©eS{nthts yûth ytuhze{tk rðhts{t
ÚtÞt n t. u útñýu ©eS u u ÷t e u xtu ÷e {qfe. u òuE u ©eS{nthtsu
qAâwk su yt xtu ÷e{tk þwk ÷tÔÞt Atu ? íÞthu útñý fnu su yt ©e {txu
tfu÷tk Ëðtuo¥t{ òk wztk ÷tðu÷tu Awk. {txu yt ©e u òk wztk u s{tu, suÚte fhe u
{tht Sð tu {tuût ÚttÞ. uÚte ©eS{nthts u tu t t ntÚtÚte xtu ÷e Atuze u
òk wztk ntÚt{tk ÷E u nu÷tk ½ýtk s ð¾tý fÞtO Ae {wfwk t k S úñ[the u
tu÷tðe u týe {k tÔÞwk. u u stk wztk u ÄtuE u ©e tu e tÚtS u s{tze u tu u
s{ t òÞ u ð¾tý fh t òÞ. ytðtk Ëthtk òk wztk {u ÷tÔÞt u s{e u
nwk {tht W h ½ýtu s «ËL ÚtÞtu Awk. {txu {thu {the tËu su {t ðwk ntuÞ
u Ëw¾uÚte {t tu. nwk { u yt wk.
íÞthu u útñýu ©eS{nthts u ¾hu¾h «ËL ÚtÞu÷t òýe u fÌtwk su
{ u qsðt Ëthw [hýth®ð yt tu. yu [hýth®ð e {thu ½ýe sYh Au.
Ae u útñý wk tu÷ðwk Ëtk¼¤e u whk s hk Útt ðMºt {k tðe u [hýth®ð
yuf òuze tze ytÃÞtk. Útt òk wztk e «Ët e yt e u ÷E u útñý tu t u
t{ s t n t. u [hýth®ð yíÞth ËwÄe u t ðkþ hk ht t {týËtuyu
Ët[ðe ht¾u÷tk Au u u [hýth®ð wk qs {ntíBÞ qðof fhu Au. >>177>>
268
t{ þentuh t suXt¼tE útñý yuf ð¾ suX {rn t{tk tu t tu e t
ftkXt W h hnu÷tu òk wztu n tu u tk òk wztk ßÞthu tõÞtk íÞthu suXt¼tEyu
ËkfÕ fÞtuo su yt òk wztk nu÷tk ©eS{nthts u s{tzeyu Ae yt ýtk
W Þtu {tk ÷uðtk. yuðtu Xhtð fhe u Ëtks t ð¾ u Ëthtk Ëthtk tfu÷tk {tuxtk
òk wztk W htðe u yuf xtu e÷e{tk ¼he u Z wh ytÔÞt. u Ë{Þu ©eS{nthts
yûth ytuhze{tk tu t t t¤tytu Ërn uXt n t. íÞtk ©eS{nthts tËu
suXt¼tEyu xtu ÷e {u÷e kzð T «ýt{ fÞto u ©eS u fnu su yt ©e u {txu
òk wztk ÷tÔÞtu Awk. u yt ©e yk efth fhtu.
uÚte whk òk wztk u s¤Úte þwØ fhe u ©e tu e tÚtS u s{tze u tu u
s{ðt ÷tøÞt. u òk wztk s{ t òÞ u suXt¼tE útñý Ët{wk òuE u nw s
òk wztk tk ð¾tý fh t òÞ. u ©eS{nthts fnu su yt òk wztk t Ítz tk
{q¤ e ftkXu e t s¤{tk ntuðtk òuEyu, fthý fu eòk òk wztk fh tk yt
òk wzt{tk ½ýtu s Mðt Au. íÞthu suXt¼tE útñý fnu su nt ©eS{nthts
yt ©e fntu Atu u{s Au. u òk wztu e u ftkXu {tht r t©eyu ðtðu÷tu Au
u u òk wztk tu Mðt yt ©e fntu Atu uðtu Au.
íÞthu ©eS u suXt¼tE ¼õ u fnu su yt òk wzt tk es y{thtk
«Ët e tk ÷E òytu. u u u {tu ðtðòu u nwk ý {the yûth ytuhze e
Aðtzu yuf ¾qýu {tht ntÚtÚte s htu wk Awk. u u òk wztu {tuxtu Útþu íÞthu u tk
V¤ nwk Útt ©e tu e tÚtS Útt Ëk - t¤t-nrh¼õ rð uhu s{eþwk. u wk V¤
{ u ý {¤þu. yu{ fne u ©eS{nthtsu u suXt¼tE ¼õ u òk wztk e
«Ët e yt e. u útñý u tu t e tËu yuf r ðË ht¾e u esu r ðËu hò
yt e uÚte suXt¼tE útñý tu t u t{ Þt.
Ae ©eS{nthtsu u òk wztk wk es tu t t ntÚtÚte s{e ¾tu e u
¾u h e ft¤e {txe Útt ¾t h k¾tðe u u{tk òk wzt wk es htuÃÞwk. u tu t wk
t¾u÷wk Útt ÄtuÞu÷wk su «Ët e wk týe u ftÞ{ òk wztk{tk òÞ uðe he u
yuf t¤ fhtðe. u týe t ytÄthÚte òk wzt wk Ítz Úttuzt Ë{Þ{tk Ëðtuo¥t{
ÚtÞwk. u u òk wzt u V¤ ÚtÞtk íÞthu u t Ët{wk òuE u ©eS fnu su yt òk wztu
y{u ðtÔÞtu u tk V¤ ÚtÞtk {txu u V¤ W thtu. u ©e tu e tÚtS ò u íÞthu
©e tu e tÚtS u {uðt{tk Ähòu. yu{ fne u u òk wztk W htÔÞtk.
269
Ae ©e tu e tÚtS òøÞt íÞthu ©e tu e tÚtS u s{tze u ©eS{nthts
tu u s{ t n t. Ae tu t e «Ët e tk òk wztk Ëðuo Ëk - úñ[the- t¤t-
nrh¼õ rð uhu u ytÃÞtk. u ©eS fnu su yt òk wztk ßÞtk ËwÄe ntU[u íÞtk
ËwÄe ftÞ{ ©e tu e tÚtS t {uðt{tk yt òu yu{ ©eS{nthtsu yt¿tt fhe.
u s «{týu h ð»tuo ßÞthu òk wztk tfu íÞthu tu e tÚtS t {uðt{tk W Þtu {tk
÷u t n t. u òk zw tu ©eS{nthts Ät{{tk ÄtÞto Ae ËwftE Þtu. u òk zw t tk
ËwftE Þu÷tk ÷tfztk Z wh {kr h{tk yíÞth ËwÄe Ët[ðe ht¾u÷tk Au. òk wztk tk
÷tfztk tk òºttyu sðwk íÞthu þo fhðtk. >>178>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthtsu yufËtu u ytX «fhý VuhÔÞtk n tk. u{tk
½qk{xt ð o{t wk «fhý [t÷ wk n wk. uðt Ë{Þ{tk úñt k Mðt{e Sðt¾t[h t
h th{tk hnu t n t. u{ýu yuðtu rð[th fÞtuo su yt ½qk{xt ð o{t
©eS{nthts {wftðu tu Ëthwk, fthý fu ßÞthu eyu tnðt sðwk zu Au íÞthu
ftÞ{ yuf {týË tuh th ntuÞ íÞthu WL{¥t k t{tk M t ÚttÞ Au u tAwk
yðtÞ Au. u «fhý kÄ fhtððt tu ËkfÕ tuu t u áZ ÚtÞtu.
u úñt k Mðt{e tu ËkfÕ ©eS{nthtsu òýe ÷eÄtu. uÚte ©enrh
¼ wS u fnu su {týfe ½tuze ÷tðtu. y{thu ÷û{e t sðt rð[th Au. u
úñt k Mðt{e u Sðt¾t[h t h th{tkÚte tu÷tððt {týË {tuf÷tu. u tu u
úkÚt ÷¾ t ntuÞ tu ý u ÷¾ðt wk z wk {qfe u whk ytðu. yux÷e ðt fhe u
½tuze {k tðe. u {týfe ½tuze W h Mðth ÚtE u ÷ª zt t Ítz Vh e [thuftuh
½tuze Vuhððt ÷tøÞt. u s ð¾ u úñt k Mðt{e ihtk {tVf tu t wk {w¾
ðMºtÚte Ztkfe u ÷xftk fh tk fh tk t t¾t[h t h th{tk ytÔÞt.
u úñt k Mðt{e u ytð t òuE u ©eS{nthtsu ½tuze u Q¼e ht¾e. u
úñt k Mðt{e u yt k t ð[ Úte qAðt ÷tøÞt su Xfhtýtk yzðtýtk fu{
? yu x ÷u t¤tk fu { , ½h{tk ðu ÷ u ÷ n e fu rn ? u tu W¥th
ú ñ t k Mðt{eyu ytÃÞtu su ðtðýe sw e Þt Au . u Ëtk ¼ ¤e u ð¤e
©eS{nthtsu qAâwk fu ½tuzþt¤t{tk ½tuzwk n wk fu rn ? u t sðt {tk úñt k
Mðt{e fnu fu, ½h tk Äýe ½tuzeyu [Ze Þt Au. u Ëtk¼¤e u úñ{wr u
©eS{nthts fnu fu, tkËhwk fu{ tu÷ t Úte ? íÞthu úñt k Mðt{e fnu su,
yt ©e nw tkËhwk tu÷ t nþtu.
270
ytðwk úñ{wr wk ð[ Ëtk¼¤e u whk s ½tuze W hÚte Q he u úñt k
Mðt{e t {w¾ W h Ztkfu÷wk ðMºt tu t t ntÚtÚte ©eS{nthtsu ÷E ÷eÄwk u
fÌtwk fu ytsÚte ½qk{xt ð o{t wk «fhý hnuðt ãtu. eswk «fhý [÷tðeþwk.
yu{ fne u úñt k Mðt{e Útt eò Ëk tuyu Ërn ©eS{nthts ÷û{eðtzeyu
ÄtÞtO. íÞtk Úttuzeðth hne u tr¤Þuhu zwk hu sE u tAt t t¾t[h t h th{tk
©eS{nthts ÄtÞto. >>179>>
t{ ðtkXðt¤e yuf ð¾ ©eS{nthts ÄtÞto n t. u Ë{u u s
t{ t xu÷ ytu¥t{¼tE Útt w÷t h tðtS yu uW sý tfe fuhe t
xtu ÷t u ÷E u ©eS{nthts tËu ytÔÞt. ytð tk hM t{tk yuðtu rð[th
fÞtuo fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e Ëk tÚtu u{ t ËtÄw Útt úñ[the t¤t
nrh¼õ fux÷tf Au. u Ëðuo u ©eMðtr{ thtÞý yt u xtu ÷t e tfe fuhe
ç u ÷u¾u Ëðuo u ðnU[e yt u u yt ýu u u ç u tfe fuhe «Ët e e yt u,
u tu u ý u tfe fuhe tu t {txu ht¾u, tu u ©eMðtr{ thtÞý u h{uïh
yt ýu {t ðt u u{ t yt ýu ËíËk e Útðwk.
ytðtu tu t t { {tk ËkfÕ fhe u ßÞtk ©eS{nthts r hts{t n t
íÞtk uytu uW sý ytÔÞt. u ©eS{nthts tËu xtu ÷t tfe fuhe t u {qfe
«ýt{ fhe u Q¼t hÌtt u fnu su yt tfe fuhe y{tuyu yt ©e u {txu
ytýe Au. u e ÔÞðMÚtt yt ©e e EåAt {ws fhtu. yux÷u u uW t ËkfÕ
«{týu tu t e Ëk tÚtu su su n t u Ëðuo u ç u tfe fuhe yt e.
u ytu¥t{¼tE xu÷ u Útt w÷t h u ý tu t t ntÚtÚte «Ët e e
ç u tfe fuhe yt e. uðt Ë{t{tk íÞtk yuf útñý Ë¼t Ët{u Q¼tu n tu.
u útñý u ©eS{nthts fnu su ytðtu rð«, þuhze, ðtkËu yuhze. yu{
fne u u tfe fuhe u útñý u ý yt e. u tfe hnu÷ u tfe fuheytu tu u
©eS{nthtsu ÷eÄe. uðtu [{ífth òuE u tfe fuhe ÷tð th uW sý Útt
útñý Útt u s t{ t fux÷tf ÷tuftuyu ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý t MðY tu
r ùÞ fhe ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtÞt u uytu ©eS{nthts t
yuftkr f ¼õ ÚtÞt n t. AeÚte w÷t h u yuðtu ËkfÕ fux÷uf r ðËu ÚtÞtu
fu ©eMðtr{ thtÞý wk {kr h fhðt {txu {the s{e yt wk. yu{ Xhtð fhe u
271
tu t t ËkfÕ «{týu {kr h fhtÔÞwk. u ©eMðtr{ thtÞý {kr h tu ÷u¾ ðz t÷ t
{kr h u ËtU ðt{tk ytðu÷ Au. u t ðkþ t yíÞth ËwÄe ËíËk ht¾u Au.
>>180>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts yuf Ë{Þu yûth ytuhze{tk uXt n t. u
ð¾ u t t¾t[h t ¼hðtz òuuÄt¼õ ©eS{nthts tk þo fhe u Ët{t Q¼t
n t. u òuÄt¼õ u ©eS{nthts fnu su òuÄt¼õ {the tÞtu { u ðþ
ÚtE Au yu{ ÷tuftu wk fnuðwk Au. u tÞtu { u ðþ fuðe he u ÚtE Au. u {tu
{ u tðtu tu nwk nt tzwk su òuÄt¼õ u tÞtu ðþ ÚtE Au. íÞthu òuÄt¼õ
©eS{nthts u fnu su tÞtu u {tht W h nw s nu Au. u tÞtu u nwk
Ëe{{tk [thðt òô Awk íÞthu {u u t ez{tk tÞtu u [thwk ý {thwk ftuEÚte
t{ ÷uðtÞ rn. { u ftuE ý òu t¤ u yÚtðt {thu tu yt Äe tÞtu
{ u {th th u {the t¾u. yt ©e { u {the tÞtu u¾u uðe he u Äe{u hne u
yuf Út tx {thtu.
yu{ òuÄt¼õ u fÌtwk yux÷u ©eS{nthtsu tÞtu u¾u uðe he u òuÄt¼õ u
[u Mðhu tu÷tðe u yuf Út tx {the. u Ëtk¼¤e u ðtzt{tk qhu÷e u Ëðuo tÞtu
yuf { nwkftht fh e u [t qkAzt u WAt¤ e ©eS{nthts u {thðt ytðe
u [tuVuhÚte ©eS u ½uhe ÷eÄt. òuuÄt¼õ ½ýwk tÞtu u tAe ðt¤u tu ý tAe
ð¤u rn. u nwkfthu nwkftht fhðt ÷t eÞtu òýu ©eS{nthts u {the t¾eþu
fu þwk? yuðe tÞtuu W tð¤eÞtu òuE u tu t t yk :fhý{tk ½ýwk s eðtÚte
òuÄt t u ¾¼t W h E u yuf { ytuËhe e W h [Ze Þt. tu ý
tÞtu Aðtzu ytuËhe e Sf Q¼e hneÞtu.
u òuE u ©eS{nthts òuÄt¼õ u fnu su nðu ½ýe ÚtE u {the
tÞtu {the tk¾u yuðe Au. {txu ¼÷t ÚtE u {the tÞtu u ðtzt{tk qhe ãtu,
rn tu { u {the tk¾þu. yuðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u whk s
òuÄt¼õ u ðtk¼ fhe fu whk tÞtu ðtzt{tk [t÷e E. íÞthu ©eS{nthtsu
òuÄt tk fux÷tkf ð¾tý fÞtO u ©eS fnu su {u tÞtu ðþ fhe Au, uðe s
he u ©ef]»ý h{tí{tyu tÞtu u ðþ fhe n e. {txu wk ©ef]»ý h{tí{t tu
Ë¾t Awk. u yt÷tuf{tk {the «íÞût e «ËL t {u¤ððt {txu sL{ Äthý
fhu÷tu Au.
272
yu{ fne u ©eS{nthtsu tu t e «Ët e tu Útt¤ òuÄt u u r ðËu
y tÔÞtu. suðt òuÄt¼õ uðt s es÷ t{u ¼hðtz n t. ßÞthu es÷¼õ
tÞtu tu t íÞthu ft wztu hu-ft wztu hu yu t t s t u tÞtu tu t s t
u es÷ ¼hðtz t ht {tk ½ýe s {eXtþ n e. u ©eS{nthts{tk ½ýe s
«er n e. uÚte u es÷¼õ ßÞthu ßÞthu tÞtu tuðu íÞthu ©eS{nthts
u es÷¼õ tËu sE u Q¼t hnu t u qA t su ft wztu ftuý ?íÞthu
es÷ ¼hðtz tÞ t ytk[¤{tk{Úte qÄ e þuz ©eS{nthts t {w¾f{¤
W h {thu u fnu su {the tËu su Q¼tu Au u s ft wztu Au.
yu{ fne u fnu su ©eS{nthts yt tswk qÄ h wk tunu÷wk {the W h
Þt fhe u òu {tu eytu tu nwk tô. u es÷ ¼hðtz wk nu òuE u ©eS
nt tzu fu whk s es÷¼õ Wxfu÷e yuf Ëthe {tuxe tkË¤e ©eS{nthts u
qÄ tðt {txu ßÞthu tÞtu tu t íÞthu tu t tËu ht¾ t n t. Útt tu t t
fuzeÞt e ftuþu yuf qÄ ¤ýwk ÄtuÞu÷wk ht¾ t n t. yux÷u ©eS{nthts e
{hS òuE u u es÷ ¼hðtzu whk s tk ze{tkÚte qÄ t¤e u Veý Ëtu wk
©eS u tÞwk. u qÄ tu tuhtu ËVu {qA u ytfthu W ÕÞt ntuX W h Út tu n tu.
u u òuE u yuf r ðË ©eS qÄ wk t fh t n t. uðt{tk úñt k Mðt{eyu
ËVu tuhtu òuE u u rðþu tk fe o fhu÷tk Au. ytðe he u uW ¼hðtztuyu
©eS{nthts e Útt t t¾t[h e ½ýe s «ËL t {u¤ðu÷e n e. >>181>>
t{ yt¾t{tk ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts ft S¼tE n t. u
ft S¼tE u yuf r ðËu u{ e {t w©eyu htrºtyu ðt fhe su wk ¾u h{tk
h¾tu u òÞ Au. u Ëðth{tk ðnu÷tu ytðsu, fthý fu ð÷tuýwk ðu÷wk fhðwk Au. yu{
u e {tyu fÌtwk íÞthu ft Syu nt fne su Ëðthu nwk ðnu÷tu t ËwÄe
ytðeþ. {u tu¤e{tk nª t¾e u Útt Q wk týe iÞth fhe ht¾òu. yu{
fne u tu t t ¾u h{tk Þtu. íÞtk ©eS{nthts e {qr o Äthe u {t¤t Vuhðe u
©eS wk æÞt fhe ©eS Útt Ëk rð uhu wk M{hý fhe u ËqE Þtu u ½
ytððtÚte u{ e {t t t fÌtt «týu u ò e þõÞtu rn.
u ¼h ½{tk ËqE hÌtt u ½uh u e ztuþe ðtx swðu. u ðthkðth ytu
ft S, yu{ tuftÞto fhu u {w¾uÚte yu{ tu÷u su ft S nS ytÔÞtu rn u
273
nª qhe u tu¤e iÞth fhe u ytÔÞtu ntu tu { u nª ð÷tuðhtð . {tht
yuf÷tÚte nª ð÷tuðtÞ u{ Úte. nu ©eS{nthts ft S u Þt fhe u ¾u hÚte
s tze u ynª ytðu u{ fhtu.
yu{ tu÷u Au ux÷tf{tk ©eS{nthtsu ft S t suðwk s MðY Äthý
fhe ztuþe e tËu ¾zfe W½ztðe u ztuþe e Ët{u hne u nª ð÷tuðhtÔÞwk. Ae
ztuþe u fnu su { u ¼q¾ ÷t e Au tu ftkE ¾tðt wk yt tu. nwk s{e u tAtu
¾u h òô fthý íÞtk {thu fux÷wkf ft{ tfe Au. yu{ fÌtwk íÞthu ztuþeyu
swðth wk ¼Ezfwk XtkXðwk Útt {tu¤e Atþ ¾tðt yt e. u s{e u ©eS{nthts
su{ ft S òÞ uðe he u tu t e {t e tËu hò {t e u Þt. Ae Úttuze
ðthu ft S ¾u hÚte ½uh ytÔÞtu u tuut e {t u fnu su ÕÞtu nwk Atþ ð÷tuðhtðwk,
{ u ytð tk ðth ÷t e u wk fthý ytsu { u ½ nw s ytðe n e, ½ýtu
ò ðt òô tu ý s tÞ rn. ý yt u { u htrºtyu fnu÷ n wk su ðu÷tu
ytðsu. ý yt fthýÚte {thwk htuftðt wk ÚtÞwk n wk.
ytðe tu t t wºt e ðtýe Ëtk¼¤e u ztuþeyu sðt ytÃÞtu su ft S
ytðwk wk þwk tu÷u Au ? U ðu÷tu ytðe u {the Ët{u Q¼tu hne u Atþ ð÷tuðhtðe
Ae U {the tËu ¾tðt wk {tøÞwk íÞthu {U u XtkXðwk u {tu¤e AtË yt e u
wk u s{e u {the tËuÚte hò ÷E u ¾u h{tk Þtu u ð¤e tAtu whk ytÔÞtu
u Atþ ð÷tuððt wk qAu u wk fthý { u Ë{ò wk Úte. íÞthu ft Syu tu t e
ztuþe u fÌtwk su {t {u {t tu fu {t tu ý nwk ytÔÞtu s Úte. ý {u
©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ hts Atu uÚte ©eS{nthtsu {tht suðwk MðY
Äthý fhe u {the ËtÚtu Atþ wk ð÷tuýwk fhe u {the tËuÚte ¾tðt wk ¾tE u
tu u yá~Þ ÚtE Þt nþu yu{ { u sýtÞ Au. ©eS{nthts rð t eswk
ftuE ntuÞ rn.
ytðe ðt Ëtk¼¤e u ztuþe t yk :fhý{tk r ùÞ n tu uÚte rðþu»t r ùÞ
ÚtÞtu. ytðe he u ©eS{nthts tu t t yuftkr f ¼õ wk sYhe ft{ tu u fhu
Au yuðt ¼õ ðíË÷ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au {txu u ©eS wk r hk h
¼s fhðwk u s un tu ÷t¼ Au. >>182>>
t{ e ÷týt{tk ©eS{nthts ðýeoðuþu ð {tkÚte Vh tk Vh tk ytÔÞt
u h®Ën {nu t u ½uh {] [{o tÚthe u e÷fkX úñ[the uXt. u Ë{u
h®Ën {nu t e {t w©eyu e÷fkX úñ[the u qAâwk su tðtS ynªÞtk
274
yíÞthu fu{ ytðe u uXt Atu ? [tuhu òytu. ynª ftkE ¾tðt wk {¤ðt wk Úte.
{tht suðt tu ½ýt tðt ytðu Au u{s eò fux÷tf òztÄz t suðt ht¾
[tu¤e u h{ t ht{ r¼¾the ytÔÞt fhu Au. u Ät wk ¾tðt wk y{u õÞtkÚte qhwk
fheyu ? QXtu ynªÚte yu{ fÌtwk, íÞthu tE u úñ[theyu fÌtwk, eò tðt
suðtu nwk tðtu Úte. nwk suðtu tu nwk yuf s Awk.
ytðwk e÷fkX úñ[theyu fÌtwk tu ý ð[ tu y t h fhe u
r hMfth qðof ©eS u hò yt e íÞthu ©enrh [t÷e eféÞt. u ytus e u
ftkXu {tuxt ðz e e[u {] [{o tÚthe u W {ýu {w¾th®ð u rðhts{t ÚtÞt.
©e e÷fkX úñ[the e {q [{f e uXu s tu e ð]Â¥tytu u ¾U[e ÷u. [{f tu
sz ÷tuZt u ¾U[u Au tu yt tu Ëtûtt T ©eËnò k Mðt{e e su t W h áÂü
ÚttÞ u {u uðtu Sð ntuÞ tu ý tu t t Ëk kÄu fhe u tu t t ËL{w¾ tze
«tý ¾U[e ÷u.
ytðt e÷fkX úñ[the Þt¤wyu h®Ën {nu t u ½hÚte [t÷ e ð¾ u
h®Ën {nu t e {t w©e W h fhwýt áÂüÚte òuE [tÕÞt fu whk ztuþe wk
yk :fhý ©e e÷fkX úñ[the t hV ¾U[tE Þwk. u yk hÿÂü fhu yÚtðt
rnhÿÂüÚte swðu tu [tuVuh t÷MðY ©e e÷fkX úñ[the u¾tðt ÷tøÞt.
íÞthu u tEyu { {tk rð[th fÞtuo su {U tðt u ¾tðt eÄwk u r hMfth
fhe u ftZe {qõÞt. u tðtu rn ý u ftuE {tuxt whw»t ntuðt òuEyu rn h
{ u u¾tÞ rn.
yuðt rð[thtu fhu Au ux÷tf{tk h®Ën {nu t ½uh ytÔÞt. u{ e yt ¤
tu t u ½uh ytðu÷t t¤ úñ[the e Ë{ ú ðt fne tðe. u ðt Ëtk¼¤e u
whk h®Ën {nu t t¤ úñ[the u ¾tu¤ t ¾tu¤ t ytus e u ftkXu ytÔÞt.
íÞtk ðz e[u uXu÷t ©e e÷fkX úñ[the u òuÞt. tËu ytðe u yt ún qðof
tu t u ½uh uze Þt. u Ë{u ztuþeyu þwØ ¼tðÚte Útt¤ fhe u uð u s{tze u
©e e÷fkX úñ[the u s{tzât u fnu su {u ËtÄthý tðt suðt Úte. {u
ftuE {tuxt whw»t Atu fthý fu {the {q { u u¾tÞt fhu Au. íÞthu úñ[the
fnu Au yt {q ftuE u æÞt {tk ytðu uðe Úte. ý {tu qðo tk yuftkr f
¼õ Atu. uÚte {tht W h ¼ ðt e Þt ÚtE Au. {txu {thtk {tuxtk ¼tøÞ
Au yu{ {t tu.
275
ytðe he u ©e e÷fkX úñ[theyu fÌtwk tu ý rh qýo r ùÞ ÚtðtÚte
yu{ fnu su ht{t k Mðt{e y{tht h{uïh Au. {thu hnuðwk ntuÞ u Sð tu
{tuût fhðtu ntuÞ tu tðtS {u ynªÚte Útz{tk ÷tus t{ Au íÞtk òytu.
ytðwk u tEyu fÌtwk. Ae ©e e÷fkX úñ[the íÞtk htuft tk t{ ÷tus
ÄtÞto. Ae yuf ð¾ ht{t k Mðt{e e ËtÚtu ©eS{nthts e ÷týu Þt.
u Ë{u ht{t k Mðt{eyu h®Ën {nu t e {t w©e yt ¤ ðt fhe. yt
thtÞý{wr Ëðo yð th t yð the u Ëðtuo he ¼ ðt Au u nwk ¼ ðt
Úte. {u {thtk yuftkr f ¼õ ntu u {tht ð[ tu rðïtË ntuÞ tu {tÁk
æÞt ¼s fh tk yt thtÞý{wr wk y¾kz æÞt ¼s fhòu. tu { u
yt ¼ ðt y¾kz u¾tþu.
íÞthu u h®Ën {nu t t {t w©e ht{t k Mðt{e u fnu su yuf ð¾
ytðt s t t t¤ MðY yuf tðtuS {thu ½uh ytÔÞt n t. {U u{ u ¾tðt
yt tk r hMfth fhe u hò yt e n e. ý u r ðËÚte ythk¼e u yts
r ðË ËwÄe nS u {q { u y¾kz u¾tÞt fhu Au. íÞthu ht{t k Mðt{e fnu
su yt ©e e÷fkX úñ[the tu ntu t ytÔÞt fu ? íÞthu ©eS{nthts fnu
su nu Mðt{e nwk s tu u ytÔÞtu n tu. {tSyu tu { u ¾tðt yt tk ftZe
{qõÞtu n tu. ý h®Ën {nu tyu { u yt ún fhe u ½uh tu÷tðe s{tzâtu
n tu. u r ðËÚte {tS {the {q u y¾kz u¾u Au. u {tht « t Úte nS
y¾kz u¾tþu.
Ae ht{t k Mðt{eyu ©eS{nthts t « t e Útt yiïÞo e Útt
{rn{t e fux÷ef ðt tu fhe u ©eS{nthts tu Ëðtuo he r ùÞ ht{t k
Mðt{eyu ztuþe u Útt h®Ën {un t u fhtÔÞtu. Ae íÞtkÚte ©eS{nthts
Ërn ht{t k Mðt{e [t÷e eféÞt. u Vh t Vh t t{ {tk htu¤ s t
n t. >>183>>
t{ {týËt{tk {nt rðºt ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts útñý
h®Ën {nu t hnu t n t. u h®Ën {nu t útñý y{ tðt {tk nu{t¼tE
nXe¼tE t {wr { n t. u u{ýu ¾ò t e fwk[e h®Ën {nu t u ËtU e n e
u tu t t wºt tu rðïtË rn ux÷tu rðïtË þuX u ]®Ën¼tE tu n tu. u
h®Ën {nu t yuf ð¾ ©e ÷û{e thtÞý uð tk þo fhðt ytð t n t.
276
u{ýu hM t{tk rð[th fÞtuo su { u ©e h thtÞý t uþ{tk Ënw ytu¤¾u Au.
ý ©e ÷û{e thtÞý t uþ{tk { u ftuE ytu¤¾ wk Úte. tu {thtu Ëífth
{tht «{týu Útþu rn. {txu íÞtk htuft tk uð tk þo fhe u whk tAwk ð¤e
ef¤ðwk Au.
yuðtu áZ rð[th fhe u ðz t÷ ytÔÞt. u n w{t S Útt ý r t
Ë{e {tk tu t tu r M htu {qõÞtu. u tu t e ËtÚtu ytðu÷ {týË u íÞtk Q¼tu
ht¾e u ©e ÷û{e thtÞý uð tk þo fhe u uð yt ¤ ¼ux {qfe u Ë¼t{tk
Þt. Ë¼t{tk ©e h½wðehS {nthts Útt Ë T whwytu uXt n t. u{ u kzð T
«ýt{ fhe, yt[tÞo ©e h½wðehS {nthts yt ¤ rhðts «{týu ¼ux {qfe u
whk [t÷e eféÞt. u òuE u whk tu t¤t k Mðt{e Ë¼t{tkÚte QXât u
h®Ën {nu t u tu t e tËu tu÷tÔÞt u fnu su {thwk t{ h®Ën {nu t u
{thwk t{ {týËt u {u þuX nu{t¼tE nXe¼tE t {w e{ Atu. u {u ©e
÷û{e thtÞý uð tk þo u ytÔÞt uÚte nwk {the W h ½ýtu s «ËL ÚtÞtu
Awk. fu{ {the {t w©e t t Ëw¾e Au ?
u Ëtk¼¤e u h®Ën {nu t tu t¤t k Mðt{e u fnu su {u {thtk
{t w©e u õÞtkÚte ytu¤¾tu Atu ? íÞthu tu t¤t k Mðt{e fnu su nwk {thu ½uhÚte
[tÕÞtu u hM t{tk {thwk t{ ytÔÞwk. u {thu ½uh nwk Útt ©eS{nthts Útt
ft zt k Mðt{e ht hÌtt n t. u {the {t w©e t ntÚt e fhu÷e fZe,
¾e[ze y{u sBÞt Aeyu. u r ðËÚte {the {t w©e wk t{ Þt hnu÷ Au.
{txu {u {thtu r M htu õÞtk {qfu÷ Au ? yu{ fne u yt[tÞo ©e h½wðehS
{nthts t Ëuðf u tu÷tðe u fnu su h½wðehS {nthts e tËu yt h®Ën
{nu t tu W thtu fhtðòu.
ytðe he u Mðt{e t fnuðt «{týu W thtu Útt s{ðt tu k tu M ÞtuøÞ t
«{týu fhtÔÞtu. Ae yt[tÞo©e h½wðehS{ntts u tu t¤t k Mðt{eyu h®Ën
{nu t e ytu¤¾tý fhtðe u [thtk[ r ðË yt ún fhe u h½wðehS {nthtsu
htuõÞt. u yuf r ðË tu t¤t k Mðt{e qò fh t n t u s ð¾ u h®Ën
{nu t Mðt{e u kzð T «ýt{ fhe u tËu uXt. u Ë{u Mðt{eyu h®Ën
{nu t u qAâwk su {u hýu÷t Atu fu fwkðtht Atu ? u Ëtk¼¤e u sðt ytÃÞtu
su hÛÞtu n tu u Mºte un {qfe E Au. Ae Vuh ÷ø fÞtO Úte.
277
íÞthu Mðt{e fnu su {u ËwðtËýe t suðtu ðuþ fu{ ht¾u÷ Au ? fthý
fu t e t Útt Ëthtk ðMºttu Äthý fhðtk u hýu÷t u ÞtuøÞ Au. ý ðtkZt u
ÞtuøÞ Úte.
ytðwk Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u whk s tu t t W tht{tk Þt. t e t
ðuZ ðªxe rð uhu ftZe tÏÞtk u nehftuh e ftuhðt¤tk Ätu eÞtk Vtze tk¾e u Ët tk
ðMºt uhe Mðt{e u kzð T fhe uXtk uÚte Mðt{e ]®Ën¼tE W h nw htS
ÚtÞt u rð[th fÞtuo su yt h®Ën {nu t qðo t {wõ Au. yu{ Äthe u
tu t¤t k Mðt{e fnu su nu h®Ën {nu t { u ytsÚte ft{ tu ËkfÕ
r ÷fw÷ Útþu rn. u y¾kz ©eS{nthts t MðY {tk {the { tuð]Â¥t hnuþu.
u tu t¤t k Mðt{e t ytþeðto Úte u{ u MðÃ {tk ý ft{ tu ËkfÕ ÚtÞtu
ntu tu. u h®Ën {nu tyu t{ {týËt{tk tu t t ¾[oÚte Ëthwk þtu¼tÞ{t
{kr h fhtðe u u{tk {q ytu Ähtðe u u uð e ytSrðft ½xu u «{týu tkÄe
yt e. u tu u SÔÞtk íÞtk ËwÄe uðËuðt fh t u ftÞ{ {kr h{tk {t¤t Vuhð t
n t u h®Ën {nu tyu un {qõÞtu íÞthu fux÷tf ði§ð ÷tuftuyu rð{t tu
Ërn Útt Ëk t»to u Ërn ©eS{nthts tk þo fÞtO n tk.
yuðe he u un íÞt fhe u « t sýtðeu ©eS{nthts t yûthÄt{{tk
Þt n t u h®Ën {nu t ßÞthu nu{t¼tE nXe¼tE tËu n t íÞthu u{ e
r{÷f t tu u yrÄ r n t ý ftuE r ðË Ä tk yÚtðt t e tytu{tk
õÞthuÞ { e ð]Â¥t ÷tu¼týe ntu e u tu u yu{ rð[th fhu su {thu rðïtËu
{ u r{÷f ËtU e Au u{tk {thwk { tzwk tu rðïtË½t fÞtuo fnuðtÞ u
ð¤e ©eS{nthts e yt¿tt su Äýe u qAât rËðtÞ ftuE ý ðM w ÷uðe rn
u ðtõÞ ©eS{nthtsu rþûtt ºte{tk ÷¾u÷ Au {txu u wk WÕ÷k½ ÚttÞ tu
©eS{nthts ý {the W h nw fwhtS ÚttÞ yuðtu rð[th fhe u õÞthuÞ
tu t t { u [÷tÞ{t fÞwO ntu wk. yuðt h®Ën {nu t ©eS{nthts t
yuftkr f áZ ¼õ hts n t. >>184>>
278
ftuE e ðM w [tuhe ÷uðe u rðþu e ðt toytu
t{ ÷tuÞt{tk ½u÷t¼tE ftu¤e Útt u{ tk Mºte ©eS{nthts tk ¼õ
n tk. ©eS{nthts e t e{tuxe yt¿ttytu wk t÷ fh tk Ë tk ©eS e {q wk
æÞt ¼s r hk h fh tk n tk. ytðt W¥t{ ½u÷t¼tE ftu¤e tu t e Mºte
Ërn ft¤ zðtÚte Ëwh s t n t u hM t{tk ftuE tu t e tu zu÷ u Mºte wk
{ zu rn uÚte u t e t W h Äq¤ tk¾e íÞthu Mºteyu tu t t r u
qAâwk fu {tuyu þwk ZtkõÞwk ? íÞthu ½u÷t ¼õ fnu su {thwk { zu uÚte
t e t W h Äq¤ tk¾e Au.
Ae Mºte fnu su {the tËu týe ntuÞ tu ÄtuE t¾tu. {tht
rðctðt¤t ÚtÞt Au {txu ÄtuE u h¾tk nuhòu. ytðe he u ðt
fhe u u MÚtt Úte [t÷ tk [t÷ tk Ëwh ytÔÞtk u yÂï efw{th u ythu Q ÞtO.
esu r ðË q { ntuðtÚte ftuE þuX tk MºteAtufhtk M t fhðt ytðu÷tk u M t
fhe u ½uh Þtk Ae t e e u ftkXu t e tu hne sðtÚte tAe ½tuzt tze
÷E u t e tu tu ðt ytðu÷t þuXu ÷tuÞt t ½u÷t¼tE u qAâwk íÞthu u{ýu
t e tu tÔÞtu. u ÷eÄt Ae ½u÷t¼tE e ¿ttr qAe u tu t u ½uh ½u÷t¼tE u
u{ e Mºte Ërn ÷E Þt. ft¤ Q h tk ËwÄe tu t u ½uh uW sý u htÏÞtk.
u Ae MºteËrn ½u÷t¼õ u Ëtu Ëtu Yr Þt Útt ÷q ztk yt e u Ëwh Úte
ð¤tÔÞtk u tu t u t{ ytÔÞtk. ý hM t{tk zu÷tu t e tu [tuhe fhe u ÷eÄtu
rn. yuðe ©eS{nthts e yt¿tt t¤ th ½u÷t¼õ n t. >>185>>
t{-÷k t¤t t ytneh {tkzý ¼õ ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ
n t. uðËuðt-Ëk Ëuðt- t{-Ä{to tu ©eS{nthts e yt¿tt «{týu yt t n t.
u ©eS e {q Äthe u r hk h-{t¤t-{t Ëe qò-æÞt -¼s -fh t n t. ytðt
¼õ hts tu t e Mºte Ërn tzt{tk uËe u ¾u h s t n t. u hM t{tk
tuhzwk zu÷wk Mºteyu eXwk u Mºteyu tzt{tkÚte nuXu Q he u tuhzwk ÷eÄwk. Ae
{tkzý ¼õ u tzwk Q¼wk htÏÞwk u Mºte u qAâwk fu U þwk ÷eÄwk ? íÞthu u fnu ftkE
rn. Ae Mºte u ÷t {the yux÷u tuhzwk u¾tÞwk u tuhzt u hM t{tk k¾tðe
eÄwk. ý ftuE e zu÷ ðM w u [tuhe u tu u ÷eÄe rn u{ tu t e Mºte u ÷uðt
eÄe rn.
279
yuf ð¾ tu t u t{ ftuE ËtÄw ytÔÞt nþu u{ u esu t{ sðwk
nþu. uÚte {tkzý ¼ tËu tzwk òuztðe u htrºtyu [tÕÞt. hM t{tk e
ytðe íÞtk tðt {txu tzwk AtuztÔÞwk. Ae ¤r Þt {txu ËtÄwyu ftuE t
¾u h{tkÚte q¤t ÷eÄt. Ae {tkzý ¼õ fnu su q¤t tAt t¾e ytðtu.
ftuE e ðM w u t Äýe u qAât rËðtÞ ÷uðe rn, yu{ ©eS{nthtsu
rþûtt ºte{tk ÷ÏÞwk Au. {txu Äýe u qAât rð t ÷Eyu tu [tuhe fhe fnuðtÞ.
{txu q¤t tAt tk¾þtu tu s ynªÚte tzwk òuze u { u {qfðt ytðeþ.
ytðe ©eS e yt¿tt t¤ th Útt ¤tð th {tkzý ¼õ n t. >>186>>
t{ fwkz÷t t yt÷t¾w{tý ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts n t.
ftÞ{ {kr h{tk ©eS{nthts wk s M{hý fh t u ©eS e t e{tuxe yt¿tt u
rþh Ëtxu t¤ t n t. u yt÷t¾w{tý e fwntze tu ntÚttu ¼tk e sðtÚte ËkfÕ
fh t n t fu ntÚttu ft e ytððtu Au. yuðt ËkfÕ Úte htrºtyu Ëq t Ae MðÃ
ÚtÞwk. su ½tuzu [Ze u Ëe{{tk fwntze tu ntÚttu ft ðt s tk hM t{tk iÞth ntÚttu
u¾tÞtu.
íÞthu rð[th fÞtuo su ÷e÷wk Ítz ft ðt fh tk yt iÞth ntÚttu ÷E ÷ô
yuðtu ËkfÕ fhe u ½tuzuÚte e[u Q he ÷uðt òÞ Au uðt{tk tu t u M{]r
ytðe su nwk Mðtr{ thtÞý tu ¼õ Awk, u {thtÚte ftuE e ðM w [tuhe u ÷uðtÞ
rn yu{ Äthe u MðÃ t{tk ý ftuE e ðM w ÷eÄe rn. tu ò ú {tk tu fu{
÷u ? uðt u yt÷t¾w{tý nrh¼õ n t. u ©eMðtr{ thtÞý t t{ e ÄwLÞ
fhe u ¼q u ftZ t n t. ý fwntze tu iÞth ntÚttu ÷uðt tu ËkfÕ ÚtÞtu, uÚte
¼q ef¤ tk kÄ ÚtE Þtk. ytðe thfe ðM w ÷uðt t ËkfÕ Úte t ÚtÞwk suÚte
u{ tÚte ¼q eféÞwk rn. >>187>>
t{ e ¤e{tk ÷uðt¤ ft t¼tE ©eS{nthts t yuftkr f nrh¼õ
n t. ©eS e yt¿tt rþh Ëtxu t¤ t n t. u ©eS{nthts wk ¼s M{hý
fe o yr WíËtn Ërn r hk h fh t n t u Ä{or ct Útt ©eS t
MðY e r ct ½ýe s tfe n e. u MðY r ct{tkÚte zu uðt ntu t. u
ft t ¼õ e Mºte yuf ð¾ ¾u h{tk tu t t efht u ÷E u s e n e. u
Ë{u ft t ¼õ òh t ¾u h t {t¤t W h uXt n t. u tu t e Mºteyu
eò t ¾u h{tkÚte òh tu ËtkXtu Atufht u ¼tk e u ytÃÞtu.
280
Ae Mºte ¾u h{tk ytðe u fnu su ¾tðt nuXt Q htu íÞthu ¾tðt e t
tze. Ae fnu fu ¼q¾ ÷t e Úte? íÞthu ft t ¼õ fnu su ¼q¾ tu ÷t e
Au ý U ©eS{nthts wk ð o{t ÷tuÃÞwk {txu wk W ðtË fhu tu nwk ¾tô. íÞthu
Mºte fnu su ðt÷Syu ðu ÷eÄwk n wk uÚte ËtkXtu ft e eÄtu n tu. íÞthu ft t
¼õ fnu su ðt÷S fnu su wk fqðt{tk z tu u t fnuðtÚte wk zeþ? {txu
yt ýtk ¾u h{tk ËtkXt õÞtk ntu t uÚte U eò t ¾u h{tkÚte ËtkXt ÷eÄt.
Ae Mºteyu W ðtË fhðt e nt tze íÞthu ft t ¼õ u ¾tÄwk. Ae u
tE tu t t r e ðtx òu e n e fu ftuE r Þ{{tk [qfu tu u{ u ý
W ðtË fhtðwk. Ae ft t ¼õ u ðt÷eÞt u { V¤e yt e. Ae tEyu tu t t
r u fÌtwk su yt ýtk ¾u h{tk { V¤e Úte. {u eò t ¾u h{tkÚte { V¤e
÷tÔÞt. {txu ðt¤w rn fhðt ô. Ae tu t t {tuxt¼tE e Ëtûte fhtðe
íÞthu ðt¤w fhðt eÄwk. {txu ftuE t ¾u h e ðM w u t Äýe u qAât rð t ÷uðe
rn tu s ©eS e yt¿tt t¤e ýtÞ. {txu ©eS e yt¿tt ¾ z th ÚtE u
t¤ðe. >>188>>
281
©eS{nthts su tu ¼tð ntuÞ u wk s{u Au
u rðþu e ðt toytu
t{ ðz t÷ t útñý ftþeht{¼tE ©eS{nthts t y LÞ ¼õ
n t. u ftþeht{¼tE ©eS{nthts e {q Äthe u r hk h {t¤t Vuhð t
n t. u{ e ½ýe he ÂMÚtr u ÷E u ©eS{nthts u s{tzðt {txu nw
ËkfÕ fh t n t. su e tËu Ä ntuÞ u W¥t{ «fth t Útt¤ fhe u s{tzu
ý yt ýe tËu Ä ntuðtÚte þe he u Útt¤ fhe u s{tzeyu ?
ytðe tu t t r e ðtýe Ëtk¼¤e u u{ e Mºte fnu su ÞÚtt unu Útt
uðu. {txu yt ýu su ¾tEyu u ©eS{nthts u s{tzðt {txu Útt¤ fheyu.
Ae ftþeht{¼tEyu tu t e Mºte tËu ftu ht t htux÷t Útt {X e t¤
fhtðe. AeÚte u útñý tu s{tzðt tu ¼tð òuE u ©eS{nthts {wfwk t k
úñ[the Ërn ftþeht{¼tE u ½uh ÄtÞto u Ae M t fhe yuf e tk h
uhe Útt yuf ytuZe u ¼kzth{tk s{ðt uXt.
íÞthu ©eS{nthts yt ¤ Útt¤{tk ftu ht t htux÷t Útt {X e t¤
{qfe u òuE u ©eSyu fÌtwk fu su nu ftþeht{¼tE {u yk Þtor{ ýu y{thtu
ËkfÕ òýe u yt Útt¤ fÞtuo Au fthý fu nth t{ t nrh¼õ tu t ¤ ýðt¤t
Útt¤ s{e u ¤ ýðt¤t Útt¤ s{ðt e y{ u yhwr[ ÚtE n e {txu y{the
EåAt «{týu Útt¤ ÚtÞtu Au. yu{ fne u ©eS{nthts ftu ht tu htux÷tu Útt
{X e t¤ s{e u u ftþeht{¼tE W h «ËL ÚtÞt. {txu su tu ¼tð ntuÞ
u wk ©eS{nthts ½ýtk «u{Úte s{u Au {txu Ë T¼tðÚte s{tzeyu tu
©eS{nthts sYh s{u Au. >>189>>
t{ ðztu ht t t h útñýtuyu ©eS{nthts Z whÚte ðz t÷ Ë{iÞtu
fhðt ÄtÞto n t u Ë{Þu ËkfÕ fÞtuo su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt sBÞt
ntuÞ uðtu Útt¤ fhe u s{tzeyu yuðtu Xhtð fhe u tu t u W thu sE ¾tkz t
÷tzw Útt qÄ tf Útt qhe, ¼SÞtk, ¼t , t¤, yÚttýtk, t z, [xýe
rð uhu iÞth fhe u Útt¤{tk {qfe eòu Útt¤ Ztkfe u hM u týe Atkx tk Atkx tk
Xu f{tk ©eS{nthts t hËtuzt{tk Útt¤ ÷tðe {qfe u {wfwk úñ[the u tu÷tðe u
fnu su ©eS{nthts u y{thtu Útt¤ s{ðt {txu Ë¼t{tkÚte tu÷tðe ÷tðtu.
282
ytðwk útñýtu wk ð[ Ëtk¼¤e u úñ[the ©eS u s{ðt {txu tu÷tðe
÷tÔÞt. u ©eS tE u e tk h nuhe Útt yuf e tk h ytuZe u [t¾zeyu
[Ze u s{ðt ÄtÞto . íÞtk hËtu z t{tk tòu X W h s{ðt u X t íÞthu
t h útñýtuyu fhu÷tu Útt¤ ©eS{nthts e yt ¤ eò tx÷t W h {qõÞtu
u ©eSyu s{ðt tu ythk¼ fhe u Úttuzwk s{e u yk Þtor{ ýu tuÕÞt su yt
{tuyu fhu÷tu Útt¤ y{tu ftuuE r ðË s{u÷t ntuÞ uðtu Útt¤ yt Ëðuo fhe
÷tÔÞt Atu, fthý fu y{u ftuE r ðË ÷tzw rð uhu sBÞt s nª ntuEyu ?
ytðwk ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eMðtr{ thtÞý tu u ¼ ðt Au suÚte
yt ýtk ËkfÕ e ðt fne yuÚte t h útñýtu u ©eS tu tftu r ùÞ ÚtÞtu u
©eS{nthts u ntÚtu ð o{t ÷E fkXe uhe ËíËk e ÚtE u tu t u ½uh Þt.
ytðe he u ðztu ht t útñýtu tu s{tzðt tu Ë T¼tð n tu tu ©enrh u{ tu
fhu÷tu Útt¤ s{ t n t. >>190>>
t{ ytn÷ h-hk h{tk þuX s Sð ¼tE ©eS{nthts t yuftkr f
¼õ n t. ©eS{nthts wk ¼s «u{Úte r hk h fh t n t. u{ u ft{
«Ëk u tu t t t{Úte esu t{ sðt wk ÚtÞwk íÞthu tu t e Mºte u fnu t Þt
su {kr h{tk ©eS{nthts u Útt¤ s{tzðt yt ýtk Atufht u {tuf÷òu ý {tu
sþtu rn fthý fu yts y h ft÷u yt ýtk ËtÄw ytð th Au.
ytðe he u tu t e Mºte u fne u s Sð ¼tE h t{ Þt. Ae u
tEyu ©eS{nthts u s{tzðt {txu tu t t ½h{tk tu t tu r ntuðtÚte
u r ðËu ¾e[ze u nª e fZe fhe u yuf Útt¤e{tk ¾e[ze Útt fZe, yÚttýwk,
t z rð uhu {qfe u tu t t Atufht u ©eS{nthts u s{tzðt {txu {kr h{tk
{tufÕÞtu. Ae Atufhu {kr h{tk sE u Útt¤e tx÷t W h {qfe u týe e ¼hu÷e
÷tuxe z¾u {qfe u ©eS{nthts u fnu su s{tu.
yu{ fne u tu u tu t t r t e uXu ÷tkXe ðt¤e u æÞt fhðt uXtu.
u ð¾ ytkÏÞtu W½tze u òuÞwk ý ©eS{nthts u s{ t òuÞt rn. íÞthu
Atufhtu ©eS{nthts u fnu su {tht t u ntÚtu s{ t n t u {thu ntÚtu fu{
s{ t Úte ? íÞthu ©eS{nthts {q {tkÚte «íÞût ÚtE u Útt¤e{tk e ¾e[ze
rð uhu s{e Þt u ©eS{nthtsu Útt¤e{tk ehks ¼he eÄtu. u ÷E u ½uh
ytÔÞtu. yux÷u u tEyu u t{{tk hnu÷t Ëðuuo ËíËk e u tu÷tðe W h e
283
h[t e ðt fhe u Ëðuo nrh¼õ tu u ehks tu «Ët ytÃÞtu u tu t t r u
{txu ehks tu «Ët ht¾e u tu t t Atufhtyu Ërn u tEyu ehks tu
«Ët ¾tÄtu.
Ae Ëtksu tu t t r ytÔÞt u{ u W h t h[t e ðt fhe u
ehks tu «Ët ytÃÞtu. u fnuðt wk fu u Atufht u ©eS{nthts u s{tzðt tu
¼tð n tu tu ©eS ¾e[ze rð uhu sBÞt. {txu su tu ¼tð ©eS u s{tzðt tu
ntuÞ Au u wk ©eS{nthts r ùu s s{u Au. >>191>>
t{ r ð k h tu ðtýeÞtu h uþ{tk f{tðt Þu÷tu. u Ëthe he u f{tE u
Mºte-Atufhtk-Ä Ërn ðntý{tk uËe u tu t t uþ{tk ytð tu n tu yux÷t{tk
Ë{wÿ{tk ðtðtòuzwk ÚtðtÚte ðntý qzâwk u ËtÚtu Mºte-Atufhtk-Ä rð uhu zq e Þwk.
u tu u yuf ÷tfzt wk trxÞwk nþu u u Ít÷e hÌttu. u ðtýeÞtu ýt tu n tu íÞtk
yuf ðntý ytÔÞwk u t ¾thðtyu tu t t ðntý{tk ðtýeÞt u ÷E ÷eÄtu. u u
ðtýeÞtu tu t u ½uh Þtu. yu ½ýtu W tË ÚtðtÚte rð[th fÞtuo {thtk Mºte-Atufhtk
rð uhu tþ tBÞtk {txu ËkËth{tk hnu tk îthft{tk r ðtË fhe u hnwk.
yu{ Äthe u ½h th tu íÞt fhe u [t÷e eféÞtu. u [t÷ tk [t÷ tk
t{ ÷tus{tk ytÔÞtu. íÞtk ht{t k Mðt{e t ËtÄw {éÞt. u{ýu « x wÁ»ttu¥t{
©eËnò k Mðt{e t « t e ðt fhe u fnu su nt÷ yt Sf y ºttE
t{{tk ©e Ënò k Mðt{e r htsu Au {txu {u íÞtk òytu. u Ëtk¼¤e u u
ðtýeÞtu y ºttE Þtu. íÞtk hnu÷t ©eS{nthts tk þo fÞtO u fnu su { u
ftkE ðt Ëk¼¤tðtu.
íÞthu ©eS{nthts fnu su yt Ët{e Q¼u÷e Ët ðhË e Atuze u
{ u ðt fhþu. {u u e tËu sE u Ëtk¼¤tu uÚte u íÞtk Þtu. íÞthu u
Atufheyu ðtýeÞt e Ëðuo nfef fne Ëk¼¤tðe u yu{ fnu su yt Ët{t uXt
u « x ¼ ðt Au. u{ t ytr© Úttytu. Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
tËu ytðe ð o{t -r Þ{ Äthý fÞtO u Ae ©eS{nthts u Ëðo yð th t
yð the òýe u h{nkË e eûtt ÷uðt ©enrh u «tÚto t fhe uÚte u ðtýeÞt
W h «ËL ÚtÞu÷t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u eûtt yt e u ËtÄw fÞto u
u{ wk t{ «¼t k tze u tu t e Ëuðt tu ÷t¼ yt t nðt. ytðt Þt¤w
©eËnò k Mðt{eyu ðtýeÞt tu sL{ ËV¤ fÞtuo n tu. >>192>>
284
t{ Ä{zft t htÞÄýS ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ hts n t.
u{ u Útt f ý t u þo uðt ©eS ¼qsÚte ÄtÞto n t u ©eS e ËtÚtu
{wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e rð uhu Ëk tu e tzeytu tA¤ n e u
½tu z u u X u ÷ t t¤tytu Ërn ©eS{nthts yt ¤ ytÔÞt n t. u
©eS{nthts u òuE u f ý tyu qAâwk fu yt ©e õÞtkÚte ÄtÞto ? íÞthu ©enrh
fnu y{u ytsu fåA¼qsÚte ytðeyu Aeyu. Ae f ý tyu t¤tytu Ërn
©eS{nthts u s{tzât u AeÚte tu t t ytuhzt{tk W h ÷k r Atðe
ytÃÞtu. u W h ©eËnò k Mðt{e r hts{t ÚtÞt u tu t u ËL{w¾ f ý t
rð uhu tEÞtu uXtk. hM h ðt [e fh tk. e¥t¤ t fxtu t e Ët{wk òuE u
©eSyu f ý t u qAâwk su yt þwk ? u Ëtk¼¤e u f ý t fnu su yt ºtý
ðt¤t e¥t¤ t z t{tk yux÷u fxtu t {tk y{thtk nuðth u r ðËu nuhðt tk
ðMºttu Útt t e tytu Au.
íÞthu ©eS fnu su y{ u u tðtu, Ae f ý tyu ðe ðe
Ëtzeytu Útt t e t rð uhu tÔÞwk. u òuE u ©enrh nw s ¾wþe ÚtÞt u
f ý t u fnu su yt ðMºttu Útt t e t rð uhu uheyu tu y{u fuðt þtu¼eyu
? íÞthu tEÞtu fnu su nw Ëtht þtu¼tu. uÚte ©eSyu ðMºt Útt t e tytu
su{ ½xu u{ Äthý fhe u tuÕÞt, nðu {the ËtÚtu nwk htË ¾u÷ fhwk tu fuðtu
þtu¼wk ? u Ëtk¼¤e u Ëðuo tEÞtu tu÷e su tu {u ½ýt þtu¼tu u y{thtk
yuðtk õÞtkÚte ¼tøÞ ntuÞ su {u y{the ËtÚtu htË h{ tk e tytu.
Ae ©eS{nthts tu t t «u{e ¼õ tu u tu t e {q r hk h Ëtk¼hu
u {txu rðþt¤ [tuf{tk ytuÍ÷{tk hnu the tEÞtu e ËtÚtu htËh{ý fhðt
÷tøÞt, u ð¾ u ytftþ{tkÚte uð tytu w» tu ðhËt fhðt ÷tøÞt u sÞ
sÞ yuðt þç tu fhðt ÷tøÞt. u Ëtk¼¤e u nth uXu÷ htÞÄýS ytr f
nrh¼õ tu ½ýwk s ytùÞo t{ t nðt. u s Ë{Þ{tk {wõ t k Mðt{e Útt
úñt k Mðt{e htÞÄýS u ½uh ytÔÞt u htÞÄýS u qAâwk su ©eS{nthts
ytÔÞt Au ? íÞthu htÞÄýS fnu fu nt ytÔÞt Au. tu÷þtu rn. ©eS{nthts
tEÞtu e Ëk tÚtu htË h{u Au.
íÞthu {wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e fnu su y{thu u {q tk
þo fhðtk Au. Ae eðtu {qfðt tu tu¾÷tu n tu u ftuåÞtu u íÞtkÚte Mðt{eyu
285
Útt nrh¼õ tuyu ©eS tk þo fÞtO. Ae htË h{e hÌtt íÞthu ©eS{nthts
ðMºt ÷e u nth ytÔÞt. íÞthu {wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e fnu
su {tu y{ u tA¤ {qfe u yt ¤ ytð t hÌtt. uÚte y{u yt ©e u [th-
tk[ t{tu{tk tu e u ynª ytÔÞt. íÞthu yt ©e t Ë{t[th {éÞt. u ynª
ytðe u yt ©e t htË tk þo fÞtO u yt fe o fÞtO Au. ½t½hztu ½uht¤tu
hu tu e eÞt r hÄthe. u úñt k Mðt{e tk fhu÷tk fe o Ëtk¼¤e u
esu r ðËu htÞÄýS u íÞtkÚte ©eS{nthts Ëk tuyu Ërn Z wh Äth t
nðt. >>193>>
t{ ðz t÷Úte ©eS{nthts [iºt {tË{tk ht{ ð{e tu Ë{iÞtu fhe
Ätu÷uht t wkò¼tE t yt únÚte ©eS Ätu÷uht Äth tk hM t{tk ytðu÷t t{
wzu÷{tk S¼tE u ½uh htrºt hÌtt u esu r ðËu ©eS{nthts [t÷ðt e
Ëðth{tk iÞthe fh t n t. ý ¼õ hts S¼tE t yt únÚte u{ u ½uh
htuftÞt u ©eSyu u ¼õ u ½uh tu t t ntÚtÚte ½ô htux÷t Útt ðk tf wk þtf
fÞwO. u ©eS{nthts tu u sBÞt u AeÚte yMðthtu u s{ðt uËtzât u
½ô t htux÷t Útt nª- qÄ ehËe u ¾q s s{tzât.
u Ae ©eS{nthts yMðthtu Ërn íÞtkÚte [tÕÞt u hM t{tk
Ëwht¾t[h u ¼SÞtk e ðt fh t òÞ u qA t òÞ Au fu {tu ¼SÞtk
s{þtu fu rn ? yuðe ðt Ëwht¾t[h e ËtÚtu ©eS{nthts fh t n t u
ðt u k h tW qhÚte Ätu÷uht t wkò¼tE tk Ë{trÄðt¤tk u ysw tEyu
òýe ÷eÄe u ©eS{nthts Ëthw Útt¤ fÞtuo u{tk qhe- qÄ tf-¼SÞtk-þtf
rð uhu ¼tus fÞtO u ©eS{nthts ÄtÞto íÞthu ©eS u Útt Mðthtu u Äe
ðM wytu s{tz tk nðtk. ytðtk u ysw tE Ë{trÄðt¤tk ¼õ n tk. u{ t
{ t { tuhÚt ©eS{nthts qht fh t n t. >>194>>
t{ tkV t ðM t htð¤ ©eS{nthts t h{ ¼õ hts n t. u s
ðM t htð¤ u íÞtk ©eS ðz t÷Úte Vq÷ tu¤ tu WíËð fhe u Z wh s t n t
íÞthu u{ u ½uh Äth t nðt. u Ë{Þ{tk ðM t htð¤ e Mºteyu ©eS u {txu
Útt¤ iÞth fÞtuo u ©enrh u yt ún qðof s{tz tk Ë tk qÄ{tk Ëtfh u ÷u
{eXwk t¾e u qÄ-¼t ehMÞtu. Ae ©eSyu s{e hne u t¤tytu u s{ðt
uËtzât u tE tËu nª wk tuhËwk {tøÞwk. íÞthu tEyu h W the ÷E u
286
nª wk tuhËwk ytÃÞwk. uðe s he u ºtý ð¾ nª {tøÞwk tu ý ºtý ð¾ uðe
s he u h W the u ytÃÞwk. Ae ©eSyu [tuÚte ð¾ nª {tkøÞwk íÞthu ½h{tk
nª ntuðtÚte su tuhËzt{tk h ht¾e n e u tuhËzwk ytÃÞwk. Ae u
yt u÷e h u ©eS{nthts sBÞt u t¤tytu u ý s{tzât.
AeÚte ©eËnò k Mðt{eyu ÷tu¼ rðþu Ë¼t{tk ½ýef ðt fhe u
íÞtkÚte ©eS Z wh Þt. Ae ðM t htð¤ e Mºteyu tu t t r yt ¤
fÌtwk su {U f x fÞwO n wk u ðt òýe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u {the tËu
[tuÚte ðth nª {tøÞw u ð¾ u ½h{tk nª ntuðtÚte nª e h ¼hu÷wk tuhËwk
ytÃÞwk u u tu u s{e u t¤tytu u s{tzât. uÚte {U ©enrh tu {rn{t qhu qhtu
òýu÷tu rn ý nðu ©eS{ntts tu {rn{t { u qhu qhtu sýtÞtu Au. {txu
[t÷tu Z wh sE u hËtuE yt e ytðeyu. yuðtu rð[th fhe u uW sý Z wh
ytÔÞtk u [thËtu Yr Þt e hËtuE eÄe.
íÞthu ©eS{nthts nu÷tk tu u sBÞt Ae úñ[the-Ëk - t¤t rð uhu u
s{tzât. u Ëtksu Ë¼t fhe u ð¾ u Ë¼t{tk ðM t htð¤ e Mºte n tk u{ u
Ëk¼¤tððt {txu ©eS{nthtsu h rðþu e ðt fhe Ëk¼¤tðe u fnu su, su u
y{thtu {rn{t Ë{òÞ Au íÞthu u u ¼ ðt yt ¤ f x hnu wk Úte. suÚte
ðM t htð¤ e Mºte u nu÷tu y{thtu ËtÄthý {rn{t n tu ý nðu y{tht
MðY tu rh qýo r ùÞ ÚtÞtu. uÚte [thËU Yr Þt e hËtuE yt e. yu{ fne u
©eS{nthts ¼ ðt t {rn{t rðþu fux÷ef ðt tu fh t n t. u Ëtk¼¤e u
ðM t htð¤ Útt u{ tk Mºte u ½ýtu yt k Út tu n tu u Z wh Úttuzt r ðË
hne u tu t t t{ uW sýt s tk n tk. >>195>>
yð the ©eS{nthts yûthÄt{{tkÚte ÄtÞto íÞthu yûth {wõ tu u ÷tÔÞt
u ð¤e tu t e Ëk tÚtu {wõ t k Mðt{e ytr f ðiÞt u ÷tÔÞt. Útt úñt k
Mðt{e u «u{t k Mðt{e ytr f «tf] frðytu u ÷tÔÞt. Útt r íÞt k Mðt{e
u tu t¤t k Mðt{e ytr f Ëk M f] frðytu u ËtÚtu ÷tÔÞt. Ae
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u {wõ t k Mðt{e u yt¿tt fhe fu {thu Sð ÞO
ntÚt{tkÚte f÷{ {qfðe rn.
Ae {wõ t k Mðt{eyu ©eS{nthts e yt¿tt {ws ©eS{nthts tk
[rhºttu t ½ýtk úkÚttu fÞto t Auðx{tk Ä{toÏÞt úkÚt fh t n t ý qhtu
287
ÚtÞtu rn u ntÚt{tkÚte f÷{ ze E. íÞthu r íÞt k Mðt{e fnu su nu
{wõ t k Mðt{e, {tht su ËkfÕ ntuÞ u { u fntu nwk qht fheþ. {tu nðu
©eS{nthts e {q {tk Ëk÷ø Úttytu.
yu{ fnuðtÚte {wõ t k Mðt{e fnu, nu r íÞt k {wr , {tu Ä{toÏÞt
qhwk fhòu. Útt yuf ð¾ ðztu ht{tk r TrðsÞ fhu÷tu Au, u {tu yt[tÞo©e
h½wðehS{nthts u ðztu ht{tk Ähtðe u r TrðsÞ fhòu. u yuf {thtu
©eS{nthts e yk Äto ÷e÷t òuðt Ëk kÄe ËkfÕ qhtu ÚtÞtu Au.
u ð¤e yuf Ë{Þu yð th t yð the ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt
y{ tðt {tk {wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tuyu Ërn Ët h{ e e{tk M t
fhðt Þt n t íÞtk e{tk ©eS{nthts Ëk tu Ëk tÚtu s¤¢ezt fhðt qðof
M t fh t n t. u nu÷tk {wõ t k Mðt{e M t fhe u e t ftkXt W h
uËe u ©eS e {t Ëe qò fh t W tË ÚtÞt. íÞthu ©eSyu qAâwk fu fu{
W tË ÚtÞt Atu ? íÞthu {wõ t k Mðt{e ©enrh u fnu su yt ýtk Ëk« tÞ{tk
ftuE úkÚt Úte u eò Ëk« tÞ{tk ËkMf] Útt «tf] úkÚttu Au. uÚte { u hzðwk
ytÔÞwk Au.
Ae u {wõ t k Mðt{e tu ËkfÕ ©eS{nthtsu Z wh{tk qhtu fhðt u
{txu Ë¼t fhe u Ëðuo frðytu u fnu su su u ËkMf] úkÚt-fe o fh tk ytðzu u
ËkMf] úkÚt Útt fe o fhtu. u su u «tf] úkÚt-fe o fh tk ytðzu u «tf]
úkÚt Útt fe o fhtu. Ae ©eS e yt¿tt {ws su u su ytðz wk n wk u «{týu
fhðt {kzât u ¼u t r »fw¤t k Mðt{e «Út{ ¼õ ®[ t{rý úkÚt fhðt tu
ythk¼ fh t n t. u ¼õ ®[ t{rý úkÚt qhtu fÞtuo Ae eò whw»ttu¥t{
«ftþ ytr f úkÚttu fh t n t. >>196>>
t{ y ºttE{tk ðo ¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts n t.
u ðo ¼tE ©eS e {q Äthe u {t¤t, {t Ëe qò, ¼s -M{hý fh t
n t. yuf ð¾ ©eS{nthts u ËkfÕ ÚtÞtu fu ðo ¼tE u {thu rðþu fux÷wk
nu Au u òuðt {txu {Þtht{ ¼è Z whÚte {týtð h s t n t u{ e
Ëk tÚtu ºt ytÃÞtu. u Ë{u ðo ¼tE tu efhtu {tk tu n tu u ft ¤ {éÞtu fu
whk ½uhÚte [t÷e ef¤e u Z wh ytÔÞt. íÞthu ©eS{nthts fnu su {thtu
efhtu {tk tu n tu u {u ynª fu{ ytÔÞt ? íÞthu ðo ¼tE fnu su {the
yt¿tt tu ÷tu fu{ ÚttÞ ? Atý{tk Sð ½ýtk ÚttÞ Au.
288
ð¤e yuf Ë{u ht{t k Mðt{eyu Ë tðú ¾tuÕÞwk íÞthu ðo ¼tE W h
ºt ÷ÏÞtu su Ë tðú {tk {the þÂõ «{týu týtk {tuf÷òu. Ae ðo ¼tEyu
½ô- tshe {tuf÷e íÞthu ht{t k Mðt{e u ftuEfu fÌtwk su Ëthtu týtu Ë tðú {tk
{tuf÷u Au u tu t u {txu òh- kxe ht¾u Au. Ae ðo ¼tE u ht{t k Mðt{e
fnu su ½ô- tshe {thu ht¾ðe u kxe rð uhu Ë tðú {tk {tuf÷ðwk. íÞthu
ðo ¼tE fnu fý e tk Atufhtk fwfzt e uXu Wfhzt{tkÚte týt ðeýe ¾tÞ.
u e {thu ®[ t fhðe.
ð¤e yuf ð¾ ðo ¼tE Z wh ©eS{nthts tk þo fhðt ytÔÞt.
u ©enrh e tËu uËe u {t¤t Vuhðu u ðo ¼tE t ½h tk htÄt t ytÔÞtk
n tk íÞtk ý s{ðt òÞ, u{ {kr h{tk ©eS{nthts Ëk tÚtu ý s{u.
yu{ fh tk Ët r ðËu ©eSyu úñ[the u qAâwk fu ðo ¼tE yt ýu íÞtk
s{u Au ? íÞthu úñ[the fnu fu u{ t ½h t ytÔÞtk Au. u íÞtk s{ t nþu.
Ae htÄt t u wAtÔÞwk íÞthu u fnu ynª s{ðt ytð t Úte. u {thu íÞtk
s{ t nþu. Ae ©eS{nthtsu ðo ¼tE u qAâwk fu {u {thu íÞtk s{ t
Úte u y{thu íÞtk ý s{ t fu{ Úte ? íÞthu ðo ¼tE fnu su {the
{q tk þo {qfe u s{ðt e hwr[ Út e Úte.
ð¤e ©eS{nthts k[t¤t Þt n t íÞtk ðo ¼tEyu «tÚto t fhe su
nu ©eS{nthts, {thwk t{ y ºttE hM t{tk ytðu Au. íÞtk Äthe Ae {tu
Z wh Äthtu tu Ëthwk. Ae ©enrh ðo ¼tE u íÞtk Þt. íÞthu ðo ¼tEyu
A h ÷k tÚthe ytÃÞtu u ©eS{nthts rðhts{t ÚtÞt. u ©eS e ËL{w¾
þo fhðt uXt. Ae ©eËnò k Mðt{e ðo ¼tE u fnu su y{the Ëk tÚtu
ftXeMðthtu Au. u{ tk ½tuztk {txu [k e Útt ½tË yt tu. íÞthu ðo ¼tE fnu su
½h t Äýe ytÔÞt íÞthu [tfh e þe ®[ t ? {txu yt ©e u yt ðwk ntuÞ tu
yt Ët{e u¾t e ftuXeytu [ýt e, {X e, tshe ytr f e Au. Útt yt
ðtzt{tk ½tË e kS Au. u {tu yt¿tt fhtu yux÷u ÷uþu.
Ae ©eSyu yt¿tt fhe u ÷eÄw k . íÞth t ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u ðo ¼tE u qAâwk fu hËtuE þe fhðe Au ? íÞthu ðo ¼tE fnu
Aqxwk [wh{wk u Äth ½e e fhtu. Ae ¼t , t¤, þtf, ¼SÞtk, [wh{wk rð uhu
289
fhtðe u «Út{ ©eËn ò k Mðt{e sBÞt. Ae ËtÚtu ytðu÷t Ëk , t¤t,
ftXe rð uhu e kÂõ ÚtE u ©eSyu y¾kz ÄthÚte ½e ehMÞwk u ÷e÷t òuE u
ðo ¼tE htS ÚtÞt.
ð¤e ðo ¼tE u Útt ©eS{nthts u yuf t n e tu Ëtk e ntkf tk {t Ëe
qò fh tk nª Útt htux÷tu ntÚt{tkÚte zâtu u òuE u ðo ¼tE ytùÞo t{ t
nðt. ð¤e ðo ¼tEyu { {tk rð[th fÞtuo su ©eS{nthtsu Ähu÷t ]rËntr f
yð th fuðt nþu uðtu ËkfÕ ÚtðtÚte ©enrhyu [tuðeþ yð th tk þo fhtÔÞtk.
Ae ðo ¼tE u MðY tu òuE u {qkÍtÞt u ©eS{nthts t MðY wk ®[ ð
fhðt ÷tøÞt. uÚte ©eMðtr{ thtÞý y[t f r ÔÞ unu ytÔÞt u{ tk þo
fÞtO. u{s [tuðeþ yð th ©eS{nthts e {q {tk ÷e ÚtÞt uÚte ©eËnò k
Mðt{e u Ëðo yð th t yð the òý t nðt.
ð¤e yuf ð¾ ðo ¼tE u ft{ fh tk fwntze tu ntÚttu ¼tk ðtÚte fwntze
Axfe u ðo ¼tE t W h ze ý ©eSyu hûtt fhe u ðt e rn.
íÞthu ðo ¼tEyu rð[th fÞtuo fu fwntze ðt e ntu tu A {tË ¾tx÷u Ëqðwk
z u ftkE ft{ Útt {txu A {tË ËwÄe ©eS{nthts tu Útt Ëk tu
Ë{t { fhðt sðwk. ytðtu { {tk Xhtð ¬e fhe u Ë{t { fhðt {txu
Z wh s t nðt. >>197>>
t{ Z wh{tk yuf ð¾ úñt k Mðt{e ©eS{nthts e Ë{ût {w¤S
úñ[the u fnu su {tu ð]Ø ÚtÞt Atu {txu rðþwØtí{t k Mðt{e e efhe
ht{ t hËtuE fhu u {tu s{tu tu {thu hËtuuE rð uhu tu t¾ztu fhðtu zu
rn. íÞthu úñ[the úñt k Mðt{e u fnu su {thwk hËtuuE wk ËeÄw {thu ht{ t u
yt ðwk òuEyu Ae ftuE Mºte fnþu su {w¤S úñ[the ht{ t u ðþ ÚtE
Þt Au? uðwk Ëtk¼¤e u {thu w {eÞt fqðt{tk zðwk zu. {txu nwk Mºte wk htkÄu÷wk
¾tEþ rn y u {tht fw¤{tk ÚtÞu÷t úñ[theytu ý rn ¾tÞ.
ytðwk {w¤S úñ[theyu fÌtwk íÞthu ©eS{nthts úñt k Mðt{e u fnu
fu {w¤S úñ[the ÔÞðnth{tk fwþ¤ Au.
ð¤e ©eS{nthts e yt¿ttÚte {wfwk t k úñ[the Ä{ofw¤ e Ëuðt{tk
hÌtt n t. Ae hË ÷t ðtÚte {týË {tuf÷e u týe {k tÔÞwk íÞthu úñ[the t
yuf ntÚt{tk týe tu ÷tuxtu Útt Ëe tht{ u fuzu uËtzu÷t u ¾¼u ÿe tÚt u
290
uËtzu÷t yuðt Útft ©enrh tËu ytÔÞt. Ae ©eSyu týe eÄwk íÞthu úñt k
Mðt{e fnu úñ[the Ä{ofw¤ t W tht{tk zât hnu Au ý ©eS{nthts u
týe eðt ð¾ u týe rn, u ¾tðt u ð¾ u ¾tðt wk rn yu Xef fnuðtÞ.
uðwk úñt k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©enrh úñ[the fnu su {u
wsht {tk òytu. Ae {w¤S úñ[the iÞth ÚtE u ©eS{nthts u Útt
Sðw t ytr f ztuþeytu u Útt Ä{ofw¤ tk ËwðtËe e t Útt ðheÞt¤e t
ytr f u {¤e u [tÕÞt u htÄt ðtzeyu Þt. íÞtk Ä{ofw¤ sðt iÞth ÚtÞwk.
Ae ©eËnò k Mðt{e úñt k Mðt{e u fnu {w¤S úñ[the u wsht {tk
{tuf÷ðt{tk {thu W trÄ ÚtE. Ae úñ[the u tAt tu÷tÔÞt íÞthu Ä{ofw¤ tk
tux÷tk Aqxâtk. yuðt {q¤S úñ[the n t.
ð¤e yuf ð¾ ©eS{nthts u Sðw t ytr f ztuþeytuyu fnuðztÔÞwk fu
nt÷{tk y{the tËu ftkE fÚtt fhðt tu úkÚt Úte. tu yt ©e e yt¿tt ntuÞ
tu ht{tÞý e fÚtt fheyu. íÞthu ©enrhyu nt tzu÷ uÚte tEÞtu ht{tÞý e
fÚtt fh tk n tk. u ð¾ u ©eS úñ[the u fnu su òytu tEÞtu u fne ytðtu
su ht{fÚtt fhòu ý út{fÚtt fhþtu. Ae {w¤S úñ[the ht{fÚtt e t
tze ytÔÞt íÞthu Sðw tyu esu r ðË s{ e ð¾ u ©eS u qAâwk su y{ u
ht{fÚtt fhðt e úñ[the e Ëk tÚtu t ztðe u wk fthý þwk ? íÞthu ©enrh
fnu {U úñ[the ËtÚtu t ztðe Úte. Ae úñ[the u tu÷tðe u ©eS fnu
su {U út{fÚtt e t ztðe n e ý ht{fÚtt e õÞthu t tze n e ? íÞthu
ñ
ú [the fnu fu ht{fÚtt fu tú {fÚtt u { u ftkE Ë{òÞwk ntu .kw Úu te ht{fÚtt e
t tze ytÔÞtu n tu. yuðt ¼tu¤t úñ[the n t.
ð¤e ©eS{nthts úñ[the u fnu su {thu ztuþeytu u yzðwk rn Útt
u{ e ËtÚtu tu÷ðwk rn. Ae ©enrh yûth ytuhzeÚte s{ðt s t n t u
ËtÚtu úñ[the týe tu ÷tuxtu ÷E u yt ¤ [t÷ t n t u yt ¤ ©enrh tk
þo fhðt tEÞtu Q¼u÷ nþu. u tEÞtu u úñ[the fnu tEytu ¾Ëtu.
{ u ©eS{nthtsu {the ËtÚtu tu÷ðt e t tze Au. uðt{tk ftuE tE yuf
hVÚte eS hV ¾Ëðt s tk úñ[the u yzfe E. Ae úñ[theyu fwýe
{the u ¾Ëuze y u fnu su yt{u yze u yt{u yze yuðwk úñ[the wk ð[
Ëtk¼¤e u ©eSyu úñ[the u tu÷ðt e Aqxe fhe. u ©enrh úñ[the u fnu
291
su { u tEÞtu ËtÚtu tu÷ðt e t tze n e ý tuÕÞt Útt yzât ý
¾ht. íÞthu úñ[the ©eS{nthts u fnu su ¾Ë e ntu e ý ftuýe {the
íÞthu fuðe w e ¾Ëe E ?
ð¤e {w¤S úñ[the ©eS tu t t Ät{{tk Þt Ae ©e tu e tÚtS wk
{kr h Atuðhtððt yt÷tuf{tk hÌtt n t. u ð¾ u y{] t u Ë{trÄ ÚtE. ºtý
r ðË Ë{trÄ{tk hÌttk Ae Ë{trÄÚte nth ytÔÞtk íÞthu {tuxe tyu qAâwk fu
©eSyu { u fkE fnuðztÔÞwk Au ? Ae y{] tyu t fne. ý ©enrhyu
{w¤S úñ[the u fnuðztÔÞwk Au. {txu úñ[the u tu÷tðtu. Ae úñ[the u
Ë{trÄ{tkÚte nth ytðu÷tk y{] t fnu su ©eS{nthtsu fnu÷ Au fu
©e tu e tÚtS wk {kr h AtuðtE Þwk Au. nðu {w¤S úñ[the u Z wh{tk õÞtk
ËwÄe hnuðwk Au ?
ytðwk ©eS wk fnuðztðu÷wk ð[ Ëtk¼¤eu {wfwk t k S úñ[theyu tu t t
rþ»Þ þtk t k S u fÌtwk fu {thu ytsu yûthÄt{{tk sðwk Au. íÞthu þtk t k S
fnu ytsu ËqÞo úný Au {txu ft÷u Ät{{tk sòu. íÞthu úñ[theyu fÌtwk su
úný Útþu rn. u ytsu s nwk Ät{{tk sEþ. Ae {wfwk t k S yûthÄt{{tk
ÄtÞto u ËqÞo úný ÚtÞwk rn u ©eS{nthts e {tVf nòhtu rð{t
úñ[the u ÷uðt ytÔÞtk n tk. u rð{t tu{tk hnu÷t yûthÄt{ t {wõ tu [k
Útt Vq÷ tu ðhËt fh t n t u ytftþ{tk rð{t AtE sðtÚte ËqÞo thtÞý
Ítk¾t ÚtE Þt u ©eS{nthts {w¤S úñ[the u tu t t yûthÄt{{tk ÷E
s t n t. ytðt [{ífthðt¤t {wfwk t k S úñ[the n t. >>198>>
t{ tÄfzt t hS tu®ð ¼tE ©eS{nthts t nrh¼õ Ëtht
n t. ©eS{nthts e {q Äthe u ftÞ{ {t¤t Vuhð t n t. u tu®ð ¼tE u
òuE u ÷tuftu u{ e {~fhe fhu fu yt tu ¼õ ÚtE Þt Au u{ u {txu
¼ ðt rð{t ÷E u ytðþu. íÞthu yt ýu u{ e ËtÚtu rð{t {tk uËe u
Ät{{tk sEþwk. íÞthu tu®ð ¼õ fnu su {thtu tu {tuût ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu nwk ËíËk e ÚtÞtu íÞthÚte ÚtE hÌttu Au ý {tht ntÚt wk Ëeðu÷
fuzeÞwk su nuhþu u tu ý {tuût Útþu. ytðt tu tu®ð ¼tE ©eS{nthts t
r ùÞðt¤t n t. >>199>>
292
t{ ½tký÷t{tk fwk¼th {w¤e tE ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ n tk.
u {w¤e tE u u{ t r yu qAâwk fu {thtu {tuût Útþu fu rn ? íÞthu u
tEÞu tu t t r u fÌtwk su {tht ntÚt wk ¼hu÷ týe eþu Útt {tht ntÚt t
fhu÷t htux÷t suýu ¾tÄt nþu u {týË ©eS{nthts t Ät{{tk sþu tu {u
tu {tht r Atu {txu {thtu {tuût ÚttÞ u{tk ftkE ytùÞo Úte. yuðtk u
©eS{nthts t r ùÞðt¤tk n tk. u{ t ËkfÕ «{týu ©eS Ëðo tu {tuût
fh t n t. >>200>>
t{ ¼UËò¤ t ûtºte-ftÞt¼tE ©eS{nthts t ¼õ hts n t.
©eS{nthts e t e{tuxe yt¿ttytu wk t÷ fh t n t. u{ t u [tk t t
ý u{ t suðtk s ©eS tk ¼õ n tk. u [tk t t yuf ð¾ tu t t ½h e
ytuËheyu uËe u tu t t efht e Mºte u tu t e ËtÚtu uËtze u ©eS e ðt tu
fh tk n tk. uðt{tk QXðt Þtk uðtk e[u ze Þtk u ntÚt Q he Þtu. íÞthu
ntÚt [Ztð th {týË u tu÷tÔÞtu. íÞthu [tk t t fnu su {thu tu Auzt ð o{t
Au, {txu eò whw»t u nwk yzeþ rn. {tht ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt w:¾
xt¤e u Ëw¾ fhþu.
ytðt ©eS t rðïtËÚte ytðu÷t {týË u hò yt e u [tk t t
©eS{nthts wk ¼s fh tk fh tk ËqE Þtk u {æÞhtrºtyu [tk t t u
©enrhyu þo ytÃÞtk u ©eSyu [tk t t tu ntÚt Ít÷e u tAtu n tu uðtu
u uðtu fÞtuo u w:¾ xt¤e u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt yk Äto ÚtE Þt.
Ae Ëðthu Ënw u fnu su {thu ©eËnò k Mðt{e tu rðïtË n tu tu {thtu
ntÚt Ëthtu fÞtu o . u {tht Au z t ð o { t {tk rðÎ ytÔÞw k rn. yu ð tu
©eS{nthts tu r ùÞ n tu uÚte u{ e W h ©enrh «ËL ÚtÞt. {txu
r Þ{ rþh Ëtxu t¤ðtu. >>201>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts yuf ð¾ htÄtðtzeyu ÄtÞto n t. u
htÄtðtze t k ÷t{tk W thtu fÞtuo. Ae týe eðt wk n wk u Ztu¤e tk¾e u
¼ wS¼tE Útt h S u WL{¥t k t wk týe ÷uðt {tufÕÞt. y u fhe{¼tE
Útt {eÞtkS u {kr h{tkÚte Ëk u tu÷tðe ÷tððt {tufÕÞt. uðt Ë{Þ{tk suXtu
tuðt¤eÞtu Útt {uht{ý tuðt¤eÞtu ytr f {¤e u yufðeþ sý ytÔÞt. ux÷tk
MðY ËÂå[ t k Mðt{eyu ©eS{nthts e yt¿ttÚte Äthý fhe u Ëðuo tk ¤tk
293
Ít÷e u {thðt {kzât. uÚte u ÷tuftuyu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e «tÚto t
fhe su nðu y{u {the tËu ftuE r ðË ytðeþwk rn ý yt ð¾ u y{ u
Sð t sðt ãtu.
ytðe he u fÌtwk suÚte ©enrh ËÂå[ t k Mðt{e u fnu su Ëðuo u Atuze
{qftu uÚte Atuze {qõÞt. ytðt ©eS{nthts Þt¤w Au. ý yt Sð u Ë{ò wk
Úte uÚte s ðthu ðthu ©eS tu Útt u{ t Ëí whw»t tu ÿtun fhðt {txu ytðu
Au. {txu Ëuðt fhðe ý ÿtun fhðtu rn. >>202>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthtsu yuðwk «fhý ftZu÷wk fu htrºtyu th ðtøÞt
nu÷tk ftuEyu ½ðwk rn u ÷ª zt e[u Ë¼t fhe u uËu u su u ½ ytðu
u u Ëtu theytu tu uh¾tu {the u ©eS{nthts s tz t n t. u yuf Ë{Þu
úñt k Mðt{e ½ t n t u{ u uh¾tu {the u s tzât íÞthu úñt k Mðt{e
fnu nwk ½ tu ntu tu ý fe o e fze tuXð tu n tu íÞthu ©eS{nthts fnu
fe o tu÷tu. íÞthu úñt k Mðt{e tuÕÞt su thtu [xf hk e÷tu Auz÷tu
y÷ u÷t hu. ytðtk [th tuÕÞt u ©enrhyu úñt k Mðt{e tk ð¾tý
fÞtO u esu r ðËu Útt¤ ytÃÞtu. uÚte tu t t { {tk ðo ytÔÞtu su {tht
suðtu þe½úfrð ftuE Úte. yt{ y[t f ftuE u fe o òuz tk ytðzu rn.
ytðt ðo u ©eËnò k Mðt{eyu òÛÞtu. uÚte esu r ðËu ÷ª zt
e[u ©eSyu Ë¼t fhe u Ëðuo ðiÞt u tu÷tÔÞt u ©enrh fnu ytsu tðýwk
fhðwk Au. Ae Ëðuo ðiÞt ytÔÞt íÞthu ©eS{nthtsu «u{t k Mðt{e u fÌtwk fu
yuf Ëthwk fe o ðwk fhe u ðtSkºt ¼u wk t t òytu. suÚte yt Ë¼t{tk uXu÷t
Ëðuo htS ÚttÞ. uÚte ©eS e yt¿ttÚte ðwk fe o «u{t k Mðt{e tuÕÞt fu
Útt u ht¾wk u fe t÷{U hts..
ytðwk {thðtze ¼t»tt{tk fe o fÞwO uÚte ©eËnò k Mðt{eyu Ërn
Äe Ë¼t «ËL ÚtE u ðtn «u{Ë¾e yu{ fne u «u{t k Mðt{e u ©eS
{éÞt u Ë¼t{tk ©enrhyu ðt fhe fu fux÷tf t { {tk yu{ ÚttÞ Au su nwk
s þe½úfrð Awk. ý {tht ytþeðto Úte Ëðo þe½úfrðytu Au. yu{ fux÷ef ðt
fhe u Ë¼t{tk uXu÷t Ëðuo u tu tu t t MÚtt {tk sðt e yt¿tt fhe u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu u yûthytuhze{tk Äth t nðt u esu r ðËu
«u{t k Mðt{e u ©eS{nthts tu t tu Útt¤ {wfkw t k S ñ ú [the tËu y tð t
nðt. >>203>>
294
t{ ðz t÷{tk Ë T whw r íÞt k Mðt{e u yuf rðît útñýu qAâwk su
y{u {tuxtk {tuxtk ¼t»týtu yt eyu Aeyu ý ftuE u ðihtøÞ Út tu Úte u {the
tËu ðt tu Ëtk¼¤ðtÚte ðihtøÞ Wí L ÚttÞ Au u u Wí L ÚtÞu÷t ðihtøÞÚte
½h th tu íÞt fhe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄw ÚttÞ Au u wk þwk
fthý Au ? Ae r íÞt k Mðt{eyu áütk ytÃÞwk su ðhËt ÚttÞ íÞthu
÷t¤u÷ es u s{e {tk t¾ðtÚte whk Atuz Wí L ÚttÞ Au. ý u es u
þufe u ðtðu tu Q u rn. u{ {u ¼t»tý fhtu Atu u iËt e EåAtÚte Útt
÷tuf{tk «rËØ Útðt {txu ¼t»tý fhtu Atu. uÚte {tht ¼t»tý e ftuE ý
{týË u yËh Út e Úte. u y{u tu su ðt tu fheyu Aeyu u Sð t fÕÞtý u
{txu fheyu Aeyu uÚte y{the ðt tu u Ëtk¼¤e u tu t t yk :fhý{tk su
{týË W thu Au u tu {tuût ÚttÞ Au. y{u y{tht MðtÚto {txu ðt tu fh t Úte
ý Sð t yk :fhý{tk y tr ft¤Úte hnu÷wk y¿tt Au u t tþ u {txu
y{the ðt Au.
u ðt tu u Ëtk¼¤e u u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ytr© ÚtE u
ð o{t Äthý fhe fkXe uhe u « x whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e wk ¼s fhu
Au u u ©eS{nthts yk ft¤u tu t t yûthÄt{{tk ÷E òÞ Au {txu yt
{ w»Þþhehu fhe u ¼ ðt e ¼Âõ fhðe u s ÷t¼ Au. ý yt ÷tuf t
tþðk ÷t¼Úte ftkE V¤ Úte yu s yt ðt tu rËØtk Au. >>204>>
t{ eXðze{tk xu÷ ht{S¼tE ©eS{nthts t ËíËk e Ëtht n t.
u ht{S¼tE ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk r hk h ¼s fh t n t. u
ht{S¼tE xu÷ yuf ð¾ tu t t Atufht Sðt u ËtÚtu ÷E u t{ t [tuht{tk
ytðu÷t yrÄfthe tËu Þt. {tuxt Ëtht fkfw t [tk ÷tyu Ërn r ÷f fhe u
Þt n t. u r ÷f u òuE u [tuht{tk Q hu÷tu yrÄfthe fnu su þheh tk
fÕÞtý ÚtE Þtk. íÞthu Atufhtu fnu su htux÷t u qÄ ¾tEyu tuu þheh tk
fÕÞtý ÚttÞ. y u r ÷f fhðtÚte u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fhðtÚte
Sð wk fÕÞtý ÚttÞ Au.
Ae yrÄfthe u xu÷ t Atufhu qAâwk fu Sð fuðtu ntuÞ ? íÞthu yrÄfthe
fnu su ez suðtu. íÞthu xu÷ tu Atufhtu Sðtu fnu su feze-{tkfz-sq u XtuÞt
ef¤ðt òuEyu. Ae Sðt u yrÄftheyu qAâwk su Sð fuðtu ntuÞ. íÞthu
295
xu÷ tu Atufhtu Sðtu fnu su Sð tu ysh Au. y{h Au. Au t tu Úte. ¤u
rn. Ëz tu Úte. Ëqû{ Au, un u rðþu yk Þtor{ ýu ¾Úte [tux÷e ËwÄe
ÔÞt e u hnu÷tu Au.
íÞthu yrÄftheyu xu÷ ht{S¼tE u qAâwk su yt {tht Atufht e
wÂØ nw Ëthe Au. u þtÚte ½ýe Ëthe ÚtE ? íÞthu ht{S¼tE fnu su
Ëí whw»t t Ë{t {Úte ytðe W¥t{ wÂØ ÚtE Au. {txu r hk h ©eËnò k
Mðt{e tu Útt Ëk tu Ë{t { sYh fhðtu suÚte W¥t{ wÂØ ÚttÞ. >>205>>
t{ y{ tðt Úte ©eS{nthts t {tuxt¼tE ht{« t S¼tE Ëk tuyu
Ërn {w¤e s t n t. u ð[{tk t{ u hzt ytÔÞwk u íÞtk r ðË ytÚtBÞtÚte
u t{ t tztu t nh¼kS¼tE u ½uh Q Þto u nh¼kS¼tEyu Ëí whw»ttu Ërn
ht{« t S¼tE e Ëðo «fthu Ëuðt fhe htrºtyu útñý tËu hËtuE fhtðe u
Ëk tu u s{tzât.
u esu r ðËu Ëðth{tk ht{« t S¼tE Ërn Ëk tu u s{tzât. Ae
ßÞthu [t÷ðt e iÞthe fhe íÞthu u t{ t nrh¼õ tu ht{« t S¼tE u
fnu su yt ¼õ hts nh¼kS¼tE u r ÷fw÷ «ò Úte. ytðwk nrh¼õ tu wk
ð[ Ëtk¼¤e u {tuxt¼tE ht{« t S¼tE fnu su y{the nh¼kS¼tEyu
nw Ëthe Ëuðt fhe Au. {txu nh¼kS¼tE W h «ËL ÚtÞu÷tu yuðtu su nwk
u { u ytþeðto yt w k Aw k fu nh¼k S ¼tE u u w º t Útþu . ytðt
ht{« t S¼tE t ytþeðto Úte nh¼kS¼tE u ð]Ø yðMÚtt{tk u efht ÚtÞt
u u uW Atufht ©eS{nthts t Ëtht ËíËk e ÚtÞt n t. >>206>>
t{ Ëthk wh{tk Sðt¾t[h t efht ðt½t ¾t[h Útt y{ht¾t[h
yu uW ¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t u ©eS{nthts e ¼Âõ
r hk h yuft úr[¥tÚte fh t u uW ¼tE u hM h nw s nu n wk. ý L u
¼tE e Mºteytu u u rn. yuf ð¾ ©eS{nthts ðt½t¾t[h u íÞtk s{ t
n t u y{ht¾t[h ©eS tËu uXt n t. y{ht¾t[hu ©eËnò k Mðt{e u
fÌtwk su qÄ ÷tðwk ? íÞthu ©eSyu nt tze uÚte y{ht¾t[h tu t u ½uh qÄ
÷uðt Þt u tu t e Mºte u fnu su ©enrh {txu yt ýt ½h{tkÚte qh yt tu
íÞthu fnu su qÄ tu {u¤ðe eÄwk Au ?
296
u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts fnu su qÄ ntuÞ tu nª ÷tðtu. u ÷uðt Þt
íÞthu ½h tk { w»Þ fnu su nª e Atþ fhe t¾e Au. íÞthu ©enrh fnu su Atþ
÷tðtu. Ae Atþ ÷uðt ½uh Þt íÞthu ½h tk Mºte tu t t r u fnu su qÄ- nª-
Atþ ÄwkÞ ½h{tk Au. ý {the suXtýe ËtÚtu { u r ÷fw÷ Vtð wk Úte tu u{ u
½uh nwk rn yt wk. {thu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u qÄ rð uhu s{tzðwk ntuÞ tu
ft÷u yt ýu íÞtk tu÷tðtu. yu{ fÌtwk íÞthu y{ht¾t[h fnu su yt tu Ëthwk. Ae
u Mºteyu [tuÏ¾e t tze. uÚte y{ht¾t[h tu t e Mºte u fnu su, w tht t u
íÞtk [t÷e ò, ytsÚte wk {the {t- u Atu.
yu{ fne u ©eS{nthts tËu ytÔÞt u þtuf{tk òuE u ©eS fnu su
y{thu su fhtððwk n wk u {tu fhe u ytÔÞt. u Ëtk¼¤e u y{ht¾t[h e u
©enrh u fnu su þe ðt e ? íÞthu ©eSyu u÷e ðt fne u òýe u u
htuðt ÷tøÞtk. u u u Äehs yt e u ©enrh fnu su ytsÚte yuf {tË{tk
{tht ¼tE u esu hýtðeþwk. {txu {tu ®[ t r ÷fw÷ fhþtu rn.
Ae y{ht¾t[hu u tE u u t t u íÞtk {tuf÷e eÄe. uÚte u
tE u M tðt tu th hÌttu rn. ý þwk fhu ? t tze u nt ztýe s rn.
su ©eS{nthtsu qÄ rð uhu tu u s {k tÔÞwk n wk ý Ë{Þ «{týu y tÞwk
rn. {txu Ë{Þ Þtu u Þtu s. Ae y{ht¾t[h u eò nrh¼õ u íÞtk
hýtÔÞt uÚte y{ht¾t[h u h{þtkr ÚtE u tu t e EåAt «{týu ©enrh e
Ëuðt ðthkðth fhðtÚte h{ Ëk tu»t u t{ t nðt. >>207>>
t{ ðztu ht t þt©e{t¤e ðtýeÞt ðús÷t÷¼tE ©eS{nthts t
yuftkr f ¼õ hts n t u ©enrh e Ëuðt -{ -Ä Úte ðthkðth fh t nðt.
u s «fthu yt[tÞoËuðt, Ëk Ëuðt, t{, Äh{t tu [tu¾tu ftZ t n t. u
ðús÷t÷¼tE e efhe thð e tE ý ©eS tk yr W¥t{ ¼õ n tk. u{ u
ftuE ð¾ u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e EåAtÚte Ë{trÄ Út e n e. u
thð e tE u hýtÔÞtk ý u{ tu r Útt ËtËw-ËËhtu rð uhu ði»ýð n tk.
uÚte thð e tE u ËíËk {wftðt {txu ½ýtu s yt ún fh tk ý u{ wk
{t tk tu t t r ùÞ{tk áZ hne u ©eËnò k Mðt{e wk ¼s fh tk n tk.
yuf ð¾ thð e tE tu ËËhtu Ëk½ ftZe u eÚtoÞtºtt fhðt [tÕÞt ý
thð e tE u ËíËk e òýe u ËtÚtu òºtt fhðt ÷E Þt. u u tE e
297
ËtËwyu ½h t xtht{tkÚte thð e tE tu ½huýtk tu zt ÷tu ftZe u u òýu
uðe he u ft {tk nuhðt wk {[fýeÞwk tu t t ft {tk thð e tEÚte At e he u
uhe u Þtºtt fhðt Þtk u tufw¤{tk þo fhe u {Útwht{tk hnu÷tk s{w tS{tk
t e ð¾ u y[t f {[fýeÞwk ft {tkÚte ef¤e Þwk. u týe t «ðtn{tk
ýtE Þwk. ½ýe tu fhe ý szâwk rn. u u thð e tE e ËtËw ½ýe
W tË ÚtE u u r ðË yuft þe tu n tu.
nðu yt tðo e tE t r t©eyu rð[th fÞtuo fu {thtk efhe u Þtºtt{tk
÷E Þt tu nwk tðo e tE u Zzt rð uhu e Þtºtt fhtðwk. yu{ Äthe u
Þtºtt fhðt Zzu Þt. u r ðË yuft þe n e. u WL{¥t k t{tk M t fh tk
k tÞ{w t rð uhu wk M{hý fÞwO u ©eS{nthts u Ëk¼the u t e ð¾ u
WL{¥t k tyu Þ{w tS{tk ¾tuðtE Þu÷wk {[fýeÞwk tðo e tE t ft {tk uhtðe
eÄwk. u òuE u tðo e tE u yu{ ÚtÞwk su yt {thwk ft {tk nuhðt wk {[fýeÞwk
ynª õÞtkÚte ?
yu { rð[th fhe u WL{¥t k t{tk M t fhe u {k r h{tk ytðe u
©e tu e tÚtS ytr f uð tk þo fhe u Sðw t Útt ÷tzw t tEÞtu e Ë¼t{tk
ðt tu fh tk n tk. u{ u u ÷t e u tðo e tE Ë¼t{tk uXtk. íÞthu Sðw tyu
yk Þtor{ ýu {[fýeÞt Ëk kÄe rðM th qðof Äe ðt fne u¾tz tk n tk su
{thtk ËtËw-ËËhtu Þtºtt fhðt Þtk Au u {thwk {[fýeÞwk {the ËtËw
{thtÚte At e he u {tht ½huýtk t zt ÷t{tkÚte ftZe u uhe u òºtt fhðt
Þtk Au u{ t ft {tkÚte yuft þe u r ðËu Þ{w tS{tk t tk ¾tuðtE Þu÷wk u
{[fýeÞwk WL{¥tk t{tk M t fh e ð¾ u {tuyu k t-Þ{w tS wk t{
÷uðt qðofM t ©eS u Ëk¼the u fÞwO uÚte WL{¥t k tyu {tht ft {tk uhtðe
eÄwk Au. yt «{týu ðt to fhðtÚte tðo e tE ytùÞo t{ tk n tk u Sðw t t
rh qýo {rn{t u òý tk nðtk. >>208>>
t{ ò{ h{tk yuf ð¾ Ë T whw- wýt e t k Mðt{e Þt n t. u
Mðt{e u tu t t t{{tk Äthu÷t òýe u Ëðuo ËíËk eytu ½ýtu yt k t{ t
n t y u Mðt{e ytÔÞt yux÷u ËíËk eytu fÚttðt to Ëtk¼¤ðt {txu tu t t
ÔÞðnth tu íÞt fhe u Ë¼t{tk ytÔÞt u ytðu÷t u ©eS{nthts e ÷e÷t e
ðt to Mðt{e fh t n t. u Ë{Þ{tk yuf htuût ¼ ðt e ¼Âõ fh th
298
¼trðf ¼õ hts Ë T whw wýt e t k Mðt{e e ðt tu Ëtk¼¤ðt ytÔÞtu. u
Ë{u Mðt{eyu yt ¤ uXu÷t nrh¼õ u fÌtwk su {u tA¤ uËtu u yt
ytðu÷ {týË u yt ¤ uËðt ãtu. uÚte u nrh¼õ tA¤ sE u uXt u
ßÞtk ËwÄe wýt e t k Mðt{e ò{ h{tk hÌtt íÞtk ËwÄe {t Úte Ë¼t e
tA¤ sE u uËu ý Ë¼t{tk yt ¤ uXt rn.
Ae Mðt{eyu yt ún qðof yt ¤ uËðt wk fÌtwk A tk {t u ÷eÄu yt ¤
uXt. {txu {t tu íÞt fhe u Ëí whw»t fnu u{ fhðtÚte tu t wk fÕÞtý
ÚttÞ Au tu Ëk yt ¤ {t ht¾ðwk rn. {t hrn ¼Âõ fh th W h
©eS{nthts tu Útt Ëí whw»t tu suðtu htS tu ÚttÞ Au uðtu {t e W h Út tu
Úte. >>209>>
t{ tu¾hðt¤u Ë T whw wýt e t k Mðt{e íÞtk t nh¼õ tu t yt únÚte
fÚttðt to fhðt ÄtÞto n t. Ae tu t t t{{tk ytðu÷t Mðt{e u Ëtk¼¤e u
Ëðuo ËíËk eytu fÚttðt to Ëtk¼¤ðt {kr h{tk ytð t n t uðt Ë{Þ{tk yuf
ËíËk e u (nh¾t xu÷ u) Mðt{e fnu su {tht thtðt¤t Au u ÄtuE u
tÚthýt W h uËtu. ytðwk Mðt{e wk ð[ Ëtk¼éÞwk fu whk s {kr h{tkÚte
tu t u ½uh [tÕÞt Þt. u òuE u Ë T whw wýt e t k Mðt{e u{ u ½uh Þt
u fnu su nðu Ätuðt wk yt u rn fnwk ý {u {kr h{tk þo fhðt
[t÷tu. Ae uýu {t u fhe u Mðt{e wk ð[ {tLÞwk rn y u uýu {t u ðþ
ÚtE u Mðt{e©e u fux÷tkf fXtuh ð[ tu fÌttk u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts t r {to e
yuðt wýt e t k Mðt{e tAt {kr h{tk ytÔÞt. ý u nrh¼õ {kr h{tk
ytÔÞt rn.
ytðwk {t n wk tu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ntÚtÚte eûtt u t{u÷t
wýt e t k Mðt{e wk ð[ { tÞwk rn. {txu {t {qfe E u ©eËnò k
Mðt{e e Útt u{ t {tuxt Ëí whw»t e yt¿tt t¤eyu tu ytþeðto {¤u Au.
{txu {t hrn ð oðt þe¾ðwk. y u {t hrn ¼Âõ ðt¤t W h ©eS{nthts
«ËL ÚttÞ Au. u rðþu Zzt t {æÞ «fhý t yuf t¤eþ{t ð[ t{] {tk
fÌtwk Au su {t rð t e ¼Âõ tu h S Útt {eÞtkS suðt ftuE fh t nþu.
{txu ©eS u Útt Ëk u htS fhðt ntuÞ tu {t tu íÞt fhðtu. >>210>>
299
t{ eXðtò¤ t xu÷ fhþ ¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ hts
n t u ©eS e ¼Âõ r hk h fh t n t u ©eS{nthts e t e {tuxe
yt¿ttytu rþhËtxu t¤ t n t. u ftuE r ðË y þç tu÷ t rn. yuf
ð¾ t{Äýeyu nw tË e u r ðËu y þç tu÷ðt wk fÌtwk íÞthu fhþ ¼tE
fnu su y þç nwk tu÷eþ rn. ytðtu sðt ytÃÞtu íÞthu t{Äýeyu
t{{tkÚte s t hnuðt wk fÌtwk. uÚte tu t t t{ tu íÞt fhe u t{ hf ÷tð
hnuðt fhþ ¼tE xu÷ Þt.
u t{ t ËíËk eytu t fnuðtÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk {kr h
fhtÔÞwk. u {kr h wk {tu eÞwk shtf yt ¤ eféÞwk n wk u {kr h e Aðtzu
hnu th ðtýeÞtyu fhþ ¼tE xu÷u {tu eÞwk ft ðt e t tze A tk {kr h wk
{tu eÞwk ft e tkÏÞwk uÚte u e wÂØ Vhe E y u u ðtýeÞtu ý r tu
W tËf n tu ý ý r e {q ¼tk e t¾e u tu t t ½h e ¾zfe ðtËe u
tu t t ½h tk t t{tuxtk {týËtu u hðthÚte {the tÏÞtk u ÷tuneÚte ¼ª u
÷ÏÞwk su {tht ½h t {týËtu u {U {tÞtO Au.
ytðwk ÷¾e u Auðxu tu u ý ytí{½t fhe u {hý tBÞtu. ytðe he u
©eS{nthts tu Útt u{ t ¼õ tu {tu eÞwk ft ðtÚte y htÄ fÞtuo tu wÂØ
Vhe E uÚte tu t tu Útt tu t t fwxwk tu tþ fhe u s{ whe tk w:¾
¼tu ððt wk Útt [tuhtþe ÷t¾Þtu e{tk Vhðt wk tu t u {tÚtu ÷u tu nðtu. >>211>>
yuf t{{tk Ëtu e fhþ ¼tE ©eS{nthts t h{ ¼õ hts n t.
u ¼õ r hk h ©eS e {q Äthe u {t¤t Vuhð t n t. ytðt W¥t{ ¼õ htsu
wºt u {txu ©enrh e «tÚto t fhe. uÚte ©eËnò k Mðt{e e EåAtÚte wºt
Wí L ÚtÞtu. u wºt ºtý {tË tu ÚtÞtu u fhþ ¼õ e Mºte un {qfe E.
uÚte t{ t fwËk e ÷tuftu tu÷u su nu fhþ ¼õ { u ËíËk Ëãtu rn.
{txu {thu Sððwk ntuÞ tu ËíËk {qfe ãtu. íÞthu fhþ ¼õ u sðt ytÃÞtu
su {tht Eü uð ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u su fÞwO Au u Ëthwk s fÞwO Au y u
ËíËk Au u rþhËtxt tu Au u {thtÚte {u÷tÞ u{ Úte. yu{ ÷tuftu u sðt
yt e u Atufht u Äðztð th tE tu tË fÞtuo ý {¤e rn.
Ae rð[th fÞtuo su ©eS{nthtsu wºt ytÃÞtu ý ftuE Äðztð th
{éÞwk rn suÚte wºt {he sþu tu ÷tuftu t y ðt Ën fhðt zþu u{
300
rð[th fhe u hz tu hz tu tuÕÞtu su ½ýe ÚtE ½ýe ðt u e, nu
ð {t¤e {w u ÕÞtu Ëk¼t¤e {nthts. yu{ tu÷ tk hzðt ÷tøÞtu, suÚte
©eS{nthts ÄtÞto u fnu su Atufht e {thu ®[ t Au u { u Úte þwk ?
{thu ý {tht Atufht e ®[ t Au. {txu u {tht Atufht u Äðztð th
{éÞwk tu {u u e {t e uXu Äðztðtu. {tht ð[ Úte {tht M {tk qÄ sYh
ytðþu, y u {thtu Atufhtu ¾tðt þe¾þu íÞthu { u Ätðý ytð wk kÄ Útþu.
ytðwk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ð[ Ëtk¼¤e u fhþ ¼õ tu t t
Atufht u tu u Äðztððt ÷tøÞt suÚte ©eS{nthts e EåAtÚte Ätðý ytÔÞwk.
ytðe he u tu t t Atu f ht u Äðztðe u tu u u {tu x tu fÞtu o su Ú te ytðtu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu « t òuE u t{ t ÷tuftu ytùÞo tBÞt u
tu÷ t kÄ ÚtE Þt. y u fhþ ¼tE u W h «{týu fne u ©eËnò k Mðt{e
¼ ðt yk Äto ÚtE Þt. u {tuxtu ÚtÞu÷tu Atufhtu òuE u fhþ ¼tE Ëtu e
yt k t{ t n t. >>212>>
t{ e ÷týt{tk h®Ën {nu t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t yuftkr f
¼õ hts n t. u h®Ën {nu t ©eËnò k Mðt{e tk yk tuyk òuE u
r hk h {t¤t Vuhð t n t. y u h®Ën {nu t uðËuðt, yt[tÞoËuðt, Ëk Ëuðt,
t{, Ä{to tu rð uhu ©eS{nthts u htS fhðt fh t n t. u yuf Ë{Þ{tk
u h®Ën {nu t u ½uh Ë T whw ©eht{t k Mðt{e, ©enrh Útt Ëk tuyu Ërn
ÄtÞto n t. u esu r ðËu Þtu e e yuft þe n e. uÚte ©eht{t k Mðt{e,
©e thtÞý{wr Útt {wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tuyu Ërn Útt nrh¼õ tu u
ËtÚtu ÷E u ytuÍ eyu M t fhðt Þt u u e{tk s¤¢ezt fhðt
qðof M t fhe u Ae ðz e[u Ë¼t fhe u rðhts{t ÚtÞt n t.
u Ë{u ytuÍ e tu fux÷tuf {rn{t ht{t k Mðt{eyu fÌttu. AeÚte
©eS{nthtsu u Ë¼t u rðþu Ë T whw ©eht{t k Mðt{e u «§ qAâtu su Mðt{e
{u Eïh fnuðtytu Atu tu {u ©eht{[kÿS suðt Atu fu ©ef]»ý[kÿ suðt Atu
? y u {u ht{[kÿS suðt ntuð tu ©eht{[kÿSyu tu Ä w»Þ ¼tkøÞwk, ÷kft u
t¤e, htðý u {tÞtuo, rð¼e»tý u htßÞ t e yt e u Ëe tS u ÷E ytÔÞt.
u{tk {tuyu þwk fÞwO Au u fntu.
301
ytðwk ©enrh wk ð[ Ëtk¼¤e u Ë T whw ©eht{t k Mðt{eyu W¥th ytÃÞtu
su yt un u ÷kft whe wÕÞ Au. u{tk hnu÷tu Sð u rð¼e»tý Au y u Sð{tk
hnu÷tu {tuxtu þºtwY ynkfth yux÷u nwk u {thwk yu Y e r{ÚÞtr¼{t Y
ynkfth u htðý Au. u w»x ynkfthY htðý u ftuE tu Ëk fhðt Y
þMºtu fhe u tþ fhe u {the u r[¥tð]Â¥t u su{ ©eht{[kÿS ¼ ðt u Ëe tS
ðh tk nðtk u{ Ëðo yð th t yð the ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt yuðt su
{u u {the {q u rðþu {the r[¥tð]Â¥t u ðhtðe Au fnu tk òuze Au. u {thu
rðþu òuzðtY r[¥tð]Â¥tyu fhe u {U htðýY ynkfth tu tþ fhu÷ Au u{s
ft{¢tuÄtr f yk :þºtw tu tþ fhu÷ Au u Ëðo fthý t fthý yuðt « x
whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e yuðt su {tu u {thwk «íÞût ¼ ðt wk ¼s
nwk fhwk Awk u {tht ytr© yuðt su nrh¼õ tu u {thwks ¼s fhðt tu
W uþ fhwk Awk y u y tr ft¤Úte Sð{tk hnu÷wk y¿tt Y Ä w»Þ ¼tkøÞwk Au.
y u SðY e rð¼e»tý u {the yuftkr f ¼Âõ fhtðe u yûthÄt{Y t eyu
uËtzâtu Au.
yt «fth tu Ë T whw ©eht{t k Mðt{e tu W¥th Ëtk¼¤e u ©enrh yíÞk
«ËL ÚtÞt y u íÞtkÚte ©eS{nthts Útt Ëk -nrh¼õ tu Ërn Ë T whw
©eht{t k Mðt{e h®Ën {nu t u ½uh Äth t nðt. u íÞtk Úttuzt r ðË
hne u Ëðuo nrh¼õ tu u Ëw¾ yt e u AeÚte ÷tus wh{tk s t nðt. >>213>>
t{ ÍªÍtuzt t ftXe ntÚteÞt {tksheÞt ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ
n t y u u ¼õ u ©enrh tu r ùÞ rh ý q o n tu u u t{ t ftXeytu ftþe
rð hu u MÚt¤{tk òºtt fhðt s t n t íÞthu W h t nrh¼õ u ftþeyu Þtºtt
fhðt ytððt kw fÌtwk ý u ¼õ u ftXeytu e Ëk tÚtu Þt rn y u Z hw
sE u WL{¥t k t{tk tu u M t fÞwO u tu t t ¤r Þt ý ðztÔÞt u
©e tu e tÚtS ytr f uð tk þo fÞtO u u[th r ðË Zzt{tk hne u
©eS{nthts tk þo Útt fÚttðt to Ëtk¼¤e u Ëk Ë{t { fhe u tAt tu t u
t{ ytÔÞt u Úttuztf r ðË{tk { u tu yuf ¤r Þtu {he Þtu Úu te fwËk eytu
fnu su {u ftþe e òºtt fhðt ytÔÞt rn u Zzt e òºtt fhðt Þt Úu te
{thtu ¤r Þtu {he Þtu.
302
u Ëtk¼¤e u ntÚteÞt¼õ u sðt ytÃÞtu su u tu ©eS{nthts t
yûthÄt{{tk Þtu u eòu ý ©eS t Ät{{tk sþu AeÚte eò u ¤rÄÞt
÷Eþ. ðu kw ¼õ kw ð[ Ëtk¼¤e u t{ t ÷tuftu tuÕÞt su ½u÷t e{tk tu
týe ËwftE òÞ Au. u Ëtk¼¤e u ntÚteÞt ¼õ fnu su ½u÷t e tu ftkfhtu {tÚtu
[Ztðeyu tu ý {tuût ÚttÞ, fthý fu ½u÷t e u «íÞût hw »w ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt tu Ëtûtt T Ëk Äk ÚtÞtu Au u eS eytu u htuût Ëk Äk Au {txu {tuût u
yt th ½u÷t e Au u ðt u Ëtk¼¤e u t{ t ÷tuftu tu÷ t Äk ÚtE Þt.
ytðt u ¤ðt¤t ftXe ntÚteÞt ¼õ n t. >>214>>
t{ Ë{ZeÞt¤t t fý e ðeht Ëu÷zeÞt ©eS{nthts t Ëtht ËíËk e
n t u ©eS wk y¾kz æÞt ¼s fh t n t. u{s t{ Ä{to tu [tu¾tu
ftZ t. ytðt W¥t{ ¼õ tk ßÞthu ½h ¤e Þtk íÞthu ðeht¼õ u t{ t
÷tuftu fnu fu { u ËíËk Ëãtu rn {txu fkXe tu íÞt fhtu.
ytðw k fw Ë k e ÷tu f tu w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u ðeht¼õ fnu su {U
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e tËuÚte ð o{t ÷eÄtk íÞthu {thtk yt sL{ tk
Útt qðosL{ tk Ätk t ¤e Þtk n tk; ý {tht ½h tk ½ýtk ft¤ tk t
n tk u ½h ¤ðtÚte ¤e Þtk. nðu ðtk ½h fheþ u u{tk ©eËnò k
Mðt{e ¼ ðt e {q Ähtðeþ u Äq e iðuã Äheþ uýu fhe u
©eS{nthts e qò fheþ y u yth e W theþ uÚte ©enrh¼ ðt e ¼Âõ
fhe u yt un u yk u ©eS{nthts t yûthÄt{{tk sEþ y u sq tk ½h {thtk
n tk u ¤e Þtk uÚte nwk ½ýtu htS ÚtÞtu Awk. ytðtu W¥th Ëtk¼¤e u t{ t
Ënw ÷tuftu ftkE ý tuÕÞt rËðtÞ [tÕÞt Þt. ytðt ¤ðt¤t u ðeht ¼õ
n t. >>215>>
t{ ÄtuhtS{tk yuf ð¾ ©eS{nthts e yt¿ttÚte ¼tÞtí{t k Mðt{e
ËtuhX uþ{tk ËíËk fhtð t fhtð t ytÔÞt n t u ¼tÞtí{t k Mðt{e u
r ðË t W ðtËe n t u t{{tk Ítu÷e Vhðt tu rð[th n tu. ý ðhËt
ytððtÚte t{{tk sE þõÞt rn u ðhËt {tk ze Þu÷t ½h e ¼ª u Q¼t
n t u rð[th fh t n t fu u W ðtË tu ÚtÞt Au u ytð e ft÷u yuft þe
Au tu nðu tu yt ðhËt e nu÷e{tk þe he u s{ðt wk {¤u ? {txu su{
©eS{nthts e EåAt nþu u{ Útþu. nðu tu ©enrh u ytÄthu uXt Aeyu u
©eS s{tzþu tu s{eþwk.
303
ytðtu ßÞtk ËkfÕ fÞtuo fu Úttuzeðth{tk útñý wk MðY Äthý fhe u
©eS{nthts ntÚt{tk hnu÷e Útt¤e{tk ¾e[ze, ½e, yÚttýwk, t z rð uhu ÷E u
eò ntÚt{tk Aºte Äthý fhe ¼tÞtí{t k Mðt{e Ëtk¼¤u uðe he u tu÷ðt
÷tøÞt fu ftuE yL tÚteo ? ftuE yL tÚteo ? ytðwk ðtõÞ Ëtk¼¤e u útñý
MðY ©eS u fÌtwk fu nwk Mðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ËtÄw Awk.
ytðwk fnuðtÚte ©eSyu fÌtwk ¼tÞtí{t k Mðt{e u ¾e[ze rð uhu s{tzðt
Ëthw þkfh t {kr h{tk ÷E sE u s{tze u Úttuzu Auxu sE u útñýMðY
©eËnò k Mðt{e yk Äto ÚtE s t nðt y u ¼tÞtí{t k Mðt{e íÞtkÚte
Vh tk Vh tk Z wh{tk ytðe u ©eS{nthts tk þo fhe u Ëw¾ u t{ t
nðt. >>216>>
y{ tðt þ u t Ëtfh h t{{tk {wõ t k Mðt{e ytr f [tË ËtÄw e
ËtÚtu ©eS{nthts ÄtÞto n t. u t{ t [tuht{tk W thtu fÞtuo u u t{{tk
hnu÷t {w{wûtws tu ©eS e Útt Mðt{e e ðt tu Ëtk¼¤e u ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u ntÚtuÚte ð o{t ÷E fkXe uhe u ËíËk e ÚtE u «íÞût whw»ttu¥t{
©eËnò k Mðt{e wk ¼s fh t nðt y u ©eS{nthts u t{Úte ef¤ðt t
ÚtÞt íÞthu u t{{tk u ðtýeÞt ©enrh tu [{ífth òuE u tu t t ½h th tu
íÞt fhe u ©eS{nthts e Ëk tÚtu ytðe u hnu t nðt u uW ðtýeÞt u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u ËtÄw fÞto u yuf wk t{ ¼wÞto«Çðt k Mðt{e Útt
eò wk t{ h{t k Mðt{e yuðtk t{ tze u tu t e nswh e Ëuðt{tk uW
Ëk u ht¾ t n t. >>h17>>
t{ ðu¤tð h t rð« uðS¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t.
u uðS¼tE ©enrh wk ¼s M{hý r Þ{ qðof r hk h fh t n t. u
uðS¼tE rð« yuf ð¾ Z wh ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fhðt
ytÔÞt. Ae ©eS u ¼ux {qfðt rð[th fÞtuo fu u-ºtý iËt wk tr¤Þuh
©enrh u ¼ux {qfwk tu nwk þwk ¾tô ? ytðe he ÂMÚtr ðt¤t rð« uðS¼tE
©eS u ¼ux {qf tk òh{tk sE u yuf iËt tk tsh ÷eÄtk u Ae
©eËnò k Mðt{e e tËu ytÔÞt. íÞthu ©eSyu qAâwk su yt ¾¼u hnu÷e
tux÷e{tk þwk tkÄe ÷tÔÞt Atu ? íÞthu uðS¼tE rð« fnu su nu ©enrh ytsu
yuft þe Au uÚte yuft þe u r ðËu Vht¤ fhðt tsh tkÄe ÷tÔÞtu Awk.
304
ytðwk ð[ tu÷e u tsh e tux÷e e ¼ux {qfe u òuE u ©eS{nthtsu
{wfwk t k S úñ[the u tu÷tÔÞt u fÌtwk su yt yzÄtk tsh wk þtf fhòu
y u yzÄtk wk yÚttýwk fhòu. y u yt uðS¼tE rð« Z wh{tk hnu íÞtk ËwÄe
u{ u u ð¾ s{tzòu. yuðe úñ[the u ©eËnò k Mðt{e ¼÷t{ý fh t
n t. yuðt ©eS{nthts útñý W h Þtðt¤t Au. >>h18>>
t{ ytk t t uðËe¼tE ©eS{nthts t h{ ¼õ hts n t. u
uðËe¼tE ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e {q u ºtýuð yðMÚtt{tk u¾ t n t.
y u ©eS e {q Äthe u y¾kz{t¤t, {t Ëe qò rð uhu fh t n t. ytðt
W¥t{ ¼õ u ©eËnò k Mðt{e ðthkðth þo yt t n t. u uðËe¼tE u
t{ yuf ð¾ Ä{o ÄwhkÄh yt[tÞo©e h½wðehS {nthts Vh t Vh t
ÄtÞto n t. u{ e Ëk tÚtu Ë T whw r íÞt k Mðt{e Vhðt ytÔÞt n t. u{ u
¼s t k Mðt{eyu ðt yt e n e. u ðt fhe t qÄ{tk ¾tðt e n e.
u r íÞt k Mðt{e yt[tÞo©e h½wðehS {nthts Ëk tÚtu ytk t t{{tk th
ðtøÞu ytÔÞt Ae tuhu fhe wk qÄ rn {¤u u{ Ë T whw r íÞt k Mðt{e
rð[th fh t n t. ux÷tf{tk uðËe¼tEyu qAâwk fu nu Mðt{e þwk òuEyu
Au ? íÞthu r íÞt k Mðt{e fnu su fhe wk qÄ òuEyu Au. Ae uðËe¼tE
¼õ u tu t t ½uh fhe ht¾ t n t u tu t u ½uh sE fhe u tune u qÄ
÷tðe u Mðt{e u ytÃÞwk.
Ae yt[tÞo©e h½wðehS {nthts u ytk t t{{tk Úttuzt r ðË hne u
nrh¼õ tu u fÚttðt to þo rð uhu wk Ëw¾ yt e u Z wh Äth t n t. Ae
u uðËe¼tE ¼õ e fhe tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthtsuu uðËe¼õ u
þo E u fÌtwk fu {the fhe wk qÄ r íÞt k Mðt{e e ðt{tk ¾ ÷tøÞwk
n wk u qLÞu fhe u {the fhe t Sð u {tht yûthÄt{{tk ÷E sðt ytÔÞtu
Awk tu yt e {hS ntuÞ tu ÷E òô. íÞthu uðËe¼õ t fnuðtÚte
©eS{nthts fhe t Sð u tu t t Ät{{tk ÷E s t n t. (Ëk« tÞ t
yLÞ úkÚttu{tk ¼hðtz u ½uhÚte qÄ ÷tÔÞt n t yuðtu WÕ÷u¾ Au.) >>h19>>
t{ ¾k¼t {tk ©eS{nthts e yt¿ttÚte Ëk tu Vhðt Þu÷t u t{ e
Ä{oþt¤t{tk Ëk tu Q Þto n t u tu t t Ë{e {tk ytð t yuðt su {w{wûtwytu
u{ u ©eS{nthts t sL{ e Útt ÷e÷t e Ä{oËk kÄe ¿tt ðihtøÞ ¼Âõ
305
rð uhu e ðt tu fh t u t{{tk Ítu¤e Vhe u tu t tu r ðton fh t n t. u
yuf Ë{u Ítu¤e Vhðt {txu Ëk tu t{{tk Þt íÞthu tu t t ½h u Ätu¤e Äq¤Úte
Ätu¤ e yuðe yuf tEyu Ätu¤ fhðt wk tu wk {tÞwO. u tu t u Ëk tu ÷E Þt
u ¤tð{tk ÄtuE tÏÞwk u u tuu t t k w ftZe u ðtxtu fhe u ©eS{nthts e
{q yt ¤ u ðtxtu t ½e t eðt fÞto uÚte u tE wk yk :fhý þwØ ÚtÞwk.
Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fÞwO uÚte u tE tu yk ft¤ ÚtÞtu u
ð¾ u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt u z ðt ytÔÞt u { e ËtÚtu u tE
©eS{nthts t yûthÄt{{tk s e n e. >>220>>
t{ ntÚtËýe t xu÷ ft t¼tE ©eS{nthts t ¼õ Ëtht n t. u
u ft t ¼õ þuhze t u ËtkXt ÷E u Z hw sE u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u
s{tz t n t u Ú te ©enrh ft t ¼õ W h «ËÒt Út t n t. Ae
©eËnò k Mðt{e u ft t ¼õ tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu u ¼õ t ½h yt ¤
þuhze t ËtkXt t Z ÷t fÞto u ©eSyu þo yt e u ft t xu÷ u tu t t
yûthÄt{{tk ÷E s t n t. ytðt ©enrh tu t e yÕ Ëuðt fh th u {tuxt
V¤Y tu t wk Ät{ yt u Au. >>hh1>>
ò{ h t u- tu t{{tk yuf {t¤eyu ytk t, ÿtût, tz{, fu¤tu rð uhu
V¤Vq÷ e ðtze Eòhu ht¾e n e. u ðtze{tk ©eS{nthts e yt¿ttÚte
uþtk h{tk Vhðt ef¤u÷t u Ëk ytÔÞt. u Ëk ðtze{tk hnu÷tu fqðtu òuE u
ðtze wk hûtý fh th {t¤e u qAâwk fu yt {the ðtze{tk hnu÷t fqðt{tkÚte
týe ftZe u y{thu tðwk Au tu {the {hS ntuÞ tu y{u M t fheyu.
íÞthu ðtze u Ët[ð th {t¤eyu nt tze suÚte uW Ëk tuyu ©eS{nthts u
Ëk¼the u M t fÞwO.
Ae qò tX rð uhu hðthe [t÷ðt t ÚtÞt íÞthu {t¤eyu qAâwk fu {u
fu t ËtÄw Atu ? íÞthu Ëk fnu su y{u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄw
Aeyu {txu u ©enrh ¼ ðt t{ Zzt{tk hnu Au u{ tk þo fhðt sEyu
Aeyu. ytðwk Ëk t {w¾ Útfe ð[ Ëtk¼¤e u {t¤eyu ËtÄw u u fuheytu yt e
u fnu su {tht ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u yt u fuheytu yt òu. Ae
uW Ëk Vh t Vh t Zzu ytÔÞt u yûthytuhze{tk rðhts{t ©eËnò k
Mðt{e u kzð T «ýt{ fhe u u ÷t e u uXt.
306
©eS{nthtsu uþtk h t Ë{t[th qAât u Ëðuo fÌtt ý tu t{ e
ytk t e ðtze t h¾ðt¤u yt u÷e fuhe u yt ðt e ¼q÷e Þt. íÞthu ©enrhyu
yk Þtor{ ýu Ëk tËuÚte u fuheytu {t e ÷eÄe u {wfwk t k S úñ[the u
tu÷tðe u ÄtuE u ËwÄthðt e yt¿tt fhe suÚte úñ[theyu ËwÄthe uð u Ähtðe u
©eS u yt e u ©enrh sBÞt u «Ët úñ[the Ëk t¤t rð uhu u ytÃÞtu.
Ae ©eS{nthts u tu t{ e ðtze t h¾uðt¤ tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u fuheytu t qLÞu fhe u yûthÄt{{tk u {t¤e t
Sð u ÷E Þt yuðt ©eS{nthts Þt¤w Au. >>hhh>>
t{ {wÍtð h{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e yt¿ttÚte uþtk h{tk
Vhðt Þu÷t Ëk Vh t Vh t W h t t{{tk ytðe u þkfh t {kr h{tk
Q hu÷t n t. u þkfh tk r hk h þo fh th ¼trðf ÷wðtýtyu W h t
Ëk tu u qAâwk fu {u fu t ËtÄw Atu ? íÞthu Ëk fnu y{u ©eËnò k Mðt{e
¼ ðt t ËtÄw Aeyu u u{ e yt¿ttÚte yt ÷tuf{tk hnu÷t {w{wûtws tu u
W uþ fhðt Vheyu Aeyu u ytsu yt t{{tk ytÔÞt Aeyu.
ytðwk Ëk wk ð[ Ëtk¼¤e u u t{{tk hnu÷t ÷wðtýtyu Ëk tu ßÞthu
t{{tk Ítu¤e Vhðt Þt íÞthu u htux÷t tu ÷tux ytÃÞtu. u qLÞu fhe u u
÷w ð týt tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts u u rð{t {tk u Ë tze u
yûthÄt{{tk ÷E s t n t. ytðe he u yt ð¾ u ©enrhS yZ¤f ZéÞt Au.
{txu su ftuE {týË tu t e y h tu t t Ëk e Úttuze Ëuðt fhu Au u Ëuðt u
nw {t e u u u tu t t yûthÄt{{tk ÷E òÞ Au. {txu ©eËnò k Mðt{e
¼ ðt e Útt u{ t Ëk e Ëuðt fhðt{tk [qfðwk rn u s rËØtk Au.
>>hh3>>
t{ Z whÚte yuf ð¾ ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt e yt¿ttÚte Ëk tu
t{zt{tk Vhðt Þt n t u su su t{{tk òÞ íÞtk [tuht{tk y h Ä{oþt¤t{tk
W thtu fhe u ©eS{nthts wk ¼s fh t u su ftuE {týË tu t e tËu
ytðu u u ©eS{nthts t {rn{t e ðt tu fhu y u t Ëw Ä e
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu r ùÞ fhtðe u ð o{t Ähtðe u fkXe uhtðe u
ËíËk e fhe u ©eS{nthts wk ¼s fhtðu.
307
ytðe he u ½ýtk t{ Vhe u Ëk tu Z wh ytð t n t. u Ëk tu u yuf
¼hðtz {éÞtu. u ¼hðtzu hM t{tk ¼u t ÚtÞu÷t Ëk u u ÷t e u tu t t
ntÚt{tk hnu÷e Ëtuxe Ëk u yt e u fnu su {tht ¼ ðt u yt {the Ëtuxe
yt òu. ytðwk ¼hðtz wk ð[ Ëtk¼¤e u íÞtkÚte [tÕÞt. yuðt Ëk Z wh
ytÔÞt u ©eS{nthts tk yûthytuhze{tk þo fhe u ¼hðtzu yt u÷e Ëtuxe
©enrh u yt e u qLÞu fhe u ©eS{nthts u ¼hðtz u Ëtuxe u¾tze u tu t t
yûthÄt{{tk ÷E s t n t. >>hh4>>
t{ {nwzeÞt ht{tk Ätht¤t-Ëw÷fw ¼õ ©eS{nthts t ËíËk e n t.
u Ëw÷fw ¼õ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt kw r hk h ¼s M{hý fh t n t.
yuf Ë{Þu ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt Z hw Úte ðz t÷ [iºt {tË tu Ë{iÞtu
fhðt ÄtÞto n t u yuf r ðË ©e tu{ eS t ftkXt W h hnu÷ ytk tðtzeÞt{tk
hnu÷ {tuxtu ytuxtu Au u søÞtyu ©eS{nthts- ñ ú [the-Ëk - t¤t-nrh¼õ tu
rð hu u Ërn Ë¼t fhe u rðhts{t ÚtÞt n t u Ä{o-¿tt -ðihtøÞ-¼Âõ Ëk Äk e
©enrh Ë¼t{tk ðt tu fh t n t u ð¾ u {nwzeÞt ht t Ëw÷fw ¼õ tu t t
¾u h{tk ÚtÞu÷e [e¼zt e ftfze ÷E u ©eS{nthts u yt ðt ytð t n t.
u Ë{Þu { u Útt Sð u ÷ztE hM t{tk Út e n e fu { fnu [e¼zt u
¾tE òô u Ëw÷fw ¼õ tu Sð fnu su {thu tu yt ftfze ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u yt ðe Au. ytðe hM t{tk ÷ztE fh tk fh tk Ëw÷fw ¼õ u ftfze
©eS{nthts u yt e íÞthu ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt yk Þtor{ ýu Ëw÷fw
¼õ u hM t{tk ÚtÞu÷e { e Útt Sð e ÷ztE e ðt Ë¼t{tk fh t n t. su
Ëw÷fw ¼õ tu Sð ¤eytu n tu tu { kw fnu÷kw {t e u yt ftfze ÷E u
ynª ytðe { u yt e. u ftfze u ÄtuE u ËwÄthe u tu u s{e u Ëðo u «Ët
yt t n t. u ð¤e fnu t n t fu su { »w Þ { kw fnu÷kw {t e u {tht
Ënw tu Rü ðu yuðtu su nwk u {the ¼Âõ Sð e tËu fhtðu Au u Sð W h
«ËÒt ÚtÞu÷tu yuðtu nwk u u Sð u {tht yûthÄt{{tk ÷E òô Aw.k {txu {the
yt¿tt{tk hne u {thwk ¼s fhòu. ytðe he u Ëðo u ðt fh t n t. Ae ßÞthu
Ëw÷fw ¼õ tu yk ft¤ ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts { u u tu t t yûthÄt{{tk
÷E s t n t u tu t e nswh e Ëuðt{tk ht¾ t n t. >>hh >>
308
t{ ðz t÷ t òu e Útt Ëwk h e yt uW ¼tEytu t{
z¼tý{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Þ¿t fhðt {txu ftXe t yMðthtu ËtÚtu
ytÔÞt n t íÞthu ftXeytu e W¥t{ òr e ½tuzeytu [tuhðt {txu òu e
tu t t ¼tE Ëwk h e u ÷E u z¼tý ytÔÞt u htrºt t th ðtøÞu
½tuzþt¤{tk tkÄu÷e ½tuzeytu u [tuhðt {txu Þt u ð¾ u ©eS{nthtsu ftuE
½tuze u týe t t ntuÞ u{ þo ytÃÞtk u eS ½tuze ÷uðt òÞ íÞthu
u ½tuze u [k e ¾ðztð t ntuÞ u{ òuðt{tk ytðu, Ae ºteS ½tuze u ÷uðt
òÞ íÞthu u ½tuze u ¾z t¾ t ntuÞ ytðe he u ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt e ËtÚtu ytðu÷t ftXe Mðthtu e ½tuzeytu ÷uðt {txu ºtý r ðË W h t
eytuyu Wò ht fÞto ý W h «{týu ©eS{nthts u ½tuzeyu ½tuzeyu
òuðtÚte ½tuzeytu ÷E þõÞt rn.
Ae ºteS htrºtyu uW ¼tEytuyu rð[th fÞtuo su ©eMðtr{ thtÞý u
Ënw ¼ ðt fnu Au {txu ©eS{nthts r ùu ¼ ðt Au {txu yt ýtu ½tuzeytu
[tuhðt tu ËkfÕ qhtu ÚtÞtu rn u yt ý u ½tuzeyu-½tuzeyu þo ytÃÞtk {txu
ßÞtk w t Aqxðt t íÞtk sE u ½tuzeytu [tuhðtY e w t fhu÷t Au {txu ytð e
ft÷u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt e tËu sE u yt ýtk w t e {tVe {t e u
u{ t ËíËk e ÚtE u yt ýu ½uh sðwk.
ytðtu ËkfÕ fhe u htrºtyu ËqE Þt. Ae esu r ðË Ëðth{tk M t
rð uhuÚte hðthe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Ë¼t fhe rðhts{t n t íÞtk
òu e Útt Ëwk h e yu uW ¼tEytu Ë¼t{tk sE u ©enrh u {Mfth
fhe u tu u fhu÷tu w tu r ðu fhe u u w t e {tVe {t t Útft fnu t nðt
fu y{thu yt t ËíËk e Útðwk Au {txu yt ©e t ntÚtÚte y{ u ð o{t
Ähtðe fkXe uhtðtu.
ytðwk uW ¼tEytu wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eSyu úñ[the tËu týe
{k tðe u uW ¼tE t ntÚt{tk týe yt ðt s t ©enrh u òu e fnu nu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt y{ u ð o{t Ähtðe u ËíËk e fhðt hnuðt ãtu
fthý fu y{thtk yux÷tk Ätk t Au fu ©eËqÞo thtÞý t us u Ítk¾wk fhe
tk¾u yuðwk us yt t {w¾ wk Au, u y{ u ð o{t Ähtðe u y{thwk t ÷uþtu
tu {tht {w¾ wk us tþ t{þu.
309
ytðwk òu e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt tu÷ t
n t fu, {thwk t {thu þe ý e{tk Au ? ý nwk y k fturx úñtkz wk t
÷ô tu ý {tht {w¾ wk us Ítk¾wk zu rn. ytðwk fne u uW sý u ð o{t
Ähtðe u fkXe uhtðe ËíËk e fÞto u tu t t t{ wk ¼s fhðt uW u {t¤t
yt e suÚte r hk h ©eS wk r Þ{ qðof ¼s fh t n t.
ytðe he u ©eS tu yt©Þ fhe u z¼tý{tk Úttu z t r ðË hne u
©eS{nthts tu Útt Ëí wÁ»t tu Ë{t { fh t n t.
yu f r ðË Ë¼t{tk ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt fnu t n t fu
òu e tk t ÷uðt u {txu ftuE ËkfÕ fhu tu ¤e u ht¾ ÚtE òÞ yux÷tk
Ätk t Au. ytðt t ðt¤t [th sý Au u{tk nu÷t òu e, eòu
Ë ht{ ðt½he, ºteòu {wkòuËwY y u [tuÚtt t t÷ðhwk-yt [th t t ðo
n t. u{ u ð o{t Ähtðe u fkXe uhtðe u y{tht ËíËk e fÞto Au. yt [thu
sý ËíËk e ÚtE u y{thw k «íÞût w k ¼s fhu Au . Ae òu e
©eS{nthts e hò ÷E u tu t t ¼tE Ërn ðz t÷ s tk hM t{tk
òu eyu ËkfÕ fÞtuo fu òu ©eS{nthts ¼ ðt ntuÞ tu {tht ½h t
{uzt W h hnu÷e theyu uXu÷t òuô tu ©eMðtr{ thtÞý r ùu ¼ ðt Au
yu{ nwk {t wk. ytðtu ËkfÕ fhe u ½uh Þt íÞthu ©eS u {uzt e theyu
uXu÷t òuE u ©enrhS r ùu ¼ ðt Au yu{ {t e ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt wk ¼s fh t Útft yt k u t{ t n t. >>hh6>>
t{ òu¤ t xu÷ f]»ý tË¼tE ©eS{nthts t Ëtht ËíËk e n t. u
xu÷ yuf ð¾ ©eS{nthts Vq÷ tu¤ tu WíËð fhðt ðz t÷ ÄtÞto n t
u{ t þo fhðt ðz t÷ ytð t n t. hM t{tk ytðu÷t yuf ¾u h{tk Ëthe
[tu¤tV¤e òuE u rð[th ÚtÞtu su yt [tu¤tV¤e nwk ÷E òô tu ©enrh s{þu
tu ¾u hðt¤t wk fÕÞtý Útþu. yu{ Äthe u [tu¤tV¤e ÷E u xu÷ ðz t÷ Þt.
u Ë{u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt , ©en w{t S Útt ©e ý r t hðtò
tËu ÷ª ztu n tu u ÷ª zt e e[u Ë¼t fhe u rðhts{t n t u
©eËnò k Mðt{e ¼ ðt Ë¼t{tk uXu÷t úñ[the, Ëk , t¤t, nrh¼õ tu u
Ä{o tu W uþ fh t n t.
310
u Ë¼t{t ytðe u òu¤ t xu÷u [tu¤tV¤e e tux÷e tx W h {qfe u
u ÷t e u Ë¼t{tk uXt. íÞthu u [tu¤tV¤e e tux÷e ©eS{nthtsu Atuze u
[tu¤tV¤e òuE u xu÷ u tu t e tËu tu÷tðe u qAâwk fu yt [tu¤tV¤e nw
Ëthe Au u {tht ¾u h{tkÚte ÷tÔÞt fu eò t ¾u h{tkÚte ÷tÔÞt ? íÞthu
xu÷ fnu {tht ¾u h{tk [tu¤tV¤e Úte ý eò t ¾u h{tkÚte [tu¤tV¤e
÷tÔÞtu Awk. íÞthu ©eS{nthts fnu fu ftuE t ¾u h{tkÚte [tuhe fhe u ÷tðu÷
[tu¤tV¤e { u ¾ðztððe Au ? {txu [tuhe fhe u ÷tðu÷ [tu¤tV¤e {thu ¾
ytðþu rn ? {txu yt [tu¤tV¤e su t ¾u h{tkÚte {u ÷tÔÞt ntuÞ u ¾u h t
Äýe u [tu¤tV¤e yt e ytðtu u ¾u hðt¤tu { u fnu fu {u {tht ¾u h{tkÚte
[tu¤tV¤e { u qAât rð t ÷eÄe ý { u tAe yt ðt ytÔÞt {txu {thu
{tÚtu [tuhe fÞto wk t Úte. yu{ [tu¤tV¤e t ¾u hðt¤tu fnu tu {u ynª
«tÞÂù¥t ÷uðt ytðþtu rn u W h «{týu { u fnu rn tu [tu¤tV¤e e
[tuhe fhe u t wk «tÞÂù¥t ÷uðt ytðòu.
ytðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u u òu¤ t xu÷ tu t u t{ sE
[tu¤tV¤e t ¾u h t Äýe u yt e uÚte [tu¤tV¤e ¾u hðt¤tyu tu t t t{ t
xu÷ u {tVeyt e u [tu¤tV¤e t [tuhðtY t Úte hrn fÞtuo suÚte ðz t÷
©eS tËu «tÞÂù¥t ÷uðt Þt rn. fnuðt wk fu ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt u
rþûtt ºte{tk ÷ÏÞwk Au fu Ä{o u {txu ý [tuhe fhðe rn {txu ©eS{nthtsu
fnu÷t [tuhe ytr f r Þ{tu t¤þwk tu s ©enrh yt ýe W h «ËÒt Útþu.
>>hh7>>
t{ tuxt t ðtýeÞt ¼ t¼tE tuþe ©eS{nthts t h{ yuftkr f
¼õ n t u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e t e{tuxe yt¿ttytu rþh Ëtxu
t¤ t n t. u{s uðËuðt-yt[tÞoËuðt-Ëk Ëuðt- -y u Ä Úte fhðt{tk iÞth
hnu t n t u ¼ t¼tEyu tu t t t{ t {kr h{tk y¾kz hnuðt {txu Ëk e
{t ýe ©eS{nthts tËu fhe íÞthu u ¼ t¼tE þuX W h «ËÒt ÚtÞu÷t
©eËnò k Mðt{e ¼ ðt tuxt t {kr h{tk nk{uþtk hnuðt {txu ËtkÏÞt k
Mðt{e u Útt æÞt t k Mðt{e u yt¿tt fh t nðt suÚte uW Ëk ¼ t¼tE e
Ëk tÚtu tuxt sE u ©eMðtr{ thtÞý {kr h{tk hne u y¾kz ©enrh wk ¼s
fh t nðt.
311
þuX ¼ t¼tE suðt s u{ t efht rþð÷t÷¼tE ©eS{nthts t
yuftkr f ¼õ hts n t u rþð÷t÷¼tE nk{uþtk ½uhÚte M t fhe u qò fhðt
{kr h{tk ytðe u yuf Xuftýu uËe u qò fh t u «Út{ {t Ëe qò fhe u
ºtý týe tk yt[{ fhe u fkfw t [tkÕ÷t Ërn Qæðo wkzTr ÷f fhe u
©eS{nthts e {q ytu u tÚthýt{tk Ähtðe u ©eS wk ytðtn fh t n t
íÞthu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt «íÞût ytðe u rðhts{t Út t yuðt
©enrhf]»ý ¼ ðt tk þo fhðt ËtkÏÞt k Mðt{e Útt æÞt t k Mðt{e
ytðe u rþð÷t÷¼tE u Ë{e u uËe u þo fh t.
u rþð÷t÷¼tE ©eËnòk Mðt{e ¼ ðt u [k - w» - w¤Ëe-Äq -
e - iðuã ytr f su su ðM w y oý fh t u ðM w u ©enrh yk efth fh t
u rþð÷t÷¼tE {t¤t Vuhðe Útt « Âûtýt Vhe Útt kzð T «ýt{ fhe u
ßÞthu ©eS{nthts wk rðËso fh t íÞthu u{ e {q ytu{tkÚte ©eS tu t t
MÚtt {tk Äth t n t íÞthu W h t Òtu Ëk tu tu t t ytË u s t.
ytðe he u ½ýtk r ðË [tÕÞwk. Ae yuf r ðË rþð÷t÷¼tE qò fhðt
uXt n t u {q ytu Ähtðe u ©eS{nthts wk ytðtnT fÞwO suÚte ©enrh
ÄtÞto u{ tk þo fhðt uW Ëk ytðe u uXt u s Ë{Þu rþð÷t÷¼tE tu
{w e{ ytÔÞtu. u {w e{ e Ëk tÚtu rþð÷t÷¼tE ðt [e fhðt ÷tøÞt íÞthu
©eS{nthts rþð÷t÷¼tE e {q ytu{tkÚte [t÷e u tu t t MÚtt {tk Äth t
n t. u ©enrh tk þo fhðt ytðu÷t W h t uW Ëk ý [tÕÞt Þt.
Ae esu r ðË rþð÷t÷¼tE qò fhðt ytðe u uXt u ©eS{nthts wk
ytðtn fÞwO yux÷u ©eS ÄtÞto. u{ t þo fhðt W h t Ëk tu ytÔÞt u
qòrðrÄ qhtu ÚtE hÌtt Ae ©enrh wk rðËso fÞwO yux÷u ©eS tu t t
MÚtt {tk ÄtÞto íÞthu Ëk tu tu t t MÚtt {tk s t n t.
u ð¾ u rþð÷t÷¼tEyu uW Ëk tu u fÌtwk fu hhtus tu nwk qò tu rðrÄ
Ätu hðthe hnwk Awk Ae yt ©e {tht MÚtt {tk Äthtu Atu u E ft÷u
{the qò qhe ntu e ÚtE u {tu [tÕÞt Þt n t u wk fthý þwk ? íÞthu uW
Ëk tuyu rþð÷t÷¼tE u fÌtwk su ßÞthu {tu {the Ähtðu÷e {q ytu wk ytðtn
fhtu Atu íÞthu «íÞût ©eS{nthts {the {q ytu{tk ytðe u uËu Au u {u
su su ðM wytu ©eS u y oý fhtu Atu u u ðM wytu [k rð uhu u yk efth
312
fhu Au. {thtu qò tu rðrÄ qhtu ÚtE hnu Au y u ßÞthu rðËso fhtu Atu
íÞthu {the {q ytu{tkÚte ©enrh tu t t MÚtt {tk Äthu Au. u {the {q {tk
Äthu÷t ©eËnò k Mðt{e tk þo fhðt y{u ytðeyu Aeyu u E ft÷u
ftkE ft{ {txu ytðu÷t {tht {w e{ e Ëk tÚtu {u ðt tu fhðt ÷tøÞt íÞthu
©eS {the {q ytu{tkÚte [t÷e ef¤e u tu t t MÚtt {tk ÄtÞto íÞthu ©enrh tk
þo fhðt ytðu÷t y{u ý y{tht MÚtt {tk s t n t. ý y{thu {the
tËu uËðt wk eswk ftkE ý ft{ Úte.
ytðwk Ëk wk ð[ Ëtk¼¤e u u s r ðËÚte rþð÷t÷¼tEyu r Þ{
htÏÞtu su qò fhðt uËðwk íÞthu ftuE e ËtÚtu ðt [e fhðe rn. ytðtu
r Þ{ Sðk ÞO htÏÞtu. fuðt wk fu yt ýu ý ©eS{nthts e qò fh e
ð¾ u ftuuE e ËtÚtu ðt [e fheþwk tu ©eS yt ýe qò e {q {tk Äthu÷t
nþu tu tu t t MÚtt {tk s t hnuþu {txu qò fh tk ËwÄe ftuE e ËtÚtu tu÷ðwk
rn yuðtu r ùÞ ht¾e u qò fhðt uËþwk tu s ©eS{nthts yt ýtu
r Þ{ òuE u «ËÒt ÚtE u ytþeðto yt þu. u htS ÚtE u yk ft¤u tu t t
yûthÄt{{tk ÷E sþu. {txu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u htS fh tk þe¾ðwk
yu s yt ðt fnuðt tu rËØtk Au. >>hh8>>
t{ Z wh{tk ©eS{nthts Vq÷ tu¤ tu WíËð fhðt t Au yuðt Ë{t[th
uþtk h{tk sðtÚte huf t{ t ËíËk eytu Z wh ytð t nðt. u ©eS{nthts u
¼ux fhðt tu t e RåAt «{týu ðM wytu ÷tð t n t. u Vq÷ tu¤ t WíËð W h
Ëthk wh t Sðt¾t[h t efht ðt½t¾t[h Útt y{ht¾t[hu rð[th fÞtuo fu
yt ýu ©eS u ¼ux yt ðt fuðtk ðMºttu ÷E sEþwk? ytðtu rð[th fhe u Vq÷ tu¤ u
r ðËu uhe u hk ¢ezt fhu uðtk nuhðt ÞtuøÞ ËVu Ëwhðt¤, ðt½tu, xftu, t½
tkÄðt wk ð ytr f e tux÷e tkÄe u ÷E Þt.
u uW ¼tEytu u t t¾t[h tu t t h th{tk W thtu yt t nðt. Ae
Vq÷ tu¤ t WíËð u r ðËu Ë¼t{tk rðhts{t ÚtÞu÷t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e
uþtk h{tkÚte ytðu÷t nrh¼õ tu ©eS e [k , Vq÷, V¤, ðMºttu ð uhu u {qfe u
qò fh t nðt. u{tk ftuE Ëtu uhe ÷Ã t tu tuþtf {qf t nðt. ftuE Y uhe ÷Ã t tu
tuþtf Útt ftuE ¼h ¼hu÷tu tuuþtf Útt ftuE fe ¾t t tuþtf e ¼ux {qfe
yth e fhe M wr fhe u tuu t t MÚtt {tk sE u uË t nðt.
313
ytðe he u ½ýtk nrh¼õ tu e ¼ux {qfu÷t ¼thu ¼thu tuþtftu òuE u
©eS{nthts e qò fhðt Sðt¾t[h t efht uWyu Ë¼t{tk Q¼t ÚtE u
[k w» Úte qò fhe u tuþtf e tux÷e ©enrh e tx W h {qfe u u ©eSyu
Atuze u, òuE u fnu su, nu ðt½t¾t[h {u su tuþtf ÷tÔÞt Atu u u uhe u
y{u ytsu hk u h{eþwk. yt hk h{ðt t r ðËu tu ËVu tuþtf uhðt e
y{the RåAt òýe u fhe ÷tÔÞt Atu.
yu{ fne u ËVu tu»ttf uhe ©eS {nthts uþtk h{tkÚte ytðu÷t
nrh¼õ tu Útt Z hw t nrh¼õ tu Ëk tÚtu hk h{ t n t u Ae WL{¥t k t{tk
M t fhðt Ëk -nrh¼õ tu Ërn Äth t n t. íÞtk hk ðt¤tk ð W the u
t t¾t[h u yt t n t u eswk ð uhe u Ë¾tytu e Ëk tÚtu s¤¢ezt
fhðt qðof M t fhe u h th{tk ytðe u tu u s{e u Ëðo Ëk Útt nrh¼õ tu u
s{tz t n t. u s Vq÷ tu¤ e htrºtyu ËVu tuþtf ÷tðe u ©eS u y oý
fh th ðt½t¾t[h u Útt y{ht¾t[h u su f tË e ðuýtu{tkÚte Y Wí Òt ÚtÞwk
n wk u ðh¾zeÞtu t Sðtu [ w¼wos MðY Äthý fhe u {w x- e tk h-fwkz¤-
½huýtk u Äthý fhe u rð{t {tk Ëu e u ©eS{nthts t yûthÄt{{tk s t ðuýtu t
Sðtu W h t uW ¼tE u þo E u fnu t n t fu nu ðt½t¾t[h Útt
y{ht¾t[h {u uW sýtyu y{tht Y{tkÚte Wí Òt ÚtÞu÷t k wðt¤t ËVu
{÷{÷ tu tuþtf fhtðe u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u uhtÔÞtu u wLÞu fhe u
y{u Ëðuo ðh¾zeÞtu t Sðtu u ©enrh t yûthÄt{{tk sðt wk V¤ {tuyu ytÃÞwk
Au u W fth tu ÷tu y{thtÚte ðt¤e þftÞ u{ Úte.
yu{ ðt½t¾t[h u Útt y{ht¾t[h u fne u u f tË e ðuýtu t Sð
©eËnò k Mðt{e t yûthÄt{ u t{ t n t. u esu r ðËu Ëðth{tk
©eS{nthts ÷ª zt e[u Ë¼t fhe u rðhts{t Út t n t u Ëðuo Ëk
nrh¼õ tu ý Ë¼t{tk uXu÷t ©enrh u {Mfth fhe u Ë¼t{tk uXt. u ð¾ u
Ëthk wh t Sðt¾t[h t efht ðt½t¾t[h Útt y{ht¾t[h uW ¼tEytu
Ë¼t{tk ytðe u ©eS u kzð T «ýt{ fhe u uXt íÞthu ©enrh W h t uW
¼tEytu u fnu t n t fu htrºtyu u÷e Ëðo e t yt Ë¼t{tk fntu.
ytðw k ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u htrºtyu tu u
y w¼ðu÷e W h e Ëðo ðt Ë¼t{tk fnu t n t suÚte Ëðuo Ëk nrh¼õ tu
314
Ëtk¼¤e u htS Út t n t. fnuðt wk fu yt ýu ©eS{nthts u ð V¤ Vq÷
rð uhu su su y oý fhþwk u Ëðuo t Sðtu ©eS t yûthÄt{{tk sþu. >>hh9>>
t{ ¾k¼t t nh tu®ð ¼tE tú ñý ©eS{nthts t yuftkr f ¼f hts
n t u u útñý ©enrh e {q u yk :fhý{tk Äthe u {t¤t Vuhð t n t
u{s t{ Ä{to tu ©eS e yt¿tt {ws yt t n t. u nh tu®ð ¼tE u
tu t t efht t efht{tk ½ýtu M un n tu u Atufhtu {tk tu zâtu u tu t u
nth t{ ftk E ft{ «Ëk u sðt w k ÚtÞw k u Ë{u nh tu ® ð ¼tEyu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e {t t ht¾e su Atufht tu un hnuþu y h rn
hnu tu ý [tË ËtÄw u s{tzeþ. yuðtu ËkfÕ fhe u u útñý nth t{
Þt. u u esu r ðËu Atufhtu un {qfe Þtu. uðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u
nh tu®ð ¼tE ¾k¼t ytÔÞt.
Ae Úttuzt r ðË ðeíÞt t hËtuE uðt nh tu®ð ¼tE ðz t÷ Þt u
tu t e ËtÚtu ¾k¼t tht e tý W½htð th W{huX t ¾uztðt¤ útñý
rð»ýw ¥t¼tE u ðz t÷ uze Þt. u rð»ýw ¥t¼tEyu Ä{o ÄwhkÄh yt[tÞo©e
¼ ðí«Ët S {nthts u hËtuE yt ðt Ëk kÄe ðt fhe ý yt[tÞo©eyu
hËtuE e t tze tu ý nh tu®ð ¼tE tu ½ýtu yt ún òuE u nt tze. Ae
esu r ðË hËtuE fhe u Ëk u s{tzât u Ëtksu Ë¼t fhe u yt[tÞo©eyu
rð§w ¥t¼tE u fÌtwk su nh tu®ð ¼tE u Ë¼t{tk tu÷tðe ÷tðtu.
u Ë¼t{tk ytÔÞt u Ë{u yt[tÞo©e ¼ ðí«Ët S {nthtsu [ xe
ð tze uÚte nh tu®ð ¼tE t efht tu efhtu Ë¼t{tk ytÔÞtu u yt[tÞo©e u
u ÷t e u nh tu®ð ¼tE u u ÷tøÞtu u Ae ©e÷û{e thtÞý uð tk þo
fhðt Þtu uÚte nh tu®ð ¼tE t { {tk ÚtÞwk su {tht Atufht tu Atufhtu
©eËnò k Mðt{e ¼ ðt t yûthÄt{{tk tu Þtu Au. ý esu Þtu Úte.
Ae Ë¼t rðËso ÚtE íÞthu nh tu®ð ¼tE u yt k Mðt{eyu tu t t ytË u
tu÷tÔÞt u ðt qAe u suðwk nh tu®ð ¼tEyu uÏÞwk uðwk fÌtwk. u Ëtk¼¤e u
yt k Mðt{eyu rðºtt k Mðt{e u Útt y T¼w t k Mðt{e u fÌtwk su yt ýu
yt[tÞo©e ¼ ðí«Ët S {nthts u ËtÄthý òý t n t ý {ntË{Úto Au.
yu{ fne u ÄLÞðt yt t nðt. >>h30>>
315
t{ ðztu ht t thtÞý¼tW Âûtýe útñý ðz t÷ t ©e÷û{e thtÞý
uð tk þo fhðt ytÔÞt n t. u{ u Ä{oÄwhkÄh yt[tÞo©e ¼ ðítT«Ët S
{nthtsu ÞÚttÞtuøÞ W tht e Ë ðz fhe n e. ý yt[tÞo©e u tu t t suðt
ËtÄthý ]nMÚt òýu÷t ý « t e Au u{ ntu t òý t u ®n wM t e
útñý Au u{tk þwk [{ífth ntuÞ ? ytðe ðt yt[tÞo©e t òýðt{tk ytðe
u Ú te ËtÄw fu þ ð tËS u Ë{trÄ ©eS e EåAtÚte ÚtE u s Ë{Þu
©e÷û{e thtÞý uð e yth e ÚtE yux÷u thtÞý¼tW uð tk þo u s tk
Ë{trÄðt¤t ËtÄw u òuE u u{ u ËkfÕ ÚtÞtu fu tk[{e ¼qr{ft t yrÄfthe u
Ë{trÄ ÚttÞ Au u rËðtÞ t eò u ÚttÞ. ý yt tu fuð¤ ZtU Au. u
yt ý u tððt yt ÞwÂõ fhe Au.
yu{ fne u þo fhðt Þt u ftuE u qAe òuÞwk su Ë{trÄ{tkÚte yu{ e
{u ¤ u ò u Au . Ae ftu E Ëí w Á »t fnu su Ë{trÄðt¤t u yt[tÞo © e
¼ ðít«Ët S {nthts s tzu Au tu s ò u Au. u rËðtÞ ò t Úte. u
Ëtk¼¤e u yt[tÞo©e u ËtÄw e tËu tu÷tÔÞt u fnu su ¾whËeyu uËtu. Ae
thtÞý¼tW fnu su yts Ë{trÄ ÚttÞ u fu{ {tLÞt{tk ytðu ? u Ëtk¼¤e u
yt[tÞo©e fnu su tË fhtu. uÚte thtÞý¼tWyu Ë¤ tu ftu÷Ëtu Ë{trÄ
t{u÷t fuþð tËS t ntÚt W h {qõÞtu íÞthu [t{ze ¤e E tuÞ ý
Ë{trÄðt¤t Ëk shtÞ Ë[u ÚtÞt rn. uÚte òÛÞwk su Ë{trÄ Ët[e Au.
Ae yt[tÞo©e e thtÞý¼tWyu rð k e fhe u fÌtwk su Þt fhe u yt
Ëk u s tztu. uðwk ð[ Ëtk¼¤e u yt[tÞo©e ¼ ðí«Ët S {nthtsu ºtý
ð¾ [ xe ð tze u fÌtwk su nu fuþð tËS yu{ ºtý ð¾ fÌtwk fu whk
Ë{trÄðt¤t Ëk òøÞt u yt[tÞo©e u u ÷tøÞt. ytðtu [{ífth òuE u
thtÞý¼tW Âûtýe u yt[tÞo©e ¼ ðí«Ët S {nthts tu nw s wý
ytÔÞtu u òÛÞwk su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t yt[tÞo©e suðt eò ftuE
s t yt[tÞo Úte. ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt su{ Ëðtuo he Ëðo
yð th t yð the ¼ ðt Au u{ u{ t yt[tÞo©e ý Ëðo yt[tÞo fh tk
Ëðtuo he yt[tÞo Au. >>h31>>
316
©eS{nthts tk u MðY tu Útt y uf MðY tu r ýoÞ
t{ A iÞt{tk ©e½ ~Þt{ {nthtsu ËwðtrË e tE e yk qXe ÷eÄe
íÞthu tu t t ½h{tk Útt ½hÚte nth yuðt u MðY Úte ËwðtrË e tE u
©enrhS þo yt t nðt. >>1>> ð¤e A iÞt{tk ßÞthu ©e½ ~Þt{
{nthts tu [ti÷ ËkMfth fÞtuo íÞthu tu t e Ë{t ðÞðt¤tk t¤ftu Ëk tÚtu
e[t{tk Þt. u ð¾ u tu t u {thðt ytðu÷t ft¤e ¥t t{ t yËwh tu
áÂü {tºtÚte tþ fÞtuo íÞthu ytk t t Ítz e e[u uXu÷t su tu t t t¤fY
{t the ©Øtr f th {t t wk M t th MðY Äthý fhe u ©enrhf]»ý
{nthts fh t nðt. >>h>>
ð¤e yÞtuæÞt whe{tk ßÞthu ©e½ ~Þt{ {nthts u s{ðt {txu ½uhÚte
ht{« t S {nthts r t©e e yt¿ttÚte tu÷tððt Þt íÞthu ht{« t S u
huf {kr h{tk ©eS{nthts tu t t MðY tk þo yt t n t. >>3>> ð¤e
yÞtuæÞt wheÚte ©e½ ~Þt{ {nthts tu t t ½h tu íÞt fhe u fh t Útft
ð {tk Vh t Vh t ð÷¾t ðo W h s t nðt íÞthu u ðo {tk fh t
yuðt ð ÷t¾ Þtu e u ©e e÷fkX úñ[the u ð ÷t¾ MðY Äthý fhe u
tu t wk þo yt t nðt. >>4>> ð¤e Z wh{tk ©eS{nthtsu sux÷t Ëk n t
ux÷tk MðY Äthe u yûth{wõ ÷ª zt e e[u htË¢ezt fh t Útft ©enrhS
Ëðo u tu t wk þo yt t nðt. >> >>
ð¤e Z hw {tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u tkºteË MðY Äthý fhe u ÷ª zt
e[u hnu÷t tkºteË yt¾÷tytu u tÚÞt íÞthu ©eS tkºteË MðY u þo yt t
nðt. >>6>> ð¤e Z wh{tk ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt ÷ª zt e[u t t¾t[h e
sux÷e tÞtu n e ux÷tk MðY Äthý fhe u ©enrh þo yt t nðt. >>7>> ð¤e
Z wh{tk hnu÷e ÷û{eðtze{tk ©enrhf]»ý{nthtsu sux÷e uð e Mºteytu n e ux÷tk
MðY Äthý fhe u htË¢ezt fhe u ©eSyu Ëk u þo ytÃÞtk n tk. >>8>> ð¤e
Z wh{tk ©eS{nthtsu untuíË o fÞtuo íÞthu ÷û{eðtze{tk yÂø ËkMfth fÞtuo u
yuf MðY y u esu MðY u ©enrhyu t t¾t[h u þo uXfu ytÃÞtk u w÷t tu
nth nuhtÔÞtu n tu. >>9>>
317
ð¤e Z wh{tk ßÞthu úñt k Mðt{e u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt
WL{¥t k t{tk M t fhðt ÷E Þt íÞthu ºtý MðY Äthý fhe u þo
ytÃÞtk. u{tk yuf MðY u ¼UË÷t ÚÚth W h u esu MðY u Vt Ë yt ¤
Ëtk týe u Ztuhu y u ºtesu MðY u yûth ytuhze{tk, ytðe he u ºtý MðY u
©eS{nthts þo yt t nðt. >>10>> ð¤e Z wh{tk ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt u untuíË o fÞtuo íÞthu ©eS{nthts u rð{t {tk ÄhtÔÞt u esu
MðY u tu t¤t k Mðt{e tu ntÚt Ít÷e u [t÷ t n t. u MðY u { tunh tË
Mðt{eyu u¾tzâwk íÞthu eò Ëk tuyu u MðY tk þo fÞtO. >>11>>
ð¤e Z wh{tk ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt yuf Ë{Þu {tk t n t u u
s Ë{u t t¾t[h ý {tk t ÚtÞt n t. Ae t t¾t[h u ft¤ ytðe u
ý r u MÚtt fu ÷E s tu nðtu íÞthu ©eS{nthtsu eswk MðY Äthý fhe u
þo eÄtk u t t¾t[h u ©enrh tu t tk Ätk Ät{tu u¾tz t nðt. >>1h>>
ð¤e k[t¤t{tk ©eS{nthts Íeýt¼tE t yt únÚte ÄtÞto n t. íÞtk ©enrh
sux÷t Ëí wÁ»t n t ux÷tk MðY Äthý fhe u htË¢ezt fhe u Ëðo nrh¼õ tu u
þo yt t nðt. >>13>> ð¤e e ÷týt{tk Útt yt¾t t{{tk ©e
Ënò k Mðt{e ¼ ðt u MðY Äthý fhe u uW t{ tk nrh¼õ tu u tu t wk
þo yt t nðt. Útt ©eS{nthts u uW t{{tk hne u ytus e u
ftkXu A {tË ËwÄe Þ¿t fhe u y uf útñýtu u s{tz t nðt. >>14>>
ð¤e kZtÔÞ uþ t ðz h Útt rðË h t{{tk ©eS{nthts u
MðY Äthý fhe u uW t{ t nrh¼õ tu u tu t tk þo yt t nðt. >>1 >>
ð¤e z¼tý{tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u Þ¿t fÞtuo. u Þ¿t{tk ËtuhX t
nrh¼õ tu þo fhðt ytðe þõÞt rn íÞthu esu MðY u ©enrhyu þo
ytÃÞtk u ËtuhX t nrh¼õ tu u tk[ tWÚte tAt ðt¤ t nðt. >>16>> ð¤e
z¼tý{tk ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt u Þ¿t fÞtuo íÞthu ðz t÷Úte òu e
½tuztk [tuhðt ytÔÞt u Ë{Þu ©enrhyu ½tuzu ½tuzu tu t tk þo ytÃÞtk íÞthu
©eS{nthts tu u ¼ ðt Au yuðtu r ùÞ ÚtðtÚte ©eS t ntÚtu ð o{t
Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE tu t u t{ ðz t÷ s tk hM t{tk òu eyu
ËkfÕ fÞtuo fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt {tht ½h t {uzt e the W h uXu÷t
u¾wk tu ©eS{nthts ¼ ðt ¾ht. Ae ©enrhS esu MðY u ðz t÷{tk
òu e t ½h t {uzt e the W h uËe u þo yt t nðt. >>17>>
318
ð¤e z¼tý{tk ©eS{nthtsu Þ¿t fÞtuo u MðY , u Ë{Þu t{
uð¤eÞt{tk ©enrhyu ht{tÞý e fÚtt fhtðe u MðY Útt u s Ë{Þu Ä{zft
t{{tk ©eËnò k Mðt{eyu ©e ¼t ð e Ëótn ðk[tðe u MðY ytðtk
ºtý MðY Úte fåA t nrh¼õ tu W h fkftuºte ÷¾e uÚte fåA t nrh¼õ tu
ytðe u ©eS{nthts tk þo fh t nðt. >>18>> ð¤e Ëw h {tk
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt n t u Ë{Þ{tk ©eS{nthts Z wh{tk esu MðY u
þo yt t nðt. u r ðË wk ð[ t{] ( Zzt {æÞ wk 62{wk) yt[tÞo©e
yÞtuæÞt«Ët S t «§ðt¤wk Útt yt[tÞo©e h½wðehS {nthts t «§ðt¤wk Au.
ytðe he u u MðY u þo yt t nðt. >>19>> ð¤e fkÚtftux{tk htËeÞt
÷t½tS ytkÄ¤t n t u{ u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt u yûthÄt{ u¾tzâwk.
A tk ¼ ðt ýtk tu r ùÞ ÚtÞtu rn. Ae tu t t t{ t ¼ýu÷t Ëtu
ú t ñýtu u tu ÷ tÔÞt u yu f Ët{xt Ät ú t ñýtu y u «§ q A ât íÞthu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u Ëtu MðY Äthý fÞtO u útñýtu t «§ t W¥th
ytÃÞt íÞthu ÷t½tSyu u Ëtu MðY u ©eS{nthts tk òu Þ tk . AeÚte
©eS{nthts tu tftu ¼ ðt ýt tu r ùÞ ÷t½tS htò u Út tu nðtu. u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u ntÚtu ð o{t ÷E u fkXe uhe ËíËk e Út t nðt.
>>h0>> >>h3h>>
t{ Z whÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e yt¿ttÚte wsht {tk Vhðt
Þu÷t {wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tu nu÷tk y{ tðt Þt n t íÞtk hnu÷e
ftkfheÞt ¤tð W h e ytk ÷eytu{tk tu t tu r ðtË fhe u hnu t nðt u
ftuE {w{wûtw tu t e tËu ytðu u{ u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt t « t e
Útt Ä{o-¿tt -ðihtøÞ-¼Âõ Ëk kÄe ðt toytu fhe u y¿tt tu tþ fhðt qðof
©eS{nthts tu r ùÞ fhtðe u ð o{t Ähtðe u fkXe uhtðe ËíËk e fh t
nðt y u y{ tðt þnuh{tk r¼ûtt {t e u tu t tu r ðton fh t yuðt
{wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tu ytk ÷eytu e[u uXt n t u ©eS wk ¼s
fh t n t u Ë{u ytk ÷eytu{tkÚte yuf {tuxtu Ët z tu nðtu u Ët
{wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tu t þheh W h Vhe u úñ[Þo t « t Úte Ët
Vq÷ e {t¤tY u ÚtE u [tÕÞtu s tu nðtu uÚte si ÷tuftuyu òÛÞwk fu yt Ät
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄwytu fuð¤ef Au suÚte Ët ftkE fhe þf tu
n tu.
319
ytðwk ytùÞo òuE u si ÷tuftu ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt tu yt©Þ
fh t nðt. ð¤e yuf ð¾ y{ tðt þnuh{tk hnu÷tu yuf tðtu {wõ t k
Mðt{e u [k {tk Íuh t¾e u [h[ tu nðtu íÞthu u Íuh {wõ t k Mðt{e t
úñ[Þo t « t Úte y{] Y ÚtE s wk nðwk. u Íuh tk¾e u [k [h[ th
tðt e ytk ¤eytu e ¾t÷ Q¾ze s e nðe. >>h33>>
t{ Z whÚte ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt e yt¿ttÚte uþtk h{tk ËíËk
fhtððt {txu y¾kzt k Mðt{e Vh t n t. y u tuu t t Ë{e {tk ytðe u
uË t yuðt { w»Þtu u ©eS{nthts t {rn{t e Útt h[t e Útt sL{
Äthý fhðt Ëk kÄe ðt toytu u fh t u ytðu÷t {týË t yk :fhý{tk
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu r ùÞ fhtðe u ð o{t Ähtðe u fkXe uhtðe u
ËíËk e fh t Ë t ½ýtk t{tu{tk Vhe u ©enrh t Ë{e {tk sðt ef¤u÷t
y¾kzt k Mðt{e yuf ð e Ítze{tk hM tu ¼q÷e sðtÚte s t n t u Ë{u
hM t{tk yuf ®Ën Ët{tu ytð tu nðtu.
u u òuE u Mðt{e rð[th fh t nðt fu yt { w»Þ tu un yð~Þ zðt tu
n tu ý yt {thtu un ðt½ t W Þtu {tk ytsu ytðþu. yu{ Äthe u u
®Ën t ËL{w¾ [tÕÞt u Ë{u y¾kzt k Mðt{e t úñ[Þo t « t Úte ®Ën
ý {] ÷tY ÚtE u Mðt{e u tk[ « Âûtýt Vhe u ð {tk s tu hnu tu nðtu.
ytðtu ú ñ [Þo tu « t Au {txu Ëðo {týËtu y u áZ ú ñ [Þo t¤e u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fhðwk suÚte u {týË W h «ËÒt ÚtÞu÷t
©eS{nthts tu t t yûthÄt{{tk u {týË u sYh ÷E sþu yu s fnuðt tu
rËØtk Au. >>h34>>
Z whÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte {wõ t k Mðt{e uþtk h{tk ËíËk
fhtððt Þt n t. ½ýtk t{tu{tk ËíËk fhtððt {txu þkfh t {kr h{tk yÚtðt
Ä{oþt¤t{tk yÚtðt [tuht{tk W thtu fh t y u su {w{wûtw tu t e tËu ytðu u u
©eS{nthts e ÷e÷t e ðt tu Útt Ä{o ¿tt ðihtøÞ ¼Âõ Ëk kÄe ðt tu
fh t, suÚte ½ýtk {týËtu Mðt{e tËuÚte ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE
« x ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhe yt ÷tuf wk Ëw¾ ¼tu ðe yk ft¤u
u {týËtu u ©eS{nthts tu t t yûthÄt{{tk ÷E s t.
320
ytðe he u ½ýtk t{{tk ËíËk fhtðe u {wõ t k Mðt{e ©eS{nthts tk
þo fhðt Ëthk wh{tk s t n t. íÞtk Sðt¾t[h t h th{tk rðhts{t
yuðt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tËu ftuE {týË u {tuf÷e u tu t t ytððt t
Ë{t[th {tuf÷tÔÞt su yt ©e e yt¿tt ntuÞ tu {wõ t k Mðt{e yt ©e tk
þo fhðt ytðu íÞthu ©eS{nthtsu ¼ wS t»to Ëk tÚtu fnuðztÔÞwk su, su
÷u ytÔÞt Atu uðt u uðt ynª y{thtk þo fhðt ytð tk uþtk h{tk
Vhðt òytu.ytðt Ë{t[th Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{eyu e[u tk fe o tk
fÞtO
{thu ½uh ytÔÞt hu, Ëwk hðh þt{¤eÞtu,
nh¾¼he nwk nhe u eh¾wk, r Þw r« { t r¤Þtu-{thu01
Ëw¾zwk uðt u { nrh ÷uðt, y{ h yZ¤f Zr¤Þtu-{thu0h
ò¤rðÞwk òu su ËtYk, u yðËh yts {r¤Þtu-{thu03
÷û{e tu ðh ÷tzfðtÞtu, yf¤ òÞ fr¤Þtu-{thu04
ytùÞo ðt Ëusrzyu ytÔÞtk, tu÷ tu t u r¤Þtu-{thu0
{wõ t k {tun e {nuhu, ¾tuÞtr tu ¾k ðr¤Þtu-{thu06
{thu ½uh ytÔÞt hu Ëwk hðh þt{¤eÞtu yu ytr f fe o tu þ ÷¾e u
¼ wS Ëk tÚtu {tuf÷ t n t. u ðtk[e u whk s {wõ t k Mðt{e u tu t e
tËu tu÷tð t n t. suÚte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tk þo fhe u yt k
t{ t Útft ©eS{nthts t fnuðtÚte u{ t Ë{e u hne u Ëw¾eÞt Út t n t.
>>h3 >>
ZztÚte rð¿tt t k Mðt{e ©eS{nthts e yt¿ttÚte tu t t {kz¤u Ërn
t{zu Vhðt Þt n t. y u u Ëk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk y¾kz ¼s
fh t n t. u{s ©eS{nthts e t e{tuxe yt¿ttytu wk t÷ fh t n t.
y u ðú W ðtË fhðt{tk ©Øtðt¤t n t. ytðt ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt t
u Ëk ftuE t{{tk {tk t ÚtðtÚte ©eS{nthts u Ëk u tu t t yûthÄt{{tk
÷E sðt {txu Ëtu t e yk tzeðt¤t ntÚte W h uËe u Äth t n t u
©eS{nthts Ëk tÚtu t÷¾e{tk Útt hÚt{tk uXu÷t úñ[the ËtÄw t¤tytu
rð uhu u [tuht{tk uXu÷t {týËtuyu òuÞt. uÚte u t{ t {wÏÞ nrh¼õ u
fnuðt {txu [tuht{tk uXu÷ yuf {týËu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ¼õ u
321
fÌtwk fu {tht ¼ ðt {tht {kr h{tk ntÚte W h uËe u Äthu÷t Au u{ u
W thtu fhtððt {txu {tht {kr h{tk òytu.
ytðt Ë{t[th tu t u ½uh {¤ðtÚte u {wÏÞ nrh¼õ {kr h{tk ytÔÞt
íÞthu tu t t t{{tk fÚttðt to fhðt ytðu÷t Ëk ©eS{nthts t yûthÄt{{tk
sðt iÞth ÚtÞu÷t òuÞt. uÚte u Ëk u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu t t
yûthÄt{{tk ÷E Þt. ytðtu « x h[tu òuE u u t{ t ½ýt {týËtu
©eS{nthts t ytðu÷t Ëk tËuÚte ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE « x
whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fh t n t. >>h36>>
t{ ðztu ht{tk ©eS{nthts ð {tkÚte Vh tk Vh tk «Út{ nu÷t ytðu÷t
íÞthu {tkzðe e[u uXu÷t n t. u yðËh{tk ºtý tEytu týe tk uztk {tÚtu
n tk u ðt tu fh tk fh tk s tk n tk. u{tkÚte Ë t t t{ tk útñý tk Mºte
rðÄðt ÚtÞu÷tk n tk. u tu t e Ë¾eytu u fnu tk n tk fu {tht ux{tk ¼o Au
u { u ¼ ðt wºt yt u tu {tht { {tk ½ýtu yt k ÚttÞ. ytðe ðt
Ëtk¼¤e u {tkzðe e[u uXu÷t ©e e÷fkX úñ[the ºtýuÞ tEytu tËu sE u
fnu fu {u þe ðt tu fhtu Atuu ? íÞthu tEytu fnu fu ftkE rn tðtS. íÞthu
©eS{nthts fnu fu {tu u ¼ ðt {tht ytþeðto Úte Atufhtu yt u tu u
Atufhtu { u yt tu tu nwk ytþeðto yt wk suÚte {thu Atufhtu ÚttÞ.
íÞthu ºtýuÞ tEytuyu rð[th fÞtuo fu yt h{ t ht{ tðtS u yt ýu
nt tztu. òu u{ t ytþeðto Úte {thu Atufhtu Út tu ntuÞ tu Ae u tðtS
õÞtk ÷uðt ytððt t Au ? ytðtu ËkfÕ fhe u ©e e÷fkX úñ[the u fnu fu òu
{tht ytþeðto u Ë t t u Atufhtu Útþu tu {tu u yt eþwk. ytðwk tEytu wk
ð[ Ëtk¼¤e u ©e e÷fkX úñ[theyu ytþeðto ytÃÞtu su y{tht ytþeðto Úte
{ u sYh Atufhtu Útþu. ý u Atufht wk t{ {u s ÒttÚt tzòu.
ytðtu ©e e÷fkX úñ[theyu ytþeðto ytÃÞtu uÚte Ë t t u ð {tË
qht Út tk wºt tu sL{ ÚtÞtu. u úñ[the t fnuðt «{týu tu t t wºt wk s ÒttÚt
yuðwk t{ tzâwk y u u ©eS{nthts t ytþeðto Úte Wí ÚtÞu÷tu Atufhtu
¼ýe u rðît T ÚtÞtu. u ßÞthu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt z¼tý{tk Þ¿t fhðt
ÄtÞto n t íÞthu Ë t t tu t t Atufhtyu Ërn ©eS{nthts tk þo fhðt
ytÔÞtk íÞthu AuxuÚte ©eS tk þo fh tk u tE u ©eS{nthts fnu fu nu
322
Ë t t Ëw¾e Atu u ? ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS u fnu fu {nthts { u {u
õÞtkÚte ytu¤¾tu? {uk tu ytsu s yt tk þo fÞtO Au. íÞthu ©eS{nthtsu
W h e Äe ðt ðztu ht e fne u fÌtwk fu y{tht ytþeðto Úte ÚtÞu÷tu {thtu
wºt s ÒttÚt ¾wþe Au u? suÚte tu t e Ëk tÚtu ÷tðu÷ tu t t wºt u ý
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u u ÷ tzâtu.
Ae ©eS{nthts fnu fu Ë t t {thtuu wºt y{ u yt tu, {tuyu
ðztu ht{tk y{the yt ¤ «r ¿tt fhe Au {txu. ytðwk ©eS{nthts wk ð[
Ëtk ¼ ¤e u WíËtnu Ërn Ë t tyu s ÒttÚt t{ðt¤tu tu t tu w º t
©eËnò k Mðt{e ¼ ðt u fk f w tu [tk ÷tu fhe u y o ý fÞtu o . Ae
©eS{nthts z¼tý tu Þ¿t qhtu fhe u Z wh ÄtÞto. y u Úttuzt r ðË{tk
s ÒttÚt¼tE u ËtÄw fÞto u {wõ t k Mðt{e tËu t{ ztððt {tufÕÞt.
íÞthu {w õ t k Mðt{eyu u { w k þw f t k Mðt{e yu ð w k t{ tzâw k . u
s ÒttÚt¼tE wk þwft k Mðt{e t{ Ëtk¼¤e u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt fnu t
nðt fu {wõ t k Mðt{e ý òý t ÷t u Au fu yt qðo sL{{tk þwf uðS n t
uÚte u{ wk t{ þwft k Mðt{e tz t nðt. >>h37>>
t{ fÕÞtýe{tk ÷û{e tE ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ n tk u u
tE ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t r Þ{tu ÞÚttÚto t¤ tk n tk. y u u tE u
©eËnò k Mðt{e ¼ ðt u yuf ð¾ þo E u fÌtwk fu { u ytð e
yuft þe t th ðtøÞu uzðt ytðeþ u { u {tht yûthÄt{{tk ÷E sðtk
Au. {txu {thu ftuE u {¤ðwk ntuÞ tu {¤e u iÞth ÚtE hnuòu, nwk sYh uzðt
ytðeþ. ytðwk fne u ©eS{nthts yk æÞto ÚtE Þt.
AeÚte u tEyu tu t e efhe W h ft ¤ ÷¾e u {tuf÷tÔÞtu su yt
ºt u¾e u whk {u {¤ðt ytðòu. ý u yuft þe ËwÄe{tk ytðe þõÞtk
rn y u ©eS{nthts u nrh¼õ tE u uzðt ytÔÞt yuft þe t th
ðtøÞu. Ae u tE ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u fnu su nwk ytsu {tht
yûthÄt{{tk rn ytðwk ý w { u r ðËu {tu { u uzðt ytðòu yux÷u u
r ðËu nwk {the Ëk tÚtu yûthÄt{{tk ytðeþ.
323
ytðwk u tE wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthts tAt tu t t yûthÄt{{tk
ÄtÞto. Ae u tEyu eòu ºt ÷¾e u tu t e efhe u tu÷tðe u w { u
Ëðthu ytðe. y u u tu t e efhe u W h e ðt fhe su ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt { u tu t t yûthÄt{{tk ÷E sðt ytÔÞt n t. ý {tu yuft þe
ËwÄe{tk ytÔÞtk rn uÚte ©eS{nthts u tAwk sðwk zâwk Au {tht fnuðtÚte, tu
ytsu th ðtøÞu ©eS{nthts { u uzðt ytððt t Au. tu { u fnuðt wk fu
{tu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ð o{t Äthe u fkXe uhe u ËíËk e ÚtE u
©eËnò k Mðt{e ¼ ðt wk ¼s fhòu y u ©eS{nthts t r Þ{tu Ëthe
he u t¤þtu tu nwk ©eS{nthts u ÷E u uzðt ytðeþ y u ©eS{nthts t
yûthÄt{{tk yt ýu uW ¼u tk hneþwk.
ytðwk tu t e {t w©e wk ð[ Ëtk¼¤e u tu t e {t w©e tËuÚte ð o{t
Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtÞtk y u ©eS wk ¼s fhðt{tk WíËtnðt¤tk tu t e
efhe W h «ËL ÚtÞu÷tk {t w©e tk[ËU Yr Þt tk ½huýtk tu t e efhe u
yt tk n tk. u s yðËh{tk ©eS{nthts rð{t ÷E u ÄtÞto. y u u
tE u rð{t {tk uËtze u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt tu t t yûthÄt{{tk
÷E Þt.
uðe s he u yt ýu ý ©eS{nthts e rþhËtxt e ¼Âõ fheþwk tu
yt ýe ¼Âõ Úte «ËÒt ÚtÞu÷t ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt yt ý u ý tu t t
yûthÄt{{tk ÷E sþu yu rËØtk Au {txu r Þ{ t¤e u ¼Âõ fhðt{tk tAtu
fhðtu rn uÚte ©eS «ËÒt Útþu y u yûthÄt{Y e {tus {¤þu. >>h38>>
t{-÷tXe z{tk tr ztÌtt¼tE ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËíËk e
n t. tu t wk ft{fts hðthe u yt¾tu r ðË {kr h{tk hnu t. {kr h ðt¤ðwk
yÚtðt ÷ª ðwk, ©eS{nthts yt ¤ eðt fhðt y u {kr h{tk ðtðu÷tk Vq÷Ítz u
fqðt{tkÚte ftZe u týe tðwk. u{s ËtÄw {kr h{tk ntuÞ tu u{ e Ëuðt fhðe.
ytðe he e ¼Âõ Úte «ËL ÚtÞu÷t ©eS{nthtsu ¼Âõ ðt¤t ¼õ u
þo E u fÌtwk fu y{wf r ðËu nwk { u uzðt ytðeþ. {txu {thu su u
{¤ðwk ntuÞ u u {¤e ÷uòu. y u t{ t {týËtu u fnuòu fu ytð e yuft þe t
th ðtøÞu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt { u uzðt ytððt t Au. y u {the
324
ËtÚtu su u yûthÄt{{tk ytððwk ntuÞ u iÞth ÚtE hnuòu. yu{ fne u yuft þe u
r ðËu tE ÄtuE ðtk ÷q ztk ½huýtk rð uhu uhe u iÞth {tu Útòu y u nwk
{ u sYh uzðt ytðeþ.
ytðe he u fne u ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt tu t t Ät{{tk Þt.
y u fnu÷t ðtÞ t {ws W h t ¼õ u uzðt {txu ©eS{nthts hÚt ÷E u
ÄtÞto . y u t{ t {týËtu u þo yt e u ztÌtt¼tE ¼õ u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu t t yûthÄt{{tk ÷E s t n t. ytðtu « x
h[tu òu E u u t{ t ½ýt {týËtu ËíËk e ÚtE « x w h w » ttu ¥ t{
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk rþhËtxu ¼s fh t n t. >>239>>
t{ ÷tus{tk ©eht{t k Mðt{e e Ëuðt{tk {wõ t k Mðt{eyu tu t wk
{wÏÞ ýwk ÷tus{tk Útt Vh t t{{tk tu t t Ët[t [rhºtÚte y u Ëtht W uþÚte
tÞ Úte ht{tÞý e fÚtt fhðtÚte ÷tuftu u htS fh t n t y u Þtºtt¤w Útt
ytMÚttðt¤t ÷tuftu u Ëtht tu t t W uþÚte yr WíËtnÚte ¼ ðt ¼sðt{tk
¤ yt t n t. uÚte Mðt{e©e e søÞt tu Útt ht{t k Mðt{e tu nw s
{rn{t ðÄ tu n tu y u íÞt t©{{tk y u ]nMÚtt©{{tk rþ»Þtu ½ýtk Út t
n t. yt Ätu « t {wõ t k Mðt{e tu n tu.
Ae Mðt{e©eyu rð[th fÞtuo fu Ëk« tÞ{tk hnu÷t ËtÄwytu u Ëtht rðît T
fhðt uðt ËkfÕ Úte {wõ t k Mðt{e u Útt uðt k Mðt{e u ËkMf] yÇÞtË
fhðt {txu ¼qs {tufÕÞt. íÞtk t{{tk hnu÷e Ä{oþt¤t{tk W thtu fhe u rðît
útñý tËu rðãtÇÞtË fh t u t{{tk r¼ûtt {t e u tu t tu r ðton
[÷tð t. Ae ftuEf r ðË r¼ûtt {t ðt {txu Ëwk hS¼tE Útt nehS¼tE t
{t w©e tËu Þt. íÞtk r¼ûtt {t e ð¾ u uW {wr ytuyu W h tk {t w©e
tËu yuftk {tk hnuðt {txu ytuhze {t e. uÚte rðãtÚteo yuðt uW {wr ytu u
hnuðt {txu yuf ytuhze ¾t÷e fhe yt e. u ytuhze{tk hnu t ¼q tuyu htrºtyu
ytuhze{tk uXt uXt tu t t tX tu¾ t {wõ t k Mðt{e u fÌtwk fu {u ftuý
Atu ? íÞthu {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk fu y{u ¼ ðt t ¼õ Aeyu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u u Mðt{e e «tÚto t fhe fÌtwk fu y{the {wÂõ
ÚttÞ yuðe y{the W h f] t fhtu. ytðwk ¼q tu wk ð[ Ëtk¼¤e u Þt¤w yuðt
{wõ t k Mðt{eyu ©eS{nthts t ð o{t Ähtðe u «íÞût whw»ttu¥t{ yuðt
325
©eMðtr{ thtÞý wk ¼s fhtðe u yûthÄt{{tk rð{t {tk uËtze u {tuf÷ t
n t. AeÚte Ëw¾uÚte hnu t L u {wr ytu Ëwk hS¼tE Útt nehS¼tE Útt
k tht{ {Õ÷ u Ëthtu W uþ yt e u W¥t{ ËíËk e fÞto. y u Ëthtu
rðãtÇÞtË fhe u rðît T ÚtÞu÷t L u {wr ytuyu rðãt ¼ýðt e Ë{tÂÃ
fhe u ¼qs{tk ËíËk eytu u tu t e ËtÚtu ÷E u ÷tus ytÔÞt. ytðu÷t
ËíËk eytu Mðt{e tk þo Úte Ëw¾þtkr t{e u Úttuzt r ðË ÷tus{tk hne u
tu t e ËtÚtu ©eht{t k Mðt{e u ÷E u ¼qs s t nðt u Mðt{e©e t
ytððtÚte ¼qs{tk ËíËk tu ðÄthtu Út tu nðtu. uÚte Mðt{e©e u huf ð»tuo ¼qs
÷E s t n t. >>240>>
¼UËò¤ t ºtðtze {tu eht{¼tE útñý {wõ t k Mðt{e t ©uc wýtu
Ëtk¼¤e u u{ tk þo fhðt Zzt ytÔÞt. u ð¾ u {wõ t k Mðt{eyu tu t t
rþ»Þ þtk t k Mðt{e u fÌtwk fu yûthytuhze{tk ©eS þwk fhu Au u òuuE ytðtu.
u{ýu whk tË fhe u {wõ t k Mðt{e u fÌtwk su ©enrh M t fhu Au. Ae
{tu eht{¼tE tu ntÚt Ít÷e u Mðt{e©e ©eS{nthts tËu ytÔÞt. íÞtk W {ýt
¾qýt{tk ©eS{nthts©eyu rËntuh t suXt¼tE tu t u ½uhÚte tu t t òk wzt tk
tfu÷tk òk wztk ÷tÔÞt n t, u òk wztk Ätuðztðe u ©e tu e tÚt ytr f uð u
Ähtðe u tu u òk zw tk sBÞt u tu t tËu Xu u÷t ñ ú [the Ëk t»to nrh¼õ tu u
«Ët e tk òk wztk ytÃÞtk u ðÄu÷tk òk wztk tu «Ët suXt¼tE u ytÃÞtu y u
tu u s{u÷tk òk wztk tu yuf Xr¤Þtu s{e ¾tu e ¾t h tk¾e ðtÔÞtu n tu.
u QøÞtu íÞth Ae u t Útz{tk týe sðt ©eSyu ¾t¤ fhtðe n e.
u ¾t¤{tk ©eS wk M t fhu÷wk týe s wk òuE u {wõ t k Mðt{e {tÚtuÚte
Y{t÷ W the ÷E u ¾t¤{tkÚte týe ÷E u {tÚtu [Ztððt ÷tøÞt y u {tÚtu
týe tk¾ t òÞ u nhWL{¥t k t-nh tu{ e-nhËhMð e-nhrºtðuýe-nhftðuhe-
nhÞ{w t-nh {o t-nh t e-nh k t-nh tu tðhe yu ytr f eytu tk t{ ÷u t
òÞ, y u ¾tu tu ¼he u e t òÞ. y u {tu eht{¼tE u fnu t òÞ fu yt
s¤ [tuhtþe ÷t¾ sL{ t {nthtu tu u tþ fhu yuðwk {nt rðºt Au.
Ae {tu eht{¼tEyu ý u s¤ {tÚtt W h [ZtÔÞwk u eÄwk. yt
Ë{Þu {tu eht{¼tE u ÚtÞwk su ytðt ¼ ðt u wÕÞ {wõ t k Mðt{e ý
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu ytðtu {rn{t Ë{su Au tu ©eS{nthts fuðt
326
{tuxt nþu ? Ae {tu eht{¼tE u {wõ t k Mðt{e ©eS tËu ÷tÔÞt. u
ð¾ u ©eËnò k Mðt{eyu {tu eht{¼tE u Ë{trÄ fhtðe u yûthÄt{ u¾tzâwk
u Ät{{tk hnu÷e {q y u yt « x {q u L u {q yuf Au uðtu r ÔÞ¼tð
sýtÔÞtu suÚte Ë{trÄ{tkÚte nth ytÔÞt Ae ©eS{nthts u Ëtütk kzð T
fhe u ©eS{nthts u ntÚtu ð o{t Äthe fkXe uhe ËíËk e ÚtE « x
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk Sðk ÞO ¼s fhe u yk u ©eS t Ät{{tk
s t nðt. >>241>>
yÞtuæÞtÚte ð ýðu»t ©e e÷fkX úñ[theyu tu t tk {t tr t u r ÔÞ r
yt e u Ë tËk kÄeytu tu íÞt fhe u y uf eÚttuo u tð fhðt qðof ð {tk
rð[he u Ëk. 1856 t ©tðý ð e 6 e ðnu÷e Ëðthu ÷tus ytÔÞt u ðtð
W h ytðe u uXt. u s Ë{Þu ©eht{t k Mðt{e e yt¿ttÚte ÷tus{tk [tË
ËtÄw ËtÚtu {wõ t k Mðt{e hnu t n t. u{tkÚte Ëw¾t k Mðt{e M t fhðt
{txu ðtÔÞ W h ytÔÞt. u{ýu ftuE ð¾ nª u¾u÷t yuðt Mðe e÷fkX
ðýeo u òuE u u ÷t e u ytùÞo {wøÄ ÚtE u qA t nðt fu, yt ©e õÞtkÚte
ytðtu Atu y u õÞtk sðt t Atu ?
ytðwk Ëw¾t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©e e÷fkX ðýeoyu W¥th ytÃÞtu
fu W¥th ftiþ÷ uþÚte ef¤e eÚttuo{tk Vh tu Vh tu yt ÷tus{tk ið EåAtÚte
ytÔÞtu Awk. {tu rþ»Þ ftu t Atu ?
ytðwk e÷fkX ðýeo wk ð[ Ëtk¼¤e u fÌtwk fu yt uþ{tk yiïÞoðt¤t
Eïh u wÕÞ ¼õ t { tuhÚt qht fh th Ë T whwðÞo ©eht{t k Mðt{e t
½ýtk íÞt eytu Útt ]nMÚttu rþ»Þ ÚtÞt Au. íÞt e rþ»Þtu{tk {tuxuht {wõ t k
Mðt{e ytr f [tË ËtÄw Au. u {wõ t k Mðt{e Þtu t th u t{u÷t Au
y u {nt Mðe Au y u ©ef]»ý ¼ ðt t ¼õ Au. uytu©e yt t suðt
Mðeytu tk þo fhðt e EåAt ht¾u Au, y u yt t suðt {ntí{tytu e
Ëuðt fhðt s yt ÷tus{tk whw ©eht{t k Mðt{e e yt¿ttÚte hÌtt Au. uytu©e
{ w»Þ {tºtu þo fhðt ÞtuøÞ Au {txu yt ©e wh{tk Äthe u {wõ t k
Mðt{e u þo yt tu yuðe {the «tÚto t Au y u òu yt ©e nª ytðtu tu
{tht ytÔÞt tk {tht {w¾Úte Ë{t[th Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{e yt tk
þo fhðt Äthþu.
327
ytðwk Ëw¾t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©e e÷fkXðýeoyu rð[th fÞtuo fu
ytðt {tuxt Þtu ehts {wõ t k Mðt{e tk þo fhðtÚte Ë{ ú eÚtoÞtºtt wk V¤
ÚttÞ Au. {txu nwk s yt ©e e søÞt{tk {the ËtÚtu ytðeþ. yu{ fne u
Ëw¾t k Mðt{e e ËtÚtu søÞt{tk Þt.
©e e÷fkX ðýeo u qhÚte ytð t òuE u {wõ t k tr f Ë{M ËtÄwytu
Ët{t sE u {e u u ÷tøÞt. íÞthu ðýeoyu {Mfth fÞto. { ytr f
#rÿÞtu u yt k W òð t Mðe þtk Mð¼tððt¤t ðýeoðÞo ©e e÷fkX
úñ[the u òuE u nw rðM{Þ t{u÷t Ëðo ËtÄwytuyu ðýeoðÞo t MðY u
rðþu fo fÞto. Auðxu yt ftuE uðtrÄ uð Au yu{ r ùÞ fhe Mðt tr qAe
ytr ÚÞ Ëífth fÞtuo. ðýeoyu ý ËtÄwytu u yt fr¤ft¤{tk S urLÿÞ þtk
Mð¼tððt¤t òuE u Ë{t { fhðt ÷tÞf Au yu{ òýe u u ËtÄwytu{tk {wÏÞ
{wõ t k Mðt{e e rðãt e heûtt fhðt {txu Sð-Eïh-{tÞt- úñ y u
h úñ-yt tk[ ¼u tk MðY u sýtð th ÷ûtýtu qA t nðt. u «§ t
W¥thtu þtMºt «{týu (ËíËk e Sð wk «fhý 1 yæÞtÞ 34 &÷tuf 27 Úte
37 ËwÄe{tk ÷ÏÞt «{týu t) W¥thtu yt e u tuÕÞt fu {the wÂØ «{týu whw
©eht{t k Mðt{e t {w¾Úte Ëtk¼¤u÷t W¥thtu ytÃÞt Au. W h t «§ t W¥thtu
ÞÚttÚto tu y{tht wY òýu Au. u{ u tu ¼ ðt t MðY tk þo r h kh
ÚttÞ Au. y u {wÂõ e EåAtðt¤t whw»ttu u ¼ ðt t MðY e ðt to fhu Au.
ytðe he u fne u {wõ t k Mðt{e tu÷ t kÄ ÚtÞt. AeÚte e÷fkX
ðýeo ý yr¼{t hrn yt u÷t W¥thtu Ëtk¼¤e u «ËL ÚtE u {wõ t k
Mðt{e u fnu t nðt fu nu {w u, {u {tht «§ t W¥thtu ÞÚttÚto ytÃÞt Au.
nu÷tk {U W h t «§tu nw krz tu u qAu÷t ý ftuE rðît tuyu {tht suðt
þtMºt «{týu W¥th yt u÷tu rn y u {tu ËåAtMºttu{tk fnu÷t, Þt¤w ÿtun
uýu hrn Mð¼tððt¤t, þtk r[¥tðt¤t, thft tu W fth fh th, yu ytr f
Ëtht ÷ûtýÚte þtu¼ t Ëtht ËtÄwytu Atu. {thtk þo Úte { u ½ýtu yt k
ÚtÞtu Au.
AeÚte {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu nu ðýeo, {U ý yt ÷tuf{tk nw
Mðeytu òuÞt Au ý {tht suðtu tu ftuE ý Mðe òuÞtu Úte. ð¤e
W h t «§ qAðt y u u t þtMºt «{týu W¥th yt u÷t u òýðt{tk ý ftuE
328
Ë{Úto òuÞt Úte. suÚte yt ©e e wÂØ ½ýe W¥t{ Au. Ae e÷fkXðýeo Ät
ËtÄwytu u Ëtht wýtuÚte Þwõ òuE u u{ýu {tLÞt Útft u ËtÄwytu t ¼tðÚte
u{ t Ë{e u hnu t nðt. >>242>>
÷tus{tk ©e e÷fkXðýeo æÞt fh t n t u{ u òuE u {wõ t k Mðt{e
tuÕÞt fu {tu fÞt Eü uð wk æÞt Ähtu Atu ? yt «§ tu W¥th ðýeoyu ytÃÞtu
fu, htrÄft t r ©ef]»ý {tht Eü uð Au, u{ w nwk r íÞ æÞt , qs ,
fe o fhwk Awk. yt fr¤ft¤{tk w:¾e Sðtu u ©ef]»ý rð t eS ftuE r
Úte. ytðwk ©e e÷fkX ðýeo wk y{] wÕÞ ð[ Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{e
tuÕÞt fu, y{u ý ©ef]»ý wk ¼s -fe o fheyu Aeyu y u ht{t k Mðt{e e
f] tÚte u ©ef]»ý ¼ ðt u Ó Þ{tk «íÞût u¾eyu Aeyu. y{tht whw ©e
ht{t k Mðt{e WØðS tu yð th Au. ¼õ {tk W¥t{ yuðt WØðS u ©ef]»ý
¼ ðt u tu t Útfe ÷ thu LÞq nª {t e u whw u MÚtt fhu÷ Au. u{ tu
yt©Þ fhe u y{tu ©ef]»ý¼ ðt wk ¼s fheyu Aeyu.
ytðwk {wõ t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©e e÷fkXðýeo u Þt ytÔÞwk su
y{tht r t©e Ä{o uðu fÌtwk n wk fu, y{tht whw ©e ht{t k Mðt{e Au y u
u ËtuhX uþ{tk hnu Au. ytðwk r t wk ð[ Ëtk¼he ytððtÚte «Út{ tu whw tu
Ëk kÄ òý tk yt k u t{u÷t ©e e÷fkXðýeo tuÕÞt fu nðu { u {thtu s
òýe u rn tk ð[ fnuòu y u u whwðÞo ht{t k Mðt{e tk s÷ e þo ÚttÞ
uðtu W tÞ tðtu. yu{ fneu tu t wk sL{[rhºt Ëkûtu Úte fÌtwk
AeÚte {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu y{tht whw©e nt÷{tk ¼qs h hnu
Au. uytu©e u-ºtý {tËu ynª ytðþu. yu{ tk þo e EåAt ntuÞ tu {tht
ð[ {tk rðïtË ht¾e u ynª hntu. y{u {thtÚte ftkE sw tE ht¾eþwk rn.
ytðwk {wõ t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u Ëw¾uÚte hnu÷t ðýeoyu Mðt{e©e t
ytððtÚte ®[ t wh ÚtE u ¼qs h sðt e EåAt {wõ t k Mðt{e u fne su
{tht ðtÞ t «{týu Mðt{e©e ytÔÞt rn tu { u íÞtk sðt e hò yt tu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu, y{tht whw ©e ht{t k
Mðt{e ðiþt¾ t ð ût{tk sYh ytðþu yu{ fne u sðt eÄt rn. uÚte
ðÄthu ®[ tðt¤t ÚtÞu÷t òuE u {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu yt ©e t ytððt t
329
Ë{t[th tu yuf ºt nwk Mðt{e©e W h ÷¾wk Awk tu {tht { {tk ¾u t{þtu
rn. u tu W¥th ytÔÞt Ae sðt tu r hÄth fheþwk. n{ýtk sðt e W tð¤
fhþtu rn.
yt «{týu {wõ t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u þtkr Úte hnu t nðt. y u
{wõ t k Mðt{eyu ©e e÷fkX ðýeo t Ät Ë{t[th tu ºt ÷ÏÞtu Ae
úñ[the u fÌtwk fu {tu yuf ºt Mðt{e©e W h ÷¾tu su {thtu ÷¾u÷tu ºt
ðtk[e ðu÷t ytðþu. Ae úñ[theyu yuf ºt ÷¾e u {wõ t k Mðt{e u ytÃÞtu.
Mðt{eyu tu t tu Útt úñ[the tu {¤e u u ºttu yuf h erzÞt{tk eze u u
W h ht{t k Mðt{e wk Ëh t{wk fhe {Þtht{ ¼è u u fðh yt e u ¼qs
{tufÕÞt. Ët {u r ðËu ¼qs Þu÷t ¼èSyu whwðÞo©e u ºt ytÃÞtu y u u
ºt u Vtuzâtu u s ð¾ u h erzÞt{tkÚte y th us eféÞwk suÚte Ëwk hS¼tE wk
½h usÚte ¼htE Þwk y u íÞtk uXu÷e Ë¼t t {týËtu usÚte ykòE sðtÚte
yuf eò u u¾e þf t nðt.
Ae us yuf ½ze Ae u¾t wk kÄ ÚtÞwk íÞthu Ëwk hS¼tEyu Mðt{e©e u
qAâwk fu ytx÷wk Äwk us þtÚte eféÞwk ? íÞthu Mðt{e©eyu fÌtwk fu y{u su{ e
ðtx òu t n t u ðýeo tu ºt ytÔÞtu. u{ t ºt{tkÚte yt ¤ òuÞu÷wk us
eféÞwk Au. u Ëtk¼¤e u Ë¼t{tk uXu÷t Ëðo ytùÞo t{ t nðt. Ae L u
ºttu ðtk[e u yr yt k t{ t nðt.
u s r ðËu Ëwk hS¼tE u íÞtk Mðt{e u s{ðt tu Útt¤ qÄ tf- whe-
¼SÞtk-þtf rð uhu tu Útt¤ fÞtuo n tu ý ht{t k Mðt{e W h e ðM w
s{ tk tsht tu htux÷tu Útt Atþ sBÞt y u íÞtk Mðt{e©e tk s{ e ð¾ u
þo fhðt ytðu÷t Ëðuo ¼õ tu u fÌtwk fu ytsÚte y{thu {txu ftuE fðt tu
Útt¤ fh t rn. fðt t Útt¤ s{ th ©e e÷fkXðýeo ËíËk {tk ytÔÞt Au
u{ tk þo fÞto AeÚte fðt s{eþ {txu ft[tu Útt¤ fhòu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u Mðt{e©e e yt¿tt «{týu Ëðuo nrh¼õ tu Útt¤
fh t nðt. y u Ëwk hS¼tEyu Mðt{e©e u nuhtððt {txu Ëtu t tu fhtðu÷tu
ðuZ ÷tÔÞt íÞthu Mðt{e©eyu fÌtwk fu yt ðuZ yuf zt ÷e{tk {qfe xtht{tk {qfe
ht¾tu ßÞthu ©e e÷fkX ðýeo yt ¼qs{tk «Út{ ytðu u yk Þto{e ýu {the
tËu {t u íÞthu u{ u uhtðòu. ytðwk fnuðtÚte xtht{tk {qfe htÏÞtu.
330
AeÚte ©eS{nthts ¼qs ÄtÞto u Ëwk hS¼tE tËuÚte u ðuZ {t e u
tu t t ntÚt e ytk ¤e{tk Äthý fÞtuo uÚte yk Þto{e ¼ ðt òÛÞt. AeÚte
÷tusÚte ytðu÷t L u ºt t W¥th ÷¾e u fðh{tk eze u u ºt {Þtht{
¼è u ytÃÞtu y u fÌtwk fu {tu ¼qsÚte ÷tus s tk hM t{tk hnu÷tk t{-þu¾ tx-
¼tÿt-{t fwðt- nekËht-{tkzðe rð uhu t{{tk hnu÷t y{tht ¼õ tuu u fnu t
sòu fu su u Mðt{e tk þo fhðt e EåAt ÚttÞ u ¼qs ytð tk ÷tus
©e e÷fkX ðýeo tk þo fhðt sòu yu{ fnu t Ë t ÷tus sòu.
yt «fth e Mðt{e©e e yt¿tt «{týu Ätk t{tu{tk sE W h e ðt
fnu t fnu t ÷tus sE u {wõ t k Mðt{e u ºt ytÃÞtu. u ºt ©e e÷fkX
ðýeoyu Ërn Ëðo Ëk u ðtk[e Ëk¼¤tÔÞtu y u Mðt{e©e t ðnu÷t Äthðt t
Ë{t[th òýe u ðýeoS yt k t{ t Ë t ÷tus wh{tk Ëw¾uÚte hnu t Útft
ht{t k Mðt{e e ytððt e ðtx òu tk suX {tË yzÄtu Þtu ý Mðt{e©e
ytÔÞt íÞthu yk fhý{tk w:¾ t{ t Útft þtkr u t{ t nðt. ux÷tf{tk
Mðt{e©e ý ðýeohts tk þo fhðt e EåAtÚte Íx ¼qs hÚte ef¤e u
s÷ e e ÷týt ytðe u {wõ t k Mðt{e ytr f u tu÷tððt {txu útñý u
{tufÕÞtu. u{ t {w¾Úte Mðt{e©e t Äthðt t Ë{t[th Ëtk¼¤e u Ëðo yt k
t{ t Útft íÞtk sðt {txu iÞthe fhe u ©e e÷fkX ðýeoyu Ërn {wõ t k
Mðt{e e ÷týu Þt.
íÞtk ht{t k Mðt{e u kzð T «ýt{ Ën u ÷t e u uXt t
úñ[the u tu t e tËu uËtze u fwþ¤ Ë{t[th qAðt ÷tøÞt. u ð¾ u
{wõ t k Mðt{eyu ðýeo wk Ëðo ð]¥ttk fÌtwk uÚte ht{t k Mðt{e htS ÚtÞt y u
©e e÷fkX úñ[the tk ð¾tý fÞtO. AeÚte Ëðo u u r ðË yuft þe ntuðt u
÷eÄu V¤tnth fhtÔÞwk y u ©e ht{t k Mðt{e tu Útt ©e e÷fkX úñ[the tu
«Út{ {u¤t tu r ðË yíÞk yt k yt thtu Ëðo s u Út tu nðtu.
AeÚte ht{t k Mðt{eyu úñ[the u sL{ ytr f t Ë{t[th qAðtÚte
rðM th qðof fnu÷t t{- t{-¿ttr -{t tr t- tuºt-«ðh-ðu -þt¾t rð uhu
Ëtk¼¤e u «ËL ÚtÞu÷t ht{t k Mðt{e tuÕÞt fu {tu tu y{tht Atu, fthý
fu {thtk {t t-r tyu {the tËu ¼t ð e eûtt «Þt ûtuºt{tk ÷eÄe n e.
{u tu u{ t Útfe wýu fhe u yrÄf Atu.
331
{t t-r t W h ©eht{t k Mðt{e tu ½ýtu y w ún òuE u u{ u s
tu t t whw fhðt e EåAtðt¤t úñ[the ÂMÚth r[¥t ÚtE u Mðt{e©e tËu
hnu t Ë t Mðt{e©e e y wð]Â¥t «{týu Ëuðt fhðtÚte «ËL ÚtÞu÷t ht{t k
Mðt{e ©e e÷fkXðýeo u ¼t ð e eûtt Ëkð 1857 t ft f Ëw e yuft þe u
r ðËu yt t n t. íÞthu Mðt{e©eyu Ënò k Útt thtÞý{wr yuðwk
t{ tzâwk. AeÚte yr «er yu fhe u Mðt{e©e u Ëuð t nðt. Ae u
Mðt{e©eyu Ëðo ËtÄw wýÚte Ëk L y u yr Ë{Úto yuðt su ©e thtÞý{wr u
òuE u tu t e su Ä{oÄwht u ©e thtÞý{wr u ËtU t nðt y u AeÚte tu t t
rþ»Þ {kz¤ Ërn t{-Výuýe{tk ytðe u Ëkð 1858 t {t þh Ëw e
uhËu yk Äto Út t nðt.
AeÚte ht{t k Mðt{e e t eyu uXu÷t ©e thtÞý{wr u tu t t
whw e unr¢Þt rðrÄ «{týu fhe u Ä{oÄwht u W tze ÷u t Útft ©eht{t k
Mðt{e t rþ»Þ-ËtÄw- úñ[the- ]nMÚt u{ e ËåAtMºt t W uþu fhe u Ëk¼tð t
fh t Útft tu t tu y÷tirff « t u¾tz t Ë t. u{ t r[¥t u tu t e {q {tk
týe ÷u t nðt. >>243>>
÷tus{tk ©e e÷fkX úñ[the Ëw¾t k Mðt{e t fnuðtÚte ©eht{t k
Mðt{e e søÞt{tk ytðe u {wõ t k Mðt{e u {¤e u Ëk ¼u t hnu÷t
ðihtøÞðt¤t úñ[the u {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk fu {u nðu íÞt e ËtÄw ¼u t
hÌtt Atu uÚte Mðt{e©e e y{ u yt¿tt Au u «{týu ðuþ ht¾ðtu zþu. Ae
íÞt t yt©{{tk hnuðt e EåAtðt¤t úñ[theyu fÌtwk fu su{ {u fnuþtu
u{ fheþ. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{eyu úñ[the t {M fu hnu÷t
fuþ u {wkztðe u W htÔÞt. Ae M t rð uhu rðrÄ fhtðe u u fti e Útt W h
nuhðt tk u ðMºttu-y÷Ve-yuf [t h y u {M fu tkÄðt {txu ðMºt ytr f
yt e u Ëhsw tË t{ tzâwk. Ae úñ[the u Ëðo Ëk tu Ëhsw tË t t{Úte
tu÷tððt ÷tøÞt.
Mðt{e©e e søÞt{tk ½ýtk ð»toÚte [t÷e ytð e her «{týu ðt ytðu÷t
rþ»Þ e tËu Atý ¼u wk fhe u Atýtk Út tððtk, hËtuE fhðt {txu ÷tfztk-Atýtk
ð zt{tk sE ðeýe ÷tððtk, ¤tðÚte týe ÷tððwk, ¾t¾ht tk y h ðz tk
tk ztk ÷tðe u htð¤tk Útt zeÞt tððt, tÞtu Útt ¼UËtu [thðe, s{e u
332
÷e ðe, ðtËýtu {tksðtk, s{ðt uXu÷e kÂõ {tk ehËðwk, ftðz {k tðe u yu
ytr f e[e xu÷ u whw ÚtÞu÷t whw»ttu rþ»Þ tËu fhtðu Au. fhðtÚte w o¤
ÚtE Þu÷t yZth ð»to e ô{hðt¤t úñ[the W h e Äe xu÷ [tfhe yr
yt k Úte fh t n t. Ae úñ[the{tk Ät ËtÄw ýt u þtu¼tzu yuðt Ëtht
wýtu òuE u u{s ¼ ðt Ëk kÄe Ëthwk ¿tt Útt ©e¼ ðt e W¥t{ ¼Âõ
òuE u {wõ t k Mðt{eyu W h e Ë½¤e xu÷ fhtððe kÄ h¾tðe.
AeÚte ©tðý {tË{tk {w õ t k Mðt{e ht{tÞý e fÚtt fhðt
Sðhts¼tE þuX t zu÷t{tk s e ð¾ u Ëhsw tË u fÚtt Ëtk¼¤ðt ytððt wk
fne u Þt. fÚtt fhðt t MÚtt {tk Ëhsw tËSyu Mºte whw»t e yufXe Ë¼t
òuE u íÞt eytuyu whw»ttu e Ë¼t{tk uËðwk ý Mºteytu e Ë¼t{tk uËðwk rn,
fthý fu Mºteytu e Ë¼t{tk uËðtÚte úñ[Þoðú tu ¼k ÚttÞ Au {txu Mºteytu e
ðt Ëtk¼¤ðe Útt Mºteytu u ðt fnuðe. yu ytr f ytX «fthÚte
Mºte tu íÞt fhu u wk úñ[Þoðú ýtÞ.
ytðe he u W þ u yt ðtÚte {wõ t k Mðt{e ý r »ft{ðú ðt¤t ntuðtÚte
Ëhsw tË e yt¿tt {M fu [Ztðe u fÚtt ðtk[ðt e kÄ fhe u fÚtt Ëtk¼¤ðt
ytðu÷e tEytu u AuÕ÷e ð¾ u ht{ht{ fne u tu t e søÞt{tk ytÔÞt. yt
s r ðËÚte fÚtt ytr f «Ëk {tk tE¼tE tu ¼u¤Ëu¤ kÄ ÚtÞtu. Mºteytu e
Ë¼t Útt whw»ttu e Ë¼t tu¾e Útðt tu ythk¼ ÚtÞtu, suÚte «Út{Úte [t÷e
ytð e her kÄ ÚtðtÚte fux÷tkf Mºte whw»ttu u Ëthwk ÷tøÞwk rn.
¼ ðt ðMºt u Äthý fh the u úñ[Þoðú t¤ the ytí{t k Mðt{e e
[u÷eytu nh tE Útt ðt÷ tEyu W trÄ fhe ý u{ wk {wõ t k Mðt{e
yt ¤ ftkE [tÕÞwk rn. y u u uW tEytu u WØð Ëk« tÞ Útfe rð{w¾
fhe u ftZe {qf t nðt. ð¤e ËtÄw e hnuðt e søÞt e ¼ª {tk yuf tu¾÷tu
htÏÞtu n tu su tu¾÷tÚte ðt¤k t ½h{tkÚte eðtu uð t ÷uðt t Útt uðt
ft{{tk ð ht tu n tu u ý h whtðe eÄtu y u søÞt{tk ÚtE u Mºteytu u
sðt-ytððt tu hM tu n tu u ý Ëhsw tË Syu kÄ fhtÔÞtu y u íÞt eytuyu
yuf÷t òuz rð t [t÷ðwk rn ytðe he [÷ðe uÚte «Út{ [÷tðu÷e he
yíÞth ËwÄe ©eMðtr{ thtÞý Ëk« tÞ{tk [t÷u Au. >>244>>
333
ZztÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte {kz¤u Ërn {wõ t k Mðt{e u Útt
{kz¤u Ërn úñt k Mðt{e u uþtk h{tk Vhðt {tufÕÞt u L u uþ{tk Vh t
Vh t yuf t{{tk ¼u t ÚtE Þt. Ae u t{{tk hnu÷e Ä{oþt¤t{tk W thtu
fÞtuo y u tu t e tËu ytðu÷t {w{wûtwytu u fÚttðt toÚte tuÄ yt t nðt.
AeÚte {wõ t k Mðt{eyu ËtÄwytu u fÌtwk fu òu¤e {t e ÷tðtu. íÞthu úñt k
Mðt{eyu fÌtwk su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ð[ Au. su {thwk æÞt fhu
yÚtðt tu fÚttðt to fhu uytu u nwk ÷tzðt s{tzwk. {txu ytsu yt ýu òu¤e
{t ðt ftuE u {tuf÷ðt Úte. [t÷tu yt ýu fÚttðt to fheyu y u òuEyu su
yt ý u ©eS{nthts fuðt ÷tzðt s{tzu Au ?
íÞthu {wõ t k Mðt{e tuÕÞt fu òu yt ýe áZ xuf nþu tu ©enrh ÷tzw
s{tzþu s. Ae Ëðo Ëk tu æÞt Útt fÚttðt to fhðt ÷tøÞt. th ðt tk
[thtk[ útñýtu Ä{oþt¤t wk thýwk W½tze u Ä{oþt¤t{tk ytðe u tuÕÞt fu
yt t{{tk yuf þuX útñýtu u s{tzu Au. u þuXu {tht {txu ÷tzw, þtf,
¼SÞtk, ¼t , t¤, yÚttýwk, htÞ tk, t z rð uhu {tuf÷tÔÞwk Au {txu {tu
s{ðt QXtu.
ytðwk útñý wk ð[ Ëtk¼¤e u Ëðuo Ëk tu e kÂõ ÚtE. Ae útñýtuyu
tý fhðt qðof ¾q ehËe u s{tzât. Ëk tu s{e hÌtt Ae útñýtu ðtËýtu
rð uhu ÷E u tAt Þt. y u {wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e ytr f
Ëk tu VheÚte fÚtt fhðt ÷tøÞt. Ae Ëtks t Ë{Þu u t{Úte esu t{ sðt
ef¤u÷t Ëk tu t{ ðå[u [t÷ t òh{tk tu t e wft u uXu÷t þuX u úñt k
Mðt{eyu qAâwk fu yt t{{tk fÞt þuXu útñýtu u s{tzât ? íÞthu þuXu fÌtwk
fu yt t{{tk tu Ät þX Au. ftuE útñýtu u s{tzu uðt Úte.
u Ëtk¼¤e u yt ¤ [t÷ t {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk fu yu tu Ëðo t
yk h t ËkfÕ òý th «íÞût whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e ¼ ðt {thtu
ËkfÕ òýe u ÷tzðt s{tze Þt Au. ©eS{nthts tu áZ rðïtË ntuÞ tu
©enrhf]»ý{nthts ntshtnswh Au. Ae Ëðuo Ëk tuyu òÛÞwk fu ©eð]¥tt÷Þrðnthe
©enrhyu yt ý u «íÞût h[tu ytÃÞtu Au, {txu u{ t suðt ftuE Þt¤w Úte
tu u{ t ð[ {tk rðïtË ntuÞ tu sYh yt ýtu ËkfÕ qhtu fhu Au. >>245>>
334
ZztÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte {wõ t k Mðt{e [tË ËtÄwytu u
÷E u {thðtz uþ{tk ËíËk fhtððt Þt n t. u Ëk tu ¼u t ý n t. u
Ë{Þ{tk ©eS{nthtsu Ëðo Ëk tu u tu¤, Ëtfh, ½e, qÄ rð uhu éÞwk [efýwk
¾tðt wk «fhý [t÷ wk n wk. ðt ythk¼ ÚtÞu÷t Ëk« tÞ u ftuE {t wk rn.
t{u t{ ytðfth u ÷u y {t Út wk u Ën fhðwk s z wk. ytðt w:¾{Þ
Ë{Þ{tk {t ðtÚte r¼ûtt {¤ðe ý ½ýe fXý n e. u{tk ý {thðtz suðt
uþ{tk ßÞtk qh wk týe {¤u íÞtk yL e ytþt qhý þe he u ÚttÞ ?
ytðt uþ{tk Vh tk Vh tk ºtý r ðË ËwÄe Ëk tu u yL {¤ðtÚte ºtý
W ðtË ÚtÞt ý { {tk w:¾ {t tk ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk æÞt ,
¼s , fÚtt, ðt to fÞto fh t n t. [tuÚtu r ðËu ©eS{nthts e «uhýtÚte yuf
útñý ËtÄwytu tËu ytÔÞtu. Ëk tu u {Mfth fhe u tËu uXtu. Ae {wõ t k
Mðt{eyu Ä{o, ¿tt , ðihtøÞ, ¼Âõ Ëk kÄe ðt tu fhe uÚte útñý Mðt{e tk
ð[ Ëtk¼¤e u yt k tBÞtu y u {wõ t k Mðt{e u «tÚto t qðof fÌtwk fu {tu
Ëðo Ëk tu {thu ½uh s{ðt ytðtu tu nwk hËtuE fhtðwk.
ytðwk útñý wk ð[ Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{eyu fÌtwk fu y{tht whw
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u nt÷{tk ftuE ËtÄwytuyu éÞwk, [efýwk ¾tðwk ytðt
ð o{t y{ u yt u÷t u u y{tu t¤eyu Aeyu. {txu ftuE fðt fh tk
yuf÷e ½e tkÏÞt ð h e ¾e[ze fhtu tu y{u {thu ½uh s{ðt ytðeyu.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u útñýu nt fne fu {tht fnuðt «{týu ¾e[ze
fheþ yu{ fne u ½uh sE u ¾e[ze iÞth fhe u Ëk tu u tu÷tððt ytÔÞtu
suÚte s{ðt {txu Ëk tu u u ½uh Þt. yuf tºt{tk ¼ ðt u s{tzðt {txu
¾e[ze ftZu÷e u{tk Úttuzwk ½e tk¾e u ¼ ðt u s{tze u «Ët e e ¾e[ze
eS ¾e[ze{tk ¼u¤ðe eÄe. Ae {wõ t k Mðt{e ytr f Ëk tu s{ðt uXt
y u útñýu Ëk tu u ehËðt {tkzâwk u ð¾ u ½e e Ëw kÄ ytððtÚte ¼tE
ytí{t k Mðt{eyu útñý u qAâwk fu ¾e[ze{tk ½e tÏÞwk Au ? íÞthu uýu
sðt ytÃÞtu su {thu {txu ¾e[ze{tk ½e tÏÞwk Úte ý rð»ýw¼ ðt t
iðuã {txu Úttuzwk ½e tk¾e u ¼ ðt u s{tzu÷e ¾e[ze yt ½ýe ¾e[ze{tk
{u¤ðe Au.
335
ytðwk útñý wk ËíÞ ð[ Ëtk¼¤e u ytí{t k Mðt{e fnu nwk ¾e[ze
rn s{wk. yu{ fne u Q¼t ÚtE Þt. uÚte útñý r htþ ÚtE Þtu. yt
ð¾ u {wõ t k Mðt{eyu rð[th fÞtuo fu Ëk u ºtý W ðtË ÚtÞt Au y u
¾e[ze suðwk r Mðt e ¼tus {éÞwk Au y u útñýu ý ¼tðÚte su{ fÌtwk u
«fthu fÞwO Au y u s{ðt {txu uËtÞto Au y u yt ð¾ u ytí{t k Mðt{eyu
ðtkÄtu ftZâtu Au u ©eS{nthts e yt¿tt «{týu tu htu h Au ý uþft¤
ytr f tu rð[th fh tk htu h Úte y u uþft¤, ðÞ, rð¥t, òr y u
þÂõ u «{týu Ä{o t¤ðt e yt¿tt Ä{oþtMºt{tk fnu÷e Au. Ëtht Ë{Þ{tk
eòu Ä{o y u rð he Ë{Þ{tk eòu Ä{o ntuÞ Au {txu Ä{o wk At wk ¥ð
òýe u rð[th fh tk s{tz th ¼tððt¤tu útñý Au y u s{ th ºtý r ðË t
W ðtËe Ëk Au {txu òu nwk ytí{t k Mðt{e e uXu QXe sEþ tu ºtý
r ðË t ¼qÏÞt Ëk tu u [tuÚttu W ðtË Útþu y u ¼tððt¤t útñý e hËtuE
zþu y u Ëk tu t wý u ÷u yð wý ytðþu. uÚte útñý t Sð wk Ëthwk
rn ÚttÞ. ð¤e ½e ftkE Ëk {txu tÏÞwk Úte ý ¼ ðt t iðuã{tk Úttuzwk
t¾u÷wk Au {txu uð wk iðuã ÷uðt{tk tÄ Úte.
ytðtu rð[th fhe u ytí{t k Mðt{e u s{ðt {txu fÌtwk ý u{ýu tu
{tLÞwk rn íÞthu {wõ t k Mðt{eyu Ät Ëk tu u fÌtwk fu {tu Ëw¾uÚte s{tu y u
nwk ý {the ËtÚtu s{wk Awk, y u u tu ftkE tu»t ÷t þu tu u tu»t {thu {tÚtu
Au. yu{ yt¿tt yt ðtÚte Ëðo Ëk tu sBÞt. uÚte Ëk tu Útt útñý ½ýtu Ëk tu»t
tBÞt. y u u u t Ëk tu»tÚte ¼ ðt ý Ëk tu»t u tBÞt. Ae ßÞthu Ëðo
Ëk kw {kz¤ ÷E u {wõ t k Mðt{e Zzt{tk rðhts{t ©enrhf]»ý ¼ ðt
tËu ytÔÞt íÞthu yt¿tt wk WÕ÷k fÞto e ût{t {t t nðt. y u yt¿tt
t¤ th ytí{t k Mðt{e tk ð¾tý fÞtO.
íÞthu ©eS{nthts {wõ t k Mðt{e t ð o u Ëk fhe u u{ tk
ð¾tý fh t n t. y u ytí{t k Mðt{e u X ftu yt t nðt. y u fÌtwk fu
Ëðo Ëk t htu h ð oðwk u s Ä{o Au. ytðe he u fne u ©eS{nthts
«ËL ÚtE u {wõ t k Mðt{e u {¤ t nðt u tu t t u nM Mðt{e t
{tÚtt W h {qfe u fnu t nðt su {wõ t k Mðt{e tu yt¾t ËíËk e {t
Au. su{ {t t tu t t wºt wk t÷ tu»tý fhu Au u{ {wõ t k Mðt{eyu Ät
Ëk wk rn s fÞwO Au. u s «{týu Ëðo Ëk wk rn fhðwk u s yt ðt tu
rËØtk Au. >>246>>
336
{ntíBÞ¿tt u Ërn r ùÞðt¤t ÷tuÞt t
ºteò ð[ t{] {tk ýtðu÷t nrh¼õ e ðt toytu
ZztÚte ©eS{nthts ðzÚt÷ t{ ÄtÞto n t. íÞtk Ä{o®Ën t{u
htËeÞt ËíËk e n t, u{ u ©eSyu zzwËhðt¤t hs q ÷wS u ft ¤
yt ðt {tufÕÞt n t. u ºt ÷E u Ä{o®Ën t{ zzwËh sE u ÷wS u
ft ¤ ytÃÞtu u ð¾ u ÷wS u ðt¤w fhðt tu ð¾ n tu uÚte u{ e {tyu
eðtu fhe u Útt¤e s{ðt ehËu÷e n e, u ð¾ u yt u÷tu ºt u{tk ÷¾u÷wk fu
yt ºt ðtk[e u whk ½h e Ëðo Ë{]ÂØ tzt{tk ¼he u {the {t w©e u ½uh
ht¾e u {tu ðzÚt÷ ytðtu. u ð¾ u ÷wS ©eS e yt¿tt {tÚtu [Ztðe u
©eS tËu Þt.
nðu ÷wS ©eS tËu ytÔÞt u s htrºtyu zzwËh{tk yuðtu tð LÞtu
fu Ëtu htËeÞtyu yuf Ëk fÞtuo fu yts htrºtyu ÷wS e ½h Ë{]ÂØ ÷qkxe
÷E u u{ u {the t¾ðtk. ytðtu Xhtð fhe u Ëtu Ëðthtu ÷wS t ½h e
[thu ftuh ½uhe u Q¼t hÌtt. y u ½h{tk eðt ¤ t n t u òuE {ft {tk
Q he ¾t÷e ½h{tk Ëq u÷tk ÷wS e {t w©e u qAâwk su ½h ¾t÷e fu{ Au ?
y u ÷wS¼tE õÞtk Þt Au ? íÞthu ztuËeyu fÌtwk fu u tu ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt t tu÷tðtÚte ðt¤w fÞto rËðtÞ ½h e Ëðo Ë{]ÂØ ÷E u ðzÚt÷ Þt
Au. íÞthu htËeÞt tuÕÞt fu ytsu ÷wS u {the t¾ðt n tk, u ½h ÷qkxe
sðwk n tk. ý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt ¾ht fu u{ýu u{ t ¼õ ÷wS u
W the ÷eÄt.
yu{ fne u u htËeÞt tuÕÞt fu ztuËe{t {u ÷wS u fnuòu fu nðu
y{thu {the ËtÚtu ftkE ðuh Úte y u su{ {tu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu
r ùÞ fhe u ¼òu Atu uðe he u y{ u ý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu
r ùÞ fhtðe u u{ wk ¼s fheyu uðtu ytþeðto yt u u{ fnuòu y u
y{tht y htÄ {tV fhu u{ fnuòu.
ytx÷wk fne u ©eS{nthts «íÞût ¼ ðt Au yuðtu r ùÞ fhe u
ztuËe{t u sÞ©e Mðtr{ thtÞý fne u tu t u ½uh Þt.
337
ð¤e ftuE ð¾ u ©eS{nthts zzwËh Äthðt t n t u ð¾ u ÷wS tk
{t w©e {tk tk n tk u su r ðËu {nthts©e tu t t t{ ytððt t n t u
r ðËu ÷wS tk {t w©e un {qfe Þtk uÚte ztuËe{t wk þ ÷q zu tkÄe u ¤
tkÄðt e ftuz t txzt ËtÚtu ÷xftðe eÄwk y u {hý tuf tze rn. y u
©eS{nthts ÄtÞto e ¾ h òýeu Ët tu tuþtf uhe u ðtSkºt ÷E u ©eS u
Ët{t Þt u kzð T «ýt{ fhe u {nthts©e u fÌtwk fu yt þuX {tht r{ºt
Au u u fnu Au fu {tu ©eS{nthts u Ähtððt tu ðthkðth ÷t¼ ÕÞtu Atu
ý ftuuE ðth y{ u u ÷t¼ y tðtu uÚte ytsu {thtu Útt Ëk {kz¤ tu
W thtu u{ u ½uh htÏÞtu Au uÚte u htS ÚttÞ u{ fhtu.
yu{ fne u tu t tu ftuE u M þo ÚttÞ uðe he u ts uðts u t{{tk
Ëðthe ËtÚtu ©eS{nthts u þuX u ½uh ÄhtÔÞt. y u þuXu ©eS e Útt Ëk e
½ýtk s «u{Úte Ëuðt fhe. Ae {nthts©e Útt Ëk {kz¤ s{e u iÞth ÚtÞt
u ÷wS¼tE u ©eSyu fÌtwk y{thu ytsu ðz t÷ sðwk Au {txu y{ u hò
yt tu. eS ðth ytðeþwk íÞthu {tu fnuþtu u{ fheþwk.
{nthts©e t fnuðtÚte ÷wSyu u{s fÞwO u ðtSkºt ð tze u ½ýe
Ät{Äq{Úte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u ð¤tÔÞt. u tuu t tu ftuE u M þo
ÚttÞ uðe he uËe{tzt ËwÄe ð¤tÔÞt. íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt fu ÷wS {u
ðu÷tËh ½uh òytu u ztuþe{t t un tu ËkMfth fhtu. uÚte ÷wSyu ½uh ytðe u
{t w©e t un tu ËkMfth fÞtuo. ytðe he u su u ¼ ðt y u Ëk tu {tntíBÞ
¿tt u Ërn r ùÞ ntuÞ u ÷tuf÷ts tu íÞt fhu, uðe he u t{ zzwËhðt¤t
hs q ÷wSyu fÞwO n wk. >>247>>
ZztÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte h{ [i LÞt k Mðt{e uþtk h{tk
Vhðt Þt n t. u Vh t Vh t Ä{o wh Þt íÞtk fwþ¤ fwkðh tEyu tu t u
t{ ytðu÷t Ëk u tu t t e[t{tk W thtu ytÃÞtu y u htýe whw»t tk ÷q ztk
uhe u W uþ Ëtk¼¤ðt Þtk y u Mðt{e u «ýt{ fhe u tËu uËðt ytðu Au
íÞtk Mðt{e u ¾ h zðtÚte fÌtwk fu y{tht MÚtt {tk ftuE Mºteyu ytððwk rn
u ytðþu tu y{thu W ðtË fhðtu zþu, fthý fu ytX «fthu Mºte tu íÞt
fhðtu yuðe y{tht ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý e yt¿tt Au Útt Ä tu íÞt
fhðtu yuðe ý yt¿tt Au.
338
u Ëtk¼¤e htýe rðM{Þ tBÞtk y u rð[th fÞtuo fu ytðt MºteÄ t
íÞt e yt f¤eft¤{tk ý Au. Ae eò ytuhzt{tk uËe u thýt{tk [f
k¾tðe u eò whw»t îtht Mðt{e©e u wAtÔÞwk su, {tht whw ftuý Au ? íÞthu
Mðt{e tuÕÞt fu y{tht whw ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au y u u nt÷
ftrXÞtðtz{tk Zzt t{{tk t t¾t[h t h th{tk hnu Au. u{ t fhu÷t
tk[Ëtu h{nkË {tht suðt Au.
u Ëtk¼¤e u htýe u r ùÞ ÚtÞtu su ©eMðtr{ thtÞý Ëtûtt T ¼ ðt
Au. rn tu ytðt ËtÄw f¤eft¤{tk ntuÞ s rn. Ae hhtus AuxuÚte
Mðt{e©e e ðt tu Ëtk¼¤e u ©eS{nthts t MðY tu r ùÞ fÞtuo y u tu t e
Ëuðt r hk h ©eS t W Þtu {tk ytðu u {txu W¥t{ f{tu tk Vtu htk tu t t
ntÚt t ¾Úte Vtu÷e u u yrýþwØ y u Ëw kÄðt¤t [tu¾t e ftuÚt¤eytu ¼he u
©e Zzu {tuf÷ tk. ytðe u{ e ¼Âõ òuE u ©eS{nthts u{ u tu t tk
«íÞût þo yt t. y u u{ e ¼Âõ u ytÄe ÚtE u u{ýu y oý fhu÷tk
w¤Ëe, [k , w» t nth, Útt¤ rð uhu «íÞût yk efth fh t.
htýeyu yuf r ðËu h{[i LÞt k Mðt{e u ntÚt òuze u fnuðztÔÞwk fu
nðu ©eS{nthts úñ[the-Ëk {kz¤- t»to -nrh¼õ -{tuxe t-÷tzw t-hts tE-
t t¾t[h Ërn ynª Äthu tu Xef. íÞthu Mðt{e tuÕÞt su ¼ ðt tu
Mð kºt Au ý tu u ¼õ ðíË÷ Au u yt e ¼Âõ u ytÄe ÚtE u Úttuzt
r ðË{tk Äthþu. Ae ©eS{nthts u{ tu ËkfÕ òýe u ZztÚte Ä{o wh
sðt eféÞt. y u ðz t÷ ytðe u Vh tk Vh tk Ëwh ÚtE u yt u íÞtk
y{wf r ðËu ytðeþwk yuðtu ºt {éÞt t Úttuzt r ðË{tk ©eS{nthts Ä{o wh
ÄtÞto.
Ae htýeyu ½ýe Ät{Äq{Úte Ët{iÞwk fÞwO y u tu t t fwkðh rðsÞ uð u
ËtÚtu ÷E u t{ e ¼t tu¤ ËwÄe Ët{tk Þtk y u fwkðh u ©eS{nthts tËu
÷E sE u u ÷ tzât. y u fÌtwk fu Ëðo «ò u þo ÚttÞ {txu Ëtu uhe ðMºt
Äthý fhe u yk tzeðt¤t ntÚte W h uËtu.
ytðe «tÚto t Ëtk¼¤e u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt ntÚte W h rðhts{t
ÚtÞt y u Ëk - úñ[the u hÚt{tk, t÷¾e{tk uËtze u y u ÷tzw t-Sðw t
rð uhu u tzeytu{tk uËtze u tu t t ½uh Ëðuo u ÷tðe u ÞÚttÞtuøÞ W tht fhtÔÞt
339
y u u r ðËÚte u ßÞtk ËwÄe ©es{nthts hÌtt íÞtk ËwÄe hhtus tu¾e tu¾e
hËtuEytu fhtðe u s{tz tk y u ©eS{nthtsu u t{{tk nw s yiïÞo
tðe u Sðtu tu{tuût fÞtuo.
Ae htýeyu tu t wk hts ©eS{nthts u y oý fÞwO íÞthu ©eS fnu nwk
htßÞ u Úte EåA tu. {thu yËkÏÞ fturx úñtkz wk htßÞ Au A tk y uf Sð tu
{tuût fhðt Ëðo yûth {wõ tuyu Ërn yt ¼h ¾kz{tk « x ÚtÞtu Awk. yu{
fne u ©eSyu u htýe t wºt u tu u hts t eyu uËtzât. Ae ©eSyu
fwþ¤ fwkðh tE u fÌtwk fu {the {q u ¾Úte rþ¾t ÞO ÄtÞto fhòu. yuf
yk ºtýuð yðMÚtt{tk u¾tÞ íÞthu eswk yk Äthòu. ytðwk fhðtÚte yt
{ w»Þþheh tu íÞt fhtðe u {tht yûthÄt{{tk {the Ëuðt{tk ftÞ{ ht¾eþ.
ytðwk ©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u htýeyu uðtu yÇÞtË {q
Äthðt tu htÏÞtu. AeÚte ©eS{nthts u Útt Ëk u Útt t t¾t[h ð uhu
nrh¼õ tu u «ËL fhe Ät{Äq { Úte ©eS{nthts u ð¤tÔÞt. y u
©eS{nthts e Ëk½tÚtu Ë T whw h{ [i LÞt k Mðt{e Ä{o whÚte Z wh
ytÔÞt u fwþ¤ fwkðh tE ©eS{nthts wk ¼s fh tk nðtk, suÚte ©eS u{ u
«ËL ÚtE u tu t t yûthÄt{{tk ÷E s t nðt. >>248>>
Zzt t yu¼÷¾t[h tk efhe ÷tzw t ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ
Útt qðo tk {wõ n tk. u{ýu tu t t { Úte yuðtu ËkfÕ fÞtuo fu yt unÚte
ytX «fthu whw»t tu íÞt fhe úñ[Þo t¤e ©eS{nthts e W tË t Útt
¼Âõ fhðe Au ý rð»tÞ ¼tu ððt Úte. u{ t r tyu hýtÔÞtk n tk ý
hýu÷t r tu íÞt fhe y¾kz úñ[Þo ht¾e ©eS{nthts e yuftkr f
¼Âõ fh tk n tk. ©eSyu ht½tf]»ý Ërn tu t e At e {q qsðt {txu
÷tzw t u yt e n e u u r hk h qs tk. Ae qò fh tk u{ýu htrÄftS u
f]»ý e qò fh tk eXtk. u òuE tu u «tÚto t fhe su nu {nthts, su{
htrÄftS e Ëuðt yk efth fhtu Atu u{ {the Ëuðt yk efth fhtu yuðe EåAt
ht¾wk Awk.
Ae ÷tzw t e ¼Âõ Úte ðþ ÚtÞu÷t ©eS{nthtsu u{ tu { tuhÚt qhtu
fhðt {txu qò fh e ð¾ u {q u y oý fhu÷ [k - w¤Ëe- w» t nth
iðuã ytr f su su {qfu u u ðM w u «íÞût su{ ntuÞ u{ tu u ©eS{nthts
s{ t n t.
340
ð¤e ÷tzw t ftheÞtýeÚte ðu÷ òuztðe u Zzu ytð tk n tk. {th {tk
u{ýu y¾kzt k Mðt{e u òuÞt. u{ u ÷tune¾kz ux uËýwk ÚtÞwk n wk. u òuE
tu t t {týË tËu fnuðztÔÞwk su {tu yt ðu÷{tk uËtu. nwk [t÷e u Zzt
ytðeþ. yu{ fne u Mðt{e u ðu÷{tk uËtzât y u tu t e tËu nw fe{ e
fe ¾t e hòEytu n e u Mðt{e u tÚthe yt e. uðe [tfhe fhe u Mðt{e u
Zzu ntU[tzât.
u òuE ©eS{nthtsu fÌtwk su ytðe ¼thu fe{ e hòEytu tze u
fh tk sq e tÚthe ntu tu Xef. íÞthu ÷tzw t tuÕÞtk su nu {nthts, {tht
« t Úte uðe fek{ ðt¤e hòEytu ½ýe {¤þu ý {the {q u y¾kz Äthe
ht¾ th y u «íÞût whw»ttu¥t{ ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt yuðt su {u u
{the W tË t fh th yûth{wõ ytðt ËtÄw õÞtkÚte {¤u ?
yuðwk Ëtk¼¤e u ©eS ½ýwk «ËL ÚtÞt y u fÌtwk fu {the ¼Âõ u y u
ÿZ t u ÄLÞ Au. {the ytðe ¼Âõ òuE u nwk {tht h th{tk y¾kz hÌttu
Awk u{s ©e tu e tÚtS e {q {tk ý r ðtË fhe u hnu÷tu Awk {txu {thwk
qs -¼s nk{uþ fhòu, suÚte nwk «ËL Awk. ð¤e ðÄthu «ËL ÚtEþ. ytðe
he w k ©eS w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u ÷tzw tE tu t w k -{ y u Ä
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u y oý fhe u y LÞ ¼Âõ fh tk nðtk. >>249>>
su wh{tk {tuxtk ht{ tE útñý n tk u htuût ¼Âõ fh tk y u fe o
tu÷ tk y u ©ef]»ý ¼ ðt wk t{ Wå[ Mðhu tu÷ tk íÞthu ¼ ðt
ytftþðtýeY u ntUfthtu yt t. uðt{tk u{ t Ë t eXðze t útñý þeðht{
u{ u ½uh ytÔÞt. u tEyu r íÞ r Þ{ «{týu ¼ ðt wk t{ Wå[thý
fÞw O íÞthu ntU f thtu eÄtu . u Ëtk ¼ ¤e þeðht{¼tE tu Õ Þt fu yt tu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t t¾t[h t h th{tk hnu Au u{ tu þç Au.
uÚte u ht{ tE fnu { u u{ tk þo fhtðtu. Ae u L u sý Zzu ytÔÞtk.
©eS{nthts tk þo fhe u ht{ tE u r ùÞ ÚtÞtu su { u ntUfthtu
yt u Au u s yt ¼ ðt Au uÚte ht{ tE ËíËk e ÚtE u ½uh ytÔÞtk. íÞthu
u{ t r rð uhu Ëk kÄeytuyu u{ u nw s w:¾ ytÃÞwk ý u ht{ tEyu
ËíËk Atuzâtu rn. ð¤e u{ tu r htrºtyu ËqE òÞ íÞthu ht{ tE e
341
At e W h ¾tx÷t tu tÞtu {qfe u Ëqðu uðwk w:¾ ½ýtk r ðË Ën fÞwO. Ae
©eS e «tÚto t fhe fu {u ½ýtk ¼õ tk w:¾ tþ fÞtO Au u {thwk w:¾ fu{
tþ Úte fh t ?
AeÚte ©eS{nthts e EåAtÚte yuf t»to ytÔÞtu u u{ýu fÌtwk su
{the fuzu [t÷tu. u{ fnuðtÚte u ht{ tE wk ½h e u ftkXu n wk íÞtkÚte e{tk
ÚtE u [tÕÞtk u su wh t Ëe{tzt{tk ytÔÞtk. ux÷tf{tk yuf ðu÷ ht{ tEyu
eXe u{tk uËe u t¤tyu Ërn Zzu ytÔÞtk. ©eS{nthtsu u ht{ tE u
{tuxe t, ÷tzw t, ytr f tEytu ¼u wk hnuðt {txu yt¿tt fhe uÚte u{ t
¼u tk hÌttk u ht{ tE tu r ytr f Ëk k Ä eytu Zzu ytÔÞt y u
©eS{nthts u fÌtwk fu, nu {nthts, yt ht{ tE u ½uh ytððt e hò yt tu.
íÞthu ©eSyu fÌtwk su u tu {ntÞtu e Au y u ytX «fth wk úñ[Þo ðú
t¤u Au y u u{ e ¼Âõ tu suðe {ehtk tE e n e uðe Au {txu u{ u
r Þ{ t¤e u ¼ ðt wk ¼s fhðt ãtu tu Ëthwk, tu ý u{ t Ëk kÄeytuyu
yt ún fÞtuo. íÞthu ©eS{nthtsu ht{ tE u fÌtwk fu, {tht Ëk kÄeytu ËtÚtu
òytu. yuðwk Ëtk¼¤e tu u sðt{tk ¾wþe ntu tk A tk ©eS e yt¿tt Mðefthe
{nthts u u ÷t e u Ëk kÄeytu ¼u¤tk [tÕÞtk. ½u÷t e u Ët{u ftkXu Þtk
ux÷t{tk ht{ tEyu òÛÞwk fu yt ÷tuftu {tht r Þ{ { u t¤ðt uþu rn
y u ¼ ðt e ¼Âõ ý fhðt uþu rn. uÚte ht{ tEyu Ë{trÄ fhe u
un tu íÞt fhe u yûthÄt{{tk Þtk.
yux÷u u{ t Ëk kÄeytuyu t{{tk ytðe u ©eS{nthts u ¾ h yt e
su ht{ tEyu tu un tu íÞt fÞtuo. u Ëtk¼¤e ©eS{nthts tuÕÞt su {thu
u ht{ tE t un tu ¾ n tu uÚte u un {u ht¾tu u y{thu u{ t Sð tu
¾ n tu uÚte u tE t Sð u yûthÄt{{tk {tufÕÞtu Au y u y{the y¾kz
Ëuðt u{ u y{u yt e Au uÚte u Ëuðt tu ÷t¼ Ë tÞ ÷uþu. >>250>>
Zzt t t t¾t[h tu t wk , { , y u Ä ©eS{nthts u y oý
fhe u tË¼tðu ð o t n t. u{ e heûtt ÷uðt ©eSyu yuf ð¾ fÌtwk fu {u
{thtu htË {the u tu u ÷¾e yt tu. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u Sðw t u Útt
342
÷tzw t u Ätu htË ÷¾e ytÃÞtu. Ae ©eSyu fÌtwk fu {tu {thwk wsht
þe he u [÷tðþtu ? íÞthu t t¾t[h fnu nwk {thwk wsht ftheÞtýe{tk
ðM t¾t[h u ½uh sE u [÷tðeþ. íÞthu ©eSyu fÌtwk fu u{ fhtu. uÚte
t t¾t[h ftheÞtýe sðt eféÞt. u htÄt ðtÔÞ ËwÄe ntUåÞt íÞthu ©eSyu
Sðw tE u Útt ÷tzw tE u tu÷tðe fÌtwk fu {tht htßÞ wk Ëhfthe ft{ ftuý
fhþu ? {txu {u t t¾t[h u tu÷tðtu. íÞthu uW u tuyu ©eS u fÌtwk fu su{
{the {hS ntuÞ u{ fhtu.
Ae ©eSyu t¤t u {tuf÷e u t t¾t[h u tAt tu÷tÔÞt y u fÌtwk fu
{the uW u tu tu íÞt e Au {txu Ëhfthe ft{fts fhðt ¼tð h ftuý
sþu ? uÚte {tu u tu tu htË Ëk¼t¤tu. íÞthu t t¾t[hu fÌtwk fu, nt, {nthts,
u{ fheþ. yuðe he u ©eS{nthts e S¼ ð¤u u{s t t¾t[h rðïtË
ht¾e u tu t wk ð o [÷tð t n t.
ð¤e t t¾t[h nò{ fhtð t n t u nò{ yzÄe ÚtÞu÷e y u
ftuEyu ytðe u fÌtwk fu ©eS{nthts tu÷tðu Au. u Ëtk¼¤e yzÄe nò{
tfe ht¾e u {tÚtu ÷q zwk ðªxe u ©eS tËu sE u Q¼t u fnu fu, nu {nthts,
þe yt¿tt Au ? íÞthu ©eSyu fÌtwk fu õÞtk n t. íÞthu t t¾t[h tuÕÞt fu
nò{ fhtð tu n tu. íÞthu ©eSyu fÌtwk fu yÄqhwk {qfe u fu{ ytÔÞt, qhwk
fhtððwk n wk ? íÞthu t t¾t[h fnu fu u tu nðu ý Útþu ý yt ©e e
yt¿tt {wÏÞ {t ðe u tË tu Ä{o Au. u yt¿tt{tk rð÷k Útðtu òuEyu.
ytðwk t t¾t[h wk ½ýwk r {to e ýwk òuE u y u u{ e ¼Âõ u ð~t ÚtE u
©eS{nthts tu u tu t wk ½h {t e u t t¾t[h t h th{tk r hk h hnu t
nðt. >>251>>
ftheÞtýe t {tk[tu¾t[h ©eS{nthts t yiïÞo òuE u y LÞ ¼õ
ÚtÞt n t. y u u{ e ¼Âõ r hk h fh t n t. y u ©eS t MðY tu tftu
r ùÞ n tu. u{s yu¼÷¾t[h Útt u{ t wºt t t¾t[h y u wºteytu
Sðw t, ÷tzw t, tk[t¤e, t e ytr f u ý tu t e uXu s ©eS t MðY tu
tftu r ùÞ fhtÔÞtu n tu y u {tk[t¾t[hu tu t e Ëe{{tk Ëtu ðe½tk t ¾u h{tk
f tË ðtÔÞtu n tu. f tË tfe rðýðt e iÞthe ÚtE uðt{tk tu t t «Út{ t
whw ©eht{t k Mðt{e tu ft ¤ ÷tusÚte ytÔÞtuu su yt ºt ðtk[e whk ynª
343
ytðtu. uÚte ºt ðtk[e u tu t t ¼ºteò u fÌtwk fu {tht whw tu ºt ytÔÞtu Au
{txu {thu sðwk zþu. íÞthu ¼ºteòyu fÌtwk fu, t w ? òytu u e t Úte
ý yt Ëtu ðe½tk tu f tË iÞth ÚtÞtu Au u u Xuftýu fhe òytu tu Xef.
Ae {tk[t¾t[hu tu th t{ t ¼hðtztu u tu÷tðe u hò yt e fu
yt f tË{tk tÞtu {qftu. u{ fnuðtÚte ¼hðtztuyu tÞtu {qfe u Ëtu ðe½tk tu
f tË ¼u¤tðe eÄtu. Ae ÷tus t{{tk ht{t k Mðt{e tËu Þt. yt «{týu
tu t t whw e Útt tu t t Eü uð e yt¿tt t¤ðt{tk iÞth hnu t n t.
ð¤e ©eS{nthts ¼qs h{tk Ëwk hS¼tE eðt u ½uh rðhts{t
n t. íÞthu Ëwk hS¼tE tuÕÞt fu nu {nthts, {u he he u íÞt e fhtu
Atu ý ftuE t÷uðt u íÞt e fh t Úte. u Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu u
Ëwk hS¼tE wk yr¼{t W thðt y u tu t wk Ëðtuo he yiïÞo u¾tzðt {txu
ßÞtk ßÞtk tu t e Ëthe ÷û{eðt¤t yt Y th ËíËk eytu y u t{Äýe
htËeÞtytu Útt xu÷tu n t u{ tk t{ ÷¾e ©eSyu ºt ÷¾tÔÞt.
u{tk yt¿tt fhe fu yt ºt ðtk[e ËkËth tuu íÞt fhe ¼ ðtk ðMºt
nuhe ftþe e Þtºtt fhe ynª ¼qs h ytððwk.
{tk[t¾t[h W h ý ºt ÷¾u÷tu u ºt tu u ßÞtk th ftuþeÞtu fqðtu
¤tð t n t íÞtk {týËu ytÃÞtu. ºt ðtk[e fwk¼th u íÞtkÚte uY ÷tðe ¼ ðtk
ðMºt nuhe ©eSyu ÷¾u÷wk yåÞw t k t{ Äthý fhe ftþe u {t uo [t÷ t ÚtÞt
u wsht {tk su ÷ wh t{ Þt. íÞtk ¼tEht{ tËS n t u{ u ðt h{nkË
{éÞt. u{ u òuE ¼tEht{ tËSyu qAâwk fu yt {u þwk fÞwO ? íÞthu u{ýu
©eS tu ºt tÔÞtu y u tuÕÞt fu ©eS e yt¿tt ytðe Au, íÞthu ¼tEht{ tËS
fnu ftþe e Þtºtt {thtÚte Útþu rn, {txu {the ËtÚtu ¼qs h [t÷tu yux÷u
{tu u ftþe Þtºtt wk V¤ {¤þu. yu{ fne u Ëðuo u ÷E u ¼qs Þt y u íÞtk
©eS{nthts u {éÞt. Ae Ëwk hS¼tE u ©eS{nthtsu fÌtwk su yt Ëðuo ðt
h{nkË e {kz¤e ytðe Au u{ u qAtu fu {u he Atu fu t÷uðt Atu ? uÚte
Ëwk hS¼tEyu Ëðuo u qAâwk, íÞthu ©eS e yt¿ttÚte u Ëðuo Ëk tuyu tu t e ðt
fne Ëk¼¤tðe. u Ëtk¼¤e u Ëwk hS¼tE tuÕÞt fu nu {nthts, {u tu Ë{Úto Atu
u {tu Äthtu u fhtu ý {the su yýË{sý n e u {u xt¤e t¾e íÞthu
©eS{nthts tuÕÞt fu yuf ðth { u ý ytðe eûtt yt ðe Au. íÞthu
344
Ëkw hS¼tE tuÕÞt fu nu {nthts, nwk tu yt ©e tu tË Awk u {tu fnuþtu u{
ð eoþ. u Ëtk¼¤e u ©eS «ËL ÚtÞt. ytðe he u {tk[t¾t[h ©eS e yt¿tt
«{týu ð o t nðt. >>252>>
Ít÷tðtz{tk {AeÞtð t{ t {w¤S¼tE yti eå[ útñý n t u
©eht{t k Mðt{e t rþ»Þ n t. ht{t k Mðt{eyu u{ u úñ[the e eûtt
yt e íÞthu {wfwk t k S yuðwk t{ tzâwk tu ý u{ u Ëðuo {w¤S úñ[the
fne u tu÷tð t. u áZ úñ[Þoðt¤t, ðihtøÞ, ytí{r ct y u ©eS{nthts
rð»tu y LÞ r ctðt¤t n t. u yuf ð¾ ©eSyu Ërn ¼qs s t n t.
{t o{tk [t÷ tk ©eSyu úñ[the u fÌtwk fu { u {th ¾ðhtðwk tu fu{ ? íÞthu
úñ[the fnu {th þt {txu ¾ðhtðtu, ÷tzw ¾ðhtðtu. uðt{tk ¼hðtz e Mºteytu
ef¤e íÞthu ©eSyu yzÄwk Ätur Þwk {tÚtu ytuZe ÷E u {t tS tu ¼tð u¾tzâtu.
Ae ¼hðtz e Mºteytu tu÷e fu nu {t tS, y{tht uË{tk ytðtu { u
s{tze h{tze htS fheþwk. íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt fu yt tðtu { u Atuz tu
Úte. {txu òu {u yt tðtÚte Atuztðtu tu nwk uË{tk ytðwk.
u Mºteytuyu ½uh sE u tu t t r ¼hðtztu u fÌtwk fu {tu tk[- þ
sý ÷tfzeytu ÷E u òytu u u tðt u {the u {t tS u Atuztðe u yt ýt
uË{tk ÷tðtu.
ytðe he u fnuðtÚte ¼hðtztu ÷tfzeytu ÷E u ytÔÞt. u{ u òuE
úñ[the tuÕÞt fu {nthts, {thðtu ntuÞ tu {u s {thtu ý ¼hðtztu tËu
þt {txu ntzftk ¼k tðtu Atu ? u Ëtk¼¤e ©eSyu ©ef]»ý¼ ðt Y u ¼hðtztu u
þo eÄwk. uÚte ¼hðtztu u ÷t e u tu t t uË{tk Þt. ð¤e yÞtuæÞtÚte
Ëðuo Ä{ofw¤ Zzu ytÔÞwk. u Ä{ofw¤ u wsht e tu÷ tk Útt Ë{s tk ytðzu
rn uÚte úñ[the ½ýtu ð¾ Ä{ofw¤ e tËu s ftZu.
yuf r ðË ©eS{nthts u hË ÷t e suÚte úñ[the u tu÷tÔÞt íÞthu
yuf hV Ëe tht{ u uze u y u yuf ¾¼u ÿe tÚt u uËtze u týe tu ÷tuxtu
÷E u ytÔÞt. ©eS{nthts u s¤ tE u tAt [tÕÞt íÞthu {wõ t k Mðt{e
tuÕÞt fu úñ[the, {u Ä{ofw¤{tk u Ä{ofw¤{tk uËe hntu Atu u {nthts©e e
¾ h ht¾ t Úte, s¤ xtýu s¤ rn u Xef fnuðtÞ. u Ëtk¼¤e u
345
úñ[the tuÕÞt fu ©eS{nthts e Ëuðt tu Ëti fhþu, ý h uþ{tkÚte ytðu÷t
Ä{ofw¤ e ¾ h nwk ÷ô tu ftuý ÷u u{ Au ? u tu ÷e÷t Ítz ¤u ¼qÏÞt
uËe hnu yuðtk Au.
u Ëtk¼¤e ©eS{nthts úñ[the W h nw «ËL ÚtÞt u tuÕÞt fu
yt úñ[the u Ä{ofw¤ tu suðtu ût u M un Au uðtu s ût Útt M un {tht
ytr© Ëðuoyu ht¾ðtu yu{ {the Ëðuo u yt¿tt Au u rþh Ëtxu t¤ðe. uÚte
u tk W h {thtu ½ýtu htS tu Útþu y u {the yt¿tt t¤ðtÚte yk u yûthÄt{ u
u ËíËk e t{þu. >>253>>
¼qs tk ÷tÄe tE ½ýtk Ä{oðt¤tk y u ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ
n tk. u Útt u{ tk {t tr t ©eht{t k Mðt{e tk rþ»Þ n tk. ht{t k
Mðt{eyu u{ u ©eS{nthts t MðY tu r ùÞ fhtÔÞtu n tu. ÷tÄe tE tu
r ËíËk tu fèh þºtw n tu uÚte ÷tÄe tE tu ËíËk {wftððt ½ýwk w:¾ eÄwk
ý u{ýu ËíËk Atuzâtu rn. ßÞthu ÷tÄe tE tu r Ëqðu íÞthu u e At e
W h ¾tx÷t tu tÞtu {qfe u Ëqðu.
ytðe he u ½ýwk w:¾ eÄwk íÞthu ÷tÄe tE r tu íÞt fhe tu t t
r t©e u ½uh Þtk. u{ t r tyu ÷tÄe tE u hnuðt {txu yuf sw e ytuhze
fhtðe yt e. u tu t tu Ä{o r Þ{ t¤e ytX «fth wk úñ[Þo ht¾e
©eS{nthts e ÿZ ¼Âõ fh tk y u tu t e ytuhze{tk hnu tk. ©eS u{ e
¼õ Úte «ËL ÚtE u ½ýeðth u ytuhzeyu sE u Ë¼t fh t. ÷tÄe tE tk
{t tr t tu t u yr ÄLÞ ¼tøÞðt¤tk {t tk n tk. ÷tÄe tE e ytuhze
¼qs{tk nS ËwÄe Au y u u e òuzu eS {t tS e ytuhze fnuðtÞ Au u
ý nS Au u L u ytuhzeytu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e ½ýe s «Ët e e
Au. >>254>>
{tuxt W u wh t htýt Ëk½tÚtu Í{fw tE u hýtÔÞtk n tk. Í{fw tE u
{w ¤ S ú ñ [theyu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e « x Útðt e Útt
whw»ttu¥t{ ýt e ðt to fhe uÚte u{ e ð]Â¥t ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý tk þo
fhðt {txu ¾U[tE n e. u Í{fw tE tu r zwk ¤e-÷Ëý-ytr f ðM w u ¾t tu
n tu uÚte htýe tu t t r ËtÚtu s{ðt tu ÔÞðnth ht¾ tk rn y u
Í{fw tE u u{ tu r zwk ¤e ytr f y¼ûÞ ðM w ¾tðt {txu yt ún fh tu
ý htýe tu t t r Þ{Úte [÷tÞ{t Út tk rn. Ae u{ t r yu
346
Í{fw tE u fÌtwk fu nwk ytð e ft÷u { u zwk ¤e-÷Ëý htýu ¾ðhtðeþ, y u
{u rn {t tu tu { u {the tk¾eþ.
Ae tu t t r tu ytðtu wü yt ún òýe Ä{o r Þ{{tk áZ tðt¤tk
Í{fw tEyu htßÞ tk Ëw¾ {qfe « x ¼ ðt tk þo {txu At tk{t tk ef¤e
sðt tu r ùÞ fÞtuo. htrºtyu tu t t {uzt{tkÚte e[u Q ÞtO, y u týe sðt t
h t¤t{tkÚte nth eféÞtk. [t÷ tk Ëðth Útðt ytÔÞwk suÚte fztE sðt e
efÚte At wk hnuðt {txu {he Þu÷t x t ¾tu¾t{tk uXtk.
Ëðthu Í{fw tE t r yu tË fh tk htýe u òuÞtk uÚte [thu ftuh
Ëðthtu {tuf÷e tË fhtðe ý ftuE XuftýuÚte þtuÄ {¤ðtÚte u{ t r yu
yu{ ÄtÞwO su {U u tu Ä{o Atuztððt {txu Ä{fe yt e uÚte uýu uníÞt fÞtuo
nþu. uÚte ðÄthu tË fhðe kÄ ht¾e. {týËtu ¾tu¤e u tAtk ðéÞtk yux÷u
htýe x t ¾tu¾t{tkÚte ef¤e htrºtyu [t÷e eféÞtk. [t÷ tk hM t{tk
ðýÍtht e tuX {¤e u e ËtÚtu [tÕÞtk. ý ðýÍtht wk { zâwk uÚte
At tk{t tk yuf÷tk [tÕÞtk.
yt ¤ yuf e ytðe u{tk tne u þwØ ÚtÞtk. uðt{tk ©eS{nthts
tu u ½hzt útñý wk Y ÷E htýe tËu ytÔÞt y u tuÕÞt fu {tu tu
y{thtk u Atu. {txu nðu ftkE ®[ t fhþtu rn. Ae u útñýu tu t t
z t{tkÚte ¼t wk ytÃÞwk u htýe sBÞtk y u týe eÄwk. þtkr ÚtE uÚte u
htrºt tu Wò htu ntuðtÚte whk ½ ytðe. Ae ©eS{nthtsu u{ tu un
W tze ftrXÞtðtz uþ{tk hnu÷e fwkz¤ t{ e e{tk {qõÞtu.
htýe ¼hr ÿt{tk Ëq u÷tk Au y u {thðtz{tkÚte ftrXÞtðtz{tk ytÔÞtk u u
òý tk Úte y u ©eS{nthts ftheÞtýe{tk {tk[t¾t[h u íÞtk n t u{ýu
sÞt-÷÷e t-hts tE u ¾ h yt e fu {tuxt W u wh tk htýe Í{fw tE y{thu
þo u ytðu Au {txu {u ðuÕÞtu òuze fwkz¤ òytu y u u{ u ÷E ytðtu. Ae
ðuÕÞtu{tk uËe fwkz¤ Þtk. Í{fw tE fwkz¤ e e{tk Ëq tk Au íÞtk Ëðth Út tk
òøÞtk. [thu ftuh òuÞwk tu tu t tu uþ rn sýtðtÚte íÞtk Vh tk ÷tuftu u qAâwk
fu yt õÞtu uþ Au ? íÞthu fÌtwk fu yt ftrXÞtðtz uþ Au. íÞthu u{ýu qAâwk
fu ytx÷t{tk õÞtkÞ ©eMðtr{ thtÞý Au ? íÞthu ÷tuftuyu fÌtwk, nt. ynªÚte
ºtý tW ftheÞtýe t{ Au íÞtk ©eMðtr{ thtÞý Au.
347
yuðwk Ëtk¼¤e yt k t{e Äehu Äehu ftheÞtýe u hM u [tÕÞtk. uðt{tk
sÞt-÷r÷ t rð uhu tEytu ðuÕÞ{tk uËe Ët{tk ytÔÞtk u{ t ¼u¤tk ÚtÞtk y u
fÌtwk su, ©eS{nthtsu { u uzðt Ëthw ðuÕÞ ÷E u y{ u {tufÕÞtk Au. Ae
htýe ðuÕÞ{tk uËe ftheÞtýe ytðe ©eS{nthts tk þo fhe yt k tBÞtk.
íÞtk Úttuzt r ðË hne ©eS ËtÚtu Zzu ytÔÞtk Ae íÞtk hÌttk. u{ u
t t¾t[h t ½h kw AtýðtËe kw fh tk ©eS{nthtsu òuÞtk íÞthu ©eSyu Sðw t u
fÌtwk fu yt tu W u wh t htò e htýe Au u u{ wk Í{fw tE t{ Au. htßÞ
{qfe u ¼ ðt ¼sðt ytÔÞtk Au {txu u{ e tËu ytðwk ft{ fhtðþtu rn,
u tu {nt{wõ y u ðihtøÞðt Au.
Ae ©eS{nthtsu rð[th fÞtuo fu yt tE tu ðu»t ÷tðe u eswk t{
tze u h uþ {tufÕÞtk ntuÞ tu Xef. Ae u{ wk {tÚtwk {wkztðe Ätu¤tk ðMºt
nuhtðe {t tS t{ tzâwk u Zzt{tk {tuxe t ¼u tk fux÷tf r ðË hÌttk.
Ae ¼qsÚte ÷t½e tE ©eS tk þo fhðt ytÔÞtk u{ u ©eSyu fÌtwk fu yt
{t tS u {u ¼qs uze òytu y u {the ËtÚtu ht¾tu. uÚte ÷t½e tEyu u{ u
¼qs ÷tðe yuf ytuhze{tk u{ u htÏÞtk uÚte u ytuhze wk t{ {t tS e ytuhze
fnuðtÞ Au. ÷t½e tE yu un {qfðt e iÞthe fhe y u tÞ t AtýÚte [tuftu
fhtÔÞtuu íÞthu {t tSyu fÌtwk fu yts tu nwk Ät{{tk òô y u ft÷u {u ytðòu.
Ae {t tSyu nu÷u r ðËu y u ÷t½e tEyu esu r ðËu uníÞt fÞtuo y u
yûthÄt{{tk Þtk. >>255>>
ËhÄthÚte {wfwk tË ft ¤ w¤Ëe tË tu ÷E u kÄeÞt ©e ht{t k Mðt{e
tËu ytðe u ft ¤ yt e u u ÷tøÞt. ºt ðtk[e «ËL ÚtE u Mðt{e tuÕÞt
fu {thtu ðihtøÞ ¾htu ntuÞ y u òu {the yt¿tt t¤tu tu fý e ¾uzq t suðtu
ðu»t Äthe u {w¤w¼tE wk n¤ ntkftu. {wfwk tËu u{ fhðt nt tze. Ae Mðt{eyu
¾uzq tk ÷q ztk {k tÔÞtk u {wfwk tË u uhtÔÞtk u n¤ ytÃÞwk. u ÷E u ßÞthu
[tÕÞt íÞthu Mðt{eyu tAt tu÷tÔÞt y u òÛÞwk su yt {wfwk tË tu y LÞ
tË Au. Ae u{ u ði»ýðe eûtt yt e u {wõ t k yuðwk t{ tzâwk.
348
{wõ t k Mðt{e { , f{o, ð[ u ht{t k Mðt{e e Ëuðt fhðt ÷tøÞt
u W uþ Ëtk¼¤ðt ÷tøÞt uÚte {wõ t k Mðt{e e ft{ðtË t tþ t{e
E. {wõ t k Mðt{e t Ëtht wýtu òuE u ht{t k Mðt{eyu Ätu yrÄfth
u{ u ytÃÞtu y u tu t t rþ»Þtu{tk {tuxuht hefu MÚtt fÞto. Ae ÷tus{tk
hnuðt e yt¿tt fhe uÚte ÷tus sE u hÌtt. íÞtk e÷fkXðýeo tu {u¤t ÚtÞtu
y u AeÚte ¼qsÚte Äthu÷t ©eht{t k Mðt{e tk þo e÷fkXðýeoyu fÞtO.
e ÷týt{tk Mðt{eyu e÷fkXðýeo u ¼t ð e eûtt yt e u ©eËnò k
Mðt{e Útt ©e ttÞý {wr u t{ tze íÞtkÚte Vh t Vh t su wh ytðe u
©e thtÞý {wr u Ä{oÄwht W tze u {wõ t k Mðt{e u ¼qs {tufÕÞt u tu u
Ë{trÄ wk «fhý [÷tð t n t. u ðt Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{e ¼qsÚte
{u½ wh ytÔÞt y u ËíËk tu ût ÷E u tuÕÞt fu Ë{trÄ ftkE Ënu÷e Úte.
{tuxt Þtu eytu u ý w÷o¼ Au u su u u u fu{ ÚttÞ. {txu yt Äwk {wfe ãtu.
íÞthu thtÞý {wr fnu Ëðuo ht{t k Mðt{e wk ¼s fhu Au u{tkÚte su{ su u
sýt wk nþu u u{ fnuþu. yu{ ½ýe ðt fhe ý {wõ t k Mðt{e u u ðt
{ tE rn. íÞthu íÞtkÚte ©e thtÞý {wr Ërn Ëðuo ft÷ðtýe Þt. íÞtk
ý Ë{trÄ wk «fhý òuE u {wõ t k Mðt{e {qkÍtÞt. íÞthu r ÔÞ unu
©eht{t k Mðt{eyu þo E u fÌtwk fu ©e thtÞý {wr ©ef]»ý Au u nwk tu
WØð Awk. yu{ fne u yk Äto ÚtÞt.
Ae Ëðtuo he ©eËnò k Mðt{e tu ¼ ðt ýt tu r ùÞ ÚtðtÚte
©e thtÞý {wr e [k , w» rð uhuÚte qò fhe. sÞ Ë T whwMðt{e Ënò k
Þt¤w...ytðe yth e tu÷e u yth e W the. « Âûtýt kzð T fhe y htÄ e
ût{t {t e u u ÷tøÞt. {wõ t k Mðt{e tu yuðtu r ùÞ n tu fu ©ehtÄt Útt
©e÷û{eS ÍtkÍh nuhe u z¾u uXtk ntuÞ y u [th ntÚt{tk þk¾, [¢, t,
È u Äthý fhe u ¼ ðt þo yt u A tk ©eht{t k Mðt{e rð t eò u
¼ ðt {t ðt. tu ý ©eS{nthts tu ½ýtu « t Útt yiïÞo òuuE u
tu t tu Xhtð {qfe u ©eS u Ëðo yð th t yð the òýe u ©eMðtr{ thtÞý wk
¼s fÞwO.
yuðt ©eS t f] t tºt {wõ t k Mðt{e t ð[ Úte eòytu u ý Ë{trÄ
Út e n e. ð¤e {wõ t k Mðt{e tu yuðtu Xhtð n tu su Ä Ä e ftuþ ¤t{tk
349
½t÷e u u suðwk w:¾ ÚttÞ uðwk w:¾ ÚttÞ tu ý ©eS{nthts e yt¿tt
÷tu ðe. ©eSyu ½ýtk «fhý VuhÔÞtk íÞthu ytfht{tk ytfhwk «fhý Vuhðe u
ft ¤ ÷¾e {tufÕÞtu su íÞtk ytðeþwk íÞthu rðþu»t fneþwk.
Ae {wõ t k Mðt{e tu ÷ª ztu ðtxe u eðt ÷tøÞt y u eò fux÷tf
tu [t÷ t ÚtE Þt. ©eS{nthtsu {wõ t k Mðt{e e tËíð ¼Âõ u .{.
62 t ð[ t{] {tk ð¾týe Au su yuðt tËíð ¼Âõ ðt¤t tu ytsu tu t¤t k
Mðt{e Au u eò {wõ t k Mðt{e Au. ©eSyu .{. 58{tk u{ u yt¿tt
fhe Au su {u ý tu t t Ëk« tÞ Ëk kÄe u tu t t Eü uð Ëk kÄe su ðtýe
Útt þtMºt u s un ÞO fÞto fhòu. yt yt¿tt wk {wõ t k Mðt{eyu ÞÚttÚto
t÷ fÞwO Au. {wõ t k Mðt{eyu ËíËk Ëk kÄe ½ýt úkÚttu fÞto Au. ©eht{t k
Mðt{e t Ëk tu{tk {wõ t k Mðt{e {tuxuht n t, y u ©eS{nthts ý u{ wk
nw s ht¾ t n t. >>256>>
y ºttE t ðo ¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. u{ t W h
©eS tu ºt ytÔÞtu suÚte {tk t Atufht u {qfe u Zzu Þt. Atufhtu un {qfe
Þt t Ë{t[th ytÔÞt ý þtuf ÚtÞtu rn u òýe ©eSyu fÌtwk fu Atufht u
{k ðtz n tu tu {thu ynª ytððwk ntu wk. íÞthu ðo ¼tE tuÕÞt fu Atufht e
õÞtk ¾tux Au. ¾tx÷t tu tÞtu ¼tk e Þtu ntuÞ tu sk ÷{tkÚte ÷tðe u Ëw th
tu÷tðe u tÞtu iÞth fhtððtu ux÷tu t¾ztu u{tk Úte. u tu su{ Atý{tk
Sðzt Wí L ÚttÞ u{ ÚtÞt s fhu Au ý yt ©e e yt¿tt tu ÷tu fu{ ÚttÞ
? ytðe ©eS e yt¿tt wk t÷ fh t n t.
ð¤e ðo ¼tE tu t e Mºteyu Ërn Zzu ytÔÞt, y u yL s¤ tu
íÞt fhe u ©eS tk þo Úte y u Ëk Ë{t {Úte r ðË yt¾tu ftZ t n t
u ðt ©eS òý t n t ý eò u sýtððt {txu Ë¼t{tk {w¤S úñ[the u
©eS{nthtsu qAâwkfu ðo ¼tE õÞtk s{u Au ? íÞthu úñ[the tuÕÞt fu
u{ tk Mºte ËtÚtu Au uÚte W thu s{ t nþu.
Ae tEytu e Ë¼t{tk uXu÷tk u{ e Mºte u wAtÔÞwk fu ðo ¼tE õÞtk
s{u Au íÞthu u tuÕÞtk fu ©eS e «Ët e tu Útt¤ s{ t nþu. íÞthu
©eS{nthtsu ðo ¼tE u qAâwk fu {u õÞtk s{tu Atu ? íÞthu ðo ¼tE
350
tuÕÞt fu yt ©e tk þo Úte ¼q¾ u hË ÷t e Úte y u nwk Ëðo «fthu
]Ã ÚtÞu÷tu Awk. yt «{týu Ët r ðË ËwÄe yL s¤ u ÷eÄt ð h
©eS{nthts tk þo Úte yt k {tk hnu t nðt. AeÚte ©eS{nthts e yt¿ttÚte
u tu t u ½uh sE u ©eS{nthts wk ¼s fh t nðt. ytðt W¥t{ ¼õ hts
n t. >>257>>
Zzt t Sðt¾t[h e {tþe e efhe u hts tE n tk . u
©eS{nthts yÞtuæÞtÚte ef¤e ð {tk Þt u {q u y¾kz u¾ tk. u{ u
su wh (½w½ht¤t) hýtÔÞtk n tk. u tu t t ËËht u íÞtk Þtk ý tuu t u
yuðtu rð[th ÚtÞtu su, Ë{wÿ{tk sux÷wk s¤ Au ux÷wk qÄ yt Sðu eÄwk Au
yux÷e ðth Sð sL{{hý u tBÞtu Au {txu yt unu fhe u rð»tÞËw¾ tu íÞt
fhe u ytX «fthu úñ[Þo t¤e u ©eS{nthts wk ¼s Útt u{ e Ëuðt
fhðe Au u{ r ùÞ fÞtuo.
Ae ©eS{nthts Zzt{tk ÷ª zt e[u Ë¼t fhe u uXt n t íÞtk
hts tE t r Útt u{ t ËËht Útt Sðt¾t[h rð uhu Ëk kÄeytu ytÔÞt
y u ©eS u u ÷t e u Ë¼t{tk uXt. hts tE ý tEytu e Ë¼t{tk uXtk
n tk. u ð¾ u hts tE t Ëk kÄeytuyu u ntÚt òuze ©eS u u ÷t e u fÌtwk
fu, nu {nthts, hts tE u yt¿tt yt tu fu ½uh ytðu. íÞthu ©eS{nthtsu
hts tE u fnuðhtÔÞwk fu {u {tht ËËht u ½uh òytu. yuðwk Ëtk¼¤e u
hts tE u {wAto ytðe y u þheh s{e W h ze Þwk y u þheh wk us
ft¤wk ÚtE Þwk y u Ykðtkzu Ykðtkzu ÷tune ef¤ðt {tkzâwk. u ðt ©eSyu Ëtk¼¤e
fu whk Sðt¾t[h Útt hts tE t r ËËht ð uhu u fÌtwk fu swytu yt
hts tE tu un hnu u{ Au ? íÞthu hts tE t Ëk kÄeytu tuÕÞt fu, nu
{nthts, yu tu ftuE {tuxtk {wõ Au y u {ntðihtøÞðt¤tk Au, {txu nðu u{ u
Ëthwk ÚttÞ uðe Þt fhtu.
uðwk Ëtk¼¤e ©eS{nthts hts tE tËu sE u tuÕÞt fu, nu hts tE-
nu hts tE, {u y¾krz úñ[Þo ht¾e u {the Ëuðt fhtu, uðwk ©eS wk
ð[ Ëtk¼¤e u hts tE Ë[u ÚtÞtk y u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u u
÷tøÞtk. Ae ©eS fnu nu hts tE, { u ðË{wk fu{ ÷tøÞwk ? íÞthu hts tE
tuÕÞtk fu, nu {nthts, {U yuðtu r ùÞ fÞtuo n tu fu rð»tÞ tu fÞt unu Úte
351
¼tu ÔÞt ? {txu yt unu tu úñ[Þo áZ t¤e u ©eS e ¼Âõ s fhðe Au
y u yt ©e tuÕÞt fu ËtËhu òytu uÚte {tht { {tk rð[th ÚtÞtu fu ©eS e
yt¿tt rn t¤wk tu ð[ ÿtune fnuðtEþ uÚte { u ðË{wk ÷tøÞwk y u {tu
{tht W h «ËL ÚtE u tuÕÞt fu {tu y¾kz úñ[Þo ht¾e ¼Âõ fhtu
uÚte nwk htS ÚtE Awk.
Ae ©eSyu t t¾t[h u fÌtwk fu su{ Sðw t, ÷tzw t ytr [th
u tu Au u{ hts tE u tk[{e u {t tu. u Ëtk¼¤e u t t¾t[hu yuf
ytu h ztu hts tE u hnu ð t ytÃÞtu . Ae hts tE t Ëðo Ëk k Ä eytu
©eS{nthts t ytr© ÚtÞt u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au yuðtu r ùÞ
fhe u ½uh Þt. hts tEyu yuðtu r Þ{ htÏÞtu n tu fu whw»tÚte ðeþ ntÚt
Auxu hnuðwk uðtu r Þ{ t¤e Sð ÞO t t¾t[h t h th{tk hÌttk yuðtk
ðihtøÞðt¤tk n tk. >>258>>
Zzt t yu¼÷¾t[h tk efhe Sðw tE n tk. yu¼÷¾t[h u Atufhtk
Sð tk ntu tk u u SÔÞtk uÚte u{ wk t{ Sðw tE tzâwk y u q { u r ðËu
sL{ ÚtÞtu n tu uÚte q {ð e t yuðwk t{ n wk y u ËtiÚte {tuxtk n tk uÚte
{tuxe t ý u{ u fnu t. u {tuxe t u t{ fwkz¤ t y{ht x h t efht
Ëk tÚtu hýtÔÞtk n tk u u{ u ËtËhu {tufÕÞtk. ý Sðw t qðo tk {wõ n tk
uÚte rð[th fÞtuo fu yt unÚte ytX «fth wk úñ[Þo t¤e whw»t tu íÞt ht¾e
©eS{nthts e ¼Âõ fhðe u s { w»Þ un wk ËtÚtof ýwk Au yu{ {t e
ËtËhuÚte ½uh ytðe ©eS{nthts e ¼Âõ fh tk nðtk u { t ËkfÕ Úte ý
r tu Ëk fÞtuo rn u Sðw t tk ËtËw-htE tE Útt ËËht y{ht x h
©eS{nthts t h{ ¼õ hts n t.
{tuxe t ©eS{nthts ½uhÚte eféÞt y u ð {tk Vh t n t u tu t e
r htðhý áÂüÚte ßÞtk ßÞtk ht hnu y u su su ÷e¤tytu fhu u u tËu ntuÞ
u su{ u¾u u{ u¾ tk n tk y u ©eS{nthtsu u{ e tu t t rð»tu W¥t{
¼Âõ òuE u Sðw t u qò fhðt {txu ÷t÷S ytÃÞt n t u{ u r hk h
qs tk u »ttuzTþtu [thÚte qS u Ëtksu Útt Ëðthu ¼ ðt e yth e fh tk. u
òuE u yuf r ðË ËkæÞt yth e fÞto Ae ©eS{nthts wk t{ fe o fh tk
352
n tk u u{ tk t tk u ÷tzw t ý Ëk tÚtu n tk y u u{ t r t©e
yu¼÷t¾t[h íÞtk ytÔÞtk u ÷ðth W½tze fhe u tu t e uW wºteytu u ¼Þ
yt tk fÌtwk fu t{ t [tuht{tk {q ytu Au íÞtk sE u ¼Âõ fhtu ý {tht
h th{tk Xtftuh îthu fhðtu Úte. y u òu nðuÚte {u uW ¼Âõ fhþtu tu yt
÷ðthu {thtk {tÚttk ft e t¾eþ uðtu zh eÄtu.
u Ëtk¼¤e uW u tu tuÕÞtk fu r tS, yt un tu tk[ ðhËu fu [tË
ðhËu yÚtðt Ëtu ðhËu sYh zðt tu Au u zþu ý fux÷tkf whw»t htßÞ u
{txu Ä u {txu uníÞt fhu Au {txu y{thu tu uW hVÚte ÷t¼ Au. {heþwk
tu ©eS{nthts t yûthÄt{ u t{eþwk y u Sðeþwk tu ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt wk ¼s fheþwk.
yu{ fne u uW u tu tuÕÞtk fu yt ÷t÷S {nthts { u h[tu yt u tu
{u Ët[wk {t þtu ? íÞthu yu¼÷t¾t[hu nt tze. Ae ÷t÷S u [tk e t ðtxft{tk
yu÷[e, fuËh Ëtfh, t¾e u ftZu÷wk qÄ u{ t r t©e u¾u u{ ÷t÷S {nthts u
eðt {txu {qõÞwk. íÞthu ÷t÷S u ntÚtu ðtxftu W tze u e Þt. uÚte « x h[tu
òuE u ÷ðth yuf ftuhu {qfe u u ÷t e tuÕÞt fu {u uW ftuE htrÄft-÷û{e-
wÕÞ uðeytu Atu u {thu ½uh {u sL{ ÷eÄtu Au uÚte nwk {thtk ÄLÞ¼tøÞ {t wk Awk
y u yt {tht uð ý ËíÞ Au u{ e ¼Âõ fhtu Atu u{ fhtu u{tk nkw htS Awk.
Ae yu¼÷t¾t[h tu t t {wft{{tk Þt.
Ae ©eS{nthtsu Sðw t e yr W¥t{ ¼Âõ òuE u u{ u tu t tk
r hk h þo ÚttÞ {txu tu t wk MðY ðtËw uð thtÞý e {q Sðw t t ytuhzt{tk
MÚtt fhe, suÚte u ytuhzt wk t{ ðtËw uð thtÞý tu ytuhztu fnuðtÞ Au. Ae
©eSyu ©e tu e tÚtS wk {kr h fÞwO íÞthu ðtËw uð thtÞý u tu e tÚtS e s{ýu
¼t u ÄhtÔÞt. y u ßÞthu ©enrhf]»ý{nthts e {q Ähtðe íÞthu ðtËw uð
thtÞý e {q ©eÄ{o uð y u ¼Âõ {t t e tËu Ähtðe. y u Sðw t e qsu÷e
©e÷t÷S {nthts e {q o ©e tu e tÚtS {nthts t {kr h{tk ©eÄ{o¼Âõ
ðtËw uð e yt ¤ r hk h r htsu Au. >>259>>
ðt¤tf uþ{tk tk¼ýeÞt t{{tk ytneh xu÷ Ët{k hnu t n t, u
©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. Ae u Zzt ©eS tk þo fhðt
353
ytÔÞt, íÞthu ©eSyu qAâwk fu Úttuzt Yr Þt òuEyu u yt þtu ? u{ýu fÌtwk
su nt {nthts. Ae ½uh Þt y u s{e - tzwk- ¤ -¼UËtu ðu[e Yr Þt
Ëtzt[th nòh ÷tðe ©eS{nthts tËu {qõÞt. ©eSyu qAâwk õÞtkÚte ÷tÔÞt
? íÞthu u fnu {the tËu n t. ©eS fnu Ët[wk tu÷tu. yux÷u su{ n wk u{
fÌtwk. íÞthu ©eS{nthts fnu y{u yuf nòh Yr Þt ht¾eþwk tfe t tAt
÷E òytu, fthý fu týt rð t Atufhtk {he òÞ.
Ët{k xu÷ fnu t {nthts, fwfztk u fý e {hu rn. íÞthu ©eS
fnu þwk fhþtu ? Ët{k xu÷ fnu esu t{ sEþwk íÞtk WÄthu týt ÷uþwk u
esu ðhË ¼he uþwk. u Ëtk¼¤e ©eS{nthts Ët{k xu÷ W h nw s
htS ÚtÞt. Ae Ët{k xu÷ yuf ð¾ tu t t efht e Mºte u uzðt Þt
íÞthu ðuðtE fnu tht efht u tu òuE e Úte ý {thu òuE e ntuÞ tu uze
òytu. Ët{ xu÷ ½ýtk Ä{oðt¤t n t uÚte ytðwk ¾tuxwk f÷kfðt¤wk ð[ Ëtk¼éÞwk
fu hw k ¼e»{ fhe tk¾ t n t. yuðt W¥t{ Ä{oðt¤t n t suÚte ©eS{nthts wk
y¾kz ¼s fhe u yt k {tk hnu t n t. >>260>>
fåA u þ t {t fw ð t t{{tk {w ¤ S Útt f] » ýS u ú t ñýtu
©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. u uW hýu÷t n t. Ae ©eS {t fwðt
ÄtÞto y u Ë¼t{tk ft h ÷E u uXt y u Ëti u fnu y{tht ËíËk e ntuÞ
u {the tËu ytðtu, u{ u íÞt e fhðt Au. u Ëtk¼¤e Ät ËíËk e nth
s t hÌtt. uðt{tk {w¤S Útt f]»ýS ¾u h{tkÚte ytÔÞt. u{ u ftuuE ËíËk eyu
ðt fhe su ©eSyu yt «{týu fÞwO uÚte Ë¼t{tkÚte QXe u Ëðuo ËíËk e ½uh
s t hÌtt.
u Ëtk¼¤e uW ¼tE ©eS e tËu sE u u ÷t eu fÌtwk su y{ u
íÞt e fhtu. íÞthu {nthts fnu ¾tðt rn {¤u, tðt {thþu, xtZ- zftu
ðuXðtu zþu yuðtk ½ýtk w:¾ zþu y u nuht ÚtE sþtu {txu {tht
{ S¼tE u qAe swytu, AeÚte yt½t sE u { u rþ¾t{ý uðt ÷tøÞt.
nu { ðt, ©eS wk ¼s rn ÚttÞ tu Äuztk fq htk fu eòk s tðh{tk sL{
Ähðt zþu íÞtk u ftuý ytuZtzþu ? ¾tðt ftuý uþu ? Útthe ftuý fhe uþu
? {tÚtwk ftuý t þu ? {txu yuf Vuhtu yt¿tt{tk hne u ¼ ðt ¼Syu tu Vuh
sL{ ÷uðtu rn zu. {txu fnu nu { tðt thtu þwk rð[th Au ?
354
Ae u uW {nthts tËu ytðe u fnu, nu ©eS{nthts, { tu nt
tzu Au. yu{ fne yuf sýu fuzeÞt e ftuËw Atuzðt {tkze u eòyu tu ftuËw
tuze tk¾e u fuzeÞwk ftZe tÏÞwk u fnu nðu fuzeÞwk õÞtk uhðwk Au u ftuËw
Atuzeyu ? Ae ©eS fnu {u h{nkË ÚtE Þt. y{the yt¿ttÚte ½uh òytu
u ]nMÚtt©{{tk hntu. íÞthu fnu t {nthts, y{ u tu h{nkË fhtu. íÞthu
{nthts fnu y{u fneyu u{ fhtu. uÚte ÷q ztk uhe ½uh Þt.
u uW ¼tE{tk {w¤S¼tE u suðtu ¼ ðt ýt tu r ùÞ n tu uðtu
f]»ýS u ntu tu. uÚte {w¤S ßÞthu ¼ ðt ýt e ðt tu fhu íÞthu f]»ýS
fnu ¼ ðt tu fu{ fnuðtÞ ý {tuxt whw»t ¾ht. yux÷u {w¤S fnu yt tu
yûthÄt{{tkÚte Ëðtuou he ¼ ðt ytÔÞt Au. íÞthu f]»ýS fnu ftk tu wk ¼õ
¾tuxtu ftk ¼ ðt ¾tuxt, fu{ su ¼ ðt ntuÞ tu wk tAtu fu{ ytðu Au?
{ u ËtÄw fu{ fh t Úte ? íÞthu {w¤S fnu ¼ ðt tu Au ý {tht
¼õ ýt{tk ftåÞ Au. {txu {u {the ËtÚtu [t÷tu u heûtt fhtu.
Ae uW Zzt ytÔÞt u ©eS{nthts tk þo fÞtO. u{tk f]»ýS u
¼ ðt ýt tu r ùÞ ÚtÞtu yux÷u fnu nðu ½uh sðwk Úte. Ae uW Zzu
hÌtt. ½ýt r ðË ÚtÞt Ae ©eS t W h uW t ½uhÚte ft ¤ ytÔÞt su uytu
hýu÷t Au u W trÄ nw Au {txu uW u f] t fhe u ½uh {tuf÷tu. ©eS{nthtsu
uW u ½uh sðt e yt¿tt fhe uÚte u uW eféÞt ý hM t{tk ðýÚt¤e{tk
þuX u íÞtk ËtEX Yr Þt th Xhtðe ËtÚte hefu hÌtt. th {rn t qht ÚtÞt
íÞthu th t ËtEX ËtEX Yr Þt ÷E Zzu ytðe ©eS t [hý{tk {qõÞt
y u u ÷t e u fÌtwk fu y{ u ht¾tu.
©eSyu qAâwk {tu uW õÞtk n t ? tu fnu ðýÚt÷e n t ! {nthts
fnu {tht ½h tk ytÔÞtk Au u{ e ËtÚtu ½uh òytu, rn tu { u rð{w¾
fheþ. uÚte uW sý tu t tk ½h tk ËtÚtu [t÷e eféÞt. {t o{tk u{ e Mºte u
uW sýu fÌtwk fu íÞt e Útðt e hò yt tu. ý {tLÞwk rn uÚte uW sýu
¼e»{ fhe tÏÞwk ! uÚte uW Mºteytu ½uh E u u uW Zzu ytÔÞt.
©eS{nthtsu uW u rð{w¾ fÞto. uÚte ©eS tk AuxuÚte þo fh t. yu{ th
{rn t h¾zât.
355
Ae Zzu {nthts tk þo fhðt ytÔÞt íÞthu ©eSyu ftZe {qõÞt.
u uW sý ½u÷t e u ftkXu htrºtyu uËe u fe o tðt ÷tøÞt. u fe o
©eS{nthtsu {kr h{tk Ëtk¼éÞtk uÚte ¼ wS u fÌtwk fu ytuÕÞt fe o tu÷u Au
uÚte y{thtu Ztu÷eÞtu ¾U[tÞ Au {txu u{ u ftZe {qftu.
Ae u{ u {tkzðÄth {qfe ytÔÞt íÞtk uËe u fe o tu÷ðt ÷tøÞt. u
Ëtk¼¤e u ©eS fnu {tkzðÄthÚte ftZe {qftu. Ae u{ u ftZðt Ëthw tk[Ët
t¤t ytÔÞt. u{ u uW sýu fÌtwk fu ©eS{nthts su{ yt¿tt fhþu u{
fheþwk ý {tht suðt Ëtu Ëtu ytðþu íÞtk ËwÄe tu y{u ¾Ëeyu Aeyu u rn
QXeyu. òytu {nthts u qAtu þe yt¿tt Au ? Ae ©eS u ðt fhe íÞthu
{nthts fnu ynª tu÷tðtu.
©eS{nthtsu yûth ytuhze{tk Ë¼t fhe u fÌtwk su rð{w¾ fhe u ftZe
{qõÞt tu ý y{thtu r ùÞ {x tu Úte. íÞthu Ëti fnu nu {nthts, u{ u
{tu ht¾tu. Ae uW u íÞt e e eûtt yt e ËtÄw fÞto y u {w¤S wk t{
½ ~Þt{t k Mðt{e t{ tze u sq t Z{tk {tufÕÞt y u f]»ýS wk t{
Ëðo¿tt t k Mðt{e t{ tze u y{ tðt t {nk fÞto. >>261>>
ftrXÞtðtz{tk wk t¤e t{ t ftXe {t{iÞtu u {uht{ý u ¼tEytu n t.
u{ e {t t wk t{ htý u tE n wk. u ©eS{nthts t h{ ¼õ n t.
u{ t t{{tk u ËtÄw ytÔÞt u{ u tu t u ½uh W the hËtuE fhtðe ËtÄw u
s{ðt uËðt e iÞthe ð¾ u t{ t Äýeyu ËtÄw wk y {t fhe hËtuE
y¼ztðe u ¼qÏÞt ftZe {qõÞt. ytÚte htý u tEyu r ÷ eh ÚtE rð[th fÞtuo
fu ûtºteÞ tu un tu tÞ- útñý-ËtÄw e hûtt fhðt s Eïhu ytÃÞtu Au tu yt
ðt tu ÷tu ðt¤eyu tu þt ft{ wk ? tuhu u{ t efht ¾u hÚte ½uh
ytÔÞt íÞthu tu t e {t t u hz tk òuE u fthý qAâwk íÞthu u tuÕÞtk fu {tht
ËtÄw ytÔÞt n t ý u{ u t{ t Äýe yËwh h thu ¾tðt eÄwk u
¼qÏÞt u hMÞt ftZe {qõÞt u tu ÷tu ðt¤tu tu s { u {tht ¾ht wºt
{t eþ.
uðwk Ëtk¼¤e u tu t t ½h tu ËhËt{t tzt{tk ¼he u {t w©e u Zzu
÷E sðt tu t t [tfh u fne u tzwk [t÷ wk fÞto Ae uW ¼tEyu nrÚtÞth
356
Äthý fhe h th tËu sE u fÌtwk fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t ËtÄw u
ftuýu ftZe {qõÞt ? íÞthu h th tuÕÞtu fu {U ftZât. ytðwk fÌtwk fu whk
÷ðthÚte u wk {tÚtwk Wztðe {qõÞwk uÚte h th {hý tBÞtu. u òuE u t
Ëk kÄeytu rð uhu nrÚtÞth ÷E Ët{t ÷zðt ytÔÞt. íÞthu uW ¼tE tuÕÞt fu
y{thu tu {hðwk s Au {txu su u Ët{t ytððwk ntuÞ u ÷zðt ytðtu. ytðwk uW
¼tE wk þqhðeh ýwk òuE u ftuE ÷zðt Þt rn.
Ae ½ýeðth íÞtk htuftE Zzt u {t uo [tÕÞt uÚte ¾t¾ht tk Ítztu{tk
Ëk tE hnu÷t Ët{tðt¤tyu k qf e tu¤eÚte uW ¼tE u {tÞto u ðt u{ e
ztuþeyu òýe uÚte ©eS{nthts u ðt fhe. íÞthu ©eS tuÕÞt su ytðe he u
{tht ËtÄw tu ût ht¾e u {htÞt {txu u{ u ÄLÞ Au y u ûtºteÞ u tu u{s
òuEyu y u yt «{týu {h th u Mð o e «tÂÃ ÚttÞ Au tu yt tu {tht
ËtÄw t yÚtuo {htÞt Au {txu u{ tu r ðtË yûthÄt{{tk ÚtÞtu Au. yt «{týu
tu t e {t t t ËtÄw òýe fuð¤ ût ht¾ðtÚte s {htÞt uÚte ©eS{nthts
nw s htS ÚtÞt. >>262>>
¼qs{tk Ëw th Ëwk hS¼tE íÞtk t htò t eðt n t. u ©eht{t k
Mðt{e t ¼õ n t. ý ßÞthu ©eS{nthts ÄtÞto íÞthu ht{t k Mðt{eyu
u{ tu r ùÞ fhtÔÞtu uÚte ©eS t yuftkr f ¼õ ÚtÞt. Ae Ëwk hS¼tE
¼qs t htò wk ¾tkzw ÷E tUz¤ ytÔÞt. íÞtk {kr h{tk þo u Þt y u ftuE
nrh¼õ u qAâwk fu ©eS{nthts ytx÷t{tk õÞtkÞ Au ? íÞthu uytu tuÕÞt
fu ynªÚte ºtý tW W h kÄeÞt{tk ©eS{nthts Útt {wõ t k Mðt{e ytr f
Au. u Ëtk¼¤e Ëwk hS¼tEyu u ¾tkzt ËtÚtu ytðu÷t {týËtu u fÌtwk fu ynªÚte
ºtý tW W h {nt uð Au u{ u þo u ¼qsÚte W½tzu u [t÷e u ytððwk yuðe
{U {t t fhu÷e Au u òu {the {hS ntuÞ tu ynªÚte nwk yuf÷tu òô. íÞtk
yuf ht htuftE u esu r ðË tAtu ytðeþ. íÞthu Ëðuoyu fÌtwk fu Xef, {the
{hS ntuÞ u{ fhtu.
Ae ¾tkzt e ¼÷t{ý fhe tu u Ëtks t tUz¤Úte kÄeÞu Þt. íÞtk
{w¤w¼tE u ½uh ©eS rðhts{t n t y u ¼õ s tu u W uþ fh t n t. u
ð¾ u htrºtyu Ëwk hS¼tE ©eS{nthts u þo u ytÔÞt. u Ëkw hS¼tEyu
nw{qÕÞðt¤tk ðMºt Útt ¼thu {qÕÞðt¤t t e t nuhu÷t n t. u{s {qAtu,
357
Úttu¼t ht¾u÷t Útt y¥th tu Ëw kÄ n tu. yt Ë½¤tu XtX òuE u ©eS{nthtsu
u{ e heûtt ÷uðt rð[th fÞtuo. Ëwk hS¼tE kzð T «ýt{ fhe u ÷tøÞt
íÞthu ©eS fnu ftuý ytÔÞwk ? Ëwk hS¼tE fnu nu {nthts, yt tu tË.
íÞthu ©eS fnu fu tË tu su{ fneyu u{ fhu u tË. íÞthu Ëwk hS¼tE fnu
fu {tu su{ yt¿tt fhtu u{ fhwk.
Ae ©eS fnu yt ðMºt, ½huýtk W the u yuf ftuhu {qftu, y u ËtÄw
Úttytu. íÞthu u{ýu u ð¾ u s ðMºt, ½huýtk W the yuf ftuhu {qõÞtk y u
©eSyu ft h ÷E [tux÷e, {qA, Úttu¼t ft he tÏÞt. ¼ ðtk ÷q ztk nuhtÔÞtk,
y u tuu®ð tË t{ tze u {wõ t k Mðt{e u þo u {tufÕÞt. u {wõ t k
Mðt{e tuÕÞt fu yt þwk fÞwO ? {u õÞthu ytÔÞt u õÞthu ËtÄw ÚtÞt ? yu{
fne tu®ð tË tu ntÚt Ít÷e {wõ t k Mðt{e ©eS tËu ytÔÞt y u fnu nu
{nthts, {u yt Xef fÞwO, fu{ fu ¼qsÚte [tÕÞt íÞthu íÞtk t htòyu
tu t u ytððwk zu u u ÷u Ëwk hS¼tE u ¾tkzt t yrÄfthe fhe t÷¾e
yt e u {k ¤ ftÞo {txu {tufÕÞt Au. uÚte yíÞthu yt fÞwO u Xef rn. ð¤e
ftrXÞtðtz{tk Ëwht¾t[h, Ëtu{÷t¾t[h rð uhu u h{nkË fÞto uÚte u uþ{tkÚte
y{thtu htux÷tu xéÞtu Au y u Ëwk hS¼tE u yt u h{nkË fÞto suÚte fåA
uþ{tk ý y{thtu htux÷tu hnuþu rn y u yt ðt e htò u ¾ h zþu tu
u u ý ¾tuxwk ÷t þu su {U {thu Xuftýu {k ¤ ftÞo fhðt {tufÕÞt u{tk rðÎ
fÞwO. {txu nu ©eS{nthts, nðu u{ u yt¿tt yt tu fu u{ tk ðMºt, ½huýtk
nuhe tUz¤ sE u Ënw ¼u¤t ÚttÞ.
ytðwk {wõ t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u ©eS{nthtsu yt¿tt yt e
uÚte ðMºt, ½huýtk nuhe ÷eÄtk ý [tux÷e, {qA u Úttu¼t ftZe t¾u÷ u
õÞtkÚte ÷tðu. Ae u ¾tkzt{tk ytÔÞt íÞthu Ëwk hS¼tE u òuE ÷tuftuyu qAâwk
fu {tk r¤f{tk yt y{tk r¤f þwk fÞwO ? íÞthu Ëwk hS¼tE tuÕÞt fu su
{nt uð tk þo fhðt Þtu n tu. íÞtk t útñýtu fnu fu ðt¤ W htÔÞt rð t
{the {t t rn ð¤u uÚte {U tZe, {qA u Úttu¼t fZtðe tÏÞt Au. yt
«{týu sðt yt e ò t {týËtu u þtkr {tze u tAt ¼qs Þt. ytðe
he u su u ¼ ðt tu y u Ëk tu {ntíBÞ¿tt u Ërn r ùÞ ntuÞ u þwk fhu
? ÷tuf÷ts rð uhu tu íÞt fhu u{s Ëwk hS¼tE ý fh t nðt. >>263>>
358
ËhÄth{tk ðtýeÞt ztuËt¼tE ©eht{t k Mðt{e t ¼õ n t. u{ u
©eS{nthts t MðY tu r ùÞ ÚtÞtu íÞthu u{ tu r ùÞ òuðt {txu ©eSyu
u{ t ½h Útt ½h tu {t{ ËhËt{t Útt ¼UË, ½tuze ð uhu ðu[e k¾tÔÞwk
u e ®f{ t Yr Þt ztuËt¼tEyu ©eS tËu {qõÞt. íÞtk ©eS fnu fu {tht
Yr Þt {tu ÷E òytu, y{thu òuE t Úte. tu ý ztuËt¼tEyu ÷eÄt rn.
Ae ©eSyu u Yr Þt fqðt{tk k¾tÔÞt A tk ztuËt¼tE t { {tk yuðtu ËkfÕ
ÚtÞtu su ytðwk þwk fhðt fh t nþu ? yuðt h{¼õ hts ztuËt¼tE u
©eS{nthts kÄeÞt u{ t fwxwk Ërn ÷E Þt y u íÞtk t h th
{w¤w¼tE tËu hnuðt ½h Útt Ëðuo ËhËt{t y tÔÞtu uÚte u íÞtk s hÌtt.
y u ©eS{nthts u{ tk ztuþe u tu÷tðe u fnu fu {thu ºtý efht Au
u{tkÚte yuf u y{the Ëuðt{tk yt tu. íÞthu ztuËe fnu {the {hS{tk ytðu
u u ht¾tu. ½h{tk Ät fwxwk wk tu»tý fhu yuðt yuf ztuËt¼tE n t u{ u
©eSyu {tøÞt fu whk ztuþeyu nt tze, ý u{tk ftkE þkft fhe rn. Ae
©eS e Ëuðt{tk hnu÷t ztuËt¼tE u yÄohtrºtyu ½{tkÚte s tze u fnu {u
rð{w¾ Atu. {u ht{t k Mðt{e wk ð[ ÷tuÃÞwk Au {txu {tu ftþe e Þtºtt fhe
ytðtu tu {the Ëuðt{tk ht¾wk.
ytðwk fnuðtÚte ztuËt¼tE ftþe e Þtºtt fhðt [t÷e eféÞt ý u{tk
ËkþÞ ÚtÞtu rn. ytðe heûtt ©eSyu ÷eÄe y u Ae ©eSyu yt¿tt fhe
fu ztuþe Sðu íÞtk ÷ e u{ e Ëuðt fhtu suÚte ½uh sE u hÌtt. ytðtu su u
¼ ðt y u Ëk tu {ntíBÞ¿tt u Ërn r ùÞ ntuÞ u ¼ ðt t ð[ {tk
Vuh tzu rn, su{ fnu u{ fhu uðe he u ztuËt¼tE fh t nðt. >>264>>
ftrXÞtðtz{tk t{ tu÷ezt{tk ¼e{, ðþht{, ht½ð y u htýtu yt
[th ¼tE hts ht útñý n t y u ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t.
« x ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý t {rn{t t ¤u fhe u ½ýtk þqhðeh n t.
u{ t t{{tk ftuE fwËk e u ÷uðt s{ t q tu ytÔÞt. u{ u òuE u [thuÞ
¼tEytuyu rð[th fÞtuo fu yt ýu ©eMðtr{ thtÞý t Aeyu tuu yu Sð u
yt ýtk u¾ tk s{ ÷E òÞ u Xef rn, {txu ©eS{nthts tu « t yk h{tk
Äthe u u{ u tAt ðt¤eyu.
359
Ae [thuÞ ¼tEytuyu Þ{ q tu u tAt sðt wk fÌtwk ý Þ{ t q tuyu
{tLÞwk rn u Ët{t ÚtÞt. uÚte ¼e{ y u htýtu yu uW sýu Þ{ q tu u {tÞto.
s{ t q tu u{ u « x ¼ ðt t ¼õ Útt þqhðeh òýe tAt Þt. yt
«{týu ©eS{nthts t « t u s{ t q tu u ý nXtÔÞt yuðt yu þqhðeh
¼õ n t. ðþht{ ¼õ u ©eSyu ËtÄw fhe u rðïtí{t k t{ tzâwk n wk
y u ht½ð ¼õ u ËtÄw fhe ht½ðt k t{ tzâwk y u ¼e{ y u htýtu
¼õ tu t e {t w©e e Ëuðt fhðt ½uh hÌtt n t.
Ae htýt ¼õ tu yk ft¤ tu Ë{Þ ÚtÞtu íÞthu nu÷uÚte Ëðo u fnuðztÔÞwk
su nwk yûthÄt{{tk òô Awk {txu {the ËtÚtu su u ytððwk ntuÞ tu [t÷tu, fthý
fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Ëk {kz¤u Ërn { u uzðt ytÔÞt Au u Ëtk¼¤e
eò ftuEyu tu {tLÞwk ý tu t e {t w©e Útt efhtyu fÌtwk fu y{u ËtÚtu
ytðeþwk. Ae htýtu ¼õ uníÞt fhe {t t u Útt wºt u ËtÚtu ÷E rð{t {tk
uËe yûthÄt{{tk Þt. u òuE u t{ t { w»Þtu rðM{Þ tBÞt, y u tuÕÞt
fu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Ët[t y u u{ t ¼õ ý Ët[t, rn tu
ytðtu [{ífth esu ntuÞ rn. yuðt u [thuÞ ¼tEytu ©eS t r ùÞðt¤t
n t tu Þ{ q tu u tu t t t{{tkÚte ftZe {qf t n t. >>265>>
t{ fX÷t÷{tk ht{ tE ©eS{nthts tk yuftkr f ¼õ n tk y u u
útñý n tk. u yuf ð¾ t{ t fqðt{tkÚte týe ¼h tk n tk u s ð¾ u
©eS{nthts ftXe t Ëðthtu Ërn {týfe ½tuze W h uËe u t{ e Ë{e {tk
ÚtE u eféÞt. u òýe whk s u ht{ tE týe tu ½ztu ¼he ËtÚtu ÷E u
t{ nth ©eS tËu ytÔÞtk, u ÷t e «tÚto t fhe su nu ©eS{nthts,
yts tu yt t{{tk {thu ½uh Äthtu {thtÚte su Ëuðt þu u fheþ. u
Ëtk¼¤e ©eS fnu fu {thtu ¼tð ½ýtu Au ý {thu ðz t÷ sðt e W tð¤
Au uÚte yts htuftðtþu rn. íÞthu ht{ tE tuÕÞtk fu nu ©eS{nthts, yt
týe tu ½ztu ¼he ÷tðe Awk u{tk [hýth®ð tu¤tu. ©eSyu qAâwk su u
týe u þwk fhþtu ? tE fnu yt ©e t [hýt{] u nwk eþ, y u tfe wk
t{ t fqðt{tk t¾eþ. uÚte u fqðt wk týe su eþu u ËíËk e ÚtE {thwk
¼s fhþu.
360
u Ëtk ¼ ¤e ©eS{nthts nw s htS ÚtÞt. y u Ëw h t¾t[h,
Ëtu{÷t¾t[h ð uhu Útt t¤tytu ý htS ÚtE u tuÕÞt fu { u ÄLÞ Au,
su ytðtu ©eS tu {rn{t Ë{òu Atu. Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u u ½zt{tk
[hýth®ð tuéÞtk. uÚte nw htS ÚtE u ©eS{nthts u u ÷t e u t{{tk
ytðe u u týe tu u eÄwk y u tfe wk fqðt{tk tkÏÞwk uÚte u fqðt wk týe
e thtytu ËíËk e ÚtE ©eS wk ¼s fh t nðt y u nsw ËwÄe u týe
e tht t ðkþ{tk ËíËk e Au y u « x ¼ ðt ©eMðtr{ thtÞý wk ¼s
fhu Au. >>266>>
ðztu ht{tk tÚtt¼õ txe th n t y u u ©eS{nthts t yuftkr f
¼õ n t u u{ tu ÔÞðnth ËtÄthý ÂMÚtr tu n tu y u tÚt ¼õ fË e
÷q ztk ðýðt wk ft{ fh t u su ÷q zwk Ëthwk ®f{ ðt¤wk sýtÞ u ©eS{nthts t
W Þtu {tk ytðu tu Xef yu{ {t e ©e{k tÞfðtz Ëhfth ©e ËÞtShtð
{nthts u Útt eò ftuE Ä ðt ]nMÚt ËíËk e u tðe u fnu fu yt
÷q zwk {u ©eS{nthts u yt tu tu {the {nu t iËt ÷Eþ rn. yu{
fne u ©eS u Ëtht tu»ttf yt t n t.
Ae tÚt ¼õ ðztu huÚte Zzu ©eS{nthts tk þo fhðt Þt íÞtk
tk[ r ðË hne Ëk Ë{t { fhe ©eS e yt¿tt ÷E u ½uh sðt u {txu eféÞt
u hM u [tÕÞt íÞthu yuf nrh¼õ u ©eS fnu fu {u tÚtt ¼õ u tAt
tu÷tðtu. uÚte u nrh¼õ tÚt ¼õ e fuzu [tÕÞt u [t÷ tk [t÷ tk ðztu ht t
rðïtr{ºte e t w÷ W h tÚt ¼õ ¼u¤t ÚtÞt. íÞtkÚte tÚt ¼õ wk ½h
Sf n wk tu ý ßÞthu nrh¼õ u fÌtwk fu { u ©eS{nthtsu tu÷tÔÞt Au
íÞthu tÚt¼õ tu t u ½uh Þt u ½uh Ëk uþtu ý fnuðztÔÞtu rn y u
íÞtkÚte tAt ð¤e u tÚt ¼õ Zzu ytÔÞt u ©eS{nthts u u ÷t e u
fnu fu nu ©eS{nthts, þe yt¿tt Au ?
íÞthu ©eSyu qAâwk su {u õÞtkÚte tAt ðéÞt ? íÞthu tÚt ¼õ fnu fu
rðïtr{ºte t w÷ W hÚte. íÞthu ©eS fnu {u ½uh Þt n t ? tu fnu t. íÞthu
su {tht { {tk yu{ ÚtÞwk su ©eS{nthts tu÷tðu Au u{tk eò tuxt ðt¤ðt þt
{txu ¾tuxe Útðwk uÚte yu{ u yu{ tAtu ð¤e yt ©e e tËu ytÔÞtu Awk. íÞthu
©eS{nhts fnu, fu ¼õ tÚt e r ct u ÄLÞ Au. Ae tu÷tð th nrh¼õ u
361
qAâwk fu {u XuX íÞtk ËwÄe Þt íÞthu tAt fu{ ytÔÞt. íÞthu u nrh¼õ
tuÕÞt fu tu t t un t ft{ Ëthwk yt¾tu r ðË tuzât tuz fheyu Aeyu. ý yt
ft{ tu ÷u¾u ÷t u uðwk Au u{ òýe íÞtk ËwÄe Þtu. ý {u yu{ yt¿tt fhe ntu
su {¤u tu tAt ytðòu tu tAtu ytð . ý {u tu tÚt ¼õ u tu÷tðe u
ytðòu u{ fnu÷ uÚte íÞtk ËwÄe Þtu.
u Ëqýe u ©eS{nthts tuÕÞt fu {the ÿZ t u ÄLÞ Au. ytðe he u
©eS e yt¿ttÚte tÚt ¼õ Zzu tAt ytðe Úttuzt r ðË hne u tAt ½uh
s t nðt. Ae Úttuzt r ðË{tk tÚt ¼õ tu ÔÞðnth [÷tðu uðt Ëtu¤ ðhË t
Atufht u ©eS{nthts yûthÄt{{tk ÷E Þt ý þtuf ÚtÞtu rn u Ëtfh
ðU[e. íÞthu Ät ÷tuftu fnuðt ÷tøÞt yt þwk fhtu Atu ! íÞthu tÚt ¼õ tuÕÞt
fu {thwk M t kw «Út{ ©eS{nthts tu t t Ät{{tk ÷E Þt y u Úttuzt r ðË{tk
©eS wk ¼s fhe u {thu ý yûthÄt{{tk sðwk Au yuðt r ùÞðt¤t tÚt¼õ
W h ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Útt {wõ t k Mðt{e rð uhu Ëk tu ½ýt s
«ËL n t. >>267>>
t{ z¼tý{tk txe th rð»ýw tË¼tE ©eS{nthts t yuftkr f
¼õ hts n t. ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e Ëuðt { -ð[ - unu fhe u fh t
u { s Ëk Ëu ð t fh t, t{-Ä{to tu [tu ¾ tu ftZ t. ytðt W¥t{ ¼õ
rð»ýw tË¼tE t t{Úte ©eS{nthts z¼tý{tk {tuxt {tuxtÞ¿t fhtð t n t,
y u ©eS{nthts {u u t{ ntuÞ tu ý rð»ýw tË¼tE ½uh uXtk u¾ t
y u ©eS u rðþu Útt ©eËnò k Mðt{e t ¼õ u rðþu r ÔÞ ¼tð e s
áÂüðt¤t n t.
ytðt W¥t{ ÿZ tðt¤t rð»ýw tË¼tE W h ©eS{nthts ½ýt s «ËL
n t uÚte ©eð]¥tt÷Þrðntrh ©enrhf]»ý {nthtsu u{ tk nw s ð¾tý fh t
y u ßÞthu fuheytu tfu íÞthu ©eS{nthts u Útt u{ t Ëk úñ[the t»to T u
t t¾t[h rð uhu nrh¼õ tu u s{tzðt {txu z¼týÚte tztk ¼he u Zzu ÷E
s t yuðe ©Øtðt¤t rð»ýw¼tE ytr f ¼õ tu u ©eS {¤ t y u tu t t uW
ntÚt u{ t {tÚtt W h {qf t u At e{tk [hýth®ð yt t y u hËhtux÷e e
hËtuE fhtðe u ©eS{nthts tu u s{ t Ae Ëk rð uhu u ehËe u s{tz t.
uÚte rð»ýw tË¼tE ytr f ¼õ s tu ½ýt htS ÚtE u ©eS e yt¿tt ÷E u
tAt tu t u t{ s t nðt. >>268>>
362
¼t÷ uþ{tk t{ Ëwk heÞtýt{tk ðeËt {tuZ ðtýeÞt rn{hts þtn n t.
u ðÕ÷¼fw¤ t ytr© n t y u ði»ýð{tk yt uðt n t. u{ u [th wºttu
n t. u{tk ð t þtn t{ t {tuxt wºt ËíËk e ÚtÞt n t. u ßÞthu ZzuÚte
©eS{nthts tk þo fhe u ½u h ytðu íÞthu tu t t r t u fnu su
©eS{nthtsu Útt {w õ t k Mðt{eyu Útt tu t¤t k Mðt{eyu { u
sÞ©eMðtr{ thtÞý fÌtt Au. íÞthu u{ t r t fnu fu Mðt{e tu yuf
rðê÷ tÚtS u fnuðtÞ, eò u fnuðtÞ, eò u tu ËtÄw fnuðtÞ ý Mðt{e
fnuðtÞ.
Ae tu t¤t k Mðt{e Ëwk heÞtýu ytÔÞt íÞthu ð t þtnu tut t r t u
fÌtwk fu tu t¤t k Mðt{e e tze òuðt {tu {kr h{tk ytðþtu ? u htsðiã
n t y u ËtÄw Ëk W h ¼tð ht¾e htu fth Y e Ëuðt fhðt{tk «u{ðt¤t
n t uÚte u{ýu nt tze. Ae rn{hts þtn {kr h{tk ytðe ©eS{nthts e
{q u u ÷t e ntÚt òuze Mðt{e tËu uXt. tu t¤t k Mðt{eyu tze
òuðztððt u{ t ntÚt{tk ftkzwk ytÃÞwk. þuXu ntÚt e tze òuE ý õÞtkÞ tze
òuðt{tk ytðe rn u{s yt¾t þheh{tk ßÞtk ßÞtk tzeytu hnu÷e Au íÞtk
íÞtk tË fh tk tze òuðt{tk ytðe uÚte ytùÞo t{e þuXu rð[th fÞtuo
fu yt { w»Þ Úte ý ftuE Eïhtð th Au.
Ae «ýt{ fhe u tuÕÞt fu rðê÷ tÚtS Mðt{e suðt tu yt tu t¤t k
Mðt{e Au y u ©eMðtr{ thtÞý tu «íÞût ¼ ðt Au. Ae ©eS{nthts tu
tftu r ùÞ fhe tu t¤t k Mðt{e tËuÚte rn{hts þtn ð o{t Äthe fkXe
uhe ËíËk e ÚtE « x whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e wk ¼s fh t nðt. Ae
ßÞthu rn{hts þtn ËíËk e ÚtÞt íÞthu u{ t Ëk kÄeytu Ën fhe þõÞt
rn y u tuÕÞt fu yt ýu tu ©eðÕ÷¼fw¤ t W tËf Aeyu u ðÕ÷¼fw¤{tk
þwk ytuAwk Au suÚte ðt Ä{o{tk uXt ? íÞthu rn{hts þtn fnu fu yu ðtu Ä{o
fu{ fnuðtÞ ? yu Ä{o tu y tr tu Au y u Ë TþtMºt e {Þto t «{týu [t÷u
Au, u òuE u {U ËíËk Äthý fÞtuo Au.
uðwk Ëtk¼¤e Ät Ëk kÄeytuyu Ë{ ¾tE u Xhtð fÞtuo fu ytsÚte u{ u
¿ttr nth fhðt u u{ e ËtÚtu ftuE ò tu ÔÞðnth ht¾ðtu rn. rn{hts
þtn u ¿ttr nth fÞto u ðt u A ðhË Þtk ý ¿ttr t ÷tuftuyu îu»t
363
{qõÞtu rn. uðt{tk rn{hts þtn un {qfe ©eS{nthts t yûthÄt{{tk
Þt. Ae u{ t ftÞo{tk u{ t wºttuyu ¿ttr t ÷tuftu u tu÷tÔÞt rn y u
ð t þtn Útt wkò þtn yu uW ¼tEytu Zzu ytÔÞt. ©eS{nthts u u
÷t e «tÚto t fhe su nu ©eS{nthts, {u y{thu íÞtk Äthtu.
Ae ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu u yÞtuæÞtðtËe Útt Ëk {kz¤ Ërn
Ëwk heÞtýu ÄtÞto. Ae ð t þtn Útt wkò þtn rð uhuyu ts uðts u Ët{t
ytðe u ½ýe Ät{Äq{Úte tu t u ½uh ÄhtÔÞt. u su{ ½xu u{ Ënw u W tht
ytÃÞt. y u hhtus «u{Úte ðe ðe hËtuEytu fhtðe s{tzât y u ©eS
ý Ëk e kÂõ {tk ehËe s{tzu u r íÞ Ë¼t{tk «§-W¥th ÚttÞ u Ëk {kz¤
htË÷e÷t fhðt qðof fe o tu tÞ.
yu{ fh tk fux÷tf r ðË Þt Ae ðËk k[{e tu r ðË ytÔÞtu u
r ðËu t{Úte nth nt÷{tk ßÞtk Ët wze t{u fqðtu Au y u ßÞtk ytuxtu
fhu÷tu Au íÞtk ËtÄw nrh¼õ tu ËtÚtu ½ýe ð¾ ËwÄe hk u hBÞt. Ae t{{tk
W thu ytðe u hk Úte ¼e tk ÚtÞu÷tk ÷q ztk ð t þtn rð uhu ¼tEytu u ytÃÞtk
y u M t fhe Ëðo u yt k yt e u Ëwk heÞtýuÚte ©eS{nthts Zzu
Äth t nðt.
yt «{týu rn{hts þtn Útt u{ t wºttuyu ¿ttr tu W ÿð Ën
fhe u ËíËk htÏÞtu y u f xhrn ¼tðÚte ©eS{nthts u «ËL fÞto. y u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t y w únÚte Útt ðh t Úte ¿ttr nth A tk ý
efht efhe hýtððt tu ÔÞðnth [t÷w s Au. >>269>>
w s ht u þ {tk t{ tu [ tËý{tk txe th ftþe tË¼tE u Ëk
Ë{t {Úte ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu tftu r ùÞ ÚtÞtu. Ae tu t t
Ëk kÄeytu u ÷E u ©eS{nthts tk þo fhðt tu t t ½uhÚte ÷tuÞt ytÔÞt.
u Ë{Þu ©eS tu u Âõ o ¼Âõ tu {rn{t tððt {txu hª ýt wk þtf
fh t n t uÚte ©eS e {q Útt nuhu÷tk ÷q ztk n÷ hÚte e¤tk ÚtÞtk n tk
u òuE u ftþe tË u rð[th ÚtÞtu su yt{ u ¼ ðt fu{ fnuðtÞ ? {txu
¾tuxtu Vuhtu ÚtÞtu. ytÔÞt ntu tu Ëthwk n wk.
yuðtu rð[th fÞtuo uðt{tk ©eS{nthts Ë¼t fhe rðhts{t ÚtÞt y u
ftþe tË¼tE u ðt fhe su ftuE {týË ½uhÚte w:¾ Ën fhe ftþe e Þtºttyu
364
Þtu ntuÞ íÞtk k tS wk ztu¤tÞu÷wk týe òuE u u{tk M t fhu u týe
eðu rnk u tAtu ½uh ytðu u u fuðtu òýðtu ? u ©eS wk ð[ Ëtk¼¤e
ftþe tË u rð[th ÚtÞtu su yt ©eMðtr{ thtÞý Ëtûtt T ¼ ðt Au. u {thtu
ËkfÕ òýe u {thtu ËkþÞ ftZe tk¾ðt {txu htuût áütk yt e u ðt fhe.
ytðe ðt {U Ëtk¼¤e ntu tu nwk {tuxtu {q¾o ýt .
Ae íÞtk tk[ r ðË hne u ©eS tu Ë{t { fhe ½uh Þt y u íÞtk
tu t t r t u Útt Ëðo Ë tytu u ©eS t MðY tu tftu r ùÞ fhtÔÞtu.
ftþe tË¼tE u {tÚtu ½ýwk uðwk n wk u ÷uýtðt¤tytuyu VrhÞt fhe uÚte
ftþe tË u ftuxo{tk tu÷tÔÞt íÞthu ftþe tË tuÕÞt fu u Ä tZâ ]nMÚt tËuÚte
{U Yr Þt ÷eÄt Au u u{ w ÷uýwk Ët[wk Au u {thu u{ t Yr Þt yt ðt Au
ý nt÷ {the tËu Yr Þt Úte. uÚte ftuxuo nwf{ fÞtuo fu ÷uý thtu u {u
qhu qht Yr Þt yt tu y u òu Yr Þt yt tu tu A {tË ËwÄe fu {tk hntu.
yuðtu nwf{ ÚtðtÚte ftþe tË¼tE t {tk ÷tuZt e uzeytu uhtðe
fu ¾t t{tk ÷E Þt. Ae ftþe tË¼tE fnu nwk õÞtkÞ tËe sðt tu Úte
{txu { u e{tk tðt sðt e hò yt tu uÚte u{ u tðt sðt e hò yt e.
yuf r ðË eyu tðt Þt u ËtÚtu uhtðt¤t rË tEytu ytðu÷t u ftkXu
Q¼t n t y u ftþe tË¼tE e{tk tðt zât y u ËntÞ {txu
©eS{nthts e «tÚto t fhe. ©eS «íÞût þo yt e u fnu fu {the ðtkËu
[t÷tu. uÚte ftþe tË¼tE ©eS e tA¤ [tÕÞt u {tkÚte uzeytu u e
{u¤u s qxe E y u Zzt Þt.
rË tEytu u¾hu¾ {txu ftkXu Q¼u÷t n t. u{ýu ½ýe ðtx òuE ý
ftþe tË¼tE týeÚte nth eféÞt rn uÚte týe{tk tË fhtðe ý
u{ tu ¥ttu ÷tøÞtu rn. u{ uze ý õÞtkÞ ze hnu÷e rn. uÚte
rË tEytuyu fu ¾t t{tk ytðe u tu t t W he u Äe ðt su{ e n e u{
fne u¾tze. u Ëtk¼¤e u{ tu W he rð uhu ytùÞo tBÞt u rð[th fÞtuo fu
ftþe tË¼tE h{ ¼õ hts Au uÚte u{ t Eü uð ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u
u{ e ËntÞ fhe u tu t e tËu uze Þt nþu. uÚte u tu yt ¤ tË
fhðtu kÄ htÏÞtu.
365
ftþe tË¼tE u Zzu A {tË ÚtÞt. yux÷u ©eS fnu fu {u Zzt{tk
hne u nw Ë{t { fÞtuo nðu {thu ½uh òytu. Ae ftþe tË¼tE tuÕÞt fu
nu {nthts, nwk ½uh sEþ tu {tht ÷uý thtu Vhe VrhÞt e fhþu u { u Ëw¾
ytððt rn u. íÞthu ©eS{nthts fnu nwk {the Ëk½tÚtu Awk {txu ®[ t {u
fhþtu rn.
AeÚte ftþe tË¼tE ½uh ytÔÞt u Úttuzt r ðË ÚtÞt yux÷u Ae
÷uý thtuyu VrhÞt e fhe íÞthu ftþe tË¼tE u ftuxo{tk tu÷tÔÞt, y u qAâwk
yux÷u tu t e Äe nfef fne, uÚte ftuxuo yuðwk fÌtwk fu ftþe tËu tu A {tË e
fu ¼tu ðe. {txu u{ u {tÚtuÚte fu Q he E Au, fthý fu u{ tu un Útt
÷tuZt e {tk t¾u÷e uzeytu n e A tk Zzu Þt, u uzeytu tu ¥ttu s
Úte tu u{ tu un ý u s Úte. y u u un ntuÞ tu Zzt þe he u sðtÞ
? {txu u{ t Eü uð ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u u{ e ¼Âõ Úte ËntÞ t
fhe Au {txu ftþe tË¼tE u tu»tu hrn Xhtðe hò yt e.
Ae W h e ftþe tË¼tE e ðt Ëtk¼¤e u ftuxo t y{÷ thtu Útt su
÷uý thtu n t u Ät u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au yu{ r ùÞ ÚtðtÚte
ËíËk e ÚtE ÷uý thtu ftþe tË¼tE u fnu fu y{tht ÷uýt Yr Þt {the tËu
Au u y{u ytsÚte { u yt eyu Aeyu y u y{tht y htÄtu {tV fhtu. y u
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt tu tftu r ùÞ nk{uþtk y{ u hnu uðtu ytþeðto
yt tu. AeÚte ftþe tË¼tEyu Ënw wk fÕÞtý fhtu yuðe ©eËnò k Mðt{e
¼ ðt e «tÚto t fhe. Ae Ëðo s tu ftþe tË¼tE u sÞ ©eMðtr{ thtÞý
fne u tu tu t u ½uh s t nðt. >>270>>
Ëwh {tk ðtýeÞt ¼tE[k ¼tE ©eS{nthts t yuftkr f ¼õ n t. u
ºtý yðMÚtt{tk ©eS u «íÞût u¾ t y u ßÞtk ©eS WíËð fhu íÞtk Ëk½
÷E u s tk n t. y u u ¼tE[k ¼tE t r{ºt thËe yh uþh ftuxðt¤ n t.
u{ýu ¼tE[k ¼tE u qAâwk fu Ëk¼thðtÚte whk ËntÞ fhu uðt ¼ ðt nt÷
Au ? íÞthu ¼tE[k ¼tE tu Õ Þt fu u ð t ¼ ðt tu {tht Eü u ð
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Au {txu { u w:¾ zu íÞthu u{ u Ëk¼thòu.
u Ë{Þ{tk htòyu yh uþh þuX e Ëw t ehe ÷E ÷eÄe n e. uÚte
yh uþh þuXu htrºtyu Ëq e ð¾ u yuðe he u Ëk¼tÞto fu ¼tE[k ¼tE t ¼ ðt
366
©eMðtr{ thtÞý {the ËntÞ t fhtu y u ÷ts ht¾tu. yu{ Ëk¼th tk Ëq tk
½ ytðe. y u MðÃ t{tk tu t e yt ¤ h ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u
uÏÞt. íÞthu yh uþhu qAâwk fu {u ftuý Atu ? íÞthu fnu fu su u {u Ëk¼thtu
Atu u ©eMðtr{ thtÞý nwk Awk.
Ae u{ t f t¤{tk fkfw tu [tk ÷tu fhe u fnu fu Ëðth{tk htò { u
tAe Ëw t ehe yt þu. yu{ tu÷e u u¾t t kÄ ÚtÞt. Ae MðÃ t{tkÚte
òøÞt y u oý{tk tu t wk {w¾ òuÞwk íÞthu f t¤{tk fkfw tu [tk ÷tu òuE ytùÞo
tBÞt. y u u r ðËu ©eS{nthts t fnuðt «{týu yh uþh¼tE u Ëw t ehe
{¤e. ytðtu [{ífth òuE u u{ýu ©eS{nthts t MðY tu tftu r ùÞ
fÞtuo. u{s tu t t whw {w e tðt u ý ©eS{nthts tu tftu r ùÞ fhtÔÞtu.
uÚte u L u « x «{tý ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fh t nðt. y u
yt Ätu W fth ¼tE[k ¼tE þuX tu {t t nðt.
y u u ¼tE[k ¼tE þuX t efht ftþe tË¼tE n t u{ t efht
A ÷t÷¼tE ÚtÞt u u{ t efht neht÷t÷¼tE Au su [tðt¤t ztìõxh
fnuðt t u uytu©e ËtÄw úñ[the e Ëuðt «u{ qðof fh t u u{ tu ËíËk
Ëthtu n tu. y u ¼tE[k ¼tE t r t©e ò ð¼tE n t, su Ëwh Úte
A h ÷k ÷E u ftrhÞtýe Þt n t. u A h ÷k Zt¤e u u t W h huþ{ wk
t ÷wk Ätu¤t ytuAtzu Ërn r AtÔÞwk n wk, su u Ëtu uhe fË t Ëus kÄ [thu
ftuhu ÷xf t n t u t W h ©eS {nthts r hts{t ÚtÞt n t u ðt
ftrhÞtýe t nu÷t ð[ t{] {tk Au. >>271>>
y{ tðt {tk txe th t{tu h¼tE ©e ht{t k Mðt{e t ytr© n t,
y u ©eht{t k Mðt{eyu uníÞt fÞtuo Ae ©eS{nthts tu y÷tirff « t
òuE u ©eS t MðY tu tftu r ùÞ Út tu n tu. Ae yuf Ë{Þu t{tu h¼tE u
Útw¼è e Ëk½tÚtu rððt ÚtÞtu. u{tk t{tu h¼tE tuÕÞt fu ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt Ëðtuo he Au, Ëðo fthý t fthý Au, Ëðo yð th t yð the whw»ttu¥t{
thtÞý Au. y u Útw¼è fnu fu ©ef]»ý ¼ ðt Ëðtuo he Au.
u Ëtk¼¤e t{tu h¼tE fnu fu ©ef]»ý ý ©eS{nthts wk t{ Au.
uÚte ©eS u ©e f]»ý whw»ttu¥t{ thtÞý fnuðtÞ Au. {txu ©ef]»ý whw»ttu¥t{
u s ©eS{nthts Au, ý sw t Úte y u u s ©ef]»ý whw»ttu¥t{
367
ht{f]»ýtr f yð th Äthý fhu Au. {txu ©eS{nthts ht{f]»ýtr f
yð th tk fthý yð the u Ëðtuo he Au. Ae Wu sý ©eS e tËu Þt,
y u u ÷t e u «tÚto t fhe u qAâwk su y{tht uW tu rððt [t÷u Au u{tk
ftu e ðt Ët[e Au ?
íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt su t{tu h¼tE e ðt Ët[e Au. {txu uðe
s ÿZ t fhðe, suÚte eò yð th tu ÿtun ÚttÞ rn. u ðt Ëtk¼¤e u
Útw¼èu ý t{tu h e uXu W tË t e áZ t fhe. ð¤e t{tu h¼tE u Útt
yuf Ëk u ðt [e t «Ëk {tk hM h rððt ÚtÞtu. u{tk ËtÄwyu Ätu÷
t{tu h¼tE u {the ý u tuÕÞtu nª u{ ¢tuÄ ý fÞtuo rn u ðt
©eS{nthtsu òýe uÚte ËtÄw u X ftu eÄtu. íÞthu t{tu h¼tE fnu fu nu
{nthts, yu ËtÄw tu {tht t Au, u t tu efht u {thu ý ¾ht. u
Ëtk¼¤e ©eS fnu fu efht u ÄLÞ Au u t u ý ÄLÞ Au yuðe he u
©eS{nthts t W tËf Ëk u rð»tu ý ytí{ wÂØðt¤t t{tu h¼tE n t.
ð¤e ©eS{nthts tu t t Ät{{tk Þt Ae t{tu h¼tE e Mºte un
{qfe Þtk uÚte Vhe u eS Mºte hÛÞt u ðt ht{« t ¼tEyu Ëtk¼¤e uÚte
ßÞthu t{tu h¼tE ©e h thtÞý uð tk þo fhe u ht{« t ¼tE tk þo
fhðt òÞ íÞthu ht{« t ¼tE ÷tfze ÷E u Q¼t ÚttÞ u fnu su {tu
ð o{t Äthe u ËíËk e ÚtÞt íÞthu tu úñtkz{tk sux÷e Mºteytu Au uytu u {t,
u , efhe Ë{t ýe n e. y u yt hýe u uXt u fÞt úñtkz{tkÚte
÷tÔÞt ? {txu {thu { u {w¾ u¾tzðwk rn, y u {the tËu ytððwk ý rn.
yu{ hhtus X ftu yt t u r hMfth fh t. tu ý t{tu h¼tE u
ftuE ý «fth tu ËíËk tu Útt ht{« t ¼tE tu yð wý ytÔÞtu rn. y u
©e h thtÞý uð tk þo Útt Ëk Ë{t { fhðt tu Útt ht{« t ¼tE e
tËu þo fhðt sðt tu r Þ{ ftÞ{ ht¾ t n t. ytðe he u ©eS{nthts e
y LÞ r ctðt¤t t{tu h¼tE n t. >>272>>
Âûtý t tu t÷ úñ[the tu tÚt ytÔÞt u íÞtk tu tÚt {nt uð
ÄhtÔÞt. íÞtk u{ t rþ»Þ yt k úñ[the ÚtÞt. u{ t rþ»Þtu eò yt k
úñ[the ÚtÞt. u{ t rþ»Þ eò yt k úñ[the ÚtÞt. u{ t rþ»Þ eò
tu t÷ úñ[the ÚtÞt u {tuxt Ë T whw n t y u u{ t rþ»Þ rðïk¼h ¼è
368
tu tÚt ©tðý {tË{tk tr÷ týuÚte tu tÚt {nt ðu e ò q fhðt Ëthw ytð t
n t. u rðïk¼h ¼è u u tu t÷ úñ[the tu Þtu ÚtÞtu. u tu t÷ úñ[the tu
W uþ rðïk¼h ¼è u ÷tøÞtu. uÚte rðïk¼h ¼è rËØ þt u tBÞt u Ae
rðïk¼h ¼è tu tÚtÚte [tÕÞt u u{ t Þs{t ytËtU h{tk n t íÞtk ytÔÞt.
u u ytËtU h t{{tk hnu t nðt.
u t{ t ytuZt ¾w{tý e Ëk½tÚtu rðïk¼h ¼è u nu ÚtÞwk. uÚte rðïk¼h
¼è ytuZt ¾w{tý e Ëk½tÚtu {u÷efth{tk ¼u t s t. Ae ½tuzu [Ze u [tÕÞt
s t ntuÞ u Aðtzu ðth ytðu íÞthu rðïk¼h ¼è ytuZt ¾w{tý u fnu fu {u
yt ðth u tAe ðt¤tu, rn tu nwk ðth u tAe ðt¤wk yu{ fne u tu u ðth u
tAe ðt¤e. yu{ fhe u Úttuzu qh Þt. yux÷t{tk ðªAe ½ýtk [tÕÞt s t n t
u u òuE u ytuZt ¾w{týu rðïk¼h ¼è u qAâwk su yt þwk [tÕÞwk òÞ Au ?
íÞthu rðïk¼h ¼è fnu su þtnwfth wk Ä òÞ Au. u ÷uðwk ntuÞ tu ÕÞtu, íÞthu
ytuZt ¾w{tý fnu fu {u ÕÞtu, íÞthu rðïk¼h ¼èu tðhtu ðªAe tu ¼he ÷eÄtu
y u yuf søÞtyu týe ytÔÞwk íÞtk Ënw t ý fhðt Q Þto y u íÞtk Auze
tÚthe u tðhtu X÷ÔÞtu yux÷u Ëtu t{tuh tu Z ÷tu ÚtE Þtu.
íÞthu ftXeÞtu fnu yt{tkÚte ¼t Ëti ÷uþwk. yu Ëtk¼¤e rðïk¼h ¼èu
Auze Wztze u {t{ Ëtu t{tuntuuhtu t tAt n t uðt ðªAe ÚtE u u÷t
ftXeÞtu h zât u Ëðuo u yufuftu u u fhzât. Ae íÞtkÚte ytËtU h ytÔÞt.
u ytËtU h{tk rðïk¼h ¼è t Þs{t e efhe ðt÷ tE n e u ¼ ðt u
tu e n e. uðt{tk ftuEfu fÌtwk fu su ¼u¾{tk ¼ ðt Au. {txu ¼u¾ e [tfhe
fhu tu ¼ ðt u {u¤ðu.
Ae {t h yr fhe u rðïk¼h ¼è tu rþ»Þ n tu u u ðt÷ tE
hhtus s{tze ytðu u ftuE r ðË u {t h u u ½uh ytðe u s{e òÞ.
Ae Úttuzt r ðË {t h htux÷t sBÞt u Ae ðt÷ tE u qAâwk fu wk { u
htux÷t þt Ëthw s{tzu Au íÞthu tEyu sðt eÄtu su {nthts nwk òýwk Awk
fu ¼u¾{tk ¼ ðt Au u òu ËtÄwËk tu e Ëuðt fheyu tu ¼ ðt u ¼uxtzu.
Ae u {t hu fÌtwk fu su {tht tuh rðïk¼h ¼è Au u s Eïh tu
yð th Au íÞthu u u Ët[wk { tÞwk. Ae rðïk¼h ¼è u ðt÷ tE u íÞtk
r¼ûtt {t ðt Þt uðt{tk u tEyu rðïk¼h ¼è u u ze u fÌtwk su { u
369
¼ ðt ¼uxtztu u {u Eïh tu yð th Atu. íÞthu rðïk¼h ¼è fnu su
{u÷e u. y{u útñý tu Eïh s Aeyu yu{ fÌtwk tu ý ðt÷ tEyu rðïk¼h
¼è t {qõÞt rn. yuðwk òuE rðïk¼h ¼èu ðt÷ tE t f t¤{tk yk qXtu
tçÞtu yux÷u u u »txT[¢ e Ë{trÄ ÚtE íÞthu u ¼èu qAâwk fu yt ðt÷ tE u
ftkE ÚttÞ Au íÞthu u e {t w©e fnu su ytsu s ftkE ÚtÞwk Au. íÞthu ¼è fnu
fu ytsu Ëwðthe {u÷tu. Ae ðt÷ tE u Ëwðthe {qfe. Ae ºtý r ðË ÚtÞt
íÞthu rðïk¼h ¼è tAt r¼ûtt {t ðt ytÔÞt íÞthu u{ u fnu fu ðt÷ tE u
nS Ëwðtý ÚtE Úte. Ae rðïk¼h ¼è fnu òuô. yu{ fne u ¼èu tAtu
yk qXtu tÔÞtu suÚte Ë{trÄ{tkÚte ¾U[e uÚte ðt÷ tE uXe ÚtE.
u u Úttuzt r ðË ÚtE Þt y u ðt÷ tE u ËtËhuÚte ftuE uzðt
ytð th n t uÚte rðïk¼h ¼è u u ðt÷ tE fnu su {thwk {tu ytÔÞwk.
{ u ËtËhuÚte uzðt ytð th Au y u {thu ËtËhu òðwk Úte u ËkËth
¼tu ððtu Úte. u Ëtk¼¤e rðïk¼h ¼è fnu su [tÕÞ íÞthu yt ýu ftþeyu
sEyu. yu{ fne L u sý íÞtkÚte [tÕÞtk u ÷tXe t{ ytÔÞtk y u ¼ ðtk
fhe u rðïk¼h ¼èu tu t wk t{ ytí{t k Mðt{e yuðwk Xhtðe u L u sý
íÞtkÚte [tÕÞtk u ftþeyu Þtk. íÞtk yuf tE t½uh e nh tE fhe u
ðihtøÞðt T n e u {t{ ¼u¾{tk ¼{ e ftþe{tk ytðe u ðt÷ tE u
ytí{t k Mðt{e t W tht W h ¼u e ÚtE.
u ð¾ {tk ytí{t k Mðt{e r¼ûtt {t ðt Þt n t y u u nh tE u
ðt÷ tE fnu su õÞtk hnuðwk ? íÞthu u fnu hnuðwk r h th e AtÞt{tk. íÞthu ðt÷ tE u
nh tE fnu su {thu õÞtk hnuðwk ? íÞthu u fnu su y{thu ý r h th e AtÞt{tk
hnuðwk. íÞthu ðt÷ tE fnu su ytkne fu{ Vhtu Atu ¼ ðt Ëthw fu whw»t Ëthw. íÞthu
nh tE fnu fu whw»t Ëthw rn, ý ¼ ðt u Ëthw Vhwk Awk. nt÷ t ð¾ {tk ¼u¾
fu ËtÄw yu Ëðuo tu ft{e, ¢tuÄe, ÷tu¼e yuðt Au ý ¾ht Ëk õÞtkÞ {¤ t Úte.
ý ¾ht Ëk {¤u tu u Útfe ¼ ðt ý {¤u. yuðwk Äthe u Ëðuo uþ{tk Útt
Ät{{tk Vhwk Awk ý ¾ht Ëk õÞtkÞ {¤ t Úte.
íÞthu ðt÷ tE tu÷e su {the ¼u tk hntu nwk { u ¾ht Ëk tðwk y u
¼ ðt ý {¤þu. ytðwk Ëtk¼¤e u nh tE íÞtk hÌttk. yux÷t{tk ytí{t k
Mðt{e r¼ûtt {t e u t{{tkÚte W tht h ytÔÞt íÞthu nh tE u ytí{t k
370
Mðt{e tk þo ÚtÞtk íÞthu Äthýt ÚtE y u nh tEyu ý ¼ ðtk fÞtO u yu
ºtýuÞ íÞtkÚte [tÕÞtk u tufw¤ {Útwht{tk ytÔÞtk. íÞtk yÇÞt e søÞt{tk
W thtu fÞtuo u søÞt{tk ÷tuftu u hËtuE yt ðt tu ðthtu ytðu íÞthu tfwk ËeÄwk
yt e u òÞ u yu{ ¼÷t{ý fhu fu ßÞthu ðthtu ytðu íÞthu hËtuE fhe u {u
s{òu u yÇÞt u s{tzòu. ý u søÞtðt¤t yu{ fhu rn. yÇÞt u
t¤, htux÷t yt e u ftZe {qfu y u tu u Ëthwk Ëthwk fhe u ¾tÞ.
Ae ÷tuftu{tk nw y fe Útðt ÷t e fu yÇÞt e søÞt ze.
uðt{tk ytí{t k Mðt{e Útt u ztuþeytu yu ºtý sý u søÞt{tk ytðe
Q ÞtO y u ytí{t k Mðt{eyu u tu¤ t txt tkæÞt u {tkÏÞtu {ýðt
{tkze. Ae u søÞt t ËtÄwyu ytðe u u s «{týu ft[wk ËeÄwk ytÃÞwk u hò
yt e su {u òytu tu ý ytí{t k Mðt{e QXât rn. Ae Ëtksu {kr h{tk
ËtÄw ytðe u fnu {u fu{ nS s t Úte. Ae ytí{t k Mðt{e fnu nwk {tk tu
Awk u WX th Úte. Ae ðuht eytuyu ntÚt Ít÷e u ZËzðt {tkzât. Ae
ytí{t k Mðt{eyu q{ t¾e yux÷u {nk u Ëtk¼¤e. Ae {nk fnu yu{ u
hnuðt ãtu. yu {h zâtu.
u s r ðËu {t÷ wðt e u wÄ tf e hËtuE At e tðu÷e u Ëti t
¼týt{tk ehMÞt Ae {nk ytðe u ytí{t k Mðt{e u ½ýtu yt ún fhe u
s{ðt uze Þt. Ae yu{ u ý wÄ tf u {t÷ wðt {uÕÞt íÞthu ytí{t k
Mðt{e fnu yu þwk Au. íÞthu u fnu fu wÄ tf Au. íÞthu ytí{t k Mðt{e fnu
yt{tk Sðzt Au. yuðwk Ëtk¼¤e u Ëðuoyu òuÞwk tu ½ýtf Sðzt wÄ tf tk
ðtËýtu{tk òuðt{tk ytÔÞt. íÞthu {t{ sýtyu wÄ tf s{e {tk txe eÄtu
y u Ëðuo htrºtyu ðt¤w rð t t ËqE hÌtt. y u Ëðthu ðu÷t QXe u ytí{t k
Mðt{e [tÕÞt Þt. íÞthu Ëðthu u søÞtðt¤t u ¾ h ze fu ftuE {tuxt whw»t
tu ¾ht. yt ýt{tk ¾tux n e u xt¤ðt u Ëthw u yt ý u rþûtt u Ëthw yt
h[tu fhe tÔÞtu.
y u Ae íÞtkÚte ytí{t k Mðt{e ðz h u rðË h{tk Þt, y u
íÞtk ytX þ t h tk ¾tuhztk u ËíËk fhtÔÞtu. Ae y{ tðt ytÔÞt. íÞtk
u{ýu ytX þ ½h t htu t u ý ËíËk fhtÔÞtu. íÞtkÚte [tÕÞt u t{
{AeÞtð ytÔÞt. u{tk ¼hðtztu u Útt íÞtk t h th tk tE u ËíËk ÚtÞtu
371
Útt ºttk t yt¾wk t{ ËíËk e ÚtÞwk. y u íÞtk swõ t k y u {wõ t k u ËtÄw
fÞto. u{tk swõ t k Ë{trÄðt¤t ÚtÞt, y u {wõ t k y wð]Â¥tðt¤t ÚtÞt.
y u íÞtkÚte tk[uÞ sý [tÕÞt u Ëºttnt t{{tk ytÔÞt u íÞtk ht{t k
Mðt{e yuf Vuhtu ytí{t k Mðt{e ¼u t ÚtE u ©e hk ûtuºt{tk Þt. íÞtk eûtt
t{e u tAt ytí{t k Mðt{e e tËu ytð t n t u ft {{tk ÚtE u ytÔÞt.
u ft {{tk Ëthk (Ëthª ) fhe u t{ Au. íÞtk ¼tE ht{ tËS n¤
ntkf t n t. íÞthu ht{t k Mðt{eyu qAâwk fu y{the ¼u¤t ytðþtu ? íÞthu
u{ýu fÌtwk su ytðeþ. yu{ fne u whk n¤ {u÷e u ht{t k Mðt{e ¼u t
[t÷e eféÞt. Ae ht{t k Mðt{eyu yu{ u ËtÄw fhe u ¼tE ht{ tËS
yuðwk t{ tzâwk. u Vh t Vh t ¤tsu ytÔÞt. íÞtk ht{t ws e søÞt{tk hÌtt
y u íÞtk Ëðuo úkÚt ¼ýe ÷eÄt. Ae ht{t k Mðt{e t { {tk yu{ ÚtÞwk fu nðu
hò yt u tu Xef. yt ýe {u¤u [t÷e ef¤ðwk u Xef rn.
yuðt{tk u tðu ½h {t¤ðt {tkzâwk íÞthu ht{t k Mðt{e u tu÷tðe u fnu
fu ð¤eytu yt tu. íÞthu ht{t k Mðt{eyu yýeÞtuðt¤tk eAtk yt ðt {tkzâtk
íÞthu tðtu fnu fu ð¤eÞtu yt{ fu{ ãtu Atu, Útz ãtu. tu ý ht{t k Mðt{eyu
u s «{týu eAtk uðt {tkzâtk. Ae tðtu ðZâtu fu ytðe yð¤e r¢Þt fhðe
ntuÞ tu {the søÞt{tkÚte [t÷e ef¤tu. Ae íÞtkÚte [t÷e eféÞt. u Vh t
Vh t eh th ÚtE u Ëºttnt t{{tk ytÔÞt. íÞtk ytí{t k Mðt{e rð uhu
tk[ sý u yu u sý {¤e yu Ët sý íÞtkÚte [tÕÞt u {u¾txª eyu Þt.
u íÞtk ytÞhtu ËíËk e n t íÞtk hÌtt. y u Äút£t{tk {t eo tu {u¤tu Útt tu n tu
u {u¾txª e{tk ytÞhtu W h fkftuºte ytðe. Ae ytÞhtu fnu y{tht whw u
fkftuºteytu yt tu.
Ae ytí{t k Mðt{e u Útt ht{t k Mðt{e u fkftuºte yt e. Ae
ytí{t k Mðt{e u ht{t k Mðt{e fnu fu y{u Ëti ytðeyu fu íÞthu u{ýu fÌtwk
su {u Ëti ytðòu. Ae {u¤t{tk sðt tu r ðË ytÔÞtu íÞthu ht{t k Mðt{e u
nehftuhe Ätur Þwk Útt ÷tk e [t¤ wk yk h¾wk Útt {tÚtu h wk [e ®f{ wk
Ätur Þwk rð uhu þtu¼ tu tuþtf uhtðe fuzu Zt÷ ÷ðth y u ntÚt{tk Ëtk eÄe
u ytí{t k Mðt{e Útt ht{t k Mðt{e u ½tuzu uËtzât. y u eò [tË
Ëðth ¼u t ÚtE u ÄútVt{tk {u¤tu fhðt Þt. íÞtk Ënw u ¾ h ze fu ¼h{e tðtu
ytðu Au íÞthu Ënw{t eoytu fnu nðu {u¤tu ¼tk þu.
372
Ae uýu ytí{t k Mðt{e Útt ht{t k Mðt{e u Ët{wk {týË {tufÕÞwk
su { u ftuýu uztÔÞt Au ? ð h uzât ytÔÞt Atu ðtM u tAt ¼t e òytu.
íÞthu ytí{t k Mðt{e Útt ht{t k Mðt{e fu fu y{u tAt ¾Ëðt t rn.
ËtuÞu Ë{t yufu thtuXt. yuðt Aeyu ðtM u tAt rn òEyu yu{
fne u t{{tk Þt u hAe W t{e fnu fu «§ qAtu yu{ fnu tk Ënw ¼t e
Þt u fu y{ u s{ðt ãtu. íÞthu {u¤tðt¤t tuÕÞt su { u ftuýu uztÔÞt Au
? íÞthu ytí{t k Mðt{e Útt ht{t k Mðt{e fnu fu swytu yt fkftuºte hne.
íÞthu {u¤tðt¤t fnu su yt tu ytÞhtu W h fkftuºte Au íÞthu ytí{t k Mðt{e
fnu su y{tht Ëuðftu Au {txu yu{ýu fkftuºte y{ u yt e Au ðtM u y{ u
s{ðt ãtu. ý {u¤tðt¤tyu s{ðt eÄwk íÞthu ytí{t k Mðt{e fnu su
íÞthu wk ý {u¤tu fhsu !
yu{ fne tAe t{ Ët{e sh fhe yux÷u t{ t [tuf{tk e
s{e {tkÚte yuf Ëuz ef¤e. u{tkÚte k qf e tu¤eytu suðe ftkfheÞtu yuðt
òuhÚte ef¤ðt {tkze fu yt¾t t{ t {týËtu tËe ¼t e Þt y u fux÷tf
tþ t{e Þt y u {u¤tu yÄh hÌttu u Äq¤Ätýe fhe tÏÞwk. yu «{týu
ÄútVt{tk {u¤tu ¼tkøÞtu. íÞtkÚte [tÕÞt u ÷tuZðt t{{tk ytÔÞt, y u íÞtk rðX÷S
útñý Útt ÷¾w[thý ËíËk e ÚtÞt n t u ÷¾w[thý u íÞtk hÌtt n t. Ae
rðX÷ u {éÞt u rðX÷S u yuf ºtý {tË tu Atufhtu {qfe u rðX÷S e Mºte
un {qfe E yu w:¾ e ðt ytí{t k Mðt{e tËu fne, íÞthu ytí{t k
Mðt{e fnu wk Atufht u Äðhtð. íÞthu rðX÷S fnu {nthts yu fu{ ÚttÞ ?
Ae ytí{t k Mðt{eyu rðX÷S e At e W h ntÚt VuhÔÞtu yux÷u u M
ÚtÞtk. Ae Mðt{e fnu Atufhtu y ts ¾tðt þe¾þu yux÷u M yt¤Ëe sþu
u whw»t suðtu ÚtEþ. yu{ fne u wk n{ýtk Atufht u {tuxtu fh. u Atufhtu þ
ðhË tu Útþu íÞthu ËtÄw fheþwk.
Ae Atufhtu {tuxtu ÚtÞtu. Ae Atufht wk t{ t¤t k tzâwk u rðX÷S wk
t{ rðX÷t k tzâwk. yu u u ËtÄw fhe u ÷¾w[thý u ËtUÃÞt. Ae t½uh{tk
ht{ h ytÔÞt u íÞtk ËíËk fhtÔÞtu. yuðe he u ½ýu Xuftýu ËíËk fhtÔÞtu.
Ae {tðS ðtýeÞtu Útt ztuËtu fwk¼th yu u t½uh{tk ytí{t k Mðt{e u
uzðt Þt u uze u tAt ytð t n t íÞtk hM t{tk t t Útt {tuxt {tkzðt
373
t{{tk ytÔÞt u ð¾ u{ e ËtÚtu swõ t k Útt {wõ t k Útt ht{t k
Mðt{e Útt ht{ tËS¼tE Útt ðt÷ tE nh tE ztuËeytu Útt ytí{t k
Mðt{e Útt {tðS ðtýeÞtu Útt ztuËtu fwk¼th yu Ëðuo [tÕÞt ytð t n t.
u {tkzðt t{{tk ytÔÞt íÞtk Ëðuo u þuhze [qËðt wk { ÚtÞwk. Ae yu
ðu sý yuf ðtZ n tu íÞtk Þt. íÞtk þuhze tu Z ÷tu zâtu n tu íÞtk qAât
rð t þuhze [qËðt {kze Þt. Ae ðtZ tu Äýe fnu yt fu tu whw Au u yt{
qAât rð t þuhze [qËu Au u wfËt fhu Au ? íÞthu fnu fu ytí{t k Mðt{e
{thwk t{ Au u yt ðtZ tu Äýe nwk s Awk y u yt ]Úðe tu Äýe nwk Awk. eò
fu u qAðwk n wk. uðt{tk ðtZ tu hnu thtu yr íÞtk ytÔÞtu u tuÕÞtu fu {nthts
yt Y Ëtu t ðtZ nth ef¤tu. efh the ¼u¾ e yt Y rn hnu, yu{
fne u htýu nth ftZât.
íÞthu ytí{t k Mðt{eyu [t÷ e ð¾ u fÌtwk fu su nðu þuhze e÷su
y u tu¤ fhsu. wk tu þwk ý thtu t ytðu tu tu¤ rn ÚttÞ. yu{ fne u
[t÷ t ÚtÞt y u yt ¤ yuf uY ytÔÞwk íÞtk Ëhðu tðt htuftýt y u ðtZ{tk
[e[tuztu Vuhððt {tkzâtu ý hË fwkze{tk zu rn u nth zðt {tkzâtu. Ae
u÷t yr u ytðe u Äq - e fhe u ½ýe {nu fhe u Auðx{tk yr u tu t e
S¼ ft e u [e[tuzu [tUxtze ý hË fwkze{tk zu rn. Ae yr u ðtZ t
Äýe u fÌtwk fu yu ¼u¾ e tËu ftkE {u÷t{k h ntu t. ý yu ftuE {tuxt whw»t
n t u yu{ wk tuÕÞwk ¾hwk ÚtÞwk. {txu nðu tAt ÷tðtu tu hË fwkze{tk Q hu u
tu¤ ÚttÞ. rn tu tu¤ rn ÚttÞ.
Ae ðtZ tu Äýe ½tuzu uËe u Þtu u ßÞtk ytí{t k Mðt{e n t
íÞtk sE u {tuZt{tk ¾tËzwk ÷E u u ÷tøÞtu u tuÕÞtu fu {nthts, {u
{tuxt whw»t Atu, u {thu yt{ ½xu rn rð uhu ½ýt «fthÚte M wr fhe u
fnu fu {tht ðtZ ËwÄe Äthtu. Ae ytí{t k Mðt{e fnu ò y{u rn
ytðeyu. wk the {u¤u e÷e ¾t. Ae u M tðtu fhe ½ýtu r ÷ eh ÚtÞtu.
Ae Mðt{e fnu y{thu nðu þuhze ¾tðe Úte ý yt ¥th ¼he¼he u
½e yt . Ae u ½e yt Ät t ¤t{tk Q hþu yux÷u thu fwkze{tk hË
Q hþu. {txu Ëthwk ½e ÷tðòu. hËwk nþu tu t¾e uþwk {txu Ëthwk ½e
÷tðòu. Ae ðtZ tu Äýe Ëthwk ½e ÷tÔÞtu.
374
Ae ytí{t k Mðt{e fnu fu [tu¾t htkÄtu. Ae u fý eyu Ëthtu tu¤
ytÃÞtu. yuðt{tk fý e u r ùÞ ÚtÞtu fu yt tu ftuE {tuxt whw»t Au yu{
òýe u ytí{t k Mðt{e u ntÚt òuze u tuÕÞtu su nu {nthts, {u tu ftuE
{tuxt whw»t Atu, {u ftkE tu¤-½e Ëthw ytÔÞt Úte. ý {tht fÕÞtý Ëthw
ytÔÞt Atu. yuðwk fÌtwk u Ae ytM t ÚtE u Úttuzt Úttuzt [tu¾t tu¤ u ½e
sBÞt. tfe wk ½e tu¤ ðæÞwk u tAwk ytÃÞwk y u fwkze{tk hË Q Þtuo.
Ae yu fý e ytí{t k Mðt{e u fnu su {thu íÞtk [th {tË hnuðwk
yuðtu ftu÷ yt tu. ý ftu÷ ytÃÞtu y u yuf {tË ËwÄe íÞtk hnuðt e nt
tze. Ae yu fý eyu yuf ytuhztu fhtÔÞtu u Ët sý u Ëthw Ztu÷eÞt Útt
t ÷tk tu ztk ý fhtÔÞtk u ftuE ftuE ð¾ k h k h ðeþ ðeþ r ðË
hnu t n t y u Vh t Vh t Aºttnt{tk ytÔÞt u íÞtk Ëðthu eyu tðt
Þt íÞthu ytí{t k Mðt{e fnu fu {thtu un ð]Ø ÚtÞtu u ðt÷ tE nh tE
u ztuËeytu fnu {tht un tu r hÄth rn íÞthu y{thu þwk fhðwk.
íÞthu ytí{t k Mðt{e fnu fu {thu yt ht{t k Mðt{e e yt¿tt{tk
hnuðwk u ð¤e yu{ fÌtwk su nwk Útt swõ t k Útt {wõ t k yu ºtýu sý
t½uh{tk sEyu Aeyu u un ze òÞ yÚtðt un hnu tu ý nðu {thu
y{the tËu ytððwk rn. yu{ fne t½uh{tk ÷tuZðu Þt u ht{t k Mðt{e
Útt ht{ tË¼tE Útt nh tE ðt÷ tE u Aºttnt{tk hÌttk. y u ytí{t k
Mðt{e ÷tuZðt{tk hnu t n t íÞtkÚte [eË tW u Auxu yuf ht{ h t{u t{
Au íÞtk t nrh¼õ u Ë{trÄ{tk fnu fu wk thwk tzwk ÷E u { u uzðt ytðsu
yux÷u u nrh¼õ tzwk ÷E u uzðt ytÔÞtu. yux÷u ytí{t k Mðt{e yu
tzt{tk uËe u ht{ h Þt u swõ t k u {wõ t k u íÞtk hnuðt e yt¿tt
fhe y u tu u ht{ h hÌtt.
u htsw÷t t t heÞtu ftXe Útt hts h yu u sý u uztÔÞt y u
Ät hðze e{tk Ëðthu tðt Þt u tne u {h t Ítz u AtkÞu uXt y u
t heÞt u Útt hts h u fÌtwk su y{ u yufËtu u [eË ðhË ÚtÞtk Au tu
nðu y{tht un tu r hÄth rn, {txu f e un ze òÞ tu t¤þtu rn u{
txþtu rn ý yt søÞt{tk yt e t ftkXt W h yt {h wk Ítz Au íÞtk
{qfe sòu. yu{ fne yu u u tu t t Í÷tÔÞt u ¬e fÞwO u Ae un
375
{qfe eÄtu. Ae u{ t fnuðt «{týu Ät hðze u ftkXu ts uðts u ytí{t k
Mðt{e t un u {h t Ítz ¤u {qfe ytÔÞt. Ae ytí{t k Mðt{eyu un
{qõÞt Ae swõ t k u {wõ t k u ÷tuZðt{tk ytðe u fÌtwk fu {thu Ät{{tk
ytððwk Au ? u Ëtk¼¤e u{ýu nt fne u eò ÷tuftu u ¼÷t{ý fhe fu
y{thtu un ze òÞ tu y{tht un u t¤þtu rn u{ txþtu ý rn
y u yt ðo {tk {qfe ytðòu.
Ae u{ýu L u sýu Ë{trÄ fhe u un {qfe eÄt y u Ät{{tk Þt
y u u{ t un u u t{ t {týËtu ðo {tk {qfe ytÔÞt yu Ëhðu ðt
ht{t k Mðt{e Útt ht{ tËS¼tE Útt nh tE ðt÷ tE Aºttnt{tk n tk
íÞtk Ëtk¼¤e. ý ytí{t k Mðt{e e yt¿tt ntu e yux÷u íÞtk tu sðtÞ
rn. Ae íÞtk Þtk. u u ztuþeytuyu fÌtwk fu nðu yt ýu fu{ fhðwk ? íÞthu
ht{t k Mðt{e fnu fu Mðt{e e yt¿tt «{týu [t÷ðwk. u ðtM u y{u { u
yu{ fneyu Aeyu fu {u ztuþeytu Atu u ðtM u {thu whw»t u ðt fhðe rn
y u Mºteytu u ðt fhtu. yu{ ht{t k Mðt{eyu fÌtwk. íÞthu ztuþeytu tu÷e su
whw»t y{ u þwk fh th Au.
y{u eM t÷eþ ðhË ytí{t k Mðt{e e ¼u tk hÌttk y u Ët ðhË
ËwÄe {the ¼u tk hÌttk tu nðu y{thu whw»t e ftkE ý e Úte u ðtM u
whw»t y{ u þwk fh th Au. íÞthu ht{t k Mðt{e fnu fu y{thwk ð[ {t ðwk
ntuÞ tu y{the ¼u tk hntu y u {t tu tu {u tU¾tk hntu. íÞthu yuf
hV u tEytu hnu e n e. Ae ht{t k Mðt{e Útt ht{ tËS¼tEyu
uW sý ý íÞtkÚte [t÷e eféÞt u ¼ ðtk W the ht{t ws tu ðuþ Äthý
fÞtuo. Ae uþ uþ{tk Vh t Vh t ÷tus-{tk htu¤-ËhÄth-ÄtuhtS rð uhu{tk
Ët Ë tðú tkæÞtk. yu «{týu ht{t k Mðt{e Útt ht{ tËS¼tEyu Ët
ðhË ËwÄe ytí{t k Mðt{e ¼u t hne u Ae tu u Mð kºt WØð Ëk« tÞ
[÷tð t nðt. >>273>>
t t¾t[h t h th{tk ©eS{nthts W {ýt th t ytuhzt e
ytuËheyu Ëtu{t tEðt¤u ytuhzu Âûtýt u {w¾th®ð u W{ht t Útz{tk rðhts{t
n t. u ð¾ [i LÞt k Mðt{e úñt k Mðt{e, r íÞt k Mðt{e yu ytr f
Ëðuo ËtÄw ¼htE u {nthts tËu uXt n t. u ð¾ u {nthts tu Útt¤ ytÔÞtu
376
u s{ðt uXt. u s{ tk s{ tk yuf tð¤ n tu u tð¤ t Ët{e sh
fhe u tAt s{ðt {kzât y u tAe Vhe u sh fhe u ð¤e s{ðt {kzât.
u Ae ºteS ð¾ sh fhe yu{ ºtý ð¾ {nthts u tð¤ t Ët{e
sh fhe fhe u òuÞwk u tuÕÞt su yt Ë{u yt tð¤ tk suðtk {tuxtk ¼tøÞ
Au, uðtk ftuE tk Úte.
y u ÷ª zt Ët{wk òuE u tuÕÞt su yt ÷ª zt tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au,
u yt h th{tk { w»Þ hnu Au u tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au, u yt h th{tk
su tÞ-¼UË-½tuzt-ytr f þw u Ëðuo tk {tuxtk ¼tøÞ Au, y u yt t{ t
nrh¼õ Au u tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au u yt uþ{tk su { w»Þ hnu Au u tk
ý {tuxtk ¼tøÞ Au. u ÿeft©{{tk h thtÞý Útt {wõ Au u ý yu{
fnu Au su yt Ë{u yu{ tk {tuxtk ¼tøÞ Au u ïu îe t {wõ Au u ý yu{
fnu Au su yt Ë{u yu{ tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au y u tu÷tuf t {wõ Au u
ý yu fnu Au su yt Ë{u yu{ tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au y u yûthÄt{ t
{wõ Au u ý fnu Au su yt Ë{u yu{ tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au.
íÞthu Ëðuo Ëk u qAâwk su nu {nthts, yu ðt fntu fu yu {tuxtk ¼tøÞ
u þt u fhe u Au. Ae ©eS{nthts tuÕÞt su >>1>> yûth t {wõ Au u
yu{ fnu Au su yt ýu tu ½ýtk t¾zu fhe u ¼ ðt t Ät{ u tBÞt Aeyu
u yts nðu Úttuzu t¾zu fhe u yt Ät{ u t{u Au yu s yu{ tk {tuxtk ¼tøÞ
Au y u tu÷tuf, ðifwkX, ïu îe , ÿeft©{ yu ytr f Ät{ t {wõ yu{ fnu
Au fu ½ýu t¾zu fhe u ý {tÞ yuðt su tu÷tuf, ðifwkX, ïu îe , ÿeft©{
ytr f su Ät{ u Útfe h su yûthÄt{ u u y k fturx úñtkztrÄ r ,
Eïhu þ , y n t {íð, ËíÞËk f Õ íðtr y k fÕÞtý w ý Þw õ ,
y thr íÞ{wõ úñtr {wõ u{ýu ËuÔÞtk Au [hýf{¤ su{ tk yuðt yt
¼Âõ Ä{o t ºw t ©eS{nthts t Ëk Äk ðt¤t su ¼õ u ©eS{nthts e f] tÚte
Úttuzu t¾zu fhe u t{u Au {txu yt Ë{u yu ¼õ tu tk {tuxtk ¼tøÞ Au.
y u uð- iíÞ ý fnu Au u yu{ Ë{su Au su yt úñtkz{tk ¼ ðt
ÄtÞto Au {tuxtk {tuxtk ftÞo fhu Au uÚte yt úñtkz tk Útt yt ýtk {tuxtk ¼tøÞ
Au >>7>> u eò uþ t ÷tuftu ý yu{ òýu Au su ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
Zzt{tk rðhtsu Au u Zzw ©eMðtr{ thtÞý fnuðtÞ Au yu{ òýu Au yu tk
377
ý {tuxtk ¼tøÞ Au >>8>> u eò t{ t ÷tuftu ý yu{ òýu Au su
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt Zzt r htsu Au yu{ su òýu Au u tk ý {tuxtk
¼tøÞ Au >>9>> u yt t{ tk { w»Þ fwËk e Au u tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au
su {thtk yu{ u þo ÚttÞ Au >>10>> u yt t{ t nrh¼õ tk ý {tuxtk
¼tøÞ Au su y{thtu {rn{tyu Ërn ¼Âõ fhu Au u r íÞ y{thtu Ëk kÄ
Au. >>11>> y u yt h th{tk hnu Au u{ tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au su su
{týËtu y{the Ëuðt fhu Au Útt su ðM w y{tht W Þtu {tk ytðu Au u ðtM u
u tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au >>12>>
yt tÞtu, ¼UËtu wk qÄ y{tht Útt¤{tk y{tht s{ðt{tk ytðu Au u
ðtM u u tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au >>13>> y u ½tuzt tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au su
y{thu uËðt t ft{{tk ytðu Au u ðtM u yu tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au >>14>>
y u yt ¤ tu tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au su yt y{the tze t ¾ {tk ytðu
Au Útt ¾u h t ft{{tk ytðu Au u ¾u h wk y ts rð uhu V¤, Vq÷, þtf
rð uhu y{tht W Þtu {tk ytðu Au uÚte u tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au. >>15>> y u
yt ÷ª zt tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au su yu u AtkÞu y{u uËeyu Aeyu u fux÷ef
ð¾ Ë¼tytu fheyu Aeyu y u fux÷ef ð¾ tu e[u Útt¤ sBÞt Aeyu
rð uhu yu e AtÞt ¤u uËe y{u htS ÚtEyu Aeyu u ðtM u yu tk ý {tuxtk
¼tøÞ Au. >>16>>
y u yt tð¤ tk ý {tuxtk ¼tøÞ Au u yu tk t ý y{u nk{uþtk
fheyu Aeyu. >>17>> y u su su y{the Ëuðt fhu Au u y{tht ¾ {tk ytðu
Au u tk tu yr {tuxtk ¼tøÞ Au.
yt «{týu ðt fhe u tuÕÞt su y{ u ºtý ðt { e Úte u fE tu
>>1>> yuf tu { u rð»tu yfz t ht¾u yux÷u ftuE u {e þfu rn yuðtu ntuÞ
u y{ u {u. >>2>> tu t e òýu {tuxtu Útðt wk fhu u y{ u {u. >>3>>
ËtÄw Ëk nrh¼õ yu{ tu ftuE ÿtun fhu u y{ u {u. yu «{týu
©eS{nthts Útt¤ s{ tk s{ tk tuÕÞt u Ae [¤w fÞwO u Útt¤ r íÞt k
Mðt{e Útt [i LÞt k Mðt{e u ytÃÞtu u Útt¤ ÷E u {wõ t k Mðt{e u ytË u
ytÔÞt. u Útt¤ e «Ët e s{ tk s{ tk {wõ t k Mðt{eyu qAâwk fu yt Útt¤
s{ tk s{ tk ©eS{nthtsu ftkE ðt fhe n e? íÞthu r íÞt k Mðt{eu fÌtwk
378
su yts tu ©eS{nthtsu ðt ½ýe Ëthe fhe. íÞthu {wõ t k Mðt{e fnu fu
yu ðt fntu. íÞthu W h e ðt r íÞt k Mðt{eyu fne u¾tze. u Ëtk¼¤e
{wõ t k Mðt{e nw htS ÚtÞt u fnu fu yu ðt ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt
nw Ëthe fh t nðt. >>274>>
yuf ð¾ ©eS{nthts t t¾t[h t ytÚt{ýt th t ytuhzt e
ytuËhe e tËu ytuxtu n tu u ytuxt W h Âûtýt u {w¾th®ð u Útt¤ s{ðt uXt
n t. u s{e hÌtt Ae {w¾ðtË s{ t s{ t [tÕÞt u ðtËw uð thtÞý t
ytuhzu Ztu÷eÞtu r AtÔÞtu n tu u Ztu÷eÞt W h W {ýu {w¾th®ð u rðhts{t
ÚtÞt. u ð¾ ]®ËnMðt{e rð uhu ËtÄw uXt n t u ©eS{nthts tk W½tzu
þhehu þo fhe u ËtÄw Ëw¾ ÷u t n t. u òuE u ©eS{nthts u ]®Ënt k
Mðt{eyu qAâwk fu nu ©eS{nthts, ytðwk u ytðwk nk{uþtk þo wk u {q wk
Ëw¾ hnu ¾hwk ?
íÞthu ©eS{nthts fnu su Sð{tk ºtý wý Au u hòu wý, {tu wý u
Ë¥ð wý, u ßÞthu Sð u rð»tu ytðu íÞthu yk :fhý Vuhðe t¾u Au u {q wk
Ëw¾ hnu wk Úte y u u e Ë{sý [qkÚte t¾u Au. u wý wk fthý þheh u rð»tu
hnu Au. u fthý þheh fuðwk Au tuu ftuE he u xtéÞwk x¤u uðwk Úte u fhtuz
úñníÞt suðwk Au u yu u Ëw¾ ytððt u wk Úte. u W h ©eS{nthtsu #ÿ e
ðt fhe su #ÿ u yuf úñníÞt ð¤ e n e. u ftkE Ëw¾ ytððt u e ntu e
uÚte u þhehu ½ýtu ËwftE Þtu. Ae th S {éÞt. u{ýu qAâwk fu nu #ÿ,
wk ytx÷tu Ätu w ¤tu fu{ Atu. íÞthu #ÿu fÌtwk su {thu w:¾ Au yuðwk w:¾
eò ftuE u Úte. íÞthu th S fnu fu thu w:¾ ntuÞ u fnu. íÞthu #ÿu fÌtwk
{ u úñníÞt ð¤ e Au u ftkE Ëw¾ ytððt u e Úte, íÞthu th S fnu
u {thwk {t ðt{tk ytðu tu yuf W tÞ fnwk ý u { tÞ yuðwk Úte. íÞthu
u fnu { u Ëw¾ ÚttÞ yuðwk fnuþtu u þt Ëthw rn { tÞ ? u tu { tþu s.
íÞthu th S fnu tht t t¼tE u wk Ó Þ{tk Äth. íÞthu u #ÿu {tÚtwk
ztu÷tÔÞwk u nMÞtu u tuÕÞtu su {u {the Xufze fhe. íÞthu th Syu fÌtwk su
{U u fÌtwk ntu wk su u rn { tÞ. íÞthu #ÿ fnu fu {nthts, ftuE {tuxt
{tuxt uð Au u wk fÌtwk ntu tu ý Xef n wk. ý yt tu t¤f Au u u ftkE
¾ h Úte tu u þwk {the úñníÞt xt¤þu. íÞthu th S f[ðtE u [t÷e
379
eféÞt Ae úñníÞt ytðe u #ÿ e At e W h [Ze uXe. íÞthu #ÿ u yu{
ÚtÞwk su thSyu { u su ð[ fÌtwk n wk u Ët[wk Au fu {the Xufze fhe Au u
Ë{S u tuu t tu ¼tE su t tu t¤f u e M{]r fhe. íÞthu úñníÞt Auxu
hne u th S tu ¼htuËtu ytÔÞtu u ðt{ S e {q u Ë{e u ht¾ðt {tkze
u yu e M{]r ht¾ðt {tkze íÞthu úñníÞt Auxu hne.
u òuE #ÿ u rð[th ÚtÞtu fu su th Syu fÌtwk n wk su yu s {q u
Sð{tk Äthsu íÞthu u #ÿu Sð{tk Äthðt tu yÇÞtË fÞtuo íÞthu {q r hk h
Sð u rð»tu hnuðt {tkze íÞthu úñníÞt tþ t{e. u{s yÇÞtË fh tk
fh tk {q y¾kz Sð{tk hnu tu fthý þheh Au u tþ t{u u rð t fturx
W tÞ fhu tu ý fthý þheh tþ t{u rn. {txu {thu Ëw¾ òuE wk ntuÞ
tu u {q Sð u rð»tu Äthtu u Äth tk Äth tk {q Sð{tk hnuþu íÞthu fthý
þheh tþ t{e sþu u ¼ ðt y¾kz Sð{tk hnuþu íÞthu { u ½ýwk Ëw¾
ytðþu u ftuE ntztu x¤u rn yuðwk r hk h Ëw¾ hnuþu. yu{ ©eMðtr{ thtÞý
¼ ðt fnu t nðt. >>275>>
yuf ð¾ ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk W {ýt th t
{tuxe t t ytuhzt e ytuËhe{tk Ëtks ð¾ u Ë¼t fhe u W {ýt {w¾th®ð u
Ztu÷eÞtu r AtÔÞtu n tu u W h rðhts{t ÚtÞt n t. u Ë{u yuf útñý
ytÔÞtu. u Ët{wÿefþtMºt rð uhu ¼ýu÷tu n tu u ©eS{nthts tËu Ë¼t{tk
ytÔÞtu n tu. Ae ©eS{nthts fnu ytðtu ynª uËtu. Ae u útñý
Ztu÷eÞt t Útz{tk uXtu u tu÷ðt {kzâtu fu {u ¼ ðt fu{ ÚtÞt ? nwk òýwk
Awk fu {u ®n wM t e útñý Atu u nrh«Ët S t efht Atu u ¼ ðt ÚtE u
fu{ uXt Atu ? u ¼ ðt e t e W h uXt Atu fu{ ? yu rð uhu ½ýwkf
tuÕÞtu.
u u ©eS{nthts Ëtk¼¤e hÌtt u Ae tuÕÞt su y{u ½uhÚte eféÞt
u ¼thu ¼thu hts ytÔÞtk. u òuÞtk ý ftuE t e ¾t÷e u¾e rn. yu{
fh tk yt uþ{tk ytÔÞt u yt uþ{tk ý {tuxtk {tuxtk hts MÚtt òuÞtk ý
ftuE t e ¾t÷e u¾e rn. yu Ae ¼ ðt e t e ¾t÷e u¾e u y{u
¼ ðt e t eyu uXt, yu{ fne u ©eS{nthtsu u útñý Ët{tk
[hýth®ð htÏÞtk u [hýth®ð {tkÚte Ëtu¤ r[nT útñý u ¼ ðt tk u¾tÞtk
380
íÞthu u útñý u yu{ ÚtÞwk su ytðtk r[nT tu ¼ ðt u ntuÞ, ¼ ðt
rËðtÞ ftuE u ytðtk r[nT ntuÞ rn. ux÷t{tk ©eS{nthts t [hý{tkÚte
xtZtu ne{ suðtu us tu Ë{qn eféÞtu. u úñtkz ¼htE òÞ ux÷wk u us
útñý u u¾tÞwk.
yuðt{tk ©eS{nthts e {q yûthÄt{{tk u¾týe u Ät yð th
©eS{nthts e Ëuðt{tk u¾týt u y rhr{ {wõ u¾týt. yuðwk [th ½ze
ËwÄe hÌtwk. yu útñý þkfh tu W tËf n tu. u y rhr{ þkfh ©eS{nthts e
Ëuðt{tk Au uðwk u útñý t òuðt{tk ytÔÞwk, u u útñý u þkfhu fÌtwk su yt
whw»ttu¥t{ thtÞý Ëðo yð th t yð the Au {txu wk yu{ tu ytþhtu fhe u
yu ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt wk ¼s fh yux÷u { u yûthÄt{ e «tÂÃ
ÚttÞ. Ae yu útñý tAtu un{tk Ë{trÄ{tkÚte ytÔÞtu, u ©eS{nthts e
M wr fhðt ÷tøÞtu su nu ©eS{nthts, {u tu Ëðo yð th t fthý u
y k fturx úñtkz t rþð u t {u fthý Atu u {U {thtu y htÄ fÞtuo y u
su{ u{ tuÕÞtu {txu {u Þt fhe u {thtu y htÄ ût{t fhtu u { u {thu
þhýu ht¾e {thtu ytr© fhtu. {tht y htÄ Ët{wk {thu òuðwk rn. yu{
fne u ©eS{nthts tk [hý{tk zâtu. íÞthu ©eS{nthtsu u u ð o{t Ähtðe u
tu t tu ytr© fÞtuo yuðe he u ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt t MðY tu útñý u
tftu r ùÞ Út tu nðtu. >>276>>
yuf ð¾ W{huX t nrh¼õ tu Ëk½ Zzt{tk ©eS{nthts tk þo
fhðt Ëthw ytð tu n tu. u ¼u¤tu yuf útñý þkfh tu W tËf n tu u ý
ytð tu n tu. u hM t{tk ytð tk ytð tk yuf søÞtyu tE u qò fh t n t
uðt{tk u útñý ý qò fhðt uXtu u swðu tu e÷e ºt tu zeytu õÞtkEf
zâtu hÌttu uÚte qò yÄqhe hne ux÷t Ëthw hM t{tk u W ðtË ÚtÞt. u Ät
Ëk½ Ërn ynª ytÔÞtu.
u ð¾ ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk W {ýt th t
Ëtu{t tE t ytuhzt e ytuËheyu Ë¼t fhe u r htßÞt n t. uðt{tk Ëðuo ËtÄw
Útt nrh¼õ e Ë¼t ¼htE u uXe n e u tEytu Ëðuo Auxu uXeÞtu n e
u ð¾ u W{huX tu Ëk½ ytÔÞtu. u ytðe u ©eS{nthts u kzð T fhe u
÷tøÞt íÞthu ©eS{nthtsu u{ t ¾ h qAât u W thtu tÔÞtu u W thu
381
Þt. íÞth Ae ftkE òuE tu ËhËt{t {tuf÷ t n t íÞthu ©eS{nthtsu
Ëk½ðt¤t u qAðt {tkzâwk su {thu ftkE òuEyu Aeyu, su òuEyu u {t e ÷uòu
ý {qkÍtþtu rn.
u Ëtk¼¤e yuf nrh¼õ tuÕÞt su ©eS{nthts, y{tht ¼u tu yuf
þkfh tu W tËf útñý Au u hM t{tk þkfh e qò fh tk e÷e ºt õÞtkE
zâtk hÌttk u hM t{tk ftuE Xuftýu {éÞtk rn, {txu u e qò yÄqhe hne Au
u yts u u ºtý W ðtË ÚtÞt Au. u ðtM u u u e÷e ºt ntuÞ tu u e qò
qhe ÚttÞ tu u s{u. íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt su ytx÷t{tk ftuE Ë{trÄðt¤tu
Au, òu ntuÞ tu fi÷tË{tkÚte e÷e ºt ÷tðu.
íÞthu W{huX t s útñý k ÷t÷ fhe u Ë{trÄðt¤t n t u{ u íft¤
Ë{trÄ ÚtE y u u fi÷tþ{tk Þt. Ae ©eS{nthts tuÕÞt su t ¼õ u
tu÷tðtu íÞthu t ¼õ u tu÷tÔÞt. u ytðe u ntÚt òuze u ©eS{nthts
yt ¤ Q¼t hÌtt. íÞthu ©eSyu fÌtwk su Ëthe ½tuze nw [t÷ e ntuÞ u u
iÞth fhe u {u ý iÞth ÚtE u ytðtu. u ©eS{nthts t fnuðt «{týu
iÞth ÚtE u ytÔÞt. u u ©eSyu fÌtwk su {u y{hu÷e òytu y u íÞtkÚte
e÷e ºt ÷E u tfe Úte Íx ytðòu. Ae u y{hu÷e hV [tÕÞt u esu
r ðËu e÷e ºt ÷E u ytÔÞt. u ©eS{nthts u e÷e ºt tu ztu ytÃÞtu. u
{nthtsu u útñý u tu÷tðe u e÷e ºt tu ztu ytÃÞtu. u útñý qò fhe u
sBÞtu. Ae W{huX t nrh¼õ n t u{ýu {nthts u ¼thu ¼thu hËtuEytu
yt e u Ëðuo ËtÄw u s{tze u qò fhðt ytÔÞt u ¼thu ¼thu ½huýtk ð u
÷tÔÞt u ©eS{nthts u nuhtÔÞtk u yth e W the. u Ë{u ©eS{nthtsu
«ËÒt ÚtE u fÌtwk su {thu ftkE òuEyu tu fnuòu. y u esu r ðËu ý eò
u t{ t nrh¼õ n t u{ýu hËtuE yt e. Ae u ý ©eS{nthts e
qò fhðt ytÔÞt su u{ýu {nthts u ¼thu ¼thu sheÞt e ð nuhtÔÞtk u
Ëtu t tk ½huýtk ¼thu ¼thu nuhtÔÞtk u fuþh [k e ytz fhe u u tuht
ÄhtÔÞt u ©eS{nthts e yth e W the y u Ëðuo ËtÄw e fuþh [k u fhe
qò fhe u w» t nth nuhtðe u ð Ëðuo ËtÄw u ytuZtzâtk. qò fÞto Ae
©eS{nthts e yt ¤ Ëðuo uXt.
382
yuðe he u ºtý r ðË ËwÄe qò ÚtE y u [tuÚtu r ðËu ©eS{nthtsu
u{ u qAâwk fu {thu ftkE òuEyu Aeyu. òuEyu tu fnuòu. íÞthu u{ýu fÌtwk
su {nthts y{thu ftkE òuE wk Úte, Äwk Ët wfq¤ Au ý {nthts yuf w:¾
Au. íÞthu ©eS{nthts W tð¤t ÚtE u tuÕÞt su þwk w:¾ Au ? íÞthu u{ýu
fÌtwk su yt k ÷t÷ u Ë{trÄ ÚtE Au u u y{thu Ët[ððtu zu Au u w:¾ Au.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su Ë{trÄ õÞthÚte ÚtE Au. íÞthu u{ýu fÌtwk su,
{nthts y{u ytÔÞt u s r ðËu {u u u fi÷tË{tk e÷e ºt ÷uðt {tufÕÞt
Au íÞthÚte u u Ë{trÄ ÚtE Au. íÞthu ©eS{nthts fnu yu u Ëtksu ynª
Ë¼t{tk ÷tðòu.
Ae yu u Ëtksu Ë¼t{tk ÷E u ytÔÞt íÞthu Ëðuo Ë¼t Q¼e ÚtE íÞthu
{nthtsu fÌtwk su Q¼t Úttþtu rn. yu tu Ë{trÄðt¤t u ynª ÷tðu Au u u
÷tðe u ©eS{nthts tËu ËwðhtÔÞtu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su ftuE
Ë{trÄðt¤tu Au su yt su Ät{{tk Þtu tu e u tAtu ÷tðtu. íÞthu u Ë¼t{tk
ËÂå[ t k Mðt{e uXt n t. u íft÷ Ë{trÄ fhe u u yûthÄt{{tk Þt u
íÞtk Ëðuo Xuftýu òuÞwk ý u íÞtk {¤u. íÞthu tAt Ë{trÄ{tkÚte ©eS{nthts
tËu ytÔÞt u fÌtwk su nu {nthts, u tu yûthÄt{{tk Úte. íÞthu ©eS{nthtsu
fÌtwk su [ti ÷tuf{tk su su MÚtt Au u Ätk òuE ytðtu y u yu ßÞtk ntuÞ
íÞtkÚte ÷tðtu. íÞthu Mðt{e Ätk MÚtt òuE u ytÔÞt u fÌtwk su yu tu õÞtkÞ
Au rn.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su yü ytðhýu Þwõ yuðwk úñtkz u u Ëðuo
Xuftýu swytu íÞthu u{ýu Ëðo Xuftýu òuÞwk ý u ntÚt ytÔÞtu. íÞthu yu
Mðt{eyu yt ¤ sE u fÌtwk su {nthts yu tu õÞtkE ntÚt ytÔÞtu íÞthu
©eS{nthtsu fÌtwk su y k fturx úñtkz Au u y k Y u fhe u u u {u swytu.
íÞthu u ËÂå[ t k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwk su nu {nthts, {tht
t{ t « t u fhe u {thu Ë{trÄyu fhe u yuf úñtkz{tk r Au ý eòk
úñtkztu{tk {the r Úte u fu{ fhe u òô.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su Ëðo yð th t fthý Ëðtuo he ¼ ðt òu
{w u ©eËnò k Mðt{e {éÞt ntuÞ tu u{ u « t u fhe u {tht{tk yuðwk yiïÞo
ytðu su nwk Ëðuo úñtkz u òuô yuðtu ËkfÕ fhtu. íÞthu u{ýu u ËkfÕ fÞtuo.
383
íÞthu íft÷ y k Y u ÚtÞt. y u y k MðY u fhe u y k úñtkz u òuÞtk u
tAtk Ëðuo MðY ytðe u tu t u rð»tu Ë{tE Þtk. Ae ©eS{nthts tËu
ytÔÞt u fÌtwk su nu ©eS{nthts, íÞtk tu ntÚt ytÔÞtu. íÞthu ©eS{nthtsu
fÌtwk su yûthÄt{{tk òytu íÞthu u{ýu fÌtwk su {nthts yûthÄt{{tk tu sE
ytÔÞtu Awk. íÞthu ©eS{nthts fnu Vhe u òytu. íÞthu tAt Vhe u Þt u
yûthÄt{{tk Ëðuo {wõ tu u fÌtwk su yt tu õÞtkE ntÚt ytð tu Úte. íÞthu u
{wõ u fÌtwk su ©eS{nthts tËu {u tAt òytu íÞthu { u ntÚt ytðþu.
Ae ytð tk ytð tk fi÷tþ ËtUËht eféÞt íÞthu u k ÷t÷ ¼q÷tu
zâtu Útftu tuzt tuz fh tu n tu ý {th sz tu ntu tu. uðt{t ËÂå[ t k
Mðt{e íÞtk eféÞt yux÷u u{ e Aðtzu [tÕÞtu u íft÷ yt un{tk ytÔÞtu
u ©eS{nthts u u ÷tøÞtu u fi÷tþ{tkÚte e÷e ºt ÷tÔÞtu n tu u
©eS{nthts yt ¤ {qõÞtk. íÞthu ©eSyu fÌtwk su õÞtk Þtu n tu ? íÞthu
uýu fÌtwk su nu ©eS{nthts, {u fÌtwk ntuu wk su fi÷tþ{tk e÷e ºt ÷uðt ò.
Ae nwk Þtu u yt e÷e ºt ÷tÔÞtu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su [th r ðË
ËwÄe ðth fu{ ÷t e. thtu rðïtË htÏÞtu ntu tu yt útñý {he ò u !
ºtý W ðtË ÚtÞt n t u [th eò Útt yux÷u Ët W ðtËu tu útñý ¬e
{he ò . ý esu XuftýuÚte e÷e ºt ÷tðe u s{tzâtu.
íÞthu k ÷t÷ fnu su nwk ¼q÷tu ze Þtu n tu. tuzt tuz tu ½ýe fhe
ý ¼q÷tu zâtu u {th sz tu ntu tu yux÷u þwk fhwk. íÞthu ©eS{nthts
fnu fu{ fhe u ytÔÞtu. íÞthu k ÷t÷ fnu fu ftuEf ËtÄw yûthÄt{{tk Þt
n t u {the tËu ytð t u fi÷tþ ËtUËht eféÞt. u{ u {U uÏÞt uÚte
ynª u{ e ðtkËu ÚtE u yt un{tk ytÔÞtu u yt ztu ÷tÔÞtu. íÞthu
©eS{nthtsu W{huX t þkfh W tËf útñý u ztu ytÃÞtu u fnu su {u
ftuE ntztu fi÷tþ{tk òytu Atu ? íÞthu uýu fÌtwk su ©eS{nthts, { u tu
fi÷tþ e ¾ h Úte.
íÞthu ©eS{nthts fnu su rþð wk Ät{ Au u rþð e ¼Âõ fhu u un
{qfu u íÞtk òÞ {txu { u ftuE r ðË þkfh tk þo ÚttÞ Au fu Úte Útt tk
? íÞthu uýu fÌtwk su nu {nthts, { u tu ftkE Útt wk Úte. íÞthu ©eS{nthts
fnu su yt k ÷t÷ tu ftuE ntztu rþð wk t{ ÷u tu Úte u rþð e qò
384
fh tu Úte u {t¤t ý rþð e Vuhð tu Úte, u u fi÷tþ{tk [th r ðË ËwÄe
hne ytÔÞtu. íÞthu u útñý fnu su nu ©eS{nthts, u Ätu {thtu « t
Au. yu{ fne u nw ytùÞo t{ tu nðtu. u ©eS{nthts u fnu su { u
{thtuu ytr© fhtu. íÞthu ©eS{nthtsu u u ð o{t Ähtðe u tu t tu ytr©
fÞtuo. Ae u útñý ©eS{nthts e »ttuzTþtu [thÚte qò fhe u M wr fhe
yt k t{ tu nðtu. Ae u Ëk½ ytÔÞtu n tu uýu ½ýe Ät{Äq{Úte qò fhe
u òuE u {nthts ½ýwk htS ÚtÞt. Ae u hò {t e u Ëðuo tu t tu t{ s t
nðt. >>h77>>
yuf Ë{u htrºt u rð»tu ©eS{nthts yûthytuhze{tk Ztu÷eÞt W h
rðhts{t n t. u Ë{u {wõ t k Mðt{e u tu÷tÔÞt yux÷u Mðt{e ytÔÞt.
íÞthu ytË t¾e u u W h uËtÞto u ©eS{nthts u Mðt{e fnu su { u
þt Ëthw tu÷tÔÞtu. íÞthu ©eS{nthtsu tu t tËu su Ëuðf ytr f {týËtu
uXt n t u{ u nth ftZe {qõÞt y u {wõ t k Mðt{e u fÌtwk su { u yuf
ðt fnuðe Au. íÞthu {wõ t k Mðt{e ntÚt òuze u tuÕÞt fu fntu {nthts.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk fu Mðt{e { u u ðt { tþu ? íÞthu Mðt{eyu fÌtwk
su nt {nthts { tþu. yux÷u ©eS{nthts tuÕÞt fu nu {wõ t k Mðt{e yu
ðt { tÞ uðe Úte. íÞthu {wõ t k Mðt{e fnu su, nu {nthts, { u tu
{thtu rðïtË Au suÚte { tþu {txu ðt fntu.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su yt tu t¤t k Mðt{e nw {tuxt Au. u yuf
MðY u yûthÄt{ Y ÚtE u Ëðuo {wõ tu u Ähe hÌtt Au u esu MðY u fhe u
whw»ttu¥t{ thtÞý e Ëuðt{tk hÌtt Au. u ºtesu MðY u fhe u yûthÄt{ t {wõ tu u
¼ ðt t {rn{t tu tuÄ fhu Au. y u [tuÚtu MðY u fhe u ynª hÌtt Au u
ðt { u { tþu. íÞthu {wõ t k Mðt{e ntÚt òuze u tuÕÞt fu nt {nthts
{ tþu. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk fu tu t¤t k Mðt{e fnu u{ fhòu. Ae
{wõ t k Mðt{e fnu su Xef {nthts. tu t¤t k Mðt{e fnuþu u{ fheþ.
Ae sht ðth uËe ©eS{nthts u u ÷t e tu t u ytË u {wõ t k
Mðt{e ytÔÞt, u ©eS{nthts tuZe Þt. y u Mðt{e ytË u ËqE Þt.
y u esu r ðËu Ëðth{tk tu t¤t k Mðt{e qò fhe u {wõ t k Mðt{e tk
þo fhðt ytÔÞt. yux÷u {wõ t k Mðt{eyu tu t¤t k Mðt{e u ytË
385
t¾e E u tuÕÞt su Mðt{e uËtu. íÞthu tu t¤t k Mðt{e fnu fu Mðt{e nwk
{the yt ¤ ytË W h rn uËwk. íÞthu {wõ t k Mðt{eyu nw tÛÞ
fhe u ytË W h uËtÞto u fÌtwk su ©eS{nthtsu { u fÌtwk Au su tu t¤t k
Mðt{e fnu u{ fhòu.
íÞthu tu t¤t k Mðt{e tuÕÞt su Mðt{e {u tu Ëðo ðt u Ëk Òt Atu.
{txu u{tk { u þwk fnuðwk. íÞthu {wõ t k Mðt{e fnu fu tuÞ ý { u su
sýt wk ntuÞ u fntu. íÞthu tu t¤t k Mðt{e fnu fu ©eS{nthts MðÄt{
sðt t Au u {thtu ý un rn hnu {txu {the su ftkE qò Útt wM f
t wk su ftkE ftuE u yt ðt wk ntuÞ u yt tu u ©eS{nthts e Ëuðt {u Ë¾t
¼tðu fhtu Atu u nðu tË ¼tðu Ëuðt fhtu.
íÞthu u ð[ {wõ t k Mðt{eyu íft¤ {tLÞwk y u h½wðehS{nthts
Útt yÞtuæÞt«Ët S{nthts u {wõ t k Mðt{eyu tu÷tÔÞt, y u W {ýt
th t ytuhzt e ytuËheyu tx t¾e u u W h Òtu ¼tE u uËtze Mðt{eyu
tu t tk ftÔÞ tk wM f y u eòk wM f yhÄtuyhÄ Òtuð ¼tE u ðnU[e
ytÃÞtk. u Ae tu t t ËtÄw u qò yt ðt e n e u ðnU[e yt e. y u
eS ðt tu t u fne n e u {wõ t k Mðt{e fh t nðt. >>h78>>
yuf Ë{u ©eS{nthts Sðt¾t[h t h th{tk ËtÄw u hnuðt e ytuhze u
rð»tu htrºt u Ë{u Ztu÷eÞt W h tuZât n t. u htrºt t th ðt ðt t Ëw{thu
t tswo fhe u yuf htð¤ n tu u hðts ÷E u tu t u ½uh fe o tu÷ðt
{tkzâtu íÞthu u fe o Ëtk¼¤e u ©eS{nthts tuZât n t u Ztu÷eÞt W h
uXt ÚtÞt u yuf fe o Ëtk¼éÞwk u eswk fe o u htð¤ tu÷e hÌttu íÞtk
©eS{nthts u e tËu Þt u ½ze ðth Q¼t hÌtt ý u e ð]Â¥t fe o {tk
«u{u fhe u òuztE Þu÷e u ¾ h ze rn su ©eS{nthts ÄtÞto Au, y u
ºteswk fe o tu÷ðt {kzâtu íÞtk ©eS{nthts u eXt íÞthu ©eS{nthts u ntÚt
òuze u fnu su yíÞthu ykÄthu {nthts {u õÞtkÚte ytÔÞt ?
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su {thtk «u{ tk fe o Ëtk¼¤e y{thtÚte
hnuðtýwk rn {txu the tËu ytÔÞt. íÞthu uýu Ztu÷eÞtu tÚthe eÄtu u u
W h ©eS{nthts u rðhts{t fÞto yux÷u ©eS{nthts fnu su fe o tu÷tu.
íÞthu u htð¤ Q¼tu ÚtE u ntÚt{tk hðts ÷E yt½tu tAtu ¾Ë tu òÞ u
386
hðts ð tze fe o ©eS{nthts yt ¤ tu÷ tu òÞ u yu he u [th fe o
©eS{nthts yt ¤ tuÕÞtu íÞtk u t tze«tý ýtE Þt y u Í¤¤¤
«ftþ u¾týtu u u «ftþ u rð»tu r ÔÞ ®ËntË W h {ntþtu¼tÞ{t
©eS{nthts e {q u¾týe y u Ëðo yð th ©eS{nthts e M wr Útt
qò fhu Au u ftuE {nthts e yth e W thu Au yuðe he u u¾týwk Útt {tuxt
{tuxt uð u úñtr f u ý ytðe {nthts e «tÚto t fhu Au yuðe he u u
htð¤ u yuf ½ze ËwÄe u¾týwk Ae ©eS{nthtsu u wk tðzwk Ít÷e ÄkÄztðe u
fÌtwk su t tswo - t tswo íÞthu u un{tk ytðe u tuÕÞtu su nu ©eS{nthts
yu{ sðt eÄtu.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su wk ½e Þtu n tu fu þwk ðtYk ? íÞthu uýu
Äe nfef fne tðe íÞthu ©eS{nthts fnu fu wk nu u fhe u fe o tuÕÞtu
tu wk u ytðwk y÷tirff yiïÞo u¾týwk u fnu su ytðwk su u¾týwk u «{týu
nðuÚte y{ u yuðt Ë{ssu íÞthu uýu fÌtwk su ytðe tu {the Ë{sý ntu e
ý nðuÚte {thwk r ÔÞ Y u¾týwk u «{týu Ë{Sþ. Ae ©eS{nthts
ytuhzeyu ytðe u tuZe s t nðt. >>h79>>
yuf Ë{u ©eS{nthts W¥tht th t ytuhzt e ytuËheyu rðhts{t
n t. íÞthu Ät Ë T whw su úñt k Mðt{e, [i LÞt k Mðt{e, ¼ðt t k Mðt{e
ðiã ytr {tuxt {tuxt ËtÄw u tu÷tÔÞt íÞthu u Ëðuo Ë¼t{t ytðe u uXt.
íÞthu Ëðuo «íÞu ©eS{nthts fnu su t t¾t[h t ÔÞðnth wk {wk E sðt wk
ft{ ytÔÞwk Au u ftuE {wk E òÞ tu y{thu sðwk zu. yu{ fne u
{wõ t k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e u ©eS{nthts fnu su yt ËtÄw{tk {u
qAtu ftuE {kz¤ ËtÄw wk òÞ u{ Au ? rn tu y{thu sðwk zþu. íÞthu
u{ýu {kz¤ t {tuxuht ËtÄwytu u qAe òuÞwk ý ftuEyu nt fne rn. íÞthu
{wõ t k Mðt{eyu Útt úñt k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwksu y{u tu qAe
òuÞwk ý ftuE sðt e nt tz t Úte y u {nthts {u qAe u {tuf÷tu
tu ¼÷u.
Ae ©eS{nthtsu Äe {kz¤eytu u qAe òuÞwk íÞthu ftuEfu fÌtwk su {thu
¼ýðwk Au, ftuE fnu su {thu ÷¾ðwk Au u ftuE fnu su {thu úkÚt þtuÄðt Au u
ftuEf fnu fu {thu ðu wk ft{ Au. yu he u W¥th ytÃÞt ý sðt e ftuEyu nt
387
fne rn. íÞthu úñt k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwk su yuf òu e òÞ uðt
Au. íÞthu ©eS{nthtsu qAâwk su fÞt òu e òÞ uðt Au ? íÞthu u{ýu fÌtwk
su tu t¤t k Þtu e òÞ uðt Au. íÞthu ©eS{nthts fnu su u{ u tu÷tðtu,
íÞthu uzðt s th {týËu u òu e u ytË u ¾ h ftZe u fnu su {nthts u
u{ u ytË u Úte. íÞthu úñt k Mðt{eyu ©eS{nthts u fÌtwk su W {ýu
¾¤¾¤eyu òu ËtÄðt òÞ Au tu u íÞtk nþu, yux÷u uzðt s th {týË
W {ýu ¾¤¾¤eyu Þtu.
íÞtk tu t¤t k Mðt{e htsÞtu ËtÄ t n t íÞtk uýu fÌtwk su { u
©eS{nthts tu÷tðu Au. íÞthu Mðt{e tne ÷q ztk uhe ©eS{nthts tËu
ytÔÞt. ý Mðt{e Þtu ËtÄu uýu fhe u þheh q ¤wk u ©eS{nthts u ntÚt
òuze u ÷t e u uXt u fÌtwk su {nthts þt ft{ Ëthw tu÷tÔÞtu Au ? íÞthu
©eS{nthtsu tu t¤t k Mðt{e u {kw E sðt e ðt fhe u¾tze u fnu su
{thtu htS tu ntuÞ tu òytu y u {u Þtu ËtÄðt tu yÇÞtË fhtu Atu
yux÷u { u fu ðwk ½xu u{ Úte, ý Ëðuo {kz¤ðt¤t u qAâwk u ftuEyu sðt e
nt tze rn, {txu yð~Þ wk ft{ Au u {u òytu tu Ëthwk, rn tu y{thu
sðwk zþu.
íÞth Ae ©eS{nthtsu qAâwk su {tht {kz¤{tk ËtÄw fux÷t Au?
íÞthu tu t¤t k Mðt{eyu fÌtwk su {tht {kz¤{t ËtÄw ºteþ Au. íÞthu {nthts
fnu su u ËtÄw {tht ¼u t ytðþu fu rn ? íÞthu Mðt{eyu ©eS{nthts u
fÌtwk su {tu qAtu òu ytðu tu. íÞthu ©eS{nthtsu u Mðt{e t {kz¤ t
ËtÄw u fÌtwk su yt Ëðuo uXt Au u{tkÚte Mðt{e ¼u t {wk E òytu u Q¼t
Úttytu . íÞthu ºteþ{tk Ú te Ët ËtÄw Q¼t ÚtÞt. íÞthu ©eS{nthtsu
tu t¤t k Mðt{e u fÌtwk su ytðtu nðu y{ u {¤tu. íÞthu «Út{ tu t¤t k Mðt{e
{éÞt. u Ae Ët ËtÄw ©eS{nthts u {éÞt. íÞthu úñt k Mðt{e
©eS{nthts u fnu fu nwk fnu tu n tu u tu t¤t k òu e òÞ uðt Au.
íÞthu ©eS {nthtsu fÌtwk su Mðt{e tu y{thu rðïtË Au u {u uðwk
ftÞo ntuÞ ý Mðt{e t tzu rn. yu{ fne u ÷tzw t Útt {tuxe t u
©eS{nthtsu tu÷tÔÞtk u fnu su tu t¤t k Mðt{e u t t¾t[h t ft{ Ëthw
{wk E {tuf÷eyu Aeyu u ðtM u yts y{thtu Útt¤ fhtu u ¼u¤t Ët ËtÄw u
388
yuf tu t¤t k Mðt{e yu{ sý ytX wk y{tht Útt¤{tk s{ðt wk fhòu u
ËhË{tk ËhË fhòu. yu{ fne u ËÂå[ t k Mðt{e u ©eS{nthtsu fÌtwk su
tu t¤t k Mðt{e e qò fhðe Au {txu w» t nth fhe u ÷tðòu. Ae Útt¤
iÞth ÚtÞtu yux÷u ©eS{nthts u s{ðt tu÷tÔÞt íÞthu tu t¤t k Mðt{e u
©eS{nthts fnu su {tht Ët ËtÄwyu Ërn s{ðt ytðtu. u ©eS{nthts
ytÚt{ýt th u ytuhzu ytÚt{ýu {w¾th®ð u s{ðt uXt u tu t¤t k Mðt{e u
tu t u ËL{w¾ W {ýu {tuZu uËtzât u u{ t [th ËtÄw u tu t e tËu
Âûtýtr hV uËtÞto u ºtý ËtÄw u W¥thtr hV s{ðt uËtzât.
íÞthu tu t t Útt¤{tkÚte {uËw -s÷u e- Uzt- hVe-{ s t ÷tzw-¾tkz t
÷tzw-Ëw hVuýe-½u h-Vw÷ðze-nrhËtu- nªðztk-¼SÞtk- t z-þehtu- whe- ehks-
Ëtfh e Ëw¾ze-xtu ht tf-ytr ¼thu ¼thu uò t t¾u÷ fðt Útt Ëðuo
þtf Útt yÚttýtk u ©eS{nthts s{ t òÞ u «Ët e tu t¤t k Mðt{e
ytr ËtÄw u nu Úte yt t òÞ u Ë¼t Ënw þo fhu u ©eS{nthts Ëthe
uXu sBÞt u ËtÄw u s{tzât. Ae ©eS{nthtsu [¤w fhe {w¾ðtË s{e
shtðth Ë¼t{tk uËe Ë¼t u QXðt e yt¿tt fhe u þÞ u yÚtuo yûth
ytuhzeyu ÄtÞto.
u tuh Ae ºtesu ntuhu ©eS{nthts òøÞt u ftu ¤t fhe
{w¾th®ð ÄtuE s¤ t fhe u [t¾zeyu [ze u W {ýt th u ytuhzu
ytu Ë he{tk Ztu ÷ eÞt W h rðhts{t ÚtÞt. íÞthu ËtÄw Ëðu o Útt Ëðu o
nrh¼õ e Ë¼t ¼htE u {nthts e yt ¤ uXe. u Ë{u tu t¤t k Mðt{e
u{ t ËtÄwyu Ërn ©eS{nthts e qò fhðt ytÔÞt. íÞthu ©eS{nthts
fnu su ytðtu Mðt{e qò fhtu. yux÷u Mðt{eyu ©eS{nthts u «Út{ ¼t÷ u
rð»tTu [k e yh[t fhe u {æÞu fwkfw{ tu [tk ÷tu fÞtuo u w» t nth t¼e
ËwÄe t ÷tk t uhtðe u {q eh¾ tk yth e W the y u u{ t ËtÄwyu ý
©eS{nthts e {q u Ó Þ{tk Äthe Ae ©eS{nthts Q¼t ÚtE u
tu t¤t k Mðt{e u {éÞt u At e{tk [hýth®ð ytÃÞtk yu he u yu{ t
ËtÄw u ý {éÞt u [hýth®ð ý At e{tk ytÃÞtk. íÞthu Mðt{eyu ntÚt
òu z e u fÌtw k su nu ©eS{nthts y{u ft÷u Ëðth{tk [t÷þw k . íÞthu
©eS{nthts fnu su Mðt{e {thwk þheh n{ýtk sht f]þ ÚtE Þwk Au {txu
u-[th r ðË Ae þheh sht Ëthwk ÚttÞ yux÷u [t÷òu.
389
íÞth Ae ºtý r ðË Þt Ae Mðt{eyu sðt e hò {t e íÞthu
©eS{nthtsu t fne u fnu su nS u-[th r ðË hntu. yu{ fh tk fh tk
r íÞ «íÞu Mðt{e sðt e yt¿tt {t u y u ©eS{nthts sðt u rn. íÞthu
uh{u r ðËu Mðt{eyu u{ t ËtÄw u fÌtwk su ©eS{nthts tu yt ý u htÏÞt e
tý fhu Au ý yts tu fuzâtu tkÄe iÞth ÚtE ©eS{nthts tËu [t÷tu u
hò ÷Eyu. íÞthu W {ýt th u ytuhzu ©eS{nthts Ë¼t fhe u uXt n t
íÞtk Mðt{e Útt u{ t ËtÄw fuzâ tkÄe iÞth ÚtE u ytÔÞt u ntÚt òuze
©eS{nthts tËu hò {t e. íÞthu ©eS{nthts fnu fu ft÷u nrh¼õ e
hËtuE Au u s{e u ËtÄw Ëðuo e qò fhe Ae ft÷u Ëðth{tk [t÷òu.
Ae ytð u r ðË ©eS{nthtsu suðtu nu÷u r ðËu Útt¤ fhe u Mðt{e
Útt u{ t ËtÄw u s{tzât n t uðtu s Útt¤ fhtðe u s{tzât. u fnu su
Mðt{e nðu yt ýu ÍtÍu ntzu ¼u t ÚtEþwk {txu Ëthe uXu s{tu u u{ t
ËtÄw u ý ½ýtu yt ún fhe u s{tzât. y u tu u [¤w fhe u {w¾ðtË s{e u
«Ët e tu {w¾ðtË Mðt{e u ytÃÞtu. Ae ©eS{nthts Ztu÷eÞt W h uXt u
Mðt{e u fnu fu ytðtu qò fhtu. íÞthu Mðt{eyu qò fhe yth e W the.
Ae {wõ t k Mðt{e- ñ
ú t k Mðt{e-[i LÞt k Mðt{e-r íÞt k Mðt{e ytr
{tuxt {tuxt Ë T whw e ý qò fhe u ©eS{nthts u {éÞt. Ae ytË u
sE iÞth ÚtE ©eS{nthts tËu Ë¼t{tk ytÔÞt u ©eS{nthts u kzð T
fhe u ÷t e Ëðo Ë¼t u {Mfth fhe u [tÕÞt. íÞthu ©eS{nthts Mðt{e
W h yr «ËÒt ÚtÞt. u tu t¤ k Mðt{e u fnu su Mðt{e {u t{ sðwk
hnuðt ãtu. u ÷tÄtX¬h u {wk E {tuf÷þwk. u ft{ fhe ytðþu {txu {u hntu
u ÔÞtðntrhf ft{ Au yux÷u ÷tÄtuX¬h fhþu yu{tk { u þwk {tuf÷ðt. yuðwk
©eS{nthtsu fÌtwk íÞthu Mðt{e tAt ðéÞt. y u ytË u qò rð uhu {u÷e u
Ë¼t{tk ytÔÞt. íÞthu tu t¤t k Mðt{e u tu t e y wð]r {tk nw ð o t òuE u
©eS{nthts ½ýt htS ÚtÞt. {txu yu{ su y wð]r {tk ð uo u t W h
©eS{nthts nw htS ÚttÞ Au. >>h80>>
yuf Ë{u ©eS{nthts yûth ytuhzeyu rðhts{t n t u Ë{u
Ëtu{÷t¾t[h Útt t t¾t[h Útt Ëwht¾t[h Útt y÷iÞt¾t[h Útt
{t hÄtÄ÷ Útt ÷tÄtX¬h Útt nhSX¬h ytr f nrh¼õ tu ©eS{nthts
390
tËu ytÔÞt, u u ÷t e u uXt íÞthu ©eS{nthtsu qAâwk su {u Ät fu{
ytÔÞt ? íÞthu u{ýu fÌtwk su nu ©eS{nthts yt ýu {kr h wk ft{ [t÷u Au
u fzeÞt týt rð t uXt Au u ¾týu ÚÚth ftZu÷ zât Au, ý ðhËt
ðhË tu Úte yux÷u ÷tuftu ftun ntkfðt {kzât Au {txu ftuý tzwk òuze u ÚÚth
÷tðu. y u ðhËt ðhËu tu Ënw u w:¾ {xu, rn tu Äe wr Þt ðhËt
rð t w:¾e Au, y u týe rð t Ëe{{tk swðth- tshtu ytr {tu÷ ËwftÞ Au.
{txu {u f] t fhtu tu ðhËt ÚttÞ. u Ënw nrh¼õ u ý Ëw¾ ÚttÞ. u
W tËe {xu. {txu f] t fhe u ðhËt fhtu tu Ëthwk.
íÞthu ©eS{nthts fnu fu $ÿ ftuÃÞtu Au u ðhËt rn ÚttÞ. íÞthu Ëðuo
nrh¼õ tuyu fÌtwk nu ©eS{nthts, $ÿ ý {the yt¿tt{tk u ðtM u yu u
yt¿tt fhtu tu ÚttÞ. íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su yu u ftkE ðhËt fÞto e
{hS Úte. íÞthu t t¾t[hu fÌtwk su nðu yt ýu QXtu. yt{tk ftkE
©eS{nthts e {hS Úte. Ae Ënw {nthts u u ÷t e u
tu t¤t k Mðt{e u ytË u Þt. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su fu{ ytÔÞt ? íÞthu
t t¾t[hu fÌtwk su {thu þo u u yuf ft{ ý Au ux÷t Ëthw ytÔÞt Aeyu.
íÞthu Mðt{e uytu u fnu su {thu su ft{ ntuÞ u fntu. íÞthu uytuyu
©eS{nthts yt ¤ ðhËt t e nfef fne n e u Mðt{e u fne
Ëk¼¤tðe u fnu su Mðt{e {u Þt fhtu tu Äw w:¾ {xe òÞ.
íÞthu Mðt{e fnu su {u ©eS{nthts tËu Þt n t ? íÞthu u{ýu
fÌtwk su nt Þt n t. íÞthu Mðt{e fnu su {u ðhËt t {nthts u fÌtwk
íÞthu ©eS{nthtsu { u þwk fÌtwk ? íÞthu u{ýu fÌtwk su $ÿ ftuÃÞtu Au {txu
ðhËt rn ÚttÞ. yu{ ©eS{nthtsu y{ u fÌtwk ? íÞthu Mðt{e uytu u fnu
su ©eS{nthts e {hS Úte. nª tu $ÿ r [thtu þwk fhu. íÞthu u nrh¼õ tu
Mðt{e u fnu su ðhËt rn ÚttÞ tu wr Þt Äe w:¾e Úttþu Útt nrh¼õ tu
ý ðhËt rð t w:¾ t{þu {txu {u f] t fhtu tu ðhËt ÚttÞ tu Ëthwk.
íÞthu Mðt{e fnu su ©eS{nthts e yt¿tt rð t {thtÚte ðhËt ÚtE þfu
rn fu{fu {nthts e {hS ðhËt fhðt e Úte y u ðhËt fhwk tu {nthts
fwhtS ÚttÞ. u ðtM u {tu Útt y{tu Ëðuo ©eS{nthts e {hS y wËth
ð eoyu tu Ëw¾, rn tu w:¾.
391
Ae t t¾t[h ytr Mðt{e tËu uXt u ½ze ðt tu Ëtk¼¤e u íÞtkÚte
ËÂå[ t k Mðt{e tËu Þt íÞthu Mðt{e ðtzt{tk n t. u u ÷t e u Ënw
uXt. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk fu fu{ ytÔÞt ? íÞthu uytu fnu su Mðt{e ðhËt
Úte ðhË tu u Ät nrh¼õ tu Útt eò { w»Þ, þw, ûte ytr ðhËt
rð t nw w:¾ t{u Au {txu {u Þt fhtu tu Ënw Ëw¾e ÚttÞ u {nthts
{kr h [ýtðu Au u fzeÞt týt rð t ¾tuxe ÚttÞ Au, {txu ðhËt fhtu tu
¾týu ÚÚth ftZu÷ zât Au u ÷tuf týe ÷tðu. ðhËt rð t uytu Ënw
tu tu t tu ftuË ntkfe u týe tðt {kzât Au ?
íÞthu ËÂå[ t k Mðt{eyu qAâwk su {u ðhËt Ëthwk ©eS{nthts tËu
Þt n t ? íÞthu fnu nt, ý {nthtsu fÌtwk su #ÿ ftuÃÞtu Au {txu ðhËt
rn ÚttÞ. íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e fnu su {u tu t¤t k Mðt{e tËu Þt
n t íÞthu uytu fnu nt Þt n t. íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e fnu su { u
tu t¤t k Mðt{eyu þwk fÌtwk ? íÞthu uytu fnu su {nthts e {hS ðhËt
fhðt e Úte yux÷u {thtÚte ðhËt fu{ ÚtE þfu, rn tu $ÿ tu ftkE ¼th
rn, yu{ tu t¤t k Mðt{eyu y{ u sðt eÄtu. íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e u
nrh¼õ tu u fnu su $ÿ u tu nwk Ëthe uXu Ë{òðwk ý ©eS{nthts { u ðZu
u{tk {u ËntÞ fhe þftu u{ Atu ? íÞthu u nrh¼õ tuyu Mðt{e u fÌtwk su
{ u ©eS{nthts ðZþu tu y{u {nthts e M wr fheþwk ý { u ðZðt
rn Eyu {txu {u $ÿ u Ëthe uXu Ë{òðtu íÞthu Mðt{e fnu su $ÿ u tu
nwk Ëthe uXu Ë{òðeþ. ý {nthts e ef Au.
íÞthu t t¾t[h ytr fnu su ©eS{nthts e ef {u ht¾þtu rn,
u $ÿ u Ë{òðe u fhtu ðhËt . íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e ytf¤t ÚtE u $ÿ
tËu Þt. íÞthu u $ÿ u e t e W h uXtu n tu u Mðt{e $ÿ u txwk {the u
fnu su Ëðo wr Þt w:¾e ÚttÞ Au u tS ðhËt fh tu Úte. íÞthu th{u½ u
¾ h ze u u {u½ yhË hË tu÷ðt {kzât su ftu tu ðhËðt tu ðthtu Au,
su tu ðhËðt tu ðthtu ntuÞ u ðhËðt {kztu. rn tu yt $ÿ t nt÷ uðt nt÷
Útþu. íÞthu su tu ðthtu n tu u ðhËðt {kzâtu u {tuxe Äthtyu nznz týe
zðt {kzâtk.
392
u ð¾ u ©eS{nthts yûthytuhze{tk tuZât n t u òøÞt u fnu su
ytðt òuhÚte þt t þç ÚttÞ Au ? íÞthu úñ[the htS Útft ©eS{nthts u
fnu t nðt, su nw Ëthtu ðhËt ÚttÞ Au. íÞthu ©eS{nthts fnu su yt
ðhËt fh th ftuý ? yu{ fne u {tuxe ntf {the. íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e
$ÿ e tËu Q¼t n t u tAt ðtzt{tk ytð t hÌtt y u ðhËt ðhË tu kÄ
ÚtE Þtu.
©eS{nthts yûthytuhzeyuÚte ytðe u W {ýt th e ytuËheyu
Ztu÷eÞt W h uXt u Ëðuo ËtÄw u tu÷tÔÞt íÞthu ËÂå[ t k Mðt{eyu { {tk
òÛÞwk su nðu ©eS{nthts { u ðZþu yu{ { Ëw t Ërn Ë¼t{tk ytðe
uXt. u t t¾t[h Útt Ëtu{÷t¾t[h ytr f nrh¼õ ý ytðe {nthts u
u ÷t e uXt. íÞthu u Ë{u ©eS{nthts yr ytf¤t ÚtE u tuÕÞt su
ytðtk yð¤tk ft{ fhu u fhðt w k ntu Þ u fhu Au u rð»tu fne u
ËÂå[ t k Mðt{e u nw ðZât. íÞthu ËÂå[ t k Mðt{eyu Ëtu{÷t¾t[h Útt
t t¾t[h Ët{wk òuÞwk. íÞthu Ëtu{÷t¾t[h Útt t t¾t[h tuÕÞt su {nthts
yu{ u þt Ëthw ðZtu Atu. íÞthu ©eS{nthts fnu su ytðtk u ytðtk QÄtk ft{
fhu Au u u{ u fÌtt rð t fu{ ¾ h zu u fÌtt rð t fu{ [t÷u ?
yu{ fne u Q¼t ÚtE u tuÕÞt su ftk tu yu yð¤tk ft{ t fh tht ËtÄw
ynª hnu rn u ftk tu y{u ynªÞtk hneyu rn. yu { fne u
ËÂå[ t k Mðt{e u ftZât u ¾¤¾¤eÞtu Q he u Ët{t ftkXt W h {tuxt ÚÚtht
W h sE u ËÂå[ t k Mðt{e ytË ðt¤e u uXt. u þheh Äwk hwrÄhu fhe u
¼htE Þwk u Ëðuo ð]Â¥tÞwk ©eS{nthts e {q u rð»tu òuze eÄe y u
{nthts e {q u rð»tu Ëk÷ø ÚtE u y¾kz ¼s fhðt {kzât. u ¼s
fh tk fh tk yt¾e ht ðe e E u esu r ðËu tuh [zât u ¼t hðt
{tË e É w u ÷eÄu zftu ½ýtu zâtu uýu fhe u Äe s{e nw e u Mðt{e
uXt n t u ÚÚthtu ý ytfhtu ÃÞtu uýu fhe u Mðt{e wk þheh ý ¤ðt
{kzâwk u hË nw ÷t e, ý ©eS{nthts e {q Äthe u ¼s tu th
qxðt eÄtu rn u yr þu {q u rð»tu òuztE Þt u þheh{tk hË u
zft wk w:¾ nw.
393
u Ë{u ©eS{nthts yûth ytuhze{tk ¼hr ÿt{tk tuZât n t u yf¤tE
Þt u òøÞt. ò e u uXt ÚtE u fÌtwk su úñ[the W tð¤t W tð¤t týe
÷tðtu. y{ u nw hË ÷t e Au. íÞthu úñ[the xtZt týe e ÷tuxe ¼he u
÷tÔÞt u ©eS{nthtsu eÄwk y u ð¤e týe {k tÔÞwk u eÄwk tu ý hË
Ae e rn. ð¤e ºteS ð¾ týe ÷tððt wk ©eS{nthtsu fÌtwk u Ëtk¼¤e
úñ[theyu fÌtwk su ðthu ðthu týe {tk tu Atu u hË Úte Ae e fu fu{ ?
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su týe tðwk Au u u tu t t Úte.
íÞthu {hS t òý tht yux÷u h S¼tE u {eÞtkS ©eS{nthts e
«Ët e wk xtZwk s¤ Ëtfh t¾u÷wk u u ÷E u ËÂå[ t k Mðt{e tËu Þt u
Mðt{e u fÌtwk su ©eS{nthtsu {tht Ëthw «Ët e wk týe {tufÕÞwk Au u
Ëtk¼¤e u þheh{tk su hwrÄh ef¤u÷wk u e zft t t e su ezt n e u
Ë{tE E u htS ÚtE u «Ët e wk týe eÄwk yux÷u þheh{tk su hË e
ezt n e u {xe E. yux÷u ©eS{nthts yûth ytuhze{tk r htßÞt n t
íÞtk hË {xe E u yf¤t{ý ý {xe E.
y u esu r ðËu ¼Âõ {t t wk ©tØ ytÔÞwk u ¾eh u htux÷e e hËtuE
fhtðe u fÌtwk su ËÂå[ t k Mðt{e fÞtk Au yu u ßÞtk ntuÞ íÞtkÚte uze ÷tðtu.
yu{ u s{tzeyu íÞthu {eÞtkS u h S Þt u ËÂå[ t k Mðt{e u uze
÷tÔÞt. íÞthu {nthtsu Útt¤ s{e u ËÂå[ t k Mðt{e u s{ðt uËtzât u
©eS{nthtsu fÌtwk su tËztu ÷tðtu u tËztu ÷tÔÞt. yt ¤ {u÷e u u{tk ¾eh
htux÷e ehËe u ËÂå[ t k Mðt{e u fÌtwk su nðu Mðt{e s{tu. íÞthu Mðt{e
s{ðt {kzât. u ehË thtyu u-ºtý ðth ehMÞwk íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk
nðu ht¾tu, Mðt{e u ðË{wk ÷t þu yux÷u Mðt{eyu [¤w fhe u týe eÄwk. íÞthu
©eS{nthtsu fÌtwk su htÄtðtðu òytu. uÚte ©eS{nthts u u ÷t e u
ËÂå[ t k Mðt{e htÄtðtðu s t nðt. >>h81>>
yuf Ë{u ©eS{nthts W {ýt th t ytuhzt e ytuËheyu Ztu÷eÞt
W h W {ýu {w¾th®ð u rðhts{t n t. u tu t t {w¾th®ð e yt ¤
ËtÄw Útt nrh¼õ tu e Ë¼t ¼htE u uXe n e u ðiÞt nkË h{ tðýwk
fh t n t. íÞthu «u{t k Mðt{e fe o tuÕÞt su
394
>> fuþu òô eÞtk htuõÞtu ½x >> fuËu òô eÞtk >>
ftkÄu ft{heÞtk u ntÚt {U ÷fwzeÞtk >> ðtkËwhe òðu ðt÷tu s{w t fu xðt
>> fuËu òô >> >>1>>
u Ëtk¼¤e u rËØt k Mðt{e u ËkfÕ ÚtÞtu su ©eS{nthts e {q { u
u¾tÞ Au ý yu {q fuðe nþu ? íÞtk íft¤ u¾týe. ~Þt{ {q u ¾tkÄu
ft{he u fuzu þª ze ¾tuËu÷e y u u ÷k hðt u ntÚt{tk Vw{ftðt¤e {tuh÷e
ðòzu yuðe {q rËØt k Mðt{e u u¾týe u rËØt k Mðt{e u ©eS{nthts e
{q u¾t e n e u yt¤Ëe E u ©ef]»ý e ~Þt{{q u¾týe. u òuE u
Mðt{e nw yf¤týt ý ©eS{nthts e {q u¾tÞ rn u ~Þt{{q
u¾tÞ. u þheh{tk hËuðtu ð¤e Þtu ý ~Þt{ {q u¾t e yt¤Ëe rn
u nw {qkÍtýt.
u òuE ©eS{nthts {hf {hf nË t òÞ. u òuE u «u{t k Mðt{e u
yu{ ÚtÞwk su yt ýwk tðýwk Ëtk¼¤e u nMÞt. Ae rËØt k Mðt{eyu ntÚt
òuze u ©eS{nthts e rð k e ½ýe fhe su nu ©eS{nthts, nðu ytðtu ËkfÕ
ftuE r ðË rn fhwk {txu {the su {q u¾t e n e u u¾tztu. íÞthu
©eS{nthts e {q u¾týe yux÷u yf¤t t u {qkÍt t yt¤MÞt. íÞthu
©eS{nthtsu Mðt{e u tu÷tðe u fÌtwk su fu{ ÚtÞwk.
íÞthu rËØt k Mðt{eyu fÌtwk su «u{t k Mðt{e fe o tuÕÞt u Ëtk¼¤e u
{ u ËkfÕ ÚtÞtu su u {q ¼ ðt fuðt nþu ? íÞthu ~Þt{{q u¾týe u
{the {q u¾t e yt¤Ëe E yux÷u nwk nw {qkÍtýtu. íÞthu ©eS{nthtsu
Ënw Ë¼t u fÌtwk su W tËf tu ytðt ntuÞ yux÷u Ënw Ë¼t{tk n t u Ëtk¼¤e u
ytùÞo t{e Þt íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su tu t t Rü uð rð t Ëðo
yð th e {q ytu u¾tÞ tu ý yf¤tÞ u {qkÍtÞ y u ßÞthu tu t t
Rü uð e {q u¾tÞ íÞthu þtkr ÚttÞ u htS ÚttÞ yu ¾ht W tËf tu Ä{o
Au yu{ ©eS{nthts tu÷ t nðt. >>h8h>>
yuf Ë{u ©eS{nthts yûth ytuhze{tk r hts{t n t íÞtkÚte
k ts¤eyu fqðu tðt ÄtÞto u fqðt ftkXu tòuX W h {nthts©e t t n t
u Ë{u ÷tzw t Útt {tuxe t ytr fu ©eS{nthts tk þo fÞtO íÞthu {tuxe tyu
÷tzw t ytr ztuËeytu u ðt fhe su yt Ë{u yt ýtk {tuxtk ¼tøÞ su tu eytu t
395
suðe «tÂó ÚttÞ Au u tu eytu t suðtu yt k Au u tu eytu t suðwk Ëw¾ Au
u tu eytu t suðwk fÕÞtý ÚttÞ.
yu ðt ©eS{nthts©eyu t tk t tk Ëtk¼¤e. Ae {nthts tne
[t¾zeyu [Ze u yûthytuhzeyu ÄtÞto u Ztu÷eÞt W h r htßÞt. u Ë{u
úñ[the Útt¤ ÷E u ytÔÞt yux÷u ©eS{nthts Ztu÷eÞuÚte Q he [tf¤t
W h uXt. íÞthu úñ[theyu t÷t{tk ntÚt ÄtuðhtÔÞt u ©eS{nthts s{ðt
{kzât. íÞthu úñ[the ntÚt{tk Y{t÷ ÷E {t¾eytu Wztððt ÷tøÞt u
©eS{nthts u fÌtwk su yts yt nrh¼õ tu Útt¤ Au u u{ýu fÌtwk Au su
©eS{nthts Ëthe uXu s{u. íÞthu {nthts Ëthe uXu sBÞt. u Au÷e ðthu
qÄ tf whe u Ae ¼t u qÄ sBÞt. íÞthu qÄ fZe u u{tk òÞV¤ ytr f
uò t t¾e fZtu fhe u úñ[the ÷tÔÞt u fnu su ©eS{nthts ytx÷wk
qÄ eytu.
íÞthu ©eSyu qÄ t fÞwO yux÷u ©eS{nthts t W ÷t ntuXu qÄ tu
Ätu¤tu tuhtu ze hÌttu n tu u þtu¼t nw ¼thu ytðe yux÷u Ëðuoyu Ëthe uXu
þo fÞtO. u Ae ©eSyu [¤w fÞwO. yux÷u úñ[theyu Y{t÷ ytÃÞtu. íÞthu
©eS{nthts ntÚt ftuht fhe {w¾ðtË s{e u tuZe Þt. u tuh Ae ºtesu
ntuhu ò e ftu ¤t fhe s¤ t fÞwO.
Ae [t¾zeyu [Ze ytÚt{ýt th u ytuhzu Ztu÷eÞt W h r htßÞt
íÞthu ÷tzw t Útt {tuxe t ytr f Ëðo tEÞwk ©eS{nthts u þo u ytÔÞtk u
{nthts yt ¤ Ëðo tEÞtu e Ë¼t ¼htE uXe. íÞthu ÷tzw t Útt {tuxe t u
fÌtwk su ytx÷t r ðË ÚtÞt y{the ðt tu {u Ëtk¼¤e Ë{t { fÞtuo ý ftkE
Ë{ßÞtk rn u Ë{sý tu he u tu he hne. íÞthu ©eS{nthts©e u
÷tzw tyu fÌtwk su þe ðt Ë{òýe Úte u fntu.
íÞthu ©eS{nthts tuÕÞt su y{u k ts¤eyu t t n t íÞthu {u
tuÕÞtk su tu eytu t suðtu yt k u tu eytu t suðwk Ëw¾ u tu eytu t suðwk
fÕÞtý Úttþu yu{ {u fÌtwk u {the tu he Ë{sý Au. u tu eytu t suðwk
fÕÞtý tu ftuEf yÄ{eo {týË ytðe {tht tu¤t wk týe eþu u wk ý
Úttþu u {thu ½uh ¤ , ½tuzt ytr f Útt ð]ût Au u yûthÄt{ u t{þu.
íÞthu {tht fÕÞtý e tu þe ðt fnuðe ? y u {u tu nsw tu eytu t suðt
396
fÕÞtý u tS zâtk Au yu s {the tu he Ë{sý Au. y u {tuxt
yð thtr f yt h th t V¤eyt{tk ÷tuxe u {tÚtu [hýhs [ztðe òÞ Au
yuðtu tu yt ¼qr{ft tu {rn{t Au. y u y k fturx úñtkz t f to su {q¤
«f]r u whw»t Útt ðihtx whw»t Útt úñt Útt $ÿ [kÿtr f uð Útt ïu îe ,
ÿeft©{, ðifwkX t, Útt tu÷tuftr f Ät{ t {wõ {tht h th{tk ytðu÷t
Au u nw {rn{t òýe {tÚtu [hýhs [Ztðu Au u {u tu ztk h t Vtu ht
suðwk su tu eÞwk wk fÕÞtý u u RåAtu Atu yu s {the yýË{sý Au. yu{
©eS{nthtsu ðt fhe íÞthu Ëðuo tEytu ytùÞo t{e u áZ r ùÞ fh tk
nðtk. >>h83>>
yuf Ë{u rËØt k Mðt{e ©eS{nthts wk æÞt fh t uÚte u{ u yu{
ÚtÞwk su ytðe y¥th, [k , w» e Ëw kÄ õÞtkÚte ytð e nþu ? ðthw, íÞthu
yu{ýu tu t t ËkfÕ Úte Ë{tÄt fÞwO su yt h th{tk ©eS{nthts e qò
ÚttÞ Au u e Ëw kÄ ytð e nþu. yu{ fh tk fh tk h th{tkÚte Mðt{e tu u
÷û{e t u Útt htÄt t u Þt. tu ý Ëw kÄe ytððt {kze. íÞthu u ËkþÞ
Útfe {tË u {tË Ae rËØt k Mðt{eyu tu t¤t k Mðt{e u qAâwk su { u
Ëw kÄ ytðu Au u þu e ytð e nþu ? íÞthu tu t¤t k Mðt{eyu fÌtwk su {u
©eS{nthts wk æÞt fhtu Atu u e Ëw kÄe ytðu Au. yu{ fÌtwk ý ËkþÞ
{xâtu rn. y u ©eS{nthts W¥th t th t ytuhzt e ytuËheyu Ztu÷eÞt
W h W¥tht u {w¾th®ð u rðhts{t n t.
u Ë¼t òuE u rËØt k Mðt{e Ë¼t{tk uXt y u { u Ëw kÄ ytðu Au
u þu e ytð e nþu yuðtu tu t u ËkfÕ n tuu. u yk hò{e ýu u{ tu ËkfÕ
òýe u ©eS{nthtsu u W h ðt fhe, su yûthÄt{{tk su ¼ ðt e r ÔÞ
{q rðhtsu Au u {q e [k , w» , y¥th rð uhuÚte t»to tu Útt y k
yûth{wõ {nthts©e e ¼thu ¼thu ð Útt ½huýtk rð uhuÚte qò fhu Au uðt
su r ÔÞ {q ¼ ðt u y k fturx úñtkz{tk ßÞtk tu t e RåAt ytðu íÞtk
yð th Ähu Au u { w»Þ ytfth ÚttÞ Au u { w»Þ Y su ¼ ðt u{ wk su
æÞt fhu u æÞt u « t u fhe u su yûthÄt{ u rð»tu su qò ÚttÞ Au u
qò e Ëw kÄ ynªÞtk æÞt fh tht ¼õ u ytðu Au. ytðe ©e{w¾Úte ðt
Ëtk¼¤e u rËØt k Mðt{e tu ËkþÞ {xe s tu nðtu. >>h84>>
397
yuf Ë{u ©eS{nthts r Þ{ e yuft þe u r ðËu W {ýt th t
ytuhzt e ytuËheyu Ztu÷eÞt W h W {ýu {w¾th®ð u rðhts{t n t, u
tu t t {w¾th®ð e yt ¤ Ëðuo ËtÄw Útt úñ[the, t»to tu Útt uþ uþ t
nrh¼õ y u tEytu yu Ëðuo uXtk n tk. íÞthu u Ëðuo t Ët{e áÂü fhe u
tuÕÞt su yts r Þ{ e yuft þe Au. {txu Ënw rðþu»t r Þ{ ÕÞtu. yux÷u
yt ¤ su Ë T whw uXt n t u «Út{ r Þ{ ÷uðt {kzât. Ae {wõ t k Mðt{eyu
r Þ{ ÷eÄtu su yt úkÚt fhwk Awk u qhtu fhðtu. íÞthu ©eS{nthts htS ÚtÞt.
y u úñt k Mðt{eyu ytX fe o ðtk fhðtk uðwk r Þ{ ÷eÄwk. íÞthu
«u{t k Mðt{e tuÕÞt su nu {nthts {tht [rhºt e M{]r ht¾ðe. yux÷u
«u{t k Mðt{eyu fÌtwk su nwk r íÞ ytX fe o ðtk fheþ. yu he u Ënw r Þ{
÷u t nðt.
yux÷t{tk rËØt k Mðt{e u yu{ ËkfÕ ÚtÞtu fu {thu yr fXý{tk fXý
r Þ{ ÷uðwk, suýu fhe u ©eS{nthts ½ýtk htS ÚttÞ. Ae tAt Ëðo r Þ{
÷uðt {kzât íÞthu ËÂå[ t k Mðt{eyu r Þ{ ÷eÄwk fu {thu ytË ðt¤e u
uËðwk u Mðtr{ thtÞý Mðtr{ thtÞý yuf th ¼s fhðwk. suðt yt Ë¼t{tk
©eS{nthts r htsu Au uðe u uðe {q e y¾kz M{]r ht¾ðe. u {nthts
Ë¼t{tkÚte Útt¤ s{ðt òÞ, yÚtðt eS r¢Þt fhðt òÞ u r¢Þt fhe u
tAt Ë¼t{tk Äthu íÞthu áÂü u yk h{tkÚte th ÷tðe {q Ët{wk òuðwk ý
u rð t eò tÚto òuðt rn yu r Þ{ ht¾ðwk.
íÞthu ©eS{nthts «ËÒt Útft tuÕÞt su yt r Þ{ Ëðo r Þ{ fh tk
fXý, fu{fu ftþeyu sE u ftþeÚte u îthft ËwÄe kzð T fhe u òÞ u fXý
rn. y u Þ¿t fhe u Äe ]Úðe{tk Þ¿tþt¤t fhe t¾u u ý fXý rn.
y u [th ðu fkXu fhðt u ý fXý rn. un u Ëqfðe t¾ðwk u ý fXý
rn ý u fh tk ¼ ðt e {q e y¾kz M{]r ht¾ðe u nw fXý Au.
yu{ ©eS{nthtsu ðt fhe. u Ëtk¼¤e u rËØt k Mðt{e u { Ëw tu ÚtÞtu su
{thu y¾kz ¼ ðt e M{]r ht¾ðe u yt Ëðuoyu r Þ{ ÷eÄtk u tu [th
{rn t ËwÄe ht¾ðtk Ae rn, ý {nthtsu fÌtwk fu ¼ ðt e {q e y¾kz
M{]r ht¾ðe u fu{ Ë{sðwk ?
398
u ½tx ©eS{nthtsu yk Þto{e ýu òýe u u W h ðt fhe su y¾kz
M{]r ht¾u tu u ht¾ th u r hk h M{]r hnu. yux÷u rËØt k Mðt{e u yu{
ËkfÕ n tu u {xe Þtu u tu u yu{ ËkfÕ fÞtuo fu nðuÚte {thu r ðË
QøÞtÚte u ytÚtBÞt ËwÄe {q e y¾kz M{]r ht¾ðe. Ae Mðt{e esu
r ðË ËqÞo QøÞtÚte M{]r yr ¾xftÚte ht¾ðt {kzât u ÷û{e t u Þt
íÞthu ¼kztheyu fÌtwk su týe ÷E u ÷tux tkÄe yt tu. yux÷u Mðt{eyu týe
÷E u ÷tux{tk huzâwk u {q e M{]r ht¾ðt u ÷eÄu týe ÷tux{tk ðÄthu k¾tÞwk.
íÞthu ¼kztheytu ðZðt {kzât u fnu su ytðt u ytðt sz suðt Þto [tÕÞt
ytðu Au.
yux÷u ½kxeyu ¤ t n t u{ýu tu÷tÔÞt su Mðt{e ynª ytðtu ½kxeyu
uËtu. yux÷u Mðt{e ½kxe t t¤t W h {q Äthe u ¤ðt uXt. yux÷u {q u
rð»tu ð]Â¥t hnuðt ÷t e. íÞthu nw òuh fhe u ½kxe u týe uýu fhe u þhehu
hËuðtu ðéÞtu u Ët{t su ¤ðt uXt n t u{ýu hËuðtu ÷wR tÏÞtu. Ae
¤ tk ¤ tk ½ô ¾qxe Þt íÞthu {t ¼õ u fÌtwk fu Mðt{e t ý ft ðt
[t÷tu, íÞthu Mðt{e u yu{ ÚtÞwk su {q e M{]r ht¾ðe u fXý Au, fu{ su
tð¤eÞt e Ëtuxe ft ðt sþwk tu {q ¼q÷e sðtþu u {q Ët{e áÂü ht¾þwk
tu t ý nª f tÞ.
íÞthu {t ¼õ u fÌtwk fu, yt tð¤ e Ëtuxe ft tu. u ft tk sht {q
¼q÷e sðtÞwk Ae yuðtu ¾xftu htÏÞtu su yts ËwÄe {q e M{]r ht¾ðt wk
n wk ý sht rðM{] ÚtE E {txu yts yt¾e ht M{]r ht¾ðe. Ae ht u
Qk½ ytððt {kze yux÷u ËÂå[ t k Mðt{e t t ðt {kzât u f÷tf u
ËwÄe tçÞt íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e fnu fu nðu tu Aqxftu fh u t tu htÏÞ u
QXe òytu. yu{ f[ðtE u tuÕÞt íÞthu rðïtí{t k Mðt{e fnu su Mðt{e
ynª ytðtu. íÞthu u{ t t ðt {kzât. u ÍtÍe ðth ËwÄe tçÞt
yux÷u u{ýu ý t tze.
íÞthu rËØt k Mðt{e u yu{ ÚtÞwk su yíÞth ËwÄe tu ð]Â¥t ht¾e ý nðu
fu{ Úttþu ? Ae Q¼t Q¼t ð]Â¥t {q {tk ht¾e u r ðË QøÞtu íÞtk ËwÄe
ht¾e u ©eS{nthts Ëðth{tk yûth ytuhze{tkÚte W {ýtk th t ytuhzt e
ytuËheyu ÄtÞto yux÷u Mðt{eyu ©eS{nthts Ët{wk òuÞwk íÞthu ©eS{nthtsu
399
rËØt k Mðt{e Ët{wk òuÞwk yuðe he u yuf ½ze ËwÄe òuE hÌtt íÞthÚte Mðt{e t
Ó Þ u rð»tu r hk h {q hnuðt ÷t e u y¾kz ¼s Út wk nðwk. >>h8 >>
yuf Ë{u ©eS{nthtsu Ëðo ËtÄw- t¤t u yûth ytuhzeyu tu÷tðe u
yt¿tt fhe su Ënw ðtðze e ¾týu ÚÚth ftZðt òytu u ËÂå[ t k Mðt{e
Útt rËØt k Mðt{e u yt¿tt fhe su ynªÚte týe t z t ¼he u {thu ðtðze e
¾týu tzt{tk ÷E sE u Ëðo u týe tðwk y u íÞtkÚte ytðtu íÞthu ¾tkýuÚte
ÚÚth wk tzwk ¼he u ytððwk. Ae u ðtðze e ¾tkýu týe ÷E s t u ÚÚth
tzu tk¾e ÷tð t u yuf r ðË Ëthwk ¾z n wk u {týfe ½tuze Ëthw u tzt{tk
{qfe u tu u ¤ Ëthw ¾z ðtZe u ÷tÔÞt.
u h th{tk Z ÷tu fhe u [t÷ tk ÚtÞt yu x ÷u {u { t t ½tu z t u
Ëtu{÷t¾t[hu ehe eÄwk u òuE u ËÂå[ t k Mðt{eyu ytf¤t ÚtE u fÌtwk su
yt ¾z ftu ý u t¾e eÄw k ? yu tk {t- t þw k ¾tþu ? u Ëtk ¼ ¤e u
Ëtu{÷t¾t[h u ðË{wk ÷tøÞwk u ©eS{nthts yt ¤ htðu Þt u {nthts u
fnu su ËÂå[ t k Mðt{e y{ u yt{ fnu Au u t¤tu ¼tkzu Au. yu{
Ëtu{÷t¾t[hu ©eS{nthts yt ¤ VrhÞt fhe. íÞthu {nthts fnu su yu
ËÂå[ t k Mðt{e u tu÷tðtu u Mðt{e õÞtk Au u ytðwk QkÄwk fhe u uËu Au.
íÞthu ËÂå[ t k Mðt{e ytÔÞt. yux÷u ©eS{nthts ðZðt {kzât yux÷u
Mðt{e t ft {tkÚte ÷tune ef¤ðt {tkzâw u {tk t ÚtE Þt u h th e zu÷e
yt ¤ yufZt¤eÞt{tk ¾tx÷u Ëq t.
y u Sðtu¾ t[h {tk t n t u u òuð t Ëthw ntÚt{tk Aze ÷E u
©eS{nthts yufZt¤eÞt tËu ytzt yð¤t Vhu u fnu su t t¾t[h Útt
Ëtu{÷t¾t[h-Sðt¾t[h {tk t Au u òuðt sEyu. íÞthu rËØt k Mðt{e
ËÂå[ t k Mðt{e e Ëu ð t{tk n t u { u Ëk f Õ ÚtÞtu su yt Mðt{e
©eS{nthts t fuðt yuftkr f ¼õ {tk t Au u{ u òuðt Úte ytð t y u
Sðtu ¾t[h u{ t ¼õ Úte u u òuðt òÞ Au.
yu{ ËkfÕ rËØt k Mðt{e u ÚtÞtu u ©eS{nthts tu Sðt¾t[h u
òu E ytðe u yûth ytu h ze{tk ÄtÞto . íÞtk Ëtu { ÷tu ¾ t[h tu Õ Þt su
ËÂå[ t k Mðt{e tu yz k e u¼ýwk ftuE wk {t u s rn íÞthu {nthtsu
Ëtu{÷t¾t[h u fÌtwk su ytuÕÞtu {tk tu zâtu Au tuÞ yu tu fuz {qf t Úte ?
400
yu{ fÌtwk u ð[ tu t u Ëthwk ÷tøÞwk. Ae ©eS{nthts fnu su
ËÂå[ t k Mðt{e e Ëuðt{tk ftuý Au ? íÞthu rËØt k Mðt{e ytðe u fnu su
ËÂå[ t k Mðt{e nw {tk t Au u un hnu u{ Úte. íÞthu ©eS{nthtsu
÷tzw t Útt {tu x e t u tu ÷ tðe u fÌtw k su ¼thu ¼thu u ò t tk ¾ e u
ËÂå[ t k Mðt{e Ëthw ht fhtu.
Ae u ht fhe u {nthts tËu ÷tÔÞtk. íÞthu ©eS{nthtsu shtf
ht e u «Ët e fhe u rËØt k Mðt{e u yt e u fÌtwk su òytu ËÂå[ t k u
yu ht tytu. yux÷u u{ýu íÞtk sE u fÌtwk su {tht Ëthw ht fhtðe u
«Ët e e fhe u ©eS{nthts©eyu yt e Au íÞthu w h k QXe u
ËÂå[ t k Mðt{eyu ht eÄe. e u {nthts©e u þo u ytÔÞt íÞthu
©eS{nthtsu fÌtwk su Mðt{e { u ftkE ðË{wk ÷tøÞwk ? íÞthu ËÂå[ t k Mðt{eyu
fÌtwk su t {nthts, ðË{wk ftkE Úte ÷tøÞwk ? yu tu {thtu Mð¼tð Au u yu{
ÚtE òÞ Au. Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su nðu htÄtðtðu òytu. ytðwk
©eS{nthts wk ð[ Ëtk¼¤e u «ËÒt Útft htÄtðtðu ©eS e {q Äthe u s t
nðt. >>h86>>
yuf Ë{u ©eS{nthts h th{tkÚte {wõ t k Mðt{e, r íÞt k Mðt{e,
[i LÞt k Mðt{e u úñt k Mðt{e Ërn htÄt ðtðu ÄtÞto u ðtðÚte W {ýe
hV ÄtuheÞt u ftkXu yuf ytk t ¤u {k[ W h ytË t¾e u rðhts{t
ÚtÞt. u ½zeyuf ÚtÞt Ae ËÂå[ t k Mðt{e [th ft[e fuhe ÷tÔÞt u
©eS{nthts yt ¤ {qfeÞwk íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk fu fuhe u ÄtuE u ËwÄthtu
yux÷u u Mðt{eyu u fuheytu u ËwÄthe u {tkne {eXwk tk¾e týe e ¾xtþ ftZe
tk¾e r [tuðe u Ae {nthts yt ¤ Ähe.
íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk fu yt{tk ¤ ý ntuÞ tu Xef íÞthu ¤ ý
÷uðt Ëthw {týË {tufÕÞwk u h th{tkÚte ¤ ý ÷E u {týË ytÔÞwk. yux÷u
u ËwÄthu÷ fuhe{tk ¤ ý ¼u¤ÔÞwk u ÷ thuf s{e u tuÕÞt su yt tu
t t¾t[h s{u uðe Au. yu{ fne u t t¾t[h u tu÷tÔÞt. u {týË uzðt
Þw k yu x ÷u h th{tk Ú te t t¾t[h W tð¤t W tð¤t ytÔÞt. íÞthu
©eS{nthts fnu fu yt {thu s{ðt suðtu {tuh tu Au. íÞthu t t¾t[h fnu
fu nu {nthts, {thu ¾xtE W h hwr[ Au. íÞthu ©eS{nthts s{ t òÞ u
t t¾t[h u s{tz t òÞ. yu{ [thu fuhe tu {tuh tu yu he u sBÞt.
401
s{e u she Úttuze ðth Ae ©eS{nthts u s{ðt tu Útt¤ ytÔÞtu u
©eS{nthts s{ðt r htßÞt. u s{ tk s{ tk t t¾t[h u s{tzât. u
{wõ t k Mðt{e- tu t¤t k Mðt{e-r íÞt k Mðt{e- úñt k Mðt{e-[i LÞt k Mðt{e
yu Ät u «Ët e yt t òÞ y u s{ t òÞ. yu he u ©eS{nthts
Ëthe uXu sBÞt. s{e u [¤w fÞwO. ftu ¤t fhe u {w¾ðtË sBÞt. u Ae
{k [ W h yu f ½ze r htßÞt y u u Ë{u Úttu z tk {týË u ÷eÄu
©eS{nthts u nw Ëw¾ ytÔÞwk.
Ae ©eS{nthts {k[ W h tuZât. u Ë{u t t¾t[h ©eS{nthts tk
[hýth®ð t t n t u ©eS{nthts u ½ ytðe E u t t¾t[h wk
{tÚtwk ½ u ÷eÄu {e u ©eS{nthts tk [hýth®ð u yzâwk yux÷u ½{tk
«ftþ u¾týtu. u «ftþ{tk [th Úttk¼÷t u¾tÞt. u Úttk¼÷t nw þtu¼tÞ{t
u uòu{Þ u¾týt. u Úttk¼÷t ðå[u yuf yuðwk {tuxwk ®ËntË u¾tÞwk. u e
W {t ý uðtÞ yuðwk {ntËw¾{Þ ®ËntË W h Ëwk h Y t¤wk {¾{÷ wk
t ÷wk. u h ©eS{nthts r ÔÞ{q rðhts{t u¾týt y u nw þtu¼t
yufyuf htu{ u rð»tu fturx fturx ËqÞo wk us u þe ¤ t u Ëw kÄe ýwk yuðe ½ýe
þtu¼tÞu Ërn ©eS{nthts tk þo ÚtÞtk u u ¼u¤t y k yûth{wõ u
½ýe þtu¼tÞu Ërn u¾týt. u{tk ftuE [ w¼ows u ftuE yü¼ws u ËnMºt¼ws
Y u u¾týt. suÚte t t¾t[h u nw Ëw¾ ytÔÞwk.
Ae ßÞthu yk ð]Â¥t ÚtE íÞthu Võ ©eS{nthts e {q u¾týe.
eswk fþwk u¾týwk. yuðwk u ½ze r ðË hÌttu íÞtk ËwÄe t t¾t[h u u¾týwk.
Ae ©eS{nthts tuZât n t u ò e u ftu ¤t fÞto u Ae s¤ t fÞwO.
Ae t t¾t[h u s tzât. íÞthu ©eS{nthtsu t t¾t[h u qAâwk su { u
ftkE u¾týwk ? íÞthu u{ýu fÌtwk su nt {nthts. Ae t t¾t[hu su yt ¤
÷ÏÞwk Au u «{týu tu t t u¾ðt{tk ytÔÞt e ðt ©eS{nthts u fne
u¾tze. yux÷u ©eS{nthtsu fÌtwk fu {thtu sL{ Au íÞtk {thtu sL{ Au.
yu{ t t¾t[h u {nthtsu fÌtwk. u y{u Aeyu íÞtk {u Atu. su{ { u
yûthÄt{ u rð»tu y{u u¾týt u{ {u ý íÞtk Atu u y{u ynª Aeyu
tu {u ý ynª Atu.
402
ytðe he u t t¾t[hu ntÚt òuze u fÌtwk fu nu ©eS{nthts {u fÌtwk u{
Úte Ë{ò wk. nðu ytsÚte yu he u Ë{sþwk. yuðe he u ðt tu «Ëk ÚtE
hÌttu . yu x ÷t{tk ËÂå[ t k Mðt{e ytX tfe fu h e ÷E u ytÔÞt. u
©eS{nthts e yt ¤ {qfe. íÞthu ©eS{nthts fnu fu yt fuheytu ËwÄthtu.
íÞthu ¼ wSyu ËwÄthe u [eheytu fhe u ÷tÔÞt. u ©eS{nthts yhÄe [eh
s{ t òÞ u yhÄe [eh t t¾t[h u yt t òÞ. yu he u [th fuhe
©eS{nthts sBÞt u [th fuhe t t¾t[h u s{tze.
íÞthu úñt k Mðt{e fnu su t efhtu u sBÞt. ý eò ftuE u
yt e {txu kÂõ ¼u fÞtuo. {txu kÂõ ¼u tu nw tu»t fÌttu Au yu{
úñt k Mðt{eyu fÌtwk. íÞthu ©eS{nthts fnu fu y{u kÂõ ¼u Úte fÞtuo.
yt tux÷t htÏÞt Au. yu{ fne u ºtý tux÷t úñt k Mðt{e u ytÃÞt. u
ºtý tux÷t r íÞt k Mðt{e u ytÃÞt u u tux÷t [i LÞt k Mðt{e u ytÃÞt
u fnu su {wõ t k Mðt{e y{tht whw Au {txu u{ u rn yt eyu. yu{
fne u ©eS{nthts ½tuzeyu Ëðth ÚtÞt u t t¾t[h u ËtÄw tze{tk uXt
u {th {tk ytð tk ËtÄw y u t t¾t[h u q A âw k su {u At e At e
©eS{nthts ËtÚtu þe ðt fhe ? íÞthu t t¾t[hu tu t t MðÃ t{tk su
u¾týwk n wk u fne u¾tzâwk. u ðt Ëtk¼¤e u ËtÄw nw htS ÚtÞt. Ae
©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk Äth t nðt. >>287>>
Zzt{tk ©eS{nthts yûth{kr h{tk r htßÞt n t y u {wõ t k
Mðt{e ©eS tk þo u s t nðt. Ae {wõ t k Mðt{eyu ©enrh u qAâwk su
yk :fhý{tk þtkr ÚttÞ uðe ðt fntu. AeÚte ©eS{ntht su su «fthu
©e¼Âõ Ä{oÚte A iÞt wh{tk sL{ ÷eÄtu u t¤[rhºt fÞtO u ðt to u fnu t
nðt, u ð¾ u eSðth {wõ t k Mðt{e {nthts©e u fnu fu nwk tu þtkr ÚttÞ
u ð e ðt fhðt w k fnw k Aw k u {tu tu eS ðt fntu Atu . yu x ÷u
©eËnò k Mðt{e tu t u ½uhÚte eféÞt u ð {tk ùÞto fhe u ½ýtk ft¤Úte
fh t Þtu eytu u {éÞt u ð÷¾t ðo W h [Ze u ð ÷t¾ Þtu eytu u
ð ÷t¾ MðY u þo eÄtk u huf eÚttuo u tð fh tk fh tk ÷tus wh{tk
ytÔÞt u ðt Ëtk ¼ ¤e u {w õ t k Mðt{eyu ºteS ðth fÌtw k su nu
©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt , { u þtkr ÚttÞ uðe ðt fhtu.
403
íÞthu ©eS{nthts fnu {wõ t k Mðt{e wsht t nrh¼õ tu tu ft ¤
ytÔÞtu Au tu {tu w s ht {tk Vhðt òytu . ytðe ©eð] ¥ tt÷Þrðnthe
©enrhf]»ý{nthts e yt¿tt ÚtðtÚte tu t t {kz¤u Ërn {wõ t k Mðt{e
wsht {tk Vhðt {txu yuf tze{tk uËe u [tÕÞt. u{ u ð¤tððt {txu
r íÞt k Mðt{e Útt úñt k Mðt{e Útt tu t¤t k Mðt{e rð uhu {tuxt {tuxt
Ë T whwytu htÄtðtð ËwÄe Þt. íÞtk tÚthýtk tÚthe u Ë¼t{tk {wõ t k Mðt{e
rð uhu uXt. Ae tu t¤t k Mðt{eyu {wõ t k Mðt{e u qAâwk fu nu Mðt{e,
y[t f { u wsht {tk sðt e yt¿tt fhe u wk fthý þwk ? ftkE wsht {tkÚte
ft ¤ ytÔÞtu Au ?
íÞthu {wõ t k Mðt{eyu sðt ytÃÞtu su nwk ytsu ©eS{nthts e tËu
yûth ytuhze{tk Þtu n tu. íÞtk ©eS{nthts u {U fÌtwk su { u þtkr ÚttÞ
uðe ðt fhtu. íÞthu ©eSyu tu u A iÞt wh{tk Ä{o¼Âõ u ½uh sL{ ÷eÄtu
Útt t¤[rhºttu fÞtO uðe ðt fhðt ÷tøÞt. íÞthu {U eS ð¾ ©enrh u
fÌtwk fu { u þtkr ÚttÞ uðe ðt fhtu. íÞthu {nthtsu yÞtuæÞtÚte ½h tu íÞt
fhe ð {tk rð[hý fhe u ÷tus wh ÄtÞto íÞtk ËwÄe e ðt fhe tu ý {U Vuh
qAâwk su þtkr e ðt fhtu íÞthu {nthtsu yt¿tt fhe su wsht {tk òytu
yux÷u þtkr Útþu.
íÞthu tu t¤t k Mðt{e tuÕÞt su {wõ t k Mðt{e {u Ë{ßÞt rn. su
¼ ðt e ÷e÷t [rhºt{tk s þtkr hne Au u{ {nthts©eyu { u fne
tÔÞwk u s þtkr tu W tÞ Au.
ytðwk tu t¤t k Mðt{e wk ð[ Ëtk¼¤e u {wõ t k Mðt{e Ë{ßÞt su
þtk r tu W tÞ ©eS tk [rhºt tðtk Útt Ëtk ¼ ¤ðtk u s Au . Ae
{wõ t k Mðt{e htÄt ðtð{tk M t fhe u tze{tk uËe u [t÷ t ÚtÞt u Ëðo
Ë T whwytu {kr h{tk ytÔÞt u úñt k Mðt{e yûthytuhze{tk sE u ©eS tk
þo fhe u fnu t nðt fu þtk r Útðt e ðt {w õ t k Mðt{e u
tu t¤t k Mðt{eyu Ë{òðe {txu Ë{S u nw s r ÷ eh ÚtÞt Au {txu
u{ u tAt tu÷tðtu tu Xef.
ytðe Ë{ÞËq [ f ú ñ {w e ðtýe Ëtk ¼ ¤e u ©eS{nthts
{wõ t k Mðt{e u {týË {tuf÷e u tAt tu÷tð t n t. u {kr h{tk ytðe u yûth
404
ytuhzeyu ©eS{nthts tk þo fhe u yt k t{ t Ë t ðwk fe o tuÕÞt su,
Ëw¾ tÞ hu Mðt{e Ënò k ; « x whw»ttu¥t{ ©enrh. ytðtk [th fh t
nðt. u u Ëtk¼¤e u ©eS{nthts «ËL Út t nðt. >>288>>
yuf Ë{Þu ©eS{nthts t t¾t[h t h th{tk ÷ª zt e[u Ë¼t
fhe u uXt n t y u yuf Ëtfh t týe tu ðtxftu y u yuf ÷ª zt t hË tu
ðtxftu ¼he u {k tðe u tu t e tËu hnu÷t u ðtxft t týe{tk tu t e ytk ¤e
Vuhð t Vuhð t Ë¼t{tk uXu÷t {týËtu u qA t nðt fu Ëtfh wk týe {eXwk fu
÷ª zt wk týe {eXwk ? íÞthu {wõ t k Mðt{e tuÕÞt su Ëtfh wk týe {eXwk Au
y u ÷ª zt wk týe tu {eXwk rn ý fzðwk fnuðtÞ. íÞthu ©eS{nthts
tuÕÞt su su u {u {eXwk týe fntu Atu u Ëtfh wk týe eðtÚte htu ÚttÞ Au
y u su u {u fzðwk týe fntu Atu u týe eðtÚte htu {xe òÞ Au.
{txu yt÷tuf{tk rð»tÞ ¼tu ð tk {eXt ÷t u ý u sL{-{hý u
÷ût[tuhtþe u yt u Au {txu u Ëtfh t týe e uXu w:¾ yt th ÚttÞ Au
{txu u u {eXt òýðt. y u yt ÷tuf{tk Ä{o, r Þ{ t¤ðt ¼ ðt e
¼Âõ fhðe u fzðwk ÷t uAu ý uÚte ¼ðËt h t Vuht {xu Au u yûthÄt{ e
«tÂÃ ÚttÞ Au {txu fzðt týe e {tVf w:¾ {tºt tu tþ fhu Au {txu
Ëtfh t týeY rð»tÞ tu íÞt fhe u ¼ ðt tk [hýf{¤{tk «er fhðtÚte
Ëw¾ e «tÂÃ Útðt qðof ËkËth Ët h tu tþ ÚttÞ Au {txu sL{ {]íÞwÚte hrn
ÚtðtÞ Au. >>289>>
Zzt{tk y T¼w t k Mðt{e u tð ytðu u ÷û{eðtzeyu hnu u tð
Q hu íÞthu {nthts u þo u ytðu u {nthts ðt w fh t u Ëtk¼¤e u { Ëw tu
ÚttÞ su yt tð õÞtkÚte ytÔÞtu ? {nthts e ðt tu nw Ëthe ÚttÞ u Ëtk¼¤ðt
Ëthw yðtÞ nª. u {nthts kÂõ {tk ÷tzw ehËu u òuE u { Ëw tu ÚttÞ su
{nthts e «Ët e t ÷tzw sBÞt rð t hÌtt. òu s{ðt uËeyu tu {nthts
X ftu yt u u efu fhe u tk[ r ðË ËwÄe ytÔÞt u {nthts u k {tk ÷tzw
Vuhð t uÏÞt u s{ðt uËtÞ nª. u yk h{tk tý nw hnu.
Ae tu rð[th fÞtuo su s{ðt uËðwk u {nthts X ftu u u ¾{e
hnuðwk. yu{ { Ëw tu fhe u ðtzeyuÚte h th{tk ytÔÞt. íÞtk h th{tk ËtÄw u
s{ðt e kÂõ ÚtE n e u {nthts fuz tkÄe u ÷tzðt Vuhððt iÞth ÚtÞt
405
n t. íÞthu y T¼w t k Mðt{e kÂõ {tk s{ðt uXt u {nthts ÷tzw k {tk
ehËðt {kzât. u h½wðehS {nthts ntÚt{tk k¾tu ÷E u {nthts u ð
tk¾ t ytðu u ËtÄw tkË ÷E u yt ¤ tAu u [tÕÞt òÞ u {nthts
ËtÄw u ÷tzðt u t òÞ yu he u Vh t Vh t y T¼w t k Mðt{e uXt n t íÞtk
ytÔÞt u u{ u [th ÷tzw ytÃÞt. u {nthts Vuh Vh t Vh t ytÔÞt íÞthu
u ÷tzðt ytÃÞt. u {nthts [tÕÞt Þt. u u ÷tzw ý s{e Þt.
u ð¤e {nthts Vh t Vh t ytÔÞt u fÌtwk su ÕÞtu ÷tzðt, íÞthu
y T¼w t k Mðt{eyu t tze su {nthts nðu nª òuEyu. íÞthu {nthtsu
y T¼w t k Mðt{e u òuE u fÌtwk su ytkÏÞtu u ÷tzðt {t u Au, yu{ fne u u
÷tzðt ytÃÞt u {nthts [tÕÞt Þt. tAt Vh t Vh t ytÔÞt u fÌtwk su
u ÷tzðt ÕÞtu tu [hýth®ð yt eyu íÞthu u ÷tzw ÷eÄt. Ae {nthts
Vh t Vh t kÂõ {tk [tÕÞt Þt. u {nthts fnu t òÞ su yuf ÷tzw ÷u u u
yuf [hýth®ð yt wk u u ÷tzw ÷u u u u [hýth®ð yt ðtk yu{ fne u
[hýth®ð u t ytðu íÞtk y ¼ T w t k Mðt{e tËu ytÔÞt. u y ¼T w t k Mðt{e u
fÌtw k su yt {tk tu tu yu f ÷tzw ÷u tu u [hýth®ð yt ðtk íÞthu
y T¼w t k Mðt{eyu ÷tzðtu ÷eÄtu. íÞthu {nthtsu u [hýth®ð {M f{tk
ytÃÞtk u Vhe u kÂõ {tk Vh tk Vh tk y T¼w t k Mðt{e tËu ytÔÞt u ntÚt
{u÷ðt u u [hýth®ð yt ðtk íÞthu y T¼w t k Mðt{eyu ÷tzðtu ÷eÄtu.
÷E u {nthts Q¼t Au u s{e Þt íÞthu {nthtsu yuf [hýth®ð
{tÚtt W h {qõÞwk u [hýth®ð nuXwk {u÷e u eswk {M f W h {qõÞwk. íÞthu
{nthts fnu ntÚt yu X t Au u Ätu E u {tÚtt W h {q f þw k . íÞthu
y T¼w t k Mðt{eyu fÌtwk su yuXt u yuXt ntÚt {tÚtt W h {qftu u Ä{o t
ft{{tk Ze÷ nª. íÞthu {nthts nMÞt u h½wðehS {nthts z¾u n t u
ý nMÞt. Ae {nthtsu u ntÚt ½e t ¼hu÷t {tÚtt W h {qõÞt. íÞthu
h½wðehS {nthts nw nËðt {kzât. u {nthtsu nË tk nË tk úñ[the u
fÌtwk su týe ÷tðtu ntÚt ÄtuE tk¾eyu u nðu ÷tzðt ftuE rn ÷u. yu{ fne u
ytuËhe e ftuh W h uXt.
íÞthu úñ[theyu { Ëw tu ÚtÞtu su {nthts t ntÚt ½eðt¤t Au u týe
t¾þwk tu ÷ ux ÚtE sþu u ftuht fÞto ntuÞ tu Xef. Ae ÷tzw t tËuÚte
406
tsht tu ÷tux {k tÔÞtu u {nthtsu ÷tuxÚte ntÚt ftuht fÞto. Ae úñ[theyu
ntÚt ÄtuðhtÔÞt. u yt ¤ tòuX {uÕÞtu u tòuX W h Q¼t hÌtt u
[hýth®ð úñ[theyu ÄtuÞt. u ntÚt{tk Y{t÷ ytÃÞtu u {nthtsu ntÚt
ftu h t fÞto . u [t¾ze [i LÞt k Mðt{eyu {q f e u nu h e u {nthts
h½wðehS{nthts t ¾¼t W h ntÚt {u÷e u [tÕÞt. u qðo t ðtËw uð thtÞý t
ytuhzt yt ¤ {uze Au u W h ÄtÞto u Ztu÷eÞt W h {nthts r htßÞt u
W {ýtk [hýth®ð u ytÚt{ýwk {M f u Âûtýt w {w¾th®ð ht¾e u tuZât
u h½wðehS{nthts ð t¾ðt {kzât. u [i LÞt k Mðt{e {nthts tk [hý
t ðt {kzât. u y T¼w t k Mðt{e {tk t u yt ¤ ytðe u uXt u Ët{wk
òuE u {nthts ÷ thuf nMÞt. íÞthu h½wðehS {nthts u [i LÞt k Mðt{e
yu uW ý nMÞt. u {nthtsu fÌtwk su {tk t u ÷tzðt ¾tðt u Ëtht nª.
íÞthu y T¼w t k Mðt{e tuÕÞt su {nthts { ntÚt hÌtwk nª. u {nthts u
u ÷t e u QXe u [tÕÞt Þt u ©eS{nthts tuZe s t nðt. >>290>>
yuf ð¾ ©eS{nthts yûth¼wð {tk Ztu÷eÞt W h r hts{t n t.
íÞtk u [th { w»Þ uXt n t. u «u{t k Mðt{e uXt n t. íÞthu {nthts
Mðt{e Ët{wk òuE u tuÕÞt. su {u ¼ýtu Atu u ¼ýðwk hnuðt ãtu u fe o fhtu
u t÷, Mðh tu { u ytðzu Au u {u tu ºtý ðhr ËthMð ¼ÛÞt Atu.
íÞthu Mðt{eyu ntÚt òuze u fÌtwk su {nthts, { u fe o fh tk fu{ ytðzu nwk
ftkE ª ¤ ¼ÛÞtu Úte. íÞthu {nthtsu fÌtwk su ª ¤ wk þwk ft{ Au? y{u
fneyu u{ fhtu. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su {wõ t k Mðt{e úñt k Mðt{e u e
yt ¤ nwk þwk ý he{tk Awk ? su{ ÷tuuft÷tuf u {uY suðt Mðt{e u e yt ¤
nwk ftkfht suðtu þwk fe o fhwk ?
íÞthu {nthts tuÕÞt su u{ tk fhu÷tk u tÞ u yt ýtk fhu÷tk yt ýu
tEyu u{tk {u þwk eðtu Atu? u y{u { u su tðeyu yu{ y{the ÷e÷t
®[ ððe. u y{u s{ t ntuEyu y{u uXt ntuEyu Ë¼t ¼he ntuÞ u y{u
nth nuÞto ntuÞ u ðMºt ½huýtk ytr f su y{u nuÞtO ntuÞ u su Xuftýu suðe
÷e÷t fhe ntuÞ u ®[ ðe u fe o fh tk u ÷e÷t « x e u fe o htuût W h
fhðtk. íÞthu Mðt{eyu fÌtwk su nw Ëthwk {nthts. íÞthu Mðt{e fe o fhe u
÷tÔÞt. u fe o Vq÷ u nªztu¤u Íw÷ ÷t÷ yu fe o fhe u ÷tÔÞt u
407
{nthts ©eðtËw uð thtÞý t ytuhzt e ytuËhe{tk Úttk¼÷e u ytuXª ýu {þY t
[tf¤t W h r hts{t n t.
u Ë{u Mðt{eyu fe o tu ¾hztu {nthts t ntÚt{tk eÄtu u {nthtsu
ðtk[e u fÌtwk su fe o nw Ëthtk ÚtÞtk. ý t{t[hý nw ÷tk w zu Au u
Mðt{e wk t{ r s tuÄt k n wk. yu{ fne u {nthtsu fÌtwk su t{ Vuhððwk,
íÞthu {nthts t ntÚt{tk {t¤t n e. u yuf {ýftu {qõÞtu u {wõ t- úñt-
r íÞt- h{t u «u{t yu{ fne u {nthtsu Mðt{e u fÌtwk su {thu «u{t k yu
t{ tk fe o fhðtk. íÞth Ae Mðt{e {nthts e tËu fe o t t íÞthu
[kÿË¾e wk t{ ðéÞwk. íÞthu {nthtsu fÌtwk su [kÿË¾e ftuý ÚtE E Au? íÞthu
Mðt{eyu fÌtwk su f]»ýt yð th{tk ÚtE Þu÷ Au. íÞthu {nthts tuÕÞt su yt
yð th{tk yt ýu «u{Ë¾e yu{ fne u {nthtsu fÌtwk su ytsÚte {thtk u
t{ «u { t k u «u { Ë¾e yu { {nthts©eyu yt¿tt fhe yu x ÷u
«u{t k Mðt{eyu fe o fÞtO. >>291>>
©eS{nthts yûth¼wð {tk tuZât n t. u ht t th W h yuf ðtøÞu
QXât íÞthu h Syu fÌtwk su {týfe ÷tðtu íÞthu {týfe ½tuze ÷tÔÞt. u
{nthts yMðth ÚtÞt u eò Ëðuo yMðth ÚtÞt u u {nthtsu fÌtwk su Ëðuo
iÞth ÚtÞt íÞthu yMðth tuÕÞt su y{u iÞth ÚtÞt Aeyu. yu{ fne u [tÕÞt
u ht t [th ðt u tuxt e eyu ÄtÞto u Ëðuo ËtÄw, nrh¼õ e{tk
tÌtt u Ë{u t{{tkÚte ¼ tþuX ytr f nrh¼õ Ëðuo Ët{iÞwk ÷E u ytÔÞt.
u ¼ tþuXu yu{ fÌtwk su Ëthtk Ëthtk ðMºt Útt ½huýtk nuhtu u ©eS{nthtsu
nuÞtO y u {nthts r ðË Q t Ë{u ts uðts u t{{tk ÄtÞto u Ë{u
Ëðthe t ðýo wk fe o Ëk tu tuÕÞt u e[u {ws
>> ht - h e >>
ðt÷t ÷t tu Atu rðïtÄth hu, Ë ý { ËtÚtu-yu ht >>
yMðthe{tk yt k fk hu, ½tuz÷u ehÄthe >>
Ëw¾ tÞf Ënò k hu, ½tuz÷u ehÄthe >>
[t÷u ðts u ts u ~Þt{hu - ½tu z ÷u >>
w h w » ttu ¥ t{ w h ýft{ hu - ½tu z ÷u >>1>>
408
{nthts { tu n h ðu þ hu - ½tu z ÷u >>
{ {t u ÷ {w õ {w u þ hu - ½tu z ÷u >>
½tu z ÷tk ýe ½w k { h {tk Þ hu ½tu z ÷u >>
[t÷tu Ë¾t e ò÷e tk Þ hu - ½tu z ÷u >>2>>
rþh Atu t u Wh h nth hu-½tuz÷u >>
[t÷u o fhk tu tu ¾ th hu - ½tu z ÷u >>
fÞwO fuþh r ÷f Yzwk ¼t÷ hu-½tuz÷u >>
zt t fh{tk hu þ {e Y{t÷ hu - ½tu z ÷u >>3>>
yr yt k {tk y÷ u ÷ hu - ½tu z ÷u >>
Atu tk ð t¤tu A e÷tu Au ÷ hu - ½tu z ÷u >>
fnu fhe nu hu - ½tu z ÷u >>
[tÕÞt ~Þt{ Ëðthe Ë{u hu-½tuz÷u >>4>>
W h wk fe o tu÷ t tu÷ t {týuf [tuf{tk ÄtÞto íÞtkÚte n{eh ¾t[h t
h th{tk ÄtÞto íÞthu {nthts yu{ tuÕÞt su ynªÞtk Ënw Ë{tE hnuþu ?
íÞthu {wõ t k Mðt{e tuÕÞt su {nthts ynªÞtk u Ëk½ Ë{tþu rn. Ae
íÞtkÚte ts u ðts u {nthts htk ¤e ¤tð t ftkXt W h ÷ª zt t Útz{tk
ytÚt{ýu z¾u ftuXtu n tu u ÷ª zt t Útz{tk tzt W h Ztu÷eÞtu r Atðe u
rðhts{t ÚtÞt u Ae ¼ tþuX tuÕÞt su nu {nthts nðu hk Wztzðt tu
ð¾ ÚtÞtu Au.
íÞthu {nthtsu Ëðuo Ätu¤tk ðMºt Äthý fÞtO u ¼ tþuX u fÌtwk su hk
÷tðtu. íÞthu {nthtsu Ëðuo Ätu¤tk ðMºt Äthý fÞtO u ¼ tþuX u fÌtwk su hk
÷tðtu. íÞthu ¼ tþuX hk u w÷t÷ ÷tÔÞt. u Ënw nrh¼õ e W h {nthtsu
hk tÏÞtu. Ae {nthts tuÕÞt su yt y{u hk t¾eyu Aeyu u ð o{t
òýðtk. íÞtk ¾tu¾htðt¤t ðM t¼ u yu{ ËkfÕ ÚtÞtu su {thtu tu ntÚt
ÍtÕÞtu ý nðu ftuE tu ntÚt Ít÷u tu u ¼ ðt ¾ht? Ae ©eS{nthts
yu{ tuÕÞt su y{u tu ftuE tu ntÚt Ít÷ t Úte u yt ¼õ tu ðthu ðthu
ËkfÕ fÞto fhu Au u Ëw¾uÚte «¼w ¼su tu Xef u «¼w ¼ßÞt{tk Ëw¾ Au u
r ùÞ fhe «¼w ¼su u u Ëw¾ ÚttÞ Au ý eò u Ëw¾ Út wk Úte, yu r Âù
ðt to Au. >>292>>
409
yÚt ðtkË¤e Útt uze tu wht Er ntË
f]»ýðkþeÞw k áüðt ÁÂõ{ýe «tn th {T >> szòíÞtkË{wí L t
fÚtk ò t nrh«Þt >>1>> r þBÞ ÁÂõ{ýeðtõÞk th tu {wr h úðe T >>
ùwýw urð« ðûÞtr{ fÚttk t «ýtrþ e{T >>2>> yuf Ë{Þu th {wr ðeýt
ð tz t îthft{tk ytÔÞt. u{ u òuuE u ©ef]»ý ¼ ðt u Útt Yû{ýeyu ËL{t
fÞwO. Ae Ëw¾uÚte uXu÷t th S u Yû{ýeyu qAâwk fu ©ef]»ý ¼ ðt u Ëtu¤
nòh yufËtu u ytX xhtýeytu Au ý sz òr {tk Wí L ÚtÞu÷e ðtkË¤e u
ûtý ðth ðeËth t Úte u yÄht{] wk t fhtðu Au. u ½ze ý y¤ e
fh t Úte u ðtkË¤e wk þwk wÛÞ Au ? u þwk fÞwO Au ? u þwk t fÞwO Au
? u qðuo u ftuý n e u {tht «íÞu fntu.
ytðtu Yû{ýe tu «§ Ëtk¼¤e u th {wr fnu t n t fu qðuo ftþeûtuºt{tk
f]»ýþ{to rðît T útñý n tu. u útñý tk t¤ftu u ËkMf] þtMºt ¼ýtð tu
n tu u tXþt¤tÚte Auxu [{th ðtztu n tu. u{tk {uþ tf t{ tu [{th tu
t¤f n tu. u u ¼ýðt e EåAt ÚtðtÚte tXþt¤t tËu Vh tk Vh tk ft
E u su útñý t t¤ftu ¼ýu u u ¼ý tu n tu. uðe he u rðãtÇÞtË fh tk
u [{th tu Atufhtu rðît T ÚtÞtu.
Ae rð[th fÞtuo su yt t{{tk hnuðtÚte {the «rËÂØ rn ÚttÞ. u{
tu t t { {tk Äthe u {t tr t e hò ÷E u h uþ{tk úñ whe t{{tk
Þtu. u t{ t útñýtu u {éÞtu. útñýtu u qAâwk {u fuðt útñý Atu ?
íÞthu fnu su nwk f~Þ tuºt tu útñý Awk. Ae tu t e ¿ttr tu òýe u yuf
útñý tu t u ½uh ÷E Þtu. u t{{tk hnu t krz útñýtu ytÔÞt. u{ e
ËtÚtu ðt rððt fhe u útñýtu u S e ÷eÄt. u u t{{tk tXþt¤t n e. u
útñý t Atufhtytu ËkæÞt yütæÞtÞe Ëkrn t rð uhu ¼ý t n t. íÞthu
{uþ tfu fÌtwk su útñý t Atufhtytu u þtMºt u ¼ýtðe u rðît tðtu.
íÞthu {uþ tf «íÞu útñýtu tuÕÞt fu {tu t¤ftu u ¼ýtðtu tu { u yt
t{{tk ht¾eyu.
410
Ae hnuðt e {uþ tfu nt tze uÚte u krz u yuf Ëthtu {wft{ ytÃÞtu.
u{tk tXþt¤t MÚtt e u útñý tk t¤ftu u ÔÞtfhý-LÞtÞ-ðu tk tr þtMºttu
¼ýtðe u rðît T fÞtO. suÚte ½ýwk Ä {éÞwk. u ÷E u tu t t uþ{tk hýðt
{txu sðt e útñýtu tËu hò {t e. íÞthu su u ½uh nu÷tk Q Þtuo n tu u
útñýu tu t e ÷û{e t{ e fLÞt-rð Þ-ðÞ-rðãtÞu fhe u u krz u wÕÞ
n e. u u {uþ tf ËtÚtu hýtðe uÚte krz útñý tu ËkfÕ qhtu ÚtÞtu. Ae
yuf ðhË qhwk ÚtðtÚte tu t t ËËht tËu tu t u t{ sðt {txu hò {t e
Úu te ËËhtyu hò yt e. u ðt tu t e Mºte yt ¤ fne fu nwk {thtk {t r t u
{¤ðt ftþeyu òô Awk. u {tËu tAtu ytðeþ.
ytðwk tu t t r wk ð[ Ëtk¼¤e u Mºte ý ËtÚtu sðt iÞth ÚtE.
½ýe t tze ý ËtËw ËËht u {¤ðt {txu tu t t r Ëk½tÚtu [t÷e.
hM t{tk [t÷ tk {uþ tfu rð[th fÞtuo fu {tht ½h{tk yt¤tk [t{ztk, {tkË,
u¾e u {thwk fw¤ {the Mºte òýþu u u t r Þh{tk fnuþu {txu ð {tk {the
t¾wk tu Xef. yu{ Äthe u {th {tk hË ÷t ðtÚte tu t e Mºte u fqðu týe
¼hðt {tuf÷e u tA¤Úte sE u Ä¬tu {tÞtuo, Mºte fqðt{tk q{tu tzðt ÷t e
uÚte {th u s thtytuyu Ëtk¼¤e u u Mºte u fqðt{tkÚte ftZe u u u t{ ntU[tze.
ý Ëthe Mºteyu tu t e u÷e ðt ftuE u fne rn. u {t t-r t u fnu su
hM tu nw ¼Þkfh n tu uÚte nwk tAe ytðe Awk u {tht r tu tu t u t{
Þt Au.
Ae {uþ tf ftþe{tk Úttuzt r ðË hÌttu u iËt ¾qxe Þt uÚte tAtu
úñ whe{tk ytÔÞtu. íÞtk tu t e Mºte fnu su hM t{tk ÚtÞu÷e ðt {U ftuE u fne
Úte. ytðwk Mºte wk ð[ Ëtk¼¤e u yt k u tBÞtu, u ]nMÚt t Ä{o t¤ tk
yuf ð»tuo wºt ÚtÞtu u {tuxtu ÚtE rðãt u yÇÞtË fhe u rðît T ÚtÞtu ý
r t e ò «{týu Zuzðtzu òÞ u [t{ztk u ntzftk tu t u ½uh ÷tðu. ytðwk
Atufht wk f{o òuE u r ðú t Mºte t { {tk þkft ÚtðtÚte yuf r ðËu tu t t
r u ðt fhe fu yt þwØ útñý Atu fu rn uðe { u þkft ÚttÞ Au.
yt tÚte ÚtÞu÷tu wºt Ëthtk f{o fh thtu Útðtu òuEyu A tk e[ e Ëtu {u
Au y u y rðºt ðM w yt ýt ½h{tk ÷tðu Au tu {thwk ËíÞ ð]¥ttk fntu.
411
íÞthu {uþ tf fnu su nwk ZuZ Awk u ¼ýe u rðît T ÚtE u Ä f{tððt
y uf uþ{tk Vhe úñ whe{tk ytðe u {the ò At e ht¾e u Ät útñýtu u
¼úü fÞto u {tht r t t yt únÚte yt e ËtÚtu ÷ø fÞwO. ytðtk {thtk
fhu÷tk t tuÚte Þ{ whe{tk s{tu { u ½ýtk fo w:¾ u ¼tu ðtðþu tu u w:¾e
Útfe {tu r ðú t Atu {txu {the ËntÞ fhtu y h { u n{ýtk s ©t yt tu
suÚte Aqxftu ÚttÞ.
ytðt wü r wk ð[ Ëtk¼¤e u r ðú t Mºteyu whk s ©t ytÃÞtu
fu {tu {he u tzt t un u t{tu u Ae ftuE htò yt tu uðe yt ¤ ðÄ
fhþu íÞthu yt tu Aqxftu Útþu. ytðwk fÌtwk Ae tu u ¼úü ÚtÞu÷e r ðú t
Mºteyu rð[th fhe u tu t t r t u qAâwk fu ftuE ðtËý u ykíÞs yzu÷tu
ntuÞ u e þwÂØ þtÚte ÚttÞ Au ? u ftuE útñýe ykíÞs t M þoðt¤e ntuÞ
u e þwÂØ fuðe he u ÚttÞ? íÞthu r tyu W¥th ytÃÞtu fu ðtËý u yÂø {tk
¤ðtÚte þwÂØ ÚttÞ Au y u Mºte ý yÂø {tk ¤e {hðtÚte þwØ ÚttÞ Au.
u ðt òýe u u s Mºteyu tu t t ½h tk the thýtk kÄ fhe u y u
tu t t t¤f u ¾tu¤t{tk ht¾e u ¤e {hðt e iÞthe fh tk nu÷tk r ðú t
Mºte htu û t ©ef] » ý¼ ðt e ¼õ n e u Ú te yk ft¤ t Ë{Þ{tk
©ef]»ý¼ ðt wk ¼s fhðt qðof «tÚto t fhðt ÷t e uÚte u r ðú t tE
W h «ËL ÚtÞu÷t ©ef]»ý¼ ðt Yz W h uËe u u MÚtt {tk ytðe u
tu t wk þo yt t n t u tu t e ¼õ tE u f]»ý¼ ðt fnu su {the
¼Âõ Úte nwk {the W h «ËL ÚtÞtu Awk {txu {the EåAt ntuÞ uðwk ðh t
{u {the tËuÚte {t tu.
íÞthu u r ðú t tEyu ©ef]»ý¼ ðt tËu {tøÞwk su { u {tht
yÄht{] wk t fhtðtu u Ë tÞ tËu ht¾tu u{s yt {tht wºt u ý
ntÚt{tk r hk h Äthý fhtu. ytðwk ðh t {tøÞwk. u ðh t u yt e u ©ef]»ý
¼ ðt tAt tu t t Ät{{tk Þt. Ae r ðú t tE tu t t s{ýt t
yk qXt{tkÚte yÂø Wí L fhe ¤e {h e n e. u ¼u wk hnuðt wk ½h ý
¤e s wk n wk. Ae u ½h éÞtÚte ¾kzuh ÚtÞwk u ðhËt ÚtðtÚte u r ðú t
Mºte e ht¾{tkÚte ðtkË Wí L Út tu n tu u wºt e ht¾{tkÚte u h Wí L Út wk
n wk. Ae ©ef]»ý¼ ðt u u h u ft e u uze fhe su tÞtu [thðt {txu
412
uze u W Þtu {tk ÷eÄe y u ©ef]»ý¼ ðt u ðtkË u ft e u ðtkË¤e fhe u u
ðtkË¤e u yÄht{] wk t fhtÔÞwk.
ytðe he u tu t e ¼õ r ðú t tE t ðh t u ËíÞ fh th
©ef]»ý¼ ðt u ðtkË¤e u Útt uze u tu t t Ë{e {tk s r hk h ht¾ t
n t. ytðtu th {wr yu fnu÷tu ðtkË¤e tu Útt uze tu wht Er ntË
Ëtk¼¤e u f]»ý ¼ ðt Ërn ©e Yû{ýe «ËL Út tk n tk. >>293>>
yuf Ë{Þu ©e ht{[kÿS ¼ ðt Útt Ëe tS Vh tk Vh tk ÞtS
Þtk íÞtk u s r ðËu tu t t r t©e þhÚthtò t ©tØ tu r ðË ntuðtÚte
Ëe tS u Þt e u ftkXu uËtze u ©eht{[kÿS ¼ ðt ©tØ{tk W Þtu e
ËhËt{t ÷uðt Þt u ©eht{[kÿS ¼ ðt t ytð tk nu÷tk ©tØ tu ð¾
ÚtE sðtÚte tuu u þhÚt htò ßÞtk Ëe tS uXtk n tk íÞtk ytÔÞt u þhÚt
htò Ëe tS u fnu fu ©tØ t ªz yt tu. ytðe he u þhÚt htò t fnuðtÚte
tu t e tËu ©tØ{tk yt ðt suðe fkE ý ðM w rn ntuðtÚte Ëe tSyu
útñý, tÞ, e, fu fe ytr u Ëtûte ht¾e u hu e t ªz ytÃÞt u hu e t
ªz ÷E u þhÚt htò Þt.
Ae ©eht{[kÿS ¼ ðt ©tØ tu ËhËt{t ÷E u ytÔÞt íÞthu
Ëe tS fnu su {U ©tØ tu ð¾ ÚtðtÚte {the tËu yt ©e t r t©e þhÚt
htòyu ©tØ t ªz {t ðtÚte hu e t ªz ytÃÞt Au y u u{tk útñýtr f
Ëtûte Au, Ae ©eht{[kÿS ¼ ðt t Ë{ût Ëe tSyu útñý u qAâwk íÞthu
útñýu ©eht{[kÿS u Vhe u ©tØ fhtðþu tu { u ftkE eswk Ä {¤þu uðt
÷tu¼Úte ft ytzt ntÚt tu t t fÞto. íÞthu Ëe tSyu útñý u ©t ytÃÞtu
fu xe÷tk fhðtk, x¤ð¤ðwk u xtk tk {thðtk. ytðt ºtý xfth ©t {tk ytÃÞt.
Ae tÞ u qAâwk íÞthu tÞ{t tyu tu t wk {tÚtwk n÷tðe u t tze
íÞthu tÞ{t t u ©t ytÃÞtu fu ÷tuf{tk thwk {tuZwk ¾ht {txu qkAzwk qksu.
Ae fu fe u qAâwk. uýu sðt ytÃÞtu rn. íÞthu ©t ytÃÞtu su thwk Vq÷
¼ ðt u [zu rn. Ae Þt e u qAâwk íÞthu u Þt eyu ý sðt
ytÃÞtu. íÞthu u e u ©t ytÃÞtu su thwk s¤ s{e {tk Q he òytu,
suÚte tht s¤{tk Ëí whw»t tne u u rðºt fhu rn. ytðe he u útñý,
tÞ, Þt e, fu fe u ©t Ëe tSyu yt u÷tu Au u s «{týu ÷tuf{tk
«ð uo÷wk Au. >>294>>
413
yuf ð¾ ftuE t{{tk tu t t {t t u [tuhe u ytýu÷t yL u ¼tE
Útt u ¾t tk nðtk u su r ðËu ¼tE u u ¾tÄwk rn u r ðËu yuft þe
n e {txu yòý tk yuft þe ¼tE u u fhe ý yL ¾tÄwk rn uÚte {t t u
¼tE u u tu t t ½h{tkÚte ftZe {qõÞtk uÚte ¼tE u tu t t t{ tu íÞt
fhe [t÷e ef¤ tk n tk. u ¼tE u [t÷ tk [t÷ tk ftuE þnuh e ¼t tu¤u
ðz e e[u W thtu fÞtuo. Ae t e u Úttfe sðtÚte ðzu ¾tuE tkÄe u u u
Ëwðtze. íÞthu u fnu ¼q¾ ÷t e Au, íÞthu ¼tE yL e r¼ûtt {t ðt þnuh
hV [tÕÞtu ý þnuh tu hðtòu kÄ ntuðtÚte yòý tk yuft þe fh th
¼tE u u u r ðËu yL rð t tu [tu¾tu W ðtË ÚtÞtu.
Ae ¼tE u hðtòu kÄ n tu uÚte hðtò u ytux÷u ËqE Þtu. su
r ðËu ¼tE u u yòý tk yuft þe fhe n e u s htrºtyu u þnuh tu htò
{hý t{u÷tu n tu. ý u htò u wºt ntuðtÚte Ëðo fth¼theytuyu Xhtð
fhu÷tu su hðtòu W½tz tk nu÷tu su { w»Þ ytðu u u htßÞ t eyu uËtzðtu.
Ae Ëðth{tk hðtòu W½tz tk yòý tk yuft þe fh th Atufhtu
hðtò{tk nu÷tu uXtu fu whk [tfhtu u htßÞ{tk ÷E Þt u whk htßÞ t eyu
uËtzâtu. Ae htò ÚtÞu÷t Atufht u tu t e u Ëtk¼he uÚte þnuh nth
ðz e[u ¾tuE{tk Ëq u÷e u u htßÞ{tk ÷tÔÞt. Ae ¼tE u htßÞ Ëk kÄe
Ëw¾ ¼tu ððt ÷tøÞtk. Ae ¼tEyu u u hýtððt tu ËkfÕ fÞtuo fu hðtòu
W½tz tk su ytðu u e Ëk½tÚtu {the u hýtððe.
Ae hðtòu Q½zâtu fu whk fq htu ytÔÞtu u e Ëk½tÚtu u u hýtðe u
ËtËhu ð¤tðe. Ae fq htu yt ¤ [t÷u u htò e t e u tA¤ [t÷u. u
fq ht wk MðY Äthý fhe u Ä{ohtò ytÔÞt n t. Ae u u Þ{ whe{tk ÷E
Þt. Ae yuft þe t « t Úte ¼tE htò ÚtÞt y u yòý tk fhu÷e
yuft þe t « t Úte u htýe ÚtE. Ae s{ whe{tk Þu÷tk tu t t {t t u
òuÞtk, íÞthu htýe ÚtÞu÷e Mºteyu tu t t r Ä{ohtò u fÌtwk fu {thtk {t tr t u
hf t fwkz{tkÚte ftZtu. Ae Ä{ohtò fnu {tu wÛÞ yt tu tu fwkz{tkÚte nth
ftZe þftÞ, rn tu fwkz{tkÚte nth ftZe þftÞ rn. u{ tk fhu÷tk t
u{ u ¼tu ððtk zu.
414
Ae htýe ÚtÞu÷e Mºteyu yòÛÞtÚte ÚtÞu÷ yuft þe wk wÛÞ ytÃÞwk uÚte
{t t tu WØth ÚtÞtu, ý r t tu WØth ÚtÞtu uÚte r t tu WØth fhðt {txu
tu t t htò ÚtÞu÷ ¼tE tËu htýe ÚtÞu÷e u E y u u t fnuðtÚte
¼tEyu yòýÚte ÚtÞu÷e yuft þe wk wÛÞ ytÃÞwk rn u ¼tE fnu yuft þe t
wÛÞu fhe u { u htßÞ {éÞwk Au {txu yuft þe wk wÛÞ yt wk tu {thwk htßÞ
s wk hnu. ytðwk fne u yuft þe wk wÛÞ¼tEyu ytÃÞwk rn.
Ae yuft þe t wÛÞu fhe u htýe ÚtÞu÷e u u ftk[feytu ðu[ th tu ðu»t
Äthý fÞtuo u ¼tE t Atufht t un{tk [wkf [t÷ e fhe u [wkf {xtzðt ½ýe
ðtytu fhe ý [wkf {xe rn. Ae ftk[fe ðu[ th tEyu htò tËu
«r ¿tt fhtðe fu nwk su {t wk u yt tu tu nwk {tht Atufht e [wkf {xtzwk, íÞthu
htòyu «r ¿tt fhe yux÷u u u htò t Atufht u [wkf {xtze.
Ae ftk[feytu ðu[ th tE htò e u ÚtE u yòý tk ÚtÞu÷e
yuft þe wk wÛÞ htò ÚtÞu÷ ¼tE tËuÚte ÷E u tu t t r t tu hf t fwkzÚte
yuft þe t wÛÞu fhe u WØth fÞtuo.
ytðe he u yòý tk ÚtÞu÷e yuft þe wk wÛÞ yt ðtÚte ¼tE u u
tu t tk {t tr t tu hf t fwzk {tkÚte WØth fÞtuo Úu te {t tr t Mð {
o tk Þtk.
ytðwk yòý tk ÚtÞu÷e yuft þe t wÛÞÚte {t tr t tu WØth ÚtÞtu u òýe u
yuft þe fhu tu tu t tu Útt tu t t fwxwk tu WØth ÚttÞ yu{tk þe ðtE
? WØth ÚttÞ s. {txu yt ËkËth{tk hnu÷t Ëðuo { w»Þtuyu sYhÚte yuft þe
fhðe suÚte þtMºt{tk fnu÷wk wÛÞ {¤u Au u t tu tþ ÚttÞ Au yu rËØtk
ðt Au. >>295>>
415
>> yÚt Ë o e Wí Â¥t rð»tu >>
whw»ttu¥t{ ¼ ðt u yûth u yt¿tt fhe u yûthu {q¤ whw»t Ët{wk òuÞwk u
{q¤ whw»tu {q¤ {tÞt u «uhe. u {tÞt Útfe y k «Ät whw»t tk òuzu÷tk ÚtÞtk
y u «Ät whw»t Útfe {n ¥ð ÚtÞwk u {n ¥ð Útfe ËtÂ¥ðf, htsrËf, t{rËf,
ºtý «fth tu ynkfth ÚtÞtu. u{tk ËtÂ¥ðf ynkfthÚte #rÿÞtu t uð t ÚtÞt. u
htsËT ynkfthÚte þ #rÿÞtu ÚtÞtk. t{ËT ynkfthÚte k[¼q u k[ L{tºtt
yux÷u þç , M þo, Y , hË, kÄ, ÚtÞtk, y u [tuðeË ¥ð Útfe ðihts whw»t
ÚtÞt. y u ðihts whw»t Útfe úñt, rð»ýw, rþð ÚtÞt. úñt Útfe ût«ò r
ÚtÞt u ût Útfe {rhåÞtr f ÚtÞt u {rhåÞtr f Útfe f~Þ tr f ÚtÞt. y u
f~Þ tr fÚte uð, iíÞ, { w»Þtr f s tu Ë o ÚttÞ Au. >>296>>
t{ {eÚte÷t whe{tk s f htò htßÞ fh t n t. u Ë{Þ{tk su ftuE
Ëk , ËkLÞtËe, úñ[the, ðiht e, h{nkË ytr f ytð t u{ u tu t u íÞtk
ht¾ t. y u hnuðt e, ¾tðt eðt e rð uhu e Ëthe h tË ht¾ tk. u uytu
tu t u íÞtkÚte Äthu íÞthu s{tze u ðMºt ytuZtze u rð tÞ fhðt t{ e ¼t tu¤
ËwÄe ð¤tððt òÞ u qAu fu htßÞ fh tk r OÄ fu{ hnuðtÞ ? Útt
ft{ ¢tuÄtr f þwk fheyu tu ezu? ytðtu «§ fh t. òu W¥th ytðzu
tu ntÚtÚte Ätu÷ {the u ftZe {qfu. ytðe he u ½ýtf ËtÄw, ËkLÞtËe, h{nkËtu u
fhu÷. Ae Auðxu s f htò u íÞtk þwf uðS ÄtÞto. u{ u ý Ëthtu Ëífth
fhe u htÏÞt. y u AeÚte tu t u íÞtkÚte þwf uðS Þt íÞthu ¼t tu¤ ËwÄe
ð¤tððt s t nðt u W h tu «§ fÞtuo íÞthu þwf uðS fnu fu U zu u
úñ W uþ u u rn.
ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u s f htò htßÞ tu íÞt fhe u þwf uðS e
Ëk½tÚtu Þt. hM u s tk ftuE htò wk htßÞ ytÔÞwk. íÞtk t htòyu yuðe
«r ¿tt fhu÷e fu yzÄt tW e ÷tfztk e r[ t h[tðwk u u r[ t u Ë¤ tðwk
u u Ë¤ e r[ t W h [t÷e u yýeþwØ éÞt rËðtÞ ef¤e ytðu u u
{the fLÞt hýtðwk. ý uðtu ftuE {éÞtu rn. ux÷t{tk u htò t htßÞ{tk
þw f u ð S ÄtÞto . u { u tu t e «r ¿tt fne u þw f u ð S u htò e
Ë¤ tðu÷e r[ t W h [t÷e u yýeþwØ úñ[Þo t « t Úte Útt ¼ ðt t
416
t{ wk ¼s fhðt t « t Úte Ë¤ e r[ tÚte nth eféÞt. uÚte
þwf uðS e yt¿ttÚte tu t e fLÞt s f htò u hýtðe y u þwf uðSyu
y¾kz úñ[Þo wk ðú téÞwk.
Ae þwf uðS s f htò u fnu t nðt fu su{ nwk ¼ ðt t t{ wk
¼s fh tk fh tk Ë¤ e r[ t W h [tÕÞtu tu ý u r[ t { u ¼ ðt t
t{ t Wå[thý t « t Úte t¤e þf e n e uðe s he u {tu ý
¼ ðt t t{ wk ¼s fhþtu tu { u ý htßÞ kÄ fhþu rn. y u
ft{ ¢tuÄtr f ezt fhþu rn. yuðtu ¼ ðt t t{ tu « t Au {txu nk{uþtk
¼ ðt t t{ tu y¾kz s fhðtu. ytðwk þwf uðS wk ð[ Ëtk¼¤e u
s fhtò htßÞ fh t Útft ¼ ðt t t{ tu s fhðtÚte s f rð une yuðwk
t{ s {tk «rËØ Út wk nðw. >>297>>
t{ yÞtuæÞt whe{tkÚte tu t t r t©e þhÚthtò e yt¿ttÚte ð {tk
Þu÷t ©eht{[kÿS Útt ÷û{ýS Útt Ëe tS yu ºtýu sý Vh t zk fthÛÞ{tk
ytÔÞtk. íÞtk Ëe tS kw htðýu nhý fÞOw íÞthu Ëe tS e ¾ h ftZðt {txu
©en w{t úñ[Þo t « t Úte [thËtu Þtus t Ë{wÿ u Xufe u s t nðt u
Ëe tS e þtuÄ ftZe u ytð t nðt. ð¤e ÷û{ýS u ßÞthu Ëtk ðt ðtÚte
{qAto ÚtE íÞthu ËkSð e yti»trÄ ÷uðt Þt u ð¾ u úñ[Þo t « t Úte
n w{t S ÿtuýt[¤ ðo W tze u ÷kft{tk ÷tð t n t u Ë{u n w{t S u
¼h Syu tý {tÞwO íÞthu nu ht{ ytðwk tu÷e s{e W h zât. íÞthu
¼h S n w{t S tËu sE u ©eht{[kÿS ¼ ðt t ¼õ hts n w{t S
Au yu{ òýe u ¾u t{ t Útft ¼h S ý tu t t úñ[Þo t « t Úte
tu t t tý W h n w{t S u uËtze ÷kft{tk {tuf÷ t n t.
Ae ÿtuýt[¤ ðo {tk hnu÷e rðþÕÞfhýe yti»trÄ tðtÚte ©eht{[kÿS
¼ ðt t ¼tE ÷û{ýS t þheh{tk hnu÷tk þÕÞ ef¤e s tk n tk. uÚte
©eht{[kÿS ¼ ðt tu t t ¼tE u ytht{ ÚtÞu÷tu òuE u yt k t{ t
Ëtu t ÷û{ýS Ërn ©eht{[kÿS ¼ ðt u htðý tu tþ fhe y u rð¼e»tý u
÷kft e t eyu uËtze u Ëe tS Útt ÷û{ýS Ërn ©eht{[kÿS ¼ ðt
yÞtuæÞt whe{tk ytðe ¼h S u þºtwÎ Ërn htßÞ Ëk kÄe Ëw¾ u ¼tu ð t
nðt. >>298>>
417
yuf ð¾ ð Þtu uïhtu s f htò t htßÞ{tk ytð t n t. Ae
tu t u íÞtk ytð t ð Þtu uïhtu u òýe u s fhtò tu t t ®ËntË {tkÚte
QXe u ËL{w¾ sE u tã yÎÞtor f fhe u ð Þtu uïhtu u yufËt{xt tÚt{tk
½t÷e u {¤ t nðt. Ae tu t t h th{tk ð Þtu uïhtu u ÷tðe u ytË tu
W h uËtze u tu u s f htò nuXu, ð Þtu uïhtu u ËL{w¾ uË t nðt. Ae
ð Þtu uïhtu u htò Ët{xt tÚt{tk ½t÷e u {¤ tu nðtu.
uÚte Ät Þtu uïhtu u þkft ÚtðtÚte s fhtò «íÞu yuf Þtu uïh fnu t
n t fu nu s f hts T su{ y¿tt e { w»Þ ½tË t q¤t u ¼u t tkÄe u W tzu
Au u{ y{tu Ëðo u tÚt{tk ½t÷e u yuf Ët{xt yt ©e {éÞt u ¿tt e yuðt
{tu u ÞtuøÞ Úte, ý yuf yuf u {¤ðwk u ÞtuøÞ fnuðtÞ. ytðwk Þtu uïh wk
ð[ Ëtk¼¤e u s fhtò fnu t nðt fu yt ¼h ¾kz{tk {týË tu un {¤ðtu
w÷o¼ Au. ð¤e u un fuðtu Au tu ûtýðth{tk tþ t{u uðtu Au. yu{ un u
tþ t{ thtu òýe u yufyuf u {¤ tk {¤ tk f t[ {thtu un ze òÞ tu
sux÷t Þtu uïh u {¤wk ux÷t wk s wÛÞ { u {¤u ý tfe t kw wÛÞ {¤u
rn. yu{ Ätheu ð yuðt Ëk tu u Ët{xt tÚt{tk ½t÷e u {éÞtu suÚte ð
Þtu uïh yuðt su {tu u {tu u {¤ðt wk wÛÞ { u {éÞwk Au. nðu {the
EåAt ntuÞ tu VheÚte yufyuf u {¤wk. ytðwk s fhtò wk ð[ Ëtk¼¤e u ð
Þtu uïhtu t { e þkft tþ t{ e nðe u s fhtò htßÞ{tk Úttuztf r ðË
hne u tu t t MÚtt {tk s t nðt. >>299>>
yuf ð¾ ÔÞtË t wºt þwf uðS s fhtò e hnu÷e {eÚte÷t whe{tk
Äth t n t. u whe{tk hnu÷t s fhtò u íÞtk s tk nu÷tk þwf uðS htò u
wAtð t n t fu yt e {hS ntuÞ tu yt ©e t h th{tk nwk ytðwk. ytðtu
þwf uðS tu Ëk uþtu ÷tð th {týË e Ëk½tÚtu s fhtòyu fnuðztÔÞwk su
þwf uðS u {t÷{ ÚttÞ su {thu {tht h th{tk ytððwk ntuÞ tu sYh {u
{tÞt tu íÞt fhe u Äthþtu.
ytðtu Ëk uþtu ÷tð th {týË wk ð[ Ëtk¼¤e u þwf uðSyu rð[th fÞtuo
fu {the tËu ÷tfze Útt wk ze Au u {tÞt Au. yu{ òýe u u u tu íÞt
fhe u þwf uðS s fhtò t h th{tk s t nðt. íÞtk s fhtòyu tu t u ½uh
418
Äthu÷t þwf uðS wk tã yÎÞtor f fhe u W¥t{ ytË W h uËtze u fwþ¤
Ë{t[th qA t n t u Ae s{ðt u {txu Äthtu ytðwk s fhtò wk ð[
Ëtk¼¤e u M t fhe e tk h nuhe u s{ðt uËðt t tx÷t W h {qõÞtu
fu u s ð¾ u þwf uðS e áÂü tu t u s{ðt uËðt t tx÷t W h ft[t
Ëq hÚte yÄh ÷xftðu÷e ÚÚth e þe÷t [tË {ý e òuE u tx÷t W h
s{ðt uXt u u þwf uðS t Ët{t tx÷t W h s f htò s{ðt uXt.
Ae hËtuÞtyu y uf fðt ¼hu÷t Útt¤ L u sý e yt ¤ hnu÷t
eò tx÷t W h {qõÞt íÞthu s fhtòyu Útt þwf uðS s{ðt tu ythk¼
fhe u s{ t n t ý þwf uðS u tu { {tk ®[ t Út e n e fu W hÚte ÚÚth
zþu tu nwk {he sEþ. ytðt rð[thÚte s{ðt e ðM w t Mðt e e ftkE ý
¾ h z e n e. Ae htò Útt þwf uðS s{e hÌttÚte {w¾ Útt ntÚt
ÄtuE u htò t {nu÷{tk ßÞtk W thtu ytÃÞtuu n tu íÞtk sE u {w¾ðtË ÷E u
ytË W h uXu÷t þwf uðS u s fhtòyu qAâwk fu hËtuE tu Mðt htu h
n tu fu rn ? íÞthu þwf uðS s fhtò u fnu fu {tht {tÚtt W h ft[t
Ëq hÚte yÄh ÷xftðu÷e ytþhu [tË {ý ÚÚth e þe÷t òuE u {tht { {tk
yu{ Út wk n wk fu yt yÄh ht¾u÷e ÚÚth e þe÷t zþu tu nwk {he sEþ,
ytðt { t ËkfÕ u ÷E u s{ðt e ðM w tu Mðt { u sýtÞtu Úte.
ytðwk þwf uðS wk ð[ Ëtk¼¤e u s fhtò þwf uðS u fnu t n t fu {U
{ u fnuðztÔÞwk n wk fu {tÞt tu íÞt fhe u sYh Äthòu tu {u tu
{tÞt u Ëk½tÚtu ÷E u ytÔÞt. íÞthu þwf uðS fnu {tÞt{tkÚte Wí L ÚtÞu÷e
{the tËu wk ze Útt ÷tfze n e u u tk¾e E u yt ©e e tËu ytÔÞtu Awk.
ytðwk þwf uðS wk ð[ Ëtk¼¤e u s f htò fnu t nðt. {tuyu wk ze
Útt ÷tfze tk¾e eÄe u {tÞt tu tu íÞt fÞtuo ý yt un{tk hnu÷e {tÞt
su nwk u {thwk u {tÞt tu õÞtk {tuyu íÞt fÞtuo Au ? nwk ýt e {tÞt tu íÞt
fÞtuo ntu tu ÚÚth zðtÚte {h tu un {h ý un{tk hnu÷tu Sð tu
{h tu s Úte. ytðwk ¿tt Útt tu ÚÚth zðtÚte { u sht ý þtuf Útt
rn. ytðwk s f htò wk ð[ Ëtk¼¤e u þwf uðS yt k u t{ t Útft s f
htò u tu t t whw hefu Mðefth fh t nðt. >>300>>
419
yuf ð¾ ¼tushtò tu t t h e [[to òuðt eféÞt n t u h{tk
yuf útñý yÂø ntuuºte ntuðtÚte ËkæÞtr f hðthe u yÂø u Ë¤ tðe u
ntuu{ðt e ðM wytuÚte ntu{ fhe u, rð©tkr ÷uðt tu t e Mºte t ËtÚt¤ W h
tu t wk {tÚtwk {qfe u Ëq tu. yt{ tu t e Mºte e Ëk½tÚtu ðt tu fh tk ½e Þtu
u yðËh{tk y r ntuºte útñý tu t¤f Ätððt e ytþtyu tu t e {t e
tËu ytð tk hM t{tk hnu÷t ÷t t yÂø t fwkz{tk z tu n tu ý r ðú t
t¤f e {t t u tu t t ¾tu¤t{tk {tÚtwk ht¾e u ½e Þu÷t tu t t r u
s tz e n e.
ytðe he u tu t t r e Ëuðt{tk iÞth hnu the r ðú t t « t Úte
fwkz{tk hnu÷tu yÂø u s¤Y Út tu n tu suÚte t¤f yÂø t fwkz{tk Vh tu
ý u t¤f u yÂø t¤e þf tu n tu. ytðtu tð òuE u h[[to u
òuðt ef¤u÷tu ¼tushtò ytùÞo u t{ tu Útftu esu r ðËu ËkLÞtËe ÚtE u
r ðú t Mºte u ½uh s{ðt s tu n tu. Ae u r ðú t Mºteyu tu t u ½uh
ytðu÷t ËkLÞtËe u tu t t r ðú t t úñ[Þo t « t Úte ft[e fuhe ý
r ðú t t ntÚt t M þoÚte tfe fuhe ÚtE E u u tfe fuhe tu hË ftZe u
hË htux÷e s{tz e n e. ytðtu r ðú t t úñ[Þo tu « t Au. >>301>>
yuf t{ t r ðú t u u tu n e y u þtMºt{tk fnuðt «{týu úñ[Þo
ðú t¤ e n e. u u u tu{tk yuf u tu t t r u ðztð e n e u
eS u u esu t{ hýtðe n e. u÷e u e tËu úñ[Þo t¤ th
ËkLÞtËe Vh t Vh t u t{{tk ytÔÞt u yuf Ítz e e[u Q Þto ux÷t{tk
u Ítz W h uXu÷e ÷e ËkLÞtËe W h [hfe uÚte ÿZ úñ[Þoðt¤t
ËkLÞtËeyu ËkfÕ fÞtuo su {h e fu{ Úte? yu{ fÌtwk fu whk ÷e VzVz e
e[u ze u {he E.
AeÚte t{{tk r¼ûtt fhðt Þt íÞthu tu t t r u ðztð e r ðú t
tE u r¼ûtt yt ðt{tk ðth ÷t e uÚte õÞthu r¼ûtt yt þu yu{ ËkLÞtËe
{ {tk zât. ux÷tf{tk u r ðú t tE tu÷e fu ynª ftkE ÷e Úte.
ytðe he u r ðú t tEyu { e ðt fne íÞthu u ËkLÞtËe fnu {the ðt
{tuyu þtÚte òýe u fntu. Ae r ðú t u tE ËkLÞtËe u fnu fu y{wf
t{{tk {the u hnu Au u fnuþu. uÚte ËkLÞtËe u t{ Þt íÞtk u r ðú t
420
tE e u ½h ytu÷ð e n e íÞthu ËkLÞtËe fnu þwk fhtu Atu? Ae u fnu
{the u wk ½h ytu÷ðwk Awk. Ae ËkLÞtËe u r ðú t e u fnu fu {the u u
{ u {tufÕÞt fu ytðe he u fÌtwk íÞthu ËkLÞtËe fnu { u þtÚte ¾ h ze?
uýu fÌtwk fu ftþe whe{tk Ä{oÔÞtÄ fnuþu.
íÞthu ËkLÞtËe ftþe whe{tk Þt. Ae Ä{oÔÞtÄu fÌtwk fu r ðú t tEyu
{tufÕÞt fu? íÞthu ËkLÞtËe fnu {tu yt thrÄ wk ft{ fhtu Atu u yt fuðe he u
{u òÛÞwk? Ae Ä{oÔÞtÄ fnu fu nwk qðuo ÿZ úñ[Þo t¤ th útñý n tu u
nwk yuf ð¾ Ér»t t yt©{{tk Þtu, íÞtk Ér»t e{tk tE u f{kz÷ ¼he u
ytÔÞt. íÞthu {U f{kz÷e{tk yuf {tA÷wk òuÞwk. Ae { u ËkfÕ ÚtÞtu fu Ér»t
Au, ý ytðwk ft{ fh t ÷t u Au uðt ËkfÕ Úte nwk ÔÞtÄ{tk Wí L ÚtÞtu Awk.
u {U qðuo áZ úñ[Þo t « t Úte yk h e ðt to òýe Au, yuðwk úñ[Þo ðú t
« t wk V¤ Au. {txu úñ[Þo ðú t¤tu u r hk h ¼ ðt ¼sðt u s
{ w»Þ sL{ tu ÷t¼ Au. {txu u ÷t¼ ÷u tk [qfðwk rn. >>302>>
yuf t{{tk yuf xu÷u tu t t ¾u h{tk fqðtu ¾tu tÔÞtu ý týe ÚtÞwk
rn. uÚte yuf {ntí{t Ëk u qAâwk su fqðt{tk týe ÚttÞ uðtu W tÞ tðtu.
u Ëk fnu su r ðú t Mºte fqðt u ðÄtðu tu týe ½ýwk ÚttÞ. u Ëk wk ð[
Ëtk¼¤e u xu÷u r ðú t Mºte tu tË fhðt {tkzâtu. Ae yuf t{{tk r ðú t
Mºte n tk. u r ðú t Mºte u xu÷ fnu su {u {thtu fqðtu ðÄtððt ytðtu tu
týe ÚttÞ. u r ðú t tEyu sðt ytÃÞtu su nu xu÷ ytsu nwk {tht
r ðú tÚte zu÷ Awk. ytsu s {tht r týe eðt ytÔÞtu u {the tËu týe
{tøÞwk u Ë{u nwk ztk h ¾tkz e n e. u Ëtk u÷wk [wk ht¾ tk ¾tkzýeÞt{tk
Ëtk u÷wk {qfe u Ae týe tÞwk. ux÷e {the r ðú {tk ¾t{e ytðe Au {txu
nwk rn ytðwk.
ý {the u {tht suðe s r ðú t Au. u u ynªÞtkÚte u tW W h
t{ Au íÞtk u {the u hnu Au. u u ÷E òytu. u fqðt u ðÄtðþu fu whk
s týe nw Útþu.
u r ðú t wk ð[ Ëtk¼¤e u xu÷ esu t{ Þt. u t{{tk hnu÷
r ðú t u xu÷ fnu fu {thu t{ fqðtu ðÄtððt [t÷tu íÞthu r ðú t fnu su
{tht r yt¿tt fhu tu {thtÚte yðtÞ. Ae xu÷ tE t r u fnu su
421
{the Mºte u yt¿tt yt tu tu {thu t{ fqðtu ðÄtððt ytðu. íÞthu r ðú t t
r tu t e Mºte u fnu su fqðtu ðÄtððt òytu ý tAe ytðsu yu{ fÌtwk
rn. Ae r ðú t tE xu÷ e ËtÚtu fqðtu ðÄtððt xu÷ e ðtzeyu E. u
fqðt u ðÄtÔÞtu fu whk s týeÚte fqðtu ¼htE Þtu u òuE u Ënw ytùÞo
t{ t n t.
Ae r ðú t tE xu÷ e hò ÷E u íÞtkÚte [t÷e ý tu t u rð[th
ÚtÞtu su {tht r yu tAe ytðsu yu{ fÌtwk Úte. tu nðu {thtÚte ½uh þe he u
sðtÞ ? yuðtu ËkfÕ fhe u Sf{tk e n e íÞtk sE u r ðú t t «¼tðÚte
tu t t s{ýt [hý t yk qXt{tkÚte yÂø Wí L fhe u íÞtk s u r ðú t
tE ¤e {h e n e. u òuE u Ënw {týËtu fÕ tk fhðt ÷tøÞt. Ae
fqðt tu Äýe xu÷ u r ðú t tE t r u tu÷tðe ÷tÔÞtuu. u r ðú t tu r
Ä{oðt¤tu u yuf í eðú ðt¤tu n tu. u tu t t ¤ tu rð[th fhe u tuÕÞtu su
QX QX fu{ ht¾ t Z ÷t{tk Ëq e Awk uXe Útt uXe Útt.
ytðtu tu t t r tu þç Ëtk¼¤e u whk s ht¾ t Z ÷t{tkÚte uXe
ÚtE u tu t t r t fnuðtÚte tu t t r ËtÚtu tu t t t{{tk uW Mºte- whw»t
ËtÚtu Þtk uÚte yt tð òuE u Ënw ½ýwk s ytùÞo t{ t n t. yuðtu
r ðú t ýt tuu «¼tð Au. {txu ¼ ðt tu ¼õ ý r ðú t ýt e xuf ht¾e u
¼ ðt wk ¼s fhu tu u ¼õ u ¼ ðt sYh tu t t Ät{{tk ÷E òÞ
yu{tk sht ý ËkþÞ Úte, ý ßÞtk íÞtk {tÚttk ½Ëu tu ftuE uð ËntÞ fhu
rn. {txu yuf ¼ ðt W h s xuf ht¾e u u{ wk ¼s -M{hý fhðwk suÚte
yk ft¤u yt ýe sYh ËntÞ fhu u yt ðt fnuðt tu rËØtk Au. >>303>>
yuf t{{tk útñý u tu t e fLÞt hýtððe n e. uÚte htò tËu u
útñý Ä e EåAtÚte Þtu. u Ë{u htò tu sztð nth ¾tuðtÞtu n tu. uÚte
htò W tË ÚtE u uXtu n tu. u útñý {t ðt Þtu. Ae ¢tuÄ t{u÷tu htò
útñý u ½tuzt e ÷t ¾tðt e fnu tu n tu íÞthu u útñý Ët ð¾
½tuzt e ÷t ¾tE u ½uh Þtu. y u útñýu ËkfÕ fÞtuo fu Ëðth{tk {thu ½uh
su ftuE ytðu u u Atufhe hýtððe. uÚte ÷t wk Y Äthý fhe u yuf Ér»t
ytÔÞt u{ u hýtðe u u{ e ËtÚtu Atufhe u ð¤tðe.
422
Ae Atufhe e {t t t { {tk ¾tuxwk ÷tøÞwk uÚte u ÷t wk Y Äthý
fh th ftuý n tu u òýðt {txu tu t t r u {tuf÷ðtÚte hM u ytð t {týË u
qAâwk fu { u ftuE Ët{wk {éÞwk? íÞthu u {týË fnu su ÷tu Úte ý yuf
whw»t e Aðtzu yuf Mºte òÞ Au. Ae yuf t{{tk ßÞtk Ér»t hnu t n t
íÞtk Atufhe tu t Þtu. Ae eðt wk týe tu t e Atufhe tËu {tøÞwk. u
Atufhe suðe yt ðt òÞ Au fu whk s Ér»tyu Ztu¤e tÏÞwk. Ae rð{t {tk
uËe u Mð o{tk s t Ér»t u útñýu ft÷tðt÷t fhe u Ér»t e Ëk tÚtu útñý
s tu nðtu. Ae hM t{tk ½tuzt e ÷t t Ët ðo u¾e u útñýu Ér»t u
qAâwk íÞthu Ér»t fnu fu, yuf htò t fnuðtÚte útñýu Ët ð¾ ½tuzt e ÷t
¾tÄe uÚte yt ½tuzt e ÷t t ðo htò u ¾ðztððt t Au.
Ae Ér»t Ërn útñý Mð o{tk Þtu. Ae íÞtk {rý{Þ Úttk¼÷tðt¤tu
{wft{ uÏÞtu. u {wft{{tk ºtý Úttk¼÷t ÷tuZt t u¾e u útñýu Ér»t u qAâwk,
íÞthu Ér»tyu sðt ytÃÞtu fu fLÞt t ½h wk yL ¾ðtÞ rn Útt efhe t
½h wk týe ý eðtÞ rn ý {u fLÞt t ½h wk týe {tøÞwk u týe { u
eðt eÄwk rn ý u fLÞt t ½h t týe t ºtý Atkxt týe Ztu¤ tk {tht
u yzât u týe t Atkxt ºtý yzðt t « t Úte yt {wft{ t yt ºtý
Úttk¼÷t ÷tuZt t ÚtÞt Au. u {rý{Þ Úttk¼÷tðt¤tu {wft{ fLÞt yt th u
{txu tkÄu÷tu Au. {txu ytðwk fLÞt rð¢Þ wk t Au uÚte fLÞt tu rð¢Þ s
fhðtu. swytu fu útñýu tu t e fLÞt rð¢Þ wk t Au uÚte fLÞt tu rð¢Þ
s fhðtu. swytu fu útñýu tu t e fLÞt ftkE ý Ä ÷eÄt rËðtÞ fkfw tu
[tk ÷tu fhe u {V hýtðe n e ý fLÞt t ½h t týe t ºtý Atkxt tu t t
þhehu yzðt t t Úte {rý{Þ Úttk¼÷tðt¤t {nu÷{tk ºtý ÷tuZt t Úttk¼÷t
Út t nðt. ytðwk fLÞt t ½h t yL wk Útt týe wk t ÚttÞ Au {txu fLÞt t
½h e ftuE ý ðM w tu t t ft{{tk ÷uðe rn. >>304>>
yuf þnuh{tk ËwãwB htò htßÞ fh tu n tu. u htò nw Y t¤tu n tu.
Ae u htò yuf ð¾ W½tzu þhehu tðt {txu uXtu n tu. u ËwãwB htò u
òuðt {txu uð tytu rð{t {tk uËe u ytÔÞt íÞthu ytftþ{tk hnu÷t rð{t tu
AtkÞtu s{e W h zu÷tu òuE u htòyu qAâwk fu {u ftuý Atu ? u fu{
ytÔÞt Atu ? íÞthu rð{t {tk uXu÷t Ëðo uð tytu fnufu y{u Ëðuo uðtu yt ©e wk
nw MðY Au u òuðt {txu ytÔÞt Aeyu.
423
Ae ËwãwB htò fnu fu nwk þý th Äthý fhwk íÞthu òuðt ytðòu.
ytðwk u htò u tu t t un wk yr¼{t ÚtÞwk uÚte u htò wk yr¼{t xt¤ðt
{txu ¼ ðt u ðMºt Äthý fh tk nu÷tk yt¾t þheh{tk ÿð tu ftuZ fÞtuo, suÚte
{nthtu ðt¤t ÚtÞu÷t htò u uðtu òuðt ytÔÞt íÞthu htòyu fÌtwk fu {tht
¼u t yÂïr fw{th ytÔÞt Au fu rn? Ae uðtu fnu fu ytÔÞt Au íÞthu
yÂï efw{th u tu t t þheh wk yti»tÄ fhðt {txu htòyu fÌtwk. Ae
yÂï efw{th fnu fu nðu {tu ©eht{ t{ wk yti»tÄ fhtu yíÞthu eò yti»tÄ e
xufe ÷t u u{ Úte. ytðwk fne u uðtu Mð o{tk s t nðt. >>305>>
t{ îthft{tk r[ºtf¤t u òý th [e thtu hnu tu n tu. u [e tht u
©ef]»ý¼ ðt fnu su { u {q [e h tk ytðz e ntuÞ tu {the {q [e he
÷tðtu tu u Ët nòh Yr Þt yt wk. ytðwk ©ef]»ý¼ ðt wk ð[ Ëtk¼¤e u
Ae [e thtu Ëthe fthe he fhe u ©ef]»ý¼ ðt e {q [e he ÷tÔÞtu. íÞthu
©ef]»ý¼ ðt u tu t wk Y ÷e tkÏÞwk uÚte tu u [e hu÷e {q {¤ e
ytðe rn. ytðe he u ©ef]»ý¼ ðt e {q A-Ët ð¾ [e he ÷tÔÞtu
ý {¤ e ytðu rn, uÚte ©ef]»ý¼ ðt tËuÚte Yr Þt {¤ t rn y u
þtufÚte fh{tE Þu÷t {w¾ðt¤t [e tht u òuE u ftuEf Ëí whw»tu qAâwk fu {u
þtufðt¤t fu{ sýtytu Atu? íÞthu W h e Ë½¤e ðt [e thu Ëí whw»t u fne.
uÚte Ëí whw»tu [e tht u W tÞ tÔÞtu fu {tuxwk ft[ wk oý ÷E u òytu
yux÷u ©ef]»ý¼ ðt su Y ÷þu u Y yt oý{tk u¾tþu yux÷u { u
Yr Þt {¤þu.
ytðw k Ëí w h w » t w k ð[ Ëtk ¼ ¤e u u [e thtu {tu x tu o ý ÷E u
©ef]»ý¼ ðt tËu s tu nðtu. u ©ef]»ý¼ ðt yt ¤ u oý Äh tu
n tu. uÚte tu t t MðY «{týu oý{tk MðY u¾tðtÚte u [e tht u Yr Þt
yt e u [e tht u ©ef]»ý¼ ðt fnu t n t fu { u whw {éÞt Au uÚte s
{u oý ÷E u ytÔÞt. {txu yt ÷tuf{tk ý whw rð t ½ýtk ft¤Úte þheh{tk
hnu÷wk y¿tt tþ t{ wk Úte, {txu s { w»Þtuu u ¿tt Út wk Úte uÚte s yt
ËkËth Y Ët h{tk ðthkðth sL{ y u {hýY ykÄtht{tk yÚtztðwk zu Au.
y u [tuhtþe ÷t¾ Þtur {tk ¼xfðwk zu Au. {txu Ë T whw wk þhý t{e u u{ýu
tðu÷tu Ëtht hM t tu yÚtðt ¼ ðt tu yt©Þ fhe u ¼ ðt wk ¼s
fhðtÚte y¿tt tþ t{þu u ¿tt e «tÂÃ Útþu. >>306>>
424
yuf þnuh{tk htò htßÞ fh tu n tu. u htò tu t t þnuh e [[to
òuðt htrºtyu eféÞtu n tu. u s htrºt{tk þnuh e ¼t tu¤u Ähtðu÷e uðe wk
hw Ëtk¼¤e u u uðe e tËu Þtu u qAâwk fu {u þt {txu hztu Atu ? íÞthu
u uðe fnu su yt þnuh t htò u ft÷u tuhu Ët fhzðt tu Au. u Ët tu
{wft{ yt þnuhÚte ºtý tW W h ðz{tk Au. Ae htòyu htrºtyu tu t t
tufhtu tËu u ðz ËwÄe Ëzf fhtðe u Vq÷ tk fwkztk {wftÔÞtk u yuf yuf qÄ tu
ÃÞt÷tu {qõÞtu. uÚte u esu r ðËu ËðthÚte [t÷ tk yuf ðtøÞu Ët htò tËu
ytÔÞtu u fnu nwk { u fhzðt tu n tu ý th ðtøÞt tu Ë{Þ s tu hÌttu u
yt ©eyu {thwk ËL{t fÞwO uÚte nwk {tht W h «ËL ÚtÞtu Awk. {txu {the
tËu ðh {t tu. íÞthu htòyu {tøÞwk su nwk þw, ûte, feze, {kftuze rð uhu e
¼t»tt òýwk uðtu ðh yt tu. Ae uðtu ðh ytÃÞtu.
Ae yuf r ðË htýe s{ðt tu Útt¤ ÷E u htò tËu ytð e n e
uðt{tk {kftuze {kftuzt u fnu fu yt Útt¤ {thu ¾tðt Au. { u ÷tðe yt tu. íÞthu
{kftuztu htýe t þheh W h [Zâtu u ntÚtu fhzâtu. yux÷u Útt¤ ze Þtu. uÚte
htò u nËðwk ytÔÞwk. íÞthu htýe heËtýe. Ae htò { tðt Þt íÞthu htýe
fnu {tu nMÞt þtÚte u {tu { u fntu. Ae htò fnu fu u fnuðt{tk {thwk
{hý ÚttÞ u{ Au. íÞthu htýe fnu su {thwk {hý Út wk ntuÞ tu ¼÷u ý { u
u fntu.
Ae htýeyu Ërn htòyu k t rf thu sðt tu rð[th fÞtuo u s tk
hM t{tk yuf Xuftýu {wft{ fÞtuo. íÞtk fqðt tËu fhe fht u fnu su yt
fqðt{tk Q u÷e, ÷e÷e Ähtu, { u ÷tðe yt tu. Ae fhu t¾ztu fÞtuo ý
÷uðtÞ uðe rn, suÚte fhu fhe u {the uÚte htò Ë{S Þtu. Ae
htýe u tkÄe u {th {tÞtuo íÞthu htýeyu fnuðztððt e nX {qfe eÄe.
fnuðt kw fu ftuE ò e nX ht¾ðe rn, ý {týËtuyu ¼ ðt ¼sðt e
nX ht¾ðe fu Ënw s tu ¼ ðt ¼S u ¼ ðt t Ät{{tk òÞ Au tu nwk fu{
¼ ðt t Ät{{tk òô rn ? ytðtu rð[th fhe u yt Úttuzef ðth{tk tþ
t{ thwk Útt týe t h tuxt e uXu íft÷ tþ Út wk yuðwk þheh òýe u u
þhehÚte ¼ ðt ¼S ÷uðt u s yt ÷tuf{tk SÔÞt tu ÷t¼ Au {txu Ë{sw
{týËu ¼ ðt ¼sðt tu ÷t¼ yð~Þ ÷uðtu u s fnuðt tu ¼tðtÚto Au. >>307>>
425
yuf þnuh{tk htò hnu tu n tu. u htò r hk h téÞt rð t wk týe
e tu n tu. u yuf r ðË téÞt rð t t týe ¼u tu Ët tu fýtu eðtE Þtu.
Ae u Ët tu fýtu ux{tk {tuxtu ÚtÞtu u ftuE W tÞu u Ët tu tþ ÚtÞtu rn
uÚte htò u yt¾tu r ðË u htrºtyu [u zu rn. u htò wk þheh r hk h
Ëwft wk n wk. Ae htò Útt eðt ftuE ft{ «Ëk u ftuE t{ Þt u t{
s tk hM t{tk Úttfe sðtÚte yuf ðz e[u W thtu fÞtuo u týe e u htò
½ze¼h u AtÞt e[u ½e Þtu u eðt ý Ëq tu n tu ý u u ½ ytðe
rn. uÚte òøÞt fh tu n tu.
ux÷tf{tk ðz t Útz{tkÚte yuf Ët eféÞtu. u{s htò ½e Þu÷tu
u {tuZwk Vtxu÷wk n wk uÚte ux{tk {tuxtu ÚtÞu÷tu Ët nth eféÞtu. u Ët u
ðz t Útz{tk hnu÷tu Ët fnu su htò u þt {txu w:¾ u Au? ftuE ynª ò wk
ntuÞ u òu Úttuztk Íuhftu[÷tk ÷tðe u u÷{tk ¤e u htò u tE u tu tht xwfzu
xwfzt ÚtE òÞ u htò u ytht{ ÚttÞ. u ðt eðt u òýe. AeÚte {tuZt{tk
hnu÷tu Ët tuÕÞtu su wk Ä t ¾ò t W h [tufe fhe u hÌttu Au ý òu ftuE
u÷ Q wk fhe u tht hnuðt t htVzt{tk huzu tu wk {he ò u Ä {¤u.
ytðe he u Ëtk¼¤e u eðt u u s «{týu fÞwO. uÚte htò u Ëthwk ÚtÞwk y u
Ä ý {éÞwk u Ae eðt Útt htò tu t t htßÞ{tk ytð t nðt, u Ëw¾
þtkr u t{ t nðt.
fnuðt wk fu òu htòyu téÞt rð t wk týe eÄwk tu ½ýwk w:¾ ¼tu ððwk
zâwk y u téÞt rð t wk týe yuf r ðË eyu tu u wk t A {tË ËwÄe
{tA÷tk {th th u sux÷wk t ÚttÞ Au ux÷wk t téÞt rð t wk týe yuf
ð¾ e th u ÚttÞ Au. {txu s ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt u tu t e ÷¾u÷e
rþûtt ºte{tk ÷ÏÞwk Au su ftuEyu ý téÞt rð t wk týe Útt qÄ rð uhu
eðwk rn. u{s ½e, u÷ ý t¤e u ðt hðwk. u{s [tu¾t, t¤ ý òuÞt
rËðtÞ htkÄðt rn. Útt rþÞt¤t{tk Út e t zeytu wk Útt wðuhtu wk ÄeÞwk
ý ¾tðwk rn, fthý fu u t zeytu{tk hnu÷t Sðztytu VtE òÞ u
u ¾tðtÚte {tkË ¾tÄt htu h ÚttÞ Au {txu ÄeÞtk ¾tðtk rn yu s
fnuðt tu Ëth Au. >>308>>
426
yuf t{{tk u ðtýeÞt r{ºt n t. u uW ðtýeÞtytu Ëw¾ze wk ¼t wk
fhe u eÚtoòºtt fhðt s t n t. u u{tk yuf Ëßs r{ºt n tu. u Ëßs
r{ºt wk ¼t wk wrhs r{ºt {t e u ¾tE Þtu. AeÚte Ëßs r{ºt u ¼q¾
÷t e íÞthu wrhs r{ºt tËu ¾tðt {txu ¼t w {tøÞwk, ý ytÃÞwk rn y u
Ëßs r{ºtu wrhs Ët{e ytkÏÞtu ftZe íÞthu Ëßs r{ºt e ytkÏÞtu wrhs
r{ºtu tð¤ e Ëw¤tu ½tU[e u Vtuze tk¾e. Ae wrhs r{ºt Ëßs r{ºt u
h¾z tu {qfeu s tu hÌttu y u Ëßs h¾z tu h¾z tu yuf ðz e[u ytÔÞtu u
ðz W h u nkË uXt n t.
u u nkË tuÕÞt fu y{wf uþ{tk htò ftuZeÞtu Au. u ftuE ý ðtyu
fhe u ftuZ {x tu Úte. ý ftuE yt ýe y½th ÷E sE u [tu zu tu u
htò tu ftuZ {xe òÞ. y u ðwk ftk[ {Þ þheh ÚttÞ. ytðe he u fne u u
u nkË Qze Þt. Ae u÷t ðtýeÞtyu ðz e[uÚte y½th ntÚt Vuhðe u
÷eÄe u tu t e ytkÏÞu [tu ze. uÚte Ëßs ðtýeÞt e ytkÏÞtu Ëthe ÚtE.
Ae ðz e[u zu÷e nkË e y½th ÷E u Ëßs ðtýeÞtu u htò t uþ{tk
Þtu, u íÞtk sE u htò e ðt fhe uÚte u htò tu ftuZ {xe Þtu.
Ae Ëßs ðtýeÞt W h «ËL ÚtÞu÷t htòyu tu t e fwkðhe Ëßs
ðtýeÞt e ËtÚtu hýtðe. y u t{ ý ytÃÞtk u htò tÔÞtu. Ae yuf
ð¾ Ëßs ðtýeÞt e Ëðthe s e nþu. u ð¾ tu t tu ¼tE kÄ whes
ðtýeÞtu {éÞtu ý u whes t yð wý Ëk¼th tk Ëßs ðtýeÞtyu
tu t t ¼tE kÄ u ½tuzt W h uËthe u Ëðthe{tk Vuhðe u tu t t {wft{{tk
÷tÔÞtu. tu t t hts{nu÷{tk htÏÞtu u ½ýtk r ðË hÌttu. Ae htýe u Ëßs
ðtýeÞt t tu»t whes r{ºtu ¼htÔÞt fu {tht r {thwk nw ht¾u Au u wk
fthý yu Au fu {tht r y{tht t{ tu E hðýo Au. u nwk fne ô uÚte
{tht r {thwk ht¾u Au.
ytðe he u whes r{ºtu yËßs ýwk htÏÞwk uÚte u whes r{ºt fwkðhe u
ntÚtu {hý tBÞtu. {txu Ëßs ¼tE kÄ fhðt ý whes u r{ºt fhðt
nª. fnuðt wk fu whes r{ºt tu Ë tÞ w:¾ yt u Au, ý Ëw¾ yt tu Úte.
{txu òu tu t wk Ëthwk EåA th {týËu Ëßs r{ºt s fhðt. Ëßs r{ºt
Ëthtu hM tu tðu Au y u Ëßs r{ºt t Útfe [tðe u tu t wk rn tðu
427
Au. Ëßs r{ºt Ë tÞ tu t t {tuût tu W tÞ tðe u ¼ ðt e ¼Âõ
fhtðu u s Ëthtu r{ºt òýðtu u uðt s r{ºt fhðt suÚte yt ÷tuf{tk Ëw¾
ÚttÞ u h÷tuf{tk ý Ëw¾ ÚttÞ. {txu uðt r{ºt tu Ëk kÄ ht¾ðt þe¾ðwk. suÚte
yt ÷tuf{tk kÄ ÚttÞ rn. u fnuðt tu nu w Au. >>309>>
yuf Ë{Þu tk[ tkzð Ë e ÿti e Ërn ð {tk Vh tk Vh tk rð[th
fÞtuo fu ½ýtk Ë{ÞÚte yt ýu ©ef]»ý ¼ ðt tk þo fÞtO Úte tu îthft whe{tk
r ðtË fhe u hnu÷t ©ef]»ý ¼ ðt tk þo fhðt sEyu. ytðtu ËkfÕ
ÞwrÄÂch htò fh t n t. AeÚte ¼e{, yswo , Ën uð, fw÷, ÿti e Ërn
ÞwrÄÂch htò îthft whe «íÞu s tk hM t{tk ÞwrÄÂch htò u ËkfÕ ÚtÞtu fu
uð, htò, u whw tk þo fhðt sðkw íÞthu Xt÷u ntÚtu sðwk. ytðwk þtMºt{tk
÷ÏÞwk Au tu yt ýu ©ef]»ý ¼ ðt tk þo fhðt sEyu Aeyu tu ftuEf
V¤ ÷u t sEyu.
ytðtu ËkfÕ fh t yuðt ÞwrÄÂch htòyu yuf ytk t W h tfu÷e yuf
fuhe eXe íÞthu ÞwrÄÂch htòyu ¼e{Ëu u fÌtwk fu ytk t e zt¤u ÷xf e fuhe
tuze ÷tðtu. ytðe yt¿tt ÚtðtÚte ¼e{Ëu tuze ÷tÔÞt. u tfu÷e fuhe ÷E u
ÞwrÄÂch htò Ëðo e Ëk½tÚtu îthft whe{tk ytðe u ©ef]»ý ¼ ðt t {nu÷{tk
Þt. u {nu÷{tk hnu÷t r ÔÞ ®ËntË W h rðhts{t ÚtÞu÷t ©ef]»ý
¼ ðt u òuE u kzð T «ýt{ fhe u ©ef]»ý ¼ ðt e yt ¤ tfu÷e fuhe wk
V¤ {qõÞwk. u V¤ u òuE u ©ef]»ý ¼ ðt u ÞwrÄÂch htò u qAâwk fu yt É w
rð t wk fuhe wk V¤ {u õÞtkÚte ÷tÔÞt? íÞthu ÞwrÄÂch htòyu fÌtwk fu yt ©e tk
þo fhðt y{tu hM u [tÕÞt ytð t n t. u yuf ytk t W h yuf s tfu÷wk
fuhe wk V¤ òuÞwk. suÚte u ytk t e zt¤u ÷xf wk fuhe wk V¤ yt ©e u ¼ux {qfðt
÷tÔÞt Aeyu.
íÞthu ©ef]»ý ¼ ðt u fÌtwk fu ytk t t Äýe u qAe u ÷tÔÞt Atu ? fu
Äýe u qAât ð h ÷tÔÞt Atu ? íÞthu ÞwrÄÂch htò fnu ð {tk Q u÷t
ytk t tu ftuE Äýe ntuÞ rn, u{ Äthe u yt V¤ u ytk t e zt¤¾eyuÚte
tuze u ÷tÔÞt Aeyu. u u V¤ u y{tu ÷tð tu ûteytu ¾tE ò . u
fh tk yt fuhe wk V¤ yt ©e t W Þtu {tk ytðu tu u ytk t wk fÕÞtý ÚttÞ
u{ Äthe u fuhe wk V¤ ÷tÔÞt Aeyu.
428
ytðwk ÞwrÄÂch htò wk ð[ Ëtk¼¤e u ©ef]»ý ¼ ðt tuÕÞt fu eòk
Ítz htuÃÞt rð t Q u ý ytk t wk Ítz ftuE t htuÃÞt rð t Q u rn. {txu
u ytk t u ftuEyu ðtÔÞtu nþu suÚte u ytk t tu ftuE Äýe yð~Þ Au s. {txu
u ytk t t Äýe u qAât rËðtÞ {u fuhe ÷tÔÞt, {txu {tuyu [tuhe fhe u
ytýu÷wk ytk t wk V¤ { u ¾ðztððwk Au ? suÚte {tuyu {the yt ¤ ytk t wk
V¤ ¼ux {qõÞwk. {txu {tuyu [tuhe fhe u ytýu÷wk V¤ {thu ¾tðwk Úte y u
þtMºt{tk ÷ÏÞwk Au fu [tuhe fh th t ntÚt ft e t¾ðt. ytðwk «tÞÂù¥t fÌtwk
Au tu {thu {thwk ÷tðu÷wk V¤ ¾tðwk Úte. ý {tuyu ð {tk hnu÷t su ytk t wk
V¤ tuzâwk ntuÞ u ytk t e zt¤¾eyu [tuxtze ytðtu.
ytðwk ©ef]»ý ¼ ðt wk ð[ Ëtk¼¤e u ÞwrÄÂch htò tu t t ¼tEytu
Útt ÿti e Ërn ©ef]»ý ¼ ðt u {Mfth fhe u fuhe wk V¤ ÷E u ð {tk
Þt u su ytk t e zt¤¾eyuÚte fuhe wk V¤ tuzâwk n wk u u [tuxtzðt {txu u
zt¤¾e u u fuhe wk V¤ ðthu ðthu yztzu ý u fuhe wk V¤ [tuxâkw rn íÞthu
u fuhe t V¤ u s{e W h {qfe u ÞwrÄÂch htòyu ËkfÕ fÞtuo fu nu ©ef]»ý
¼ ðt , {tht rËðtÞ {U eò ftuE u ¼ ðt T òÛÞt ntuÞ tu yt
s{e W h hnu÷wk V¤ yuf ntÚt [wk yÄh hntu.
ytðwk fnuðtÚte yuf ntÚt fuhe wk V¤ yÄh hÌtwk. AeÚte ¼e{Ëu ¼tEyu
ËkfÕ fÞtuo fu yt s tu fh th ©ef]»ý ¼ ðt T rËðtÞ eòu ftuE Úte
yu{ òý tu ntuÞ tu yt yæÄh hnu÷wk fuhe wk V¤ eòu yuf ntÚt [wk Úttytu.
ytðwk ð[ tuÕÞt fu whk fuhe wk V¤ eòu yuf ntÚt [wk ÚtÞwk. AeÚte
yswo Syu fÌtwk fu ©ef]»ý ¼ ðt t ð[ tu rðïtË {thu ntuÞ tu yt V¤
u ntÚt [wk Au u V¤ ºteòu ntÚt [wk Úttytu. ytðwk fnuðtÚte ºteòu ntÚt [wk
ÚtÞwk. AeÚte Ën uðSyu fÌtwk fu ©ef]»ý ¼ ðt T rËðtÞ ftuE eòu yt s wk
¼hý tu»tý fh th Úte yu{ nwk òý tu ntuô tu yt fuhe wk V¤ [tuÚttu ntÚt
[wk Úttytu. ytðwk fnuðtÚte [tuÚttu ntÚt fuhe [e ÚtE. AeÚte fw÷¼tEyu
ËkfÕ fÞtuo fu ©ef]»ý ¼ ðt T rËðtÞ yt s tu Äthý fh th ftuE eòu
Úte yu{ nwk òý tu ntuô tu yt [th ntÚt [wk ÚtÞu÷wk fuhe wk V¤ ytk t e
zt¤¾eyu yztu.
429
ytðwk fnuðtÚte zt¤¾e u y u fuhe u yuf yt ¤ Auxwk hÌtwk. AeÚte
ÿti eSyu fÌtwk fu nu ©ef]»ý ¼ ðt T nwk t ýÚte u yíÞth ËwÄe þwØ
r ðú t ntuô tu fuhe ytk t e zt¤¾eyu [tuxe òytu. ytðwk fnuðtÚte zt¤¾e u
fuhe [tuxe E suÚte ÞwrÄÂch Ërn Ëðuo ¼tEytu yt k tBÞt. AeÚte
zt¤¾eyu [tuxu÷e fuhe Úttuze ðth Ae nuXu ze u fuhe u ÷E u ÞwrÄÂch ytr f
Ëðuo ©ef]»ý ¼ ðt tËu ytÔÞt u W h tu tð ¼ ðt u fÌttu. íÞthu
©ef]»ý ¼ ðt u ÿti eS u fÌtwk fu r ðú t t ËkfÕ Úte [tuxu÷e fuhe tAe
nuXu zðe òuEyu u su fuhe nuXu ze {txu ÿti e t r ðú t{tk ftkE ý
¾tux nþu suÚte fuhe nuXu ze.
yuðwk ©ef]»ý ¼ ðt wk ð[ Ëtk¼¤e u ÿti eSyu fÌtwk fu {tht
r ðú t ýt{tk ¾tux Úte A tk yt ©e òý t ntuÞ tu fntu. íÞthu ©ef]»ý
¼ ðt u fÌtwk su {tu {tht r e Ëk½tÚtu ð {tk Vh tk n tk uðt{tk { u
hM t{tk ftkxtu ðtøÞtu íÞthu { u { {tk ËkfÕ ÚtÞtu fu òu {tht r tyu ftihð{tk
hýtðe ntu tu {thu ð {tk ¼xfðwk z rn. ytðtu { u ËkfÕ ÚtÞtu n tu
uÚte { u {t rËf t ÚtðtÚte r ðú t{tk ¾tux ytðe n e uÚte fuhe [tuxu÷e
nuXu ze.
ytðwk ©ef]»ý ¼ ðt wk ð[ ÿti eSyu Ëtk¼¤eu nt tze su nu ©ef]»ý
¼ ðt T {tuyu fÌttu uðtu { u {t rËf ËkfÕ ÚtÞtu n tu suÚte fuhe nuXu tAe
ze. ytðe he u ÿti eSyu fÌtwk uÚte ©ef]»ý ¼ ðt T htS ÚtÞt u fÌtwk fu
yt ÷tuf{tk, ftrÞf, ðtr[f, {t rËf, {¤e ºtý «fth tk t ÚttÞ Au. {txu
ºtý {tkÚte yufuÞ t Útðt uðwk rn u yt ðt tu rËØtk Au. >>310>>
yuf útñý tu Atufhtu tu t tk {t tr t t fnuðtÚte ftþe{tk ¼ýðt Þtu
n tu. th ðhË ftþe{tk r ðtË fhe rðãt ¼ýe u rðît T ÚtÞtu. Ae u
útñý rðãt ¼ýðt e Ë{tÂÃ fhe u tu t t t{ sðt eféÞtu, u hM t{tk
[tÕÞtu s tu n tu. u útñý u hM t{tk u whw»t ¼u t ÚtÞt. u{ u útñýu
qAâwk {tu ftuý Atu ? u õÞtkÚte ytÔÞt u õÞtk òytu Atu ? ytðwk qAðtÚte
u ¼u t ÚtÞu÷t whw»ttuyu fÌtwk fu { u ¼Þ ÷t u tu y{u y{the ðt
fneyu. íÞthu útñýu fÌtwk fu { u ftkE ý ¼Þ ÷t þu rn. {tu Ëw¾uÚte
{the ðt fhtu. íÞthu hM t{tk ¼u t ÚtÞu÷t whw»ttu tuÕÞt fu y{tu u Þ{ whe{tk
430
hnu t Þ{htò t q Aeyu u Þ{htò t nwf{Úte {hðt iÞth ÚtÞu÷t { w»Þ tu
Sð ÷uðt Vheyu Aeyu. íÞthu útñýu fÌtwk fu yíÞthu õÞt t{{tk sðt t Atu
? íÞthu Þ{ q tuuyu fÌtwk fu yt Ët{wk t{ u¾tÞ Au u t{{tk yuf hþuX
Au. u tu efhtu {tk tu Au u tk[ ¼tE ðå[u yuf s efhtu Au u e {hðt e
iÞthe Au.
ytðwk Ëtk¼¤e u útñýu fÌtwk fu ftuE W tÞÚte u u yt ÷tuf{tk {qfe òytu
tu Ëthwk fthý fu u wk fwxwk nw {tuxwk Au. uytu u ½ýwk w:¾ Útþu {txu u Sð tu
hnu u{ fhtu. ytðwk útñý wk ð[ Ëtk¼¤e u Þ{ q tu fnu fu {tu úñ[Þo ðú
t¤e u th ðhË rðãt ¼ÛÞt Atu {txu {u úñ[the Atu u ð¤e rðît T Atu
tu {tu u þuX u ½uh òytu u r¼ûtt {t t yuðt {tu u ËeÄw yt u tu y{tu
u Atufht u Sð tu hnuðt Eyu.
ytðwk Þ{ q tu wk ð[ Ëtk¼¤e u útñý u hþuX u íÞtk Þtu. ¼ðr
r¼ûttk urn ytðwk tu÷e u Q¼tu hÌttu. íÞthu {hðt iÞth ÚtÞu÷t u òuðt
ytðu÷t { w»Þtu tuÕÞt fu t{{tk r¼ûtt Úte {¤ e fu suÚte {tu ynª ytÔÞt
? ynª tu yuf þuX tu Atufhtu {hðt e iÞthe{tk Au {txu y{tht Ëðo t «tý
{qXe{tk ytÔÞt Au {txu esu {t ðt òytu. útñýu fÌtwk fu { u r¼ûtt yt tu
tu u Atufht u Ëthwk Útþu. ytðwk fÌtwk íÞthu u útñý u fÌtwk fu { u r¼ûtt
yt eyu tu s Atufht u Ëthwk Út wk ntuÞ tu ¼÷u ÚttÞ. yu{ r hMfth fhe u
útñý t Atufht u hò yt e u íÞtkÚte Þtu fu whk Þ{ t q tu u Atufht tu
Sð ÷E u nth ¼u t ÚtÞt.
Ae útñýu qAâwk fu nðu {tu õÞtk sðt t Atu ? íÞthu Þ{ q tu fnu yt
Ët{tu ðz u¾tÞ u e e[u htò tu Atufhtu uþ{tk Vhðt Þtu Au íÞtkÚte ytð tk
yt ðz e[u rð©tkr ÷uðt uËþu u ð¾ u ðz e zt¤ ¼tk þu u u fwkðh W h
zþu fu whk u {hý u t{þu. u tu Sð ÷E u y{tu s{ whe{tk sEþwk.
íÞthu útñýu qAâwk fu u fwkðh [u yuðtu W tÞ fntu. íÞthu Þ{ t q tu fnu
u htò t fwkðh e Ëðthe n{ýtk ytðþu {txu {tu u{ e tËu sE u tk[
Ëtu t{ntuh {t tu u { u yt u tu u wk {hý rn ÚttÞ.
431
ytðwk Ëtk¼¤e u útñýu [t÷e ytð e Ëðthe{tk Ët{tu sE u r¼ûtt hefu
htò t fwkðh tËu tk[ Ëtu t{ntuh {t e. íÞthu eðt u sðt ytÃÞtu fu
[t÷ e Ëðthe{tk { u þe he u r òuhe{tkÚte ftZe u Ëtu t{ntuh yt eyu ?
{txu Ët{tu ðz u¾tÞ Au íÞtk htò t fwkðh htuftðt t Au íÞtk { u tk[
Ëtu t{ntuh yt eþwk íÞtk [t÷tu. íÞthu útñýu fÌtwk fu { u yt Xuftýu s tk[
Ëtu t{ntuh yt tu suÚte fwkðh wk Ëthwk ÚttÞ. íÞthu eðt fnu thtÚte fwkðh wk qhwk
Út wk ntuÞ tu fhsu. ynª [t÷ e Ëðthe{tk fkE {¤þu rn. yu{ fne u
Ëe tE tËu Ä¬t {htðe u Ëðthe{tkÚte nth fZtÔÞtu u Ëðthe ðz e[u
ytðe u ðz e zt¤ e[u htò t fwkðh tu ÷k tÚtÞtuo u u W h fwkðh uXt
u Úttuzeðth{tk ðz e zt¤ ¼tk e u fwkðh W h ze suÚte htò tu fwkðh {hý
tBÞtu. u ð¾ u Auxu Q¼u÷t útñý t Atufht u eðt u Ëe tE tËu tu t e
tËu tu÷tÔÞtu u fÌtwk fu {u fntu ux÷e Ëtu t{ntuh yt eyu ý htò t
fwkðh u rsðtztu. íÞthu útñýu fÌtwk fu [t÷ e Ëðthe{tk nwk ÷uðt ytÔÞtu n tu u
ð¾ u { u tk[ Ëtu t{ntuh yt e ntu tu htò t fwkðh {hý t{ . nðu
{tht ntÚt{tk u ðt hne Úte. yu{ fne u útñý tu Atufhtu [t÷ tu ÚtÞtu.
Úttuzeðthu Þ{ q tu ¼u t ÚtÞt u W h e u ðt Ët[e ÚtÞu÷e òuE u
útñý Þ{ q tu u qA tu nðtu fu {thwk þwk Útþu u fntu. yux÷u {thwk ËqÍ wk fhwk.
íÞthu Þ{ q tu tuÕÞt su wk {thtk {t t t u yuf s Awk u ¼ýe u ½uh
ytððt e ðtx swyu Au u thtk ÷ø fhðt u {txu ý fLÞt e þtuÄ fhe u
iÞthe fhe ht¾e Au. wk suðtu ½uh sEþ uðtk s thtk ÷ø fhþu u {the
Mºte ½uh ytðþu u thtk u the Mºte tk [th uºt ¼u tk Útþu yux÷u thwk {hý
Útþu.
ytx÷e ðt ÚtE yux÷u u{ t hM t sw t zât. Þ{ q esu {t uo
Þt y u útñý sw u {t uo [t÷ tk rð[th fÞtuo fu nwk ½uh sEþ íÞthu { u
hýtðþu u {txu ½uh s tk rðãt su nwk ¼ÛÞtu Awk u tu Ëthtu W Þtu fhwk
y u ¿tt tu uþ fhe u y k Sð tu {tuût ÚttÞ u{ fhwk, uÚte {tht ytí{t wk
ý fÕÞtý ÚttÞ. yu{ Äthe u Ët{wk h u¾t wk n wk u{tk Þtu. u{tk Ëtht
þuXeÞtytu u {¤e u ðt fhe su nwk ftþeyuÚte tS rðãt ¼ýe u ytÔÞtu Awk u
¼ ðt Ëk kÄe ¿tt tu uþ fhe Ëti wk fÕÞtý fhðt EåAwk Awk suÚte {the rðãt wk
ËtÚtof ýwk ÚttÞ.
432
yt Ëtk¼¤e u þuXeÞt eðt u {éÞt u htò u ðt fhe su ftþeÚte
rðît ytðu÷ Au y u fÚttðt to Ëk¼¤tððt u{ e EåAt Au {txu k tu M
ÚttÞ tu yt ý u fÚtt tu ÷t¼ {¤u. yt ðt Ëtk¼¤e u htòyu k tu M fÞtuo
u fÚtt tu ythk¼ fÞtuo. fÚtt Ëtk¼¤e u Ëðuo ¾wþe ÚtÞt y u útñý t W h
Ëðo tu «u{ yr ð]ÂØ tBÞtu. htýeytu Útt eðt t ½h tk Útt þuXtýeytuyu
{¤e u rð[th fÞtuo su yt ýt krz tk ÷ø fÞtO ntuÞ tu yu Ëw¾e ÚttÞ y u
yt ý u fÚttðt to tu yrÄf ÷t¼ ÚttÞ. yt{ rð[th fhe u eðt S u ðt
fhe. eðt Syu u e s t tu útñý n tu u u ½uh fLÞt ÷ø u ÷tÞf n e
u u qAe u k tu M fÞtuo. ÷ø tu r ðË ¬e fhe u krz útñý u ðt fhe
su {thtk ÷ø fhðt tu rð[th fÞtuo Au u Ëtk¼¤e u uýu [tuÏ¾e t tze su
{thu ÷ø fhðtk Úte. eðt S fnu fu y{u ¬e fÞwO Au u fLÞt {thu
÷tÞf Au.
u Ëtk¼¤e u fÌtwk su {thtk ÷ø fhðtk ntuÞ tu {thu ynª hnuðwk Úte.
nwk tu { u fÚttðt to Ëk¼¤tððt hÌttu Awk ý ÷ø fhðt hÌttu Úte. {thu
÷ø fhðtk ntuÞ tu nwk [tÕÞtu sEþ. ytðwk Ëtk¼¤e u eðt Syu rð[th
fÞtuo su yt ún fheþwk tu [tÕÞt sþu suÚte eðt Syu ðt Vuhðe su {thu
hýðwk ntuÞ tu ftkE nª yu{ fne u þtk zâtu. hk w tËe òÞ
{txu tu÷eË tu k tu M fÞtuo y u [tufe Ë u tze eÄe u ÷ø tu r ðË ¬e
fÞtuo y u Ät{Äq{eÚte ÷ø fÞtO. krz u rð[th fÞtuo fu {]íÞw tu òu Ätu
ytðe LÞtu Au hk w [th uºt ¼u tk ÚttÞ tu s {]íÞw Au {txu {thu {the
Mºte wk Ët{wk òuðwk s rn. òuðwk u {tht ntÚt e ðt Au. ytðtu r ùÞ fÞtuo.
íÞth Ae ½uh òÞ, s{e ytðu tAtu eðt ¾t t{tk Ëqðt uËðt wk
ht¾u÷wk y u Ë¼t{kz {tk fÚttðt to fhu ý tu t e Mºte Ët{wk uºt {tkze swðu
rn. yt{ ½ýtkf r ðË ðe e Þt ý tu t e Mºte ËtÚtu tu÷u rn u{
swðu rn suÚte u {qkÍtðt ÷t e u htýe Útt eðt e Mºte Útt þuXtýeytu
yt ¤ hze ze u fÌtwk su {u {thtk ÷ø yt krz e ËtÚtu fÞtO ý
{the ËtÚtu tu÷ t[t÷ t Úte u{ Ët{wk ý òu t Úte.
yt ðt Ëtk¼¤e u eðt t ½h tkyu eðt u ðt fhe su yt
ðihtøÞ u t{u÷t krz e ËtÚtu útñý e Atufhe tk ÷ø fÞtO. hk w u{ u
ËkËth wk Ëw¾ r ÷fw÷ Úte {txu u{ u tu÷ tk[t÷ tk Útt ðt [e fh tk
433
fhe yt tu tu Xef, fthý fu útñý e Atufhe {txu u e nðu eS r
rn. ytðwk Ëtk¼¤e u eðt u rð[th fÞtuo fu útñý u íÞtk s «er ¼tus
fheyu u{tk htò tk {wÏÞ htýe u htòS y u u útñý- útñýe u nwk u
{thtk ½h tk yt Atu sý u {txu s ¼tus fhtðeyu. B{ Úte ¼tus fheþwk
suÚte tu÷ tk[t÷ tk ÚtE sþu.
ytðtuu rð[th fhe u eðt Syu krz u fÌtwk su htòS tu Útt u{ tk
{wÏÞ htýeS Útt nwk u {tht ½h tk yt Ëðo tu {thu íÞtk s{ðt rð[thu
Au {txu {thu íÞtk k tu M fhtðtu. íÞthu krz u fÌtwk su {u fne uòu u.
íÞthu eðt S fnu {thu ½uh s{ðt wk u {thu k tu M fhðtu òuEyu.
íÞthu krz u fÌtwk su {thtk efhe Au u, {txu {u fne uòu. íÞthu krz u
fÌtwk su {thtk efhe Au u, {txu {u fne uòu. íÞthu eðt S fnu Au
fu s{ðt wk Ëðo u {¤u Au hk w yts tu B{ ËtÚtu {thu íÞtk «er ¼tus
fhðwk Au {txu yt k Úte s{ðwk Au, [t÷tu nwk k tu M fheþ. yu{ fne u ¬e
fÞwO u Ae eðt Syu krz S e Mºte u ½uh sE u fÌtwk su u yts {thu
íÞtk hËtuE Ëthe tð u ytsu { u L u u tu÷ tk[t÷ tk fhe þ u .kw yt ýu
Atu sý u s{ðt wk Au, htò Útt htýe Útt {u u sý Útt y{u u sý
{¤e Atu sý e hËtuE iÞth ÚttÞ íÞthu Atu Útt¤ qhðt t u Atu tx÷t
W h u Atu tx÷t uËðt t. htò u htýe Ët{Ët{tk uËþu u nwk Útt
{tht ½h tk Útt {u uW sý u Ët{Ët{tk uËe B{ Úte ¼tus fhðwk.
yt Ëtk¼¤e u tE nw ¾wþe ÚtÞtk u «u{Úte hËtuE tðe. hËtuE
iÞth ÚtE ux÷t{tk [th ËkLÞtËe ytÔÞt y u ¼ðr r¼ûttk urn fhe u
Q¼t hÌtt. tE ËkLÞtËe u òuuE u nw ¾wþe ÚtÞtk. tx÷t t¾e u s{ðt
uËtÞto y u Útt¤{tk fðt ehËe u «u{Úte s{tzât. ËkLÞtËe u s{e ]Ã
ÚtE tE u ytþeðto ytÃÞtu su {thtu y¾kz Ëti¼tøÞ hntu. yt{ fne u
yá~Þ ÚtE Þt. Ae tEyu eS hËtuE tðe yux÷t{tk eðt Syu
ytðe u fÌtwk su u fux÷e ðth? íÞthu fÌtwk fu hËtuE iÞth Au. s{ðt
Äthtu íÞthu eðt Syu krz S u fÌtwk su {thu íÞtk s{ðt wk Au u {u
tu ftkE tu÷ t Úte [t÷tu u fux÷efðth Au? íÞthu krz S fnu [t÷tu. Ae
iÞth ÚtE u s{ðt Þt. íÞthu eðt Syu «Út{Úte s Útt¤ qhtðe u tuXðý
fhe ht¾e n e, htòhtýe u {txu Ëtu t t Útt¤ u Ëtu t t tx÷t Útt
434
eðt S Útt krz S u {txu [tk e t Útt¤ u [tk e t tx÷t ytðe he u
tuXðý fhe u iÞth Útt¤ qhe u tx÷t W h {qfe eÄt.
krz Syu rð[th fÞtuo fu yt Ëtu t tu tx÷tu htòS tu Au u u e
tËu tu [tk e tu tx÷tu eðt S tu Au u u e tËu {thtu tx÷tu Au íÞtk s
{thu uËðt wk Au ý yt Ät s{e hnu íÞtk ËwÄe {thu yt½wk tAwk òuðwk Úte,
Ëti þtkr Úte s{e hnu AeÚte su Útðt wk nþu u Útþu. yu{ Äthe u tu t u tx÷u
uËe Þt u e[wk òuE hÌtt Au. u u òuE u eðt Syu fÌtwk fu krz S
B{ Úte ¼tus fhðt wk Au {txu [wk swðtu. íÞthu krz Syu fÌtwk su {thu
r Þ{ Au s{ e ð¾ u nwk ytzwkyð¤kw òu tu Úte. sBÞt Ae {u su{ fnuþtu
u B{ fheþwk n{ýtk {tu yt k Úte s{tu u nwk {tht r Þ{ «{týu s{e
÷ô Ae yt k fheþwk.
Ae Ëti sBÞt. Ae [¤w fhe týe e u krz Syu tu t e Mºte Ët{wk
òuÞwk íÞthu k u tk [th uºttu ¼u tk ÚtÞtk ý {]íÞw tu t wk ÚtÞwk rn. yux÷u
tu t t yk :fhý{tk ½ýtu yt k ÚtÞtu u ðt {tk ½ýtk áütk ÷tðe u htò u
Útt eðt u Útt htýe rð uhu u ¾q yt k {tzâtuu. y u Ëti tu÷ tk[t÷ tk
ÚtE Þtk, yt k fhe u Ëti Ëti u MÚtt fu Þtk. Ae krz Syu rð[th fÞtuo
su Þ{ t q tuyu { u ¾tuxtu ¼Þ tÔÞtu u {thtk {t t-r t e Ëuðt fhðt
ò u sðt eÄtu rn {txu nðu {tht úñ[Þo t «¼tðÚte u{ e ¾ h ÷E
÷ô Awk. yu{ rð[th fhe u ytf»toý {kºtÚte Þ{ t q u tu÷tÔÞt. u t
«¼tðÚte whk ytÔÞt u Q¼t hÌtt u fÌtwk su y{ u fu{ tu÷tÔÞt? íÞthu
fÌtwk su {u { u ¾tuxtu ¼Þ yt e u {thu ½uh sðt eÄtu {txu { u t¤e u
¼M{ fhe t¾wk Awk.
íÞthu Þ{ t q tuÕÞt su y{u ¾tuxtu ¼Þ ytÃÞtu Úte. y{u ¾tuxwk
tu÷eyu tu íft÷ y{thwk {]íÞw s ÚttÞ. íÞthu krz u fÌtwk su yt {the Mºte
hne u nwk yt y{thtk [th uºt ¼u tk ÚtÞtk u {thwk {]íÞw fu{ ÚtÞwk? íÞthu
Þ{ q tu fnu {the Mºte u qAe òytu fu {tht s{ tk nu÷tk {thu ½uh ftuE
ËkLÞtËe ytÔÞt n t? íÞthu Mºteyu fÌtwk su [th ËkLÞtËe ytÔÞt n t. u{ u
{U s{tzât. s{e u ytþeðto ytÃÞtu su thtu y¾kz Ëti¼tøÞ hntu. yu{
fne u ËkLÞtËe Þt.
435
íÞthu Þ{ t q tuÕÞt su {the Ä{o u rð»tu r ct y u yt Mºte u
r ðú t ýt e xuf òuE u «ËL ÚtÞu÷t ¼ ðt u Ë ftr f u yt¿tt fhe n e
suÚte ËkLÞtËe tu ðu»t ÷E u {thu íÞtk ytðu÷t u s{e ¾wþe ÚtE u ytþeðto
yt u÷t uÚte {thwk {]íÞwk ÚtÞwk rn. nðu tu {the Mºte e ytÞw»t qhe ÚttÞ
íÞth Ae {thwk {]íÞw ÚttÞ, fthý «Út{ y{u { u þuX t Atufht tËu
{tufÕÞt n t. òu u{ýu htS ÚtE u s{tzât ntu tu u{ wk ytÞw»t ðÄ u
u u y{u {u÷e ò . ð¤e htò t fwkðh tËu ý { u {tufÕÞt n t, òu { u
tk[ Ëtu t{ntuh yt e ntu tu y{thtÚte u t Sð u ÷uðt rn. yt tu
ËkLÞtËe u ]Ã fÞto u t ytþeðto Úte {thwk ytÞw»t ð]ÂØ tBÞwk. u{ Ëí whw»t t
ytþeðto Úte ytÞw»t Útt Ä , ÄtLÞ, wºt rð uhu tu ÷t¼ ÚttÞ Au. >>311>>
yuf rðît T útñý ËðoþtMºt ¼ýu÷tu yux÷u LÞtÞ, ðu tk , ÔÞtfhý
rð uhu ¼ýu÷tu u{s ßÞtur »tþtMºt{tk Ëk qýo r »ýt . su ftuE u {wnqo òuE
yt u u «{týu u wk ft{ rËØ Út wk. uýu fhe u u e fe ð]ÂØ t{e suÚte [tuh
÷tuftu ý {wnq o òuðhtððt ytðu u {wnq o òuE yt u u «{týu u wk ft{ rËØ
ÚttÞ u ÷tuftu Vtðe òÞ yux÷u òuþe{nthts u Âûtýt ý yt u, u ½ýt
r ðË [tuh ÷tuftu e Ëk ÚtðtÚte òuþe{nthts wk yk :fhý VuhVuh Útðt ÷tøÞwk.
yuf r ðË nw Ëthwk {wn o ytÔÞwk suÚte [tuh ÷tuftu u fÌtwk su yts tu
½ýwk Ëthwk {wnq o Au suÚte { u rð[th ÚttÞ Au fu nwk {the ËtÚtu ytðwk. íÞthu [tuh
÷tuftu fnu su {nthts yu {thwk ft{ Úte [tuhe fhðe u tu y{thwk ft{ Au
y u {wnq o òuðwk u {thwk ft{ Au {txu { u Úttuzwkf Ä ðÄthu yt eþwk hk w
{thu ytððt suðwk Úte. íÞthu útñý tuÕÞtu su {u {the EåAt «{týu
yt tu u nwk tu {the ËtÚtu ytðwk tu òuEyu yux÷wk ÷E ÷uðtÞ. {txu { u ËtÚtu
÷E òytu. íÞthu eò tuÕÞt su ¼÷u u ytðu, u{tk yt ýwk þwk òÞ Au? suÚte
[tuh ÷tuftu e ËtÚtu ½ýtu ËnðtË ÚtðtÚte ËtÚtu ËtÚtu [tuhe fhðt Þtu y u yuf
htò t {nu÷{tk [tuhtu uXt. u e ËtÚtu u ý Þtu. u htò tu ¾ò tu Vtze u
[tuhtu tu su Ä tu t u ntÚt ytÔÞwk u u ÷E u ef¤e Þt.
y u útñý tu su ðM w ÷uðt òÞ u{tk u u tuu»t u¾tÞ. Ëtu wk [tuhðtÚte
y{wf tu sL{ ytðu. u{s [tk e, neht, {tu e rð uhu [tuhðtÚte y{wf y{wf tu
sL{ ytðu, u{ òýe u ftuE ðM w ÷eÄe rn. Vh u Vh u eò Y{{tk Þtu
436
íÞtk ztk h òuðt{tk ytðe u{tk ytuAtu tu»t sýtðtÚte u wk tux÷wk tkæÞwk. ý
nth ef¤ðt tu hM tu szâtu rn. yu{ fh tk Ëðth ÚtE Þwk y u k es tu
htò e M wr fhðt ÷tøÞt. u Ëtk¼¤e u útñý tu ¼htÞtu u htò t A h
÷k e[u uËe Þtu. htò ý k es tu e M wr Ëtk¼¤e u òøÞtu. htò
rðît T n tu u u u nk{uþtk yuf ðtu &÷tuf fhðt tu r Þ{ n tu. u «{týu
&÷tuf{tk tu t e Ë{]ÂØ wk ðýo fhðt ÷tøÞtu u tuÕÞtu su,
[u tu n ht Þw ð Þ: Mðs tu à w f w ÷ :
Ë T tkÄðt: «ýr {úr hù ¼]íÞt: >>
so Â L k r r ðntM h÷tM w h k t:
{tht ½h{tk Mºteytu eò t r[¥t u nhe ÷u yuðe Au y u {thwk Mðs
{ u y wfq¤ Au y u {tht tkÄðtu ý Ëtht Au su{ nwk fnwk u{ fhu Au y u
[tfhtu u ý rð Þðt¤e ðtýe tu÷ t Ëtu t {Mfth fhu Au. y u ntÚteytu
ý so t fhe hÌtt Au y u ½tuztytu ý ð t ðu ðt¤t u W h{tk týe
ý nt÷u yuðe r fh tht Au. ytðe he u W ÕÞt &÷tuf t ºtý t u-
ºtýðth tuÕÞtu ý [tuÚtwk Þt ytÔÞwk rn, íÞtk u [tuhe fhðt ytðu÷tu útñý
tu t wk ¼t ¼q÷e Þtu y u rðãt t ykfwhÚte tu÷e QXâtu su Ëk{e÷ u Þ Þtu
orn ®fr[ ÂM >> nu hts T wk su wk ðýo fhu Au u the ytkÏÞtu {ª[týe
íÞthu tht ft{ wk ftkE Úte. yu{ tu÷e tu Þtu hk w ¼t ytððtÚte ÚthÚth
fk e QXâtu su {thwk ytðe LÞwk. hk w htòyu yt ð[ Ëtk¼¤e u rð[th fÞtuo
su yt ftuý tuÕÞwk ? yu{ òýe u tË fhu Au íÞtk tu t t ÷k e[u
Ëk tÞu÷ útñý u òuÞtu. útñý ý htò e yt ¤ ntÚt òuze u Q¼tu hÌttu
íÞthu htò qAu Au :
fMíðk r wý: frð»tw «ðeýtu Þt : rf{ÚtO s hts ËÈr >
{: «rð»xu r rþÚtu»tw rðî T ¼èi: Ëw wÃ uàr whtË uàÂM{ T >>
yntu {nt rðît T frðytu{tk ©uc frð yuðtu kw ftuý Au ! {nt ykÄfthðt¤e
yÄohtrºt t ð¾ u þMºtÄthe ÞtuØtÚte hûtý fhtÞu÷tu {thtuu {nu÷ u{tk wk õÞtkÚte
y u fu{ ytÔÞtu Awk ? íÞthu u útñý tuÕÞtu su
437
Âîò úsL{t frð»tw «ðeýtu ðu tk rð T ðu wht k[ >
Þt tu Ä tÚtO f] ýtu rhÿtu [tuh «Ëk t r [tuh¼q : >>
nu hts T nwk útñý rðît T y u þe½ú frð Awk ý r Äo ntuðtÚte y u
[tuh t ËnðtËÚte [tuh ÚtE u ynª [tuhe fhðt ytðu÷tu Awk. íÞthu htò fnu wk
ytðtu rðît T útñý tu tht ½h e ÂMÚtr { u fntu. íÞthu útñý tuÕÞtu su
rþÞt¤t W t¤t{tk {tht ½h e ÂMÚtr su ntuÞ u nwk fnwk u Ëtk¼¤tu
{ T u n u {þfeð {q » tfðÄq { q o » teð {tòo r hft >
{tòoheðþw e þw eð ]rnýe wºtt ÞÚtt ðtÞËt: >>
tL k ¾t r [r¢ftr r ðËu [ fo [tk ÿ tÞýk >
[wÕ÷e [t ÷ Ëk {k fwÁ u ¼e{MÞ wºte ÞÚtt >>
nu hts T, {tht ½h e Ë{]ÂØ y u ÂMÚtr nwk þwk fnwk. {tht ½h{tk yuf
ô hze Au u yL tu yuf ý fý {¤ðtÚte {åAheÞt suðe ÚtE E Au
y u ½h e r ÷tze ý qÄ fu nª ftkE {¤ðtÚte ËwftE u ô hze suðe ÚtE
E Au. Vr¤Þt{tk yuf fq he hnu Au u u ý htux÷t tu ffztu {¤ðtÚte
ËwftE u t ze r ÷tze suðe ÚtE E Au y u {the Mºte ý ¾tðt wk
{¤ðtÚte fq he suðe ÚtE E Au y u Atufhtytu nwk ½uh ytðwk Awk íÞthu t t
þwk ÷tÔÞt yu{ fne u ft zt e uXu Vhe ð¤u Au. ðÄthu þwk fnwk {tht ½h e ½kxe
tu [tkÿtÞý ðú fÞto fhu Au yux÷u ftuuEf ntztuu s þuh þuh yL ¤ðt
{¤u Au y u [q÷tu tu su{ ¼e{fhtò e efhe {Þkr (y ÷ tu) yux÷u
¤ rËðtÞ eò whw»t tu M þo Úte fh e u{ (y ÷) yux÷u yÂø tu
M þo [q÷tu fh tu Úte fthý fu htkÄðt wk ntuÞ íÞthu s [q÷t{tk yÂø
Ë¤ tððt tu ntuÞ Au. nðu nu hts T [tu{tËt u rð»tu {tht ½h e ÂMÚtr ÚttÞ
Au u u fnwk Awk u u Ëtk¼¤tu.
èt: fåA ð¥thkr Ër÷÷u Ëk{tso e {e ð T >
ðeoË o rð[uÂü tr fwÁ u ËkºttËÞkr rþþq T >>
þw toÄtoð] {M ft [ ]rnýe ¼eíÞwí t tuL{w¾e >
hts T qýo Ëhtuðhuý Ëáþk ò k { eÞk ]n{T >>
438
[tu{tËt{tk tu {tht ½h wk At hwk sq wk ntuðtÚte týe ¼ht tk Ëhtuðh suðwk
þtu¼u Au. {txu ÷tfzt t tx÷t tu su{ ft[ t ntuÞ u{ u¾tÞ Au y u ½h
ðt¤ðt e Ëtðhýe {tA÷t suðe u¾tÞ Au u ÷tfzt e fzAe tu Atufhtkytu u
r ðhtð e yuðe Ë e Ë o e [uüt fhu Au y u {tht ½h e Mºte tu Aºte
ntuðtÚte yzÄwk Ëq zwk {tÚtu ht¾e u ¼ª zðt t ¼ÞÚte e e yuðe Ë e Ëthe
¼ª e ytuÚtu hnu Au. nu hts T ytðe {tht ½h e ÂMÚtr Au.
ytðwk útñý wk ð[ Ëtk¼¤e u htò wk Ó Þ Þtðt¤wk ÚtÞwk suÚte tu t t
{týËtu u fÌtwk su yt útñý u Yr ÞtÚte txe ãtu suÚte htò t {týËtu Yr Þt
÷tðe u Ztkfðt {kzât u{tk fux÷tf ÷tu¼eÞt {týËtuyu Yr Þt e Úttufzeytu fhe u
¤t ËwÄe Yr Þt ntU[tze eÄt. íÞthu útñýu ¾¼t {hze u Aðtzu òuÞwk.
íÞthu htòyu qAâwk {u yt þwk fÞwO ? íÞthu útñý tuÕÞtu
Þtu k t { h¥tÚtið Þ{w tk Þtu {o tk þ{o tk >
ftðuhª ËhÞqk {nUÿ Þtk ÞùtýoðtkM eýoðt T >
ËtuàM{tfk r[h{tÂMÚt tuu àÞ {Äw t trhÿ t{tË¾t >
íðÆt tk wËrh T «ðtn ÷nhti {ø tuàºtËk¼tÔÞ u >
nu hts T trhÿ t{ tu yuf {thtu r{ºt Au u {the fuzu zu÷tu u u {txu
nwk k t Útt Þ{w t Útt Ëw¾ u yt the {o t Útt ftðuhe Útt ËhÞq Útt
tu tðhe ytr f eytu Útt Ë{wÿ u WÕ÷k½ fÞtuo hk w u õÞtkÞ qzâtu rn.
hk w {the Ä Y e e{tk qzâtuu Au fu rn u tu tË fhwk Awk. yt
Ëtk¼¤e u htò Útt eðt Ë{ßÞt fu útñý tu ÷tu¼ ðæÞtu. yux÷u htòyu
fÌtwk su Yr Þt wk tzwk ¼he u Xt÷ðtu. u «{týu tufhtuyu fÞwO.
Ae htò tuÕÞt fu fu{ {nthts Ëk tu»t? íÞthu útñý fnu Yr Þt t
[ftk ¼htÞ Au? ftkE wÍtýwk ntuÞ tu Atufhtk Atþ ¼u tk ÚttÞ. ytðwk Ëtk¼¤e u
htòyu eðt u fÌtwk fu yt útñý u ¼UË yt tu. eðt u útñý u ÷tu¼eÞtu
òýe u ½hze ¼UË ÷tðe u Q¼e ht¾e. íÞthu útñýu u e tËu sE u ft {tk
Vqkf {the uÚte ¼UËu {tÚtwk n÷tÔÞwk. íÞthu htòyu útñý u qAâwk su yt {u þwk
fÞwO ? íÞthu útñý tuÕÞtu fu {U u u ft {tk qAâwk su yuft wk ðu h {thu íÞtk
439
ðeÞtEþ ? íÞthu uýu t tze u {u òuÞwk u ? {tÚtwk n÷tÔÞwk y u uýu { u
X ftu eÄtu u tu÷e su
{u ¼ to {rn»ttËwh: f] Þw u uÔÞt ¼ðtLÞt n : >
íËk u þw¼k [ w{wo¾ þ k áük rð ük {Þt >
k t: Ëk r t: fw[t rð r÷ t ÿÂüù tþk t >
ð]ØtÞtkÞ ¼o Ëk¼ð rð®Ä ]åAL ®f ÷ßsËu >>
¼UË fnu Au fu nu rð« nu÷t ËíÞÞw {tk {rn»ttËwh t{ tu tztu {thtu
Mðt{e n tu u u uðe ¼ðt eyu {the tÏÞtu (yux÷u ftuE whw»tu uðe e yt ¤
tztu ðÄuÞtuo) íÞthÚte nwk rðÄðt ÚtE Awk u u {tht Mðt{e e ËtÚtu Ëtu úñt
sLBÞt u {he Þt u u {U shu òuÞt. nðu tu {tht tk ze Þt Au u
ytk[¤ ËwftE Þt Au u ytk¾u u¾t wk Úte u u wk ÔÞtðt wk qAu Au u u
÷ts ytð e Úte ? yu{ fÌtwk.
u Ëtk¼¤e u htò ¾wþe ÚtÞtu u eðt u fÌtwk su yt u u÷t ðu h e
Ëtht{tk Ëthe yuf ¼UË yt tu yu{ fne u y tðe. u ÷E u ½uh Þtu hk w
ytðtu rðît T A tk [tuh ÷tuf tu Ëk fhðtÚte [tuhe fhðt Þtu {txu nk{uþtk
Ëí whw»t tu Ëk fhðtu ý yËí whw»t tu Ëk õÞthuÞ fhðtu rn. suðtu Ëk fhu
uðtu hk [zu Au. t e tu Ëk fhðtÚte t fhðt þe¾u Au, y u wÛÞþt¤e tu
Ëk fhðtÚte wÛÞ fhðt þe¾u Au {txu Ëtht Ëßs whw»t tu Ëk fhðtu ý
wso tu Ëk õÞthuÞ ý fhðtu. >>312>>
yuf útñý t Atufht u ¼ýðt {txu ftþeyu sðt wk u tk {t tr t
fnu tk n tk ý Atufhtu ¼ýðt e [tu¾e t tz tu n tu fu nwk ¼ýðt òô tu
½hztk su {tu u u e Ëuðt ftuuý fhu? íÞthu {t t u fÌtwk fu y{the Ëuðt
t e ®[ t tu íÞt fhe u {u ¼ýðt ftþeyu òytu tu Ëthwk, fthý fu
¼ýðtÚte wÂØ Ëthe ÚttÞ Au, ÷tuf{tk ¼ýu÷t e «r ct ðÄu Au u ¼ýu÷tu Ëðo
Xuftýu wòÞ Au.
ytðwk fÌtwk A tk u útñý tu Atufhtu ftþeyu ¼ýðt Þtu rn. Ae
Úttuzt r ðË Þt fuzu u Atufhtu tu t t ½h{tk htrºtyu Ëq tu n tu y u htrºt t
th ðtøÞu uþt fhðt tu t t ðtzt{tk Þtu. íÞtk s{ whe t htò-Þ{htò
440
ytÔÞt u u{ u Atufhu qAâwk fu {u ftuý Atu u fu{ ytÔÞt Atu? íÞthu
Þ{htòyu u Atufht u fÌtwk fu {u rðºt útñý t Atufht Atu u {u r hk h
Ä{o wk yt[hý fhtu Atu suÚte { u [u tððt ytÔÞtu Awk fu su Xuftýu {u
yíÞthu uXt Atu íÞtk s { u nwk ò u ytðe u yt¾÷t wk Y Äthý fhe u
{tht ®þ zt e yýe {tht ux{tk ½t÷e u {the tk¾eþ. {txu {thu ¼ ðt
¼S ÷uðt ntuÞ tu ¼S ÷uþtu. ytsÚte A {tËu {thwk {hý yð~Þ Útþu {txu
{tht wÛÞ- t rð uhu su fhðwk ntuÞ u fhe ÷uþtu.
ytðwk Þ{htò wk ð[ Ëtk¼¤e u Atufhu rð[th fÞtuo fu yt t{{tk
u{s {tht ½h{tk hneþ íÞthu {thwk {hý Útþu {txu ynª {tht ½h{tkÚte
{t tr t e yt¿tt ÷E u ¼ýðt wk r r{¥t fhe u ftþe òô suÚte {thwk {hý
Útþu rn. ytðtu rð[th fhe u Ëðthu tu t tk {t tr t u fÌtwk fu {tu ftþe
¼ýðt sðt wk { u nw ðth fÌtwk uÚte ftþeyu ¼ýðt sðt tu yts htºtu {tht
{ {tk [tufË Xhtð fÞtuo Au tu {u yt¿tt yt tk ntu tu nwk ¼ýðt ftþeyu
òô.
ytðwk tu t t ºw t kw ð[ Ëtk¼¤e u {t t htS ÚtÞtk u tu t t Atufht u
s{tze u ftþe ¼ýðt {tufÕÞtu. u Atufhtu ftþe{tk sE u rðãtÇÞtË fh tk A
{tË qht Útðt{tk yuf r ðË tfe hÌttu íÞthu Þ{htòyu rð[th fÞtuo fu
{hðt e efÚte u Atufhtu ftþeyu ¼ýðt s tu hÌttu Au {txu u u ÷E ytðwk.
ytðtu rð[th fhe u Þ{htòyu útñý wk Y Äthý fhe u yuf hÚt{tk fLÞt
uËtze u ftþe{tk hnu÷e k tS t {rýf ýft ½tx yt ¤ tu t tu hÚt Atuze u
uXtu u k tS{tk M t fhe u s t rðãtÚteoytu u útñý qA tu nðtu fu {thu
k tS u ftkXu fLÞt t uðwk Au tu rðãtÚteoytu{tk ftuE hýu÷tu ntuÞ u u fkfw
u [tk ÷u fLÞt yt ðe Au ý ftuE tËuÚte {thu Ä ÷uðwk Úte. fLÞt wk Ä
÷E u ftuE Ëw¾e ÚtÞtu Úte u{ Ëw¾eÞtu Útþu ý rn. ytðtu rð[th fhe u
iËt ÷eÄt rËðtÞ {thu fLÞt hýtððe Au.
íÞthu u rðãtÚteoytu{tk ftuE fnu nwk hýu÷tu Awk y u ftuE fnu {thtu
rððtn Útðt tu Au. {the Ë tE fhe {qfe Au. ytðwk ð[ Ëtk¼¤e u u
útñý fnu su u [tk ÷tu ý ÚtÞtu ntuÞ uðt rðãtÚteo {tht òýðt{tk
ntuÞ tu u{ u {the fLÞt hýtððe Au. Ae Auðxu {t t-r t e hò ÷E u
441
A {tËÚte ¼ýðt ytðu÷t rðãtÚteo u qAâwk fu {u hýu÷t Atu fu hýðt t
Atu ? íÞthu u Atufhu fÌtwk fu nwk hýu÷tu Úte u { u [tk ÷tu ý ÚtÞtu Úte
ý {thtk {t- t e hò rËðtÞ hýtÞ rn uðwk Ëtk¼¤e u u rðãtÚteo u
eòu rðãtÚteo fnuðt ÷tøÞtu fu ÷û{eS [tk ÷tu fhðt ytðu íÞthu {tuZwk ÄtuE
ytðwk yu{ fnuðwk ý [tk ÷tu fhtðe ÷uðtu {txu {tu hýe u ftþeÚte ½uh
sþtu yux÷u {thtk {t- t ¾wþe Útþu, {txu ytðtu Ë{Þ rn {¤u {txu
{tu hýtu tu Ëthwk.
ytðwk rðãtÚteoytu wk ð[ Ëtk¼¤e u fLÞt ÷E u ytðu÷t útñý e fLÞt u
A {tËÚte ¼ýðt ytðu÷ útñý t Atufht ËtÚtu tuh u ftþe{tkÚte tu÷tðe u
fLÞt t ytÃÞwk. u Ae fLÞt t r tyu fÌtwk fu {tu ynª ftþe{tk r¼ûtt
{t e u ¼ýtu Atu u fh tk y{thu t{ [t÷tu íÞtk yuf rðît T útñý u ht¾e u
{ u ¼ýtðeþwk {txu y{tht ytýu÷t hÚt{tk uËtu. yu{ fne u hÚt{tk uËtze u
ftþeÚte hÚt [÷tÔÞtu u Úttuzuf qh s{e W h hÚt ntkõÞtu. ð¤tððt ytðu÷t
rðãtÚteoytu tAt ð¤e u ftþe{tk uXt AeÚte hÚt u ð ðu u ytftþ{tk yÄh
[t÷ tu fÞtuo. u òuE u A {tËÚte ftþe{tk ¼ýðt ytðu÷ Atufhu rð[th fÞtuo
fu A {tË{tk yuf ht ytze Au {txu {thwk {hý fnu th Þ{htò ntuðt
òuEyu u{ýu { u u{ e fLÞt Ëk½tÚtu hýtðe u{ t t{ s tk tu t tu hÚt
ytftþ{tk [÷tÔÞtu {txu òu yt hÚt{tkÚte e[u fq e zwk tu ý {thwk {hý ÚttÞ
u{ Au {txu hÚt{tk uËe hnwk Ae þwk ÚttÞ Au yuðtu rð[th fhe u uËe hÌttu.
Ae htrºt t th ðtøÞt yux÷u u hÚt u útñý t Atufht t ½h t
ðtzt{tk W tÞtuo u útñý t Atufht u hÚt{tkÚte W the u hÚt y u fLÞt u yá~Þ
fhe u Þ{htòyu yt¾÷t wk Y Äthý fhe u tu t t ®þ zt e yýe útñý t
Atufht t ux{tk ½t÷e u {the tkÏÞtu.
{txu fnuðt wk yux÷wk s Au fu ft¤ ftuE u Atuz tu Úte. su uþ{tk, su
ft¤{tk, su r ðË{tk, su {wnq o{tk Ëthe fe y h {hý y h tþ Útðt wk
su ftkE ntuÞ Au u u Ë{Þ{tk ÚttÞ Au {txu ft¤Úte e u wVt{tk uËu tu ý
Ë{Þ ytðu ft¤ W tze òÞ Au {txu ft¤Úte [ðwk ntuÞ tu eòk VtkVtk
{th tk ¼ ðt Ëðo t f ton to Au yu{ òýe u u{ wk ¼s fhðtÚte {tuût
442
t{u Au. suÚte u Sð wk sL{-{hý Út wk Úte {txu hhtus ¼ ðt ¼sðt{tk
yt¤Ë ht¾ðe rn yu ðt fnuðt tu Ëth Au. >>313>>
yuf ð¾ ðifwkX{tk ¼ ðt u y u ÷û{eS u Ëkðt ÚtÞtu su s {tk
{tht ¼õ ½ýtk Au fu {tht ¼õ ½ýtk Au ? íÞthu ¼ ðt u fÌtwk fu {tht
¼õ ÍtÍt Au. íÞthu ÷û{eS fnu {tht rn ý {tht ¼õ ÍtÍt Au.
íÞthu ¼ ðt fnu u t e heûtt fheyu fu ftu t ¼õ nw Au ? Ae
÷û{eS ¼ ðt u fnu {tu {the s{tðx fhtu Ae nwk {thwk ht¢{ tðwk
Awk. íÞthu ¼ ðt fnu nw Ëthwk. yu{ fne u rðît T útñý wk MðY Äthý
fhe u yuf h{tk Þt u íÞtk t ÷ûttrÄ r þuXeÞtytu u ¼u t fÞto y u
þuXeÞtytu u fÌtwk su nwk ftþeÚte tS rðãt ¼ýe u ytÔÞtu Awk u {thu { u
¼ ðt Ëk kÄe ¿tt yt ðwk Au suýu fhe u {thtu {tuût ÚttÞ u {the rðãt e
ËV¤ t ÚttÞ. {thu {the tËuÚte ftkE òuE wk Úte. hk w {thtu { w»Þ sL{
ËV¤ fhðtu Au.
yt{ fne u y{] {Þ ðtýeÚte Ät þuXeÞt u hks fhe eÄt. íÞthu
Ät þuXeÞtyu rð[th fÞtuo fu yt {nthts htu fth Ëk kÄe ftÞo fhðt
ytÔÞt Au tu u ÷t¼ yt ýu ÷E ÷uðtu. yu{ fne u {nthts u fÌtwk fu
nw Ëthwk {nthts. ft÷Úte fÚtt tu «thk¼ fhtu. íÞthu {nthtsu fÌtwk su fÚtt tu
ythk¼ fhwk hk w {the fÚtt{tkÚte ftuEyu WXtÞ rn. íÞthu þuXeÞt fnu su
{the y{] {Þ ðtýe Ëtk¼¤e u fÚtt{tkÚte ftuý QXu ? ftuE ý QXþwk
rn. íÞthu útñý fnu fu yt ýu nu÷tu Xhtð fhtu su {k ÷t[hýÚte
ythk¼e u ©e r ÚttÞ íÞtk ËwÄe ftuEyu QXðwk rn. ytðe he u {nthts t
fnuðt «{týu ft ¤ ÷¾e u Ät þuXeÞtytuyu e[u Ëneytu fhe yu ft ¤
÷E u {nthtsu tu t e tËu htÏÞtu. y u fÚtt tu ythk¼ fÞtuo y u Ëðuo t
yk :fhý tu t u rð»tu ¾U[e ÷eÄtk y u fÚtt e s{tðx yuðe fhe su ythk¼
fh tk nu÷tk tu Ë¼t yfztXtx ¼htE òÞ. t{{tk tE ¼tE ftuR ý
½uh hnu tk Ë¼t{tk ytðe u t¾÷ ÚtE òÞ.
ytðe s{tðx òuE u ÷û{eSyu rð[th fÞtuo fu ¼ ðt u ht h tu t u
rð»tu tu t t ¼õ ¾U[e ÷eÄt Au tu nðu nwk òô u {tht ¼õ ¼ ðt u
tðwk. yu{ rð[th fhe u ð]Ø ztuþe wk MðY Äthý fhe u hþuX u ½uh
443
Þtk. uðt{tk þuX rð uhu tu s{e u fÚtt{tk s t hÌtt n t y u þuXtýe hðthe u
fÚtt{tk sðt {txu iÞth ÚtÞtk. uðt{tk ½hze ztuþeyu ytðe u Þt[ t fhe su nwk
¼q¾e Awk {txu { u ftkE ¾tðt wk ntuÞ tu yt tu. íÞthu þuXtýe fnu wk yíÞthu
õÞtk ytðe ? y{thu fÚtt tu ð¾ òÞ Au. íÞthu u ztuþeyu fÌtwk su fÚtt{tk
yu{ ytð wk nþu su yL tÚteo u yL yt ðt wk nw wÛÞ ÚttÞ Au y u he wk
rn fhðwk u{ ý ytð wk nþu. íÞthu þuXtýeyu fÌtwk su ÕÞtu s÷ e.
yu{ fne u tu t t ðtËý{tk yL ytÃÞwk íÞthu u ztuþeyu tu t e
Ítu¤e{tkÚte Ëtu t e Útt¤e ftZe u{s ðtxftu, ÷tuxtu, týe eðt wk ðt÷kw Äwk
Ëtu t wk ftZâwk u u{tk ¾tðt wk Útt týe rð uhu ÷eÄwk. yt òuE u þuXtýe e
ytkÏÞtu [{fe. yux÷t{tk u ftu¤eÞt ¾tÄt ¾tÄt u ntÚt ÄtuE týe e u
ðtËý u{ u u{ hnuðt E u [t÷ e ÚtE. íÞthu þuXtýe fnu, ztuþe{t, yt
{thtk ðtËý ÷u t òytu. íÞthu ÷û{eS fnu su nwk yufðth su ðtËý{tk s{wk
Awk u{tk eS ðth s{ e Úte. {thu ft{ tk ntuÞ tu u ðtËý ÷E ÕÞtu.
u òuE u þuXtýe tu ¾wþ ¾wþ ÚtE E u fÌtwk su ztuþe{t { u xtZwk ¾tðt wk
VtÔÞwk rnk ntuÞ. {txu ½zef uËtu tu W wk fhe Eyu. yu{ fneu tx W h
uËtzâtk íÞtk tx Ëtu t e ÚtE E.
þuXtýe tu yt òuE u ytùÞo t{e u þuX u tu÷tððt {txu tufh u
{tufÕÞtu. tufhu þuX u fÌtwk su { u þuXtýe tu÷tðu Au. íÞthu þuX fnu fÚtt{tk
z z fheþ rn. ò Ae ytðþwk. íÞthu þuXtýe tËu sE u tufhu fÌtwk su
þuX t fnu Au. íÞthu þuXtýeyu fÌtwk su þuX u ft {tk sE u fnu. yuf ztuþe{t
ytÔÞtk Au u ßÞtk ntÚt yztzu Au u Ëtu wk ÚtE òÞ Au. tx W h uËtzâtk
u yt ýe tx Ëtu t e ÚtE E u eò u ½uh Útþu tu u yt ýtk fh tk
Ä tZâ ðÄthu ÚtE sþu yu{ fnu. tufhu W h «{týu þuX u sE u fÌtwk. íÞthu
þuX [k[¤ ÚtÞt. u òuE u krz Syu fÌtwk su þuX fu{ Q¼t ÚtÞt ? íÞthu þuX
fnu {nthts sht ft{ Au. íÞthu {nthts fnu yt ýtu þtu Xhtð Au ? íÞthu
þuX fnu Xhtð Au hk w ÔÞðnth Ëk kÄe ft{{tk {u Ë{òu Atu ? Xhtð tu hnu
u ft{ tu fhðwk zu.
yu{ fne u þuX tu ½uh Þt. y u þuXtýeyu, Ëtu t e Útt¤e, ðtxftu,
÷tuxtu, ðt÷wk Äwk Ëtu t wk tÔÞwk. u þuXu tx W h ztuþe{t uXtk Au u tx
444
Ëtu t e òuE u ztuþe{t u u ÷t e u fÌtwk su {u {thu ½uh hntu, {tu su{
fnuþtu u{ y{u fheþwk. íÞthu ztuþe{t fnu su nwk tu { u ßÞtk Xef zu íÞtk hnwk
Awk. yt{ fnuðtÚte þuXu fÌtwk su ztuþe{t {tu htS Útþtu u{ fheþwk. uðt{tk tu
ytztuþe tztuþe yt Äwk òuE u ztuþe{t u yt{kºtý fhðt {kzâtk, hk w þuX tu
hËtuÞt tu÷tðe u hËtuE fðt , ¼t ¼t t þtf, {Xt, [xýe rð uhu fhe u
yL ftux qhu yuðtu Útt¤ ztuþe{t e yt ¤ qÞtuo. ztuþe{t su ðtËý u ntÚt
yztzu u Ëtu t wk ÚtE òÞ. t{{tk ðt [t÷e su yuf ztuþe{t ytÔÞtk Au u
ßÞtk ntÚt yztzu u ðM w Ëtu t e ÚtE òÞ Au.
yt ðt Ëtk¼¤e u Ë¼t{tk ý ¾¤¼¤tx ÚtÞtu y u Äehu Äehu ÷tuftu
Ë¼t{tkÚte QXðt {kzât u ztuþe{t tËu sE u fnuðt {kzât su {t tS y{thu
½uh [t÷tu. íÞthu eòu fnu {t tS {thu ½uh [t÷tu y u y{tht t{{tk
yt k Úte hntu. íÞthu {t tS fnu su nwk yt t{{tk rn hnwk fthý fu ytuÕÞtu
fÚtt fhu Au u krz {the ® t fhu Au {txu yu u yt t{{tkÚte hò yt tu
tu nwk hnwk. íÞthu Ëti fnu su {t tS {u hnu tk ntu tu u{ u n{ýtk s hò
yt eyu. íÞthu {t tS tuÕÞtk su yu{ fh t ntuu tu hnwk. íÞthu Ät iÞth
ÚtÞt u Ë¼t{tk Þt, y u {nthts u fnu fu tuÚte tkÄtu. íÞthu {nthts fnu
nS fÚtt tu xtE{ qhtu ÚtÞtu Úte. íÞthu ÷tuftu fnu fu u qhtu ÚtE Þtu {txu
s÷ e tuuÚte tkÄtu.
yu{ fne u tuÚte kÄtðe u fÌtwk su {u y{the {t tS e ® t fhtu Atu,
íÞthu krz S fnu fu nwk {the {t t e ® t õÞthu fhwk Awk ? nwk tu fÚtt fhwk
Awk. íÞthu fÌtwk su {t tS ¾tuxwk tu÷ tk nþu ? {txu ® t fhtu Atu. yu{ fne u
krz S u iÞth fÞto íÞthu {t tS fnu fu yuf fwk¼th wk Äuzwk ÷tðtu u zwk ¤e
u ðk tf e {t¤t tðtu u {nthts u nuhtðe u yð¤u Äuzu uËtze u ð¤tðtu
tu nwk {thu íÞtk hnwk. íÞthu swðt eÞt iÞth ÚtE Þt u {nthts u fÌtwk su
yt t W h uËtu.
yu{ fne fze u {nthts u uËtzðt òÞ Au íÞtk ¼ ðt u Y ÷e
tÏÞwk. tu t wk Y n wk u {t tS wk tðe eÄwk u tu u yá~Þ ÚtE Þt u
swðt eÞt ntÚtu Ít÷e u {nthts u Äuzu uËtzðt òÞ Au íÞtk fnu su nwk tu
{t tS Awk. íÞthu swðt eÞt fnu su yíÞth ËwÄe {t tS e ® t fh tu n tu
445
u nðu nwk {t tS Awk yu{ fnu Au. yu{ fne u ðh½tuzu t{ nth ð¤tÔÞtu
u ÷tuftu Ät tAt ðéÞt u ¼ ðt yt ¤ sE u uXt. íÞtk ÷û{eS tu
ðh½tuztu ytÔÞtu u ¼ ðt u fÌtwk su fu{ ftu t ¼õ ÍtÍt ? íÞthu ÷û{eSyu
fÌtwk su yu tu { u Y ÷ tk ytðzu tfe tu ðh½tuztu {thtu ftZâtu tu.
yu{ wr Þt{tk ÷û{e {¤u tu ¼ ðt u ftuE qAu rn. ¼ ðt u
zât {qfe u Ëti ÷û{e u EåAu Au. Ae tAt Ëðuo sE u ÷û{eS e þtuÄ
fhðt {kzât hk w u{ tu ftkE ¥ttu ¾tÄtu rn u ÷û{eS u¾tÞtk rn,
fthý fu ÷û{eS r ðú t Au u ¼ ðt ntuÞ íÞtk s hnu Au {txu su { w»t
¼ ðt u rð»tu r ct ht¾e u ¼ ðt u ht¾u Au íÞtk s ÷û{eS ðtË fhe u
hnu Au. >>314>>
yt s {tk sL{ t{u÷t {týËtu Ëw¾ e EåAt ht¾u Au ý u Ëw¾
õÞtk Au.
Ëwh wh h wh, t wh, e {tk Ëw¾ tnª >
ftk nrhfu [h {U, ftk Ëk fu {tnª >>
uð t t ÷tuf{tk Ëw¾ Úte, { w»Þ ÷tuf{tk Ëw¾ Úte, t ÷tuf{tk Ëw¾
Úte ý Ëw¾ ¼ ðt t [hý{tk Au y h Ëk {tk Ëw¾ Au.
y u u Ëw¾ u «Ã fhðt {txu uþ{tk hne u yÚtðt h uþ{tk sE u
y uf W tÞtu fhu Au ý Ëw¾ {¤ wk Úte. Ëw¾ t{ðt wk fthý tu yt ÷tuuf{tk
yuf W¥t{ Ä{o Au. {txu uÄ{o wk hûtý fhðwk suÚte yt ýwk hûtý ÚttÞ Au u su
Ä{o tu tþ fhu Au yux÷u Ä{o Úte t¤ tu uÚte u tu tþ ÚttÞ Au y u ©e{ T
¼t ð whtý ytr f su Ë T þtMºttuyu Sð t fÕÞtý {txu «r t fÞto
yuðt Ë t[th Y Ä{o u su t¤u Au u yt ÷tuf{tk Útt h÷tuf{tk {ntËw¾eÞt
ÚttÞ Au. y u u Ë t[th Y Ä{o wk su WÕ÷k½ fhu Au uytu {nt w:¾eÞt ÚttÞ
Au y u {he u s{ whe tk w:¾ ¼tu ðe u Ae ÷¾[tuhtþe ytr f tk w:¾
¼tu ðu Au {txu õÞthuÞ ý ftuuE { w»Þu Ä{o tu íÞt fhðtu.
ð¤e su{ ft{ wÄt tÞ u Ëuð th { w»Þtu t Ëðo ËkfÕ rËØ ÚttÞ u{
Ä{o u Ëuð thtytu tk Ëðo EåAu÷tk Ëw¾tu ËV¤ ÚttÞ Au, {txu su{ u sL{{hý tu
htu tþ fhðtu ntuÞ u h{ Ëw¾eÞt Útðwk ntuÞ u{ýu tuu r hk h , { ,
446
Ä , ©ØtÚte Ä{o wk yt[hý fhðwk. y u Ëthtu Ä{o t¤e u A iÞt t Ä{o¼Âõ t
wºt Ëðo yð th t yð the ©eMðtr{ thtÞý ¼ ðt e W tË t ¼Âõ
fhe u tu t t ytí{t wk fÕÞtý fhe ÷uðwk. ð¤e yt ýu u{ t yt u÷t r Þ{
«{týu ð eoþwk tu ©e ð]¥tt÷Þ rðnthe ©enrhf]»ý {nthts yt ýe Ëðo
w:¾tu{tk hûtt fhþu. su{ ûteytu Ëhtuðh tu íÞt Úte fh tk u uzftkytu
tht tu íÞt Úte fh tk u{ yûtht e « x whw»ttu¥t{ ©eËnò k Mðt{e
Ä{oðt¤t tu t t ¼õ tu íÞt fh t Úte.
ð¤e su{ {eXt ð h tk þtf Ëthtk ÷t tk Úte u{ Ä{o ð h tk Ëðo
ËtÄ tu V¤ ð h tk ÚttÞ Au {txu {tuût e EåAtðt¤tu whw»t tk[ yÂø u t u
yÚtðt ðo W hÚte e[u zu yÚtðt ¼qr{ W h tk Ëðo eÚto fhu yÚtðt [th
ðu u ¼ýu yÚtðt Þ¿t {tºt fhu yÚtðt tu t t Þtu Y e yiïÞoÚte ¼q , ¼rð»Þ,
ð o{t ft¤ u fnu tu ý Ä{o rð t {hý Útfe hrn Út tu Úte yÚtto T {tuût u
t{ tu Úte. su{ þheh t Ëðo yðÞðtu Ëtht ntuÞ ý òu yuf tf ntuÞ
tu u þheh ¾ht ÷t u Au u{ ½ýtk wýtu Ëk t fÞto ntuÞ ý yuf Ä{o
ntuÞ tu u Ät wý ft{t Au. y u t e whw»ttu{tk t tu u tþ fh th,
f{o u t¤e t¾ th, u {tuût u yt th yt ]Úðe{tk Ä{o u wÕÞ eswk ftuE
ËtÄ Úte. Ä{oðt¤t u s { w»t fnuðtÞ Au ý Ä{o hrn {týË u tu
®þ ztk Útt qkAztk ð h tu u ðt¤tu þw fnu÷tu Au {txu {týËu r hk h
Ä{o wk Ëuð fhðwk suÚte Ëðo ftÞo e rËÂØ ÚttÞ Au {txu õÞthuÞ ý Ä{o tu
íÞt fhðtu rn u yt ðt fnuðt tu nu w Au. >>315>>
yt (315) ðt to ÷¾ th ðz t÷ t úñ[the þtMºte
ytí{t k S t sÞ©e Mðtr{ thtÞý ðtk[þtu.
Er ðt to Ë{tÃ
447

Sahjanand Charitra

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sahjanand Charitra

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JJ ±ëœææH²ï ¨ |æxæ±æÝì …²„èã ¨æÿææ„ì JJ

Ëðtoð the ¼ ðt Mðtr{ thtÞý y u u{ t ytr© h{nkËtu y u

r t©e {týuf÷t÷ þkfh tË xu÷

©eS {nthts e y LÞ r ctðt¤t y u ñ ú r c yuðt Ëk ðÞo Ë T Yw

You might also like