Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 107
VIET-NAM TIEU-HQC TUNG-THU LECTURE (Cours Elémentaire) LOP SO-DANG RECTORAT DE L’UNIVERSITE INDOCHINE VAI LOI GIGI THIEU NHAN KY TAI BAN Yua nude Sd’ mat céi cung Cée quan tau xin sai i ngs di tin. Vua phan rang : «Vua mide So! mat cung, ngudi nude So lai bit dude, ché mat di dau ma phdi tin.» C6 ngudi dem chuyén af noi vdi dike Khéng-tu’ Ngai noi ring : «Loi poi ay cting da phai, nhung van hay con hep. Sao khéng noi rang : «Cia ngudi nay mat di thi ngudi khac bat diidc», Ngudi ta dau cting la anh em cd, sao lai ldy dia gidi mot nude ma phan nhau ra ?», Trén day 14 mét doan vin trich trong mét bai Luan ly Gido khoa thw. Luan ly Gido khoa thu hay Quéc van Gido khoa thu dé duém chung thw tinh than huynh dé, dim boc, tudng tré nhu thé! Lép ngudi con ngéi cdc Idp Tigh hoc triée nim 1945, ching ai khéng thudc nim lctng «Quéc, van Gido khoa thi» do cde ong Trah Trong Kim, Dang Dinh Phtic va BS Th4n soan theo Idi yéu cat cua Nha Hoc chinh thdi bay gid. Van chuéng gidn di, sing sua, ngin gon. Y ti tham tram, 18 nghia, nhan hau. Chi trong khuyén rin va luyén tam tifth cho I6p thiéu mai hoc vd ldng; bay ‘ra phong 46 cao nhi, trong nghia, va noi theo gudng cdc danh nhan Dong phuéng va the’ 2idi. Vé dia ly, phong tuc, ngoai chuyén Viét Nam, cdn dan nhap vao c4c nud¢ ban lang giéng nh Lao, Cam Bét. Cho tai ban «Quéc vin Giéo khoa thu» va «Luan ly Gido khoa thi», ching t6i mong bé khuyét su thiéh thén sdch vd long va gido khoa danh cho cdc em thiét nhi. Mat khic, qua cdc ‘tap sdch, cdc vi phu huynh, sécé dip tim vé Snhifng ky niém buéi 44 théi 4, ‘edi hung chuyén trd ke le cho con chdu nghe vé nhung cudc song thud’thanh binh trén dat nudé ta, Nhuihg hinh anh, ky niém, phong tuc ndi qué cha dat td nay sé vé vao tri tidhg non nét hén nhién cdc em mét y niém qué huéng, thay vi dé'cd gia ainh lang thinh mét nhoai ngdi tridé may Tix -vi hoat néo khong hén, chang dinh dap gi i tdi ndi nhd’niém mong cia ké ly hvéng. Neu ngon ned, hinh Anh, k} niém... khong dude thuéng 1 tric khdi day, gia dinh sé mat gdc, quéc gia tan lodng vao xa hoi Au My. Da ta sé E O'mai ndi xi ngudi, tuy nhién thiéu sd am hiéu wel goc ngon nudc minh, thi kh6 long g6p cong trong vigc h6i thoai véi thé’ gidi hau xay dung “cdnh thai hoa cua mét nén van minh tong hdp cé tri tué va khong bao déng. Quée vin Gido khoa thu, Luan ly Gido khoa thu 43 anh huong siu dim thé hé triéé 1945, tac hin thanh aué 46 sOng trong di. Sdn Nam, mét nha van mién Nam da dung tuyén «Tinh nghia Gido khou thie» (1) trong cuén «Hudng Rifng Ca Mau» cho thay Quote vin Gido khoa thi 42 bat ré sau dam nhu thé’nao trong tim tudng moi gid binh dan ndi thén lang héo ldnh. Trong cau chuyén thudng ngay cla thé hé trudé 45, ta hay 6 théi chém vao nhiing mau chuyén hay Idi vin da hoc trong Quéc vin Gido khoa thi hay Luan ly Gido khoa thd. Thay nha ga ta néi bong Idn «Nha ga la ndi xe lia dau...». Chia tay nhau, ta thdn «Oi cdnh biét ly sao ma buén véy...». Di thim viéhg nudé ngudi,, cinh dep bao nhiéu, ta van buéc miéng than «Che qué Inléng dep hon cd», NOi ti sy thanh sach trong adi, ta nhac «Trong ddim Bt ‘dep bdng sen». Cha my day con thudéng nhife ahs" «Anh em nh thé* tay chan», «Bdi cho such rach cho thém». Véi ké tham danh ham Idi, ding nai nay trong nui n-o, thd méi bat bdng, ta ké’chuyén «Con chd va miéhg thit». Ban be gitip nhau, ta phd tdi, «Chuyén Liu Binh Dudng Lé>. Gap canh Kho, ta quan «0 adi ching 6 viée gi khd» theo chuyén éng Chau Tri a chi Long Tuyén trong «Cé chi thi nén». It ed doan van nao ngan gon tich ndi lén tinh than hép ah nhi trong «Doi ngudir (QVGKT, lop dang). Nhe’ cha me, ta nghi tdi «Quat néhg dp lanh». Phai thiéng ngutsi cing gidng, ta 4€ cao «Nghia déng bao». Tinh bing hdu, gdi ra chuyén «Dao vién két nghia», Réi nhiing ky nigm cla «Xudn di hoc coi ngitdi hdn hd)... gAo thu lanh léo nudé trong veo»... eDém qua ra dung bd aor . _Réi nhiing y nghi an sau thanh nép song hang ngay cia thi ludn ly Thay ngudi hoan nan thi thidng»...«Khong nén hanh ha lodi vat». «Khéng tham cia ngudi»...«Khong vi tién ma lam diéu phi nghia»...eCé c a ic 3 hoc phdi cd hanh»... «Ch nén noi xdit ngudi ta»...«Chd’ nén ham mé ag bac», van van.Va con nhuhg bai hoc lich su gin gon, day y nghia cho tri nao tudi thé : «Hai chi em Ba Tring», «Truyén éng Ngé Quyén», «Vua Ly Thdi- -16'd0i do ra Ha N6i», «Lé Lai liéu minh cui chia», «H6 Hoan kiémy, van van. Trén gy la nhuing vi du rit ra tW cdc cudh Quéc Vin Gito Khoa Thi 16p Déng-ai, lop Debi, 1p Sd-dfing, va Luan Ly Giéo Khoa Thu. Chung téi_dém nghi rang bén cudh sdch nay, méi cuén trén duéi 100 truyén, méi truayén khong qua 200 chil, nhuing co dong va doc G40, d% dao luyén va tac thanh nén may thé hé nhan nghia. Cuéc khdng chiéh gianh doc lap va quyén tu chd khéi tit mua thu nfm 1945 4 nhd cay rat nhiéu vao nhiing doan Idp thanh thiéu nién un dic ti? Quet vin Gido Khoa Thi va Luan Ly Gido Khoa Thu. Nhuing thanh thiéo nié.. mang tinh than cao ch, trong sach, cuiéng, nghi, biét quén minh dehy sinh cho han quan, dai cudc. Ho 1a nhuing ké thing noi guéng ong Trinh Ta sua minh mdi ngay, thw6ng ban va bdo vé d6ng 40i nhu Dudng Lé, tai tri nhw éng Té Hién Thanh, lo gido hda nhu éng Chu Van An, thing ké ban khd nhu wua Ly Thanh Ton, liéu than nhw Lé Lai... Mot doan Idp ngvdi wu tu nhu vay, sin sang nhi vay, tia manh dat phi nhiéu mdi khai hoang, ai wm gieo cay gi ivao aay lai khong xanh tét ? Néu sau nay, viéc nuidé do dién, ay chi'vi niém nhan hau, tinh trong nghia, chic yéu nguéi cua Quéc Van Gido Khoa Thu, Luan Ly. Gido Khoa Thi 4a bi ddnh méat.Thay vao day, nhung 1é thoi méi dia trén vat chat, ti hig, tranh chap, vi ky va thiév khoan héng. Mot quéc gia hay nhom dang, da ky thuat té chué thién xdo tdi dau, ma ngudi khong 6. aué, khong cd long nhan, va thiéu tai cin, thi dé hoa ra mét tap thé. khung bd, sdt nhan ma théi. Dieu cdn chat chinh éday, 1a cé mot s6’nhé bai viét dudi thai thuc dan bio hé, nay doc lai rat 18i thdi-va lac hau. Dé 1a phan «Chinh the’ Dong Phap» trong Luan ly Gido khoa thu; «Ong Paul Bert» trong Quée Van Gido Khoa Thi 1ép Du-bi, hay «Ngudi Phdp FDong dudng», «Saigon», «Cdch giao théng»... 18p "'S8-d2ng, v.v... Cdc bai nay dé cao ngudi Phdp sang khai hoa nud¢ ta (mot phan nao dé cé thc), nhung lai khéng ndi gi tdi chinh sdch cai tri thut dan, hay su boc lot, khinh khi. 4 thi dan bin xd’ Riéng «Phah Chinh tri, Phong tuc, Dén ti?, Thi? khé> trong Luan ly Gido khoa thi, nay ta chi'nén xem nhu tai ligu xf héi hoc oii, @iinh dai mot thdi ai qua. Da khong nhic tdi nhulhg diéin nhé trén day, t2dng khong od ngu¥i Viét nao lai khéng cinh gidc khi doc lai o* gitfa nim 1983 nay. Ching ti hy vong vie tdi ban Quéc Van Gidé Khoa Thu va Luan Ly Gido Khoa Thi mang au tinh than cla mdn qua sd ngé véi Ngu6i Hii ngoai. Hinh beng cif thud”au thdi sf sohg day, tiép liéu cho cén nhé’thém manh ligt, qua 44%, niém gn b6 vol Qué ‘Chung cang thém keo sdn. Diténg nhién, con chéu chiing ta nhd a6 hudiig lay nhuing budi chuyén trd tam su, khién khong khi gia dinh thém ¢4m thém than yéu. Cuéi mai bai doc cd phah gidi nghia cdc chil khé va bai tap, tién cho phy huynh "hai ngoai khong aii gid soan bai day con chdu. Nhd cdc t4p sach nay, méi gia dinh ngudi Viét é*hai ngoai sé biéh ra mot Idp hoc Mau gido hay Tiéh hoc luyén tiéhg, luyén tri, luyén chi cho cdc em, vila bdo ton tiéhg Viet, vita biet thuéng Nude, yéu Nhan loai.. Nhung trung tam vin hda nho nhé nhu thé, khi 6 cd duyén, sé hop thanh mat Trung tim Dai-hoc ~ mot Trung tam Van hda sinh dong day Sp qué hudng néi xi la qué ngudi, va bist dau day di khéng 1 bong déng Qué Hung réi ! Meteo ri Tho déob kbiiog Xuan di hoc coi ngwdi hén-bd, Gap c4u Thu di & gitra dang, Hoi ring: «Sao da vdi-vang. . Trong chuwa nghe danh, dén trang lam chi? Théi, 44: hagm ©), dirng di, anh a. Nay con khéng tdi da sfn réi. Cang nhau ta hay danh choi. Lat réi.ta sé téi noi cng vira », — Thu dap lai: «Day gid cén sém, Cang nén di, kéo ch4m Jam sao? Néu cho kbi danh trdng vao, _ Diu ta rdo bute. tai nao kip cho. TrS gid ta phdi nén lo». Gial nghfa.— Henke = ngudi nom cb ding vui-vd -- Hey hugm = thong-tha, ding di voi.— Con khiing = con khiing thrdng lim. bing hai miéng tre hay gd, vot tron, mgt migng dai, mot miéng ngin.— Ado bude —=di mau chan, Q) bode = 4am ‘Bal t@p T.— Tim nkeng'tiéng 06 th? thay cho nhang tién, ig nay: AB trang, — hay hugs, — lét, — réo bude, — trd git, — lam chi. Tl. — Chon nkang titng & diéi nay ma dt vdo chB cb chim cho Me 2 ehfm, ~ e6m, — dang git, — rho bude, — gilta ding. cikanals Bi hoe khdng nén di...... qué, cling khong nén « qué, — Ph8i di chose Bi hoc as nén tho-than choi &.....— Phii..... di thing dén nha trang. Wh = nghTa nblng tiéng gida voi ria ; trang voi chang; tr61 chong, va mBi tigag ait mot cdu thd ie aunt Bey Lam vdo — 7rd lei nhitng edu Adi i i i ig cau héi sau nay :Xudn di hoc gitta dang gip a es Xuan béo Thu gl? — Thu dap lui lam sao? — Vay § bai nay madn day Tid bat buoa-bede Con brom-buéin kia, ednh vang ryc-rd, Iai ed whéng dém den, ddm-dd, trong rd that dep. Mothom, bay nhén-nho tren byicdy & véduong. Hat nganh (no, sang nganh (1) kia, chdnh- thot vui thd. Tudng minh dé dep, thi ai ching kinh yéu. Ngo dau cé ba anh hge-trd di hoc vé, bdag trong thay bud m kia dang @) obaabe -—-sS— bad 3 bii cay truée mit. voi-vaog. anh tht lay nén Up, anh thi ly sich dap, x0 day nhau dud: bat cho dirge. Con bwam-buom 64 vao tay ld trd, théi thi b&t anh’ nay 16i caoh, Iai dan anh kia kéo chan, that la r4-roi toi-td, ching dirge bao lau ma qua ra ting manh. Ay cing vicen buros-buém cé cai sfc dep, ma phai nhtrog cdi tai-hai thdm-thiée nhw thd. That dang thong thay! Gt&l_nghta — Nhdn-nho = nhf-nhanh, lam b lam déng.— Thénk-thet = ghan-he phong-hru, khéng c6 bin-hiu dita gl— Ré-rdi tintd = tan pit ra— Tham-thiét = khn-nan, dang thuong xét, Bai tQp 1. — Léy mi tiéng sau nay ma aft thank mgt edu: rpc-r = ngd dda, — Voi-vang,— dudi, — tieng minh. Il, — Tim nhang titng dng dm oGi nhang titng ndy vd edt nghta 13: — during, — sang, — Ii, Lam van.— Ta m6t con brom-buém. 3. — Léng thao hiém cé. Min-tir-Khién, me mat som, bj nguai di ghé 4c nghitt, xi tan-nhdn Wim. Mua rét chi cho M4n-tir mac mdt manh 40 mong, con hai con riéng miob, thi cho mac 4o bong, do.man ti-t2, Mot hém, nguéi cha sai Man-tt di aly xe, M&n-tt rét qué, lap-cap vap ogi. Cha qué mang, Min-t cing khong ndi gi. Saw cha bid ngurdi di gh dé cho Man-tir phai chiu déi rét, va throng Khilai cn hanh-ha khd-sé, thi mudn dudi ngay di, Mio-t® bist y, ean cha ring: « Di con ma cén & lai, tht cht } mgt mioh con chju déi rét ma thdi, ché di con ma khong & day nfra, thi ba anh em chung con déu bj doi rét che, as © Dicom ma eda & lpi. tht... biga ¢é nbu thd, lay lam edm-dong, tr 46 CU-Xd voi Min-tir la tir-18. GIAL aghfa.— Tan-nhin = lam cho nguvi ta dau-dén, kh8-s5, — Lo m®n — do lét cd lin dyng & gitta.— Can = ngtin khong 48 ai lam mdt vide gl,— Cam déng == thily viée gi & ngoai ma dong dén trong long. Bal tap, 1 — Ly mbi titng sau nay ma dit think mot edu : tan-nhiin, — hanh he, — eu-xir, — cam-ddng. II, — Ba ting dt, 9}, 1 khée nghTe nhau thé nao ? Lay m6i tiéng @3t thahb mot cdu. III — Tim nhttng titng phan nghta v6i nhtng titng nay : 6 nghiét,— méng,— 46i rét, — hanh-ha. Lam van.— Trd ldi nheng edu hdi sau nay hanh-ha thé ndo ?— Lic ngudi cha biét, dinh am pao ? — Céc anb nghi Mdn-lé-Khi¢n la ngwoi thé -i-— 4.— Long kinh yéu chi. Ong Ly-Tich lam quan to déi xwa. Ong d4 gid ma vin yan 1 Chi mot cach khac thuréng. Mot hom, ba chi 6m(1), dng théa bh di ndu chdéo cho chi an, ching may gid quat ngon lira chay 4u, Ba chi ndi rang: « Nha thidu gi ddy-té maem lai £43 tnbu vay ?> — Ong dap lai ring: « Nay chj da gia, ma em z gia r6i,diu em mudn niu chdo cho chi 4n mai, phong da d3 dwgc hay sao? > Mot ngwéi nhur éng Ly-Tich, 4m quan gay2a-gai bao nhitu yéu chi nhur thé, that daog khen thay ! L§-Tich nf chéo ou8i ch} © Oj! anh em chi em 1a cing mot cha me sinh ra, & voi nhau hué nhd dai cho dén khi khon én, day bao nhau, bérh- ve u, ite vai cwdi, lic budn-bwre, bao gid cing cé nhau, thi cai thdén-di biét bao gié cho phai-nhat di dugc! Gial nahfa — Thén-hank = Ty minh di lim Wy.— KAd than == A than phai chiu divtu kh. — Quy8n gui = 6 quyén luéc sang trong. — Thdn-dims n@n than thidt, 1) dau. - 8 — Bai tap. L— Ly mii ting sou ndy ma agt thank mgt edu: khée thrdng, — this h,— dang khen,— khon lon. Il.— Tim nhang titng ding dm oti nhtng titng sau nay va gidi nghta ra che 79: than,— cheh,— dép, Lam van — Anb k2 18 moi Id tal sao ma anh em, obj em phii yu mgnnhavs 5, — Lol khuyén con (Co-daoy, Bai bc thud long. Trai doe vécb Gai thte-tbns Con gi, mudn nén than ngwédi, Lang tai nghe lay nhirng loi me cha. Gai thi gitr viee trong nha, Khi vao canh-citi, khi ra théu-thia. Trai thi doc s4ch, ng&m tho, Dai-mdi kinh-et dé cho k{p-khoa, Mai sau ndi dirge nghiép nha, Truéc 14 dep mat, sau la Am than. GIAI nghia.— Canh edi = det to, det vdi.— Disimai = chiim-chi hoce hanb,— Ainh-aé = etch vb boc d@ di thi, — Kip khoa = day la kip khua tui, —-9 L Bal tap J. — Léy mii ting sau nay ma dit thank mgt edu: aén thin agudi, — &m Gita, — nbi nghiép nba. Mi. — Tim nhéeng titng dag dm v6i nhtng tiing sau nay 0d cdt nghta ra cho 8: ngdm, — kinh, Lam van. — Trd [di nhong cdu Adi sau nay: Tai lam sso anh phai dj hoc ? Bi hoc th phai th8 nao ? — Nhitag ngwdi hoe loi bidng thi thé nao? 6.— Anh néi khode. Tf vaSiru di qua mot ddmrudng bl. Tichgt trdngthay qua!) bf to, néi ring: « Cha! qua bi dau ma to nhw thé kia!» Stu cé tinh hay néi #hode, curdi ma bio ring; « Thé d& lay gi lam to, Toi da tirog thay nh&ng qua bi to hoa nhiéu. Co mét ban, that mit (i troag thay mot qua bi to bing c& mgt cdi nha & trade mat ta kia kia. — Ti ndi: Thé da lay gi lam 1g. Toi cdn bho mot ben Qua (1) bf to bing efi phae {i tréng thay cdi xanh déng to vira bing ch cai dinh lang ta fy. — Siru hdt: Cai xanb Ay ding dé lan gi ma to qua nhu th8?— (Qh) ui, —- 10 — A, th8 bic khong bi&t 4: C4i xanh Ay dang d@ Inge qua © bi cha bac vira ni Ay ma, > Siru bidt Ti ch8 nhgo minh, méi néi ling ra cheyén khés. Noi diéa gt phai cho dang véi sy that, ché nén bja dat ra ma ngwdi ta ché crdi. GIAI ngBifa. — Nei Rhodewendi qué sy thit. — Xanh = 48 bing é8ng ing 48 dun niu, c6 hai quai, va khéc céi cho, vi né bing tiéa, Bai tap. 1. — Chon nkang tiEng duéi nay ma dt vto ch3 eb chim cho hop nghta: uéi khosc, — n6i d8i, — néi can, — néi dém, — néi léo, — n6i mia. Il. — Bigt ay thét ma ni +. —N6i qué oy that 1a, ehe-bai he gid ngwii ta la. N6i 48 dong cham d@n ngudi ta bBo, khong cé 18 phép la... . — Lay céi xéu cia ngudi ta ra ma : TIT. — Cat nghTa nhtmg titng zau viét x va tigng sau vidts; tigng ding vite € va tidng ring vidt r, va moi tigng dit mét cau thi dy. Noi &B — N6i Lam vin. — K chuy$n mét cfu bé hay néi kbodc, mOt bén vi néi khofe fa bj anb om ché nhgo. 7.— Cal luéi Moéthém, ngwdi chi nha bio tén d4y-te ring: « May ré bat eon Ign @, dem lam thjt, va xem cdi gi ngoa bea ca, thi dem vé day cho tao. > Téa dfy-té vang Idi, bat Ign @) gist, va lay cdi bréi dém vaio héu ehi. May hém sau, ngwdi chi mudn tht tén day-té, lai bio nb di lam thjt con Ign (2) khde va dgn ring : « Xem cé cai gi khong ngon hon ca thi dem vao, » (1) asi — (2) eos om 11 — Tén ddy-té lam Ign @) xong, lai dem cai lw6i vio cho chu Neuwei chi hdi: « Thang nay ldo 1sa0 laa nay may lai dem lw6i vao cho tao nhu ldo trudge ? — Thua 6ng, efing mdt cai lw6i, khi ti-t8 ra thi khong c6 gi tt cho bing, nhung khi doc fc, thi lai khémg 66 gi xdu eho bang, > Bai ¥. — Bai nay 1a bai ngg-ngon néi cling mét céi ludi, Mic néi hay tht that hay, ma ldc dé thi that dé. Gial ‘Aghfa. — 7h = day la a3 xem ¥ thing diy-t6 thé nao. — Ldo = lei ming; day 14 lam khéng theo ¥ chi. Bal tap. Ign con goi Ja gi? — Bau i Or i har ve etn: ae Law thit Ign (1). Il. + Tim nhting tiéng 6 th? thay cho : 1am thjt, lin. IIL. — Lay méi tigng sau.ndy ma dft thanh ragt edu: zhu. — tt, tite 1B, — dgo dc. Lam vin. — 7rd loi nheng cdu Adi sou nay: Ban trée ngwii chi af Giy-te gigt ign va bio gl ? — Ban sau Ipi béo thé nao? — Hai bén thing diy.to dag dem cdi gl vao ? — Cha hdi thi n6 dép lam sao? ¥ bai nay 1a thd nado P (1) boos -2— 8.— Thwong nguéi nhu th’ thuong than, Thing be dit (dic) ba lio lta di qua dudng- Thay ngwéi kogn-ngn thi thong, Thay ogi tan-tat lai cang trong nom (), Thay ngwéi gia yau dm mon, Thudc-thang ciru gitp, chao com dé-dan. Tréi ndo phy ké cd nkén, Ngudimacé dé&e, mudn phan vinh-hoa. Nguy8n-Trai gia-hudin, Bei ¥. — Trong bai n6i phai thuong hét c& moi ngwii cdng-khd, hoan- yn, ohu nguiti tan-tat, ngwdi gia c, ngudi 8m yOu. Lam didu bay th) gap hay, a ichOng nifa,. thi trong bung cling duge ha-hé, Giai nghfa. -- Aoan-nan=nhirng digu sty da lam cho lo-ling khd-sd. > Phy = quén on boi nghT». — Cé nhin = cd long thuong yeu moi nguei, — C6 de = cb byng Wt, to & tht8 voi moi ngwai, — Vini-hvu = sang trong, song-sirong. Bal t4p. I. — Chon nhang titng duéi nay ma dat vac nhing ch3 cé chém cho hop ghia : 3m dau, — tan-tat, — gia ci, — nhan dire. —$— (1D Coi se. — 23 — Ny se sess la ngwdi 6 mot co-quan nao trong minh he-héng, nhu md mit, qud chan, — Nguvi...... 1a ngwdi obigu tudi.—Ngudi.... . 1k uguii khong duge khde mgnh, —Ngudi..... langudi cé long tt, thong yéu moi ogedi. Il. — Tim nhtng titng ng dm edi nhang titng nay 02 gidi nghta ra cho *8 3 thuong, — nhdn,— cang. III. — Tim nhang titng phdn aghta v6i nhOng tiéng ndy.wd Udy mbi titng dit thanh mgt edu : gia, — yu, — nhan-déc, — vinh-hoa. Lam van. — 7rd loi nhong cdu Adi sau nay: Thy ngwdi tan-tat, thty ugudi gia c’, thy ngudi Sm dau, ta phai thé ndo ? — Tém lei, thay ngudi hoxn~ @an ta phdi thd nao? — Gidi nghTa ctu: throng ngudi mbu thd throng than, ee 9. —Ngudi Phép & Déng-duong, K2 s6 ngudi Aa-chau sangé Dong-dwong, tht ngwoi Phap() nhiéu hon ¢3, Ma te khi ngudi Phap sang cai-tri. thi xir ta drge yen dn, cdc dan-téc trong xt déu a2-hud ma lam an, 84, dio séng ngdi, d cho sy giao-théng va vide canh-néng aooe tién Igi, mé trang hoc kb4p moi ui dé cho con trd hoc tép, Lai —_— (1) Langa. Khai cac md: lap cdc cong nghé lam cho viée 1y tdi trong xt dugc Shiuh (D |oi hon tric. Cac thanh thj cang ngay cang nhiéu ra Va tra phd thinh vwgng lén. Nha-nuéc lai dat ra cude y-té. lam nha thong, nha 42, d3 aida tr} cac béuh 1at, ciru gap nhirng ké 6m dau. Ay cing nho ngwéi Phap hét long sira-sang mai viéc, cho nén x& ta méi duge nhur ngay nay. GH nghia — B% hut = d&t-diu nhau. — Ly-tai = céch 1am cho gidu c6, think-virong, — Tri phi dong-dic giau cb. — Cude y-l@ = cude cho thude. chika bénb ngh@o khd.— Nha dé = nha d@ cho céc din ba dn 48. — Biéu (rj = chita binh, Bai tap 1. — Tim, nhang titng phan nghta véi nhang tiéng nay: yén-dn, — vur, véy — dm dav, LL. — Cit rghTa nhitng titng didu visi dév va mbi ting ait mot cau thi du, Lam van. — Mot hom, c6 thiy thude vé lang anh ching d4u. Anh thiy nhitng gi thi anh kG ra, 10. — Con hé (chén) va con ga trong. Mot hom, con weke con ga trong & bui tré, Ga sg, kéu rdie rit@). HB eing sg chu nba ho bat durgc, thi ho dap chét. H6 béa lay loi ngon-ngot dé ga ring: «Sao bac lai gdt-gdng ® nhw vay? Toi voi bac la ho-hang ba con voi nhau ca day ma. > Ga thay hé néi dé aghe, cAt dng gay vui-vé lam. H6 khen mire-né ; « Oi chao! bacgay-sao ma hay nhu thé! Song toi con nhé xua ong pha ta gay-cdn hay bon may, vi lic cy gay cy ctr nhdm mat lai, » Ga lai gay, bhuwng van con ngo-virc, chi nham'ed mot mat ma théi.Hé & diréi lam atu gé nhip, vira csi vira ndi: «Oi chao di hay! hay qua! Nbu'ng néu bac ehdai cd hai mat lai ma gay, thi (0) eh4c bao mhiéu ga & xung-quanh day nghe tiéng chi nhirng (ea eee Q) thgbb = (2) chfo-chfs — (3) say-ra. — 5 — nédi con ghen Ién ma chat! « Ga ddc ¥, nhdm et ch hai mt lel, dinh gay cho that hay, nhung vira ha mé, hé dé nhdy chém len cfn cd ma tha v6 t6 (1) dd an thit. Oi! mge agot chét rudi! Hay ga ninh hdicé khi hai dén than. Giai nghfa.— As=gitng vat m3m dai va nhon, tai to, dudi dai, bay bit ga va chim, ta thudng goi 1a céo, nhung khong duge ding vi céo thuge vB loai mbo. — Go nhip = dénh cdi gi €8 cong hoa theo vio titng dan, -tigng hat, — Nhdm tit = nhioy kin mit Iai, hai my mit nh dinh liga véi nhau. — Mat ngot chét rudi = chu tyc-ngit nghTa den: con rudi thiy mgt ngot, ham &n ma ehét'; nghTa bong: ngwdi ta vi wa ldi ajnh hét ma hai dn than, Bal tp. T.— Chon nheng titng du6i ndy ma oft vio nhang chd cd chm cho hop nghta Qjnh, — njnh thin, — gian njnh, Con ga va con b3-, Bang 1di ngot ngao a2 Ity long ngudi ta 1... — Nguddi béy-tOi hay ajnh vua goi I. 4ng khinh cf, N6i tang bic newdi te In Nhttog quan..... déu a gid d6i IL. — Ct nghTa nhting tiBng dB vide d, tigng gif viet of, va tifng 13 vist er va mi ting dat mot cau thi dy. Lam vin — xXom céi tanh ve ma k? Igi chuygn con h& va con ga tring, ——_. a — 16 — 1L = Ngwodi say rirou. Nguai say neque ac anh hay trong ngwai kia di ngoai dudng. Mat dé gay, mit lo-dy, qu4n-do s8c-x2ch (, chan di xiéu bén ng, veo bén kia, mia chan maa tay, mém_néi lam-nham, choc lai ng4 chai mot €4i. Lu ted di theo sad, reo cdi ch’-nhao. Thinh-thodng anh ta lai dirng igi, néi itrng chuyéo gid dau dau, Nguwdi qua lai, ai tréng taay cing phai trinh xa. Ngaai ay vira & hang rugu ra. Chi tham may ehén rug ma thanb ra say-suwa, mat cd tu-cdch con ngwdi, cb khi nhw ia con v4t vay, that la dang khinh-bl. Hi ede anb, cdc anh dé trong thay ngwéi say rurgu nb thé, thi néa lay dé lam gurong ma gir minh. Giadi nghia. — Xce-akch = khong durgc gon-ging.— Tu-cdch = pham-yid, Bai tap. _- Fim 0a edt nghta nhang’ titng phan nghta véi nkGng tigny sau nity 2 Pgoai. — x:¢u veo, — trénh xa, — say: 11. — Git nghYa chit say vei zay, va mdi chit 4% mgt cia thi dy. “am van. — Udng regu byi obltng thé ndo, anb ke ra, €U xgeb-se6e - 17 ~ 42,—Ngwdi nghién @ thude phién. Tréng th4y Chanh Com, ai cfing bidt la ngwdi nghién. Trade kia, thay 14 ngwrdi béo tt phaong-phi, tinh nbanh @) khén khéo, ma bay gid thi mat bing da chi, xo vai rut cd, gigng ndi khan khan, c4i m6i tham sjt ©), nom ngwdi léo-khoéo () nhw cd hwong ©), Théy moi 4o thudc phitn may nam nay ma dé khée bio di nbw vay. Thay Chanh Com ti khi ¢a mang thudc xdi (©) dén gis, thanh ra hrdi biéng (D, cham-tré. Sang day, it ra cag phai magi Jim digu méi mé mét ra digs, va ca ngay quanh-qudn canb ban den, chi cdi xe (thoe) cai lo), ngoairakhoug thidt dén viéc gintra. Xem thé méi bidt thudc phién la mot thir thudc doc rat hai, No hai src khée, hai tinh than. No lam mat thi-gig, mat tién cha, co khi mat cd phim-gié con ngwoi tra, Véy taché néo hit thudc phién. Giai nghfa. — Phuong-phi == vam-v8, trong ra déng, — Ba mongae mang iéy, mic phai, — Cai z¢ = c&i doc tu, Bai tap. 1. — Tim ntuny titng ding dm vdi nhang fiéng saw may vd eft nohta re eho rd: cB, — mang, —airc, — git, — phim. IL, — Cht nghTa nbting tiéng tréng voi ing ehdng ; adi voi oéi va mdi ung Qh mot chu thi du, TH. — Léy wii titng sou nay dit thank mot edu: ngudi nghi¢n, — bbe Wt, — phwong-phi, — xo vai rut e3, — cd huong, — da mang. Lam van. — Anh 42 trong thay mgt ngudi An thode phifn, Nguoi fy 1am nbtng gi, anh b&y k8 ra, (1) aghita — (2) tanh Igi — (3) 4-0 ot — (4) Ing thong — O) od ae (6) Wo bhi waog Hy beak oghida — (7) am digay — (8) chi Sng chi adic — 1 — 43. — Céng viée nha néng quanh nam. dao), Bai hge thuge ldng, Gieo raps Thang giéng 34 thang an choi, Thang hai tréng dau, tréng khoai, tréng ca, Thang ba thi dau da gia. Ta dita héi vé nha phoi khé. Thang tir di t¢z trau bo, 8 ta sdp-sira lam mua thang nam. Sang ngay, dem lua rangam, Bao gig mec mam (@), ta sé vot ra, Ganh dita ném rudng ta, ao khi lea ma, thita ohd va. Sap uéa murgn ké cay thué, Cy xong réi moi tré vé nghi-ngoi. {Cdn ntray Gihi nghia, — 73u== wna céi gi a3 lam ofa riéng che minh, ubur tgu nha, qu rugag, vv. — Nydin = 46 lau duéi nude, Bai tap. T= Ly mii titng sau ndy ma dat thank mgt edu: in choi, — bai, — atp-sira, — vot, — muon, — aghi-ngoi Il, — Yim hang tiéng ding nghta edi nhtng tiing sau ndy : uém,— aga, -- kind. Lam van. — Anb k® cong vite ngirvi ta lim thd nao ti Iie gieo bgt gidng cho d8n khi thanh cdy ma dem edly ra rudny, (1) ago, —- 9 — 44,— Cong vige nha néng quanh n&im (fp des) (Ca dao) bai hge thuge dng, The Cé lua don da sgeh rdi, Nuc rugng voi @) murdi, cdn do mot nec Rung cao déng mot gau giai, Rudng tbap thi phai déng hai gan sdng. Che cho hia 06 déng-déng, Bay gio ta s6 tra edng cho ngwdi, Bao gid cho dén thang midi, Ta dem liém-hai ra ngoai rugng ta. Gat hai ta dem vé nba, Phau kho, quat sach, Ay la xong cong. @ia1 nghla, — Voi = khong d&y, kém di, can di, — Gan giai = mot the giu cé day, phai hai ngudi cim ma tit nue. — Gau sdng == mat thir gau buge vao ba céii coc, mOt ngudi tat, — Bdnyading = hos lde cdn non, chua ra khdi chi mang boc & ngoai, Bai tap. I. — Léy mii titng sou nay ma dat thank mgt edu: don, — voi, — déng, = cho, — tri cong, — liém, — pho, Il. — Tim nhang tiéng phdn nghta véi nh@ng tiéng sau nay : voi, — ngoai, sgh, — khd, Lam van. — 7rd iti nhong edu Adi sau ndy: Khi rugng af chy ma r¥i, aba néng cdn phai lam nhitng vide gl nita ? — Tai lam sao ngurdi ta phdi tét nrc? Kbi lua chin ngudi ta lam thé ndo ?— Léa git v8, lam thé ndo dug théc gga? —-%~ 45.—La&m con phai cho. d& day. = = Dita bé ving Idi che me day, khéng diab dé. Lam con ma bidt yeu mén cha me, an-edn dén cha me: thi cha me cing da vui Téng J4m r6i.Nbwng muda cho cha me duge vui Jong hon nita, thi con phai vang lei day bio. ¥ minh mudén lam gi, ma cha me bio dirag, minh cing phai thoi; y minh khéng muda lim, ma cha me bio fam, minh cing phai lam. Ta phai bitr’ng cha me ngan cdm diéu gi cing 14 muda cho minh duge hay. Vay minh vang loi cha me, tire 14 fch loi cho minh: Ciaog vi hu Ong thay thudc bat ngudi dn phai kiéog nhin vat gi, la dé chira cho ngwdi Ay mau khdi. Nhirng con nhakhdoag chju nghe loi cha me throng hay hai ddn than. Ta cé cau: Ca khong Aa mudi c4 won, concdi cha me tram dong con hu. Glai nghla. — An-cin == stn-s6c d6a luda, — Von = ning mai, Bal tap. I. — Tim nhang titng phan nghta vd nhang ting sau nay: yen mén,— ch Iqi, — curing F. Il, -— Lay mii tiéng sau ndy mad aft thank mgt edu: An cin, — vui long; = boi phan. Lam vain, — 7rd (di nheng céu Adi sau nay: Sao con phdi yéu mon cha ame? — Sao con phai ving lei cha me ? — Vang toi cha mg thi durge.thS nay ¥— Kong vaog-ldi cha my c6 khihyi dla winh lam sao? -a— 16, _Ché nén ham mé e@ bae. Tinh ham mé co bac 1a mot tinh rat xau, né lam cho ngwéi ta phai nhiéu sw thiét hai va mat cd phdm-gid. Ai di mac phai tinb x4u Ay thi ching mAy ngudi tranh khdi sy nghéo khé tung- bio, réi sinh ra gian-I¢n dién-ddo, vi co bac 1a modt each an-choi tén hai nhiéa tién. Hoa 14) méi 6 kbi duoc, ma duge thi xa phi hétngay, cén khi thua thi nhiéu, ma thua mii thi thanh ra cong ng, c6 khi dén ndi vong gia that th8, phai di an may 40 xin, 4n trom an cp. lam nbirng diéu hén ha @) xAu-xa. Df co bac. thicdn danh gid gi! Dau Ong gi bagi, ma di ngéi vao dam bac, thi cfing thanh ra dé-tin. Ai cing goi !a con bag @), a6 co bac. Bai thd cho nén ede anh phai gitr-gin, dirng bat chee ohirog phuong co bac, dirng cé 14p-nhiém My cdi thoi xAu Ay, Vice bae ma phii di tu why. . GIAI nghla. — Gian lan = gid dbi dB lire-dio ngudi ta. — Dién-téo = gian -déi, Ijt-long. — Xa-pAt = chi tiéu’ hoangetoang vd fch.— Vong gia (Mi 443 2s nifit nha nit rugug. — Typ-nhidm = t4p quen, khong bd durgce Bai tap. I. — Tim nhang titng ding dm vi nhang titg smu nay ma cdt nghta acho 3: ci, — bac, — may. IL, — Léy mii titng sau ndy ma aft thank mgt edu: ham mé,— thigt bai, — 46-tidn, — tap-nhidm, Lam van. —K8 chuygn mét ngudi thus bac, Ide .mél, phii khd-0 thd Bao, r8i sau lai thua mii th) cing-cyre dén thé ndo ? (1) aay — (2) db-tiga — (3) bym bec- —_ 2— 47. = Kinh (guong) deo mat- Cb mét bic nha-que dét-nat, thay mot dngeu gid bE khidoe sich, thilai deo kinh vao mat. Bac twang rang deo kinh thi doc duoc sich. Mgt bom, bic ra tinh, vao ngay mot hiéu dé mua kinh. CL S aN B&c gid mot quyén sich ra, | chim trréc mat dé thir kinh (gwong). Bac thir luon dén nam bay thir kinh, m4 thw nao bac cing ché ring xiu, khong thé xem dugc séch. Nhd hang lay lam la, hdi ring : « Vay ong co biat doc khong di?» Nguwdi nha- qué gat len, tra loi ring: « O hay @)! néu tai ma biat doe, thi | =] ba-tdt toi phaidan day mua kinh cia bac », Nha hang phi cwdi, bao ring: « Day toi khong ¢6 thir Newdirobh got thé kish “geeag mz. kinh nao doc durgc sich ci. Ong taudno xem durge s4ch, xin hay vé hoc qudc-ngir cho théng di. > @idi aghIa.— Wha sang = chi nguai bin kinh, — Hd-H8t = sao cin phaé (88, — Thong = sudt, Say 1a ndi hoe cho gidi da. Bai tép. 1. = Léy mii tiéng sau ndy ma Apt thank mét edu : 6 hay !— ha-t8t, — thong, LL. — Chon nheng tifng sau nay ma dit vdo chB cd chim che hop nghta: tage kinh hay nbta kinh,— gong kinh,— mit kinb, —kinh soi, — séng, — md. Kinh deo mét gof la.. — Ci phiin muc kinb 48 git bai mat Gtah va gai vdo hai tai la. mag qua mét kinb, thay rB tht néi la Embese 5 bhi khong duge 10 th) n6i Id..... Lam vain. — 7rd (ei nhang cdu Adi sau nay: Mgt bée nba-qué thity ong ey gid BS khidgc sich thi phai lam gi? — Mot hém, b4c ra tinh vao hang mua 6)? — Béc thé kfoh lam sa0?— Nha hang bdi gi? — Bac dép lpi thé ado ?— Geo anb ngh7 ngudi nhaequé thé nao? “En bay chwa. — 3 — 18,—(Cé hoe phai cé hanh. Sai-Thé-Vién, thud bé di hoc, khong chugng nghé vin-chrong may, chi chuyén-ché vé dong tam tinh tielakhoata-thén luan- F Wy vay. Co ngwai thay thé, bio f ong ring: « Bi hoc cét la dé c4u cho dwee van hay chir tdt, thi 43 lam quan, ché tam-ttnb-hoc ff tung khong can gi cho Kim >, Ong Sai-Thd-Vién dap: « Hoc- hanh ai cing mudn cdu cho gidi, nhung hoe gidi ma lai git duoc pham hen mdi that 1a dang qui. Co hoc ma khong cé ken cing cbAng lam gi, Phdm-hanh tire la danh. gia cha con ngwoi & doi vay. > Nhiéu ngwdi nghe néi, cdi ng Sai-Thé-Vién 1a va-khoat. Sau, ong thi dé tidn-si, lam quan dén béc thorgng-thw, ndi tigng 1A mot nguoi co phim hanh, GIAI nghta.— Chuyén-chs = 8 8 tam chi aghT vao mot vige gi. — . Tim-ltnh = day tte 1d ngt in & che $ii-Thé.Vita agi abi chuyga voi bone ngiroi ta, — Tu-thén = sia minh, Hank = céch tn & th-t8. — Vuekhodt == vién-vong, khong thidt véi sy that. Bal tap. f. = Chon nhtng tiéng dudi ndy mi ditn vito chB cé chim cho hon nghta Audn-ly, ~— vin-chuong, — vu-khoit, — vu-kbdng, — pl3m-banb, — phi -s% . coomosers 1 chi g8m nhitng khoa nh tho phd, tw-twong hay Idi n6i Bop — seroereco ohi vigng mot khoa adi va céch in & cho phai dao lam ngwti. — Néi khdng che agudi ta la........ ; ni vienavong, khéng vao dau ld... — Chi gidete} ela con AgeR Id.ssace'j chi n8t tin nt & Taveses os IL. — Clit nghTe nhtmg tigng song vidt s va tigng cong vist-2, tifeg ohd visa th va tidng irG vide tr va mi titng Akt mot cdu thi dy. Lam van — Anh i chuyén mgt ngudi hgc-trd hoc anh gidi, nhung (ich honb xu va t8 ¥ nghT cia anh ra thé nao. 49.—An ehol vA baén bin quanh() nam, (Ca-dao), Bai hgc thuge long. Génb ohia di bia Thang giéng an t&t & nha, Thang hai cé bac, thang ba héi-hé. Thang tw dong dau nau ché, An t& Boan-ngo trd vé thang nam: Thang edu budn nbén ban tram, Thang bay ngay rim 4 #9 vong-nhén, Thang tam choi dén kéo quan, Tré vé thang chin chang chén buon héng. Thang mvrdi buén théc, ban bong. Thang mot, thang chap nén cong hodn-todn. 2) one. ~_3 — GIAL nghfa — Poon-ngi= Vt ming nim chéng nim, — Ban trim== bude thanh bé tirng trim mot ma ban.— Xé t¢i vong-nhdn = x4 tila tha toi, vonge nhan [a ngudi 4 cht rbi. Tuc ta tin rling ngwei ta chét, ai cé tOi phai giam & dui dja-ngye, €8n ngay rim thang bay thi duge tha mgt hom. — Chung-chdrmm eng nhw chung kmg, ngbTa la gép tin ma budn chung voi nhau. Bai tap 1. — Ly mBi titng sau nay ma dit thank mgt edu: bdi-bd, — bota, — nhtin, — dén kéo quan, — hoan-toan. ll, — Tim nhong titng ding dm vi nheng tiéng sau ndy va odt nghta racho 5: kéo, — hUng, — bong. Lam van.— Ta &n t%t ndo to hon c& va k@ 18 céch An tet Sy ra thé nao, 20. — Ngudi di duong véi con ché. © ' 7 een Mar tices © Cbs dgi ! Ché agi! » Mot ngtrdi cdi ngwa di dén d4u lang kia, c6 con ché dang ngd gitra dong, bdng gidt minh thirc d4y,dudi theo con nga, aia cin mai, lam cho con ngya sg, chay lng len. Ngwdi cuvi Dgwa tte gidn vo cung,-mudn giét ngay con ché, mdi bio ring : « Tao ma costing, thi cho may m¢t phat lahét cin.(@), Nhung ma () séa, — 2 — dwrge, tao J4 cé cach 1m cho may chét. « Noi xong. ngwoi kia chay dén gitra lang, kéu to lén ring: «Ché dai ! ché dail > Nhieng ngwoi xung-quanh day, nghe tiéng keu ché dai, lién vac gay, vac xéng ra dudi danh chat con cho. Gom thay cho Idi néi cha ngwoi ta, c6 khi giét hai durge hon Ja dé bink kai! * ‘ Giai nghiae. — Ling= chay ving lén. — Phdt = mdi Tin b¥n ra mét vién an, — Binh khi = guom gido, sing Sng. Bai tap. I. — Tim nbirng titng ding ém vidi’ nhtng téng sau ndy vd edt nghta ra cho rd : thire — lng, — ngay, — sing. I. — Lay mdi tiéng sau nay ma dit (hinh mgt cdu: cudi ngya, — gidt minb, — sda, — gidl hai, Lam van. — fra lei nheng cdu héi sau nay: Tai l4m sao con ché dudi efn con ngya ?— Tyi lam sao ngwiti di ngya mudn giét con ché6?— Nguoi dy dung cach gi ma gigt’con ché ? — Sy adi vu ddc-dja thé nao ? 21. — Khéng nén hanh-ha loai vat. Xe Ita d&e. — 27 — Mét con bé kéo mot cdi xe ché hang-héa r&t nang. Xe léa ddc, con bé cd), strc kéo mai, nhung cdi xe cing khong xé-xteb duge chut nao. Ngudi phu xe vdi-vang nbay xudng, lay tay vd vécon bd, r6i mém thi noi nang diju-vang nhu thie-gizc, tay thi bat vao banh xe, cd(1) d4y cho xe di. Mot lat,xe lén khdi ddc, ngwei phu xe dé cho con bd dirng nghi, va lai déa béncanh vudt-ve, ra dang thuong yéu lim, Newéi phu xe 4n-cfn tk-t8 véi con bd nhu vay, that ding Tam guong cho nhirng quan déc-dc, hung tgn, cir hay danh dap Joai vat rAt thim-té. Loai vat khong phai 1a v6-tri vé-gidc, ma lai giup ta durge cong kia viéc no, ta néa trong nom, sin-sdc, ché cd hanh-ha danh dap nd. : Giai ngbfa.— Xé-rich. == chuyén di, nhich Ii Thtic give = bio Lm vite gi cho man Ién. — Bdt = 4% tay vdo quay binh xe.— V6 tri v6 gide= Khong bigt, khong c&in gi cl. — Hanh-ha = lam kbd-s6. Bai tap. 1. — Tim nheng liéng phan nghta véi nhing tiéng nay : voi-vang,— dju-dang, — thuong yéu, — dac éc,— hanh-ha, IL. — Lity mBi titng sau niy ma dit thank mét edu: thie give, — rust ve, — 4n-c'iin, — sin-séc, — dénh dap. TIT.— C&t nghTa nhting titng trong vidt tr voi titng chong vist ch, titng tréw vidt tr voi tiéng chdu vist ch va mdi tiéng dat mgt cdu thf du. ba Lam van.— Em anh cé tinh hay dénh d§p céc loai vat, Anh iy lei khayén 0 nd, eS 22.— Khong nén pha té @) chim Thing Situ thay & trén canh cay cd mot t8 @ chim chich-choa, ba couchim moi nd, thi Ay lam mirng lam. N6 tréo lén, bat xudng, é8 choi. Chi no trong thay, ngan lai ma bho n6 ring: « Em oi! ché aén bat! Chim n6 dang suag-sirong thé ma em bids go, thi 06 ()) dog = (2) 8 -— B— tive EHS biG 1A dudng nio! Em thir nghf chdc néra, me nd tha 7 méi,vé, ma khong thay con, tht dau-dén thé pao. Vi nhéeng chim cen dy ma ém bit vé, tht diu em ehiam-chut (06 thé nao, ndu 06 4 khong chét, tht cing ching sao bing me né sin-sdc, nudi-nang né duge, Théi, em oi! em dirng lam khé n6 vo ich, dem dé tra me no. Sau né I6n lén, né bay, D6 lugn, dep mat em, né kéu, nd h6t, vuitai em, né an sau, 4n bo, thi hoa qua théc lia cia nha ta va cia thién.ag dugc do hai >. Sixu nghe chj ndi, lai dem cdi t8@ chim len dé vao ché ca. Gial nghla. — Lugn = bay di bay Iai nhi8u In, — Thiéneip = cd E) moi ngudi. Bal tap. I. — Tim nhang titng ding dm vot Bing phé 13 (2) chim fered tiing sap nay 08 edt nghta ra cho re: byi, — 18, — bing, — kh3, — ee Mhing tiing” phan nghta véi nhing tifng sau ndy : chim Il, — Lffy mBt tifng sau nay ma ays thank : - - pak hor ay oon a mét cau: méi nd, — tha may, (1) Ga-ebe. — (2) 2 -aO— 23, — MSt ngwéi anh tét. ‘ Ong Thoi Lirgng ngay xwa la ngwoi rat Aiéu-aé, cha me ynat sém, ong phai trong nom nudi- nang (1) cac em. Nha nghéo, ong phai di vidt muon dé kiém An. Bay gid co 6ng Ly-Sing dang lam fy quan to, cé quyén thé, nhiéu ngudi dén lam téi-té, dé mong dong danh-lgi. Ngai anh ho 6ng Théi-Lugng téo 1a Quang cing di theo Ly-Sung. Mot hom, Quang dén bio 6ng Thoi-Luong ring:. C4ch it lau, ngwéi hao-pha ching may cira nha sa-sie tién cia sach khong, phai di 4n xin, Q) lugn. -—- ut — Mot hom, ngwéi thg trong thay ngwéi Ay an mye rach-ravii, di qua trurée cika, vdi-vang chay di lay hon d4, djnh dé oém lai, Nhung khi tay d& c4m hon dé, anh ta lei ngbf ring : «Ngwdi Ay Ide con gidu sang ma ta béo tha thila dg, bay gid ngedi Ay khd-ed ma ta béo thd thi lA hén. Théi, ta khong nen bio tha. » Réi quang hon d4 xudng ao. Gidl nghfa. — Hto-phé — ngudi gia of va od thin thé, — Sa-riit = suy kém, — Dai = day la 06 § néi Iéc ngudi hdo-phé 6 cia, c6 thé, ma minh béo tha thi tt né hai duge minh, . Bai tap. 1. — Tim nheng titng phan nghta od nhtng titng sau ndy : tée gifa, — @a-cGt, — gidu-sang, — khd-s. Tl, — Ct nghTa nhtng titng git, diu va rdu. Ly moi tigog akt mot cdu thi du, Lam van, — Trd loi nhong ciu Adi sau nay: Mt nguii haoepha ity gt aém ngudi the ?—Ngudi thy nht bon dé dinh d@ lim gl? — Sau nguiri hie pha ea-sut thé ndo ? — Ngudi-thy trong thiy djuh lam gi? = Sau Iai nghT Is Jam sao ? 25. — Bao bang-hitu phai cho eé thiy chung. Neay xura Ong Durong-Titu-Soo 1a bac trung-th4n, thay hgwoi Nghiém-Tung chuyén quyén lam bay, éng bén dang s& Ageh ti, bi Nghiém-Tung bat bé nguc. Cac quan déu so hii, khong ai dém vao tham. Chicé ong Ti-Tir Dir ngay ngay dem cho com rirgu, Duong-Tiéu-Son bao Tu-Tir Dé ring: « Anh cho hay lai thim tdi, ¢ r4i lai tién-tpy.> — To-To-D& néiring: « Ban hiu voi nbau, chi qui vé lac nay ma thoi: Dao luan-ly cdg 48 edt tong vé ldng trung oghia, ma bay gid anh bj ké gian-th4n we-hidp, 18 nao toilgi bd anh hay sao? Anh evr dé toidi lai tham aah. diu cé lam sao pra, thi tdi cing ching thiét gi quan chire dau, xin anh-dirng ngai | > Té-Té-Dé& dén th8m Deoog.7itu-Son & trong nays Bang khen thay Ong Tw-Té-Dé bi&t qudn minh mA gitr cho tron dao bang hia | GIM nghia — Zach cgi = b8 ti, bit toi — Liga-tyy = lay va dba minb. — Bing-hau = be baa, : Bal tap. 1 — Lay mii tiéng sau ndy ma aiit think mét edu: chuyén quy8o, — ding ‘6, — thim, — ldng trung-nghTa, — te-hidp. Il, — Tim nhitng” tiéng phén nghta véi nkimg tiéng sau nay : sy hii, 3 wang nghia, — irc-hiép. Lam van. — Cft nghTa chit bing-httu, va néi 13 tinh anh em ban & Oi phau phai We nao, — 33 ~— 26.— Linh tha doi xua (lic ra di) (Ca-dao), Bai boc thage long. Lioh di thé (léc tign biga). Ngang lung thi that bao vang, Dav doi adn ddu, vai mang sting dai. M6t tay thi cdp Ada mai. Mot tay cdp gido, quan sai xudng thuyén (1), Thung-thung trdng danh ng@ Wén,. Bue chan xvéng thuyén, owrée mat nhu mua. Gidi_ nghfa, — Lees tia =linh di déng dn trén men ngage. — Boo bao bang vai vang cfa liah agay truéc deo, — Nén dé = nén chép nhé cba linh dgi ngay xa. — Héa mai = agdi six.g. Yi xxa bin sing ngp tite phat cham ngdi méi bin duoc. — Nga-lién == trong dah ting h&i nim tikng mgt, a3 thac give agudi ta di cho mau, Bai tap. 1. = Iuiy mii liéng sau nty ma dit than mét edu. thit, — mang, — chp, — thane-thang, Tim nhang litng phdn nghia véi nhtng tiérg ndy : mira, ~ tht, — Bude, — xuding. Lan van. — 7rd li nhong cdu Adi sau nay: Linh di mre tn mhc thé nado ? — Linh ngay mura dang ubitug khi gigi gi? Lac he pbdi di thd thi thé nao ? ~~) gta — 3 — 97,-- Linh thi -d&l xwa (lite déng dén). (Ca dae). Bai hoc thuge long, i Bio «d- Ba nam tran thd ta-dén, Nedy thi cash dim, tdi déa vige quan: Chém (dda) tre, dan ( gd trén ngan, Gx thén héa khd, phan-nan cing aj. Migng Sn mang tric, mang mai, Nbirng dang ciag nira, lay ai ban cing. Nuée giéng trong, con ca né vdy-viing. Gia nghfa. — Lvv-ddn = noi linh déng 48 phdng-bj ite csp. — Meu han hau khd == 6 than 1a cé khd, nghTa 1a dX lam ngwdi, thi ai fing phai chju khd, — Dong = mQt the nira dai déng, ngwoi ta ding lam lat bude. ~ Mure gitag trong, con cd né vdy-ving = ngwdi di thd than than minh khong dug @hinh-thot ober con cf & giéng. Bal_t&p. . & — Ley bi ing san nay mad At thank mét edu: tr&o-thd, — canb-diém; gan, — phan-nan, 41, — Tim nhong titng ding dm véi nhtng ting sau nay vd ct nghta ro 5 : anh, — cing, Lam van. — 7rd lei nheng cdu Adi sau nay: ding linh d@ lam gl? — oi lam sao phai sai linh di & chd luu adn ?— Linh déng & lyu-dBa phdi lam abting cong vige gi? (1) chit, - 3 — 23. —Khéng tham eha ng. Ong Nguyén-Binh-Than ngwdi huyén Chau-lde, tinh Nghé- an, tinh rit thudn-bau, khong bao gid theumlam ma lay cha ai mottf gi. Ong cé mua mét edi nha co, djnh stra-sang Igi d@ &. Khi ngwdi chau dao vién dé tdag, thay & duréi vido d4 cé haihG dng muréi lang bac, moi dem vao trinh Ong. Ong ndi: « Bay la cha beirsi chi eG, khong phii la cha ta, ché nén lay. Néu lay fa lay cha phi nghia. Ta nén dé tra ngwéi ta 2, Bie duge Ip bree _. _ Ndi réi, Ong sai dem cat di cAn-than. Sau qua nhiéo agudi ebd ci déo xin lay cha ay; Ong goi ngwdi nha dem ra tr3 Seay. Ngwdi kia cim phye cdi byng cia ong, xin chia doi dé bidu ong métnira. Ong nbit dinh kbéng Jay, Ngwdi doi bay gid ai cing Xhen ong la mot bac quéan-né déng ton kinh vay, Glial nghfa. — 84 tang = mot khSi a6 to. — Phi-nghte om tril vi Id PRE. = Qudn-tit = ngwhi e6 tu-cich, c6 d¢-lngng hon ngwoi thong. Bal tap. 1. —Lfy mi titng sau nay mad dat thenk mét eas: tham-lam, — thutor Bu, — cBn-thin, — cim-phuc, — quan-tir. I, — Tim nhiing tigng phn nghTa voi nbting tiéng fy. Lam van. — MQt ngudi anh em ban anh khoe véi anb ring: bém ng bit Avyc m§t chi vi tite, Anb khuyén bio anh kia th ndo 2 29. — Khang vi tign ma lam diéu phi nghia. - Ong Ma-Duy-Han la mOt éng quan déi trade. 6 twng ngudi thanb-litm chinktryrc. Thad éng cda hdn-vi lim hoc-trd, Gén ¢ tro mét nba giau kia, Nba Ady e6 tha-kha voi mot nha khde, Ginh bay meu dé ve 1gi cho ngwéi ta, méi dem mét trim nén 5 vang cho Ong, bao éng dirng lam vide dy.. Ong nh&t dioh khéng chju, ma bao ring: « Xwa nay I 161 hoe nhéeng gi, ma bay gid tdilai tham eba hai oguéi nh | th8?> Noi doan, ong nghi bung fi ring: nha nay cay cé tién cia, | toan lam nhirng diéu gian ac, khong phai 1a nha ta & duge, béri don 4j tim nha khac & Newei ta nén bat-chiréc nhw (4 éng Ma-Duy-Haa, khéng bao = gid’ nén dé cho long tham tdi-igi Fhéee vista ma Me dite phi cht» Ichida dwge minh lam diéa phi nghia. Gil nohfa. — Aanvi = a6i nghdo.— Vu yi=bay thi ra mé 43 oan cho fagedi ta. — Tailpi ax cia efi, Bal tap. 1, — Ly mii titng sau ndy ma axe than mét edu: han-vi, — th-hin, bay jeu, — tai-igi, UL, — Ties nhang titng phan nghta es ahong tiéng nay: hin-vi, — chind= trys, — gian-ic. Lam véin. — Anh di hoc vi dom chuyén One Wi-Duy-Il by 9¢ vit, és y-Tlan dgc cho mg anh fghe, mg anb.b’o anh nhitng thé ndo, anh kG 1d ra, - 37 = 30, — Qua bita. Nam va Sau cing dan tay dj véinhad. Chot dau bat dirge mét qua@) bira & gitra durong. Hai cdu tranh ahau mai. Nam thi ring: « Qua bira Ay cia tao, vi mat tao trong thay trarée >. Sau thi rang : ¢ Ciia tao, vi tay tao nhat @) len dirgc. >» Hai edu to tidng cdi nhau. gio chan, gio tay, chyc sinh sy danh nhau @. Neay luc ay e6 edu CA vira di qua, bai c4u voi mdi lai dd aho phan-xtr ho. Cau Ca hédi dau dudi, efm ngay ly qua bira. bho bai cdu dirng sang hai bén. Bogn, chu moc thi, lay cen dao con, bd (ct) qua bira ra lam ddi, réi lam ra bd nghiém trang ma noi rang: « Nam, may trong thay qua bira true, may lay nika vd nay. Chia va bia. Sau, may mhat dye qui are may lay nika vd nay. Con nhtrng mdi bura day la phdn tao cd, ¥5 5 as ai cong khé bhoe phan-xir viée nay cho chang bay >. 1) si —@) ui —@) lee —(4) lone Néi xong, cau Ca bd bira vio miéng réi vira di vira cdi. Cén Nam va Sau thi dirng tro: mat ra dé. Gtal nghfa. — Bogn = song rvi. — Nghitm trong = ra ding ditng- ho onl vi lisa, Bal tép. = bfy mdi itag som may ma Git thank mgt edu: tranh nhav, — phdp- at — lai du dudi, — kbote tay, IL. -- C&t nghTa nhirng tidng dao, giao, va rao va mbi liéng ait mot cau thidue Lam vén —Nhdn bai lrén nay ngoT ra mot chuygu bei dia bé trenk ohou dénb trong va vé sau thé ndo ? 31, — Bao ce 1a gi ? Sang hdm chi-nhat, cfu S& nghe thay ndi cd, quan vé fai diob lang va ob4o-dan nhde-nbip @ ri nhau di bao ct. Sir kbdag hitu bao cit fa gt, méi hdi ab, thi aph gidng rang: Bio cis i iy i la Laing ta hitn khoyét l¥-trudag, vi ngodi ly-trudng trode éng Phi in6i xin ay djcb. Nén quan vé chi truopg dé cho din -——. (1) chga-chgas - 3d Kén chon (1) mot ngudi ra thay. Dan-sir kén chon lay ngwéi thay mét d2.ra lam viéc quan nhw vay goi [a bio ei, — Str lai to (2) mo héi: vay bio ci thi ngwdi ta lam the na0@)?— Anh dap: ai durge di b4u va mudn b4u choai, thi viat en tén ngwdi Ay va0 mot manh gidy, gdp lai d& bd vaio trong mot cai thing tréc mat quan. Hé ai dgc nhiéu ngréi bd vé@ b4u cho miah thi ngwéi Ay duwrgc tam ly-trrbng. Ay dai-d® cdi céch bao ci nhw thé. rga-trung con c6 nbiéu diéu khé hen nira. Nhuwng thoi, dgi bao gid dén tudi durgc di b4u r6i em 86 bidt >. Gidi nghfa. — Khuyét = thiba, Ady 1a khong cS ngudi lam. — Ti-dich=n thoi khong (am vige nite. — Tywtrung = tyu : Gi; tung: trong ; & trong “yvige dy cdn cé vige khéc nita, Bal tap. T.— Chon nheng titng sau ndy ma dat vito chd cb chm cho hop nghta: ngwii bio cit, — ngudi tng cir, — vé bau hay phiéu bitu. - 1a ngwai c6 quyén di bio cit. —........... 1 ngudi tink nguyén ra d3 Rewiri ta bau cho minh, — Gidy bé tén biu cho ai la....... hay...., Lam var. — 7rd lei nhtng edu Adi sau nay: Quan v8 ling ¢8 lam gi? — Lang phai bau cf ai ?— Cach bio cf dai-d@ nhu thd nao? ee 32.— Tho edi nén (tho cd). Bai hoc thuge long, DAng tron vanh-vanh vén khéng ho. Che-ché bao-la khdp bén bo. Khi dé tudng nén dd véi tan. Néo ra thi nhat (lat) nang cong ma. Che diu bao qudén long tu-ti, Grip chia nao quén ngbia som-trira, Voi-voi ngéi trén ngoi thugny-dinh, Ai ai loo nhd doi-on nho, (1) lye = (2) lia — (3) fam so — (4) gig, -o-— Bai f.— Bai ndy ti cAi ndn, ma trong Ie! ngu ¢ ndi mot béc bE trén 05 4 fegng bao-dung che-ch& cho mhan-dan, cing nhu c4{ adn che mua, che ning cho moi ngurdi v4y. Giai nghfa.— Von khong he= khong ding lam vite gl Gh. — KAi Che thé nda: khi Abi Mai dfu, — Boo guin = ¥ ndi at Adi cling durge, khéng ring tre ab ch. — Thugngedink <= thugag : trén; dink: chém ditu, ni céi nén doh ttn du. Bal tAp- 1, — Tim nhong Eng phan nghta e6i nktng titng ndy vd ly mBi tiéng Git thank mgt cdu : tu, — som, — lon, U1. — Dich nghta nhang titng sau nay : nén chép, —nén cho, —nén gittay — n6n long, — nén ta-ly. IIL. — Ct nghTa nbting tigng trea vidt tr va tigng cha vidtch; tigng tre vidt tr va tidng che vist ch va Ky mbi ting Akt mot cau thi dy. Lam vin. — T& mOt cdi nén chép. ee 83.— Con hé va con chugt nhat (at). Mot hém, con chudt nat (14t) chyy qua g4n con hd. H3 tho ehap ra bat. Chugt van lay ring: «Tram lay ong, than con bé¢ — ae bing, dngtha cho lam phic». Hé bio ring: «0, may bé thé nay, tao ching thém An thjt. Théi, ta tha cho.» Chudt durge tha, nog ring: «Cam on dng, edi on tdi-tgo Ay, con khong dam quén, Chic 'ong 6 hién réi Jai gp lanh! » Buc it lau, hd bi mac vio lréi. H8 gdm, nhiy hat stro cing khong thodt ra due, dinh nim 6p mot bé d8 doi chat! HB mie lobi. May sao chudt nhat ta di qua day, trong thay, chay v8 goi ch nba chudt ra, cin mot lat dirt mat lui, hd moi thoat durge. Xem nhw thd thi & déi lam on khong bao gid thiét, va nhida khi nbirng 8 hén mon cing cé thé gitip durge vide cho ta. Gial nghfa. — 74i-teo = t4i 14 mot Tin nda ; tgo IA dyng ra, ¥ néf nh &% chét r8i ma Igi cho sdng lai. Bal tap. 1, — Tim va eft nghta nhang tiéng ding dm véi nhtng tiéng ndy : tha, — may, — gim, — sir, — 3, II, — Lay mdi titng sau nay ma dat thank mot edu: bé-bbng, — b&-beuy thi-ta0, — gim. Lam vada, — Ngbi ra mgt chuyda & hidn Bap lank, 34, — Ong Chu-Van-An, Ong Chu-Van-An la nguai tinh Ha-déng bay gid. 63 tén-eF v8ddi phd Trin. Tinh 6ng ngay thing va diam-dgm, khong bam danh Iyi, chi cham lam cho té dgo thanh hién va tr khiy ahiéeng mdi dj-doan, Ong thi dd réi v5 mé trang day hoe, hoc-trd rat déng, c6 ngwdi lam dén thurgng-thu, t8-twéng, nhung ddi voi ong pbai gite JE hoe-tré. Khi odo dan thiam th4y, vin pbai dirng h&u. Trony bon hoe-trd, ai cé diéu gi khong phai, ddu quyén-qui thé nao fing m§c, éng quat ming dudi ra. ‘Vua nghe Ong 1a bac dg0 dirc mé._pigm, trigu v4o kinb cho Jam quan, dé day thai-t. Sau Ong thay chiali-sy trong Triéu suy A6i, bon quyén-th4o Buy ka lam bay, ong ding s6 in chém ngwéi gian njnh. Voa khdng nghe Idi. Ong bén t& chic xin khong thitt gi dén cong danh quyén Igi nia. Ngwéi trong nude ai cling khen Ong 1a bac cao-hién. Khi mit, vua cho dem vao thé trong Van-midu, ngang bang voi bac tien nhe, — Bm~ Gial aghfa, — Tign-st = ngwdi di thi dink 43. — Bitm-dam == yén tYnh. — Di-doan = méi Iny nhtng diéu huy8n-hoic.— Mé-pham = kbudn phép, ¢6 th@ lam guong cho nguvi ta bat-chuéc, — Tiénenho = nhitng bge hitn di tradce Bai tap. 1, = Léy mi ting sau nity md dat thank mgt edu: quét mfg, — quyén- thEn, — dang sc, — gian ninh. IL. — Tin va edt nghia nheng titng d3ng dm véi nhtng tiéng sau ndy : duing, = hing, — kinb. Lam van — Vitt tho k8 chuygn Ong Chu-Vin-An cho ban nghe. 35. — M@t ngudi khoan-hda va thuain-h§u. Ong Trtnh-Higu la mot wha hién-tridt doi xwa. Ong tin khi ehn-than, héo-bau, khong hay noi x4u ai bao git, O noi edng- ching, thay ai chi-nghj ngwdi nao, thi ong bénh ngwéi ving mat, hode ong khéng bat chayén, cha cho ngwoi ta ndt xong, ong mdi thdng-thinh ma ndiring: «Vital diéu ho dén da that», ri dng Ong Trich-Higu ng’i Sn tiger lai k nhéng diéu hay cha ngwai bj chi-nghi ra cho moi ngwot biét. Ddi voi ngwdi ngoai thi thé, ma ddj voi chinh minh, cht —- 4 — khéug bao gid ong gidn ai hogc trach ai didd gi. Cd khidang dir tiée, bj ob ngerdi ché-nhao (),ai cfing My lam ngac-nhién, ohung dng ctr d2 mic, khong c&i dién gicd. Sau méi ndi ring: « Nerd} dy say rirgu, ta cdi lam gi >. Ong khoan-hda thudn-hau nh th, eho nén ai efing kink phuc. Gld1 ngbia. — Céng-ching = cB o6 c& nhi8u ngudi ngdi dndg, — Chte nghi = ché bai, bai-béc. — Bat chuyén == tidp chuyga, dép Igi, — Thiing-thinh =a thong-thi, dé-daog. Bai tap. 1. — Ly mi tifng trong nheng titng sau nay ma att thank mét cdu : hon- b¢u, — n6i x8u, — ving mgt, — théing-thinh, — ché-nhao, ll. — Tim nkanig‘tiéag ding dm voi nhong titng nay vd eft nghta ra cho 98: din, — macy — khoon, Lam van. —Hom ng ank Giép di ving, c6 méy nguéi ae xdu anh fy, anh héoh vue anh Gidp thé nao, anh ke 16 ra. 86. — Céi tha nha-qué va edi thi ké-cho @). Ankh Minh va anh At la hai anh em con cé con cau. Nha anh Minh thi buén ban & tind thanh; eha me ainb At thi lam rugng & nha-qué. j Mothdm, Minh viat tho cho At rhng: Em cd xin phép cha m@mé ra tinh choi. Ra day anh sé dem di xem c4c dinh thir to- Idn, lau-dai dgp-dé, 86 dem di choi ahirng noi phong canh rye-rd, ban dém dén may thap sang nhu ban ngdy, ngudi di Iai dong nhw ngay héi. Ax dép lai ring: « Dba dongh! hé@), anh 6 vé nba-qié chet thi ta sé di xem ngwéi lam-lyag ngoai déng. noi thi tréng rau, noi thi tat nuréc, Sang day, ta di cau cd r6, cd gidc, chiéu véta di Ce eee (1) hay bing — (2) agodi dish — (3) nght bSi tredag, -s lay 41, Ay nbin, hoe ta ra chd rirng bén cgnh chit, tha-hé cty to béng mat, rgng-rii thinh-thoi. “Cénh shanh ph Ciah wht-eut. Gidi_ nghfa — Dink thy = nha cfc quan to &. -- Léw-ddi = abd to ion, dep-d8, — Aycer? == depad@, l)ngeldy. Bal tgp. 1, — Tim wa e&t nghto nheng tiéng ding dm vdi nhang titng dai, — dng. Tl, — Cit nghTa nhttng tidng ning va ding ; rau va giau; rimg va dimg va My mBi titng agt mot ctu thi du. Lam vain. — Trd loi nhtng cau Adi sau nay : Th8y me anh Minh & dau? — Anb Minh vi8t cbo'anh Xt n6i 58 dura di xem nbting gi? — Thiy me anb At & @4a ?— Anh At bio of dua anh Minh di xem gi? — Budi sdng lim gi? Budi tru Yam gh? — Amb thich & nha-qué hay ké-chg? — Tai lam ‘807 87,.— Kd & ngudi di. Com nde xong réi, thy me t6i, anh ém, ebj em t6i, ¢3 dén £3 an ngudi & trong aha, déu tién tei ra tan bo song, chd thuyéo ju, we AG Vira ra khdi nha, tht trong long toi ty nhién sinh ra budn rfu vo cing. Tur thud bé dén git, chi quen vui thu & nha, nay toi moi bidt cai canh bigt ty 1a mot! Chan bude di, mat con ngoanl: lai : tir cai mai nha, cdi thém nba, ci Idi di,cho dén bui cay, dam cé, cai gi cling lam cho 10i quyén-tagén khac throng 1 Thuyén nd ado, ai nay déu chic cho toi dugc thugn buém Ké & ngwai di. xuol gid, binh yén khde manh. Thuyén di d& xa, ma tdi con dé&ng abin tro lai. nbin mai cho dén hic khong trong () thay nha ‘atra m6i thoi. Oi! cdi cinh bigt-ly sao ma budn vay! GIA manta. —Rigely = xa céch nhau, — Quyén-luyén = you m&n, virdnge wit trong long. — NVA3 sd0 = Idi sao c&m & song én, 48 ché thuy%a di, Bal tap. - 1, — Lay mBi ting sau nay ma det thank mgt edu: budn iu, — bitt-ly, ay Dinh yén, — khée thing, : Il. — Trd Wi mhang ‘edu Adi sau ndy ? Khi kn com xong, th) ef nha di dtu ’ — Tai sa0 ma ngurdi di xa lai buda rau ?— Lac thuyén nb sto, hl cha mg anh em chée th8 nao? — Thaytn da di xu, ma ngudi di & duéi thuytn cdn tam gh? Lam v An —Anh di tiga ingt ngudi ban di boc xa, thugt chuyga I9t, —_. (IY age —- 47 — 38. — Khéng nén khinh nhitng nghé lao-iye. Cu Trac ra tink-ly hoe da l4u ngay, nhan dip Tet duge nghi, vé nha choi. C4u thay anh.dang chan dap may et, tay dua thoi, ra dang vat-va, thic4u phan-nan voi me rang: « Con trong thay anh con lam an ma thong. Con chang lam nghé Ay! Con cd hoc dé ngay sau dirgc lam quan. hién vinh sung-swong. > Ba me ewdi ma dap ring: «Con cé cht hoc-hanh dé mai sau lam quan, me cling mirng. Nhwng con dtrng voi khinh cdi nghé cha anh'con. Anh con co dét vii, thi bay gié con mai cé-qu4n do mac ma di hoc, ngay sau con méicd quan 40 m§c ma ngéi & céng- Ché v8i Ehiah agh’ Iao-lye, duong Khong cit gi mét nghé dét vai, ma tat cA bao nhiéu nghé khdc lam bing chan tay, nhu: cha eon di cay, ngudi tha rén sat, newéi géng thué ganh muon, ngwéi phu kéo xe,... déu 1a nhirng nghé cé fch ca, tadéa phaikinh trong ci méi phai. Con cho nén c4y cd chut hoc-thire ma khinh nhitng ngu'di lam an vat-va @), » (1) eye-kh’. — 2 — Gta aghfa. — Lo0-lee = ni nhttng ngh3 lam tn phi dang dén ste Khde, kbé nhoo do than-th8.. Tintely=chd quan tinh déng.— C5 chine maudn lam mét vige gi che ky durgc. Bal tfp. 1 — Ly mii titng sau nay ma dat thank mét edu: tinh-ly, — lao-hre, = cbng-dudng, — hoc-thirc. M1. — Tim nheng titng phan nghta v6 nhtng tiéng ndy : danl-zié, — sung- wong, — vél-vi, — mimg-rd, — khinh-bi. Lam van. — anh 8 méy ngvdi lim vige lao-lyre, mi udi lam vite Tpe-tam ri anh ket bai hang ngwdi lam vice déu cé6 ich cho x 39. — Ran dau biéng «hde) hye (ho cd) Bai hoc tiude long. Ching phii tia-diu, yn gidng nha, Ran du bidug hoc lé khong tha. Then den, hd Ita, dau long me, Nay thet, mai gam, rat cd cha, Rgo mép chi quen Idi: léu-l4e, Lan lung ching khdi v¢t nam ba. Tw nay Chdu, Ld, xin siéng hoe, Kao kd mang danh tiéng thé-gia. Lé-Qui-Bén. Bal ¥. — Tye truy8a mea c6 ngwdi ra cho éng Lé-Qui-Bon bai tho nay, Me Ong bay cdn ft tdi, BEu 48 c6 chtt «rin», Ong ng khRu lim ngay dugc, @4u nao cling ghép duge tén mét thé rin: liu-diu, Ad-lke, mai-gim, rdn-rdo, Gin-lin, A3-mang, th4t cling ld mot nha lam the cé tai vay. Gli ngbia. — Livdiu = rin wee ; day ding nghTa béng néi ngwoi ‘Lin-ba, — Then din, hB ka = ¥ n6i hoc-hanh rBtenat, tréng thdy dén lie ma then-thd, xdu-bd. — Nay thet, mai gdm = § ndi khong chju bee, lam cho cha phai qué ming ludn. — V¢t ntm ba = n6i phdi ddn trén lung, cdn Ikn, — Chau, LE = td dao KhOng, Man ; dng KhOng-tit &. nurée LB, Ong Manh-tr & nubc Chéu. — Tic-yia = n6i mgt aha oag cha ddi truéc lam nén dunb-git, (1) cérg, Bal tap. 1. — Léy mfi ting sau nay md Git thank mgt cau : dau long, — rét 8, — aiéng boc. wicis aia 11. — Bi lai véi : biéng hee, — den Ibng, Bu-lho, —thé-gia | ae TH, — Cit nghYa nbing titng dank, rank va gianh. Liy méi tidng AY thie mét cau. Lam van, — KB chuygo mgt ofu hgo-trd lurdi bj cha me qu’ dnb, Cha bag: « Thiag bs way biésg Lohée) bye o 40. =; Thy tit. Vit thy @ cho ai t@#e la lay chtr vidt thay Ibi néi, #6 ¥ vol ngwdi ta, nghfa la gidi-bay nhteng totadng, nhteng Unb-tinh cba minh bing chér viet cho ngwéi ta biat. Vay thu vidt efing nhw chuygn ndi,phdi cho tg-mhién, nheng 4% cfm but vid, thi loi 16 at ebdi-chuét hon va cha-thae boo 1a lei ndi. Thur vidt lai cdt phi ré-rang va gién-d}, nghiala chir ding, edu dat, phdicho dau ra dé, khong mgp-mé l4m lan, khong A thee —- 6 — shim-nht 16i-théi, chi dién ré ter-twdng la di, khong cin gt phat Van-boa cho l4m. 0 Thw viét cho ho-hang ba ban thi edt phai t8 Jong ti-t8 than Wi. KB dedi vidt cho ngudi trén thi phai t3 bung toa trong cung inh, ma ngwéi trén dap Igi k&_ dui thi phai eo bung yeu man Vite thee moe: Cén ther v8 vie nuon ban thi ph&i cho g4y-gon © knue G1Ml aghYa. — Tvtwiny = abting aia AghT-ngel trong bung. — Chdi shesPt we wont, cbOng I0i-thdi ngticenglle, ~- Gidn-dj =» di-aui, Bai tap. L—Tim nheng fing phdn nghta véi nhang ses + tyemhféa, =: ehli-chutt, — ofo-thga, — r8-rang, ant ie TL = Tim nhang ting @ing dew o¢i nhang ot nghi 0: elm, — clin, — cht, alee HI. — L&y mbi ting saw nay ma ane thank mot cdus ahiéa, — tin-c2n, — khac-chigt; — van-hoa, —_—__ () ely aghie- -si— 4. — Chuyén mét ngudi thg dé. ¢6 lrong-tam: Ngweéi ta & doi phai An-& cho trung hau thanh-thye, dhu dec gidu-sang ma 1am diéu trdi dao, thi thd ndo @) cing khong Yam, ma lam diéu agay lanh, thi ddu c6 eye-khd, cing cd @) lam eho dage. Xem @ ohw déi xwa, ngurci Sai-kinh 14 mt diva gian ninh cd quyén thd, thiy bon dng Tw-m4-Quang la trang-thaa, khong ebju vao ding voi mtah, bén dem long ghen-ghét, sai the kbc sen nhteng Ong Ay vao bia dé, bay & cée phi huyén dé lam cho xAu-xa. Luc ay cé mgt agiéi thy da tén 14 An-dan, khéng chia khac, noi rang: « Chung toi ngu dét, khong higu ¥ lam sao, Nawai the dé khSog chju Ho. phung ce nhu bon 6ng Tu-m4-Quang thi ai cfing khen [a china. srwe, ma sao lai bao 1a gian-ta, toi khong 6 kbdc. Quan pud mn, toan bit toi. An-dan khéc ma ndi ring: © Bat lam th) téi xin lam, nhwng xin tha cho, dmg bat kh4c tén ngwéi the da 6 doi bia. » Quan phi: nghe cau Ay, cing then m3t(4) voi nguwdi thg dé, 2) He ese y= (2 shag — (2) coi — (4) mate cd, Gtal ghia — Trung.thin = ngudi tbiagay. — Chinketrye as agay thing. — Gian-td = ngudi tim ilu dc, khong ngay thing. Bai tQp. 1. — Ly mii ting cou nay ma eat thank métedu: qay8a thé, = ghen-ghét, — bia 46, — wiueza, — then mit. TL. — Tim nhang tiéng phdn aghta véi nhong ting cau nay 3 opo-khd, — wilo-ra, — trang-thin, eo Lam vain. — Ngudi thy 46 dang abting a8 vt gi va lam nbting ofi gi? eee 42. - Chuygn anh em he Diésn. Boi xwa cd chuyén anh em ho Bién, cha me mat sém, ba anhem & véinhau. Anh ca va anh hai lay v¢ réi, van cr & chung mot oha, ma khong co diéu gi. Ban khi ngwoi con thir ba lay) Em dai chia phai ngwrdi vo khong Min, thay sy an tidy chung-cha nhw th; 8¢ hai anh chiém git mat quyén igi cda minh, méi xui chéag ae tin Q) esti. —- 3 — xin rad riéng. Ngwéi chédng thay vo ndi ra néi vdo, cfing chiéu long ma néi voi hai anh xin chia cha ra, Hai anh trie con khong thuén, sau thay vg chéng ngwvi em ctr kéu nai m&i, bén dem cia-cdi chia ra lam ba ph4n. Lic yd true san cd mot cay cd-thy (1), xora nay vio tuoi (dt. Ba anh em dinh ngay hom sau thi chit xudng dé chiara mdi ngwéi mot phda cho déu, (Gdn ntta), Gial oghla, — Hin = ngwdi 6 Aire hanh, bi8t En-& phai dao, — Noi ra néivdo = nay néi, mai n6i 48 cho ngwdi ta xiéu long. — C3-thy = cAy da lau 4di. Bal tAp. 1. — Ly mii titng sau nay md axt thank mgt cdu: sém, —chung-ch, chidm gitt, — quy8n Igi,— rui, — chi8u. Il. — Tim nhang tifng phan nghta vdi nhtng titng sau nay : hitn, — chung- cha, — chituy Lain van. — Ti céi.cink mgt nha anh em sum-hop, hda-thudn voi nbau, 43. — Chuy§gn anh em ho Bién (titp theo). Sang ngay hom sau, ngwéi anh ch goi hai em dan dé di chat cay, thi thay cay d& chat kbo réi, Ngwdi anh cd mdi Om gdc cay makhdéc. Hai emdéu néi ring: « Cay kia dang gia bao nhiéu ma anh thwong tite nbu th8? —Ngwdi anh-ndi : Nao cé vigil cay nay ma la khdc dau. Ta nghf ba anh em ta cong mot cha me sinh ra. khdc gi cay kia mOt gdc sink ra bay nhieu canh va la, rwom; —____. 2) 68 thes ratOt-twoi 1A dwéng nao! Chi vi hom qua hai anh em ta djnh chat n6é xudng dé chia cho ahau, cd 18 né khong n& sng ma chiu sy phén-li ra, chonéc méi motdém ma da chét kbd. Nau anh em ta phan-lira, thi r6i cing gidng nh cay nay ma thoi. Béi thd cho nén ta dong léng thwong ma khéc. » Ngu’di em thir ba nghe anh néi vay, trong long chm dong, nght mioh khéng bang gidng thao mée, méi 6m anh ma khéc réi tivh-ngayén xin clr An chung & chung nhu ci. Tir dé vé sau, ho Diéa cir doi-ddi & véi nhau rat la hda-thuan, tiéng khen khap cA thién-ha. Gial nghfa — Phdn-li= phan la chia ; lila Na, Phaneli 1a chia ré nhau ra, — Théo mc = cAy, ch. — Tinhe nuguygn = ty minh thugn xin. Bai tap. Léy mi titng sau ndy ma dat ana Asb em dj i" mgt edu: Rudm-ra, — phdn-lip — dong corer paler long thuong, — tinh-nguyén. Live vin. — £% choygn mét nha anh em ghét nau, than ra thé no. Mf. -- Su fch loi cha xe lira. Ngay xwa, Onwoc ta, dirong-sd it ma xAu, sw giao-thong that 1A bAt ti€n, Nban-dan thuong ci & dau bidt do, khong nang di Jai, cho nén vigc budn ban lam nu khong md-mang ra duge, Bay —- 5 — Gi ht khong thé otra, duwong-si dé nbiéa Igi tt, tgi ed xe Ika 1A mét cach giao-thong rat ti¢n lo: cho ngidi ta. Ngwdi xr no qua x kia d& nh di chg vay. Nho vay ngudi trong Nam egoai Bac mang g4p nhau, thanh ra khong xa-cach nhw trurée ntka. Xe tira lai chd durge cac thir sin vat nh n6ng-edn, lam-sdn, khodng-sdn, eing nohtrng hang-héa noi 19 do noi kia, lam cho che cénge nghé cang ngay cang phdt-dgt va thjoh vergng thém, va sw lam ao cing dé-dang hon tric. Noi rut lai,xe lita 06 th? giup cho sir van- minh tho-b6 durgs mot phén rit Isp. Vay nén wrong sich tay cé cau ring: C& xem dung xe lita eda mot murée nbiéu hay it, thi bidt durge nurée Ay manh hay yau. @idt nghfa. — Nong-sdn =menbtng e8n vgt b3i ay trdng-trot ma sinh ra, — Lém-sin mx nbttag sin vat Iky & trong Ping. — Khodng-sdn = nhtng sin vét ——— = My & duéi mb, — Pht dot me mi ace mang ra, Bavog xe liza Dérg-deonge Bai tap. 1. — Lay mii titng seu nay ma dt thank met edu: gine thong, — m&-manz, — tiga igi, — vin-minb. TH. — Tim hong tiéng phn nghta eéi nhong tiéng sau ndy : xa-chch, —~ iab-virgng, — tKo-bd. Lam vain — Anh tréng thy mt doan xe-lia Gi, blab-déng 26 t8 ato wh trong byog anh aghT lam sao, th) n6i 18 ra, - 6 — 45, — Nba ga. Nha ga 1a noi xe lira daa d8 cho khach Ian xudng. Ga nao cing c6 chd ban vé(), chd can hang, buédng lam gidy, buéng cho khach ngéi dgi. Khi xe-lira dan, thi @4u & trae ga, khégh ién xudng xong thi lai chay. Trong mOt 4ddn xe-lira, thi chi xe-may di dau cé Sgurdi tdt-eé chm may vangeei dot live. Sau xe-may thi cd toa Nhs ca, ding nwéc vi chira than, r6i dén toa chd ther (2) tr wh d6-daee Bau cung thi dan cdc toa hdnh-khdeh. Nhteng toa nay chia ralam nhiéa hang: hang bat, hang nhi, hang ba va hang tu. GIA nghfa. — oan = di mgt 10, mgt day; dy ndi nhite ton nfl v4 hau, — Tai-cé om nguii cim miy. — Aans-khdeh ow hanh : di; khésh 1 mgerdly Day 261 ngwii di xe-lira, M1) ofy — @ the. - 57 — Bal t4p. Ti— [fy mii ting rou nay aot thank mat edu + xe-lika, — hanh. khich, & thu-te. Tl, — Tim nheng litng ding dm.vi nhing tiéng nay vd edt nghta ra che r8¢ 48, — than, — hang. 2 , Lam vin. — Tré loi nhong edu Adi sau ndy : Nha ga la gi? — Fac} nhng g1? — MOt doan xe-lita cé nhing gi? — nanb-khéch chia lam miy hang ? Trong nha Cé indy thir toa ? — Toa 46. — Con ngira khén ngoan, Mot ngwei Maréng (1) ctr mdi thang hai phién dem cac dé vat ra che ban, Ngwéi Ay ewdi ngwa, hai bén mioh ngwwa deo hai cai eid dyrng hang, dang traréc cd deo mot cai 5j, hé ban durgc déng tiéa nao Iai bé ngay vo day. Mot hom, mgwéi Muréng di qua nha kia, ban duc ft.mgo- anr@). r6i nhay lén minh ngyra di, nhung thee thé nao con ngya cing khong chju di, U Ngwdi Muang (1) rem tdi bee. Newéi Ay lai phai nhay xudng, dé xem con ngua lame sa. Khi_nhin dén cai bj thi swe nhé ngay lai Tang ban mogc-nbi quen (1) Mei — (2) afa ato. ehwa lay titn. Chic con agyra bitt thé vi n6 chira nghé thiy tikng tiép bac bd vao bj. Qua-nhién, hic doi tién bd vao bj r6i, thi con ngya lel rdo- Suge divngay. Thd nd ed khoa ngoan khong ? G1al oghfa. — Bj == 48 dyng 06 quai, dan bing c6i. — Mgc-nht au moos ody: nb? : tai ; thé nim moé & céc cay myc va c6 binb nhw céi tei + Thdome giye ngivi ta lm vigc gl cho mau. — Réo bide = di mau chin. Bal tap. 1. — Chon nhang titng dudindy ma 4yt vo chB cé chém che hep nghtaz thing ngya, — cudi ngya, — phi, — 2, — bebe mot, — nude kiju, — ngye 6, —ngya Bich, — ngye hing. © ‘NgSi.trén mith bgyala..... « — Béng yon cho ngya IB. 2002. «== gyre Gi ting bude la di......, di hoi nhanh la... ...., chgy nbu bay IA. ...+-00 bay la. ....—Ngya tring la,.... ngya don... .., nape Ob Wee, 1, — Lay. mbi, titng. sau ndy ma GBt think mit edu : quiebita, — rhe bade, — chon ngoan, — aye nko. TLL. — Tim nking-titng phin nghta vei ning (ing ny: quén, — khén Rgoan. LXy mdi ting dit thdoh mgt cdu, Lam vin. — 7rd loi nitng cdu h¥i eau ndy : Ngudi Murbug moi thing hai phiéa di dau 7 — Ngwii ty deo gid, deo bj vac com ngye a ba gt—Cé mot bgn bin bang xong, s20 con ngya lei khéng Gi?—Cle enh ngel cen ngys 1am seo? i 47. — Ran ké tham. Newéi doi ogay that la khén, Gian tham ghen i¢n sao con duge hay ? Muu tham chat nang, chira day, Nha déu dn cd, i uay mot mish, Newéi Lim mot vide shdag minh, Ciing khi hoa dén khong danh ri¢ng ai, Cang gian, cang giko & dei, Lai cang khdn-dén obiéy tai Au-shu, Dn cho gidu cé dan daa, COng nbe awéc doc qua has tran dt. Trich & sfeh Am-chEs, — 5 — Gidi nghla. — Lén = keo-cii, biin-xin (bin-xénj, — Miu thdm == ding abting meo sAu-she 48 lita gat ngudi ts. — Chdng mink = khong duge r8-ring— Tai i= nhitng di8u xBy do lam cho mloh khB-sb.— Cong nhw nude dé gue Giang tifar tran di ctu ndy $ nét nhting cia gian tham mA duge, thudag khi khong go ho, ty 18i lpi Win ngay mh nude chay & chb ddc vy. Bal tap. I. — Tim nhtng tiéng phdn nghta vdi nhtng téng nay: ngay, — kbon, 2 tty, — rieng, — du-aitu, — gidu c6, — boa. Il, — Chon nhang titng dudi ndy ma dit odo chB ed chm cho hyp nghta: gian-siéo, — them, — ghen, — ghét. Mudn céi gl qué lim 1a... — Tire gign vi khong bing ngwdi ta la..... — Lam nhttng digu khugt khde, qui-quéi la....... — Khéng wa ngudi ta bay khéng wa céi gi lds... IL, — Tim nheng ting ding dm ogi nhong titng nay 08 mo! ting Apt thank mgt cdu : gian, — tai, — hu. Lam vin. — Trd (éi nhong edu Adi sau ndy: Ngudi Atri gino, ‘ham thodng phai chju lam sao ? — Gian tham ma duce gidu c6, sao Ini khong bay bén ? — Voy & adi, in & oBt phai thé mao ld hon 9 — Khayén vé lam ru@ng. (Ca dao). Bai hge thage long. Vée cude thim d8nge Vanchuong phi-lse ching hay, Tr& vé lang c& hoc cay cho xong: Som ngay vic endcthim déng, Hat nue thi ldy gau séng tat len. Hét mg ta lai quay théna, Ht la ta lai mang tién di dong, Nia mai lua t8t day déng, Git vé dap sdy bd cong cAy cay. Giai nghia. — Vun-chwong = ni gdm c& céch hoe vé dutng chit ngbTa, — Phi-lue == bai vin phai theo viin, theo ludt, — Gau song = mot thir gau té aude c6 ba céi coc va mot ngwdi 1ét, — Séy = bi théc vao edi met r¥i h&t ley ft xuting 48 cho bat lép bay di, Bai tap. I. <- Tim nhtng tiéng ding dm véi nhtng titng nay va edt nghta ra cho 18 &Bng, — tht, —cude. Il, — Léy mbi tiéng sau ndy ma aye thank mgt edu: thim dong, — quays = di dong, — bd cong. Lam van. — Vidt céi thu khuyén ngwdi anb em ve lang idm rugng. - 6 — 49.— Cd chi thi nén. Ong Chau-Trf luc bé thong rainh va chim hoe lim. Nam méi ln muroi hai tudi. di biét lam van, nhiéu ngwti déu khen nggi- Song nha nghéo, ong vin phai dén & nhé tai chia Long- tuyén. Khong cé tién mua d4u thap dén, ong phai di quét 14 Ong Chiu-Trf ngdi hoes da (1), tdi dan d&t Ita len ma hoc. Ong hoc mudi sdu tdi di db gidi-nguyén. Thién-ha ri nhau dén mirng va tang Ong mot MOt anh trd ki&t chua Long-tuyéa, Ai ng@ nay lai dé gidi-nguyén, © ddi ching cd viée gi khd, Newéi ta lép cht phai nén kién. GiAl nghia. — Gidi-nguyén = 48 du ky thi hwong, ta con goi Ta ma khoa. — Lap chi=dinh bung c¥ lam vite gi cho ky dugc. — Kiéa= béa, lam mt vigc g) phai bén long, khong nan chi. Bai tap , I. — Tim nhtng titng phan nghta vér nheeng tiéng nity? théng minh, — chim hgc, — khen nggi, — kidt, — gidi, — khé. y IL, — Cit nghTa nhitng titng tri vide tr voi ting chi vide ch va Iy mdi tidng d%t mot cdu thi du. ' Ill, — Chon nhang tiéng dudi nay ma dat vio nhong chd cb chim cho hop nghta : 43, — hong, — trot, — thi-khoa. ‘ Thi ma tring duge la,.. — Thi ma khong trang la... bay... — Thi ma Bu goi 1d... ~~ an = 62 = Lam via. <2 Tra oi akong edu Adi sau nay : Ong Chau-Tri 1a ngudl & ia ? — Lito bé éng hes hanh gidi lam sao? — Bi thi ong a6 gi? — Luc thién- hp d@u ming thi dng lim g)?—Nhfe Iai bai tho ngudi te ting Ong. — Trong Dai tho dy oft ¥ n6i cA gl? 50. — Mét 6ng quan thanh liém. Ong Trinh-Bam-Toan lam quan déi xwa, cé tiéng 1a ngwei phan hr trung bau, chi siéng vide gittp nuoe yen dan, hét long benh-vwe nbiog kd hén yu, Thuong ai cho gt dng cing % e khong lay. Mot ngay kia, cd ngwdi dem 12 mot bao tra, ong khéng muén nhan, ngwdi kia cw néi mai, dng né long, bao cat di. Bén lic xem ra-thi tbAy trong bao toan 1a nhitng dé vang ca. Ong khong ndi gi, lai day ndp lai, r6i cho goi ngwai Ay dén ma bao rang: « Vira réi ta twang hée tra udng, ma nha ngwoi lai co long tdt dem cho, thi ta lay. Nhwng bay gid xem ra thi trong nha hay con di uédng. » Ndi xong dwa bao tra tra lai. Tra réi ong. cing khéng td cho ai biét 1a agwoi Sy dén cdu-canh minh. Ay, kong nhirng ong la mot gui lam quan thanh liém ma lai co tinh hén-hau, khong hay dem chuyén bi-m¢@t cla ngwoi ta ma thd-l6 ra ngoai. Glai nghfa. — Cau-canh = xin vite gl. — Biem@t = kin dio. — Thd-l9—= bay t8 ra cho nguvi ngoai bidt. AE Liy che khéng dy vang, Bai tap. 1.— Lay mii titig sou ndy dat thank mgt edu: abdnctir, & bénheverc, = ne, — bOn-hdu, — bi mat, Il, — Tim nhteng titng phan nghia voi nheng tiéng sau nay: benb-vye, = hea you, — thanh-liém, —- 6 — ann vii. — Anh xem chayén Ong Trioh-Bam-Toan, byng nghT thé no, vit ther néi cho ngeti snk em ban bikt, 54, — The con méo (Tho ¢d)- Bai hoc thuge long. Hei con mboo Ciing thi nanh vudt, kém chi daa, Chita bi&t méo nao cén mia nao, Giéng ljnh #1, bea, tai nbay-nhét, Ra oai Aény, hd, tisng bdo-kav. Ng4ma xem bidt meo trdo tir thap, Khim-nim tho biah thodt nhay cao, Chi quyét phen nay vd lay sng, R6i lén dai-cac sé nghéa-ngao. Bal y — Trong bai, mgt con mo cé ¥ néi' thi tai ra, th) ching chfw kéca mio nao, vi cling nbdyenhét, cling kéu gio, cling muu mgo nhu céc mao khéa. N&u mee bat duge chugt th) duge thda long Him. Bai nay lai oga ¥ ni mos Budi hye-tsd khoe tai quy€t chf thi cho ¢5 méi ngho ; ting cbug trong ola the bay chi cdng-siuh tire 1 c&-nbdn doi true. Giai nghfa. — Atv =ctng 18 mao, doc ra miu eho thanh Am trfe-— 7%, firu = loai m@nh-thé.— Hing = con g&u, — Rao-hao = tidng gio thét,—= Cong |= chugl c3ng. — Nghéu-nguo = ¥ néi kéu ty do, ra ding dc chi lim, — & ~ Bal rap. 1, — Dink aghta shing titng sau nay: nanh, —vutt, — vo. 4 cn, vA can vaBi cdu djnh nghTa, din thém mOt cau thi du, Li. = Chon nhéng titng sau ndy ma aa! vio chd cd chiim cho hop nokta : guy = hd, —chudt., — HOi nhu...,. — chd. — Hdn nbw..... — Dir abu... Ill, — Tim nhtrig tiéng ding dm vdi nhitng liéng nay vd gidi nghia ro cho rd ¢ vast, — chi, — vd, — cao. Lam vam. — Ti mgt con méo bit mot con chudt. 52.— Con ehé va miéng thit. Mot hém, mdt con ché vao hang(Y com ngoam @) trom miang thit. Ngwoi noha hang trong thay, vac g4y dudi theo. Con cho dam du chay. Khi chay da xa, dén mét cdi cfu, con cho dirng lai dé 4n, Nhin xudng séng, thay cé mét miéng thit to hon miéng thit dang ng4m trong miéng, No lién nbd ngay miéng thit Ay ra, nay xudng s6ng dinh lay migag thit & duwéi nwéc. Nharng nao cé ly dugc! Chang qua chi la bong miéng thit noe eniéu lai ma thdi. Con miéng thit, dong nw@c cadn-cugn kéo di, con ché hat sire dudi theo cing khong sao lay lai dugc nira. Oi! con ché lay trom thit Jd . 66 ti, con cho nha bd miéng thit Con ché nap aigog thie = Jai fa #hodai. Tha mdi bat bong, b6ng bat ehing dugc, méi kia. khong con, chang 1a ding tide JAm sao ! Nguoi ta & doi ching néo ding ndi nay, trong nai ng, Ga duge voi lai cdn féi tién. Cai gi dA nam chac trong tay, ta cho nén buéng ra ma chye nhirog cai bdo-huyén @) dau dau, 1) avén — (2) tp — (2) béng-léng. Gial nghia. — Cudn-c dang nwéc chfy whanh tréng nh cuga ma di vay. — Kho = h6-hénb, bj lirs. — Bing nii ndy tréng- nit no, duge voi Adi fién = hai cdu tye-ngtt, ¥ n6i df duc thé nay Igi cdn ddi thé khéc, Bal tip. 1. — Ly mi titng sau ndy ma apt thank mgt edu: khd-daly— 06 ttl, = Il. — Tim nheng titng ¢6 th? ding thay duge nhang titng nay: My trom, mm, — kéo di, Lam van. — 7rd lei hang edu Adi sau ndy: Con ché My dau argo mitng thi? —Con ché bj dvdi, chay mi dn adv ? — N6 trong thy duéi née c6 gi? — Né nba miéng thit ra dB lam gl? — Sao thank ra lam cae t= Doc bal nay, cdc anh nghi thé nao? 53.— Bite Khing-tir. Pitc Khéng-tir 1a.dng thanh chficon trong dao Nhe, Ngai day ngudi ta cdch an & thé nao la phai dao luan. ly, cing 1a hop @) voi 18 phai cha trai dat. Nguwdi nuéc Tau va ngwo nude ta déu hoc theo dao eta ngai. Thud ngai con sdng, ngdi d& lam guan & nuwéc L8, sav ngai-di khdp nbiéu née bén Tau, dé dem thi-bank cai dao cla ngai, nhwng vi cac vua doi bay gid khong biét nghe loi ngai, ce lo viéc danh-nhau, cho nén ngai lai tre vé nuéc L6, lam sich va day boc-tro. Hoe-trd ngai déng dén hon ba ngbin Ngrdi, ma ai cong ton kinh va yéu | méo ngai nhu cha, Ban khi ngai mat, cdc hoc-trd thuong nhé v6 eang, déu G2 taa-tang ba nam méi thdi. Trong hoc-trd_ngai, eo thdy Ti-Cong nbé oo ngai, lam nha gan bén m6 ma & dén sau nam, (1) bite, vé sdu, cdc vu chia divi nao cfing sing bai ngai. Dan ngdy nay 6 céc lang thi 6 vin-chi, & céc tink thi cd van-mida, chd nao cing thé ngai mOt cach rit kinh trong. 141 nghla. — Chi-t6n on rXt téa, ton qui hon c&, — V6 cing == khong bao gid b&t. — Tém-tang—= 48 tang trong byng, ch& khong mic 48 tang. — Sing 64i 2= ton trong, kin phyc. - Bal tao. I. — Lfy mii tifng sau nay ma apt thank mot edu : thi-hanh, — ¢g0, ~ 1g bei, — vin-miéu. : Hl. — Tim od edt nghta nhong ting ding dm vdi nhong siéng nay : tau, = > — tang, — dong, Lam van. — 1 céi vitn-chf lang anh. “bh. 6ng Manh-tir. Ong Manb-tir 1a boe-trd chéd dite Khdng-tir. Ong cing toan dem dgo cia agai ma thi-banh ra, phurng vi ngwoi thoi bay gio (1) khong ai bit dang. Ong ben lam ra séch Manh-tir dé day ngwdi ta nhirng diéu nhan nghia. Ong 6-ar thanh mt ngudi cd diéc-vgng nhw thd, la vi ong bidt i@p cht tir luc hdy con trd, Thud dng con nbd, cha mat som, me nudi cho di hoc, Ong thuong bé vé nha choi. Mot hom; ba me thay vay, bén [ay dao cat diri khung ciri (khong cirdi) cha ba dang dét ma bio ring: « Ngwéi ta phai lap chi cho bén thi méi nén durge ngwéi c6 dire hanh, néu khong thi cd khdc gt nhw t4m vai dang dét chwa xong nay, ma dem cAt dirt di, tht con dung lam gi drgs nira.» Ong nghe loi Ay, quyét chf hoc tap, suét duoc cai dao cla thénh-nhéa, thanh mot bac dai-hién trong dao Nho vay, Ong Mecb-tire () the déy — 62 Gil Gghia. — Sé-dt = titng n6i &gm, néi 16t, cting nhv n6i b3i du. — Die-vong = c6 dank tiéng to, cdag dire to, o6 th8 lam gwong cho ngwrin ta bite chuéc. — Lp chi == djnh ci chi cha mah, khong thay dBintta, — Sudtaz hita hét durge, biét dén noi, d8n chén, — Thénhenhdn mm day 1a ndi dc Khong-tt, Bai tap. I, — Léy mBi ting sau nay ma dit thank mét ofa: nbdn nghTa, — dit, — khung citi, — dire hanh. 0. — Tim va cd! nghta ro nhong titng ding dm vi nhOng titng sau nay > ahan, — didu, — tém, Lam van.— Anh viét thy cho béc anh, n6i anh 43 lap chi dinh hoc lam gle 55. — Vi nhé& ma bun (ca dao). Bai hoo thuge long. Bem qua ra dtrog be ao, Trong ca, ed lan, trong sao, sao mo. ‘Bsn trong chénh-chéch sao mai, Sao oi, sao héi, nhé ai: sao ma ? Budn trong con nhén chang to, Nhén gi, nhén héi, ohén: cho mdi ai? em dém twong dai Ng@n-ha, Chudi ©) sao tiah-d2e di ba nim tron. Ba mon nhwng de ehdng mon, Tao-khé nwéc chay hay con tro-tre. Giai nghla.— Chénhech&ch om nghiéng- nghiéng. — Ngdn-hd mx & trén trdi 6 dai dai > nhiéu sao liti, trong sang-sing, ta goi 1a song Ngan-ha. — Tinh-ddu = sao dgi-bing-tinh & gan sa0 b&c-cyc, — Tao-khé = téu.céi khe bén Tan. Bal tp. F Léty mii ting rau nay ma eit thanh mét sau — md, — mi, — chudi. Il. — Tim nhing tiéng phén nghta v6i nhong ting nay : budn, — ching, — mon. Lam van. —M6t dém trai thanh may ling, anh trong (én trdi thy nhtrng gi, anh k8 ra, Q) cén, L 56, Con ria va con chudt. Con chujt chey nhung-abang() khép nha, g3p cop ria dang lich-kjeh kéo cAi mai, ra bo nang-né lam. Chudt liéndén bén canh, qu4t dudi, nhéch miéng, than-thd hd cho con rua ring : «May & trong cai mai Ay khdc gi nhu & trong ngee ¢6%. Khen thay! th8 ma may chia dirgc! Tao day, ci mot téa ldu-dai trang- bodng rve-ré, trén, dui, trong, ngoai tao choi dau cing durge», Con ria vi con chubt. BOF nghe ndi, dap ring: « Nba toi & bé nhé that, nhung 14 nh3 eda 101; nha bac & cao rong than, nhung la nba cha ngirdi. Nha ch: minh minh 4, d4u bé nbd cing con hou & lau-dai cha ngudi ta, Ta vt ta tam ao ta, Dau trong déu dye, ao nha dé quen. Gat nghla., — Lichekich = § n6i di ra ding ning nhoc km. — Nove Bi = chd gium nhting ngudi cé toi ning. — Léw-dai = nha sang trong to lon, — Trang-hodng = bay-bién sang-trong.— Ta vé ta tdm.....= cdu cao-dao y ndi 4a v8 & nha ta, dtu cho nghdo hén thé nao cing hon & chd khéc, “Bai tap 1. — Lay mii ting, sow nay ma dgt thank mgt edu: nbéch mitng, — thane (hd, — dao choi, — thist trong. Tim nh@ag titag phan nghta véi nheng titng sau ndy: ning nhge, bé nhd, — duc, — quea, (1) leng-ling. -— oo — IIT. —N6i 1B nbttng titng du6i nay, titng. ndo ding nghTa den, tigng ndo dang aghTa murgn : Khdi vong cong dudi; 06i déi thd dudi; mao chay cong dudi, ~. Bung kin migng binh ; séc migng cho sach. — Nha nho tham-thdy ; nha gianh vich dat, — Cite budng khéa chit ; cia biga mong-ménh. Lam van. — 7ré lei nhong céu Adi sau nay: Con chugt phan-nan cho con ria lam sao? — Con ria d&p Iai thé ndo? — Gidi rng ¥ nghTa ngu trong bai nay ra, 57. — Vao hé (tho cd), Ai xui con cude goi () vdo ha, Cai néng nung © ngursi, ndong [néng ghe! § Ngé truéc, vada sau um nhitng [cd, Vang phai, thim @) nhat @) agan [cho -bué. Dau canh ©) kiém ban, oanh Hi . Xa0-xac, Trong tdi dua bay, dom lap- [lde ©). May duge ndm nam con gid (thdi. “ E Bin ©) ta, ta gdy © kate Nam Exe [nghe. Ban<7)10,taehy (6) khéc Nam npha: Bal ¥.— Bai tho nay t& chi cinh mda hd: hai ctu nig du n6t mda he néng nye lim, tigng-cude kéu khfe-lhodi ; — bén cau gitta néi hin vao bai: cay c¥i um tim, — hoa ohet se gin tan, —oanh kéu xao~xée, — d6m sing Itp-lde, Hai edu cuéi déng bai néi mda bd ma dugo con gié mét thi thi Idy lam sung. suéng lim, Giai nghia, — Vao hd = bit du mba bd, dBi voi ra Ae 1a hét maa be. — Oank — chim vang-anh, — Nm nam = gié thdi- huéng dong-nam lpi, — Gav hic Nam == diy n6i bai dan hét cB v¥ gid mét phurung nam thoi. Bai tap. 1, — Tigng cude vit ¢ véi tiéng gudc vitt g cé nhtng nghTa khéc nhau thé nao ? — Lay méi ting nghYa khdc nhau dit lam mGt edu. CU) quic kéu—(2) dé1—(3) ds—(4) Ig —(3) nhdob—(6) Ifip-la—(7) doo—(8) kk, —- 1 =~ WH, — Lfy ba cAu gitta (thé be, bén, nim, séu) ma a{t lam vin xudl, IIL. — Chon nheng titng sau nay. md dit vdo nktng noi eS chim cho hop faghta : lira chéy, — thitu at, — cudc kéu, — dom-d6m. Ning nhw.....—Néng ohw.....— Lap-lde nbw.....— Khcekhodi abtrece Lam van. — 14 céi cinh mot budi tra mau bd & nha-qué. a A 58. — Con méo va con ehuédt. Mot cha chudt 16 d4u ra ngoai td (1), trong thay mot bac méo chot di qua, Cha chudt dwa Idi trach oan ring:« Bac that 1a doe $c! Ho nba ching t6i c6 dém tréu dau dan cdc bac, ma-sao cde bie ci rinh dém, rinh ngay dé bat-bo chung toi. Bac phai bidt & doi 4c nghigt lim cé hay gi. Phdi cd chit ldng nhdn mh nghta moi sung-suréDg dwge. » Mao bio: «Oi chao I cha bé khon ngoan lam! Cha cédndi, bay gid toi méi bidt & dois nhan nghta c4n ohu thé! Toi xin aghe loi chu. Tir ray toi thé khong dam déng cham dép bo-hang chudt pha ta ntra. Cau ra day, chu dirng sg gi. Toi da co long yéu chu, thuong Con mio vi con chaste cha lim day >. Chudt nghe lay lam bai tat, lién chay lai choi voi méo, cdi toh giao két twéng bat ddu than-thiat ngay tw day. Nao ngo ehudt vira ra khdi t6, méo nhay ngay lai v6 lay, cdn chat dn thit, Doi nao méo lai tha bat chudt ! Gia! ugha. — Tréu=ggi chi tee, choc chi ttre cha ngudi ta ra. — Whan nghtu == long céng bing va thuong yéu ngudi.— Ding cham=¥ nbi khong d4m lam bai chugt ntta,— Biri tai nghe cdi gi lay lim vai tai, vak, byng. — Giao két ae lam byn-be véi nhau, aya - i Bai tap. 1. — Léy mii titng sou ndy dat thank mgt edu: trich ofa, — tréa chee —rinh md, — giao két. Tl. — Cit nghTa nhttng tigng day, tidng giay va tigng ray va ty mol ing 4Gt ge cau thi dy. Il. — Tim nhttng ting 5 th? thay cho nh@ng titng nay: chet, — mgt chéte — nghe Idi, — ti ray, — bai tai, — giao ket, Lam van. — 7rd lei nhtng cdu Adi sau nay:Con chugt tréch con mo thd ndo 27+ Con méo néi Igi lam sa0?—Con chugt nghe con méo ma bj lam eao? — Bai nay c6 § doy ta gi? 59, — Mia thu ngdi eau ec (the cd Bai boc thuge ldng, Mis tho eta cé. Ao thu lanh-léo nuéc trong veo, Mot chide thuyén cau bé téo-ieo, Song biéc, theo lan hoi ggn ti, La4 vang trade gid 88 die véo. Ting my lo-lkng, troi xanh ngat, Ngé6 tréc quanh-co, khach vAng teo, Twa gi, 6m c4n lau chang durge, C4 dau dép dong dirdi chan béo. Yen.PB Bal $. — hai nay t& c&i cdnh mot dng gia, dang ngbi trong chige thuyén con ma cau ci & dudi ao. Troi xanh, nuéc bige, 14 vang rone, gid hiuebiu thBi 1a e&i cinh moda thu ; tyra géi, 6m cn, khéch ving IA cai cawh han-hg. Giai_ nghia. — Trong veo = trong sudt. — Lin = ggn nue theo chidu gid dua v8 met ngi nado. — Dua reo == ld rung xudng mit nwéec, gié thBi chay ubanb ahy thuyén — 2 Bai tap. 1. —Cdt nghta nkng titng sau nay vd ldy mii titng agt thank mét edu trong veo, — gun ti, — dura vao, — xanh ng&t, — ving teo. JL. ~ Thm nhiing iiéng phin nghia véi nhang tiéng nay : lanh, — trong, — bé, — quanh-co, — ving. Ill. — Tim nhimg tiéng ding dm véi nhGng tiéng sau nay va ding mii tiéng dam mgt cdu : thu, — ving. Lam van. — Anh néi mgt ngwdi di cau phii clin dén nhting dd vit gl va mii edi ding a2 lam gh. : — 60. — My-thuat. My-thuat la nhirng nghé ngwai ta lam d@ pho trong cai dep ra, Nghé vé, nghé cham, nghé lam nha, nghé dan ( sao, oghé mua nbay, nghé lam tho, nghé dién-thuyét, 14 mg-thuat cd, Ngwdi ta néu chi mong (2) n cho di no, mae (3) cho dd fim, thi doi ngwoi cing té (4) lam. Nhung thudng ngoai nbirng cai Thiet dung, ngwdi ta lai con thich cai dep, cai vui nta. Com an di vay, nhung cd xéi vao bat kiéu, c6 vA bing dia mun, thi An mdi ngon hon. Ao quan mic da vay. nhung co diém thém bo nhin (), cai vong, doi Nowdi the +8: Newai the cham. Negwéi déuh dae (1. tham ra” Nha &c6-d4p ©, cd cham, cé tr4n-thiét trang-hoane, thi mdi lich-su. Vui tai, thi nghe tiéng dan, tiéng hat; vui mat, thi xem mua nhdy cing cdc tranh vé; vui tri. thi ngam vin vin tho. Nhirng cdi vui tai, vui m4t, vui tri, sinh ra cdc mg Q) dan — (2) utog — (3) bin — (4) Ia: ~ (5) cd x6 — (6) khutn the — 13 thugt. Vay cdc mf-thuat efing cd ieh, cho khong phai la vé-dyng, mf-thuat lam cho déi nguwéi thém sung-swéng, thém cao-thugng. Gidi nghia, — Thitt-dung = cin dang, khong e6 khdng duge. — Cao- shegng'== chugng-shitng thé thanh.cao. Bal t4p. T.— Tim nhong titng 43ng nghta véi nhong tiéng sau nay: ngh8 v8,— ‘8gh cham, — nghd lam nha, — ogh8 dan séo, — ngh8 méa nhdy, — ngh’ lam the, — nghé dign-thuyét. . U1, — Tim nhang tiéng ding dm obi nhtng ting sou ndy ma ct nghtare chp 70: thudt, — dan, — séo, — &m. . Ul. — Lay mdi tiéng sau ndy ma aft thank mét edi: mY-thugt, — pho aevong, — sung-siréng, — cao-thurgng. . Lam van. — Cac my-thugt da k8 trong bai nay, thi anh thich my-thugt nao ? Tai lain sa0 ? 61, — Buén bd phai that tha. (Ca dao). Bai boc thuge long, Tin nhau budn ban cing ohau, — Thiét, hon, hon thiét truéc sau ny [ahw nbdi (1, i Hay gi lia.dio kiém loi, Mot nha an ydng, toi trdi ritng ; (mang. Theo chi nhirng thdi gian-ttiaia, Pha-phdi thargia, tim dwong ddi nhau. Cda phi-nghfa ¢6 gidu dau, chongaythat,giau sau mdi bén. Gial nghia. — Pha-phoi = lin-ldn, ign-d80, — Cia phi-nghta = cha ity khong hop v6i 18 cong bing, Bai tap. lL. — Tim va cdt nghta nhang tiéng ding dm vdi nhtng tiéng sau nay: mang, = lira, a) —- Me I. — Tim nhang titng phdn nghta vdi nhong tifng nay: gidu, — thidt, — gian-tham. Lam van. — 7ré (di nhong cdu Adi sau ndy : Budn ban cin phi thé ndo ? — Ngwvi budn bén gid déi thi thiét hai lam sao?— Thé nao goi 1a cia phienghta? 62. — Hai anh em. Hai anh era mét nha, nbwng tam tinh khac nhau. Em tht moudn yén phér thdthudng, anh thi lai chi thich cong danh pha gat. Khi cha mat due ft l4u, anh bén thu thap() tién-nong-dem ngay ra tinh, dé lo chut phim-bam. Boi mai gip dip, anh méi lo dwac chut ca pham vin giai. Anh lay lam uy ton ty trong, bén tré vé qué cGi, 40 sa, non gitra, ré ra dang Ong Ciu lam, d@ s4p-sira An khao (40 mirng) cd hang x4. Aoh vé nha, thay em dang cdi tran, xuc théc(2) dd vao vira, thi lay lam then-thd ma bao ring: «Chu lam 4p, t6i coi hén-ha Nawdi em x6e thée. lam. S2o cht khong theo toi kian, lay chat pham-ham, lai ed danh gix cai titng bech.dinh ngwdi ta ché cudi Ay? > Em dap: « Em cing bitt & chén hweng-thon, c6 chit phim. ham, thi vd vang that (3). Nhung em thiat pghi phai tén bao nhidu cong cia, mat bao nhiéu ngay gid, lai con vao ludén ra cui, GY thau hip — (2) Ita — t-rdng thige. - B— ‘hn khd dén th8 nao, moi mua duge chit cSng danh h&6 a), thi em day that khong mudn. Ci. chi ea em chi mudn ndi lay nghiép ci cia 6ng cha cho xteng dang ; lam an tuy c6 ph4n vat ‘va (2), nhwog trong bung lic nado chong durge thong-tha, vui-vd, khong phii lo-ldng, luén-lyy @) ai sdt c& (4). > G1ai nghia. — Yén phdn thi throng = duge lam sao bling ldng nhw viy, i ly mye throng. — Phi gui = gidu sang, — Céu phdm oke giai =m bie ther ebin (bde cudi cing) trong ph@m trit céc quan vin. — Bech dink c= chan tring, abUng ngudi & trong lang khdng cé phim tude ngéi thir gl. Bai tap. 1, — Ly mBi tiéng sau ndy ma aft thank mOt edu: &n khao, — yén phéns —Igp cong danh, — thu tin nong, — gitk nghiép ett. I. — Tim nhang tiéng phén nghte vés nhang téng nay: ton trong, — vee vang, — wui-vé, — pha qui, — vat-va. Lam van, — Trd lai nhong cdu Adi sou nay: Hai anh em nba kia tim tinh khéc nhau thé nao ?— Lic cha mt, anh ra tinh lam gi?— Con em cr d nha lam gi? — Nhu-y aah thi anb cho ai la phdi ? Tai lam sao ? — 63. — Ong Té-Hign-Thanh. Ong lam quan vé cudi déi nha Ly. Tinh ngwdi trém-trong, chn-than, tai kiém vas vd. Lam tuéog di danb gigc, thi throng yeu ef t6t, bénh-vire dan-sy, daoh dau durge day, quan gige nghe titng éu phai kinh sy. Lam quan, tht lo sira-sang viéc chinb-trj, md- mang sir hoc-hanh, trir bd nhirng ké gian njnh, Bao gid ong cing quén minh ma lo viée née. . Khi vua mit, ong lam phy-chinh gitp ty-qadn hfy cdn tho Au. Bay gid cd mot ba Thai-h4u mudn’bé ty-quaa ma lap con minh, cho ngwéi dem vang bac dat lét cho dng. Ong nhat dioh khong nghe, cir mot niém gid long trung than, bat site gidp u-chia, theo léi dan cia tién-quda. (1) vb dyng — (2) ege kh3 — (8) chiu lyy — C4) bet thiy, - 6 ~ Ban khi 6ng phii bénli ning, cé nguoi Vé-Tah-Bwong dom pgay ch4u-ehye hdu-ha, cé ¥ mudn dugc ong ck minh lén thay. Nhung dén khi ba Hoang Thai-hau dén tham, héi ai cé thé thay duge Ong. Ongetr quan dai-phu Tr&n-Trung-Té. Ba Thai-hau agge-nhién hdi sao ong khong ci V6-Tan-Bwong ? — Ong t4u ring: « Néu ngai hdi nguwé hau-ha, thi téi xin ci V5. Tan-Duong, Bhung héi ngwei gitp nuoc, thi xin cir Tran. Trung-Ta >. Ong trung thanh nhw thd, va lai tai gidi hon ngwéi, che nén doi sau ai efing kinh phye va thuwong vi Ong voi ong Gia-Cat- Lugog bén Tau. Gia ngbia.— 7ai kiém vin v8 me c6 tai gdm c& vin v8. — S¥ (ot = quan linh. — Ty-guén = 6ng wa Ién abt Ong To-Higa Thanh. ngbi. — Au-chita == vua con trd tudi, Men-quin om vas’ ds mit r8i, — Ngac-nhién = lay lam Ia, Bai tap. 1. — Ly mii titng sau nay ma dat thanh mol cdu : trém-trong, — cin= th}a, — gian njnh, — tho Zu, — dét 16t; — trung thanh. II, — Tim nhong titng ddng nghta voi nhing tiéng nay: cBo-thdo, — trang thanh, — 11549, — ngacenhien, Lam van. — Troog hioh vé mata 40 mi cilia quan dgi-thia ra thé - Tl = 63. — Tho thing mé (anh seo, X4u) (Tho cd) Bai hoc thuge long, Thiag w6 di rao- M6 pay cA tidng lai dai hoi, Mén edn ra tay ching phai chai. Mée-dge vang ling trong may céi, Kim-thanh chuyén dong kh4p doi noi. Tré gid chon chdn déu nghe hiéu, Lang nuwéc ai ai ciing cx Idi, Thw bac dwéi, trén, quyén cat dat, Mot minh mot chiéu thinh-thoi ngéi? Dal ¥. — Thing md M ngudi dé-ha nhit trong lang, tuy vay, c6 tiéng my rao khip céc thon xm, th) céc ngwoi trong lang méi biét vide ma hOi-hop nhaw Ii. Bai tho nay khéo vé lic td nhting cdi rét hén-he ma chuy$a thanh nbting céj Fat ton trong. G1Al nghfa. — Man cdn == nhanh-nhen va chiim.chi, — Méc-dge = mB gb. — Kim-thanh = titng kéu vang. — Ce [di = theo nbu Idi 8 a rao, Bai tap. 1, — Ct nghte nhtng tigng : may, vdi, moi, — Ly mi titng a%t thanh mot cu thi dy. —- 8 = Tl. — Bit hal chu tho cudi bai (thi bay va thir Am) ra lim vin xvdi. IIL. — Tim 8 eft nghta nhing titng ding ém v6i nhing tiéng nay : trong, — cin. — neée. Lavo van. — Anb trong thiy c4i md thé nao th) ta ra. 65. — Tho cdl chdi. (Tho cB). Bai hoe thuge lng. Loi chua vaug troyén xudng (ngoe giai, Cho lim Jinh trong quéteran at, Mot tay ving vay trdi tung gid, Bén céi tang hodnh dat sach gais Nadyvdng rimdy cang bac Han, ®ém thanh diya nguyét chén lau- [dain Om ldng gfe ré lau edng giti, Moén-mdi lung cén mot cai dai. Bai y. —%Bai nay t& mot chi chBi quét bui b3n kb&p moi noi, quét sach rdl thinh-thoi nghi mdt ch, va cir quét mat dfn cdn, mdn hét cd ma khong quin ngai. Nhung tuy 14 c4i chOi, ma 6 ra kbf tugng mt nguvi anh hang tri dung, lic tiSn th} ngang doc déng tay, Mic thodi thi thanb-thoi dai-céc, bao gid cllag h&t mgt ldng vi vua vi ove, Gidl nghia. — Ngoc giai = thim ngoc, chi th8m nha vua chéa, — 7rda 8) = bui-bim, ch? khoang thé-giaa, — Tung hoank = doc ngang, § néi quét mgang, quét doc di cic whitu.— Ngiy vdng ri mdy cing bde Han = cAu nay Jn6i ban nedy cdi chBi d@ thinh-thoi mot chd. — Om long goc r8 lau cing giMice cha pay ¥ noi céi chdi quét mai, mdi ngay mot cin, cdn tro’ chi géc & bén trem rae - 2 — Bai tap. 1, — Nhttng tifng : mot tay, tung gid, tung hodnh, ri may, tm thant, Strong Iai nay 481 voi nhting tidag nao ? HL. — Lfy mili titng diroi nay dit thank mét ctu : 8, —-dga, — gitl,— mo. HI. — Cat nghTa nhtng ting 18 vidt woistiong dé wiled.—Liy mii tidng Eft lam méet cia thi de, Lam van. — Ti m(t céi ch3i x8. 66. — Boi nga, Mét ngwéi dong di & trén nui. Ben mot nei, c6 hdn da lao ra hat e& Idi-di, khong len chan ®vao dau ma bréc qua dirgc nira, Newdi Ay ed hét strc day hon 4, nhwng hon da nang lam, day lam sao cho xué. Banh chju bd tay ngéi mot chd ma lo nghi; « Néu ta cur phai & day, troi tdi dén, com nwoc khong cd, ehd nim cing khong, hum beo ra nd v6 mat thi cén gi la tat mang! > Khi ngwéi Ay dong aght thé, 6 mot ngwdi khac cing muén “di qua day, bat strc day hon da, abung hon da cing. chang chuyén, Sau, nam biy ngwdi nira dén, Dgwdi nao cing chic day hon da dé Jay 101 di, oharng hon da vin tro-tro ching ai lay chuyén dugc, Bay gié co mot ngidi goi ci bao abiéu pgwéi kia lai ma bao rang: — 80 — ¢ Anh em ta thik hop () sire nhau vie cing diy hén d& aay xem sao. » . Bay nhiéu nguwdi déu da (2) nhau vio day, thi hon da lan ra bén durong va bay gio mdi cé 1di di, ai vé nha ngwéi nay. Ay cai cudc ddi pgwéi cing nhir thé. Ngudi di dwéng Ay tire la ngwoi ta, sy di duréng tirc 1a doi ngwdi, hon da tire 14 nbirog chusén khé-khan & ddi. Thd sire ra, mot ngudi khong lam duge gi ca, co hop sire nhau lai moi lam nén cong kia viéc ne. Gial nghla.-— Xu2 = db ste, di tai lam mot chi gl. — Tink mang ow @fing oghTa obu dvi, — Thd.ste = ding hét sire 4 1am mot vide gl. Bai tap. 1. — Lay mii titng seu ndy ‘ma ait think mgt cdu : lim xu8, — bé tay, — Ye nghT, — lay chuy8n, — cd ste, ‘ ae. nhOng titng phan nghta voi nhang titng nay : ti, — bdi-hep, = kho-kbin. U1, — Cat nghTa nbttng tigng déu va UiSng ditu. Lily mbi tigng a§t thank mgs edu thi du. Lam van — Trdng cdi tranh v8 ma k@ Iai cau chuyén nay, 67. — Ong Nguyén-Van-Hiéu. Ong Nguyén-V4n-Hidu thud nhd nha nghéo, di lam mwén, eft cd cho ngudi ta dé ki8m an. Sau theo ong V6-Tanh ra giup vua Gia-Long di danh giac, lap duge nhiéu cong. Khi viéc dant dep xong réi, vua sai Ong ra lam trén-thd & Bac-ky. Ong lam quan rat la thanh liém, khong lay gt cia ai ‘bao gid. Ong lai nghiem cam nhirng ngwéi nha khong cho giao-thong Vou ngadi ngoai. Méng nam negay tat, ai cho gi cling khong lay. Ong lam quan to ma nba vin nghéo, long béng chi dd an, cho khong thira chit nao. Ba va thong hay phan-nan vi ndi nba ngheo Ong cwoi om ndi ring: « Ba khong nhé khi ta phaidi cat cd thué, com khong co ma 4n, 40 khong c6 ma mac hay sao? () bite — @) bis. — 3 ~ Nay duge nhw thd nay, cdn doi gi néra, ma lei muén ly cia phi. ngbfa dé lam gidu ru?» Ong lai quan rat cé nhan; va ngin eAm bon lai-thudc khong cho quay-nhiéu nhan-dan, béi vay ong & dau, dan-sy cing yeu mén dm. Khi 6ng lam tran-thd Nghé-an, m6t hom cung voi cdc quan d3ng-lién tra An bon An cusp, c6 diva da chiu tha ei r61, ma cde quan con aig mudn tra tan ntra. Ong ndi ring: « Ching 6 ciing-khd méi sinh ra lam bay, nay d& tha tdi r6i, thi cur theo Tugt ma lam dn, ba-tat phai kim kep cho lam lam gi?» Ong NeuySo-Vio-Hife ngQi xi kige. Tinh Ong that-tha va cén min, ddi voi ngwrdi thi rAt khoan- hoa dé-dai. Ong that la mot Ong quan thuda-luong, nghla la gidi va li¢m, xua nay ft c6 vay. : Glial nghla. — 7rdn—thi = quan adi ma, cling nbw tuin-phi, tdng-dde bay giv. — Ding lidu == nguvi cong lam quan voi nhau.— Thi (gi = nhgn tgt. Bai tap. 1. — Lay mdi tiéng sau nay ma dat thank mét edu: thanh liém, — ngbiam 4m, — giao thong, — phan-nan, — khoan-hda, U,— Tim nktng tigng phdn nghia_vdi nhang tiftig sau nay : nghdo, - yeu min, — khoan hda, — thuin-luong. ~ Lam van. — Mot hom, o6 ong quan v8 lang anh, anh thy thé nao, kB ra. 68 — Di eho tinh ti3na (Ca-dao), Bai hoc thugc long, Mot quan tian ¢6¢ mang di, Nang mua nhitng gi ma tinh ching Thoat tién mua ba tién ga, Tién rw6i gao nép voi ba déng trau. Tré lai mua séu déng cau, Tiéa rudi midng thit, gid rau mudi déng, Co gi ma tinh ching thong? Tién rw@i gao t8, shu déng ché twoi. Ba-murci déng rugu, chang oi, Ba-muroi déng mat, hai-muai déng vangi Hai chén nwéc mdm ré-rang, Hai bay muai-bdn, kéo chang 43 nghi. Hai-murci-mét déng bot nau ché, Muri déng nai chudi, chn thi mot quan. Glial nghia.— Tien tot = titn tidn duoc. — Vang = 68 lam b&ng gity G cong rbi d&t di, — HO nghi = ngir vyc, khong bist ro, —-3— Bai tap. I. — Tim nhiing titng phda nghta vdi nhirag titng nay: ggo 8, — che tuoly — hd-nghi. UL, — Tim nhieng tiéng diing nghta oi nhGng tiéng sou ndy ob edt nghla ra cho 10: thogletiga, — ching thong, — ro-rang. . Bam van.— Anh di i voi me anh rachg, anh thy ohitng gt'tta anh EG ra, 69. — Chuyén Luu-Binh Dueng-Lé. Lru-Binh va Dirong-Lé la hai nguéi ban choi véi nhau tie cdn bd, rit than-thidl. Duong-Lé nha oghéo, Luu-Biob Ché Luu-Bish, evo ché Mn-khia? Gém vé nudi, dé cing nhau dém ngay dén-sich hoe-tap. Dirong- L chiu kho cham ( hoc, chang bao lau thi du, dirge bd di aca 1) sitag. quan. Loru-Bioh th! ety minh nha gifu, hay choi-béi, cho nbn thi m&i khong d4u. Vé saw lpi bi gidc-gié cudp pha, nha cira ea- eat, lic Ay mudn hee, cing khéng cé tiga ma an hoc nira, moi tim dan ch5 Duwong-Lé 8, d& mong nho ban ch. Duong-Lé tir khi di lam quan, vin 6 long nho Luv. Bivh ;‘khi dirge tin ban dén, trong bung dé mirng, nhing lai nghf ring:,banta hay choi-bdi cho nén bay gid méi khd. Nou ta dua vé nudi, réi lai sinh hrdi-biang, thi bao gid cho thank shan durgc. Bén gid lam mgt gign ma adi ring: « Ngudi lan quan khong cé ban-bé voi ngudi déi khé », réi sai Hoh dudi di, Liru-Binh tire gian ra vé. Duwong.-Lé vio bho Chau-Long di nuéi ban thay minh. Chitu- Long vang-li, dem tiéa céa di, gid lam ngwéi buén ban, dua Lrru-Binh vé audi cho An hoe. Trong ba nam, Luru-Binh ed gAng hat strc. Bda khi thi daa, djah dan nha Duirong-L8 dé trach mang, Duong-L& cho Chau-Long ra chao. Bay gié Luru-Binh méi bid '& ngwéi ban dé hat kong voi miob. Ter d6, hai ngwdi lai thén-thi& hon truce, GIAi nghfa. — Sa-s6t = way-€si, ngWBo-ngft, khong nby tréc, — hank thin = lam aga danh phém, Ba! tap, I. — Léy mii tiéng sau nay ma die thank mt of : thud, — than-thidt, — @dn-sach, — budn bin, — teach aiing. UL. — Tim nhang tigng ding dm véi nhang Lifng sau nay od eft nghta ra che #8: than, — tifa, — méi, — size. Lam van. — anh 6 mot newei-ben thin, ngudi dy thé nao, anb k@ ra, ~~ 8S w 70.— Chi 1am treet, (Ca-dao). Bai hoc thugs lang, Lam trai quyat ehi tu ehén, Céng danh ché vdi, ng-nén Khi nén tréi gidp edng cho, Lam trai nam héu, bay lo méi {hao. Trdi sinh, tréi ching phy nao, Phong van gp hgi, anh-hao ra {tay. Tri kbén sép dé da nay, j Cé cong mai sdt, cd nga nén & (kim, €lai nghia., — Tu shin = tu la sta, than la minh: aire minh cho ¢6 dire hanh, — Cdng dank = cong la sy nghigp minh lim ra, danh 1a tidng tét. — Hao = gidi. — Phong vén gip hgi = nghTa den 1d néi gp Ide gié may. Neudi tai gidi vi mb con Bog, hd c6 gid co may, thi bay bBng Ién trdi, Nghia bong 18 duge Mic hign-dat. Bai tap. f. — Tim nhang tiing ding ém v6i mhitng ting sau nay wd edt nghta re cho Gag aghd vith qul- $8: Wai, — ho, — dg, 4, — Léy mii ting sau nay ma age think Mot edu: Me trai, — og-nin — ching phy, — edng dank, Law vin. — Ti mot ctu boc.trd chim boc, - @— Can phai git tinh hanh cla minh. Khi 6ng Trwong-Can méi thi dau, c6 vio gé Kian 6np Vurong-Dinh-Tuong 1a mét bac danh-si dai bay gio. Ong Virong- Dinh-Tuéng baring: « Hom truéc, troi vira mua xong, tdi di qua phd, cé tréng () thay mét ngwdi di déi gidy mdi, di tr phd no dén phé kia, rén-rén tim 1di ma buréc, chi s¢ lAm giay ; sau quanh vao trong thanh, bun-l4y nbiéu qua, ngwéi Ay 16 chan gidm phai déng bun, tr bay gid cir burce tran di, ching tide gi dén doi giay nira. Xem thé mdi bist ngwéi ta nén gitr-gin tinh hanh ngay tr luc dau, néu di lé mot ldp, thi d4n-d4..@) thanh ra Nguai di dudog ‘Gi. ngwéi cin-dé 3)». Ong Trwong-Can nghe loi day Ay, lay lana cam phuc, ma ton lam thay. Ta nay di boc, cing nén Vay diéu Ay lam ran. D&u vige nhd mon th8 nao, ta eting phdi cdn-thén gitr-gin, néu khong thi chico J4n dau 1a kh6, r6i hé d& quen mét l4n }4 quen mii. Boi thé che nén ¢d-nhén jay sy git minh lam can trong lim. —— (2) og6 — (2) Tin-lin = (3) quéy-qué. —- c2 — GiAl aghfa. — Y% kitn = néi ké duréi d€n thm bic trén. — Rén-rén == 9% 4i, di gitt-gin ting bude mot. — Cd-nhdn = ngudi adi mara. Bai tap. 1. — Léy mii titng sau ndy ma dat thanh mgt cds : danh-sT, — tinh honk, — can.d&, — cn trong. Il. — Tim nhang ting dbng dm voi nhOng titng nity vd oft nghte re cho rd; thanh, — tinh, — lin, Lam van. — Anh cé ngudi ban tinh Iéuldng, anh viét the 48 kbuyéa rin nguai dy. 72. — Thaée Khéne. Séng Ciro-long chdy dan Khdne thudc vé Ha-Lie, thi cd nhiéu thac cao téi muroi-lim, mwoi-s4u thurée va dai dén hang mghin (1) thuéc. Khuc song & phfa trén thdc, thi hep lai réi chay etran, mt ving cd da iém-chém va rong téi bdn nam dgas. Thic Khéae Phong-cinh ché Ay that (1A haag-vf thanh-¢2. Dodi sing mode ebay 4m-4m nghe obw dng sim ; tréa nui < ed cay chem da, A CD agin — @) hits. chen hoa >. Gitta thae, din ¢4 vay-ving; xa-xa chim troi lénhe benh @) theo dong nwée chay. Thac Khone thét 14 mot noi t20 son ldm ma cé dgi ky) quan vay. Gidi nghia.— Lémchém = 16-nhb nhigu thm. — Dim = dim tay 1a Bon nghin thuée tay. — Hung-vt = to lon. — Thanh-tG = dep-d. — Tidu som dam = mot khu rig nhd. — pi ky quan = mot nei c6 phong-cinh rat lp. Bai tap. . 1, — Tim v4 eft nghta nkang titng ding dm oti nhting tifng nay : théc, — Fong, — ngét. . Il, — Léy mii titng sau may at thank mgt cdu: Iém-chom, — im-kmy = viy.ving, — Iénb-bénb, Lam vin. — TA mét noi phong-canh dep ma anh 8 durge trong thé. 73, ~— Kir Cao-mén, Bi vio Biln-hd va chia Bé-Thitn D8 Thich, tht ph3i thed Dgwec dong song Tonlé Sap la mot nhdnh song Ciru-luwg. Soug Sag Tenlé Sap va Bits-b3. Tonlé Sap cé nhiéu cinh Ia, ngwdi di qua nhin khong bso gio i linb-biab. chan mat. Hai bén bd, thi cay-cdi usa-tdm (1). Chd. nay ta: tte may cai nha-san, cheo leo trén mat mirc ; ché kia tjch-mjch mgt cai iang, mot ngon thap hay mot cinh chua, digm mot vi su, mic casa vang, dang tram ta mde tang. Thioh-thodng nhitng chd thwa (sua) cay, lei c6 mot pho tong thatlén mim @ curs ma nhia xudng cai tye, twa bé aha nbin ogwéi déi 0-day nhac; trong vong danh Iqi. Nhung song Tonlé Sap cé cai cinh Ia hon cd, la thudng ‘dong nuée 6 trong Bién-hé chay ra, ma dén mia mua, née song Ciru long lén to thidong nuwéc lai & ngoai song chay lai. Gidl nghfa. — Bidn-Ad == hB Ion obit & Cao-mén. — Chia Be Thitn ©&-Thich = chia-cd3 nhit & Cao-mén. — Lée—dde = rai réc mot vai cdi — Ticiin mich = yen ling. — Tram te mile twdng = ngim aghT v8 nbltog didu cac-xa. — . Cok tye = thb-gibi ta & Bal tap. 1. — Léy mBi tiéng sau nay ma aut thank mgt edu: nbanb, — cho, — nha~ eAn, — pho tong. U1. — Tim vd edt nghta nhang titng dng dm vi nhong ttng sau ndy wang, — h8, — née, Lam van. — 7rd lei nhang edu Adt sau nay: Chia B8-Thiéa BE-Thich & dau? — Song Tonlé Sap chay ty dau dén dau?— Hai bén bi sing cd mbting gl? —— 74. — Xik Cao-mén ii afi, Bén mua dong niréc chiy lai nhw v4y, thi cde mién xung Quang Bién-hé lai ngap cd. : : _ _ Nuc lén dem dé phi-sa vio lam cho ridng dat tot thém, @4 theo nuréc vao hé, cé hang we trigu con, dé nhan-dan chai luai ma sink-nhai. Dan Cao-mén gidu vé nghé danh cé. Nuréctran vag 4 cac khu rirag gan hd, mong-ménh ohw biéo, ngap cb edy- cai, (1) am sim — (2) chip chim, = 0 — Maa Ay goi 18 ¢ mia ef lén ngdn >. Trong khi ay thi khéng gt tha bing mét con(@) thayén diing-dink dao choi trén mat nue. Hing() nim, ctr dn mda nuéc xudng, thi dan Cao-mén amd hoi rAt trong-thé, Lic Ay co vua ngy ra cing voi cdc quan va d4n-sy di thuyén theo khong biét co man nao ma ké. Boi lic ‘guoc XuOdng, thi thuyén bo: dén ché cé cai day chang ngang qua Mia aubc & Cao-méas song. Vua lam 1é cm thanh bao kiém chém dit cdi day Ay, ngw ¥la mb duong cho nuéc xudng dé dan-sy cay cAy lam an. Giai nghfa. — Dét phi-sa = at sdng b8i ln, — Stahahol on kisim Ue ex Diing-dink = ungedung, thong-th3, Bal tap. I. — Léy mii ting sau nay dat thank mot edu : xung-quanh, — treng-thé, <= bio-kiém, — mong-ménh. iL Tigng nudge trong: nuéc udng, — nuée nha, — ohd-avéc, — nuéo @i, — nvéc co, — mréc son, khéc nghTa nhau thé nado ? Lam van. — ¥ nghia céi 18 cit day & xir Cao-mén thé ndo ? Q) chite — afi. - 1 ~ 75. — Thanh Nam-vang, Nam-vang la kinh-déd nue Cao-mén. Xura, day 18 mot kha dAt bd hoang, chi nhteng cAy cd gai-gdc, a0 dam Am-wét, thd ma bay gio héa ra mot chdn thanh-thj déng-dic, phd-x4 rong-rai, lau-dai dep-dé. Budi diu, Nha-wwée déo song khoi ngdi dé [ay dit ap nhirng 6 ao.va lam c4u cong dé cho ti¢n-dwéng di lai. Hai ben bd song Thép & Nam-vange d4n-d4n (1) cdc dink thee ndilén. Nguoi ban xt, ngudi Khach thay thé cing theo ma lam nha cira rong-rai, cao-rao, dep-dé. Higa Qay Nam-vang 14 mét chon d6.Agi lon va dep. Gidi nghTa. — Kinh-dd = ch3 vua déng.—Dinh thy == sb lim viée cong: — Dé-hgi = thanh-thj to, dong nguvi 3. ° Bal tap. JL. — héty mii tiéng sau nay ma dg? thank mgt edu: bd hoang, — tiu-dai, = ngudi bin xi. ‘ —___ (1) fin-lio f.— fin nleng Kfag pha aghta o¢i mhGng titng vax ay: Adng-Bta, — Phag-r8i, — Aep-dB, — caceréo, Lam vin. — Trd lei nhong edu Adi seu nay: Nam-vang BW Qt © fed Bhia Nam-vang th6 nado ? Bay git Nam-vang dep-dé thé nao ? ——— 76. — Hué. @ Ho, thi cht c6 thanb-tri vA téng.tamla dep how ec. Thanh thi x4y bang gach, that cao, & xung-quanh thi cé hao sau va rong. Trong thank, chiob gitra thi cé Hoang thanh, la chd cung dién nha vua; & bén canh thi cd cdc bo va cae vidn. Vao Hoangthanh thi di qua cira Ngo-mdn va nhirng con duong rong lat gach, bai bén ¢6 hé sen réi mdi dén s4n-réng, truée dién Thai-hda 1a chd khi 6 thidt dai trao thi vua ngw, Cia Neo-min. Cac lang thi & trong ohtrng khu rirag gan kinh-d6. CO lang Gio-Long, lang Minh-Mang, lang Thidu-Trj va lang Tw-Birc la dep non ca, & day thicd duong rong, bé cao, cd déa-dai, bd —- 8 = do, ob caged thy (9, e6 hoa bin maa. Ling-tZma la mét noi saage ef dep-dé ma lai c6 v8 tich-mjeh v6 ching, Gid1 ngbia. — Ling-t2m xx: mp cdc db-reeng,— Hoag-a ae mgnh-Dt, <= Tichmich = yén Mog, Bal tp. 1. — Tim o8 edt nghta nhang titng tng de vOt nhong Ming eau nay : thin, = bao, — vitn, — cd. U1, — & trong bai nay 06 nhting.tifng nde 1 ting chi dang khS néi v8 aba ‘Vos thi ? = Nhting titng fy nghYala gl? Lam viin. — Trd Iti nhang cdu Adi eau ndy : & Hu8 cb gh dep hon ch? — Xung-quanh thanh cé g)?— Vae Hoang thank thi di qua aia ?— Ling & ‘dau ? — Nhting ling nao dep hon c 7 — & ling ¢6 nhting gi? 71, — T&S Name-giao. K2 cdc ser 8 tyr cila ta thi t8 Nam-giao la trong.th8 hon TS Nam-giao la t8 Troi, Bat, ce ba nam mot ky, vua ra cha, Ghi vea ra t8, thidgi na mifa, mic ho long-cdn va di bis Bia Naw-gise. Can e&e quan thi m6 do chinh-té, ding hai bén, quan vn bén ta, quan v6 bén htru. Lic t8 thi c6 4m nhac ca vii va cé voi agyra, qu4a linh dan kbp & ngoai rat nghiém trang. CAch bai tri, céch 1818 tht la kink cho, ton nghiém. Ai d& duge xem td Nam-giao, di durge trong thay cAi cinb fargng ben dem dén dudc sing choang, trén ban the khdi hong nehi-ngut, dui bao nhiéu ngwdi cha tém vé siz 18 bai nhw thé, thi ai ai ching phAi sink long cuag kioh, G81 nghfa, — Ma mifn = m0 & trén dink phfng vA cé murdi-hal tua ta nuBig 48 vue Agi Ic ra W Nam-giao. — Ao long-cln = Ao théu ring cha vue mic. em Chi timo 48 t4m a8 chi-vao mot vido gl. Bal t4p. . L, — Tim nhoag titng ding dm véi nhong ting nay vd edt nghta ra cho rot eatire e ‘aloe neaTaiae me ‘tng %, — phén nghta vdi nht tC nay: trong-th8, — ngodl, — alle, — ding. ” ae ’ HL — Trd li nhang edu Adi sau Ady : TS Nam-giao la gl? — Ai lam chd 2 —-Vue vio ty phyo th ndo? — Céc quan ding thé ndo ? Late vain. — Anh 4x xom 18% lang, cAch 18 béi thé nfo, thi td ra, EF _ 78. — H6 Hoan-kigm. Trong thanh-phd Ha-ndi'cé mot cai hé goi 14 hé Hoan-kidm, Fue tragdn ring mot hom, vua Lé Thai-Td ogy racdu c&-o be hé, ebd gan 05 Déc-1p bay gi’, b&ng co mot con ria that 1én noi Jén trén matnuée. Vua ly thanh bio-kiém ném con réa, tht nd 14> wudng, r6i né dem.thanh kidm [én tra vua. Boi thd moi dgt ten te Hoan-kidm. gitea h6, v8 phia-tay, 0b d&n Nege-son. Bi vao dén thi pbdi qua mot edi chu. Bén ngoai thi thé dire Vin-Xwong, dén trong thi thé dire Quan-Ba. Ping trade dén, xa-xa vé phia tay hAi (mat) thi c6 magt cdi gd (cén),, & tren xdy mot cai th4p goi IA Thap-Rua. : Kung-quanh hé thi c6 deroag di sech-s6, hai bén cd cay eg ‘bong wat. Chiéu dén, thi bo hé dong nhw héi, vi lA mot ni inks amé nbAt trong thanb-phd. Tht 1a: « Dap-diu tai-t giai-nhan, « Ngwa xe abw awéc, 40 quén nbr nen Ciah b3 Hoan-kiga, GIB nghfa, — Tye-truy%n =e Idi migag truytin Ip!, khéng 6 blog chéng €) lar dich thgt: — Sé Déc-ig oz a qal-trj thanbephd, Bai t@p. L.— Tim sheng tifng dng dm v6t nhang titng sau ndy od eft nghta re che v0 :kidm, — chdc, —nuéc, — thanb, — bb, IL. — Ting git voi rd; tidng giga voi rea khée nghTa nhau thé ndo? Thi dy. Lam vain. — 7rd loi nhang edu Adi sou nay : Vue Lé Théi-T3 ngy re cf. e4 & dau? — Tai lam sao lai goi b8 1a b8 Hoan-kidm?— Ben Ngge-son the nhting vj nao? Tai lam sao tgi goi 1a Thép-Rda?— Xung-quanh BB 66 abting gi? - 90 - 79. — Sai-gon, Trurée khi nguéi Phap sang bén ta, Sdi-gdn 14 mét noi cd phiéu ao dam ként rach. bin-l4y 2m-thép. Thé ma bay gid thanh ra mQt noi do-hdi rat dep & nuéc ta, Ngwéi ngoai-quéc da cho Ja cmt hat trén-chda &'Vibn-Dong > nay. Ma that thé, bay git & Sai-gdn cd nhiéu lau-dai trang-lé, nha cira dep-dé, phd-x& roug-rdi, vwon-turge mat-mé, nue may trong sach, dén dién Bang choang, nhan-dan dong-diic, ké 6 hon tam van ngwdi, buén ao phén thjub (CY, tau bé qua lai tap-nap@) cd nam. Dirng trép Béo Sal-gtne eo trong (8) xudng, thanh-phd Sai-gon ching kh4c nao mét khe vu'da rong monag-ménh, mot mau xanh biéc, 16-nhé ndi lén trén gon cay nhirng nha cao lon, twa hé nhu mudn ganh dua voi od céy ma chiém lay mot ché & trén cao vay. Gidl nghfa. — Kénk rach = stng ngdi. — Am-thdp = woe-&t, khong. @wgc khd ré0. — Trdn-chdu = ngoc trai, Bay vi Sai-gdn dep nhw hon ngge tral. _— Q) thoah — (2) rQn-1y¢ — (3) ngé. — T= Bai tAp. I. — Tim nhieng ting ding nghia v6i nhteng tiéng sau ndy: dep, — nhita, = trdng, — ching khiéc. Il. — Ldy mdi titng sau nay ma det thank mot edu: bin-lay, — db-bi, 3 Tau-dai, — sing choang, — ganh dua, — chiém, Lam van. — T& canh lang anh, 80. — Cho-lén. O Nam-Viét aft x6p va hay lin. Ngwdi ta van tai nhirng dé “naug cé phén khdé-kban va nhat la lam dong xe-liva lai cang Jam, Cho nén sir giao thong va van tai déu di dong thiy ca. o O yan Sai-gon, hai bén bo Rach-Ong, ngwéi di ké lai eép-n¢p wong. -Trén phia bac la ché tau thiy dau, hang-héa ehéng ngdn-ngang. Dw6i phia nam la noi ghe manh (1) dau lien Béa Rech-Onee tip voi nha, dai ka dén mot ngan thuéc tay, edt budm lo-nhé ¢heu-chuc that la mhiéu, Bi qua ch3 Ay réi ctr theo Rach-Ong quanh-co & mién déng dién, mot lat, thi dén nhieng noi cé lang Bom sém-uat (2), Bi khdi do tht trong thay Chg-léa. & Chelég @ biu — 2) dbng-dho. thi nban-nban nbirng nha ecira cao Ion, ngwéi di lai dong-Ale abu kidn, trén bo, dwéi ban xén.ae0 nhdn-nbjp, ma ph4n naiéa ka kbdch tra cd. Gil nghia. — 36 xp = dit khong ctite. — 7hp-nip = nhon-nbip. — Notn-ngang = bira-b¥i, khéng 06 tht te, — Xéa-zao x2 Sn-do nbitng tiéng 5 ; BUI thp. {.— Tim nheng tiéng phdn nghta véi nhang Weng caw ndy: xbp, — ning, — khé-khan, — dau, — lin-tiép. IL. — Léy mii titng sau nay ma ait-thanh mét cde 2 vgn ti, — kh6-khtin, — Gia0 thong, — chen-chéc, — quanh-co, — d&ng dita. Lam van — Trd lei nhang edu Adi sau nay: Bat & Nam-ky thé nao? — Hai bén bo Rach-Ong cé nhting gi?—Trén phia bhe c6 gi? — Didi phia, mam cé gi ? — Thanh-phd Che-lén thé nae ? 81. — Cach giao-théng. Trong mét nuwéc, cach giao-théng cé tidn hei, ghia 1a hang: héa van tai cé dé-dang thi £g-ngné, throng mai méi phat dat duoc. O xr ta tir kbi ngwéi Phip() sang dan gid, dwong-sd mo thém ra nhiéu, sira-sang sach-sé hon truréc. Lai thém ra nbiéu ¢4ch van tii, nb: tau thiy xe lira, xe dién, xe hoi va dat day thép, day néi ngim duéi bé, dé thong tin-tire di céc noi cho tign va mau. Lai cé may bay ed thé chd durge cd hanh-khach va thi-tir, va vd-tuyén-dign dé thong tin di céc oi that nhanh. phen @), that tién Igi, mb&t 1a cho cdc tau di ngoai bién. No cd vo-tuyda-dién cho néa ohiéu kbi tau bj ogo & gira biku co thé bdo tin dé cdu ciru duge. GIA! aghta. — Giao-thing = sy di Iai, vin thi. — Kganghf = ngh? ch& a 7 hes €3 dag. — Voq-tuyEn-dign = cich thong tin uia khong, khoug ci 1) Leng-ta.— (2) taah-fp: Bal tip. + Tm nhong thing dng dm vdi nhang Eng sau ndy vr, eft nghte vache ee: bang, — dung, — céch. . " I sa Nhitng titng nao 1a tigng kép & trong bai tbl anb vidt ra, Cée céch giao tnone. Lam van. — 7rd [ti nhong cdu Adi sau niy: Tau thiy d8 lim gif Xo lita dB lam gi? — Déy thép 48 Jam gif = Vo-tuySn-dign gidp ta dugo nhling vite gh? 82, — Mt téim long ti-thién. Ba phate Félicienne, sang Vigt-nam ndm 4888. ¢oi & nha thirong Séc-trang, déo nam 4923 thi mat, Trong ba-muwei-lim nam tréi, ba dem thm léng tethife mit yén-ii bidt bao nhiéu ngudi yu dau khé sé. Bao gid ba cling t¢n tam kiét Ipc 1am viéc bdo-ph4a, khong nghf gi dda céng-lao khd nhec, Ké gid ngwdi yeu, tré bé-coi, ngurdi tan-tgt, ai dé duige ba trong nom cho, déu ham on ba cd. Sau, vi ba trong nom () oudi-ndng nh@&ng ngwdi eo bénh phong (2), cho nén ba mac phai bénh Ay ma chat. Ba dem bee ( sin-sbe — 2) cdi. — 100 — nblan tam tri vio vide lam phuc, quén cA tinh mang 42 ch giup ke khdn-cung, Nha throng. Gidl nghta — Ba phwéc = dan ba di tu bén dao Thién-chia, lam phic & e&c aha thuoug, — Tirethign = 66 Wng thueng yéu ngudi.— 74n tam kift Gre mm bBt long h8t sires Bai tap. 1. — Tim nhang titng ding dm o6i nhtng tiéng nay vd cdt nghtara cho ‘8: trong, — cong, — lao, — ham. Il. Léy mBi titng cau nay ma Aut thank mft cdu : nha thong, — yén-bie <— y8v dau, — b3n-phdn, — trong nom, — nudi-néng. Lam van. — 7rd lei nhong edu héiveau nay : Ba phuéc Félicienne -sang Vigt-nam nim nao va mit nim ndo ? —Ba mit & dau? — Ba lam due nhitag Obng dire gi ? — Sau ba mic bénh gl ma chét? a 83, — M6t tam ldng tir-thién (tiép theo). L8 cat dim ba pheréc Félicienne lam tai Séc-trang ngay hai- ai-ba thang tam nam 4923. Ca¢thén héo Phap Viét trong ban() «hat, ede agi-bida nhirng tinh Nam-ky va ci bhirng newoi da chju on ba trong bay nhieu nim, déu di dua dam rat doug. Cada. —- mi — C6 mét doi linh tap di hd tang. Bang 18 c6 mot Ong quan '6 thay mat Nha-nuéc doc bai di#u-tang dé ké cong dire ba da vi hat long gidp nguoi ma chét. Song vi khi lam chung ba co trbi lai ring 1é tong tang lam cho gian dj don so, nén lic hg Auyge khong O bai didu-tang, Dia aw Tuy vay, ma [8 cAt dam ba rt la long-trong, vi ngosi di dua that dong, ma ai ai cing lay lam chm dong va thong tide ba lam GIAI aghfa. — Thin has = nhttog ngudi gidu sang trong bet. — Baie $idu = ngudi thay m¥t, — Disutang oz bil vin ving. — Lam hung == lie bp AGi, slp chét, — Hp huyft a= 48 xudng hé. Bal tap. 1, — L&y mi titng sou ndy ma dat thank mét edus ban het, —chju nz — dua dim, — hd tang, — thay mit, HL. — Tim nkang titng phin nghta o6i nhong ting ndy : bin byt, — cha omy — Ong, — gidn dj. Lam van. — Anh di da dim mot nguiti quen, Anh trong théy nhttag Bi thi anh k@ ra, . a 84. — C&éch sita minh, Ong Trinh.té xwa dé hai cdi lg (10'S ben canh ché ngéi, Moi khi trong bung nghi mot diéu gi thi¢a, thi dog bd mot bor dae () chiab. tring vio trong mét Ip. B18i khi nghf mot diéu gi de, thi dng lei bd "S3Fyy mot hot dgu den vio cai Io kia. y “Ay Licddu, dau den nhiéu, dau trang it. Sau dau trang phiéu,dau den it, d4n-din dén khong con mot hot dau den nao. Vé sau, khong cn phai bd dau trang nita, tam tinh bay gio thudn nhien todn thign. Vi Ong Trinh-tir biét sia tam vén lfah nhu thé mdi thanh duge Dewi hién-triat. Vay ta nén lay do lam guong ma stra minh. Trong sach cé cAu: «TY dang thién-td cho dén ké thit nhdn aiai cing phai lay sy ta than lam gdc.> Vay ngurdi ta bat cur lam gi cng phai cd @) ma sika minh cho néa con ngwrdi cé pham hanh, = - GIAL nghia.— Trink-tit = day 1a Ong Onn Trnh.tir. Trinh-YeXuyén, em Ong Trink-Higu dh ha Tong, — Toan thifn = ¥ n6i nghY lam c4i gi d8u bita lan thtS ad. itn-irist = b4o 06 dgo dire cao vA hoc hanb rong. — Thién-tib — (con trvi) nghTe 1a vos, — Thdenhdn == ngudi throng din, — 7x thdn om ata mink. Bal t&p. 1. — Ly mii titag sau nay ma gt thank mot edu: biSn-tridt, — dgo @6c, — ta thin, It, — Chon nbang titng dudi nay ma 41 vdo ch o6 ehtimcho hop nghtar Wethi¢n, — Iuong thign, — Ihuy€n-thida, — hank thidn, a la lam digu tinh. —...,. 1d khuyén lim lank, — Newdi tinh bank, bia lanb 1a ngwdt.....— Byng thuong agudi hay lam diéu laah Ia..... Lam Van. — Trd-14i nhong cfu Adi tau ndy : Ong Trinhet& 48 hal oft Ip bén canh chb ng¥i a8 tam 61? — Triréc, sau, a& d4u den dgu tring, bd khéo ban lam sa0°? — Céc anh dgc bai nay, nght byng thé nado? Wiese MYC-LYUC $8 trang y 4. — Bi hoe phai ding giv . . 2. —Aiei, cho voi khoe moh. . 8, ~2 Long th3o him c6. « « 4. — Lang kin yéu chj . 8. — Loi khuyéncen. 6 6 « ¢. — Anh néi khofe . 6 6 « 1, — Céiludi. se 8, — Throng ngudi nh tht than, 2. 2 ee ee 9. — Ngwdi Phap(1) & Béng decny x10. — Con hi (chin) va con gatring aor Ngwoi say ruyu. . . 42, — Nguii nghidn (2) thude phign 43, — Cong viéenha néng quanh nim 44, — Cong vige nha néug quanh niin (tip theo). ee eee 45, — Lam con phii cho dé day. 46. — Ché nén ham mé c& bac 47. — Kinh (guong) deo mat 48, —Cé hoe phdi cé hanh . 4% — An choi va budn bén quant nim. 20. — Newiri di dudng véi con ché, “81, — Khong nén hanh-ha loai vat 22,— Khong nén pha t0 (3) chim. 3. -— Mot ngudi anh tee we %. — Kiong nén béo thd. . . . 25.— Bao bing-lttu phai cho 6 thay chung, 2 6... 26, — Linh thit déri xwa (luc ra di) . ‘27, — Linh tha doi xua (Ide déng nye se ee wee 3 | 28. - Khéng tham cia ngudi . . 4] 29. — Khong vi tita ma lam dita 5 phi-nghY¥e. » « « 7|30.—Qua (4) bz. ww 8|31.- Baock gl? 2 eo 9|.32,—Tho céindn. . © 40 33. —Con hd va con chuft abt (ity ae — Ong Chu-Vin-An. 2 2 we 135, — Mgtngudikhoan-hdava that isl htu.. 2 6. : 44 ' 36. — Cai thé nha-qué va cdi the kB 1 chy. 2 wee eee 47137, — Ké & ngudidi . 2 6 . 18 | 38. — Khong nén kbinh obfing ag | lac-lye . 49 | 39, — nan ditu bigng- née hee . 20) 40.—Thu()iie sp ee ee 21] 41, —Chuycn mot ngudi the dé 06 22 Wwongtim. «2 6 23 | 49, —Chuyén anh em ho Sita . . 43, —Chuyén anh em ho Dida (tsp oy theo)». + . 25 | 44. — Sur ich Iyi cha xe Wal! 261 45,—Nhaga. . . 20 | 47, — Rin kétham. . 30 | 48. — Khuyén v8 lam rugng + 49.—Céchithinéo, . . . 31 80, — Mot Ong qnan thank liém, 33° S1.—Tho conmao. . . + 6 {52, —Con ché va migng thit. . 3h 83, — Dire KbYogt® . . s 6 ce 27 | 46. — Con ngya khon ngoan. ¢ oe QA) Leng-sa <> (2! aghite — (3) 3 —-(4) whi — (5) ther SS trang, ae 8 GSSaas S&S oa $8 trang $8 trang G4, — Ong Manh-tr, 2. 5. . 66/70.—Chflamtral. . 2 2 6. & 85.~Vi nhé mabudn, . . . © 67] 74. — Cin phai gift tinh hamb che 86.—Cen mavaconchugt. . . 68 minh, . 2 6 6 ee o 8 am Vaobd. .. 0. 2 6 « . « 69/72. — Théc Khéne. » 2 2 0» 87 88: — Gommic vaconchuft. . . 70|73,—X@Cao-mén. 2. . «+ 88 G8; — Maa thn nglictnch » . . M1} 74,— XirCao-mén (bil nb). 2 o 89 60. -— MY-thugt.. .. .. . . © » 72/75,—Thaoh Nam-vang . . . . Of 61..— Buda bén phii thét-tha. > . 78|76.—HuS. . 2 o © + 6 0 2 98 2, — Hai anh om eae 14) 71. — Té Nam-giaoe o eee 8 63. — Ong TO-Hign-Thanh . . , 75 | 78, —H8 Hoan-kidaa . ~ % 5. — Tho thing md (anh s00, x4u) 77/79. —Sai-gon. . « s+ 9 €5.—The chichdi, | 5s 78187. —Chorlén . « © °- 7 66, —Ddtogail. - 6 « 2 | 81. — Céch giao-théng. o + 8 67. — Ong Nguy8n-Vin-LsSt 4 . 80/82. — Mot thm long timthia, . . 99 68, — Bi chg tinh to. . . > 82! 83, —Motthn long tir-thign(tiSptheo) 100 6%. . Chuyga Lou-Binb Deong.L8. 83 , 84. —Gich sa minh « 6 o 6 » 408

You might also like